Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ goooooooooooooooooooooo samaNAM dodoooooooooooooooooooo jainadharmasAra anuvAda munizrI bhuvanacaMdrajI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ LALIT C. SHAH samaNad (jainadharmasAra) saraLa gujarAtI anuvAda mokSa traya samyagdarzanajJAnacAritrANi mokSamArga / anuvAdaka munizrI bhuvanacaMdrajI prakAzaka jaina sAhitya akAdamI po bo na 145, gAMdhIdhAma-kaccha - 370 201
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ SAMANSUTTAM (Religion) Representative tenets of Jainism, based on original scriptures known as AGAMSUTRAS, Gujarati translation by Munishri Bhuvanchandraj ] saskRta chAyA-parizodhana paDita becaradAsa dozI 0 prathama AvRtti jAnyuArI 1976 prata 5000 yajJa prakAzana samiti, vaDodarA taraphathI 5 kailAzacandrajI tathA munizrI nathamalajInA hindI anuvAda parathI gujarAtI anuvAda amRtalAla savacada govANI | bIjI AvRti eprila 1995 prata 1250 mULa gAthAo parathI saraLa gujarAtI gadyAnuvAda muni zrI bhuvanacadrajI prakAzaka jaina sAhitya akAdamI po bo na 145, e/4, jI AI DI sI eriyA gAdhIdhAma-kaccha- 370 001 phona naM 20391, 21991 mudraka bomba prinTIMga presa po bo na 145, e-4, jI AI DI sI eriyA, gAdhIdhAma-kaccha 370 001 phona naM 20391, 21991 0 TAITala DIjhAIna sophaTa ArTa - gAMdhIdhAma, 0 mUlya rUA. 100/
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya abhyAsapreraka, vicArapreraka evA maulika jaina sAhitya pragaTa karavAnA udezathI temaja evI AnusaMgika pravRttionA lakSyathI jaina sAhitya akAdamInI sthApanA karavAmAM AvI ane gAMdhIdhAmanA (kaccha merAu gAmanA) zAha IjInIyarIga ka nA sthApakazrI devajIbhAI cAMpazI zAha ane zrI nAnajIbhAI cAMpazI zAha jevA saniSTha zrAvakono udAra sahakAra akAdamIne sAMpaDyo mAtra pArasparika ke cIlAcAlu sApradAyika prakAzano pUratu simita lakSya na rAkhatA sAMprata samaya sAthe susaMgata evA uttama ane preraka sAhitya prakAzana kSetre paNa A akAdamI yogya pravRttio karavA Icche che. e dizAmAM saddagata munizrI amarendra vijayajInuM pustaka vijJAna ane adhyAtmano Science Discovers Eternal Wisdom nA nAme agrejI anuvAda 1993mA pragaTa karyo (aMgrejI anuvAdaka DaoN je DI loDAyA) jaina sAhityanA praziSTa graMthonA saMpAdana, punarmudraNo, anuvAdo pragaTa karIne jijJAsu vAcako sudhI pahocADavAnI A akAdamInI nema hatI ja. "samaNasutta'nI gujarAtI AvRtti ghaNA lAbA samayathI aprApya hatI. A graMthanuM punarmudraNa thAya evI gAMdhIdhAmanA zrI narazI kuMvarajI zAhanI bhAre tIvra AkAzA-jijJAsA hatI. zrI mAvajIbhAI sAvalAe amAruM A tarapha dhyAna doratA ane AvA grathanA punarmudraNanuM aitihAsika mahatva darzAvatA ame e mATenI kAryavAhI hAtha dharI. yajJa prakAzana samitie graMthanA punarmudraNa mATenI paravAnagI ApI e badala emanA ame AbhArI chIe yajJa prakAzana samitinA zrI kAMtilAla zAha Akho anuvAda navesarathI karAvavAnuM sUcana karatAM zrI mAvajIbhAI sAvalAe A anuvAda kArya mATe pU munizrI bhuvanacaMdrajInuM nAma sUcavyuM ane emaNe munizrIne amArI vatIthI Agraha karato patra paNa lakhyo A rIte mULa gAthAo parathI pU munizrI bhuvanacadrajIe karela A saraLa gujarAtI anuvAda Aje vAcako samakSa ame mUkI zakyA chIe yajJa prakAzana samitinA zrI kAMtilAla zAhanA ame khAsa obhArI chIe graMthanA mudraNa daramiyAna pU. munizrI vihAramAM jyAM jyAM III
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya tyAM tyA kALajIpUrvaka ane samayasara emane praphasa pahocADI ApavAnI javAbadArI muMbaInA zrI dineza lakhamazI deDhiyAe bhAvanA pUrvaka pAra pADI e mATe ame emanA khAsa AbhArI chIe. pU. sA. zrI pUrNakalAzrIjI ma.nI nizrAmA pU. sA. zrI divyadarzitAjIe suMdara hastAkSare presa kopI taiyAra karI ApI e badala ame emanA anugrahita chIe. A pustakanA prakAzana mATe zrI mAvajIbhAI sAvalAe khUba jahemata uThAvela che ane khUba cIvaTapUrvaka badhI kAmagIrI supere pAra pADela che. hakIkatamAM A pustaka ApanA hAthamAM AvavAnuM mukhya dhyeya zrI mAvajIbhAI sAvalAne phALe jAya che. ane te mATe zrI mAvajIbhAI sAvalAnA ame khUba khUba AbhArI chIe. bhaviSyamAM paNa temanI pAsethI evo ja sahakAra maLato raheze tenI amane khAtri pU munizrI bhUvanacaMdrajIe AvuM duSkara kArya cokasAI pUrvaka ane prasannatApUrvaka karI ApyuM ane ame munizrInI amArA uparanI temaja jijJAsu vAcaka varga uparanI kRpA samAna ja lekhIe chIe jaina sAhitya akAdamI gAMdhIdhAma kIrtilAla eca. vorA jeThAlAla TI. gAlA harIza DI. khonA dhanapati bI. nAgaDA TrasTIo v
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ mULa graMthaAyojananI bhUmikA gujarAtImAM 'samarasattanuM prakAzana bhagavAna mahAvIranI 2500mI jayaMtInA gALAmAM karavA dhAryuM hatuM paraMtu aneka muzkelIo ADe AvI paNa e badhI ahI gaNAvavI nathI tIvra AkAlA ane prabaLa puruSArthanA sayogamAMthI ja moTA kAma sadhAtA hoya che samANasutta graMthanA sarjana pAchaLa Avo ja eka ItihAsa paDelo che, e badho ItihAsa vigate to ahI ApI zakAya tema nathI, chatA saMkSepamA enI rajUAta na karIe to mahattvanAM tathyo gujarAtI vAcako samakSa AvyA vagara ja rahI jAya ema bane vinobAjI gAMdhIjI tarapha AkarSAyA tenI pAchaLa bApumAM je tattva rahyAM haze te haze ja, paraMtu vinobAmAM potAmAM paNa eka samanvaya-daSTi, racanAtmaka vRtti, satya-zodhaka ane jene bhagavAna mahAvIre satyAgrahItA kahI che tevI manovRtti paDelI hatI, ane te ja emane e kSetramAM laI javAmAM mahad aMze kAraNabhUta hatI A vRttinA sahaja pariNAmasvarUpa vizvanA tamAma mahAna dharmonA adhyayana tarapha e vaLyA. tattvata. vizvanA sarva dharma samAna che evI emanI samajamAthI ApaNane kurAnasAra, khristadharmasAra, gItA pravacano, japujI, dhamapada, bhAgavatadharmasAra, tAo upaniSad vagere aneka graMtho maLyA A dharma-sAramALAmAM eka mahattvano maNako khUTato hato jaina dharmIonA badhA ja paMthone mAnya evo jaina-dharma-sAra Apavo agharo hato A AvazyakatA e badhA paMthonA dharmaguruone samajAya ane vaLI evI koI vidvad vibhUti AgaLa AvI e kAma mAthe le te jarUrI hatu. vinobAjInI AvI sad-vAsanA phaLe emA kALa-puruSane paNa rasa haze bhagavAna mahAvIranI 2500mI janma jayaMtInuM Agamana, vikasita samAjacetanA, ane vAda-vivAda tathA dharma, nIti, patha AdinA bhedothI para pratiSThita thayelA vinobAjInI dIrghakAlIna AkAMkSA-A traNanA yoge A graMthanA avataraNa mATenI bhUmikA racI ApI brahmacArI varNIjI jevA tapasvI vidvAnanA manamAM
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinobAnI vAta vasI varNIjInI akhUTa dhIraja ane parAkASTAnA parizrame A grathane sabhavitatAnI kSitijamAM ANI dIdho prAraMbhika sakalana vajIe karyuM te "jaina dharma sAra"nA nAme prakAzita karavAmAM AvyuM enI hajAreka nakalo jainadharmI tema ja jainetara sAdhuo tathA vidvAnone mokalavAmAM AvI. je badhA sudhArA ane sUcano AvyA teno AdhAra laIne bIjuM saMkalana zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyAe karyuM sata kAnajI svAmInI preraNAthI DaoN hukumIcada bhArie ghaNI gAthAo sUcavI udayapuravALA DaoN kamalacaMdajI sogANIe paNa aneka sUcano karyA A tamAmanuM adhyayana karIne varNIjIe trIjuM saMkalana karyuM te "jiNadhamma"nA nAme chapAyu jaina dharmIonI chellI be hajAra varasomA thaI nahotI tevI sagItinuM AhuvAna karavAmAM AvyuM emAM jainadharmanA tamAma saMpradAyonA munio ane agragaNya zrAvakonI hAjarI hatI e sagIti samakSa "jiNadha..." sakalana rajU thayuM. dilhImAM maLelI e sagItinuM adhivezana be divasa sudhI cAlyu kula bAra beThako thaI. cAra beThakomAM cAra AmnAyonA munio adhyakSapade vArApharatI beThA-munizrI suzIla kumArajI, munizrI nathamalajI, munizrI janaka vijayajI , tathA upAdhyAya munizrI vidyAnaMdajI cAra beThakone AcArya zrI tulasIjI, AcAryazrI dharmasAgarajI, AcAryazrI vijayasamudrasurijI tathA AcAryazrI dezabhUSaNajInA AzIrvAda prApta thayA grathanu aMtima prArUpa cAre adhyakSonI sahAyatAthI zrI jinendra varNijIe taiyAra karyuM Ama je sakalana taiyAra thayuM te atima ane sarvamAnya che ane zuddha ane paripUrNa banAvavAmA munizrI nathamalajI tathA zrI dalasukhabhAI mAlavaNiyAjIno hAtha vizeSarUpa che. DaoN e ena upAdhya, DaoN. darabArIlAlajI koThiyA vagere vidvAnoe paNa ghaNI madada karI che gAthAonI zuddhimAM paDita kelAzacaMdrajI zAstrI, paDita becaradAsajI dozI ane munizrI nathamalajIe bhAre parizrama karyo che paMDita becaradAsajIe eka eka zabdane cakAsIne saMskRta chAyAnuM saMzodhana ane parimArjana karyu che A badhA vidvAnonA puruSArthone preravAmAM ane pachI emane poIne eka saMpUrNa mALA racavAmAM sUtrarUpe pU. vinobAjInuM pratyakSa tathA parokSa mArgadarzana ArabhathI aMta sudhI rahyuM che e vAtano ullekha karatAM paNa saMkoca thAya che, chatAM anivArya kartavyarUpe ahI karIe chIe VI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNuvrata AMdolananA pravartaka zrI tulasIjI ane upAdhyAya zrI vidyAnaMdajIe saune utsAhita karI kAmane AgaLa vadhAravAmA madada karI che. sAhu zAMtiprasAda jaina, emanAM patnI zrImatI ramArANI jaina tathA zrI prabhudayAla DAbhaDIvALA vageree paNa saMgItine saphaLa banAvavAmAM kImatI sahakAra Apyo che upAdhyAya kaviratna amara munijI, munizrI yazovijayajI vageree paNa A prayAsonuM samarthana karyu ane aneka sUcano ApI madada karI. sarva sevA saMghanA zrI rAdhAkRSNa bajAja, kRSNadAsa mahetA ane jamanAlAla jaina tathA mAnavamunijI vageree potapotAnI rIte ghaNI madada karI che. vArANasInA pArzvanAtha vidyAzrama zodha saMsthAna taraphathI syAdvAda jaina mahAvidyAlayamAMthI sekaDo graMthonI madada levAI che. A badhAnI pAchaLa rahela kSINakAya paraMtu Atma-prakAzI bra. jinendra varNIjInI adbhuta mahenatano ullekha pharI karyA vagara A pUru na karAya pU. vinobAjInI preraNA emanA dilane aDI gaI ane emaNe kAma mAthe lIdhu emano AbhAra pharI pharIne mAnavAnuM mana thAya che. (gujarAtI prathama AvRttinA 'prakAzakIya'mAthI tAravIne.) VII For Private Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuvAdakIyA jagata parivartanazIla che. samayanA pravAhanI sAthe lokonAM jIvana, rUDhi, bhASA vagere badalAya che, bhUgoLa badalAya che are , khagoLa paNa badalAya che A badhAnI vacce na badalAya evI eka vastu che ane te che dharma dharma eTale padArthano-vastuno svabhAva, dareka padArthano sahaja guNa, arthAt kudaratanA kAnUna, e to sanAtana ja hoya. dharmanI bIjI paNa eka vyAkhyA che. dharma eTale kartavya, AcArasahitA, jIvananA mArgadarzaka sidhdhAMto AjathI pAMca hajAra varSa pahelAM, aDhI hajAra varSa pahelA ke baso-pAMcaso varSa pahelA ahiMsA, satya, prema, sayama, namratA jevA jIvana- mUlyonI jeTalI mahattA ke satyatA hatI eTalI ja Aje che, ane be-pAMca hajAra varSa pachI paNa e raheze. satya haMmezAM satya ja rahe che, prema ke karuNA bhUtakALamAM jeTalA zAtAdAyaka hatA eTalAM ja Ape che. sayamanI jarUra hamezA rahevAnI. dharma Aje paNa prastuta che, kAraNa ke dharma zAzvata che, dharmanA rUpa ane prakAra aneka che, vyAkhyAo vividha che. upaniSadanI ukti che . sad viprA vahughA vanitta- eka ja satyane jJAnIo vividha rUpe vade che. jaina tatvaciMtako vastunA anaMta dharmonI vAta kare che A pRthvI upara jagatasvarUpanI tAttvika vyAkhyAo bhinna bhinna rUpe thatI AvI che. tattvaciMtako korI tattvacarcA ja nathI karatA, tene anusaratI koI jIvanacaryA paNa prabodhatA hoya che. Ama, carcA ane caryA - bane bhUmikAe judA judA daSTikoNa dharAvatI aneka dharmaparaMparAo vikasI jaina dharma AvI prAcIna dharmaparaparAomAMnI eka paraMparA che e koI eka vyaktie sthApelo dharma nathI bhagavAna mahAvIra to A paraMparAnA aMtima tIrthakara hatA, jemaNe aDhI hajAra varSa pUrve dharmanI pharI ekavAra vyAkhyA karI. jaina paraMparAnuM dharmadarzana tathA dharmajIvana potAnI AgavI bhAta dharAve che. tattvacarcAmAM te anekAtanI udAra daSTi apanAve che to jIvanacaryAmA e AMtara-bAhya zuddhino daDha Agraha rAkhe che. koI paNa kathanamAM ane koInA paNa kathanamAM rahelA satyAMzone svIkAravAnI hiMmata anekAMta daSTimAM che. evI rIte, mAnava kartavyanI, jIvanavikAsanI ane muktisAdhanAnI vividha bhUmikAe UbhelI VILI
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyaktio mATe temanI bhUmikAne susaMgata Adarzo ane tenA sAdhaka upAyonuM vigatavAra tathA vyavahAru Ayojana paNa A dharmaparaMparA pAse che bhAratanA arvAcIna RSi zrI vinobAjIne bhagavAna mahAvIranI anekAMtadaSTi gamI gaI hatI vividha dharmano sAra rajU karatAM "khristIdharmasAra', "kurAnasAra" vagere pustako temanI preraNAthI taiyAra thayAM 'samaNasuraM' nAmano prastuta graMtha paNa temanI preraNAthI ja astitvamAM Avyo A graMthanuM saMkalana karavA mATe jainonA badhA phirakAnA munio tathA vidvAno ekaThA thayA, ane te vinobAjI jevA "a-jaina' saMtanI preraNAthI, e anekAMtavAdanI samanvayazaktinI pratIti karAvatI A sadInI netradIpaka aitihAsika ghaTanA hatI. jaina tattvadarzana, jaina dharmajIvana ane bhagavAna mahAvIranA dharmabodhano pramANabhUta ane sArabhUta paricaya Apato A graMtha aneka rIte viziSTa che. A graMthano gujarAtI anuvAda karavAno moko mane maLyo tene huM mAruM moTuM sadabhAgya samajuM chuM. anuvAdanA nimitte A graMthano vizeSa lakSyapUrvaka svAdhyAya karavAnuM banyu ne e daramyAna, dharmanI koI koI vAtano navo marma hAtha lAgavAnI kSaNomAM je apArthiva AnaMde hRdayane romAMcita karyuM teNe A lekhanakAryane mArA mATe varadAnarUpa sidhdha karI dIdhuM paraMtu A badhAnI pAchaLa kharekharA nimitta to che svAdhyAyaniSTha, jJAnopAsaka zrI mAvajIbhAI sAvalA tattvajJAnanA prAdhyApaka maTIne tattvanA gaveSaka banI gayelA zrI mAvajIbhAInA sUcana ane Agrahavaza me A kArya hAthamAM lIdhuM dareka tabakke temanI vyavahAru, abhyAsapUrNa ane mUlyavAna salAha maLatI rahI. anuvAdane sAdhaMta tapAsI jaIne bhASAkIya daSTie ane mudraNanI daSTie maThAravAnuM kAma paNa temaNe premabhAve karyuM che huM jANuM chuM ke AbhAranI aupacArikatA temane nahi game. A zrutArAdhanAmAM temano saMgAtha mane maLyo eno AnaMda ja mAtra ahI vyakta karu chuM have A anuvAda age jaina-jainetara koI paNa sAmAnya vAcaka jaina dharmanuM AvuM pustaka pahelIvAra vAMcato hoya tene AnuM vAMcana sugama lAge, rasa jaLavAI rahe ane preraNAdAyI nIvaDe e rIte anuvAda karavAno prayatna me karyo che. aparicita pAribhASika zabdono upayoga zakya eTalo ocho thAya evI kozIza karI che. evA zabdo vAparavAnI jarUra jaNAI tyA e zabdonA saraLa artha
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ kausamAM athavA gAcAryanI nIce alaga darzAvyA che evI ja rIte, jyA AvazyakatA jaNAI tyA gAthAno bhAvArtha ke spaSTIkaraNa gAthAnI nIce ApyA che. "samaNasutta mA je je prAcIna Agama Adi graMthomAthI gAthAo levAmAM AvI che te mULa gratho, anuvAda karatI vakhate jovAnuM zakya nathI banyuM. alabatta, saMskRta chAyA tathA agAunA hiMdI-gujarAtI anuvAdo upayogI thayA che anuvAdamAM kyAMya sadarbha, vivaraNa ke bhAvArthamAM kacAza jevuM abhyAsIone jaNAya to teo kRpayA jarUra jaNAve. graMthanA aMte akArAdiviSaya sUci ane pAribhASika zabdakoSa navAM taiyAra karIne ApyAM che. zabdakozamAM A anuvAdamAM vaparAyelA pAribhASika zabdonA vyApaka ane lokabhogya artho ja ApyA che. A anuvAdanA prakAzana mATe jaina sAhitya akAdamInA TrasTIgaNe prathamathI ja utsukatA rAkhI che ane sArI evI pratIkSA paNa karI che temanI unnata bhAvanAnuM ane zrutasevAnuM anumodana karuM chuM. jaina dharmanA bIjabhUta vicArone zAstrIya Dhabe ane susakalita sArAzarUpe samajavA mATe A graMtha jaino tathA jainetarone ekasarakho sahAyaka bane evo che. jaina dharmadarzananA eka pAThayapustakarUpe A graMthano vyApaka upayoga thAya ane vadhune vadhu loko bhagavAna mahAvIranA dharmamArgathI paricita thAya e ja maMgaLa kAmanA - muni bhuvanacaMdra devalAlI Aso suda 5 vI. ni. 2520 tA. 9-10-94 ravivAra
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinobAjI joga muniono patra aNuvrata vihAra mArga, vIra-nirvANa tithi 24-1-2501 '74 bhadrapariNAmI, dharmAnurAgI zrI AcArya vinobAjI, ApanA samabhAvapUrNa citana ane sAmayika sUcanane dhyAnamAM laI 'jaina dharma sAra' ane pachI enu navuM svarUpa 'jiNadhamma'nuM saMkalana karavAmAM AvyuM. emAM neindrakumAra varNIjI tathA aneka vidvAnono yoga rahyo. sarva sevA saMgha tathA zrIrAdhAkRSNa bajAjanA athAka parizrama ane prayatnanA phaLa svarUpa samAyojanA thaI saMgItimAM bhAga lenAra tamAma munio ane vidvAnoe citananu anumodana karyu ane samagra jaina-samAja-samata evA 'samaNasutte' nAmanA graMthanI niSpatti thaI. bhagavAna mahAvIranA 2500mA nirvANavarSanA avasare e eka moTI upalabdhi thaI ema saue svIkAryu. tA 29-30 navembara 1974nA roja saMgIti thaI temA e graMthanu pArAyaNa karavAmAM AvyuM. emAM AcAryo, munio ane vidvAnonI salAha, samIkSA ane samAlocanAtmaka dRSTikoNa jANavA maLyA chevaTe graMthanA parizodhanano bhAra munio para choDavAmA Avyo ane sAthe varNIjInI madada paNa ApavAmA AvI munio eka aThavADiyAnA gALAmAM keTalIye vAra bhegA maLyA ane citanapUrvaka graMthanuM parizodhana karyu. AnAthI amane pUro saMtoSa thayo che. have ame IcchIe chIe ke A graMthanu Apa UMDANapUrvaka nirIkSaNa karo ane 'dhammapada'no krama goThavyo che te pramANe AnI paNa yojanA karo e uparAMta koI sUcana hoya to te paNa karazo. amane saune tethI moTI prasannatA thaze saMgItinI vibhinna beThakonA adhyakSagaNa - munizrI vidhAnandajI - munizrI janakavijayajI XI For Private 210, dInadayAla upAdhyAya navIdilhI, dinAka 7-12 Personal Use Only - munizrI suzIlakumArajI - munizrI nathamalajI jInendravarNIjI grantha saMkalanakartA - (prathama AvRttimAthI udhRta)
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAdhAna mArA jIvanamAM mane aneka samAdhAna prApta thayAM che. e badhAmAM sauthI chevaTanu, je kadAca sarvottama che, te A varSe prApta thayu. me jainone keTalIya vAra vinati karI hatI ke jema vaidika dharmano sAra gItAnA sAtaso zlokomAM maLe che, bauddhono dhamapadamA maLe che tevI ja rIte jaina dharmano paNa prApta thavo joIe. paNa jaino mATe A agharuM hatuM. kAraNa ke emanA aneka paMtha ane aneka graMtha che. bAIbala lo ke kurAna lo, game teTalo moTo graMtha hoya, paNa eka ja che. paNa jainomAM zvetAMbara ane digambara ema be uparAMta terApaMthI, sthAnakavAsI ema cAra mukhya patha ane bIjA paNa paMtho che. ane graMtho to vIsapacIsa jeTalA che. me emane vAraMvAra kahyuM ke tame loko, munio bhegA besI carcA karo ane jainono eka uttama sarvamAnya dharmasAra rajU karo. chevaTe varNAjI nAmanA "pAgala"nA manamA e vAta vasI gaI. e adhyayanazIla che ane khUba mahenata karIne jaina paribhASAno eka koza paNa emaNe taiyAra karyo che. emaNe jaina dharma sAra nAmanuM eka pustaka taiyAra karyuM enI eka hajAra nakala chApIne jaina samAjanA vidvAnone paNa mokalI. e badhA vidvAnoe je sUcano karyA tenA parathI e graMthamAM keTalIka gAthAo joDI ane keTalIka kADhI nAkhI. Ama "jiNadharmo' pustakanuM prakAzana thayuM. vaLI pAchA mArA AgrahathI e graMtha para carcA karavA mATe eka sagIti maLI. emAM munio, AcAryo, vidvAno ane zrAvako maLI lagabhaga traNaso jeTalA loko bhegA maLyA anekavAra carcAne ane enuM nAma ane enuM rUpa paNa badalyAM chevaTe saunI saMmati sAthe "zramaNa sUktam' jene ardhamAgadhImAM samaNasutta' kahe che te taiyAra thayuM. emAM kula 756 gAthA che. jainone 7no AkaDo priya che 7ne 108 vaDe guNIe to 756 thAya che sarvasaMmatithI eTalI gAthA levAmAM AvI che. TharAvavAmAM AvyuM ke A varSa caitra suda terasa ne vardhamAna jayaMtIne divase - 24mI eprile A graMtha atyata zuddha rIte chApIne prakAzita karavo. jayatIne divase jaina dharmasAra jenuM nAma "samaNasura" rAkhavAmAM AvyuM che te AkhAya bhAratane prApta thaze have AgaLa upara jyA sudhI jaina dharma Takaze ane bIjA vaidika tathA bauddha vagere dharmo paNa haze tyA sudhI "jaina-dharma-sAra"nuM adhyayana thatuM raheze chellAM hajAra doDha hajAra varSamAM nahotuM thaI zakyuM tevuM eka XII
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ bahu moTu kArya saMpanna thayu emAM bAbA nimitta mAtra banyA, paNa mane pAkI khAtarI che ke e bhagavAna mahAvIranI kRpA che. hu e kabUla karuM chu ke gItAnI mArA Upara UMDI asara che. gItA pachIthI mahAvIra bhagavAnathI vadhu bIjI koI paNa vAtanI asara mArA citta para nathI. enuM kAraNa e che ke mahAvIra bhagavAne je AjJA ApI che te bAbAne pUrepUrI kabUla che e AjJA che--"satyagrAhI" bano Aje to je Avyo e "satyAgrahI" banI nIkaLe che. bApue bAbAne paNa satyAgrahI tarIke AgaLa karyo hato, paNa bAbA jANato hato ke e satyAgrahI nathI, "'satyAgrAhI "che. dareka mAnava pAse enuM satya hoya che ane tethI mAnava-janma sArthaka thato hoya che, Ama tamAma dharmomA, tamAma pathomAM ane tamAma mAnavomA je satyano aza che tene grahaNa karavo joIe. bhagavAna mahAvIrano A upadeza che gItA pachIthI bAbA para enI ja asara che. "gItA pachIthI" ema kahu chuM kharo, paNa jouM chuM to mane e bannemAM kazoya pharaka dekhAto nathI. brahmavidyAmaMdira, pavanAra, vardhA, 25-12-'74 re ra ma da ra ( 4 / 6,2 hastAkSara zrI vinobAjI (prathama AvRttimAthI udbhUta) XIII
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhUmikA A graMtha-"samaNasutta'nI sakalanA pUjya vinobAjInI preraNAthI thaI che. e ja preraNA anusAra sagItinuM Ayojana thayuM ane emAM AnA prArUpane svIkRti maLI A eka viziSTa aitihAsika ghaTanA che vizvanA tamAma dharmonuM mULa che--- AtmA ane paramAtmA tattvarUpa A be stabho para dharmanAM bhavya bhavana ubhAravAmAM AvyA che. vizvanA keTalAya dharmo AtmavAdI che ane sAthe IzvaravAdI paNa che, to vaLI keTalAka nirIzvaravAdI. che. IzvaravAdI paraMparA tene kahevAya jemAM sRSTino kartA dhartA ane niyAmaka eka sarvazaktimAna Izvara athavA paramAtmAne mAnavAmAM Ave che saSTino tamAma AdhAra enA para ja che. ene ja brahmA, vidhAtA, paramapitA vagere nAmothI oLakhe che A paraMparAnI mAnyatA che ke pRthvI para jyAre jyAre dharmanI glAni thAya che tyAre tyAre bhagavAna avatAra le che, duSTono nAza kare che, sRSTinuM saMrakSaNa kare che ane emA sadAcAranAM bIja vAve che. nirIzvaravAdI paraparA bIjI paraparA che te AtmavAdI che paNa sAthe sAthe nirIzvaravAdI che. e paraparA vyaktinA svataMtra vikAsamAM mAne che pratyeka vyakti athavA jIva potAno saMpUrNa vikAsa sAdhI zake che, potAnAmAM rAga-dveSa-vihInatA athavA vItarAgatAno sarvocca vikAsa sAdhI e paramapadane pAmI zake che. e pote ja potAno niyAmaka ane saMcAlaka che. pote ja potAno mitra ane pote ja potAno zatru che. jaina dharma A ja paraMparAmAMno svataMtra vaijJAnika dharma che A jaina paraparA TrakAmAM "zramaNa saskRti"ne nAme oLakhAya che A AdhyAtmika paraMparAmAM bauddha vagere dharmo paNa Ave che, jyAre IzvaravAdI bhAratIya paraMparA brAhmaNa saMskRti'ne nAme oLakhAya che. prAcInatA koI paNa dharma prAcIna ke arvAcIna hovA mAtrathI e zreSTha che ema sAbita nathI thatuM paNa jo koI dhArmika paraMparA purANI hoya, ane dIrgha kALa sudhI e XIV
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ sajIva, sakriya ane sAMskRtika samRddhimAM prabaLa preraka tema ja sahAyaka nIvaDI hoya to eno artha ema karI zakAya ke e dharmamAM TakAu, sArvakAlika ane sArvabhaumika tattvo rahelA che jaina dharma AcAra ane vicAra banne daSTie bahu parANo dharma che. ItihAsakAroe have e vAta mAnI lIdhI che ke tIrthakara mahAvIra jaina dharmanA mULa sasthApaka nahotA emanA pahelA bIjA paNa tIrthakaro thaI gayA hatA, emaNe jaina dharmanI punarsthApanA karI hatI, ane enI prANadhArAne AgaLa vadhArI hatA. e kharuM ke jainadharmanA mULa ugama sudhI haju ItihAsa pahocyo nathI Ama chatA vizleSaNathI nirvivAda rIte siddha thayuM che ke jaina dharma eka ati prAcIna dharma che. vAtarazanA munio, kezio tathA vAtya-kSatriyo viSe sveda, zrImad bhAgavata Adi mahattvapUrNa graMthomAM saMkhyAbaMdha ullekho maLI Ave che jaina-ItihAsamAM tresaTha 'zalAkA-puruSonuM varNana Ave che avasarpiNI ane utsarpiNI nAmanA pratyeka sudIrgha kAlakhaMDamA A zalAkApuruSo janme che ane mAnava-saMskRtinA vikAsamAM tathA dharma-nIti AgaLa vadhAravAmAM preraNA Ape che A zalAkA-puruSomAM 24 tIrthakaronuM sthAna sarvopari che. vartamAna avasarpiNI kalpamA enA caturtha kAlakhaMDamA je 24 tIrthakara thaI gayA temAM sauthI pahelA RSabhadeva hatA. e rAjA nAbhi tathA mAtA marudevInA putra hatA emane AdinAtha, AdibrahmA, AdIzvara vagere nAmathI oLakhavAmAM Ave che sauthI chellA tIrthakara mahAvIra bhagavAna aDhI hajAra varSa para thaI gayA tathAgata buddha bhagavAna tathA mahAvIra samakAlIna hatA bhagavAna mahAvIranA 250 varSa pUrve 23 mA tIrthakara pArzvanAtha thaI gayA e vArANasInA rAjA azvasenanA kuvara hatA. bauddha AgamomAM mahAvIrano ullekha nirgaThanAtapuranA nAme maLe che, jyAre pArthaparaMparAno ullekha cAturyAma dharma tarIke maLe che mahAvIra bhagavAna paNa pArzva paraparAnA pratinidhi hatA Ama jovA jaIe to kALanA anata atUTa pravAhamAM na to RSabhadeva prathama hatA ke na mahAvIra chellA hatA. A to anAdi anaMta paraMparA che koNa jANe keTalIye covIsIo AgaLa upara thaI gaI ane have bhaviSyamAM thaze | sAskRtika vikAsanI daSTie jotA dekhAI Ave che ke pAramArthika ane AdhyAtmika bhUmikAmAM vaidika ane zramaNa saMskRtimAM jhAjho bheda nathI Ama chatA vahevAranA kSetramAM tathA bannenA tattvajJAnamA AcAramA ane darzanamAM cokhkho bheda che banne saMskRtio ekabIjAthI khAsI prabhAvita thaI che, bannemAM AdAna-pradAna paNa khAsu thayuM che, ane sAmAjika paristhiti to bannenI lagabhaga eka sarakhI ja rahI che. bhAratanA samRddha prAcIna sAhityamAM A banne saMskRtinA paraspara XV
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ uparanA prabhAva ane AdAna-pradAnanA aneka dazyo jovA maLe che. eka ja kuTubamAM judA judA vicAravALA loko pota-potAnI rIte dharmasAdhanA karatA hatA Aje je jaina dharmane nAme oLakhAya che enuM prAcInakALamAM koI vizeSa nAma nahI hoya. e kharu ke jaina zabda "jina" parathI banyo che, Ama chatA jaina zabda pramANamAM arvAcIna che. bhagavAna mahAvIranA samayamAM ene mATe "nircantha' athavA 'nircanja pravacana' zabda cAlato. ene kyAMka kyAMka Aryadharma paNa kahyo che. pArzvanAthanA samayamAM ene "zramaNadharma' paNa kahetA. pArzvanAtha pahelAM je bAvIsamA tIrthakara ariSTanemi thaI gayA tenA samayamAM Ane "ahata dharma" kahetA hatA. ariSTanemi e zalAkA-puruSa zrI kRSNanA kAkAnA dIkarA hatA. zrI kRSNa gAyanI sevA ane gorasa-(dUdha Adi)no je pracAra karyo te kharI rIte joIe to ahiMsaka samAjaracanA mATe thayelo eka magaLa prayAsa hato bihAramAM jaina dharma "Ahata dharmanA nAme pracalita hato rAjarSi nami mithilAnA hatA ane rAjA janakanA vaMzaja hatA. emanI AdhyAtmika vRttinuM jaina AgamamAM suMdara citraNa Ave che. ItihAsamAM vakhatovakhata nAmo badalAtAM rahyA haze, paNa A dharma-paraMparA ane saMskRtinuM mULa, siddhAtabIja to Aje che tenuM te ja hatuM-- AtmavAda ane anekAntavAda. A ja AtmavAdanI bhUmi para jaina - paraMparAnuM kalpavRkSa vadhatuM gayuM che. jainadharmI sAdhu Aje paNa zramaNa kahevAya che. zramaNa zabda zrama, samatA ane vikAra-zamanano sUcaka che. emAM prabhUta artha samAyelo jainadharmano artha che jine upadezelo athavA jine prasArelo kalyANa mArga "jina" ene kahe che jemaNe potAnA dehagata tathA Atmagata eTale aMdarabahAranA vikAro para vijaya prApta karI lIdho hoya AtmAnA sauthI prabaLa zatru che rAga-dveSa mohAdi vikAro eTale jina' zabdano eka vizeSa artha che, e koI amuka jAtinuM nAma nathI. Atmopalabdhi-AtmAnI prApti mATe je "jina"nA mArge cAle che te jaina che. vItarAga-vijJAnatA jaina dharmanuM pUrNa lakSya che vItarAga-vijJAnatAnI prApti A je vItarAgavijJAna che te magaLamaya che, maMgaLa karanAruM che ane enA ja prakAzamAM cAlI mANasa "arahanta' padane pAme che A vItarAgatA samyagdarzana, jJAna ane XVI
