Book Title: Shodashaka Prakaranam
Author(s): Haribhadrasuri, 
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/002154/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI haribhadrasUri viracita zrI SoDazaka prakaraNam Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jItahIra buddhi tilaka zAnti ratnazekhara sadgurUbhyo namaH sUri puraMdara haribhadra sUrisaM%0bdha UpAdhyAya yazovijaya kRtyoga dIpIkA vyAkhyAlaMkRta zrI SoDazaka prakaraNam * divyAziSa dAtA sva. AcArya vijaya ratnazekhara sUrIzvarajI masa * gurjara bhAvAnuvAdanA preraNAdAtA sva. A. vi. zrI ratnazekhara sUrijI ma.sA. nA ziSya paMnyAsa pravara zrI ratnendravijayajI gaNi * gurjara anuvAdakartA - muni zrI ratnajyota vijayajI 0 prakAzaka zrI raMjanavijayajI jaina pustakAlaya mu. po. mAlavADA, ji.jAlora (rAja.) 343039 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrata bhakti .......... zrI tapAgaccha mUrtipUjaka jaina saMgha sAMcora (satyapura) saMdhe saMpUrNa lAbha jJAnakhAtAnI nidhimAMthI lIdhela che. vikrama saMvata :........ 205ra nakala..............500 kiMmata-............. pa-00 mudraka :..*********** - hasamukha sI. zAha tejasa prinTarsa amadAvAda-1 phona P.P. pa356476 prAptisthAna........ (1) zrI raMjana vijayajI jaina pustakAlaya mu.- mAlavADA jI. jAlora 343039 (rAja.) (2) maNIlAla yu. zAha 403, e, naMdadhAma, ela.TI.roDa, borIvalI, vesTa muMbaI-400 092. phonaH (ghara) 8011469 (o.) 8005011 zrISoDazakaprakaraNam 5 : 53: Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSaNa sadAya smita veratuM vadana kamala ane vAtsalyano dhodha vahAvatA nayano uSmAMthI bhareluM aMtara. sahanazIlatAnA pratika samA pUjyapAda sUrideva! jemanA jIvanamAM svAdhyAya-vAcanA lekhana Adi mukhya aMgo hatA. satata - jJAnadhyAna pravRttimAM magna banIne anyane jJAna dhyAna mATe preraNA ApanAra evA pUjyapAda sva. AcArya devazrI ratanazekharasUrIjI ma. sA.nI 14mI puNya tithie A grantharatna samarpaNa karatAM anubhavAto AnaMda avarNanIya banyo. * muni ratnajyota. zrISoDazakaprakaraNam * Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 RNasvIkAra 5. pUjya kalikuMDa tIrthodvA2ka AcAryadevazrI rAjendrasUrIjI ma.sA.nuM A graMtha prakAzanamAM mArgadarzana, preraNA prApta thayela che. panyAsa pravara zrI jayasuMdara vijayajI gaNivarya tathA saraLa svabhAvI 5. zrI municandra vijayajI gaNivaryanuM A grantha prakAzanamAM mArgadarzana; samaye samaye preraNA ApatA gayA tenA kAraNe sa2LatA ane zIghratAthI A graMtha paripUrNa thayela. zrI tapAgaccha mUrtipUjaka sAMcora saMghe grantha prakAzanamAM jJAna khAtAmAMthI sundara rakama arpaNa karIne zruta bhakti karela te anumodanIya. sadeva zruta bhaktimAM agresara rahe tevI zubhecchA. zrI raMjanavijayajI jaina pustakAlaya mALavADA. zrISoDazaka prakaraNam Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH OMkArAya namo namaH prastAvanA yAkinI mahattarAsunu zrImAn AcArya pravarazrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA nI racanA SoDazakaprakaraNa" ane nyAyAcArya nyAyavizArada mahopAdhyAya yovijayajI gaNivaranI yogadIpikA TIkA ane bannenA munizrIratnajyota vijaya likhita gujarAtI bhAvAnuvAda sAthe prastuta graMtha pragaTa thai rahyo che te ghaNA AnaMdanI vAta che. 1 SoDazaka prakaraNanA chellA poNoso varSamAM ghaNA saMskaraNo thayA che. ane tAjetaramAM thai rahyA che. graMthakArazrInA ane TIkAkArazrInA jIvana ane kavana aMge svataMtra pustako ane saMkhyAbaMdha lekho lakhAyA che. jikSAsuoe te te `sthaLethI vAMcI levuM. A. haribhadrasUrijInA zAstravArtAsamuccayathI saMsAradAvA0 sudhInA atyAre 65 jeTalA graMtho maLe che. A graMthomAM Agama-darzana-yogaadhyAdhya-caraNa ka2Na-jyotiSa kathA ema eTaluM badhuM viSaya vaividhya maLe che ke ApaNane ema thAya ke teozrIe racelA 1444 graMthomAM to koNa jANe keTakeTalA viSayo-padArthonuM nirupaNa haze ! mAno jJAnano sAgara ja laherAto haze ! pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImAn AnaMdasAgarasUrIzvarajI 1. SoDazakaprakaraNa A yazobhadrasUriTIkA ane upAdhyAya yazovijayajI TIkA sAthe devacaMda lAlabhAI jainapustaka phaMDa taraphathI I.sa.1911mAM, A.yazobhadrasUriTIkA ane upA. yazovijayajI TIkAno keTaloka aMza RSabhadeva kezarImala saMsthA taraphathI vi.saM.1992 mAM paMcasUtra SoDazakam divyadarzana TrasTa taraphathI vi.saM.2037 mAM, SoDazaka pra.upA. yazovi. TIkA sAthe saMpAdaka mAnavijaya. ATha SoDazako vivecana sAthe kezavalAla jaina taraphathI i.sa.1936 mAM ane "dharmanuM sarjana karmanuM maMjana yAne SoDazaka bhAvAnuvAda"jaina zve.mU.pU. TrasTa gAMdhInagara beMglora taraphathI eka varSa pahelAM pragaTa thayela che. munizrI yazovijayajI racita nUtana TIkA ane bhAvAnuvAda sAthe upA. yazovijayajI TIkA yukta SoDazaka mudraNAdhIna che. paM.zrI mitrANaMdasAgarajIe gujarAtImAM ane paM.dhIrendrabhAi banArasavALAe hindImAM anuvAda kayinA samAcAra paNa maLyA che. 2. AcArya hirabhadrasUri le. hIrAlAla 2. kApaDiyA, samadarzI AcArya hirabhadra le. paM. sukhalAla haribhadrasUri caritra paM. haragovanadAsa. haribhadrasUrikA samayanirNaya le jinavijaya. amara upAdhyAya le. A. pUrNacaMdrasUri yazodohana le. hIrAlAla kApaDiyA. zrISoDazaka prakaraNam 5 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (sAgarajI) mahArAjanA kahevA pramANe to pUjyazrI pUrvaviccheda thayo e kALamAM thayA hovAthI pUrvagata keTalAka padArtho paNa teozrInA graMthamAM jovA maLe che. teozrInA zabdomAM "teo zAstranA caLakatA padArthone dekhavAmAM nipuNadraSTivALA hovAthI temaja pUrvazrutanA vyavacchedanI najIkamAM thayela hovAthI teoe pUrvazrutamAMthI keTaloka bhAga prakaraNarUpe bhavyajIvone samajAvyo che." ( sidhdhacakra pAkSika tA. 9-10-38 ) virya paMnyAsazrI abhayazekhara vijaya gaNivara lakhe che ke - "1444 graMthanA praNetA yAkinI mahattarA sunu sUrapuraMdara AcAryazrI haribhadrasUri mahArAjAe upalabdha AgamAdi zAstromAM na maLatI athavA nirdeza mAtra rUpe maLatI ghaNI bAbato para svakIya mArgAnusArI prajJAnA prabhAve suMdara prakAza pADyo. zaMkA-samAdhAna dvArA ghaNI bAbatonuM yathArtha nirNayAtmaka prarupaNa karyuM. keTalIya Agamika bAbatone hetuvAdanI kasoTI para caDAvI tarkapUrNa sidhdha karI, keTalAya maulika nirUpaNo ane niSkarSothI jikSAsuonI jijJAsAone tRpta karI che. eja rIte upAdhyAyajI mahArAje zAstrIya bAbato aMge DhagalAbaMdha niSkarSo, maulika susaMvAdI prarUpaNAo, Agamika bAbatonuM satarka prarUpaNa-nirdoSa lakSaNo-zAsravacanonA tAtparya vagere prarUpavA dvArA jijJAsuone sAnaMda AzcaryanA aphATa samudramAM garakAva karI dIdhA che. (tAMjetaramAM prakAzita thanAra dvAtriMzaka dvAtriMzikAnI prastAvanAmAMthI) prastuta SoDazaka prakaraNa graMtha AyachiMdamAM soLa soLa gAthAo vALA soLa prakaraNono banelo hoi yathArtha nAma dharAve che. saMskRta bhASAmAM AchiMdamAM prazamarati ane SoDazaka pra. jevA bahu thoDA ja graMtho racAyA che. AcArya haribhadrasUrijIno AchiMdamAM saLaMga graMtha A eka ja che. graMthamAM AvatA adhikAronI vAta karIe to te te SoDazakaprakaraNanA nAma vAMcavAthI emAM AvatAM adhikArono spaSTa khyAla AvI jAya che. eTale A mATe viSayAnukrama joi levo. A adhikAronI A pramANe saMkalanA bAbata zrImAn sAgarAnaMdasUrijI ma. lakhe che ke- "soLa adhikAro kevI rIte goThavyA che e vicAravAthI potAnI 1. chellA SoDazaka pra.mAM 17 gAthA che. A 17 mI gAthA kartAnA ziSya racyAnuM keTalAka kahe che. paNa upAdhyAyajI ma.nI TIkAmAM Avo koi nirdeza nathI. (juo hIralAla kApaDiyAnuM pustaka "haribhadrasUri") 6 zrISoDazakaprakaraNam Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravRtti upara jarUra aMkuza rAkhI zakAze. ane te pravRttimAM upayogI kharekhara sudhAro paNa karI zakAze. ane sAthe ema paNa jaNAya che ke A graMtha AcaraNane prAdhAnyatA ApI gUMthelo che. ane tethI ja A prakaraNamAM dezaviratine pratipAdana karela nathI." (sidhdhacakra tA. 9-10-38) SoDazaka prakaraNa upara prAyaH vikramanA bAramAM saikAmAM thayelA AcArya zrI yazobhadrasUrIzvarajIe paMdaraso zloka pramANanI ane sattaramAM saikAmAM thayelA upAdhyAya yazovijayajI gaNInI TIkA vividha sthaLethI prasidhdha thai che. A uparAMta upAdhyAya dharmasAgarajInI ane eka ajJAtakartRkaTIkA racAi hovAnA "nirdeza maLe che. prastuta saMskaraNa upA. yazovijayajI ma.nI yoga dIpikA TIkA sAthe pragaTa thai rahyuM che. upAdhyAyajIe SoDazaka pra. uparAMta A. haribhadrasUrijInA zAsravArtA samuccaya ane yogavIMzIkA upara paNa TIkAo racI che. A. haribhadrasUrijInA graMthone sauthI vadhumAM vadhu AtmasAt karavAvALA, emanA padArthone vadhu spaSTa karanArA ane potAnA graMthomAM e padArthone vizada rIte ke saMkSipta rIte goThavanArA upAdhyAya yazovijayajI ja che. ane eTale emane laghuribhadra tarIke paNa oLakhavAmAM Ave che. vidhdhadhvarya paM. abhayazekhara vijayajI nA zabdomAM "yAkinI mahattarAsunu zrI haribhadrasUri mahArAje upalabdha AgamAdimAM jovA na maLatAM je padArthonuM anya darzananA zAstramAMthI jainazAstromAM samavatAra rUpe prarUpaNa karyuM che. te padArthono (jemake zrutajJAna, ciMtAjJAna, bhAvanAjJAna, padArtha, vAkayArtha mahAvAkyArtha, aidaMparyArtha vagere...) teonA te te graMthanA vRttikAroe teonA ja graMthonI vRttimAM upayoga karyo dekhAya che. paNa teoe ke anya koi graMthakAre e padArthonuM svakIyagraMthomAM prarUpaNa kareluM hoya ke sAkSI vagere tarIke ullekha karelo hoya evuM prAyaH jovA maLyuM nathI. sivAya ke upAdhyAyajI mahArAjanA graMtho. eTale ema kahI zakAya ke upAdhyAyajI mahArAja zrI haribhadrasUri ma.nA e padArthonuM vadhu samarthana ane vadhu pracAra prasAra karyA che. (dvAtriMzaka dvAtriMzikAnI prastAvanAmAMthI.) 1. A. haribhadrasUri le. hIrAlAla kApaDiyA temaja SoDazaka pravacana vyAkhyAna saMgraha" bhAga-1 pravacanakAra A.zrI AnaMdasAgarasUrIzvarajInA vyAkhyAna saMgrahanI hIrAlAla kApaDiyAnI prastAvanA. zrISoDazaka prakaraNam 7 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoDazaka prakaraNanA padArtho upAdhyAyajI ma.nI dvAaizaka dvArkiMzikA va.mAM pracUra paNa maLI Ave che. keTalIka tulanA A pramANe che. SoDazaka dvatrika dvAtrizaMkA 2/28 21muM aSTaka 28 1.8 18 prasidhi-pravRtti vagere pAMca praNidhAnanuM nirupaNa, So. 26-11 vagere ghaNI SoDazaka pra.mAM AvatI bAbato AgaLanA graMthamAM jovA maLatI nathI. AvA agatyanA graMtha SoDazaka prakaraNanuM saMpAdana ane bhAvAnuvAdanuM kaThIna kArya pazrI ratnehuvijayajI gaNinA ziSyaratna svAdhyAyapremI munirAjazrI ra9nAyata vijayajIe ghaNI mahenata laIne karyuM che. eka to AvA graMthono anuvAda karavAnuM kAma kaThIna hoya ja che ane anuvAdaka munizrI binagujarAtI che. Ama chatAM teoe-sAhasa karyuM che. teone lAkha lAkha dhanyavAda ! AgaLa paNa teo emanI sAhityayAtrA cAlu rAkhe ane upayogI graMtho taiyAra kare evI khAsa bhalAmaNa karuM chuM. emanuM A saMpAdana abhyAsIone ghaNuM madadarUpa thaI paDaze. sahu Ano vadhune vadhu svAdhyAya karI AtmakalyANane vare eja abhilASA. aSATha vada-6 tA.18-7-95 OMkArasUri ArAdhanA bhavana subhASacoka, gopIpurA, sUrata pU.A.bha.zrI bhadrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna pU.munirAjazrI jinacandravijayajI ma.nA ziSyANa 5. municandravijaya gaNI zrI SoDazakaprakaraNam | Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma 1 ra 3 4 5 s 7 ra 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 viSaya dharma parIkSA SoDaSaka - (1) - bAla madhyama ane budhanuM svarUpa mithyAcArInuMlakSaNa zuddha ane azuddha sadanuSThAna Agama tattvanuM svarUpa pariNAmanuM svarUpa viparIta dezanA anartha hetu dezanA SoDazaka- (2) viSaya patha prakAzikA bAla yogya dezanA madhyama yogya dezanA pravacana mAtAnuM mahattva budha yogya dezanA jina vacananI pradhAnatA prabhuthI samarasApatti dharmalakSaNa SoDazaka-(3) dharmanuM lakSaNa puSTi zuddhinI mAhitI praNidhAnanuMlakSaNa pravRttinuMlakSaNa vighnajayanuM lakSaNa siddhinuM lakSaNa viniyoganuMlakSaNa samakitInuM svarUpa dharmecyuliMga SoDazaka-(4) dharmanA liMga audAryanI oLakhANa dAkSiNyanuMlakSaNa zrISoDazaka prakaraNam 54 naMbara 9 13 1 18 19 19 21 pa 25 27 29 30 31 32 39 3 37 39 40 41 43 44 48 51 51 51 51 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 53 ra 55. aO 56 CO 35 3 36 5. 68 38 39 70 1. mi viSaya pApa jugupsA nirmalabodha lokapriyatAnuM lakSaNa viSaya tRSNAnuM lakSaNa draSTi saMmohanuM lakSaNa dharmamAM arUcinuM lakSaNa krodhanuM lakSaNa maitryAdinuM lakSaNa lokottara tattva prAti SoDazaka- (5) lokottara tattva prAptanuM svarUpa caramAvartano hetu 37 adhika saMsArInI viparita pariNati Agama pariNati nuM mahattva dAna mahAdAnano bheda 40 devapUjAnuM svarUpa 41 ekakriyAthI anya kriyAno abAdha jinamaMdira pozAka- (6) 43 jinamaMdirano adhikArI 44 jinAlaya nirmANanI vidhi 45 jinAlaya upayogI kASTha vi. ANavAnI vidhi 46 svAzaya vRddhinAM upAya jinAlaya saMbaMdhI bhalAmaNa 48 jinAlaya nirmANamAM aduSTanuM kathana jinabiMba SoDaza8- () jinabiMba bharAvavAnuM kAraNa aduSTa manano phAyado zilpInAM manoratha pUravAnI rIta pradhAnane AnuSAMgika phaLa prApti 54 pratiSThAvidhi SoDaza (8) papa traNa prakAranI pratiSThA pratiSThAnI samaja pUjA saMpAdana saMbaMdhI zaMkA samAdhAna 42 5 75. 78 81 47 9 paO 53 pada 57. 100 101 zrISoDazakaprakaraNam Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 so 62 63 109 111 114 114 114 115 116 119 64 65 SS 67. 121 17 70 58 nijabhAvaja zreSTha pratiSThA che tatsaMbaMdhI vicAraNA 59 pratiSThA karavAnI rIta bIjanyAsa temaja avaMcaka yoganuM svarUpa pratiSThA saMbaMdhI bhAvanA vizeSaNa pUja svarUpa SoDazaka- (9) pUjanuM svarUpa traNa prakAranI pUjA pUjA karavAnI vidhi stotra pUjAnuM svarUpa viknopazamanI vi. pUjAnAM sAnvartha nAmo temaja temanuM svarUpa pUjAmAM hiMsA vi. nI zaMkA ane samAdhAna 68 pUjA phaLa SoDazaka - (10) 69 sadanuSThAnanuM svarUpa prIti vi. cAra sthAnanuM svarUpa 71 pAMca prakAranI kSamAnuM svarUpa traNa jJAnano svAda jJAna mATe yogya ane ayogyanuM kathana 74 cutajJAna liMga SoDazaka (11) 75 zuzruSAnuM liMga aparama zuzraSAnuM svarUpa 77. zrutajJAnanuM liMga ciMtAmaya jJAnanuM lakSaNa bhAvanAmaya jJAnanuM svarUpa cAricarakanuMdraSTAnta viparIta jJAnanuM svarUpa dIkSAdhikAra joDazaka- (12) dikSApadanI nirUkti ajJAnI chatA jJAnI 85 dIkSA eTale zuM? 127 127 132 135 137 72 3 19 76 139 140 141 78 79 80 143 144 148 149 153 153 153 156 83 84 E AISoDazakaprakaraNam STT S SSES Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 157 159 162 88 15 5 4 Gi 165 16 167 168 170 174 176 17. 94 e 8s nAma nyAsanI mahattA saMpanmadIkSAnuM liMga sparza (jJAna) nuM lakSaNa vinaya SoDazaka- (13). 90 gurU vinayanuM svarUpa svAdhyAya yogAbhyAsanuM svarUpa parArthakaraNanuM svarUpa Iti kartavyatAnuM svarUpa maitrI vi. cAra bhAvanAnuM svarUpa 95 niSpanna yogInuM svarUpa 96 kalayogI vigerenuM svarUpa guruvinayanuM mULa 98 yogabheda SoDazaka - (14) 99 tyAjya ATha cittanuM svarUpa 100 zuddhacittano adhikArI 101 dhyeya savarUpa SoDazaka- (15) 102 dhyeyanuM svarUpa 103 sAlambana dhyAnanuM phaLa 104 paratatvanI mahattA 105 kevalajJAnanuM svarUpa 106 paratatvanuM svarUpa 107. samarasa SoDazaka - (16) 108 paratatvanI anyadarzanamAM mAnyatA 109 AtmAdi padArthanuM satya svarUpa 110 purUSAdvaita jJAnAdvaitanI anupapatti 111 tattvajJAna prAptinAM mULa kAraNa 112 SoDazaka padArthanuM udbhava sthAna | jinamArgathI kacaya viparIta mArge mArI kalama gaI hoya to, te badala kSamA yAcuM chuM ! 180 190 12 193 193 194 19s 199 207 210 217 220 222 zrI SoDazakaprakaraNam s Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrISoDazaka prakaraNam gurjara bhASAnuvAda zrI arhaM namaH zrI ratnazekhara sUribhyo namaH aiM namaH // prathamaM dharma parIkSA SoDazakam // ................................. aiMdrazreNinataM vIraM natvAsmAbhirvidhIyate / vyAkhyA SoDazakagranthe saMkSiptArthAvagAhinI // 1 // tatrAdAvidamAryAsUtraM praNipatya jinaM vIraM saddharmaparIkSakAdibhAvAnAm // liGgAdi bhedataH khalu vakSye kiJcitsamAsena // 1 // praNipatya namaskRtya jinaM jitarAgAdidoSaM vIraM varddhamAnasvAminaM saddharmaparIkSako bAlAdibhedena trividhastadAdayo ye bhAvAsteSAM liGgAdibhedataH liGgAdibhedamAzritya kiJcidalpaM svarUpamitizeSaH / samAsena mitazabdena vakSye'bhidhAsyAmi / / 1 / / zrI TIkAkAra kRta maMgala H IndranI hAramALAthI namaskAra karAyelA vIra prabhune namaskAra karI SoDazakagraMthanA viSaya upara TUMko artha batAvanArI vyAkhyA huM karI rahyo chu. gAthArtha:- rAga dveSa rUpI zatruone jitanAra vIra prabhune praNAma karI sad-sAcA sacoTa dharmanI parIkSA karanArA-bALAdi bhedathI traNa prakAranA zrISoDazakaprakaraNam-1 13 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvo ItyAdi bhAvonA yatkiMcit svarUpane liMgAdi bhedathI huM TUMkamAM kahIza. / 1 / saddharmaparIkSakasya bAlAdibhedatrayaM vyApAradvArA (svarUpa) nirUpayannAha / bAlaH pazyati liGgaM madhyamabuddhirvicArayati vRttam // AgamatattvaM tu budhaH parIkSate sarvayalena / / 2 // bAlo vivekavikalo dharmecchurapi liGgaM bAhyaM veSaM pazyati prAdhAnyena / madhyamabuddhirmadhyamavivekasampanno vRttamAcAraM vicArayati, yadyayamAcAravAn syAttadA vandyaH syAditi vitarkArUDhaM karoti / budho viziSTavivekasampannastu sarvayatnena sarvAdareNAgamatattvaM siddhAntaparamArthaM parIkSate puraskRtyAdriyate / bAlAdInAM bAhyadRSTyAdau ca svarucibheda eva hetuH / / 2 / / traNa prakAranA saddharma parIkSakanA vyApArane batAvavA dvArA teonuM svarUpa darzAve che....... gAthArtha - bALa bAhya liMgane jue che. madhyamanI AcAra upara najara hoya che. paMDita puruSa sarva yatnathI Agamatattvane pekhanAro hoya che. vizeSArtha - bALa eTale viveka vagarano chatAM dharmanI IcchAvALo hoya te mukhyarUpe bAhacaveSane joto hoya che. madhyamabuddhi - sAmAnya vivekavALo hoya te AcArane jue eTale bhale bahArano bhapako sAro hoya paNa enI dRSTi tenA AcAra upara hoya, suMdara AcAravALo hoya to tene vAMdavAyogya mAne, nahitara nahi. paMDita puruSo - viziSTa vivekavALo te sarva AdarathI siddhAMtanA paramArthane AgaLa karI sAdhu vi.nI parIkSA kare. eTale yatnapUrvaka AgamanA utsarga apavAdane jANI dezAdine vicArI sAdhu vi. dharmijanano ane dharmano nirNaya kare ke A yogya che ke ayogya. bALAdinI bAhya draSTi vigere thavAmAM potAnI rUci ja kAraNa che. || 2 || AcAradvAraiH tannirUpaNamAha bAlo hyasadArambho madhyamabuddhistu madhyamAcAraH // jJeya iha tattvamArge budhastu mArgAnusArI yaH // 3 // ( 14 sta zrISoDazakaprakaraNa-1 ' WWW.jainelibrary.org Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlo hi nizcitaM asadAraMbho niSiddhakAryakArI / madhyamabuddhistu gurulAghavajJAnasAdhyakAryAnAcaraNasUtradRSTamAtrakAryAcaraNAbhyAM madhyamAcAraH / jJeya iha - prakrame tattvamArge mokSAdhvani budhastu sa eva yo mArgAnusArI jJAnAtriyAnusArI // rU / have pUrve kahelA bALAdinuM lakSaNa jaNAve che... gAthArtha - bALa buddhivALo kharekhara zAstramAM niSedha karAyelA kAryane karanAro hoya che. madhyama buddhivALo gurulAghava (lAbhahAni)no vicAra karyA vagara mAtra uparachalAM sUtranA vidhAnane dekhI pravRtti karanAro hoya che. A mokSa mArgamAM buddhizALI to teja che, je jJAna darzana cAritra A traNene anusaranAro hoya che. (teja zAsanaprabhAvanAno nimitta bane che) vizeSArtha:- madhyama - aviratinuM poSaNa sAdhue na karavuM "te sAMbhaLI gAyane koI mAratuM hoya to paNa na bacAve, nAza pAmelanuM pharI AcaraNa karanAra bALa kahevAya. jema agyAra aMganI pUrve sAdhvIne anujJA hatI paNa AryasuhastisUrie teno niSedha karyo, chatAM have te agyAra aMganA paThana-pAThananI sAdhvIne anujJA ApavI te. | 3 | bAhyaliGgaprAdhAnyadarzino bAlatve hetumAha... bAhyamAM liGgamasAra tapratibaddhA na dharma niSpattiH / dhArayati kAryavazato yasmAcca viDambako'pyetat // 4 // bAhyAM bahirdRzyaM liGgaM veSAdicihnamasAramaphalaM yatastat pratibaddhA tadavinAbhAvinI dharmaniSpattirnAsti / yasmAcca kAryavazataH svaprayojanAbhilASAdviDambakopyetalliGgaM dhArayati, tato na taddhArayituH praNantuzca (praNetu vA) phaladamityubhayathApyasAramityarthaH / / 4 / / mukhyarUpe bAhyaliMgane jonAro bALa kema kahevAya te darzAve che... gAthArtha - bAhyaza vi. asAra che. kAraNake dharmasiddhi tenAthI pratibaddha nathI; temaja dhAryA mujabanI siddhi mATe viDaMbaka (veza vagovanAra/bahurUpI) paNa AvA vezane dhAraNa kare che. vizeSArtha:- bAhyazAdicina te asAra athatu niSphaLa che kAraNa zrI SoDazakaprakaraNa-1 15 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke teono dharma prApti sAthe avinAbhAva nathI. ane mAyAvI bahurUpI puruSa paNa potAnA prayojanane siddha karavAnI IcchAthI A liMgane dhAraNa kare che. mATe tene dhAraNa karanAra athavA veSadhArIne namana karanArane (nA praNetAne) kazuMya phaLa maLatuM nathI. ema banne rIte asAra ja che. | 4 || tyAgalakSaNatvAdidaM zobhanaM bhaviSyatItyAzaGkayAha / bAhyagranthatyAgAnna cAru nanvatra taditarasyApi / kaJcakamAtratyAgAnna hi bhujago nirviSo bhavati // 5 // bAhyagranthasya dhanadhAnyAdestyAgAnna cAru na zobhanaM bAhyaliGgaM guNazUnyaM nanu nizcitamatra loke / tadvAhyagranthAbhAvalakSaNamitarasya tiryagAderapi sambhavati / etadeva prativastUpamayA draDhayati / kaJcakamAtrasyoparivarttitvaGmAtrasya tyAgAnnahi - naiva bhujagaH sarpo nirviSo bhavati / / 5 / / are Apa Ane apradhAna kema kaho cho? A bAhya parigrahano tyAga rUpa hovAthI veSane paNa sAro kahevo ja joIe. te zaMkAnuM samAdhAna karatAM graMthakAra kahe gAthArtha - bAhyagraMtharUpa dhana dhAnya vi. nA tyAgathI guNa vagaranuM bAhyaliMga A lokamAM paNa sAruM kahevAtuM nathI, kAraNa ke Avo bAhya tyAga to Itara eTale pazu vi. ne paNa hoya che. jema ke kAMcaLI choDI devA mAtrathI sApa kAMI jhera vagarano thaI jato nathI II vizeSArtha - svarganA sukha mATe saMsAranA vAghA dUra karavA rUpa kAMcaLI choDI paNa saMsArarAga rUpa jhera na gayuM tethI te tyAga anaMta saMsAra bhramaNanuM kAraNa banato hovAthI prazaMsApAtra nathI. meM pa | ' uktArthe tantrAntarasaMvAdamapyAha / mithyAcAraphalamidaM hyaparairapi gItamazubhabhAvasya / sUtre'pyavikalametaproktamamedhyotkarasyApi // 6 // hiryasmAdaparairapi tantrAntarIyairapyazubhabhAvasya puMsa idaM kevalaM bAhyaliGgaM 0 16 zrI SoDazakaprakaraNa-1 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithyAcArasya phalaM gItaM / mithyAcArasvarUpaM cedaM . "bAhyendriyANi saMyamya ya Aste manasA smaran / iMdriyArthAn vimUDhAtmA mithyAcAraH sa ucyata' iti / sUtre'pi svakIyAgamepyetadbAhyaliGgamavikalaM paripUrNamamedhyotkarasyApyuccAranikarakalpasyApyuktamanantazo dravyaliGgagrahaNazravaNAt / / 6 // A bAbatamAM anya zAstramAM paNa e pramANe kaheluM che. te jaNAve che. gAthArthaH- bIjA dharmavALAoe paNa zubhabhAva vagaranA puruSanA bAhyaliMgane kapaTInuM kArya kahyuM che. AgamamAM paNa Ane viSTAnA DhagalAukaraDA jevuM jaNAvyuM che. vizeSArtha - anyadarzanavALAoe paNa azubhabhAvavALA puruSanA tyAgane mithyAcAra kapaTInuM kArya kahyuM che. bAhya Indriyone - AMkha vi.ne mAyAvRttithI kAbumAM rAkhI manathI te te IndriyanA viSayone meLavavA jhaMkhato hoya che, te mugdha mANasa mithyAcAra-kapaTI kahevAya. ApaNAM AgamamAM paNa AMtarikatyAga vagaranA puruSanA paripUrNa bAhyaliMgane viSTAnA DhagalA sarakho kIdho che. ukaraDA karatA vadhAre dugarNanI durgaMdha phelAvato hovAthI. ane tethI ja to anaMtIvAra bAhyaliMga A jIve grahaNa karyuM evuM zAstramAM saMbhaLAya che. kAraNa ke durguNo vadhI javAthI AtmA uMco AvI zakato nathI. eTale anAdikAlamAM anaMtIvAra AvA bAhyaliMga grahaNa karavA chatAM AtmA mokSa najIka pahoMcI zakato nathI, cheDo na AvavAthI anaMtIvAra bAhyaliMganI prApti saMbhave. jyAre zuddha cAritra dvArA to cheDo AvI javAthI mAtra AThavAra tenI prApti saMbhave che. || 6 | vRttamAzrityAha / vRttaM cAritraM khalvasadArambhavinivRttimattacca / sadanuSThAnaM proktaM kArya hetUpacAreNa // 7 // vRttaM-vidhipratiSedharUpaM vartanaM cAritrameva, khaluravadhAraNArthaH, taccehAsadArambhAdAzravarUpAdvinivRttimadahiMsAdyAtmakaM sadanuSThAnaM proktaM, kArye zrISoDazakaprakaraNa-1 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadanuSThAnarUpe hetorAntaracAritrapariNAmarUpasyopacAreNAdhyAropeNa // 7 // madhyamabuddhivRttane vicAre che te vRtta (AcAra) eTale zuM ? te kahe che. H gAthArtha :- vRtta - vidhipratiSedharUpavartana te ja cAritra che. ahIM asad AraMbha rUpa hiMsAdi AzravathI nivRttivALA ahiMsAdirUpa saanuSThAnane cAritra kahyuM che. AMtaracAritra pariNAmarUpa kAraNano saanuSThAnarUpa kAryamAM upacAra karI saddanuSThAnane cAritra kahela .119 11 etacca sadanuSThAnaM zuddhAzuddhatayA dvibhedamityAha - parizuddhamidaM niyamAdAntarapariNAmataH suparizuddhAt / anyadato'nyasmAdapi budhavijJeyaM tvacArutayA // 8 // parizuddhaM sarvathA zuddhamidaM sadanuSThAnaM sadanuSThAnaM niyamAdAntarapariNAmatazcAritramohakSayopazamajanyA (nitA) tsuSThu samyaktvajJAnamUlatvena parizuddhAt / anyadityaparizuddhamato'smAdAntarapariNAmAt yo'nyaH kazciddheturlAbhapUjAkhyAtyAdi (stasmAdapi ) tataH etadapItaratulyatvenaiva pratIyate tatrAha - budhavijJeyaM tu tattvavidbhireva vijJeyamacArutayA asundaratvena / ta eva hi kSIranIravivecakA nAnye iti / / 8 / / A sad anuSThAna zuddha azuddha bhedathI be prakAre che. gAthArtha:- zuddha AtmapariNAmathI thayela pravRtti zuddha kahevAya. ane melApariNAmathI Acarela anuSThAna azuddha che. paNa A azuddhine paMDita puruSo ja jANI zake che. vizeSArtha :- sabhyajJAnanA kAraNe atinirmaLa evA cAritramohanA kSayoyazamajanya AtmapariNAmathI utpanna thanAra hovAthI A saanuSThAna sarvathA zuddha hoya che. zuddha AtmapariNAmathI anya je kAMI pUjA prasiddhinI abhilASA vi. thI utpanna thanAra sadnuSThAna anyad azuddha kahevAya che. zaMkA - A Itara anuSThAna paNa zuddha jevuM ja dekhAya che. to pachI zuddha azuddha bheda zA mATe pADyAM. 18 zrISoDazakaprakaraNam-1 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAdhAna - tattvajJAnI ja Ane azuddha rUpe oLakhI zake che. teo ja - dUdhapANIno viveka karI zake che bIjA nahiM. mATe tamAre paNa zuddha azuddhanI oLakhANa karavI hoya to tattvajJAnIno Azraya levo |8 yathA budhairidamazuddhaM jJAyate tathAha / / gurudoSArambhitayA ladhvakaraNayalato nipuNadhIbhiH // sannindAdezca tathA jJAyate etanniyogena // 9 // gurUndoSAn pravacanopaghAtAdInArabdhuMzIlaM yasya sa tathA tattayA yo laghuSusUkSmeSu doSeSvakaraNayatnaH-parihArAdarastasmAnnipuNadhIbhiH kuzalabuddhibhistathA satAM-satpuruSANAM sAdhuzrAddhAdInAM nindAderga pradveSAdezca jJAyate yadetadaparizuddhAnuSThAnaM niyogenAvazyaMtayA gurUdoSArambhAderaparizuddhikAryatvAt / / 9 / / AvuM zuM vizeSa che? jenA AdhAre A bemAMthI A zuddha che evuM nakkI karI zakAya che. te vizeSa batAve che. je rIte budha puruSo ane azuddha jANe che tema patAcha.) gAthArtha - pravacanano upaghAta karanArA evA moTA doSanA sevanathI ane nAnA doSomAMthI bacavAno prayatna karavAthI ane sapruruSonI niMdA gaha dveSa vi. thI A anuSThAna azuddha che, evuM kuzala buddhivALA jANI naya che. 12953 guroSana sevana viga3 sazuddhinuM Arya che. // 8 // AgamatattvamAzrityAha / AgamatattvaM jJeyaM tadRSTeSTAviruddhavAkyatayA // utsargAdisamanvitamalamaidaMparyazuddhaM ca // 10 // AgamatattvaM tat prasiddhaM jJeyaM bhavati, dRSTa-pratyakSAnumAne, iSTaM-svAbhyupagata AgamastAbhyAmaviruddhamabAdhitArthaM vAkyaM yasya tattayA; tathotsargAdinotsagargApavAdAbhyAM samanvitaM, natu tadekAntavAdaduSTaM, alamatyarthamaidaMparyeNa bhAvArthena zuddhaM ca, zrutamAtreNAvicchinnAkAGkSam / / 10 / / gAthArtha - vRSTa-pratyakSa ane anumAna pramANathI temaja ISTa - pote dU zrI SoDazakaprakaraNa-1 : ANN MINER 19 KINNERAL ANINNINNARAINMENS Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnya rAkhela AgamathI avirodhI vAkyavALuM hoya. utsarga apavAdathI yukta hoya eTale ke ekAMtavAdathI azuddha na hoya ane aiparya graMthanA nicoDa (bhAvArtha) thI saMpUrNa rIte zuddha hoya te Agamatattva jANavuM. vizeSArtha :- AraMbha karavo nahiM, pachI kahe ke derAsara vi. banAvavA joIe AvA vAkya sAMbhaLavA mAtrathI AraMbha zA mATe na karavo ? kyAre karavo ? kyAre na karavo ? ItyAdi AkAMkSAvilaya pAmatI nathI. mATe nicoTa rUpe kahevuM paDe, ke jema "rAga dveSa vilaya pAme te pramANe pravRtti karavI." jina pratimAnA darzanathI rAga dveSa haLavA thavAthI virati prApta thAya che. te dvArA sarvane abhaya maLe che, mATe jinAlaya vi. gRhasthoe banAvavAmAM bAdha nathI. Ama AkAMkSAno vilaya thaI jAya che. eTale bhAvArtha zUnya je zAstramAM mAtra vAkyano samUha racAyo hoya tenuM mAtra zravaNa thaI zake paNa hArdano khyAla AvI zakato nathI. te zAstranA zravaNathI AkAMkSA ubhIja rahe che. te anya zAstro che jema, (2) yiAt sarvabhUtAni (2) svargAmo yate.... 1. vAkya dvArA potAnA upabhoga mATe hiMsA na karAya ema kahyuM...2. vAkya dvArA paNa svargano upabhoga potAne mATe ja ka2vAno che chatA hiMsA karavAnuM kahyuM. to mAre zuM karavuM ? evI AkAMkSA ubhI ja rahetI hovAthI te zAstra AgamatattvarUpa nathI. / / 10 / / tadevAgamatattvamupanyasyati / AtmAsti sa pariNAmI baddhaH satkarmaNA vicitreNa / muktazca tadviyogaddhisAhiMsAdi taddhetuH // 11 // AtmA jIvaH so'styetena cArvAkamatanirAsaH / sa pariNAmI pariNAmasahito natu kUTasthanitya, etena sAGkhyAdimatanirAsaH, tathA baddhaH satA vastusatA natu kalpitAvidyAdisvabhAvena; karmaNA vicitreNa nAnArUpeNaitena vedAMtyAdimatanirAsaH / muktazca tadviyogAtkarmakSayAddhisAhiMsAdi tyorbndhmokSayohetu, vaM yaMtra pratipAvate tavArAmatattvamiti yonanA ||9|| te ja Agamatattvane graMthakAra darzAve che... gAthArtha :- AtmA che, te pariNAmI che. vicitravidhamAnakarmathI 20 zrISoDazakaprakaraNam-1 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhAyelo che. karmanA viyogathI mukta bane che. te baMdha ane mokSanA anukrame hiMsAdi ane ahiMsAdi hetuM che. vizeSArtha:- "AtmAti' pada vaDe cAvako paMcabhUtathI caitanya ubhuM thAya che, paNa AtmA nAmanI koI cIja nathI evuM je mAne che, teno nirAsa thAya che. pariNAmI padathI sAMkhyAdimatavALA AtmA sadA eka rUpe ja rahe che, evuM mAne che teno nirAsa thayo. kAraNa ke anya paryAyarUpa thavuM tenuM nAma pariNAma. eTale sarvathA eka rUpe rahevuM tema nahi ane sarvathA nAza pAmI javuM evuM paNa nahi, // tene vidvAno pariNAma kahe che. (ya. - pariNAmo yarthAntaragamanaM na ca sarvathA vyavasthAnaM/na ca sarvathA vinAzaH pariNAmastadvidAmiSTaH / ane AvA pariNAmavALo AtmA hovAthI kUTastha nitya na kahevAya; A AtmA vAstavikavidyamAna kAmaNavargaNA rUpa pudgala dravyathI baMdhAyelo che. AnAthI vedAMtI vi. kAlpanika avidyAvi. thI baMdhAyelo mAne che, te khoTuM kema ke kAlpanika vastu kArya karavA asamartha hoya che. karmano AtyaMtika kSaya thavAthI mokSa thAya che. AnAthI dareka bhavya AtmAmAM mokSa pAmavAnI yogyatA batAvI. baMdha ane mokSa A bane kArya hovAthI tenuM koI kAraNa hovuM joIe, mATe kahyuM ke hiMsAdi e kama baMdhanA kAraNa che. ane ahiMsAdi mokSanA kAraNa che. jenA AsevanathI jIva mukta banI zake che." evuM AzvAsana prApta thAya che. AvuM jemAM pratipAdana karAya, te Agamatattva che, athavA AvuM pratipAdana karavuM te ja Agamatattva che ! 11 || AtmAnaH pariNAmitvAdikaM dRSTeSTAbAdhitamityAgamatattvasya dRSTeSTAviruddhavAkyatvamupadarzitamutsargApavAdayuktatvaM ca sphuTameva, tatsUtrANAM bahUnAmupalambhAdathaidaMparyazuddhimupadarzayati - paralokavidhau mAna vacanaM tadatIMdriyArthadRgvyaktaM / sarvamidamanAdi syAdaidaMparyasya zuddhiriti // 12 // paralokavidhAvAmuSmikaphalopadeze mAnaM svatantrapramANaM vcnmaagmstd6 zrI SoDazakaprakaraNamu-1 2 ) kapAsa, Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacanamatIndriyArthadRzA sarvajJena vyaktaM pratipAditArthamanyasyAdRSTArthAbhidhAnazaktyabhAvAtsarvamidaM vacanamanAdi syAt sarvakSetrApekSapravAhatastata ApAtavirUddhe'pyarthe etadAjJaivapramANamityevaMprakArairaidaMparyasya zuddhiravaseyA / / 12 / / AtmAnuM pariNAmIpaNuM vi. pramANa ane abhimata AgamathI abAdhita hovAthI Agamatattva dRSTa ISTathI aviruddha vAcavALuM che evuM jaNAvyuM ane utsarga apavAdane jaNAvanArA ghaNAM sUtro dekhAtA hovAthI Agamatattva utsarga apavAdavALuM che. eto jaNAI Ave che. have rahI vAta audaMparyanI zuddhinI, te graMthakAra gAthA vaDe darzAve che. gAthArtha - paraloka vidhimAM Agama pramANa che, te atIndriya draSTA sarvajJa prabhuthI pradipAdana karAyela che. A Agama anAdikALano che, Avo svIkAra te aidaMparyanI zuddhi kahevAya. vizeSArtha - paraloka saMbadhiphaLanA upadezamAM Agama svataMtra pramANa che. te sarvajJa prabhuthI vyakta karAyela che, kAraNa anya puruSanI nahi dekhelA padArthanI bAbatamAM kahevAnI zakti nathI. sarvakSetranI apekSAe pravAhathI A Agama anAdikALanuM che. tethI ja to zarUAtamAM uparauparathI prathama draSTie virodhi dekhAtA arthamAM paNa "sarvajJanI AjJA mAre pramANa che." AvI dRDha zraddhA te aidaMparvanI zuddhi jANavI. / 12 evaM saddharmaparIkSakANAM bAlAdibhedatrayamuktvA tadgatadezanAvidhimAha / bAlAdIbhAvamevaM samyagvijJAya dehinAM gusNA // saddharmadezanApi hi karttavyA tadanusAreNa // 13 // bAlAdInAM bhAvaM-rucivizeSamevamuktarItyA samyagavaiparItyena vijJAyAvabuddhya dehinAM gurUNA saddharmadezanApi hi tadanusAreNa bAlAdipariNAmAnurUpeNa varNavyA, tathaiva tadupArasampareH || 13 || ema sadharmanA parIkSakonA bAlAdi traNa bheda kahIne teone kevI rIte kevI dezanA ApavI te kahe che... gAthArtha - bALAdinI rUci vizeSane uparokta rItIthI sArI rIte ka zrISoDazakaprakaraNamu-1 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANIne te prANIone gurUe bALAdibhAvane anurUpa ja saddharma dezanA ApavI joIe. kAraNake te rIte ja teono upakAra saMbhavI zake che. / 13 / / uktamevArthaM vyatirekeNa draDhayati / yadbhASitaM munIndraiH pApaM khalu dezanA parasthAne // unmArganayanametadbhavagahane dArUNavipAkam // 14 // yad yasmAdubhASitaM munIMdraiH paramajJAnibhiH pApaM khalu vartate dezanAM parasthAne bAlAdiyogyA madhyamAdisthAne, etadviparItadezanAkaraNamapariNAmasyAtipariNAmasya vA jananAt zroturunmArganayanaM bhavagahane saMsArakAnane dAruNavipAkaM vA, kuzIlatAyA mahAnarthahetutvapratipAdanAt / / 14 / / Aja vAtane vyatireka hetuthI dRDha kare che... gAthArtha :- jethI ja paramajJAnIoe anyasthAnamAM dezanA karavI tene pApa kahyuM che. A viparIta dezanA zrotAne unmArge laI jAya che, te saMsArarUpI aTavImAM dArUNa phaLa Ape che. vizeSArtha :- bALAdine yogya dezanAne madhyamAdinI sabhAmAM karatA zrotAne apariNAma eTale ke bALane madhyama yogya dezanA ApatA kahIe ke "veza kAMI saddharma nathI," ema sAMbhaLI thoDA ghaNAM dharma pariNAma hatAM, e paNa veza upa2 anAdara thavAthI jatA rahe che. ane bALa sAme budha yogya apavAdanI vAto karatAM AdhAkarmI vi. mAM dharma mAnavA lAge. ema atipariNAma jagADanAra hovAthI te sAdhaka dharma mArgathI bhraSTa thAya che. ane AvI kuzIlatA to anarthanA hetubhUta hovAthI jIva saMsAravanamAM bhayaMkara duHkhone veThe che. / / 14 / / samayoktatvena svarUpataH zobhanAyA api dezanAyAH parasthAne'hitatve dRSTAntamAha / hitamapi vAyorauSadhamahitaM tat zleSmaNo yathAtyantam // saddharmadezanauSadhamevaM bAlAdyapekSamiti // 15 // zrISoDazakaprakaraNam-1 - 23 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tat prasiddhamauSadhaM snehapAnAdi vAyoH zArIravAtasya sAtmyApAdakatvena hitamapi yathA zleSmaNo'tyantamahitaM bhavati tatprakopahetutvAdevaM saddharmadezanauSadhaM madhyamAdiyogyaM bAlAdyapekSaM tadavajJAnahetutayA svarUpataH sundaramapyahitaM bhavati, tasmAttadapAyabhIruNA tadbhAvaM vijJAya dezanA viyetyupadeza | 9 | AgamamAM bhAkhelI hovAthI svarUpathI to dezanA sArI hovA chatAM parasthAnamAM ahitakArI bane che. tenA viSe dAkhalo batAve che. gAthArtha - zarIranA vAyu mATe hitakArI auSadha paNa kapha mATe atyaMta - ahitakara bane che. tema sadharma dezanA rUpI auSadha bALAdinI apekSAe hitakara ane ahitakara bane che. // vizeSArtha:- vAyu mATe ghI dUdha vi. hitakArI bane che, kAraNa ke tenAthI vAyu zAMta paDe che, te ja kapha mATe ahitakArI thAya che, kAraNake tenAthI kapha vadhe che. e pramANe svarUpathI suMdara chatAM madhyamAdi yogya sadharma dezanA rUpI davA bALAdinI apekSAe madhyamanI avajJAnuM kAraNa banavAthI ahitakArI thAya che. "te kAraNathI tene-zrotAne duHkha thaze." evA apAyathI DaranArAe te sAdhakanA bhAva jANIne dezanA ApavI joIe. evo upadeza graMthakAra upadezakane Ape che. meM 15 uktamarthaM nigamayannAha / etadvijJAyaivaM yathArha (thocita) zuddhabhAvasampannaH // vidhivadiha yaH prayuGkte karotyasau niyamato bodhiM // 16 // etaddezanAsvarUpamevamuktaprakAreNa vijJAya yathocitaMyathArha zuddhabhAvasampanno vidhivadivadhinA ya iha bAlAdiloke prayuGkate-pravartayati saddharmadezanauSadhaM, asau niyamato bodhiM janayati / / 16 / / kahelA arthano nicoDa lAvatA kahe che.... " gAthArtha :- uparokta rIte dezanA svarUpane jANI yathAyogya vidhipUrvaka zubhabhAvavALA gurU bALAdinA viSe dezanArUpI davAno prayoga kare che. te A (guru) cokkasa te zrotAne bodhilAbha pamADe che.... 16 | I Iti prathama SoDazakA [2A T ITIES zrISoDazakaprakaraNa-1 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AIN dvitIyaM dezanA SoDazakam ARY gururbAlAdInAM vidhinA dezanAM dadyAdityuktaM tadvidhimevAha || bAlAdInAmeSAM yathocitaM tadvido vidhirgItaH // saddharmadezanAyAmayamiha siddhAntatattvajJaiH // 1 // bAlAdInAM prAguktAnAM tadvidastatsvarUpavidaH saddharmadezanAyAmayamiha vakSyamANaH siddhAntatattvajJairvidhirgItaH / / 1 / / gurUe bALAdine vidhipUrvaka dezanA ApavI joIe ema kahyuM. te vidhine zavicha.... gAthArtha :- pUrve kahelA svarUpavALA bALAdine temanA svarUpane jANanArA gurue yathocita rIte dezanA karavI. te sadharma dezanAnA viSaye A prakaraNamAM kahevAto A vidhi AgamaparamArthamAM nipuNa maharSioe 48. cha. // 1 // tatra bAlocitadezanAmAha / bAhyacaraNapradhAnA karttavyA dezaneha bAlasya // svayamapi ca tadAcArastadagrato niyamataH sevyaH // 2 // iha prakrame bAlasyAdyasya dharmArthinI bAhyacaraNapradhAnA bAhyacAramukhyoddezyakA dezanA kartavyA, svayamapi cAtmanApi ca tadAcAro bAhyAcArastadagrato bAlasyAgrato niyamataH sevyo bhavati / svayamupadizyamAnAcArAkaraNe vitathAzaGkayA zroturmithyAtvavRddhiprasaGgAt / / 2 / / tyAM pahelA bALocita dezanA darzAve che. gAthArtha - ahIM prastutamAM pahelA naMbaranA dhamarthI bALane bAhyAcArano mukhya uddezya hoya evI dezanA ApavI. ane jAte paNa tenI 1. padezya AAMRIDDOORSSORD880288 zrISoDazakaprakaraNa-2 -- E Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAme niyamathI bAhya AcArane seve. pote upadeza Ape e pramANe na kare to khoTI AzaMkAnA lIdhe zrotAnAM mithyAtvano vadhAro thavAno prasaMga khAve // 2 // tasyA eva bAladezanAyA abhilApamAha / samyaglocavidhAnaM hyanupAnatkatvamatha dharA zayyA // praharadvayaM rajanyAH svApaH zItoSNasahanaM ca // 3 // samyagyathopadezaM locavidhAnaM yatInAmAvazyakaM, hizabdazcArthe sarvatra sambandhanIyo'nupAnatkatvaM ca pAdatrANarahitabhAvazca, atha dharaiva zayyA nAnyatparyaGkAdi, rajanyAH praharadvayaM dvitIyatRtIyau praharAveva svApaH zayanaM, prathamacaturthayoH svAdhyAya zItoSNasahanaM tathAnukUlapratikUlaparISahatitikSA // 3 // eva pravRtteH, te jANahezanAne pragaTa uDe che... gAthArtha H- AgamamAM kahyuM che te pramANe loca karavo. pagarakhAM na paheravA; bhUmi upara saMthAro karavo; rAtrinA be pahora suvuM; zIta uSNa vi. pariSaho sahevA // 3 // vizeSArtha :- zAstramAM kahyAM pramANe sAdhuone loca karavo Avazyaka che. jane sAdhukhone pagarajAM (juTayappala vi.) na paDerAya. hi. zabda 'tha' arthamAM che teno sarvapada sAthe saMbaMdha karavAno che, tethI ja ahIM ane sAdhuone... ema kahyuM ane pRthvIne zayyA banAvavI eTale palaMga vi. upara saMthAro na karatAM pRthvI upara eka saMthAro ne uttarapaTo pAtharavo joIe. ane trIjA ane cothA pahoramAM UMgha levAnI, kAraNa ke pahelA ane chellAM pahoramAM svAdhyAya ja karavAno hoya che. tathA anukULa pratikULa pariSahone samabhAve sahana 42vA // 3 // SaSThASTamAdirUpaM citraM bAhyaM tapo mahAkaSTaM // alpopakaraNasandhAraNaM ca tacchuddhatA caiva // 4 // SaSThASTamAdirUpaM samayaprasiddhaM citraM nAnAprakAraM mahAkaSTamalpasattvairdurbalasaMhananaizca duranucaramitikRtvA alpasyaivopakaraNasyopadhikAdeH, sandhAraNaM ca tacchuddhatA caivodgamAdidoSazuddhyA // / 4 // 26 zrISoDazakaprakaraNam-2 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha :- chaThTha aThThama vi. zAstra prasiddha vividha prakAranA mahAkavALA tapo AcaravA, thoDA upakaraNo rAkhavA ane uddagamAdi doSathI zuddha upakaraNa AhAra vi. levA | vizeSArtha - mahAkaSTa eTale tapa bhAre duHkha ApanAra che evo artha nathI, paNa alpasattvavALA ane nabaLA mANasone te tapa Acaravo mahAmuzkela hovAthI mahAkaSTa tapanuM vizeSaNa mUkyuM che. | 4 || - purvI vivizuddhicitrA pratyAghapradAcaiva vikRtInAM saMtyAgastathaikasikthAdipAraNakam // 5 // gurvI piNDavizuddhirAdhAkarmikAdityAgena, dravyakSetrakAlabhAvAbhigrahAzcaiva citrA nAnAprakArAH samayaprasiddhA, vikRtInAM kSIrAdInAM santyAgaH; tathaikasikthaM yatra tdaadipaarnnkmupvaasaaditpodinaanntrdinbhojnmaarnivastrAhi || || gAthArtha :- AdhAkarmI vi. doSano tyAga dvArA AhArAdinI mahAvizuddhi karavI. bhagavatI zataka-7 uddezo-1 mAM zuddha gocarInuM vidhAna che. dravyAdine AzrayI zAstramAM prasiddha vividha jAtanAM abhigraha dhAraNa karavA. dUdha dahiM vi. vigaIno tyAga karavo. upavAsAdinA pAraNe eka siphTa besikya-eka be dANA levA.Adi padathI eka be koLiyA levA ItyAdinuM grahaNa thAya che. pa pa aniyatavihArakalpaH kAyotsargAdikaraNamanizaM ca // ityAdi bAhyamuccaiH kathanIyaM bhavati bAlasya // 6 // aniyatasyApratibaddhasya vihArasya kalpaH samAcAro navakalpAdinItyA ca punaranizaM kAyotsargAdikaraNamAdinAtApanAdigrahaH, ityAdi bAhyamanuSThAnamuccairatizayena bAlasya kathanIyaM bhavati / AdinA pratizrayapratyupekSaNapramArjanakAlagrahaNAdigrahaNam / / 6 / / gAthArtha - navakalyAdi nItithI apratibaddha vihAra karavo, haMmeza mATe kAusagga karavo, AtApanA levI. ItyAdi bAhya anuSThAna atizayathI ( zrISaDazakaprakaraNamu-2 27 kakaws Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ghaNuM karIne) bALane kahevAnA hoya che. II vizeSArtha :- atizayana - tene - bALane anuSThAnanI mahattA duSkaratA vi. nuM evI rIte varNana kare ke sAMbhaLanArane AnA upara bahumAna thayA vinA raheja nahi. AdipadathI upAzraya pAtra vi. nuM barAbara draSTipaDilehaNa karavuM ane rajoharaNa vi. thI pramArjanA karavI temaja prAbhAtika vi. kAlagrahaNa levA ItyAdi grahaNa thAya che. // 6 // madhyamabuddherdezanAvidhimAha / madhyamabuddhestvIryAsamitiprabhRti trikoTiparizuddham // AdyantamadhyayogairhitadaM khalu sAdhusadvRttaM // 7 // koTibhI tisRbhiH rAgadveSamohalakSaNAbhiryadvA kRtakAritAnumatabhedabhinnahananapacanarakrayaNarUpAbhiH pratiSedhavyApAreNa parizuddhaM I yadvA tisRbhiH koTibhiH zAstrasvarNazodhanakAriNIbhiH kaSacchedatApalakSaNAbhiH rizuddha, sarvasya zAstrasya pravacanamAtrantarbhUtatvAt, sAdhusadvRttaM khalvitinizcaye madhyamabuddhistvIryAsamitiprabhRtipravacanamAtRrUpaM AdyantamadhyayogairvayovasthAtrayagatairadhyayanArthazravaNadharmadhyAnAdidharmavyApAraiH 'AvItar pavIta, niSpIna' (mAvatI zatana - 6 uddezo ityAgamAttadavirodhyalpamadhyamavikRSTatapovizeSarUpairvA hitadaM bhavati // 7 // rU) madhyamabuddhisaMbaMdhI dezanA vidhi kahe che. .... gAthArtha :- madhyama buddhivALAne traNa koTithI zuddha, AdiaMta madhya avasthAmAM nizcayathI hitakArI hoya; evuM Isamiti vi. sAdhu saMbaMdhI sacaraNa kahevuM joIe. vizeSArtha:- IryAsamiti vigere pravacana mAtA rUpa che. ane te traNa koTi eTale rAga dveSa moha athavA karavuM karAvavuM ane anumodavuM rUpa traNa traNa bhedavALA haNavuM rAMdhavuM vecavuM rUpa traNakoTithI zuddha; eTale te doSonuM sevana na karavuM athavA zAstra rUpI sonAnI kasoTI karanAra kaSa cheda tApa rUpa traNa koTithI zuddha; tathA sarvazAstra pravacanamAtAmAM samAI jatuM 28 - zISoDazakaprakaraNama-2 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovAthI sAdhusaddavRtta nizcayathI pahelI avasthAmAM zAstra bhaNavA vi. dvArA bIjI uMmaramAM zAstranA artha sAMbhaLavA vi. dvArA chellI avasthAmAM dharmadhyAna vi. dvArA hitakArI bane che. Avalae AyaMbilAdi sAmAnya tapa sAthe sUtra kaMThastha karavA.pavIlae bIjAne bhaNAvavuM. nippIlae jarjarita deha jANI saMlekhanA karavI (bhagavatI zataka - 6 uddezo - 3)meLuM kapaDuM sAmAnya ghasavAthI thoDu sApha thAya vadhAre ghasavAthI vadhAre sApha thAya ItyAdi AgamatattvathI Agamane avirodhI evA alpa madhyama utkRSTa rUpa tapa vizeSathI AtmAne sadAcAra hitakArI thAya che. | 7 ||. tatA ! aSTau sAdhubhiranizaM mAtara iva mAtaraH pravacanasya / niyamena na moktavyAH paramaM kalyANamicchadbhiH // 8 // sAdhubhiranizaM nirantaramaSTau pravacanasya mAtara IryAsamityAdyAzcAritrAtmanaH prasUtihetutvena hitakAritvena ca mAtara iva-jananya iva niyamenAvazyambhAvena na moktavyAH / kIdRzaiH sAdhubhiH ? parama-nirupamaM kalyANaM maGgalamicchadbhiH / / 8 / / gAthArtha :- parama kalyANane IcchanAra sAdhuoe mAtA samAna pravacananI mAtAne satata saMbhALavI joIe. te mAtAne nizcayathI kyAre paNa na mUkavI. vizeSArtha :- Isamiti vi. thI cAritrarUpa AtmAno janma thAya che. ane tenuM pAlana thAya che. mATe Iyasimiti vi. ne pravacananI mAtA kahevAya che. te 8 . . etatsacivasya sadA sAdhoniyamAna bhavabhayaM bhavati // mati 2 hitamayanta Tarva vidhanA madam 8 || etatsacivasya pravacanamAtRsahitasya sadA sarvakAlaM sAdhorniyamAnnizcayena na bhavabhayaM bhavati / tadvirodhyutkaTaniHzreyasAsthAniSpatteH / bhavati ca sampadyate ca pravacanamAtRvidhAnasampannasya hitaM bhAvyapAyaparihArasAratvenAtyantaM prakarSavRtyA phaladaM phalaheturvidhinA maNDaliniSadyAdirUpeNa sUtroktenAgamagrahaNaM vAcanAdivyApAreNAdhikArikartRkatvAt pravacanamAtRrahitasya tvatathAtvadAgamagrahaNamatyantaphaladaM na bhavati / / 9 / / zrISoDazakaprakaraNamU-2 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha :- pravacana mAtAnI sAthe rahenAra sAdhune saMsAra bhaya hoto ja nathI. ane tenuM hita thAya che temaja A mAtA vidhipUrvaka AgamagrahaNa ka2vA rUpa prakarSavRttithI phaLa ApanAra bane che. vizeSArtha :- pravacana mAtAnI sAthe 2henAra sAdhune haMmeza mATe saMsArano bhaya TaLI jAya che; kAraNake saMsAra (bhaya)nI virodhi utkRSTa kalyANa svarUpa mokSanI draDha zraddhA tene jAgI gaI che. jema DaoN. kahe tame thoDA divasamAM svastha thaI jazo,. te vacana upara draDha zraddhA jAgI jAya to vidyamAna roganI phikara rahetI nathI. pravacana mAtAnA AcaraNavALAne AgAmI Apatti TaLI jatI hovAthI tAdRza AcaraNavALA sAdhune hita thAya che. pravacanamAtAnA AcaraNavALo sAdhu mAMDalImAM besavAno adhikArI banato hovAthI sUtrokta vidhithI guru upadezela vAcanA vi. dvArA Agama grahaNa karI zake. AvuM prakarSa phaLa pravacana mAtA Ape che. pravacana mAtA vagarano sAdhu mAMDalImAM besavAno adhikArI banato nathI, tethI vidhi pUrvaka Agama grahaNa karI zake nahi. ane avidhithI grahaNa karela Agama prakarSaphaLa ApavAM samartha nathI. eTale te utkRSTa nirjarAnuM sAdhana banI zakatuM nathI. | 9 | guru pAratantrameva ca tadbahumAnAtsadAzayAnugatam // paramaguruprAteriha bIjaM tasmAcca mokSa iti // 10 // gurupAratantryameva ca - gurvAjJAvazavartitvameva ca tadbahumAnAdguruviSayAntaraprItivizeSAnna tu viSTimAtrajJAnAt / sadAzayena bhavakSayaheturayaM me gururityevaMbhUtazobhanapariNAmena natu jAtyAdisambandhajJAnenAnugataM sahitaM paramaguruprApteH sarvajJadarzanasyeha jagati bIjaM, gurubahumAnAttathAvidhapuNya- sampattyA sarvajJadarzanasambhavAt tasmAcca hetormokSa, iti hetorgurupAratantryaM sAdhunAvazyaM vidheyamiti sopaskAraM vyAkhyeyaM 10 // Agama grahaNa gurune adhIna hovAthI guru saMbaMdhI paNa upadeza Apavo joIe. ethI kahe che.. 30 zrISoDazakaprakaraNam Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha - guru uparanA bahumAnathI guruAjJAne vaza rahevuM ane sArA Azaya yukta hovuM te A jagatamAM sarvajJa prAptinuM bIja che. tenAthI mokSa thAya che. mATe gurunuM pAtaMtrya avazya svIkAravuM 10 || vizeSArtha :- guru upara AMtarika prItithI guru AjJA svIkAravI; nahI ke veTha utAravA puratI temanI AjJAnuM pAlana karavuM. "A guru mArA saMsArano nAza karavAmAM kAraNa che." AvA suMdara zuddha Azaya yukta thavuM. paNa A mArA kAkA che,. A mArA mAmA che. mATe mane barAbara sAcavaze ItyAdi saMsArI saMbaMdhIjJAnavALA na thavuM. A sarvajJa zAsananuM (darzananuM) bIja che. kAraNake guru bahumAnathI tevA prakAranuM puNya ubhuM thAya che, jenAthI sarvajJa darzananI prApti thAya che. tenAthI mokSa maLe che. mATe gurunI adhInatA sAdhue avazya svIkAravI joIe. ATaluM adhyAhArathI levuM | 10 || ityAdi sAdhuvRttaM madhyamabuddheH sadA samAkhyeyam / / AgamatattvaM tu paraM budhasya bhAvapradhAnaM tu // 11 // ityAdhuktaM sAdhuvRttaM madhyamabuddheH sadA nirantaraM sAmAkhyeyaM prakAzanIyam / AgamatattvaM tu prAguktaM paraM kevalaM budhasya 'bhAvapradhAnaM tu' paramArthasArameva samAdhyeyam || 9 || gAthArtha - ItyAdi upara kahelo sAdhuno AcAra madhyama buddhivALAne haMmeza ne mATe kahevo joIe. paramArtha sAravALuM Agamatattva to mAtra budhanI AgaLa ja prakAzavuM. || 11 || prAptasaGgatikaM budhasyopadezyameva spaSTamAha / / vacanArAdhanayA khalu dharmastadbAdhayA tvadharma iti // idamatra dharmaguhyaM sarvasvaM caitadevAsya // 12 // vacanArAdhanayA khalvAgamArAdhanayaiva, khaluzabda evakArArthaH / dharmaH zrutacAritrarUpaH sampadyate, tadbAdhayA tu mahAkaSTakAriNopyadharma itihetorida-vidhiniSedharUpaM vacanaM dharmaguhyaM dharmarahasyaM sarvasvaM sarvasArazcaitadeva vacanamevAsya dharmasya / / 12 / / saMgati prApta budhane upadezavA yogya spaSTa rIte kahe che... sus on zrISoDazakaprakaraNa-2 S Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha :- Agama ArAdhanAthIja zruta cAritra rUpa dharma thAya che. tenI - AgamanI bAdhAthI adharma thAya. ahIM A vidhi niSedha rUpa vacana dharmanuM rahasya che. ane Aja vacana dharmanuM sarvasva che. / 12 / vizeSArtha :- tadnAdhayA : jemAM jinAjJAne bAdhA AvatI hoya tevI mahAkaTakArI kriyA karavAthI paNa adharmaja thAya che. paMcAgni tapa ItyAdi bAla tapa karanAra saMsAramAM ja sapaDAya che... | 12 | atha kimiti sakalAnuSThAnopasarjanIbhAvApAdanena vacanasyaiva prAdhAnyaM khyApyataM ityAzaGkAyAmAha yasmAtpravarttakaM bhuvi nivartakaM cAntarAtmAno vacanam // dharmazcaitatsaMstho maunIndraM caitadiha paramam // 13 // yasmAt pravartakaM bhuvi bhavyaloke svAdhyAyAdau vidheye / nivarttakaM ca hiMsAderantarAtmano manaso vacanam / dharmazca pravRttinivRtti phalajananavyApArIbhUta etasmin vacane jJApakatAsanbandhena sandiSTa' ityetatsaMsthaH 'maunIndraM' maunIndroktenAbAdhitaprAmANyaM caitadvacanamiha prakrame paramaM anuSThAnAnupajIviprAmANyaM tata idameva pradhAnamuddhruSyate'nuSThAnAdikaM caitavupajiivktvenopsrjniikriyt