________________
गर्भार्थं हृदयगतार्थं खलुशब्दोऽवधारणं, एषां प्राक्प्रक्रतानां भावानां यत्नतः प्रयत्नात् समालोच्य सूक्ष्मप्रज्ञया विचार्य पुंसा पुरुषार्थप्रवृत्तेन कुशले सदनुष्ठाने प्रवर्त्तितव्यं, न्यायोऽविचलितमार्गः सतां सत्पुरुषाणामेष वर्त्तते નાન્યઃ || ૬૬ ||
એ પ્રમાણે સદ્ધર્મ પરીક્ષકાદિ ભાવોનું પ્રતિપાદન કરી તત્સંબંધી ફળનો ઉપદેશ દર્શાવે છે...
ગાથાર્થ :- આ ભાવોના ગાથાર્થને પ્રયત્નથી વિચારીને પુરુષોએ કુશલ અનુષ્ઠાનમાં પ્રવર્તવું જોઈએ; આ સજ્જન પુરુષોની નીતિ છે.
વિશેષાર્થ :- આ સોળ પ્રકરણમાં જે પદાર્થો દર્શાવ્યા છે તે ઘણાં ગૂઢ અર્થ વાળા છે. તે અર્થને હૃદયની લાગણીથી જ પ્રગટ કરી શકાય એમ છે, માટે શુદ્ધ હૃદયથી સૂક્ષ્મ પ્રજ્ઞાથી પ્રયત્ન પૂર્વક સમાલોચના કરીને સઅનુષ્ઠાનમાં પ્રવૃત્તિ કરવી સત્પુરુષોનો આ જ ન્યાય-અવિચલિત માર્ગ છે. સૂક્ષ્મબુદ્ધિથી ન વિચારીએ તો ખોટા અનુષ્ઠાનમાં શ્રદ્ધા થતાં તેમાં પ્રવૃત્તિ કરવાથી ખોટી પરંપરા ઉભી થવાની આપત્તિ આવે ॥ ૧૫ || अथैते भावाः कुतोऽभिहिताः किमर्थं वेत्याह ।
एते प्रवचनतः खलु समुद्धृता मन्दमतिहितार्थं तु । आत्मानुस्मरणाय च भावा भवविरहसिद्धिफलाः || १६ || एते प्रस्तुता भावाः प्रवचनतो द्वादशाङ्गात् खलुशब्दो वाक्यालङ्कारे समुહતાઃ एकवाक्यतया पृथक् स्थापिताः, मन्दमतीनां विस्तृतावगाहनाक्षमधियां हितार्थं तु हितायैव च पुनः आत्मनोऽनुस्मरणाय, कीदृशा भावा ? आदित आरभ्य भवविरहो मोक्षस्तस्य सिद्धिर्निष्पत्तिः फलं येषां ते તથા || ૬૬ ||
-
આ ભાવો તમે ક્યાંથી કહ્યાં છે ? અને શા માટે કહ્યા છે ? એવો ગ્રંથકાર પ્રત્યે પ્રશ્ન થતાં ગ્રંથકાર તેનુ સમાધાન કરતા કહે છે..
ગાથાર્થ :- આ પદાર્થો દ્વાદશાંગી પ્રવચનમાંથી મંદ બુદ્ધિવાળાના હિત માટે અને પોતાને સ્મરણ કરવા માટે ઉદ્ધર્યા છે. અને આ ભાવો મોક્ષની સિદ્ધિરૂપ ફળને આપનારા છે.
222
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
શ્રીષોડશક પ્રકરણમ્-૧૬
www.jainelibrary.org