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAritrarUpI ratnatrayI samanvita sAdhanAmAMthI prApta thAya che. zraddhA, jJAna ane cAritra e traNano samanvita paMtha ja mANasane mukti athavA siddhi sudhI pahocADe che. darzana, jJAna ane cAritrathI ja manuSya pUrNatAne prApta kare che. jainadharmano sau pahelo ane mULabhUta upadeza e che ke zraddhApUrvaka vivekanI Akho vaDe saMsArane joIne enuM yathArtha jJAna prApta karo ane ene jIvanamAM utAro. vItarAgatAnI sAme moTAmAM moTuM aizvarya paNa vyartha che pravRtti ho yA nivRtti, gAuthya ho yA zrAmaNya, bane sthitimAM aMtaramAM vItarAgatA vadhatI jAya ene ja zreyaskara gayuM che. paraMtu anekAnta daSTi maLyA vagara vItarAgatAnI prAptino rasto hAtha nathI lAgato. A anekAna daSTi ja pravRttimAM nivRtti ane nivRttimAM pravRttinuM darzana karAvI yathArtha ane nivRttinuM mArgadarzana karI zake che. ahiMsA jaina AcAranuM mULa ahisA che. A ahisAnuM pAlana anekAnta daSTi vagara saMbhava nathI kAraNa, jaina daSTie mANasa hiMsA na karato hoya chatAM hisaka hoI zake che, ane hiMsA karato hoya chatAM hisaka na paNa hoI zake Ama jainadharmamAM hisA-ahisA kartAnA bhAva upara AdhAra rAkhe che, kriyA upara nahI. bahArathI thanArI hisAne ja jo hisA gaNI laIe to koI ahiMsaka hoI ja na zake. kAraNa ke jagatamAM sarvatra jIva vyApI rahelA che ane niratara emano ghAta thaI rahyo che mATe je sAvadhAna rahIne pravRtti kare che enA bhAvomAM ahisA che ane je vyakti potAnI pravRttimAM sAvadhAna nathI hotI tenA bhAvamA hisA che, Ama e hisA na karatI hoya to paNa hisaka che A badhu pRthakkaraNa anekAnta daSTi vagara saMbhava nathI tethI jene anekAnta daSTi prApta thaI che te ja manuSya samyagdaSTivALo manAyo che ane samyagdaSTivALo ja samyajJAnI tathA samyak cAritrazIla hoI zake. jenI dRSTi samyak nathI enuM jJAna paNa sAcuM nathI ane AcAra paNa yathArtha nathI Ane ja lIdhe jaina mArgamAM samyaktva athavA samyagdarzananuM mahatva vizeSa mAnyuM che mokSamArgano paNa e ja pAyo che sasAra eka baMdhana che jIva anAdikALathI emAM paDyo che. e potAnA yathArtha svarUpane bhUlIne A badhanane ja potAnuM svarUpa samajI emAM ramamANa rahe che A je bhrama che te ja enA baMdhananu kAraNa che. A bhUla jyAre enI najare caDe che tyAre ja enI daSTi potAnA svarUpa bhaNI jAya che tyAre ene samajAya che ke hu to caitanyazakti saMpanna chu, bhautika zaktithI paNa viziSTa zakti e mAru XVII
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ caitanya che. e anaMta jJAna, anata darzana, anata sukha ane anata zaktino bhaDAra che enAmAM A zraddhA jAgatAMnI sAthe ja ene samyagdaSTi prApta thAya che ane e samyak AcAra dvArA potAnA yathArtha svarUpamAM sthira thavAno prayatna kare che. Ama jaina dharmano AcAramArga samyajJAna pUrvaka vItarAgatA sudhI pahocavAno rAjamArga che anekAnta A vizALa lokamAM dehadhArI vyaktinu vadhumAM vadhu jJAna paNa sImita, apUrNa ane ekAgI hoya che vastunA ananta guNono samagra anubhava vyakti eka sAthe karI zakatI nathI, ene vyakta karavAnI vAta to AvI ja rahI bhASAnI azakti ane zabdonA arthanI maryAdA jyAM tyA jhaghaDA ane vivAda UbhA kare che mANasano aham emAM umero kare che, jyAre anekAnta samanvayano ane virodha-parihArano mArga dekhADe che. saunI vAtamAM satyano aMza hoya che, ane e satyano aza samajIe to vivAda sahelAIthI TaLI zake che. jene potAnI vAtanI haTha athavA potAnA ja sAcApaNAno Agraha nathI hoto evI ja vyakti anekAnta mAraphate gAMThone sArI rIte ukelI zake che. Ama to dareka manuSya anekAntamAM jIve che, paNa ene khabara nathI ke e jyoti tyA che, ane enAthI ja e prakAzita che. Akho para Agrahano pATo bAdhelo hoya tyAM sudhI vastusvarUpanuM sAcuM darzana thaI zakatuM nathI anekAnta vastu athavA padArthathI svataMtra sattAno udghoSa kare che vicAra-jagatamAM ahisAnuM mUrtarUpa anekAnta che. je ahiMsaka haze e anekAntI haze ane je anekAntI haze te ahiMsaka haze. Aje jaina dharmanuM ja svarUpa ApaNI sAme che te mahAvIra bhagavAnanI dezanAthI anuprANita thayeluM che. Aje emanuM dharma-zAsana pravartI rahyuM che mahAvIra dharma ane darzananA samanvayakAra hatA jJAna, darzana ane AcaraNano samanvaya ja manuSyane du:kha-mukti bhaNI laI jAya che jJAnahIna karma ane karmahIna jJAna banne vyartha che jJAta satyanuM AcaraNa ane Acarita satyanuM jJAna banne bhegA maLIne ja sArthaka thaI zake che. vastusvabhAva dharma vatthasahAvo dhammo' vastuno svabhAva ja dharma che- A vAta jaina darzananI sauthI mahattvapUrNa deNa che sRSTino pratyeka padArtha potAnA svabhAva pramANe varatI XVIII
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ rahyo che. enuM astitva, utpatti, sthiti ane vinAzathI yukta che. padArtha jaDa ho yA cetana, potAnA svabhAvamAthI haTato nathI sattAnA rUpamAM e sadaiva sthita hoya che. paryAya karatA e niraMtara parivartanazIla che. A ja tripadI para saMpUrNa jaina darzana UbhuM che. ane A ja tripadInA AdhAra para saMpUrNa loka-vyavasthAnuM pratipAdana e jaina-darzananI vizeSatA che. padravyonI sthitithI sApha thaI jAya che ke A loka anAdi ananta che, eno kartA dhartA ke nirmAtA koI vyakti-vizeSa athavA zakti vizeSa nathI. deza-kALathI para, vastu-svabhAvanA AdhAra para AtmAnI sattA svIkAravAmAM Ave to samAjamAM viSamatA, vargabheda, varNabheda vagerenuM sthAna rahetuM nathI. AvI hAlatamAM vyavahAra-jagatamAM mahAvIra jevA vItarAga tattvadarzI ema ja kahe ke samabhAva e ja ahisA che ane manamAM mamatva na hovuM e ja aparigraha che, satya zAstramAM nathI vasatuM, e to anubhavamAM vase che, brahmanI carcA e ja brahmacarya, karmathI mANasa brAhmaNa bane che ane karmathI ja kSatriya, karmathI ja vaizya ane karmathI ja zUdra cAritryahIna vyaktine saMpradAya, veza, dhana, baLa, sattA ane aizvarya, jJAna ane pothI bacAvI zakatAM nathI. devIdevatAo ke prakRtinI vibhinna zaktione rIjhavavA mATe karAtAM jAtajAtanAM karmakAMDa yA anuSThAno paNa bacAvI zakatAM nathI Atma-pratIti, Atma-jJAna ane AtmalInatA-nijAnaMda rasalInatA ja manuSyane mukti apAvI zake. A ja sAcu samyakatva che mahAvIra sAcA arthamAM nirgastha hatA, granthiyo chedIne e dehamA paNa videha hatA. emanI ja nirakSarI, sarvabodhagamya, amRta varasAvanArI vANInuM gUjana vAtAvaraNamAM che zrAvakAcAra sAdhanA sau sonI zakti anusAra ja thaI zake. Ane kAraNe jaina-AcAra mArganA zrAvakAcAra ane zramaNAcAra ema be bhAga pADavAmAM AvyA che. zramaNonA AcAra karatAM zrAvakono AcAra sahelo hoya che. AnuM kAraNa e che ke e loko gRha-tyAgI nathI hotA ane saMsAramAM rata rahe che. Ama chatA zrAvaka potAnA AcAra paratve barAbara sAvadhAna rahe che enuM lakSya zramaNAcAranI dizAmAM AgaLa vadhavAnuM hoya che zrAvakanI Atma-zakti vadhe, rAga-dveSAdi vikAro ane krodhAdi kaSAyo para kAbU AvavA lAge tyAre e eka pachI eka zreNI vadhato vadhato zramaNa-paMtha para Daga devA mAMDe che. bAra vratonuM barAbara pAlana karatA karatA 11 zreNIo pAra karIne zrAvaka zramaNanI zreNImAM pahocI jAya che. XLX
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama jovA jaIe to zrAvaka-dharma e zramaNadharmano AdhAra athavA pUraka dharma che jaina dharmano tamAma AcAra AtmalakSI che. emAM zrAvaka tathA zramaNa mATe vyavasthita, eka pachI eka ema AgaLa ne AgaLa vikAsanAM pagathiyA upara laI jatI saMhitA prApta che. jaina dharmamAM kevaLa nIti-upadezanI dRSTie athavA vahevAranI dRSTie AcAra-niyamo ghaDavAmAM AvyA nathI. zakti sApekSatA ane vikAsanI prakriyAmA bAhya kriyAkAMDa athavA rUDhigata lokamUDhatA, devamUDhatA athavA gurumUDhatAne emA jarA jeTaluM paNa sthAna nathI aNuvratAdinuM pAlana zrAvakane sAdhaka banavAnI preraNA Ape che to bIjI bAju samAjanA susaMcAlanamAM paNa apUrva bhUmikA adA kare che granthaparicaya samaNasutta graMthamAM jaina-dharma-darzananI sArabhUta vAtonuM sakSepamAM kramapUrvaka saMkalana karyu che graMthamA cAra khaDa ane 44 prakaraNo che gAthAo kulle 756 che. graMthanI saMkalanA prAkRta gAthAomA karI che A gAthAo geya che ane pArAyaNa karavA yogya che. jainAcAryoe prAkRta gAthAone sUtra kahyAM che. prAkRta 'sutta' zabdano artha sUtra, sUkta tathA zruta paNa thAya che jaina paraparAmA sUtra zabda rUDha che. tethI graMthanu nAma samaNasutta (zramaNa sUtram) rAkhyu che. gAthAonI pasaMdagI prAcIna mULa graMthomAMthI karI che. Ama A samaNasutaM AgamanA jevu svata* pramANa che. pahelo khaMDa jyotirmukha che emA vyakti "khAo pIo ne moja mANo"nI nimna bhautika bhUmikA athavA bAhya jIvanathI upara UThIne Abhyantara jIvananuM darzana kare che e viSayabhogone asAra, du:khamaya tathA janma-jarA-maraNa rUpa saMsAranA kAraNa samajI enAthI virakta thAya che. rAgadveSane ja potAnA sauthI moTA zatru samajI badhI rIte enA parihArano upAya kare che, krodha, mAna, mAyA ane lobhane ThekANe e kSamA, namratA, saraLatA, satoSa vagere guNono Azraya le che. kaSAyono nigraha karIne viSayamAM phasAyelI Idriyone saMyamita kare che badhAM prANIone Atmavat dekhe che ane emanAM sukha du khane potAnAM ja hoya tema anubhava kare che. bIjAonI jarUriyAtane samajI, enI kadarane bUjI parigrahano yathAzakti tyAga kare che. potAnI tathA bIjAnI tarapha sadA jAgRta rahe che. ane yatanAcAra-pUrvaka mokSamArgamA nirbhayatAthI vicaraNa kare che XX - For Private Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjo khaMDa mokSamArga che AmAM Daga denAra vyaktinI tamAma zaMkAo, bhayavALI saMvedanAo, AkAMkSAo ane mUDhatAo zraddhA-jJAna-cAritryanI athavA jJAna-karma-bhaktinI triveNImAM dhovAI jAya che ISTa-aniSTanA tamAma dukko samApta thaI jAya che ane samatA tathA vAtsalyanuM jharaNuM phUTI nIkaLe che. enuM citta saMsAranA bhogo taraphathI virata thaI prazAta bane che. gharamAM rahetA hoya, to paNa jaLamAM kamaLanI jema rahe che vepAra, dhadho badhuM ja karatA hovA chatA e kazuM ja karato nathI. zrAvaka zramaNa dharmano kramaza. AdhAra laIne enuM citta sahaja rIte jJAna-vairAgya ane dhyAnanI vividha zreNIone pAra karIne dhIre dhIre upara tarapha gati karavA mAge che. aMte enI tamAma vAsanAo nirmuLa thaI jAya che , jJAnasUrya pUrI prakharatAthI prakAzavA mAMDe che ane Anada-sAgara UchaLavA mAMDe che. deha che tyA sudhI e ahaMnta athavA jIvanmukta dazAmAM divya upadeza mAraphate jagatamAM kalyANa mArgano pracAra karato vicaraNa kare che. ane chevaTe deha-sthiti athavA AyuSya pUruM thAya che tyAre siddha athavA videha daza pAmIne sadAne mATe AnaMdasAgaramAM lIna thaI jAya che. trIjo khaDa 'tattva-darzana'no che emAM jIva-ajIva vagere sAta tattvonuM tathA pApa-puNya vagere nava padArthonuM vivecana che. uparAMta jIvAtmA, pugalaparamANu vagere cha dravyono paricaya ApIne enA saMyoga tathA vibhAga dvArA vizvasRSTinI akRtrimatA ane anAdi anantatAnuM pratipAdana karavAmAM AvyuM che. cotho khaDa "syAdvAda'no che. upara anekAntano saMkSipta paricaya apAyo che. jaina darzanano pradhAna nyAya A ja che A khaMDamAM pramANa, naya, nikSepa, ane saptabhaMgI jevA gUDha ane gaMbhIra viSayono hRdayagrAhI saraLa saMkSipta paricaya Apyo che. chelle vIrastavanathI graMtha samApta thAya che A cAra khaMDomAM 756 gAthAomAM thaIne jainadharma, tattvadarzana tathA AcAra mArgano sarvAgINa saMkSipta paricaya AvI jAya che ema kahI zakAya. Ama to jaina-sAhitya vipula che ane enI eka eka zAkhA para aneka graMtha prApta che. sUkSma rIte adhyayana karavu hoya to e badhA graMthono AdhAra levo jarUrI che. paratu sAMpradAyika AgrahothI para mULarUpamAM jainadharma siddhAMtano, AcAra-praNAlIno ane jIvananA kramika-vikAsanI prakriyAno sAmAnya mANasane paricaya karAvavA mATe A eka sarvasaMmata pratinidhika graMtha che. jaina jayati zAsanam. (prathama AvRttimAMthI udbhUta) XXI
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA 1-16 jinazAsanasUtra 17-24 25-31 32-44 45-55 56-66 1. magalasUtra 2 3 saMghasUtra 4. nirUpaNasUtra 5. saMsAracakrasUtra 6. karmasUtra 7. mithyAtvasUtra anukrama prathama khaMDa : jyotirmukha 8. rAgaparihArasUtra 71-81 21 sAdhanAsUtra 22. vividhadharmasUtra 23. zrAvakadharmasUtra 24. zramaNadharmasUtra vratasUtra 25. 20-03 dvitIya khaMDa : mokSamArga gAthA 192-207 208-218 16 . mokSamArgasUtra 17. ratnatrayasUtra 18 samyagdarzanasUtra 219-244 19 sabhyajJAnasUtra 245-261 20. samyakUcAritrasUtra 262-287 288-295 296-300 301-335 336-363 364-383 9. dharmasUtra 10. saMyamasUtra 11 aparigrahasUtra 12. ahisAsUtra 13 apramAdasUtra 14. zikSAsUtra 15. AtmasUtra gAthA 26. samitiguptisUtra 284-416 27. AvazyakasUtra 417-438 28 tapasUtra 439-483 484-504 505-530 531-545 29. dhyAnasUtra 30 anuprekSAsUtra 31 lezyAsUtra 32. AtmavikAsasUtra (guNasthAna) 33. saMlekhanAsUtra gAthA 82-121 122-139 140-146 147-159 160-169 170-176 177-191 For Private Personal Use Only 546-566 567-587
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya khaMDa : tattvadarzana gAthA gAthA 6pa1-659 36. sRSTisUtra 34. tattvasUtra 35. dravyasUtra 588-623 624-650 caturtha khaMDa : syAdvAda gAthA 37. anekAMtasUtra 38. pramANasUtra 39. nayasUtra 40 : syAdvAda tathA saptabhaMgIsUtra gAthA 66 0-673 41. samanvayasUtra 674-689 42. nikSepasUtra 690-713 43. samApana 44. vIrastavana 714-721 722-736 737-744 745-749 750-356 pariziSTa : 1. akArAdi viSaya sUci............... pRSTha 248-251 2. pAribhASika zabdakoza............. pRSTha 252-254
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaNamukta (jainadharmasAra) prathama khaMDa jyotirmukha
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. 3-5. 6. 1. maMgalasUtra Namo arahaMtANaM / Namo siddhANaM / Namo AyariyANaM / Namo uvajjhAyANaM / Namo loe savvasAhUNaM // 1 // nama. arhadRbhya / namaH siddhebhya / nama AcAryebhya. / nama upAdhyAyebhya | namo loke sarvasAdhubhyaH ||1|| eso paMcaNamokkAro, savvapAvappaNAsaNo / maMgalANaM ca savvesi, paDhamaM havai maMgalaM // 2 // epa paMcanamaskAra., sarvapApapraNAzanaH / magaleSu ca sarveSu, prathamaM bhavati maMgalam ||2|| arahaMtA maMgalaM / siddhA maMgalaM / sAhU maMgalaM / kevalipaNNatto dhammo maMgalaM ||3|| arahaMtA loguttamA / siddhA loguttamA / sAhU loguttamA / kevalipaNNatto dhammo loguttamo ||4|| arahaMte saraNaM pavvajjAmi / siddhe saraNaM pavvajjAmi | sAhU saraNaM pavvajjAmi / kevalipaNNattaM dhammaM saraNaM pavvajjAmi ||5|| arhanta. magalam | siddhA. maMgalam | sAdhava magalam / kevaliprajJapta dharma maMgalam ||3|| arhanta lokottamA / siddhA lokottamA / sAdhava lokottamA / kevaliprajJapta dharma lokottama ||4| arhata. zaraNa prapadye / siddhAn zaraNa prapadye / sAdhUn zaraNa prapadye / kevaliprajJapta dharmaM zaraNaM prapadye // 5 // jhAyahi paMca vi gurave, maMgalacausaraNaloyapariyarie / NAra - sura- kheyara - mahie, ArAhaNaNAyage vIre ||6|| dhyAyata paJca api gurUn, magala-catu. zaraNa-lokaparikaritAn / narasurakhecaramahitAn, ArAdhananAyakAn vIrAn ||6|| For Private Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. maMgalasUtra ahaMtone namaskAra, siddhone namaskAra AcAryone namaskAra. upAdhyAyone namaskAra. vizvamAM rahelA sarva sAdhuone namaskAra. A pAMca parameSThIone karelA namaskAra sarvapApono nAza kare che ane te sarva maMgaLAmAM prathama maMgaLa che. 3-5. ahaMto maMgaLakArI che. siddho maMgaLakArI che. sAdhuo maMgaLakArI che. kevalI kathita dharma maMgaLakArI che ahato lokamAM uttama che. siddho lokamAM uttama che. sAdhuo lokamAM uttama che. kevalI kathita dharma lokamAM uttama che. hu ahaMtonuM zaraNa svIkAruM chuM huM siddhonuM zaraNuM svIkAruM chuM. huM sAdhuonuM zaraNa svIkAruM chuM. huM kevalIkathita dharmanuM zaraNa svIkAruM chuM. maMgalakArI, lokottama ane zaraNadAyaka, tathA manuSyadeva-vidyAdharothI pUjita, parama ArAdhya, parama vIra ane parama guru evA pAMca parameSThIonuM dhyAna dharo.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaNamukta "O ghaNaghAikammamahaNA, tihuvaNavarabhavva-kamalamattaMDA / arihA aNataNANI, aNuvamasokkhA jayaMtu jae // 7 // ghanaghAtikarmamathanA., tribhuvnvrbhvykmlmaartnnddaaH| arhA (arhantaH) anantajJAnina., anupamasaukhyA jayantu jati / / 7 / / aTThavihakammaviyalA, NiTThiyakajjA paNaTThasaMsArA / diTThasayalatthasArA, siddhA siddhiM mama disaMtu // 8 // aSTavidhakarmavikalA , niSThitakAryA. praNapTasaMsArA. / dRSTasakalArthasArA', siddhAH siddhiM mama dizantu ||8|| paMcamahavvayatuMgA, tkkaaliy-sprsmy-suddhaaraa| NANAguNagaNabhariyA, AiriyA mama pasIdaMtu // 9 // paJcamahAvratatuMgA., tatkAlikasvaparasamayazrutadhArA. / nAnAguNagaNabharitA, AcAryA mama prasIdantu / / 9 / / aNNANaghoratimire, duraMtatIramhi hiMDamANANaM / bhaviyANujjoyayarA, uvajjhAyA varamadi detu / / 10 // ajJAnaghoratimire, durantatIre hiNDamAnAnAm / bhavyAnAm udyotakarA, upAdhyAyA baramatiM dadatu / / 10 / / thiradhariyasIlamAlA, vavagayarAyA jasohapaDihatthA / bahuviNayabhUsiyaMgA, suhAI sAhU pycchNtu||11|| sthiradhRtazIlamAlA, vyapagatarAgA yazaoghapratihastA / bahuvinayabhUpitAgA., sukhAni sAdhava prayacchantu ||11 / / arihaMtA asarIrA, AyariyA uvajjhAya muNiNo / paMcakkharanippaNNo, okAro paMca paramiTThI // 12 // arhanta. azarIrA , AcAryA upAdhyAyA. munayaH | paJcAkSaraniSpanna , okAra paJca parameSThina / / 12 / / 10. 11. 12. 13. usahamajiyaM ca vaMde, saMbhavamabhiNaMdaNaM ca sumaiM ca / paumappahaM supAsaM, jiNaM ca caMdappahaM vaMde // 13 // RSabhamajita ca vande, sabhavamabhinandana ca sumatiM ca / padmaprabha supArzva, jina ca candraprabhaM vande / / 13 / /
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha AtmaguNanA ghAtaka evA karmono nAza karanAra, traNe lokamA rahelA bhavya AtmAone vikasita karavAmA sUrya samAna, anuttara sukha ane anata jJAnayukta arihaMtono jagatamAM jaya ho. ATha karmothI rahita, sAdhya nI prApti karI cUlA, sasArathI mukta sarva padArthonA tatvane jemaNe pichANI lIdhuM che evA siddha bhagavaMto mane siddhi pradAna karo. pAca mahAvratonA pAlanane kAraNe mahAna, te te kALe upalabdha svazAstra ane parazA stra rUpI zrutajJAnanA dhAraka, aneka guNothI pUrNa evA AcAryo mArA para kRpA karo jemAthI bahAra nIkaLavuM kaThaNa che evA ajJAnarUpa adhakAramAM bhaTakatA bhavya AtmAone jJAnaprakAza ApanArA upAdhyAyo mane sanmati Apo. dRDha zIlarUpI mALAne dhAraNa karanArA, rAga rahita, yazasvI, vinayathI vibhUSita evA sAdhujano mane sukhazAMti. Apo. arhata, azarIrI (siddha), AcArya, upAdhyAya ane muni - A pAca nAma nA prathamAkSaro vaDe banelo. ThakAra 5 ca. parameSThInuM pratIka che (4+3+ +=+*=8) 1 3. RSabhadeva, ajitanAtha, sabhavanAtha, abhinaMdana svAmI, sumatinAtha padmaprabha svAmI, supArzvanAtha tathA candraprabha svAmIne huM vaMdana karuM chuM.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ samarasattA 14. 15. suvihi ca puSphayaMtaM, sIyala seyaMsa vAsupujjaM ca / vimalabhaNaMta-bhayavaM, dhamma saMti ca vaMdAmi // 14 // suvidhi ca puppadanta, zItala zreyAsa vAsupUjyaM ca / vimalam anantabhagavanta, dharma zAnti ca vande / / 14 / / kuthu ca jiNavariMdaM, araM ca malliM ca suvvayaM ca NamiM / vaMdAmi riTThaNemi, taha pAsaM var3aDhamANaM ca / / 15 / / kunthu ca jinavarendram, ara ca malli ca suvrata ca namim / bande ariSTanemi, tathA pArzva vardhamAna ca / / 15 / / caMdehi NimmalayarA, Aiccehi ahiyaM payAsaMtA / sAyaravaragaMbhIrA, siddhA siddhiM mama disaMtu // 16 // candrairnimalatarA, Aditye adhikaM prakAzamAnAH / sAgaravaragambhIrA , siddhA. sidri mama dizantu / / 16 / / 16. 2. jinazAsanasUtra 17. jamallINA jIvA, taraMti saMsArasAyaramaNaMtaM / taM savvajIvasaraNaM, gaMdadu jiNasAsaNaM suiraM // 1 // yad AlInA jIvA , taranti sasArasAgaramanantam / tat sarvajIvazaraNa, nandatu jinazAsana suciram / / 1 / / 18. jiNavayaNamosahamiNaM, visayasuha-vireyaNaM amidabhUyaM / jaramaraNavAhiharaNaM, khayakaraNaM savvadukkhANaM // 2 // jinavacanamopadhamida, vipayasukhavirecanam amRtabhUtam / jarAmaraNavyAdhiharaNa, kSayakaraNa sarvaduHkhAnAm / / 2 / / arahaMtabhAsiyatthaM, gaNaharadevehiM gaMthiyaM sammaM / paNamAmi bhattijutto, sudaNANamahodahiM sirasA / / 3 // arhadbhApitArtha, gaNadharadevaiH granthitaM samyak / praNamAmi bhaktiyukta., zrutajJAnamahodadhiM zirasA / / 3 / /
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha suvidhinA tha (puSpadaMta), zItalanAtha, zre cAM sanAtha, vArasupUjya svAmI, vimala nAtha, anaMtanAtha, dharmanA tha tathA zAti nA thane huM vaMdana karu chu 15 kuMthunAtha, aranAtha, mallinAtha, muni suvrata svArma, naminAtha, neminAtha, pArzvanAtha tathA vardhamAna svAmI na huM vaMdana karuM chuM ca dro karatA ye vadhu ujjavaLa, sUyathI paNa adhika tejasvI, sAgara jevA gabhara evA siddhi ane siddhi Apo. 2. jinazAsanasUtra 1 7. jeno Azraya lenArA jIvo anaMta saMsAra sAgarane tarI jAya che ane tethI ja je sarva jIvone mATe zaraNarUpa che, e jinazA sana cirakALa samRddhimAna raho 18 jinavANI rUpI A auSadhi amRta samAna che; e viSaya sukhanI abhilASA nuM virecana kare che, jarA-maraNa rUpI. rogane dUra kare che ane sarva duHkhono nAza kare che 1 9, ahato e artharUpe jeno upadeza karyo ane gaNa dha radevoe sUtrarUpa jenI racanA karI e zrutajJAnanA mahAsAgarane hu bhakti pUrvaka mastaka namAvI vaMdana karuM chuM (zrutajJAna = zAstro-Agamo dvArA maLatuM gAna )
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaNasutta 21. tassa muhuggadavayaNaM puvvAvaradosavirahiyaM suddhaM / AgamamidiparikahiyaM, teNa du kahiyA havaMti taccatthA // 4 // tasya mukhodgatavacanaM, pUrvAparadopavirahita zuddham | 'Agama' iti parikathita, tena tu kathitA bhavanti tattvArthA / / 4 / / jiNavayaNe aNurattA, jiNavayaNaM je kareti bhAveNa / amalA asaMkiliTThA, te hoti parittasaMsArI // 5 // jinavacane'nuraktA , jinavacana ye kurvanti bhAvena / amalA asaklipTA , te bhavanti parItasasAriNaH / / 5 / / jaya vIyarAya ! jayaguru ! hou mama tuha pabhAvao bhayava ! bhavaNivveo maggANusAriyA iTThaphalasiddhI // 6 // jaya vItarAgajagadguro / bhavatu mama tava prabhAvato bhagavan / bhavanirveda mArgAnusAritA iSTaphalasiddhi / / 6 / / 22. 23. sasamaya-parasamayaviU, gaMbhIro dittimaM sivo somo / guNasayakalio jutto, pavayaNasAraM parikaheuM // 7 // svasamaya-parasamayavit, gambhIra dIptimAn ziva soma. / guNazatakalita yukta , pravacanasAra parikathayitum / / 7 / / jaM icchasi appaNato, jaM ca Na icchasi appaNato / taM iccha parassa vi yA, ettiyagaM jiNasAsaNaM / / 8 / / yadicchasi Atmata , yacca nacchasi Atmata / tadiccha parasyApi ca, etAvatka jinazAsanam / / 8 / / 24. 3. saMghasUtra saMgho guNasaMghAo, saMgho ya vimocao ya kammANaM / daMsaNaNANacaritte, saMghAyaMto have saMgho / / 1 / / sagho guNasaghAta., saghazca vimocakazca karmaNAm / darzanajJAnacaritrANi, saghAtayan bhavet sagha / / 1 / /
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha 2 0 ahitonA mukhamAMthI nIkaLelA, pUrvAparadoSathI rahita. eTale ke susaMgata ane zuddha vacanone Agama kahevAmAM Ave che. AvA Agamo dvArA tattvanI samaja meLavI. zakAya che. jinava cananA anurAgI hoya ane jinava cana anusAra AcaraNa paNa karatA hoya evA nirmaLa ane kalezarahita cittavALA jIvo alpasa sArI bane che. ra1 he vItarAga ! he jagadaguru | Apano jaya ho ! he bhagavan! ApanA prabhAvathI mane bhavanirveda, mAnusAritA ane ISTa phaLanI prApti tha. (bhavanirveda = saMsAra pratye virakti. mAganusAstiA = dharmaprApti mATe jarUrI prAthamika sadgaNo.) svazAstra ane parazAstranA jJAtA, gaMbhIra, tejasvI, pavitra, saumya ane evA bIjA sekaDo guNothI saMpanna muni ja jinavacananA marmane samajAvI zake che. 23 ra4 tuM tArA potA mATe je Icche che tevuM bIjA mATe paNa Iccha, tu tArA potA mATe je nathI Icchato tevuM bIjA mATe paNa na Icche - jinano upadeza ATalo ja che. 3. saMghasUtra rapa. guNono samUha e ja che saMgha. karmono saMhAra kare te sa gha jJAna-darzana-cAritrano jyA saMca ca thAya che tene saMgha kahevAya che.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaNamukta rayaNattayameva gaNaM, gacchaM gamaNassa mokkhamaggassa / saMgho guNasaMghAdo, samayo khalu Nimmalo appA // 2 // ratnatrayameva gaNa., gaccha gamanasya mokSamArgasya / sagho guNasaghAta , samaya khalu nirmala AtmA / / 2 / / 27. AsAso vIsAso, sIyagharasamo ya hoI mA bhAhi / ammApitisamANo, saMgho saraNaM tu savvesiM // 3 // AzvAsaH vizvAsaH, zItagRhasamazca bhavati mA bhaipI / amvApitRsamAna., sagha. zaraNa tu sarveSAm / / 3 / / 28. nANassa hoi bhAgI, thirayarao daMsaNe caritte ya / dhannA gurukulavAsaM, AvakahAe na muMcaMti // 4 // jJAnasya bhavati bhAgI, sthiratarako darzane caritre ca / dhanyAH gurukulavAsa, yAvatkathayA na muJcanti / / 4 / / 29. jassa gurummi na bhattI, na ya bahumANo na gauravaM na bhayaM / na vi lajjA na vi neho, gurukulavAseNa ki tassa ? // 5 // yasya gurau na bhakti , na ca vahumAna. na gaurava na bhayam / nApi lajjA nApi sneha., gurukulavAsena ki tasya ? ||5|| 30-31. kammarayajalohaviNiggayassa, suyarayaNadIhanAlassa / paMcamahavvayathirakaNNiyassa, guNakesarAlassa // 6 // sAvagajaNamahuyaraparivuDassa, jiNasUrateyabuddhassa / saMghapaumassa bhaI, samaNagaNasahassapattassa // 7 // karmarajajalaughavinirgatasya, zrutaratnadIrghanAlasya / paJcamahAvratasthirakarNikasya, guNakesaravata. / / 6 / / zrAvakajana-madhukara-parivRtasya, jinasUryatejobuddhasya / sadhapadmasya bhadraM, zramaNagaNasahasrapatrasya / / 7 / /
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha 11 ratnatraya e che 'gaNa; mokSamArga para gati karavI enuM nAma gaccha'; guNano samUha e "saMgha'; ane nirmaLa evo AtmA e che 'samaya'. 27. saMgha kharuM AzvAsana che, vizvAsasthAna che, zItaLatA karanAra zItagRha che; he sAdhaka, tuM gabharAIza nahi, mAtApitA samAna saMgha sarvajIvone zaraNarUpa che. 28 2 8 (saMghane zaraNe janAro) sAdhaka jJAnano adhikArI bane che, darzana ane cAritramAM sthira thAya che; mATe dhanya AtmAo jIvanaparyata gurukulavAsane choDatA nathI. jene guru upara bhakti nathI, bahumAna nathI, gaurava nathI, prema nathI, temaja gurunI bIka ke zarama paNa nathI e mANasane gurukulavAsathI zo lAbha ? 30-31. saMgha eka kamaLa samAna che, te karmarUpI pANImAM utpanna thAya che; ene zrutajJAnarUpI lAMbI dAMDI che; e pAMca mahAvratarUpI karNikA ane guNarUpI tAMtaNA dharAve che; zrAvakajanarUpI bhamarA tene vITaLAyelA rahe che; jinezvararUpI. sUrya dvArA vikasita thAya che; hajAro zramaNo jANe enAM pAMdaDA che; AvA saMghakamaLanuM sadA kalyANa ho !
