________________
ગાથાર્થ :- સ્થાન, શબ્દ અર્થ આલંબન એટલે બાહ્ય વિષય જે પ્રતિમાદિ તેમજ, તેનાથી અન્ય અનાલંબન આ બધા યોગોની સારી રીતે પરતત્ત્વ રૂપ મોક્ષ સાથે જોડે તે પ્રમાણે પરિભાવના કરવી તેને તત્ત્વજ્ઞાનીઓ યોગાભ્યાસ કહે છે.
વિશેષાર્થ :- સ્થાન કાયોત્સર્ગ પદ્માસન આદિ આસન વિશેષ, શબ્દ, શબ્દથી વાચ્ય તે અર્થ, આલબંન - બાહ્ય વિષય જે મૂર્તિ વિ. અને તેનાથી અન્ય (બાહ્ય વિષય વગરનું) અનાલંબન આ સર્વ યોગો છે, તેઓનો સર્વ પ્રકારે અભ્યાસ કરવો, આ યોગોની પિરભાવના પ્રધાનતત્ત્વ જે મોક્ષ છે તેની સાથે જોડાવનાર છે. છતાં પણ યોગ તરીકેનો ઉપચાર કરી શકાય છે. કેમકે આ પરિભાવના ધ્યાનરૂપ યોગના અભ્યાસ રૂપ છે. જો ‘મનોવૃત્તિનો રોધ’ તે “યોગ” એવું યોગનું લક્ષણ કરીએ ત્યારે. સ્થાન વિ. પણ મનની એકાગ્રતા માટે કારણ બને છે એટલે કારણમાં કાર્યનો ઉપચાર કરીને સ્થાનાદિને યોગ કહી શકાય અને જો મોક્ષ સાથે જોડનાર વ્યાપાર વિશેષ' તે જ યોગ છે, આટલું માત્ર યોગનું લક્ષણ કરીએ ત્યારે ઉપચારની જરૂ૨ નથી કારણ કે મોક્ષ સાથે તો બધા જોડનારાજ છે. ।। ૪ ।।
परार्थकरणमाह
168
-
विहितानुष्ठानपरस्य तत्त्वतो योगशुद्धिसचिवस्य । भिक्षाटनादि सर्व्वं परार्थकरणं यतेर्ज्ञेयम् ॥ ५ ॥
विहितं शास्त्रोक्तं यदनुष्ठानं तत्परस्य तन्निष्ठस्य तत्त्वतः परमार्थेन योगशुद्धिसचिवस्य विशुद्धमनोवाक्काययोगस्य भिक्षाटनादि आहारैषणादि आदिना वस्त्रपात्रैषणादिग्रहः सर्व्वं निरवशेषमनुष्ठानं यतेः साधोः परार्थकरणं ज्ञेयं यतिना गृह्यमाणस्याहारवस्त्रपात्रादेर्दातुः पुण्यनिबन्धनत्वेन परोपकारहेतुत्वाद्विशुद्धयोग प्रवृत्तेश्वोचितप्रवृत्तिहेतुसामायिकशक्त्या तदर्थिना नियतત્વાવિતિ દ્રવ્યમ્ || 、 ||
પરાર્થકરણને બતાવે છે...
ગાથાર્થ ઃ- શાસ્ત્ર વિહિત અનુષ્ઠાન કરવામાં તત્પર પરમાર્થથી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
શ્રીષોડશક પ્રકરણમ્-૧૩
www.jainelibrary:org