iti bhAvaH // 13 // have saghalAe anuSThAnane gauNa banAvI vacanAnuSThAnane mukhyarUpe kema kahevAya che, evI AzaMkA thaye chate graMthakAra samAdhAna Ape che. gAthArtha H- Agamavacana te bhavyalokane viSe svAdhyAyAdi vidheyamAM manane pravartAve che ane hiMsAdithI manane pAchu vALe che. ane A vacanamAM dharma rahelo che. temaja muninetA - tIrthaMka25ramAtmAe A vacana bhAkhelA hovAthI A vacana ja zreSTha che. 7 vizeSArtha :- bhavyaloke eTale bhavyalokone ja A Agamavacana svAdhyAdi vidheyamAM pravRtti ane pratiSiddha nivRtti karAve kAraNake temane Agama vacananuM bahumAna hoya che. paNa abhavyane nahiM mATe ahIM 'bhuvipada'thI TIkAkAre 'bhavyaloke' evo artha lIdho che. pravRtti nivRtti nA phaLane utpanna karavAmAM vyApArabhUta dharma che. zrutacAritrAtmakadharma vacanathI janya che ane vacana janya pravRtti nivRtti no janaka hovAthI vyApArarUpa 1. santiSThataM 32 - zrISoDazakaprakaraNam-2 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAya che. (kAraNa ke saMyamathI zubhamAM pravRtti ane azubhathI nivRtti saMbhavI zake che.) te gharma Agama - vacanamAM jJApakatA saMbaMdhathI rahe che, kAraNake vacana dharmane jaNAvanAra hovAthI jJApaka thayo temAM jJApakatA dharma rahyo teja saMbaMdha banyo. munIzvare bhAkhelA hovAthI koIpaNa pramANathI te vacanano bAdha thato nathI. A vacana anupajIvI-anya anuSThAnanI apekSA rAkhatuM na hovAthI pradhAna kahevAya che. tyAre anya anuSThAnane vacananI apekSA hovAthI teo gauNa kahevAya che. te 13 . vacanasyaiva mAhAtmyamabhiSTauti ca / asmin hRdayasthe sati hRdayasthastattvato munIndra iti / / hRdayasthite ca tasminniyamAtsarvArthasaMsiddhiH // 14 // asmin vacane hRdayasthe sati hRdayasthaH smRtidvArA tattvato munIndraH svatantravaktRtvarUpatatsambandhazAlitvAt / itiH pAdasamAptau / hRdayasthite ca tasmin munIndre niyamAnnizcayena sarvArthasampattirbhavati / / 14 / / vacananA mahAbhyane vakhANe che. gAthArtha - vacanane hRdayamAM dhAraNa karyuM chate paramArthathI smRti dvArA munIndra dayamAM AvI jAya che. ane prabhu hRdayamAM padhAryo chate niyamathI sarva arthanI prApti thAya che. vizeSArtha :- prabhu svataMtra vaktA hovAthI temane vacana sAthe saMbaMdha rahelo che. ane "eka saMbaMdhi jJAna apara saMbaMdhinaH smAraka' A nyAyathI vacana hRdayamAM AvatA smaraNa dvArA prabhu paNa AEyamAM birAjamAna thaI jAya che. 14 || thata: | cintAmaNiH paro'sau tenaivaM (teneya) bhavati samarasApattiH // saiveha yogimAtA nirvANaphalapradA proktA // 15 // asau bhagavAn paraH prakRSTaH cintAmaNivartate teneyaM sarvatra puraskriyamANAgamasambandhodbodhitasaMskArajanitabhagavadahRdayasthatA samara- sApattiH samatApattirbhavati / rasazabdotra bhAvArthaH / bhagavatsvarUpopayuktasya tadupa 6 zrISoDazakaprakaraNamu-2 33 zuM Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAna yogAnanyavRtteH paramArthatastadrUpatvAdbAhyAlambanAkAroparaktatvena vizeSarUpA tatphalabhUtA vA mAnasaH samApattirabhidhIyate, tathoktaM yogazAstre"kSINavRtterabhijAtyasyeva maNergrAhyagrahItRgrahaNeSu tatsthatadaJjanatA smaapttiH"| sA ca ' mayi tadrUpaM ' sa evAhamityAdidhyAnollikhyamAnavaijJAnikasambandhavizeSarUpA / saiva samApattiryoginaH samyaktvAdiguNapuruSasya mAtA jananI nirvANaphalapradA ca proktA tadvedibhirAcAryaiH / / 15 / / A pramANe paramAtmA sarva prayojananI siddhi karanArA che, A vizeSaNa dvArA prabhunI stuti zA mATe karo cho. eno uttara ApatAM graMthakAra kahe che..... gAthArtha :- prabhu utkRSTa koTinA ciMtAmaNI ratna che. temanA vaDe upazama (sama) bhAvanI prApti thAya che (paramAtmA sAthe ekI bhAva thAya che.) je yogI (sAdhu) nI mAtA che. ane mokSa phaLa ApanArI che. ema tenA jJAtAoe kahyuM che. vizeSArtha H- A 52mAtmA ciMtAmaNI karatAM vadhAre prabhAvazAlI che. tena-52mAtmAnA AdhAre A samarasApatti prApta thAya che. eTale ke sarva bAbatamAM AgaLa karAtAM AgamanA saMbaMdhathI jAgelA saMskAra dvArA prabhune hRdayamAM dhAravA rUpa samarasApatti utpanna thAya che. ahIM rasa zabda bhAva arthamAM che. Agama prabhu praNIta hovAthI pratipAdya pratipAdaka bhAva rUpa saMbadhathI "A prabhue bhAkheluM che." evI smRtinAM janaka saMskAra jAge che, je smRtithI prabhu upara bahumAna jAgavA dvArA prabhu hRdayamAM sthira thAya che. Ama dhyAtA dhyeya ane dhyAnanuM eka ThekANe milana thayu te ja samabhAvanI prApti che. bhagavAnanA svarUpamAM upayukta banelAnI prabhunA upayogamAM ananya vRtti paramArthathI (paramAtmA) rUpa hovAthI temaja bAhya AlaMbana AkArathI raMgAyela hovAthI dhyAna vizeSa rUpa che, athavA teja dhyAnanA phaLabhUta mananI samApatti kahevAya che. vaLI yoga zAstramAM kahyuM che ke ucca koTinA sphaTikamaNi pAse je vastra laI javAmAM Ave tyAre vastramAM je raMga rahelo hoya tevI chAyA maNimAM bhAse che. eTale grAhya - vastramAM rahelo raMga grahitA - varNane pakaDanAra maNi grahaNa varNane svIkArI tanmaya banI 9. vA tA 34 - - zrISoDazakaprakaraNam-2 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javAno maNino svabhAva, ema maNi vastra raMga traNe ekameka banI jAya che. tema prabhu dhyAnamAM lIna banelAne te sivAyanI sarva vRtti nAza pAmI jAya che. tevA dhyAtA ne dhyeya - paramAtmA dhyAtA - vicAra karanArA vyakti dhyAna prabhunA svarUpano vicAra A traNeno je samAgama thAya che, te ja samApatti che. "mArA mAM bhagavAna nuM rUpa che. ane huM bhagavAna rUpa ja chuM." AvA dhyAnathI ullekha karAtuM saMvedana vizeSa ja samApatti che !. te ja samyakatvAdi guNavALA puruSanI mAtA che, te samApatti ne tenA jANakAra AcAryoe nirvANa phaLa ApanAra kahI che. te 15 / upasaMharannAha / iti yaH kathayati dharmaM vijJAyaucityayogamanaghamatiH / janayati sa enamatulaM zrotRSu nirvANaphaladamalam // 16 // ityuktaprakAreNa yo gururdharmaM kathayati vijJAyaucityena yogaM pariNAma bAlAdipariNAmaucityamitiyAvadanaghamatirnirdoSabuddhirjanayati sa gururenaM dharmamatulamananyasadRzaM zrotRSu zuzrUSApravRtteSu nirvANaphaladamalamatyarthamavandhyabIjavapanasAmarthyAditi jJeyam / / 16 / / upasaMhAra karatA kahe che. ' gAthArtha - nirdoSa buddhivALA je guru bALAdi pariNAmanuM aucitya jANI dharma upadeze che, te guru zrotAnA vize jenI tole koI na Ave AvA nirvANa phaLane ApanAra dharmane utpanna kare che. te vizeSArtha :- yogyatA - bALAdinA jevA pariNAma hoya te pramANenI yogyatA jANIne nirdoSamativALA guru (mAro bhakta thaze ke celo thaze ItyAdi melA bhAva hoya to zrotAne upadeza barAbara phaLato nathI.) zrotAne asAdhAraNa ane mokSa phaLa ApanAra evo dharma pamADe che. ala - eTale. dharmamAM avaMdhyabIja vAvavAnuM sAmarthya hovAthI ala - atyatha e dharmanuM vizeSaNa ApyuM che. te 16 | 'W Iti dvitIya SoDazakamAM - * was * **** zrI SoDazakaprakaraNa-2 35 ANKANESE Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyaM dharmalakSaNa SoDazakam saddharmadezanAvidhirukto'tha dharmasyaiva svalakSaNamabhidhitsurAha / asya svalakSaNamidaM dharmasya budhaiH sadaiva vijJeyam / sarvAgamaparizuddhaM yadAdimadhyAntakalyANam // 1 // asya dharmasya lakSyate taditaravyAvRttaM vastvaneneti lakSaNaM, svaM ca tallakSaNaM ca svalakSaNamidaM vakSyamANaM budhaiH sadaiva vijJeyaM, lakSaNasya kadApyaparAvRtteH, svalakSaNaM kIdRzaM ? sarvairAgamaiH parizuddhaM, sAmAnyatastasya sArvatantrikatvAt, tathA yat svalakSaNamAdimadhyAnteSu kalyANamantarAlAprApteH sadA sundrmitvarthaH || 6 || sadharma dezanAno vidhi kahyo. have dharmanuM potAnuM lakSaNa kahevAnI IcchAvALA graMthakAra kahe che... : gAthArtha H- "sarva Agamo vaDe parizuddha, = saMgata je Adi madhya ane aMtamAM sadA kalyANakArI hoya" A dharmanuM svalakSaNa paMDita puruSoe jANavuM | 1 || vizeSArtha :- jenA vaDe vastu bIjAthI alaga paDAya te lakSaNa kahevAya; kahevAtuM A svalakSaNa budhaja budhajanoe sadA dhyAnamAM rAkhavuM. kAraNake lakSaNano kyAre paNa pheraphAra thato nathI. A dharmalakSaNa tamAma Astika darzanonAM AgamonAM dharmalakSaNo sAthe saMgata che. eTale 'koI jIvanI hiMsA nahi karavI' athavA 'AtmanipratikUla yat ItyAdithI "AtmAne prati je pratikULa hoya tevuM AcaraNa bIjAne prati na karavuM." te dharma che A rIte anya Astika darzanonAM dharma lakSaNo che; tenI sAthe bhAvataH (sAmAnyataH) aikyatA jaLavAI rahe che. / sadaiva - vacce kyAMya takalIpha upajAvanAra nathI paNa sadA kalyANakArI che. / / 1 / / kiM dharmasya svalakSaNamityAha / 36 dharmazcittaprabhavo yataH kriyAdhikaraNAzrayaM kAryam // malavigamenaitatkhalu puSTyAdimadeSa vijJeyaH // 2 // zrISoDazakaprakaraNam-3 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmazcittaprabhavo mAnasAkUtajo natu sammUrcchanajatulyakriyAmAtraM, yato dharmAt kriyAyA vihitaniSiddhAcaraNatyAgarUpAyA adhikaraNamadhikArastadAzrayaM kArya bhavanirvedAdi bhavati eSa mArgAnusArI dharmo lakSyo natvabhavyAdigatopi, sa ca malavigamena puSTyAdimat-puSTizuddhimadetaccittaM vijJeyo lakSaNa-nirdezoyaM // 2 / / dharmanuM svalakSaNa zuM che? te kahe che..... gAthArtha :- dharma manathI prabhavelo che. jenAthI kriyArUpa adhikAra pedA thAya che, tenA Azraye bhavanirvedAdi kArya thAya che. A dharma mela dUra thavAthI puSTizuddhivALA cittarUpe jANavo. vizeSArtha :- dharma mAnasika saMkalpathI utpanna thayelo hoya che. eTale vicAryA vagara bIjAnI dekhAdekhIe tevI pravRtti rUpa samUcchananI jevI kriyA mAtra karavI te dharma nathI. A dharmathI vihitanuM AcaraNa ane niSiddhanA tyAgarUpa kriyAno adhikAra pedA thAya che, tenA AzrayathI bhavanirvedAdi kArya thAya che. A mArgAnusArI dharma lakSya rUpa jANavo paNa abhavya ke dUrabhavyathI Acarita dharma lakSyarUpa nathI. ane te dharma maLa (doSa) dUra thavA dvArA puSTizuddhivALuM banela je mana te rUpa ja che. A lakSyano nirdeza thayo. || 2 // (ya.) cittaja dharma che; te cittathI vidhi pratiSedhanA viSayavALI kriyA tad rUpakArya cittanuM adhikaraNa je zarIra tenA AzrayathI thAya che. malavigamena puSTyAdimattvaM citte'sya kathaM syAdityetadvivakSurAha / rAgAdayo malAH khalvAgamasadyogato vigama eSAm // tadayaM kriyAta eva hi puSTiH zuddhizca cittasya // 3 // iha malAzcittasya rAgAdayaH khalu rAgadveSamohA eva, khalurevArthe eSAM rAgAdInAM malAnAM AgamanaM AgamaH samyakparicchedaH tena sadyogaH sadvyApAraH savriyAtmA tataH sat kriyAtmanaH sakAzAdvigamastatastasmAdayaM malavigamaH, kriyAyAH kAraNe kAryopacArAdata eva savriyArUpamalavigamAt puSTizuddhizca vakSyamANA cittasya sambhavati || 3 || zrISoDazakaprakaraNa-3 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "maLa dUra thavA dvArA puSTayAdipaNuM AnA (sAdhakanA) cittamAM kevI rIte thAya" AnI vivakSA karavAnI IcchAthI graMthakAra kahe che.... gAthArtha - rAgAdi maLo che, eono Agama (samyajJAna)thI utpanna thayela sadyogathI nAza thAya che. eTale maLano nAza karanArI kriyAthIja cittanI puSTi ane zuddhi saMbhave che. vizeSArtha :- cittanA rAga dveSa moha ja maLe che. paNa bAhya padArtha nahiM. AgamoktamArganuM sAcu sacoTa jJAna thavAthI je suMdara AcaraNa vidhiniSedhapAlana thAya che, tenAthI eono nAza thAya che. mATe A maLano nAza karavAmAM kAraNabhUta je kriyA che temAM maLa vigama rUpa kAryano upacAra karavAthI - kAraNamAM kAryano upacAra thavAthI salkiyA rUpa maLa vigamathI kahevAtI cittanI puSTi zuddhi thAya che. puSTi zuddhi sAkSAt to maLanA nAzathI thAya che paNa graMthakAre kriyAta eva' ema je kahyuM che te upacArathI jANavuM . 3 | puSTizuddhyorlakSaNaM phalaM cAha / puSTiH puNyopacayaH, zuddhiH pApakSayeNa nirmalatA // . anubandhini dvaye'smin krameNa muktiH parA jJeyA // 4 // puSTiH puNyopacayaH pravarddhamAnapuNyayogaH, zuddhiH pApakSayeNa samyagjJAnAdiguNavighAtakaghAtikarmavyapagamena nirmalatA, yAvatI kAciddezato'pi nirupAdhikatA'smin puSTi zuddhi lakSaNe dvaye'nubaMdhinyavicchinnapravAhe sati' krameNa tatprakarSaprAptiparipATyA tasmin janmani bhavAntareSu vA prakRzyamANavIryasya jIvasya muktiH parI tAttvikI sarvakarmakSayalakSaNA jJeyA / / 4 / / puSTi zuddhinA lakSaNa ane phaLane kahe che... gAthArtha - puNyano vadhAro te puSTi ane pApanA nAzathI svacchatA prApta thavI te zuddhi che. A baMnenI avicchinna paraMparA cAlya chate anukrame mokSa maMjIlanA rahevAsI thavAya che. ( 38 IST zISoDazakaprakaraNa-3 IIIIIIIIIIIIII s Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSArtha H- puSTi eTale puNyAnubaMdhI puNyanA yogamAM vadhAro thayA kare. zuddhi eTale AtmAnA samyag jJAnAdiguNano ghAta karanArAM evA ghAtI karmo dUra thavAthI AtmAnI jeTalA aMze svacchatA-nirmaLatA thAya te zuddhi eTale jeTalA aMze nirUpAdhipaNuM prApta thAya te zuddhi kahevAya. A baMneno avicchinna pravAha cAlye chate anukrame temano prakarSa thavAthI teja bhave ke anyabhavamAM vadhatA jatAM vIryollAsavALA jIvane sarvakarmanA kSaya rUpa vAstavika mukti prApta thAya che. / / 4 / etadvayAnubandhasAmagrI kasya na bhavatItyAha / na praNidhAnAdyAzayasaMvidvayatirekato'nubandhi tat / bhinnagranthernirmalabodhavataH syAdiyaM ca parA / / 5 / / praNidhAnAdayo vakSyamANA AzayA adhyavasAyasthAnavizeSAsteSAM saMvidanubhUtistasyA vyatirekato'bhAvAdetatpuSTizuddhidvayamanubandhi na bhavati tasmAdiyametadanubandhasAmagrI, iyaM ca bhinnagrantherapUrvakaraNena kRtagranthibhedasya tanmahimnaiva nirmalabodhavataH parA -prAdhAnA syAt / / 5 / / A baMneno pravAha cAle evI sAmagrI kone nathI maLatI te darzAve che.... gAthArtha :- praNidhAnAdi pAMca AzayanA jJAnanA abhAvathI te baMneno pravAha aTakI jAya. che. graMthI bhedavAthI utpanna thayela nirmaLa bodhavALAne puSTizuddhinA anubaMdhanI utkRSTasAmagrI prApta thAya che. vizeSArtha :- praNidhAnAdi kahevAtA pAMca adhyavasAya vizeSa che. teonI anubhUtinA abhAvathI puSTi zuddhino pravAha cAlato nathI. mATe A baMneno anubaMdha pADavAnI IcchAvALAe praNidhAnAdimAM yatna karavo joIe. tethI Aja (praNidhAnAdi) anubaMdhanI sAmagrI che. IyaM sAmagrI apUrvakaraNa dvArA graMthibhedanAra temaja graMthi bhedanA prabhAvathI pedA thayela nirmaLa bodhavALAne uttama prakAranI prApta thAya che. / / 5 / A praNidhAnAdibhedAnevAha / praNidhipravRttivighna jayasiddhiviniyogabhedataH prAyaH / dharmmajJairAkhyAtaH zubhAzayaH paJcadhA'tra vidhau // 6 // zrISoDazakaprakaraNamu-3 - 39 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praNidhizca pravRttizca vighnajayazca siddhizca viniyogazca ta eva bhedAstAnAzritya prAyaH prAcuryeNa zAstreSu dharmajJaiH zubhAzaya paJcadhAkhyAto'tra puSTizuddhayanubandhaprakrame vidhau vihitAcAre / / 6 / / praNidhAnahAne cha... gAthArtha :- puSTi zuddhinA anubaMdhanI vidhimAM dharma jANanArAoe zAstramAM moTe bhAge A praNidhi; pravRtti, vijaya, siddhi ane viniyoga pAya mAzayo cha. / / / tatra praNidhAnalakSaNamAha / praNidhAnaM tatsamaye sthitimattadadhaH kRpAnugaM caiva / niravadyavastuviSayaM parArthaniSpattisAraM // 7 // praNidhAnaM tad yattatsamaye 5 dhikRtadharmasthAnapratijJAsamaye sthitimattatsiddhiM yAvanniyamitapratiSThaM saMskArAtmanA'vicalitasvabhAvaM ca, tadadhaH svapratipanna dharmasthAnAdadhastanaguNasthAnavartijIveSu kRprAnugaM - karuNAnuyAyi caiva, na tu hInaguNatvAtteSudveSAnvitaM; ca-punaH parArthaniSpattisAraM - paropakArasiddhipradhAnaM sarvasyA api satAM pravRtterupasarjanIkRtasvArthapradhAnIkRtaparArthatvAt, niravA yadvastu adhikRtadharmasthAnasiddhyanukUlapratidinakarttavyaM tadviSayaM - tadviSayadhyAnam / / 7 / / tabhA pradhAnanaL AAYA cha... gAthArtha - adhikRta dharmasthAna saMbaMdhI svIkArela. pratijJAnA kALA daramyAna draDha mana hovuM, potAnAthI nIcenI kakSAvALA upara karuNA hovI temaja pAparahita vyApArathI saMbaddha ane mukhyapaNe jenAthI paropakAra thAya tevuM praNidhAna che. vizeSArtha :- adhikRta dharmasthAnanI pratijJAmAM draDha rahe eTale ke je bAbatanI pratijJA karI te viSayanI jyAM sudhI siddhi na thAya tyAM sudhI te pratijJAnA nimittathI niyamita rIte nakkara jAmelAM saMskAranA kAraNe koI PADMAAAAADAM INDIA 40 ALANKAR 15515 151 RAININNI zrISoDazakaprakaraNa-3 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa hisAbe Dage nahiM. jemake pUjAno niyama lIdho. 'pUjA karyA vinA jamavuM nahiM.' te pratijJAnuM barAbara pAlana kare. kyAreka musApharI karatAM pUjAnA saMjoga na maLe tethI bhUkhyA rahevAno prasaMga sAMpaDe to bhUkhyA rahevAnuM kabUla kare, paNa pratijJA bhaMga na ja kare. AvI makkamatA pratijJAnI siddhi sudhI rAkhavI. ane pote svIkArela dharmasthAnanI nIcenI kakSAmAM vartanArA jIvo upara karUNA draSTi rAkhe eTale ke emane kevA karmano udaya ke jethI pUjA karI zakatA nathI, paNa are ! A to jena che ke koNa ? pUjA paNa karato nathI. A rIte dveSathI dhikkAre, nahiM "parArthaniSpattisAra mukhyatAe bIjA no upakAra karavo kAraNa ke sajjanonI sarva pravRtti potAnA svArthane gauNa banAvI bIjAnA upakAra karavAnI pradhAnatAvALI hoya che. | niravalve :- adhikRta dharmasthAnanI siddhine anukULa hoya tevA viSayanuM dararoja dhyAna dharavuM. jemake prabhupUjA karavAthI saMsArano moha ocho thAya, saMsArIo mATe ghaNIja upayogI che ItyAdi ciMtana karatAM pUjAnI pratijJAmAM makkamatA Ave. cUrNapUramAM zreSThI putra tIrthaMkara pAse sAdhu zveSathI thayelI jAta viDaMbanA jANI 500 sAdhuone vAMdIne jamavAno abhigraha lIdho (pUrNa na thavAthI) chamahine kAla karI devaloka gayo paNa jamyo nahi; (je divase abhigraha pUrAya nahiM te divase jamavAnuM baMdha) A rIte pratijJA pALatA chelle anazana karyuM. A che praNidhAna | 7 | pravRttiM lakSayati / tatraiva tu pravRttiH zubhasAropAyasaGgatAtyantam / adhikRtayalAtizayAdautsukyavivarjitA caiva // 8 // tatraivAdhikRtadharmasthAna evoddezyatvAkhyaviSayatayA yA pravRttiH zubhaH sundaraH sAro naipuNyAnvito yaH upAyaH prekSotprekSAdistena saGgatA sAdhyatvAkhyaviSayatayA tatsaMbaddhA; 'dhikRte dharmasthAne yo yatnAtizayo'pramAdabhAvanAjanito vijAtIyaH prayatnaH tasmAdautsukyamakAle phalavAJchA tena vivarjitA caivAkAlautsukyasya tattvata ArtadhyAnarUpatvAd, sa hetusvarUpAnu ( zrI SoDazakaprakaraNa-3 4 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bandhazuddhaH pravRttyAzayo jJeyaH; kathaMJcibriyArUpatvepyasya kthNnycidaashyrUpatAtu || 8 || pravRttinI oLakhANa Ape che.. gAthArtha - temAM vaLI atyaMta suMdara ane hoMzIyArI pUrvakanA upAya yukta hoya temaja adhikRta dharmasthAnamAM apramattabhAvajanya yatnavizeSa hovAthI phaLa meLavavAnI adhIratA na hoya te ja pravRttirUpa dharmasthAna (Azaya) che. vizeSArtha :- adhikRta dharmasthAnamAM pravRttine uddezIne zubhasAra upAyanuM vidhAna karAya che. "pravRtti suMdara upAyavALI hoya che. A rIte pravRttimAM uddezyatA AvI, mATe pravRtti niSTha viSayatA uddezyatA nAmanI banI ane zubhasAropAyanI apekSAe pravRttimAM sAdhyatA AvI mATe taniSTha viSayatA sAdhyatA nAmanI banI. te pravRtti suMdara hoMzIyArI pUrvaka nA je prekSA - uAkSAdi rupa upAyathI sAdhyatAkhyaviSayatA dvArA saMbaddha thayelI che. prekSAsaMyama - ahiMsA mATe gamanAgamanAdimAM samiti sAcavavI ubhelA = utkaTa vicAraNA aho keTalI suMdara kriyA che evI kalpanA (pUrvakanI pravRtti) upekSA saMyama=bina jarUrI upakaraNonA tyAgarUpa che; tAdraza (A) upAyathI (B) pravRtti sAdhya che. ane 'A' thI 'B' ne viziSTa karavA 'A' nI apekSAe 'B' mAM Avela [sAdhyatva dharma saMbaMdhanI garaja sAre che. eTale sAdhyatvAkhyaviSayatA saMbaMdha dvArA pravRtti prekSAdithI yukta bane che. mATe ahIM "pravRtti zubhasAropAyavALI" ema kahevAya che. evI pravRtti ja dharma sthAnamAM prastuta che. (upayogI che.) adhikRta - dharma sthAnamAM je yatnAtizaya eTale apramattabhAvajanita je viziSTa koTino yatna, tevo prayatna hovAthI akALe phaLanI jhaMkhanA na thavI. kAraNake akALe jhaMkhanA thavI te ArtadhyAna rUpa che. pravRttinuM rokaDuM phaLa meLavavAnI Asakti hoya toja akALe te phaLa maLI jAya to sAruM, athavA are ! have to mArI AzA pUrI thaI jaze evI IcchAne lIdhe jaldI kAma patAvI phaLa meLavI lauM evI utAvaLa jAge che mATe AvI utsukatAne upAdhyAyajIe ArtadhyAnamAM khatavI che. jyAre, hakIkatamAM pravRtti sA ja sAre che' nI apekSAe s zrISoDazakaprakaraNa-3 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravRtti zAMtithI koIpaNa jAtanI abhilASA rAkhyA vagara ka2vI joIe. hetu, svarUpa anubaMdhathI zuddha evo pravRtti rUpa Azaya jANavo. kAraNa ke kathaMcit kriyArUpa hovA chatAM kacitta A Azaya rUpa paNa che. pravRttinuM lakSa zuddha hovuM te hetuzuddha vidhi uccAra AdithI je zuddha hoya te sva35zuddha DiyAmAM mana parovavuM te anujaMdhazuddha. // 8 // vighnajayastrividhaH khalu vijJeyo hInamadhyamotkRSTaH / mArga iha kaNTakajvaramohajayasamaH pravRttiphalaH // 9 // vighnajayaM lakSayati / vighnasya dharmAntarAyasya jayaH khalu trividho vijJeyaH pratiyogibhedAddhInamadhyamAbhyAM sahita utkRSTaH / eko hIno vighnajayo'paro madhyamo'nyastUtkRSTa iti; traividhyameva nidarzanagarbhavizeSeNa samarthayati 'mArge pravRttasya puMsa iha jagati ye kaNTakajcaramohA:- kaNTakapAda- vedhajvarotpattidigmohotpAdA vighnA askhalitAvihvalaniyatadikpravRttiprati- bandhakAstajjayAzca viziSTapravRttihetavastatsamo'yaM dharmasthAnepi kaNTakakalpAnAM zItoSNAdInAM jvarakalpanAM zArIrarogANAM digmohakalpasya ca mithyAtvasya jayaH pariSahatitikSayArogyahetuvihitAhArAdipravRtti (ttyA) manovibhramApanAyakasamyaktvabhAvanayA ca janato yathottaramadhikastrividho'pi samuditaH pravRttiradhikRtadharmasthAnaviSayA phalaM yasya sa tathA'lpasyApi vighnasya sattve kAryAsiddherityavaseyam || 9 || vighnabhyanI yojnaae| khAye che... gAthArtha :- pravRttirUpa phaLavALo mArgamAM kaMTaka, jvara, digmohanA jaya samAna jaghanya madhyama e utkRSTa ema nizcayathI traNa prakArano vighnajaya bhAvo.. - vizeSArtha :- dharmamAM aMtarAya kare te vighna, teno jaya - vighnajaya, jaya ahiM dhvaMsano vAcaka hovAthI dhvaMsanA pratiyogI bhUta jaghanya madhyama ane utkRSTa ema traNa prakAranA vighna che; mATe pratiyoginA bhedathI vighnajaya traNa prakArano jANavo. vighnajayanA vaividhyanuM dAkhalA pUrvaka zrISoDazakaprakaraNam-3 43 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarthana kare che. A lokamAM mArgamAM pravRtta thayela puruSa kAMTAvaDe paga vIMdhAvAthI ammalita pravRtti karI zakato nathI. tAva vi. rogathI abhibhUta thayelo purUSa vidgala banI jAya che, mATe te paNa pravRtti karI zakato nathI, puruSane dizvama thavAthI vivakSita dizAmAM pravRtti karI zakato nathI. eTale kaMTaka, juvara moha rU5 vino anukrame ammalita, avidgala, niyata dipravRttinA pratibaMdhaka che. A traNeno jaya viziSTa pravRttino hetu che. tenI jema dharmasthAnamAM paNa kAMTA sarakhA zItoSNAdi pariSaha, juvara samAna zArIrika rogo, digmoha samAna mithyAtva che. temano jaya pariSadone zamabhAve sahevAthI, ArogyanA hetubhUta zAstramAM kahela vidhipUrvaka AhArAdi levAthI, mananAM vahema dUra karanAra sAdhanAmAM ananya upAdeya buddhi, Aja sArabhUta che, kASAyAdimAM sAra nathI, AvI samyakatvabhAvanAthI thAya che. yathottara ucca koTino jaya traNa prakArano hovA chatAM traNe bhegA maLI pravRtti rUpa kAryane pedA kare che, mATe trividha vidhvajaya pravRttiphaLavALo che, ema graMthakAre kahyuM che. eTale thoDA paNa vipnanI hayAtI hoya to kAryanI siddhi na thAya. + 9 che. siddhiM lakSayati / siddhistattaddharmasthAnAvAptiriha tAttvikI jJeyA / adhike vinayAdiyutA hIne ca dayAdiguNasArA / / 10 // siddhizcaturthAzayarUpehAzayavicAre tasya tasyAbhipretadharmasthAnasyAhiMsAderavAptistAttvikI svAnuSaGgena (Na) nityavairANAmapi vairAdivinAzakatvena pAramArthikI jJeyA / sA ca siddhiradhike puruSavizeSa sUtrArthobhayaniSNAte tIrthakalpe gurau vinayAdinA yutA''dinA vaiyAvRttyabahumAnAdigrahaH; hIne ca svApekSayA hInaguNe nirguNe vA dayAdiguNenadayAdAnaduHkhoddhArAdhabhilASeNa sArA pradhAnA / uplkssnnaanmdhymopkaarnavanItyarthavaseyam // 10 || siddhine oLakhAve che... 44 zrISoDazakaprakaraNamu-3 www.jainelibrary:org Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha :- Azaya vicAramAM te te dharmanI prApti te tAttvikI siddhi rUpa Azaya jANavo. temAM be zarata che. ekato adhika guNavALA u52 vinaya bahumAnAdi yukta hovuM ane hIna guNavALA upara dayAdAnAdibhAva pradhAnapaNe hoya. vizeSArtha :- potAnA jIvanamAM ahiMsA dharma evo vaNAI gayo hoya ke ahiMsA e potAno sahaja bhAva banI gayo hoya, nahi ke hiMsA karavAthI mAre paralokamAM duHkha veThavuM paDaze AnA DarathI, ane jethI potAnI AjubAjunA kSetramAM vasatA arasa parasa veravALA noLIyA sApa vi. paNa potAnuM vera choDI de, jema. baLadeva muni pAse noLIyA sApa vi. zAMta citteja besatAM. viNayamUlodhammo - mATe adhika guNa yukta pratye vinaya, vaiyAvacca, bahumAna, prazaMsA yukta hoya te ja vyakti siddha ahiMsA vALI/guNavALI kahI zakAya. vaNI 2 "duHkhiteSu dayAmatyantaM." AvuM sahabhbhaNaDrAsanuM sakSaeA hovAthI nirguNa pratye dayA, dAna, saMkaTa nivAraNa karavA vALo hoya che. ane madhyamavo pratye sahAya 42nAra hoya. // 10 // viniyogaM lakSayati / siddhezcottarakAryaM viniyogo'vandhyametadetasmin / satyanvayasampattyA sundaramiti tatparaM yAvat // 11 // siddhezcottarakAlabhAvi kAryaM viniyogo nAmAzayabhedo vijJeyaH 1 etadviniyogAkhyaM siddhayuttarakAryamavandhyaM, na kadAcinniSphalametasminsati saJjate'nvayasampatyA bhaGgepi suvarNaghaTanyAyena sarvathA phalAnapagamAdviniyojitadharmApagamepi bhUyo jhaTiti tatsaMskArodabodhasambhavAdanekajanmAntarasantAnakrameNAvicchedasampattyA hetubhUtayA, itihetostatsiddhayuttarakAryaM paraM zailezIlakSaNaM sarvotkRSTadharmasthAnaM yAvatsundaraM paropakAragarbhakriyAzaktyA tIrthaMkaravibhUtiparyantasundaravipAkArthaMkaM, ayaM viniyogaphalopadezaH; lakSaNaM tu svAtmatulyaparaphalakartRtvamityavaseyam / / 11 / / zrISoDazakapraka2Nam-3 45 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viniyogane jaNAve che... gAthArtha :- siddhi pachInuM kArya viniyoga che. A dharmasthAna AvyuM chate paraMparAe suMdara temaja cheka para - utkRSTa dharmasthAna prApta thatuM hovAthI A viniyoga avadhya phaLavALo kahevAya. vizeSArtha - siddhinA uttaramAM thanAruM kArya viniyoga che. A kyAreya niSphaLa nIvaDatuM nathI. kAraNake AvI prApti thAya che te "sonAnA ghaDo bhaMgAvA chatAM tenAthI sAmagrI prApta thAya che', A nyAyanA anusAra viniyoga karAyela ahiMsAdI dharmano kSayopazama sAnubaMdha bane che mATe svarga vi.mAM te chUTI javA chatAM paNa pharIthI jaldI tenA saMskArano ubodha thavAthI aneka AgAmI janmAMtaramAM paraMparAe ahiMsAdi dharma sthAnanI avicchinna paNe prApti thAya che. mATe ja to te dharma siddhinuM je uttara kArya che, evuM je zreSTha zailezIkaraNa rUpa sarvotkRSTa dharmasthAna temaja suMdara eTale paropakAravALI zaktithI tIrthaMkara vaibhava sudhIno suMdara vipAka prApta thAya che. potAnA samAna bIjAne paNa tevA phaLano kata banAvavo eTale te te dharmasthAnamAM joDavA tenuM nAma viniyoga. jema prabhu jAte taya ane bIjAne tAya eTale 'tinAetArayANaM' padathI siddhi ane viniyoga dazarvila che. || 11 || evametAn praNidhAnAdInuktvA eSAM bhAvatvasamarthanAyAha / AzayabhedA ete sarve'pi hi tattvato'vagantavyAH / bhAvoyamanena vinA ceSTA dravyakriyA tucchA // 12 // ete pUrvoktAH sarvepi kathaJcit kriyArUpatve'pi tattvataH paramArthatastadupalakSyA AzayabhedAH avagantavyAH; ayaM paJcaprakAropyAzayo bhAva ucyate; upayogasya bhAvanAlakSaNatvAdanena bhAvena vinA ceSTA kAyavAGmanovyApArarUpA tucchA dravyakriyAtvena phalAjananItyarthaH // 12 // e pramANe prANidhAnAdi kahyA, teo badhA bhAvarUpa che, tenA ( 46 ) zrISoDazakaprakaraNamu-3 STS Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarthana mATe graMthakAra kahe che.... gAthArtha :- A pUrve kahelAM sarve kathaMcit kriyArUpa hovA chatAM paramArthathI Azaya - aMtakaraNanA pariNAma che. A pAMca prakArano Azaya bhAva kahevAya che. bhAva vinAnI kriyA te dravya kriyA hovAthI tuccha eTale phaLa ApanArI banatI nathI. te 12 // bhAvAcca yat syAttadAha / / asmAcca sAnubandhAcchuddhyanto'vApyate drutaM kramazaH / etadiha dharmatattvaM paramo yogo vimuktirasaH // 13 // asmAccAzayapaJcakarUpAdbhAvAtsAnubandhAdavyavacchinnasantAnAt kramazaH kroNa tasmin janmanyaparasmin vA drutamavilambitaM zuddhaH karmakSayasyAntaH prakarSo'vApyate, etadiha prastutaM bhAvasvarUpaM dharmasya nAnyat, etadityatra vidheyapadaliGgavivakSayA napuMsakatvaM tena na bhAvasya prastutatvAdeSa iti nirdezaprAptiH / ayaM bhAvaH paramo yogo varttate'dhyAtmagarbhatvAt, kIdRzo ? viziSTo muktau raso'bhilASo yatra sa tathA, ayaM bhAva eva viziSTamukte rasa AsvAda iti vA vyAdheyam / // bhAvathI je thAya te kahe che... gAthArtha:- uparokta AzayanA sAnubaMdhathI anukrame jaldI karmakSaya ' rUpa zuddhino prakarSa thAya che. A bhAva dharmanuM tattva che, parama yoga che. ane viziSTa muktino AsvAda che. || vizeSArtha - pAMca AzayarUpa bhAvanI avicchinna paraMparAthI kramathI te bhavamAM ke anya bhavamAM jaldIthI karmakSaya rUpa zuddhino prakarSa thAya che. ahIM bhAva prastuta hovAthI etad nA badale "a" AvavuM joIe, chatAM vidheyapadanA liMganI vivakSAthI napuMsaka (e)no nirdeza karyo che. (bhAva uddezya che tene uddezIne dharmatattvanuM vidhAna hovAthI dharmatattva vidheya che.) te napuMsaka liMgamAM che etad bhAva e dharmanuM mULa ke (svarUpa) che. bhAva ' zrISoDazakaprakaraNamu-3 S Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyAtmamaya hovAthI paramayoga che. bhAvanuM mahattva eTalA mATe ke bhAva vinAnI dravyakriyA tuccha asAra che. sviphaLa sAdhaka nahiM hovAthI kAraNa aMtaramAM bhAva hoya to te (bhAva) to sAnubaMdha banI zake. ekalI dravyakriyAmAM sAnubaMdha koNa bane ? konA saMskAra viddhamAna thAya ? ane vadhatAM vadhatAM konAM aMtima kAryarUpa thAya. kriyAnA nahiM kemake (1) emAM amuka maryAdAnI AgaLa svataMtra vadhavAnuM che nahi temaja (2) aMte sAdhya mokSa e utkRSTa kriyA svarUpa nahiM kintu paramazuddhinAM bhAvarUpa che. anaMta zuddha jJAna - darzana - cAritrAdimaya bhAva e mokSa che. mATe dharmatattva bhAvasvarUpa che. bhAva e paramayoga che. vAstavika vimukti rasa che. [vimukti = sarvakarmakSaye aMtima zuddhi rasa = prIti vizeSa ] muktino prema eTale zuddhino prema e bhAvanA Azraye ja bane, mAtra bAhya kriyAnAM Azraye nahiM. muktimAM viziSTa prIti ke abhilASA jemAM rahela che te bhAva che, athavA bhAva e viziSTa muktinA AsvAda rUpa che. eTale bhAvA vaDe mokSano svAda cAkhavA maLe che. . 13 / nanu bhAvAcchuddhyanto'vApyata ityuktam / tatraiva cAbhilASaH kathaM syAdbhUyo bhavAbhyaste pApa eva virodhini bahumAnasambhavAdityata Aha / amRtarasAsvAdajJaH kubhaktarasalAlito'pi bahukAlam / tyaktvA tatkSaNamenaM vAJchatyuccairamRtameva // 14 // amRtarasasyAsvAdajJaH puruSaH bhaktAnAM kadazanAnAM rasena lAlito'pya- .. bhiramitopi bahukAlaM nairantaryavRttyA prabhUtakAlaM tyaktvA tatkSaNamamRtalAbhopAyazravaNakSaNa evainaM kubhaktarasaM, vAJchatyuccairatizayenAmRtameva tasya nirupAdhiskRdayatvotu // 94 || bhAvathI zuddhino prakarSa pamAya che. ema kahyuM bhavAbhyAsanA kAraNe virodhi pApamAM vAraMvAra bahumAna saMbhavatuM hovAthI bhAvamAM abhilASa kevI rIte jAge? teno javAba ApavA graMthakAra kahe che.... gAthArtha - ghaNo kALa kubhaktanA rasathI lAlana pAmelo (TavAyelo) paNa amRtarasanA svAdane anubhavanAro purUSa te ja kSaNe kubhaktanA rasane ( 48 ) zrISoDazakaprakaraNa-3 1 : 11:15: Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ choDI amRtarasa ne ja Icche che. vizeSArtha :- ghaNo kALa satata halakA bhojananA rasathI lAlana (puSTa thayelo) pAmelo paNa amRtanA AsvAdane jANanAro mANasa amRtanA lAbhano upAya sAMbhaLatA ja tuccha bhojananA rasane choDI amRtane jhaMkhe che. kAraNa ke te koIpaNa jAtanI aDacaNavinA jhaMkhavAne yogya che. jema koIe aDadanI vAnagInI spRhA karI paNa teto gesa Trabala vadhAre che. ematenI jhaMkhanA thavA chatA thoDIvAra pote aTakI jAya che. jyAre amRtathI AvI koI ADa asara thatI nathI, tethI tenuM nAma sAMbhaLatA mANasa tene levA utsuka banI jAya che. / 14 / / evaM tvapUrvakaraNAtsamyaktvAmRtarasajJa iha jIvaH / cirakAlAsevitamapi na jAtu bahumanyate pApam // 15 // evaM tvevamevApUrvakaraNAdapUrvapariNAmAt samyaktvAmRtarasajJa iha jagati jIvaH cirakAlaM prabhUtabhavAn yAvadAsevitamabhyastamapi na jAtu kadAcidbahumanyateutkaTecchAviSayIkaroti pApaM - mithyAtvamohanIyaM tatkAryaMvA pravacanopaghAtAdi / iha kubhaktarasakalpaM pApaM mithyAtvAdi / amRtarasAsvAdakalpo bhAvaH sabhyavavAvivaseyaH || 6 || gAthArtha H- apUrvakaraNathI samakita rUpa amRtarasane anubhavanAro jIva A saMsAramAM ghaNA bhavo sudhI sevelA pApanI paNa kyAreya utkaTa IcchA karato nathI. / / vizeSArtha :- apUrvakaraNa - apUrvabhAvathI samakitarUpa amRtarasane HjANanAro (apUrvakaraNathI ja samakita prApta thatu hovAthI) jIva je pApo lAMbAkALa sudhI Asevana karelA che chatA paNa tevA mithyAtva mohanIya athavA tenuM kArya zAsananI hIlanA vi. nI joradAra IcchA karato nathI. ahIM kubhakta rasa samAna pApa mithyAtvAdi, amRtarasAsvAda samAna bhAva-samyaktvAdi jANavA. // 15 // aviratasamyagdRSTerapi pApakriyA dRzyata eveti kathaM na tadbahumAna ityata sAha | zrISoDazakaprakaraNam-3 49 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yadyapikarmaniyogAt karoti tattadapi bhAvazUnyamalam / ata eva dharmayogAt kSipraM tatsiddhimApnoti // 16 // yadyapi karmaNo nikAcitacAritramohasya niyogAdvyApArAtkaroti tat pApaM tadapi tathApyalamatyarthaM bhAvena kliSTAdhyavasAyena zUnyaM karoti, tataH samyagdRSTestaptalohapadanyAsatulyA pApe pravRttirasvArasikIti na tadbahumAna ityarthaH / ata evedaM na sAdhviti pApAbahumAnAdeva dharmayogAttIvradharmotsAhAt zIghraM tasya dharmasya siddhimApnoti samyagdRSTiH / / 16 / / / / 3 / / avirata samyagdaSTinI paNa pApa kriyAto dekhAya ja che. to pachI tene tenuM bahumAna kevI rIte na hoya ? ethI graMthakAra kahe che... gAthArtha :- jo ke samakitI karmasaMyoge te te pApane kare che. paNa bhAva vinA kare tenAM lIdhe pApanA anAdarathI dharmano yoga prApta thavAthI jaldIthI te dharmanI siddhi prApta thAya che. vizeSArtha H- samakitI nikAcita cAritra mohanIyanA udayathI saMkilaSTa bhAvavinA pApa kare che. paNa tapelA loDhA upara koI svarUcithI paga mUkyuM nathI. tema teNe pApapravRttimAM rasa hoto nathI. eTale ke'A sArU nathI Avo' pApa upara bhAre aNagamo hovAthI temaja dharmamAM tIvra utsAha hovAthI tene jaldIthI dharma siddhi thAya che. // 16 | II Iti tRtIyaM SoDazakam // 50 zrISoDazakaprakaraNam-3 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Enim AN caturthaM dharmecchuliGga SoDazakam dharmasya svalakSaNamuktamathAsya vistareNa liGgAnyAha / siddhasya cAsya samyagliGgAnyetAni dharmatattvasya / vihitAni tattvavidbhiH sukhAvabodhAya bhavyAnAm // 1 // siddhasya-niSpannasya cAsya dharmatattvasya dharmasvarUpasya samyagavaiparItyena liGgAni-lakSaNAni tattvavidbhiH paramArthajJairvihitAni zAstre'bhihitAni bhavyAnAM-yogyAnAM sukhAvabodhAya-sukhapratipattaye / / 1 / / dharmanuM svalakSaNa kahyuM have dharmanA vistArathI liMgo kahe che... gAthArtha - paramArthane jANanArAe bhavyone sukhathI bodha pamADavA bhATe siddha thayelA dhrmsv35n| yathArtha prazasta. liMgo 48 // cha. // 1 // tAnyeva liGgAni saGkhyAviziSTAnyAha / audAryaM dAkSiNyaM pApajugupsAtha nirmalo bodhaH / liGgAni dharmasiddheH prAyeNa janapriyatvaM ca // 2 // audAryaM lakSayati / spaSTam / / 2 / / se siMgo cha... gAthArtha - audArya - dAkSiNya pApajugupsA nirmalabodha ane ghaNuM karIne loko ne priya lokapriyatA A dharma siddhinA liMgo che. te 2 | audAryaM kArpaNyatyAgAdvijJeyamAzayamahattvam / gurudInAdiSvaucityavRtti kArye tadatyantam // 3 // audArya- kArpaNyasya dAnAdipariNAmasaGkocalakSaNasya tyAgAdAzayasya cittasya mahattvaM asaGkucitadAnAdipariNAmazAlitvaM vijJeyaM tadaudAryamatyantamatizayena gurvAdayo mAtRpitRkalAcAryatajjAtivRddhadharmopadeSTAro dInAdayazca dInAndharvapaNaprabhRtayasteSu yat kAryaM dAnAdi tasmin viSaye aucityena vRttiryasya tattathA / / 3 / / - zrISoDazakaprakaraNa-4 M INS 51 - - .... Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ audAryanI oLakhANa Ape che... gAthArtha :- kArpaNya - dAnAdi bhAvanA saMkocano tyAga thavAthI mananI asaMkucita vRtti thavI, guru vi. pUjyo ane dIna anAtha vi. teone viSe je karavA yogya hoya te bAbatamAM atyaMta aucityapUrvaka vartavuM te udAratA che. vizeSArtha :- audArya : kRpaNabhAva (kaMjUsAI)-dAnAdi karatA mana khacavAya tevA tuccha bhAvano tyAga karavAthI hRdayanI vizAlatA pragaTe temaja guru Adi eTale mAtApitA kalAcArya potAnI jJAtimAMno je vaDero, dharma upadeza ApanAra, dInAdaya-dIna, aMdha anAtha teone viSe je karavA yogya hoya te bAbatamAM aucityathI vartavuM, te udAratA jANavI // 3 // dAkSiNyaM lakSayati / dAkSiNyaM parakRtyeSvapi yogaparaH zubhAzayo jJeyaH / gAmbhIryadhairyasacivo mAtsaryavighAtakRtparamaH // 4 // dAkSiNyaM pareSAM kRtyeSu kAryeSvapi yogapara utsAhapraguNaH zubhAzayo jJeyaH ; gAmbhIryaM parairalabdhamadhyatvaM, dhairyaM bhayahetUpanipAte'pi nirbhayatva, te sacivau sahAyau yasya saH tathA mAtsaryaM paraprazaMsA'sahiSNutvaM tasya vighAtakRtparamaH pradhAnaH || 4 || dAkSiNyanuM lakSaNa batAve che... gAthArtha :- 52kArya karavAmAM utsAhavALA thavuM. gAMbhIrya ane dhairya sAthe vartavuM temaja matsarano nAza karanAra je pradhAna zubhAzaya te dAkSiNya guNa jANavo. vizeSArtha :- 52mRtyuSa yoga52 - eTale bIjAnuM kArya karavA utsAha pUrvaka taiyAra thAya. gAMbhIrya :- aMdara rahela harSazoka vi.nI lAgaNIne bIjo jANI na zake te eTale bIjAnA guNadoSa pacAvI levA, nahiM to guNanI kadara na zrISoDazakaprakaraNam-4 52 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karatA, doSathI ukaLIjatA dAkSiNya jaLavAI zakatuM nathI. ane caherA upara zokAdithI bhAva badalAI jAya to sAmevALo ApaNI pAse kAma karAvatA saMkoca pAme, ke mAMDIvALe. dhIratAnA abhAve kyAreka bhayabhIta thavAthI parakArya siddha thaI zakatuM nathI mATe banne guNa khAsa jarUrI che. dhairya :- bhayanA nimitta AvI paDatA paNa nirbhaya banI rahevuM. pratikULatAmAM Akula vyAkula na thavuM. dAkSiNya mATe A be guNa sAthe hovA joIe. mAtsarya :- bIjAnI prazaMsAne sahana na karavI. te doSano nAza karanAro eTale ke dAkSiNya na hoya to A to mane ja bhALI gayA che, sAro divasa mane ja hukama (orDara) pharamAve che. pelAne to kazuM ja kahetA nathI eTale tenuM ArAmI jIvana potAne khaTake Avo matsarabhAva jAge. jyAre dAkSiNyanA lIdhe potAne kyAre paNa kAma karavAmAM kaMTALo na Avato hovAthI matsarabhAva jAgavAno prazna ja ubho thato nathI. athavA ubhA thatA mAtsarya ne dAkSiNya dabAvI de che Avo pradhAna je zubhAzaya che tenuM nAma dAkSiNya // 4 // pApajugupsAlakSaNamAha / pApajugupsA tu tathA samyakparizuddhacetasA satatam / pApodvego'karaNaM tadacintA cetyanukramataH // 5 // pApajugupsA tu tathA tena prakAreNa pApaniSedhakamukhakarAdyabhinayavizeSeNAbhivyajyamAnA samyagaviparItaM parizuddhaM yacceto manastena satatamanavarataM pApasyAtItakRtasyodvego nindA, akaraNaM pApasya vartamAnakAle, tasmin bhAvini pApe'cintA'cintanamityanukramata AnupUrvyA kAlatrayarUpayA yadvA pApodvegaH pApaparihAraH kAyapravRttyA'karaNaM vAcA, tadacintA pApAcintanaM manasA, sarvApIyaM pApajugupsA dharmatattvasya liGgam // 5 // pApa jugupsAnuM lakSaNa kahe che... gAthArtha :- yathArthazucitta vaDe eTale ke bIjAnI zAbAzI levA --- zrISoDazakaprakaraNam-4 333 53 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagere AzayathI nahi, paraMtu pApa kharekhara AtmAne bagADanAra che. evA IrAdathI satata karelA pApanI niMdA karavI. vartamAnamAM pApo na ka2vA temaja bhAvI pApono vicAra mAtra paNa na karavo A rIte AnupUrvIthI traNe kALanI pApa jugupsA thAya che. athavA to pApodvega eTale kAyAthI pApono tyAga, akaraNa - vANIthI pApa na karavuM, tadaciMtA - manathI pApano tyAga. ema trikaraNathI pApa jugupsA thAya che. // 5 // nirmalabodhaM nirUpayati / nirmalabodho'pyevaM zuzrUSAbhAvasambhavo jJeyaH / zamagarbhazAstrayogAcchrutacintAbhAvanAsAraH // 6 // nirmalabodho'pyevamanena prakAreNa zuzrUSaiva yo bhAvastatsambhavo jJeyo, dharmatattvasya liGgaM zamagarbhaM yacchAstraM tadyogAttatparicayAt zrutasArazcintAsAro bhAvanAsArazceti trividhaH I zrutacintAbhAvanAnAM prativizeSaM purastAdvakSyati // 6 // nirbhaNaSodhanuM ni3paza re che... gAthArtha :- A nirmaLa bodha zAntasudhArasavALA zAstranA yogathI ane zuzruSA bhAvathI utpanna thAya che, te zrutasAra, ciMtAsAra, bhAvanAsAra ema traNa prakArano hoya che. A traNenI vizeSavAto AgaLa uhIzuM // 8 // janapriyatvaM pratipAdayati / yuktaM janapriyatvaM zuddhaM taddharmasiddhiphaladamalam / dharmaprazaMsAnAderbIjAdhAnAdibhAvena // 7 // yuktamucitaM janapriyatvaM dharmatattvaliGgam natvayuktaM yatastajjanapriyatvaM zuddhaM nirupAdhikaM svAzrayaguNanimittena janAnAM dharmaprazaMsanAdeH sakAzAdAdinA karaNecchAnubandhatadupAyAnveSaNA tatpravRttigurusaMyogasamyaktvalAbhagrahaNaM bIjAdhAnaM dharmatarorbIjasya puNyAnubandhipuNyasya nyAsa AdinA'GkurapatrapuSpaphalavizeSaparigrahaH teSAM bhAvenotpAdenAlamatyarthaM dharmasiddhiphaladaM vartate / 54 zrISoDazakaprakaraNam-4 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janapriyasya hi dharmaH prazaMsAspadaM bhavati, tatazca lokAnAM bIjAdhAnAdidharmasiddhiriti tatprayojakatayA janapriyatvaM yuktamityuttAnArthaH // 7 / / janapriyatvanuM pratipAdana kare che. gAthArtha - lokalADIlA mANase Acarela dharmanI prazaMsA vi. thI anya jIvone bIjAdhAnAdi thavAthI zuddha janapriyatna dharmasiddhi rUpI phaLa ApanArA bane che. mATe lokapriyatA e dharmatattvanA liMga tarIke yukta ja vizeSArtha :- lokapriyatA e dharmatattvanA liMga tarIke yukta ja che. kAraNa ke rAgAdinI upAdhi vagaranI je zuddha lokapriyatA te potAnA AzrayabhUta je lokapriya purUSa che tenA guNanA nimitte anya mANasone dharmanI prazaMsA vi. thI (AdithI karavAnI IcchA. anubaMdha teno upAyanI khoja, te dharmamAM pravRtti, sadguruno saMyoga samyatvano lAbha ItyAdinuM grahaNa karavuM) bIjAdhAna - dharmavRkSanuM bIja - puNyAnubaMdhI puNya)nuM vAvetara thAya che. AdithI aMkura patra puSpa phaLano parigraha, teono utpAda thavAthI atizaye dharmasiddhirUpa phaLa ApanAra bane che. janapriya purUSano dharma kharekhara prazaMsA pAtra bane che. tenAthI lokone bIjAdhAnAdi dhamasiddhi thAya che. ema janapriyatna dharmasiddhinuM prayojaka hovAthI dharmatattvanA liMga tarIke yukta ja che. je 7 II evaM prAthamikaguNarUpANi dharmatattvasya liGgAnyabhidhAya doSAbhAvarUpANi tAni vaktumupakramate / Arogye sati yadvad vyAdhivikArA bhavanti no puMsAm / tadvaddharmArogye pApavikArA api jJeyAH // 8 // Arogye-rogAbhAve sati yadvaditi yathA vyAdhivikArAH puMsAM no bhavanti, tadvaditi tathA dharmalakSaNe Arogye sati pApavikArA api vijJeyA abhavanazIlA iti zeSaH / / 8 / / " e pramANe prAthamika guNarUpa gharmatatvanA liMgo kahIne doSAbhAvarUpa liMgone ' '.'.' ' ( zrISoDazakaprakaraNa-4 " 55) Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahevAno AraMbha kare che... gAthArtha H- Arogya prApta thaye chate puruSone jema vyAdhi saMbaMdhI vikAro udbhavatA nathI; tema dharmarUpa Arogya prApta thaye chate pApavikAro paNa udbhavatA nathI. / / 8 / / ke te pApavikArA ye dharmArogye sati na bhavantItivyaktyA nirdizati / tannAsya viSayatRSNA prabhavatyuccairna dRSTisammohaH / arucirna dharmapathye na ca pApA krodhakaNDUtiH // 9 // tadevaM sthite'sya dharmatattvayuktasya viSayatRSNA na prabhavatyuccairatyarthaM dRSTisammoho na prabhavati arucirabhilASAbhAvo na dharmapathye naca pApA svarUpeNa pApaheturvA krodha eva kaNDUtiH zamagharSaNakRtaharSA / / 9 / / te pApa vikAro kayAM che ? je dharma Arogya meLavye chate thatA nathI, AnA samAdhAna mATe teono vyakti dITha nirdeza kare che... gAthArtha :- AvI paristhiti hote chate dharmatattvayukta puruSane atyadhika viSaya - tRSNA jAgatI nathI, dRSTisaMmohathI parAbhava thato nathI, dharmanA pathyamAM aruci ubhI thatI nathI temaja pApiSTha evI krodha khaMjavALa saLavaLatI nathI. vizeSArtha H- pApA - svarUpathI pApa rUpe hoya athavA pApano hetu evo je krodha, krodharUpa khaMjavALa - upazama sukhanA gharSaNathI pedA karAyelo harSa te eTale upazama sukhano bhoga ApI prApta karAto AnaMda te krodha che. / / 9 / / tatra viSayatRSNAM lakSayati / gamyAgamyavibhAgaM tyaktvA sarvatra varttate jantuH / viSayeSvavitRptAtmA yato bhRzaM viSayatRSNeyam // 10 // gamyAgamye lokapratIte tayorvibhAga AsevanaparihArarUpastaM tyaktvA yato yasyA: sakAzAdviSayeSu zabdasparzarasarUpagandheSu bhRzamatyarthamavitRptAtmA' 56 zrISoDazakaprakaraNam-4 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazAntAbhilASa eva sarvatra jantuH vartate-pravartate iyaM viSayatRSNocyate / / 10 / / tyAM viSayatRSNAnI oLakhANa Ape che... gAthArtha - gamyAgamya nA vibhAgane tyajI, zabdAdi viSayamAM atRpta banIne rahevuM te viSayatRSNA, avitRpta-zabdAdi viSayanI mogavA chatai 29 zAMta nathavI / / 10 // dRSTisammohaM lakSayati / guNastulye tattve saJjJAbhedAgamAnyathAdRSTiH / bhavati yato'sAvadhamo doSaH khalu dRSTisammohaH // 11 // guNa upakAraphalaM tadAzritya tulye-samAne tattve dvayorvastunoH svarUpe saJjJAbhedasya nAmabhedasyAgamo'vatAro yasyAM sA tathA'nyathA viparItA dRSTirmatiryato doSAdasau doSA'dhamaH khalvadhama eva dRSTisammoha, dRSTemateH saM sAmastyena moha iti kRtvA / 'tathA dvayorArambhayo gopabhogalakSaNaM tulyaphalamAzritya pravRtta ekastatphalopabhogI tamArambhaM sAvadyaM manyate'parastu pravRtti'nAmnA niravA, tatrAparasya dRSTisammohaH / yadvA, guNo bhAvAkhyastamAzritya tulye tattve ArambhadvayAdigate Agame - zAstre'nyathAdRSTiryasyeti bahuvrIhistataH saJjJAbhedenAgamAnyathAdRSTiriti tatpuruSa, etAdRzaH puruSo yato doSAdbhavati sa dRSTisammohaH / yathA yAdRcchikyAM yAgIyAyAM ca hiMsAyAM svopabhogamAtraphalabhUtikAmanA- lakSaNakliSTAbhAvAvizeSepi tadvizeSAzrayaNaM vaidikAnAM dRSTisammohaH / dRSTi saMbho netA cha... gAthArtha - upakAra phaLane AzrayIne vastunuM tattva arthAt svarUpa eka sarakhu hoya tyAre bhinna bhinna) Agamane vize nAmabheda pakaDIne viparIta buddhi karAvanAra doSa te draSTisaMmoha. 