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32. 33. 34. 35. 36. 37. 4. nirUpaNasUtra jo Na pamANaNayehi, NikkheveNaM Nirikkhade atthaM / tassAjuttaM juttaM, juttamajuttaM ca paDihAdi // 1 // yo na pramANa-nayAbhyAm, nikSepeNa nirIkSate artham / tasyAyukta yuktaM yuktamayuktaM ca pratibhAti ||1|| T gANaM hodi pamANaM, Nao vi NAdussa hidayabhAvattho / Nikkheo vi uvAo, juttIe atthapaDigahaNaM // 2 // jJAnaM bhavati pramANaM, nayo'pi jJAtuH hRdayabhAvArthaH / nikSepo'pi upAya. yuktyA arthapratigrahaNam // 2 // NicchayavavahAraNayA, mUlabheyA NayANa savvANaM / NicchayasAhaNaheuM, pajjayadavvatthiyaM muNaha // 3 // nizcayavyavahAranayau, mUlabhedau nayAnA sarveSAm / nizcayasAdhanahetU, paryAyadravyArthiko manyadhvam ||3|| jo siya bheduvayAraM, dhammANaM kuNai egavatthussa / so vavahAro bhaNiyo, vivarIo Nicchayo hoi ||4|| ya. syAdbhedopacAra, dharmANA karoti ekavastunaH / sa vyavahAro bhaNitaH, viparIto nizcayo bhavati // 4 // vavahAreNuvadissai, gANissa carittaM daMsaNaM NANaM / Na viNANaM Na carittaM, na daMsaNaM jANago suddho ||5|| vyavahAreNopadizyate, jJAninazcaritraM darzana jJAnam / nApi jJAnaM na caritraM, na darzana jJAyakaH zuddhaH ||5 // evaM vavahAraNao, paDisiddho jANa NicchayaNayeNa / NicchayaNayAsidA puNa, muNiNo pAvaMti NivvANaM ||6|| eva vyavahAranayaM, pratiSiddhaM jAnIhi nizcayanayena / nizcayanayAzritAH punarmunayaH prApnuvanti nirvANam || 6 || For Private Personal Use Only
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 4. nirUpaNasUtra je vyakti naya, pramANa ane nikSepa dvArA padArthanuM jJAna karato nathI te ayukta vAtane yukta tathA yukta vAtane ayukta samajI besaze. 33. jJAnane pramANa kahe che, jJAna karanAra vyaktinA Azayane (daSTibindune) naya kahe che ane yogya vizleSaNavargIkaraNa dvArA) padArthano bodha meLavavAnA upAyane nikSepa kahe che. 34. sarva nayonA mULa be bheda che - nizcayanaya ane vyavahAranaya. nizcayanI siddhi arthe dravyArthika ane paryAyArthika evA be bheda paNa jANavA joIe 35. eka akhaMDa padArthamAM rahelA dharmone je paraspara bhinna gaNe che evA daSTikoNane vyavahAranaya' kahevAmAM Ave che ane je dRSTikoNa padArthanA dharmomAM bheda nathI svIkarato tene nizcayanaya' kahe che. 36. koI vyaktimAM jJAna che, darzana che, cAritra che ema kahevuM e vyavahAranayanuM kathana che nizcayanaya ema kahe che ke jJAna, darzana ke cAritra evA bhinna bhinna dharmo vastutaH che ja nahi, mAtra zuddha jJAtA nAmaka eka akhaMDa padArtha ja astitva dharAve che. Ama, nizcayana vyavahAranayanA kathanano niSedha kare che. munivaro nizcayanayano Azraya laIne nirvANanI upalabdhi kare che. 37.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 samaNasud 40. 41. jaha Na vi sakkamaNajjo, aNajjabhAsaM viNA u gAheuM / taha vavahAreNa viNA, paramatthuvaesaNamasakkaM // 7 // yathA nApi zakyo'nAryo'nAryabhASAM vinA tu grAhayitum / tathA vyavahAreNa vinA, paramArthopadezanamazakyam / / 7 / / vavahAro'bhUyattho, bhUyattho desido du suddhaNao / bhUyatthamassido khalu, sammAiTThI havaI jIvo // 8 // vyavahAro'bhUtArtho, bhUtArtho dezitastu zuddhanaya. / bhUtArthamAzritaH khalu, samyagdRSTibharvati jIvaH / / 8 / / nicchamayamavalaMbaMtA, nicchayato nicchayaM ajANatA / nAsaMti caraNakaraNaM, bAhirakaraNAlasA keI // 9 // nizcayamavalambamAnA., nizcayataH nizcayam ajAnantaH / nAzayanti caraNakaraNam, vAyakaraNA'lasA. kecit / / 9 / / suddho suddhAdeso, NAyavvo paramabhAvadarisIhiM / vavahAradesidA puNa, je du aparame TThidA bhAve // 10 // zuddha. zuddhAdezo. jJAtavya. paramabhAvadarzibhi / vyavahAradezitAH puna-ye tvaparame sthitA bhAve / / 10 / / nicchayao duNNeyaM, ko bhAve kammi vaTTaI samaNo / vavahArao ya kIrai, jo puvaThio carittammi ||11 // nizcayata dujJeyaM, kaH bhAve kasmin vartate zramaNa: ? vyavahAratastu kriyate, yaH pUrvasthitazcAritre / / 11 / / tamhA savve vi NayA, micchAdiTThI sapakkhapaDibaddhA / annonnaNissiyA uNa, havaMti sammattasabbhAvA // 12 // tasmAt sarve'pi nayAH mithyAdRSTaya svapakSaprativadrA. / anyonyanizritA. punaH bhavanti samyaktvasabhAvAH / / 12 / / kajja NANAdIyaM, ussaggAvavAyao bhave saccaM / taM taha samAyaraMto, taM saphalaM hoI savvaM pi // 13 // kAryaM jJAnAdika, utsargApavAdataH bhavet stym| tat tathA samAcaran tat saphalaM bhavati sarvamapi / / 13 / / 42 43. 44
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha 38. 39 40 41 42 43 44. 15 paraMtu, anAryajAtinAM mANasane tenI bhASA vinA samajAvI zakAto nathI, tema vyavahAranaya vinA paramArthanI eTale ke nizcayanayanI vAta paNa kahI-samajAvI zakAtI nathI vyavahAra asatya che avAstavika che, nizcaya satya che vAstavika che. vAstavikatAno Azraya lenAra AtmA samyagdaSTa che nizcayanuM AlaMbana letA hoya paNa nizcayathI nizcayane jeo jANatA-samajatA na hoya tevA keTalAka loko bAhya AcaraNamAM zithila banI AcAradharmano nAza kare che. parama tatvanA jijJAsuoe zuddha vastunuM kathana karanAra zuddhanaya dvArA parama tatvanuM jJAna meLavavuM ane je loko parama tatvane jANavAnI zakti dharAvatA nathI temane vyavahAranaya dvArA bodha Apavo. nizcayaDhaSTie koI zramaNa kayA bhAvamAM che te jANavuM kaThina che; tethIja jeNe prathama cAritra aMgIkAra karyuM hoya tene prathama vadana karavu evo vyavahAra che. mATe, badhA ja naya jo potAnA pakSanA AgrahI bane (ekAMgI bane) to te mithyA banI jAya che ane jo paraspara sApekSa bane (anya nayono paNa svIkAra kare) to teo samyak rahe che utsarga ane apavAda (sAmAnya niyama ane vizeSa niyama) anusAra je jJAnAdi pravRtti karAya te sAcI hoya che. e rIte (utsarga-apavAdanI maryAdA pramANe) je kaMI karavAmAM Ave te saghaLuM phaLadAyaka bane. For Private Personal Use Only
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45. 46. 47. 48. 49. 50. 51. 5. saMsAracakrasUtra adhuve asAsayammi, saMsArammi dukkhapaurAe / kiM nAma hojja taM kammayaM, jeNA'haM duggaiM na gacchejjA ? ||1|| adhruve'zAzvate, saMsAre duHkhapracurake / " ki nAma bhavet tat karmakaM, yenAhaM durgati na gaccheyam ||1|| khaNamattasukkhA bahukAladukkhA, pagAmadukkhA aNigAmasukkhA / saMsAramokkhassa vipakkhabhUyA, khANI aNatthANa u kAmabhogA || 2 || kSaNamAtrasaukhyA bahukAladu.khA, prakAmaduHkhAH anikAmasaukhyA. | sasAramokSasya vipakSabhUtA khAniranarthAnAM tu kAmabhogAH ||2|| suThuvi maggijjato, kattha vi kelII natthi jaha sAro / iMdi avisaesu tahA, natthi suhaM suThu vi gaviTTha ||3|| suSThvapi mArgyamANaH, kutrApi kadalyA nAsti yathA sAra / indriyaviSayeSu tathA, nAsti sukhaM suSTvapi gaveSitam ||3|| naravibuhesarasukkhaM, dukkhaM paramatthao tayaM biMti / pariNAmadAruNamasAsayaM ca jaM tA alaM teNa // 4 // naravibudhezvarasaukhya, duHkhaM paramArthatastad bruvate / pariNAmadAruNamazAzvata, ca yat tasmAt alaM tena ||4|| jaha kacchullo kacchraM kaMDayamANo duhaM muNai sukkhaM / mohAurA maNussA, taha kAmaduhaM suhaM biMti // 5 // yathA kacchura kacchu, kaNDUyan duHkha manute saukhyam / mohAturA manuSyAH, tathA kAmaduHkhaM sukhaM bruvanti ||5|| bhogAmisadosavisanne, hiyanisseyasabuddhivoccatthe / bAle ya mandie mUDhe, bajjhaI macchiyA va khelammi ||6|| bhogAmipadoSaviSaNNaH, hitani. zreyasabuddhiviparyastaH / vAlazca mandita. mUDhaH, vadhyate makSikeva zleSmaNi || 6 || jANijjai cintijjai, jammajarAmaraNasaMbhavaM dukkhaM / na ya visaesa virajjaI, aho subaddho kavaDagaMThI // 7 // jAnAti cintayati, janmajarAmaraNasambhavaM duHkham / na ca viSayeSu virajyate, aho / subaddhaH kapaTagranthiH ||7|| For Private Personal Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 46. 47 48. 49 4.0. 51. 5. saMsAracakra sUtra anitya, azAzvata ane duHkhamaya A saMsAramAM evuM kayuM kArya mAre karavuM ke jenAthI mArI durgati na thAya? kAmabhogonuM sukha kSaNabharanuM ane duHkha dIrghakALanuM che; emAM sukha thoDuMka che ane dukha vadhAre che kAmabhogo saMsArathI mukti meLavavAmAM bAdhaka che ane anarthonI khANa jevA che. keLanA jhADamAMthI khUba zodhavA chatAM koI sArabhUta (nakkara) bhAga hAthamAM Avato nathI tema, game teTaluM zodho to paNa IndriyaviSayomAMthI sukha maLI zakatuM nathI. narendra ke devendranuM sukha paNa kharI rIte vicArIe to duHkha ja che. te zAzvata nathI ane vaLI tenuM pariNAma du:khadAyI che. evA sukha zA kAmanAM? khujalImAM kaSTa hovA chatAM, khujalInAM rogIne khujalI karatAM sukha jaNAya che evI ja rIte kAmabhogo du;kharUpa hovA chatAM mohAdhIna manuSyo temAM sukha mAne che. bhoganI AsaktimAM DUbelA, potAnAM hita ane zreyanI sAcI samaja jemane nathI evA ajJAna ane mUDha jIvo, mAkhI jema bAkhAmAM phasAya tema karmomAM baMdhAya che. janma-jarA-maraNanA du.khone jANavA chatAM, vicAravA chatAM viSayothI virakta thavAtuM nathI. kevI de che A guptagAMTha? For Private Personal Use Only
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 samaNasutta 52-54. jo khalu saMsArattho, jIvo tatto du hodi pariNAmo / pariNAmAdo kamma, kammAdo hodi gadisu gadI // 8 // gadimadhigadassa deho, dehAdo iMdiyANi jAyaMte / tehi du visayaggahaNaM, tatto rAgo vA doso vA // 9 // jAyadi jIvassevaM, bhAvo saMsAracakkavAlammi / idi jiNavarehi bhaNido, aNAdiNidhaNo saNidhaNo vA // 10 // yaH khalu sasArastho, jIvastatastu bhavati pariNAma. / pariNAmAt karma, karmata bhavati gatipu gati. // 8 // gatimadhigatasya deho, dehAdindriyANi jAyante / taistu vipayagrahaNa, tato rAgo vA dvepo vA / / 9 / / jAyate jIvasyaiva, bhAva sasAracakravAle / iti jinavarairbhaNito'nAdinidhana sanidhano vA / / 10 / / jammaM dukkhaM jarA dukkhaM, rogA ya maraNANi ya / aho dukkho hu saMsAro, jattha kIsanti jaMtavo / / 11 / / janma duHkhaM jarA du.kha rogAzca maraNAni ca / aho du.kha. khalu sasAra , yatra klizyanti jantava / / 11 / / 6. karmasUtra jo jeNa pagAreNaM, bhAvo Niyao tamannahA jo tu / mannati kareti vadati va, vipariyAso bhave eso / / 1 / / yo yena prakAreNa, bhAvaH niyataH tam anyathA yastu / manyate karoti vadati vA, viparyAso bhaved epaH / / 1 / / 57. jaM jaM samayaM jIvo Avisai jeNa jeNa bhAveNa / so taMmi taMmi samae, suhAsuhaM baMdhae kammaM // 2 // ya ya samayaM jIvaH, Avizati yena yena bhAvena / saH tasmin samaye, zubhAzubha badhnAti karma // 2 //
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha pa 2-54 19 saMsArIjIvane rAga-dveSa AdinA pariNAma (saMkalpa) hoya che. pariNAmathI karmo baMdhAya che ane kamathI cAreya gatiomAM jIvane janma levo paDe che. janma thavAthI deha ane deha hovAthI IndriyonuM nirmANa thAya che Indriyo viSayone grahaNa kare che tenA kAraNe rAga-dveSa udbhave che. A rIte saMsAracakramAM jIvanuM paribhramaNa cAlatuM rahe che A saMsArane jinezvaroe anAdi-anaMta athavA anAdi-sAMta kahyo che. (je AtmA kadI paNa samakti nahi pAme teno saMsAra anAdi-anata raheze. je samakti pAme che teno saMsAra anAdi-sAMta thaI jAya che kAraNa ke te mokSa pAme che.) papa. janma duHkha che, ghaDapaNa dukha che, rogo ane maraNa paNa duHkha che. are, Akho saMsAra du:kharUpa che, jemAM prANIo dukhathI pIDAtA rahe che. 6. karmasUtra pa6 je padArtha je svarUpano che tenAthI anya svarUpe tene mAnavo, batAvavo ke Acaravo. ene viparyAsa(bhrama) kahevAmAM Ave che. pa7. je je samaye jIvamAM jevA jevA bhAva jAge che te te samaye jIva tevA tevA zubha ke azubha kamoM bAMdhe che.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 58. 59. 60. 61. 62. 63. 64-65. kAyasA vayasA matte, vitte giddhe ya itthisu / duhao malaM saMciNai, sisuNAgu vva maTTiyaM // 3 // kAyena vacasA mattaH, vitte gRddhazca strISu / dvidhA mala sacinoti, zizunAga iva mRttikAm ||3|| na tassa dukkhaM vibhayanti nAio, na mittavaggA na suyA na baMdhavA / ekko sayaM paccaNuhoI dukkhaM, kattArameva aNujAI kammaM ||4|| na tasya vibhajante jJAtayaH, na mitravargA na sutA na vAndhavA / eka: svaya pratyanubhavati duHkhaM, kartAramevAnuyAti karma ||4|| kammaM citi savasA, tassudayammi u paravvasA hoMti / rukkhaM durUhai savaso, vigalai sa paravvaso tatto // 5 // karma cinvanti svavazAH, tasyodaye tu paravazA bhavanti / vRkSamArohati svavaza., vigalati sa paravazaH tataH ||5|| kammavasA khalu jIvA, jIvavasAiM kahiMci kammAI / katthai dhaNio balavaM, dhAraNio katthaI balavaM // 6 // karmavazAH khalu jIvAH, jIvavazAni kutracit karmANi / kutracit dhanika valavAn, dhAraNikaH kutracit valavAn ||6|| kammattaNeNa ekkaM, davvaM bhAvo tti hodi duvihaM tu / poggalapiMDo davvaM, tassattI bhAvakammaM tu // 7 // karmatvena eka, dravyaM bhAva iti bhavati dvividha tu / pudgalapiNDo dravya, tacchaktiH bhAvakarma tu // 7 // jo iMdiyAdivijaI, bhavIya uvaogamappagaM jhAdi / kamme hi so Na raMjadi, kiha taM pANA aNucaraMti // 8 // ya indriyAdivijayI, bhUtvopayogamAtmaka dhyAyati / karmabhi. sa na rajyate, kasmAt taM prANA anucaranti ||8|| nANasAvara NijjaM, daMsaNAvaraNaM tahA / veyaNijjaM tahA mohaM, AukammaM taheva ya ||9|| nAmakammaM ca goyaM ca, aMtarAyaM taheva ya / evameyAI kammAI, aTTheva u samAsao ||10 // samaNasutta For Private Personal Use Only
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha 58. 59 60. 61. 6 2. 63. 64-65. 21 kAyAthI madonmatta ane vANIthI uddhata temaja dhana ane strIomAM ati Asakta mAnavI, aLasiyuM jema baMne bAjuthI mATIthI kharaDAya che tema, baMne bAjuthI (zarIra ane manathI) malina thAya che. sagA-saMbaMdhI, mitro, putro ke bAMdhavo--koI enA du:khamAM bhAga paDAvI rAkatA nathI. e ekalo ja duHkha veThe che, kAraNa ke karma tenA kartAnI pAchaLa ja jAya che. jhADa para caDatI vakhate mANasa potAnI IcchAthI caDe che. paNa paDatI vakhate e paravaza hoya che. ema loko karma bAMdhatI vakhate svataMtra hoya che paNa e karmono udaya thAya tyAre parAdhInapaNe tenuM phaLa temaNe bhogavavuM paDe che. kyAreka leNadAra baLavAna hoya che to kyAreka karajadAra baLavAna hoya che. evI ja rIte kyAreka jIva karmane AdhIna hoya che (bhogavatI vakhate) ane kyAreka karma jIvane AdhIna hoya che (bAMdhatI vakhate) karma, karma tarIke eka prakAranuM che; dravya ane bhAva ema be prakAranu paNa che. dravyakarma eTale karmanAM pudgaloparamANuo ane bhAvakarma eTale e paramANuomA rahelI vikAra utpanna karavAnI rAkti je Indriya Adine vazamAM rAkhIne upayoga arthAt jJAna ane darzananI jAgRta avasthArUpa AtmAnuM dhyAna kare che te karmo vaDe lepAto nathI. evA AtmAne dehamana-prANa kevI rIte vaLage? arthAt tene pharI pharI janma levA paDatA nathI. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, AyuSya, nAma, gotra ane aMtarAya - saMkSepamAM karmanA A ATha prakAro che. For Private Personal Use Only
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 66. 67. 68. 69. 70. samaNasutta jJAnasyAvaraNIya, darzanAvaraNaM tathA / vedanIya tathA moham, AyuH karma tathaiva ca ||9|| nAmakarma ca gotra va, antarAya tathaiva ca / evametAni karmANi, apTaiva tu samAsataH ||10|| paDa - paDihAra-si-majja, haDa-citta-kulAla-bhaMDagArINaM / jaha eesiM bhAvA, kammANaM vi jANa taha bhAvA // 11 // paTa - pratihArAsi - madya - haDi - citra - kulAla - bhANDAgAriNAm / yathA eteSA bhAvA, karmaNAm api jAnIhi tathA bhAvAn ||11|| 7. mithyAtvasUtra hA ! jaha mohiyamaiNA, suggaimaggaM ajANamANeNaM / bhIme bhavatAre, suciraM bhamiyaM bhayakarammi // 1 // hA yathA mohitamatinA, sugatimArgamajAnatA / bhIme bhavakAntAre, sucira bhrAnta bhayakare ||1|| micchattaM vedato jIvo, vivarIyadaMsaNo hoi / dhammaM rocedi hu, mahuraM pi rasaM jahA jarido // 2 // mithyAtva vedayan jIvo, viparItadarzano bhavati / na ca dharma rocate hi, madhura rasa yathA jvarita // 2 // micchattapariNadappA, tivvakasAeNa suThu AviTTho / jIvaM dehaM ekkaM, maNNaMto hodi bahirappA // 3 // mithyAtvapariNatAtmA, tIvrakaSAyena suSThu AviSTa / jIva dehameka, manyamAna bhavati vahirAtmA ||3|| jo jahavAyaM na kuNai, micchAdiTThI tao hu ko anno / vaDDhai yamicchattaM parassa saMkaM jaNemANo ||4|| yo yathAvAdaM na karoti, mithyAdRSTiH tataH khalu kaH anyaH / vardhate ca mithyAtva, parasya zakAM janayamAnaH ||4|| For Private Personal Use Only
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha 23 A ATha kamano svabhAva anukrame paDado, dvArapALa, madha copaDelI talavAra, dArU, beDI, citra kAra, kuMbhAra ane bhaDArI jevo che. 7. mithyAtvasUbA are ! sugatinA mArgathI ajANa ane mUDhamati evo huM ghora-bhayAnaka bhavATavImAM keTaluM badhuM rakhaDyo? tAvavALA mANasane mIThI vastu nathI bhAvatI tema, mithyAtvane AdhIna vyaktinuM darzana viparIta banI jAya che - tene dharma paNa gamato nathI tIvra kaSAya nA AvezavALI ane mithyASTiyukta AtmA deha ane AtmAne eka samaje che e bahirAtmA kahevAya (siddhAMtanI vAto karanAra paNa) siddhAMta anusAra vartana nahi karanAra vyakti karatAM moTo mithyAdaSTi bIjo koNa hoI zake?(potAnA AcaraNathI)anyanA manamAM zaMkA utpanna karIne e AtmA mithyAtvane uttejana Apato rahe che.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 71. 72. 73. 74. 8. rAgaparihArasUtra rAgo ya doso vi ya kammabIyaM, kammaM ca mohappabhavaM vayaMti / kammaM ca jAImaraNassa mUlaM, dukkhaM ca jAImaraNaM vayaMti // 1 // rAgazca dvepo pi ca karmavIja, karma ca mohaprabhava vadanti / karma ca jAtimaraNasya mUlam, duHkha ca jAtimaraNa vadanti / / 1 / / na vi taM kuNai amitto, suThu vi ya virAhio samattho vi / jaM do vi aniggahiyA, karaMti rAgo ya doso ya // 2 // neva tat karoti amitra, suSvapi ca virAddha. samartho'pi / yad dvAvapi anigRhItau, kuruto rAgazca dveSazca / / 2 / / na ya saMsArammi suhaM, jAijarAmaraNadukkhagahiyassa / jIvassa asthi jamhA, tamhA mukkho uvAdeo // 3 // na ca sasAre sukha, jAtijarAmaraNadu khagRhItasya / jIvasyAsti yasmAt, tasmAd mokSaH upAdeyaH / / 3 / / taM jai icchasi gaMtuM, tIraM bhavasAyarassa ghorassa / to tavasaMjamabhaMDaM, suvihiya! giNhAhi tUraMto // 4 // tad yadIcchasi gantuM, tIra bhavasAgarasya ghorasya / tarhi tapa.sayamabhANDa, suvihita ! gRhANa tvaramANa / / 4 / / bahubhayakaradosANaM, sammattacarittaguNaviNAsANaM / na hu vasamAgaMtavvaM, rAgaddosANa pAvANaM // 5 // vahubhayaMkaradopayo , samyaktvacAritraguNavinAzayo / na khalu vazamAgantavya, rAgadveSayo pApayo / / 5 / / kAmANugiddhippabhavaM khu dukkhaM, savvassa logassa sadevagassa / jaM kAiyaM mANasiyaM ca kiMci, tassaMtagaM gacchai vIyarAgo // 6 // kAmAnugRddhiprabhavaM khalu duHkha, sarvasya lokasya sadevakasya / yat kAyikaM mAnasikaM ca kiJcit, tasyAntaka gacchati vItarAga. / / jeNa virAgo jAyai, taM taM savAyareNa karaNijja / muccai hu sasaMvegI, aNaMtavA hAi asaMvegI // 7 // yena virAgo jAyate, tattat sarvAdareNa karaNIyam / mucyate eva sasavega., anantaka. bhavati asavegI / / 7 / / 75. 76. 77.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. rAgaparihArasUtra rAga ane dveSa karmanAM bIja che ane moha paNa karmanuM mULa che. karma janma-maraNanuM mULa che ane janma maraNa eja kharuM duHkha che. niraMkuza evA rAga ane dveSa ApaNuM jeTaluM bUruM kare che eTaluM game teTalo chaMcheDAyelo ane baLavAna zatru paNa. nathI karI zakato janma-jarA-maraNanA duHkhathI gherAyelA jIvane saMsAramAM sukha che ja nahiM; AthI ja mokSa pasaMda karavA yogya Thare bhayaMkara bhavasAgarane pAra karavAnI IcchA hoya to te sujJa ba dhu! tapa ane saMyamarUpI naukA jaladI meLavI le. ghaNA doSa thI bharelA, sakhyatva ane cAritranA guNono nAza karanArA, pAparUpa evA rAga-dveSane kadI paNa vaza thavuM nahi devo sahita jagatanA sarva jIvone kAmabhoganI satata abhilASAmAMthI udbhavatuM je kAyika ane mAnasika dukha bhogavavuM paDe che, teno vItarAgIne mATe aMta AvI. jAya che. je je prakAre vairAgya vRddhi pAme che te upAya karavA. virAgI chUTe che; rAgI potAnA baMdhanono aMta ANI zakato nathI. 77.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaNasud 78. 79. 8 . 85. evaM sasaMkappavikappaNAsu, saMjAyaI samayamuvaTThiyassa / atthe ya saMkappayao tao se, pahIyae kAmaguNesu taNhA // 8 // eva svasakalpavikalpanAsu. sajAyate samatopasthitasya / arthAzca saMkalpayatastasya, prahIyate kAmaguNeSu tRNNA // 8 // annaM imaM sarIraM, anno jIva tti nicchiymiio| dukkhaparIkesakaraM.chida mamattaM sarIrAo // 9 // anyadida zarIra, anyo jIva iti nizcayamatikaH / du.khapariklezakara, chindhi mamatvaM zarIrAt // 9 // kammAsavadArAI, nibhiyavvAiM iMdiyAiM ca / haMtavvA ya kasAyA, tivihaM tiviheNa mukkhatthaM // 10 // karmAsravadvArANi, niroddha vyAnIndriyANi ca / hantavyAzca kapAyAstrividhatrividhena mokSArtham / / 10 / / bhAve viratto maNuo visogo, eeNa dukkhohaparaMpareNa! na lippaI bhavamajhe vi saMto, jaleNa vA pokkhariNIpalAsaM // 11 // bhAve virakto manujo vizokaH, etayA du.khaughaparamparayA / na lipyate bhavamadhye'pi sana, jaleneva puSkariNIpalAzam / / 11 / / 9. dharmasUtra dhammo maMgalamukkiTTha ahisA saMjamo tavo / devA vi taM namasaMti jassa dhamme sayA maNo // 1 // dharmaH magalamutkRSTa, ahisA sayama tapa / devA. api ta namasyanti, yasya dharma sadA mana // 1 // dhammo vatthusahAvo, khamAdibhAvo ya dasaviho dhammo / rayaNattayaM ca dhammo, jIvANaM rakkhaNaM dhammo // 2 // dharma. vastusvabhAva , kSamAdibhAva. ca dazavidhaH dharmaH / ratnatraya ca dharmaH, jIvAnA rakSaNa dhrmH||2|| uttamakhamamaddavajjava-saccasauccaM ca saMjamaM ceva / tavacAgamakiMcaNhaM bamha idi dasaviho dhammo // 3 // uttamakSamAmArdavArjava-satyazaucaM ca sayamaH caiva / tapastyAga. AkiJcanya, brahma iti dazavidha. dharma. // 3 // 83. 84.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAAtamukha 27 78. samatAmAM sthita puruSanA saMkalpa-vikalpono nAza thAya che ane je padArthono saMkalpa tene thAya che temAM paNa viSaya saMbaMdhI tRSNA vadhune vadhu kSINa thatI jAya che. 79. zarIra bhinna che, AtmA bhinna che e paramasatyanA bodha vaDa dehanuM duHkhadAyaka ane kalezajanaka mamatva dUra karI. mokSanI upalabdhi mATe, mana-vacana-kAyA dvArA karaNakarAvaNa-anumodana ema traNe prakAre Azrava dvArone roko, Indriyone vazamAM rAkho tathA kaSAyone khatama karo. aMtarathI virakta manuSya zokathI mukta banI jAya che. kamaLanuM pAMdaDuM pANImAM hovA chatAM pANIthI bhIMjAtuM nathI ema saMsAramAM rahevA chatAM evA manuSyane du:khonI paraMparA asara karatI na thI 9. dharmasUtrA dharma utkRSTa maMgaLa che, ahisA sayama ane tapa e ja dharma che. jenuM mana sadA dharmamAM lIna rahe che tene devo paNa name che vastuno svabhAva e dharma. kSamA vagere daza guNo e dharma che; ratnatrayane paNa dharma kahI zakAya ane jIvanI rakSA-ahisAne paNa dharmanI vyAkhyA gaNI zakAya. parama kSamA, parama mRdutA(mArdava), parama RjutA(Arjava), parama satya, parama zauca, parama saMyama, parama tapa, parama tyAga, parama AkiMcanya, parama brahmacarya-A daza uttama guNo e ja dharma che
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 85. 86. 87. 88. 89. 90. 91. koheNa jo Na tappadi, sura-Nara- tiriehi kIramANe vi / uvasagge vi raudde, tassa khamA NimmalA hodi // 4 // krodhena yaH na tapyate, suranaratiryagbhiH kriyamANe'pi / upasarge api raudre, tasya kSamA nirmalA bhavati ||4|| khammAmi savvajIvANaM, savve jIvA khamaMtu me / mattI me savvabhUdesu, veraM majjhaM Na keNa vi // 5 // kSame sarvajIvAn, sarve jIvAH kSamantAM mama / maitrI me sarvabhUteSu, vairaM mama na kenApi ||5|| jara kiMci pamAeNaM, na suThu bhe vaTTiyaM mae puvviM / taM bhe khAmemi ahaM, nissallo nikkasAo a ||6|| yadi kiJcit pramAdena, na suSThu yuSmAbhiH saha vartitaM mayA pUrvam / tad yuSmAn kSamayAmyahaM niHzalyo niSkaSAyazca ||6|| kularUvajAdibuddhisu, tavasudasIlesu gAravaM kiMci / jo gavi kuvvadi samaNo, maddavardhammaM have tassa ||7|| kularUpajAtivuddhiSu, tapaH zrutazIleSu gaurava kiJcit / ya. naiva karoti zramaNaH, mArdavadharmo bhavet tasya ||7|| jo avamANakaraNaM, dosaM pariharai NiccamAutto / so NAma hodi mANI, Na du guNacatteNa mANeNa // 8 // yo'pamAnakaraNa, doSa pariharati nityamAyukta / so nAma bhavati mAnI, na guNatyaktena mAnena ||8|| 1 samaNasutta se asaI uccAgoe asaI nIAgoe, no hINe no airitte / no'pIha iti saMkhAe, ke goyAvAI ke mANAvAI ? ||9|| sa' asakRduccairgotraH asakRnnIcairgotra, no hInaH no atirikta. / na spRhayet iti sakhyAya, ko gotravAdI ko mAnavAdI ? ||9| jo ciMtei Na vaMkaM, Na kuNadi vaMkaM Na jaMpade vaMkaM / Naya govadi NiyadosaM, ajjava-dhammo have tassa // 10 // yaH cintayati na vakra, na karoti vakraM na jalpati vakram / na ca gopayati nijadoSam, ArjavadharmaH bhavet tasya ||10|| For Private Personal Use Only
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha 29 85 devo-manuSyo-tiryaMco dvArA game evA bhayaMkara upadravo. thAya te chatAM krodha na kare te AtmAmAM nirmala kSamAdharma che ema samajavuM. huM sarva jIvone kSamA karuM chuM. sarve jIvo mane kSamA Ape. sarva prANIo pratye mane maitrIbhAva che, koInAya pratye mane vera nathI. pramAdanA kAraNe pUrve meM tamArI sAthe jo koI anucita vyavahAra karyo hoya to, zalya ane kaSAyathI mukta banI, huM tenI kSamA yAcuM chuM. je zramaNa kula, rUpa, jAti, buddhi, tapa, zrata, zIlA vagereno garva karato nathI te uttama mArdava(namratA) dharmane pAmelo che ema samajavuM. apamAna thavAnA kAraNarUpa durguNa thI je sAvadhAnapaNe dUra rahe che te sAcI mAnArha che. guNa na hovA chatAM garva karavAthI mAnAI thavAtuM nathI. A. AtmA anekavAra uccagotramAM ane anekavAra nIca gotramAM janma laI cUkyo che, paraMtu eTalAthI te nathI hIna banI jato ke nathI ucca thaI jato mATe koInI abhilASA na karavI. A samajyA pachI koNa gotravAdI bane ? koNa mAnavAdI bane? je kuTila vicAra nathI karato, kuTila kArya nathI karato, kuTila vacana nathI bolato, je potAnA doSane chUpAvato nathI evo AtmA Arjava (saraLatA) dharmane pAmyo che ema samajavuM. 91.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 92. 93. 94. 95. 96. 97. 98. parasaMtAvayakAraNa- vayaNaM, mottUNa saparahidavayaNaM / jo vadadi bhikkhu turiyo, tassa du dhammo have saccaM // 11 // parasatApakakAraNa-vacanaM, muktvA svaparahitavacanam / yaH vadati bhikSuH turIyaH, tasya tu dharmaH bhavet satyam ||11|| mosassa pacchA ya puratthao ya, paogakAle ya duhI duraMte / evaM adattANi samAyayaMto, rUve atitto duhio aNisso // 12 // mRSAvAkyasya pazcAcca purastAcca, prayogakAle ca duHkhI durantaH / evamadattAni samAdadAna, rUpe'tRpto duHkhito'nizra. ||12|| patthaM hidayANiTTha pi, bhaNNamANassa sagaNavAsissa / kaDugaM va osahaM taM mahuravivAyaM havai tassa // 13 // pathyaM hRdayAniSTamapi, bhaNamAnasya svagaNavAsinaH / kaTukamivauSadhaM tat, madhuravipAka bhavati tasya ||13|| vissasaNijjo mAyA va, hoi pujjo guru vva loassa / sayaNu vva saccavAI, puriso savvassa hoi pio ||14|| vizvasanIyo mAteva bhavati pUjyo gururiva lokasya / svajana iva satyavAdI, puruSaH sarvasya bhavati priyaH ||14|| saccammi vasadi tavo, saccammi saMjamo taha vase sesA vi guNA / saccaM NibaMdhaNaM hi ya, guNANamudadhIva macchANaM ||15|| satye vasati tapaH, satye saMyamaH tathA vasanti zeSA api guNA 1 satya nivandhana hi ca, guNAnAmudadhiriva matsyAnAm ||15| jahA lAho tahA loho, lAhA loho pavaDDhaI / domAsakayaM kajjaM, koDIe vi na niTThiyaM ||16|| yathA lAbhastathA lobhaH, lAbhAllobhaH pravardhate / dvimASakRtaM kArya, koTyA'pi na niSThitam ||16|| samaNasutta suvaNNaruppassa u pavvayA bhave, siyA hu kelAsasamA asaMkhayA / narassa luddhassa na tehi kiMci, icchA hu AgAsasamA aNantiyA / / 17 // suvarNarupyasya ca parvatA bhaveyuH syAt khalu kailAsasamA asaMkhyakAH / narasya lubdhasya na taiH kiJcit, icchA khalu AkAzasamA anantikA / / For Private Personal Use Only
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha 31 9 2 anyane pIDA thAya evAM vacanono tyAga karI, ane hitakArI hoya evAM vacano je bole che te satyadharmane pAmyo che ema jANavuM. khoTuM bolatA pahelA, khoTuM bolyA pachI ane khoTuM bolatI vakhate mANasa duHkhI ane becena hoya che. e ja rIte corI karanAro ane rUpadarzanano lobhI AtmA paNa du:khI ane asthira rahe che. manane apriya lAge evI hitakara vAta sAMbhaLavI paDe to, gurukulavAsamAM rahenArA munine mATe e kaDavI davAnI jema madhura phaLa ApanArI bane che. satyabhASI vyakti, mAtAnI jema vizvAsapAtra, gurunI jema pUjya ane svajananI jema saune priya bane che. satyamAM tapa che, satyamAM sayama che, ane bIjA badhA guNo paNa satyamAM che. mAchalAMone mATe sAgara AdhAra che tema satya sarva guNono AdhAra che lAbha vadhAre, to lobha vadhAre lAbhathI lobha vadhe che. be mAzA sonAthI je kArya thaI jAya tema hatuM te karoDo sonAmahorothI paNa na thayuM. (be mAzA sonuM mAgavA AvelA brAhmaNaputrane rAjAe vadhu mAgavA kahyuM to tenI mAMgaNI vadhatI vadhatI rAjya mAgavA sudhI pahoMcI gaI hatI.) sonAnA ane cAMdInA himAlaya jevA asaMkhya parvato hoya to paNa lobhI manuSyane saMtoSa thaze nahi; kAraNa ke IcchAo AkAza jevI anaMta che. 98
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaNajItta 100. 101. 102. jahA ya aMDappabhavA balAgA, aMDaM balAgappabhavaM jahA ya / emeva mohAyayaNaM khu taNhA, mohaM ca taNhAyayaNaM vayaMti // 18 // yathA ca aNDaprabhavA balAkA, aNDa valAkAprabhava yathA ca / evameva mohAyatana khalu tRNNA, moha ca tRSNAyatanaM vadanti / / 18 / / samasaMtosajaleNaM, jo dhovadi tivva-lohamala-puMjaM / bhoyaNa-giddhi-vihINo, tassa sauccaM have vimalaM // 19 // samasantoSajalena, yaH dhovati tIvralobhamalapuJjam / bhojanagRddhivihInaH, tasya zaucaM bhavet vimalam / / 19 / / vaya-samidi-kasAyANaM, daMDANaM taha iMdiyANa paMcaNDaM / dhAraNa-pAlaNa-Niggaha-cAya-jao saMjamo bhaNio // 20 // vratasamitikapAyANA, daNDAnAM tathA indriyANA paJcAnAm / dhAraNa-pAlana-nigraha-tyAgajayAH saMyamo bhaNitaH / / 20 / / visayakasAya-viNiggahabhAvaM, kAUNa jhANasajjhAe / jo bhAvai appANaM, tassa tavaM hodi NiyameNa // 21 // viSayakaSAya-vinigrahabhAva, kRtvA dhyAnasvAdhyAyAn / ya. bhAvayati AtmAnaM, tasya tapaH bhavati niyamena / / 21 / / NivvedatiyaM bhAvai, mohaM caiUNa savvadavvesu / jo tassa have cAgo, idi bhaNidaM jiNavariMdehi / / 22 / / nivedatrika bhAvayati, moha tyaktvA sarvadravyeSu / yaH tasya bhavati tyAgaH, iti bhaNita jinavarendrai . // 22 // je ya kaMte pie bhoe, laddhe vi piTikuvvai / sAhINe cayai bhoe, se hu cAi tti vuccaI // 23 // yaH ca kAntAn priyAn bhogAn, labdhAna vipRSThIkaroti / svAdhInAn tyajati bhogAn, sa hi tyAgI iti ucyate / / 23 / / houNa ya NissaMgo, NiyabhAvaM Niggahittu suhaduhadaM / NideNa du vaTTadi, aNayAro tassA''kiMcaNNaM // 24 // bhUtvA ca nissagaH, nijabhAvaM nigRhya sukhaduHkhadam / nirdvandvena tu vartate, anagAraH tasyA''kiJcanyam / / 24 / / 103. 104. 105.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha 33 99. jema IDAmAMthI bataka janme che ane batakamAM thI IDuM, ema tRSNAmAMthI moha utpanna thAya che ane mohamAMthI tRSNA. 1 00. 1 01. samatA ane saMtoSanA jaLa vaDe je tIvra lobharUpI melane dhoI nAkhe che, bhojananI paNa lAlasA jene rahI. nathI evA AtmAne nirmaLa zauca dharma prApta thayo che ema samajavuM vratonuM pAlana, dareka kAmamAM sAvadhAnI, kaSAyono nigraha, karmabaMdhana karAve evI kAyika-vAcika-mAnasika kriyAno tyAga, Indriyo para kAbU-e saMyama dharma che. (kaSAya AtmAne malina karanArA manobhAva. krodha-mAna-mAyA-lobha e cAra kaSAya kahevAya che.) viSayomAM jatI Indriyono tathA manamAM UThatA kaSAyono. nigraha karIne, dhyAna ane svAdhyAya dvArA je vyakti potAnA AtmAne keLave che te tapadharmayukta che ema samajavuM. sarva padArthomAM thI A sakti dUra karIne saMsAra, zarIra ane bhogo-e traNeya upara je vairAgyano abhyAsa kare te AtmA tyAgadharma pAmyo che ema samajavuM. 1 0 2. 103 104. je vyakti suMdara ane priya evA bhogo maLatA hoya chatAM tenI sAme na jue ane svAdhIna hoya evA sukhono paNa tyAga kare te kharo tyAgI kahevAya 10pa. sarva parigrahane choDI, sukha-du:khane utpanna karanAra potAnA mananA bhAvone aMkuzamAM laI, "mAruM-tAruM' jevA dvandrothI alipta rahIne je vicAre che te muni AkiMcanyadharmayukta che ema samajavuM.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 samaNasutta 106. ahamikko khalu suddho, daMsaNaNANamaio sadA'rUvI / Na vi asthi majjha kiMci vi, aNNaM paramANumittaM pi // 25 // ahameka khalu zuddhA, darzanajJAnamaya sadA'rUpI / nApyasti mama kiJcidapyanyat paramANumAtramapi / / 25 / / 107-108. suhaM vasAmo jIvAmo, jesiM No natthi kiMcaNa / mihilAe DajjhamANIe, na me Dajjhai kiMcaNa // 26 // cattaputtakalattassa, nivvAvArassa bhikkhuNo / piyaM na vijjaI kiMci, appiyaM pi na vijjae // 27 // sukha vasAmo jIvAma , yepAm asmAka nAsti kiJcana / mithilAyAM dahyamAnAyA, na me dahyate kiJcana // 26 // tyaktaputrakalatrasya, nirvyApArasya bhikssoH| priya na vidyate kiJcit, apriyamapi na vidyate / / 27 / / 109. jahA pommaM jale jAyaM, novalippai vAriNA / evaM alittaM kAmehiM, taM vayaM bUma mAhaNaM // 28 // yathA padma jale jAta, nopalipyate vAriNA / evamaliptaM kAmai., ta vayaM brUmo brAhmaNam // 28 // dukkhaM hayaM jassa na hoi moho, moho hao jassa na hoi taNhA / taNhA hayA jassa na hoi loho, loho hao jassa na kiNcnnaaii||29|| du.kha hata yasya na bhavati mohaH, moho hato yasya na bhavati tRSNA / tRSNA hatA yasya na bhavati lobha , lobho hato yasya na kinycn||29|| 111 jIvo baMbha jIvammi, ceva cariyA havijja jA jadiNo / taM jANa baMbhaceraM, vimukkaparadehatittissa // 30 // jIvo brahma jIve, caiva caryA bhavet yA yate. / tad jAnIhi brahmacarya, vimukta-paradehatRpteH / / 30 / / 112. savvaMgaM pecchaMto, itthINaM tAsu muyadi dubbhAvaM / so bamhacerabhAvaM, sukkadi khalu duddharaM dharadi // 31 // sarvAga prekSamANaH strINAM tAsu muJcati durbhAvam / sa brahmacaryabhAvaM, sukRtI khalu durdharaM dharati / / 31 / / 110.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha 35 darzana-jJAnamaya, arUpI evo huM sadA ekAkI ja chuM. paramANu jeTalI paNa anya koI vastu mArI nathI 107-108 amAruM kahI zakAya evuM kazuM jenI pAse che nahi evA ame sukhethI rahIe chIe, sukhethI jIvIe chIe. mithilAnagarI baLatI hoya to temAM amAruM kaMI baLatuM nathI. putra ane patnI Adino tyAga karanAra ane jene koI vyavasAya nathI evA muni mATe koI vastu priya nathI, koI vastu apriya nathI. 109. pANImAM janmeluM kamaLa pANIthI bhIMjAtuM nathI tema ja vyakita (kramabhogonI vacce rahetI hovA chatAM) kAmabhogothI. lepAtI nathI tene ame brAhmaNa kahIe chIe. 1.10. jene moha nathI tene duHkha nathI; jeNe tRSNAno nAza karyo teNe mohano nAza karyo, jeNe lobhane dUra karyo teNe tRSNAne dUra karI ane jeNe saMgraha tajyo teNe lobhane jyo. 11. 1. brahma eTale AtmA. deha ane paranI AsaktithI mukta muni brahmane arthe je AcaraNa kare tene brahmacarya kahe che. 11 2. nArInA suMdara aMgo daSTi samakSa AvavA chatAM je potAnA cittamAM malinabhAva anubhavato nathI e dhanya AtmA kaThina brahmacaryabhAvane dhAraNa karanAro che ema jANavuM.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaNAM 113. jaukuMbhe joiuvagUDhe, Asubhitatte nAsamuvayAi / evitthiyAhi aNagArA, saMvAseNa nAsamuvayaMti // 32 // jatukumbho jyotirupagUDha. Azcabhitapto nAzamupayAti / evaM strIbhiranagArA, saMvAsena nAzamupayAnti // 32 // 114. ee ya saMge samaikkamittA, suduttarA ceva bhavaMti sesA / jahA mahAsAgaramuttarittA, naI bhave avi gaMgAsamANA // 33 // etAzca sagAn samatikramya, sudustarAzcaiva bhavanti zepAH / yathA mahAsAgaramuttIrya, nadI bhavedapi gaMgAsamAnA / / 33 / / 115. jaha solarakkhayANaM, purisANaM NididAo mahilAo / taha sIlarakkhayANaM, mahilANaM kiMdidA purisA // 34 // yathA zIlarakSakANAM, purupANA ninditA bhavanti mahilAH / tathA zIlarakSakANA, mahilAnAM ninditA bhavanti puruSAH ||34|| 116. kiM puNa guNasahidAo, itthIo atthi vitthaDajasAo / NaralogadevadAo, devehiM vi vaMdaNijjAo // 35 // ki punaH? guNasahitAH, striya. santi vistRtayazasaH / naralokadevatA devairapi vandanIyA. ||35 / / 117. tellokkADaviDahaNo, kAmaggI visayarukkhapajjalio / jovvaNataNillacArI, jaM Na Dahai so havai dhaNNo // 36 // trailokyATavidahana, kAmAgnirviSayavRkSaprajvalita / yauvanatRNasacaraNacaturaH, yaM na dahati sa bhavati dhanyaH / / 36 / / 118. jA jA vaccaI rayaNI, na sA paDiniyattaI / ahammaM kuNamANassa, aphalA janti rAio // 37 // yA yA vrajati rajanI, na sA pratinivartate / adharma kurvANasya, aphalAH yAnti rAtraya. ||37 / /
