Shodashaka Prakaranam

SR No.: 002154
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
Total Pages: 226
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Religion, & Yoga
File Size: 9 MB

Page 211

एवमुक्तनीत्या पशुत्वमज्ञत्वं तस्य विगमोऽपुनर्भाविन नाश, दुःखानामन्तो, भूतानां पृथिव्यादीनां विगम-आत्यन्तिको वियोग इत्यादि । अन्यदपि उक्तावशिष्टमपि 'तन्त्रसिद्धं'- तत्तत्समयप्रसिद्धं सर्वं निरवशेषमवस्थान्तरे दोषरहितशुद्धगुणावस्थारूपेऽत्रैव - परतत्त्वस्वरूपे युज्यते नान्यत्र ।। ४ ।।
હકીકતમાં વિદ્યમાન સત આ અવસ્થામાં એટલે પરમાર્થથી વિદ્યમાન આ અવસ્થામાં અન્ય દર્શનમાં કહેલી વાતો સંભવી શકે છે. તે રીતે દર્શાવતા ગ્રંથકાર કહે
छ...
ગાથાર્થ :- ઉપરોક્ત ન્યાયથી અજ્ઞાનતાનો નાશ, દુઃખોનો અંત; ભૂતો-પૃથ્વી વિ. નો વિયોગ ઈત્યાદિ બીજું પણ જે શાસ્ત્ર પ્રસિદ્ધ છે. તે બધુ જ આ અવસ્થાન્તરરૂપ પરતત્ત્વરૂપમાં જ સંભવે છે, બીજે ક્યાં નહિં. વિશેષાર્થ :- અન્ન-જડ બતાવા માણસને પશું તરીકે સંબોધાય છે. તેથી પશુત્વ - અન્નત્વ અને વિગમ એટલે એવો નાશ થાય કે ફરી પાછો તે દોષ ન આવે; અવસ્થાન્તરે દોષ રહિત શુદ્ધગુણની જે અવસ્થા તે પરતત્ત્વ સ્વરૂપ જ છે. તે અવસ્થાન્તરમાંજ આ બધું ઘટી શકે છે. પણ जीभ अवस्थामां नहिं ॥ ४ ॥
एतच्च सर्वमपि तन्त्रान्तरसिद्धं यथाविधवस्तुतत्त्वाभ्युपगमे युज्यते तादृशं वस्तु परीक्षयन्नाह ।
परिणामिन्यात्मनि सति तत्तदृध्वनिवाच्यमेतदखिलं स्यात् । अर्थान्तरे च तत्त्वे विद्यादौ वस्तुसत्येव ॥ ५ ॥
'केनचिद्रूपेणान्वयित्वे सति केनचिद्रूपेण व्यतिरेकित्वं' परिणामः स विद्यते यस्य स परिणामी, तस्मिन्नात्मनि जीवे सत्यभ्युपगम्यमाने सति, मुक्तिवादिनामात्मसत्तायामविप्रतिपत्तेस्तस्मिन्नित्यत्वक्षणिकत्वादावेव विप्रतिपत्तेस्त
निरासायेदं विशेषणं,
तैस्तैर्ध्वनिभिः शब्दैर्वाच्यमभिधेयमेतत्प्रागुक्तमविद्यारहिताऽवस्थावैशेषिकगुणरहितपुरुषपशुत्वविगमादि । अथवा तैस्तैर्ध्वनिभिर्वाच्यं सम्यग्दर्शनज्ञानसदनुष्ठानादिप्रकरणोक्तमेतदखिलं स्यात् सम्भवेत् । अर्थान्तरे चात्मभिन्ने च तत्त्वे पदार्थेऽ विद्यादावविद्यादृष्टसंस्कारादिपदवाच्ये वस्तुसत्येव परमार्थतो विद्यमान एव नतु सांवृतसत्त्वेनाभ्युपगम्यमाने, तस्य कल्पितरूपत्वेन तत्त्वतोऽसत्त्वात् ।। ५ ।।
210
-
શ્રીષોડશકપ્રકરણમ્-૧૬