1. yathA 2. pravRttiM zrISoDazakaprakaraNa-4 57 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSArtha :- je doSathI upakAra phaLane AzrayI samAna svarUpa vALI be vastumAM saMjJAbhedano avatAra jemAM hoya temaja viparIta mati thAya. te A adhama doSa ja vRSTisaMmoha che. draSTi eTale mati tenuM sAmasyathI - saMpUrNa rIte mugdha banI javuM. (tathA dvayorAraMbhayo...) bhogopabhogarUpa sarakhA phaLavALA be prakAranA AraMbhane vize bemAMthI eka vyakti AraMbha phaLopabhoga karavA chatAM temAM pApa mAne che... jyAre bIjo Ato jIvonI sahaja pravRtti che. pravRtti reSAbhUtAnAM'- A rIte pravRttinA nAme (carI khAIne) te AraMbhane nirdoSa mAne che. A bIjI vyaktimAM vRSTisaMmoha doSa spaSTa che. yatra tu guNato bhAvAkhyAnna tulyaM tattvaM dvayorArambhAtmanorvyaktibhedenavastunostatra caityAyatanAdiviSaya (ye) kSetrahiraNyagrAmAdau zAstrIyAdhyavasAyabhedenapravRttatvAt svayaM ca tatphalasyAnupabhogAtkevalamAgamAnusAritayA tatropekSAparityAgena grAmakSetrAdyArambhapariharato'pi svaparayo vApadvinivAraNAdhyavasAyapravRddhyA na dRSTisaMmohAkhyo doSo, darzanamAgamaH tatra sammohaH sammUDhatetyarthAbhAvAttattvataH tasyArambhaparivarjakatvenA'sammUDhatvAt / yadvA, guNataH - zabdArthatastulye tattve hiMsAdInAM saJjJAbhedenAka raNaniyamamahAvratAdisvaparibhASA-bhedenAgameSu-pAtaMjalajainA-dizAstreSvanyathAdRSTiH puruSo yato bhavati sa dRSTisammohaH / 'mahAvratAdipratipAdako madIyAgamaH samIcIno'karaNaniyamAdipratipAdako'nyAgamo na samIcIna' ityasya durAgrahatvAtsarvasyApi sadvacanasya parasamaye'pi svasamayAnanyatvAduktaM copadezapade "savvappavAyamUlaM duvAlasaMgaM jau (o) jiNakkhAyaM / rayaNAgaratullaM khalu to savvaM suMdaraM tammItyanyatra vistaraH / / 11 / / athavA to guNa eTale bhAvane AzrayI tulya svarUpavALA je be AraMbha vi. tenA viSayavALA Agama zAstramAM viparIta vRSTi tevI vRSTi purUSane je doSathI thAya te draSTisaMmoha, jema potAnI IcchA mujabathI karAtI hiMsA ane veda vihita hiMsAmAM potAno upabhoga mAtra phaLa tathA bhUti kAmanA rUpa kliSTa bhAva samAna hovA chatA paNa te banne AraMbhane bhinna mAnanArA vaidikono draSTisaMmoha jANavo. ( zrISoDazakaprakaraNamu-4 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jemAM bhAvathI tulyatA nathI evA vyakti bhedathI thatA be AraMbhAtmaka vastumAM derAsara vi. nA nimitte khetara sonuM cAMdi gAma vi. mAM zAstra adhyavasAyanA bhedathI pravRtta thayelo hovAthI ane pote te phaLano bhoga karato na hovAthI mAtra AgamAnusAre temAM upekSAno tyAga karI gAma khetarAdinA AraMbhano tyAga na karavA chatAM paNa svaparanI bhAva Apattine dUra karavAnA bhAvathI pravRtti thatI hovAthI dRSTisaMmoha doSa thato nathI. darzana - Agama temAM saMmUDhatA teno abhAva hovAthI hakIkatamAM te AraMbhano choDanAra hovAthI asaMmoha che. athavA to guNataH eTale zabdArthathI tulya svarUpa hote chate ahiMsAdino saMjJAbhedathI akaraNa niyama - mahAvratAdi rUpa svaparibhASAnA bhede AgamomAM pataMgajalajenAdizAstromAM viparIta mati je doSathI thAya te draSTisaMmoha. eTale mahAvratanuM pratipAdaka mAruM Agama sAruM che. akaraNa niyamAdi pratipAdaka anya Agamo sArAM nathI. paraAgamomAM paNa dekhAtA saghaLA sadvacano svazAstrathI judA nathI. upadezapadamAM kahyuM che bAra aMga sarva pravAdanuM mULa che. kAraNa ke jinezvare bhAkhelA bAra aMga ratnAkara samAna che. tethI temAM raheluM badhuM suMdara ja che. // 11 // dharmapathyAruciM liGgadvArA lakSayati / dharmazravaNe'vajJA tattvarasAsvAdavimukhatA caiva / dhArmikasattvAsaktizca dharmapathye'rucerliGgam // 12 // dharmasya zravaNamaviparItArthamAkarNanaM tatrAvajJAnAdarastattve paramArthe vA rasastasyAsvAdo'nubhavastasmin vimukhatA caiva, dhArmikA ye sattvAH prANinastaiH sahAsaktirasaMyogazca dharma eva pathyaM pApavyAdhyapanAyakatvAttatrArucerliGgaM bhavediti pratyekamabhisambandhanIyam / / 12 / / gharmapathyanI arUcine liMga dvArA oLakhAve che. gAthArtha - dharma sAMbhaLavAmAM anAdara, tattvarasano AsvAda mANavAthI dUra rahevuM ane dhArmika AtmAo sAthe saMparka na karavo A dharmamAM arUcinuM liMga che 12 // #wAjakAraNanA rakSakakakakaka zrISoDazakaprakaraNamu-4 59 SESS S Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha krodhakaNDUti cihnadvArA lakSayati / satyetaradoSazrutibhAvAdantarbahizca yatsphuraNam / avicArya kAryatattvaM taccidraM krodhakaNDUteH // 13 // satyetaradoSANAM - yathAsthitAsadbhUtAparAdhAnAM zrutibhAvAdantaHprajvalanadvArA bahizcAprasannatAvyaJjakAkAradvArA yatsphuraNaM vRddhizcalanaM vA'vicAryAnAlocya 'kAryatattvaM' svAtmano'tyantAhitaM durgativipAkalakSaNaM krodhakAryapariNAma tacciMhna lakSaNaM krodhakaNDUteH RdhakaNDvAH / / 13 / / krodha khaMjavALane cihna dvArA darzAve che. gAthArtha :- sAcA ke khoTA doSo sAMbhaLI kArya paramArthane vicAryA vinA aMdarathI baLavuM ane bahArathI bhavAM vi. caDAvI vikarALa AkAra dvArA tharatharavuM te krodha rUpI khaMjavALanI nizAnI che. vizeSArtha - kAryatattva "A krodha AtmAnuM atyaMta ahita karanAra che. durgatinA mahemAna banAvanAra che." evuM krodha kAryanuM pariNAma vicAryA vagara jhajhaNI pedA thavI (ukaLI javuM) te krodha khaMjavALanuM thiDna cha. / / 13 // nigamayati / ete pApavikArA na prabhavantyasya dhImataH satataM / dharmAmRtaprabhAvAdbhavantimaitryAdayazca guNAH // 14 // ete viSayatRSNAdayaH pUrvoktAH pApavikArA na prabhavanti na jAyante'sya puruSasya dhImato buddhimataH satatamanavarataM dharmameva yadamRtaM pApaviSanAzakatvAttasya prabhAvAttathA caitAni doSAbhAvarUpANi dharmatattvaliGgAnyuktAni / athAbhyAsikaguNarUpANi talliGgAnyAha / maitryAdayazcaguNA vakSyamANasvarUpA dharmAmRtaprabhavAdeva sampadyante / / 14 / / venIyosastmas cha..... gAthArtha - satata dharmarUpI amRtanA prabhAvathI A buddhizALI puruSane PDAAAAAAA zrISoDazakaprakaraNa-4 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja A je viSayatRSNAdi pApavikAro che, te udbhavatA nathI ane maitrAdi guNo pragaTe che. vizaSArtha :- A doSanA abhAvarUpa dharmatattvanA liMgo kahyAM. have abhyAsa karavA yogya guNarUpa maitryAdi liMgo kahe che. te maitryAdi kahevAtA svarUpavALA che. teo paNa dharma amRtanA prabhAvathI ja pragaTe 9.119811 maitryAdilakSaNamAha parahitacintA maitrI paraduHkhavinAzinI tathA karuNA / parasukhatuSTirmuditA paradoSopekSaNamupekSA / / 15 / / pareSAM prANinAM hitacintA maitrI jJeyA / pareSAM yaduHkhaM tadvinAzinI pariNatiH karuNA / pareSAM yatsukhaM tena tasmin vA tuSTiraprItiparihAro muditA / pareSAM doSA avinayAdayo'pratIkAryAsteSAmupekSaNamavadhIraNamupekSA, sambhavatpratIkAreSu tu doSeSu sApekSayatinA nopekSA vidheyA / / 15 / / maitryAhinuM sakSaza uDe che... gAthArtha :- bIjA jIvonI hita ciMtA te maitrI che. bIjAnA duHkhane nAza karAvAnI bhAvanA te karuNA, anyanA sukhamAM IrSyA, aprItino abhAva eTale harSa thAya te muditA; pratikAra na karI zakAya tevA bIjAnA avinayAdi doSonI ke te doSavALA jIvonI pratye udAsInatA rAkhavI te apekSA // vizeSArtha :- paraMtu pratikAra saMbhavI zake tevA doSone viSe sApekSa yatikhe apekSA na 42vI // 15 // upasaMharannAha etajanapraNItaM liGgaM khalu dharmasiddhimajJjantoH / puNyAdisiddhisiddheH siddhaM saddhetubhAvena // 16 // 4 // etat pUrvoktamaudAryAdi sarvameva jinapraNItaM zabdo vAkyAlaGkAre jantoH zrISoDazakaprakaraNam-4 jinoktaM liGgaM-lakSaNaM khaluprANino dharmasiddhimadvyaJjakatAsambandhena 61 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmaniSpattimatpuNyasyAdaya upAyAH "dayA bhUteSu vairAgyaM vidhidAnaM yathocitam / vizuddhA zIlavRttizca puNyopAyAH prakIrtitA" iti zlokoktAzcatvAraH; ta eva siddhayaH paramaizvaryarUpatvAttAsAM siddherniSpatteH saddhetubhAvenA'vandhyahetutvena siddhaM puNyAdItyAdinA jJAnayoga- grho'grimsiddhizabdacopAyAI rUtyaje || 96 || 4 || upasaMhAra karatA kahe che... gAthArtha - dharmasiddhivALA AtmAnuM audAdi jinezvare bhAkheluM liMga che, je puNyanA upAya rUpa siddhionI prAptinAM sahetu = avaMdhya hetu tarIke siddha thayela che. vizeSArtha :- udAratA vi. thI amuka puruSamAM dharma siddha thayo che. pariNamyo che, evI jANa thatI hovAthI udAratA vi. mAM vyaMjakatA dharma Avyo te dharma ja saMbaMdha bane che, te vyaMjakatA saMbaMdhathI udAratA vi. dharmasiddhivALA kahevAya che. jema janakatA saMbaMdhathI kuMbhAra ghaTavALo kahevAya che. puNyanA Adi upAyo = prANione viSe dayA, vairAgya vidhipUrvaka yathAyogya dAna karavuM zuddha brahmacaryanuM pAlana A badhA puNyanA upAyo kahyA che. A upAyo jevA tevAne prApta thatA na hovAthI parama aizvarya rUpa che, mATe teone graMthakAre siddhirUpe biradAvyAM che. teonI pUrNatAnI prAptinA audAyadi avaMdhya hetu che. bIjAo - puNyAdi ahIM Adi padathI jJAnayoganuM grahaNa kare che ane pahelAM siddha zabdano upAya artha kare che, eTale puNyajJAnayoganA upAyanI niSpattinA udAratA vi. saphaLa hetuM che. che! 16 .. >> Iti caturtha SoDazaka S zrISoDazakaprakaraNa-4 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paJcamaM lokottara tattvaprApti SoDazakam ||||| evaM sAmAnyena saliGgadharmasiddhimuktvA tato yatsyAttadAha / evaM siddhe dharme sAmAnyeneha liGgasaMyukte / niyamena bhavati puMsAM lokottaratattvasamprAptiH // 1 // evaM prAguktanItyA sAmAnyena lokalokottarApravibhAgenehaprakame liGgasaMyukte dharme siddhe niyamena nizcayena bhavati / puMsAM tattattantroktamumukSujana-yogyAcArapraNetRnAnAvasthApunarbandhakApekSayA zuddhAnAM svatantra vyavahArasthApuna rbandhakAnAM samyagdRzAM ca sarveSAmeva lokottarasya lokAnavagateti karttavyatAkasya tattvaca-paramArthasya samrApti: || e pramANe sAmAnyathI liMga sAthe dharmasiddhi kahIne tenA pachI zuM thAya te kahe che... gAthArtha H- ema audAryAdi liMgayukta dharma sAmAnyathI (laukika lokottaranA vibhAga vinA) siddha thaye chate puruSone nizcayathI lokottaratattvanI prApti thAya che. I vizeSArtha :- e pramANe pUrve kahela nIti dvArA sAmAnyathI liMga yukta dharma siddha thaye chate cokkasa puMsA-te te graMthamAM kahela mumukSujana yogya AcAra praNetA ane vividhaavasthAvALA punarbaMdhakanI apekSAe je zuddha hoya, temaja potAnA darzanamAM kahela AcAramAM A "A mokSe javAno yogya mArga che, ema samajI temAM pravRtti karanAro, paNa praNetAnI jema A ja sAcuM che, AvI pakkaDavALo na hoya, eTale yuktiyukta vacana koI paNa darzananA hoya tene svIkAravA tatpara hoya evA apunarbaMdhaka ane samakitI sarvapuruSone lokottara - loko - jina dharmathI bAhya; loko samajI na zake evAM kartavyanuM nirUpaNa karanAra lokAttaratattvanI prApti thAya 9.11911 iyaM ca yadrUpA yasmiMzca kAle syAttadetadabhidhAtumAha / AdyaM bhAvArogyaM bIjaM caiSA parasya tasyaiva / adhikAriNo niyogAccarama iyaM pudgalAvarte // 2 // zrISoDazakaprakaraNam-5 63 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adau bhavamAdyaM bhAvarUpamArogyameSA samyaktvasparzAdbIjaM ca parasya pradhAnasyatasyaiva bhAvArogyasya mokSarUpasya tasya rAgAdibhAvarogAbhAvataH / pApAprasiddheH iyamadhikAriNaH kSINaprAyasaMsArasya niyogAnniyamAccarame pudgalaparAvarte audArikavaikriyataijasakArmaNaprANApAnabhASAmanobhiretatpariNAmapariNatasarvapudgalagrahaNarUpe bhavati; abhyuccayapakSo'yaM yAvatA sArvatantrikyapyapunarbandhaka- kriyA'nyapudgalaparAvarte na bhavati mokkhAsao vi na' taccha ho" ityAdinA mokSAzayasyApi tatra pratiSedhAdityanyatra vistaro draSTavyaH // 2 // A lokottaratattva saMprApti je je svarUpavALI hoya che ane je kALe thAya che te darzAve che. gAthArtha :- pahelAmAM pahelI bhAvArogya - samakitarUpadharmatattva saMprApti thAya che ane A pradhAna bhAvArogya mokSanuM bIja che. 22mapudgalAvarSamAM kSINa prAyaH saMsAravALAne nizcayathI A lokottaratattva prApta thAya che. vizeSArtha :- anAdikAlamAM pahelIja vAra samakitanI prApti thatI hovAthI A bhAvArogya AghaM kahyuM che; samakitano sparza thato hovAthI A bhAvArogya kahevAya che. ane pradhAna bhAvArogyanuM A bIja che. eTale mokSanuM mULa kAraNa che. ahIM mokSane pradhAna bhAvArogya rUpe kahyuM che, kAraNa ke temAM rAgAdi bhAva rogano abhAva hovAthI pApanuM nAma nizAna nathI. audArikAdi rUpe sarva pudgalone pariNamAvavA te pudgaparAvartana, tevA chellAM pudgalaparAvartanamAM kSINa prAyaH saMsAvALAne A lokotaratattvanI saMprApti thAya che. chelluM te vivikSita jIvane AzrayI jANavuM. te te jIva jyAre mokSa javAno hoya tenI apekSAe eka pudgalaparAvarNakALa bAkI hoya te vivakSita jIvanuM carama pudgalaparAvartta kahevAya. A svIkRta pakSanI vAta kahI. yAvatA sarvataMtra (darzana) saMbaMdhI paNa arjunabaMdhaka yogya kriyA eTale zAnta, dAnta, jIjJAsu, mumukSu vagere bhAvo pAmyA pachI AtmA arjunabadhakapaNAne pAme te kriyAo acaramAvartamAM thatI nathI. kAraNake te kALamAM mokSa Azayano paNa niSedha karela 9.11 211 1. nannattha 4. 64 zrISoDazakaprakaraNam-pa Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kutaH punarhetozcaramapudgalaparAvarto bhavatItyAha / sa bhavati kAlAdeva prAdhAnyena sukRtAdibhAve'pi / jvarazamanauSadhasamayavaditi samayavido vidurnipuNam // 3 // caramapudgalaparAvarttaH kAlAdeva prAdhAnyenetarahetvapekSAvilambAbhAvarUpeNa bhavati sukRtAdInAM bhAvepi sAmagryAM pravezepi sukRtapadaM prakRtA (puNyaprakRtya ) bhiprAyeNAnyathA karma sAmAnyamAtraM grAhyaM, AdinA puruSakAraniyatyAdigrahaH / nidarzanamAha jvarasya zamanaM yadauSadhaM tatsamayavat / yathAhi jvarazamanauSadhamapi prathamApAte dattaM na guNakRt pratyuta doSodIraka, jvarajIrNatAsamaye ca dattaM tadguNakRtsa ca paripAkAkhyaparyAyazAlikAlenaiva janyate, tathA saddharmauSadhamapyacaramAvarte dattaM na guNakRtpratyuta doSodIrakameva, carame tu dattaM guNakRtsa ca bhAvaparipAkAkhyaparyAyayuktakAlAdeva bhavatIti samayavidaH - siddhAntajJA yathA syAttathA viduH / / 3 / / kyA hetuthI yaramapuchgasaparAvarta Aja thAya che, te aMthakAra uDe che.... gAthArtha :- jva2zamana auSadha jema tAva nIkaLavAnA samaye guNakArI thAya che, tema sukRtAdino sadbhAva hovA chatAM paNa mukhyatAe kALano paripAka thavAthI ja caramAvarta thAya che, ema zAstrajJapuruSo nipuNarIte bhaeo che. vizeSArtha H- prAdhAnyane eTale anya hetunI apekSAe kALa pAkatA vilaMba vinA ja caramapudgalaparAvarta thAya che. sukRta eTale puNya prakRti Adi padathI puruSArtha niyati vi. nuM grahaNa thAya che. A badhA sAmagrImAM Ave che, paNa A sAmagrIno anya kALamAM prayoga karatA ulTo doSano vadhAro thAya che. jema tAvanI zarUAtamAM tAvane zAnta karanArI davA paNa guNa karavAne badale takalIpha vadhAre che. jyAre carama kALamAM ApeluM auSadha temaja Acarela sukRtAdi guNakArI bane che, eTale bhAvaparipAkaparyAya yukta kALathI ja sukRtAdi guNakArI thAya che. ema siddhAMtanA jJAtAsa niyu| rIte bhaeo che. // 3 // uktameva nidarzanArthaM spaSTamAha nAgamavacanaM tadadhaH samyakpariNamati niyama eSo'tra / zamanIyamivAbhinave jvarodaye'kAla iti kRtvA // 4 // zrISoDazakaprakaraNam-pa 65 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamavacanaM tadadhazcaramaparAvadhikasaMsAre na samyag viSayaviSayivibhAgena pariNamati; niyama eSa prastuto'tra prakrame zamanIyamivauSadhami- vAbhinavajvarodaye'kAlo'prastAva itikRtvA // 4 / / pUrve kahelAnuM nidarzana karavA mATe spaSTa rIte kahe che... gAthArtha - "carama pudgalaparAvartathI adhika saMsAra hoya to Agama vacana sArI rIte pariNamatAM nathI" A niyama che, jema navA AvelA tAvamAM tAvane zAnta karanAra auSadha tarataja ApavuM nahiM kAraNa ke te auSadha ApavA mATe no akALa che eTale ke avasara nathI. || 4 | na kevalaM tadadhastAdAgamavacanaM na pariNamati kintu viparItaM pariNamatItyAha / AgamadIpe'dhyAropamaNDalaM tattvato'sadeva tathA / pazyantyapavAdAtmakamaviSaya iha mandadhInayanAH // 5 // AgamadIpe siddhAntasadvAdapradIpe'dhyAropa AropitarUpameva maNDalaM "mayUracandrakAkAraM nIlalohitabhAsuram / prapazyanti pradIpAdermaNDalaM mandacakSuSa" ityuktarUpamaviSaye'pavAdAsthAne'pakRSTavAdAtmakamiha loke 'mandadhInayanA' mandabuddhicakSuSastattvato vastuvRttyA'sadevAvidyamAnameva tathA taimirikadRzyena tena prakAreNa pazyanti dRSTidoSAt / / 5 / / adhika saMsAravALAne Agamavacana pariNamatuM nathI eTaluM ja nahi paNa viparIta pariName che te kahe che... gAthArtha - jema koI saimira roganA netravALo-AMkhe motiyAvALo puruSa dIpamAM avidyamAna maMDalane jue che. tema maMdabuddhivALo AgamarUpa pradIpamAM paramArthathI avidyamAna apavAdarUpa Aropita maMDalane apavAdanA aviSayamAM (apavAdanuM je sthala nathI tyAM) paNa jue che. vizeSArtha - jema taimira rogavALo pradIpanA cAre bAju nIla rakta bhAsvara varNamaya moranA pIchAmAM rahela AMkhanA cihana sarakhA AkAravALA maMDalane dekhe che. tema maMdabuddhirUpa nayanavALA je apavAdanuM sthala nathI tyAM paNa avidyamAna apavAda rUpa maMDalane dekhe che. || 5 . zrI SoDazakaprakaraNamu-5 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uktamevArthaM kAryaliGgena samarthayati / tata evAvidhisevA dAnAdau tatprasiddhaphala eva / tattattvadRzAmeSA pApA kathamanyathA bhavati // 6 // tata evAgamadIpe'dhyAropamaNDaladarzanAdevA'vidhervidhiviparyayasya sevAdAnAdau viSaye tatprasiddhaphala evAgamAbhyupagataphala eva bhavatyanyathAga- mArthAdhyAropAbhAve tattattvadRzAmAgamaprAmANyAbhyupagantRNAmeSA dAnAdyavidhisevA pApA pApahetuH kathaM syAtphalArthinaH phalAnupAye pravRtterarthabhramaM vinA'sambha- vAditi bhAvaH / / 6 / / uktaarthanuM kAryaliMga dvArA samarthana kare che... gAthArtha H- Agama pradIpamAM bhrAntirUpa maMDalano Aropa thavAthI ja Agama prasiddha LavALA dAnAdimAM avidhithI sevA arthAt avidhinuM AcaraNa thAya che. anyane -Agamatattvane paramArthathI cAhanArone A pApiSTha avidhi sevA kyAMthI saMbhave ? vizeSArtha :- AgamArthanA AropavinA Agama pramANya svIkAranArane pApahetuvALI avidhi sevA kyAMthI saMbhave ? kAraNake phlArthIne phaLanA anupAyamAM - viparIta sAdhanamAM pravRtti arthabhrama vinA saMbhave nahi // 9 // jJAnaphalAbhAvalakSaNApariNAmasyApyavidhisevAliGgamityAha / yeSAmeSA teSAmAgamavacanaM na pariNataM samyak / amRtarasAsvAdajJaH ko nAma viSe pravarteta // 7 // yeSAM jIvanAmeSAvidhisevA teSAmAgamavacanaM na samyak phalopadhAnena pariNataM; ko nAmAmRtarasAsvAdajJaH pumAn viSe pravarteta bhakSaNapravRttiM vidadhyAdviSapravRttikalpAmavidhisevAM tattvato nAgamavacanaM phalataH pariNatamitibhAvaH // 7 // 7 avidhi sevA jJAnaphaLa - pariNatinA abhAva svarUpa apariNatInuM liMga che; te jatAve che... zrISoDazakaprakaraNamu-pa - 67 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha:- je jIvo A avidhisevAne seve che. teone Agama vacana sArI rIte phaLa sAthe joDavA vaDe pariNata thayeluM nathI. amRtarasanA AsvAdane jANanAro kayo puruSa jherane khAvA pravRtti kare ? vizeSArtha :- viSapravRtti sarakhI avidhisevAne karanAra puruSane paramArthathI Agama vayana ijathI parieta thayuM nathI. // 7 // niSedhamukhenoktaM vidhimukhenAha / tasmAccarame niyamAdAgamavacanamiha pudgalAvarte / pariNamati tattvataH khalu sa cAdhikArI bhavatyasyAH // 8 // tasmAccarame pudgalAvarte niyameneha jagati AgamavacanaM tattvataH khalu paramArthata eva pariNamatyuttarottaraphalamupadadhAti, sa ca pariNatAgamavacano'syA lokottaratattvasamprApteradhikArI bhavati na zeSaH / / 8 / / niSedha mukhathI kahyuM have vidhi mukhathI kahe che... gAthArtha :- tethI caramapudgalaparAvartamAM vartamAna jIvane Agamavacana paramArthathI pariNata thAya che, te pariNataAgamavacanavALo ja lokottara tattvasaMprAptino adhikArI bane che. bAkInAM nahiM. pariNati uttarottara ijane khAye che. // 8 // kimityevamAgamavacanapariNAmo'dhikriyata ityata Aha / AgamavacanapariNatirbhavarogasadauSadha' yadanapA' yam // tadiha paraH saddbodhaH sadanuSThAnasya heturiti // 9 // Agamavacanasya tulya viSayapratibhAsottIrNajJAnAvaraNahAsotthopAdeyatvAdiviSayAtmapariNAma vajjJAnarUpA, bhavarogasya sadauSadhaM taducchedakatvena yad yasmAdanapAyaM nirdoSaM pratibandhe'pi zraddhAvibhAvAt tattasmAdihAgamavacanapariNatyAM satyAM prakRSTaH sajjJAnAvaraNahAsotthatvAcchuddhopAdeyatvAdi viSayatvAcca sadbodhastattvasaMvedananAmA prakAzaH sadanuSThAnasya - viratirUpasya hetuH phalopahitakAraNa- mitikRtvAgamavacanapariNAmo'dhikriyate / / 9 / / Agama vacanano pariNAma zA mATe adhikAra karAya che. ? teno javAba pariNatirajJAnAvaraNahAsotthopAdeyatvAdyaviSayabAlAdijJAna 1. bhavati yasmAt iti adhikaM 2. nirapAya iti pAThAntaraM 68 zrIkhoDazakaprakaraNam-pa Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthakAra Ape che. gAthArtha :- Agama vacananI pariNati bhavaroganuM nirdoSa saauSadha che, tethI Agamavacana pariNata thaye chate prakRSTa sarbodha thAya che. te suMdara anuSThAna - virati rUpa anuSThAnano hetu che mATe AgamavacananA pariNAmano adhikAra karAya che. vizeSArtha :- Agama vacananI pariNati ajJAnAvaraNanA kSayopazamathI pedA thayela zuddha upAdeya vi. no viSaya na hoya tevA bALAdijJAna samAna viSaya pratibhAsathI pArapAmela jJAnAvaraNanI hAnithI utpanna heya upAdeya vi. viSayavALuM AtmapariNAmavALu je jJAna tadrupa che. bhavarogano uccheda karanAra hovAthI saauSadharUpa che. ane pratirodha thavA chatAM paNa zraddhAdi TakI rahevAthI nidoSa kahela che. Agamavacana pariNata thaye chate jJAnAvaraNanA kSayopazamathI utpanna thayela hovAthI ane zuddha upAdeya vi.no viSaya hovAthI ane zuddha upAdeya vi. no viSaya hovAthI eTale ke samakiti AtmAne jJAnAvaraNanA kSayopazamathI "A virati svIkAravA yogya che. pApa vyApAra tyAjaya che." ItyAdi prazasta jJAna utpanna thAya che. je jJAna virati meLavavA mATenI talapa jagADe che. evo saddhodha - (tattvasaMvedana) viratirUpa anuSThAnano hetu - phaLane najIka lAvavAnuM avaMdhya kAraNa che. mATe ja Agamavacana pariNAmanI pariNatine lokottaratattva prAptinA kAraNa tarIke adhikAra karAya che, svIkArAya che. | 9 | kaH punaH sadbodhapUrvAnuSThAnasya vizeSa ityAha / dazasaJjAviSkambhaNayoge satyavikalaM hyado bhavati / parahitaniratasya gambhIrodArabhAvasya // 10 // dazAnAM sajJAnAM viSkambhaNaM yathAzaktinirodhastadyoge tannirodhotsAhe vA hi yato'daH prakRtAnuSThAnaM bhavatyato'vikalaM saMpUrNaM bhavati tadvaikalyApAdakasaJjJAviSkambhaNAt; parahite niratasya tathA sadA sarvakAlaM gambhIra udArazca bhAvo sa tathA tasyAta idamavikalatvAdviziSyata iti bhAvaH ||10|| sabodha pUrvakanAM anuSThAnanI zuM vizeSatA hoya che? te batAve che... zrISoDazakaprakaraNa-5 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha :- daza saMjJAono yathAzakti nirodhanA yogamAM ke nirodhano utsAha jAgye chate parahitamAM tatpara temaja haMmezane mATe gaMbhIra ane udArabhAvavALAne prakRti anuSThAna paripUrNa bane che. vizeSArtha - prakRti anuSThAnane hAni pahoMcADanAra AhAra, bhaya (nidrA) bhaithuna, paripaDa, 4 aSAya, do saMzata, moghasaM . 10 saMzanI rodha thayo hovAthI prakRti anuSThAna paripUrNa bane che. 10 || dazasaJjJAviSkambhaNamapi durlabhaM kathaM syAdityAha / sarvajJavacanamAgamavacanaM yatpariNate tatastasmin / nAsulabhamidaM sarvaM hyubhayamalaparikSayAtpuMsAm // 11 // yad yasmAdAgamavacanaM sarvajJavacanaM, tatastasmin pariNate vidhirUpAdhyAtmayogenobhayamalaparikSayAt kriyAmalabhAvamalocchedAtpuMsAM-puruSANAmidaM sarca dazasaJjJAviSkaMbhaNaM hi nizcitaM nAsulabhaM-kintu sulabhameva / / 11 / / daza saMjJAnorogha karavo durlabha che, teno rogha kevI rIte thAya te darzAve che. gAthArtha - Agamavacana sarvajJavacanarUpa che, tethI Agamavacana pariNata thaye chate vidhirUpa adhyAtmayoga dvArA kriyAmaLa ane bhAvamaLa kSaya thavAthI puruSone saMjJAno nirodha vi. kazuMya durlabha banatuM nathI.I11 / adhyAropAdavidhisevA dAnAdAvityuktaM tadabhAve yat syAttadAha / vidhisevA dAnAdau sUtrAnugatA tu sA niyogena / gurupAratantryayogAdaucityAccaiva sarvatra // 12 // vidhisevA sarvAGgaparizuddhapravRttirdAnAdau sUtrAnugatA tvabhrAntasUtrajJAnAnusAriNyeva syAt sA-vidhisevA, niyogena-niyamena, gurupAratantryasya yogAdbhavecca tu yAdRcchikajJAnamAtrAdaucityAccaivAnaucityaparihAreNa ca sarvatradInAdau / / 12 / / adhyAropathI dAnAdimAM avidhi sevA thAya che ema kahyuM. have adhyAropanA abhAvamAM je bane te kahe che. Pramanuman zrISoDazakaprakaraNa-5 , Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha :- dAnAdimAM sarvAMga parizuddha pUrvakanI pravRtti bhrAnti vagaranA sUtra jJAnane anusaranArI hoya che. te nizcayathI dInAdi ne viSe guru pArataMtryanA yogathI ane aucityathI thAya che. vizeSArtha :- gurupArataMtyayogAr eTale IcchA mujabanA jJAnamAtrathI pote pravRtti na kare, temaja kare, temaja dInAdinuM aucitya sAcavI ne pravRtti $2119211 dAnAdividhisevAyAM mahAdAnadAnayorvizeSamAha / nyAyAttaM svalpamapi hi bhRtyAnuparodhato mahAdAnam / dInatapasvyAdau gurvanujJayA dAnamanyattu // 13 // nyAyena brAhmaNakSatriyaviTzUdrANaM svajAtivihitavyApAreNAttaM svIkRtaM svalpamapi hi dInatapasvyAdI viSaye gurUNAM putrAdikulavRddhAnAmanujJayA, bhRtyapadamitarapoSyopalakSaNaM, yaddAnaM tanmahAdAnamanyattu etadvizeSaNarahitaM punardAna maiva || 12 || dAnAdinI vidhisevAmAM mahAdAna ane dAnamAM je vizeSa che te kahe che... gAthArtha :- potAnI jAtine yogya vyApArathI prApta thayeluM thoDuM paNa dhana, te dhanane dIna tapasvI vi. ne viSe vaDilonI anujJAthI poSya vargano vidhAta karyA vagara ApavuM te mahAdAna ane AvA vizeSaNa vagaranuM je apAya te dAna che. vizeSArtha :- nRtyapada bIjApaNa poSya-poSavA yogyanuM upalakSaNa che. tethI sagA-snehI vi.nI paNa dAna ApanArAoe kALajI rAkhavI joIe // 13 devArccanipyenamatidezamAha / devaguNaparijJAnAttadbhAvAnugatamuttamaM vidhinA / syAdAdarAdiyuktaM yattadevArcanaM ceSTam // 14 // devaguNAnAM - vItarAgatvAdInAM parijJAnAtteSu guNeSu yo bhAvo bahumAnastenAnu zrISoDazakaprakaraNam-pa 71 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gataMyuktamuttamaM pradhAnaM, vidhinA zAstropadezena yadAdarAdinA yuktaM syAdAdinA karaNaprItyavighnaMsampadAgamAdisaGgrahaH / taddevArcanaM ceSTaM anyattu devaaInamAtram || 14 || devapUjA viSe paNa A atidezane kahe che... gAthArtha :- guNonA yathArtha bodhathI te guNone viSe bahumAna pUrvaka Adara vi. thI yukta zAstrokta vidhithI je devanI pUjA karIe te ja uttama ane ISTa pUjA che. vizeSArtha:- devanA guNo vItarAgatva, mokSa mArga netRtva, tenuM yathArtha zAna thavAthI ja te guNomAM bahumAna saMbhave che. ane bahumAna jAgavAthI te vyakti u52 Adara bhAva ubho thAya tenA kAraNe vidhipUrvaka uttama prakAranI pUjA karavAnuM mana thAya che. AvI pUjA ja ISTa che. ane zeSa pUjA to nAma mAtranI che. eTale nAma mAtrathI bahArathI pUjArUpe dekhAya che. paNa te phaLa sAdhaka banatI nathI. AdarAdi - Adara eTale vratanuM grahaNa tapasyA ane vaiyAvRtyAdikano svIkAra, tathA ka2vAmAM prIti eTale vihAra, Avazyaka vigere kriyA karavAmAM prIti, tathA avighna eTale dharmane viSe vyAghAtano abhAva tathA jJAnAdika lakSmInI prApti / kAryane yogya / upayogI sAmagrInI prApti Adi padathI A sarvanuM grahaNa thAya che. / / 14 / / anyatrApyenamatidezamAha / evaM gurusevAdi ca kAle sadyogavighnavarjanayA / ityAdikRtyakaraNaM lokottaratattvasamprAptiH // 15 // evaM vidhinaiva gurUNAM dharmmAcAryAdInAM sevA tadAdi, AdinA pUjAnAdigrahaH / kAle'vasare sadyogAnAM zobhanadharmavyApArANAM svAdhyAyadhyAnAdInAM vighnavarjanayA-vighAtatyAgena, vidheyamiti vAkyazeSaH / ityAdInAmevampAdInAM kRtyAnAmAgamoktAnAM karaNaM-vidhinA sampAdanaM lokottaratattvasamprAptirucyate / vidhiyuktaM hi dAnAdi yanmahatpadeSTapadasatpadAdibhirvizeSyate tadeva lokottarapadAbhidheyamiti bhAvaH / / 15 / / bIjA ThekANe paNa A atideza (anyatra lAgu thanArI prakriyA)ne darzAve che... zrISoDazakaprakaraNam-pa 72 * Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha :- e pramANe vidhithI gurunI sevA pUjA vi. avasare sadyogonA vighnone dUra karavA pUrvaka karavI joIe. ItyAdi Agamamokta kRtyone vidhithI karavA, te ja lokottaratattvasaMprApti kahevAya vizeSArtha - gurUsevAdi - dharmAcArya vi. nI sevA pUjA vi sadyoga zobhana dharma vyApArI eTale svadhyAya, dhyAna vi. temAM AvatA vidgone gaNakAryA vinA guru sevAdimAM tatpara banavuM. 15 iyaM punarekArthakriyAyAM sakalArthakriyA sApekSA syAdityAha | itaretarasApekSA tveSA punarAptavacanapariNatyA / bhavati yathoditanItyA puMsAM puNyAnubhAvena // 16 // eSA punarlokottaratattvasamprAptirAptavacanasya pariNatyaikakriyA sakalabriyAsApekSetisaMskArarUpayA, 'yathoditanItyA' yathoktanyAyena, 'pusAM puNyAnubhAvena' sadbuddhihetupuNyavipAkenetaretarasApekSA ' parasparakAryA- virodhinyeva mati, yAntaravirodhinaH sAcApa tauvivAhiti-mAvaH || 6 | A lokottaratattvasaMprApti ekArtha kiyAmAM sakalArtha kriyA hoya che. e pramANe graMthakAra darzAve che... gAthArtha :- A vaLI lokottaratattvasaMprApti AptavacananI pariNatithI (eka kriyAmAM sakala kriyAnI apekSA rahelI che, evI saMskAra rUpa pariNatithI) yathokta rIta pramANe puruSone puNyAnubhAvathI paraspara kAryane avirodhi thAya che. vizeSArtha - A lokottaratattvasaMprApti eka kriyA sakala kriyAne sApekSa hoya che, evA saMskArarUpa AptavacananI pariNativaDe yathokta nyAya dvArA puruSone puNyAnubhAvathI saddabuddhinA hetubhUta puNya vipAkathI paraspara kAryane avirodhi bane che. kAraNake anya kAryane virodhi satkAya paNa laukika kahevAya che. eTalA mATeja to dAna pUjA sevA vi. nuM zAstramAM [ zrISoDazakaprakaraNa-5 IN 73 ) Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e rIte vidhAna kareluM che ke te eka bIjAne naDatA nathI. eTale ke A sarva kriyAo eka bIjAnI apekSA rAkhe che. jemake dAnamAM nyAyathI vartavuM. poSyavarganuM dhyAna rAkhavuM, mAbApanI AjJApAlana, AzayanI zuddhi ItyAdi guNonI apekSA hoya che. teja guNo jinapUjA gurusevAmAM paNa jarUrI che. AvI badhI apekSA dhyAnamAM laI vartavAnuM hovAthI jinapUjAmAM be kalAka kare ane gurupAse pAMca miniTa paNa na bese, evuM bane nahiM paNa samayasara pravRtti thavAthI jinAjJA pramANe sarvakriyA sArI rIte thaI zake che. eTale AgamavacananI pariNitathI dareka kriyAmAM evI kuzaLatAthI pravRtti kare ke bIjI kriyAmAM bAdha Avato nathI. / / 16 II II iti paMcama SoDazam // 74 zrISoDazakaprakaraNam-pa Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AV SaSThaM jinamandira SoDazakam lokottaratattvasamprAptiruktA taduttaraM yallabhyate tadAha / asyAM satyAM niyamAdvidhivajjinabhavanakAraNavidhAnam / siddhyati paramaphalamalaM hyadhikAryArambhakatvena // 1 // asyAM lokottaratattvasamprAptau satyAM niyamAd yogyatAniyamAdvidhinA, jinabhavanasya kAraNaiH prayojyakartRbhiH kRtvA vidhAna-sampAdanaM siddhayati, paramaphalaM prakRSTaphalaM, hyalamatyarthamadhikArI Arambhako yatra tattvena tadbhAvena / / 1 // tatasaMprApti hatyAra pachI prApta thAyacha; te vicha... gAthArtha - lokottaratattvanI saMprApti thaye chate niyamA vidhipUrvaka jinAlayanuM saMpAdana adhikArIpuruSa dvArA karAtuM hovAthI paramaphaLa ApanAra bane che. vizeSArtha :- adhikArI AraMbhaka che jemAM te adhikAraMbhaka tene bhavimarthamA tva. pratyaya lAgela. cha. // 1 // kIdRgguNaH punarayamadhikArItyAha / nyAyAjitavittezo matimAn sphItAzayaH sadAcAraH / gurvAdimato jinabhavanakAraNasyAdhikArIti // 2 // nyAyAjitavittasyezaH svAmI, matimAnAyatihitajJaH, sphItAzayaH sadAcAro'nindyAcAraH pravRddhadharmAdhyavasAyaH gurbAdInAM pitRpitAmahAdirAjAmAtyAdInAmabhimato bahumataH; jinabhavanakAraNasyAdhikArI zAstrAjJAzuddhatvAditiradhikArivizeSaNasamAptyarthaH // 2 // A adhikArI kevA guNa vALo hoya che te batAve che... zrI SoDazakapkaravAmuka 75 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha :- nyAyathI upArjana karelA paisAvALo, matimAna, vadhatA jatA dharma adhyavasAyavALo; sadAcArI vaDilone mAnya jinabhavana karAvavAno adhikArI che. vizeSArtha :- nyAyathI upArjita dhanano svAmI, bhAvIhitane jANanAro, vadhatA jatA dharma adhyavasAyavALo, aninda AcAravALo, gudipitA. pitAmaha vi. rAjA maMtrI vi.ne mAnya, te zAstrAjJAthI zuddha hovAthI bhinamaMdira janAvavAno adhiArI che / / 2 / / kAraNavidhigatamAha / kAraNe nirvarttanaprayojakavyApAre vidhAnametadvidhidvArarAzireSaH zuddhA bhUmirvakSyamANA, dalaM ca dArvAdi- dAruprabhRti, bhRtakAnAM karmakarANAmanatisandhAnamavaJcanaM, svAzayasya zubhapariNAmasya vRddhiH samAsena saGkSepeNa // 3 // jinAlaya nirmANa aMgenI vidhine darzAve che... gAthArtha :- zuddhabhUmi, kASTa IMTa vi. zuddha daLa, kArIgara ane majUrone na ThagavA. potAnA zubha AzayanI uttarottaravRddhi A saMkSepathI kAraNejinabhavana banAvavAmAM kAraNabhUta je vyApAra temAM vidhAna jANavuM // 3 // tatra zuddhabhUmisvarUpaM tAvadAha / kAraNavidhAnametacchuddhA bhUmirdalaM ca dArvAdi / bhRtakAnatisandhAnaM svAzayavRddhiH samAsena // 3 // - 765 zuddhA tu vAstuvidyAvihitA sanyAyatazca yopAttA / na paropatApahetuzca sAH munIndraiH samAkhyAtA // 4 // zuddhA tu zuddhA punarbhUmirvAstuviSayA yA vidyA tayA vihitA samarthitA'nirAkRtetiyAvat / sanyAyatazca suzobhananyAyena yopAttA gRhItA natu dhanikaparAbhavena / na naiva parasya prAtivezmikAderupatApahetuzca, sA munIndraiH- paramajJAnibhiH samAkhyAtA / / 4 / / tyAM zuddhabhUminuM sva35 6zave che.... - zrISoDazakaprakaraNam Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha :- vAstu vidyAthI samarpaNa pAmelI, zubha nyAyathI meLavelI, bIjA ADozI pADozInA takalIphanuM nimitta na bane evI bhUmi jinezvaroe zuddha kahI che. vizeSArtha:- vAstu vidyA zAstra pramANe asthi vi. ne dUra karIne jenI zuddhi karAyelI hoya, zubha nyAyathI eTale kAvAdAvAthI ke damadATIthI lIdhelI na hoya. jamIna letA bIjA koIne takalIpha ubhI na thAya tevI jamIna zuddha kahevAya. 4 || kimityevamupadizyata ityAha / zAstrabahumAnataH khalu sacceSTAtazca dharmaniSpattiH / parapIDAtyAgena ca viparyayAtpApasiddhiriva // 5 // zAstrasya prakRtavidhyupadezakasya vAstuzAstrAdeH bahumAnataH khalu bahumAnAdeva, sacceSTAtazcetyatraparAbhibhavatyAgapradhAnodyamAcca, parapIDAyAH paropatApasya tyAgena bhAvino'nutpAdena ca dharmaniSpattirbhavati, viparyayAduktaviparItahetutrayAcchAstrAbahumAnAsacceSTA parapIDAlakSaNAtpApasya siddhirutpattiriva, yadviparyayaH pApahetuH sa dhamahaturiti nyAyagatiH / / 5 / / Avo upadeza zA mATe? teno javAba graMthakAra darzAve che. gAthArtha - vAstu zAstranA bahumAnathI, suMdara pravRttithI, bIjAne pIDA nahIM karavAthI dharma niSpatti thAya che. ane tenAthI viruddha vartana-ulTa karavAthI pApanI niSpatti thAya che. vizeSArtha - zAstrasya = prastuta vidhine darzAvanAra je vAstuzAstra vi. tenuM kharekharuM bahumAna thavAthI. sacceSTAta- (utpanna thayelA) ahIM bIjAnA parAbhavanA tyAga pradhAna udyama tenAthI ahIM- zuddha bhUmine grahaNamAM koIno parAbhava-tiraskAra na thAya te pramANe prayatna karavAthI parapIDAyAH- bIjAnI takalIphane tyAgana -dUra karavA vaDe ane bhAvimAM takalIpha utpana nahi karavAthI dharmanI niSpatti thAya che. - ulTa karavAthI eTale zAstranA abahumAnathI asatyeSTAthI parapIDAthI pApanI pedAza thAya che. "jeno virodhibhAva pApano hetu hoya che, te dharmahatu hoya che." e pramANeno nyAya che. sapravRttino dU zrI SoDazakaprakaraNamU = = = = = =1 5 = = ja = = Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ virodhibhAva- asatpravRtti pApanuM kAraNa che. mATe satpravRtti dharmano hetu jane che|| 5 // anyadapi tadA dharmasiddhyaGgamAha / tatrAsanno'pi jano'sambandhyapi dAnamAnasatkAraiH / kuzalAzayavAn kAryo niyamAdbodhyaGgamayamasya // 6 // tatra jinabhavanArambhe Asanno'pi yastaddezavartI jano'sambandhyapi svajanAdisambandharahito'pi, so'pi dAnamannapAnavastrAdivitaraNaM, dAnamannapAnavastrAdivitaraNaM, mAno'bhyutthAnAdikriyA, satkAra AsanapradAnAdivyApArastaiH kRtvA kuzalAzayavAn "dhanyo'yaM jaino dharmo yatraitA' dRzamaucityamiti" prazaMsAbhivyaGgya- zubhapariNAmayuktaH kAryaH, niyamAnnizcayenAyaM kuzalAzayo'sya janasya bodhyaGgaM bodhiheturatazca paropakAraguNAtkArayiturmahAllAbhaH / / 6 / / bIjA paNa dharmasiddhinA kAraNa che tene graMthakAra darzAve che.... gAthArtha:- jinabhavananI najIka rahelA asaMbaMdhi mANasane paNa dAnamAna-satkAra vaDe kuzalAzayavALo karavo joIe. niyamathI A kuzalAzaya enA bodhinuM kAraNa bane che. annapAna vizeSArtha :- tatra :- jinAlaya jyAM banI rahyuM hoya tenI AjubAjumAM rahelA ApaNA saMbaMdhIloko na hoya to paNa teone dAna vastra vi. ApavA, mAna - ubhA thavuM vi. karavuM satkAra Asana ApavuM vi. A badhAnA kAraNe te mANasonA manamAM evA zubha Azaya jAge che Tu, "sA haina dharmane dhanyavAha che, bhyAM khAvuM sauyitya che." khAvI prazaMsAthI vyakta thatA zubhapariNAmavALA banAvavA. nizcayathI A kuzalAzaya mANasone bodhInuM kAraNa bane che. ema paropakAraguNathI jinabhavana karanArAone mahAna lAbha thAya che. II 6 dalaM ca dArvAdItyuktaM tatrAha / 1. yatredRza 78 dalamiSTakAdi tadapi ca zuddhaM tatkArivargataH krItam / ucitakrayeNa yatsyAdAnItaM caiva vidhinA tu // 7 // - - zrISoDazakaprakaraNam-6 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhaM dalaM- jinabhavanopAdAnamiSTakAdi, AdinA pASANAdi, tadapi zuddhaM kIdRk yattatkAriNAM yattatkAriNAM svaprayojanasiddhyarthameveSTakAdikaraNazIlAnAM puruSANAM vargataH - samUhAducitakrayeNocitamUlyena krItaM svIkRtaM tu punaH vidhinA lokazAstradRSTena bhAravAhakAparipIDanAdilakSaNenAnItaM caiva // 7 // gAthArtha :- daLa = jemAMthI jinAlaye bane tevA upAdana kAraNabhUta IMTa vi, tene banAvanArA pAsethI ucita mUlya ApIne kharIdela hoya ane vidhipUrvaka lAvela hoya te zuddha kahevAya che. vizeSArtha :- jemAMthI jinAlaya bane te upAdAna kAraNa kahevAya eTale IMTa patthara vi. daLa thayA, te IMTa vi. ne je puruSo potAnI AjIvIkArUpa prayojananI siddhi mATe banAvatA hoya temanI pAsethI yogya mola ApIne kharIdavA. ane vidhinA - lokazAstramAM jaNAvela bhAravAhakone takalIpha na paDe te rIte IMTa patthara vi. ANe AvA patthara vi. rUpa dala zuddha $3914. 11 911 dalavizeSamAha / dAvapi ca zuddhamiha yatnAnItaM devatAdyupavanAdeH / praguNaM sAravadabhinavamuccairgranthyAdirahitaM ca // 8 // dArvApi ceha jinabhavanavidhAne zuddhaM tad jJeyamitigamyam / yatnAnItaM devatAdInAM devyAdInAmupavanaM samIpavarti vanaM tadAdeH, prathamAdipadAtpuMdevagrahaH dvitIyAdipadAttiryaGmanuSyasambandhikAnanagrahaH; tathA praguNamavakraM praguNamavakraM sAravatsthiraM khadirasAravat, abhinavaM pratyagraM na jIrNa, uccairatizayena grandhyAdibhirdoSai rahitam // 8 // haNavizeSane uhe che... gAthArtha H- ane lAkaDuM paNa je devatA vi. nA upavanamAMthI yatnapUrvaka lAvela hoya, temaja te sIdhu sAravALuM navuM gAMTha vi. doSa vagaranuM hoya te ahiM jinAlaya banAvavAmAM zuddha kahevAya che. | 8 | zrISoDazakaprakaraNam-6 79 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dalaM vidhinAnItamityuktaM tatra vidhigatamevAha / / sarvatra zakunapUrva grahaNAdAvatra vartitavyamiti / pUrNakalazAdirUpazcittotsAhAnugaH zakunaH // 9 // atra jinabhavanalakSaNamahAkAryArambhe sarvazreSTakAdau grahaNAdau grahaNAnayanAdau zakunapUrva-zakunamUlaM yathA syAttathA pravRtitavyaM nAnyathA / kaH punaH zakuna ityAhaH pUrNakalazo jalaparipUrNaghaTastadAdirUpaH, AdinA dadhidUrvAkSatabhAroddhRtamRttikAdiMgrahaNaM, ayaM ca bAhya ityAntaraparigrahArthaM vizeSaNamAha / cittotsAhAnugo manaHpratyayAnusArI zakunaH idamupalakSaNaM guruvacanAnugatatvasyApyanyatrAtmapratyayagurupratyayazakunapratyayaistridhA zuddhasya kAryasya siddhayunmukhatvapratipAdanAditi draSTavyam / / 9 / / / have te vidhi jaNAve che... gAthArtha :- ahIM jinAlayanA mahAnuM kAryamAM levuM lAvavuM vi. sarvasthaLe zukanapUrvaka dikhIne) vartavuM pUrNakalaza vi. badhA zukana che. mananA utsAhane anusaravu te atyaMtara zukana che. vizeSArtha:- atra - jinAlaya rUpa moTA kAryamAM levu lAvavuM vi. sarva ThekANe zukana joIne vartavuM. tyAM pANI bharelo ghaDo. dahi, dUrvA-dho. akSata mATI vi. zubhAzukana jANavA, A to bAhya zukana che. atyaMtara zukanane prahaNa karavA mATe vizeSaNa kahe che. mananI prasannatAne anusaravuM te AMtarika zukana; A upalakSaNa che eTale guru vacanane anusaravuM ItyAdinuM paNa grahaNa thAya che. anya ThekANe paNa AtmapratyayathI gurupratyayathI zukanapratyayathI zuddha kArya siddhine pAme che. (eTale je kAryamAM manano utsAha hoya ane gurunIvaDIlanI AjJA hoya te kAryane pravRttine siddhinI prApti thAya che.) evuM pratipAdana kareluM hovAthI guruvacanane anusaravuM te paNa atyaMtara zukana jANavuM | 9 | bhRtakAnatisandhAnagatamAha / bhRtakA api kartavyA ya iha viziSTAH svabhAvataH kecit / yUyamapi goSThikA iha vacanena sukhaM tu te sthApyAH // 10 // S zrISoDazakaprakaraNa-6 SSSSSS Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'bhRtakAH' karmakarA api kartavyA iha ye viziSTA lokavyavahAreNa svabhAvataH svabhAvenaiva kecidbhavanti, yUyamapi bhavanto'pi goSThikAH sahAyA iha jinabhavanavidhAne'nena vacanena sukhaM tu sukhenaiva te sthApyA viziSTatvAditthaM sthApitAste nirvAhakA bhavanti / / 10 / / majUrone ThagavA nahiM te bAbatamAM graMthakAra kahe che.... gAthArtha - kArIgara ane somapurA paNa je loka vyavahArathI viziSTa hoya keTalAMka svabhAvathI viziSTa hoya; teone "Apa paNa A jinAlaya banAvavAmAM sahAyaka cho." evA vacanothI sukhapUrvaka saMtoSIne rAkhavA. mAma 42vAthI sArI rAta ma puru re. // 10 // atisandhAnaM caiSAM kartavya na khalu dharmamitrANAM / na vyAjAdiha dharmo bhavati tu zuddhAzayAdeva // 11 // eSAM-bhRtakAnAmatisandhAnaM ca na khalu-naiva karttavyaM dharmamitrANAM - dharmasuhRdAM, kimiti ? iha zubhakarmaNi na vyAjAddharmaH kintu zuddhAzayAdeva nirvyAjapariNAmAdeva / / 11 / / gAthArtha - jinabhavana bAMdhanArA A dharmamitrone ThagavA na joIe, zubhakAryamAM (mAyAprapaMca) bahAnAthI dharma na thAya. paraMtu zubhAzayathI ja dharma thAya che. // 11 // atha svAzayavRddhirvAcyA tatra kaH svAzaya ityAha / devoddezenaitadgRhiNAM kartavyamityalaM zuddhaH / anidAnaH khalu bhAvaH svAzaya iti gIyate tajjJaiH // 12 // devoddezena jinabhavanabhaktyabhisandhimAtreNaitajinabhavanaM gRhiNAM karttavyaM; natvaihikAdiphalAbhilASeNa ityeSo'lamatyarthaM zuddho nirdoSo'nidAnaH khalunidAnarahita eva bhAvo'dhyavasAyaH svAzayaH zubhAzaya iti gIyate tajjJaistadvedibhiH / / 12 // have svAzayanI vRddhi kahevI joIe. tyAM svAzaya zuM che. te graMthakAra darzAve cha... zrISoDazakaprakaraNa-6 81 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha-vizeSArtha :- gRhastha jinabhaktinA uddezyathI jinabhavana karAvavuM joIe. paNa Aloka saMbaMdhI ke paraloka saMbaMdhI phaLanI lAlasAthI nahi; Avo ekadama zuddha nidAnavagarano bhAva ja svAzaya zubhAzaya che. ema tenA jJAtA-maharSio kahe che. || 12 || etadvRddhimAha / pratidivasamasyavRddhiHkRtAkRtapratyupekSaNavidhAnAt / evamidaM kriyamANaM zastamiha nidarzitaM samaye // 13 // pratidivasamasya kuzalAzayasya vRddhiH kAryA; kRtAkRtayoretatpratibandhena niSpannaniSpAdyayoH kAryayoH pratyupekSaNasyAvalokanasya vidhAnAttathAhi "eta dRSTvArhataM caityamaneke sugatiM gatAH / yAsyanti bahavazcAnye dhyAnanidhUtakalmaSAH / / 1 / / yAtrAsnAtrAdikarmeha bhUtamanyacca bhAvi yat / tatsarvaM zreyasAM bIjaM mamArhaccaityanirmitau / / 2 / / sAdhu jAto vidhirayaM kAryo'taH parameSa me / arhaccaityeSviti dhyAnaM zrAddhasya zubhavRddhaye / / 3 / / ahaMpUrvikayA bhakti ye ca kurvanti yAtrikAH / te'pi pravarddhayantyeva bhAvaM zraddhAnazAlinAm / / 4 / / evamuktadvArazuddhyA kriyamANaM jinabhavanaM prazastamiha samaye jainasiddhAnte pratam | 93 / AnI zuddhi kevI rIte thAya te jaNAve che. gAthArtha :- dararoja thaI gayelA ane zeSa rahelA kAryane jovAthI kuzalAzayanI vRddhi thAya che. e pramANe nirmANa karAtuM jinAlaya jenasiddhAMtamAM prazasta kahyuM che. vizeSArtha - prati divasaasya' eTale jinabhavana saMbaMdhI taiyAra thayela ane taiyAra thatA kAryonuM avalokana karavAthI kuzalAzayanI vRddhi karavI joIe. te A pramANe arihaMta prabhunuM jinAlaya dekhIne ghaNAM loko sugatine pAmyA. ane pApane dhyAnathI bhasmasAt karanArA bIjA ghaNAM jIvAtmAo sugatine pAmaze (1) yAtrA snAtra vi. kama ahiM thayA temaja bhaviSyamAM je thaze te sarva kalyANanuM mukhyabIja mAruM banAveluM jinAlaya che. (2) AhAhA ! mArA hAthe A suMdara kAma thayuM. A prakAranuM 15: ITI zrISoDazakaprakaraNa-6 SINESS SS , Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAlayaviSayanuM dhyAna zrAvakane zubha pariNAmanI vRddhi mATe thAya che. (3) "huM prabhunI pahelI pUjA karuM" prabhunI AratI karuM" AvA utsAhapUrvaka prabhunA caraNe paDatA. nAca gAna karatAM yAtrikonA ToLA AvI rIte prabhunI bhakti kare che. teo paNa jinAlaya baMdhAvanAra zraddhALujanonA bhAvamAM vadhAro kare che. (4) A pramANe uparokta rItathI baMdhAvAtuM jinAlaya jainazAsanamAM prazaMsApAtra darzAvela che. / 13 // kimiti zastaM nidarzitamityAha / etadiha bhAvayajJaH sadgRhiNo janmaphalamidaM paramaM / yuvAvyuMcchityA niyamAvavIgati che 14 che. etajinabhavanavidhAnamiha loke bhAvayajJo - yajerdevapUjArthatvAdbhAvapUjA dravyastavasyApyasyoktavidhizuddhidvArAjJArAdhanalakSaNa bhAvapUjAgarbhitatvAt sadgRhiNaH-sadgRhasthasya janmanaH phalamidaM parama-pradhAnamAjanmArjita- dhanasyaitAvanmAtrasAratvAt, abhyudayasya-svagadiravyavacchedena - santatyA niyamAnnizcayenApavargataro rmokSavRkSasya bIjametat / / 14 / / nirmANa pAmatA AvA jinAlayane zubha tarIke zA mATe vakhANyuM te graMthakAra darzAve che. gAthArtha - jinAlayanuM nirmANa AlokamAM bhAvayajJa che. sadgahasthanA janmanuM A zreSTha phaLa che. kAraNake te kalyANanI avicchinna paraMparA dvArA nizcayathI mokSa vRkSanuM bIja che... (bane) vizeSArtha :- jinAlayanuM nimaNi karavuM te AlokamAM bhAvayajJa bhAvapUjA che, (yajU dhAtu devapUjA arthamAM hovAthI) bhAvapUjA artha thAya che. A dravyastava paNa uparokta vidhi dvArA AjJAnI ArAdhanA rUpa bhAvapUjAmaya hovAthI bhAvapUjA kahevAya che. janmathI mAMDI upArjana karela dhanano A jinAlaya nirmANa karavuM eTalo mAtra ja sAra che. mATe sadguhasthanA janmanuM A zreSTha phaLa che. ane abhyadayasya - svarga vi. nI avicchinna paraMparAthI nizcayathI mokSa rUpa vRkSanuM A bIja che. (bane) | 14 || spossw www zrI SoDazakaprakaraNamada Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evaM jinabhavanakAraNamabhidhAya tadgatavizeSamAha / deyaM tu na sAdhubhyastiSThanti yathA ca tathA kAryam / akSayanIvyA hyevaM jJeyamidaM vaMzatarakANDam // 15 // tajjinabhavanaM kRtvA sAdhubhyastu na deyaM yathA yuSmadIyametattadatra jIrNoddhArAdi bhavadbhirvidheyamiti / kintu svayameva tat pratijAgaraNIyaM vyutpanna zraddhAnAmAtyantikakAraNaM vinA sAdhUnAM dravyastavaniyojanAyogAt yathA ca te sabAlavRddhAstatrAyatane tiSThanti tathA kAryamakSayanIvyA hi-nizcitamahIyamAnacaityAyatanasambandhimUladhanena hetunA kRtvA taddhi mUladhanaM zrAddhaiH sarvaprayatnena paripAlayadbhiH saMvarddhayadbhizca tathA'kSayaM karttavyaM yathA'bhisandhivizeSazuddhena tena bAlakavRddhagalAnasAdhusAdharmmikaprabhRtInAmupaSTambhAdAdhAkarmikAdi doSarahitatatpratibaddhabahirmaNDapAdau sAdhunAmavasthAnaM dharmopadezAya kalpate, e pramANe jinAlaya bAMdhavAnuM kahI tenA saMbaMdhI je vizeSa hoya te kahe che... gAthArtha :- te jinAlaya sAdhuone na soMpavuM paNa teo tyAM rokAI zake tevuM banAvuM joIe. mUDI sAcavI rAkhavAthI jIrNodvAra vi. dvArA vaMza paraMparAmAM je jinAlayanI prApti thavAthI te jInAlaya bhAvivaMzane bhavasamudrathI tAravA mATe nAvaDI samAna bane che. -- vizeSArtha :- jinAlaya baMdhAvI sAdhuone na soMpavuM (ke tameja have jIrNodvAra vi. karAvo) paraMtu jAte ja saMbhALa rAkhavI joIe. hoMzIyAra zrAvake agADha kAraNavinA sAdhuone dravyastavamAM joDavA na joIe. bAlavRddhasAdhuo sAthe munibhagavaMto tyAM rahI zake tema karavuM joIe. bALa/plAna sAdhu vagerenA AlaMbanathI (teonI anyatra yogya vyavasthA thaI zake tema na hoya, to tyAM sahAyaka sAdhuone paNa rahevuM kalpe.) akSayanIvyA H- zrAvakoe badhAja prayatna caitya saMbaMdhI mUladhananI rakSA ane saMvardhana mATe karavA joIe. abhisaMdhi eTale IrAdo abhiprAya Azaya "A mUladhanano sadupayoga maMdiranI surakSA, kALajI vagere uparAMta ahIM padhAranArA bAdi tamAma suvihita sAdhuo ane sAdharmikone avasthAna mATe thAo !! Avo je caitya baMdhAvanAra ane te caityamAM mUladhanano koza sthApita karanAra vyakitano ke saMghano Azaya te 84 zrISoDazakaprakaraNam-6 - Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhisaMdhivizeSa kahevAya ( vizeSa prakArano upara lakhyA jevo Azaya) A prakAranA AzayanA kAraNe bAlAdi sAdhu ane sAdharmikono yogya rIte nivaha thavAthI AdhAkamadi doSa na rahevAthI (kAraNake caitya sAdhune rahevA mATe nahiM paNa jinabhaktinA AzayathI baMdhAvyuM che ane mUladhana paNa evA AzayathI sthApita karyuM che ke jethI sAdhu ahIM avasthAna kare to aneka mugdha bhavyajanone mokSamArganI prAptinuM nimitta bane. kSetre'pi ca tAdRzacaityasphAtiguNayukta eva teSAmavasthAnaM kalpate / etadguNamantareNa tu kSetrAntaramAzrayaNIyaM syAttenAsau lokottaratattvasamprAptivyavasthito gRhI dezakAlAdyapekSayA sAdhvavasthAnAyaiva sarvamevaM vidhatte, "evamuktAnyAyena jJeyamidaM' jinabhavanaM 'zIrNoddhAradvAreNAnekapuruSasantAnAzritopakAraphalasyAvandhyatvAvaMzasya sakalasyaiva tarakANDaM - taraNakASThaM, evaM hi kurvatA sakalo'pi bhAvipuruSapravAhaH . saMsArAnnistArito bhavati / pUrvapuruSapakSapAtA-hitataccaityabhaktivizeSeNa svavaMzena saddharmapratyupAlambhAditaracaityeSvapi yathAzakti bhaktyatyAgena mithyAtvAdyasiddheriti draSTavyam / / 15 / / A rIte sAdhu mATe kazuM na hovAthI) caitya saMbaddha bahirmaMDapamAM (arthAt caityanA kampAunDamAM caityane lagolaga ke sTeja che. je sAdharmika Adi utarI zake evA maMDapanI racanA karela hoya te athavA bhAyakhalAmAM jevo daityasaMbaMddha vyAkhyAna maMDapa che.) evA koI maMDapamAM dhamapadeza mATe sAdhuone avasthAna karavuM - utaravuM kahyuM che. temaja tevA prakAranI jinAlaya vi. nI caDhatI hoya eTale ke darzanapUjA vi. mATe sArI saMkhyAmAM lokonI avara javara hoya (jema jyAM yAtrALu ghaNAM AvatA hoya to te tIrthanI unnati (caDhatI) kahevAya) tevAja kSetramAM sAdhue rahevuM yogya che. AvA guNavagaranuM sthAna hoya; jyAM ekala dokala ja najare AvatA hoya to bIjA kSetramAM javuM joIe. tethI lokottaratattvaprAptivALo gRhastha dezakALAdinI apekSAe sAdhunA raheThANa (rokavA) mATe e pramANe badhu kare che. (eTale derAsara baMdhAve sAthosAtha maMDapa vi. baMdhAve) ukta nyAyathI A jinAlaya jirNazINa) no uddhAra karavA dvArA aneka puruSanI paraMparAne 9. nIrNoddhAra | : - - [ zrISoDazakaprakaraNamu S 85 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzrayI upakAra thato hovAthI saghaLAya vaMzane bhavasAgarathI tA2vA mATe nAvanI garaja sAre che. e pramANe Akhoya bhAvipuruSano pravAha saMsArathI pAra pAme che. A mArA pUrvajoe banAveluM che evA pakSapAtathI pedA thayelI caitya bhakti vizeSathI svavaMzane saddharmanI prApti thavAthI saMgha vi. nA jinAlayamAM paNa yathAzakti bhaktimAM parovAI rahe che. tethI teone mithyAtvAdi lAgatuM nathI ema samajavuM joIe. / 15 / nanu pRthivyAdyupamardamantareNa jinabhavanakAraNaM na sambhavati tatra ca niyamena hiMseti kathamato dharmavRddhirityAzaGkyAha yatanAto na ca hiMsA yasmAdeSaiva tatrivRttiphalA / tadadhikanivRttibhAvAdvihitamato'duSTametaditi // 16 // 6 // yatanA rAgadveSarahitaH zAstrAjJAzuddhaH prayatnaH / " rAgaddosaviutto jogo asadassa hoi jayaNAo" ityAgamAt / tato naca naiva hiMsA jinabhavanavidhAne yatanAyAM satyAM bhAvahiMsAnupapattestasyA eva zAstre pariharttavyatvena pratipAdanAd, nanu....mATI vi. chUdaMcA vagara jinAlaya baMdhAvI zakAtuM nathI ane tema karavA jatA cokkasa hiMsA thAya ja to pachI jinAlaya baMdhAvAthI dharmavRddhi kevI rIte thAya ? AvI zaMkA upajAvI graMthakAra tenuM samAdhAna kare che.... gAthArtha :- jayaNAthI pravRti karavAthI hiMsA lAgatI nathI, kAraNa ke adhika AraMbhanI nivRtti thatI hovAthI A jayaNA hiMsAnI nivRttinA phaLavALI bane che. ane jinAlaya bAMdhavAnuM zAstramAM vidhAna hovAthI jinAlayanuM nirmANa te nirdoSa ja che. vizeSArtha H- zAstra AjJAthI zuddha temaja rAgadveSa vagarano prayatna te jayaNA che. "jayaNApUrvaka vartavAthI azaThapuruSano yoga rAgadveSa vagarano hoya che." evuM AgamamAM kaheluM che tethI jinAlaya bAMdhavAmAM hiMsA nathI. kAraNake jayaNA hoya tyAM bhAvahiMsA na hoya ane zAstramAM bhAva hiMsAne ja choDavAnuM kahyuM che. saMpUrNapaNe to dravyahiMsA sAdhu vihAra vi. mAM paNa choDI zakAya ema nathI tevI dravyahiMsAthI vratabhaMga thAya to koI paNa sAdhu saMpUrNa mahAvratadhArI banI zakaze nahiM mATe prathama mahAvratamAM paNa AvI (aparihArya) dravyahiMsAne bAkAtaja rAkhavAnI che, zrAvakane paNa zrISoDazakaprakaraNam-6 86 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvahiMsAno ja niSedha jANavo. dravyahiMsAyAstu sarvathA sAdhuvihArAdAvapi duSpariharatvAd dravyahiMsAmapyAzrityAha - yasmAdeSaiva yatanaiva tannivRttiphalA - hiMsAnivRttiphalA, kathamiti cettasyAM hiMsAyAmadhikanivRtteradhikArambhatyAgasya bhAvAt, tatra hi jinabhavanAdividhAne sarvAdareNa pravartamAnasya niSphalaparihAreNa saphalameva kurvato'vazyamevAstyArambhAntaranivRttivizeSa;, vihitaM zAstre jinabhavanamato hetoraduSTamadoSavadetajibhavanavidhAnamiti, vihitatvAdeva na nirArambhasAmAyikAdinaitadanyathAsiddhirekAnuSThAnasya vihitAnyAnapavAdakatvAdanyathA dAnAdInAmapi tenAthasiddhayA riti hibru || 16 || 6 || "taSyatu durjana" nyAyathI dravyahiMsAno niSedha mAnIe to paNa A jayaNA pUrvakanI pravRttimAM rAgadveSa hotA nathI eTale sAmenA jIvane mAravAnA bhAva na hovAthI te hiMsA mAtra svarUpahiMsA rUpaja bane che. ane darzana vi. thI samakita nirmala thatA viratidhArI banavAthI paraMparAe sarvane abhayadAna ApavAmAM jinabhavanano AraMbha kAraNa hovAthI te hiMsArUpe gaNAto nathI. teja hakIkata TIkAkAra darzAve che.... jinAlaya bAMdhavAmAM sarva AdarathI pravRta thayelAne niSphaLa pravRttino tyAga thavAthI saphaLa AcaraNa karanArane anyaadhika AraMbhanI nivRtti thAya che, eTale ke sAvadyavyApAramAM pravRtti tathA paisAno kharca thAya te aTakI jAya che. zAstramAM jinAlaya bAMdhavAnuM vidhAna hovAthI A nidaoNSa ja che. zAstramAM jinAlaya bAMdhavAnuM vidhAna hovAnA kAraNe ja nirAraMbha sAmAyika vi. thI jinAlaya bAMdhavAnuM anyathAsiddha thatuM nathI. (anyathAsiddha-sAmAyikathI kAma sarI jAya to pachI jinAlaya bAMdhavAnI jarUra rahetI nathI.) kAraNake eka anuSThAna vidhAna karAyelA anya anuSThAnanA apavAda rUpe banatuM nathI. nahi to dAnAdi paNa sAmAyikathI anyathAsiddha thavAnI Apatti Avaze. ! ti li- A pramANe dizAsUcana karavAmAM Ave che. eTale A rIte Ane lagatI anya bAbatonuM paNa vicArapUrvaka samAdhAna karavuM. . 