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha 37 113. agninI samIpa rahelo lAkhano ghaDo jaladIthI garama thaI pIgaLI jAya che evI ja rIte strInA nikaTa sahavAsathI muninA saMyamano paNa nAza thAya che. 114. je sAdhaka-sAdhikA viSayAsaktine pele pAra pahoMcI jAya che tene mATe bAkInI Asaktio oLagAvI sahelI banI jAya che; jema mahAsAgara pAra karanArane gaMgA jevI moTI nadIo pAra karavI sahelI banI jAya che, tema. 1 15. zIlanA rakSaNamAM sAvadhAna rahevA mATe puruSanI sAme jema strIone nidanIya rUpe varNavAmAM Ave che, tevI ja rIte zIladhAraka strIo mATe puruSo paNa eTalA ja nidanIya samajI levA joIe. jagatamAM evI guNa saMpanna strIo paNa che ke jeno yaza sarvatra phelAyelo che, je manuSyalokanI devatAo samAna che, ne je devone paNa vadanIya che 117 kAmAgni viSayarUpI vRkSamAMthI pragaTe che, yauvanarUpI ghAsa eno cAro che; traNa lokarUpI vanane bALavAnI zakti dharAvato e agni jene bALato nathI te puruSane (ane te nArIne dhanya che 118. je rAta vItI gaI te pAchI AvavAnI nathI, adharma AcaranArAono samaya vyartha vahI jAya che.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 samaNasud 119-120. jahA ya tiNNi vaNiyA, mUlaM ghettUNa niggayA / ego'ttha lahaI lAhaM, ego mUleNa Agao // 38 // ego mUlaM pi hArittA, Agao tattha vANio / vavahAre uvamA esA, evaM dhamme viyANaha // 39 // yathA ca trayo vaNija., mUla gRhItvA nirgatA. / eko'tra labhate lAbhama, eko mUlena AgataH ||38 / / eka mUlam api hArayitvA, Agatastatra vANija. / vyavahAre upamA eSA, evaM dharme vijAnIta / / 39 / / 121. appA jANai appA, jahaDio appasakkhio dhammo / appA karei taM taha, jaha appasuhAvao hoi / / 40 // AtmAnaM jAnAti AtmA, yathAsthita AtmasAkSiko dharmaH / AtmA karoti taM tathA, yathA AtmasukhApako bhavati / / 4 / / 122. 10. saMyamasUtra appA naI veyaraNI, appA me kUDasAmalI / appA kAmaduhA gheNU, appA me naMdaNaM vaNaM // 1 // AtmA nadI vaitaraNI, AtmA me kUTazAlmalI / AtmA kAmadudhA dhenuH, AtmA me nandanaM vanam / / 1 / / 123. appA kattA vikattA ya, duhANa ya suhANa ya / appA mittamamittaM ca, duppaTThiya suppaTTio // 2 // AtmA kartA vikartA ca, duHkhAnAM ca sukhAnA ca / AtmA mitramamitram ca, duSprasthitaH suprasthitaH / / 2 / / 124. egappA ajie sattU, kasAyA indiyANi ya / te jiNittu jahAnAyaM, viharAmi ahaM muNI ! // 3 // eka AtmA'jita. zatru., kapAyA indriyANi ca / tAn jitvA yathAnyAyaM, viharAmyaha mune ! / / 3 / /
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha 1 19-1 20 39 traNa vepArIo sarakhI mUDI laIne nIkaLyA eke napho karyo, bIjo muddala laIne pAcho Avyo, trIjo vepArI mULa rakama gumAvIne pAcho pharyo. evuM ja dharma viSe paNa samajavuM. 1 21. AtmA AtmAne jANe che AtmasAkSIe karAto dharma sAco che dharma evI rIte Acaravo ke jethI ApaNA potAnA mATe e sukhadAyaka nIvaDe. 10. saMyamasUtra 1 2 2 AtmA ja vaitaraNI nadI che, AtmA ja kRzAlmalI vRkSa che AtmA ja kAmadhenuM che ane AtmA ja naMdanavana (AtmA ja narka che, AtmA ja svarga che vaitaraNI nadI ane kRzAlmalI vRkSa narkamAM AvelAM kahevAya che, kAmadhenu gAya ane nadanavana svargamAM AvelA kahevAya che.) AtmA ja sukha-du:khano kartA che ane sukhadu:khano bhoktA che. sanmArge cAlanAro AtmA pote potAno mitra che, unmArge cAlanAro AtmA pote potAno zatru che. 1 2 3. 1 24. eka to na jItAyelo AtmA ApaNo zatru che, bIjA, na jItAyelA kaSAya ane na jItAyelI Indriyo ApaNA kharA zatru che he munivara! e badhAMne jItI laIne huM yathAyogyapaNe vicAruM chuM.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 samaNasutta 125. 126. jo sahassaM sahassANaM, saMgAme dujjae jiNe / egaM jiNejja appANaM, esa se paramo jao // 4 // yaH sahasra sahasrANA, sagrAme durjaye jayet / ekaM jayedAtmAnam, eSa tasya paramo jayaH / / 4 / / appANameva jujjhAhi, kiM te jujjheNa bajjhao / appANameva appANaM, jaittA suhamehae // 5 // AtmAnameva yodhayasva, ki te yuddhena bAhyata. / AtmAnameva AtmAnaM, jitvA sukhamedhate / / 5 / / appA ceva dameyavvo, appA hu khalu duddamo / appA daMto suhI hoi, assi loe parattha ya // 6 // AtmA caiva damitavyaH, AtmA eva khalu durdamaH / AtmA dAntaH sukhI bhavati, asmilloke paratra ca // 6 // varaM me appA daMto saMjameNa taveNa ya / mA'haM parehiM dammato, baMdhaNehiM vahehi ya // 7 // vara mayAtmA dAnta., saMyamena tapasA ca / mA'ha parairdamyamAna., bandhanairvadhaizca / / 7 / / 127. 128. 129. 130. egao viraI kujjA, egao ya pavattaNaM / asaMjame niyattiM ca, saMjame ya pavattaNaM // 8 // ekato virati kuryAt ekatazca pravartanam / asayamAnivRtti ca, sayame ca pravartanam / / 8 / / rAge dose ya do pAve, pAvakamma-pavattaNe / je bhikkhU saMbhaI niccaM, se na acchai maMDale / / 9 / / rAgo dveSa. ca dvau pApau, pApakarmapravartakau / / yo bhikSu ruNadri nitya, sa na Aste maNDale / / 9 / / nANeNa ya jhANeNa ya, tavobaleNa ya balA nirubhaMti / iMdiyavisayakasAyA, dhariyA turagA va rajjUhiM // 10 // jJAnena ca dhyAnena ca, tapobalena ca balAnnirudhyante / indriyaviSayakapAyA, dhRtAsturagA iva rajjubhiH / / 10 / / 131.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha 1 25. 41 koI vyakti yuddhamAM hajAro mahAna yoddhAone ekalo jItI le tenA karatAM paNa koI vyakti potAnI jAtane jItI le e vijaya moTo che. 1 2 6 bahAranI laDAIthI zuM vaLaze? potAnI jAta sAthe ja laDa. pote potAne jItIe to ja sAcuM sukha maLe che. 1 27. potAnI jAtane ja tAbe karavI joIe. Atmavijaya sauthI agharo che. jAtane jItanArA A lokamAM ane paralokamAM sukhI thAya che. 1 28. huM mArI jAte tapa ane saMyama vaDe mArA para kAbU meLavuM e ja sAruM che. vadha ane baMdhana jevI zikSAo vaDe bIjAo mane kAbUmAM le e ThIka nahi. 1 29. eka vastuthI nivRtta thavA jevuM che ane bIjI eka vastumAM pravRtti karavA jevI che. asaMyamathI nivRtti karavI ane saMyamamAM pravRtti karavI 1 30. rAga ane dveSa nAmanA be pApa ja anya pApakAryamAM ApaNane dorI jAya che. je muni A baMneno sadAne mATe kSaya kare che te saMsAracakramAM raheto nathI. 1 31. jevI rIte lagAma vaDe azvane rokavAmAM Ave che tema jJAna, dhyAna ane tapanA AdhAre Indriyo, viSayo tathA kaSAyono nigraha karI zakAya che.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 samaNasutta 132. 133. uvasAmaM puvaNItA, guNamahatA jiNacarittasarisaM pi / paDivAteti kasAyA, kiM puNa sese sarAgatthe // 11 // upazamam apyupanItA, guNamahAntaM jinacaritrasadRzamapi / pratipAtayanti kaSAyAH, kiM punaH zeSAn sarAgasthAn / / 11 / / iha uvasaMtakasAo, lahai aNaMtaM puNo vi paDivAyaM / na hu bhe vIsasiyavvaM, theve vi kasAyasesammi // 12 // iha upazAntakaSAyo, labhate'nantaM punarapi pratipAtam / na hi yuSmAbhirvizvasitavyaM stoke'pi kaSAyazeSe / / 12 / / aNathovaM vaNathovaM, aggIthovaM kasAyathovaM ca / na hu bhe vIsasiyavvaM, thovaM pi hu taM bahu hoi // 13 // RNastokaM vraNastokam, agnistokaM kaSAyastoka ca / na hi bhavadbhirvizvasitavya, stokamapi khalu tad bahu bhavati / / 13 / / koho pII paNAsei, mANo viNayanAsaNo / mAyA, mittANi nAsei, loho savvaviNAsaNo // 14 // krodhaH prItiM praNAzayati, mAno vinayanAzanaH / mAyA mitrANi nAzayati, lobhaH sarvavinAzanaH ||14|| 134. 136. 137. uvasameNa haNe kohaM, mANaM maddavayA jiNe / mAyaM ca'jjavabhAveNa, lobhaM saMtosao jiNe // 15 // upazamena hanyAt krodhaM, mAnaM mArdavena jayet / mAyA ca ArjavabhAvena, lobha santoSato jayet / / 15 / / jahA kumme saaMgAI, sae dehe samAhare / evaM pAvAI mehAvI, ajjhappeNa samAhare // 16 // yathA kUrmaH svAgAni, svake dehe samAharet / evaM pApAni medhAvI, adhyAtmanA samAharet / / 16 / / se jANamajANaM vA, kaTTuM Ahammi payaM / saMvare khippamappANaM, bIyaM taM na samAyare // 17 // sa jAnan ajAnan vA, kRtvA adhArmikaM padam / saMvaret kSipramAtmAna, dvitIyaM tat na samAcaret / / 17 // 138.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha 1 3 2. 43 ucca koTinA guNavAna ane jinezvara samAna cAritradhArI muni kaSAyone zAMta karI de che, paraMtu (nimitta maLatAM pharI jAgRta thaIne) kaSAyo evA munine paNa pADI nAkhe che, to anya sarAgI muninuM zuM kahevuM? kaSAyone upazAMta karanAra paNa jo pharIthI anaMtagaNI patita avasthAne pAmato hoya to, kaSAya bhale thoDo rahyo hoya to paNa, teno vizvAsa karavo joIe nahi. 1 33 1 34. thoDuMka karaja, nAno ghA, nAnakaDI Aga ke jarAka jeTalo kaSAya - A badhAMno tamAre kadI vizvAsa na karavo. emane nAnAmAMthI moTuM rUpa letAM vAra lAgatI nathI. 1 35. krodha premano, abhimAna vinayano, mAyA maitrIno ane lobha sarvano nAza kare che. 136. kSamAthI krodhane haNo, namratAthI abhimAnane jIto, saraLatAthI mAyAno aMta ANo ane saMtoSa vaDe lobha para vijaya meLavo. 1 37. kAcabo potAnA aMgone potAnI aMdara laI le che ema vicArazIla puruSa Atmalakya vaDe pAponuM saMvaraNa kare. 1 38. jANatAM ke ajANatAM dharmaviruddha kArya thaI jAya to sAdhake potAnI jAtanuM jaladIthI saMvaraNa karavuM ane pharIthI e bhUla thavA na devI.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 samaNajItta 139. dhammArAma care bhikkhU, dhiimaM dhammasArahI / dhammArAmarae daMte, bambhacerasamAhie // 18 // dharmArAma cared bhikSuH, dhRtimAn dharmasArathiH / dharmArAmarato dAntaH brahmacaryasamAhitaH / / 18 / / 11. aparigrahasUtra 140. saMganimittaM mArai, bhaNai alIaM karei corikkaM / sevai mehuNaM mucchaM, apparimANaM kuNai jIvo // 1 // saMganimittaM mArayati, bhaNatyalIkaM karoti corikAm / sevate maithunaM mUrchAmaparimANAM karoti jIvaH / / 1 / / 141. cittamaMtamacittaM vA, parigijjha kisAmavi / anaM vA aNujANAi, evaM dukkhA Na muccaI // 2 // cittavantamacittaM vA, parigRhya kRzamapi / anyaM vA anujAnAti, evaM duHkhAt na mucyate / / 2 / / 142. je mamAiyamatiM jahAti, se jahAti mamAiyaM / se hu diThThapahe muNI, jassa natthi mamAiyaM // 3 // yo mamAyitamati jahAti, sa tyajati mamAyitam / sa khalu dRSTapathaH muniH, yasya nAsti mamAyitam // 3 // 143-144. micchattavedarAgA, taheva hAsAdiyA ya chaddosA / cattAri taha kasAyA, caudasa abbhaMtarA gaMthA // 4 // bAhirasaMgA khettaM, vatthu dhaNadhanakuppabhAMDANi / dupayacauppaya jANANi, keva sayaNAsaNe ya tahA // 5 // mithyAtvavedarAgAH, tathaiva hAsAdikA. ca paDdopAH / catvArastathA kapAyAH, caturdaza abhyantarA. granthA / / 4 / / vAhyasaMgA. kSetra, vAstudhanadhAnyakupyabhANDAni / dvipadacatuSpadAni yAnAni, caiva zayanAsanAni ca tathA ||5|| 145. savvagaMthavimukko, sIIbhUo pasaMtacitto a / jaM pAvai muttisuhaM, na cakkavaTTI vi taM lahai // 6 // sarvagranthavimuktaH, zItIbhUtaH prazAntacittazca / yatprApnoti muktisukhaM, na cakravartyapi tallabhate / / 6 / /
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha 139. 45 vairyavAna, dharmarUpI rathanA sArathI, dharmaudyAnamAM ramavAnA premI, potAnI jAtane vazamAM rAkhanAra muni brahmacarya dvArA zAMta banIne dharmaudyAnamAM AnaMdathI vicare. 14 0. 11. aparigrahasUtrA parigrahavRttinA kAraNe manuSya hiMsA kare che, asatya bole che, corI kare che, maithuna seve che ane potAnI pAse je kaMI hoya temAM khUba Asakta rahe che. 141. sajIva ke nirjIva evI nAnakaDI vastuno paNa parigraha karanAra ke tenI anumodanA karanAra AtmA duHkhamukta thaI zakato nathI. 14 2 je mamatvane tyajI zake che te ja parigrahane tajI zake che. te munie mArga joyo che, jeNe parigraha tanyo che. 14 3-144. mithyAtva, strIbhAva, puruSabhAva, napuMsakabhAva, hAsya, rati(khuzI), arati(kaMTALo), zoka, bhaya, jugupsA, krodha, mAna, mAyA ane lobha-A cauda prakArano atyaMtara parigraha che. khetara, makAna, dhana, dhAnya, vastra, vAsaNa, nokara-cAkara, pazu, vAhana, bichAnAM ane khurazI-palaMga-rAca-racIluM - A daza prakArano bAhya parigraha che. 14pa sarva parigrahathI mukta, zItaLa, prasannacitta zramaNane saMtoSa dvArA jevuM sukha maLe che tevuM sukha cakravartIne paNa maLatuM nathI.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 146. 147. 148. 149. 150. 151. 152. samaNasutta gaMthaccAo iMdiya- NivAraNe aMkuso va hatthissa / Nayarassa khAiyA vi ya, iMdiyaguttI asaMgattaM // 7 // granthatyAgaH indriya-nivAraNe aMkuza iva hastinaH / nagarasya khAtikA iva ca, indriyaguptiH asagatvam ||7|| 12. ahiMsAsUtra eyaM khu nANiNo sAraM, jaM na hiMsai kaMcaNaM / ahiMsAsamayaM ceva, etAvaMte viyANiyA ||1|| etat khalu jJAninaH sAraM yat na hinasti kaJcana / ahiMsAM samatAM caiva, etAvatIM vijAnIyAt ||1|| savve jIvA vi icchaMti, jIviuM na marijjiuM / tamhA pANavahaM ghoraM, niggaMthA vajjayaMti NaM // 2 // sarve jIvAH api icchanti, jIvituM na martum / tasmAtprANavadhaM ghoraM, nirgranthAH varjayanti nu // 2 // jAvaMti loe pANA, tasA aduva thAvarA / te jANamajANaM vA, Na haNe No vi ghAyae // 3 // yAvanto loke prANA- strasA athavA sthAvarAH / tAn jAnannajAnanvA, na hanyAt no'pi ghAtayet ||3 || jaha te na piaM dukkhaM, jANia emeva savvajIvANaM / savvAyaramuva utto, attovammeNa kuNasu dayaM // 4 // yathA te na priyaM duHkhaM, jJAtvaivameva sarvajIvAnAm / sarvAdaramupayuktaH, Atmaupamyena kuru dayAm ||4|| jIvavaho appavaho, jIvadayA appaNo dayA hoi / tA savvajIvahiMsA, paricattA attakAmehiM // 5 // jIvavadha Atmavadho, jIvadayA''tmano dayA bhavati / tasmAt sarvajIvahiMsA, parityaktA''tmakAmaiH ||5|| tumaM si nAma sa ceva, jaM haMtavvaM ti manasi / tuma si nAma sa ceva, jaM ajjAveyavvaM ti mannasi ||6|| tvam asi nAma sa eva, yaM hantavyamiti manyase / tvam asi nAma sa eva yamAjJApayitavyamiti manyase ||6||
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha 47 146. hAthIne kAbUmAM rAkhavA mATe aMkuza hoya che tema Indriyone kAbUmAM rAkhavA parigraha tyAga jarUrI che. nagaranA rakSaNa mATe khAI leya che tema IndriyonA saMyama mATe parigrahatyAga Avazyaka che. 147. 12. ahiMsAsutra jJAnIpaNAno sAra e ja che ke koI paNa prANInI hisA na karavI, ahisA e ja samatA che, e vAta barAbara samajI lo. 148. sarva jIvo jIvavA Icche che, maravA nahi. mATe bhayaMkara evI prANI hiMsAthI nirgunho dUra rahe che. 149. jagatamAM jeTalA trasa ane sthAvara jIvo che tene jANatAM ke ajANatAM pote mAravA nahi ane bIjAnI pAse marAvavA nahi. (vasa hAlI cAlI zake evA. sthAvara=hAlI cAlI na zake tevA.) jema tane duHkha gamatuM nathI tema bIjA sarva jIvone paNa gamatuM nathI. saune potAnA samAna gaNIne khuba Adara ane sAvadhAnIthI, sarva jIvo para dayA rAkho. 1pa0. 1pa1. koI jIvane mAravo e potAne mAravA barAbara che; koInA para dayA karavI e potAnI upara dayA karavA barAbara che. tethI AtmahitaiSI jano sarvajIvonI hiMsAthI dUra rahe che. jene tuM mAravA yogya mAne che te tuM ja che, jene tuM tAbAmAM rAkhavA yogya gaNe che te tuM ja che. 15.2.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 samaNasud 153. 154. 155. 156. rAgAdINamaNuppAo, ahiMsakattaM tti desiyaM samae / tesiM ce uppattI, hiMsetti jiNehi Nihicha / / 7 / / rAgAdInAmanutpAdaH, ahiMsakatvamiti dezitaM samaye / teSAM ced utpattiH, 'hiMsA' iti jinairnirdiSTA / / 7 / / ajjhavasieNa baMdho, satte mArejja mA tha mArejja / eso baMdhasamAso, jIvANaM NicchayaNayassa // 8 // adhyavasitena bandhaH, satvAn mArayed mA atha mArayet / eSa bandhasamAso, jIvAnAM nizcayanayasya / / 8 / / hiMsAdo aviramaNaM, vahapariNAmo ya hoi hiMsA hu / tamhA pamattajogo, pANavvavarovao NiccaM // 9 // hiMsAto'viramaNaM, vadhapariNAmaH ca bhavati hiMsA hi / tasmAt pramattayogo, prANavyaparopako nityam ||9|| NANI kammassa khayattha-muTThido Nohido ya hiNsaae| adadi asaDhaM ahiMsatthaM, appamatto avadhago so // 10 // jJAnI karmaNaH kSamArtha-mutthito notthitaH ca hiMsAyai / yatati azaTham ahiMsArtham apramattaH avadhakaH saH / / 10 / / attA ceva ahiMsA, attA hiMsatti Nicchao samae / jo hodi appamatto, ahiMsago hiMsago idaro // 11 // AtmaivAhiMsA''tmA hiMseti nizcayaH samaye / yo bhavati apramatto'hiMsakaH, hiMsakaH itaraH / / 11 / / tuMgaM na maMdarAo, AgAsAo visAlayaM natthi / jaha taha jayaMmi jANasu, dhammamahisAsamaM natthi // 12 // tuMga na mandarAt, AkAzAdvizAlakaM nAsti / yathA tathA. jagati jAnIhi, dharmo'hiMsAsamo nAsti / / 12 / / abhayaM patthivA ! tubbhaM, abhayadAyA bhavAhi ya / aNicce jIvalogammi, kiM hiMsAe pasajjasi // 13 // abhayaM pArthiva ! tubhyam abhayadAtA bhava ca / anitye jIvaloke, kiM hiMsAyAM prasajjasi / / 13 / / 157. 158. 159.
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha 49 153. rAgAdi utpanna na thAya e ja ahiMsA che. rAgAdi utpanna thAya e ja hiMsA che - ema jinezvaroe kahyuM 154 jIvane mAre ke na mAre kiMtu mAravAnA bhAva hoya to karma baMdhAya che. jIvo karma bAMdhe che tenI pAchaLano vAstavika niyama TUMkamAM ATalo ja che. 155. hiMsAno(samajapUrvaka) tyAga na karyo hoya tyAM sudhI hiMsA cAlu che. (hiMsA kare ke na kare) hiMsAnA bhAva e hiMsA che, mATe ja jyAM pramAda che tyAM nitya hiMsA che. 156. jJAnI karmakSaya mATe pravRtti kare che. hiMsA mATe nahi, je sAcA hRdayathI ahiMsA mATe prayatnazIla hoya evo apramatta AtmA sadA ahiMsaka che. 157. AtmA ja hiMsA che, ne AtmA ja ahiMsA che - A aMtima niSkarSa che. apramAdI hoya e ahiMsaka che, pramAdI hoya te hiMsaka che. 158. meru parvatathI UMcuM kaMI nathI, AkAzathI vizALa kaMI nathI, tevI ja rIte jagatamAM ahisAthI UMco koI dharma nathI. 159, he rAjan ! tane abhaya che ne tuM paNa bIjAne abhayadAtA bana. A TUMkI jiMdagImAM tuM zA mATe hiMsAno Azaro laI rahyo che ?
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13. apramAdasUtra 160. 161. 162. imaM ca me atthi imaM ca natthi, imaM ca me kiccaM imaM akiccaM / taM evameva lAlappamANaM, harA haraMti tti kahaM pamAe ? // 1 // ida ca me'sti ida ca nAsti, ida ca me kRtyamidamakRtyam / tamevameva lAlapyamAna, harA harantIti katha pramAda. ? ||1|| sItaMti suvaMtANaM, atthA purisANa logasAratthA / tamhA jAgaramANA, vidhuNadha porANayaM kammaM // 2 // sIdanti svapatAm, arthAH puruSANAM lokasArA.. / tasmAjjAgaramANA, vidhUnayata purANakaM karma // 2 // jAgariyA dhammINaM, ahammINaM ca suttayA seyA / vacchAhivabhagiNIe, akahiMsu jiNo jayaMtIe // 3 // jAgarikA dharmiNAm, adharmiNA ca suptatA zreyasI / vatsAdhipabhaginyAH, kathitavAn jinaH jayantyAH / / 3 / / suttesu yAvI paDibuddhajIvI, na vIsase paNDie AsupaNNe / ghorA muhuttA abalaM sarIraM, bhAraMDa-pakkhI va care'ppamatto // 4 // supteSu cApi pratibuddhajIvI, na vizvaset paNDita AzuprajJaH / ghorAH muhUrtA abalaM zarIrama, bhAraNDapakSIva cared apramattaH / / 4 / / pamAyaM kammamAhaMsu, appamAyaM tahA'varaM / tabbhAvAdesao vAvi, bAlaM paMDiyameva vA // 5 // pramAda karma Ahu-rapramAdaM tathA'param / tabhAvAdezato vApi, bAlaM paNDitameva vA / / 5 / / na kammuNA kamma khati vAlA, akammuNA kamma khati dhIrA / medhAviNo lobhamayA vatItA, saMtosiNo no pakareMti pAvaM // 6 // na karmaNA karma kSapayanti bAlA, akarmaNA karma kSapayanti dhIrAH / medhAvino lobhamadAd vyatItAH, santoSiNo no prakurvanti pApam / / 6 / / 163. 164. 166. savvao pamattassa bhayaM, savvao appamattassa natthi bhayaM // 7 // sarvataH pramattasya bhayaM, sarvato'pramattasya nAsti bhayam / / 7 / /
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13. apramAdasUtra 16 0. A mArI pAse che, A nathI; A meM karI lIdhuM, A bAkI che; evo baDabaDATa karI rahelA mAnavIne kALa jotajotAmAM uThAvI jAya che. A sthitimAM pramAda karAyA ja kema? jagatamAM sArabhUta evA jJAnAdi padArthone sUI rahenAro. AtmA khoI nAkhe che. mATe jAgRta rahIne purANAM karmone khaMkheratA raho. 1 61, 1.6 2. bhagavAna mahAvIre vatsa dezanA rAjA zatAnikanI bahena jayaMtIne kahyuM hatuM : "dharmavAna AtmA jAgato sAro, adharmI sUtelo sAro." 16 3. sUtelA lokonI vacce paNa prajJAvAna manuSya jAgRta jIvana gALe; e kyAreya pramAda na kare. kALa nirdaya che, zarIra nirbaLa che; mATe bhAraMDapakSInI jema sadA sAvadhAna rahevuM. pramAda e ja karma che, apramAda e ja akarma che ema jJAnIoe kahyuM che. pramAdI vyakti bALa(ajJAnI) che, apramAdI paMDita (jJAnI) che 164. 165. bALajIvo karma(pravRttio dvArA karmane kSaya karavA Icche che, paNa tema thatuM nathI. jJAnIjano akarma(nivRtti) dvArA karmono kSaya kare che. lobha ane bhayathI mukta ane saMtoSI evA medhAvI puruSo pApathI bace che. 16 6. pramattane badhI bAjuethI bhaya hoya che, apramattane koI bhaya nathI hoto.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ para samaNamukta 167. nA''lasseNa samaM sukkhaM, na vijjA saha niddayA / na veraggaM mamatteNaM, nAraMbheNa dayAluyA // 8 // nA''lasyena samaM saukhyaM, na vidyA saha nidrayA / na vairAgyaM mamatvena, nArambheNa dayAlutA / / 8 / / 168. jAgaraha narA ! NiccaM, jAgaramANassa vaDDhate buddhI / jo suvati Na so dhanno, jo jaggati so sayA dhanno // 9 // jAgRta narAH ! nityaM, jAgaramANasya varddhate buddhiH / yaH svapiti na so dhanyaH, yaH jAgarti sa sadA dhanyaH // 9 // 169. AdANe Nikkheve, vosiraNe ThANagamaNasayaNesu / savvattha appamatto, dayAvaro hodu hu ahiMsao // 10 // AdAne nikSepe, vyutsarjane sthAnagamanazayaneSu / sarvatrA'pramatto, dayAparo bhavati khalvahiMsakaH / / 10 / / 14. zikSAsUtra 170. vivattI aviNIassa, saMpattI viNIassa ya / jasseyaM duhao nAyaM, sikkhaM se abhigacchai // 1 // vipattiravinItasya, saMpattirvinItasya ca / yasyaitad dvidhA jJAtaM zikSAM saH adhigacchati ||1|| 171. aha paMcahiM ThANehiM, jehiM sikkhA na labbhaI / thambhA kohA pamAeNaM, rogeNA'lassaeNa ya // 2 // atha paJcabhiH sthAnaiH, yaiH zikSA na labhyate / stambhAt krodhAt pramAdena, rogeNAlasyakena ca / / 2 / / 172-173. aha aTThahiM ThANehiM, sikkhAsIle tti vuccaI / ahassire sayA daMte, na ya mammamudAhare // 3 // nAsIle na visIle, na siyA ailolue| akohaNe saccarae, sikkhAsIle tti vuccaI // 4 // athASTabhiH sthAnaiH, zikSAzIla ityucyate / ahasanazIlaH sadA dAntaH, na ca marma udAharet ||3|| nAzIlo na vizIlaH, na syAdatilolupaH / akrodhanaH satyarataH, zikSAzIlaH ityucyate // 4 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha pa3 167. ALasa hoya tyAM sukha nathI. nidrA ane vidyA sAthe. rahetAM nathI. jyAM mamatA tyAM vairAgya nahi ane AraMbha tyAM ahiMsA nahi. (AraMbha=mola pAye kasatA sAMsArika kAya.) he manuSyo, satata jAgatA raho jAgato rahe che tenuM jJAna vadhe che. sUI rahenAro bhAgyahIna che, jAganAro. bhAgyazALI che. 1 68. 1 6 9. vastuo levI-mUkavI, maLa-mUtra ane bIjI vastuonuM visarjana karavuM, bolavuM-cAlavuM, besavuM-uThavuM, javuM-AvavuM - AvI dareka kriyAmAM sAvadhAna rahIne je jIvarakSAno prayatna kare che te ja ahiMsaka rahI zake che. 14. zikSAsUtra 170. avinIta AtmAne hAni thAya che, vinItane lAbha thAya che - A vAta jenA dhyAnamAM hoya te vyakti vidyA prApta karI zake che. 171 abhimAna, krodha, pramAda, roga ane ALasa-A pAMca vastuo evI che ke je jJAnaprAptimAM bAdhaka bane che. 17-173. A ATha vastuo evI che ke jenAthI jJAnArjanamAM saphaLatA maLe che : majAka-mastIthI dUra rahevuM, Indriyamanane kAbUmAM rAkhavAM, bIjAnI khAnagI vAtomAM rasa na levo, asabhya na banavuM, moTA aparAdho na AcaravA, svAdalolupa na thavuM, krodhI na hovuM, satyanA premI rahevuM.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 samaNasu 174. 175. nANamegaggacitto a, Thio a ThAvayaI paraM / suANi a ahijjittA, rao suasamAhie // 5 // jJAnamekAgracittazca, sthitaH ca sthApayati param / zrutAni ca adhItya, rataH zrutasamAdhau // 5 // vase gurukule niccaM, jogavaM uvahANavaM / piyaMkare piyaMvAI, se sikkhaM ladbhumarihaI // 6 // based gurukule nitya, yogavAnupadhAnavAn / priyaMkaraH priyavAdI, sa zikSA labthumarhati / / 6 / / jaha dIvA dIvasayaM, paippae so ya dipae dIvo / dIvasamA AyariyA, dipaMti paraM ca dIveti // 7 // yathA dIpAt, dIpazataM, pradIpyate sa ca dIpyate dIpa. / dIpasamA AcAryAH, dIpyante para ca dIpayanti / / 7 / / 176. 15. AtmasUtra 177. 178. uttamaguNANa dhAma, savvadavvANa uttamaM davvaM / taccANa paraM taccaM, jIvaM jANeha Nicchayado // 1 // uttamaguNAnAM dhAma, sarvadravyANA uttamaM dravyam / tatvAnAM para tattvaM, jIvaM jAnIta nizcayataH / / 1 / / jIvA havaMti tivihA, bahirappA taha ya aMtarappA ya / paramappA vi ya duvihA, arahaMtA taha ya siddhA ya // 2 // jIvA. bhavanti trividhAH, bahirAtmA tathA ca antarAtmA ca / paramAtmAnaH api ca dvividhAH, arhantaH tathA ca siddhAH ca / / 2 / / akkhANi bahirappA, aMtarappA hu appasaMkappo / kammakalaMka-vimukko, paramappA bhaNNae devo // 3 // akSANi bahirAtmA, antarAtmA khalu AtmasaMkalpaH / karmakalaMkavimuktaH, paramAtmA bhaNyate devaH / / 3 / / 179.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha papa 174. adhyayana karavAthI jJAna maLe che, citta ekAgra thAya che, dharmamAM pote sthira thavAya che ane bIjAne sthira karI. zakAya che. A hetuthI zAstronuM parizIlana karI jJAnasamAdhimAM lIna thavuM. sarvadA gurunizrAmAM rahe, vidhipUrvaka zAstraadhyayana kare, upadhAna(tapa kare, gurune priya lAge tevuM bole ane tevuM kare e AtmA jJAna prApta karavAne lAyaka che. 1 7pa. 176. jevI rIte eka dIvAmAMthI sekaDo dIvA pragaTAvI zakAya che ne te chatAM prathama dIvo evo ja prakAzavAna rahe che tevI rIte AcAryo pote prakAzavAna rahIne anyone prakAzita kare che. 15. AtmasUtra 1 77. AtmA uttama guNonuM dhAma che, sarva padArthomAM uttama padArtha AtmA che, sarva tattvomAM uttama tattva AtmA che - A vAta nizcitarUpe samajI lo 178. jIvo traNa prakAranA che * bahirAtmA, aMtarAtmA ane paramAtmA. paramAtmAnA be bheda che - arihaMta ane siddha. 179. Indriya ane zarIrane AtmA mAnanAra bahirAtmA che. AtmAne ja AtmA tarIke samajanAra-oLakhanAra aMtarAtmA che, sarva karmathI mukta thaI janAra AtmA paramAtmA che.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 samaNajItta 180. 181. sasarIrA arahaMtA, kevalaNANeNa muNiya-sayalatthA / NANasarIrA siddhA, savvuttama-sukkha-saMpattA // 4 // sazarIrAH arhantaH, kevalajJAnena jJAtasakalArthAH / jJAnazarIrAH siddhAH, sarvottamasaukhyasaMprAptAH / / 4 / / Aruhavi aMtarappA, bahirappA chaMDiuNa tiviheNa / jhAijjai paramappA, uvailaiM jiNavariMdehiM // 5 // Aruhya antarAtmAnaM, bahirAtmAnaM tyaktvA trividhena / dhyAyate paramAtmA, upadiSTaM jinavarendraiH / / 5 / / caugaibhavasaMbhamaNaM, jAijarAmaraNa-royasokA ya / kulajoNijIvamaggaNa-ThANA jIvassa No saMti // 6 // caturgatibhavasaMbhramaNaM, jAtijarAmaraNa-rogazokAzca / kulayonijIvamArgaNA-sthAnAni jIvasya no snti||6|| 182. 183. 184. 185. vaNNarasagaMdhaphAsA, thIpuMsaNaqsayAdi-pajjAyA / saMThANA saMhaNaNA, savve jIvassa No saMti // 7 // varNarasagandhasparzAH, strInapusakAdi-paryAyAH / saMsthAnAni saMhananAni, sarve jIvasya no santi / / 7 / / ede savve bhAvA, vavahAraNayaM paDucca bhaNidA hu| savve suddhasahAvA, suddhaNayA saMsidI jIvA // 8 // ete sarve bhAvAH vyavahAranayaM pratItya bhaNitAH khalu / sarve siddhasvabhAvA., zuddhanayAt sasRtau jIvA. ||8|| arasamarUvamagaMdhaM, avvattaM cedaNAguNamasadaM / jANa aliMgaggahaNaM, jIvamaNiddiTThasaMThANaM // 9 // arasamarUpagandham avyakta cetanAguNamazabdam / jAnIhyaliMgagrahaNaM, jIvamanirdiSTasaMsthAnam / / 9 / / NiiMDo, NiiMdo, Nimmamo Nikkalo NirAlaMbo / NIrAgo Niddoso, NimmUDho Nibbhayo appA // 10 // nirdaNDaH nirdvandvaH, nirmamaH niSkalaH nirAlambaH / nIrAgaH nirdvaSaH, nirmUDhaH nirbhayaH AtmA // 10 // 186.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha 180. 181. 182. 183 184 185. 186. 57 kevaLajJAna vaDe sakaLa padArthone jANanAra arhato zarIradhArI paramAtmA che. sarvottama sukhane prApta karI lenArA siddha AtmAone mAtra jJAnarUpI zarIra che. bahirAtmapaNuM tajI, aMtarAtmA banI paramAtmAnuM dhyAna karavuM evo jinezvarono upadeza che. -- cAra gatimAM bhramaNa, janma-jarA-maraNa-roga-zoka Adi duHkho, phula, yoni, jIvasthAna ke mArgaNAsthAna - zuddha AtmAmAM AmAnuM kazuM che ja nahi. (phula=jIvonA prakAro. yoni =jIvonA utpatti sthAno jIvasthAna =jIvanI vividha sthitio. mArgaNAsthAna= bhinna-bhinna kakSA ane sthiti pramANe jIvane maLanArI bhinna bhinna vastuo emAM gati, Indriya, kAyA vagere 14 vastuono samAveza thAya che ane tenA AdhAre jIvonA bhedonuM pRthakkaraNa karavAmAM Ave che. ) varNa, gaMdha, rasa, sparza, strItva, puruSatva, napusaMkatva, saMsthAna, saMhanana-zuddha AtmAmAM A badhuM nathI. (saMsthAna=zarIranA AkAra. saMhanana=zarIranuM baMdhAraNa.) A badhA bhAva jIvane hoya che ema vyAvahArika bhUmikAe kahevAya che. jagatanA sarva jIvo vAstavika svarUpanI daiSTie siddhanI samAna ja che vAstavika STie AtmAmAM rasa-rUpa-gaMdha-zabda nathI; AtmA avyakta che, AtmA bAhya cihnothI jANI zakAto nathI. AtmAne koI AkAra paNa nathI. zuddha AtmAmAM nathI daMDa, nathI dvandva; nathI mamatva, nathI zarIra. AtmA nirAlaMba che, vItarAga che, vItadveSa che, nirmoha che, nirbhaya che For Private Personal Use Only
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 samaNasud 187. NiggaMtho NIrAgo, Nissallo sayaladosaNimmukko / NikkAmo Nikkoho, NimmANo himmado appA ||11 // nirgrantho nIrAgo, ni zalyaH sakaladoSanirmukta. / niSkAmo niSkrodho, nirmAno nirmadaH AtmA / / 11 / / 188. 189. Navi hodi appamatto, Na pamatto jANao du jo bhAvo / evaM bhaNaMti suddhaM, NAo jo so u so ceva // 12 // nApi bhavatyapramatto, na pramatto jJAyakastu yo bhAva. / eva bhaNanti zuddha, jJAto yaH sa tu sa caiva / / 12 / / NAhaM deho Na maNo, Na ceva vANI Na kAraNaM tesiM / kattA Na Na kArayidA, aNumaMtA Neva kattINaM // 13 // nAha deho na mano, na caiva vANI na kAraNaM teSAm / kartA na na kArayitA, anumantA naiva kartRNAm // 13 // ko NAma bhaNijja buho, NAnaM savve parAie bhAve / majjhamiNaM ti ya vayaNaM, jANato appayaM suddhaM // 14 // ko nAma bhaNed budha., jJAtvA sarvAn parakIyAn bhAvAn / mamedamiti ca vacana, jAnannAtmaka zuddham / / 14 / / ahamikko khalu suddho, Nimmamao NANadaMsaNasamaggo / tamhi Thio taccitto, savve ee khayaM Nemi // 15 // ahamekaH khalu zuddha , nirmamata. jJAnadarzanasamagra. / tasmin sthitastaccitta., sarvAnetAn kSaya nayAmi / / 15 / / 190. 191.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyotirmukha pa9 187 AtmA nircantha che - graMthi rahita che. rAgavihIna, zalyavilana, sarvadoSathI mukta che. e niSkAma che, niSkrodha che, mAna-mada rahita che. (zalya kAMTo. nidAna(sukhanI mAMgaNI), mAyA ane mithyAtva A traNane zalya kahevAmAM Ave che.) je mAtra jJAyaka che te nathI pramatta ke nathI apramatta. zuddha AtmAmAM AvA bheda nathI. te to mAtra jJAtA che. 188 189. huM deha nathI, mana nathI, vANI nathI, emanuM kAraNa paNa nathI nathI koIno preraka ane nathI koIno anumodaka. 190. potAne zuddha svarUpe jANanAra tathA anya sarva padArthone potAthI para samajanAra kayo jJAnI jana " A mAruM che" ema bolaze? 1 91. mamatAvihIna, jJAna-darzanamaya huM eka chuM, zuddha chuM, zuddha svarUpamAM sthita thaI, tanmaya banI A sarva bAhyabhAvono kSa e karu.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaNasud (jainadharmasAra) dvitIya khaMDa mokSa mArga
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192. 193. 16. mokSamArgasUtra maggo maggaphalaM ti ya, duvihaM jiNasAsaNe samakkhAdaM / maggo khalu sammattaM maggaphalaM hoi NivvANaM // 1 // mArga. mArgaphalam iti ca dvividhaM jinazAsane samAkhyAtam / mArgaH khalu samyaktvaM mArgaphala bhavati nirvANam / / 1 / / dasaNaNANacarittANi, mokkhamaggo tti sevidavvANi / sAdhUhi idaM bhaNidaM, tehi du baMdho va mokkho vA // 2 // darzanajJAnacAritrANi, mokSamArga iti sevitavyAni / sAdhubhiridaM bhaNita, taistu vandho vA mokSo vA // 2 // aNNANAdo NANI, jadi maNNadi suddhasaMpaogAdo / havadi tti dukkhamokkhaM, parasamayarado havadi jIvo // 3 // ajJAnAt jJAnI, yadi manyate zuddhasamprayogAt / bhavatIti duHkhamokSaH, parasamayarato bhavati jIva / / 3 / / vadasamidIguttIo, sIlatavaM jiNavarehi paNNattaM / kuvvaMto vi abhavyo, aNNANI micchadiTThI du // 4 // vratasamitiguptIH zIlatapaH jinavareH prajJaptam / kurvan api abhavya. ajJAnI mithyAdRSTistu / / 4 / / 194. 195. 196. NicchayavavahArasarUvaM, jo rayaNattayaM Na jANai so / jaM kIrai taM micchA-rUvaM savvaM jiNuddijeM // 5 // nizcayavyavahArasvarUpaM, yo ratnatraya na jAnAti saH / yat karoti tanmithyA-rUpa sarva jinoddiSTam / / 5 / / 197. saddahadi ya pattedi ya, rocedi ya taha puNo ya phAsedi / dhamma bhogaNimittaM, Na du so kammakkhayaNimittaM // 6 // zraddadhAti ca pratyeti ca, rocayati ca tathA punazca spRzati / dharma bhoganimittaM, na tu sa karmakSayanimittam / / 6 / /
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192. 16. mokSamArgasUtra jinazAsanamAM mArga ane mArgaphaLa evA be padArtha kahyA che. mArga eTale samyagadarzana. mArgaphaLa eTale nirvANa. 1 93. darzana, jJAna ane cAritra e mokSamArga che mATe tenuM AcaraNa karavuM. paraMtu jJAnIoe kahyuM che ke tenAthI karmabaMdha paNa thAya ane mokSa paNa thAya. 1 94. zAstrAbhyAsI vyakti paNa bhramavaza evuM mAnavA lAge ke bhakti Adi zubhabhAva mokSakAraka che, to te vyakti parabhAvamAM ramanAro che ema samajavuM. 1 95 vrata, samiti, gupti, zIla, tapa vagerene bhagavAne jema kahyA che tema Acarato hoya te chatAM abhavya AtmA ajJAnI ane mithyAdaSTi ja rahe che (samiti = hisAdi doSo na lAge tenI kALajI sAthe pravRtti karavI. gupti = mana-vANI-kAyAnI pravRtti aTakAvIne atarmukha thavuM. abhavya = mokSano adhikArI na hoya tevo jIva.) nizcaya ane vyavahAra - A baMne dRSTie ratnatrayane je AtmA samajato nathI te je dharmAcaraNa karato hoya te jinezvaranirdiSTa hoya to paNa mithyA che. (ratnatraya = sanmajJAna, samyagudarzana, samyapha cAritra.) 196. 197. abhavya AtmA dharma para zradhdhA rAkhe, dharmano svIkAra kare, dharmane cAhe ke tenuM pAlana paNa kare te badhuM kharekhara bhogasukha nimitte ja karato hoya che, nahi ke karmakSaya nimitte.
