Page Text
________________
જે સિદ્ધાંત છે તેની અનુપત્તિ રૂપ દોષ આવે.
તે દોષના વારણ માટે મુખ્ય વ્યાપાર ભલે વિરામ પામે પરન્તુ સાથોસાથ તે વાક્યાર્થ અવાન્તર વ્યાપારને ઉત્પન્ન પણ કરે છે, જે યાવત તાત્પર્યાર્થ 'સુધીનો બોધ કરાવે છે. દૃષ્ટાન્તમાં ઈન્નુની ગતિ જ અવનાન્તર ગતિને ઉત્પન્ન કરે છે છતાં ઈયુની ગતિરૂપ એક દીર્ધ વ્યાપારનો વ્યપદેશ થાય છે. તેમજ સ્થૂલતયા જ્ઞાનોપયોગ રૂપ એક વ્યાપાર ભલે દેખાય પરન્તુ તે અવાન્તર અનેક વ્યાપારવાળો હોવાથી દોષને અવકાશ નથી.
અત્રે પણ તે દીર્ધદીધંતર વ્યાપાર જે વિષયક છે તે શબ્દાર્થ યાવત તાત્પર્યાર્થ જાણવો. (વિશેષ બહુશ્રુતો પ્રકાશ પાડી શકે) | ૯ | एतेषां त्रयाणां विषयविभागमाह ।
आद्य इह मनाक्पुंसस्तद्रागाद्दर्शनग्रहो भवति ।
न भवत्यौ द्वितीये चिन्तायोगात् कदाचिदपि ।। १० ।। चारिचरकसञ्जीव (वि) न्यचरकचारणविधानतश्चरमे । सर्वत्र हिता वृत्तिर्गाम्भीर्यात्समरसापत्त्या ॥ ११ ॥
श्रुतज्ञाने इह जगति मनागीषत्पुंसस्तद्वतः पुरुषस्य तद्रागात् श्रुतमयज्ञानानुरागाद्दर्शनग्रहोऽसत्यपक्षपातो भवति यथेदं मयोक्तमिदमेव च प्रमाणं नान्यदिति, असौ दर्शनग्रहोऽस्मदीयं दर्शनं शोभनमन्यदीयमशोभनमित्येवंरूपो; द्वितीये चिन्तामये ज्ञाने चिन्तायोगादतिसूक्ष्मसुयुक्तिचिन्तनसम्बन्धात्कदाचिदपि काले न भवति । दृष्टनयप्रमाणरूपसिद्धान्तसद्भावो हि विद्वान् सर्वं स्वपरतन्त्रोक्तमर्थं स्थानाविरोधेन प्रतिपद्यते, नत्वेकान्तस्तत्र विप्रतिपद्यत इति । तथाचाह सम्मतौ महामतिः ।
હવે ત્રણે જ્ઞાનોનો વિષય વિભાગ દર્શાવે છે....
ગાથાર્થ :- શ્રુતજ્ઞાનવાળા પુરુષને શ્રુતજ્ઞાનના અનુરાગથી પોતે કહેલું તે બરાબર જ છે એવી દર્શનગ્રહ રૂપ પક્કડ હોય છે. ચિંતાજ્ઞાનમાં યુક્તિ પૂર્વકની વિચારણા હોવાથી એવો દર્શનગ્રહ ક્યારેય નથી હોતો. ત્રીજું જ્ઞાન પ્રાપ્ત થતા ચારોચરે પણ સંજીવની ઔષધિ ન ચરે એવાને તે ઔષધિનો ચારો ચરાવો આવા ન્યાયના આધારે (સર્વ ઠેકાણે હિત)
શ્રીષોડશક પ્રકરણમ્-૧૧
147
आद्ये
=
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 002154 |
| Book Title | Shodashaka Prakaranam |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | |
| Publisher | Ranjanvijay Jain Pustakalay |
| Publication Year | |
| Total Pages | 226 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Religion, & Yoga |
| File Size | 9 MB |