16 >> Iti SaSTha SoDazako zrISoDazakaprakaraNamuda Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IN saptamaM jinabimba SoDazakam evaM jinabhavanakAraNavidhAnamabhidhAya tabimbasya kArayitavyatAM saGgamayati / jinabhavane tabimbaM kArayitavyaM drutaM tu buddhimatA / sAdhiSThAnaM hyevaM tadbhavanaM vRddhimadbhavati // 1 // jinabhavane tasya jinasya bimbaM kArayitavyaM drutaM tu-zIghrameva buddhimatAkAryakramadhIzAlinA, hi-yata evaM jinabimbakAraNe tat prastutaM bhavanaM sAdhiSThAnamadhiSThAtRsahitaM vRddhimadbhavati tajanitapuNyasya tatpravarddhakatvAt / / 1 / / jinAlaya bAMdhavAno vidhi kahIne have paramAtmAnI pratimA bharAvI joIe. te bhATe graMtha che... gAthArtha :- buddhizAlIe tarata ja jinAlayamAM prabhunI pratimA bharAvavI joIe. kAraNake e pramANe adhiSThAtAvALuM pratimA yukta (nAyaka yukta baneluM) jinAlaya puNyanI vRddhi karanAruM bane che. vizeSArtha - buddhimAna - A kArya pachI A kAma karavuM joIe evA kramane jANanAro; jinabiMba jinAlaya bAMdhavAthI upArjita je puNya che tenI vRddhi 4282 cha. // 1 // bimbakAraNavidhimAha / jinabimbakAraNavidhiH kAle pUjApurassaraM kartuH / vibhavocitamUlyA'rpaNamanaghasya zubhena bhAvena // 2 // jinabimbakAraNavidhirabhidhiyata iti vAkyazeSaH / kAle zubhamuhUrtAdau, pUjA bhojanapatrapuSpaphalAdinA purassarA yatra yasyAM kriyAyAM / tathA kartuH zilpinaH vibhavocitasya svasampadanusAriNo mUlyasyArpaNamanaghasya-vyasanarahitasya, zubhena-prazastena, bhAvenAdhyavasAyena / / 2 / / prabhu pratimA bharAvavAnI vidhi kahe che.... 88 zrISoDazakaprakaraNa-7 | Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha - zubhabhAvathI bhojana patra puSyaphaLa pUjA - satkAra karavA pUrvaka vyasana vinAnA zilpI (somapurA)ne potAnA vaibhava pramANe dhana ApI zubha muhUrta jinabimba bharAvavuM / 2 // anaghasyeti vizeSaNavyavacchedyaM sAkSAdAha / nArpaNamitarasya tathA yuktyA vaktavyameva mUlyamiti / kAle ca dAnamucitaM zubhabhAvenaiva vidhipUrvam // 3 // itarasya strImadyadhUtAdivyasanavato'rpaNaM tathA na karttavyaM yathA'naghasyAnadhikAriNi tadarpaNasyAnyAyyatvAt, yuktyaiva lokanyAyenaivetyevaM svarUpaM yathAvasthaM mUlyaM vaktavyaM, natu nyUnAdhikaM, kAle ca-prastAve ca dAnamucitaM mUlyasyeti gamyate zubhabhAvenaiva vidhipUrvamavidhiparihAreNa / / 3 / / "anaghasya' evA vizeSaNathI jeno vyavacheda karavAno che. teno graMthakAra sAkSAtu gAthA dvArA ullekha kare che.. gAthArtha - vyasanIne nirvyasanInI jema ApavuM nahiM paNa pahelAMthI lokanIti pramANe dAnagI nakkI karI levI. ane avasare zubhabhAvathI vidhipUrvaka mUlyane ucita ApavuM, paNa ochuvatu na ApavuM. vizaSArtha - strI madirA vi. nA vyasanI ne te rIte ApatAM anyAya thAya che. mATe "kAledAnamucita- ucita avasare tevAM zilpIne mUlya dAna karavuM ucita che - pUrve TharAvyuM hoya ke hapta hatuM ATaluM kAma thAya. eTale trIjA ke cothA bhAganuM mUlya ApazuM. athavA kAma saMpUrNa thayA pachI mUlya cUkavavuM. athavA amuka amAruM moTu parva Ave che, te divase saMgha ke sabhA samakSa hAra - torA karIne mUlya pradAna karazuM, vagere je rIte TharAvyuM hoya te rIte te kALe te mUlya cUkavavuM ucita che. / 3 kimityevaM savyasanasyArpaNaM niSidhyata ityatra hetumAha / / cittavinAzo naivaM prAyaH saAyate dvayorapi hi / __ asmin vyatikara eSa pratiSiddho dharmatattvajJaiH // 4 // evamuktanItyA cittavinAzazcittakAluSyaM dvayorapi hi kArayitRvaijJAnikayoranuzayopAlambhAbhyAM' na saJjAyate prAyo-bAhulyena, asmin vyatikare9. vArathitu: pazcAttApu: vaijJAnisya pAchaLa ! zrI SoDazakaprakaraNamu-7 89 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastutazubhakAryArambhe eSa cittavinAzaH pratiSiddho viparItaphalatvenopadiSTo dharmatattvajJairddharmasvarUpavedibhiH / / 4 / / vyasanIne e pramANe ApavAno niSedha zA mATe kare che. te bAbatamAM hetu batAve che." gAthArthaH- e pramANe karavAthI prAyaH karIne karAvanAra ane kArIgaranuM paNa mana dUSita (khATu) thatuM nathI. kAraNa ke A zubha kAryamAM dharmatattva jANanArAoe vaimanasya (mana duHkha) no niSedha karyo che. vizeSArtha - anuzaya - vyasanI vyasanamAM paisA gumAvavAthI vAraMvAra zeTha pAse paisA mAMge tethI zeThane pazcAtApa thAya ke "Avo zilpI kyAMthI mane bhiTakAyo" e pramANe zeThanuM mana bagaDe (kheda thAya) ane khijAIne Thapako paNa Ape tethI zilpInuM magaja jAya (mAThuM lAge), paNa jo pahelAMthI nakkI karela hoya to koI jAtanI mAthAkUTa na thAya. vaLI mana meLuM thavAthI udhu phaLa (samAdhi ne badale azAMti) maLe che. mATe zAstrakAraoe mana bagADavAnI nA kahI che. tenAM mATeno A upAya dazarvila che. || 4 | avinaSTacittasambandhaM stuvannAha / eSa dvayorapi mahAn viziSTakAryaprasAdhakatvena / sambandha iha kSuNNaM na mithaH santaH prazaMsanti // 5 // eSa parasparamavinaSTacittayogo dvayorapi prAguktayorviziSTakAryasya phalavajinabimbalakSaNasya prasAdhakatvena nirvighnanirvartakatvena mahAn guruH / iha sambandhe kSuNNaM vaikalyaM mithaH parasparaM santaH satpuruSA na prazaMsanti, stokasyApi cittabhedasya phalahAnikaratvAditibhAvaH / / 5 / / adUSita (svaccha) mananI stuti karatA graMthakAra kahe che. gAthArtha - zilpI ane zrAvakanI paraspara lAgaNI na TUTe te zuddha citta viziSTa kArya rU5 jinapratimA nimaNa vi. nuM sAdhaka hovAthI mahAna che. jo A paraspara manano meLApa TUTI jAya to tene puruSo vakhANatA nathI. kAraNake manamAM paDelI nAnI paNa tirADa phaLano nAza karanArI hoya che. | 5 || zISoDazakaprakaraNa-7 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinabimbakAraNe bhAvapradhAnyaM puraskurvannAha / yAvantaH paritoSAH kArayitustatsamudbhavAH kecit / tabimbakAraNAnIha tasya tAvanti tattvena // 6 // yAvanto yatparimANAH paritoSAH prItivizeSAH kArayituradhikRtasya tatsamudbhavA bimbanimittajanitAH kecitke'pi cicchabdopyarthe iha prakrame tasya kArayitustadvimbakAraNAni jinabimbanivarttanAni tAvanti tatparimANAni; tattvena paramArthena tAvatphalasampatteH; phalasya bhAvAnusAritvAttataH prItivizeSa iha sAnubandhaH karttavya iti hRdayam / / 6 / / jinapratimA bharAvavAmAM bhAvanI mukhyatA che. tene AgaLa karatA kahe che.. gAthArtha - jinabimba bharAvanArane jinabimba nimitte upajelA jeTalA prIti vizeSa bhAvo che. temAMthI koIpaNa pariNAmo jinabimbanI pUrNAhutimAM kAraNa bane che, ane prastutamAM teTalAja paramArthathI te katanA = bimba bharAvanAranA pariNAma jinabimbanA kAraNa bane che. vizeSArtha - jeTalA pramANamAM pariNAma (bhAva) hoya teTalA pramANamAM phaLanI prApti thAya che (nahiM ke keTalA bimba bharAvyA ke paisA khacya, kemake phaLa na nipajave te kAraNa na kahevAya) eTale ke phaLa bhAvane anusAra prApta thAya che mATe prIti vizeSanI paraMparA bane tevuM karavuM joIe. evo Azaya ch.||5|| cittavinAzaniSedhoktau puSTahetumAha / aprItirapi ca tasmin bhagavati paramArthanItito jJeyA / sarvApAyanimittaM hyeSA pApA na kartavyA // 7 // aprItirapi ca cittavinAzarUpA tasmin zilpini bimbadvArA kriyamANe bhagavati jine paramArthanItitaH 'kAraNAruciH kAryArucimUletiparamArthanyAyena kArayitui~yA / hi-yataH sarveSAmapAyAnAM pratyUhAnAM nimittamiyamaprItistasmAdeSA pApA na kartavyA na vidheyA / / 7 / / RamRI zrI SoDazakaprakaraNa-7 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mana khATA thAya teno ahIM niSedha karyo che tenA vize puSTa hetu kahe che.... gAthArtha :- zilpInA viSe thayelI aprIti paramArtha nyAyathI bhagavAnanA viSe thayelI samajavI. A sarva ApattinuM nimitta che. mATe A pApiSTha aprIti na karavI. vizeSArtha :- zilpI uparanI arucI bimba dvArA karAI rahelA (zilpI jinabimba ghaDe che. paNa hakIkakatamAM bimbanA AdhAre prabhu ja ghaDAI rahyA che. ApaNe paNa lokamAM kahIe chIe ke meM to bhagavAna bharAvyA) bhagavAnanA viSe paramArthanI nItithI = "kAraNa uparanI aruci kArya arucinA mULavALI hoya che." A nyAyathI pratimA bharAvanAranI ( prabhu upara) aruci ubhI thaI jANavI || 7 | yata evaM zilpigatA'prItirayuktA tatastadgatAmA'hAryecchayApi prItimutpAdya jinabimbaM kArayitavyamityanuzAsti / adhikaguNasthairniyamAt kArayitavyaM svadau<Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthApyasthApanAbhAva saMbaMdha che, saMbaMdha biMba tarapha DhaLato hovAthI te anuyogI bane ane te saMbaMdha potAnA anuyogImAM jene kheMce te pratiyogI, prabhunI pratimA ema pratimA bhagavAnathI viziSTa bane che; eTale ahiM biMbamAM A saMbaMdhathI prabhu Ave che mATe te pratiyogI bane (ahIM pratiyogI zabda saMbaMdhI arthamAM che) bhagavAnamAM nirvikAritva vi. bhAvo rahelA che, te ja manoratho zilpimAM Ave to tenI kalA dvArA pratimAmAM te bhAvo upase, tethI draSTAne vItarAgabhAvano bhAsa thAya, zAnta sudhArasanA pAna karavAno lahAvo maLe. pote zilpI) vikArIbhAvamAM ramato hoya to joIe tevo vItarAgabhAva pratimAmAM pragaTAvI na zake. vikArIbhAvanAM kAraNe prasannatAno paNa abhAva thAya. potAnAM manoratho pUrNa nA thAya to ochAzanA anubhavathI prasannatA na Ave tethI pratimAmAM paNa pUrNatA; prasannatA khIlAvI na zake. mATe zilpI zAnta ane prasanna rahe te mATe prayatna karavo joIe. || 8 | uktadaurhadayogameva vivRNoti / atrAvasthAtrayagAmino budhairdorhadAH samAkhyAtAH / bAlAdyAzcaittA yattabIDanakAdi deyamiti // 9 // atra jinabimbakAraNe'vasthAtrayagAmino bAlakumArayuvalakSaNAvasthAtrayAnusAriNaH dau<Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jenAthI upaje tevA ramakaDA vi. te zilpione ApavA. vizeSArtha :- zilpIone ramakaDuM - vismakArI upabhoga yogya sAdhana; vigere ne ApI temanA dohalA (IcchA vizeSa svarUpa manoratho) paripUrNa karavA joIe. jemake DAhyA mANasoe jaNAvyuM che ke bAla-yuvAnamadhyamavayanA zidhdhione (pratimA ghaDatI vakhate) cittamAM bAlya yauvana ke madhyamavayane AzrayIne evA dohalA janme che. kahevuM ema che ke zilpi nAno hoya yuvAna hoya ke madhyamavayavALo hoya tenI avasthAnI ahIM vAta nathI paNa je bhagavAnanI pratimAnuM nirmANa karI rahyA che. bhagavAnanI prauDhAvasthA vize zilpionA cittamAM yuvAvasthA bhAvanAo jagADIne utthApya arthAt prabhunI traNa avasthAonuM varNana tenI AgaLa karavAthI zilpInA dilamAM te prabhu (pratimA) nI traNamAMthI je avasthA pratye vadhu AkarSaNa jAgavAthI tadnusAra je kAMI manoratho thAya. dA.ta. A prabhunI AmalakI vi. krIDAmAM hota to huM paNa temanI sAthe ramakaDA vi.thI ramata. vagere vagere te manoratho te lakSamAM laI te te avasthAne anurUpa ramakaDA vi. ApIne tenAM manoratho pUrNa karavA | 9 || bhAvazuddheneti yaduktaM tadvivarISurAha / bAlyavasthA yadyasya satkamanucitamiha vitte tasya tajjamiha puNyam / bhavatu zubhAzayakaraNAdityetadbhAvazuddhaM syAt // 10 // - yadyanmAtraM yasya satkaM yasya sambandhi vittamitigamyate'nucitaM svIkArAyogyamiha madIye vitte kathaJcidanupraviSTaM tasya tatsvAminastajjaM tadvittotpannamiha bimbakaraNe puNye bimbakaraNe puNye bhavatvityevaM zubhAzayakaraNAdetannyAyArjjitavittaM bhAvazuddhaM syAtparakIyavittena svavittAnupraviSTena puNyakaraNAnabhilASAtsarvAMzena svavittazuddheH || 10 || - bhAvathI zuddha evAM dhanathI jinabimba karAvavuM ema kahyu tenuM vivaraNa karavAnI IcchAvALA graMthakAra kahe che... 94 gAthArtha :- jinapratimA bharAvavAmAM mArA dhana bhegu jeTaluM jenuM ayogya dhana AvyuM hoya te dhanathI utpanna thayeluM puNya tene maLo. AvA zrISoDazakaprakaraNam-7 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha bhAva karavAthI (bhAvavAthI) A (nyAyathI meLaveluM) dhana bhAva zuddha janecha. vizeSArtha - anucita eTale pote dhaMdho karatAM je kamANI thaI hoya temAM anyAyathI meLaveluM dhana kokanuM to sAcu ja hoya che. te dhana potAne levu yogya nathI - Avu dhana je pratimA pote bharAvI temAM vaparAyuM hoya teno lAbha te vyaktine thAo AvI bhAvanA karavAthI potAnuM dhana anyAya vi. thI. mizrita banatuM nathI. / / 10 // bimbakAraNavidhizeSamAha / mantranyAsazca tathA praNavanamaHpUrvakaM ca tannAma / mantraH paramo jJeyo mananatrANe hyato niyamAt // 11 // tathA kArayitavyatayA'bhiprete jinabimbe mantranyAsazca vidheyaH; kaH punaH svarUpeNa mantra ityAha 'praNava' OMkAro 'namaH' zabdazca tau pUrvAvAdI yasya tattathA, tannAma-kriyamANabimbarSabhAdinAma mantraH paramaH pradhAno jJeyaH, hi yato'taH praNavanamaH pUrvakajinanAmno niyamAnnizcayAmananatrANe jJAnarakSaNe bhaktomananAttrANAcca mantra ucyata iti // 11 // paramAtmAnI pratimA bharAvavAnI zeSa vidhi darzAve che. gAthArtha - karavA mATe abhipreta jinaprAptimAmAM maMtra vAsa karavo joIe. tathA OM ane namapUrvaka jinezvaranuM nAma OM RSabhAya namaH AnAthI (OM ane namaH pUrvaka jinezvaranA nAmathI) manana ane rakSaNa thatuM DovAthA te maMtra upAya . // 11 // nanu (ca) kiM ratnakanakAdibimbakaraNe viziSTaM phalamAhosvitpariNAmavizeSAditi jijJAsAyAmAha | bimba mahatsurUpaM kanakAdimayaM ca yaH khalu vizeSaH / nAsmAtphalaM viziSTaM bhavati tu tadihAzayavizeSAt // 12 // bimbaM pratimArUpaM mahatpramANataH surUpaM viziSTAGgAvayavasannivezasaundarya kanakAdimayaM ca suvarNaratnAdimayaM, yaH khalvayaM vizeSo bAhyavastugato [ zrI SoDazakaprakaraNa-7. 95 NITION N NEL - Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAsmAdviziSTaM phalaM bhavati-bAhyavastuvizeSAnuvidhAyI na phalavizeSa ityarthaH, tu punastadviziSTaM phalamiha prakrame AzayavizeSAd - yatra bhAvo'dhikastatraphalamapyadhikamiti hRdayam / bhAvavizeSAdhAyakatayA ca bAhyavizeSo'pyAdriyata eva, taduktaM vyavahArabhASye "lakkhaNajuttA paDimA pAsAIA samattalaMkArA / pahlAyai jaha va maNaM taha Nijjaramo viyApAritti" || 2 || ratna sonA vi. nA bimba karavAmAM viziSTa phaLa maLe che ke - pariNAma vizeSathI vadhAre phaLa maLe ? evI jijJAsA thaye chate - graMthakAra samAdhAna darzAve che. gAthArtha - pramANathI moTI ane saundaryavALI evI sonA vi. nI jinapratimAMmAM bAhya vastunI apekSAe je bheda che. AnAthI phaLamAM bheda paDato nathI. paNa AzayanA bhedathI phaLamAM bheda thAya che. vizeSArtha :- pramANathI moTI hoya, viziSTa rIte aMga avayavanI racanA karelI hoya, hIrA mANeka temaja survaNathI banAvelI hoya A pratimA ane sAmAnya pASANa vi. nI pratimAmAM bheda che. paNa bAhya vastunA bhedathI phaLamAM bheda paDato nathI. paNa ahIM prastutamAM bhAvanA AdhikyathI phaLamAM vizeSatA Ave che. (Avo graMthakArano kahevAno bhAva che.) ane bAhya viziSTatA bhAvavizeSane upajAvanAra hovAthI bAhya uttama sAmagrIno paNa Adara karAya ja che. tethI vyavahAra bhASyamAM kahyuM che ke - lakSaNa yukta samasta alaMkArothI zobhatI pratimA dekhatA mana jema jema AnaMda pAme tema tema nirjarA thAya che ema jANavuM . 12 / AzayavizeSaH kIdRgiSTa ityAha / AgamatantraH satataM tadvadbhaktyAdiliGgasaMsiddhaH / verAyAM taskRtimAnuM zataH uttvAzavizeSaH | 93 / 'Agamatantra' AgamAnusArI satatamanavarataM tadvatAmAgamavatAM bhaktyAdIni yAni liGgAni taiH saMsiddho nizcitaH bhaktyAdItyAdinA vinayapUjanAdigrahaH ceSTAyAM pravRttau tatsmRtimAnAgamasmRtiyuktaH zastaH prazastaH khalvAzayavizeSaH pariNAmaneH || 13 || rAkhavAmAM ....... 6 96 zrISoDazakaprakaraNa-7 rA , Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te Azaya vizeSa kevo hovo joIe te jaNAve che. gAthArtha - bimba nimaNi karAvanAranA Azaya vizeSathI viziSTa phaLa thAya che te Azaya vizeSanA garbhamAM zuM zuM hoya te jaNAve che. (1) AgamAnusAritA (2) AgamadhArako upara bhakti - bahumAna - vinaya - pUjA vagere liMgothI nizcita thayela ane (3) potAnI tamAma dhArmika pravRtti karatI vakhate vAraMvAra bahumAna pUrvaka tenuM smaraNa (AgamathI mane bhAna thayuM ke mAruM A kartavya che. - Agama vinA Avo lAbha na maLata ItyAdI) A traNa vizeSatAothI garbhita je pariNAma bheda te Azaya vizeSa jANavo || 13 || IdRgvidhinA'nyathA ca bimbakAraNasya nAmabhedaM phalabhedaM cAbhidhitsurAha / gvavigha vivekAra tatti samavaH | lokottaramanyadato laukikamabhyudayasAraM ca // 14 // evaMvidhenAzayena prAguktena yabimbakAraNaM tatsamayavidaH zAstrAjJA 'lokottaramanyadato laukikamabhyudayasAraM ca' lokottaramAgamikamanyadato' laukikamato'smAdAzayavizeSasamanvitAt jinabimbakAraNAdanyallaukikaM vartata, pusAra tadmavati || 74 || AvI vidhithI ane anya rIte jinabimba karavAmAM nAma bheda ane phaLabheda thAya che. te kahevAnI IcchAthI graMthakAra kahe che. gAthArtha :- AvA prakAranA AzayathI je jinabimba bharAvavAmAM Ave che, tene zAstrajJa puraSo lokottara kArya kahe che. ane AnAthI viparIta rIte je karAya che. tene laukika kArya kahe che. tenAthI lokamAM kIrti mAnapAna vadhe eTaluM ja mAtra phaLa maLe che. te 14 laukikamabhyudayasAramityuktaM lokottaraM tu kIdRgityAha / lokottaraM tu nirvANasAdhakaM paramaphalamihAzritya / abhyudayo'pi hi paramo bhavati tvatrAnuSaGgeNa // 15 // lokottaraM tu punarnirvANasAdhakaM paramaM mukhyoddezyaM phalamihAzritya, abhyudayo'pi hi svargAdiH paramaH pradhAnaH bhavati tu 1. lokottaramAgamikaM vadanti, ato'smAdanyadviparItaM laukika vadanti abhyudayasAraM ca tadbhavati viSayavizeSAt / / zrISoDazakaprakaraNa-7 11 ) 97 ) N Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavatyevAtrAnuSaGgaNoddezyasi ddhAvavarjanIyabhAva vyApAralakSaNena || 15 / / laukika kAryanuM svargAdisaMpatti tathA mAna pAna phaLa che. ema kahyuM to lokottara kAryano zuM sAra che? te darzAve che .. gAthArtha - jagatamAM mukhya phaLane AzrayI lokottara kArya nivaNanuM sAdhaka che temaja AnuSaMgika paNe zreSTha abhyadaya paNa thAya che. vizeSArtha :- AnuSaMgika eTale mukhya uddezanI siddhimAM choDI na zakAya tevo bhAvavyApAravizeSa - paristhiti vizeSa / 15 // pradhAnAnuSaGgabhAve dRSTAntamAha / kRSikaraNa eva palAlaM niyamAdatrAnuSaGgiko'bhyudayaH / chattamida dhAnyavaraH paramaM nirbAnava vizvAtu 16 | kRSikaraNe palAlamiva niyamAdatra jinabimbakAraNe AnuSaGgiko'bhyudayaH svargAdiH, sacchAyapathenAsya mokSanayanasvabhAvatvAt / paramaM mukhyaM phalamiha jagati bimbAnnirvANaM bhavati dhAnyAvAptiriva; kRSikaraNAditi kRSikaraNazabdaH paJcamyanto'tra sambandhyate, anyathA'nvayAbhavanAdityarthaH; vipariNatAnuSajyate'nyathA'saGgatervidhinA kRSikaraNabimbakAraNayoH palAlAbhyudayayordhAnyanirvANAvApnyozca sAmyamiti siddham / / 16 / / 7 // pradhAna ane AnuSaMgika bhAvamAM dAkhalo batAve che. gAthArtha - khetI karatAM jema ghAsa prApta thAya tema jina bimba bharAvavAmAM abhyadaya cokkasa thAya che. A jagatamAM khetIthI mukhya phaLa to dhAnyanI prApti ja che. tema bimba bharAvavAthI mukhya phaLa to mokSa ja vizeSArtha :- A abhyadayano (svarga - uttamakula prApti vi.) chAyAvALA rastAthI sukha pUrvaka mokSe pahoMcADI devAno svabhAva che. mATe Ane AnuSaMgika kahevAya che. kRSikaraNa zabdano "kRSikaraNA e pramANe anyarUpe = paccamI vibhakti rUpe (anusaMdhAna) saMbaMdha karAya che. nahiM to anvaya bese nahiM vidhipUrvaka khetI karavI tema pratimA bharAvavI, ghAsa ane abhyadaya prApta thavo ane dhAnyaprAptine mokSanI prApti ema samAnatA rahelI che. je 16 | | Iti sata SoDazako ( 98 zrISoDazakaprakaraNa-7 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AN aSTamaM pratiSThAvidhiH SoDazakam bimbakAraNAnantaraM pratiSThA vidhApyeti tadvidhimAha / niSpannasyaivaM khalu jinabimbasyoditA pratiSThAzu / dazadivasAbhyantarataH sA ca trividhA samAsena // 1 // evamuktavidhinA niSpannasya jinabimbasyAzu zIghraM pratiSThoditA dazadivasAbhyantara eva, saptamyarthe taspratyayaH, sA ca pratiSThA samAsena saGkepeNa trividhA tribhedA || 1 || bimba bharAvyA pachI pratiSThA karAvI joIe mATe teno vidhi darzAve che... gAthArtha - e pramANe vidhithI taiyAra thayela pratimAnI jaldI 10 divasanI aMdara pratiSThA karAvavI joIe, ane pratiSThA saMkSepathI traNa ust2nI cha. // 1 // traividhyamevAha vyaktyAkhyA khalvekA kSetrAkhyA cAparA mahAkhyA ca / yastIrthakRyadA kila tasya tadAdyeti samayavidaH // 2 // kSetrAkhyAmAha RSabhAdyAnAM tu tathA sarveSAmeva madhyamA jJeyA / / saptatyadhikazatasya tu carameha mahApratiSTheti // 3 // ekA khalu vyaktyAkhyA'parA kSetrAkhyA'parA ca mahAkhyA, tatra vyaktipratiSThAsvarUpamAha - yastIrthakRd yadA kila vartamAnatIrthAdhipatistasya tadA tatkAle AdyA vyaktipratiSTheti samayavido bruvate / / 2 / / 39 // 5 // 2 pAva cha.... gAthArtha - eka to vyakti pratiSThA bIjI kSetrapratiSThA ane trIjI - zrI SoDazakaprakaraNa-8 99 NIVER... Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahApratiSThA che. jyAre je paramAtmA vartamAna tIrthAdhipati hoya te samaye te paramezvaranI pratiSThAne zAstrajJAtAo vyaktipratiSThA kahe che. - jema ke - vIra prabhu nI. kSetrapratiSThAH- AdinAtha vi. covIza prabhunI te rIte pratiSThA karAvavI te madhyama eTale kSetrapratiSThA jANavI. athavA ekaja paTamAM 24 prabhunI pratiSThA karavI te. mahApratiSThA :- utkRSTha kALanA 170 tIrthaMkaranI pratiSThA te carama eTale mahApratiSThA kahevAya che. athavA ekaja paTamAM 170 prabhunI pratiSThA karavI te. RSabhAdyAnAM tu sarveSAmeva tIrthakRtAM tathA tenarUpeNa pratiSThA madhyamA kSetrAkhyA jJeyA svakSetracaturviMzativiSayatvAt iyaM ca bharatairAvatayoH / saptatyadhikazatasya tu mahAvidehabharatairavateSUtkRSTakAlamaGmagIkRtya carameha mahApratiSTheti guNaniSpannAbhidhAnA / / 3 / / vizeSArtha :- vartamAna tIrthAdhipati vIra prabhunI pratiSThA. tema jyAM sImaMdhara svAmInuM tIrtha pravartI rahyuM che te vijayamAM sImaMdhara svAmInI pratiSThAkaravI te pahelA nambaranI pratiSThA jANavI. potapotAnA kSetranI apekSAe je covIzI hoya te covIzInA prabhunI pratiSThA bIjI.A bharatakSetra, ane airAvatakSetramAMja hoya; videhamAM to covIzI hotI ja nathI. dareka covIzInA avasarpiNImAM bIjA prabhu vakhate utsarpiNImAM trevIsamAM prabhu vakhate dareka vijayamAM tIrthaMkara vicAratA hoya che te sarvanI pratiSThA trIjI. devajAti. Ama moTI pratiSThA hovAthI enuM nAma guNa niSpanna che - sAntartha nAma che. te 2/3 .. atha kimiyaM pratiSThAnAma, kiM mukhyasya devatAvizeSasya muktigatasya sannidhAnamutAnyasya tadanujIvinaH saMsArasthasya; nAdyaH, muktigatasya mantrAdisaMskAravizeSairAnayanAsambhavAnnApi dvitIyaH, saMsArasthasyApi devajAtyanupraviSTasya saMskAravizeSai niyamataH sannidhAnAdarzanAtkAdAcitkasya ca tasya pratiSThA'prayojyatvAditi paryanuyoge satyAtmIya bhAvasyaiva viziSTasya pratiSThAtvamupapAdayannAha / wwww SSIS E 100 zrISoDazakaprakaraNamU-8 | Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavati ca khalu pratiSThA nijabhAvasyaiva devatoddezAt / svAtmanyeva paraM yatsthApanamiha vacananItyoccaiH // 4 // - A pratiSThA eTale zuM ? zuM mukta thayela vItarAga devatA vizeSanuM sannidhAna a te pratiSThA che ? tadanujIvIna tenAM sevaDa ThevAnuM bhuktigata vItarAga ke sevaka devatAnA anujIvI sevaka jevA je saMsArI ane devajAti - vyantarAdimAM anupraviSTa eTale samAveza pAmelA che, teonuM sannidhAna karavuM te pratiSThA che ? temAM pahelI vAta to bese ema nathI kAraNake mukta thayelA maMtrAdi saMskArathI ANI zakAtA nathI. saMsAravartI devajAtIvALAnuM paNa kAyama mATenuM sannidhAna dekhAtuM na hovAthI tenI pratiSThA karavI te apratiSThA ja che. kAraNake sthira sannidhAna rUpa pratiSThA che, tenuM kArya AvI pratiSThAthI siddha thatuM nathI. evo prazna ubho thaye chate viziSTa AtmabhAva ja pratiSThA che, tevuM siddha karatA graMthakAra gAthA vaDe te vAta bhAve che... gAthArtha :- potAnA bhAvone vItarAgadevanA uddezathI AtmA viSe pradhAna rUpe sthApana karavA te ja AgamanIti pramANe ahIM kharekhara pratiSThA che. yad bhavati ca khalu pratiSThA zAstroktA nijabhAvasyaiva kArayitRbhAvasyaiva devatoddezAnmukhyadevatoddezena svAtmanyeva svajIva eva paraM pradhAnaM yasmAtsthApanamiha pratiSThA natu nijabhAvaviSayadevatAmantareNAnyasya I vacananItyAgamoktanyAyenoccairatyarthaM I yadyapi vacanAnuSThAnavyutpattimahimnA vihitakriyAmAtra eva niyamataH smaryamANabhagavadguNAnAM svAtmani sthApanA sambhavati / tathApi yadekaguNasiddhayuddezena yadanuSThAnaM vihitaM tatastadekaguNadvArA prAyaH paramAtmasamApattirvyutpannasya sambhavatIha tu sthApanoddezenaiva vidhipravRttestasyA bhAvataH sarvaguNAropaviSayatvAtsarvaireva guNaiH sa evAhamiti svAtmani paramAtmA sthApito bhavatIti mahAn vizeSaH, etaccoccairiti padenAbhivyajyate'yaM bhAvastAttvikapratiSThA / vizeSArtha :- potAnA bhAvano viSaya je devatA (banato) hoya tenA sivAya bIjA devanI pratiSThA na thAya. jo ke zAstrakAranI AjJA lakSyamAM zrISoDazakaprakaraNam-da 101 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhI je kriyA thAya te vacanAnuSThAna kahevAya. "asmin hRdayastha...2/14 thI Agamane rdayamAM dharatA prabhu paNa dayamAM AvI jAya che. A vyAkhyA pramANe jeo zAstravihita pratyeka kriyAmAM zAstrane ja AdhAra mAne che ane paramAtmatattva prApta karavAnI jhaMkhanAthI prabhunA guNonuM smaraNa karatA te guNo AtmAmAM paNa sthApI zakAya che. chatAM paNa eka guNa siddhinA uddezyathI vItarAgatva vi. eka guNane anusaratA paramAtmA sAthe ekAkAratA prApta thAya che. jema eka ja prakAranI pUjA karatA karatA guNavarmArAjAnA sattara putroe siddhi (eja bhave mokSagAmI banyA) meLavI, athavA aImutA muni paramakaruNAbhAva rUpa guNa siddhinA uddezathI IriyAvahiyAno AraMbha karyo (tyAre aho prabhu kevA kRpAlu huM kevo virAdhaka e pramANe prabhunA eka parama karuNA guNa dvArA potAnAM AtmAnI tulanA karatA (kevalI banyA) paramAtmA sAthe ekyatA sAdhI; paNa te aImuttA to 11 aMganA abhyAsI ghaNAM buddhizALI hatA. mATe sAmAnya lokonA upakAra mATe sarvajJatA, sarvadarzitA avyAbAdha sukha, vItarAgapaNuM, zAzvata, arupI, agurulaghu, anaMta zakti evA adbhuta atizayavALA, sarveguNo aMjana zalAkA dvArA pratimAmAM Aropita karAya che. vAhya tu binavivAhitA vANiti nigamavarcava mukhyadevatAviSayasyopacArAtmikA pratiSThitatva- jJAnAhitabhaktivizeSeNa lokAnAM viziSTapUjAphalaprayojiketi draSTavyaM / - ane te prabhunA darzanathI badhA guNo ApaNI sAme tarI Ave che. tyAre AtmA paramAtmA sAthe te guNo dvArA tulanA karato paramAtmA sAthe tanmayatA-ekyatAne sAdhe che. jema puNyADhaya rAjA' hAthInI AkRti upara jinapratimA sthApI darzana dvArA kevalI banyA. Ama anya anuSThAna vyutpannamattivALAne upayogI bane che. tyAre prANapratiSThita pratimA sAmAnya jIvo ne paNa ekAkAra mATe zIgha upayogI bane che. A vAta ucca padathI vyakta thAya che. A bhAva ja kharekharI pratiSThA che. bAhyA - jinapratimAnI pratiSThA karavAmAM to "te (prabhu) ja A che" (A pratimA prabhuja che) vItarAga prabhunA viSayavALo Avo potAno bhAva ja aupacArika bAhya pratiSThA che. A pratimAmAM prabhu ja pratiSThita ( 102 zISoDazakaprakaraNAma-8) Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayelA che AvA jJAnathI pedA thayela bhakti vizeSathI loko viziSTa pUjA vi. kare che. (AnA vaDe.) pUrvapakSa (mImAMsaka) H- pratiSThA karAvanAranuM karma (adRSTa) pUjA rUpa phaLanuM prayojaka nathI, te karmano bIjA ne abhAva hovAthI karAvanAranuM karma nAza pAmatA pratimA pUjavA yogya rahI zakaze nahiM. ane caMDAla vi. no sparza to pratimAmAM thAya che. ane te karma to pratiSThA karAvanAramAM che. eTale vyadhikaraNa kAraNa hovAthI tenA dvArA pratiSThA karAvanAranAM karmano nAza na thaI zake; mATe pratiSThAthI AdhAna (saMpAdana) karAyelI cANDAlAdinA sparzathI nAzapAmanArI zakti pUjArUpI phaLanI prayojaka che. ema mAnavuM joIe. tena pratiSThAjAravistRtAtkRSTa na pUnAphlpryojkN pareSAM tadabhAvAttadadRSTakSaye prati mApUjyatAnApattezcANDAlAdisparzena vyadhikaraNena tannAzayogAcceti pratiSThA hitA cANDAlAdisparzanAzyA zaktiH pUjAphalaprayojiketi mImAMsakamImAMsitamapAstam / pratiSThi- tatvajJAnAhitabhaktivizeSadvArA pratiSThAyAH pUjA phala- prAyojakatvAdaspRzya- sparzAdipratisandhAnasya ca bhakti vizeSavyAghAtakatvenAnupapattyabhAvAccha- ktipakSe cApratiSThitatvabhrame'pi viziSTapUjAphalApatteH etena pratiSThAdhvaMsa evAspRzya pezA 'bhAvaviziSTaH pUjAphalaprayojaka iti maNikRnmatamapyapAsta-mitidig / (AvA mImAMsaka matano nirAsa thayo) uttarapakSa (jaina) 'A pratimAmAM paramAtmAnI pratiSThA thaI che.' evA mAnathI pedA thayelI vizeSa bhakti (dvArA) pratiSThA pUjArUpa phLanI prayojaka banatI hovAthI ane "aspRzyano pratimAne sparza thayo che." evuM jJAna vizeSa bhaktino vyAghAta karatuM hovAthI amArI vAta yuktiyukta che. eTale zakti vizeSane mAnavAnI jarUra nathI. ulTu tevuM mAnavA jatA apratiSThitanAM bhramamAM paNa = pratiSThA thayelI hoya chatAM paNa pratiSThA thaI nathI evo bhrama thAya tyAre paNa pratiSThAthI pratimAmAM tAdRza zaktinuM saMpAdana to thaI ja gayuM che tethI viziSTa pUjArUpa phaLanI Apatti Avaze. paNa hakIkatamAM AvA bhramamAM koI pUjA karatuM dekhAtuM nathI. Ama kahevA dvArA aspRzyanA sparzanA abhAvathI viziSTa evo pratiSThAvaMsa pUjAno prayojaka che. eTale jyAre pratiSThA thaI tyAre te saMbaMdhI kriyApUrNa thavAthI pratiSThAno dhvaMsa thAya che. te dhvaMsa cheka sudhI rahe zrIkhoDazakaprakaraNam-8 103 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. paNa vacce koI caDDAlAdino pratimAne sparza thaI jAya to te pratiSThA dhvasa pUjA phaLano prayojaka banato nathI, evo je maNikArano mata che teno paNa nirAsa karyo. ahiM paNa pUrvokta rIte apratiSThitanA bhramanA kAraNe pUjA karavAnI jhaMkhanA bhakti to jAgatI nathI. paNa hakIkatamAM pratiSThA vidhi thayela hovAthI pratiSThA dhvaMsa to vidyamAna ja che. mATe pUrva jevI Apatti Ave che. bhaktivizeSAdhAyakatayaiva yataH pratiSThAphalavatI tata eva svapratiSThApitatvAdivizeSA api puruSavizeSe bhaktivizeSAdhAya- katayA''driyante, tathAcoktaM granthakRtaiva pUjAviMzikAyAM "sayakAriyAi esA jayai ThavaNAi bahuphalA keI / gurukAriyAi anne visiTThavihikAriyAe a / / 1 / / thaMDille vi ya esA maNaThavaNAe pasatthigA ceva / AgAsagomayAihi etthamuvalevaNAi hiyaM / / 2 / / uvayAraGgA iha sovaogasAhAraNANa iTThaphalA / kiJci viseseNa tao savve te vibhaiyavvati // 3 // AsAmarthalezo yathA - svayaMkAritayA sthApanayaiSA pUjA bahuphalA jAyata iti kecinmanyante, guravo mAtRpitRpitAmahAdayastaiH kAritayetyanye, viziSTavidhikAritayetyapare, sthaNDile zuddhasthAnamAtre'pyeSA manaH - sthApanayA viziSTavidhisAmagrI vinA paJcanamaskArasthApanAmAtreNApi prazastAbhimatAtrAkAzagomayAdibhiH pavitrovaMsthagomayAdibhirupalepanAdi bhUmyAderhitaM tAvanmAtravidherapi vAt | eno sAra e Avyo ke... bhakti vizeSanuM AdhAra karAvA dvArA ja pratiSThA saphaLa bane che, mATe ja jAte pratiSThA karAvavI vi. vizeSa kArya paNa puruSa vizeSamAM bhakti vizeSanuM AdhAna karanArA che tenI apekSAe (tenAM AdhAre) teono Adara karAya che. tathA graMthakAre potAnAM zabdomAM pUjAviMzikAmAM paNa kahyuM che :- jAte karAyelI sthApanAthI A pUjA ghaNAM phaLavALI bane che, ema keTalAka mAne che. guru - mAtA, pitA dAdA vagere vaDilo pAse karAyelI sthApanAthI A pUjA ghaNAM phaLavALI bane che. ema bIjA mAne che. vaLI koI viziSTa vidhithI sthApanA karavAthI pUjA ghaNAM phaLavALI bane che ema mAne che. Awwww zrI SoDazakaprakaraNa-8 S WWW.jainelibrary.org Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddha bhUmi upara paNa mananI sthApanAthI eTale viziSTa vidhi ane viziSTa sAmagrI vinA paMcanamaskAra mahA maMtra (navakAra manTa) traNavAra gaNIne je pratiSThA karavAmAM AvI hoya te paNa prazaMsApAtra - AvakArya che. kyAreka vistRta vidhi vidhAna zakya nA hoya tyAre jaMgalamAM damayantI vagerenI jema A rIte paNa mUrtipratiSThA (prANa pratiSThA) thaI zake che. (navakAra maMtra zreSTha maMtra che.) kAraNa ke pavitra temaja AkAzamAM raheluM hoya eTale bhUmine aDakyA vinAnuM pavitra gAyanuM chANa vi. thI bhUmi vi. ne lIMpavI ATalI vidhi paNa phaLa ApanArI che. ete sarve'pi pakSAH svopayogasAdhAraNAnAmanuSThAnAnAM 'uvayAraGagatti upakAranIti kiJcidvizeSeNeSTaphalAH, karma hi sarvaM sarvasyopayogasadRzaM prazastaM; na tu kasyacit kiJcijjAtyA pratiniyataM tato yasya yadupakArakaM tasya tadiSTamiti svakRtasthApanAdipakSAH sarvepi vibhaktavyAH . - svakRtasthApanAdibuddhyA bhaktivizeSotpattau samIcInA mamatvakalahAdyutpattau cAsamIcInA itibhAvaH / itthaM ca ye gurvAdipratiSThApitvaM sarvathAnupayogIti vadanti; ye ca vidhipratiSThApitatva eva nirbharaM kurvanti teSAmabhiprAyaM ta eva vidanti, iti kRtamativistareNa / / 4 / / potApotAnAM upayogavALA anuSThAno upakAranA kAraNa hovAthI A sarva pakSo vizeSa rIte ISTa phaLa ApanArAM che. je prakAranuM kArya hoya tevo ja upayoga hoya evuM badhAnuM karma sAruM ja kahevAya che. eTale logassa bolatI vakhate teno ja upayoga hoya to logassa bolavAnI pravRtti zubha kahevAya. temAM vacce jo namuskurNa vi. nA vicAra Ave to sAruM na kahevAya . koIpaNa vyaktine Aja prakAranuM anuSThAna karavAnuM evo koI cokkasa niyama ghaDAyelo nathI. eTale jeNe je anuSThAna upakAra karanAra hoya te tenAM mATe ISTa ja che. mATe pote karelI sthApanA vi. pakSo judA pADavA (bheda pADI sApekSa bhAvathI samajAvavA) joIe. eTale ke pote karelI sthApanA buddhithI vizeSabhaktinI utpatti thatI hoya to sAruM ane mamatvabhAva temaja A mArA derAsaramAM vacce paDanAra koNa ? ItyAdI abhimAna vi. kAraNe jhaghaDo vi. thAya to sAruM nA kahevAya. AvI vAta zrISoDazakaprakaraNa-8 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovAthI "jeo gurU vi. karAvelI pratiSThA sarva rIte anupayogI ja che." evuM bole che ane vidhithI karAyelI pratiSThA sArI Avo jhaMDo dhAraNa kare che; teono abhiprAya te ja jANe,. amAre temanAthI kAMI levA devA nathI. ame je hakIkata che te jaNAvI. ghaNuM kahevAthI saryuM. // 4 // prakRtamucyate / nanu kimiti svAtmanyeva paraM sthApanamucyate nAnyatretyA zayAha | bIjamidaM paramaM yatparamAyA eva samarasApatteH / sthApyena tadapi mukhyA hantaiSaiveti vijJeyA // 5 // idaM svAtmani mukhyadevatAsvarUpagatavItarAgatvAdiguNasthApanaM bIjaM kAraNaM varttate paramaM prakRSTaM yad yasmAtparamAyA eva prakRSTAyA eva samarasApattermukhyadevatAsvarUpatulyatApatteH sthApyenApi bimbenApi saha bahirupacAradvArA tadbhAvasthApanamuktasamApattibIjamiti yogaH / iti kRtvA mukhyA - nirupacaritA, 'hanta' pratyavadhAraNe, eSaiva nijabhAvapratiSThaiva vijJeyA nAkhyA || k || potAnA AtmAmAM karelI sthApanA ja sArI (zreSTha) kahevAya paNa bIjA sthaLe karelI nahiM enuM zuM kAraNa ? AvI zaMkAnuM samAdhAna karatAM graMthakAra kahe che.... gAthArtha :- AtmAmAM mukhyadevatAnA svarUpanI sthApanA parama samarasApattinuM kAraNa bane che. mATe Aja pratiSThA mukhya jANavI. = vizeSArtha :- potAnA AtmAmAM mukhya devatAnA svarUpabhUta vItarAgapaNuM vi. guNonI sthApanA prakRSTa samarasApatti mukhya devatAnA tulyasvarUpanI prAptinuM pratimAvaDe paNa bAhya upacAra dvArA kAraNa bane che. mATe tadbhAvanI sthApanA samApattinuM bIja hovAthI A nijabhAva pratiSThA ja mukhya upacAra vinAnI jANavI paNa bIjI nahi // 5 // nanu muktyAdivyavasthitasyaiva pratiSThA kiM neSyata ityAzaGkayAha / 106 muktyAdau tattvena pratiSThitAyA na devatAyAstu / sthApye na ca mukhyeyaM tadadhiSThAnAdyabhAvena / / 6 / / zrISoDazakaprakaraNam-8 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktyAdau sthAne tatvena paramArthena pratiSThitAyA devatAyAstu na naiva svajIve pratiSThA viprakarSAtkintu tadbhAvasyaiva sthApye bimbe, naca naiva mukhyadevatA viSayeyaM pratiSThA tayA mukhyadevatayA adhiSThAnAderabhAvenAdhiSThAnamAzrayaNamAdinA'haGkAramamakAravAsanArUpasannidhAnagrahastaccAdhiSThAnAdya vItarAgasaMsAridevatAyAH kadAcitsyAt, vItarAgadevatAyAstu sarvathAnupapannamiti bhAvaH ||6|| muktimAM vyavasthita thayelAnI pratiSThA kema nathI IcchatA ? AvI zaMkA ubhI DurI tenuM sabhAdhAna DaratA he che... gAthArtha :- muktimAM pratiSThita birAjamAna devanI potAnA AtmAmAM pratiSThA saMbhavI zakatI nathI. paNa temanA bhAvanI thaI zake che. mukhya devatA tarIkenA adhiSThAna vi. no abhAva hovAthI pratimAmAM A pratiSThA mukhya rUpe banatI nathI. vizeSArtha :- bimbamAM mukhya vItarAga devatA saMbaMdhI pratiSThA nathI kAraNake mukhya devatA tarIke te bimbamAM Azraya karavo; "A pratimA mArI che." "mane loko pUje che." ItyAdi mAna ane mamatvanA saMskAra rUpa sannidhAna te badhu avItarAgI saMsArI devamAM kyAreka saMbhavI zake, paNa vItarAga devamAM AvuM kyAreya saMbhavI zakatuM nathI. / / 6 / / atraivAbhyuccayamAha / ijyAderna ca tasyA upakAraH kazcidatra mukhya iti / tadatattvakalpanaiSA bAla krIDAsamA bhavati // 7 // naiva tasyAH ijyA pUjA tadAderAdinA satkArAbharaNasnAtrAdigrahaH naca prastutadevatAyA upakAraH sukhAnubhavasampAdanalakSaNaH kazcidatra mukhyo nirupacarita ityupadarzanIyaH | tattasmAdatattvakalpanA'paramArthakalpanaiSA muktisthadevatopakAraviSayA bAla krIDAsamA bhavati / yathA bAlo nAnAvidhaiH krIDanopAyaiH krIDAsukhamanubhavati tathejyAdibhirdevatAvizeSopi paritoSamiti bAlakrIDAtulyatvamupakArapakSe doSaH / ye tvAtmAzayA (tmazreyo' ) rthaM pUjAdi kurvvate na teSAmayaM doSa itibhAvaH / / 7 / / zrISoDazakaprakaraNam-8 107 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A bAbatamAM graMthakAra potAno nirNaya/cukAdo batAve che. gAthArtha :- pUjA vi. thI muktimahalamAM birAjamAna devatAno kAMI paNa upakAra saMbhavI zakato nathI mATe A avAstavika kalpanA bAlakanI kIDA samAna che. vizeSArtha - pUjA, ghareNAMthI zobhita karavA. snAtra mahotsava vi. karavo tenAthI prastuta devatAne kAMI paNa (mukhya) sukhano anubhava karAvavA rUpa upakAra saMbhavato nathI. tethI "muktiI devatAno upakAra thAya che." AvI khoTI kalpanA bAlakanI krIDA samAna bhramaNAnI gaNatarImAM gaNAya che. jema bAlaka vividha jAtanA ramavAnA sAdhanothI sukha anubhave che, tema pUjAdithI prastuta devatA saMtuSTa thAya che. te paNa bhramaNAM ja che. Ama muktisthadevatAno upakAra thAya che" A pakSamAM bAlakrIDA tulyatva rUpa doSa Ave che. paraMtu jeo AtmakalyANa mATe pUjAdi kare che teonA gaLAmAM A doSa sarpa banI DaMkhato nathI, kAraNa Atma kalyANa mATe to vAstavika che. | 7 || nijabhAvapakSa evopapattimAha / bhAvarasendrAttu mahodayAjIvatAmrasvarUpasya / kAlena bhavati paramA'pratibaddhA siddhakAJcanatA // 8 // bhAvo rasendra iva tasmAttu tata iti mukhyadevatAsvarUpAlambanAnmahodayAt puNyAnubandhipuNyasampallAbhena jIvabhAvarUpasya jIvAtmasvabhAvatAmrasya kAlena kiyatApi bhavati paramA prakarSavartinI apratibaddhAnupahatA siddhakAJcanatA siddhabhAvasvarNatA / / 8 / / potAnA bhAva ja yukta che te ja darzAve che. gAthArtha :- jinezvara svarUpanAM AlaMbana rUpI rasendra - pArA samAna uttama bhAvathI puNyAnubaMdhI puNya rU5 mahodayanI prApti thAya che. jenAthI jIvanA AtmasvabhAvarUpa tAMbuM keTalAMka kAle parama prakarSavALuM koIthI na haNAya evuM siddhasuvarNa jevuM bane che. eTale siddha thaI jAya che. / 8ll MUURAAVANO $ 108 zrI SoDazakaprakaraNa-8 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayaM kevalabhAvavyApArastatra zAstrAdivyApAramAha / vacanAnalakriyAtaH karmendhanadAhato yatazcaiSA / itikarttavyatayA'taH saphalaiSApyatra bhAvavidhau // 9 // vacanamAgama evAnalo'gnistasya kriyA niyata vidhivyApArarUpA, tasyAH sakAzAt karmendhanadAhato yatazcaiSA siddhikAJcanatA bhavati natu kevalabhAvarasendrAdevAto'smAddhetoreSA bimbagatA pratiSThApyatra-prakrame bhAvavidhau bhAvasahakAritAyAM vacanakriyArUpatvenendhanaprakSepakalpazubhavyApArarUpayeti karttavyatayA sahitA saphalA / / 9 / / A to mAtra bhAva vyApAra thayo. have to (siddhasuvarNabhAva aMge) zAstrAdi vyApAra vicha.... gAthArtha - AgamarUpa agninI kriyAthI karmarUpI IMdhana baLatuM hovAthI A siddha suvarNa rUpatA (AtmAnuM mULa svarupa) pragaTe che, paNa mAtra bhAva rasendrathI nahiM, mATe bimbane viSe thatI pratiSThA paNa bhAvavidhimAM bhAvanA sahakAripaNAmAM vacanakriyArUpa - vacanAnuSThAnarUpa hovAthI baLataNa nAMkhavanuM kAma kare che. ema zubha vyApAra rUpa hovAthI saI cha. 8 // iyaM pratiSThA kathaM jJeyetyAha / eSA ca lokasiddhA ziSTajanApekSayA'khilaiveti / prAyo nAnAtvaM punariha mantragataM budhAH prAhuH // 10 // eSA ca pratiSThA'khilaiva lokalokottaragatA sarvaiva 'ziSTajanApekSayA' viziSTabhavyApekSayA lokasiddhA puruSapAramparyapratItA prAyo bAhulyena, nAnAtvaM vizeSaH punariha lokottarapratiSThAyAM 'mantragataM' mantraviSayaM budhAH prAhuH / / 10 / / sApratiSThA vI zata vIta zivicha.... gAthArtha :- A saghaLI laukika, lokottara pratiSThA ziSTajana - viziSTa bhavyajIvonI apekSAe prAyaHkarIne puruSa paramparAthI prasiddha che. temAM 382006ARAwamwwwsacpories KARANANTRA zrISoDazakaprakaraNa-8 0 109 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaLI lokottara pratiSThAmAM maMtranI bAbatamAM buddhizALI puruSo bhinnatA jtaa.ch.|| 10 // nAnAtvamevAha / AvAhanAdi sarvaM vAyukumArAdigocaraM cAtra / sammArjanAdisiddhayai karttavyaM mantrapUrvaM tu // 11 // AvAhanapUjanasvakarmaniyogAdi . 'vAyukumArAdigocaraM ca' vAyumeghakumArAdiviSayaM cAtra pratiSThAyAM sammArjanAdInAM kSetrasaMzodhanAbhivarSaNAdInAM siddhyai niSpattaye karttavyaM 'mantrapUrvaM tu kulakramAyAtamantrapurassarameva / / 11 / / vividha 5j ruve cha... gAthArtha - A pratiSThAmAM kuLakramathI AvelA maMtra pUrvaka saMmArjana (bhUmi zuddhatA) vi. nI zuddhi mATe vAyukumAra vagerenuM AvAhana pUjana vagaire 42 me. // 11 // nyAsasamaye tu samyaksiddhAnusmaraNapUrvakamasaGgam / siddhau tatsthApanamiva karttavyaM sthApanaM manasA // 12 // nyAsasamaye tu mantranyAsakAle tu samyagavaiparItyena siddhAnusmaraNapUrvakaM muktAtmasmaraNapUrvaM asaGgaM zArIramAnasasaGgarahitaM muktau paramapade tasya kevalajJAnAdicicchaktisamanvitasya sthApanamiva karttavyaM sthApanaM pratimAyA manasA pratiSThAvidhizuddhanAntaHkaraNena bhAvonnayanavyApAro'yameveti kRtvA / / 12 / / ta pratiSThA vI zata 12vI hote. cha.... gAthArtha - maMtranyAsa samaye sArI rIte siddhabhagavaMtanA smaraNa pUrvaka zarIra ane mana saMbaMdhI saMga rahita banI paramapadamAM kevalajJAnAdi cinzaktivALAnI sthApanA karAya te ja rIte pratimAmAM kevalajJAnAdi ci7ktivALAnI zuddhamanathI sthApanA karavI || 12 || wwwpoRAMAIDuwwwwwwwwww / 110 zrISoDazakaprakaraNa-8 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ seyaM pratiSThA kimucyata ityAha / bIjanyAsaH so'yaM muktau bhAvavinivezataH paramaH / sakalAvaJcakayogaprAptiphalo'bhyudayasacivazca // 13 // so'yaM bIjasya puNyAnubandhipuNyasya samyaktvasya vA nyAso nikSepaH yeyaM pratiSThAnAma kuta bIjanyAsaH ityAha muktau siddhau bhAvavinivezataH kalyANasampannairdarzanAdapi pAvanaiH / tathAdarzanato yoga AdyAvaJcaka ucyate / / 1 / / teSAmeva praNAmAdikriyAniyama ityalaM / kriyA'vaJcakayogaH syAnmahApApakSayodayaH / / 2 / / phalAvaJcakayogastu sadbhya eva niyogataH / sAnubandhaphalAvAptirddharmasiddhau satAM mateti / / 3 // yogadRSTisamuccaye (211/220/221) || 12 || A pratiSThA zuM kahevAya che ? mATe tenuM samAdhAna kare che.... gAthArtha H- A zubhabhAvAtmaka pratiSThA te puNyAnubaMdhIpuNya ke samakita rUpa bIjano nyAsa che. kAraNa ke muktimAM citta pratibaddha thavAthI A bIjanyAsa pradhAna sarva avagdhaka yoganI prAptinA phaLavALo ane abhyudayano sahAya karanAro che... vizeSArtha :- puNyAnubaMdhI puNyanI ke samakitanI AtmAmAM vAvaNI te bIjanyAsa. A nikSepa bhAvapratiSThA kevA prakArano che te kahe che. pradhAna tathA saghaLAya avaMcaka yoganI prApti karAvI ApanAra ane ApaNA abhyudaya uttarottara AtmAnI unnati satimAM sahAyakArI che. tyAM avaMcaka yoganuM svarUpa darzAve che. darzana mAtrathI bIjA ne pAvana karanAra evA kalyANasaMpanna pavitra munionAM darzana karI huM paNa pAvana thAuM, AvI bhAvanAthI mahAmuniono saMparka sAdhavo te sadyogAvaMcaka. te mahAtmAone vizeSabhAvathI vaMdanAdi niyamasara karavA te kriyAvaccaka yoga che, tenI prApti mahApApano - nIcagotrano nAza karanArI thAya che ! sAdhu bhagavaMta pAsethI upadeza tathA nirdezathI niyamA uttarottara phaLanI prApti (eTale adhika adhika anuSThAna karavAno avasara prApta thAya) pharI pharI vaMdanAdi sAdhanAmAM hoza (utsAha) jAgavI. dharma siddhimAM AvI phaLa zrISoDazakapraka2Nam-8 = 111 J Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prApti saMtone mAnya che. A phaLAvaccaka yoga che. ema yogaThuSTisamuccayamAM 49||vyuN che. / / 13 // ayaM ca bIjanyAsa upAyena saMvarddhanIya ityAha / lavamAtramayaM niyamAducitocitabhAvavRddhikaraNena / kSAntyAdiyutaimaitryAdisaGgatairvRhaNIya iti // 14 // lavamAtraM apirgamyaH stokamAtramapi yathA syAttathA kiM punrdhikmaatrmityrthH| ayaM pratiSThAgrato bhAvo niyamAnnizcayenocitocitA cAsau dezakAlAdhanurUpA bhAvavRddhizca tatsampAdanena 'kSAntyAdiyutaiH kSamAmAIvA vasantoSasamanvitaimaitryAdisaGgatairmetrIkaruNAmuditopekSAsahitairvRhaNIyo varddhanIya ityuktanyAyena / / 14 // A bIjanyAsa upAyathI vadhAravo joIe mATe kahe che.... gAthArtha - thoDo mAtra paNa pratiSThA samaya saMbaMdhIbhAva-bIjanyAsa niyamAM samucita dezakALAdi bhAvane anurUpa bhAva vRddhi karavA dvArA., kSamAdi dharmathI yukta banI, maitrAdi bhAvano sathavAro laI vadhAravo ne . // 14 // | vizeSArtha:- pratiSThA kAle je bhAvollAsa jAgyo hoya teno vadhAro karavAno upAya A gAthA dvArA graMthakAre dazavela che. je 14 | ayameva viziSya stUyate / nirapAyaH siddhArthaH svAtmastho mantrarADasaGgazca / Anando brahmarasazcintyastattvajJamuSTiriyam // 15 // apAyebhyo nirgato nirapAyaH, siddhA arthA asminniti siddhArthaH, svAtmani tiSThatIti svAtmasthaH svAbhAvikaguNarUpatvenAlpasyApi balIyastvAdaupAdhikaprabalakarmanAzaka iti bhAvaH / mantrarAT-mantrarAja paramamananatrANaguNavattvAdasaGgazca saGgarahitazcAnandastaddhetutvAt 'brahma'- satyatapojJAnarUpaM tasya rasa AsvAdazcintyazcintanIyastattvajJAnAM muSTiralpena bahuhitasaGagraho'yaM pratiSThAgato bhAvaH / / 15 / / 112 zrI SoDazakaprakaraNa-8 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnI ja vizeSa karIne stuti kare che.... gAthArtha - A pratiSThA saMbaMdhI bhAva vidana vagarano potAnA AtmAmAM rahela, maMtrarAja, saMgarahita, AnaMda svarUpa, brahmano AsvAda rUpa sadA cintanIya tathA tatvajJapuruSonI muSTi che. vizeSArtha - nirapAya eTale vidana AvatA nathI; temaja AvA bhAva jAgI jatA AtmonnatimAM vighna Ave to jhajhUmI ne dUra haDaselavAnI zakti prApta thAya che, mATe nirapAya kahevAya. pratiSThA saMbaMdhI bhAvamAM saghaLAe prayojana siddha thaI jAya che. A bhAva paNa AtmAmAM rahelo hoya che. eTale AtmasvarUpa caitanyazakti rU5 che. mATeja to thoDo paNa A bhAva balavAna hovAthI pAdhika prabala karmano nAza kare che. pradhAna manana ane rakSaNa guNavALo hovAthI maMtrarAja che. AnaMdano hetu hovAthI AnaMda rUpa kahevAya che. AvA bhAvanI prApti thavAthI AtmA satya tathA jJAna rUpa brahmano AsvAda mANe che mATe brahmarasarUpa, vAraMvAra ciMtana karavA yogya hovAthI citya, AvA thoDA bhAvathI paNa ghaNuM hita thatuM hovAthI tattvajJAnInI muSTi rUpa kahevAya che. je 15 .. evaM pratiSThAvidhiM parisamApya taccheSamAha / aSTau divasAn yAvat pUjA'vicchedato'sya kartavyA / dAnaM ca yathAvibhavaM dAtavyaM sarvasattvebhyaH // 16 // 8 // aSTau divasAn yAvadavicchedena nairantaryeNa pUjA puSpabalividhAnAdibhirasya bimbasya karttavyA, dAnaM ca yathAvibhavaM vibhavAnusAreNa dAtavyaM sarvasattvebhyaH zAsanonnatinimitta | 96 / e pramANe pratiSThA vidhi saMpUrNa karI temAM bAkI hoya te kahe che. gAthArtha :- ATha divasa nirantara pratimAnI pUjA karavI joIe ane vaibhavanA anusAre zAsana prabhAvanA nimitte sarva jIvone dAna ApavuM joIe 16 vizeSArtha - (eTale aSTAhnikA vi. mahotsava karavo.) // Iti aSTamaM SoDazakam II zrISoDazakaprakaraNamu-8 SS 113) 5555 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navamaM pUjAsvarUpa SoDazakam pUjAvicchedato'sya kartavyetyuktaM / saiva svarUpato'bhidhIyate / snAnavilepanasugandhipuSpadhUpAdibhiH zubhaiH kAntam / vibhavAnusArato yatkAle niyataM vidhAnena // 1 // anupakRtaparahitarataH zivadastridazezapUjito bhagavAn / pUjyo hitakAmAnAmitibhaktyA pUjanaM pUjA // 2 // snAnaM gandhadravyasaMyojitaM snAtraM, vilepanaM candanakukhamAdibhiH, suSTu sugandhipuSpANi jAtyAdIni, sugandhidhUpaH kAkatuNDAdestadAdibhiraparairapi zubhairgandhadravyavizeSaiH kAntaM manohAri vibhavAnusArataH sampadanusAreNa yatpUjanamityagre sambandhaH kAle trisandhyaM svavRttyaviruddha vA kAle, niyataM sadA, vidhAnena zAstroktena / / 1 / / na vidyate upakRtamupakAro yebhyaste ca te pare ca tebhyo hitaM tasmin rataH; anupakRtaupakAraphalAbhAgI san parahitarata iti vA, niSkAraNavatsala ityarthaH / zivado mokSArpakaH tridazezairindraiH pUjito bhagavAn samagraizvAryAdisampannaH; pUjyaH pUjanIyo, hitakAmAnAM hitArthinAM prANinAmityevaMvidhakuzalapariNAmarUpayA bhaktyA yatpUjanaM sA pUjocyate / / 2 / / divasanuM AMtaruM pADyA vagara prabhu pratimA pUjavAnI vAta karI have te pUjAnuM sva354 cha... gAthArtha "- upakAra nahi karanAra evA bIjA prANIonuM paNa hita karavAmAM tatpara, mokSa sukhane ApanArA, IndrothI pUjAyelA ezvaryAdithI saMpanna prabhu pUjanIya che. AvI bhaktithI (AvA kuzaLabhAvathI) hitanI kAmanAvALA prANIo suMdara rIte prakSAla, caMdanAdithI vilepana, sArA sugaMdhI puSpa, dhUpa vi. thI vaibhavane anusAre manane haranArI samayasara niyata vidhi prabhAe. pUna 43 cha; tane pUrI uvAya che. // 1 // 2 // 114 zrISoDazakaprakaraNa - Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSArtha - yatkAle traNe saMdhyAe je pUjAnuM vidhAna che; te pUjA karavI athavA to potAnI AjIvIkAne vAMdho na Ave tema samaya maLe tyAre pUjA karavI. / 1 / 2 / tAmevabhedenAha / paJcopacArayuktA kAciccASTopacArayuktA syAt / RddhivizeSAdanyA proktA sarvopacAreti // 3 // ekA paJcopacArayuktA paJcabhirjAnudvayakaradvayottamAGgalakSaNairupacArairyuktetikRtvA, paJcabhirupacArairabhigamairyukteti vA kRtvA / kAcidaSTopacArayuktA'STabhiraGgaH zIrSoraudarapRSThabAhudvayalakSaNairupacAro'syAmiti hetoH / anyA addhivizeSAddazArNabhadrAdinyAyena sarvopacArA sarvaiH prakArairantaH purahastyazvarathAdibhiH "savvabaleNaM savvasamudaeNaM savvavibhUie savvavibhUsAe svvaayo" tyAdhAma vinayoDayAiita vI || 3 || te pUjAnA prakAra batAve che. gAthArtha - paMcAMga praNipAta ke pAMca abhigamayukta te paMcopacAra yuktA; pUjAnAM ATha aMga vaDe je pUjAmAM upacAra-vinaya karAya te aSTopacAra yuktA pUjA, Rddhi vizeSathI sarva sAmagrI dvArA upacAra - vinaya karavo te sarvopacArA pUjA kahevAya // 3 / | vizeSArtha :- be jAnu be hAtha ane mastaka e pAMca aMgane bhUmie sparza karAvavA te paMcAMga praNipAta te paMcopacAra pUjA; mastaka chAtI peTa pITha be hAtha be jAnu e ATha aMgane bhUmie sparza karAvavA te aSTAMga praNipAta ane aSTopacAra yuktA kahevAya che. dazArNabhadrAdinI jema vizeSa RddhithI aMtaHpura-rANIo, hAthI ghoDA - pAlakhI sarva sainya sarva samudAya sarva vibhUti sarva Adara sAthe je pUjA karAya te sarvopacAra pUjA kahevAya. / 3 / iyaM ca yathA yena kAryA tathAha / ja zrISoDazakaprakaraNamu-9 ( 115 ) S Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAyAjitena parizodhitena vittena niravazeSeyam / kartavyA buddhimatA prayuktasatsiddhiyogena // 4 // nyAyenAjitena tataH parizodhitena bhAvavizeSAdvittena dhanena niravazeSA sakaleyaM pUjA karttavyA buddhimatA, prayuktaH satsiddhiyogaH satsAdhanavyApAro yena sa tathA tena / / 4 / / A pUjA je ghanathI je rIte karavAnI hoya che. (te ghana kevuM hovuM joIe te zavi cha....) gAthArtha :- nItithI meLavela bhAva dvArA parizuddha karela dhanathI satsAdhanavyApAravALA buddhizALI puruSoe pUre pUrI pUjA karavI joIe. vizeSArtha - aDadhI sAmagrI nItivALA dhanathI lAve ane aDadhI be naMbaranA dhanathI lAve evuM na kare eTale pUjAne lagatI badhI sAmagrI zuddha dhanathI lAve. A dhanamAM koIno bhAga bhUlamAM AvI gayo hoya to tenuM phaLa te vyaktine maLo, A bhAvathI dhanane zuddha karavAnuM hoya che. pUjA karatI vakhate upakaraNa ane vyApAra - pravRtti prazasta hovI joIe eTale niMdya sAdhanothI. pU. na. 2rAya // 4 // zucinAtmasaMyamaparaM sitazubhavastreNa vacanasAreNa / AzaMsArahitena ca tathA tathA bhAvavRddhyoccaiH // 5 // zucinA hastapAdamukhaprakSAlanaziraHsnAnarUpadezasarvabhedabhinnadravyasnAnena zuddhAdhyavasAyarUpabhAvasnAnena ca pavitreNAtmanaH zarIrasya saMyamaH saMvRtAGgopAGgendriyatvaM tatparaM tatpradhAnaM yathA bhavatyevaM pUjA kartavyA, sitamujjvalaM zubhaM zobhanaM ca vastraM yasya sa tathA tena, zubhamiha sitAdanyAdapi paTTayugmAdi raktapItAdivarNaM gRhyate, vacanasAreNAgamapradhAnenAzaMsayehaparalokaphalavAJchayA rahitena ca, tathA-tena puSpavastrAdiviracanAprakAreNa bhAvavRddhyoccairatizayena / / 5 / / gAthArthaH- dravyathI deza ane sarva snAnathI pavitra ane bhAvathI vizuddha adhyavasAyathI pavitra, zarIranA aMgopAMga Indraya vi. ne kAbu rAkhavAmAM 116 zrI SoDazakaprakaraNamu-9 L Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatpara banI, zveta zubha vastravALA AzaMsA vagaranA puruSe Agamane AgaLa rAkhI puSpa vastra vi. thI AMgI racavA vi. dvArA atizaya bhAvanI vRddhi thAya tevI rIte bhAvanI vRddhi pUrvaka pUjA karavI joIe. vizeSArtha - raktapItAdivarNavALA rezamI vi. vastro paNa paherI zakAya che. Aloka ne paraloka saMbaMdhI koI paNa jAtanI AzaMsA rAkhyA vagara puSpa vastra alaMkAra vi. thI suMdara AMgI vi. racanA dvArA jema bhAvanI vRddhi thAya te rIte suMdara pUjA karavI. ahiM vacanasAreNa eTale zAstrane bAdha na Ave tema; mATe AMgI racatA mukhAkRti vi. aMga DhaMkAI jAya ke moha pamADe tevI ayogya racanA na karavI joIe. temaja niSedhya sAmagrIthI = nIce paDelA phUla vi. thI, jenAthI pratimAne nukazAna pahoMce tevI sAmagrIthI pUjA na karavI pa . iyamadhikRtA pUjA puSpAmiSastotrAdibhedena bahuvidhA tatra puSpAdipUjAmabhidhAya stotrapUjAM kArikAdvayenAha / / piNDakriyAguNagatairgambhIrairvividhavarNasaMyuktaiH / kAzavizuddhinana saMpAyaH puSyaH || 6 || pApanivedanaga|H praNidhAnapurassarairvicitrAthaiH / askhalitAdiguNayutaiH stotraizca mahAmatigrathitaiH // 7 // piNDaH zarIramaSTottaralakSaNasahasralakSitaM, kriyA sarvAtizAyidurvAraparISahajayAdyAcArarUpA, guNA jIvasvabhAvAvinAbhUtAH sAmAnyena jJAnAdayo, vizeSeNa kevalajJAnAdayastadgataistadviSayaiH gambhIraiH sUkSmamatigamyAthairvividhAzchando'laGkArabhaGgayA vicitrA ye vastaiiH saMyuktairAzayavizuddhernavamarasAbhivyaJjanayA cittazuddherjanakaiH, saMvego bhavabhayaM mokSAbhilASo vA paramayanaM gamanaM yeSu tAni tathA saiH puSyadetutvAtu puSyaH || 6 || A adhikRta pUjA puSya stotra vi. bhedathI ghaNAM prakAranI che tyAM pUSpAdi pUjA kahIne be gAthAthI stotra pUjA darzAve che... gAzartha - zarIranA lakSaNa, zreSTha AcAra pAlana janadi guNa Awwwww zrISoDazakaprakaraNamu-9 ( 117 3 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAna namana bhayane abhivyakti zira bhaMgI ja arthavALa viSayavALA, gaMbhIra, vividha varNathI joDAyelA, Azaya vizuddhine jagADanAra, saMvega rasamaya, puNyanA hetubhUta, potAnA pApanuM nivedana karanArA, praNidhAnanI pradhAnatAvALA, aneka arthavAlA akhkhalita vi. guNavALA uttamabuddhivALAoe racelA stotrathI pUjA karavI joIe. vizeSArtha - piDa - zarIranA 1008 lakSaNone darzAvanAra. kiyA- sarva atizayavALA, duvara pariSadane jItavA vi. suMdara AcAronI prarUpaNA karanArA, guNa - AtmasvabhAvanA avinAbhUta jJAnAdi guNonuM varNana karanArA gaMbhIra - sUkSmamatithI jANI zakAya tevA arthavALA, vividha varNa saMyukta aneka jAtanAM chaMda alaMkAra bhaMgIthI vicitra je varSo tenAthI yukta, zAMtarasanI abhivyakti dvArA AzayanI zuddhi karanArA, saMvega - saMsAranA bhayane ke mokSanI joradAra IcchAne darzAvanArA. puNya - jenA nimitte uMcA sthAne javAya tevA. pApanivedana garbha - rAgAdithI karelA pAponuM nivedana karanAra praNidhAna purassara - ekAgratAnI pradhAnatAvALA. pApAnAM rAgadveSamohakRtAnAM, svayaMkRtatvena nivedanaM garbho'ntargatabhAvo yeSAM tAni tathA taiH praNidhAnamaikAmyaM tatpurassarairupayogapradhAnairitiyAvadvicitrAthaibahuvidhArthayuktairaskhalitAdayo guNAH askhalitAmilitAvyatyAneDitAdilakSaNAstairyutairabhivyAhArakAle stotraizca mahAmatibhirviziSTabuddhibhigraMthitairiyaM pUjA kartavyeti pazcAtsambandhanIyam / / 7 // vicitrArtha - aneka prakAranA arthavALA ane bolatI vakhate asmalitAdi guNa yukta skUlanA vagaranA .. amilita - visadgaza padothI aneka jAtanA dhAnyane meLavanAranI jema je maLeluM nahiM, te amilita, athavA viparyata pada vAkya jemAM meLavelA na hoya paNa yathAsthita ja meLavelA hoya athavA pada vAkyano viccheda jemAM barAbara che. avyatyAgraMDita - vividha prakAranA aneka zAstronA pada vAkya rUpa pallavone vimizra karI dIdhelo hoya te vyatyAgreDita, athavA jyAM tyAM thI jema tema padone ke vAkyone toDI nAMkhIne guMthI kADhelA hoya te vyatyAgraMDita AvuM ja na hoya te avyatyAgraMDita AvA lakSaNo yukta temaja viziSTa buddhimAnoe gUMthelA stotro (stavana) vaDe stotra pUjA karavI joIe . 