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaNasud 198. suhapariNAmo puNNaM, asuho pAva tti bhaNiyamannesu / pariNAmo Nanagado, dukkhakkhayakAraNaM samaye // 7 // zubhapariNAmaH puNya azubhaH pApamiti bhaNitamanyeSu / pariNAmo nAnyagato, du.khakSayakAraNaM samaye / / 7 / / 199. 200. 201. puNNaM pi jo samicchadi, saMsAro teNa Ihido hodi / puNNaM sugaIhernu, puNNakhaeNeva NivvANaM // 8 // puNyamapi yaH samicchati, saMsAraH tena IhitaH bhavati / puNya sugatihetuH, puNyakSayeNa eva nirvANam / / 8 / / kammamamuha kusIla, suhakammaM cAvi jANa va susIlaM / kaha taM hodi susIlaM, jaM saMsAraM pavesedi // 9 // karma azubha kuzIlaM, zubhakarma cApi jAnIhi vA suzIlam / kathaM tad bhavati suzIla, yat saMsAraM pravezayati // 9 // sovaNiyaM pi NiyalaM, baMdhadi kAlAyasaM pi jaha purisaM / baMdhadi evaM jIvaM, suhamasuhaM vA kadaM kammaM // 10 // sauvarNikamapi nigalaM, vadhnAti kAlAyasamapi yathA puruSam / badhnAtyevaM jIva, zubhamazubhaM vA kRta karma / / 10 / / tamhA du kusIlehiM ya, rAyaM mA kuNaha mA va saMsaggaM / sAhINo hi viNAso, kusIlasaMsaggarAyeNa / / 11 / / tasmAttu kuzIlaizca, rAga mA kuruta mA vA sasargam / svAdhIno hi vinAza kuzIlasasargarAgeNa / / 11 / / varaM vayatavehi saggo, mA dukkhaM hou Nirai iyarehiM / chAyAtavaTThiyANaM, paDivAlaMtANa gurubheyaM / / 12 / / varaM vratatapobhiH svargaH, mA du khaM bhavatu niraye itaraiH / chAyA''tapasthitAnA, pratipAlayatA gurubhedaH / / 12 / / 202. 203.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 1 98. 65 parapadArthane AzrayIne je zubha pariNAma(vicAra) jIvA kare che te puNya kahevAya che, azubha pariNAma kare che te pApa kahevAya che Avo paralakSI pariNAma muktinuM kAraNa banI zakato nathI evo jinezvarIno siddhAMta 199 je puNyanI IcchA rAkhe che teNe saMsAranI paNa IcchA rAkhI ema kahevuM joIe. puNya sadgatino hetu che; nirvANa mATe to puNyano paNa kSaya karavo rahyo. 2 00. puNyakarmane sAruM ane pApakarmane kharAba bhale samajo. paraMtu sUkSmadaSTie vicArIe to je karma (puNyakarma) saMsAramAM kheMcI jAya tene sAruM kema kahevAya? 201. loDhAnI sAMkaLa mANasane bAMdhe che to sonAnI sAMkaLa paNa bAMdhe che ja. e ja rIte zubha ke azubha je karma karAya te jIvane bAMdhanAruM ja bane che. 2 0 2 mATe "kharAba"ne cAho nahi, teno saMsarga paNa na karo. kharAba"nA saMsarga ane snehathI vinAza nizcita che. ra03. tema chatAM, vrata-tapa vagere zubhabhAvothI svarga ke sadgatinI prApti thatI hoya to bhale thAya, hisA Adi azubha bhAvo karIne narakAdi duHkhone AmaMtraNa ApavuM e to sAruM nahi rAha jovI ja hoya to chAMyaDAmAM ubhA rahIne jovI sArI che. taDakAmAM ubhA rahIne nahi. nirvANanI prApti thatAM sudhI je rAha jovAnI che te daramyAna puNyakarmothI maLatI sukhazAMtirUpa chAyAno lAbha levo anucita nathI.)
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaNasud 204. khayarAmaramaNuya-karaMjali-mAlAhiM ca saMthuyA viulA / cakkahararAyalacchI, labbhaI bohI Na bhavvaNuA / / 13 / / khecarAmaramanuja-karAJjali-mAlAbhizca sastutA vipulA / cakradhararAjalakSmIH , labhyate vodhiH na bhavyanutA // 13 // tattha ThiccA jahAThANaM, jakkhA Aukkhae cuyA / uventi mANusaM joNiM, sedusaMge'bhijAyae // 14 // tatra sthitvA yathAsthAna, yakSA AyuHkSaye cyutA. / upayAnti mAnupI yonim, sa dazAMgo'bhijAyate / / 14 / / 206-207. bhoccA mANussae bhoe, appaDirUve ahAuyaM / puvvaM visuddhasaddhamme, kevalaM bohi bujjhiyA // 15 // cauraMgaM dullahaM mattA, saMjamaM paDivajjiyA / / tavasA dhuyakammase, siddhe havai sAsae // 16 // bhuktvA mAnuSyakAn bhogAn, apratirUpAn yathAyuSkam / pUrve vizuddhasaddharmA, kevalA bodhiM budhvA / / 15 / / caturaMga durlabha jJAtvA, saMyamaM pratipadya / tapasA dhUtakAzaH, siddho bhavati zAzvataH / / 16 / / 17. ratnatrayasUtra (a) vyavahAra-ratnatraya 208. dhammAdIsaddahaNaM, sammattaM NANamaMgapuvvagadaM / ciTThA tavaMsi cariyA, vavahAro mokkhamaggo tti // 1 // dharmAdizraddhAna, samyaktvaM jJAnamagapUrvagatam / ceSTA tapasi caryA, vyavahAro mokSamArga iti / / 1 / / 209. nANeNa jANaI bhAve, daMsaNeNa ya saddahe / caritteNa nigiNhAi, taveNa parisujjhaI // 2 // jJAnena jAnAti bhAvAn, darzanena ca zraddhatte / cAritreNa nigRhNAti, tapasA parizudhyati / / 2 / /
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 204 vidyAdharo, devo ane manuSyo hAtha joDIne jenI stuti karatA hoya evA cakravartInuM pada maLI javuM sulabha che paNa bhAvijIvone vahAlI evI bodhi durlabha che (bodhi=samyagdarzana) (zubha karma dvArA puNya upArjana karanAra vivekI AtmA.) devalokanuM AyuSya purUM thatAM manuSya lokamAM sukhacenabharyuM ane uttama sAmagrIvALuM jIvana prApta kare che. ra05. 2 06 - 207 jIvanabhara uttama mAnavIya sukhono upabhoga karIne, pUrve vizuddha dharmano abhyAsa karelo hovAthI, e AtmA bodhi prApta kare che. cAra aMgo durlabha che ema jANIne saMyamano svIkAra kare che. tapathI karmono kSaya karI e zAzvata siddhapadane upalabdha thAya che. (cAra durlabha aMga = manuSyatva, dharmazravaNa, dharmazraddhA, puruSArtha.) 17. ratnatrayasUtra (ga) vyavahAraratnatraya 2 08. dharma Adi cha dravyo para zraddhA hovI e samyagdarzana che; dvAdazAMgI Adi AgamonI jANakArI e samyajJAna che; tathA tapa AdinuM AcaraNa e samyakyAritra che A traNa guNone mokSano vyAvahArika mArga kahyo che. (cha dravya = dharma, adharma, AkAza, kAla, 5gala ane jIva. dvAdazAMgI = bAra mukhya jaina Agamo.) ra09. mumukSu jJAnathI padArthone jANe, samyagdarzana dvArA temAM zraddhA keLave, cAritrathI karmone roke ane tapathI pUrvakarmono kSaya karI zuddha bane.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 samANasane 210. 211. nANaM carittahINaM, liMgaggahaNaM ca daMsaNavihINaM / saMjamahINaM ca tavaM, jo carai niratthayaM tassa // 3 // jJAnaM caritrahIna, ligagrahaNa ca darzanavihInam / sayamavihIna ca tapa., yaH carati nirarthaka tasya // 3 // nAdasaNissa nANaM, nANeNa viNA na huMti caraNaguNA / aguNissa natthi mokkho, natthi amokkhassa nivvANaM // 4 // nAdarzanino jJAna, jJAnena vinA na bhavanti caraNaguNA / aguNino nAsti mokSaH, nAstyamokSasya nirvANam / / 4 / / hayaM nANaM kiyAhINaM, hayA aNNANao kiyA / pAsaMto paMgulo daDDho, dhAvamANo ya aMdhao // 5 // hata jJAnaM kriyAhInaM, hatA'jJAnata. kriyA / pazyan paMgula dagdho, dhAvamAnazca andhaka. / / 5 / / saMjoasiddhIi phalaM vayaMti, na hu egacakkeNa raho payAi / aMdho ya paMgU ya vaNe samiccA, te saMpauttA nagaraM paviTThA // 6 // sayogasiddhau phalaM vadanti, na khalvekacakreNa ratha. prayAti / andhazca paMguzca vane sametya, tau saprayuktau nagara praviSTau / / 6 / / 212. 213. (A) nizcaya-ratnatraya 214. sammaiMsaNaNANaM, eso lahadi tti Navari vavadesaM / savvaNayapakkharahido, bhaNido jo so samayasAro // 7 // samyagdarzanajJAnameSa labhate iti kevalaM vyapadezam / sarvanayapakSarahito, bhaNito ya. sa samayasAraH / / 7 / / 215. dasaNaNANacarittANi, sevidavyANi sAhuNA NicvaM / tANi puNa jANa tiNNi vi, appANaM ceva Nicchayado // 8 // darzanajJAnacAritrANi, sevitavyAni sAdhunA nityam / tAni punarjAnIhi, trINyapyAtmAnaM caiva nizcayataH / / 8 / /
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 210. 211 212. 213 215. 69 cAritra vagaranuM jJAna, samyagdarzana vagaranuM cAritra, cAritra vagaranuM tapa : A badhuM nirarthaka che. samyag darzana vinAnI vyaktimAM jJAna na hoya; samyag jJAna vinA zuddha cAritra na hoya; cAritra vinA mokSa nathI ane mokSa vinA zAMti nathI. kriyA vinAnuM jJAna nakAmuM che ane jJAna vinAnI kriyA nakAmI che. laMgaDo dekhI zakato hoya ane AMdhaLo doDI zakato hoya chatAM baMne jaMgalamAM lAgelI AgathI bacI na zake. (A) nizcayaratnatraya 214. baneno saMyoga thAya to saphaLatA maLe che. ratha eka paiDAthI nathI cAlato. vanamAM AMdhaLA ane lagaDAe paraspara sumeLa sAdhyo ane sAthe maLIne teo svasthAne pahocyA darzana, jJAna, cAritra vagere nAmo dvArA AtmAno ja nirdeza thAya che; paraMtu vastuta. AtmA evA sarva Azika vidhAno ke nAmothI 52 che. AtmA samayasAra cheH samasta zAstrono sAra che samyag jJAna, samyag darzana ane samyakcAritranuM sAdhue sadA ArAdhana karavuM joIe. paNa vAstavika daiSTie AtmA ja A traNeya guNarUpa che For Private Personal Use Only
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 216. 217. 218. 220. 221. samazasurta NicchayaNayeNa bhaNido, tihi tehi samAhido hu jo appA / Na kuNadi kiMci vi annaM, Na muyadi so mokkhamaggo ti ||9|| nizcayanayena bhaNita-stribhistai, samAhita. khalu yaH AtmA / na karoti kicidapyanyaM, na muJcati sa mokSamArga iti || 9 || appA appammi rao, sammAiTThI havei phuDu jIvo / jANai taM saNNANaM, caradiha cArittamaggu tti ||10|| AtmA Atmani rataH, samyagadRSTi. bhavati sphuTa jIva ! jAnAti tat saMjJAna, caratIha cAritramArga iti ||10|| (a) vyavahAra - samyaktva : nizcaya-samyaktva 219. AyA hu mahaM nANe, AyA me daMsaNe caritte ya / AyA paccakkhANe, AyA me saMjame joge ||11|| AtmA khalu mama jJAna, AtmA me darzana caritraM ca / AtmA pratyAkhyAna, AtmA me sayamo yogaH ||11|| 18. samyagdarzanasUtra sammattarayaNasAraM, mokkhamahArukkhamUlamidi bhaNiyaM / taM jANijjai Nicchaya-vyavahArasarUvadobheyaM // 1 // samyaktvaratnasAra, mokSamahAvRkSamUlamiti bhaNitam / tajjJAyate nizcaya-vyavahArasvarUpadvibhedam ||1|| jIvAdI saddahaNaM, sammattaM jiNavarehiM paNNattaM / vavahArA Nicchayado, appA NaM havai sammattaM // 2 // jIvAdInA zraddhAnaM, samyaktva jinavaraiH prajJaptam / vyavahArAt nizcayata, AtmA nu bhavati samyaktvam ||2|| jaM moNaM taM sammaM, jaM sammaM tamiha hoi moNaM ti / nicchayao iyarassa u, sammaM sammattaheU vi // 3 // yan mauna tat samyak, yat samyak tadiha bhavati mauna iti / nizcayataH itarasya tu, samyaktva samyaktvaheturapi // 3 // For Private Personal Use Only
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga cha9 21 6 jJAna-darzana-cAritrathI tRpta evo AtmA kaMI ja nathI karato - kaMI grahaNa nathI karato, tema kaMI tyAga nathI karato; zuddha draSTie A ja mokSamArga che. ra17 AtmAmAM lIna AtmA parama samyagra dRSTi che. AtmAne jANe che te sakhyam jJAna ane AtmAmAM ja sthira varte che e ja samya cAritra. ra18. mAro AtmA ja jJAna che, e ja darzana che, e ja cAritra che AtmA ja paccakhANa che, AtmA ja saMyama che ne AtmA ja yoga che. (paccakhANa vrata, niyama, tyAga, niSedha.) 18. samyagadarzana sUtra (a) vyavahArasamyakatva : nizcaya samyakatva 219 samyagadarzanane zreSTha ratna kahyuM che, mokSa rUpI mahAvRkSanuM mULa kahyuM che, te nizcaya ane vyavahAra : be prakAranuM che. 2 20 jIva-ajIva Adi tattvo para zraddhA hovI ene vyavahAra sakhyatve kahyuM che AtmAnubhUti e nizcaya samyam darzana che re re1. nizcayadaSTie mona(munitva) e ja samyakatva che, samyakta e ja mauna che. vyavahAra satvane samyakta kahevAnuM kAraNa e che ke te nizcaya samyagadarzananuM nimitta
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 222. 223. 224. 225. 226. 227. 228. sammattavirahiyA NaM, suThu vi uggaM tavaM caraMtA NaM / Na lahaMti bohilAhaM, avi vAsasahassakoDIhiM // 4 // samyaktvavirahitA nu, suSThu api ugraM tapaH carantaH nu / na labhante vodhilAbhaM, api varSasahasrakoTibhi // 4 // daMsaNabhaTThA bhaTThA, daMsaNabhaTThassa Natthi NivvANaM / sijjhati cariyabhaTThA, daMsaNabhaTTA Na sijjhati // 5 // darzanabhraSTA bhraSTAH, darzanabhraSTasya nAsti nirvANam / sidhyanti caritabhraSTA, darzanabhraSTAH na sidhyanti // 5 // daMsaNasuddho suddho daMsaNasuddho lahei NivvANaM / daMsaNavihINa puriso, na lahai taM icchiyaM lAhaM // 6 // darzanazuddha. zuddha:, darzanazuddhaH labhate nirvANam / darzanavihInaH puruSa., na labhate tam icchitaM lAbham ||6|| samaNasutta sammattassa ya laMbho, telokkassa ya havejja jo laMbho sammadaMsaNalaMbho, varaM khu telokkalaMbhAdo // 7 // samyaktvasya ca lAbha - strailokyasya ca bhavet yo lAbha. / samyagdarzanalAbho, vara khalu trailokyalAbhAt ||7|| kiM bahuNA bhaNieNaM, je siddhA NaravarA gae kAle / sijjhihiMti je vi bhaviyA, taM jANaha sammamAhappaM // 8 // ki bahunA bhaNitena ye siddhA naravarA gate kAle / setsyanti ye'pi bhavyA, tad jAnIta samyaktvamAhAtmyam ||8|| jaha salileNa Na lippai, kamaliNipattaM sahAvapayaDIe / taha bhAveNa Na lippai, kasAyavisaehi sappuriso // 9 // yathA salilena na lipyate, kamalinIpatra svabhAvaprakRtyA | tathA bhAvena na lipyate, kaSAyaviSayaiH satpuruSa ||9|| uvabhogamiMdiyehi, davvANamacedaNANamidarANaM / jaM kuNadi sammadiTThI, taM savvaM NijjaraNimittaM ||10|| upabhogamindriyai., dravyANAmacetanAnAmitareSAm / yat karoti samyagdRSTiH, tat sarva nirjarAnimittam ||10|| For Private Personal Use Only
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 73 sammasvarahita AtmA, sArI peThe tapa karato hoya toya, karoDo varSe paNa mokSa pAmI zakato nathI. 2 2 2. 2 2 3 samyam darzanathI che bhraSTa thAya che tene pUro bhraSTa samajavo. samyatvarahitano mokSa nathI. cAritrarahitano mokSa thAya, sa tvarahitano kadI nahi. ra 24. jenuM darzana zuddha che te zuddha che, te nirvANa pAmaze. samyagdarzanarahita vyakti potAnA ISTane-mokSane prApta karI zakatI nathI. 2 25. eka tarapha samyaktalAbha, bIjI tarapha traNa lokanI saMpadAno lAbha-e bemAM sabhyalAbha zreSTha che vadhAre zuM kahevuM? bhUtakALamAM aneka mahApuruSo mukta thayA che ne bhaviSyamAM mukta thaze te badho samyatvano prabhAva che ra 27. kamalanuM pAMdaDuM svabhAvathI ja pANIthI alipta rahe che tema puruSa samyagdarzananA prabhAve kaSAya ane viSayathI alipta rahe che. 2 28 je je sacetana ke acetana vastuono samyagadaSTi AtmA potAnI Indriyo vaDe upabhoga kare che te badhI. vastuo tenA mATe karmanirjarAnuM sAdhana bane che
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 samaNasud 229. sevaMto vi Na sevai, asevamANo vi sevago koI / pagaraNaceTTA kassa vi, Na ya pAyaraNo tti so hoI // 11 // sevamAnopi na sevate, asevamAno'pi sevaka. kazcit / prakaraNaceSTA kasyApi, na ca prAkaraNa iti sa bhavati / / 11 / / 230. na kAmabhogA samayaM urvati, na yAvi bhogA vigaI urvati / je tappaosI ya pariggahI ya, so tesu mohA vigaI uvei // 12 // na kAmabhogA. samatAmupayanti, na cApi bhogA vikRtimuyanti / yastatpradveSI ca parigrahI ca, sa tepu mohAd vikRtimupaiti / / 12 / / (A) samyagdarzana-aMga 231. nissaMkiya nikkaMkhiya nivitigicchA amUDhadiTThI ya / uvabUha thirIkaraNe, vacchalla pabhAvaNe aTTha // 13 // niHzakitaM niHkAkSita, nirvicikitsA amUDhadRSTizca / upahA sthirIkaraNe, vAtsalya prabhAvanASTau / / 13 / / 232. sammadiTThI jIvA, NissaMkA hoti NibbhayA teNa / sattabhayavippamukkA, jamhA tamhA du NissaMkA // 14 // samyagdRSTayo jIvA nizzaMkA bhavanti nirbhayAstena / saptabhayavipramuktA, yasmAt tasmAt tu nizzakA / / 14 / / 233. jo du Na karedi kaMkhaM, kammaphalesu taha savvadhammesu / so NikkaMkho cedA, sammAdiTThI muNeyavyo | // 15 // yastu na karoti kAMkSAm, karmaphaleSu tathA sarvadharmeSu / sa niSkAkSazcetayitA, samyagdRSTiAtavya. ||15|| no sakkiyamicchaI na pUrya, no vi ya vandaNagaM kuo pasaMsaM ? / se saMjae suvvae tavassI, sahie Ayagavesae sa bhikkhU // 16 // na satkRtimicchati na pUjAM, no'pi ca vandanakaM kuta- prazaMsAm / sa sayataH suvratastapasvI, sahita AtmagaveSaka. sa bhikSuH / / 16 / / 234.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 7pa 22 9 koka viSayono upabhoga karato hovA chatAM nathI karato ema kahI zakAya, ne koka na karato hovA chatAM upabhoga kare che ema kahI zakAya. koI mANasa nATakamAM lagnAdi kAryamAM joDAyo hoya to te kArya karato hovA chatAM kAryano kartA gaNAto nathI, tenI jema ra 30. IndriyonA viSayo pote (koInA manamAM) nathI samatA utpanna karatA ke nathI vikAra utpanna karatA. je vyakti moha- aphAnane lIdhe viSayo pratye dveSa athavA Asakti kare che te pote ja potAnI aMdara vikAra jagAve che. () samyagadarzana aMga. 2 31 samyagadarzananA ATha aMga che : dharmamAM zaMkA na karavI, anyanI AkAMkSA na karavI, aruci na rAkhavI, mUDhaSTithI na vicAravuM, anya vyakitanI dharmazraddhAne puSTa karavI, koI vyakti DagI gaI hoya to tene sthira karavI, dharmavAna lokonI sevA karavI, dharmamArganI jagatamAM prasiddhi karavI. (A ATha aMganA zAstrIya nAma : niHzaMkatA, niSkAMkSatA, nirvicikitsA, amRddhadaSTi, upavRMhaNa, sthisaMkaSNa, vAtsalya, prabhAvanA.) 2 3 2. samyagadaSTi AtmA (pUrNa zraddhAvAna hovAthI) niHzaMka ane nirbhaya hoya che. sAta prakAranA bhayathI e mukta hoya che A niHzaMkatA aMga che (sAnabhaya Ihalokabhaya (manuSya ke pazu taraphathI thanAse bhaya), pastokabhaya (devatAdino bhaya), AdAnabhaya (corIno bhaya), akasmAta bhaya, AjIvikAbhaya, maraNabhaya, apakIrtibhaya.) 2 3 3. karmathI maLanArA zubha-azubha phaLo ke jagatanI sarva vastuo - kazAnuM AkarSaNa nuM hovuM e samyagdaSTi AtmAnI niSkAMkSatA che. re 34. je satkArane nathI Icchato, pUjAne nathI Icchato, namaskArane nathI Icchato, e prazaMsAne to kyAMthI Iccha ? saMyamI, vataniSTha, tapasvI, jAgRta evo bhikSu sadA AtmagaveSI hoya.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 samAsu 235. 236. 237. khAI-pUyA-lAhaM, sakkArAI kimicchase joii| icchasi jai paraloyaM, tehiM ki tujjha paraloye // 17 // khyAti-pUjA-lAbhaM satkArAdi kimicchasi yogin / icchasi yadi paralokaM taiH kiM tava paraloke ? / / 17 / / jo Na karedi juguppaM, cedA savvesimeva dhammANaM / so khalu Nividigiccho, sammAdiTThI muNeyavvo // 18 // yo na karoti jugupsAM, cetayitA sarveSAmeva dharmANAm / sa khalu nirvicikitsaH samyagdRSTiAtavyaH // 18 // jo havai asammUDho, cedA saddiTThI savvabhAvesa / so khalu amUDhadiTThI, sammAdiTThI muNeyavvo // 19 // yo bhavati aMsamUDhaH, cetayitA sadvRSTiH sarvabhAveSu / sa khalu amUDhadRSTiH, samyagdRSTiAtavyaH / / 19 / / nANeNaM saNeNaM ca, caritteNaM taheva ya / khaMtIe muttIe, vaDDhamANo bhavAhi ya // 20 // jJAnena darzanena ca cAritreNa tathaiva ca / kSAntyA muktyA , vardhamAno bhava ca / / 20 / / / No chAdae No'vi ya lUsaejjA, mANaM Na sevejja pagAsaNaM ca / Na yAvi paNNe parihAsa kujjA, Na yA''siyAvAda viyaagrejjaa||21|| no chAdayetrApi ca lUpayed, mAna na seveta prakAzana ca / na cApi prAjJa parihAsaM kuryAt, na cApyAzIrvAdaM vyAgRNIyAt / / 21 / / 238. 239.. 240. jattheva pAse kai duppauttaM, kAraNa vAyA adu mANaseNaM / tattheva dhIro paDisAharejjA, Ainao khippamivakkhalINaM // 22 // yatraiva pazyet kvacit duSprayukta, kAyena vAcA atha mAnasena / tatraiva dhIra. pratisaMharet, AjAneyaH(jAtyazva.) kSipramiva khalInam / / tiNNo hu si aNNavaM mahaM, ki puNa ciTThasi tiirmaago| abhitUra pAraM gamittae, samayaM goyama ! mA pamAyae // 23 // tIrNaH khalu asi arNavaM mahAntaM, kiM punastiSThasi tIramAgataH / abhitvarasva pAraM gantuM, samayaM gautama ! mA pramAdIH / / 23 / / 241.
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga ra3pa. 77 he yogI. jo tuM tArA paralokanuM kalyANa karavA Icche che to khyAti, sanmAna, saMpatti ke satkAranI kAmanA zA mATe rAkhe che? e vastuothI paralokamAM tane zo lAbha thaze? 2 36. je AtmA koI paNa padArthanA sahaja svabhAva tarapha aNagamo nathI rAkhato te sabhyadRSTi AtmA nirvicikitsA guNasahita che ema jANavuM. 2 37. je AtmA sarva viSayono sUkSma dRSTie vicAra kare che ane satyadarzI che tene amUDhadaSTi samyaggadarzanayukta AtmA jANavo. ra 38. he mumukSu tuM sadA jJAna, darzana, cAritra, kSamA ane saMtoSa jevA sadguNonuM saMvardhana karato raheje. ( A upavRMhaNa aMga che.) 239. 240. (dharmamArgamAM sthira thayelo samyagdaSTi mumukSa) praznano uttara ApatAM zAstrano artha chupAve nahi, avaLo artha kare nahi, potAnA jJAnanuM abhimAna seve nahiM ane pradarzana paNa kare nahi. anya vidvAnano upahAsa na kare ane (laukika tRSNAne saMtoSanArA) AzIrvAda Ape nahi. jyAre paNa manathI, vANIthI ke kAyAthI koI skUlanA thAya to tarata ja lagAma vaDe ghoDo sekAI jAya tema, dhairyavAna sAdhaka potAnI jAtane aTakAvI le. tuM mahAsAgarane pAra karI cUkyo che, have kinArA pAse AvyA pachI kema thaMbhI gayo che? zIghratAthI kinArA para pahoMcI jA. he gIta - eka kSaNano paNa pramAda na kara. (A sthirIkaraNa aMga che.) ra41.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 242. 243. 244. 245. samAsud jo dhammiesu bhatto, aNucaraNaM kuNadi paramasaddhAe / piyavayaNaM jaMpato, vacchallaM tassa bhavvassa // 24 // yaH dhArmikeSu bhaktaH, anucaraNa karoti paramazraddhayA / priyavacanaM jalpana, vAtsalyaM tasya bhavyasya // 24 // dhammakahAkahaNeNa ya, bAhirajogehiM cAvi aNavajje / dhammo pahAvidavvo, jIvesu dayANukaMpAe // 25 // dharmakathAkathanena ca, vAhyayogaizcApyanavadyaiH / dharmaH prabhAvayitavyo, jIveSu dayAnukampayA // 25 // pAvayaNI dhammakahI, vAI nemittio tavassI ya / vijjA siddho ya kavI, aTheva pabhAvagA bhaNiyA // 26 // prAvacanI dharmakathI, vAdI naimittikaH tapasvI ca / vidyAvAn siddhaH ca kaviH, aSTau prabhAvakA. kathitAH // 26 // 19. samyagajJAnasUtra soccA jANai kallANaM, soccA jANai pAvagaM / ubhayaM pi jANae soccA, jaM cheyaM taM samAyare // 1 // zrutvA jAnAti kalyANa, zrutvA jAnAti pApakam / ubhayamapi jAnAti zrutvA, yat chekaM tat samAcaret / / 1 / / NANA''NattIe puNo, daMsaNatavaniyamasaMjame ThiccA / viharai visujjhamANo, jAvajjIvaM pi nikkaMpo // 2 // jJAnA''jJaptyA punaH, darzanataponiyamasaMyame sthitvA / viharati vizudhyamAnaH, yAvajjIvamapi niSkampaH / / 2 / / jaha jaha suyamogAhai, aisayarasapasarasaMjuyamapuvvaM / taha taha palhAi muNI, navanavasaMvegasaddhAo // 3 // yathA yathA zrutamavagAhate, atizayarasaprasarasayutamapUrvam / tathA tathA prahlAdate muni., navanavasaMvegazraddhAkaH / / 3 / / sUI jahA sasuttA, na nassaI kayavarammi paDiA vi / jIvo vi taha sasutto, na nassai gao vi saMsAre // 4 // sUcI yathA sasUtrA, na nazyati kacavare patitA'pi / jIvo'pi tathA sasUtro, na nazyati gato'pi saMsAre / / 4 / / 246. 247. 248.
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 79 ra4ra. dhArmika janono premI hoya, parama zraddhAthI temanI sevA karato hoya ane temanI sAthe premathI saMbhASaNa karato hoya e samyagadaSTi AtmA vAtsalyaguNayukta che. 24 3. dharmopadeza vaDe, nirmaLa AcaraNa vaDe tathA jIvo para yathAyogya rUpe dayA athavA anukaMpAnI pravRtti karIne dharmamArganI prabhAvanA karavI joIe. ra44. prabhAvazALI vaktA, kathAkAra, tattvajJAnI, naimittika (bhaviSyavettA), tapasvI, vidyAdhara, siddhayogI, kaviA ATha prakAranA viziSTa zaktizALI puruSo lokomAM dharmamArgano prabhAva vizeSarUpe phelAvI zake che. 245. 19. samyaga jJAnasUtra zravaNa karavAthI sanmArganI samaja paDe che, zravaNa karavAthI pApanI samaja paDe che. zravaNa dvArA banenuM jJAna meLavI, je zreyakArI lAge tenuM AcaraNa karavuM 246 meLavelA jJAnane AdhAre nirNaya karI darzana, cAritra ane tapamAM sthira thaI, jIvanabhara Atmavizuddhi karato muni aDagapaNe vicare. ra47. sAdhaka jema jema rasapUrNa ane navA navA zratanuM - zAstronuM avagAhana kare, tema tema te navo utsAha ane navI zraddhA prApta kare che ane tema tema vadhu AnaMdano anubhava kare che. doro parovelI soya paDI jAya toya khovAI jatI nathI, tevI ja rIte jJAnayukta AtmA saMsAramAM phasI javA chatAM temAM khovAI jato nathI. 248.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaNad 249. sammattarayaNabhaTThA jANaMtA bahuvihAI satthAI / ArAhaNAvirahiyA, bhamaMti tattheva tattheva // 5 // samyaktvaratnabhraSTA, jAnanto bahuvidhAni zAstrANi / ArAdhanAvirahitA, bhramanti tatraiva tatraiva / / 5 / / 250-251. paramANumittayaM pi hu, rAyAdINaM tu vijjade jassa / *Na vi so jANadi appANayaM tu savvAgamadharo vi // 6 // appANamayANaMto, aNappayaM cAvi so ayANaMto / kaha hodi sammadiTThI, jIvAjIve ayANaMto // 7 // paramANumAtramapi khalu, rAgAdInAM tu vidyate yasya / nApi sa jAnAtyAtmAnaM, tu sarvAgamadharo'pi / / 6 / / AtmAnamajAnan, anAtmAnaM cApi so'jAnan / katha bhavati samyagdRSTi-rjIvAjIvAn ajAnan / / 7 / / 252. jeNaM taccaM vibujjhejha, jeNa cittaM Nirujjhadi / jeNa attA visujjhejjha, taM NANaM jiNasAsaNe // 8 // yena tattvaM vibudhyeta, yena cittaM nirudhyate / yena AtmA vizudhyeta, taj jJAnaM jinazAsane // 8 // jeNa rAgA virajjejja, jeNa seesu rajjadi / jeNa mittI pabhAvejja, taM NANaM jiNasAsaNe // 9 // yena rAgAdvirajyeta, yena zreyassu rajyate / yena maitrI prabhAvyeta, taj jJAnaM jinazAsane / / 9 / / jo passadi appANaM, abaddhapuDheM aNaNNamavisesaM / apadesasuttamajjhaM, passadi jiNasAsaNaM savvaM // 10 // yaH pazyati AtmAna-mabaddhaspRSTamananyamavizeSam / apadezasUtramadhyaM, pazyati jinazAsanaM sarvam / / 10 / / 255. jo appANaM jANadi, asui-sarIrAdu taccado bhinnaM / jANaga-rUva-sarUvaM, so satthaM jANade savvaM // 11 // yaH AtmAna jAnAti, azucizarIrAt tattvataH bhinnam / jJAyakarUpasvarUpaM, sa zAstraM jAnAti sarvam / / 11 / / 253. 254.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 249. sabhyatvaratna jemaNe khoI nAkhyuM che evA loko, ghaNAM zAstro jANatA hoya toya, ArAdhanArahita hovAthI tyAM ne tyAM (saMsAramAM bhamatA rahe che. ra50-251. paramANa jeTalI paNa rAgAdibhAva jenI aMdara vidyamAna hoya evI vyakti bhale sarva AgamonI jJAtA hoya, paNa teNe AtmAne oLakhyo nathI. AtmAne na jANanAro ne tethI anAtmAne paNa na jANanAro- jIva-ajI vano bheda nahi samajanAro e AtmA samyagadaSTi kevI rIte hoI zake? 25 2. jenAthI tatvabodha thAya, jenAthI mana vaza thAya, jenAthI AtmA zuddha thAya ene ja jinazAsanamAM jJAna kahyuM che. ra53. jenAthI rAga kSINa thAya, jenAthI sapravRttinI ruci thAya, jenAthI maitrIbhAva vikase ene ja jinazAsanamAM jJAna kahyuM che. 254 je potAnA AtmAne karmothI abaddha-aspaSTa, ananya, ekarasa ane akhaMDa svarUpe anubhave che teNe samagra jinazAsanane jANI lIdhuM che. 255. A azucimaya zarIrathI potAne vastusvarUpe bhinna ane kevaLa jJAyakarUpa jANe che te saghaLAM zAstrone jANe che.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 sabhAsuta 256. suddhaM tu viyANaMto, suddhaM cevappayaM lahai jiivo| jANato du asuddhaM, asuddhamevappayaM lahai / / 12 / / zuddha tu vijAnan, zuddha caivAtmAnaM labhate jIvaH / jAnastvazuddha-mazuddhamevAtmAna labhate / / 12 / / 257. je ajjhatthaM jANai, se bahiyA jANai / je bahiyA jANai, se ajjhatthaM jANai // 13 // yo'dhyAtma jAnAti, sa bahirjAnAti / yo bahirjAnAti, so'dhyAtma jAnAti / / 13 / / 258. je egaM jANai, se savvaM jANai / je savvaM jANai, se egaM jANai // 14 // yaH eka jAnAti, sa sarvaM jAnAti / yaH sarva jAnAti, sa ekaM jAnAti / / 14 / / 259. edamhi rado NiccaM, saMtuTTho hohi Niccamedamhi / edeNa hohi titto, hohidi tuha uttamaM sokkhaM // 15 // etasmin rato nityaM, santuSTo bhava nityametasmin / etena bhava tRpto, bhaviSyati tavottamaM saukhyam // 15 // 260. jo jANadi arahaMtaM, davvattaguNattapajjayattehiM / so jANadi appANaM, moho khalu jAdi tassa layaM // 16 // yo jAnAtyahanta, dravyatvaguNatvaparyayatvaiH / sa jAnAtyAtmAna, mohaH khalu yAti tasya layam / / 16 / / 261. lakhUNaM NihiM ekko, tassa phalaM aNuhavei sujaNatte / taha NANI NANaNihiM, bhuMjei caittu paratattiM // 17 // labdhvA nidhimekastasya phalabhanubhavati sujanatvena / tathA jJAnI jJAnanidhiM, bhuMkte tyaktvA paratRptim // 17 // 20. samyakcAritrasUtra (a) vyavahAracAritra 262. vavahAraNayacaritte, vavahAraNayassa hodi tavacaraNaM / NicchayaNayacAritte, tavacaraNaM hodi Nicchayado // 1 // vyavahAranayacaritre, vyavahAranayasya bhavati tapazcaraNam / nizcayanayacAritre, tapazcaraNaM bhavati nizcayataH / / 1 / /
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 83 ra56 je AtmAne azuddha samaje che tene AtmA azuddha anubhavamAM Ave che, je AtmAne zuddha mAne che tene AtmA zuddha jaNAya che 25.7. je vyakti aMdaranuM jANe che te bahAranuM jANe che, je bahAranuM jANe che te aMdaranuM jANe che. 25.8. je ekane jANe che te sarvane jANe che, je sarvane jANe che te ekane jANe che. 25 9. he mumukSa! tuM A eka svamAM ja lIna rahe; emAM ja saMtuSTa rahe, enAthI ja tRpti mAna. AmAMthI ja tuM sarvottama sukhane prApta karIza. dravya-guNa-paryAya vaDe ahitone ja jANe che te potAnA AtmAne paNa jANe che. e puruSano moha vilaya pAme che. ra6 1. jema koIne khajAno maLe to te potAnA lokonI vacce teno upabhoga kare che ema jJAnarUpI nidhAnane prApta karI jJAnI paranI paMcAta choDI svamAM lIna thaI jAya che. 20. sakhyadyAritrasUtra (a) vyavahAracaritrA ra 6 2. vyavahAracAritranI sthaLa bhUmikA para vyavahAratA hoya che. nizcaya cAritranI sUkSmabhUmikAe nizcayAnusArI sUkSma tapa hoya che.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 263. asuhAdo viNivittI, suhe pavittI ya jANa cArittaM / vadasamidiguttirUvaM, vavahAraNayA du jiNabhaNiyaM // 2 // azubhAdvinivRttiH, zubhe pravRttizca jAnIhi cAritram | vratasamitiguptirUpaM, vyavahAranayAt tu jinabhaNitam // 2 // suyanANammi vi jIvo, vaTTato so na pAuNati mokkhaM / jo tavajamamamaie, joge na caei voDhuM je // 3 // zrutajJAne'pi jIvo, vartamAnaH sa na prApnoti mokSam / yastapaH sayamamayAn, yogAn na zaknoti voDhum ||3|| sakkiriyAvirahAto, icchitasaMpAvayaM Na nANaM ti / maggaNNU vA'ceTThI, vAtavihINo'dhavA poto // 4 // satkriyAvirahAt IpsitasaMprApakaM na jJAnamiti / mArgajJo vA'ceSTo, vAtavihIno'thavA potaH ||4|| subahu pi suyamahIyaM kiM kAhii caraNavippahINassa / aMdhassa jaha palittA, dIvasayasahassakoDI vi // 5 // subahvapi zrutamadhIta, kiM kariSyati caraNaviprahINasya / andhasya yathA pradIptA, dIpazatasahasrakoTirapi ||5|| thovammi sikkhide jiNai, bahusudaM jo carittasaMpuNNo / jo puNa carittahINo, kiM tassa sudeNa bahueNa // 6 // stoke zikSite jayati, bahuzrutaM yazcAritrasampUrNa. 1 yaH punazcAritrahIna., kiM tasya zrutena vahukena ||6|| (A) nizcayacAritra 268. 264. 265. 266. 267. 269. NicchayaNayassa evaM, appA appammi appaNe surado / so hodi hu sucaritto, joI so lahai NivvANaM // 7 // nizcayanayasya eva, AtmA Atmani Atmane surata / saH bhavati khalu sucaritraH, yogI sa. labhate nirvANam // 7 // jaM jANiuNa joI, parihAraM kuNai puNNapAvANaM / taM cArittaM bhaNiyaM, aviyappaM kammarahiehiM // 8 // yad jJAtvA yogI, parihAraM karoti puNyapApAnAm / tat cAritraM bhaNitam, avikalpaM karmarahitaiH ||8|| samaNasutta For Private Personal Use Only
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 263. 264. 265. 26. 267. 269 5 cAritra eTale azubha AcaraNathI nivRtta thavuM ane zubha AcaraNamAM pravRtta thayuM. jinezvaroe vrata, samiti ane guptirUpe vyavahAracAritrano upadeza karyo che. je vyakti zrutajJAna sArI peThe dharAvato hoya paNa tapasaMyamarUpa yogane dhAraNa na karI zakato hoya to te mokSa pAmI zakato nathI. ucita AcaraNa vinA jJAna Icchita lakSyanI prAptinuM sAdhana banatuM nathI. rasto jANato hoya paNa cAlato na hoya evo manuSya athavA pavanano sAtha jene na hoya evuM vahANa ISTa sthAne pahoMcatA nathI. game teTaluM adhyayana karyuM hoya, paNa AcaraNano abhAva hoya to te zA kAmanuM ? AMdhaLAnI AgaLa karoDo dIpaka pragaTAvIe to ca te nakAmA che. (bhA) nizcayacAritra 268 je cAritrayukta che te thoDuM zIkhyo haze to paNa vidvAnane harAvI deze. je cAritravihIna che te game teTaluM bhaNe toya tethI zuM? nizcayanayanI daiSTie svanI prApti mATe, svayaM svamAM lIna thavuM e satyAritra che. Avo cAritravAna yogI nirvANane prApta kare che. je sthitie pahoMcIne yogI puNya ane pApa baMneno parihAra kare che tene bhagavAne nizcayacAritra kahyuM che. For Private Personal Use Only
