Shodashaka Prakaranam

SR No.: 002154
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
Total Pages: 226
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Religion, & Yoga
File Size: 9 MB

Page 149

સમરસાપત્તિ તથા ગંભીર આશયથી સર્વ ભવ્ય જીવોને વિષે હિતકારી પ્રવૃત્તિ થાય છે.
વિશેષાર્થ :- શ્રુતમયજ્ઞાનના અનુરાગથી અમારું દર્શન જ સારું આવા પ્રકારનો દર્શનગ્રહ શ્રુતમયજ્ઞાનવાળા પુરુષને હોય છે. અતિસૂક્ષ્મયુક્તિના ચિંતનથી ચિંતામયજ્ઞાનવાળાને ક્યારે પણ દર્શન ગ્રહ થતો નથી. કારણકે નય પ્રમાણ રૂપથી સિદ્ધાંતના સદ્ભાવને જોનારો જ ખરેખર વિદ્વાન છે. તે સ્વ અને પર શાસ્ત્રમાં કહેલા સર્વ અર્થને સ્થાનના અવિરોધથી જ સ્વીકારે છે. પણ એકાન્તથી તેમાં વિરોધભાવ ઉભો કરતો નથી, તથા મહામતિશાળી સિદ્ધસેનાદિવાકરસૂરી સમ્મતિતર્કમાં કહે છે....
णिययवयणिज्जसच्चासव्वणया परवियालणे मोहा । ते पुण अदिट्ठसमओ विभयइ सच्चे व अलिए वत्ति' ॥ १० ॥
પોતાના વચનની અપેક્ષાએ સત્ય એવા શબ્દનયો બીજાની વિચારણા પ્રમાણે ખોટા હોય છે, તેમાં સિદ્ધાંતને નહિં જાણનારાઓ આ સાચું છે આ ખોટું છે આવો વિભાગ પાડે છે. चारेश्चरको भक्षयिता सञ्जीविन्यां औषधेश्चाचरकोऽनुप- भोक्ता, तस्य चारणमभ्यवहारणं तस्य विधानतो दृष्टान्ताच्चरमे भावनामये ज्ञाने सति सर्वत्र सर्वजीवेषु हिता हितहेतुर्वृत्तिः प्रवृत्तिर्न तु कस्यचिदहिता; ‘समरसापत्या' सर्वतन्त्रसमूहरूपस्वसमयव्युत्पत्तिकृतसर्वानुग्रहपरिणत्या - गाभ्मीर्याद् गम्भीराशयात् । दृष्टान्तश्चायं काचित् स्त्री स्वपतिवशीकाराय काञ्चित्परिव्राजिकं तदुपायमपृच्छत्तया च किल कुतश्चित्सामर्थ्यात्स वृषभः कृतः; तं चारयन्ती पाययन्ती चास्तेऽन्यदा च वटवृक्षस्याधस्तान्निषण्णे तस्मिन् पुरूषगवे विद्याधरीयुग्मं विहायसस्तत्राजगाम, तत्रैकयोक्तमयं स्वाभाविको न गौर्द्वितीययोक्तं कथं तर्हि स्वाभाविकः स्यादाद्ययोक्तमस्य वटस्याधस्तात्सञ्जीवनीनामौषधिरस्ति यदि तामयं चरेत्तदा सहजपुंरूपतामासादयेदिति, तच्च विद्याधरीवचनं तया स्त्रिया श्रोत्रपत्राभ्यां पपे; तां चौषधिं विशेषतोऽजानानया सर्वामेव तत्प्रदेशस्थां चारिं चारितः सामान्यतः पतिगवः यावदसौ सञ्जीवनीमुपभुक्तवांस्तावदेव पुरुषः संवृत्तः । यथा
148
શ્રીષોડશકપ્રકરણ-૧૧