6I | 7. L118 zISoDazakaprakaraNa-9 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathaM punaH stotrebhyaH pUjA syAdityAha || zubhabhAvArthaM pUjA stotrebhyaH sa ca paraH zubho bhavati / sadbhUtaguNotkIrttanasaMvegAtsamarasApattyA // 8 zubhabhAvArthaM pUjA sarvApi puSpAdibhiriSyate, sa ca bhAvaH stotrebhyaH paraH prakRSTaH zubho bhavati, sadbhUtAnAM vidyamAnAnAM guNAnAM jJAnAdInAM yatkIrttanam tena saMvego mokSAbhilASastataH same bhAve raso'bhilASo yasyAM tAdRzyApattyA prAptyA hetabhUtayA paramAtmaguNopayogena paramArthatastadananyavRttilakSaNayA, tatazca 'puSpAditaH zubhatarapariNAmanibandhanatvena stotrANAM viziSTapUjAhetutvaM siddhaM bhavati // 8 // stotrodhI dhUma DevI rIte thAya ? te have che... gAthArtha :- saghaLIe pUjA zubhabhAva mATe che. ane stotrothI sadbhUta guNo gAvAthI saMvega pragaTe che. ane tenAthI samarasanI (paramAtmabhAva)nI prApti thatI hovAthI puSpAdipUjA karatA stotrathI uccakoTinA zubhabhAvo pragaTe che. mATe stotra pUjAno hetu che e siddha thayuM. - vizeSArtha :- samarasApatti - pa2mAtmanA svarUpabhUta je jJAnAdiguNa teno upayoga - tanmaya janavuM // 8 // athAnyathA pUjAbhedatrayamAha / kAyAdiyogasArA trividhA tacchuddhyupAttavittena / tadaticArarahitA sA paramAnye tu samayavidaH // 9 // kAyAdayo ye yogAstatsArA tatpradhAnA trividhA triprakArA kAyayogasArA vAgyogasArA manoyogasArA ca teSAM kAyAdiyogAnAM zuddhiH kAyAdidoSaparihArapUrvekAgrapravRttistayopAttaM yadvittaM tena kAraNabhUtena yA tadaticAraiH zuddhayaticAraiH rahitA sA paramA pradhAnA pUjA'nye tu samayavida AgamajJA iti vadantIti zeSaH / / 9 / / bIjI rIte pUjAnA traNa prakAra batAve che... zrISoDazakaprakaraNam9 119 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha :- kAyAdiyoganI pradhAnatAvALI teonI zuddhithI karAtI temaja) prApta thayelA dhanathI je zuddhinA aticArathI rahita karAya che.te traNa prakAranI zreSTha pUjA anya zAstrajJapuruSo kahe che. vizeSArtha :- kAyayoganI pradhAnatAvALI, vacanayoganI pradhAnatAvALI manayoganI pradhAnatAvALI ema traNaprakAranI pUjA che. AvI pUjA je kAyAdi doSane dUra karavA pUrvaka ekAgra citte pravRtti karavA dvArA meLavela dhanathI karAya che, ane jenAthI zuddhimAM aticAra lAge tevA aticAra vinAnI pUjAne anya AgamajJAtAo pradhAna pUjA kahe che. / 9 / tisRNAmapyetAsAmanvarthanAmabhedamAha / vighnopazamanyAdyA gItAbhyudayaprasAdhanI cAnyA / nirvvANasAdhanIti ca phaladA tu yathArthasaJjJAbhiH // 10 // vighnAnupazamayatIti vighnopazamanyAdyA kAyayogasArA gItA kathitA'bhyudayaM prasAdhayatItyabhyudayaprasAdhanI cAnyA'parA vAgyogapradhAnA, nirvvANaM sAdhayatIti ca manoyogasArA; phaladAtu phaladaivaikaikA yathArthasaJjJAbhiranvarthAbhidhAnairetAsAM samantabhadrA sarvamaGgalA sarvvasiddhiphaletyetAnyapyanvarthanAmAni gIyante / tatheha prathamA prathamAvaJcakayogAtsamyagdRSTerbhavati, dvitIyA tu dvitIyAvaJcakayogAduttaraguNadhAriNastRtIyAkIca tRtIyAvaJcakayogAtparamazrAvakasyaiva, prathamakaraNabhedena granthyAsannasya ca dharmamAtraphalaiveyaM sayogAdibhAvAda- nubandhasiddhezcetyayaM pUjAvizikAyAM vizeSaH / / 10 / / A traNe pUjAnA sArthaka nAma (darzAve che) no bheda kholatA kahe che... gAthArtha H- kAyayoganA sAravALI prathama pUjA vighnane upazAMta karanArI che. vacanayoganA sAravALI bIjI pUjA abhyudayane sAdhanArI che. manoyoganA saravAvALI trIjI pUjA nirvANa sAdhanArI che. e pramANe yathArtha saMjJA vaDe phaLa ApanArI che. vizeSArtha :- vighnopazamanI Adi traNa pUjAnA samantabhadrA, sarva maMgalA, sarvasiddhiphaLA A sAnvartha nAmo paNa kahelA che, tathA prathama avargIka zrISoDazakaprakaraNam-9 120 www.jainelibrary:org Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogathI samakitIne pahelI pUjA hoya che. bIjA avaccaka yogathI uttaraguNadhArIne sAmAyika pauSadha pratikramaNAdi uttaraguNane dhAraNa karanArane hoya che. trIjA avaccaka yogathI trIjI pUjA parama zrAvakane hoya che. prathama karaNa - yathApravRttakaraNathI graMthI najIka rahelAne apunabaMdhakane paNa jinapUjA hoI zake che. A dharma mAtra phaLa ApanArI che. kAraNake tevA jIvane sayogAdi prApti thAya che. paNa jJAna ane praNidhAnAdi na hovAnA kAraNe anubaMdha paDato nathI, Ano vistAra pUjAviMzikAthI jANavo. eTale ke - yathA pravRttakaraNathI graMthI najIka Avela dUrabhavya ane abhavya anaMtIvAra sadyogAdi - jina dharma (dravyathI) pAme che. paNa apUrvakaraNa rUpI tIkSNa kuhADInA abhAve graMthabheda karI zakatA nathI. tethI nidhano manudha 5utI nathI. | // 10 // tisRSvapi yadbhavati tadAha / / pravaraM puSpAdi sadA cAdyAyAM sevate tu taddAtA / Anayati cAnyato'pi hi niyamAdeva dvitIyAyAm // 11 // trailokyasundaraM yanmanasApAdayati tattu caramAyAm / akhilaguNAdhikasadyogasArasadbrahmayAgaparaH // 12 // pravaraM-pradhAnaM puSpAdi puSpagandhamAlyAdi sadA ca sarvadaivAdyAyAM prathamapUjAyAM 'sevate tu' - sevata eva svahastena dadAtyevetyarthaH tadAtA tatpUjAkartA / Anayati ca vacanenAnyato'pi hi kSetrAntarAt prastutaM puSpAdi niyamAdeva. nizcayAdeva dvitIyAyAM pUjAyAm / / 11 / trailokyetyAdi / trailokye triSu lokeSu, pradhAnaM sundaraM yatpArijAtakusumAdi nandanavanagataM, tattu-tadeva manasAntaHkaraNenApAdayatyupanayati caramAyAM nirvANasAdhanyAM taddAtetyatrApyabhisambandhyate'yameva viziSyate'khilairguNairadhikaM sadyogAnAM saddharmavyApArANAM sAraM phalakalpamajarAmaratvena hetunA yat sadbrahmA paramAtmasvarUpaM tasya yAgo yajanaM pUjanaM tatparastadekadattabuddhiH; akhilaguNAdhikasya hi pUjA'khilaguNAdhikaM pUjopakaraNaM manasi nidhAyAtizayitaparitoSAya buddhimatA vidheyetyarthaH / / 12 / / wounuwaudoowa zrISoDazakaprakaraNa 0 121 & ... .. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNe pUjAmAM je thAya te batAve che. .. gAthArtha :- prathama pUjAmAM uccakoTinA puSpa vi. sadA potanA hAthe ja pUjA karanAra mUke che (pratimA upara caDhAve che) bIjI pUjAmAM bIjA sthAnathI phUla vi. cokkasa maMgAve che. saghaLA guNothI adhika saMghoganA sArabhUta je paramAtmA svarUpa tenI pUjA karavAmAM tatpara puruSa trIjI pUjAmAM traNe lokomAM suMdara kalpavRkSAdinA puSpa vi. ne manathI (kalpanAthI) ApAdAna kare che - (lAvIne prabhune caDhAve che.) vizeSArtha :- saddharmanA vyApArano sAra ajara amara padano hetu hovAthI paramAtma svarUpanI pUjA karavAmAM dattacittavALA banI sarvaguNothI adhikanI sarva guNothI caDhiyAtA evA pUjoparaNa manamAM lAvI atizaya saMtoSa mATe buddhizALIe pUjA karavI. || 11 || || 12 || atra pUjAyAM snAnAdigataM pUrvapakSamudbhAvayati / snAnAdau kAyavadho na copakAro jinasya kazcidapi / kRtakRtyazca bhagavAn vyarthA pUjeti' mugdhamatiH // 13 // snAnAdau snAnavilepanasugandhipuSpAdau pUrvokte kAyavadhI jalavanaspatyAdivadhaH spaSTa eva bhavati, sa ca pratiSiddhaH, na copakAraH sukhAnubhavarUpo jinasya vItarAgasya muktivyavasthitasya, taMta: snAnAdyavinAbhAvikAyavadhAt kazcidapi bhavati / kRtakRtyazca niSThitArthazca sa bhagavAnna kiJcittasya karaNIyamasmadAdibhirasti, tasmAdvyarthA niSprayojanA pUjetyevaM mUDhamatiravyutpannabuddhiH paryanuyuGkte // 13 // A pUjA viSe snAnAdi saMbaMdhI pUrvapakSa khullo kare che. : gAthArtha :- snAna vilepana sugaMdhI puSpa vi. mAM pANI vanaspati vi. nA jIvono vadha thAya che. ane prabhune kazo paNa upakAra thato nathI. temaja prabhu kRtakRtya che. mATe pUjA nakAmI che. evI mUDhamativALo kuzaMkA kare che. vizeSArtha H- snAnAdimAM jIva vadha (spaSTa) cokhkho dekhAya ja che. zrISoDazakaprakaraNam-9 122 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvavadhano zAstramAM niSedha che. pUjA karavAthI prabhune kazo paNa sukhano anubhava thato nathI. kAraNa pote to mokSamAM birAjamAna che. paramAtmA kRtArtha che mATe ApaNe prabhunuM kazu paNa kAma karavAnuM bAkI raheluM nathI. A sarvakAraNa vicAratA pUjA nakAmI bhAse che. evo eka prazna mUDhamativALAno ubho thAya che. / 13 / / etaddoSaparihArAya kArikAdvayamAha / kUpodAharaNAdihakAyavadho'pi guNavAn mato gRhiNaH / mantrAderiva ca tatastadanupakAre'pi phalabhAvaH // 14 // kRtakRtyatvAdeva ca tatpUjA phalavatI guNotkarSAt / tasmAdavyarthaiSA'rambhavato'nyatra vimaladhiyaH // 15 // kUpodAharaNAtsamayaprasiddhAdiha pUjAprastAve kAyavadho'pi jala vanaspatyAdhupaghAto'pi guNavAn saguNo mato'bhipreto gRhiNI gRhasthasyAlpavyayena bahvAyabhAvAt / anena kAyavadhadoSaH parihRtaH / A doSa dUra karavA mATe graMthakAra be gAthA vaDe samAdhAna kare che... gAthArtha H- kUvAnA dAkhalAthI pUjAnA prasaMgamAM jIvavadha paNa gRhastha mATe guNakArI mAnelo che. maMtrAdinuM smaraNa vi. maMtrAdine anupakArI hovA chatAM tenAthI phaLa prApti thAya che. tema prabhupUjAmAM paNa samajavuM. gAthArtha H- bhagavAna kRtakRtya hovAthI ja temanI pUjA guNano vadhAro karatI hovAthI saphaLa thAya che. (eTale ke pUjA utkRSTa guNavALAno viSaya bane che. kRtakRtya guNa paNa utkRSTa guNa che, tethI tevA guNavALAnI pUjA saphaLa ja bane) AnAthI A chello doSa dUra bhAgI jAya che. mATe zarIra gharabAra vigerenA AraMbhamAM paDelA gRhasthane A pUjA prayojanavALI ja che, ema nirmalabuddhi-pratibhAvALA kahe che. tatastasyA pUjAyAH sakAzAttadanupakAre'pi pUjyAnupakAre'pi mantrAderiva ca mantrAgnividyAderiva ca, phalotpAdaH yathA smaryamANamantrasevyamAnajjvalanAbhya zrISoDazakaprakaraNam-9 123 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syamAnavidyAderanupakAre'pi mantrAdInAM tatsvAbhAvyAdviSazItApahAra vidyAsiddhyAdirUpaphalabhAvastathA jinapUjanato jinAnAmanupakAre'pi pUjakasya tatsvAbhAvyAdvi ziSTapuNyalAbharUpaphalabhAvaH etena na copakAro jinsyetitoSa: parataH ||94nI vizeSArtha - thoDA khacamAM ghaNI kamANI thatI hovAthI kUvo khodatA meluM thavAya paNa pANI nIkaLatA badhu sApha karI zakAya evA kUvAnA dAkhalAthI pUjAnA prastAvamAM vanaspati vi. nI hiMsA paNa gRhastha mATe guNakArI kahI che. kAraNake sAmAnya (svarU5) hiMsA thatA tenA nimitte jAgatA Atma adhyavasAyathI AtmA para coTelA ghaNAM kama kharI paDe che. A vAtathI "kAyavadha doSakArI che", teno nirAsa thayo. jema maMtranuM smaraNa karavAthI agnine sevavAthI vidyAno abhyAsa karavAthI maMtrAdine kazo upakAra thato nathI. paNa matrAdi potAnA svabhAvathI ja viSa ThaMDIne dUra kare che ane vidyA siddhirUpa phaLa Ape, tema jinezvaranI pUjAthI prabhune kazo paNa upakAra na thavA chatAM paNa pUjanArane tenA svabhAvathI viziSTa puNya lAbha thAya che. AnAthI bIjo doSa dUra karyo / 14 || kRtakRtyatvAdeva ca siddhArthatvAdeva ca tatpUjA devapUjA phalavatI saphalA guNotkarSAdutkRSTaguNaviSayatvAdanena caramadoSo nirastaH / nigamayati-tasmAdavyarthA saprayojanaiSA pUjA'nyatrazarIrasvajananiketanAdAvArambhavata iti vimaladhiyo nirmalabuddhayo bruvate / nanvanyatrArambhavato'trAdhikAra iti ko'yaM niyamo ? jinapUjanasya kUpodAhAraNena svajanitArambhadoSavizodhanapUrvakaguNAntarAsAdakatveyaterapyadhikAraprasaGhagAt, sAvadyatve cAnyatrArambhavato'pyanadhikAraprasaGgAt, nahi kuTumbAdyarthaM gRhI sAvadye pravarttata iti dharmArthamapi tena tatra pravartitavyaM, yato naikaM pApamAcaritamityanyadapyAcaritavyamiti / vizeSArtha - (pUrvapakSa) bIjA sthale AraMbha karanArone ja pUjAno adhikAra che. evo niyama zA mATe ? kAraNake jinapUjA to kUvAnA T ( 124 zrISoDazakaprakaraNamudra --- ------------------- -- Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udAharaNathI pUjAnA viSe pedA thayela AraMbha doSane zuddha karavA pUrvaka anyaguNane arpaNa karanAra che. tethI munine paNa pUjAno adhikAra prApta thavAno saMbhava che ja. ane pUjA sAvadyarUpa che te mATe yati temAM pravRtti karatA nathI, ema jo kahezo to anyatra AraMbhavALo paNa adhikArI thavAno prasaMga Avaze. gRhastha parivAra vi. mATe sAvadyamAM pravRtta thato hoya to tene dharma mATe pApa karavuM evuM to che nahiM, kAraNake jene eka pApa karyuM hoya tene bIjuM pApa karavuM joIe evuM to nathI. upAdhyAyajI samAdhAna kare che - (uttara pakSa) anyatra AMrabhavALAno asadAraMbhano nAza karavA sAruM saAraMbha rUpa jinapUjAmAM adhikAra che. anubaMdha ahiMsA rUpa hovAthI te gRhasthane jinApUjAthI asaduAraMbhano nAza saMbhavI zake che. yatito haMmezane mATe sarva AraMbhathI nivRtta hovAthI tyAM - jina pUjA karavAmAM temane adhikAra nathI. atrocyate'nyatrArambhavato'sadArambhasya sato nAzAya sadArambhe jinapUjAdAvadhikArittvaM, anubandhAhiMsArUpAttatastasya tannAzasambhavAt, yatestu sadA sarvArambhanivRttatvAnna tatrAdhikAraH 'prakSAlanAddhItyAdinyAyAttasmAdasadArambhanivRttikAmanAvAnihAdhikArIti na kazciddoSaH / kUpodAharaNenApi pravarttamAnasya sAdhostatrAvadyameva citte sphurati utkRSTaguNArUDhatvAnnatu gRhiNo'tathAtvAditi kartRpariNAmavazAdadhikArAnadhikArau, ata eva sAmAyikasthasya gRhiNo'pi tatrAnadhikAro'nyasyApi pRthivyAdhupamardabhIroryatanAvataH sAvadyasaGkeparuceryatikriyAnurAgiNo na dharmArthaM sAvadhapravRttiyuktetyapyAhuriti kRtaM vistarekha | 9 || kAdava lagADIne sApha karavo tenA karatA kAdavathI dUra rahevuM bahetara che." Avo nyAya hovAthI asaAraMbhathI nivRtta thavAnI IcchAvALo ja adhikArI che. eTale AraMbharUpI kAdava lagADI pUjA dvArA te kAdava dUra karavo sAdhu mATe yogya nathI. kUvAno dAkhalo laI sAdhupUjAmAM pravRtta thAya to tyAre tenA cittamAM "are A puSpa cuMTavuM to pApa che' are A to sacitta pANI che" ItyAdi pApa ja skurAyamAna thAya che. kAraNa pote uMcA guNa para caDhelo che. jyAM (saMyamamAM) prANI mAtranI hiMsAthI bacavAnuM zrISoDazakaprakaraNamU9 125) Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya che. prANI vadhanA sarvathA paccakakhANa karelA che. jyAre gRhastha tevo nathI ema kartAnA pariNAmanAM AdhAre adhikAra ane anadhikAra prApta thAya che. eTalA mATe ja to sAmAyikamAM rahelA gRhasthane paNa temAM adhikAra nathI. bIjA paNa jeo mATi puSpa vi. ne pagathI kacaDI nAMkhavA vi. mAM DaranAra hoya, jayaNAvALA hoya pApapravRtti dUrakaravAnI IcchAvALA hoya, sAdhu kriyAno rasIyo hoya. tevA gRhasthane paNa dharma mATe sAvadya pravRtti yukta nathI ema paNa keTalAka kahe che. te 15 II evaM sacodyaparihArAM pUjAmabhidhAya phaladvAreNa nigamayannAha / iti jinapUjAM dhanyaH zRNvan kurvaMstadocitAM niyamAt / bhavavirahakAraNaM khalu sadanuSThAnaM drutaM labhate // 16 // ityevaM jinapUjAM dhanyo dharmadhanaH zRNvannarthataH kurvan kriyayA, tadA tasminkAle ucitAM yo niyamAnnizcayena, bhavavirahakAraNaM sadanuSThAnaM zobhanAnuSThAnaM drutaM khalu zIghrameva labhate / / 16 / / ema zaMkA samAdhAna pUrvaka pUjA batAvIne tenuM zuM phaLa che te batAvavA dvArA nigamana karatA graMthakAra kahe che.... gAthArtha :- to te kAlane ucita AvI jinapUjAne dharmadhanavALo arthathI sAMbhaLato ane kriyAthI karato cokkasa bhavavirahanA kAraNabhUta sad anuSThAnane jaldI meLave che... / 16 // I Iti navamuM SoDazakamAM kaws 126 zrISoDazakaprakaraNayuddha Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dazamaM pUjAphala SoDazakam sadanuThAnaM labhata ityuktaM tatsvarUpamevAha / sadanuSThAnamataH khalu bIjanyAsAtprazAntavAhitayA / / saJjAyate niyogAtpuMsAM puNyodayasahAyam // 1 // sadanuSThAnamataH khalu ucitakramajanitAdeva bIjanyAsAtpuNyAnubandhipuNyanikSepAt, prazAntaM voDhuM zIlaM yasya tadbhAvastayA cittasaMskArarUpayA, saJjAyate niSpadyate, niyogAdabhyAsAt puMsAM manuSyANAM puNyodayasahAyaM puNyAnubhAvasahakRtam / / 1 / / ta sahanuSThAna-25356zavi cha... gAthArtha :- ucita kramathI utpanna thayela puNyAnubaMdhI puNyarUpI bIjanA vAvetarathI prazamarasanA saMskAravALuM citta banAvo dvArA abhyAsathI niyamA) manuSyone sadanuSThAna puNyodayanuM sahakArI bane che. vizeSArtha :- sadanuSThAna meLavavAthI puNyAnubaMdhI puNyanI prApti thAya citta to upazama rasa nA hojamAM taratu thaI jAya ane ucca (uttama) kriyAno abhyAsa karavAnI Teva paDe, ane A puNyane vadhAravAnuM kAma kare cha. 4thI. uttarottara dharma bhATe sAmagrI maNatIya cha. // 1 // ucitakrama - tathAbhavyatAnA paripAkathI sadguru vi.nA yoga dvArA anukrame graMthI najIka AvatA puNyAnubaMdhI puNyanuM vAvetara thAya che. tadeva bhedata Aha / tatprItibhaktivacanAsaGgopapadaM caturvidhaM gItam / tattvAbhijJaiH paramapadasAdhanaM sarvamevaitat // 2 // tatsadanuSThAnaM prItibhaktivacanAsaGgA ete zabdA upapadAni pUrvapadAni yasya 280056SA (a R AN REPARANAS zrISoDazakaprakaraNa-10 erato 127 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattathA caturvidhaM gItaM zabditaM tatvAbhihastattvavidbhiH, paramapadasya mokSasya sAdhanaM sarvamevaitaccaturvidhaM prItyanuSThAnaM bhaktyanuSThAnaM vacanAnuSThAnamasaGgAnuSThAnaM ca / / 2 / / 4 methI zivi cha... gAthArtha - prIti bhakti vacana ane asaMga A zabdo jenA pUrva pado che, te rIte A sadanuSThAna tattvapuruSoe cAra prakAranuM kahyuM che. A cAreya bhuti sujanA sAdhana cha. // 2 // tatrAdyasvarUpamAha / yatrAdaro'sti paramaH prItizca hitodayA bhavati kartuH / zeSatyAgena karoti yacca taprItyanuSThAnam // 3 // yatrAnuSThAne AdaraH prayatnAtizayo'sti prItizcAbhirucirUpA hita udayo yasyAH sA tathA bhavati karturanuSThAtuH zeSANAM prayojanAnAM tyAgena ca tatkAle yacca karoti tadekamAtraniSThatayA tatprItyanuSThAnaM jJeyam / / 3 / / gAthArtha :- je anuSThAnamAM katano atizaya Adara hoya ane (katane) joradAra hitodayavALI prIti hoya temaja te anuSThAna karanAra bAkInA kAryo choDI samayasara je anuSThAna kare te prIti anuSThAna vAya. vizeSArtha :- jenA upara prIti vizeSa hoya tenuM kAma ApaNe bIjuM kAma choDI pahelA karIe chIe, eja tenA pratyenI prIti sUcaka che. tevo prabhu upara prema hoya to prabhue bhAkhela kAryamAM phAMphAM na mArIe ke veTha na utArIme / / 3 / / dvitIyamAha / gauravavizeSayogAdbuddhimato yadvizuddhatarayogam / kriyayetaratulyamapi jJeyaM tadbhaktyanuSThAnam // 4 // gauravaM-gurutvaM-pUjyatvaM tasya vizeSayogo'dhikasambandhastato buddhimato | 128 zrI SoDazakaprakaraNa-10 waWARARIAAAAAAAAAANT Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSagrAhidhIzAlinaH yadanuSThAnaM vizuddhatarayogaM vizuddhataravyApAraM kriyayA bAhyakAraNenetaratulyamapi prItyanuSThAnatulyamapi jJeyaM tadevaMvidhaM bhktynusstthaanam || 4 || gAthArtha :- gaurava vizeSanA yoge buddhizALI je vizuddhatara vyApAra Acare che, te bAhya kAraNathI prIti anuSThAnane sarakho hovA chatAM AvA vyApArane bhakitaanuSThAna tarIke jANavuM || 4 || Aha kaH punaH prItibhaktyorvizeSa ucyate / / atyantavallabhA khalu patnI tadvaddhitA ca jananIti | tulyamapi kRtyamanayorjJAtaM syAprItibhaktigatam // 5 // atyantavallabhA khalvatyantapriyaiva patnI - bhAryA, tadvatpatnIvadatyanteSTaiva hitA ca hitakAriNIti kRtvA jananI mAtA, tulyamapi sadRzamapi kRtyaM bhojanAcchAdanAdyanayorjananIpalyorjJAtamudAharaNaM syAt prItibhaktigataM prItimavittaviSayaM, prItyA-palyAH vite; bhaktyA mAturitIyAn vizeSa itibhAvaH prItittva bhaktitve kriyAguNamAnorathikaharSagatau jAtivizeSAviti tardhyAnusAriNa: || k || prIti bhakitamAM phera zu che ? te darzAve che... gAthArtha H- patnI jema atyaMta priya hoya tema mAtA hita karanArI hovAthI atyaMta ISTa ja che. temanuM potAne karavA yogya kRtya paNa sarakhuja che. prIti bhaktinA viSayamAM bheda tapAsavA bannenuM udAharaNa dhyAnamAM levuM. vizeSArtha :- eTale patnine khAvA pIvAnuM oDhavA besavAnuM vi. jIvana jarUrIyAta sarva sAmagrI pati prItithI Ape che. jyAre mAtAne bhaktithI Ape che. ATalo ja baMnemAM bheda che. tArkika vidvAnonI bhASAmAM (nA anusAre) kahIe to prItitva ane bhaktitva kriyAguNa eTale pravRttimAM anuguNa - anukUla preraka arthAt cikIrNAjanaka mAnasika ullAsa - tenA be prakAra prIti - bhakti zrISoDazaka prakaraNam-10 129 - Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM rahela jAti vizeSa che. eTale prIti ane bhakti pravRttimAM preraNA dAyaka che | paI tRtIyamAha / vacanAtmikA pravRttiH sarvatraucityayogato yA tu / vacanAnuSThAnamidaM cAritravato niyogena // 6 // vacanAtmikA''gamArthasmaraNAvinAbhAvinI pravRttiH kriyArUpA sarvatrasasmin dharmavyApAre kSAntipratyupekSAdau aucityayogato dezakAlapuruSavyavahArAdyAnukUlyena yA tu bhavati, idameva pravRttirUpaM vacanAnuSThAnaM cAritravataH sAdhorniyogena niyamena bhavati, tasyaiva bhavadurgalaGghanaM SaSThaguNasthAnAvAptestatra ca lokasaJjJAbhAvAnnAnyasya viparyayAnnizcayanayamatametadvyavahAratastvanyasyApi mArgAnusAriNo vacane pravarttamAnasya dezata idaM bhavatyeveti draSTavyam / / 6 / / gAthArtha :- Agama arthanA smaraNa sAthe avinAbhAvinI sarva ThekANe aucitya jALavI rAkhanArI pravRtti te vacanAnuSThAna che. cAritrIne A anuSThAna nizcayathI hoya che. vizeSArtha :- kSamA paDilehaNa pariSahajaya vi. koI paNa dharma kriyAmAM Agama arthane yAda karavA pUrvaka deza kALa puruSa vyavahAra vi, ne anukUla rUpe je pravRtti karavI te vacanAnuSThAna che. saMyamI ne A nizcayathI hoya che. kAraNa ke tene bhava durgane olaMghavA mATe chaThTha guNasthAna prApta thayeluM che. ane te guNaThANe lokasaMjJAno abhAva hovAthI pote barAbara vacanane anusarI zake che. bIjAne tevo aTala nizcaya na hovAthI nizcayanayanA mate A anuSThAna nathI hotuM tyAre vyavahArathI to vacanamAM pravRtta thanAra mArgAnusArIne paNa dezathI A anuSThAna hoya che. ema samajavuM. II 6 | turyasvarUpamAha / yattvabhyAsAtizayAtsAtmIbhUtamiva ceSTyate sadbhiH / tadasaGgAnuSThAnaM bhavati tvetattadAvedhAt // 7 // = ======= 130 zrISoDazaka prakaraNamU-10 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yattu-yatpunarabhyAsAtizayAdbhUyo bhUyastadAsevanena saMskAravizeSAt sAtmIbhUtamiva candanagandhanyAyenAtmasAdbhUtamiva ceSTayate - kriyate sadbhiH satpuruSairjinakalpikAdibhistadevaMvidhamasaGgAnuSThAnaM, dhAtu prAthamikavacanasaMskArAt / / 7 / / bhavatitvetajjAyatepunaretattadAve have thothA anuSThAnanuM sva35 have che.... gAthArtha H- abhyAsanA atizayathI dharma pravRtti jANe AtmasAt thaI gaI hoya tema satpuruSo vaDe je sevAya (ceSTAkarAya) te asaMgaanuSThAna che te prAthamika - pahelAnA Agama saMskArathI pedA thAya che. vizeSArtha :- vAraMvAra te anuSThAnanuM sevana karavAthI saMskAra pedA thAya che., tenA lIdhe caMdanagaMdhanI jema ekameka thayelA hoya tema jinakalpI vi. satpuruSo je pravRtti kare che te asaMgaanuSThAna che. A prAthamika vacananA saMsArathI thAya che. // 7 // vacanAsaGgAnuSThAnayorvizeSamAha // cakrabhramaNaM daNDAttadabhAve caiva yatparaM bhavati / vacanAsaGgAnuSThAnayostu tajjJApakaM jJeyam // 8 // cakrabhramaNaM kumbhakAracakrapravartanaM daNDAddaNDasaMyogAttadabhAve caiva yatparamanyadbhavati, vacanAsaGgAnuSThAnayoH prastutayostu tadeva jJApakamudAharaNaM jJeyaM / yathA cakrabhramaNamekaM daNDasaMyogAtprayatnapUrvakAdbhavati evaM vacanAnuSThAnamapyAgamasaMyogAt pravarttate, yathA cAnyaccakrabhramaNaM daNDasaMyogAbhAve kevalAdeva saMskArAparIkSayAtsambhavatyevamAgamasaMskAramAtreNa vastuto vacananirapekSameva svAbhAvikatvena yatpravarttate tadasaGgAnuSThAnamitIyAn bheda itibhAvaH // 8 // vacana anuSThAna ane asaMga anuSThAnamAM taphAvata zuM che te darzAve che..... gAthArthaH- daMDayoge cakrabhame ane tenA vinA cakrabhamyA kare basa Aja vacanaanuSThAna ane asaMgaanuSThAnanuM udAharaNa jANavuM. vizeSArtha :- jema eka to daMDanA saMyogathI cakra bhame tema prayatna zrISoDazaka prakaraNam-10 131 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvakanI dharma pravRtti te vacanaanuSThAna ane bIju daMDanA saMyoga vinA mAtra vega rUpI saMskArano nAza na thayo hovAthI thoDu je cakranuM bhramaNa cAle che. tema Agama saMskAra mAtrathI eTale hakIkatamAM vacananI apekSA rAkhyA vagara potAno svabhAva ja evo vaNAI gayo hoya ke te dharma pravRtti karyA ja kare. A ja asaMgaanuSThAna. basa dekhAvamAM baMnenI pravRtti sarakhI chatAM eka vacanano AdhAra laI pravarte, tyAre bIjAne to tevo svabhAva ja banI gayo hoya che, ATalo bheda che. | 8 || eSAmeva caturNAmanuSThAnAnAM phalavibhAgamAha - abhyudayaphale cAdye niHzreyasasAdhane tathA carame / etadanuSThAnAnAM vijJeye iha gatApAye // 9 // abhyudayaH svargastatphale evAdye prItibhaktyanuSThAne, niHzreyasaM mokSastatsAdhane tathA carame vacanAsaGgAnuSThAne, eteSAmanuSThAnAnAM madhye vijJeye iha prakrame gatApAye vighnarahite, ata eva pUrvasaMyamaH svargaheturapUrvasaMyamazca mokSaheturiti siddhAntanAH || 8 || A cAreya anuSThAna zuM zuM phaLa ApanAra che te darzAve che.... gAthArtha - pahelA be anuSThAna abhyadaya svagadi phaLa ApanArA che. ane chellA be mokSanA sAdhana che, temaja A banne vighna vagaranA che. vizeSArtha - chellAM be mAM vidana nathI eTale mokSa maMjIla pahoMcavA mATe A be anuSThAna mArga (sAdhana) rUpe che. A mArge caDelAne mokSa maMjIla sudhI pahoMcatA koI pariSahAdi ke kaSAyAdi bAdhA karI zakatA nathI.. eTale ja to rAmacaMdrajIne sItendra kSobhAvI na zakyA. mATe ja to pUrvasaMyama svargano ane apUrvasaMyama mokSano hetu che, evo siddhAMtano nyAya che. eTale sarAgI saMyama svarganuM kAraNa bane che, mATe ja to prabhu eka vacce devano bhava kare che. eTale sAta guNaThANA sudhI prathamanA be anuSThAna hoya che. jyAre apUrvakaraNanA chaThThA bhAge apUrvasaMyama prApta 1. nana || ( 132 zrISoDazakaprakaraNa-10 thI NITIES Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che. mATe ja tyAM bhava prAyogya pravRttino baMdha viccheda prApta thAya che. mATe ja AgamaArasapahANanI takatImAM "sarAga saMyama saMyamasaMyama kAma nirjarA bAlatapaNi devasya" "ane samIura nimiNa jiNavana aguru bahucachilaMsi tIsaMto" AvA siddhAMta vacano kaMDArAyA che. bakuza kuzIla cAritrIne pramAda bahulatA hovAthI saMpUrNa vacanAnuSThAna kahevuM kaThIna che. // 9 /. eteSveva caturkhanuSThAneSu paJcavidhazAntiyojanAmAha // upakAryopakArivipAkavacanadharmottarA matA zAntiH / Adyadvaya tribhedA caramadvitaye dvibhedeti // 10 // upakArI upakArakRdapakArI duHkhadaH, vipAko'dRSTakarmaphalAnubhavo dRSTAnarthaparamparA vA;vacanam-AgamaH, dharmaH prazamAdirUpastaduttarA tatpadottarapadAbhidheyA kSAntiH kSamA paJcavidhA matA'bhipretA, tatrAdyadvaye prathamAnuSThAnayugme tribhedA triprakArA, caramadvitaye tu vacanAsaGgarUpe dvibhedeti dvidhA, tatropakAryuktaM durvacanAdyapi sahamAnasyopakArikSAntirmama prativacanena mA bhUdupakArasambandhakSaya iti kRtvA / A ja cAra anuSThAnomAM kayA anuSThAnamAM kevA prakAranI kSamA hoya che. te darzAve che... . gAthArtha :- upakArI kSamA apakArI kSamA vipAkakSamA vacanakSamA dharmottara kSamA ema pAMca prakAranI kSamA che. temAM pahelA be anuSThAnamAM prathama traNa prakAranI kSamA hoya che. ane chellAM be anuSThAnamAM chellI be prakAranI kSamA hoya che. * vizeSArtha : koI upakArI kaDavA veNa vi. bole chatAM A mAro upakArI che rakhene sAme bolavAthI upakArasaMbaMdha tUTI jAya, ema mAnI sahana kare te upakArI kSamA. mama durvacanAdyasahamAnasyAyamapakArI bhaviSyatIti dhiyA kSamAM kurvato'pakArikSAntiH / vipAkaM narakAdigata- karmaphalAnubhavalakSaNamanupazyato duHkhabhIrutayA manuSyabhava eva vA'narthaparamparAmAlo zrI SoDazaka prakaraNamu-10 - 133 S ka Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cayato vipAkadarzanapurA yA kSamA sA vipAkakSamA / 'AsurataM Na gacchejjA succA NaM jiNasAsaNa' mityAdyAgamamevAlambanIkRtya yA pravartteta sA vacanakSamopakAritvAdihetutrayanirapekSatvena vacanamAtrapUrvakatvAt / dharmakSAntistu sA yA candanasyeva zarIrasya cchedadAhAdiSu saurabhAdisvadharmmakalpA paropakAriNo na vikriyate kintu sahajabhAvamanuvidhatte / / 10 // kaDavA veNa huM nahiM sAbhaLuM ne sAme bolIza to A mAro apakAra ka2ze arthAta mAruM bagADaze evI buddhithI samatA rAkhe to te apakArI kSamA. athavA are krodha ka2vAthI narakanA kevA bhayaMkara duHkha veThavA paDe che. to manuSyabhavamAMja tene anarthanI kevI laMgAra lAgI jAya che. vicAra pUrvaka dekhI tevA vipAkanA DaranA mAre kSamA rAkhavI te vipAka kSamA. Avu jinazAsana sAMbhaLI roSAyamAna na thavuM joIe. AvA Agama vacananuM AlaMbana laI kSamA rAkhavI te vacana kSamA. AmAM upakAra apakAra ke vipAka A traNenI apekSA rAkhyA vinA mAtra zAstravacana te zirodhAryA karI kSamAnuM pAlana thatuM hovAthI A vacanakSamA kahevAya che. dharmottarA - dharma pradhAna kSamA te candananI jema zarIrano cheda thAya ke koI bALe ItyAdi bhayaMkara vedanAnI sthitimAM jema caMdana sugaMdhIja reLAve tema potAno kSamA ApavAno sahaja bhAva thaI gayo hoya / / 10 / etAsvaticArasvarUpamAha / caramAdyAyAM sUkSmA aticArAH prAyazo'tiviralAzca / Adyatraye tvamI syuH sthUlAzca tathA ghanAzcaiva // 11 // 1 caramAyA AdyA vacanakSAntistasyAmaticArA aparAdhAH sUkSmA laghavaH prAyazaH kAdAcitkatvenAtiviralA ativyavahitasantAnabhAvAzca prathamakSAntitrike tvamI nirantarAjaiva suH || 11 || Adyatraye ghanAzcaiva tu aticArAH 134 sthUlA-bAdarAzca tathA zrISoDazaka prakaraNam-10 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha :- chellAmAM pahelI ahi paMcamIvibhakti avadha arthamAM che, eTale chellI kSamAnI pahelA je kSamA Ave te eTale vacanakSamA temAM prAyaH karIne ghaNAM thoDAja sUkSma aticAro kyAreka ja lAge che. zaruAtanI traNa kSamAmAM skUla ane nirantara aticAro lAgyA kare che..... | 11 | vacanAnuSThAnaM cAritravato niyogetyuktaM / tatra jJAnayojanAmAha || zrutamayamAtrApohAccintAmayabhAvanAmaye bhavataH / jJAne pare yathArhaM gurubhaktividhAnasaliGge / / 12 // zrutena nirvRttaM zrutamayaM tanmAtrApohAttadekasattAnirAsAccintAmayabhAvanAmaye jJAne vakSyamANasvarUpe iha pare prakRTe yathArhamaucityena gurubhaktividhAnaM sacchobhanaM liGge yayoste tathA bhavataH cAritriNo, cAritriNo, nayapramANasUkSmayukticintAnirvRttaM cintAmayaM hetusvarUpaphalabhedena kAlatrayaviSayaM bhAvanAmayaM ca jJAnaM prAdhAnyena bhavati zrutamapi tatprathamabhAvena bhavatyeva natu tadvayanirapekSamitibhAvaH / / 12 / / 2 cAritrIne niyamA vacanAnuSThAna hoya che. teone kayu jJAna saMbhave te darzAve che... gAthArtha :- mAtra - anya be jJAnathI nirapekSa zrutamaya jJAnane dUra karavAthI saMyamIne cintAmaya ne bhAvanAmaya jJAna jAge che. A be pradhAna jJAnanA yathAyogya guru bhakti vi. suMdara liMga che. vizeSArtha :- naya pramANa ane sUkSma yuktithI utpanna thayeluM jJAna cintAmayajJAna che. hetu svarUpa phaLanA bhede traNe kALanA viSayavALuM mukhya paNe bhAvanAmayajJAna hoya che. eTale (1) saMsAra svarUpathI duHkha rUpa che. ema vartamAnamAM pratyakSa dekhAya che. eTale vartamAna kALanuM jJAna thayuM. (2) saMsArathI duHkharUpI phaLanI prApti thAya che AnAthI bhaviSyakALanuM jJAna thAya che. kALa araghaTTikAnI agAunI kuNiDakAnuM saMsAra salilaja duHkhadrumavaMdanuM kAraNa che, ema bhUtanuM jJAna thAya che, mATe to saMsAranA dukharUve dukhkhaLe dukhANubaMdhe' AvA vizeSaNo bhAvAnAmayajJAnavALA zAstrakAroe darzAvyA che. A banne jJAnanI pUrve zrutajJAna avazya zrISoDazaka prakaraNam-10 135 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hovAthI saMyamIne zrutajJAna paNa hoya ja paNa te be jJAnathI nirapekSa nathI hotu. jema lakhapati pAse hajAra rUpIyA hoya to paNa lAkhanI gaNatarImAM te hajAra rUpIyA lAkhathI judA rahetA nathI. / 12 // jJAnatrayasya rasabhedaM dRSTAntadvAropadarzayati / udakapayo'mRtakalpaM puMsA sajjJAnamevamAkhyAtam / vidhiyatnavattu gurubhirviSayatRDapahAri niyamena // 13 // puMsAM vidvatpuruSANAM sajjJAnamevamuktatrividhasvarUpam udakapayo'mRtakalpamAkhyAtaM tu gurubhirAcAryairvidhiyatnavattu vidhiyatnavadeva niyamenAvazyaMtayA viSayatRSamapahartuM zIlaM yasya tattathA, zrutajJAnaM svacchasvAdupathyasalilAsvAdatulyaM, cintAjJAnaM tu kSIrarasAsvAdakalpaM, bhAvanAjJAnaM tvamRtarasAsvAdakalpamuttarottaraguNavizeSe'pi viSayatRDapahAre sAmAnyataH sarvaM samarthamitibhAvaH / / 13 / / agunana samehane draSTAMta dvArA samAvecha.... gAthArtha:- vidvAna puruSonuM jJAna pANI, dUdha ane amRtanA svAda samAna kaheluM che. AcArya bhagavaMtoe vidhi ane yatnavALuM A traNe prakAranuM jJAna nizcayathI viSayatRSNAne dUra karanAra kahela che. vizeSArtha:- zrutajJAna svaccha svAdupathya pANInA svAda samAna che., ciMtAjJAnato khIranA svAda samAna, bhAvanAjJAna amRtarasanA svAda samAna che. traNe jJAna uttarottara vizeSa guNavALA hovA chatAM sAmAnyathI 624 zAna viSayatarasane dU2 72vAmAM samartha. cha. // 13 // yasya tu durupazamo viSayAbhilASaH sa phalAbhAvAdajJAnyeveti tadayogyatvapratipAdanAyAha / . zRNvannapi siddhAntaM viSayapipAsAtirekataH pApaH / prApnoti na saMvegaM tadApi yaH so'cikitsya iti // 14 // zRNvannapi siddhAntamarthatastIrthakaroktaM sUtrato gaNadharagrathitaM, viSayapipAsAyA WWapMAAAAAAAAAM 136 zISoDazaka prakaraNa-10 55 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUparasagandhasparzazabdAbhilASasyAtirekata udrekAtpApaH saGkliSTAdhyavasAyastadApi siddhAntazravaNakAlepyAstAmanyadA, yaH saMvegaM mokSAbhilASaM na prApnoti so'cikitsya iti cikitsA'narhaH nirupakramadoSavAvAditibhAvaH / / 14 / / jeno viSayAbhilASa zAMta thato nathI te phaLanA abhAvathI ajJAnI che. mATe te ayogya ja che. evuM pratipAdana karavA sAruM kahe che.... gAthArtha :- prabhue bhAkhelA siddhAMtane sAMbhaLavA chatAM viSayatRSNAnA atirekanA kAraNe je saMvega-mokSAbhilASane na pAme te cikitsA (dharmapAmavA)ne ayogya che. te vizeSArtha :- arthathI prabhue prarUpela ane sUtrathI gaNadhara bhagavaMte gUMthela siddhAMtane je kALe sAMbhaLatA hoya, te samaye paNa rUpa rasa gaMdha sparza ane zabdane meLavavAnI joradAra jhaMkhanA hovAnA kAraNe saMkliSTa adhyavasAyavALA evA tene mokSanI IcchA pragaTatI nathI tevI vyaktinA doSane dUra karavAmAM koI paNa jAtanI kArI lAgI zakatI na hovAthI te vyakti cikitsA-upAya pUrvaka dharmanI prApti karAvavI rUpa cikitsA)ne ayogya che. 14 che. itthaM karmadoSavataH kiM karttavyamityAha / / naivaMvidhasya zastaM maNDalyupavezanapradAnamapi / kurvannetadgururapi tadadhikadoSo'vagantavyaH // 15 // evaMvidhasyoktarUpAyogyasya maNDalyAmarthamaNDalyAM yadupavezanaM zravaNArthaM tatpadAnamapi na zastaM nAnujJAtaM kiM punardAnAdItyapizabdArthaH / etattasya maNDalyupavezanapradAnaM kurvan gurUrapyarthAbhidhAtApi tasmAdayogyapuruSAdadhikadoSo'vagantavyaH, siddhAntAvajJApAdakatvAt / / 15 / / AvA karma doSavALAne zuM karavuM joIe te darzAve che. gAthArtha - uparokta doSavALI ayogya vyaktine artha mAMDaLImAM besADavI paNa sArI nahi eTale ke prabhue tevI anujJA ApI nathI. AvI vyaktine mAMDaLImAM besADe te guru tenAthI paNa adhika doSavALo zrISoDazakaprakaraNa-10 137 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANavo. vizeSArtha - ayogyane mAMDaLImAM besADanAra eTale arthanI prarupaNA karanAra paNa siddhAMtanI avajJA karanAra hovAthI) tenAthI paNa adhika doSavALo samajavo. kAraNake ayogyane hAthamAM siddhAMta jatA te tenA dvArA ja aneka jAtanI khoTI prarUpaNA karI zAsananI avahelanA kare che. | 15 / uktavyatirekasyeSTatAmAha / yaHzRNvansaMvegaM gacchati tasyAdyamiha mataM jJAnam / gurubhaktyAdividhAnAtkAraNametad dvayasyeSTam // 16 // 10 // yaH kazcid yogyaH zRNvan siddhAntamiti pUrvazlokAdanukRzyate, saMvegaM mokSAbhilASaM gacchati tasya yogyasyehAdyaM prathamaM jJAnaM zrutasaMjJaM mataM, etadasya zrutajJAnaM gurorbhaktyAderbhaktivinayabahumAnAdervidhAnAdvayasya cintAmayabhAvanAmayajJAnayugalasya kAraNamiSTantasmAjjJAnatraye'pi ratnatrayakalpe paramAdaro vidheya: // 96 || 10 || uparokta vAtathI bhinna vyakti ISTa che te darzAve che.... gAthArtha - je puruSa siddhAMtane sAMbhaLato saMvegane pAme tene paheluM zrutajJAna mAneluM che. Aja zrutajJAna gurubhakti vi. karavAthI ciMtAjJAna ane bhAvanAjJAnanuM kAraNa bane che... vizeSArtha - siddhAMta sAMbhaLatA mokSAbhilASa jAgyo eTale samajavuM ke ApaNe zrutajJAna to meLavI lIdhuM. basa have gurunI bhakti vinaya bahumAna vi. karIe to tenA dvArAja ApaNe ciMtAmayajJAna bhAvanAmayajJAna meLavI zakIe chIe. evI takane tAjI karAvavA sAruM graMthakAre A vAta ahIM jaNAvI che. mATe ratnatraya samAna A traNe jJAna upara parama Adara rAkhavo joIe. // Iti dazamaM SoDazakam | che. 138 zrISoDazakaprakaraNa-10 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AV ekAdazaM zrutajJAnaliGgaSoDazakam / BIRTH kiM punaH zrutajJAnasya prAksaMbhavi liGgamityAha / zuzrUSA cehAdyaM liGgaM khalu varNayanti vidvAMsaH / tadabhAve'pi zrAvaNamasirAvanikUpakhananasamam // 1 // zuzrUSA ca zrotumicchA ceha zrutajJAne AdyaM prathamaM liGga-lakSaNaM, khaluzabdo vAkyAlaGkAre, varNayanti kathayanti vidvAMso vicakSaNA tadabhAve'pi zuzrUSAbhAvepi zrAvaNa zravaNaprayojakakartRtvaM guroH ziSyaviSayamitigamyate, asirAyAmavanau kUpakhananasamaM, bodhapravAhohi zrAvaNasya phalamudakapravAha iva kUpakhananasya sa ca zuzrUSAsirAbhAve na sambhavatIti tatsamatvena bhramamUlazramamAtraphalatvamuktaM bhavati / / 1 / / A zrutajJAna prApta thavAnI pUrve kayA liMga hoya che te darzAve che... gAthArtha - A zrutajJAnAM vicakSaNo zuzruSAne prathamaliMga tarIke varNave che. zuzruSA vinA paNa saMbhaLAvavuM te pANInA sirA-jharA vagaranI bhUmimAM kUo khaNavA jevuM che. vizeSArtha :- sAMbhaLavAnI icchA e zrutajJAnanuM paheluM lakSaNa che; tenA abhAve guru ziSyane saMbhaLAvAnI preraNA kare teto sirA vagaranI bhUmimAM kuo khaNavA jevuM che. kAraNake bodhano pravAha pragaTa thavo A sAMbhaLavAnuM phaLa che. jema pANIno pravAha phUTe te kuo khaNavAnuM phaLa che. paNa zuzruSA rUpI sirAnA abhAve te phaLa pragaTavuM asaMbhavita che. ema sarakhI vAta hovAthI kuo khaNavo ane saMbhaLAvavuM te bhramanA kAraNe khAlI mahenata karavA puratuM cha. // 1 // zuzrUSAmeva bhedata Aha / zuzrUSApi dvividhA parametarabhedato buddhairuktA / paramA kSayopazamataH paramAcchravaNAdisiddhiphalA // 2 // zrISoDazaka prakaraNa-11 139 139 AAAAAAAAD 5868860sandasara Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuzrUSApi prAguktA dvividhA dviprakArA parametarabhedataH prakRSTetarabhedAbhyAM budhairvidvadbhiruktA, tatra paramAdutkRSTAt kSayopazamAt zuzrUSAvaraNasya paramA zuzrUSA bhavati, sA ca zravaNAdeH zravaNagrahaNadhAraNAdeH siddhiH phalaM yasyAH sA tathA / / 2 / / zuzrUSA-u 4 bhAga 3 cha... gAthArtha - pUrve kahelI zuzruSA paNa budha puruSoe paramA ane Itara ema be prakAranI kahI che. temAM zuzraSAvaraNanA kSayopazamathI paramA zuzraSA pragaTe che. te zravaNAdinI siddhi rUpa phaLane ApanArI che. / 2 // asyAM sampannAyAM yatsampadyate tadAha / / yUno vaidagdhyavataH kAntAyuktasya kAmino'pi dRDham / kinnarageyazravaNAdadhiko dharmazrutau rAgaH // 3 // yUnastaruNasya vaidagdhyavatazcAturIzAlinaH kAntayA kamanIyakAminyA yuktasya kAmino'pyanuraktasyApi dRDhamatyarthaH kinnarANAM geyasya sarvAtizayitAmRtakalpagAnasya zravaNAdadhiko vizeSavAn dharmazrutau = dharmazravaNe rAgo'bhilASaH paramazuzrUSAyAM bhavati, zuzrUSecchAtmikA rAgastu prazastavAsanAtmaka iti he'tuphalayorbhedaH / / 3 / / A zuzruSA niSpanna thaye chate je thAya che te graMthakAra darzAve che... gAthA - zreSTha zuzruSA AvyuM chate sarva kalAmAM kuzala priyatamA sAthe rahelo kAmuka yuvAna paNa kinnara gIta sAMbhaLavAmAM jeTalo draDha rasa gharAve; tenAthI saba dharma sabhaNAma ko cha... vizeSArtha - zuzruSA te IcchArUpa che. te rAgano hetu che. ane rAga te prazasta vAsanA rUpa che te zuzraSAnuM phaLa che. ema hetu phaLamAM bheda spaSTa cha. / / 3 // gurubhaktiH paramAsyAM vidhau prayalastathA''dRti karaNe / sadgranthAptiH zravaNaM tattvAbhinivezaparamaphalam // 4 // 1. na hetuphalAbhedaH / / .. PAWARAJDURATI zrISoDazakaprakaraNa-11 IN www.jainelibrary:org Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurau bhaktiH paramA pradhAnA'syAM paramazuzrUSAyAM satyAM bhavati, tathA vidhau kSetrazuddhimaNDaliniSadyAdividhiviSaye prayatno'pramAdastathAdRtirAdaraH karaNe satI zobhanA parisphuTasUtrArthAdhigatiH sadgranthAnAM nizcitaprAmANyakaM AgamArthakriyAyAM , rahasyazAstrANAmAptirvA, zravaNamarthasya tattvAbhinivezo tattvajJAnaM paramaM prakRSTaM phalaM yasya tattathA // 4 // gAthArtha :- vaLI paramA zuzruSA prApta thaye chate guru viSe bhakti, vidhimAM apramAda, Agamokta kriyAmAM Adara, sabhraMthanI prApti arthanuM zravaNa ane prakRSTa phaLavALu nizcayAtmaka tattvajJAna prApta thAya che. vizeSArtha :- 52mA zuzruSA hote chate guru pratye bhakti jAge che. tathA kSetrazuddhi mAMDalImAM gurunuM Asana pAtharavuM vi. vidhi sAcavavAmAM apramatta lAve prayatna (42vo) AAgamArtha DiyAmA Ahara (rAjavo) tema4 spaSTa rIte sUtra ane arthanI samaja ItyAdi prApta thAya che. athavA gupta zAstronI/guDhArthanI prApti thAya che. ane je jJAna prakRSTa phaLavALuM che. ane bhenuM pramANa nizcita che khetuM tattvajJAna prApta thAya che. // 4 // aparamazuzrUSAmupadarzayati // viparItA tvitarA syAtprAyo'narthAya dehinAM sA tu / yA suptanRpakathAnaka zuzrUSAvatsthitA loke // 5 // viparItA tUktaviparItaivetarA'paramazuzrUSA syAt prAyo bAhulyenAnarthAyAnupakArAya dehinAM sA tu sA punaritarazuzrUSA zravaNavyAvRtti (pRti) stadvat sthitA, prasiddhA loke sarvvatraiva yathA nRpasya kathAnakazravaNaM na mahAnAdaro'tha ca kiJcicchRNoti anuSaGgazravaNamAtrarasikatvAttathA'paramazuzrUSAvAnapi lIlayA kiJcicchRNoti natu paramAdareNetyarthaH / / 5 / / khaparabhA zuzrUSA harzAve che... gAthArtha :- uparoktathI viparIta a52mAM zuzruSA che prAyaHkarIne te prANIone anartha mATe ja thAya che. zayyAe poDhelA rAjAne kaI kathA sAMbhaLavAmAM Adara hoto nathI chatAM lIlAthI suvA mATe lIlAthI kaMIka kaMIka sAMbhaLe; tenA jevI aparamA zuzruSA lokamAM prasiddha ja che. zrISoDazaka prakaraNam-11 141 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSArtha :- aparamA zuzruSA prAyaHkarIne dehadhArIone duHkhamAM dhakelavAmAM nimitta bane che. pathArIe poDhelo rAjA suvA mATe kathAnakano kAryakrama = progrAma rAkhe paNa teNe kAMI te kathAmAM rasa hoto nathI. paNa lIlAthI jhokA khAtA koIka zabdo tenI zravaNendriyanA viSaya banI jAya che. eTale ke kAnamAM paDI jAya che. tema potAnI mastImAM ja rahelo kaMIka dharmanI vAta sAMbhaLe kharo paNa kaMI temAM teNe uccakoTino Adara bhAva hoto nathI te apa2mA zuzruSA che. tethI teNe sAbhaLeluM tenA mATe kAMI phAyadA kAraka thatuM nathI / / 5 / / zUzrUSAjanyAnAM zrutAdijJAnAnAM vibhAgamupadarzayati / UhAdirahitamAdyaM tadyuktaM madhyamaM bhavejjJAnam / caramaM hitakaraNaphalaM viparyyayo mohato'nya iti // 6 // UhAdinA rahitamAdyaM jJAnaM zrutajJAnasaJjJaM bhavedUho vitarkaH AdinA'pohAditayuktamUhAdiyuktaM madhyamaM cintAmayaM bhaved jJAnaM dvitIyaM / caramaM bhAvanAmayaM tRtIyaM hitakaraNaM phalaM yasya tattathA'nya etadjJAnatrayAdbhinno bodho viparyyayo viparyyAso mithyAjJAnamitiyAvat mohato mithyaattvmohniicovadyAt // 6 // zuzrUSAjanya zrutAdijJAnano vibhAga darzAve che.... gAthArtha :- UhAdi vagaranuM paheluM zrutajJAna che, bIjuM ciMtAjJAna UhAdimukta hoya che. Atmahita karavAnA phaLavALuM. chelluM bhAvanAjJAna che. A traNethI bhinna jJAna mithyAtvanA udayavALuM hovAthI mithyAjJAna che.... / / 6 / / zrutajJAnasya lakSaNamAha / vAkyArthamAtraviSayaM koSThakagatabIjasannibhaM jJAnam / zrutamayamiha vijJeyaM mithyAbhinivezarahitamalam // 7 // vAkyArthaH prakRtavAkyaikavAkyatApannasakalazAstravacanArthAvirodhivacanArtha stanmAtraM pramANanayAdhigamarahitaM tadviSayaM tadgocaraM, na tu parasparavibhinna zrISoDazaka prakaraNam-11 142 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayazAstrAvayavabhUtapadamAtravAcyArthaviSayaM, kRtamaya jJAnanuM lakSaNa kahe che... gAthArtha - vAkyAthe mAtranA viSayavALuM, koThAmAM rahelA bI sarakhuM mRtamaya jJAna hoya che, te bilakula mithyA - asadgahathI rahita hoya che. vizeSArtha - vAkyartha "tapodhyAnAdi kuryAta" A prakRta vAkya tapa saMbaMdhI che. te tapanA viSayavALA je tamAma graMntha che; tenAM vacanono je artha nIkaLe tenI sAthe virodha na Ave tevo artha prakRta vAkya uparathI kADhavo te vAkyartha kahevAya. ahIM (badhAne tapa karavo kalyANakArI che.) 'A padArtha thayo paNa azakta bAlAdi tapa kare to ArtadhyAna thavAthI durgatimAM javAnI Apatti Ave che. jethI karIne azaktane navakArazI karavAnI paNa anujJA che." AvA vacano je tapa saMbaMdhI zAstramAM darzAvela che tenI sAthe padArthano virodha Ave. jyAre vAkyAWjJAna AvI anupapattino nirAsa karavAmAM samartha hovAthI potAno yoga na haNAya te rIte tapa karavo joIe. AvA avirodhI arthane jaNAve che. tasya saMzayAdirUpatvenA- jJAnatvAt, koSThake lohakoSThakAdau gataM sthitaM yadbIjaM dhAnyaM tatsannibhamavinaSTatvAt zrutamayamiha prakrame vijJeyaM, mithyAbhinivezo'sadgrahastena rahitaM vipramuktamalamatyarthaM padArthajJAnotthApitAnupapattinirAsapradhAnatvAt / / 7 / / athavA zrutajJAnanA nirvacanamAM vidhyaza ane niSedhAMza ema be vibhAga che. prakRta vAkya "mA hiMsyAta kaccana" A vAkya viSayaka sakala Astika zAstronA vacanano je artha che teno avirodhi artha ke koI nA paNa prANa nAza na karavA A pramANenuM vAcyArthanuM jJAna te zrutajJAna to vidhvaMza, have na tu....thI niSedhAMza nirUpe che. paraMtu paraspara judA zAstro vyavahArapradhAna ane nizcayapradhAna, utsarga apavAda, dravyArthika paryAyArthika draSTikoNathI prarUpaNA karavAvALA zAstromAM avayava rUpe hiMsA padano vAcyArtha "pramattayogAt prANavyaparopaNe hiMsA" 'rAgAdInAmumbireva- hiMsA' "pramAda eva hiMsA ItyAdI bodhano abhAva ************ ** ****** huM zrISoDazaka prakaraNa-11 - 143 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTale pramANa-sakalAdeza-anekAnta draSTithI bodhano abhAva. bhinna nayonI apekSAe padArthabodhano abhAva, tathA hiMsAnA bheda prabheda dA.ta. svarUpa - hetu - anubaMdha hiMsAdi no abhAva. cintana no abhAva hovAthI A zrutajJAnamAM saMzaya - viparyaya, anadhyavasAya no saMbhava hovAnA kAraNe ajJAna rUpa hovAthI Ane zrutamayajJAna tarIke lekhavAmAM AvatuM nathI. "a" no artha alpavAcI karavo abhAvavAcI nahiM. vizeSa vicAraNAno abhAva hovAthI koThImAM rahela bIja samAna akabaMdha paDyuM rahe nahi ke khetaramAM vAvelA bIja jevuM vyApaka anekagaNuM vistAravALuM. jo A avayavo ne pramANa nathI vicAravAmAM Ave to saMzayAdi dUra thaI zake paNa mAtra tramayajJAnavALAne AvI vicAra zakti hotI nathI. paNa asadgaha - khoTI pakkaDa hotI nathI kAraNa ke koIpaNa jIvane pIDA na ApavI' A vAkyano je padArtha (yathAzrutAthI che tenAthI to zaMkA ja thAya ke to pachI bIjAno loca vagere karAya ke nahiM? athavA to A padArthathI locAdi vidhAnamAM anupapattinuM utthAna thAya che, paNa yathAzakti tapa karavo joIe" AvA vAkyArthathI A anupapattino nikAla thaI jAya. ema vAkyartha viSayaka zrutajJAnanuM padArthathI ubhI thayelI anupapattine dUra karavI eja mukhya kArya che. . 