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAsu 270. 271. 272. jo paradavvammi suhaM, asuhaM rAgeNa kuNadi jadi bhAvaM / so sagacarittabhaTTho, paracariyacaro havadi jIvo // 9 // ya. paradravye zubhamazubhaM, rAgeNa karoti yadi bhAvam / sa svakacaritrabhraSTaH, paracaritacaro bhavati jIva ||9|| jo savvasaMgamukko'NaNNamaNo appaNaM sahAveNa / jANadi passadi NiyadaM, so sagacariyaM caradi jIvo // 10 // ya sarvasaMgamuktaH, ananyamanA AtmAnaM svabhAvena / jAnAti pazyati niyata, saH svakacarita carati jIva / / 10 / / paramaTTamhi du aThido, jo kuNadi tavaM vadaM ca dhAreI / taM savvaM bAlatavaM, bAlavadaM biMti savvaNhU // 11 // paramArthe tvasthita., yaH karoti tapo vrata ca dhArayati / tat sarva bAlatapo, bAlavrataM bruvanti sarvajJAH / / 11 / / mAse mAse tu jo bAlo, kusaggeNaM tu bhuMjae / na so suakkhAyadhammassa, kalaM agghai solasiM / / 12 / / mAse mAse tu yo vAlaH kuzAgreNa tu bhuMkte / na sa svAkhyAtadharmasya, kalAmarhati poDazIm / / 12 / / cArittaM khalu dhammo, dhammo jo so tti Niddio / mohakkhohavihINo, pariNAmo appaNo hu samo // 13 // cAritra khalu dharmo, dharmo yaH sa sama. iti nirdiSTaH / mohakSobhavihIna , pariNAma Atmano hi sama / / 13 / / samadA taha majjhatthaM, suddho bhAvo ya vIyarAyattaM / taha cArittaM dhammo, sahAvaArAhaNA bhaNiyA // 14 // samatA tathA mAdhyasthya, zuddho bhAvazca vItarAgatvam / tathA cAritra dharmaH, svabhAvArAdhanA bhaNitA ||14|| 273. 274. 275. 276. suvididapayatthasutto, saMjamatavasaMjudo vigadarAgo / samaNo samasuhadukkho, bhaNido suddhovaoo ti / / 15 / / suviditapadArthasUtra., saMyamatapaHsayuto vigatarAgaH / zramaNaH samasukhaduHkho, bhaNitaH zuddhopayoga iti / / 15 / /
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 270. je AtmA rAgane AdhIna thaI parapadArthamAM zubha-azubha bhAva kare che te svathI bhraSTa thaIne paramAM ramanAro kahevAya 2 71.. je sarva parigrahathI nivRtta thaI svamAM ananyabhAve lInA banI, pote potAne zuddha trikALI tasvarUpe jANe-jue che te svamAM ramanAro che. 2 7ra. nizcayanaya thI jaNelA satyamAM niSThA lAvyA vinA je kaMI vrata ke tapa karavAmAM Ave tene bhagavAne bALatA ke bALavrata kahyAM che. 273. mahinA-mahinAnA upavAsa kare ane darbhanI aNI para rahe eTalA AhArathI pAraNuM kare evo tapasvI paNa zuddha dharmanA soLamA bhAganI ye barobarI karI zakato nathI re 74. cAritra e ja dharma che, samatA e ja dharma che. mohanA kSobhathI mukta evI jJAnadhA rA e ja samatA 2 7pa. samatA, mAdhyastha, zuddha upayoga, vItarAgatA, cAritra, dharma-A badhA "sva-bhAva' ArAdhanArUpa eka ja vastunA vAcaka zabdo che. 276. sUtra ane tenA arthane suMdara prakAre jANanAra, tapasaMyamayukta, rogavihIna ane sukha-duHkhane samAna gaNanAra zramaNane zuddhopayogamAM vartanAro kahyo che.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaNasutta 277. suddhassa ya sAmaNNaM, bhaNiyaM suddhassa daMsaNaM NANaM / suddhassa ya NivvANaM, so cciya siddho Namo tassa // 16 // zuddhasya ca zrAmaNya, bhaNita zuddhasya darzana jJAnam / zuddhasya ca nirvANaM, sa eva sidhdho namastasmai / / 16 / / 278. aisayamAdasamutthaM, visayAtIdaM aNovamamaNaMtaM / abucchinnaM ca suhaM, suddhavaogappasiddhANaM // 17 // atizayamAtmasamuttha, viSayAtItamanupamamanantam / avyucchinnaM ca sukha, zuddhopayogaprasiddhAnAm / / 17 / / 279. jassa Na vijjadi rAgo, doso moho va savvadavvesu / NA''savadi suhaM asuhaM, samasuhadukkhassa bhikkhussa // 18 // yasya na vidyate rAgo, dveSo moho vA sarvadravyeSu / nA''sravati zubhamazubha, samasukhaduHkhasya bhikSoH / / 18 / / (I) samanvaya 280. Nicchaya sajjhasarUvaM, sarAya tasseva sAhaNaM caraNaM / tamhA do vi ya kamaso, paDicchamANaM pabujjheha / / 19 / / nizcaya. sAdhyasvarUpaH, sarAgaM tasyaiva sAdhana caraNam / tasmAt dve api ca kramazaH, pratISyamANaM pravudhyadhvam / / 19 / / 281. abhaMtarasodhIe, bAhirasodhI vi hodi NiyameNa / abhaMtara-doseNa hu, kuNadi Naro bAhire dose // 20 // abhyantarazuddhyA, vAhyazuddhirapi bhavati niyamena / abhyantaradopeNa hi, karoti nara. bAhyAn dopAn / / 20 / / 282. madamANamAyaloha- vivajjiyabhAvo du bhAvasuddhi tti / parikahiyaM bhavvANaM, loyAloyappadarisIhiM // 21 // madamAnamAyAlobha-vivarjitabhAvastu bhAvazuddhiriti / parikathita bhavyAnA, lokAlokapradarzibhiH / / 21 / / 283. cattA pAvAraMbhaM, samuTThido vA suhammi cariyamhi / Na jahadi jadi mohAdi, Na lahadi so appagaM zuddhaM // 22 // tyaktvA pApArambhaM, samutthito vA zubhe carite / na jahAti yadi mohAdIn na labhate sa AtmakaM zuddham ||22||
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 277 278 279. (Gga) samanvaya 280 281. 282. 283. 89 zuddha upayogavaMtane ja zramaNapaNuM che, tene ja darzanajJAna maLelAM che. tenuM nirvANa nizcita che je zuddha che te siddha che ene namaskAra ho. zuddha upayoga dvArA zuddha sthitine pAmanAra AtmAone AtmAmAthI ja pragaTanArA, sarvotkRSTa, atIndriya, anupama, anaMta ane avinAzI sukhanI upalabdhi thAya che. jene sarva padArthomAM rAga nathI, dveSa nathI, ane moha nathI, jene sukhaduHkha baMne samAna che evo muni zubha ke azubha koI Asrava karato nathI (Asava = AtmAmAM karmonuM Agamana thayuM.) nizcayacAritra sAdhya che; vyavahAra cAritra tenuM sAdhana che tethI buddhimAna sAdhaka baMne cAritrane kramazaH jIvanamA apanAve che atyaMtara zuddhi thatAM bAhya zuddhi avazya thAya che vyakti abhyatara azuddhinA kAraNe ja bAhya doSonu AcaraNa kare che. mada, mAna, mAyA, lobha AdithI rahita cittavRtti e ja bhAvazuddhi che ema. lokAlokadarzI ahaMtoe bhavyajanone prabodhyuM che. -- pApakAryo tajI de ane zubha AcaraNamAM tatpara hoya chatAM jo moha Adine taje nahi to tevo mumukSu zuddha AtmAne pAmI zakato nathI. For Private Personal Use Only
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ CO samaNasud 284. jaha va NiruddhaM asuhaM suheNa suhamavi taheva sudreNa / tamhA eeNa kameNa ya, joI jhAeu NiyaAdaM // 23 // yathaiva niruddham azubha, zubhena zubhamapi tathaiva zundrena / tasmAdanena krameNa ca, yogI dhyAyatu nijAtmAnam / / 23 / / 285. nicchayanayassa caraNAya-vighAe nANadaMsaNavaho'vi / vavahArassa u caraNe, hayammi bhayaNA hu sesANaM // 24 // nizcayanayasya caraNAtma-vidhAte jJAnadarzanavadho'pi / vyavahArasya tu caraNe, hate bhajanA khalu zepayo. / / 24 / / 286-287. saddhaM nagaraM kiccA, tavasaMvaramaggalaM / khantiM niuNapAgAraM, tiguttaM duppadhaMsayaM // 25 // tavanArAyajutteNa, bhittUNaM kammakaMcuyaM / muNI vigayasaMgAmo, bhavAo parimuccae / // 26 // zraddhA nagara kRtvA, tapa.savaramargalAm / kSAnti nipuNaprAkAra, trigupta duSpradharSakam / / 25 / / taponArAcayuktena, bhitvA karmakaJcukam / munirvigatasagrAma , bhavAt parimucyate / / 26 / / 21. sAdhanAsUtra 288. AhArAsaNa-NidAjayaM, ca kAuNa jiNavaramaeNa / jhAyavvo NiyaappA, gAuNaM gurupasAeNa // 1 // AhArAsana-nidrAjaya, ca kRtvA jinavaramatena / dhyAtavya nijAtmA, jJAtvA guruprasAdena / / 1 / / 289. nANassa savvassa pagAsaNAe, aNNANamohassa vivajjaNAe / rAgassa dosassa ya saMkhaeNaM, egaMtasokkhaM samuvei mokkhaM // 2 // jJAnasya sarvasya prakAzanayA, ajJAnamohasya vivarjanayA / rAgasya dvepasya ca saMkSayeNa, ekAntasaukhyaM samupaiti mokSam / / 2 / / tassesa maggo guruviddhasevA, vivajjaNA bAlajaNassa dUrA / sajjhAyaegaMtanivesaNA ya, suttatthasaMciMtaNayA dhiI ya // 3 // tasyaipa mAgoM guruvRddhasevA, vivarjanA vAlajanasya dUrAt / svAdhyAyaikAntanivezanA ca, sUtrArthasaMcintanatA dhRtizca / / 3 / / 290.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 91 jema prathama zubha vaDe azubhano aMta ANya tema zuddha vaDe zubhano paNa aMta ANavo sAdhaka A kramanuM anusaraNa karI nija AtmAnuM dhyAna kare. ra8pa. ra86-287. ni ca na cA ita cAritrane hAni thAya to nizcayanayAzrita jJAna-darzanane paNa avazya hAni thAya che jyAre vyavahA rana yAzrita cAritranI hAni thatA jJAnadarzananI hAni thAya athavA na paNa thAya. zraddhA e nagara che, tapa ane saMvara tenAM dvAra ane sAMkaLa che kSamA rUpI ajeya ane surakSita evo teno koTa che. tapa rUpa bANo vaDe karmarAjAnuM bakhtara bhedI AMtarika saMgrAmamAM vijayI thanAra muni bhavabhramaNathI. mukta thaI jAya che ra88. 21. sAdhanA sUtra jina va ca na anusAra AhAra, nidrA ane A sana e traNe para kAbU meLavI, gurUkRpAthI AtmasvarUpa jANI. mumukSue nija AtmAnuM dhyAna karavuM 289. pUrNa jJAnano prakAza prApta thAya, ajJAna ane mohano ata Ave tathA rAga ane dveSano kSaya thAya tyAre anata sukha ma ya mokSanI upalabdhi thAya che. re 90. ane mokSanI upalabdhi mATeno A che mArga : guru ane vaDIlonI sevA, ajJAnInA saMgano tyAga, svAdhyAya ane ekAtanI ArAdhanA, sUtra ane arthanu manana ane akhUTa dharya.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 samaNajIte 291. 292. 293. 294. AhAramicche miyamesaNijja, sahAyamicche niuNatthabuddhiM / nikeyamicchejja vivegajoggaM samAhikAme samaNe tavassI // 4 // AhAramicched mitameSaNIya, sakhAyamicchaMd nipuNArthabuddhim / niketamicched vivekayogya samAdhikAmaH zramaNastapasvI / / 4 / / hiyAhArA miyAhArA, appAhArA ya je narA / na te vijjA tigicchaMti, appANaM te tigicchagA // 5 // hitAhArA mitAhArA alpAhArAH ca ye narAH / na tAn vaidyAH cikitsanti AtmAnaM te cikitsakA ||5|| rasA pagAmaM na niseviyavvA, pAyaM rasA dittikarA narANaM / dittaM ca kAmA samabhivaMti dumaM jahA sAuphalaM va pakkhI / / 6 / / rasA prakAma na niSevitavyAH, prAyo rasA dIptikarA narANAm / dIpta ca kAmAH samabhidravanti, druma yathA svAduphalamiva pakSiNaH / / 6 / / vivittasejjA''saNajaMtiyANaM, omA'saNANaM damiiMdiyANaM / na rAgasattU dharisei cittaM parAio vAhirivosahehi // 7 // viviktazayyA'sanayantritAnAm, avamA'zanAnA damitendriyANAm / na rAgazatrurdharSayati cittaM, parAjito vyAdhirivaupadhe / / 7 / / jarA jAva na pIlei, vAhI jAva na vaDDhaI / jAviMdiyA na hAyaMti, tAva dhamma samAyare // 8 // jarA yAvat na pIDayati vyAdhiH yAvat na vardrate / yAvadindriyANi na hIyante, tAvat dharma samAcaret / / 8 / / 22. dvividha dharmasUtra do ceva jiNavarehi, jAijarAmarAmaraNavippamukkehiM / logammi pahA bhaNiyA, sussamaNa susAvago vA vi // 1 // dvau caiva jinavarendra., jAtijarAmaraNavipramuktai. / loke pathau bhaNitau, suzramaNaH suzrAvaka. cApi / / 1 / / dANaM pUyA mukkhaM, sAvayadhamme Na sAvayA teNa viNA / jhANajjhayaNaM mukkhaM jaidhamme taM viNA tahA so vi // 2 // dAna pUjA mukhyaH, zrAvakadharme na zrAvakAH tena vinA / dhyAnAdhyayane mukhyo, yatidharme taM vinA tathA so'pi / / 2 / / 295. 297.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 291 292 293. 294. 295. 296. 297. G-3 samAdhinA abhilASI tapasvI munie AhAra zuddha ane parimita grahaNa karavo, sAthIdAra catura ane vidvAna pasaMda karavo; nivAsasthAna ekAMtavALuM svIkAravuM. je hita, mita ane alpa AhAra kare che te vyaktine vaidyonI jarUra paDatI nathI. te pote ja potAno cikitsaka hoya che. rasapracura bhojana adhika kaddI na karavuM joIe, kAraNa ke sAmA ca rIte rasayukta AhAra madavardhaka che ane madonmatta puruSane kAma evI rIte satAve che ke jevI rIte svAdiSTa phaLavALA vRkSane pakSIo satAve che. auSadhithI zAMta thayelo roga jema pIDA Apato baMdha thAya che ema, ekAMtanivAsa karanAra, alpa AhAra karanAra ane Indriyone niyaMtrita rAkhanAra mumukSune rAgarUpI zatru satAvI zakato nathI jyA sudhI ghaDapaNa AvIne pajavatuM nathI, jyA sudhI rogo vadhyA nathI ane IndriyonI zakti jyAM sudhI ghaTI nathI tyAM sudhImAM dharmasAdhanA karI levI joIe 22. dvividha dharmasUtra janma-jarA-maraNathI mukta jinezvaroe jagatamAM be sAdhanAmArga darzAvyA che : eka zramaNano mArga, bIjo zrAvakano. zrAvakadharmamAM dAna ane pUjA mukhya che, tenA vagara zrAvaka, zrAvaka nathI. ane zramaNadharmamAM dhyAna ane svAdhyAya mukhya che, tenA vagara zramaNa, zramaNa nathI. For Private Personal Use Only
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 298. 299. 300. 301. 302. 303. samaNasunaM santi egehi bhikkhUhiM, gAratthA saMjamuttarA / gAratthehiM ya savvehi, sAhavo saMjamuttarA // 3 // santyakebhyo bhikSubhyaH, agArasthAH sayamottarA / agArasthebhyazca sarvebhyaH, sAdhavaH sayamottarA ||3|| no khalu ahaM tahA saMcAemi muMDe jAva pavvaittae / ahaM NaM devANuppiyANaM aMtie paMcANuvvaiyaM sattasikkhAvaiyaM duvAlasavihaM gihidhammaM paDivajjissAmi ||4|| no khalvaha tathA sazaknomi muNDo yAvat pravajitum / ahaM khalu devAnupriyANAm antike paJcAnuvratikam saptazikSAtika dvAdazavidham gRhidharma pratipatsye // 4 // paMca ya aNuvvayAI, satta u sikkhA u desajaidhammo / savveNa va deseNa va, teNa juo hoi desajaI // 5 // paJca ca aNuvratAni sapta tu zikSA dezayatidharmaH / sarveNa vA dezena vA, tena yuto bhavati dezayatiH ||5|| 23. zrAvaka dharmasUtra saMpattadaMsaNAI, paidiyahaM jaijaNA suNeI ya / sAmAyAriM paramaM jo, khalu taM sAvagaM viMti ||1|| saprAptadarzanAdi, pratidivasa yatijanAcchRNoti ca / samAcArI paramAM yaH, khalu taM zrAvaka bruvate ||1|| paMcuMbarasahiyAI, satta vi visaNAI jo vivajjei / sammattavisuddhamaI, so daMsaNasAvao bhaNio ||2|| paJcodumvarasahitAni sapta api vyasanAni ya. vivarjayati / samyaktvavizuddhamatiH sa darzanazrAvakaH bhaNita ||2|| itthI jUyaM majjaM, migavva vayaNe tahA pharusayA ya / daMDapharusattamatthassa dUsaNaM satta vasaNAI // 3 // strI dyUta madyaM, mRgayA vacane tathA paruSatA ca daNDaparupatvam arthasya dUSaNaM sapta vyasanAni ||3|| For Private Personal Use Only
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga lpa ra9 8. amuka zithila) munionI sarakhAmaNImAM dalAka zrAvako AcaraNamAM caDiyAtA hoya che, paNa badhA suzrAvako karatA eka suzramaNa AcaraNamAM caDiyAto hoya che. ra 99 huM pravrajita banI -zramaNa banIne vicAravA zaktimAna nathI. huM ApanI pAse thI pAMca aNuvrata ane sAta. zikSAvrata - ema dvAdazavratarUpI zrAvaka dharma aMgIkAra karavA IcchuM chuM. pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvrata e dezaviratirUpa dharma che. A bAra vrata athavA temAMnA amuka vratonuM pAlana kare tene zrAvaka kahevAya che. (dezaviratipApAMno AMzika tyAga) 301 23. zrAvakadharmasUtra jene samyagadarzana ane samya gujJAna prApta thayuM che ane je uttama cAritradharmanuM zramaNo pAsethI pratidina zravaNa kare che te zrAvaka che. 30 2 jene sabhya zraddhA che paNa AcaraNanA viSayamAM mAtra abhakSya vastuono ane sAta mahAvyasanono jeNe tyAga karyo che te darzanazrAvaka kahevAya che 30 3. parastrIgamana, jugAra, madyapAna, mAMsAhAra, apazabda, ugra zArIrika daMDa ane corI Adi Arthika aparAdho - A sAta vyasano kahevAya che.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 304. 305. 306. 307. samaNasura mAMsAsaNeNa vaDDhai dappo dappeNa majjamahilasai / jUyaM pi ramai to taM, pi vaNNie pAuNai dose // 4 // mAsAzanena vardhate darpa. darpaNa madyam abhilaSati / dyUtam api ramate tataH tad api varNitAn prApnoti doSAn / / 4 / / loiyasatthammi vi, vaNiyaM jahA gayaNagAmiNo vippA / bhuvi maMsAsaNeNa paDiyA, tamhA Na pauMjae maMsaM // 5 // laukikazAstre api varNitam yathA gaganagAmina viprA / bhuvi mAMsAzanena patitAH tasmAd na prayojayed mAsam / / 5 / / majjeNa Naro avaso, kuNei kammANi jiNdnnijjaaii| ihaloe paraloe, aNuhavai aNaMtayaM dukkhaM // 6 // madhena naraH avazaH karoti karmANi nindanIyAni / ihaloke paraloke anubhavati anantakaM duHkham / / 6 / / saMvegajaNidakaraNA, NisallA maMdaro vva NikkaMpA / jassa daDhA jiNabhattI, tassa bhayaM Natthi saMsAre // 7 // saMvegajanitakaraNA, niHzalyA mandara iva niSkampA / yasya dRDhA jinabhakti., tasya bhayaM nAsti saMsAre ||7|| sattU vi mittabhAvaM, jamhA uvayAi vinnysiilss| viNao tiviheNa tao, kAyavvo desaviraeNa // 8 // zatruH api mitrabhAvam yasmAd upayAti vinayazIlasya / vinayaH trividhena tataH karttavyaH dezaviratena 18!! pANivahamusAvAe, adattaparadAraniyamaNehiM ca / aparimiicchAo'vi ya, aNuvvayAI virmnnaaii||9|| prANivadhamRpAvAdA-dattaparadAraniyamanaizca / aparimitecchAto'pi ca, aNuvratAni viramaNAni / / 9 / / baMdhavahacchavicchee, aibhAre bhattapANavucchee / kohAidUsiyamaNo, gomaNuyAINa no kujjA // 10 // bandhavadhachavicchedAn, atibhArAn bhaktapAnavyucchedAn / krodhAdidUSitamanAH, gomanuSyAdInA na kuryAt / / 10 / / 308. 309. 310.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 7 304 mAMsAhArathI zArIrika uttejanA vadhe che, uttejita vyakti madyapAna tarapha vaLe che, pachI jugAra paNa rame che ane Ama e vyakti eka pachI eka badhA doSomAM paDe che. 30pa kahe che ke keTalAka brAhmaNo gaganagAmI hatA, mAMsAhAra karavAthI teo jamIna para paDyA Ama, vyAvahArika daSTie paNa mAMsAhAra tajavA yogya che. 306 mAdaka pINAthI bhAna bhUlelo mANasa nidanIya kAryo kare che ane A bhavamAM tathA anya bhavomAM apAra duHkha veThe che. 307. jenA hRdayamAM saMsAra pratye vairAgya preranArI, nirmaLa, meru jevI aDaga ane daDha jinabhakti che tene saMsAramAM koI bhaya nathI. 308 vinayI vyakti zatrune paNa mitra banAvI le che. zrAvake mana-vacana-kAyAthI haMmezAM vinayazIla thavuM. 309 jIvavadha, asatyabhASaNa, corI, parastrIsevana, amaryAda saMgraha-A pAMce pApothI aTakavuM ane pAMca aNuvrata kahevAmAM Ave che. 31 0. manuSyane ke pazune, krodha vagerenA Aveza heThaLa baMdhana, prahAra, aMgaviccheda, ati bhAra AropaNa ane AhAranI baMdhI jevA kAryo dvArA duHkha na devuM.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ GC 311. 312. 313. 314. ittariyapariggahiyA - 'parigahiyAgamaNA-gaMgakIDaM ca / paravivAhakaraNaM, kAme tivvAbhilAsaM ca // 14 // itvaraparigRhItA-'parigRhItAgamanA-nagakrIDA ca / para (dvitIya) vivAhakaraNa, kAme tIvrAbhilApaH ca ||14| 315.-316. virayA pariggahAo, aparimiAo anaMtataNhAo / bahudosasaMkulAo, narayagaigamaNapaMthAo ||15|| khittAi hiraNNAI dhaNAi dupayAi - kuviyagassa tahA / sammaM visuddhacitto, na pamANAikkamaM kujjA // 16 // viratA parigrahAt apirimitAd-anantRSNAt / vahudopasaMkulAt, narakagatigamanapathAt ||15| kSetrAdeH hiraNyAde. dhanAde. dvipadAdeH kupyakasya tathA samyagvizuddhacitto, na pramANAtikrama kuryAt ||16|| bhAvijja ya saMtosaM, gahiyamiyANi ajANamANeNaM / thovaM puNo na evaM, gihiNassAmo tti ciMtijjA ||17|| bhAvayecca santoSaM gRhItamidAnImajAnAnena / stoka punaH na evaM grahISyAma iti cintayet ||17|| 317. thUlamusAvAyassa u, viraI duccaM sa paMcahA hoi / kannAgobhU Alliya - nAsaharaNa kUDasakkhijje // 11 // sthUlamRSAvAdasya tu, virati dvitIya sa paMcadhA bhavati / kanyAgobhUalIka -nyAsaharaNa kUTasAkSyANi ||11|| sahasA abbhakkhANaM, rahasA ya sadAramaMtabheyaM ca / mosovaesayaM, kUDalehakaraNaM ca vajjijjA // 12 // sahasAbhyAkhyAna, rahasA ca svadAramantrabheda ca / mRpopadeza kUTalekhakaraNa ca varjayet ||12| vajjijjA tenAhaDa - takkarajogaM viruddharajjaM ca / kUDatulakUDamANaM, tappaDirUvaM ca vavahAraM // 13 // varjayet staMnAhRtaM, taskarayoga viruddharAjya ca / kUTatulAkUTamAne, tatpratirUpa ca vyavahAram ||13|| - For Private Personal Use Only samaNasutaM
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 311 31. 2 31 3. sthULa asatyono tyAga e bIjuM vrata che. sthaLa asatyo. pAMca prakAranA che : kanyA aMge juThuM bolavuM, gAya bheMsa vagere aMge jUThuM bolavuM, jamIna aMge jUThuM bolavuM, koInI thApaNa oLavavI, jUThI sAkSI bharavI. (bIjA vratanA rakSaNa mATe) vicAryA vinA - ekadama bolavuM nahi, koInI chUpI vAta jAhera na karavI, patnI ke patinI gupta vAta pragaTa na karavI, khoTI zikhAmaNa na ApavI, khoTA dastAveja na banAvavA. (trIjA aNuvratamAM) corInI vastu levI nahi, corI mATe madada karavI nahi, karacorI -dANacorI vagere rAjyaviruddha kArya karavAM nahi, vastumAM bheLaseLa ke vastunA tolamApamAM garabaDa karavI nahi, nakalI nANuM calAvavuM ke banAvavuM nahi. (svapatnI saMtoSa rUpI caturthavratanA pAlana mATe) vezyA athavA rakhAtano tyAga karavo, anya koIpaNa strIthI dUra rahevuM, akudaratI kAmakrIDAthI dUra rahevuM, potAnAM saMtAna sivAya anyanA vivAhakAryamAM rasa na levo ane svapatnI ke svapatimAM paNa kAmabhoganI atizaya IcchA na rAkhavI. parigrahanI tRSNAno aMta nathI. doSabharapUra, durgati tarapha dorI janArA amaryAda parigrahathI jeo bacavA Icche che teoe A vastuonuM pramANa bAMdhI levuM joIe - jamIna-makAna, sonuM Adi kiMmatI dhAtuo, dhana-dhAnya, dvipada-catuSpada, sarasAmAna; zuddha hadayavALA zrAvake A vastuonuM je pramANa pote nakkI karyuM hoya tene oLaMgavuM 314. 31pa-31 6. nahi 317. zrAvake saMtoSa keLavavo, "ajJAnapaNe me saMgraha karI. lIdho che, have vadhu saMgraha nahi karu" evo vicAra teNe rAkhavo.
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 318. 319. 320. 321. 322. 323. jaM ca disAveramaNaM, aNatthadaMDAu jaM ca veramaNaM / desAvagAsiyaM pi ya, guNavvayAiM bhave tAI // 18 // yacca digviramaNaM, anarthadaNDAt yacca viramaNam / dezAvakAzikamapi ca, guNavratAni bhaveyustAni ||18|| uDDhamahe tiriyaM pi ya, disAsu parimANakaraNamiha paDhamaM / bhaNiyaM guNavvayaM khalu, sAvagadhammammi vIreNa ||19|| Urdhvamadhastiryagapi ca, dikSu parimANakaraNamiha prathamam / bhaNitaM guNavrata khalu, zrAvakadharme vIreNa / / 19 // vayabhaMgakAraNaM hoi, jammi desammi tattha niyameNa / kIrai gamaNaNiyattI, taM jANa guNavvayaM bidiyaM ||20|| vratabhaMgakAraNaM bhavati, yasmin deze tatra niyamena / kriyate gamananivRttiH, tad jAnIhi guNavrata dvitIyam // 20 // viraI aNatthadaMDe, taccaM sa cauvviho avajjhANo / pamAyAyariya hiMsappayANa pAvovaese ya ||21|| viratiranarthadaNDe, tRtIya, sa caturvidha. apadhyAnam / pramAdAcaritam hiMsApradAnam pApopadezazca // 21 // aTTheNa taM na baMdhai, jamaNaTTheNaM tu thovabahubhAvA / aTThe kAlAIyA, niyAmagA na u aNaTTAe // 22 // arthena tat na badhnAti, yadanarthena stokabahubhAvAt / artha kAlAdikAH, niyAmakAH na tvanarthake ||22|| kaMdaSpaM kukkuiyaM, mohariyaM saMjuyAhigaraNaM ca / uvabhogaparIbhogA- ireyagayaM cittha vajjei // 23 // kandarpyam kautkucyaM, maukharya saMyuktAdhikaraNaM ca / upabhogaparibhogA-tirekagataM cAtra varjayet ||23|| samaNasutte For Private Personal Use Only
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 101 318. bIjAM. traNa guNavrata che : dizAparimANa, anarthadaMDaviramaNa, dezAvakAzika. 31 9. 3 2 0. 3 21. vyavasAya Adi kAryo mATe upara nIce tathA tirachI dizAomAM amuka aMtara sudhI gamana-AgamananI maryAdA bAMdhavI ene bhagavAne zrAvako mATenuM dizAparimANa. nAmanuM guNavrata kahyuM che. je deza ke dizAmAM javAthI vrata no bhaMga thavAnI athavA vratamAM doSa lAgavAnI zakyatA hoya te dezamAM nahi javAno sadaMtara niyama e dezAvakAki nAmanuM bIjuM guNavrata che. vinA kAraNe karmabaMdhana karavuM athavA anyane nirarthaka duHkha devuM e anarthadaMDa kahevAya che. tenAthI viramavuM e trIjuM guNavrata che. anarthadaMDanA cAra prakAra che ... duSTa vicAra karavA, asAvadhAnIthI vartavuM, hisAnA sAdhano. ApavAM, anyane pApakAryanI preraNA karavI. prayojana hoya ane kArya karavAmAM Ave to karmabaMdhana ochuM thAya che, prayojana vinA karavAthI vadhu thAya che; kAraNa ke Avazyaka kAryamAM to sthaLa-kALano khyAla rahe che, anAvazyaka kAryomAM enI apekSA na hovAthI pravRtti amaryAda banI jAya che 3 ra ra. 3 2 3. anarthadaMDaviramaNa vratanA pAlana mATe zrAvake azlIla bhASA, kuceSTA, gappAMbAjI, hisAmAM upayogI thaI zake evAM upakaraNo-sAdhano(soya-astro-charI vagere)nA upayogamAM asAvadhAnI, bhoga-upabhogano atireka - ATalI vAtothI bacavuM joIe.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 324. 325. 326. 327. 328. 329. bhogANaM parisaMkhA, sAmAiya- atihisaMvibhAgo ya / posahavihI ya savvo, cauro sikkhAu vRttAo ||24|| bhAMgAnA parisaMkhyA, sAmAyikam atithisaMvibhAgazca / popadhavidhizca sarvaH, catasraH zikSA uktAH ||24|| vajjaNamaNaMtaguMbara, acchaMgANaM ca bhogao mANaM / kammayao kharakammA-iyANa avaraM imaM bhaNiyaM // 25 // varjanamanantakamudambari- atyagAnA ca bhogato mAnam / karmakata* kharakarmAdikAnA aparam ida bhaNitam ||25|| sAvajjajogaparirakkhaNaTThA, sAmAiyaM kevaliyaM pasatthaM / gihatthadhammA paramaM ti naccA, kujjA buho AyahiyaM paratthA // 26 // sAvadyayogaparirakSaNArtha, sAmAyika kevalikaM prazastam / gRhasthadharmAt paramamiti jJAtvA kuryAd budha Atmahita paratra ||26|| sAmAiyammi ukae, samaNo iva sAvao havai jamhA / eeNa kAraNeNaM, bahuso sAmAiyaM kujjA // 27 // sAmAyike tu kRte, zramaNa iva zrAvako bhavati yasmAt / etena kAraNena, vahuza. sAmAyikaM kuryAt ||27|| sAmAiyaM ti kAuM paraciMtaM jo u ciMtaI saDDho / aTTavasaTTovagao, niratthayaM tassa sAmAiyaM // 28 // sAmAyikamiti kRtvA, paracintA yastu cintayati zrAddhaH / ArtavazArtopagata, nirarthaka tasya sAmAyikam ||28|| 7 AhAradehasakkAra-baMbhA'vAvAraposaho ya NaM / dese savve ya imaM carame sAmAiyaM NiyamA ||29|| AhAradehasatkAra- brahmacaryamavyApArapApadhaH ca / deze sarvasmin ca idaM carame sAmAyikaM niyamAt ||29|| samaNasutta For Private Personal Use Only
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 324. 325. 326. 327 328. 329. 103 bhogopabhoga parimANa, sAmAyika, atithisaMvibhAga, pauSadhopavAsa--A cAra zikSAvrata che bhoga ane upabhoganI maryAdArUpa navamA vratanA be bheda che : bhojananI maryAdA ane vyavasAyanI maryAdA kaMdamULa vagere anatakAya vanaspati, pAMca bahubIjavALAM phaLa tathA madya-mAsa vagere padArthono tyAga karavo athavA parimANa karavuM e prathama bheda che kharakarma eTale ke hisaka udyogo dvArA AjIvikA calAvavAno tyAga karavo athavA evA kAryonuM parimANa bAdhavu e bIjo bheda che (anaMtakAya=jenA eka sUkSma dRkaDAmAM anaMta jIvo hoya evI vanaspati ) hisAdi pApamaya pravRttithI (amuka samaya mATe) viramavuM e nirmaLa ane suMdara sAmAyika vrata che. gRhasthano A eka zreSTha dharma che ema samajI AtmakalyANa arthe sujJa puruSe sAmAyika karatA rahevuM joIe. sAmAyikamAM zrAvaka, sAdhunI samAna kakSAe pahoce che, mATe ja gRhasthe sAmAyika vAraMvAra karavA yogya che sAmAyika karatI vakhate je zrAvaka sukhadu khanA vicAramA DUbI jaIne sAsArika ciMtana kare che tenuM sAmAyika vyartha che. te cAra pauSadha eTale AtmAnI puSTi mATenuM vrata prakAranuM che * AhAra, zarIrazobhA, maithuna ane sAsArika kAryakalApa A cArano pUro athavA AMzika(amuka prahara ke divasa mATe) tyAga karavo saMpUrNa pauSadha karavo hoya to sAmAyika vrata paNa sAthe karavuM joIe. For Private Personal Use Only
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 samaNasud 330. annAINaM suddhANaM, kappaNijjANa desakAlajuttaM / dANaM jaINamuciyaM, gihINa sikkhAvayaM bhaNiyaM // 30 // anAdInAM zuddhAnA, kalpanIyAnA dezakAlayutam / dAna yatibhya. ucitaM, gRhiNAM zikSAvrataM bhaNitam / / 30 / / 331. AhArosaha-satthAbhaya-bheA jaM cauvvihaM dANaM / taM vuccai dAyavvaM, NiddiTThamuvAsayajjhayaNe // 31 // AhAraupadha-zAstrA-bhayabhedAt yat caturvidham dAnam / tad ucyate dAtavyaM nirdiSTam upAsaka-adhyayane // 31 // 332. dANaM bhoyaNamettaM, dijjai dhanno havei saayaaro| pattApattavisesaM, saMdasaNe kiM viyAreNa // 32 // dAna bhojanamAtra, dIyate dhanyo bhavati sAgAraH / pAtrApAtravizeSasaMdarzane kiM vicAreNa ||32 / / 333. sAhUNaM kappaNijjaM, jaM na vi diNNaM kahiM pi kiMci tahi / dhIrA jahuttakArI, susAvayA taM na bhuMjaMti // 33 // sAdhUnA kalpanIya, yad nApi datta kutrApi kiMcit tatra / dhIrA yathoktakAriNa., suzrAvakA. tad na bhuJjate / / 33 / / 334. jo muNibhuttavisesaM, bhuMjai so bhuMjae jiNuvadiLeM / saMsArasArasokhkhaM, kamaso NivvANavarasokkhaM // 34 // yo munibhuktavizeSa, bhuMkte sa bhukte jinopadiSTam / sasArasArasaukhya, kramazo nirvANavarasokhyam / / 34 / / 335. jaM kIrai parirakkhA, NiccaM, maraNa-bhayabhIru-jIvANaM / taM jANa abhayadANaM, sihAmaNiM savvadANANaM // 35 // yat kriyate parirakSA, nitya maraNabhayabhIrujIvAnAm / tad jAnIhi abhayadAnam, zikhAmaNi sarvadAnAnAm / / 35 / /
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 330. 105 munione zuddha, nirdoSa, dezakAlanI dRSTie ucita evA anna AdinuM dAna karavuM e gRhasthonuM atithisaMvibhAga nAmanuM vrata che. (dharmasAdhaka koI paNa atithine bhojana karAvavuM e paNa atithisaMvibhAga che.) AhAradAna, auSadhadAna, zAstradAna ane abhayadAna - ema cAra prakAranuM dAna zrAvakoe karavuM evuM upAsaka adhyayanamAM kahevAmAM AvyuM che. 331 33 2. annadAnathI gRhastha dhanya bane che. A dAnamAM pAtraapAtrano vicAra zA mATe karavo joIe? 33 3 munione yogya evI vastunuM dAna devAno avasara nA maLe to, zAstrokta dharmanuM pAlana karanArA uttama zrAvako te vastu pote khAtA nathI. 3 34 munione dAna ApyA pachI vadhelA AhAranuM bhojana karanArA zrAvako jina-vacana anusAra bhojana karanArA kahevAya AvA zrAvako saMsAranA zreSTha sukhono lAbha meLavI anukrame muktinA parama sukhane paNa mANe che. 33pa mRtyuthI bhayabhIta evA jIvonuM rakSaNa karavuM e sarva dAnomA ziromaNi evuM abhayadAna kahevAya che.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24. zramaNadharmasUtra (a) samatA samaNo tti saMjado ttiya, risi muNi sAdhu tti vIdarAgo tti / NAmANi suvihidANaM, aNagAra bhadaMta daMto tti // 1 // zramaNa iti saMyata iti ca, RSimuniH sAdhuH iti vItarAga iti / nAmAni suvihitAnAm, anagAro bhadantaH dAntaH iti / / 1 / / 337. sIha-gaya-vasaha-miya-pasu, mAruda-sUrUvahi-maMdariMdu-maNI / khidi-uragaMbarasarisA, parama-paya-vimaggayA sAhU // 2 // siMha-gaja-vRSabha-mRga-pazu, mAruta-sUryodadhi-mandarendu-maNayaH / kSiti-uragAmbarasadRkSAH, paramapada-vimArgakAH sAdhavaH / / 2 / / 338. bahave ime asAhU, loe vuccaMti sAhuNo / na lave asAhuM sAhu tti, sAhuM sAhu tti Alave // 3 // bahavaH ime asAdhavaH loke ucyante sAdhavaH / na lapedasAdhu sAdhuH iti sAdhu sAdhuH iti Alapet // 3 // 339. nANadaMsaNasaMpaNNaM, saMjame ya tave rayaM / evaMguNasamAuttaM, saMjaya sAhamAlave ||4|| jJAnadarzanasampanna, saMyame ca tapasi ratam / evaMguNasamAyuktaM, saMyataM sAdhumAlapet / / 4 / / 340. na vi muNDieNa samaNo, na oMkAreNa baMbhaNo / na muNI raNNavAseNaM, kusacIreNa na tAvaso // 5 // nA'pi muNDitena zramaNaH na oMkAreNa brAhmaNaH / na muniraraNyavAsena, kuzacIreNa na tApasaH / / 5 / /
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24. zramaNadharmasUtra (ba) samatA 336, zramaNa, saMyata, RSi, muni, sAdhu, vItarAga, aNagAra, bhadaMta, dAnta (saMyamI) -zAstrokta dharmanuM AcaraNa karanArA zramaNonA AvAM aneka nAmo che. 3 37. paramapadanI prAptinI sAdhanAmAM lIna muni puruSArthamAM siMha jevA hoya che, svamAnamAM hAthI jevA hoya che; e. vRSabha jevA dhuraMdhara hoya che ane haraNa jevA saraLa. pazunI jema e mamatvarahita ane pavananI jema baMdhanarahita hoya che. muni sUrya jevA tejasvI, sAgara jevA gaMbhIra, meru jevA nizcala, caMdra jevA zItaLa ane maNi jevA kAMtimAna hoya che. muni pRthvInI jema sahiSNu hoya che. sarSanI jema muninuM sthAna anizcita hoya che. AkAzane jema AlaMbana nathI joItuM tema muni paNa AlaMbana vagaranA hoya che. jagatamAM keTalIka vyaktio sAdhu na hovA chatAM sAdhu gaNAya che, paNa asAdhune sAdhu na kahevA, sAdhune ja sAdhu kahevA. 338. 339. je jJAna ane darzanathI saMpanna hoya, saMcama ane tapamAM lIna hoya, sAdhune yogya guNothI yukta hoya tevA saMyamIne ja sAdhu kahevA joIe. 34 0. mAthuM muMDAvavA mAtrathI zramaNa thavAtuM nathI, 3 no pATha karavAthI brAhmaNa thavAtuM nathI, jaMgalamAM vasavAthI koI muni banI jato nathI ane darbhanAM vastra paheravAthI koI tApasa thaI jato nathI.
