________________
ગાથાર્થ :- જેમ ભિખારી સાંધાવાળા જીર્ણ વસ્ત્રને ધારણ કરનાર; રાખ વિ. શરીરે લગાડનાર, સજ્જનોને શોચનીય; દૃઢ પક્કડવાળો પોતાને ચક્રવર્તીથી પણ અધિક ઉંચો માને છે. તેમ કૃતાર્થતાથી વિપરીત લિંગમાં એવા વસ્તુસ્થિતિથી અકૃતાર્થ આત્માને મોહવિકારવાળો (મિથ્યાજ્ઞાનવાળો) પુરુષ મોહવિકારના આવેશથી “હું કૃતાર્થ થઈ ગયો'
રત
એમ માને છે.
વિશેષાર્થ :- ગુરુને આધીન ન રહેવું ઈત્યાદી સ્વચ્છંદતાથી મોહવિકાર કર્મશક્તિરૂપે આત્મામાં આવે છે એટલે ગુરુને વશ ન રહેતા તેમજ તેમનો અવિનય કરવાથી સાચુજ્ઞાન પ્રાપ્ત થઈ શકતું નથી. અને મારે કોઈની ગરજ નથી એવું અભિમાન ઉભુ થાય છે, એ રીતે મોહનીયકર્મ વધારે વકરે છે. તેથી જ પોતાને સર્વેસર્વા માને. આમ કહેવા દ્વારા ઉલ્ટુ દર્શન થવામાં નિમિત્ત (કારણ) શું છે ? એવી પહેલી આપત્તિનું સમાધાન થઈ જાય છે. એટલે મોહવિકાર વિપરીત દર્શનનું કારણ છે. ॥ ૧૩/૧૪ || ज्ञानविपर्यययोः स्वाम्युपदर्शनार्थमिदं कारिकाद्वयमाह ।
सम्यग्दर्शनयोगाज् ज्ञानं तद्ग्रन्थिभेदतः परमम् । सोऽपूर्वकरणतः स्याज्ज्ञेयं लोकोत्तरं तच्च ॥ १५ ॥
लोकोत्तरस्य तस्मान्महानुभावस्य शान्तचित्तस्य ।
औचित्यवतो ज्ञानं शेषस्य विपर्य्ययो ज्ञेयः ॥ १६ ॥ ११ ॥ सम्यग्दर्शनस्य तत्त्वार्थश्रद्धानस्य योगाज् ज्ञानं भवति, तत्सम्यग्दर्शनं परमं प्रधानं ग्रन्थिभेदतो भवति, स ग्रन्थिभेदो नियमत एवापार्द्धपुद्गलपरावर्त्ताधिकसंसारच्छेदी अपूर्वकरणतो यथाप्रवृत्तोत्तरपरिणामविशेषतः स्यात्तचापूर्वकरणं लोकात् सर्वस्मादप्युत्तरं प्रधानं, अनादौ संसारे सूत्रार्थग्रहणादितत्तद्धर्मस्थानसंपत्तावप्यजातपूर्वत्वात् ।। १५ ।।
तस्माल्लोकोत्तरस्य
लोकातीतचरित्रस्य, महानुभावस्याऽचिन्त्यशक्तेः
'शान्त - चित्तस्योपशान्तमनस औचित्यवत औचित्ययुक्तस्य ज्ञानं ज्ञेयं, शेषस्योक्त- गुणविपरीतस्य विपर्य्ययः
पदमात्रवाच्यार्थविषयो
વિર્ધાતો જ્ઞેયઃ || ૭૬ || 99 ||
શ્રીષોડશક પ્રકરણમુ-૧૧
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
151
www.jainelibrary.org