7 || cintAmayajJAnasya lakSaNamAha || yattu mahAvAkyArthajamatisUkSmasuyukticintayopetam / udaka iva tailabindurvisarpi cintAmayaM tatsyAt // 8 // yattu yatpunarmahAvAkyArthajamAkSiptetara sarvadharmAtmakavastupratipAdakAnekAntavAdavyutpattijanitamatisUkSmA atizayitasUkSmabuddhigamyAH zobhanA avisaMvAdinyo yA yuktayaH sarvapramANanayagarbhAH taccintayA tadAlocanayopetaM sahitaM, udaka iva salila iva tailabindustailalavo visarpi vistArayuktaM cintayA nirvRttaM cintAmayaM taj jJAnaM syAdbhavet / / 8 / / ciMtAjJAnanuM lakSaNa kahe che... gAthArtha :- mahAvAkyarthathI pedA thayela atisUkSma yuktinI 144 13111111111 :31: 15: 15:13:55 15- 11:31: 111541 - zrISoDazakaprakaraNamu-11 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAraNAthI yukta ane jema pANImAM tela bindu vistare tenI jema vistAra pAmavAnA svabhAvavALuM ciMtAmaya jJAna che. vizeSArtha - mahAvAkyAthathI pedA thayeluM eTale ke anekAntavAdanI vyutpannatAnAM kAraNe "sthAnityameva' ItyAdi sthale syAt vi. pada cAhe pragaTa ullekhita hoya ke nA hoya to paNa anekAntavAdanI vAsanAthI na hoya tyAre adhyAhAra rUpe kalpI levAthI nityatva uparAMta anya anityasvAdi yathAsaMbhava vastu niSTha tamAma dharmone paNa AnuSaMgika rIte nityatvanA bodhamAM viSaya banAvavA rUpe kheMcI lAve che. A rIte anekAntavAda ekadharma prAdhAnyana anya vastu dharmono paNa AkSepaka hoya che. AvA anekAntavAdanI kuzaLatAthI pedA thayela atizaya sUkSmabuddhithI gamya avisaMvAdI yathAvasthita vastune darzAvanArI sarva pramANa nayavALI yuktionI vicAraNAthI yukta, pANImAM tela bindu jaldI vistarI jAya che tema vistAra pAmavAnA svabhAvavALuM ciMtAmaya jJAna che. II II bhAvanAjJAna lakSaNamAha / / aidamparyyagataM yadvidhyAdau yatnavattathaivoccaiH / etattu bhAvanAmayazuddhasadratnadIptisamam // 9 // aidamparya tAtparyaM sarvajJeyaviSaye sarvajJAjJaiva pradhAnaM kAraNamityevaMrUpaM tadgataM tadviSayaM yaj jJAnaM vidhyAdau vidhidravyadAtRpAtrAdau uccairatizayena yatnavatparamAdarayuktaM tathaivaidamparyavattvayatnavattvayoH samuccayArthaM 'tathaivetyasya grahaNaM, etattu etatpunarbhAvanayA nivRtaM bhAvanAmayaM jJAnaM; azuddhasya kSAramRtpuTakAdyabhAvepi nA'zuddhimato'pi sadratnasya svabhAvato yA dIptistatsamaM; yathAhi jAtyaratnaM svabhAvata evAnyaratnebhyo'dhikadIptimattathedamapi bhAvanAjJAnamazuddhasadranakalpasya bhavyajIvasya karmamalinasyApi zeSajJAnebhyo'dhikaprakAzakRd- bhavati anena hi jJAtaM, kriyApyetatpUrvikaivAkSepeNa mokSadeti / gAthArtha :- aidatparyanA viSayavALuM temaja vidhimAM AdaravALu bhAvanAthI jAgeluM azuddha satnanI prabhA sarakhu bhAvanAmaya jJAna hoya che. vizeSArtha :- aidatparya (je jJAna prApta thatAM) AtmA sarva jJeya padArthanI zrISoDazaka prakaraNa-11 2 145 * Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAbatamAM sarvajJanI AjJAne ja AgaLa kare (te viSaya vALuM) temaja vidhi dravya dAtA ane pAtra ItyAdi upara atizaya bhAva rAkhe, bhAvanA bhAvavAthI jAgeluM A bhAvanAmaya jJAna kSAra mATI puTaka vi. (AmalI vagere khATA padArthathI ghasavuM, mATI nAkhavI ane zakorAmAM baMdha karI bhaTTImAM nAkhI jhALa ApavI) thI zuddha nahiM karela evA jAtya ratnanI jema svAbhAvika dIptivALuM hoya che. temaja te ratna jema anya ratnanI apekSAe adhikaprakAza karanAra hoya; tema karma malina evA paNa bhavya jIvane A zeSa jJAnanI apekSAe adhika prakAza ApanAra bane che. A jJAnathI jANyuM kharekhara jANeluM kahevAya. kriyApaNa A jJAna pUrvakanI ja mokSa ApanArI che. kAraNake A jJAna paramAtmAne pramukha pade sthApe che ane AtmadoSane temanI AgaLa khullA pADI Ape che. tethI je koI paNa kriyA karIe tyAre AtmaadhyavasAya AtmAne zuddha karavAnA lakSyavALA hoya che. AvA AtmaadhyavasAya anya jJAnamAM jAgatA na hovAthI Ane adhika prakAzakaravAvALuM kahyuM che. ahIM ekapaNa vAkya dvArA vyutpatti vizeSathI vAkyartha jJAnAdi utpanna thAya che. atra caikasmAdapi vAkyAdvyutpattivizeSeNa jAyamAnAnAM vAkyArthajJAnAdInAM mahAvAkyArthazabdajJAnAdAvavAntaravyApAratvamiti na viramyavyApArAnupapattidoSastathAcAhuH tArkikAH "so'yamiSoriva dIrghadIrghataro vyApAro yatparaH zabdaH sa zabdArtha" rUtyacatra vistaraH || 8 || ane mahAvAkyArthI zabdajJAnAdinA avAjora vyApAra rUpe vAkyartha jJAnAdi bane che eTale vAkyartha jJAna thayA pachI mahAvAkyartha jJAna pedA thavAmAM vAkyartha jJAna vyApAranI garaja sAre; tema aidatparyajJAna = aidamparyanA viSayavALa bhAvanA jJAna thavAmAM vacce nA jJAna vyApAra rUpe kAma kare che. viramya vyapAra eTale potAnuM kArya karIne virAma pAmavA yogya vyApAra. daDu ghaTa rUpa kArya prati cakramAM bhUmi utpanna karavA rUpa vyApAra kare che. bhUmi rUpa vyApAra ghaTane utpanna karI virAma pAme che. A sAmAnya siddhAMta jaNAya che. prastutamAM eka vAkya viSayaka jJAnopayoga rUpa vyApAra vAkyartha bodha karAvIne aTakyA vagaraja mahAvAkyagata zabdArtha yAvata tAtparyArthi sudhInA bodhane karAve che, to viramya vyApArano HUY zrISoDazakaprakaraNa-11 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je siddhAMta che tenI anupatti rUpa doSa Ave. te doSanA vAraNa mATe mukhya vyApAra bhale virAma pAme parantu sAthosAtha te vAkyArtha avAntara vyApArane utpanna paNa kare che, je yAvata tAtparyArtha 'sudhIno bodha karAve che. dRSTAntamAM InnunI gati ja avanAntara gatine utpanna kare che chatAM IyunI gatirUpa eka dIrdha vyApArano vyapadeza thAya che. temaja sthUlatayA jJAnopayoga rUpa eka vyApAra bhale dekhAya parantu te avAntara aneka vyApAravALo hovAthI doSane avakAza nathI. atre paNa te dIrdhadIdhaMtara vyApAra je viSayaka che te zabdArtha yAvata tAtparyArtha jANavo. (vizeSa bahuzruto prakAza pADI zake) | 9 | eteSAM trayANAM viSayavibhAgamAha / Adya iha manAkpuMsastadrAgAddarzanagraho bhavati / na bhavatyau dvitIye cintAyogAt kadAcidapi / / 10 / / cAricarakasaJjIva (vi) nyacarakacAraNavidhAnatazcarame / sarvatra hitA vRttirgAmbhIryAtsamarasApattyA // 11 // zrutajJAne iha jagati manAgISatpuMsastadvataH puruSasya tadrAgAt zrutamayajJAnAnurAgAddarzanagraho'satyapakSapAto bhavati yathedaM mayoktamidameva ca pramANaM nAnyaditi, asau darzanagraho'smadIyaM darzanaM zobhanamanyadIyamazobhanamityevaMrUpo; dvitIye cintAmaye jJAne cintAyogAdatisUkSmasuyukticintanasambandhAtkadAcidapi kAle na bhavati / dRSTanayapramANarUpasiddhAntasadbhAvo hi vidvAn sarvaM svaparatantroktamarthaM sthAnAvirodhena pratipadyate, natvekAntastatra vipratipadyata iti / tathAcAha sammatau mahAmatiH / have traNe jJAnono viSaya vibhAga darzAve che.... gAthArtha :- zrutajJAnavALA puruSane zrutajJAnanA anurAgathI pote kaheluM te barAbara ja che evI darzanagraha rUpa pakkaDa hoya che. ciMtAjJAnamAM yukti pUrvakanI vicAraNA hovAthI evo darzanagraha kyAreya nathI hoto. trIjuM jJAna prApta thatA cArocare paNa saMjIvanI auSadhi na care evAne te auSadhino cAro carAvo AvA nyAyanA AdhAre (sarva ThekANe hita) zrISoDazaka prakaraNam-11 147 Adye = Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samarasApatti tathA gaMbhIra AzayathI sarva bhavya jIvone viSe hitakArI pravRtti thAya che. vizeSArtha :- zrutamayajJAnanA anurAgathI amAruM darzana ja sAruM AvA prakArano darzanagraha zrutamayajJAnavALA puruSane hoya che. atisUkSmayuktinA ciMtanathI ciMtAmayajJAnavALAne kyAre paNa darzana graha thato nathI. kAraNake naya pramANa rUpathI siddhAMtanA sadbhAvane jonAro ja kharekhara vidvAna che. te sva ane para zAstramAM kahelA sarva arthane sthAnanA avirodhathI ja svIkAre che. paNa ekAntathI temAM virodhabhAva ubho karato nathI, tathA mahAmatizALI siddhasenAdivAkarasUrI sammatitarkamAM kahe che.... NiyayavayaNijjasaccAsavvaNayA paraviyAlaNe mohA / te puNa adiTThasamao vibhayai sacce va alie vatti' // 10 // potAnA vacananI apekSAe satya evA zabdanayo bIjAnI vicAraNA pramANe khoTA hoya che, temAM siddhAMtane nahiM jANanArAo A sAcuM che A khoTuM che Avo vibhAga pADe che. cArezcarako bhakSayitA saJjIvinyAM auSadhezcAcarako'nupa- bhoktA, tasya cAraNamabhyavahAraNaM tasya vidhAnato dRSTAntAccarame bhAvanAmaye jJAne sati sarvatra sarvajIveSu hitA hitaheturvRttiH pravRttirna tu kasyacidahitA; 'samarasApatyA' sarvatantrasamUharUpasvasamayavyutpattikRtasarvAnugrahapariNatyA - gAbhmIryAd gambhIrAzayAt / dRSTAntazcAyaM kAcit strI svapativazIkArAya kAJcitparivrAjikaM tadupAyamapRcchattayA ca kila kutazcitsAmarthyAtsa vRSabhaH kRtaH; taM cArayantI pAyayantI cAste'nyadA ca vaTavRkSasyAdhastAnniSaNNe tasmin purUSagave vidyAdharIyugmaM vihAyasastatrAjagAma, tatraikayoktamayaM svAbhAviko na gaurdvitIyayoktaM kathaM tarhi svAbhAvikaH syAdAdyayoktamasya vaTasyAdhastAtsaJjIvanInAmauSadhirasti yadi tAmayaM carettadA sahajapuMrUpatAmAsAdayediti, tacca vidyAdharIvacanaM tayA striyA zrotrapatrAbhyAM pape; tAM cauSadhiM vizeSato'jAnAnayA sarvAmeva tatpradezasthAM cAriM cAritaH sAmAnyataH patigavaH yAvadasau saJjIvanImupabhuktavAMstAvadeva puruSaH saMvRttaH / yathA 148 zrISoDazakaprakaraNa-11 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tasyAH striyAstasmin puMgave hitA pravRttirevaM bhAvanAjJAnAnvitasyApi sarvabhavyasArthe'nugrahapravRttasya hitaiva pravRttiriti / / 11 / / ghAsano cAro caranArA ane saMjIvanI auSadhi nahiM caranAra evA baLada rUpe banela puruSane saMjIvanI auSadhi carAvavA sAru thoDu thoDuM badhu ghAsa khavaDAvavuM te te puruSane hita mATe ja thAya che. tema bhAvanA jJAnavALo puruSa sarva bhavyasamUhane viSe anugraha karavA pravRtta thatAM hitakArI ja pravRtti thAya che. kAraNake bhAvanA rUpa jJAna prApta thaye chate badhA darzananA samUha rUpa potAnuM darzana che. AvI vyutpattinA AdhAre sarvano anugraha karavAnI pariNati jAge che te samarasApatti, ane Azaya gaMbhIra bane che eTale uMDI vicAradhArAvALo thAya che ethI tochaDI vRtti maTI jAya che. A cAricarakanuM dRSTAnta kahe che. koIka strI potAnA patine vaza karavA sAru koIka parivrAjikAne upAya pUchyo. teNIe kAMIka sAmarthyathI patine baLada banAvI dIdho. te nArI te baLadane carAve che ne pANI pAya che. eka vakhata baLada ane pote vaDavRkSa nIce beThA hatAM teTalAmAM tyAM be vidyAdharI AvI eke kIdhu A svabhAvika baLada nathI. to A svAbhAvika puruSa kevI rIte banI zake ? eke kIdhu A vaDa nIce saMjIvanI auSadhi che tene care to A puruSa rUpe banI jAya. vidyAdharInA te vacanane te strIe karNapUTathI pIdhA. te auSadhine vizeSathI jANatI na hovAthI baLada rUpa patine sAmAnyathI tyAMnA sarva pradezano cAro carAvyo ane saMjIvanI auSadhi khAIne te tarataja puruSa thaI gayo... / 10/11 // uktaM jJAnatrayasvarUpamathaitadviparyAyasvarUpamAha / gurvAdivinayarahitasya yastu mithyAtvadoSato vacanAt / dIpa iva maNDalagato bodhaH sa viparyayaH pApaH // 12 // gurvAdInAmupAdhyAyAdInAM vinayarahitasya yastu mithyAtvadoSatastattvArthAzraddhAnadoSAdvacanAdAgamAd dIpa iva maNDalagato maNDalAkAraviSayo bodhastaimirikasyeva, sa-bodho vacanAdbhavannapi doSajatvAdviparyayo mithyApratyayaH padamAtravAcyArthaviSayaH pApaH pApahetuH / / 12 / / S S zrI SoDazaka prakaraNa-11 R 149 15 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ traNe jJAnanuM svarUpa kIdhu have tenAthI viparIta mithyAjJAnanuM svarupa darzAve gAthArtha :- temirika netra doSavALAne dIvAmAM maMDalAkAra no bodha thAya che. tema gurU vi. no vinaya nahi karanArane mithyAtva doSanA lIdhe Agama vacanathI pApanA hetubhUta khoTo bodha thAya che. cha... vizeSArtha :- pada mAtrathI vAcya je artha tenA viSayavALu jJAna eTale zabda parathI sIdho artha kADhI le temAM Agala-pAchalanuM anusaMdhAna paNa na vicAre. eTale uparokta vAkyathI bhinna artha nIkaLe evuM kaMIpaNa nahiM jovAnuM. jyAre zrutajJAnavALo paNa zabda mAtrano artha pakaDe che paNa te sAgaNa pAchaNanA viSayane avirodhi artha hoya che. // 12 // viparyaya eva prastute dRSTAntagarbhamupanayamAha || ** daNDIkhaNDanivasanaM bhasmAdivibhUSitaM satAM zocyam / pazyatyAtmAnamalaM grahI narendrAdapi hyadhikam // 13 // mohavikArasametaH pazyatyAtmAnamevamakRtArtham / tadvyatyayaliGgarataM kRtArthamiti tadgrahAdeva // 14 // daNDIkhaNDaM kRtasandhAnavizeSaM jIrNavastraM tannivasanaM paridhAnaM yasya sa tathA tam / bhasmAdibhirvibhUSitaM vicchuritaM satAM satpuruSANAM zocyaM zocanIyaM; pazyatyavalokayatyalamatyarthamAtmAnaM grahI svAgrahavAnnarendrAdapi hi cakravartinopi hi adhikamatizayitaM yatheti gamyate // 13 // 150 mohavikAreNa manovibhramadoSeNa samanvitaH puruSa evaM grahagRhItarItyAtmAnamakRtArtha santaM kRtArthaM pazyati kimbhUtaM ? tasya kRtArthasya vyatyayena yAni liGgAni teSu rato yaH sa tathA tam / anena vastuvRttyAkRtArthatvamevAha viparyyayadarzane ko heturatrAha ityamunA gurvana- dhInatAdilakSaNena prakAreNa tasya mohavikArasya grahaH karmazaktirUpeNAtmanyupAdAnaM; tata eva kRtArthamiti pazyatItiyojanAyAM; cetyuktatvena prathamApattiH samAdheyA / / 14 / / viparyayanI bAbatamAM dRSTAMta pUrvaka upanaya darzAve che... zrISoDazaka prakaraNam-11 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha :- jema bhikhArI sAMdhAvALA jIrNa vastrane dhAraNa karanAra; rAkha vi. zarIre lagADanAra, sajjanone zocanIya; dRDha pakkaDavALo potAne cakravartIthI paNa adhika uMco mAne che. tema kRtArthatAthI viparIta liMgamAM evA vastusthitithI akRtArtha AtmAne mohavikAravALo (mithyAjJAnavALo) puruSa mohavikAranA AvezathI "huM kRtArtha thaI gayo' rata ema mAne che. vizeSArtha :- gurune AdhIna na rahevuM ItyAdI svacchaMdatAthI mohavikAra karmazaktirUpe AtmAmAM Ave che eTale gurune vaza na rahetA temaja temano avinaya karavAthI sAcujJAna prApta thaI zakatuM nathI. ane mAre koInI garaja nathI evuM abhimAna ubhu thAya che, e rIte mohanIyakarma vadhAre vakare che. tethI ja potAne sarvesarvA mAne. Ama kahevA dvArA ulTu darzana thavAmAM nimitta (kAraNa) zuM che ? evI pahelI ApattinuM samAdhAna thaI jAya che. eTale mohavikAra viparIta darzananuM kAraNa che. // 13/14 || jJAnaviparyayayoH svAmyupadarzanArthamidaM kArikAdvayamAha / samyagdarzanayogAj jJAnaM tadgranthibhedataH paramam / so'pUrvakaraNataH syAjjJeyaM lokottaraM tacca // 15 // lokottarasya tasmAnmahAnubhAvasya zAntacittasya / aucityavato jJAnaM zeSasya viparyyayo jJeyaH // 16 // 11 // samyagdarzanasya tattvArthazraddhAnasya yogAj jJAnaM bhavati, tatsamyagdarzanaM paramaM pradhAnaM granthibhedato bhavati, sa granthibhedo niyamata evApArddhapudgalaparAvarttAdhikasaMsAracchedI apUrvakaraNato yathApravRttottarapariNAmavizeSataH syAttacApUrvakaraNaM lokAt sarvasmAdapyuttaraM pradhAnaM, anAdau saMsAre sUtrArthagrahaNAditattaddharmasthAnasaMpattAvapyajAtapUrvatvAt / / 15 / / tasmAllokottarasya lokAtItacaritrasya, mahAnubhAvasyA'cintyazakteH 'zAnta - cittasyopazAntamanasa aucityavata aucityayuktasya jJAnaM jJeyaM, zeSasyokta- guNaviparItasya viparyyayaH padamAtravAcyArthaviSayo virdhAto jJeyaH || 76 || 99 || zrISoDazaka prakaraNamu-11 151 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna ane vipayaryanA svAmI darzAvArUpa A be gAthA kahe che... gAthArtha H- samyag darzananA yogathI jJAna thAya ane te parama samikata graMthIbhedathI prApta thAya che. te paNa apUrvakaraNathI thAya che. te lokottara apUrvakaraNa jANavuM (15) mATe lokottara cAritravALA, aciMtya zaktivALA. zAMtacittavALA temaja aucityavALAne jJAna hoya che. zeSane to mithyAjJAna ja jANavuM. // 16 // vizeSArtha :- sUtrArtha grahaNa vi. te te dharma sthAnomAM anAdi saMsAramAM AvA parimAma pUrve jAgyA na hoya evA pariNAma te apUrva pariNAma apUrvakaraNa kahevAya che. ukta guNathI viparIta guNavALAne padamAtrAnuM jJAna (mithyAjJAna) jANavuM // 15/16 / / Iti ekAdazaM SoDazakam // 152 zrISoDazaka prakaraNam-11 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IIIIIIIIIIIIIIIIIII ON dvAdazaM dIkSAdhikAraSoDazakam / jJAnatrayaM prAguktaM, tadbhAvAbhAvAbhyAM dIkSAdhikArAnadhikArau pratipipAdayiSurAha / asminsati dIkSAyA adhikArI tattvato bhavati sattvaH / itarasya punardIkSA vasantanRpasannibhA jJeyA // 1 // asmin jJAnatraye sati dIkSAyA viratirUpAyA adhikArI adhikAravAn tattvataH-paramArthato bhavati sattvaH pumAnitarasyAnadhikAriNaH punaH dIkSA vasantanRpasannibhA caitramAsaparihAsakRtarAjatulyA viDambanaprAyatvena jJAtavyA / / 1 / / pUrve traNa jJAna darzAvyA, tenA sarbhAvavALo dIkSAno adhikArI che jenI pAse A jJAna na hoya te dIkSAmAM anadhikArI che. evuM pratipAdana karavAnI IcchAvAlA thA cha.. gAthArtha :- A traNe jJAna hote chate jIva paramArthathI dIkSAno adhikArI bane che. AnA sivAyanI dIkSA vasaMta RtunA rAjAnI jema upahAsa karanArI jANavI. vizeSArtha - hoLI (dhULeTI) nA divase ekane rAjA banAve paNa tenI mazkarI karI tene herAna kare che, tema ayogyane dIkSA duHkhadAyI bane che sAne. mI tenA. bha242 43rI. cha. // 1 // dIkSApada niruktamupadarzayan jJAnina eva tAM niyamayannAha / / zreyodAnAdazivakSapaNAcca satAM mateha dIkSeti / sA jJAnino niyogAdyathoditasyaiva sAdhvIti // 2 // zreyasaH kalyANasya dAnAdazivasya pratyavAyaraNa kSapaNAcca satAM munInAM matAbhipreteha pravacane dIkSA, ityevamanayA niruktaprakriyayA sA dIkSA jJAnino niyogAnniyamAd yathoditasyaivAdhikAriNa eva sAdhvIti niravadyA vartate / / 2 / / 22059000000000000000camaAKAKIRAIWWEAmar ARRRRRRRIA RANNEL 6153) zrISoDazaka prakaraNa-12 153 AAININ" Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSA padanI vyutpatti darzAvatA te dIkSA jJAnIne ja hoya che. evo nIcoDa lAvatA graMthakAra kahe che. gAthArtha :- kalyANanuM dAna karavAthI upadravano kSaya karavAthI munione ja A dIkSA siddhAMtamAM mAnelI che. A dIkSA nizcayathI yathodita adhikArI evA jJAnIne ja niravadyA (zuddha) hoI zake che. vizeSArtha - jJAnI ja dravyAdi joIne aticAra na lAge evo mArga kADhI zake che. // 2 // nanu yadi jJAnina eva dIkSA sAdhvI tadA kathaM prAguktajJAnatrayavikalAnAM mASatuSaprabhRtInAM samaye sA zreyasI zrUyata ityAzaGkayAha || . yo niranubandhadoSAcchrAddho'nAbhogavAn vRjinabhIruH / gurumo pradarahitaH soDapi jJAceva tataH II rU II yo niranubandhAdvyavacchinnasantAnAddoSAj jJAnAvaraNAdeH zrAddhaH zraddhAvAn, yastu sAnubandhadoSAnnirupakramakliSTakarmalakSaNAjAta bhAvapratighAtaH kathaJcicchAddho bhavati sa neha gRhyate'nAbhogaH sUkSmadhIgamyagranthArthAparijJAnamAtraM, sa eva yasyAsti so'nAbhogavAn vRjinAtpApAd bhIrubhavaviraktatvAt, guruSu pUjyeSu bhaktastadbahumAnitvAt, graho mithyAbhinivezastena rahitaH so'pi ya IdRguktavizeSaNavAn jJAnyeva jJAnavAneva tatphalato jJAnaphalabhAvAja, jJAnenApi bhavaviraktatvAdi phalaM kriyate tdsyaapystiitivA || 3 || - jo jJAnIne ja dIkSA (zuddha) sArI hoya che to pachI traNe jJAna rahita mAlatuSa vi. nI dIkSA zAstramAM kema vakhANAya che? evI AzaMkA karI samAdhAna Ape che.. gAthArtha - niranubaMdha doSathI zraddhAvALo, anAbhogavALo, pApathI DaranAro, guru upara bhaktibhAvavALo; pakkaDa vagarano AvA jJAnanA phaLane prApta karela hovAthI te paNa jJAnI ja che. vizeSArtha :- potAnI sattAmAM je jJAnAvaraNIya karma che. te atyAre potAno vipAka dekhADe paNa tenAthI navuM jJAnAvaraNIya karma na baMdhAya eTale te karmanI paraMparA na cAle, evA karmathI jeNe zraddhA jAge, te sAdhaka * E 154 zrI SoDazakaprakaraNa-12 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM levo. paNa nirupakrama evA kilaSTa jJAnAvaraNIya karma svarUpa sAnubaMdha doSathI jeNe bhAvano pratighAta thayo hoya-yatkiMcita karmano kSayopazama thayo hoya teNe kAMIka zraddhA jAgI jAya; te ahiM nathI levAno. sUkSmabuddhithI jANI zakAya evA graMthanA arthane jANavAmAM asamartha. bhavathI virakta thayelo hovAthI pApabhIru guru pUjyo upara Adara bahumAnabhAvavALo, mithyA pakkaDavagarano che, eTale AvA prakAranuM jJAnanuM phaLa tene prApta thayeluM hovAthI te paNa jJAnI ja che. / 3o. phalatulyatAyAmeva dRSTAntamAha / cakSuSmAnekaH syAdandho'nyastanmatAnuvRttiparaH / gantArau gantavyaM prApnuta etau yugapadeva // 4 // ekaH kazcitpuruSo mArgagamanapravRttazcakSuSmAnnirmalAnupahatanetraH syAdanyondho dRvikalastasya cakSuSmato mataM vacanaM tadanuvRttiparaH tadanusAre paraH pradhAno mArgAnusAritAprayojakAdRSTenAnyAnuvRttivyAvartanAt, etau dvAvapi cakSuSmatsadandhau gantArau gamanazIlAvanavarataprayANapravRttyA gantavyamabhimatanagarAdi yugapadevaikakAlameva prApnutaH / tayoragrapRSThabhAvena vrajatorekapadanyAsa evAntaraM na mahadyadvA tadapi tulyapadanyAsayorekazreNyA bAhulagnayojatornAstIti dvayoyugapatprAptavyaprAptiH / evaM jJAnyajJAninorapi sanmArgagamanapravRttayormuktipuraprAptau nAntaramiti garbhArthaH / / 4 / / jJAnI ane jJAnInA page cAlanArAne tulya phaLa thatuM hoya te ja batAve che... gAthArtha :- eka nirmala AMkhavALo ane bIjo je aMdha che; te tenA vacana anusaravAmAM tatpara bane. to Agamana karanArA banne ekaja sAthe jayAM javAnuM che te sthAne pahoMce che. vizeSArtha - jovAnI zakti haNAI nathI gayI evI nirmala AMkhaDIvALo puruSa javA ravAnA thAya che, tyAre aMdhApAthI aMdhArAmAM ja rahenAra puruSa te cakSuvALAnA vacanane anusaravA tatpara bane che. eTale potAne mArgamAM calAvavAmAM prayojaka evuM enuM adruSTa (bhAgya) che ke jenA lIdhe anyane = unmArgIne anusaravAthI te aTakI jAya che. A S zrISoDazakaprakaraNa-12 155 I Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banne cakSuvALo ane sadagdha satata prayANanI pravRttithI Icchita nagarAdine eka ja sAthe prApta kare che. eka AgaLa ane bIjo pAchaLa evI rIte cAlatA hoya to eka DagalAnuM AMtaruM paDe paNa moTuM nahiM. athavA to eka bIjAno hAtha pakaDIne cAlatA hoya to eka zreNImAM paga paDatA hovAthI eka pagalAnuM paNa aMtara paDatuM nathI. ema sanmArgamAM javA pravRtta thayelA jJAnI ane ajJAnIne paNa muktipurImAM pahoMcavAmAM AMtaruM paDatuM nathI. // 4 // itthaM jJAnivadajJAninopyuktarUpasya tulyaphalatvAd dIkSAyogyatvamiti darzayati / yasyAsti satkriyAyAmitthaM sAmarthyayogyatA'vikalA / gurubhAvapratibandhAddIkSocita eva so'pi kila // 5 // yasya viziSTajJAnarahitasyApyasti satkriyAyAM sadAcAre itthamanena prakAreNa sAmarthyaM samAnaphalajananazaktireva yogyatottamatA guruSu dharmAcAryAdiSu bhAvapratibandhAdantaraGgasambandhAt so'pi dIkSocita eva, kiletyAptAgamavAdaH zeSaguNavaikalye'pi saMsAravirakta evAtrAdhikArItibhAvaH / / 5 / / jJAnInI jema ukta svarUpavAlo ajJAnI paNa sarakhA phaLane meLavato hovAthI dIkSA yogya che ema darzAve che // 5 // gAthArtha :- ajJAnIne paNa sadAcAramAM AvI rIte sAmarthyarUpa paripUrNa yogyatA hoya che, te ajJAnI paNa guru viSe aMtaraMga saMbaMdhathI kharekhara dIkSAne ucita ja che. vizeSArtha H- sAmarthya yogyatA - samAna phaLa pedA karavAnI zakti rUpa yogyatA, guru viSe aMtaraMga lAgaNIzIla banelo hovAthI dIkSAne ucita che. kila zabda AvuM jinezvaranuM vacana che, e pramANe nizcayanuM sUcaka banatuM hovAthI zeSa guNa na hovA chatAM saMsArathI virakta ahiM adhikArI che; evo bhAva nIkaLe che. / / 5 / / itthaM dIkSAyAH phalasAmye AdeyatvaM, tadvaiSamye cAnAdayetvamityAha / deyA'smai vidhipUrvaM samyaktantrAnusArato dIkSA / nirvvANabIjameSetyaniSTaphaladAnyathAtyantam // 6 // 156 zrISoDazaka prakaraNam-12 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asmai yogyAya vidhipUrvaM samyagavaiparItyena tantrasya zAstrasyAnusArato dIkSA deyA, ityamunA prakAreNa yogyatA dIyamAnA dIkSA nirvANasya mokSasya bIjamanyathA'yogyadAne'tyantamatizayenAniSTaphaladAH durantasaMsAraphalA // 6 // e pramANe dIkSA phaLanI sAmyatA hoya to grahaNa karavA (ApavA) yogya che; phaLanI viSamatA hoya to ApavI yogya nathI, e darzAve che... gAthArtha :- yogyane vidhipUrvaka aviparIta paNe zAstra anusAra dIkSA ApavI joIe. A dIkSA tene mokSanuM bIja bane che. paNa ayogyane ApatA atyaMta aniSTaphaLa ApanArI bane che eTale ke duHkhe maMta 3rI zaDAya mevo ghora saMsAra vadhe che.... || || kA punariyaM dIkSetyAha / / dezasamagrAkhyeyaM viratiyAso'tratadvati (ca) samyak / tannAmAdisthApanamavidrutaM svaguruyojanataH // 7 // dezAkhyA samagrAkhyA ceyaM dIkSA viratirucyate, dezaviratidIkSA saviratidIkSA cetyarthaH / atra dIkSAyAM nyAso vratapratijJAkAlavihitAcAraH teSAM pravacanaprasiddhAnAM nAmAdInAM caturNAM sthApanamAropaNamavidrutaM vidravarahitamanupaplavamitiyAvat / kathaM tannAmAdisthApanaM ? svagurubhiryojanaM svajItAnurodhena vidhAnaM tataH / / 7 / / mAlu zuMcha tezaviche.... gAthArtha - dezavirati dIkSA ane sarvavirati dIkSA che. A dIkSAmAM nyAsa vrata pratijJA avasare karAyela AcAra eTale ke dIkSita puruSane viSe pravacana prasiddha nAmAdi cAranuM upadravarahitapaNe gurue (pUjya) potAnA tavyavaDA2 anusAre bhArI5942j yogya cha. // 7 // nAmanyAsasya dIkSAnimittatve ko heturityata Aha / nAmanimittaM tattvaM tathA tathA coddhRtaM purA yadiha / tatsthApanA tu dIkSA tattvenAnyastadupacAraH // 8 // RRIAL zrISoDazaka prakaraNamu-12 157 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yad yasmAnnAmanimittaM nAmahetukaM tattvaM nAmapratipAdyaguNavattvaM prazAntatAdijananAbhiprAyeNAptakRtaprazAntAdinAmnaH prazamAdirUpopalambhAttattannAmnaiva tattadabhiprAyasmaraNAttattadguNAnukUlapravRttyA tattadguNasiddheH;, "tathA tathA ca" tena tena svarUpeNoddhRtaM kRtanirvAhamiha pravacane munibhiH / tasmAt tatsthApanaiva tattvena paramArthena dIkSA'nyaH kriyAkalApastadupacAro nAmasthApanArUpamukhyadIkSAkarmaNaH pUrvottarabhAvenAGgamAtrarUpa ityarthaH / / 8 / / nAmano nyAsa dIkSAnA nimitta rUpe che temAM hetu zuM che. mATe samAdhAna karavA sAra cha... gAthArtha :- nAma nimitte prazamAditattva che tene svarUpe pUrve pravacanamAM muni bhagavaMto vahana karatA AvyA che; nAmanI sthApanA ja paramArthathI dIkSA che; tenAM ja upacArarUpa anya kriyA kalApa che. vizeSArtha :- nAmathI pratipAdha guNa prazamadine utpanna kare. evA abhiprAyathI prazAnta vi. nAmathI pramAdi padano upalakSma thatA pUrvAcAryanA te te abhiprAyanuM smaraNa thAya che. tenAthI te te guNane anukUla pravRtti thavAthI te te guNa siddha thAya che. mATe te te svarUpe nAmaAropaNane (pravacanamAM) jinazAsanamAM muni bhagavaMto vahana karatAM AvyA che. mATe vAstavika rIte nAma sthApanA ja dIkSA che. bIjo kriyAkalApa to nAmasthApanArUpa mukhyadakSAkarmanA pUrva ane uttaramAM vidyamAna DovAthI. tanA mAtra saMga 35 cha. // 8 // evaM nAmanyAsasya dIkSAnimattatvaM sAdhitaM, sthApanAdinyAsasya tu tattve'vipratipattireveti nAmAdicatuSTayanyAsasya dIkSAtvAtpRthakphalapradarzanapUrvaM tatraiva yatnopadezamAha / kIrtyArogyadhruvapadasamprApteH sUcakAni niyamena / nAmAdInyAcAryA vadanti tatteSu yatitavyam // 9 // kIrtiH zlAghA''rogyaM nIrujatvaM prAktanasahajautpAtikarogavirahAt, dhruvaM sthairya bhAvapradhAnanirdezAt / padaM viziSTapuruSAvasthArUpamAcAryatvAdi, teSAM samprAptiraprAptipUrvikA prAptistasyAH sUcakAni gamakAni niyamenAvazyantayA (158 BOARupwwwwwwwwwwws800 WWW RAHARAN zrISoDazakaprakaraNa-12 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAmAdIni nAmasthApanAdravyabhAvarUpANyAcAryAH pUjyA vadanti, tattasmAtteSu nAmAdiSu yatitavyaM tadarthAnukUlyenAtyAdaro vidheyaH / / e pramANe nAma nyAsa dIkSAnA nimitta rUpe che. e to siddha karyuM. ane sthApanA veza vi. no nyAsa to te svarUpe che ja, emAM koI vivAda che ja nahiM Ama nAmAdi cAreyano nyAsa dIkSA svarUpa hovAthI juduM juduM phaLa dekhADavA sAthe temAM ja yatna karavo joIe. evo upadeza graMthakAra ApI rahyA che. gAthArtha - kIrti Arogya sthaya ane pada prAptinA sUcaka nAmAdi che, ema AcAyoM kahe tethI temAM yatna karavo joIe. vizeSArtha :- pUrvanA sahaja otpAtika rogono viraha thavAthI Arogya vratamAM sthiratA, pada viziSTa puruSanI avasthA rUpa AcArya padavItva vi. nI prAptinA nAmAdi nizcaya thI sUcaka hovAthI nAmAdimAM tenA mATe anukUla paNe Adara karavo joIe. ayaM bhAvaH / anvarthanAmno hi kIrtanamAtrAdeva zabdArthapratIterviduSAM prAkRtajanasya ca manaHprasAdAt bahujanakRtaguNapravAdarUpA kIrtirAvirbhavati yathA sudharmabhadrabAhuprabhRtInAM, sthApanApi rajoharaNamukhavastrikAdyAkArarUpA dhAryamANA bhAvagarbha- pravRtyArogyAmupajanayati, dravyamapyAcArAdizrutaM sAdhukriyA cAbhyasyamAnA vrata- sthairyopapattaye bhavati, bhAvo'pi samyagdarzanAdirUpaH prAguktapadAvAptaye sampadyate bhAvAcAryAdipadasya viziSTabhAvanimittatvAdathavA sarlANyeva nAmA- dIni sAmAnyena kIrtyArogyamokSaprApteH sUcakAni / / 9 / / Ano bhAva A che ke... sAntarthanAma tArAmAM nAma jevA guNa che. ema bolavA mAtrathI vidvAna ane sAmAnya mANaso ne paNa zabdArthanI pratIti thavAthI temanuM paNa mana prasanna bane che. jethI ghaNAM mANaso vaDe guNo gavAya te rUpa kIrti pragaTa thAya che. jema ke - sudhamAM svAmI. bhadrabAhu prazAnta vi. nAmo te nAmavALI vyaktiomAM te te guNa pragaTa karI kIti phelAve che, jema ke pelA sudhamAM svAmI kharekhara sudhamAM = suMdara dharmanuM AcaraNa karanArA che. sthApanA paNa oghomuhapatti vi. AkAra rUpa che teone dhAraNa karavAthI bhAva pUrvakanI pravRtti thAya che. jema rAmaveza dhAravAthI rAvaNamAM rAmanA bhAva AvI gayA; saMyamavezathI zrISoDazakaprakaraNa-12 159 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMDarudrAcAryanA ziSyane saMyama bhAva jAgyo je Arogyane pedA kare che. dravya AcAraMgAdi zruta ane sAdhu kriyA teono abhyAsa karavAthI vratamAM sthiratA Ave che. samakita vi. rUpa bhAva paNa bhAvaAcAryAdi padanI prApti mATe thAya che. kAraNa te padamAM viziSTa bhAva nimitta che, athavA to badhA ja nAmAdi cAreya sAmAnyathI kIrti Arogya mokSapada prAptinA sUya che. // / 9 // nAmAdiSu yatne kRto dIkSAyAM kimAgatamityata Aha / tatsaMkAradeSA dIkSA sampadyate mahApuMsaH / pApaviSApagamAt khalu samyaggurudhAraNAyogAt // 10 // teSAM nAmAdInAM saMskAradeSA dvividhA dIkSA vratarUpA sampadyate mahApuMso dRDhapratijJasya, pApameva viSaM tasyApagamAt khalu apagamAdeva viSApahAriNI dIkSeti keSAJcitprasiddhimanuruddhedamuktaM samyagavaiparItyena guroH pApAhigAruDakasyAcAryasya dhAraNA''yattatvaM tena yogAt sambandhAt / / 10 / / nAmAdimAM yatna karavAthI dIkSAmAM zuM AvI javAnuM hatuM ? ethI kahe che... gAthArtha :- nAmAdinA saMskArathI dRDha pratijJAvALA mahApuruSane A dIkSA saMpanna bane che. sArI rIte gurune AdhIna rahevAthI pApa rUpI viSa dUra thavAthI dIkSA viSApahAriNI kahevAya che. athavA pApa rUpI viSa dUra thavAthI dIkSA saMpanna bane che. (prApta thAya che.) vizeSArtha :- pApa rUpI sApane vaza karavAmAM gArUDikasamA AcAryane adhIna thavAthI sAzritanA pApa hUra thAya che. // 10 // dIkSAsampattau kiM syAdityAha sampannAyAM cAsyAM liGgaM vyAvarNayanti samayavidaH / dharmaikaniSThataiva hi zeSatyAgena vidhipUrvam // 11 // sampannAyAM ca saJjAtAyAM cAsyAM dIkSAyAM liGgaM lakSaNaM vyAvarNayanti kathayanti samayavidaH siddhAntajJA etaditi zeSaH etakriyetyapyadhyAhAryaM dharmaikaniSThataiva hi dharmmamAtrapratibaddhataiva hi zeSasyAnupAdeyasya tyAgena vidhipUrvaM zAstranItyA / / 11 / 160 zrISoDazaka prakaraNam-12 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dIkSA saMpanna thaye chate zuM thAya che te darzAve che.... gAthArtha - dIkSA saMpanna thaye chate sarvano tyAga karI vidhipUrvaka dharmamAM tatpara banavuM tene zAstrajJa puruSo saMpanna dIkSAnAM liMga tarIke vaevacha. // 11 // asyAmeva sarvaviratidIkSAyAM kSAntyAdiyojanAmAryAdvayena darzayati / / vacanakSAntirihAdI dharmakSAntyAdisAdhanaM / zuddhaM ca tapo niyamAdyamazca satyaM ca zaucaM ca // 12 // AkiJcanyaM mukhyaM brahmApi paraM sadAgamavizuddham / sarvaM zuklamidaM khalu niyamAtsaMvatsarAdUrdhvam // 13 // vacanakSAntirAgamakSAntiriha dIkSAyAmAdau prathamaM dharmakSAnterAdisAdhanaM pradhAnakAraNaM bhavati, idamupalakSaNaM tenAsyAmAdau vacanamAIvAdikamapidharmamArdavAdikAraNaM bhavatIti draSTavyaM, zuddhaM cAkliSTaM ca tapo dvAdaza bhedaM niyamAnizcayena yamazca saMyamazca satyaM cAvisaMvAdanAdirUpaM zaucaM ca bAhyAbhyantarabhedam // 12 // AkiJcanyaM niSkiJcanatvaM bAhyAbhyantaraparigrahatyAgarUpaM mukhyaM nirupacaritam, brahmApi brahmacaryyamapyaSTAdazabhedazuddhaM paraM pradhAnaM sadAgamo bhagavadvacanaM tena vizuddhaM nirdoSaM, sarvamidaM dazavidhamapi kSAntyAdi zuklaM niraticAraM, khaluzabdo vAkyAlaGkAre, niyamAnnizcayAtsaMvatsarAdUrdhvaM, varSaparyAyavyatiko kriyAmalatyAgena taduttaraM zuklIbhavanasvabhAvatvAt / / 13 / / A sarvavirati dIkSAmAM sAtti vi. gharmonI yojanA karavA sAru be gAthA zavicha... gAthArtha - A dIkSAmAM vacanakSatti paheluM - dharmakSAntinuM pradhAna kAraNa che. A upalakSaNa che tethI AmAM vacananI mRdatA vi. paNa kAraNa bane che, ema samajavuM akliSTa tapa, nizcayathI yama, satya bAhya atyaMtara prakAre zauca. nirUpacarita bAhya atyaMtara parigrahanA tyAga rUpa AkiMcanya; bhagavAnanA vacanathI nirdoSa (vizuddha) temaja pradhAna evuM brahmacarya, niraticAra 10 prakArano A kSAtyAdi dharma eka varSanA zrISoDazaka prakaraNa-12 161 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryAyamAM prApta thaI jAya che. eka varSamAM kriyAthI mala tyAga thavAthI A dazavidha dharmanI prApti thAya che, tenA pachI to divase divase dharma nirmala zukla bane che. / / 12/13 // asyaiva dIkSAvataHpUrvottarakAlabhAviguNayogamAha dhyAnAdhyayanAbhiratiH prathamaM pazcAttu bhavati tanmayatA / sUkSmArthAlocanayA saMvegaH sparzayogazca // 14 // dhyAnaM sthirAdhyavasAnarUpaM dharmyaM zuklaM ca yathoktam "ekAlambanasaMsthasya sadRzapratyayasya ca / pratyayAntaranirmuktaH pravAho dhyAnamucyate" / adhyayanaM svAdhyAyapAThastayorabhiratiranavaratapravRttiH prathamamAdau dIkSAsampannasya bhavati, pazcAttu tanmayatA dhyeyaguNamayatvaM bhavati, tathA sUkSmAnAmarthAnAM bandhamokSAdInAmAlocanayA saMvego mokSAbhilASaH; sparzena tattvajJAnena yogaH sambandhazca mati || 14 || A dIkSAvALAne pUrve ane pachI prApta thanArA guNono saMbaMdha joDatA kahe che... gAthArtha :- dIkSA saMpanna thatA pahelAM dhyAna ane svAdhyAyamAM satata pravRtti kare che - Asita jAge che. pAchaLathI dhyeyanA guNamaya banI jAya che. pachI sUkSma arthanI vicAraNAthI saMvega ane tattvajJAnathI saMbaMdha thAya che. 162 vizeSArtha :- eka AlaMbanamAM rahelAne ane samAna pratyayavALAne anya pratyayathI vegaLo je pravAha cAle te dhyAna kahevAya che. dhyAna ane svAdhyAya karavAmAM satata rata rahe che. Ama karatA dhyeya evA prabhunA guNamAM khovAI javAya che te tanmayatA. baMdhamokSa vi. sUkSma padArthanI vicAraNAthI mokSano abhilASa jAge che. kAraNake baMdha e duHkhanuM kAraNa che ane mokSa parama sukhanuM kAraNa che. AvI vicAraNAthI ane jIva sukhano abhilASI hovAthI temAM mokSanI jhaMkhanA jAgI jAya che. pachI UMDA tattvajJAnanI prApti thAya che. kAraNa mokSanI jhaMkhanA jAgI javAthI padArthane sAcA tattvarUpe pakaDavAnI kalA pedA thaI jAya che. / / 14 / / = zrISoDazakaprakaraNam-12 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sparzasya lakSaNaM phalAtizayaM cAha / sparzastattattvAptiH saMvedanamAtraviditaM tvanyat / vandhyamapi syAdetatsparzastvakSepatatphaladaH // 15 // tasya vivakSitasya vastunastattvamanAropitaM rUpaM tasyAptirupalambhaH sparzaH spRzyate'nena vastutattvamiti nirukteH, anyattvaviditaM kathaJcidvastugrAhitvepi pramANaparicchedyasaMpUrNArthaM (thA) grAhitvenAnizcitaM saMvedanamAtraM tattvaparAmazazUnyamasparzAkhyaM jJAnamityarthaH / vandhyamapi viphalamapi syAdetat saMvedanamAtraM; sparzastu sparzaH punarakSepeNAvilambena tat svakAryaM phalaM dadAti yaH sa tathA / ayamanayo sparzAnyajJAnayorvizeSaH / / 15 / / sparzanu sakSa mane iNano matizaya satAve che... gAthArtha :- sparza eTale vastunAM Aropa vagaranAM svarUpano khyAla bIjuM jJAna to pramANathI anizcita saMvedana mAtra che ane Ato niSphaLa paNa nIvaDe. jyAre sparza to TUMkA gALAmAM ja phaLa ApanAra hoya che. vizeSArtha :- vivakSita vastunuM je Aropa vagaranuM vAstavika svarUpa hoya tenI jANa thavI te sparza che. vastunA amuka svarUpano jenA vaDe sparza thAya te sparza, enA sivAyanuM jJAna koIka prakAre vastune jaNAve kharI paNa pramANathI jANavA yogya je saMpUrNa artha teno nizcaya jenAthI thaI zake nahiM, evuM te jJAna khAlI saMvedana rUpa ja che. tattvaparAmarza zUnya te jJAna asparza nAmathI oLakhAya che. A kyAreka niSphaLa paNa nIvaDe che. jyAre sparza to TUMka samayamAM potAnAthI sAdhya ke potAnuM kArya je phaLa che tene Ape cha. // 15 // saMvegasparzayogena pariNatadIkSAbhAvo yatkaroti tadAha / vyAdhyabhibhUto yadvanirbiNNastena takriyAM yatlAt / samyakkaroti tadvaddIkSita iha sAdhusanceSTAm // 16 // vyAdhinA kuThAdinA'bhibhUto grasto yadvat yathA nirbiNNo nirveda ROOur ( zreSoDazaka prakaraNamu-12 sta 2111296 NIWARI 163 ARREARRARY Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grAhitastena vyAdhinA tasya vyAdheH kriyAM pratikriyAM yatnAdAdarAtkaroti, tadAha samyagavaiparItyena tadvattathA dIkSita iha prakrame sAdhUnAM sacceSTAM vinayAdirUpAm || 16 || 12 || saMvega ane sparzanA yoge pariNata dIkSA bhAvavALo je kare te kahe che.. gAthArtha :- vyAdhithI gherAyelo jema te vyAdhithI nirveda pAmI tenAM pratikAra svarUpa kriyAne AdarapUrvaka sArI rIte kare che. tema dIkSita saMsAra vyAdhithI nirveda pAmI sAdhunI vinayAdI rUpa kriyAne sArI kIte $3119511 / / Iti dvAdazaM SoDazakam // 164 zrISoDazaka prakaraNam-12 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ANY trayodazaM guruvinaya SoDazakam dIkSitaH sAdhuH sacceSTAM samyakkarotItyuktaM tAmevopadarzayati / guruvinayaH svAdhyAyo yogAbhyAsaH parArthakaraNaM ca / itikartavyatayA saha vijJeyA sAdhusacceSTA // 1 // guruvinayAdirUpA paJcavidhA sAdhUnAM sacceSTA zobhanabAhyavyApArarUpA vijJeyA / / 1 // sAdhu sacceSTA sArI rIte kare che ema kahyuM te kriyAone ja darzAve che. gAthArtha - guru vinaya, svAdhyAya, yogAbhyAsa, parArthakaraNa ane Iti kartavyatA svarUpe Agala kahevAtI kriyA sAthenI sAdhu sacceSTA jANavI. vizeSArtha :- sAdhu sayyeSTa! - sAdhumIno vA sA vyaapaar...||1|| tatra guruvinayasvarUpamAha aucityAdguruvRdbihumAnastatkRtajJatAcitam / AjJAyogastatsatyakaraNatA ceti guruvinayaH // 2 // aucityAdUvabhUmikApekSayA guruvRttirguruviSayaH svajanyavaiyAvRttyapratiyogitvasambandhena guruvRttiryA bahumAna AntaraH prItivizeSo guNarAgAtmA, na mahodayAt, moho hi sasaGgapratipattirUpaH zAstre nivAryate guruSu gautamasnehapratibandhanyAyena tasya mokSaM pratyanupakArakatvAt, mokSAnukUlasya tu gurubhAvapratibandhasyAniSedhAttataH sakalakalyANasiddheHsa tathA teSu guruSu kRtajJatAcittaM yathAsmAsvanugrahapravRttairbhagavadbhiH svakhedamanapekSya rAtrindivaM mahAn prayAsaH zAstrAdhyApanAdau kRta iti / tathAjJayA gurunirdezena yogaH kAryavyApakatvasambandhaH sarvatra kArye gurvAjJApuraskAritvamitiyAvat; satyaM ca tatkaraNaM ca satyakaraNaM tasyAjJAyogasya satyakaraNaM tatsatyakaraNaM tadeva tattA svArthe tal AjJAphalasampAdakatvamitiyAvadityeSa sarvo'pi guruvinayaH guruprItyarthabAhyavyApAratvAt / / 2 / / tyAM guru vinayatuM sva35 gAve che.... zrISoDazakaprakaraNamu13 165 wwwwwwwwar Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha :- aucityathI gurune viSe vaiyAvRtya dvArA vartavuM (gurunI sevA bhakti karavI); AMtara prIti rAkhavI A mArA upakArI che evI kRtajJatA manamAM rAkhavI; guruAjJAne AgaLa karavI; AjJAyogane satya karavo A sarva guru vinaya che. - vizeSArtha :- aucitya - uMcI bhUmikAnI apekSAe - potAnA guru ja uMcA vaDila padastha hoya to te rIte vaiyAvacca vi. karavuM ane muni hoya, temanAthI u52 bIjA UMcA hoya to te rIte vartavuM. guru vinaya - saMbaMdhI - pote karelI je sevA teno pratiyogI guru ethI gurumAM svajanya vaiyAvRtya nirUpita pratiyogitva dharma Ave te saMbaMdhathI gurunA vize ziSya varte (rahe) che nahiM ke temanA upara caDI besavuM / ahIM vaiyAvRtyakarmano ziSya anuyogI janya janaka bhAva saMbaMdhanA AdhAre bane kAraNa ke tenAM AdhAre sevA thaI ane vaiyAvRtyano lakSya (saMbaMdhI) guru hovAthI te pratiyogI bane che. ahIM guru ane vaiyAvRtya vacce sevya sevAbhAva saMbaMdha che, ane te je tarapha DhaLe te anuyogI te saMbaMdha potAnA anuyogImAM jene kheMcI lAve te pratiyogI. ahIM vaiyAvRtyamAM A saMbaMdhathI gurune kheMcavAmAM Ave che ethI guru viziSTa vaiyAvRtya bane che; mATe guru pratiyogI bane. (konI sevA ? to kahIzuM gurunI) guNanA rAga svarUpa AMtaraprIti te bahumAna, paNa te prIti mohajanya na hovI joIe kAraNake "guru vize gautamano snehapratibaMdha temano mokSa aTakAvanAro thayo A nyAyathI Avo sneha mokSane pratiupakArI nathI, paraMtu mokSane anukUla gurubhAva pratibaMdha eTale guru pratyeno sneha teno niSedha nathI, kAraNake tenAthI sarva kalyANanI siddhi thAya che. kRtajJatAcitta eTale amArA upara anugraha karavA pravRtta thayelA guru bhagavaMte potAnI takalIphane gaNakAryA vinA zAstra bhaNavA vi. mATe rAta divasa bhAre mahenata karI che. 31 AjJAyoga :- je je kArya kare temAM guruAjJAne AgaLa ka2vI; pote AdarelA koI paNa kAryamAM guruAjJAno abhAva na hovo joIe eTale AjJA sAthe kAryavyApakatA saMbaMdha thayo, kArya samAnAdhikaraNa atyaMtAbhAva anya bhAvano maLaze paNa guru AjJAno nahi maLe mATe te tAdRza atyaMtAbhAvano apratiyogI banavAthI guruAjJA kAryavyApaka thaI; temAM 166 zrISoDazaka prakaraNam-13 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAryavyApakatva saMbaMdha Avyo. AjJAyogane satya karavo eTale AjJA phaLane saMpAdana karavuM eTaleke AjJA anusAra kArya karavuM. A sarva gurunI prIti mATe bAhya vyApArarUpa hovAthI guru vinaya kahevAya che. // 2 / svAdhyAyamAha / / yattu khalu vAcanAderAsevanamatra bhavati vidhipUrvam / dharmakathAntaM kramazastatsvAdhyAyo vinirdiSTaH // 3 // yattu-yatpunaH khaluzabdo vAkyAlaGkAre vAcanAdecinApraznaparAvartanAderAsevanamabhivyAptarAyA maryAdayA vA pravacanoktayA sevanaM karaNamatra prakrame bhavati jAyate; vidhipUrvaM vidhimUlaM dharmakathAntaM dharmakathA'vasAnaM kramazaH krameNa tadAsevanaM svAdhyAyo vinirdiSTa: kathitaH, suSTu zobhanaM A = abhivyAptayA'dhyayanaM svAdhyAyaH; svaM svakIyamadhyayanaM vA svAdhyAya iti vyutpatteH / / 3 / / gAthArtha :- vaLI vAcanAdinuM abhivyAptithI vidhipUrvaka sevana karavuM, te vAcanAthI mAMDI anukrame dharma kathA sudhIno badho svAdhyAya kahevAya che. "A" abhivyApti arthamAM che eTale ke pravacanamAM bhAkhelI maryAdAthI svAdhyAyAdi karavA; AnAthI akALe bhaNavuM ItyAdi jJAnAticArane dUra 42vA pUrva bhAg menU thana thaInaya che. / / 3 / / yogAbhyAsamAha sthAnorNAlambanatadanyayogaparibhAvanaM samyak / paratattvayojanamalaM yogAbhyAsa iti tattvavidaH // 4 // sthIyate aneneti sthAnamAsanavizeSaH kAyotsargaparyatabandhAdirUpaH / UrNaH zabdaH / arthastadabhidheyaM, AlambanaM bAhyo viSayaH pratimAdistasmAdAlambanAdanyo'nAlambana iti yAvat; teSAM paribhAvanaM sarvato'bhyasanaM samyak samIcInaM paraM tattvaM mokSalakSaNaM yojayati yattattathA, etad yogAbhyAsa iti tattvavido vidanti yogasya dhyAnarUpasyAbhyAsa iti kRtvA / yadi cittavRttinirodho yogalakSaNaM tadA sthAnAdInAM yogAGgatvepi yogatvopacAro, yadi ca mokSayojakavyApAratvamAtraM tadA nopacAra iti dhyeyam / / 4 / / yogAbhyAsa vicha... ThasaThasaThaThalaTha Tha MAHADUALIORADDDDINDIASS45686 zrISoDazaka prakaraNamu-13 167 dook Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha :- sthAna, zabda artha AlaMbana eTale bAhya viSaya je pratimAdi temaja, tenAthI anya anAlaMbana A badhA yogonI sArI rIte paratattva rUpa mokSa sAthe joDe te pramANe paribhAvanA karavI tene tattvajJAnIo yogAbhyAsa kahe che. vizeSArtha :- sthAna kAyotsarga padmAsana Adi Asana vizeSa, zabda, zabdathI vAcya te artha, AlabaMna - bAhya viSaya je mUrti vi. ane tenAthI anya (bAhya viSaya vagaranuM) anAlaMbana A sarva yogo che, teono sarva prakAre abhyAsa karavo, A yogonI pirabhAvanA pradhAnatattva je mokSa che tenI sAthe joDAvanAra che. chatAM paNa yoga tarIkeno upacAra karI zakAya che. kemake A paribhAvanA dhyAnarUpa yoganA abhyAsa rUpa che. jo 'manovRttino rodha' te "yoga" evuM yoganuM lakSaNa karIe tyAre. sthAna vi. paNa mananI ekAgratA mATe kAraNa bane che eTale kAraNamAM kAryano upacAra karIne sthAnAdine yoga kahI zakAya ane jo mokSa sAthe joDanAra vyApAra vizeSa' te ja yoga che, ATaluM mAtra yoganuM lakSaNa karIe tyAre upacAranI jarU2 nathI kAraNa ke mokSa sAthe to badhA joDanArAja che. / / 4 / / parArthakaraNamAha 168 - vihitAnuSThAnaparasya tattvato yogazuddhisacivasya / bhikSATanAdi sarvvaM parArthakaraNaM yaterjJeyam // 5 // vihitaM zAstroktaM yadanuSThAnaM tatparasya tanniSThasya tattvataH paramArthena yogazuddhisacivasya vizuddhamanovAkkAyayogasya bhikSATanAdi AhAraiSaNAdi AdinA vastrapAtraiSaNAdigrahaH sarvvaM niravazeSamanuSThAnaM yateH sAdhoH parArthakaraNaM jJeyaM yatinA gRhyamANasyAhAravastrapAtrAderdAtuH puNyanibandhanatvena paropakArahetutvAdvizuddhayoga pravRttezvocitapravRttihetusAmAyikazaktyA tadarthinA niyttvAviti dravyam || , || parArthakaraNane batAve che... gAthArtha H- zAstra vihita anuSThAna karavAmAM tatpara paramArthathI zrISoDazaka prakaraNam-13 www.jainelibrary:org Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoganI zuddhivALA yatinA bhikSATanAdi badhuja parArthaka2Na jANavuM. vizeSArtha :- zAstramAM kahelA je anuSThAna che tene karavAmAM tatpara; paramArthathI mana, vacana kAyA yoganI vizuddhi sahita evA sAdhunA je AhAragaveSaNA, AdipadathI - vastrapAtrAdinI gaveSaNA ItyAdi badhA ja anuSThAna parArthakaraNa rUpe jANavA. muni vaDe grahaNa karAtA AhAra vastrapAtrAdi dAtAne puNya baMdhanuM kAraNa banatA hovAthI eTale bhikSATanAdi paropakAranA hetu bane che. vizuddha yoganI pravRtti eTale zuddha manavacanakAyayogano vyApAra te parArthakaraNanA arthI sAthe niyata che. arthAt yoga zuddhi hoya to tenI sAthe parArthakaraNa paNa hoya ja e tAtparya che. kAraNa sAmAyika (cAritra) mAM e zakti (tAkAta) che ke je ucita pravRtti karAve ja. ucita pravRtti karAve ja evI sAmAyikanI zakti dvArA yogazuddhi parArthakaraNa saMpAdaka bane che, ema jANavuM... | 5 || itikartavyatAmAha sarvatrAnAkUlatA yatibhAvAvyayaparA samAsena / kAlAdigrahaNavidhau kriyetikarttavyatA bhavati // 6 // kAla sarvatra sarvvasmin kAlAdigrahaNavidhau kAlasvAdhyAyAdigrahaNAcAre vibhAgapratiniyate, kriyA yogapravRttiH samAsena saGghapeNetikarttavyatA bhavati, rAtrindivaniyatakramazuddhakriyAsantAnasyetikarttavyatApadArthatvAt / kIdRzI sA ? anAkUlatayA'tvarayA yatibhAvasya sAmAyikarUpasyAvyayaparA'vyapagamaniSThA, bahukAlasAdhyakriyAyAM tvarayA hyapramattatvalakSaNo yatibhAvo vyetiityetdvishessnnmuktam || 6 || | Iti kartavyatAne darzAve che... gAthArtha :- kAla grahaNa levA temaja savAdhyAyAdi sarva AcAramAM utAvaLa karyA vagara; sAmAyika rUpa yutibhAva nAza na pAme tenI pUrI kALajI rAkhavA pUrvaka yoganI pravRtti karavI te saMkSepathI Iti kartavyatA che. vizeSArtha :- je kriyA karavAmAM ghaNo samaya lAgavAno hoya temAM utAvaLa karavAthI apramatarUpa yatibhAva nAza pAme che. mATe "yaMti zrISoDazaka prakaraNam-13 169 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvAvyayaparA" yA vizeSaNa bhUDyuM che.... // 7 // uktA sAdhusacceSTA'tha tadvatomaitryAdisiddhimAha iti ceSTAvata uccairvizuddhabhAvasya sadyateH kSipram / maitrIkaruNAmuditopekSAH kila siddhimupayAnti // 7 // ityuktaprakAro ceSTAvataH pravRttimata pravRttimata uccairatyartha vizuddhayogasya vizuddhabhAvasya sadyaterapramattasAdhoH kSipramacireNaiva maitrIkaruNAmuditopekSAH pUrvoktAzcatasro bhAvanAH siddhimupayAnti siddhatvAkhyaM vizeSaM labhante kiletyAptAgamavAdaH / / 7 // sAdhu saceSTA kahI have tenI ceSTAvALAne maitrI vi. bhAvanAthI siddhi darzAve che... gAthArtha :- uparokta saceSTAvALA atyaMta vizuddha yogavALA evA apramatta yogIne TUMka samayamAM maitrI karUNA muditA, upekSA A cAra bhAvanA siddha thAya che... kila pada AvuM jinezvaranuM vacana che AvA nizcayanuM sUya che // 7 // etadgatameva vizeSamAha etAzcaturvidhAH khalu bhavanti sAmAnyatazcatasro'pi / etadbhAvapariNatAvante muktirna tatraitAH // 8 // etA maitryAdyAzcaturvidhAzcaturbhedAH / khalurvAkyAlaGkAre, bhavanti sAmAnyata sAmAnyena catasro'pi prastutAH, etAsAM bhAvapariNatau viziSTasvarUpalAbhe'nte sarvotkarSe sati muktirnirvRttirbhavati, tatra muktAvetA maitryAdyA na sambhavanti, mukteH saMsArikabhAvottIrNarUpatvAt // 8 // emanA saMbaMdhI je vizeSa hoya te darzAve che... gAthArtha :- sAmAnyathI bhAvanA cAra prakAranI che. teonI bhAva pariNati thaye chate mukti prApta thAya che. jyAM A bhAvanA hotI nathI. vizeSArtha :- A bhAvanAo jyAre parAkASThAne pAme che. tyAre 170 zrISoDazaka prakaraNam-13 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNA hAthamAM mukti AvI jAya che. paNa te vakhate cAramAMthI ekeya bhAvanA nathI hotI, kAraNa ke mukti to sAMsArika bhAvathI pele pAra thavA rUpa che. jyAre A bhAvanAo to saMsArI jIvonI apekSAe rahelI che. tathA te muktinA sAdhana che; sAdhya prApta thayA pachI sAdhananI jarUra rahetI nathI; jema Arogya pachI davAnI jarUra rahetI nathI. || 8 || uktameva pratyekaM cAturvidhyaM vivRNvannAha / upakArisvajanetarasAmAnyagatA caturvidhA maitrI / mohAsukhasaMvegAnyahitayutA caiva karuNeti // 9 // upakArI ca svajanazcetarazca sAmAnyaM ca etadgatA caturvidhA caturbhedA maitrI bhavati / tatropakartuM zIlamasyetyupakArI, tatkRtamupakAramapekSya yA maitrI loke prasiddhA sA prathamA / svakIyo jano nAlapratibaddhAdistasminnupakAramanapekSyApi svajanabuddhayaiva yA maitrI sA dvitIyA / itara upakArisvajanabhinnaH paricito gRhyate sAmAnyasya pRthaggrahaNAttatra pUrvapuruSapratipannasambandhe svapratipannasambandhe voktanimittadvayanirapekSA yA maitrI sA tRtIyA, sAmAnye sarvasminneva jane paricitAparicitasAdhAraNyenoktanimittatrayanirapekSA yA maitrI sA vaturthI dareka bhAvanAnA cAra prakAra kahyA che tenuM vivaraNa karatAM kahe che. gAthArtha - upakArI, svajana, parajana, sAmAnya tenA AdhAre maitrI bhAvanA cAra prakAranI che. moha asukha saMvega, ahita teo vaDe yukta karUNA bhAvanA cAra prakAranI che. vizeSArtha :- (1) upakArI maitrI - upakAra karavAnA svabhAvavALo je upakArI, teNe karelA upakAranI apekSAe je enI sAthe maitrI rAkhe AvI lokamAM je prasiddha maitrI che. te prathama prakAranI jANavI. svajana maitrI - mA bApanA AdhAre je sagA saMbaMdhI hoya teonA upakAranI apekSA rAkhyA vinA paNa A mArA sagA che. evI buddhithI temano uddhAra karavo Adi svarUpa maitrI te bIjI jANavI. parajana (Itara) maitrI - Itara upakArI ane svajanathI bhinna je paricita varga, sAmAnyanuM alaga grahaNa karyuM hovAthI zrISoDazaka prakaraNamu-13 N 171 ) Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM upakArI svajana ane benI apekSA vagara pUrva puruSanA paricita ke temane vakhANyA hoya, athavA potAnA paricita teo upara maitrI bhAva rAkhavo te trIjI. sAmAnya maitrI- paricita hoya ke aparicita hoya badhA upara upakAri svajana paricita A traNe nimittanI apekSA vagara maitrI rAkhavI te cothI maitrI bhAvanA mohazcAsukhaM ca saMvegazcAnyahitaM ca tairyutA caiva karuNA bhavati / moho'jJAnaM tena yutA glAnayAcitApathyavastupradAnA- bhilASasadRzI prathamA;'sukhaM sukhAbhAvaH sa yasmin prANinyasti tasmin yA lokasiddhAhAravastrAzayanAsanAdipradAnalakSaNA sA dvitIyA / saMvego mokSA- bhilASastena sukhiteSvapi sattveSu