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 samaNad 341. 342. samayAe samaNo hoi, baMbhacereNa baMbhaNo / nANeNa ya muNI hoI, taveNa hoi tAvaso // 6 // samatayA zramaNo bhavati, brahmacaryeNa brAhmaNaH / jJAnena ca munirbhavati, tapasA bhavati tApasaH / / 6 / / guNehi sAhU aguNehi'sAhU, giNhAhi sAhUguNa muNc'saahuu| viyANiyA appagamappaeNaM, jo rAgadosehiM samo sa pujjo // 7 // guNaiH sAdhuraguNairasAdhuH, gRhANa sAdhuguNAn muJcA'sAdhu (gunnaan)| vijAnIyAt AtmAnamAtmanA, yaH rAgadveSayoH samaH sa pUjyaH / / 7 / / dehAdisu aNurattA, visayAsattA kasAyasaMjuttA / appasahAve suttA, te sAhU sammaparicattA // 8 // dehAdiSu anuraktA, viSayAsaktAH kapAyasaMyuktAH / AtmasvabhAve suptA, te sAdhavaH samyaktvaparityaktAH ||8|| 343. 344. bahuM suNei kaNNehiM bahuM acchIhiM pecchai / na ya diLaM suyaM savvaM, bhikkhU akkhAumarihai // 9 // bahu zRNoti karNAbhyAM, bahu akSibhyAM prekSate / na ca dRSTaM zrutaM sarvaM, bhikSurAkhyAtumarhati / / 9 / / 345. 346. sajjhAyajjhANajuttA, rattiM Na suyaMti te payAmaM tu / suttatthaM ciMtaMtA, NiddAya vasaM Na gacchaMti // 10 // svAdhyAyadhyAnayuktAH, rAtrau na svapanti te prakAmaM tu / sUtrArthaM cintayanto, nidrAyA vazaM na gacchanti / / 10 / / nimmamo nirahaMkAro, nissaMgo cattagAravo / samo ya savvabhUesu, tasesu thAvaresu a // 11 // nirmamo nirahaMkAraH, niHsaMgastyaktagauravaH / samazca sarvabhUteSu, traseSu sthAvareSu ca / / 11 / / lAbhAlAbhe suhe dukkhe, jIvie maraNe tahA / samo nindApasaMsAsu, tahA mANAvamANao // 12 // lAbhAlAbhe sukhe duHkhe, jIvite maraNe tathA / samo nindAprazaMsayoH, tathA mAnApamAnayoH / / 12 / / 347.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 109 341. samatAthI zramaNa banAya ane brahmacaryathI brAhmaNa thavAya. jJAna vaDe muni thaI zakAya ane tapathI tApasa thavAya. 34 2. guNathI sAdhu thavAya che ane durguNathI asAdhu. mATe guNone svIkAro, durguNone tajo. je pote potAne jANe che - AtmanirIkSaNa kare che ane rAgadveSathI bacIne samabhAvamAM rahe che te pUjya che. dehano anurAgI, viSayomAM Asakta, kaSAyathI bharelo ane AtmasvarUpanA bhAna rahita muni samyaga darzanathI paNa rahita che. 34 3. 344. ghaNI badhI vAto muninA kAne paDe che. ghaNI badhI vastuo muninI najare paDe che; paraMtu sAMbhaLeluM ne joyeluM badhuM e koIne kahe nahi. 34pa. svAdhyAya ane dhyAnamAM ruci rAkhanArA e munio rAtre vadhu nidrA karatA nathI, sUtra ane arthanuM ciMtana karatAM teo nidrAne AdhIna thatA nathI. 346. muni mamatva ane ahaMkArathI rahita hoya che, saMsarga ane AsaktithI dUra rahe che, trasa ane sthAvara badhA. jIvo pratye tene samadaSTi hoya che 347. lAbha-hAni, sukha-duHkha, jIvana-maraNa, niMdA-prazaMsA, mAna-apamAna-darekamAM muni samAnabhAva rAkhe che.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 348. 349. 350. 35. 352. 353. 354. gAravesu kasAsu, daMDasallabhaesu ya / niyatto hAsasogAo, aniyANo abandhaNo ||13|| gauravebhyaH kaSAyebhyaH daNDazalyabhayebhyazca / nivRtto hAsazokAt anidAno avandhanaH 1113 // aNissio ihaM loe, paraloe aNissio / vAsIcandaNakappo ya, asaNe aNasaNe tahA // 14 // anizrita ihaloke, paraloke'nizritaH / vAsIcandanakalpazca, azane'nazane tathA ||14|| appasatthehiM dArehiM, savvao pihiyAsavo / ajjhappajjhANajogehiM, pasatthadamasAsaNe ||15|| aprazastebhyo dvArebhyaH sarvataH pihitAsravaH | adhyAtmadhyAnayogaiH, prazastadamazAsanaH ||15|| khuhaM pivAsaM dussejjaM, sIunhaM araiM bhayaM / ahiyAse avvahio, dehadukkhaM mahAphalaM // 16 // kSudhaM pipAsAM duHzayyAM zItoSNaM aratiM bhayam / atisaheta avyathitaH dehaduHkhaM mahAphalam ||16|| 7 aho niccaM tavokammaM, savvabuddhehiM vaNNiyaM / jAya lajjAsamA vittI, egabhattaM ca bhoyaNaM ||17|| aho nityaM tapaHkarma, sarvabuddhairvarNitam / yA ca lajjAsamA vRttiH, ekabhaktaM ca bhojanam ||17|| kiM kAhadi vaNavAso, kAyakaleso vicitta uvavAso / ajjhayaNamoNapahudI, samadArahiyassa samaNassa ||18|| kiM kariSyati vanavAsaH, kAyaklezo vicitropavAsaH / adhyayanamaunaprabhRtayaH, samatArahitasya zramaNasya ||18|| buddhe parinivvuDe care, gAmagae nagare va saMjae / saMtimaggaM ca bUhae, samayaM goyama ! mA pamAyae // 19 // buddhaH parinirvRtazcareH, grAme gato nagare vA saMyataH / zAntimArgaM ca bRMhayeH, samayaM gautama ! mA pramAdIH ||19|| For Private Personal Use Only samaNasutta
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 348. 111 Asakti, kaSAya, daMDa, bhaya, zalya, hAsya, zoka -- badhAthI bacIne rahenAro muni IcchA rahita hoya che, baMdhanarahita hoya che. 349. jene A lokamAM Asakti nathI ne paralokamAM paNa kazuM joItuM nathI evA munine koI astrAthI chole ke koI caMdanano lepa kare, bhojana maLe ke na maLe - badhuM sarakhuM lAge che. muni badhA aprazasta - azubha kAryorUpI karmanA dvArone saMpUrNa baMdha kare che ane adhyAtmalakSI dhyAna ane yogo vaDe prazasta - zubha AcaraNamAM pravarte che. 3pa0. 351. bhUkha, tarasa, kharAba sthAna, ThaMDI, garamI, kaMTALo, bhaya - AvAM kaSTone vyathita thayA vinA sahavA joIe. dehanAM duHkhone samabhAve sahevAmAM mahAna lAbha samAyelo 3pa ra. saMyamanA nirvAha pUratI jarUriyAto rAkhavI ane eka vAra bhojana karavuM. aho, jJAnIoe A kevo suMdara nitya tapa batAvyo che ! 353. munimAM jo samatA nathI, to vanavAsa, upavAsa, adhyayana ane mauna - e badhAMthI zo lAbha ? 3pa4. jJAnI ane saMyamI muni gAmaDAmAM ke nagaramAM zAMtabhAve vicaraNa karyA kare ane zAMtinI abhivRddhi karato rahe. he gautama, munie eka kSaNano paNa pramAda karavA yogya nathI.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 samaNamAM 355. na hu jiNe ajja dissaI, bahumae dissaI maggadesie / saMpai neyAue pahe, samayaM goyama ! mA pamAyae // 20 // na khalu jino'dya dRzyate, bahumato dRzyale mArgadarzinaH / samprati naiyAyike pathi, samayaM gautama ! mA pramAdIH / / 20 / / (A) veza-liMga 356. veso vi appamANo, asaMjamapaesu vaTTamANassa / kiM pariyattiyavesaM, visaM na mArei khajjaMtaM // 21 // veSo'pi apramANaH, asaMyamapadeSu vartamAnasya / kiM parivartitaveSa, viSaM na mArayati khAdantam // 21 // 357. paccayatthaM ca logassa, nANAvihavigappaNaM / jattatthaM gahaNatthaM ca, loge liMgapaoyaNaM // 22 // pratyayArthaM ca lokasya, nAnAvidhavikalpanam / yAtrArthaM grahaNArthaM ca loke liMgaprayojanam / 22 / / 358. pAsaMDIliMgANi va, gihiliMgANi va bahuppayArANi / ghittuM vadaMti mUDhA, liMgamiNaM va mokkhamaggo tti // 23 // pASaMDiliMgAni vA, gRhiliMgAni vA bahuprakArANi / / gRhItvA vadanti mUDhA, liMgamidaM mokSamArga iti / / 23 / / 359. pulleva muTThI jaha se asAre, ayantie kUDakahAvaNe vA / rADhAmaNI veruliyappagAse, amahagghae hoi ya jANaesu // 24 // zuSirA eva muSTiryathA sa asAraH, ayantritaH kUTakArSApaNo vA / rADhAmaNirvaiDUryaprakAzaH, amahAghako bhavati ca jJAyakeSu jJeSu / / 24 / / 360. bhAvo hi paDhamaliMgaM, Na davvaliMgaM ca jANa paramatthaM / bhAvo kAraNabhUdo, guNadosANaM jiNA viti // 25 // bhAvo hi prathamaliMgaM, na dravyaliMga ca jAnIhi paramArtham / bhAvaH kAraNabhUtaH, guNadoSANAM jinA bruvanti / / 25 / / 361. bhAvavisuddhiNimittaM, bAhiragaMthassa kIrae cAo / bAhiracAo vihalo, abhaMtaragaMthajuttassa // 26 // bhAvavizuddhinimittaM, bAhyagranthasya kriyate tyAgaH / bAhyatyAgaH viphalaH, abhyantaragranthayuktasya / / 26 / /
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 355. mokSa mArga 113 eka samaya evo Avaze ke koI jina nahi hoya ane mArgadarzako aneka thaI jaze. paraMtu he gautama, te to zuddha mArga Aje prApta karI lIdho che, temAM kSaNa mAtrano pramAda na kara. (mA) veza-liMga je saMyamaviruddha mArge cAle che tene munizathI mahattA maLI jatI nathI. veza badalI nAkhanAra jo jhera khAya. to te zuM karato nathI ? 356. 3pa7. lokone vizvAsa paDe, saMyamanI rakSA thAya, "huM muni chuM" evI smRti potAne rahe e mATe vividha prakAranA veza ane liMganI yojanA karavAmAM Ave che. (liMgacihna) 358. keTalAka mUDha loko vivadha paMthonAM ane gRhasthonAM paNa jAtajAtanAM cihno dhAraNa karIne amuka liMga dhAraNa karavuM e ja mokSano mArga che ema mAne-manAve che. 359. evo veza samaju lokonI dRSTimAM khAlI muThThI jevo pokaLa che, khoTA sikkA jevo anadhikRta che, nIlama jevA ratnanI bhrAMti utpanna karanAra raMgIna patthara jevo mUlyahIna che. sauthI moTuM liMga AMtarika bhAva che; bAhya cihna vAstavika rIte jotAM AdhArabhUta nathI. jinezvaroe bhAvane ja guNa-doSano mApadaMDa gaNyo che. 36 0. 3 61. bAhya parigrahano tyAga bhAvane vizuddha rAkhavA mATe karavAno hoya che. jeNe AMtarika parigraha (IcchA ke Asakti) choDyo nathI teno bAhya tyAga niSphaLa che
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 362. 363. 364. 365. 366. 367. pariNAmammi asuddhe, gaMthe muMcei bAhire ya jaI / bAhiragaMthaccAo, bhAvavihUNassa kiM kuNai ? ||27|| pariNAme azuddhe, granthAn muJcati vAhyAn ca yatiH / vAyagranthatyAgaH, bhAvavihInasya kiM karoti ? ||27| dehAdisaMgarahio, mANakasAehiM sayalaparicatto / appA appammi rao, sa bhAvaliMgI have sAhU ||28|| dehAdisaMgarahitaH, mAnakaSAyaiH sakalaparityaktaH / AtmA Atmani rata;, bhAvaliMgI bhavet sAdhuH ||28|| 25. vratasUtra ahiMsA saccaM ca ateNagaM ca, tatto ya baMbhaM apariggahaM ca / paDivajjiyA paMca mahavvayANi, carijja dhammaM jiNadesiyaM viU ||1|| ahiMsAM satyaM cAstenakaM ca, tatazca, brahmAparigrahaM ca / pratipadya paJcamahAvratAni, carati dharmaM jinadezitaM vidaH // 19 // Nissallasseva puNo, mahavvadAI havaMti savvAiM / vadamuvahammadi tIhiM du, NidANamicchattamAyAhiM // 2 // niHzalyasyaiva punaH, mahAvratAni bhavanti sarvANi / vratamupahanyate tisRbhistu, nidAna- mithyAtva - mAyAbhiH // 2 // agaNia jo mukkhasuhaM, kuNai niANaM asArasuhaheu / so kAyamaNikaeNaM, veruliyamaNi paNAsei // 3 // agaNayitvA yo mokSasukhaM, karoti nidAnamasArasukhahetoH / sa kAcamaNikRte, vaiDUryamaNi praNAzayati // 3 // kulajoNijIvamaggaNa-ThANAisu jANiUNa jIvANaM / tassAraMbhaNiyattaNa- pariNAmo hoi paDhamavadaM ||4|| kulayonijIvamArgaNA-sthAnAdiSu jJAtvA jIvAnAm / tasyArambhanivartanapariNAmo bhavati prathamavratam ||4|| samaNasutta For Private Personal Use Only
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 36 2. 115 cittavRtti azuddha che ane bAhya vastuono tyAga kare che ane potAne tyAgI samaje che evA bhAvahIna munine ekalA bAhya parigrahatyAgathI zo lAbha thaze ? 363. deha vagerenI AsaktithI rahita, krodhAdi kaSAyothI dUra rahenAra ane svamAM lInA sAdhu sAco bhAvaliMgI muni 36 4. 25. vratasUtra ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha- A pAMca mahAvrato aMgIkAra karI sujJa sAdhu zrI jinezvaroe upadezela dharmanuM AcaraNa kare. 36pa. gupta ane UMDA doSa rUpI zalya jemAM na hoya tene ja sarva mahAvrato hoya che. nidAna(bhautika AkAMkSA), mithyAtva(mithyA mAnyatA) ane mAyA A traNa zalyothI vratane hAni pahoMce che. mokSasukhanI avagaNanA karIne je asAra bhautika sukhanI mAgaNI kare che te AtmA kAcanA TUkaDA mATe uttama ratna khoI rahyo che. 367. jIvonA vividha kula, utpatti sthAna, vividha sthitio vagerenuM jJAna meLavI e jIvonI hiMsAthI nivRtta thavAnA manobhAva e prathama ahiMsAvrata che.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 samAsa 368. 370. savvesimAsamANaM, hidayaM gabbho va savvasatthANaM / savvesi vadaguNANaM, piMDo sAro ahiMsA hu // 5 // sarveSAmAzramANAM, hRdayaM garbho vA sarvazAstrANAm / sarveSAM vrataguNAnAM, piNDaH sAraH ahiMsA hi / / 5 / / appaNaTThA paraTThA vA, kohA vA. jai vA bhayA / hiMsagaM na musaM bUyA, no vi annaM vayAvae // 6 // AtmArthaM parArthaM vA, krodhAdvA yadi vA bhayAt / hiMsakaM na mRSA brUyAt, nApyanyaM vadApayet / / 6 / / gAme vA Nayare vA, raNNe vA pecchiUNa paramatthaM / jo muMcadi gahaNabhAvaM, tidiyavadaM hodi tasseva // 7 // grAme vA nagare vA-'raNye vA prekSitvA paramArtham / yo muJcati grahaNabhAvaM, tRtIyavrataM bhavati tasyaiva / / 7 / / cittamaMtamacittaM vA, appaM vA jai vA bahuM / daMtasohaNamettaM pi, oggahaMsi ajAiyA ||8 // cittavadacittavadvA, alpaM vA yadi vA vahu (mUlyataH) / dantazodhanamAtramapi, avagrahe ayAcitvA(na gRhaNanti) ||8|| aibhUmiM na gacchejjA, goyaraggagao muNI / kulassa bhUmi jANittA, miyaM bhUmi parakkame // 9 // atibhUmiM na gacched, gocarAgragato muniH / kulasya bhUmiM jJAtvA, mitAM bhUmiM parAkramet / / 9 / / 371. 372. 373. mUlameamahammassa, mahAdosasamussayaM / tamhA mehuNasaMsaggiM, niggaMthA vajjayaMti NaM // 10 // mUlam etad adharmasya, mahAdoSasamucchrayam / tasmAt maithunasaMsarga, nirgranthAH varjayanti Nam / / 10 / / 374. mAdusudAbhagiNI viya, ThUNitthittiyaM ya paDirUvaM / itthikahAdiNiyattI, tiloyapujja have baMbhaM / / 11 // . mAtRsutAbhaginImiva ca, dRSTvA strItrikaM ca pratirUpam / strIkathAdinivRtti-strilokapUjyaM bhaved brahma / / 11 / /
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 117 368. ahiMsA sarva AzramonuM hArTa che. sarva zAstronuM rahasya che, sarva guNona ane sarva vratono nIcoDa che. 36 9. potAnA mATe ke bIjAnA mATe, krodhathI ke bhayathI, hiMsAtmaka ane asatya vacana na to pote bolavuM ke na bIjA pAse bolAvavuM. 370, gAmamAM, nagaramAM ke vanamAM anyanI vastune levAnI vRtti na rAkhavI e trIjuM acauryavrata che. 371. sajIva ke nirjIva, thoDI ke jhAjhI - dAMta khotaravAnI saLI jeTalI vastu paNa - mAlikanI rajA vinA muni letA nathI. 372. gacarI.bhikSA-mAdhukarI) mATe gayelA munie gharanI aMdara bahu uDa javuM nahi. te te gharanI maryAdAne samajI laIne amuka bhAga sudhI ja aMdara javuM. 373. maithunasevana adharmanuM mULa che; moTA moTA doSonuM udbhavasthAna che. mATe munio maithuna sevananI sarvathA tyAga kare che. 374. vRddha strI, yuvatI ke kanyAne joIne athavA emanI chabIne joIne mAtA, bahena ke putrI samAna bhAva rAkhavo. strIviSayaka kAmuka vAtothI paNa dUra rahevuM, evuM brahmacaryavrata vizvamAM pUjanIya che.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 375. 376. 377. 378. 379. 380. 381. savvesiM gaMthANaM, tAgo NiravekkhabhAvaNApuvvaM / paMcamavadamidi bhaNidaM, cArittabharaM vahaMtassa // 12 // sarveSAM granthAnAM, tyAgo nirapekSabhAvanApUrvyam / paMcamavratamiti bhaNitaM, cAritrabharaM vahataH ||12|| kiM kiMcaNatti takkaM, apuNabbhavakAmiNodha dehe vi / saMgatti jiNavariMdA, NippaDikammattamuddiTThA // 13 // kiM kiMcanamiti tarkaH apunarbhavakAmino'tha dehe'pi / saMga iti jinavarendrA, niSpratikarmatvamuddiSTavantaH ||13|| appaDikuTTha uvadhiM, apatthaNijjaM asaMjadajaNehiM / mucchAdijaNaNarahidaM, geNhadu samaNo jadi vi appaM ||14|| apratikruSTamupadhi-maprArthanIyamasaMyatajanaiH / mUrcchAdijananarahitaM, gRhNAtu zramaNo yadyapyalpam ||14|| AhAre va vihAre, desaM kAlaM samaM khamaM uvadhi / jANittA te samaNo, vaTTadi jadi appalevI so ||15|| AhAre vA vihAre, dezaM kAlaM zramaM kSamam upathim / jJAtvA tAn zramaNa:, vartate yadi alpalepI saH ||15|| na so pariggaho vRtto, nAyaputtreNa tAiNA | mucchA pariggaho vRtto, ii vRttaM mahesiNA ||16| na saH parigraha ukto, jJAtaputreNa tAyinA / mUrcchA parigraha uktaH iti uktaM maharSiNA ||16|| sannihiM ca na kuvvejjA, levamAyAe saMjae / pakkhI pattaM samAdAya, niravekkho parivvae ||17|| sannidhiM ca na kurvIta, lepamAtrayA saMyataH / samaNasutta pakSI patraM samAdAya, nirapekSaH parivrajet ||17|| saMthArasejjAsaNabhattapANe, appicchayA ailAbhe vi saMte / evamappANabhitosaejjA, saMtosapAhannarae sa pujjo ||18|| saMstArakazayyAsanabhaktapAnAni, alpecchatA atilAbhe'pi sati / evamAtmAnamabhitopayati, santopaprAdhAnyarataH sa pUjyaH ||18 // For Private Personal Use Only
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 375. 376. 377. 378. 379. 380. 381. 119 nirapekSabhAve sarva vastuono tyAga e saMyamanA kiThana mArge cAlanArA muninuM pAMcamuM aparigrahavrata che. zarIra upara "A mAruM che" evo saMkalpa paNa, mokSAbhilASI muni mATe baMdhanakA2ka che; mATe bhagavAne zarIranI zuzrUSAno paNa niSedha karyo che. muni je alpa upakaraNo potAnI pAse rAkhe te evAM ja svIkAre ke jene bhogI loko pasaMda kare nahi ane jenA para mamatva jAgavAno saMbhava rahe nahi. je zramaNa AhAra ane vihAranA viSayamAM deza, kALa, zrama, zakti ane sAdhanano khyAla karIne varte che te alpa karmabaMdhana kare che. vastunA saMgrahane bhagavAne parigraha nathI kahyo; e maharSie mUrchA(Asakti)ne parigraha kahyo che. sAdhu jarA jeTalo paNa AhArano saMgraha na kare. pakSI potAnA peTamAM samAya eTaluM ja grahaNa kare che tema sAdhu pAtramAM peTa pUratuM le ane vadhu lobha rAkhyA vagara vicare. pathArI, palaMga, khAna-pAna vagere vadhu maLatuM hoya to paNa thoDAnI ja IcchA karavI; AtmAne sadA prasanna rAkho. saMtoSarUpI bhAthuM jemanI pAse che te zramaNa kharekhara pUjya che. For Private Personal Use Only
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 382. 383. 385. (a) aSTa pravacana-mAtA 384. 386. 387. atthaMgayammi Aicce, puratthA a aNuggae / AhAramAiyaM savvaM, maNasA vi Na patthae ||19|| astaMgate Aditye, purastAccAnudgate / AhAramAdikaM sarvaM, manasApi na prArthayet ||19|| saMti suhumA pANA, tasA aduva thAvarA / jAI rAo apAsaMto, kahamesaNiyaM care ? ||20|| santi ime sUkSmAH prANinaH, sA athavA sthAvarAH / yAn rAtrAvapazyan, katham epaNIyaM caret ? || 20 || 26. samiti - guptisUtra iriyAbhAsesaNA''dANe, uccAre samiI iya / maNaguttI vayaguttI, kAyaguttI ya aTTamA // 1 // IryAbhASaiSaNA''dAne uccAre samitaya iti / manoguptirvacoguptiH, kAyaguptizcASTamI ||1|| edAo aTTha pavayaNamAdAo NANadaMsaNacarittaM / rakkhati sadA muNiNo, mAdA puttaM va payadAo ||2|| etA aSTa pravacana-mAtaraH jJAnadarzanacAritrANi / rakSanti sadA munInAM mAtaraH putramiva prayatAH ||2|| eyAo paMca samiIo, caraNassa ya pavattaNe / guttI niyattaNe vuttA, asubhatthesu savvaso ||3 // etAH paJca samitayaH, caraNasya ca pravartane / samaNasutta guptayo nivartane uktAH azubhArthebhya: sarvazaH ||3|| jaha guttassiriyAI, na hoMti dosA taheva samayassa / guttI ThiyappamAyaM, rubhai samiI saceTThassa ||4|| yathA guptasya IryAdi (janyA) na bhavanti doSAH, tathaiva samitasya / guptisthito pramAdaM, ruNaddhi samiti (sthitaH) saceSTasya ||4|| For Private Personal Use Only
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 38 2. 1221 sUrya asta thAya pachI ane pharI pAcho na Uge tyAM sudhI koI paNa jAtanA AhAranI munie manathI paNa IcchA na karavI. 383. trasa ane sthAvara evA aneka prakAranA sUkSma jIvo che, je rAtre joI zakAtA nathI, to rAtre AhAranI zuddhi muni kevI rIte karI zake ? 26. samiti-guptisUtra (ba) ATha pravacanamAtA 384. IryA (gamana - Agamana), bhASA, eSaNA, AdAnanikSepa ane utsarga - A pAMca samiti che; managupti, vacana gupti ane kAyagupti-e traNa guptio che. 385. A AThane pravacanamAtA kahevAya che, kema ke jema mAtA putrane janma Ape che ne pachI tenuM poSaNa paNa kare che tema A ATha AcAro muninA jJAna-darzana-cAritra guNone janma Ape che ne temanuM rakSaNa paNa kare che. (samiti = saMbhALapUrvaka kArya karavuM. gupti = kAryathI viramI aMtarmukha thaI rahevuM.) AmAMthI pAMca samiti e cAritrano pravRttimaya bhAga che ane gupti e azubhathI pUrNarUpe dUra thavArUpa cAritrano nivRttimaya bhAga che. 386. 387. gupti dvArA IryA(gamana-Agamana)Adi pravRtti baMdha thavAthI te te doSI munine lAgatA nathI. tevI rIte samiti dvArA pravRtti karatI vakhate paNa doSa nathI lAgatA. pravRtti na hoya tyAre gupti pramAdane roke che, pravRtti hoya tyAre samiti pramAdane roke che.
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 samaNasud 388. maradu va jiyadu va jIvo, ayadAcArassa NicchidA hiMsA / payadassa Natthi baMdho, hiMsAmetteNa samidIsu // 5 // mriyatAM vA jIvatu vA jIvaH, ayattAcArasya nizcitA hiMsA / prayatasya nAsti vandho, hiMsAmAtreNa samitiSu / / 5 / / 389-390. Ahacca hiMsA samitassa jA tu davvato hoti Na bhAvato u / bhAveNa hiMsA tu asaMjatassa, je vA vi satte Na sadA vadheti // 6 // saMpatti tasseva jadA bhavijjA, sA davvahiMsA khalu bhAvato ya / ajjhatthasuddhassa jadA Na hojjA vadheNa jogo duhato va'hiMsA / / 7 / / Ahatya hiMsA samitasya yA tu, sA dravyato bhavati na bhAvataH tu / bhAvena hiMsA tu asaMyatasya, yo vA api sattvAn na sadA hanti / / 6 / / samprAptirtasyeva yadA bhavati, sA dravyahiMsA khalu bhAvataH ca / adhyAtmazuddhasya yadA na bhavati, vadhena yogaH dvidhA'pi ca ahiMsA / / 7 / / 391-392. uccAliyammi pAe, iriyAsamiyassa NiggamaNahAe / AvAdhejja kuliMgI, marijja taM jogamAsajja // 8 // Na hi tagyAdaNimitto, baMdho suhumo vi desio samae / mucchA pariggaho tti ya, ajjhappapamANado bhaNido // 9 // uccAlite pAde, IryAsamitasya nirgamanArthaM / AvAdheta kuliMgI, mriyeta taM yogamAsAdya / / 8 / / na hi taghAtanimitto, bandho sUkSmo'pi dezitaH samaye / mUrchA parigrahaH iti ca, adhyAtmapramANato bhaNitaH / / 9 / / 393. paumiNipattaM va jahA, udayeNa Na lippadi siNehaguNajuttaM / taha samidIhiM Na lippai, sAdhU kAesu iriyaMto // 10 // padimanIpatraM vA yathA, udakena na lipyate snehaguNayuktam / tathA samitibhirna lipyate, sAdhuH kAryeSu Iryan / / 10 // 394. jayaNA u dhammajaNaNI, jayaNA dhammassa pAlaNI ceva / tabbuDDhIkarI jayaNA, egaMtasuhAvahA jayaNA // 11 // yatanA tu dharmajananI, yatanA dharmasya pAlanI caiva / tadvRddhikarI yatanA, ekAntasukhAvahA yatanA / / 11 / /
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 388. 389-390, 391-392. 393. 394. 123 jIvanuM mRtyu thAya ke na thAya, je yatanA(saMbhALa) pUrvaka kArya nathI karato tene hiMsAno doSa lAge ja che. paraMtu samitiyukta hoya(sAvadhAnIthI vartato hoya) ane (chatAM) kyAreka hiMsA thaI jAya to paNa karmabaMdha nathI thato. samitipUrvaka kArya karatA munithI je aNadhArI Akasmika jIvahiMsA thaI jAya te dravyahiMsA hoya che, bhAva hiMsA nahi, je asaMyamI che asAvadhAna che te bhale hamezAM jIvavadha nathI karato, to paNa tene satata hiMsAnuM pApa lAge che. je saMyamI ke asaMyamI asAvadha che tenA hAthe jIvahiMsA thatAM dravya ane bhAva baMne hiMsAno doSa tene lAge che. je AMtarika zuddhivALo che, sAvadha che tene, tenA hAthe jIvahiMsA na thAya tyAre, dravya ane bhAva baMne prakAre ahiMsA ja hoya che. samitipUrvaka cAlanArA muninA paga nIce koI sUkSma jaMtu AvI jAya ne maraNa pAme to tenI hiMsAsaMbaMdhI sUkSma paNa karmabaMdha tene thato nathI ema AgamamAM kahyuM che. jema Asakti e ja parigraha che tema AMtarika pramAda e ja hiMsA che. jema cIkAzano guNa dharAvatuM kamaLanuM pAMdaDuM pANIthI bhIjAtuM nathI, tema kAyAthI pravRtti karato hovA chatAM samitiyukta hovAthI muni karmathI lepAto nathI. yatanA(jacaNA-sAvadhAnI) dharmanI mAtA che, dharmanI pAlikA che, dharmanI vRddhi karanArI che. yatanA ekAMte sukhadAyI che. For Private Personal Use Only
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 395. (A) samiti 396. 397. 398. 399. 400. jayaM care jayaM ciTThe, jayamAse jayaM sae / jayaM bhuMjato bhAsato, pAvaM kammaM na baMdhai // 12 // yataM caret yataM tiSThet, yattamAsIta yataM zayIta / yataM bhuJjAnaH bhASamANaH, pApaM karma na badhnAti ||12|| phAsuyamaggeNa divA, jugaMtarappehiNA sakajjeNa / jaMtUNa pariharaMte - NiriyAsamidI have gamaNaM ||13|| prAkamArgeNa divA, yugAntaraprekSiNA sakAryeNa / jantUn pariharatA, IryAsamitiH bhaved gamanam ||13|| indiyatthe vivajjittA, sajjhAyaM ceva paMcahA / tammuttI tappurakkAre, uvautte iriyaM rie // 14 // indriyArthAn vivarjya, svAdhyAyaM caiva paJcadhA / tanmUrtiH (san) tatpuraskAraH, upayukta Iya rIyeta ||14|| tahevuccAvayA pANA, bhattaTThAe samAgayA / taM ujjuaM na gacchijjA, jayameva parakkame ||15|| tathaivaccAvacAH prANinaH, bhaktArthaM samAgatAH / tadRjukaM na gacchet, yatameva parAkrAmet ||15| na lavejja puTTho sAvajjaM, na niraTThe na mammayaM / appA paraTThA vA, ubhayassantareNa vA // 16 // na lapet pRSTaH sAvadyaM, na nirarthaM na marmagam / AtmArthaM parArthaM vA, ubhayasyAntareNa vA ||16|| taheva pharusA bhAsA, gurubhUovadhAiNI / saccA visA na vaktavvA, jao pAvassa Agamo ||17|| tathaiva paruSA bhASA, gurubhUtopadhAtinI / satyApi sA na vaktavyA, yataH pApasya AgamaH ||17|| samaNasutte
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 39pa. 125 yatanAthI cAlavuM, yAtanAthI rahevuM, yAtanAthI besavuM ane yAtanAthI sUvuM, yAtanAthI khAvuM ane yatanAthI bolavuM - AvI sAvadhAnIthI vartanArA sAdhune karmabaMdha thato nathI. (1) samiti 396. lokonI avarajavaravALA nirjIva mArga upara, sUryaprakAzamAM, cAra hAtha jeTalI jamIna para daSTi rAkhIne, jIvajaMtuthI bacatA rahIne koI Avazyaka kArya mATe muni gamana kare te IryAsamiti che. (Iyagamana - Agamana.) 397. (cAlatI vakhate) IndriyonA viSayo(dazya, avAja vagere)mAM dhyAna na Ape, svAdhyAya paNa na kare, cAlavAnI kriyAmAM tanmaya ane tatpara rahIne jAgRtipUrvaka munie cAlavuM joIe. 398. vividha prakAranA nAnAM-moTAM jIvo khorAka mATe ahIMtahIM ekaThA thayA hoya temanI pAse na javuM, saMbhALapUrvaka bAjumAMthI nIkaLI javuM. 399. koI pUche to paNa, potAne, bIjAne ke baMnene doSakAraka nIvaDe evuM vacana na bolavuM, nirarthaka na bolavuM ane marmavedhI vacana paNa na bolavuM. 4 00. evI ja rIte kaThora, anya prANIne hAnikAraka nIvaDe evuM athavA jenAthI pApanuM Agamana thAya evuM satya vacana paNa bolavuM nahi.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 samaNasune 401. taheva kANaM kANe tti, paMDagaM paMDage tti vA / vAhiyaM vA vi rogI tti, teNaM core tti no vae // 18 // tathaiva kANaM kANa iti, paNDakaM paNDakaM iti vA / vyAdhitaM vA'pi rogI iti, stenaM caura iti no vadet / / 18 / / 402. pesuNNahAsakakkasa - paraNiMdappappasaMsA - vikahAdI / vajjittA saparahiyaM, bhAsAsamidI have kahaNaM // 19 // paizUnyahAsakarkaza-paranindA''tmaprazaMsA-vikathAdIn / varjayitvA svaparahitaM, bhASAsamitiH bhavet kathanam / / 19 / / 403. diLaM miyaM asaMdiddhaM, paDipuNNaM viyaMjiyaM / ayaMpiramaNuvviggaM, bhAsaM nisira attavaM // 20 // dRSTAM mitAm asandigdhAM, pratipUrNA vyaktAm / ajalpanazIlAM anudvignAM, bhASAM nisRja AtmavAn / / 20 / / dullahA u muhAdAI, muhAjIvI vi dullahA / muhAdAI muhAjIvI, dovi gacchaMti soggaiM // 21 // durlabhA tu mudhAdAyinaH, mudhAjIvino'pi durlabhAH / mudhAdAyinaH mudhAjIvinaH, dvAvapi gacchataH sugatim / / 21 / / 404. uggama-uppAdaNa-esaNehi, piMDaM ca uvadhisajjaM vA / sodhaMtassa ya muNiNo, parisujjhai esaNA samidI // 22 // udgamotpAdanaiSaNaiH, piNDaM ca upadhiM zayyAM vA / zodhayatazca muneH, parizuddhyati eSaNA samitiH, / / 22 / / 406. Na balAusAuaLaM, Na sarIrassuvacayaTuM tejaLeM / NANaTThasaMjamaDhaM jhANaTheM ceva bhuMjejjA // 23 // na balAyuHsvAdArtha, na zarIrasyopacayArthaM tejo'rtham / jJAnArthaM saMyamArtha, dhyAnArtha caiva bhujIta / / 23 / /
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 401. 127 kANAne kANo na kahevo, napuMsakane napusaMka kahIne na bolAvavo. rogIne rogI tarIke na saMbodhavo ane corano cora na kahevo. 40 2. IrSA, majAkamakarI, kaThoratA, niMdA, svaprazaMsA, vikathA vagere doSothI mukta tathA sva-parane hitakArI vANI. uccAravI e bhASA samiti che. vithA strIo, rAjakAraNa, dezavideza ane bhojana -- e cAra viSayanI, samayano apavyaya karanAra rAga-dveSotpAdaka vAto.) AtmAna muni pote joyuM hoya eTaluM ja bole. enI vANI saMkSipta, saMdeharahita, pUrNa ane zuddha uccAravALI hoya. ekanI eka vAta pharI pharIne na dhe, ane tenI vANI koIne udvegakArI na hoya. 403. 404. niSkAmabhAve dAna ApanAra ane niSkAmabhAve dAna. lenAra vyakti jagatamAM durlabha che. niSkAma dAtA ane nikAma bhoktA-baMne sadgatinA adhikArI bane che. 4 05. ugama, utpAdana ane eSaNA - traNa prakAranA doSathI. rahita bhojana, vastra ke sthAna grahaNa karavA e eSaNAsamiti che. (ugama doSa = Alara vagere vastu banAvatI vakhate lAganArA doSa. utpAdana doSa = dAtA pAsethI letI vakhate lAganArA doSa. eSaNA doSa = hAra vagereno upayoga karatI vakhate lAganAra doSa.) 40 6. sAdhu na baLa mATe khAya, na jIvavA mATe, na svAda mATe. zarIranI puSTi ke lAvaNya mATe paNa nahi. muni mAtra jJAnArjana mATe, saMyamapAlana mATe ane dhyAnasAdhanA arthe ja bhojana kare.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 samaNAM 407-408. jahA dumassa pupphesu, bhamaro Aviyai rasaM / Na ya puSpaM kilAmei, so ya pINei appayaM // 24 // emee samaNA muttA, je loe saMti sAhuNo / vihaMgamA va pupphesu, dANabhattesaNerayA // 25 // yathA drumasya puSpeSu, bhramaraH Apibati rasam / na ca puSpaM klAmayati, sa ca prINAtyAtmAnam // 24 // evamete zramaNAH muktA, ye loke santi sAdhavaH / vihaMgamA iva puSpeSu, dAnabhaktaiSaNAratAH / / 25 / / 409. AhAkamma-pariNao, phAsuyabhoI vi baMdhao hoI / suddhaM gavesamANo, AhAkamme vi so suddho // 26 // AdhAkarmapariNataH, prAsukabhojI api vandhako bhavati / zuddhaM gaveSayan, AdhAkarmaNyapi sa zuddhaH // 26 // cakkhusA paDilehitA, pamajjejja jayaM jaI / Aie nikkhivejjA vA, duhaovi samie sayA // 27 // cakSuSA pratilikhya, pramArjayet yataM yatiH / AdadIta nikSiped vA, dvidhA'pi samitaH sadA / / 27 / / 411. egaMte accitte dUre, gUDhe visAlamavirohe / uccArAdiccAA, padiThAvaNiyA have samidI // 28 // ekAnte acitte dUre, gUDhe vizAle avirodhe / uccArAdityAgaH, pratiSThApanikA bhaveta samitiH / / 28 / / 410. (i) gupti 412. saMraMbhasamAraMbhe, AraMbhe ya taheva ya / maNaM pavattamANaM tu, niyattejja jayaM jaI // 29 // saMrambhe samArambhe, Arambhe ca tathaiva ca / manaH pravartamAnaM tu, nivartayed yataM yatiH / / 29 / /
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 407-08. 129 bhamaro vRkSanA phulomAMthI rasa cUse che tyAre phUlane IjA pahoMcADato nathI ane potAne tRpta kare che; evI ja rIte lokamAM je nirlobhI sAdhujano che te dAnamAM maLelA. AhArathI potAno nirvAha kare che. 409. sAdhu potAne arthe banAvelo AhAra kare to, e AhAra nirjIva hoya to paNa, tene hiMsAno doSa lAge che. ane zuddha AhAranI zodha karatAM ajANatAM potAnA nimitte banAvAyelo AhAra le to paNa te zuddha rahe che. prathama AMkhothI jue, pachI jIvajaMtu ke raja vagere dUra kare. tyArabAda ja koI paNa vastune le athavA mUke. A AdAna-nikSepa samiti che. 41 0. 411. sAdhu maLa-mUtra ane anya phaMkavA yogya padArthonuM visarjana vanaspati, jaMtu, pANI vagerethI rahita, varasatIthI dUra ane koI jue nahi evI, khullI, ekAMta ane koIno virodha na hoya evI jamIna para kare. A utsarga athavA pariSThApanikA samiti che. (rU) gupti 41 2. vividha kAryonA saMraMbha, samAraMbha ane AraMbhamAM pravartI rahelA potAnA manane muni sAvadhAnapaNe pAchuM vALI. (saMbha= mAnasika taiyArI. samAraMbha = kAryanI taiyArI. AraMbha = kAryano AraMbha. manoguptimAM A traNe mAnasika kriyAnA saMbaMdhamAM samajavAnAM che.)