sAMsArikaduHkhatyAjanecchayA chadmasthAnAM svabhAvataH prItimattayA pravarttate sA tRtIyA / yA tvanyahitena prItimattA- sambandhavikalasarvasattvahitena kevalinAmiva bhagavatAM mahAmunInAM sarvAnugraha- parAnukampA sA vaturthI | 8 || mohayutA - moha eTale ajJAna tenAthI yukta bImAra mANasa apathya vastu vAraMvAra mAMgato hoya tenA upara karuNA AvavAthI (bIcAro mAMge che to Apone) te vastu ApavAnI IcchA jAge tenA jevI A pahelI karuNA che... hakIkatamAM A karuNA ajJAna bharelI che. kAraNa karuNA hovA chatAM bhaviSyamAM vadhAre nukazAna thaze teno Ane khyAla Avato nathI mATe. asukha yutA - je prANIone sukhano abhAva che mAtra duHkhamAM ja rIbAI rahyA che, te jIvo upara karuNA lAvI AhAra vastra zayanaAsanAdi ApavA te bIjI karuNA.....saMvega yutA - mokSAbhilApa tenA lIdhe sukhI prANIo viSe paNa sAMsArika duHkha choDAvAnI IcchAthI chadmasthonA svabhAvathI prIti pUrvaka pravarte (kevalI thayA pachI to koI AvI prIti saMbhavatI nathI, mATe chaThThasthonA svabhAvathI ema kahyuM) acahitA yutA :- premALa saMbaMdha vinA sarva prANIonA hita nimitte kevalIne jema-sagI mA upara paNa sneha hoto nathI ke "A mArI mAM che, paraMtu badhA upara samAnabhAva ja hoya che tevA svabhAvathI mahAmuni anakampAmAM tatpara bane te anya hita yutA karuNA, eTale vivakSita vyaktinI paristhiti joI tenAM upara karuNAthI upakAra kare evuM nahiM paNa tene sarvajIvono upakAra [ 172 zrISoDazaka prakaraNa-13 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAno svabhAva ja ghaDAI gayo hoya.... / 9 . sukhamAtre saddhetAvanubandhayute pare ca muditA tu / karuNAnubandhanirvedatattvasArA yupekSeti // 10 // sukhamAtre sAmAnyenaiva vaiSayike'pathyAhAratRptijanitapariNAmAsundarasukhakalpe svaparaniSThe prathamA muditA / san-pariNAmasundarasukhajananazaktimAn heturyasya tAdRze hitamitAhAraparibhogajanitarasAsvAdakasukhakalpe svaparagataihikasukhavizeSe dvitIyA'nubandho devamanujajanmasu sukhaparamparAvicchedastena yute lokadvayasukhe AtmaparApekSayA tRtIyA / have muditA ane upekSAnA prakAra darzAve che. gAthArtha - sukhamAtramAM, sadhetumAM, anubandhayukta sukhamAM para - zAzvata sukhamAM AnaMda pAmavo. e pramANe cAra prakAre muditA bhAvanA che. karuNA sAra, anubaMdhasAra, tattvasAra, nirvedasAravALI ema cAra prakAre upekSA bhAvanA che. vizeSArthaH sukhamAtra :- apathya AhArathI tRpti thAya paNa tenuM sevana pariNAme sArUM nahiM evA saMbaMdhI ke parasaMbaMdhI vaiSayika sukhamAM AnaMda pAmavuM te pahelI muditA bhAvanA eTale tevA vaiSayikasukhavALA svaparane joI harSa pAmavuM. sahetu :- pariNAme suMdara sukha ApanAra evA pathya AhAranA rasAsvAdathI je sukha prApta thAya tevA svapara saMbaMdhI aihika sukhamAM harSa te bIjI. paraM-pravRSTa modakSayATrisavaM suravuM tasmin vaturthI mudritA | zaru cAnubandhazca nirvedazca tattvaM ca etAni sAro yasyAH sA tathetyamunA prakAreNa caturvidhopekSA / karuNA mohayutakaruNA tatsAropekSA prathamA, yathA kazcidAturasya svAtantryAdapathyaM sevamAnasyAhitaM jAnAno'pi tannivAraNamavadhIryopekSAM karoti mA bhUdanukampAbhaGga iti / - anubaMdhayuktA - deva manuSya bhavamAM sukha paraMparA TUTe nahiM evA ubhayalokamAM prApta thatAM svapara saMbaMdhI sukhamAM AnaMda te trIjI muditA... mApaka S zrI SoDazakaprakaraNa-13 ka Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para - prakRSTa mohanA kSayAdithI prApta thayela sukhamAM AnaMda te cothI muditA.... karuNAsArA - moha yukta karuNA sAravALI pahelI upekSA. jema koIka bImAra mANasa svataMtrapaNe apathya khAto hoya ane pote enAthI tene ahita thaze evuM jANavA chatAM Ane khAvAnI IcchA che, eNe AmAM sukha maLe che to zuM kAma rokavo ane rokIza to bicArAne duHkha thaze, ema vicArI tene apathya sevatA aTakAve nahiM.... anubaMdha sArA - phaLane siddha karanAra sArA kArya viSayanA pravAhathI pariNAma sArUM Ave tenA sAravALI bIjI jema koIka ALasa vi. nA lIdhe dhana kamAvuM vi. mAM pravRtti karato na hoya to teno hitArthI tene kAmamAM joDe paraMtu vivakSita kALe pariNAme suMdara evI kArya paraMparAne avagaNI madhyasthabhAva rAkhe eTale ke amuka cokkasa samaya kAma kare to sAruM pariNAma Ave, te TANe pelAne ALasuM jANI jo atyAre kahIza to mAnaze nahiM ane nakharA karaze; enA sukhamAM khalela paDaze mATe pachI kahIza atyAre rahevA do evI upekSA te bIjI. anubandhaH phalasidhyantaH kAryaviSayaH pravAhapariNAmastatsArA dvitIyA, yathA kazcit kutazcidAla- syAderarthArjanAdau na pravartate taM cA'pravarttamAnamanyadA taddhitArthI pravarttayati, vivakSite tu kAle pariNAmasundarakAryasantAnamavekSamANo mAdhyasthyamavalambata iti / nirvedo bhavavairAgyaM tatsArA tRtIyA yathA catasRSu gatiSu nAnAvidhaduHkhaparamparAmanubhavato jIvasya kathaJcinmanujadevagatiSu sarvendriyAlAdakaM sukhavizeSamanupazyato'pi tadasAratAkAdAcitkatvAbhyAM tasminnupekSA, tattvaM vastusvabhAvastatsArA caturthI yA manojJAmanojJAnAM vastUnAM paramArthato rAgadveSAnutpAdakatvena svAparAdhameva mohavikArasamutthaM bhAvayataH svarUpavyavasthi- tavastvaparAdhamapazyato bAhyArtheSu sukhaduHkhahetutAnAzrayaNAnmAdhyasthyamava- lambamAnasya bhavati / / 10 / / nirveda sArA - vairAgyanA sAravALI trIjI. jema cAregatimAM vividha jAtanA duHkhane anubhavanAro jIva manuSya ke devagatimAM kAMIka sarva Indriyane AnaMda ApanAra sukhane joIne paNa sukha asAra ane thoDA 174 zrISoDazaka prakaraNa-13 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaya TakanArA che evuM jANI tevA sukhanI upekSA kare.... tattva sArA H- vastu svabhAva sAravALI cothI. manojJa ke amanojJa vastuo paramArthathI rAga dveSanA utpAdaka na hovAthI moha vikArathI ubhA thayelA potAnA aparAdhane vicAre che. ane badhI vastu potapotAnA svabhAve rahelI che, ema jANI bAhya padArtho upara mAdhyastha bhAva rAkhanArane A bhAvanA hoya che. eTale padArtha to bicArA potAnuM jevuM svarUpa hoya tevA ja rahene; huM phogaTa tenA lIdhe rAga dveSa karI AtmAne jagADu chaM; 4vA hai, ve mAre jAvA joTA rAga dveSa 42vA nathI. // 10 // keSAM punaretAzcatasro maitryAdyAH pariNamantItyAha || etAH khalvabhyAsAkrameNa vacanAnusAriNAM puMsAm / sadvRttAnAM satataM zrAddhAnAM pariNamantyuccaiH / / 11 / / etAH prAguktAH khalu punaH abhyAsAtpunaH punarAvRtteH krameNAnupUrvyA vacanAnusAriNAmAgamapuraskAriNAM puMsAM puruSANAM sadvRttAnAM saccaritrANAM satatamanavarataM zrAddhAnAM zraddhAyuktAnAM pariNamantyAtmasAdbhavantyuccairatyartham / / 11 / / A maitrI vi. cAre bhAvanA kayA paMDitapuruSanAM kaMThe varamALA nAMkhe te batAve che... gAthArtha :- A cAre bhAvanA abhyAsathI anukrame Agamane AgaLa karanArA saccAritravALA, satata akhUTa zraddhAvALA puruSone uccarIte parieAme che.. // / 11 // etacca yogArambhakArabdhayogAn pratyuktaM niSpannayogAnAM tu cittaM kIdRzami tyAha / , etadrahitaM tu tathA tattvAbhyAsAtparArthakAryeva / sadbodhamAtrameva hi cittaM niSpannayogAnAm // 12 // etadrahitaM tu nirvikalpasaMskAreNa maitryAdibhAvanAnAzAttadrahitameva, tathA tena prakAreNetarAsambhavinA tattvAbhyAsAtparamArthAbhyAsAtprakRSTabhAvanAjanitatadvipramuktatattvajJAnAditarasaMska - rAdityarthaH / parArthakAryeva- paropakAraikazIla zrISoDazaka prakaraNam-13 175 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meva sadbodho-nirmalajJAnaM tanmAtrameva hi zeSadoSarahitaM cittaM niSpannayogAnAM, tallakSaNaM cedaM "doSavyapAyaH paramA ca vRttiraucityayogaH samatA ca gurvvI vairAdinAzo'tha RtambharA dhIrniSpannayogasya tu cihnametat " // pUrvalakSaNaM caitat "alaulyamArogyamaniSThuratvaM gandhaH zubho mUtrapurISamalpam / kAntiH prasAdaH svarasaumyatA ca yogapravRtteH prathamaM hi cihnam / 1 / maitryAdiyuktaM viSayeSu cetaH prabhAvavaddhairyasamanvitaM ca / dvandvairadhRSyatvamabhISTalAbho janapriyatvaM 6 tathApAM sthAvitti" || 12 || A vAta yoganI bhUmikA ne sparzanAranI apekSAe kahI paNa jeone yoga niSpanna thai cUkyA che. evA jIvonuM citta kevuM hoya te darzAve che... gAthArtha : maitrI vi. bhAvanA vinAnuM tathA paramArthanA abhyAsathI paropakAra karavAnA svabhAvavALuM doSanAM chAMTathI dUra phakta nirmala jJAnavALuM siddhayogIonuM citta hoya che. -- vizeSArtha :- nirvikalpa saMskArathI maitryAdi bhAvanAno nAza thato hovAthI yogInuM citta tevI bhAvanA vinAnuM hoya che. ane bIjA yogIne na saMbhave tevA prakAranA paramArthanA abhyAsathI eTale ke prakRSTa bhAvanAthI janma temaja maitryAdi bhAvanA rahita evA tattvajJAnathI arthAt pUrvaka2tA bIjI jAtanA saMskArathI yogInuM citta paramArthakArI bane che. doSanAM chAMTAthI dUra uttama AcAra aucitya, uccakoTinI samatA vai2 vi. no nAza RtaMbharA buddhi - viparyAsavinAnI buddhi A niSpanna yogavALAnA cihna che. AnI pUrvabhUmikAvALAnuM cihna A che - vaiyika sukhamAM lolupatA na hoya Arogya. aniSThura, zubhagaMdha mUtra ane purISa (viSTA) alpa hoya. mukha upara kAnti manamAM prasannatA svaramAM saumyatA A yAge vRttinI pahelI nizAnI che. koI paNa viSayomAM jenuM mana maitryAdibhAvanA tathA prabhAvazALI dhairyathI yukta hoya, rAga dveSa vi. dvandvathI parAsta thanAruM na hoya, ane potAne dhAryo lAbha prApta thato hoya ane pote lokone priya hoya A yoga pravRttinI bIjI nizAnI che. / 12 / / abhyAsakrameNa maitryAdipariNatirbhavatItyuktaM sa kathaM zuddhaH keSAM ca syAdi - tyAha | 176 zrISoDazaka prakaraNam-13 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhyAso'pi prAya spaSTaH prabhUtajanmAnugo bhavati zuddhaH / kulayogyAdInAmiha tanmUlAdhAnayuktAnAm // 13 // abhyAso'pi paricayo'pi prAyo bAhulyena prabhUtajanmAnugo bahutarabhavAnuvRttaH zuddho-nirdoSo bhavati; zatakSArapuTazodhyaratnanyAyena kulayogyAdInAM gotrayogivyatiriktAnAM kulayogipravRttacakraprabhRtInAmiha prakrame tAsAM - maitryAdInAM mUlAdhAnaM maargaanusaarikriyaajnitpunnyaanubndhipunnylkssnnbiijnyaasstyuktaanAmuM | tatra trayoninaH "sAmAnvenottamAM maLyA: sarvatrASiu: | kuttayogino "ye yoginAM kule jAtAstaddharmAnugatAzca ye / " pravRttacakrAzca prvRttrAtrindivAnuDanasamUddha yA: || 9rU // abhyAsakramathI maityAdi pariName che ema kahyuM te abhyAsa kevI rIte zuddha thAya kone hoya te darzAve che. gAthArtha :- abhyAsa paNa prAyaHkarIne ghaNA janmo sudhI anusarelo zuddha thAya. maitryAdinA mULabhUta puNyAnubaMdhI puNya rUpa bIjanA nyAsathI yukta hoya evA kulayogI vi. ne Avo zuddha abhyAsa hoya che. vizeSArtha - so vAra kSArapuTathI zuddha thavAvALuM ratna hoya to tenAM upara teTalI vAra prayoga karavo paDe. AthI abhyAsa zuddha karavA ghaNAM yogI kulanA janmArA levA paDe. paNa te mAtra gotrayogI na hoya. vaLI maityAdi bhAvanAnuM je mULa che evuM mAganusArI kriyAthI pedA thayeluM puNyAnubaMdhI puNyarUpa bIjane jeNe potAnA AtmAmAM vAvyuM hoya evA kulayogI pravRttacakrAdine zuddha abhyAsa hoya che. gotrayogI - sAmAnyathI uttama bhavya, tevA prakAranA Agrahano abhAva hovAthI sarvatra aSI dharmanA prabhAvathI guru deva brAhmaNane priya, svabhAvathI philaSTapApa vagaranA hovAthI dayALuM, kuzalAnubaMdhIbhavyatAnA lIdhe vinIta, granthIbhedanAM kAraNe bodhavALA, cAritranA bhAva hovAthI jitendriya hoya che. je yogInA kulamAM janmyA hoya tenA dharmane anusaranArA hoya te kulayogI. rAta divasa anuSThAna samUhamAM pravRtta ja hoya te pravRttacakra. / 13 I. kena prakAreNa kasyAyamabhyAsaH zuddhyatItyAha / zrISoDazakaprakaraNa-13 177 15 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avirAdhanayA yatate yastasyAyamiha siddhimupayAti / guruvinayaH zrutagarbho mUlaM cAsyA api jJeyaH // 14 // avirAdhanayA aparAdhaparihAreNa yaH puruSo yatate prayatnaM vidhatte tasyAyamabhyAsa iha prakrame siddhimupayAti, AjJAbhaGgabhItipariNAmasya tathAvidhajIvavIryapravarddhakatvAdasyA apyavirAdhanAyA mUlaM-kAraNaM guruvinayaH zrutagarbha Agamasahito jJeyastenAjJAsvarUpajJAnasambhavAt / / 14 / / kevI rIte kone A abhyAsa zuddha thAya che te darzAve che. gAthArtha - doSa lagADyA vinA je puruSa prayatna kare che tene abhyAsa siddha thAya che ane Agama yukta guru vinaya avirAdhanAnuM mULa jANavuM. vizeSArtha - are Ama karavAthI AjJAno bhaMga thaze evo bhayano bhAva (pariNAma) tevA prakAranA AtmavIryane pragati) vRddhi pamADanAra bane che ane AjJAnA svarUpanuM jJAna Agama sahita guru vinayathI prApta thAya che. mATe virAdhanAthI bacavAnuM mULa kAraNa Agama sahita guruvinaya cha. // 14 // guruvinayasya kiM mUlamityAha / / siddhAntakathA satsaGgamazca mRtyuparibhAvanaM caiva / duSkRtasukRtavipAkAlocanamatha mUlamasyApi // 15 // siddhAntakathA svasamayapravRttiH satsaGgamazca satpuruSasaGgazca mRtyoH paribhAvanaM caiva sarvadA sarvaMkaSatvAdirupeNa duSkRtAnAM pApAnAM sukRtAnAM ca puNyAnAM yo vipAko'nubhavastadAlocanaM tadvicAraNaM hetuphalabhAvadvAreNAthAnantaraM mUlaM kAraNamasyApi guru vinayasya sarvametatsamuditaM, etadarthasiddherguruvinayamUlatvAt / / 15 / / zuruvinaya bhUNa zuMcha vicha... gAthArtha - AgamamAM pravRtti, satsaMgama, mRtyunI paribhAvanA, duSkRta sukRtanA vipAkanI vicAraNA, A guru vinayanuM mULa kAraNa che.... vizeSArtha :- AgamamAM pravRtti karavAthI uttama puruSanA caritranA (178 zrISoDazaka prakaraNamu-13 25345345454 178 15 5555551818165 www.jainelibrary:org Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAdhyamathI guru vinayano mahimA jANavA maLe. saMtanA samAgama paNa tathA prakAranA guruvinayane zikhavADe che. maraNato eka divasa cokkasa AvavAnuM che, tenA DarathI guruvinaya karavAnuM mana thAya. duSkatano vipAka durgatimAM rIbAve che. ane sukRta svarganA sukha cakhADe che. tenI vicAraNAthI guruvinaya karavA AtmA tatpara bane che. vaLI A badhAno samudAya guvinayanuM kAraNa che. temaja guru vinaya A athanI siddhinuM mULa che. . 15 II asyaiva sarvasyAdeyatAmupadarzayannAha / etasmin khalu yatno viduSA samyak sadaiva karttavyaH / AmUlamidaM paramaM sarvasya hi yogamArgasya // 16 // etasmin khalvasminneva prAgukte siddhAntakathAdau yatna Adaro viduSAsudhiyA samyak-samIcanaH sadaiva kartavya AmUlamabhivyAptyA kAraNamidaM siddhAntakathAdi paramaM pradhAnaM sarvasya hi yato yogamArgasya / / 16 / / 13 / / A sarvano svIkAra) Adara karavo ja joIe te batAve che gAthArtha - pUrve kahela siddhAMtAdimAM Adara vidvAnoe sArI rIte karavo joIe, kAraNa ke A siddhAMta kathAdi sarva yogamArganuM mULa = pradhAna kAraNa che. A 16 . // Iti trayodaza SoDazakam ***** ** zrI SoDazaka prakaraNamu-13 179 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturdazaM yogabheda SoDazakam / AmUlamidaM yogamArgasyetyuktaM, tatra katividhi yoga ityAha || sAlambano nirAlambanazca yogaH paro dvidhA jJeyaH / jinarUpadhyAnaM khalvAdyastattattvagastvaparaH // 1 // sahAlambanena cakSurAdijJAnaviSayeNa pratimAdinA vartata iti sAlambano, nirAlambanazcAlambanAdviSayabhAvApattirUpAnniSkAnto yo hi chadmasthena dhyAyate na ca svarUpeNa dRzyate yogo dhyAnavizeSaH paraH pradhAno dvidhA jJeyaH; jinarUpasya samavasaraNasthasya dhyAnaM cintanaM, khaluzabdo vAkyAlaGkAre AdyaH prathamo yogaH sAlambanaH; tasyaiva jinasya tattvaM kevalajIvapradezasaGghAtarUpaM kevalajJAnAdi- svabhAvaM tasmin gacchatIti tattattvagaH turevakArArthe'paro dvitIyaH; zuddha- paramAtmaguNadhyAnaM nirAlambanamityarthaH / / 1 / / yoga mArganuM A mULa che ema kahyuM. temAM yoga keTalA prakArano te jaNAve cha... gAthArtha - sAlaMbana ane nirAlaMbana ema yoga be prakArano che; jinezvaranAM rUpanuM ciMtana te pahelo yoga che ane mAtra AtmasvabhAvanA viSayavALo te bIjo yoga che. vizeSArtha :- AMkha vagerenA jJAnanA viSayabhUta pratimArirUpa AlaMbana sAthe vartanAro yoga sAlaMbana yoga. samavasaraNamAM birAjamAna atizayothI zobhatA evA paramAtmAnA rUpanI vicAraNA karavI te. IndriyonA viSayothI dUra rahela mAtra jIva pradezanA saMghAtarUpa kevalajJAnAdi svabhAva tarapha ja je dhyAna DhaLatuM hoya; je svarUpathI dekhAtuM na hoya evuM chadmastho je dhyAna dhare che te nirAlaMbana yoga jANavo. eTale zuddha 52mAtmaguenuM dhyAna ta. nirAlaMbana yoga cha. // 1 // kathaM punaH jinarUpaM dhyAtavyamityAha / / 180 zrISoDazakaprakaraNa-14 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTapRthagjanacittatyAgAdyogikulacittayogena / jinarUpaM dhyAtavyaM yogavidhAvanyathA doSaH // 2 // aSTa ca tAni pRthagjanacittAnyayogimanAMsi teSAM tyAgAt yogikulasya yogipAramparyyasya cittaM-manastadyogena tadabhyupagamena paramAtmasvarUpaM dhyAtavyaM yogavidhau dhyAnAcare'nyathA doSo'parAdho, nirapekSavRttau mAnasAticArasyApi marUpatAtu || 2 || jinezvaranA rUpanuM ciMtana kevI rIte karavuM te darzAve che.. gAthArtha:- ATha prakAranA ayogI manano tyAga karI, yogI kulanA cittane svIkArI paramAtma svarUpa vicAravuM joIe. nahiM to ulTo dhyAna vidhimAM doSa lAge che. kAraNake nirapekSa vRttimAM mAnasika aticAra paNa bhaMga rUpa mAnela che. te 2 che. tAnyeva tyAjyAnyASTau cittAnyAha / khedodvegakSepotthAnabhrAntyanyamudrugAsaGgaiH / / yuktAni hi cittAni prabandhato varjayenmatimAn // 3 // khedaH pathiparizrAntavatpUrvakriyApravRttijanitamuttarakriyApravRttipratibandhakaM duHkhaM / udvegaH kaSTasAdhyatAjJAnajanitamAlasyaM yadvazAtkAyakhedAbhAve'pi sthAnasthitasyaiva kriyAM kartumanutsAho jAyate, kurvANo'pi tato na sukhaM labhata rUti | tajavAyogya ATha citta darzAve che... gAthArtha :- kheda udvega kSepa, utthAna brAnti anyamud rugu ane AsaMgathI yukta cittone buddhizALIe kamarakasIne varjavA joIe. vizeSArtha : kheda - jema mArgamAM thAkelo AgaLa javAnuM mana karato nathI. tema pUrva kriyAnI pravRttithI janmela AgaLanI kriyAmAM pravRttine rokanAra evuM je mAnasika duHkha..(thAka). uga :- A kAma karatAM ghaNI mahenata paDaze AvA jJAnathI ubhI thayelI ALasanA lIdhe kAyAnA khedano abhAva hovA chatAM paNa sthAne ja v === :: : : : : : : : zrISoDazaka prakaraNa-14 181. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahelAne kriyA karavAno utsAha ja na jAge, kaMTALo Ave kAma karavA chatAM paNa temAM AnaMda na Ave. kSepaH - vacce vacce mana bIje jatuM rahe che te...... kSepo'ntarAntarAnyatra cittanyAsaH / utthAnaM cittasyAprazAntavAhitA madanaprabhRtInAmudrakAnmadA- vaSTabdhapuruSavat / bhrAntiratasmiMstadagraharUpA zuktau rajatAdhyAropavat / 'anya- mut prakRtakAryAnyakAryaprItiH / rug-rogaH pIDA bhaGgo vA'saGgaH prakRtAnuSThAne vihitetarAnuSThAnaprItyatizayitaprItiH, etairyuktAni hi sambaddhAni hi cittA- nyaSTa prabandhataH pravAhena varjayetpariharenmatimAn buddhimAn / / 3 / / utthAna :- abhimAnathI akkaDa banela puruSanI jema kAma-madana vi. nA udrekathI mana aprazAMta rahe te. bhAtti - zuktimAM (chIpamAM) cAMdInA bhramanI jema je vastu je rUpe nathI temAM te rUpanuM jJAna karavuM. anyamud :- prastuta kAryathI anya kAryamAM prIti rAkhavI. eTale logassa bolato hoya te vakhate stavananI vicAraNA karI khuza thavuM ke vAraMvAra te stavanA tarapha ja mana jAya te... - roga pIDA ke bhaMga.. AsaMga :- prakRti anuSThAnamAM vidhAna karAyela anya anuSThAnamAM jeTalI prIti hoya tethI atizaya prIti rAkhavI. jemake mane prabhu pUjA bahu game che. ApaNane to sAmAyika svAdhyAya vi.mAM ATalI badhI majA AvatI nathI. eTale ke sAmAyika karatAM pUjAmAM vadhAre racyo pacyo rahe. A doSothI yukta cittane prayatna pUrvaka tajavA joIe, eTale ke AvA doSone pAse ja AvavA na devA || 3 | uktAneva khedAdIMzcittadoSAn phaladvAreNopadarzayannAha / / khede dADharyAbhAvAnna praNidhAnamiha sundaraM bhavati / etacceha pravaraM kRSikarmaNi salilavajJeyam // 4 // SonNW (182 & 182 zrISoDazakaprakaraNa-14 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khede cittadoSe sati dADhyAbhAvAt kriyAsamAptivyApisthairyAbhAvAnna praNidhAnamaikAgyamiha prastute yoge sundaraM pradhAnaM bhavati / etacca praNidhAnamiha yoge pravaraM pradhAnaM phalAsAdhAraNakAraNamityarthaH; kRSikarmaNi dhAnyaniSpattiphale salilavajjalavad jJeyam / / 4 / / khedAdi citta doSone phaLa dvArA vivaraNa karatA kahe che. eTale kayo doSa kevuM phaLa ApanAra che te darzAve che gAthArtha - kheda AvyuM chate draDhatAno abhAva thavAthI yogamAM pradhAna evI je ekAgratA te AvatI nathI. khetI kAmamAM pANInI jema yogamAM praNidhAna ghaNuM mahattvanuM jANavuM. vizeSArtha :- dAsyabhAva-kriyA pUrNa na thAya tyAM sudhI sthiratA rAkhavI te dADharya teno abhAva. pradhAna- AsAdhAraNa kAraNa - eTale ke tenA vinA te kArya thaI ja na zake. kRSikarmaNi - dhAnyanI pedAza rUpa phaLamAM. // 4 || udvege vidveSAdviSTisamaM karaNamasya pApena / yogikulajanmabAdhakamalametattadvidAmiSTam // 5 // udvege cittadoSe jAte vidveSAdyogaviSayAdasya yogasya kathaJcitkaraNaM viSTisamaM rAjaviSTikalpaM pApena dAsaprAyatvahetubhUtena etaccaivaMvidhaM karaNaM yoginAM kule yajjanma tasya bAdhakam / udvignaH kriyAkartA yogikulajanmApi janmAntare na labhyata iti kRtvA'lamatyarthaM tadvidAM yogavidAmiSTamabhimatam / / 5 / / gAthArtha :- udvega jAgye chate yoga pratye dveSa thavAthI veThiyAnI mAphaka jema tema yogane kare kharo, paNa ulTA te pApathI-dAsane chAje tevA kAryathI yogi kuLamAM pharI janma maLato nathI. paNa yogane jANanArAone te ghaNuM ja ISTa che. kAraNake AvA udvigna mANaso yogikuLanuM nAma bagADe tenA karatA te kulamAM na janme te sAruM ja che. vizeSArtha : rAjAnI sevA mATe rAkhela nokara paisA khAtara jema tema karavA puratuM kAma kare kharo paNa vyavasthita karavAnI lAgaNI hotI nathI te rAjaviSTi. | pa | www huM zrI SoDazaka prakaraNa-14 183 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSepe'pi cAprabandhAdiSTaphalasamRddhaye na jAtvetat / nAsakRdutpATanataH zAlirapi phalAvahaH puMsaH // 6 // kSepe'pi cittadoSe'prabandhAJcittasya zithilamUlatvAdiSTaphalasya yoganiSpattirUpasya samRddhaye'bhyudayAya na jAtu kadAcidetatkaraNaM bhavati / atra dRSTAntamAha / na asakRdanekaza utpATanAt utkhananAcchAlirapi dhAnyavizeSaH phalAvahaH phalapradaH puMsa puruSasya bhavati / / 6 / / gAthArtha - kSepa doSamAM cittanuM mULa DhIluM rahevAthI A yoganI pravRtti kyAreya paNa dhAryA phaLanI samRddhi mATe banI zakatI nathI. jema - vAraMvAra ukheDavAthI DAMgarano choDa-zAli/dhAnya paNa puruSane phaLa (pUrNa pAka) maapnaa| janato nathI. // // utthAne nirvedAtkaraNamakaraNodayaM sadaivAsya / atyAgatyAgocitametattu svasamaye'pi matam // 7 // utthAne cittadoSe satyaprazAntavAhitayA nirvedAddhetoHkaraNaM ? niSpAdanamAyatimAzrityA'karaNasyaivodayo yasmiMstattathA, sadaivAsya yogasya, kidRzaM tatkaraNaM ? atyAgamazakyatyAgaM bAyapratijJAbhaGgasya lokApavAdahetutvAttasya ca duHsahatvAttathA tyAgAyocitaM yogyamaprazAntavAhitAdoSaviSamizritatvAdetatvetatpunaH karaNaM svasamaye'pi svasiddhAntepi matamabhISTam, gAthArtha - utthAna doSa hote chate nirvedanA lIdhe haMmezA yoganuM karavuM paNa bhaviSyamAM na karavAnA vipAkane jagADanAra che. AvuM karavuM te "tyAga na karI zakAya chatAM tyAga karavA yogya che." evuM ApaNA zAstramAM paNa bhAneguM che. vizeSArtha :- magaja kAma vi. nA vicAromAM masta hovAthI azAMta - asvastha bane ethI je kAI pote atyAre pravRtti kare tenAthI pote eTalo ubakI jAya che ke jethI bhaviSyamAM te biskula karavAnuM choDI de che. eTale bhAvimAM cAritraja na maLe, jema bhavadevanA bhavamAM nirvedathI saMyama pALavAthI zivabhUtinA bhavamAM cAritra prApta na thayuM. A karaNane graMthakAre wwwsaassaawwwwwwARAWAIMARAAAAssoda mAmalA 184 zrISoDazakaprakaraNa-14 o x ..........60008 MARAL NRNAL Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je atyAga tyAgocita vizeSaNa ApyuM che te barAbara che. kAraNake pote je pratijJAvahana karavAno bhAra upADyo che te pratijJA toDe to lokamAM halakAI dekhAya tevo loka-apavAda sahana karavo muzkela che. eTale vrata pALe to kharo arthAt te choDI devuM zakya nathI. ane te vrata (pratijJA) duHkhe sahana karI zakAtuM hovAthI temaja aprazAntavAhitA doSa rUpa viSathI mizrIta hovAthI te vratano tyAga karavo (yogya che), evuM ApaNA pravacanamAM paNa abhISTa che. ata eva gRhItadIkSasya sarvathA mUlottaraguNa- nirvahaNAbhAve vidhinA suzrAvakAcAragrahaNamupadizyate, atyAgaM kathaJcidupAde- yatvAt tyAgocitaM ca doSatvAditi vyAkhyAyAM tu bhAvavizeSakRtaguNadoSa- tulyabhAvo draSTavya, itthameva saMvignapAkSikAdivyavasthAsiddheriti dig // 7 / / / ethI ja to je dIkSita sarva prakAre koI paNa hisAbe mUlottara guNanuM pAlana kare nahiM teNe vidhipUrvaka suzrAvakanA AcAra grahaNa karavA joIe evI bhalAmaNa karela che "kathaMcita upAdeya hovAthI tyAga na karavo, doSa hovAthI tyAga ne ucita che' AvI vyAkhyA karIe to bhAva vizeSathI guNa doSano tulyabhAva jANavo eTale saMvigna pAkSika pote AcAranuM pAlana na kare te doSa che, paNa teno bhArobhAra baLApo hoya te guNa....Avo pazcAtApano bhAva doSane tulya guNanI prApti karAvI Ape che ane Aja vyAkhyA pramANe ja to saMvigna pAkSika vi. nI vyavasthA saMbhavI zake che. eTale AcaraNa na karavA chatAM tenuM duHkha hoya te saMvigna pAkSika. jeNe AvuM (duHkha) baLApo paNa nA hoya te asaMvigna pAkSika - pAzvastha vi. duSTa sAdhu jANavA; AvI vyavasthA thaI zake. nahiM to saMvigna pAkSika paNa pArthastha vi. mAM khapI javAthI saMvigna pAkSika bheda ja pravacanamAM na raheta.... | 9 || bhrAntau vibhramayogAna hi saMskAraH kRtetarAdigataH / tadabhAve tatkaraNaM prakrAntavirodhyaniSTaphalam // 8 // bhrAntau cittadoSe sati vibhramasya manovaikalyasya yogAtsambandhAnahi naiva saMskAro vAsanAvizeSaH kRtetarAdigataH 'idaM mayA kRtamitaradakRtamAdi zrISoDazakaprakaraNa-14 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdAdidaM mayoccaritamidamanuccaritametadgata etadviSayaH viparItasaMskAreNa satyasaMskAranAzAt / tadabhAve kRtetarAdisaMskArAbhAve tasya prastutasya yogasya karaNaM prakrAntasya yogasya virodhyaniSTaphalamiSTaphalarahitaM, kRtetarAdisaGkalanasahitakriyAyA eveSTaphalahetutvAt / atha yatropekSayaiva kRtAkRtasaMskArAbhAvo na tu bhrAntyA tatra ko'yaM doSa iti cenna bhrAnterupekSAyA apyuplkssnnvIta || 8 | gAthArthaH- bhrAntinuM bhUta magaja upara savAra thaye chate vahemanA lIdhe karelA ke nahiM karelA AcaraNanA saMskAra paDatA nathI. ane saMskAranA abhAve te yoganuM AcaraNa prastuta yoganuM virodhI temaja ISTa phaLa ApanAruM banatuM nathI. vizeSArtha:- AdipadathI mana ThekANe rAkhyA vagara bolavAthI pote zuM bolyuM ane zuM bolavAnuM bAkI che, eno paNa khyAla raheto nathI, kAraNa ke magaja bIje bhamatuM hoya tyAre je nathI karyuM tenA vize meM to A karI lIdhuM che ane je karyuM che tenA vize Ato nathI karyuM evo vahema jAgato hovAthI te viSayanA saMskArathI satya saMskAra nAza pAmI jAya che. AvA satya saMskAranA abhAve yoganuM zuddha AcaraNa na thavAthI, tenuM AcaraNa prastuta yoganuM virodhI bane ane meM A pramANe karI lIdhuM have mAre A karavAnuM bAkI che. AvAM satya saMskAra yukta kriyAja ISTaphaLa ApanArI che mATe. temaja Ato dhyAnanI vAta che temAMto saheja paNa bIje mana gayuM ke liMga = aMkhaDa vaheNa TUTI javAthI dhyAnanuM phaLa maLI zakatuM nathI. ane vaLI mananI ekAgratA = je saMbaMdhI pravRtti thatI hoya teno pUre pUro khyAla e dhyAna che. ane je saMbaMdhI pravRtti thatI hoya chatA temAM vahema rahe te bhAtti che. ema bane paraspara virodhI che. kahyuM che ke "dhyAna yoga trilokamAM nijasamAM Atma jANa, nizcayathI jinavara kahe temAM brAnti na ANa." jo ke upekSAthI ja karyuM nA karyuM nA saMskArano abhAva zakya che. eTale temAM bhrAntino kaMI doSa nathI, e vAta sAcI paNa bhrAnti upekSAnuM upalakSaNa hovAthI bhrAnti dvArA tenuM grahaNa karI zakAya che. te 8 che. anyamudi tatra rAgAttadanAdaratA'rthato mahApAyA / sarvAnarthanimittaM mudviSayAGgAravRSTyAbhA // 9 // ( 186 zrISoDazaka prakaraNa-14 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuSThIyamAnAdanyatra mutpramodastasyAM satyAM tatrAnyasmin rAgAdabhilASAtirekAttadanAdarA'nuSThIyamAnAnAdriyamANatA'rthataH sAmarthyAttakriyAkAle'nyarAgasya tadrAgAkSepakatvAtsA ca tadanAdaratA mahApAyA mahAdharmavighnavatI, tathA sarveSAmanarthAnAM nimittaM, gAthArtha :- AcaraNa karAtA anuSThAnathI bIjA anuSThAnamAM harSa jAgatA teno ja rAga thavAthI anuSThIyamAna anuSThAnano anAdara thayo kahevAya; sAmarthyathI te anAdaratA sarva anarthanA nimitta bhUta temaja bhArekhama vinane jagADanArI che ane harSanA viSayabhUta je Itara anuSThAnomAM aMgArAnI vRSTi sarakhI che. vizeSArtha :- bIjAmAM harSa jAgatA tenA upara rAgano atireka thavAthI mULa kriyAno anAdara thAya che. sAmarthyathI te kriyA kALe anya kriyAno rAga jAge te rAga mULa kriyAsaMbaMdhI rAgane dUra haTAvanAra hovAthI anAdara thayo kahevAya. te anuSThAnanI anAdaratA dharmamAM mahAna vidanane ubhA karanArI che. tathA sarva anarthonuM nimitta che. thoDo mAtra paNa vihita anuSThAnano anAdara duranta saMsArano hetu che. mATe anuSkIyamAna = karAtA anuSThAnano anAdara doSa rUpa che. lezato'pi vihitAnuSThAnAnA- darasya durantasaMsArahetu- tvAttadanAdaradoSe'pyanyAdaraguNAttulyAyavyayatvamityA- zaGkAyAmAha / mudviSaye itarAnuSThAna'GgAravRSTyAbhAGgAravRSTisadRzI / akAla- rAgasya tatphalopaghAtakatvAditibhAvaH / iyaM cAnyamutsundareSvapi zAstrokteSu caityavandanasvAdhyAyAdiSu zrutAnurAgAccaityavandanAdikaraNavelAyAmapi tadanAdriyamANasya tadupayogAbhAvenetarAsaktacittavRtteH sadoSA / nahi zAstroktayoranuSThAnayorayaM vizeSo'sti yadekamAdaraNIyamanyattu neti / / 9 / / (zaMkA -) chatAM anya anuSThAnano Adara guNarUpa hovAthI lAbhahAni sarakhA che eTale moTuM nukazAna dekhAtuM nathI. evI koIne bhramaNA hoya to dUra karavA graMthakAra ja kahe che. samAdhAna :- te anAdaratA harSanA viSayabhUta Itara anuSThAna upara aMgAranI vRSTi samAna che. eTale te anuSThAnathI maLanAruM phaLa prApta thatuM zrI SoDazaka prakaraNamu-14 187 . Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. kAraNa ke samaya pAkatA pUrvano rAga tenA phaLano nAza karanAra che. jema pAkyA pahelAnuM dhAnya laNI letA phaLa prApta thatuM nathI. ahIM paNa Itara anuSThAnano rAga karavAno samaya nathI chatAM karyo mATe. zAstrokta caityavaMdana svAdhyAya vi. mAM zrutanA anurAgathI caityavaMdana vagere karavAnA samaye te caityavaMdanano anAdara karI svAghyAyamAM prIti karanArane tatcaityavaMdana sabaMdhI upayoga na rahevAnA kAraNe ItaramAM citta Asakata thavAthI A anyamudde doSavALuM kahyuM che. zAstramAM kahelA be anuSThAnamAM A AdaravA yogya che ane bIjuM AdaraNIya nathI evo vizeSa taphAvata nathI || 9 || ruji nijajAtyucchedAt karaNamapi hi neSTasiddhaye niyamAt / asyetyananuSThAnaM tenaitadvandhyaphalameva / / 10 / / ruji-roge cittadoSe sati nijajAteranuSThAnasAmAnyasyocchedAtkaraNamapi yasya prastutArthasya niyamAnneSTasiddhaye nAbhimatasampAdanAya, iti hetorananuSThAnamakaraNaM, tena kAraNenaitatkaraNaM vandhyaphalameveSTaphalAbhAvAdiyaM hi rug bhaGgarUpA pIDArUpA gAthArtha :- rogacittadoSa Avye chate anuSThAna sAmAnyano uccheda thavAthI anuSThAnanuM AcaraNa paNa niyamathI ISTa siddhi mATe thatuM nathI. A hetuthI te ananuSThAna ja che. te kAraNe A anuSThAnanuM AcaraNa vaMdhyaphaLavALu ja rahe che. (vyartha bane che) vizeSArtha :- roga rUpI citta doSa hote chate anuSThAna mAtrano uccheda thaI jAya che tethI te vakhate kaMIpaNa karavuM te Icchita saMpAdana mATe thatuM nathI. eTale te AcaraNane anuSThAna na kahevAya. mATe ja te phaLa ApanAra banatuM nathI. bhaMga rUpa ke pIDA rUpa A roga anuSThAna jAtino ucchedaka hovAthI koI paNa anuSThAnane phaLadrupa banavA deto nathI. mATe vivekIe tene dUrathI salAma karavA joIe (dUra karavo joIe) vivekinA vA'nuSThAnajAtyucchedakatvAtsarva- kRtAnuSThAnavandhyatvApAdiketi pariharttavyA / atha bhaGgarUpAyA pIDArUpAyA vA rujaH zaktau satyAmaparihAraH 188 zrISoDazaka prakaraNam-14 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puruSasya svatantraM doSAntaraM tatrAvyApRtAnAmanuSThAnAnAM tu ko'parAdha iti cenna yadanuSThAnavyAsaGgena puruSasya rukparihAropAyAnupayogastatra rugdoSasya nyAyaprAptatvAt // 10 // zaMkA :- have bhaMga rUpa ke pIDA rUpa rogane zakti hovA chatA dUra na karavo te puruSano svataMtra anya doSa thayo tenI vidyamAnatAmAM nahi Acarela anuSThAnano zo doSa ? samAdhAna :- je anuSThAnanI ekaniSThatAthI puruSane roga dUra karavAnA upAya pratye bedarakArI jAge tyAM rudoSa nyAyayukta ja che. arthAta ekaniSThatAnA kAraNe potAne roga dUra karavAnuM mana na thAya tethI rogano vadhAro thAya ane tenA lIdhe sarvathA anuSThAna karavAnuM aTakI jAya jema ke zarIramAM roga chatAM akramanI Asakti (dhUna) thI akrama karyo paNa (tethI auSadhanuM sevana na thavAthI) roga ATalo badho vadhI gayo ke kheDAsa DaravAnI para zakti na rahIM. // 10 // AsaGge'pyavidhAnAdasaGgasaktyucitamityaphalametat / bhavatISTaphaladamuccaistadapyasaGkhyataH paramam // 11 // AsaGge'pi cittadoSe sati vidhIyamAne'nuSThAne 'idameva sundarami' tyevaMrUpe'vidhAnAttadbhAvapuraskAreNa zAstravidhyabhAvAtpratyutAnAsaGgabhAvaM puraskRtya vidhipravRtterasaGgA saGgarahitA saktiranavaratapravRttistasyA ucitaM yogyamiti kRtvA'phalamiSTaphalarahitametadanuSThAnaM bhavati; yato yasmAttadapi zAstroktatvena prasiddhamapyanuSThAnaM paramaM pradhAnasaGgamabhiSvaGgarahitaM uccairatizayeneSTaphaladamiSTaphalasampAdakaM bhavati / AsaGgayuktaM hayanuSThAnaM gautamagurubhaktidRSTAntena tanmAtraguNasthAnakasthitikAryeva na mohonmUlanadvAreNa kevalajJAnotpattaye prabhavati, tasmAttadarthinA''saGgasya doSatA jJeyeti / / 11 / / gAthArtha :- AcaraNa karAtA anuSThAnamAM Aja anuSThAna sArUM che, Avo AtaMga doSa cittamAM savAra thaye chate avidhi thavAthI ( vidhi na sacavAvAthI) to anuSThAna ISTa phaLadrupa banatuM nathI. kAraNa ke Asakti vinA ja satata pravRtti karavI ja yogya che. mATe zAstra prasiddha pradhAna zrISoDazaka prakaraNam-14 189 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Asakti vagaranuM anuSThAna atizaya ISTa phaLa ApanAra bane che. vizeSArtha:- hakIkatamAM ulTo asaMgabhAva AgaLa karIne vidhinI pravRtti thatI hovAthI Aja sAruM evI gADha Asakti rAkhyA vinA satata pravRtti karavI joIe. ethI karIne AsaktivALuM anuSThAna niSphaLa nIvaDe che ane tethI ja to zAstramAM kaheluM pradhAna anuSThAna paNa abhinkaMga vinAnuM hoya to ISTa phaLa ApanAruM bane, anyathA nahiM. AsaMga anuSThAna kharekhara gautamasvAmInI vIra prabhu pratyenI hADohADa bhaktiprIti nA vRSTAnta vaDe vicArIe to te ja guNasthAnaka upara ja rAkhanAra bane che. paNa mohanA mULIyA ukheDI kevala jJAnanI utpatti mATe upayogI vastu nathI. tethI kevalajJAnanA arthIoe AsaMgane doSarUpa jANavo joIe. / 11 / evamaSTa cittadoSAnuktvA tattyAgicittasvarUpamAha / etaddoSavimuktaM zAntodAttAdibhAvasaMyuktam / satataM parArthaniyataM saGkalezavivarjitaM caiva // 12 // susvapnadarzanaparaM samullasadguNa- gaNaughamatyantam / kalpatarubIjakalpaM zubhodayaM yoginAM cittam // 13 // etairaSTabhizcaittairdoSairviyuktaM rahitaM zAntaH krodhAdyabhAvavAn udAtto-nijaparagaNanArUpalaghucittAbhAvenodAraH; tadAdibhAvanodAra'stadAdibhAvena saMyuktaM samanvitamAdizabdAdgambhIradhIrAdibhAvaparigrahaH / satatamanavarataM parArthaniyataM paropakAraniyatavRtti saGklezena kAluSyena vivarjitaM caiva / / 12 / / e pramANe ATha cittanA doSa kahI, have tenA tyAgInuM citta kahevuM hoya te darzAve che... gAthArtha - A doSa vagaranuM zAnta udAtta vi. bhAvathI yukta, satata paropakAra karavAnI vRttivALuM saMkleza vagaranuM sArA zubha svapna dekhavAvALuM ullasatA guNa samUhavALuM kalpavRkSanA bIja sarakhuM zubhodayavALuM yogIonuM citta hoya che. iccha 190 zrISoDazakaprakaraNa-14 www.jainelibrary:org Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSArtha :- ATha doSanI gaMdakI dUra thayelI hovAthI krodhAdi koIpaNa doSanI durgaMdha AvatI nathI. A mArU ane A tArU evo tuccha vRttino abhAva thAya te udAra, Adi zabdathI gaMbhIra dhIra vi. bhAvothI yukta, (nirmala bhAvonuM jharaNuM vahetuM hovAthI) suSThu zobhanAH zvetasurabhi puSpavastrAtapatracAmarAdayo ye svapnAH svApajJeyAstadda- rzanaparaM taddarzanapravRttaM samullasan guNagaNaugho-guNanikarapravAho yasmiMstattathAtyantamatizayena kalpata- roryadbIjaM tatkalpaM tattulyaM zubha udayo yasya tattathA yoginAM cittaM bhavati // 13 // dhoLA sugaMdhI puSpa vastra chatra cAmara vi. zubha bhAvanA sUcaka evA svapno citamAM dekhAya che. ane mana nIkamAM to guNono dhodha vahe che temaja (kalpavRkSanuM bIja jema kalpavRkSanuM kAraNa che) tema Icchita phaLadrupavRkSanA bIja samAna zubhodayAvALuM yogionuM citta hoya che. 1192/9311 7 kasyapunarvizeSeNedRg cittaM syAdityAha / evaMvidhamiha cittaM bhavati prAyaH pravRttacakrasya / dhyAnamapi zastamasya tvadhikRtamityAhurAcAryAH // 14 // evaMvidhamevaMsvarUpamiha prakrame cittaM mano bhavati prAyo bAhulyena pravRttacakrasya pravRttarAtrindivAnuSThAnasamUhasya yoginaH zastaM prazastaM dhyAnamapi prAguktamasya tvasyaivAdhikRtaM sampannAdhikAramityAhurAcAryA yogAcAryAH / / 14 / / Avu citta vizeSathI kone hoya che te darzAve che... gAthArtha :- AvA prakAranuM citta prAyaH karIne pravRtacakranA satata anuSThAnamAM pravRtta rahenArane hoya che. pUrve kaheluM prazasta dhyAnano A ja adhikArI che, jevuM yogAyAryo uhe che... // 14 // kathaM punastaddhyAnaM dezAdyapekSayA bhavatItyAha / / zuddhe viviktadeze samyaksaMyamitakAyayogasya / kAyotsargeNa dRDhaM yadvA paryaGkabandhena / / 15 / / zrISoDazaka prakaraNam-14 191 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhe zucau vivikte janAnAkIrNe deze samyagavaiparItyena saMyamitakAyayogasya niyamitasarvakAyaceSTasya kAyetsargeNordhvasthAnarUpeNa dRDhaM atyarthaM yadvA paryaGkabandhena AsanavizeSarUpeNa / / 15 / / sAdhvAgamAnusArAcceto vinyasya bhagavati vizuddham / sparzAvedhAttatsiddhayogisaMsmaraNayogena / / 16 / / 14 / / sAdhu yathAbhavatyevamAgamAnusArAt siddhAntaM puraskRtya cetazcittaM vinyasyasaMsthApya bhagavati jine vizuddhaM nirdoSaM sparzasya tattvajJAnasya vedhAt dRDhatarasaMskArAttasmin dhyAne siddhA labdhAtmalAbhA ye yoginasteSAM saMsmaraNayogena sAmastyena smaraNavyApAreNa taddhyAnamiSTaphaladaM bhavati yo hi yatra karmaNi siddhastadanusmaraNasya tatreSTaphaladatvAt / / 16 / / 14 / / vaLI dezAdinI apekSAe te dhyAna kevI rIte thAya te darzAve che... gAthArtha :- zuddha nirjanadezamAM sArI rIte sarvakAyaceSTAne niyaMtrita karanArane kAusagga vaDe ubhA rahI ke dRDha palAThI pUrvaka ke padmAsane besI sArI rIte Agamane AgaLa karI cittane prabhu upara coTADI vizuddha tattvajJAnanA saMskArathI siddhayogIonA smaraNa dvArA dhyAna thAya che. = vizeSArtha :- je (vyakti) je karmamAM siddha thayela hoya tenuM tevAM siddhayogIonuM smaraNa te karmamAM ISTa phaLa ApanAra bane che. mATe sarva prakAre yogIone smaraNa velaDIthI vIMTI levA joIe. // 15/16 // // iti yaturddazabhuM SoDazambhu // 192 zrISoDazaka prakaraNam-14 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AN paJcadazaM dhyeyasvarUpaSoDazakam - **in , IIIIII kiM punastatra dhyAne dhyeyamityAha || sarvajagaddhitamanupamamatizayasandohamRddhisaMyuktam / dhyeyaM jinendrarUpaM sadasi gadattatparaM caiva // 1 // sarvasmai jagate-prANilokAya hitaM hitakAri sadupadezanAt, nAstyupamA saundaryAdiguNairyasya tattathA'tizayAn sandugdhe - prapUrayati yattada'tizayasandohamatizayasandohavadvA; . Rddhayo-nAnAvidhaAmarpoSadhyAdilabdhayastAbhiH saMyuktaM jinendrarUpaM dhyeyaM sadasi sabhAyAM gadat sarvasattvasvabhASApariNAminyA bhASAyA vyAkurvANaM; tasmAduktalakSaNAjinendrarUpAtparaM muktisthaM dharmakAyAvasthAnantarabhAvi tattvakAyAvasthAsvabhAvaM caiva dhyeyaM bhavati / / 1 / / vaLI te dhyAnamAM dhyAvA yogya zuM che? te darzAve che. gAthArtha :- sarva jagatanA hitakArI anupama atizayanA samUhavALuM Rddhiyukta samavasaraNamAM dharma dezanA ApatA hoya evuM jinezvaranuM rUpa ane tenAthI vyatirikta muktimAM birAjamAna arUpIpaNuM dhyAna karavA yogya che. vizeSArtha - sad upadeza ApatA hovAthI saMpUrNa vizvanA prANIonuM hita karanArA che. vizvamAM eka paNa evI vastu nathI jenI sAthe prabhunA saundarya vi. guNonI upamA ApI zakAya mATe anupama, atizayathI bharapUra AmaSaSadhi vi. labdhirUpa RddhiothI yukta che. jhAkajhamAla traNa gaDhamAM prabhu potapotAnI bhASAmAM pariName evI atizayavALI vANIthI dezanA Ape che, evuM jinezvaranuM rUpa che. tenAthI bIjuM muktimAM birAjamAna dharmakAya avasthA pachI thanArI tattvakAyAvasthAno svabhAva eTale mAtra Atmapradezano piMDa potAnA svabhAvabhUta darzana jJAna cAritra rUpa traNa ratnothI jhagamagI rahyo che, te dhyeya che. / 1 / zrISoDazaka prakaraNa-15 193 STS 193 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatra jinendrarUpamIdRzaM dhyeyamityAha / siMhAsanopaviSTaM chatratrayakalpapAdapasyAdhaH / sattvArthasampravRttaM dezanayA kAntamatyantam // 2 // siMhAsane devanirmitasiMhopalakSitAsane chatratrayasahitakalpapAdapasyAdho'dhastAnniSaNNaM sattvAnAM prANinAmartha upakArastasmin samyakpravRttaM dezanayAdharmakathayA kAntaM kamanIyamatyantamatizayena / / 2 // . tyAM jinezvaranuM rUpa AvuM dhyAvuM joIe te darzAve che. gAthArtha :- deva nirmita siMhathI upalakSita Asana upara birAjamAna, traNa chatra yukta kalpavRkSanI nIce rahelA prANIonAM upakAra mATe dezanAmAM sArI rIte pravRtta thayela atyaMta manohara evAM jinezvaranA sva35ne dhyaaj|| 2 // .... .... . AdhInAM paramauSadhamavyAhatamakhilasampadAM bIjam / cakrAdilakSaNayutaM sarvottamapuNyanirmANam // 3 // AdhInAM - mAnasInAM : pIDAnAM paramauSadhaM tadapanetRtvenAvyAhatamanupahatamakhilasampadAM sarvasampattInAM bIjaM-kAraNaM catrAdIni yAni lakSaNAni cakrasvastikakamalakulizAdIni "tairyutaM sahitaM nirmIyate'neneti nirmANaM sarvottama puNyanirmANaM yasya sa tathA taM sarvAtizayitAdRSTAkRSTaparamANunirmitamityarthaH / / 3 / / nirvANasAdhanaM bhuvi bhavyAnAmayyamatulamAhAsyam / .. surasiddhayogivandhaM vareNyazabdAbhidheyaM ca // 4 // : 11 nirvANasAdhanaM paramapadaprApakaM bhuvi-pRthivyAM bhavyAnAM yogyAnAmagryaM pradhAnamatulamAhAtmyamasAdhAraNaprabhAvaM surA devA siddhA vidyAmantrasiddhAdayoM yogino yogabalasampannAstairvandhaM vandanIyaM vareNyazabdaiH arhacchambhubuddhaparamezvarAdibhirabhidheyaM vAcyaM ca jinendrarUpaM dhyeyamiti mahAvAkyasambandhaH / / 4 / / vaNI vizeSa sva35 zakti cha... | 194 zrISoDazakaprakaraNa-15 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha :- vaLI mAnasika pIDAnA zreSTha osaDa samAna, sarva saMpadAnuM zakti saMpanna (saLa) bIja (kAraNa), cakrAdi lakSaNothI yukta, sarvottama puNyathI nirmita, temaja paramapada apAvanAra; pRthvI upara bhavyomAM agresara, atula mahAtmyavALuM deva ane siddhapuruSa ane yogIothI vaMdanIya, pUjyatama zabdothI bolavA yogya evuM jinezvaranuM rUpa dhyAna dharavA yogya che. vizeSArtha :- mAnasika pIDA te Adhi che. tene dUra karavAmAM prabhu zreSTha auSadharUpa che. AMbAnuM bIja maLyuM paNa tenI ugavAnI zakti nAza pAmelI hoya to nakAmuM, jyAre prabhu sarva saMpadAnuM anupahata bIja che eTale sarva saMpadAnuM jhADa ugADavA mATe prabhu zakti strota vahAvAmAM saMpUrNa samartha che. prabhunA hAtha paga vi. aMgo cakra, svastika, kamala vaja vi. zubha lakSaNothI yukta hoya che. prabhunuM anupamazarIra sarvAtizayazALI puNyathI kheMcAyelA ajoDa paramANuothI nirmita thayeluM che. abhavyothI to bhavya paNa pradhAna che. temAM moTI vAta nathI, jyAre prabhuto AsannabhavyomAM paNa mokhare che, asAdhAraNa prabhAvavALA che, deva tathA vidyAsiddha ane maMtrasiddha temaja yogabaLathI saMpanna evA yogIpuruSothI paNa vaMdanIya arihaMta, zambhu, buddha, paramezvara vi. pUjyatama zabdothI saMbodhavA yogya che. evuM jinezvaranuM rUpa hoya che. II 3/4 evamAdyaM sAlambanadhyAnamabhidhAya tatphalamabhidhitsurAha // pariNamata etasmin sati saddhyAne kSINakilbiSo jIvaH / nirvANapadAsannaH zuklAbhogo vigatamohaH // 5 // pariNate- prAptaprakarSe etasmin prastute saddhyAne zobhanadhyAne sati kSINakilbiSaH kSINapApo jIva AtmA nirvANapadasyAsanno nikaTavarttI zuklAbhogaH zuklajJAnopayogaH vigatamoho'pagatamohanIyaH // 5 // tathA caramAvaJcakayogAprAtibhasaAtatattvasaMdRSTiH / idamaparaM tattvaM tadyadvazatastvastyato'pyanyat // 6 // caramAvaJcakayogAtphalAvaJcakayogAtprAguktAt pratibhaiva prAtibhamadRSTArthaviSayo zrISoDazaka prakaraNam-15 195 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ matijJAnavizeSastena saJjAtA tattvadRSTiryasya sa tathA / bhavatIti sarvavizeSaNasaGgatA kriyAdhyAhAryA idamanupadoktaphalaM sAlambanadhyAnadvArA pratyakSIkRtaM jinendrarUpamaparaM parasmAdanyadarvAgbhAgavarti tattvaM paramArtharUpaM dhyeyaM; tadvarttate yadvazatastu yadaparatattvasAmarthyAdatopyasti jAyate'topyaparatattvAdapyanyatparatattva muktistham / idamuktaM bhavati / sarvasyApi dhyAnaparasya yogino'paratattvavazAtparatattvamAvirbhavati / / 6 / / e pramANe sAlaMbana dhyAna dhyAvIne tenuM phaLa kahevAnI IcchAvALA graMthakAra A gAthA cha... gAthArtha :- A sAlaMbana dhyAna prakarSa pAme chate jIvAtmA pApanA kSayavALo; mokSapadanI najIka; moha vagarano ane zukalajJAnanA upayogavALo bane che. tathA phaLAvaMcaka yogathI pratibhAnumatijJAna vizeSathI pedA thayelI tattvasaMtRSTivALo jIvAtmA bane che. sarva vizeSaNo sAthe saMgata thatI A bhavati' kriyAno adhyAhAra karavo (pariNate tasmin zlokamAM kahelA "naSTa sarva pApavALo' Adisarva vizeSaNomAM bhavatino adhyAhAra levo.) A padomAM varNavela phaLavALuM sAlaMbana dhyAna dvArA pratyakSa kareluM jinezvaranuM rUpa aparatattva che. A aparatattva che tenA vazathI bIjuM paratattva muktisvarUpa 52mArtha35. 4 dhyeya cha, te. tattva prATa thAya che. // 5/6 / / kutaH punaH paratattvamevaM prazasyata ityata Aha / tasmin dRSTe dRSTaM tadbhUtaM tatparaM mataM brahma / tadyogAdasyApi yeSA trailokyasundaratA / / 7 // tasmin paratattve siddhasvarUpe dRSTe dRSTaM sarvameva vastu bhavatItizeSaH / jIvAdyamUrttavastvAlambanasya sarvaviSayatvAttadbhUtaM tadeva siddhasvarUpaM bhUtaM satyaM saMsArijIvasvarUpasya jJAnAvaraNAdikarmavikAropadrutasya sadbhUtatvaviyogAt, tattadeva paramAtmasvarUpaM paraM prakRSTaM brahma mataM, tato'nyasya bRhattamasyAyogAt; tadyogAtparatattvaviSayakatvasambandhAdasyApyanAlambanayogasyApyeSA lokalo| 1960 zrISo'57 5424-15 / / r SOMMARWADIMADu 1939 51. 1912NNI 191NRAIL 2531111 -- Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kottaraprasiddhA trailokye sarvasminnapi jagati sundaratA / zeSavastubhya shobhnitA || 7 ||. kayA hetuthI paratattvanI prazaMsA karo cho? samAdhAna mATe kahe che... gAthArtha - siddha svarUpa dekhAye chate = nirAlaMbana dhyAna pragaTa thaye chate saMsArI jIvanuM satya rUpa dekhAI jAya che, te ja paramAtma svarUpa prakRSTa brahmatarIke mAnela che. tenA yogathI (tethI) nirAlaMbananI A traNalokamAM suMdaratA-mahattA che. vizeSArtha :- siddha svarUpano upalambha thaye chate badhI vastuno upalakSma (pratyakSa) thaI jAya che. kAraNa ke jIvAdi amUrta vastunuM AlaMbana sarva viSayavALuM hoya che. ta6 = siddhasvarUpa ja jJAnAvaraNAdi karmothI upadruta thayela sAMsArika jIvanuM svarUpa ja sadbhUtakamanA viyogathI satya rUpa siddha rUpe ja bane che. mATe taddabhUta ! rUpe siddha svarUpa che, e barAbara che. vaLI paramAtma svarUpa prakaSTa brahma tarIke ISTa che. kAraNake paramAtmAthI moTu traNe jagatamAM koI nathI. AvA paratattva viSayavALuM anAlaMbana dhyAna hovAthI A yoganI traNe lokamAM AvI suMdaratAnI sugaMdha prasarI rahI che. te 7 || kaH punarnirAlambanayogaH kiyanta kAlaM bhavatItyAha / / sAmarthyayogato yA tatra didRkSetyasaGgazaktyAdayA / sAnAlambanayogaH proktastadarzanaM yAvat // 8 // sAmarthyayogataH "zAstrasaMdarzitopAyastadatikrantagocaraH / zaktyudrekAdvizeSeNa sAmarthyAkhyo'yamuttama" ityevamuktalakSaNAt kSapakazreNIdvitIyApUrvakaraNabhAvinaH sakAzAt yA tatra paratattve didRkSA draSTumicchA ityevaMsvarUpA'saGgA nirabhiSvaGgA zaktiranavaratapravRttistayADhyA paripUrNA sA paramAtmaviSayadarzanecchA'nAlambanayogaH proktaH tadvedibhiH; tasya paratattvasyAdarzanamanupalambhastad yAvatparamAtmasvarUpadarzane tu kevalajJAne'nAlambanayogo na bhavati, dRSTasya tasya tadAlambanIbhAvAt / / 8 / / A nirAlaMbana yoga vaLI zuM che? ane te keTalo kALa Take che te darzAve che. zrISoDazaka prakaraNa-15 197 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha:- sAmarthya yogathI je paratattvamAM Asakita vinAnI satata pravRttithI bharapUra evI jovAnI IcchA te anAlaMbana yoga che. te yoga paratattvanuM pratyakSa darzana (kevalajJAna) na thAya tyAM sudhI kahelo che. vizeSArtha - sAmarthya yogata - zAstramAM batAvela upAyone oLaMgI zaktinA udrakathI vizeSa sAmarthyanI prApti. eTale kSapaka zreNImAM AvanArA bIjA karaNarUpa - apUrvakaraNarUpa sAmarthyayoga jANavo; tattvasaMbaMdhI Atma adhyavasAyanA prabhAvathI paratattvamAM jovAnI je IcchA jAge; AvI IcchA hoya eTale tenA mATe ApaNe satata pravRtti karavAnI emAM uNapa na lAvavI. hAM paNa sAthosAtha (pelo) AsaMgacitta doSanuM bhUtaDuM cittamAM savAra na thAya tenuM khAsa dhyAna rAkhavAnuM. AvI rIte paramAtmasvarUpa nirakhavAnI je IcchA che te ja anAlaMba yoga che. paratattva pratyakSa na thAya tyAM sudhI ja A yoga hoya che. paraMtu paramAtma darzana thayuM eTale kevalajJAna thayuM te vakhate to A yoga na hoya kAraNake paramAtma svarUpa dekhAI jAya che. ane te dekhelAnuM AlaMbana AvavAthI nirAlaMbana yoga na rahyo. temaja dekhavAnuM kArya siddha thaI gayuM hovAthI divRkSA zAMta thaI jAya che mATe |8 || paratattvadidRkSAyA anAlambanayogatve upapattimAha / tatrApratiSThito'yaM yataH pravRttazca tattvatastatra / sarvottamAnujaH khalu tenAnAlambano gItaH // 9 // tatra paratattve'pratiSThito'labdhapratiSTho'yaM paramAtmadidRkSAkhyo yogo yato yasmAt pravRttazca dhyAnarUpeNa tattvato vastutastatra paratattve tadAbhimukhyApracyavAt sarvottamasya yoganirodhAkhyanikhilAtizAyiyogasyA'nujaH prAganantaravartI khalu tena kAraNenAnAlambano'nAlambanayogo gItaH kathitaH purA vidvadbhiH / paratattvanI divrukSA anAlaMbana yoga rUpe che temAM yuti batAve che. gAthArtha - paratattvamAM apratiSThita A yoga vAstavika rIte paratattvamAM pravRtta thayela che ane sarvottama yoganI pUrvamAM vartanAra hovAthI ( 198 zISoDazakaprakaraNa-15 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A anAlaMbana yoga kahevAya che. vizeSArtha - paramAtmadidrazA rUpa A yoge paratattvamAM pratiSThA meLavI nathI. kAraNa hajI A yogamAM AtmA paramAtmA banI nathI jato. paNa vAstavika rIte A yoga dhyAna rUpe paratattvamAM ja pravRtta thayela che kAraNake paratattva pratyenI draSTi chUTI nathI. sarvottamasya - yoganirodha nAmanA sarvaatizavALA yoganI pUrvamAM A yoga hoya che. te kAraNathI Ane yogajJAtAoe anAlaMbana yoga kahela che. syAdetatparatattvadidRkSAyA apyaparatattvadarzanaM yAvadanAlambanatvApattiraparatattvasya dRSTatvAbhyupagame ca dhyAnAnupapattirita, maivaM / aparatattve pratimAdyAlambanadvArA sAmAnyato dRSTo'pi vizeSadarzanAya dhyAnopapatteH paramparayAlambanavattvena ca sAlambanatva- vyapadezAtparatattve tu kenApi dvAreNa drshnaabhaavaadnaalmbnopapaH || 8 | zaMkA :- aparatattvanA darzana sudhI aparatattvanI diDrakSAne paNa anAlaMbana mAnavAnI Apatti Avaze. kAraNake te dhyAna paNa aparatattvamAM pratiSThita nathI, ane aparatatvane draSTa mAnazo to dhyAna saMbhavI zakaze nahi ? sAme sAkSAta dekhAtuM hoya to pachI dhyAna karavAnuM zuM rahe? samAdhAna :- evuM nathI. aparatattvamAM pratimAdinA AlaMbana dvArA sAmAnyathI aparatattva dekhAvA chatAM paNa vizeSa darzana mATe dhyAna upayogI ja che. ane pratimAmAM jinendra dehAkRti rUpa aparatattvanI sazatA hovAthI pratimA dvArA paraMparAe AlaMbanavAnuM hovAthI aparatattvamAM sAlaMbanano vyapadeza karI zakAya che. jyAre rUpI pratimAmAM arUpI jJAnAdinI kaMIpaNa druzatA nathI mATe paratattvamAM koIpaNa rIte paraMparAe paNa darzana thatuM na hovAthI tene anAlaMbana ja mAnavuM vicAratA prabhunuM darzana saMbhavI zake che paraMtu arUpI AtmapradezanuM darzanato kevalajJAnanI pahelA azakya ja che. | 9 || vuiM punarAvanAtmavatItyA || drAgasmAttaddarzanamiSupAtajJAtamAtrato jJeyam / etacca kevalaM taj jJAnaM yattatparaM jyotiH // 10 // zrI SoDazaka prakaraNamu-15 N 199 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ drAk zIghramasmAdanAlambanayogAttaddarzanaM paratattvadarzanamiSupAtasya bANapatanasya jJAtamudAharaNaM tanmAtrato jJeyam / etacca paratattvadarzanaM kevalaM sampUrNa tatprasiddhaM jJAnaM yatkevalajJAnaM paraM prakRSTaM jyotiH prakAzarUpam / iSupAtodAharaNaM caitad / yathA kenaciddhanuddharaNa lakSyAbhimukhyena tada'visaMvAditayA ca bANo vyApArito yAvattasya bANasya na vimocanaM tAvattapraguNatAmAtreNa tadavisaMvAditvena ca samo'nAlambanayogaH / AlaMbanathI zuM thAya te darzAve che. gAthArtha - anAlaMbana yogathI jaldI paratattvanuM darzana thAya che. jema bANa paDatAveMta ja lakSya vIMdhAya; A paratattva darzana kevalajJAna che; je prakRSTa prakAza rUpa che. vizeSArtha :- jema koI dhanurdhara lakSya samakSa asaMgata na thAya, vyartha na jAya te rIte bANano upayoga karyo. temAM jyAM sudhI bANa choDe nahi tyAM sudhI tenA saMbaMdhI taiyArInA lIdhe ane avisaMvAdipaNAnA lIdhe tenI samAna anAlaMbana yoga jANavo ane jyAre bANa avisaMvAdI rIte lakSya upara paDI javAthI sahaja rIte lakSya vIMdhAyI jAya che. A pramANe je anAlaMbana dhyAnane mUkavuM te ja (zukala dhyAnanA bIjA pAyAnuM dhyAna) te dhyAnanI veLAe paratattvanA vedha samAna kevala prakAza che. yadA tu tasya bANasya mocanalakSyA'visaMvAdipatanamAtrAdeva (sutarAM) sa tadA lakSyavedha evaM yadAnAlambanadhyAnamocanaM dhyAnAntarikAkhyaM tadaiva paratattvavedhakalpaH kevala- prakAza iti / / 10 / / kevalajJAna kevuM che? te darzAve che. kSapakazreNImAM sAmarthyayogI te dhanudharI/kSapakazreNI te dhanuSya lakSya vIMdhavA yojela anAlaMbana yoganI pravRtti rUpa bANa cokkasa lakSyAbhimukha rAkhavuM te ane te anAlaMbana yoganI pravRtti rUpabANa nA paDavAthI ja ghAtI karmanA kSaya bAda kevalajJAna svarUpa sAlaMbana (sarvaviSayaka) prakAza thAya che te lakSyavedha. || 10 || [ 200 zrISoDazaka prakaraNa-15 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kIdRzaM punastatkevalajJAnamityAha AtmasthaM trailokyaprakAzakaM niSkriyaM parAnandam / tItAdiparicchedakamalaM dhruvaM ceti samayajJAH // 11 // AtmasthaM jIvasthaM sattrailokyasya trilokIvyavasthitasya jJeyasya prakAzakaM niSkriyaM gamanAdikriyArahitaM para Anando'smAdasminveti parAnandam / parAnandyamiti pAThAntaram / tatra parairutkRSTairAnandyaM prArthanIyamityarthaH / atItArthe tItazabdaH siddhivinizcayAdigrantheSu dRzyate, tataH tItAdInAm - atItavarttamAnAnAgatakAlatrayavarttipadArthAnAM paricchedakaM yathAvadjJAtRsvabhAvamalaM samarthaM dhruvaM zAzvataM ceti samayajJA - AgamajJA abhidadhati ||11|| - gAthArtha :- kevalajJAna AtmAmAM raheluM. traNe lokanA padArthane prakAzita karanAra, kriyA vagaranuM, zreSTha AnaMdanA hetubhUta, traNe kAlanA bhAvone jaNAvanAruM ane zAzvata che.ema AgamajJa puruSo kahe che. vizeSArtha :- A kevalajJAna koI bAhya padArtha nathI paNa AtmAno guNa che mATe temAM ja rahe che. parAnaMda jenAthI AnaMda prApta thAya ke jemAM AnaMda Ave eTale te paramAnaMdanuM kAraNa che pAThAntaramAM parAnanda che. pareH- tenA arthIo vaDe - utkRSTa guNadhArIo vaDe prArthavA yogya ke prazaMsavA yogya. siddhinizcaya vi. graMthomAM tIta zabda atIta arthamAM che ane Adi padathI vartamAna ane bhaviSya eTale traNe kAlamAM vartanArA je bhAvo che te saghaLAya bhAvone vyavasthita rIte jANavAno jeno samartha svabhAva che tathA te kyAreya nAza na pAme evuM che. kathaM punaratItAdiparicchedakatvaM kevalajJAnasya yAvatAtItAnAgatayorvicAryamANayorvastu svameva na ghaTAM prAJjati vinaSTAnutpannatvenAsattvAda' satazca jJAnaviSayatvavirodhAdityatrocyate-navarttamAnakAlaviSayaikaparyAyapratibaddhasvabhAvaM vastu, tasya kSaNamAtravRttitvAdvastunastu sakalAtItAnAgatA'nAdya'nantaparyAyarAzisamanugataikAkArarUpatvAt, tatra ca varttamAnaparyAyavatsvalakSaNabhAvinAmatItAnAgataparyAyANAmapi pramANanopalabdhervastusattvAdanyathA smRtyAvijJAnaviSayattmatItAdiparyANAM na bhavet dRzyate ca tasmAtte'pi vastusantastairvinA vastuna evAkhaNDarUpasyAsambhavApta smAtteSAM sadrUpatvAttadviSayaM jJAnaM paricchettRttvena sambhavatIti niravadyam // 11 // zrISoDazaka prakaraNam-15 201 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkA :- kevalajJAnane bhUta bhAvI bhAvone jANavAnA svabhAvAvALuM kevI rIte kahI zakAya ? kAraNa ke vicAravA jaIe to bhUta bhAvi vastune vastu tarIke mAnI zakAya ema nathI, kemake te to nAza pAmela che ane hajI utpanna thayela nathI. eTale ke asat che ane asat koI divasa jJAnano viSaya banI zake nahiM eTale te asanuM jJAna thaI zakatuM nathI. samAdhAna - vastuno svabhAva vartamAna kALanA eka paryAyathI joDAI rahevAno nathI, kemake te paryAya to kSaNa mAtra rahevA vALo che. jyAre vastuto saghaLAya bhUta bhAvi anAdi anaMta paryAya samUhathI joDAyela (mATInA dareka paryAyamAM "A mATI che' "A mATI che' ... evA) samAna AkAra rUpe che ane temAM vartamAna paryAyanI jema svalakSaNa pramANe thanArA bhUtabhAvi kAryonI paNa pratyakSAdi pramANathI upalabdhi thAya che mATe bhUta bhAvi kAlamAM paNa vastu vidyamAna che ja. nahiMtara atItAdi paryAyo smRti pratyabhijJA vi. jJAnanA viSaya ja banI zakaze nahiM, tyAre yAda to bhUtakAlanA bhAvonI ja Ave che. e vAta to sAcI ja che. tethI te paryAyo paNa vastumAM rahelA ja che. tenA vinA vastu akhaMDa rUpe saMbhave nahIM. koI paNa vastuno sadAkALa TakI rahevAno svabhAva che. eTale vacce evo gALo nathI Avato ke tyAre pote vidyamAna na hoya athata vastunI vidyamAnatAmAM kSaNa mAtranuM AMtaru (khaMDa) paDatuM nathI mATe akhaMDa kahevAya. mATe paryAyo sarUpa hovAthI teonuM jJAna saMbhavI zake che. || 11 // evaM kevalajJAnasvarUpamidhAya tatra paratattvayojanAmAha || etadyogaphalaM tatparAparaM dRzyate paramanena / tattattvaM yadRSTvA nivartate darzanAkAGkSA // 12 // tadetatprastutaM kevalajJAnaM parAparayogaphalaM parayogasyAparayogasya ca phalabhUtaM nAnyasvatantravyApArabhUtamanena-kevalajJAnena tat-paraM tattvaM-paramAtmasvarUpaM dRzyate tatkiM yadRSTvA (darzanecchA) darzanAkAGakSA nivartate, siddhsvruupdarzane sarvasya vastuno dRvAt // 12 // e pramANe kevalajJAnanuM svarUpa kahI temAM paratatvanI yojanA karI Ape che. 4 202 VIJ zrISoDazakaprakaraNa-15 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAthArtha :- A kevalajJAna parApara yoganuM phaLa che - AnAthI paraparamAtma svarUpa dekhAya che. paramAtmasvarUpa siddhasvarUpane joyA pachI kAMI paNa jovAnI tamannA rahetI nathI. vizeSArtha :- parApara yoganuM phaLa kevalajJAna che, eTale kevalajJAna kAMI svataMtra vyApAra nathI paNa tene meLavavA mATe tenA kAraNa bhUta parApara yoga AdaravA ja paDe. | 12 . paratattvasvarUpameva kArikAcatuSTayenAha / tanukaraNAdivirahitaM taccAcintyaguNasamudayaM sUkSmam / trailokyamastakasthaM nivRttajanmAdisaGkalezam // 13 // tanuH zarIraM karaNamantarbahirbhedAdvidhA tatrAntaHkaraNaM mano bahiSkaraNaM ca paJcendriyANyAdizabdAd yogAdhyavasAyasthAnaparigrahaH tairvirahitaM-viyuktaM tacca paratattvamacintyaguNAnAM jJAnAdInAM samudayo yasya tattathA, sUkSma-kevalaviraheNAdRzyatvAt sUkSmasvabhAvaM trailokyamastakaM-sarvoparivartI siddhakSetravibhAgastasmiMstiSThati yat tattathA, nivRttA janmAdayaH saGklezA yasmAttattathI // 93 // paratattvanA svarUpane cAragAthA dvArA graMthakAra jaNAvI rahyA che... gAthArtha :- je paratattva Indriya vi. thI rahita acitya guNa samUhavALuM sUkSma - arUpI traNe lokanA mastake rahela temaja janmAdi saMkalezathI para thayela che. vizeSArtha - zarIra, aMtaHkaraNa mana ane bahiSkaraNa pAMca Indriyo ema karaNanA be prakAra che ane Adi zabdathI yoga adhyavasAya sthAnano parigraha karavo A badhAthI paratattva vegaLuM rahela che, acitya anaMta guNo jemAM bharelA che, kevalajJAna vinA tenA svarUpane jovuM zakya nathI; mATe te sUkSmasvabhAvavALuM kahevAya che. riddhio puruSAkAravALA cauda rAjanA mastake siddhazIlA che temAM birAjamAna che, temaja janma maraNa vi. koI jAtanA saMkalezo jemane have rahyA nathI. ! 13 II **** sssssss zrI SoDazaka prakaraNamu-15 :::: 203. 11:31:33 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyotiH paraM parastAttamaso yadgIyate mahAmunibhiH / AdityavarNamamalaM brahmAdyairakSaraM brahma // 14 // paraM - prakRSTaM jyotiH tamaso bhAvadravyarUpAdandhakArAtparastAtparabhAgavarti, ata evAdityavarNaM sUryasadRzamamalaM rAgAdimalarahitaM, na kSarati-na pracyavate svabhAvAtkadAcidityakSaraM brahma, bRhattvAbUMhakatvAcca, yad brhmaadyairmhaamunimiyate || 94 || gAthArthaH- paramajyoti svarUpa eTale ja dravya bhAva aMdhakArathI para; sUryasamAna rAgAdimuLa vagaranuM; akSara ane brahmarUpa paratattva che. ema brahmAdi mahAmuni kahe che. vizeSArtha :- Atmapradezo prakAzamayaja che, te prakAza AvaraNa haTI jatA pragaTa thAya che ane Avo prakAza prasarato hoya tyAre aMdhAruM kyAMya bAdhaka banatuM nathI. eTale AvaraNa dUra thatA aMdhakArathI AvRta padArtha paNa jaNAI Ave che "ane AtmA che ja nahi. "AtmA nitya ja che." ItyAdi bhramaNA rUpa je bhAva aMdhakAra hato te osarI jAya che. jhAMkho prakAza hoya to vastu vyavasthita na paNa dekhAya mATe vastunA sAcA sacoTa svarUpane jovA to sUrya ja kAma Ave tema AMtarika sAcA svarUpe jovAmAM kevalajJAna (sUryanI garaja sAre che) mATe paratatva sUrya samAna kahyuM, beTarInA kAca upara kacaro ke cIkAza hoya to prakAza jhAMkho paDe che, tema rAgAdi AtmaprakAzane jhAMkho pADatA hovAthI maLa rUpe che. siddhone te na hovAthI amaLa kahevAya che. siddho potAnA svabhAvathI kyAreya chUTA paDatA nathI mATe akSara, mahAna temaja AtmAnuM poSaNa karanAra hovAthI brahma rUpa, brahmAdi mahAmunie paratattvanuM AvuM svarUpa kahyuM che. meM 14 nityaM prakRtiviyuktaM lokAlokAvalokanAbhogam / stimitataraGgodadhisamamavarNamasparzamagurulaghu // 15 // nityaM-dhruvaM prakRtibhirmUlottarabhedabhinnakarmasvabhAvarUpAbhirviyuktaM svatantraparibhASayA, paratantraparibhASayA ca sattvarajastamasAM sAmyAvasthA prakRtistayA viyuktaM lokAlokayorAlokane Abhogo-vistAro'nantakAlopayogAvicchedarUpo (204 zrI SoDazaka prakaraNa-15 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yasya tattathA, stimitataraGgo nizcalomirya udadhistatsamaM avR (nuddha) ttipUrNakalazasvabhAvatvAdavarNaM varNarahitamasparzaM sparzarahitamagurulaghu - amUrta dravyatvAdagurulaghupariNAmopetam / / 15 / / gAthArtha :- nitya karma prakRtithI rahita lokAloka jovAne vistRta upayogavALuM zAMta samudra samAna varNa ane sparza vagaranuM temaja agurulaghu paryAyavALuM paratattva che. vizeSArtha:- nitya - sadAkAla rahenAruM che, akSara eTale jyAM sudhI te padArtha = tattva vidyamAna hoya tyAM sudhI temAM kazo pheraphAra na thAya, tyAre dhruva (nitya) eTale anaMtakAla sudhI te tattva TakanAruM che evo artha che. ema akSara ane nityamAM bheda jANavo. ApaNA zAstra pramANe karmane prakRti kahevAya te AThe karmothI rahita ane anya zAstra pramANe satvarajastamo guNanI sAmyavasthAne prakRti kahevAya, tenAthI rahita, lokAloka jovAmAM Abhoga vistAra eTale anaMtakAla sudhI satata upayoga hovo eTale sarvakAla vyApi ane sarvadeza vyApi jemano upayoga che. karma hoya tyAM sudhI Atmapradezo ukaLatA pANInI jema uchaLatA hoya te kharI javAthI Atmapradezo ekadama zAMta-sthira banI jAya che. mATe zAMta samudra samAna athavA bharelo ghaDo chalakAya nahi tema sarvaguNothI pUrNa hovAthI zAMta sthira rahe che. varNa ane sparzathI rahita upalakSaNathI rasa gaMdha vagaranuM, mUrNa dravyamAMja gurulaghu paryAya hoya tyAre AtmA to amUrta dravya hovAthI agurulaghu paryAyavALuM paratattva che. /15 // sarvAbAdhArahitaM paramAnandasukhasaGgatamasaGgam / / niHzevAtIrti sazivAghAvivIdhyam | 6 sarvAbhirAbAdhAbhiH pIDAbhI rahitaM, paramAnandasukhena-mokSasukhena srvsaaNsArijasuravAtizAsunetyartha: sataM yukta, saMrahita, niHzeSA: :stathAbhavyatvAsiddhatvayogasahavatikSAyikacAritrAdyAtmasvabhAvabhUtAMzalakSaNAstA bhyo'tItaM, siddhisamaye tannivRttyabhidhAnAt, sadA zivamati sadAzivamAdau bhavamAdyaM pradhAnapravAhApekSayAdibhAvenAvasthitaM vA etadAdipadavAcyam // zrISoDazaka prakaraNa-15 205 : : : : : - - - - - - - - Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdinA niraJjanAdigrahaH paratattvamiti sarvatra sambandhanIyam / / 16 / / 15 / / puSTi zuddhinA lakSaNa ane phaLane kahe che.. gAthArtha :- sarva jAtanI pIDA vinAnuM paramAnaMdathI yukta saMgarahita sarva kALathI para sadAziva Adya ItyAdI padathI saMbodhavA yogya paratattva che. vizeSArtha :- zArIrika mAnasika pIDA vagaranuM tana mana banneno abhAva hovAthI, bAhya sAmagrInI apekSA na hovAthI sAMsArika sukha karatA anaMta guNa sukhane bhogavanAruM/tathAbhavyatva; asiddhatva; yoga sahavartI je kSAyika cAritra vi. AtmasvabhAvanA aMzarUpa je kalAo che te kalAothI para thayela hovAthI niHzeSa kalAtIta, (kAraNake siddha thatAM kSAyika cAritra vi. hotuM nathI) sadA ziva Adya jyAM sadA kalyANa rahela che; pradhAna pravAhanI apekSAe AdibhAva rUpa avasthita, AdipadathI niraMjana nirAka2 vi. padothI je saMbodhya che evuM paratattva che. / / 16 // // iti paMcadazamuM SoDazakam // 206 + - zrISoDazaka prakaraNam-15 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SoDazaM samarasaSoDazakam evaM paratattvamabhidhAya taddarzanAnantaraM yadbhavati tadAha etaddRSTvA tattvaM paramamanenaiva samarasApattiH / saJjAyate'sya paramA paramAnanda iti yAmAhuH / / 1 / / etatprastutaM paramatattvaM dRSTvA'nenaiva paratattvena samarasApattirekatA saJjAyate'sya-draSTuH kevalinaH, paramAnanda iti yAM samarasApattimAhurvedAntavAdinaH / / 1 / / paramA- pradhAna, e pramANe paratattva kahI tenA darzana pachI je thAya te darzAve che.. gAthArtha :- :- A pramANe paramatattva siddha svarUpa (mokSa) ne dekhIne Aja paratattvanI sAthe kevalI AtmA samarasApatti eTale ekatA pAme che, jene vedAntio paramAnanda kahe che. vizeSArtha :- aMtakRta kevalI paNa aMtamuhUrta rahIne ja mokSe jAya che. eTale kevalajJAnathI siddha svarUpane joyA pachI ja kevalIAtmA siddha svarUpa bane che. paratattva je brahmathI vAcya che ane AvA brahmamAM ekameka (tIna) tha bhavaM tene veAntIyo paramAnanda uhe che. // 1 // paratattvasyaiva zabdAntarAbhidheyatAmAha / / saiSA'vidyArahitAvasthAparamAtmazabdavAcyeti / eSaiva ca vijJeyA rAgAdivivarjitA tathyatA // 2 // avidyayA-paratantraprasiddhAjJAnarUpayA rahitA'vasthA sA eSA yA paratattvarUpA paramAtmazabdena vAcyetizabdaH svarUpadarzane, eSaiva cAvasthA vijJeyA rAgAdibhirvivarjitA tathyaM satyaM rUpamAtmanastattA // 2 // paratattvane bIjA zabdathI darzAve che. gAthArtha :- A paratattva rUpa avidyA vagaranI avasthA paramAtma 207 zrISoDazaka prakaraNam-16 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdathI vAcya che. (bolAya che) Aja avasthA rAgAdi vagaranI temaja AtmAnA satyasvarUparUpe jANavI. avidyA - anya zAstramAM je ajJAna arthamAM prasiddha che. / 2 / asyAmevAvasthAyAM tantrAntaroktamanyadapi saMvAdayannAha || vaizeSikaguNarahitaH puruSo'syAmeva bhavati tattvena / vidhyAtadIpakalpasya hanta jAtyantarAprApteH // 3 // vizeSe bhavA vaizeSikAste ca te guNAzca buddhisukhaduHkhecchAdveSaprayatnAstai rahitaH puruSo'syAmevAvasthAyAM bhavati tattvena-paramArthena, tenAkhaNDazuddhajJAnasukhAdyanvayyAtmadravyarUpApyazuddhajJAnAdyabhAvarUpA muktiH siddhA, na tu sarvathAbhAvarUpA bauddhAbhimatA, vidhyAtadIpena kalpasya sarvathA tuccharUpasyAtmano hanteti pratyavadhAraNe jAtyantarasya - 'doSavataH sto'dossvttvsyaaprAptaH | A avasthA viSe anya darzananA zAstramAM je bIjuM kahyuM che teno samanvaya karatAM graMthakAra kahe che.... gAthArtha :- A ja avasthAmAM puruSa (AtmA) paramArthathI vaizeSike mAnelA guNo (budhdhi sukha duHkha IcchA dveSa prayatna) vagarano thAya che. paraMtu A avasthAmAM AtmA bujhAI gayelA dIvA sarakho sarvathA asata banato nathI. kAraNake asatamAM doSavALAthI bhinna "adoSavattva" rUpa anya jAtinI prApti saMbhavI zakatI nathI. vizeSArtha :- A avasthAmAM AtmA azuddha jJAnAdi guNothI rahita bane che. tethI akhaMDa zuddha sukha vi. mAM anvaya pAmanAra AtmadravyarUpa mokSa azuddhajJAnAdinA abhAvavALo che e siddha thayuM. paraMtu dIvo bujhAI jatAM kaze paNa jato nathI paraMtu sarvathA asata bane che, tema rAgAdithI chUTo paDelo doSa vagarano zuddha AtmA sarvathA tuccha banI jAya che. teja mukti che. evuM je bauddho mAne che. te vAta barAbara nathI. kAraNa ke gadheDAnA ziMgaDAmAM koIpaNa jAtanI jAti saMbhavI zakatI nathI. tema saMsArI AtmA doSavALo hovAthI temAM S zrISoDazaka prakaraNa-16 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ doSavattva jAti hatI. zuddha mukta thatAM temAM adoSavattva jAti Ave, paNa tuccha hovAthI temAM paNa AvI adoSavattva jAti saMbhavI zake nahiM ane potAnA abhAva mATe (dhvaMsa mATe) koI pravRtti kare e vAta saMbhave nahiM. jyAre mukti mATe badhA puruSArtha to kare ja che., mATe anvayiAtmadravyanI uparokta avasthAne ja mukti mAnavI ThIka che. nahi vaviALAvivastuNDaruuptaamaapnno'vidyaarhitaavsthaaN vastusattAM bhajata iti jAtyantarAprAptiH / naca svAbhAvArthaM kasyacitpravRttiH sambhavatIti puruSArthatvAdanvayyAtmadravyasyoktAvasthaiva muktirghaTate / etena sarvathA santAnoccheda ityekeSAM bauddhAnAM zuddhakSaNotpAda ityanyeSAM ca mataM nirastaM bhavati / ananvitazuddhakSaNAnAM muktice'nyAnyamuktisAGkaryaprasaGgAt / vaizeSikaguNarahita iti vAgbhaGgayA kathaJcinnirguNamuktipakSa sAkRta; sarvathA nirguNamuktipakSastu vaivAnyAvInAmavAsta: || rU || AnA dvArA "sarvathA saMtAnanA uccheda rUpa mukti che." evA keTalAka bauddhono je mata che. teno ane bIjA keTalAkano "zuddha kSaNano utpAda rUpa mukti che" evo mata che, teno nirAsa thaI jAya che. sarvathA saMtAnano nAza thatA Atmadravyano anvaya na ghaTe ane zuddha kSaNanAM utpAdanamAM Atmadravyano anvaya na thato hoya to A ja AtmAnI mukti avasthA che, evo nirNaya zakya na hovAthI eka bIjAnI muktinuM sAMkarya thavAnI Apatti Avaze ane vaizeSika guNa rahita vizeSa eTale kSayopazamabhAva tatra bhavAH kSAyopazamikaguNA e pramANenI vacana bhaMgIthI kathaMcita/koIka rIte/eka apekSAe nirguNa mukti pakSa (mukti nirguNarUpa che. evo pakSa) amane mAnya che. kAraNa ke mokSamAM kSAyopAmika guNono abhAva mAnya ja che, paraMtu sarva apekSAe mukti guNa vagaranI che. evo vedAntI vi. nA pakSano nirAsa thaI jAya che. kAraNake koIpaNa dravya haMmezA guNavALuM hoya che. ane 'guNaguNinorabheda' A niyama hovAthI guNano nAza thatAM anvayI Atmadravyano nAza thavAnI Apatti Ave; je ISTa nathI. / / 3 / / asyAM vastusatyAmavasthAyAM tantrAntaroktaM sambhavitvena darzayannAha / evaM pazutvavigimo duHkhAnto bhUtavigama ityAdi / anyadapi tantrasiddhaM sarvamasthAntare'traiva // 4 // zrISoDazaka prakaraNam-16 209 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evamuktanItyA pazutvamajJatvaM tasya vigamo'punarbhAvina nAza, duHkhAnAmanto, bhUtAnAM pRthivyAdInAM vigama-Atyantiko viyoga ityAdi / anyadapi uktAvaziSTamapi 'tantrasiddhaM'- tattatsamayaprasiddhaM sarvaM niravazeSamavasthAntare doSarahitazuddhaguNAvasthArUpe'traiva - paratattvasvarUpe yujyate nAnyatra / / 4 / / hakIkatamAM vidyamAna sata A avasthAmAM eTale paramArthathI vidyamAna A avasthAmAM anya darzanamAM kahelI vAto saMbhavI zake che. te rIte darzAvatA graMthakAra kahe cha... gAthArtha :- uparokta nyAyathI ajJAnatAno nAza, duHkhono aMta; bhUto-pRthvI vi. no viyoga ItyAdi bIjuM paNa je zAstra prasiddha che. te badhu ja A avasthAntararUpa paratattvarUpamAM ja saMbhave che, bIje kyAM nahiM. vizeSArtha :- anna-jaDa batAvA mANasane pazuM tarIke saMbodhAya che. tethI pazutva - annatva ane vigama eTale evo nAza thAya ke pharI pAcho te doSa na Ave; avasthAntare doSa rahita zuddhaguNanI je avasthA te paratattva svarUpa ja che. te avasthAntaramAMja A badhuM ghaTI zake che. paNa jIbha avasthAmAM nahiM // 4 // etacca sarvamapi tantrAntarasiddhaM yathAvidhavastutattvAbhyupagame yujyate tAdRzaM vastu parIkSayannAha / pariNAminyAtmani sati tattadRdhvanivAcyametadakhilaM syAt / arthAntare ca tattve vidyAdau vastusatyeva // 5 // 'kenacidrUpeNAnvayitve sati kenacidrUpeNa vyatirekitvaM' pariNAmaH sa vidyate yasya sa pariNAmI, tasminnAtmani jIve satyabhyupagamyamAne sati, muktivAdinAmAtmasattAyAmavipratipattestasminnityatvakSaNikatvAdAveva vipratipattesta nirAsAyedaM vizeSaNaM, taistairdhvanibhiH zabdairvAcyamabhidheyametatprAguktamavidyArahitA'vasthAvaizeSikaguNarahitapuruSapazutvavigamAdi / athavA taistairdhvanibhirvAcyaM samyagdarzanajJAnasadanuSThAnAdiprakaraNoktametadakhilaM syAt sambhavet / arthAntare cAtmabhinne ca tattve padArthe' vidyAdAvavidyAdRSTasaMskArAdipadavAcye vastusatyeva paramArthato vidyamAna eva natu sAMvRtasattvenAbhyupagamyamAne, tasya kalpitarUpatvena tattvato'sattvAt / / 5 / / 210 - zrISoDazakaprakaraNam-16 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya zAstramAM prasiddha A sarva paNa; vastu je rUpe che te pramANe svIkArIe to ja ghaTI zake. tevI vastunI parIkSA karatA kahe che... gAthArtha H- AtmAne pariNAmI mAnavAmAM Ave to ane Atmabhinna avidyA vi. padArtho paramArthathI vidyamAna hoya to avighArahitAvasthA pazutvavigama ItyAdi te te zabdathI vAcya A badhu ghaTI zake che. vizeSArtha H- koIka rUpe anvaya thayo hoya ke ane sAthosAtha koIka rUpe abhAva thAya tene pariNAma kahevAya. AvA pariNAmavALAne pariNAmI kahevAya. Avo pariNAmI AtmA mAnavo paDe. mukti mAnanArA badhA vAdio AtmAnI sattAne mAne che. temAM koIne virodha nathI. paNa koIka AtmAne sarvathA nitya koIka AtmAne kSaNika mAne ItyAdi je virodha che, teno nirAsa karavA pariNAmI vizeSaNa mUkyuM che. jethI banne vAtono kathaMcita svIkAra thaI jAya che. dravya rUpe AtmA nitya che ane paryAya rUpe (kSaNe kSaNe badalAtA hovAthI) kSaNika che. ane avighA, adRSTa, saMskAra vi. padathI vAcya AtmA sivAyanA padArtha hakIkatamAM vidyamAna mAnavA paDe. karma ane bIjA paNa jaDa padArtho satya hoya to temanI AtmA upara asara thaI zake. paNa jo AtmA nitya hoya to temAM kAMIpaNa pheraphAra saMbhavI na zake ane kSaNika hoya to karma saMyoga thatAM AtmA badalAI javAthI teja AtmAnA baMdha mokSa ghaTI zake nahi, ane kAlpanika padArthanI AtmA upara asara saMbhave nahiM, kAraNa ke te kAlpanika hovAthI hakIkatamAM asata che. bIja vinA bIjanI kalpanA mAtrathI jhADa ugI zakatuM nathI. mATe A be vAta mAnavAmAM Ave to ja vaizeSikaguNarahita pazutvavigama ItyAdi padathI vAcya paratattva svarUpa (mokSa) saMbhavI zake. athavA te te zabdathI vAcya samyagadarzana samyagajJAna sadanuSThAna ItyAdi SoDazaka prakaraNamAM kaheluM badhu saMbhavI zake. // 5 // tathA tadyogayogyatAyAM citrAyAM caiva nAnyathA niyamAt / paribhAvanIyametadvidvadbhistattvadRSTyoH || 6 || tenArthAntarabhUtena tattvenAvidyAdinA yogaH sambandhaH zrISoDazaka prakaraNam-16 - AtmanaH karmabandha 211 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ityarthaH; tasmin yogyatA-jIvasya karmapudgalagrAhakasvabhAvatvamanAdipAriNAmikabhavyabhAvalakSaNaM sahajamalarUpaM muktisamaye vinivRttimattasyAM citrAyAM caiva-nAnAprakArAyAmeva satyAM nAnyathA, ekasvabhAvAyAM yogyatAyAM phalabhedAsiddheH / dRzyate ca dravyakSetrakAlabhAvaprakroNa tIrthakarAtIrthakarapratyekabuddhasvayaMbuddhAdirUpaH phalabhedastasmAttanniyAmakaM yogyatAvaicitryamavazyamAzrayaNIyamiti / A be ja vAta mAnavAthI kAma cAlI jAya ke bIjuM paNa koI mukta amukta avasthAno bheda pADavAmAM kAraNa che? A zaMkAnuM samAdhAna karatA kahe che. gAthArtha - vicitra tathAbhavyatA ja ahIM bheda pADanAra che. anyathA phaLa bheda ghaTI zake nahiM. A vAta niyamAM vidvAna puruSoe tattvadraSTithI viyA2vI. vizeSArtha :- tad - karma teno saMbaMdha, tenA vizenI yogyatA eTale karmane grahaNa karavAno svabhAva jIvane anAdi pAriNAmika bhavyatva rUpa che. je sahajamaLa kahevAya che. te nivaNi samaye TaLI jAya che. A sahaja maLanI nivRtti thavAmAM je bhinnatA che te ja vicitra tathAbhavyatA kahevAya che. AnA AdhAre koIka vheluM ane koIka moDuM mokSe jAya che. ItyAdi bheda dekhAya che. nahiM to Avo bheda na paDI zake eTale ke badhA eka ja sAthe mokSa jatA rahe. niyamAnniyamena paribhAvanIyaM sarvaprakAraizcintanIyametattrayaM jIvakarma (tathA)bhavyatvarUpaM vidvadbhiH sUribhistattvadRSTyAgamApanItaviparyaya- malayA prajJayoccairatyartham / nanu tIrthakarasiddhatvAdikaM nIlaghaTatvAdivadarthasamAjasiddhamiti tatprayojakatayA yogyatAbhedo na sidhyediti cenna / kArye tAvaddharmakatvasya yogyatAvizeSaprayojyatvAt, tatra tathAvidhasAmagrIsamAjasya prayojakatve tatrApi tathAvidhaprayojakAntarAzrayaNe'navasthAnAt, yadi ceyamanavasthA prAmANikAnAM na doSAya tadAyaM niyatadharmakakAryaniyAmakastathAvidhasAmagrIsamAja eva kathaJcidekatvena bhAsamAnaH pariNAmibhavyatvarUpaH svIkriyatAmitthamapi syAdvAdaprakriyayA doSAbhAvAdityadhikamasmatkRtasyAdvAdakalpalatAyAm / / 6 / / [ 212 SIMI TE zrISoDazaka prakaraNamu-16 wwwwwwwwwwwwwwwws para 21m 2. 59 . " RAMITRA 25 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravya kSetra kAla bhAvanI apekSAe tIrthaMkara, atIrthakara, pratyekabuddha svayaMbhuddha ItyAdi rUpa phaLa dekhAya che. mATe tenAM bhedanA niyAmaka tarIke yogyatAnI vicitratA mAnavI ja joIe. vidvAnoe AtmA, karma tathAbhavyatvanA svarUpane prajJAthI (AgamathI viparyaya mULa dUra thavAthI nirmaLa banelI buddhithI) cokkasa sarva rIte ghaNuM ja vicAravuM joIe. zaMkAkAra - lIlA varNanI mATI vi. sAmagrI rUpa padArtha samUhathI jema lIlo ghaDo vi. bane che, tema tAdraza sAmagrI rUpa padArtha samUhathI koI tIrthakara bane. koI sAmAnya kevalI banI siddha thAya ItyAdi ghaTI zake che; mATe tIrthakara vi. nA prayojaka tarIke yogyatA bheda siddha thaI zakato nathI. samAdhAna :- dareka kAryomAM jeTalA dharmo che. te yogyatAM vizeSa dvArA pedA thaI zake. temAM tathAvidha sAmagrIsamUhane prayojaka mAnavA jazo to tevI sAmagrI samudAya kevI rIte tyAM Avyo ane banyo ? tenAM prayojaka tarIke kahevuM paDaze ke tevA prakAranI sAmagrI ahIM bhegI thaI eTale ema anya prayojakano Azraya levo paDato hovAthI anavasthA doSa gaLe vaLagI paDaze. zaMkAkAra - prAmANika padArtho mATe anavasthA doSa rUpe banatI nathI. samAdhAna - to niyata dharmavALA kAryanA niyAmaka tarIke tathAvidha sAmagrI samudAya che tene ja kathaMcita eka rUpe bhAsatA pariNAmika bhavyatva rUpe mAnI lo. A rIte mAnavAmAM paNa syAdvAdanI paribhASAthI bAdha Avato nathI. A saMbaMdhI vizeSa vivecana upAdhyAya mahArAje syAddhAda kalpalatAmAM guMcavaNa dUra karavA guMcyuM che. eTale tevI sAmagrI pariNAmIbhavyatva che. || 6 || etattrayAnAzrayaNe saMsAramokSayoranupacaritayorabhAvamApAdayannAha / puruSAdvaitaM tu yadA bhavati viziSTamatha ca bodhamAtraM vA / bhavabhavavigamavibhedastadA kathaM yujyate mukhyaH // 7 // dvayorbhAvo dvitA, tasyAM bhavaM saiva vA dvaitam / na dvaitamadvaitaM puruSasyAdvaitaM rama zrISoDazaka prakaraNam-16 213 11 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purUSAdvaitam / tattu yadA bhavati paratattvamabhyupagataM vedAntavAdibhiH; athavA viziSTaM rAgAdivAsanArahitaM bodhamAnaM bodhasvalakSaNaM paratattvamabhyupagataM bhavati bauddhaiH; tadA bhavabhavavigamayoH saMsAramokSayorvibhedo mukhyaH nirupacaritaH kathaM yujyate ? arthAntare hayavidyAvAsanAdau tattve bhedake sati tabhedaH syAttadasattve tu na kathaJciditvarthaH / / 7 / / jIva, karma ane tathAbhavyatvano Azraya na laIe to mukhya rIte saMsAra mokSano abhAva thavAnI Apatti Avaze. te darzAve che. gAthArtha - jyAre jIva puruSAta ke rAgAdi rahita bodha mAtra rUpa bane te paratattva che, evuM mAnavAmAM Ave tyAre mukhya rIte saMsAra ane saMsArano nikAla = mokSano bheda kevI rIte ghaTI zakaze ? vizeSArtha - eka puruSa mAtra-AtmAja sat che teno ja aMza brahma = puruSamAM lIna thatA mukti thAya che. evuM vedAntIo mAne che. rAgAdivAsanA vagarano bodha mAtra ja paratattva che. evuM bauddho mAne; bauddha mAtra jJAnane ja mAne che. bIjuM koI bAhya tattva nathI. ema mAtra brahma ke mAtra jJAna ja sat hoya to saMsAra zenA kAraNe ane mukti zenAthI thAya ? emanA mate to koI bIjuM kAraNa ja nathI. eTale upacAra vagarano saMsAra ke mokSa na ghaTI zake. bhale kAlpanika aMzanuM brahmamAM lIna thavAthI kAlpanika vAsanA chUTI javAthI aupacArika mokSa mAno; te vagaranI avasthAne kAlpanika saMsAra mAno paNa te vAstavika nathI. // 7 || puruSAdvaite viziSTabodhamAtre vA tattve pratyakSabAdhApItyAha / agnijalabhUmayo yatparitApakarA bhave'nubhavasiddhAH / rAgAdayazca raudrA asatpravRttyAspadaM loke / / 8 // agnijalabhUmayo vaiSayikasukhasyApi duHkharUpatvAtparitApakarAstattvato duHkhadA bhave saMsAre yad yasmAdanubhavasiddhAH pratyakSapratItAH; rAgAdayo rAgadveSamohAzca raudrA dAruNA asatpravRttInAmasundaraceSTAnAmAspadaM mUlapratiSThA loke sarvatraivAnubhavasiddhAstataH puruSAdvaite jJAnAdvaite vA pratyakSabAdha ityarthaH; ayaM cAyukta zrISoDazakaprakaraNamu-16 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti / bAyArthAnAM puruSa iti jJAnamiti ca nAmAntarameva kRtaM syAt vAdibhiritibhAvaH / / 8 / / puruSAdvaita ane viziSTabodha mAtra mAnavAmAM pratyakSa bAdha che te darzAve che... gAthArtha - kAraNa ke agni pANI bhUmi saMsAramAM duHkha ApanArA che. evuM anubhava siddha che ane dAruNa rAga dveSa vi. lokamAM niMdanIya pravRttinuM mULa che. te paNa anubhava siddha ja che. vizeSArtha :- juvalana jala jamIna ane vaiSayika sukho paNa duHkha rUpa hovAthI tApa upajAvanArA che. dAruNa rAga dveSa moha kuceSTAnA mULa che; A sarva lokamAM pratyakSa siddha che. tenAthI puruSAta ke jJAnatano pratyakSa bAdha thAya che. re - M_na kahevAya bAhya atha che to kharA paNa ame emane puruSa/jJAna ja kahIe chIe. ema mAnA sAvAdI mA - nAma pheravyuM kahevAya, tenAthI advaitanI siddhi na thAya. | 8 || atha sarve'pyete bAyA AntarAzca parikalpitarUpA evetyaashngkaayaamidbAda // parikalpitA yadi tato na santi tattvena kathamamI syuriti / tanmAtra eva tattve bhavabhavavigamau kathaM yuktau // 9 // parikalpitA avastusantaH kalpanAmAtranirmitazarIrA bAhyA AntarAzca yadi bhavatAbhyupagamyante tataH parikalpitatvAdeva na santi na vidyante tattvena paramArthena / tathA ca kathamamI padArthAH syurbhaveyurna kathaJcidbhavatApyanabhyupagamAt / ityevaM 'tanmAtra eva' puruSamAtra eva tattve paramArthe'bhyupagamyamAne bhavabhavavigamau - saMsAramokSau kathaM kena prakAreNa yuktau ? na RthavityarthaH || 8 || bAhya ke AMtarika bhAvo baghA kalpanA mAtra ja che. evI zaMkAnuM samAdhAna karatAM graMthakAra kahe che. gAthArtha - jo badhA bhAvo kalpita ja che to hakIkatamAM temanI hayAtIja na rahI, to pachI A vividha padArtho dekhAya che kevI rIte ? e pramANe puruSa mAtrane ja vAstavika mAnatA saMsAra mokSa kevI rIte ghaTI zrI SoDazaka prakaraNa-16 215 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakaze? vizeSArtha :- kalpanA zilpathI ghaDAyelA zarIravALA A badhA bAhya ane AMtarika padArtho che. eTale hakIkatamAM te padArthaja A vizvamAM vidyamAna nathI. paNa A vividha padArthonI anubhUti AkhAya jagatane thAya che ane tame paNa mAno ja cho. te vAta kevI rIte saMbhave ? kemake avidyamAna gadheDAnA ziMgaDAnuM koIne kyAreya jJAna thatuM nathI. tema tamAre mate badhA ja padArtho avidyamAna ja che mATe ane ekaja puruSa mAtra hoya to tene baMdhAvAnuM zenAthI ke jethI tene saMsArI kahevAya. zenAthI chUTo paDe ke jethI mukta kahevAya, kAraNa ke baMdhanathI chUTavuM tenuM nAma mukti kahevAya che ! pArakalpanAyA asaMbhavAdapi parikalpitA'sambhava ityAha / parikalpanApi caiSA hanta vikalpAtmikA na sambhavati / tanmAtra eva tattve yadi vA'bhAvo na jAtvasyAH // 10 // parikalpitA parikalpanetyarthaH sApi caiSA bAhyantarANAmarthAnAM hanta vikalpAtmikA vastuzUnyanizcayAtmikA na sambhavati na yujyate tanmAtra eva puruSamAtra eva jJAnamAtra eva ca tattve'bhyupagamyamAne, tadatirekeNetaraparikalpanAbIjapadArthAbhAvAdityarthaH / parikalpanAno saMbhava na hovAthI parikalpita padArtho saMbhavI zakatA nathI te darzAve che. gAthArtha :- puruSa ke jJAnane ja paramArtha rUpa svIkAratA vikalparUpa parikalpanA saMbhavI zakatI nathI, jo ninimitta A parikalpanAne mAnazo to kyAreya paNa teno abhAva thaI zakaze nahiM. vizeSArtha - parikalpanA eTale bAhya ane AMtarika padArtho nathI evo vastu zUnyano nizcaya te svarUpa A parikalpanA ghaTI zake ema nathI; kAraNake nizcaya-te jJAna rUpa che mATe puruSa ke jJAnathI bhinna parikalpanAnA kAraNabhUta to koIka viSaya avazya hoya ja teno viSaya puruSa ke jJAna to banI na zake, kAraNa ke ahIM temanAthI bhinna padArthanI zUnyatAno nizcaya 216 zrISoDazakaprakaraNa-16 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, mATe tatvatiyogI tarIke anya padArtha ja levA paDe. pachI te jJAna bhAva ke abhAvanuM avagAhana kare temAM vAMdho nathI. jema ghaTa jJAna mATe ghaTanI hAjarI jagatamAM jarUrI che tema ghaTAbhAvanA jJAna mATe paNa ghaTa hAjarI jagatamAM hovI jarUrI che. abhyupagamya parikalpitAM dUSaNAntaramAha - yadivA'bhAvo'sambhavo na naiva jAtu kadAcidapyasyAH parikalpanAyAH syAt, yadi nirbIjApIyaM bAhyAntarapadArthaparikalpaneSyate tadA saMsAradazAyAmiva muktAvapIyaM bhaveditibhAvastatazca saMsAramokSabhedAnupapattiH; parikalpanAbIjasadbhAvAbhyupagame tu puruSabodhasvalakSaNavyatiriktavastvantarasiddhA prstutaa'dvaitAdvayAniH || 10 || kAraNake pratiyogInA smaraNa (jJAna) vinA tatvatiyogitAka abhAvanuM jJAna saMbhavI zakatuM nathI. paNa tamArA mate to tevA padArthono abhAva che. chatAM paNa jo ninimitta parikalpanA mAnazo to saMsAra dazAnI jema muktimAM paNa tevI nirbIja parikalpanA mAnavI paDaze. kAraNa ke A parikalpanA saMsAra dazAmAM ja hoya che. paNa mokSamAM nathI te mATenuM koI hetu to che nahiM ane je ninimitta bhAva hoya to sarvadA hoya, nahito kyAreya paNa na hoya evo niyama che. ane banne dazAmAM bAhyAntara padArthanI parikalpanA IcchatA saMsAra ane mokSamAM kazo paNa phera raheze nahiM. have parikalpanAnA bIja (hetu) no abhAva mAno to puruSa ke bodharUpa svalakSaNa atirikta vastunI siddhi thavAthI prastuta bane advaita pakSanI hAni thaze. te 10 || evaM parapakSaM nirasya svoktatrayasamarthanAyAha tasmAdyathoktametatritayaM niyamena dhIdhanaiH pumbhiH / / bhavabhavavigamanibandhanamAlocyaM zAntacetobhiH // 11 // tasmAdyathoktametatritayaM - jIvakarmatathAbhavyatvarUpaM niyamena niyogena dhIdhanairbuddhidhanaiH pumbhiH puruSaiH bhavabhavavigamanibandhanaM saMsAramokSakAraNamAlocyaM samyagbhAvanIyaM, zAntacetobhiraraktadviSTacittaiH / / 11 / / zrI SoDazaka prakaraNa-16 217 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e pramANe parapakSano nirAsa karI svazAstra praNIta traNa padanuM samarthana karavA sAru kahe che. gAthArtha - parapakSa pramANe koI paNa rIte tAMtaNA bhegA na thatAM hovAthI jIva, karma ane tathAbhavyatva A traNane saMsAra mokSanA kAraNa tarIke buddhizALI puruSoe zAntacittathI cokkasa sArI rIte vicAravA joIe. vizeSArtha :- zAntacitta H rAga dveSathI mana meluM karyA vinA eTale A mAruM zAstra che, ema mAnI tenA pratye rAga rAkhI ane zeSa dArzanika zAstra mArA nathI, mATe tenAM pratye dveSa bhAva rAkhIne jo vicAravA jaIe to kyAreya satya artha hAtha AvI nA zake. mATe taTasthabhAvathI Apelo pheMsalo ja mAnya thAya che. jemAM satyano ja jaya thAya che. anyathA nidoMSanA gaLe phAMso bAdhavAno avasara Ave. tema doSita padArtha paNa buddhinI karAmatathI sAmAnya janonA gaLe laTakAvI zakAya che. Avo doSa ubho na thAya mATe "zAntacetobhi" vizeSaNa mUkyuM che... / 11 . nanu cAgamaprAmANyamavalambamAnaiH puruSAdvaitaM jJAnAdvaitaM, vA yadeSyate tadA ko doSa / AgamAnusAreNaiva yuktipravarttanasya nyAyatvAdata Aha - aidamparyaM zuddhyati yatrAsAvAgamaH suparizuddhaH / tamAre taddeza cAvIthApradhAtu che 99 aidamparyya - prakRtArthopapattitAtparyya yatrAgame zuddhyati nirvahati asAvAgamaH suparizuddhaH, pramANabhUtastAtparyyArthaparyantaM pramANazabdavyApArAttadabhAve aidamparyazuddhyabhAve taddezaH parizuddhAgamaikadezArthagarbhaH kazcidanya AgamaH syAnnatu mUlAgama eva; zaMkA - jo AgamanuM AlaMbana laIne puruSAta ke jJAnAdvaita mAnavAmAM Ave to temAM zuM doSa? kAraNake AgamanA anusAre ja yuktine doDAvavI ucita kahevAya, te zaMkAne jaDamULathI ukheDavA sAruM graMthakAra tINa kuhADI rUpI gAthA darzAve che. gAthArtha:- je AgamamAM aidampa phuTa thAya che te ja parizuddha Agama che. tenA abhAve viparIta padArthanuM grahaNa thatuM hovAthI te zuddha AgamanA eka dezavALuM koIka anya Agama jANavuM. 218 zrISoDazakaprakaraNa-16 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSArtha :- aidatparya = prakRta artha ghaTI zake tevo tAtparya je AgamamAM nivaha pAmI zake te zuddha Agama pramANabhUta jANavuM. te AgamanA keTalAka padArtha bIjA AgamamAM hoya paNa temAM aidatparya na ghaTI zake to mULa AgamathI bhinna jANavuM. anyathAi[[mUnA naivavaakysy kasyacidvacanasya tadeka- vAkyatAnApannavAkyAntara mizritatvena vaiparItyena grahaNAdata evaidamparyyArthAnveSiNaH samatAmavalambamAnA anyatIrthikA api tadarthaviruddhavAkyArthAna- nupravezena yAvadupapannamicchanti na tu nikAntana ||12|| kAraNa ke mULa AgamanA samAnaviSayavALA eTale eka bIjAne bAdha na Ave evA vAkyanA koIka vacanane anya darzanIoe paNa kahyuM ane pachI tenI sAthe bIjA potAnAM gharanAMe vAkyo joDI dIdhA ke mULa AgamanA vAkya sAthe jeno virodha Ave; ema virodha rUpI viSathI mizrIta thavA dvArA te vacana paNa viparIta rIte grahaNa thavAthI viparIta jJAna karAve. mATeja to aidatparya arthanI talAza karanArA anya darzanIo paNa samatAne dhAraNa karatA te aidatparya arthanI viruddha vAkyarthane grahaNa karyA vinA jeTaluM ghaTI zake - baMdha besatuM hoya teTaluM ja svIkAre che. paraMtu ekAMta mithyAtvathI badhu uMdhuM ghAlIne svIkArI letA nathI. / 12 // nanvaivamanyathApratipannamUlAgamaikadezagarbhaparatantre dveSaH kAryo navetyAzaGkAyAmAha / tatrApi ca na dveSaH kAryo yatnato mRgyaH / tasya na veva sarva thavAnA - . 9rU che tatrApi - tadekadezabhUtAgamAntare'pi na dveSaH kAryaH; tu punarviSayo yatnato mRgyastadarthAnupapattiparihAro yatnataH kartavyaH, guNagraharasikAnAM paravacanAnupapattiparihArapravaNasvabhAvatvAt / viparIta paNe svIkArela mULa AgamanA eka dezathI yukta anya matanA , zAstramAM dveSa karavo ke nahi evI zaMkAnuM samAdhAna karatA kahe che. gAthArtha - anya AgamamAM paNa dveSa na karavo paraMtu anupapatti - zrIgoDazaka prakaraNa-16 219 ) : - Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asaMgatino yatnathI parihAra karavo. kAraNa ke anya Agama vi. badhu ja dvAdazAMgIthI bhinna na hovAthI te AgamanA paNa badhA vacano suMdara ja vizeSArtha - anya darzanIya zAstramAM paNa dveSa na karavo; paNa mULa Agama sAthe teno artha baMdha besato na hoya tene yukti pUrvaka prayatnathI besADI devo kAraNa ke guNAnurAgI mANasono paravacananI anupapattine dUra karavAno svabhAva hoya che. nanu vastuta upapannArthavacanasyAnupapattizaGkA parihAryA natu sarvathAnupapannasyeti nirviSayo'yamupadeza ityata Aha tasyA- pyAgamAntarasya sadvavacanaM zobhanaM vacanaM sarve yad yasmAtpravacanAnmUlAgamA- danyatra kintu tadanupAtyeva, tathA ca tasya mUlAgamenaikavAkyatAmApAdyopa- pattireva kartavyetthameva samyagdRSTiparigRhItasya mithyAzrutasyApi samyakzrutatvasiddhestadarucistu tattvato dRSTivAdAruciparyyavasAyinIti suprsiddhmupdeshpvAvI | 93 // zaMkA - hakIkatamAM je yukti pUrvakanuM vacana hoya te na besatuM hoya to tenI Apatti dUra karavI to yogya kahevAya. paNa je sarvathA ayukta hoya tenI Apatti dUra karavI joIe e vAta to barAbara nathI. samAdhAna :- badhuM ja mULapravacanathI prabhaveluM hovAthI te sarve mULa Agamane anusaranArA ja che. mATe anya darzanIya Agama graMtho paNa saduvacanavALA che ane te anya AgamanA vacanono mULa Agama sAthe virodha dUra karI saMgati karavI joIe. AvI rIte ja to "samakitadhArIe grahaNa kareluM mithyAzrata paNa samyaka kRta bane che" e vAta siddha thAya che anya zAstra upara aruci rAkhavI te kharekhara dvAdazAMgI upara aruci karI kahevAya. A vAta upadezapada vi.mAM suprasiddha che. | 13 uktAdvaiSasyaiva tattvajJAnAnukUlatAmabhidhAtumAha / adveSo jijJAsA zuzrUSA zrAvaNabodhamImAMsAH / parizuddhA pratipattiH pravRttiraSTAGgikI tattve // 14 // 220 zrISoDazaka prakaraNamu-16 11111111111 ------ ------------------- Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adveSaH pakSapAtakRtAprItiparihArastattvaviSayaH jijJAsA, tatpUrvikA tattvajJAnecchA zuzrUSA bodhazrotaH sirAkalpA tattvajijJAsApUrvvikA, zravaNamAkarNanaM, bodho'vagamaH, mImAMsA - tattvavicArarUpA, tataH zravaNAdipadAnAM dvandvaH parizuddhA sarvato bhAvavizuddhA bhAvavizuddhA pratipattimImAMsottarakAlabhAvinIdamitthameveti nizcayAkArAparicchittiH tattvaviSayaiva pravRttiH parizuddhapratipattyanantarabhAvinI tattvaviSayA kriyA pravRttizabdo dvirAvartyate tenAyamarthaH tattve pravRttirASTAGgikI aSTabhiradveSAdibhiraGgairnirvRttA, tena mUlAgamaikadezAgame na dveSaH kArya kRti || 14 || anya zAstra pratyeno adveSa tattvajJAnane anukUla che. te darzAvavA sAru graMthakAra kahe che... gAthArtha :- adveSa, jijJAsA, zuzruSA, sAMbhalavuM, jANavuM, vicAravuM, bhAva pUrvaka vizuddhithI svIkAra, temAM pravRtti; A ATha tattvamAM pravRtti mATenA kAraNo che. vizeSArtha :- adveSa koIka tatva pratye pakSapAtathI jAgelI aprItine dUra ka2vI te, jIjJAsA - adveSapUrvakanI tattvane jANavAnI IcchA te. zuzrUSA - bodhano pravAha vaheto rahe te mATenI sirAsamAna sAMbhaLavAnI IcchA thavI te. zravaNa - tattvane sAMbhaLavuM te bodha - tattvane sAMbhaLI samajavuM te mImAMsA - tattvane viSe vicAraNA karavI te (zravaNa - bodha - mImAMsA A traNe padono dvandva samAsa che) parizuddha pratipatti - mImAMsA pachI bhAvanI zuddhithI 'A Amaja che', AvA prakArano tattva saMbaMdhI nizcaya (cotaraphathI bhAvanI vizuddhi pUrvakano svIkAra te) pravRtti - pratipatti pachI tattvasaMbaMdhI kriyAmAM prarvattavuM te. - pravRtti zabda be vAra levAno che tethI Avo artha nIkaLaze. tattva vize pravRtti adveSa Adi ATha aMgathI bane che. tethI mULa AgamanA eka deza bhUta Agama upara paNa dveSa na karavo // 14 || evaM saddharmaparIkSakAdibhAvAn pratipAdya tatphalopadezamAha / garbhArthaM khalveSAM bhAvAnAM yatnataH samAlocya / puMsA pravarttitavyaM kuzale nyAyaH satAmeSaH / / 15 / / zrISoDazaka prakaraNam-16 - 221 * Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ garbhArthaM hRdayagatArthaM khaluzabdo'vadhAraNaM, eSAM prAkprakratAnAM bhAvAnAM yatnataH prayatnAt samAlocya sUkSmaprajJayA vicArya puMsA puruSArthapravRttena kuzale sadanuSThAne pravarttitavyaM, nyAyo'vicalitamArgaH satAM satpuruSANAmeSa varttate nAnyaH || 66 || e pramANe saddharma parIkSakAdi bhAvonuM pratipAdana karI tatsaMbaMdhI phaLano upadeza darzAve che... gAthArtha :- A bhAvonA gAthArthane prayatnathI vicArIne puruSoe kuzala anuSThAnamAM pravartavuM joIe; A sajjana puruSonI nIti che. vizeSArtha :- A soLa prakaraNamAM je padArtho darzAvyA che te ghaNAM gUDha artha vALA che. te arthane hRdayanI lAgaNIthI ja pragaTa karI zakAya ema che, mATe zuddha hRdayathI sUkSma prajJAthI prayatna pUrvaka samAlocanA karIne saanuSThAnamAM pravRtti karavI satpuruSono A ja nyAya-avicalita mArga che. sUkSmabuddhithI na vicArIe to khoTA anuSThAnamAM zraddhA thatAM temAM pravRtti karavAthI khoTI paraMparA ubhI thavAnI Apatti Ave // 15 || athaite bhAvAH kuto'bhihitAH kimarthaM vetyAha / ete pravacanataH khalu samuddhRtA mandamatihitArthaM tu / AtmAnusmaraNAya ca bhAvA bhavavirahasiddhiphalAH || 16 || ete prastutA bhAvAH pravacanato dvAdazAGgAt khaluzabdo vAkyAlaGkAre smuhatAH ekavAkyatayA pRthak sthApitAH, mandamatInAM vistRtAvagAhanAkSamadhiyAM hitArthaM tu hitAyaiva ca punaH Atmano'nusmaraNAya, kIdRzA bhAvA ? Adita Arabhya bhavaviraho mokSastasya siddhirniSpattiH phalaM yeSAM te tathA || 66 || - A bhAvo tame kyAMthI kahyAM che ? ane zA mATe kahyA che ? evo graMthakAra pratye prazna thatAM graMthakAra tenu samAdhAna karatA kahe che.. gAthArtha :- A padArtho dvAdazAMgI pravacanamAMthI maMda buddhivALAnA hita mATe ane potAne smaraNa karavA mATe uddharyA che. ane A bhAvo mokSanI siddhirUpa phaLane ApanArA che. 222 zrISoDazaka prakaraNam-16 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSArtha - prazasta prakRSTa vacana te pravacana. te pravacana rUpa dvAdazAMgIthI A bhAvo samuddharyA eTale pravacana sAthe virodha na Ave te rIte nAnakaDA graMthamAM alaga karIne sthApyA che. vizALa samudra samAna AgamamAM avagAhana karavA jemanI buddhi samartha nathI tenA hita mATe ane potAne te bhAvo punayAda karavA mATe uddharyA che. te zarUAtathI mAMDI cheka sudhInAM bhAvo bhavaviraha-mokSa tenI niSpatti rUpa phaLavALA che. AmAMthI koI paNa bhAvane barAbara vicArIne Adaro to te mokSa ApyA vinA nA rahe. / 16 ! atha granthakRdgarbhArthaparijJAnAya bahuzrutabhaktimupadizannAha / dharmazravaNe yatnaH satataM kAryo bahuzrutasamIpe / hitakAGkSibhirnRsiMhairvacanaM nanu hAribhadramidam // 17 // dharmasya - zrutacAritrarUpasya zravaNe yatna AdaraH satatamanavarataM kAryo bahuzrutasamIpe hitakAtibhirhitArthibhirnRsiMhai:- puruSottamaiH, vacanaM prArthanArUpaM nanvitivitarke hAribhadraM haribhadrasambandhIdaM, yadvA nanu-nizcitaM hAri manojJa bhadramidaM vaco yadbahuzrutebhya eva dharmaH zrotavya iti; abahuzrutebhyo dharmazravaNe pratyapAyasambhavAt / ziSyakartRkeyamAryetyanye / / 17 / / have graMthakAra jJAnInA dayagata rahasyamaya padArtha ne jANavA mATe bahuzrutanI bhaktino upadeza ApatA kahe che. * gAthArtha - hitane IcchanArA puruSottama puruSoe bahuzruta pAse dharma sAMbhaLavA mATe satata yatna karavo joIe. A haribhadrasUrinuM vacana (bhalAmaNa) che. vizeSArtha :- zrutacAritra rUpa dharma sAbhaLavAmAM satata Adara rAkhavo paNa hitane IcchanArA uttama puruSoe bahuzruta pAse ja sAMbhaLavo. A prArthanA rUpa vacana haribhadrasUrinuM che athavA nanu-nizcita manojJa bhadra A vacana che. te bahuzruta pAsethI sAMbhaLavA. abahuzruta pAse sAMbhaLatA ulaTI Apatti AvavAno saMbhava che mATe temanA ziSya A gAthA banAvI che. ema anya AcAryo mAne che. / 17 || E s sess -kAra- - - - ka . zrISoDazaka prakaraNa-16 223 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iti mahopAdhyAyazrI kalyANavijayagaNiziSyapaNDita zrIlAbhavijayaga0 ziSyapaNDitazrI jItavijayaga0 satIrthapaNDitazrI nayavijayagaNicaraNakamalacaJcarIkapaNDitazrIpadmavijayagaNisahodaropAdhyAya zrIyazovijayagaNiviracitA yogadIpikAnAmnI SoDazakavRttiH sampUrNA | eSA SoDazakavyAkhyA saMkSiptArthAvagAhinI / siddhA'kSatatRtIyAyAM bhUyAdakSayasiddhaye || 1 || 17 || e pramANe mahopAdhyAya zrI kalyANa vijaya gaNinA pradhAna antavAsI paMDita zrI lAbhavijayagaNi teozrInA ziSyaratna paMDita zrI jItavijaya gaNi temanA gurubaMdhu zrI nayavijayagaNinA padapaMkajamAM bhramaranI jema laTTu bananArA (zrutaparAgane meLavanArA) zrI padma vijayagaNinA laghubaMdhu upAdhyAya zrI yazovijayagaNivarye racelI yogadIpIkA nAmanI SoDazakanI TIkA pUrNa thaI. saMkSepamAM arthanuM avagAhana karAvanArI A SoDazakanI vyAkhyA AkhAtrIje pUrI thaI te akSaya siddhi mATe thAo. // iti SoDazakavivaraNayutaM // zrI SoDazakaprakaraNaM samAptam [matimAMghanA kAraNe guDhArthathI gahana A graMthavanamAM huM kyAMya bhulo paDyo houM, to virga tene sudhArIne vAMce...] 224 deva gurUnI asIma kRpAthI SoDazaka gurjara bhASAnuvAda samApta zrISoDazaka prakaraNam-16 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataH zataH vaMdana ho satyapura ke virala vibhUti ko: jisa tIrtha kI prazaMsA anaMta labdhi nidhAna zrI gautamasvAmI ne aSTApada tIrtha para jagaciMtAmaNI sUtra ke antargata kI thI / ese mahAtIrtha meM aneka prabhAvazAlI mahApurUSone janma lIyA hai / ese satyapura nagara meM AsavAla jAtivAna rAjamalla nAma kA dhana vaibhava se yukta zrAvaka thA / dharmapatnI mUlIdevI jo svayaM ArAdhaka va dharmaniSTha nArI thI / vahAta samaya pasAra hone ke bAda parivAra meM puNyazAlI putra kA janma huA / sUrya jaisA tejasvI hone ke kAraNa usakA nAma bhAnurAma rakhA / jo mAtapitA ke susaMskAro ke siMcana se dharmAbhimukha huA / -akavAra paramapuNyodaya se satyapura nagarameM AcArya devasUrijI kA Agamana huA / unake upadeza se vairAgya vAsita vanakara bhAnurAma ne saMyamagrahaNa kiyA / unakA nAma bhAvavijaya rakhA / guru nizrA ko prApta karake tapa-japa jJAna kriyA meM Age baDhate yogyatA dekhakara gurudeva ne jodhapura nagarama bhAvavijaya ko gaNipada se alaMkRta kiyA / -bhAvavijaya gaNi kA pUrvakRta karma ke anusAra AMkho kA teja naSTahuA / gurudevane sAdhuo ko sevA me rakhakara pATaNa meM gaNivara ko sthiravAsa rakhA svakRta niMdA va parasukRta kI anumodanA ke sAtha apanI ArAdhanA meM tallIna bana gaye / - ekavAra gaNivara ko rAtri meM svapna AyA usameM devane aMtarikSa tIrtha kA itihAsa sunAyA / prAtaH saMgha ko ikkaTThA karake vAta kI mere zirapura jAne kI icchA hai saMgha taiyAra ho gayA / caturvidha saMgha ke sAtha zirapura gaye / lekina AMkhoM kA taja na hone ke kAraNa darzana nahi hue / isalie vahota pazcAtApa karane lage - usa samaya ekAgratA ke sAtha nirNaya kiyA ki jaba taka paramAtmA ke darzana nahi hoge tava taka annajala kA tyAga / tIna dina ke bAda zAsana deva kI sahAya se punaH AMkho kA teja prApta huA / atyaMta bhAva vibhora hokara paramAtmA ke darzana hue / zAsana devane nayA maMdira banAne kA Adeza diyA / gaNivara ne saMgha samakSa upadeza dekara maMdira kA jIrNoddhAra karAyA / vI.saM. - 1715 meM gaNivara ne pratiSThA karAyI. usa samaya aMtarIkSa pArzvanAtha kI mUrti pavAsaNa se eka aMgula addhara thI / jagataguru hIrasUrijI ke ziSya vijayasena sUrijI ke ziSya deva surijI ke ziSya bhAvavijayajI the / koTi koTi vaMdana ho satyapura ke mahApuruSa ko / Tejas Printers. (Hasmukh Shah) PHONE : P.P. 5356476