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 samaNasud 413. 414. 415. 416. saMraMbhasamAraMbhe, AraMbhe ya taheva ya / vayaM pavattamANaM tu, niyattejja jayaM jaI // 30 // saMrambhe samArambhe, Arambhe ca tathaiva ca / vacaH pravartamAnaM tu, nivartayed yataM yatiH / / 30 / / saMraMbhasamAraMbhe, AraMbhammi taheva ya / kAyaM pavattamANaM tu, niyattejja jayaM jaI ||31|| saMrambhe samArambhe, Arambhe tathaiva ca / kAyaM pravartamAnaM tu, nivartayed yataM yatiH // 31 // khettassa vaI Nayarassa, khAIyA ahava hoi pAyAro / taha pAvassa giroho, tAo guttIo sAhussa // 32 // kSetrasya vRttinagarasya, khAtikA'thavA bhavati prAkAraH / tathA pApasya nirodhaH, tAH guptayaH sAdhoH / / 32 / / eyA pavayaNamAyA, je samma Ayare muNI / se khippaM savvasaMsArA, viSpamuccai paMDie // 33 // etAH pravacanamAtRH, yaH samyagAcarenmuniH / sa kSipraM sarvasaMsArAt, vipramucyate paNDitaH / / 33 / / 27. AvazyakasUtra paricattA parabhAvaM, appANaM jhAdi NimmalasahAvaM / appavaso so hodi hu, tassa du kammaM bhaNaMti AvAsaM // 1 // parityaktvA parabhAvaM, AtmAnaM dhyAyati nirmalasvabhAvam / AtmavazaH sa bhavati khalu, tasya tu karma bhaNanti Avazyakam // 1 // AvAsaeNa hINo, pabbhaTTho hodi caraNado samaNo / puvvuttakameNa puNo, tamhA AvAsayaM kujjA // 2 // Avazyakena hInaH, prabhraSTo bhavati caraNataH zramaNaH / pUrvoktakrameNa punaH, tasmAdAvazyakaM kuryAt / / 2 / / paDikamaNapadikiriyaM, kuvvaMto Nicchayassa cArittaM / teNa du virAgadharie, samaNo abbhuTTido hodi // 3 // pratikramaNaprabhRtikriyAM, kurkhan nizcayasya cAritram / tena tu virAgacarite, zramaNo'bhyutthito bhavati / / 3 / / 417. 418. 419.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 413. 414. 415. 416. 417. 418. 419. 131 vividha kAryonA saMraMbha, samAraMbha ane AraMbhamAM pravartI rahelI vANIne muni sAvadhAnapaNe aTakAvI le. vividha kAryonA saMraMbha, samAraMbha ane AraMbhamAM pravartI rahelI kAyAne muni sAvadhAnapaNe pAchI vALI le. khetarane vADa, nagarane khAI athavA koTa hoya che, tema pApane aTakAvavA mATe munio mATe gupti batAvavAmAM AvI che. je vivekI muni A aSTapravacanamAtAnuM samyag rIte AcaraNa kare che te saMsArathI zIghra mukti meLave che. 27. AvazyakasUtra parabhAvano tyAga karI muni nirmaLa svabhAvI AtmAnuM dhyAna kare che ane aMtarmukha - AtmalIna thAya che tyAre muninI e kriyAne 'Avazyaka' kahevAmAM Ave che. muni jyAre AtmalInatAmAMthI haTI jAya che tyAre te cAritrathI paNa haTI jAya che. pharIthI AtmalIna thavA mATe munie vidhipUrvaka AvazyakanuM AlaMbana levuM. nizcacacAritrarUpa pratikramaNAdi kriyA karanAro sAdhu vItarAga avasthAmAM pahoMce che--nizcaya cAritramAM ArUDha thAya che. For Private Personal Use Only
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 samaNasane 420. 421. 422. 423. vayaNamayaM paDikamaNaM, vayaNamayaM paccakhANa NiyamaM ca / AloyaNa vayaNamayaM, taM savvaM jANa sajjhAuM // 4 // vacanamayaM pratikramaNaM, vacanamayaM pratyAkhyAnaM niyamazca / AlocanaM vacanamayaM, tatsarvaM jAnIhi svAdhyAyam / / 4 / / jadi sakkadi kAdaM je, paDikamaNAdiM karejja jhANamayaM / sattivihINo jA jai, saddahaNaM ceva kAyavvaM // 5 // yadi zakyate kartum pratikramaNAdikaM kuryAd dhyAnamayam / zaktivihIno yAvadyadi, zraddhAnaM caiva kartavyam / / 5 / / sAmAiyaM cauvIsatthao vaMdaNayaM / paDikkamaNaM kAussaggo paccakkhANaM // 6 // sAmAyikam caturviMzatistavaH vandanakam / pratikramaNam kAyotsargaH pratyAkhyAnam / / 6 / / samabhAvo sAmAiyaM, taNakaMcaNa-sattumittavisao tti / nirabhissaMgaM cittaM uciyapavittippahANaM ca // 7 // samabhAvo sAmAyikaM, tRNakAJcanazatrumitraviSayaH iti / nirabhiSvaMgaM cittaM, ucitapravRttipradhAnaM ca / / 7 / / vayaNoccAraNakiriyaM, paricattA vIyarAyabhAveNa / jo jhAyadi appANaM, paramasamAhI have tassa ||8|| bacanoccAraNakriyAM, parityaktvA vItarAgabhAvena / yo dhyAyatyAtmAnaM paramasamAdhirbhavet tasya ||8|| virado savvasAvajje, tigatto pihididio| tassa sAmAigaM ThAI, idi kevalisAsaNe // 9 // virataH sarvasAvadhe, triguptaH pihitendriyaH / tasya sAmAyikaM sthAyi, iti kevalizAsane / / 9 / / 424. 425. 426. jo samo savvabhUdesu, thAvaresu tasesu vA / tassa sAmAyigaM ThAI, idi kevalisAsaNe // 10 // yaH samaH sarvabhUteSu, sthAvareSu traseSu vA / tasya sAmAyikaM sthAyi, iti kevalizAsane / / 10 / /
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 133 4 2 0. sUtroccArarUpa zabdamaya pratikramaNa, zabdamaya paccakhANa, zabdamaya niyama, zabdamaya AlocanA - A badhuM kevaLa svAdhyAya che ema jANo. 4 21. jo zakti hoya to dhyAnamaya pratikramaNAdi ja karavAM. jo evI zakti na hoya to. 'zuddha mArga e ja che evI zraddhAnuM avalaMbana levuM. 4 2 2. sAmAcika, covIza jinezvaranI stuti, guruvaMdana, pratikramaNa, kAyotsarga ane paccakhANa-A che Avazyaka che. 42 3. ghAsa hoya ke sonuM, zatru hoya ke mitra - dareka pratye samAna bhAva anubhavavo e sAmAyika che. citta vikSobharahita hoya athavA ucita pravRtti (svAdhyAya Adi)mAM lAgeluM hoya e sAmAyikanI avasthA che. vItarAgabhAvano Azaro laI vacanoccAra vagere kriyAo choDI je AtmAnuM dhyAna kare che tene parama sAmAyikanI sthiti prApta thAya che. 4 24. 4 25. sarva pApakaryothI viramI, mana-vacana-kAyAne zAMta karI Indriyone vazamAM rAkhI, je vyakti samatAno abhyAsa kare che tenuM sAmAyika sthira thAya che ema kevaLI. bhagavAne kahyuM che. 4 2 6. trasa ane sthAvara badhA jIvo para je samabhAva rAkhe che tenuM sAmAyika sthira thayeluM che ema kevaLa bhagavAne kahyuM che.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 samaNasud 427. usahAdijiNavarANaM, NAmaNiruttiM guNANukittiM ca / kAuNa accidUNa ya, tisuddhipaNAmo thavo Neo // 11 // RpabhAdijinavarANAM, nAmaniruktiM guNAnukIrtiM ca / kRtvA arcitvA ca, trizuddhipraNAmaH stavo jJeyaH / / 11 / / davve khette kAle, bhAve ya kayAvarAhasohaNayaM / NiMdaNagarahaNajutto, maNavacakAyeNa paDikkamaNaM // 12 // dravye kSetra kAle, bhAve ca kRtAparAdhazodhanakam / nindanagarhaNayukto, manovacaHkAyana pratikramaNam / / 12 / / 428. 429. AlocaNaNiMdaNagaraha-NAhiM abhuTTio akrnnaae| taM bhAvapaDikkamaNaM, sesaM puNa davvado bhaNiaM // 13 // AlocananindanagarhaNAbhiH abhyutthitazcA'karaNAya / tad bhAvapratikramaNaM, zeSaM punardravyato bhaNitam / / 13 / / 430. icchA ya aNuNNavaNA avvAbAhaM ya jatta avaNA y| avarAhakhAmaNA vi ya chaTThANA huMti vaMdaNae ||14|| icchA ca anujJApanA avyAvAdhazca yAtrA yApanA ca / aparAdhakSAmaNaM api ca SaTsthAnAni bhavanti vaMdanake / / 14 / / 431. viNaovayAra mANassa bhaMjaNA pUjaNA gurujaNassa / titthayarANa ya ANA suyadhammArAhaNA kiriyA // 15 // vinayopacAraH mAnasya bhaMjanaM pUjanaM gurujanasya / tIrthaMkarANAM ca AjJA zrutadharma-ArAdhanA akriyA / / 15 / / mottUNa vayaNarayaNaM, rAgAdIbhAvavAraNaM kiccA / appANaM jo jhAyadi, tassa du hodi tti paDikamaNaM // 16 // muktvA vacanaracanA, rAgAdibhAvavAraNaM kRtvA / AtmAnaM yo dhyAyati, tasya tu bhavatIti pratikramaNam / / 16 / / 432.
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 135 4ra7. 4 28. 4 2 9. RSabha Adi covIza jinonA nAma uccAravAM, temanA. guNonuM kIrtana karavuM, ucita padArthothI temanI pUjA karavI ane mana-vacana-kAyAnI zuddhi sahita vaMdana karavA. e caturvizatistava nAmanuM bIjuM Avazyaka che. dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA bhede mana-vacana-kAyAthI je doSa AcarAyAM hoya tenI niMdA tathA baha dvArA. zuddhi karavI e pratikramaNa Avazyaka che. (dravya-kSetra-kALa-bhAva = pApa kaI vastu aMgenuM thayuM, kyAM thayuM, kyAre thayuM ane kayA AzayathI thayuM tenuM vivaraNa. nidA = manomana potAnA pApane vakhoDavuM. ga = gurunI samakSa pragaTarUpe vakhoDavuM) pApanI AlocanA, niMdA ane gahI karavI tathA pharIthI evuM na thAya te mATe tatpara rahevuM e bhAvapratikramaNa che. jemAM AvI tatparatA na hoya evo kevaLa sUtrapATha vagere) bIjuM badhuM dravya pratikramaNa che) (AlocanA = guru samakSa doSonuM nivedana.) guruvaMdanamAM cha bAbatono samAveza thAya che : guru samakSa vaMdana karavAnI IcchA darzAvavI, anujJA maLatAM gurunI nikaTa javuM, svAranI pRcchA karavI gurunI saMyamayAtrA nirvina che ke kema tenI pRcchA karava, temanA saMcamanI anumodanA karavI ane potAthI thayela aparAdhonI kSamA yAcavI. vaMdana karavAthI gurunI. vinaya thAya che, potAnA abhimAnano nAza thAya che, gurujanonuM pUjana thAya che, tIrthaMkara prabhunI AjJAnuM pAlana thAya che, jJAnanI ArAdhanA thAya che ane tenA phaLasvarUpe dhyAna ane mokSanI prApti thAya che. sUtroccArathI viramI, rAgAdi bhAvone nivArI, AtmalIna thavuM e bhAvapratikramaNa che. 430. 4 31. 4 3 re.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 433. samaNasud jhANaNilINo sAhU paricAgaM kuNai savvadosANaM / tamhA du jhANameva hi, savva'dicArassa paDikkamaNaM // 17 // dhyAnanilInaH sAdhuH, parityAgaM karoti sarvadoSANAm / tasmAt tu dhyAnameva hi, sarvAticArasya pratikramaNam / / 17 / / 434. devassiyaNiyamAdisu, jahuttamANeNa uttakAlamhi / jiNaguNaciMtaNajutto, kAusaggo taNuvisaggo // 18 // devasikaniyamAdiSu, yathoktamAnena uktakAle / jinaguNacintanayuktaH, kAyotsargastanuvisargaH / / 18 / / 435. je kei uvasaggA, devamANusa-tirikkha'cedaNiyA / te savve adhiAse, kAusagge Thido saMto // 19 // ye kecanopasargA, devamAnupa-tiryagacetanikAH / / tAnsarvAnadhyAseta, kAyotsarge sthitaH san / / 19 / / 436. mottUNa sayalajappa-maNAgayasuhamasuhavAraNaM kiccA / appANaM jo jhAyadi, paccakkhANaM have tassa // 20 // muktvA sakalajalpa-manAgatazubhAzubhanivAraNaM kRtvA / AtmAnaM yo dhyAyati, pratyAkhyAnaM bhavet tasya / / 20 / / 437. NiyabhAvaM Na vi muccai, parabhAvaM va gehae keI / jANadi passadi savvaM, so'haM idi ciMtae NANI // 21 // nijabhAvaM nApi muJcati, parabhAvaM naiva gRhNAti kamapi / jAnAti pazyati sarvaM, so'ham iti cintayed jJAnI / / 21 / / 438. jaM kiMci me duccaritaM, savvaM tiviheNa vosire / sAmAiyaM tu tivihaM, karemi savvaM NirAyAraM // 22 // yatkiMcinme duzcaritraM, sarvaM trividhena visRjAmi / sAmAyikaM tu trividhaM, karomi sarvaM nirAkAram / / 22 / /
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 43 3. 137 dhyAnamAM lIna banelo sAdhu sarva doSone dUra karI zake che, mATe dhyAna ja sarva aticAro (doSo)nuM pratikramaNa 434. divasa, rAta, pakhavADiyuM, cAra mAsa ane varSa mATe niyata karela samayamaryAdA sudhI, yogya kALe, paramAtmAnA guNaciMtana sahita(sthiratA, mana ane dhyAnamAM rahI) kAyAne tajI devI tene kAyotsarga kahe che. 435. kAyotsargamAM rahelo sAdhaka, deva, manuSya, tiryacI taraphathI ke bIjA nirjIva padArtho taraphathI je koI upasarga(kaSTa) thAya tene samabhAve sahe. 436. sarva vANI-vyApArano tyAga karIne ane manamAM UThanArA zubha-azubha bhAvone rokIne zuddha AtmabhAvamAM rahevuM e paccakhANa Avazyaka che. (paccakhANa = tyAga, niSedha, pratijJA.) 4 3 7. je svabhAvane kadI choDato nathI, parabhAvane kadI grahaNa karato nathI, sarva padArthone je jANe che ane jue che te huM chuM--ema jJAnI citave che. 438. mArAthI je koI bhUla thaI gaI che teno mana-vacanakAyAthI tyAga karuM chuM ane karaNa-karAvaNa-anumodana ema traNa prakAre pUrNa sAmAyikane aMgIkAra karuM chuM.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 440. 28. tapasUtra (a)bAhyatapa 439. jattha kasAyaNiroho, baMbhaM jiNapUyaNaM aNasaNaM ca / so savvo ceva tavo, visesao muddhaloyaMmi // 1 // yatra kapAyanirodho, brahma jinapUjanam anazanaM ca / tat sarvaM caiva tapo, vizeSataH mugdhaloke ||1r so tavo duviho vutto, bAhirabbhataro tahA / bAhiro chabviho vutto, evamabhaMtaro tavo // 2 // tat tapo dvividhaM uktaM vAhyamAbhyantaraM tathA / bAhyaM paDvidhaM uktaM, evamAbhyantaraM tapaH / / 2 / / 441. aNasaNamUNoyariyA,bhikkhAyariyA ya rspriccaao| kAyakileso saMlINayA ya, bajjho tavo hoi // 3 // anazanamUnodarikA, bhikSAcaryA ca rasaparityAgaH / kAyaklezaH saMlInatA ca, vAhyaM tapo bhavati ||3|| 442. kammANaM NijjaralaiM, AhAraM pariharei lIlAe / egadiNAdipamANaM, tassa tavaM aNasaNaM hodi / / 4 / / karmaNAM nirjarArtham , AhAraM pariharati lIlayA / / ekadinAdipramANaM, tasya tapaH anazanaM bhavati / / 4 / / 443. je payaNubhattapANA, suyaheu te tavassiNo samae / jo a tavo suyahINo, bAhiriyo so chuhAhAro // 5 // ye pratanubhaktapAnAH, zrutahetoste tapasvinaH samaye / yacca tapaH zrutahIna, bAhyaH sa kSudAdhAraH / / 5 / / 444. so nAma aNasaNatavo, jeNa maNo'maMgulaM na ciMtei / jeNa na iMdiyahANI, jeNa ya jogA na hAyaMti // 6 // tad nAma anazanatapo, yena mano'maMgalaM na cintayati / yena nendriyahAni-ryena ca yogA na hIyante / / 6 / /
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28. tapasUtra (ga) bAhyatapA 439. jemAM kaSAyone aMkuzamAM levAtA hoya, brahmacaryapAlana hoya, jinapUjana hoya ane AhArano(AMzika athavA. saMpUrNa) tyAga hoya e saghaLuM tapa che ane te prAthamika kakSAnA AtmAo mATe vizeSa upayogI che 440, tapanA be prakAra che - bAhya ane AtyaMtara. bAhya tapa cha jatano ane Abhyatara tapa paNa che jAtanI che. 441.. anazana, UNodarI, bhikSAcaryA athavA vRttisaMkSepa, rasaparityAga, kAyakaleza, saMlInatA -- A cha prakArano bAhyatapa che. 44 2. karmonI nirjarA arthe eka divasa mATe ke vadhu divasa mATe (athavA eka - be TaMka mATa) saraLatAthI AhArano tyAga karavo. e anazana tapa che. 443. zrutAbhyAsa mATe je vyakti alpa AhAra le che tene sidhdhAMtamAM tapasvI kahyo che. je tapanI sAthe jJAna nathI te kevaLa bhUkhe maravAnI vAta che. 444. anazana tapa tene ja kahI zakAya jemAM manamAM khoTA vicAra na Ave, Indriyone nukazAna na thAya ane manavacana-kAyAnI pravRttine vAMdho na Ave.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 445. 446. 447. 448. 449. 450. 451. balaM thAmaM ca pehAe, saddhAmAroggamappaNo / khettaM kAlaM ca vinAya, tahappANaM nijuMjae ||7|| balaM sthAma ca prekSya zraddhAm Arogyam AtmanaH / kSetraM kAlaM ca vijJAya tathA AtmAnaM niyuJjIta ||7|| uvasamaNo akkhANaM, uvavAso vaNNido samAseNa / tamhA bhuMjatA vi ya, jididiyA hoMti uvavAsA ||8|| upazamanam akSANAm, upavAsaH varNitaH samAsena / tasmAt bhuJjAnAH api ca, jitendriyAH bhavanti upavAsAH // 8 // chaTTamadasamaduvAlasehiM, abahusuyassa jA sohI / tatto bahutaraguNiyAM, havijja jimiyassa nANissa // 9 // paSThASTamadazamadvAdazai-ravahuzrutasya yA zuddhiH / tato bahutaraguNitA, bhavet jimitasya jJAninaH // 9 // jo jassa u AhAro, tatto omaM tu jo kare / jahantreNegasitthAI, evaM davveNa U bhave // 10 // yo yasya tvAhAraH, tato'vamaM tu yaH kuryAt / jaghanyenaikasikthAdi, evaM dravyeNa tu bhavet ||10|| goyarapamANadAyaga-bhAyaNaNANAvidhANa jaM gahaNaM / taha esaNassa gahaNaM, vividhassa ya vRttiparisaMkhA // 11 // gocarapramANadAyaka-bhAjananAnAvidhAnAM yadgrahaNam / tathA epaNIyasya grahaNaM, vividhasya ca vRttiparisaMkhyA ||11|| khIradahisappamAI paNIyaM pANabhoyaNaM / parivajjaNaM rasANaM tu, bhaNiyaM rasavivajjaNaM // 12 // kSIradadhisarpirAdi, praNItaM pAnabhojanam / parivarjanaM rasAnAM tu, bhaNitaM rasavivarjanam ||12|| egaMtamaNAvAe, itthIpasuvivajjie / sayaNAsaNasevaNayA, vivittasayaNAsaNaM // 13 // ekAnte' nApAte, strIpazuvivarjite / zayanAsanasevanatA, viviktazayanAsanam ||13|| samaNasutta For Private Personal Use Only
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 445. 446. 447. 448. 449. 450. 451. 141 potAnAM baLa, deDhatA, zraddhA, Arogya, kSetra ane kALane barAbara joI-vicArIne yogya rIte tapamAM joDAvuM. indriyonI upazAMti e ja upavAsa che. mATe jeo jitendriya che te bhojana karatA hoya tyAre paNa upavAsI che. be upavAsa, traNa upavAsa ke tethI vadhAre upavAsothI ajJAnIne jeTalI zuddhi thAya tenAthI ghaNI vadhAre zuddhi roja jamanArA jJAnIne thAya che. je vyaktino jeTalo (eka TaMkano) AhAra hoya tenAthI eka koLiyo athavA vadhu koLiyA ochAM khAya e UNodarI tapa che. muni potAnI gocarInuM pramANa bAMdhe, evI rIte gharanuM, dAna denArI vyaktionuM, pAtranuM athavA vastunuM amuka pramANa agAuthI dhArI le ane (gocarI jatI vakhate) zuddha vastunuM ja grahaNa kare te vRttisaMkSepa athavA bhikSAcaryA tapa che. dUdha, dahIM, ghI vagere rasa, pauSTika khAna-pAna ane svAdano tyAga karavo te rasaparityAga tapa che. ekAMtavALA, lokonI avarajavara vinAnA, strI-puruSapazu vagerethI rahita sthAnamAM besavuM, sUvuM, rahevuM e viviktazayyAsana (saMlInatA) tapa che. For Private Personal Use Only
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 samasura 452. ThANA vIrAsaNAIyA, jIvassa u suhAvahA / uggA jahA dharijjaMti, kAyakilesaM tamAhiyaM // 14 // sthAnAni vIrAsanAdIni, jIvasya tu sukhAvahAni / ugrANi yathA dhAryante, kAyaklezaH sa AkhyAtaH / / 14 / / suheNa bhAvidaM gANaM, duhe jAde viNassadi / tamhA jahAbalaM joI, appA dukkhehi bhAvae / / 15 / / sukhena bhAvitaM jJAnaM, duHkhe jAte vinazyati / tasmAt yathAvalaM yogI, AtmAnaM duHkhaiH bhAvayat / / 15 / / 453. 454-455. Na dukkhaM Na sukhaM vA vi, jahAhetu tigicchiti / tigicchie sujuttassa, dukkhaM vA jai vA suhaM // 16 // mohakkhae u juttassa dukkhaM vA jai vA suhaM / mohakkhae jahAheu, na dukkhaM na vi vA suhaM / / 17 / / na duHkhaM na sukhaM vA'pi yathAhetu cikitsati / cikitsate suyuktasya, duHkhaM vA yadi vA sukham / / 16 / / mohakSaye tu yuktasya, duHkhaM vA yadi vA sukham / mohakSaye yathAhetu, na duHkhaM nA'pi vA sukham / / 17 / / 456. (A) Abhyantaratapa pAyacchittaM viNao, veyAvaccaM taheva sajjhAo / jhANaM ca viussaggo, eso abhitaro tavo // 18 // prAyazcittaM vinayaH, vaiyAvRtyaM tathaiva svAdhyAyaH / dhyAnaM ca vyutsargaH, etadAbhyantaraM tapaH / / 18 / / 457. vada-samidi-sIla-saMjama-pariNAmo karaNaNiggaho bhAvo / so havadi pAyacchittaM, aNavarayaM ceva kAyavvo // 19 // vrata-samiti-zIla-saMyama-pariNAmaH karaNanigraho bhAvaH / sa bhavati prAyazcittam, anavarataM caiva kartavyaH / / 19 / /
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 143 452. yogya sthaLe vIrAsana vagere AtmahitakArI. kaSTamaya Asano dhAraNa karI kAyAne keLavavI e kAyakaleza tapa 453. sukhI sthitimAM meLaveluM jJAna duHkhanI sthitimAM nakAmuM thaI jAya che. mATe sAdhake potAnI zakti anusAra duHkha-kaSTa apanAvIne potAnI jAtane keLavavI. 4pa4-4papa. rogInI cikitsA karAtI hoya tyAre rogIne kaSTa paNa thAya athavA sukha paNa thAya. cikitsA karavAno hatu(tAtkAlika) sukha ke duHkhano nathI. evI rIte mohano kSaya karavA tatpara sAdhakane kaSTa paDe athavA sukha lAge, paNa teno uddeza(tAtkAlika) sukha ke duHkha prApta karavAno nathI. cikitsAno hetu roganAzano che ema tapano hetu mokSaya karavA mATeno hoya che, sukha meLavavuM ke duHkha dUra karavuM e tapano mukhya hetu nathI.) () Alcatara tapa 456. prAyazcitta, vinaya, vaiyAvI, svAdhyAya, dhyAna ane kAyotsarga - A cha prakArano AtyaMtara tapa che. 457. vrata, samiti, zIla ane saMyamanA pAlananI vRtti ane Indriyone aMkuzamAM rAkhavAnI kozIza e prAyazcitta tapa che ane te hamezAM karavA yogya che.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 samANasane 458. 459. 460. kohAdi-sagabbhAva-kkhayapahudi-bhAvaNAe NiggahaNaM / pAyacchittaM bhaNidaM, NiyaguNaciMtA ya Nicchayado // 20 // krodhAdi-svakIyabhAva-kSayaprabhRti-bhAvanAyAM nigrahaNam / prAyazcittaM bhaNitaM, nijaguNacintA ca nizcayataH / / 20 / / NaMtANaMtabhaveNa, samajjia-suhaasuhakammasaMdoho / tavacaraNeNa viNassadi, pAyacchittaM tavaM tamhA // 21 // anantAnantabhavena, smrjit-shubhaashubhkrmsndohH| tapazcaraNena vinazyati, prAyazcittaM tapastasmAt ||21|| AloyaNa paDikamaNaM, ubhayavivego tahA viussaggo / tava chedo mUlaM vi ya, parihAro ceva saddahaNA // 22 // AlocanA pratikramaNaM, ubhayavivekaH tathA vyutsrgH| tapaH chedo mUlamapi ca, parihAraH caiva zraddhAnaM / / 22 / / aNAbhogakidaM kammaM, jaM kiM pi maNasA kadaM / taM savvaM Alocejja hu avvAkhitteNa cedasA // 23 // anAbhogakRtaM karma, yatkimapi manasA kRtam / tatsarvamAlocayet khalu avyAkSiptena cetasA / / 23 / / jaha bAlo jaMpanto, kajjamakajjaM ca ujjuyaM bhaNai / taM taha AloijjA, mAyAmayavippamukko vi // 24 // yathA bAlo jalpan, kAryamakArya ca RjukaM bhaNati / tat tathA''locayenmAyAmadavipramukta eva / / 24 / / 461. 462. 463-464. jaha kaMTaeNa, vidro, savvaMge veyaNaddio hoi / taha ceva uddhiyammi u, nissallo nivvuo hoi // 25 // evamaNuddhiyadoso, mAillo teNaM dukkhio hoi / so ceva cattadoso, suvisuddho nibbuo hoi // 26 // yathA kaNTakena viddhaH, sarvAMge vedanArdito bhavati / tathaiva uddhRte tu nizzalyo nirvRto bhavati / / 25 / / evamanuddhRtadoSo, mAyAvI tena duHkhito bhavati / sa eva tyaktadoSaH, suvizuddho nirvRto bhavati / / 26 / /
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 145 4pa8. dhAdi bhAvonA kSaya athavA upazamano abhyAsa karavo athavA nijaguNanA ciMtanamAM joDAvuM e niyaSTino prAyazcitta tapa che. 459. anaMta bhavamAM upArjita karelA zubha-azubha karmonA samUha tapathI nAza pAme che mATe ene prAyazcitta kahyuM prAyazcitta tapa daza prakArano che : AlocanA, pratikramaNa, ubhaya, viveka, vyutsarga, tapa, cheda, mUla, parihara tathA zraddhA. 461. je doSa ajANatAM thaI gayAM hoya ane je jANIjoIne sevyAM hoya te badhA doSone guru samakSa saraLabhAve nivedana karavAM e AlocanA che. 4 6 ra, jema bALaka sArI-khoTI vAtone saraLabhAve bolI. nAkhe che tema kapaTa ane abhimAna tajIne potAnA doSanI AlocanA karavI joIe. 46 3-464. jema pagamAM kAMTo lAgatAM AkhA zarIramAM vedanA anubhavAya che ane kAMTo kADhI levAya tyAre zalyarahita thavAthI zAMti anubhavAya che; tema jeNe doSo pragaTa nathI karyA te kapaTI AtmA aMtarathI becena rahe che ane jo doSone guru samakSa pragaTa kare to te zuddha thavAthI zAMti anubhave che.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 samANasud 465. 466. jo passadi appANaM, samabhAve saMThavittu pariNAmaM / AloyaNamidi jANaha, paramajiNiMdassa uvaesaM // 27 / / yaH pazyatyAtmAnaM, samabhAve saMsthApya pariNAmam / Alocanamiti jAnIta, paramajinendrasyopadezam / / 27 / / abbhuTThANaM aMjalikaraNaM, tahevAsaNadAyaNaM / gurubhattibhAvasussUsA, viNao esa viyAhio // 28 // abhyutthAnamaJjalikaraNaM, tathaivAsanadAnam / gurubhaktibhAvazupA, vinaya eSa vyAkhyAtaH / / 28 / / dasaNaNANe viNao, carittatava-ovacArio viNao / paMcaviho khalu viNao, paMcamagaiNAigo bhaNio // 29 // darzanajJAne vinaya-zcAritratapa-aupacAriko binayaH / paJcavidhaH khalu vinayaH paJcamagatinAyako bhaNitaH / / 29 / / ekammi hIliyammi, hIliyA haMti te savve / ekammi pUiyammi pUiyA huMti savvevi // 30 // ekasmina hIlite, hIlitA bhavanti sarve / ekasmin pUjite, pUjitA bhavanti sarve // 30 // 467. 468. 469. 470. viNao sAsaNe mUlaM viNIo saMjao bhave / viNayAo vippamukkassa, kao dhammo ko tavo ? // 31 // vinayaH zAsane mUlaM, vinItaH saMyataH bhavet / vinayAt vipramuktasya, kuto dharmaH kutaH tapaH ? / / 31 / / viNao mokkhaddAraM, viNayAdo saMjamo tavo NANaM / viNaeNArAhijjadi, Airio savvasaMgho ya // 32 // vinayo mokSadvAraM, vinayAt saMyamastapo jJAnam / vinayenArAdhyate, AcAryaH sarvasaMghazca // 32 // viNayAhIyA vijjA, deMti phalaM iha pare ya log2ammi / na phalaMti viNayahINA, sassANi va toyahINAI // 33 // binayAdhItAH vidyAH, dadati phalam iha paratra ca loke / na phalanti vinayahInAH, sasyAnIva toyahInAni / / 33 / / 471.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 147 46pa. cittavRttine samabhAvamAM sthira karIne AtmanirIkSaNa karavuM. te jinezvare kahelo nizcayadaSTinI AlocanA. tapa che. guru ane vaDIla Ave tyAre UbhA thavuM, hAtha joDavA, emane UMcA Asane besADavA, bhAvapUrvaka temanI sevAbhakti karavI e vinayatA che. 4 6 7. darzanavinaya, jJAnavinaya, cAritravinaya, tapavinaya, aupacArikavinaya - A pAMca prakArano vinayatapa che, je paMcama gati arthAt mokSamAM laI jAya che. ekanA apamAnamAM badhAnuM apamAna che, ekanI pUjAmAM sarvanI pUjA AvI jAya che. 46 9. vinaya dharmanuM mULa che; vinayI AtmA ja cAritryavAna bane che. vinayarahitane dharma kyAMthI ane tene tapa paNa kyAMthI hoya ? 470. vinaya mokSanuM dvAra che. vinayathI ja saMyama, tapa ke jJAna sAMpaDe che. guru ane sakaLa saMghanI ArAdhanA vinaya vaDe thAya che. 471. vinayapUrvaka meLavelI vidyA A loka ane paralokamAM phaLadAyI thAya che. pANI vagara anAja pAkatuM nathI tema vinaya vagaranI vidyA phaLatI nathI.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 samaNamukta 472. 473. 474. 475. tamhA savvapayatte, viNIyattaM mA kadAi chaMDejjA / appasudo vi ya puriso, khavedi kammANi viNaeNa // 34 // tasmAt sarvaprayatnena vinItatvaM mA kadAcit chardayet / alpazruto'pi ca puruSa; kSapayati karmANi vinayena ||34 / / sejjogAsaNisejjo, tahovahipaDilehaNAhi uvaggahide / AhArosahavAyaNa-vikiMcaNaM vaMdaNAdIhiM // 35 // zayyAvakAzaniSadyA, tathA upadhipratilekhanAbhiH upagRhIte / AhArauSadhavAcanA-vikiMcanaM vandanAdibhiH / / 35 / / addhANateNasAvada-rAyaNadIrodhaNAsive ome / vejjAvaccaM uttaM, saMgahasArakkhaNovedaM // 36 // adhvastenazvApada-rAjanadIrodhanAzive avame / vaiyAvRtyamuktaM, saMgrahasaMrakSaNopetam / / 36 / / pariyaTTaNA ya vAyaNA, paDicchaNANuvehaNA ya dhmmkhaa| thudimaMgalasaMjutto, paMcaviho hoi sajjhAo // 37 // parivartanA ca vAcanA, pRcchanA'nuprekSaNA ca dharmakathA / stutimaMgalasaMyuktaH, paJcavidho bhavati svAdhyAyaH // 37 / / pUyAdisu Niravekkho, jiNa-satthaM jo paDhei bhattIe / kammamala-sohaNaTheM, suyalAho suhayaro tassa // 38 // pUjAdiSu nirapekSaH, jinazAstraM yaH paThati bhaktyA / karmamalazodhanArtha, zrutalAbhaH sukhakaraH tasya / / 38 / / sajjhAyaM jANaMto, paMciMdiyasaMvuDo tigutto ya / hoi ya ekaggamaNo, viNaeNa samAhio sAhU ||39 // svAdhyAyaM jAnAnaH, paJcendriyasaMvRtaH triguptaH ca / bhavati ca ekAgramanAH, vinayena samAhitaH sAdhuH ||39 / / NANeNa jjhANasijjhI, jhANAdo savvakammaNijjaraNaM / NijjaraNaphalaM mokkhaM, NANabbhAsaM tado kujjA // 40 // jJAnena dhyAnasiddhiH dhyAnAt sarvakarmanirjaraNam / nirjaraNaphalaM mokSaH jJAnAbhyAsaM tataH kuryAt / / 40 / / 476. 477. 478.
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 149 47ra. mATe koIpaNa rIte vinaya kadI na choDavo. vinayavAna vyakti, ochuM bhaNI zake toya vinaya dvArA karmone khapAvI zake che. 473. 474. pathArI, AvAsa, Asana, upayogI upakaraNo ApIne sahAyaka thavuM, AhAra-auSadhanuM dAna karavuM, paThana-pAThanamAM sahAya karavI, maLa-mUtrAdinI saphAI karavI, vaMdana karavA. - sAdhu puruSonI A jAtanI sevAne vaiyAvacca tapa kahe che. vihAra karavAthI thAkI gayA hoya, cora-hiMsaka pazurAjA - nadI. vagerethI takalIphamAM mUkAyA hoya, akasmAta - roga - dukALa vagerethI muzakelImAM AvI paDayA hoya. temanI saMbhALa levI, rakSA karavI te vaiyAvaca che. vAcanA(pATha levo), parivartanA. (zIkheluM pharI yAda karI javuM), pRcchanA ( prasanna karavAM), anuprekSA. ( vicAravuM) ane dharmakathA ( anyane samajAvavuM) - A pAMca prakArano svAdhyAya tapa che. svAdhyAyanA prAraMbhe maMgaLAcaraNa karavuM. mAna-sanmAnanI apekSA rAkhyA vinA, mAtra karmamaLanI zuddhi arthe bhaktipUrvaka je vyakti jinazAstrano abhyAsa kare che tene zrutajJAna lAbhadAyI bane che. 47pa. 476. 477. muni jyAre svAdhyAya-rata hoya che tyAre pAMce IndriyanA saMyama ane traNa guptithI yukta hoya che. tenuM mana ekAgra thAya che ane vinayathI te bharapUra hoya che. 408. jJAnathI dhyAnanI siddhi thAya che, dhyAnathI sarva karmanI nirjarA thAya che, nirjarAnuM pariNAma mokSa che mATe hamezAM jJAnAbhyAsa karavo
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 samaNajIta 479. 480. bArasavihammi vi tave, abhiMtarabAhire kusaladiDhe / na vi atthi na vi ya hohI, sajjhAyasamaM tavokammaM // 41 // dvAdazavidhe'pi tapasi, sAbhyantaravAye kuzaladRSTe / nApi asti nApi ca bhaviSyati. svAdhyAyasamaM tapaHkarma / / 41 / / sayaNAsaNaThANe vA, je u bhikkhU na vAvare / kAyassa viussaggo, chaTTho so parikittio // 42 // zayanAsanasthAne vA, yastu bhikSurna vyApriyate / / kAyasya vyutsargaH, SaSThaH sa parikIrtitaH / / 42 / / dehamaijaDDasuddhI, suhadukkhatitikkhayA aNuppehA / jhAyai ya suhaM jhANaM egaggo kAusaggammi // 43 // dehamati - jADyazuddhiH sukhaduHkhatitikSA anuprekSA / dhyAyati ca zubhaM dhyAnam ekAgraH kAyotsarga / / 43 / / 481. 482. tesiM tu tavo Na suddho, nikkhaMtA je mahAkulA / jaM nevanne viyANaMti, na silogaM pavejjai // 44 // teSAmapi tapo na zuddhaM, niSkrAntAH ye mahAkulAH / yad naivA'nye vijAnanti, na zlokaM pravedayet / / 44 / / nANamayavAyasahio, sIlujjalio tavomao aggI / saMsArakaraNabIyaM, dahai davaggI va taNarAsiM // 45 // jJAnamayavAtasahitaM, zIlojjvalitaM tapo mato'gniH / saMsArakaraNabIjaM, dahati davAgniriva tRNarAzim / / 45 / / 483. 29. dhyAnasUtra 484. sIsaM jahA sarIssa, jahA mUlaM dumassa ya / savvassa sAdhudhammassa, tahA jhANaM vidhIyate // 1 // zIrSa yathA zarIrasya yathA mUlaM drumasya ca / sarvasya sAdhudharmasya tathA dhyAnaM vidhIyate / / 1 / /
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 479. 480. 481. 482. 483. 484. 151 jJAnIoe jaNAvela bAhya ane AtyaMtara ema bAra prakAranA tapamAM svAdhyAya samAna koI tapa che nahi ane thaze paNa nahi. sUvuM, besavuM, AvavuM - javuM vagere sarva kAyika pravRttino tyAga karavo e kAyotsarga tapa che. kAyotsargathI : dehanI jaDatA maTe che kapha vagere ochAM thAya che, matinI jaDatA maTe che mAnasika jAgRti keLavAya che. sukha-duHkhanI titikSA-sahiSNutA vadhe che, anuprekSA thAya che - bhAvanAono abhyAsa thAya che ane ekAgratAno vikAsa thavAthI dhyAnamAM pragati thAya che. potAnA moTAM kuLa ane parivArane choDIne jemaNe dIkSA lIdhI che teo mAna-pratiSThA mATe tapa kare te tapa zuddha nathI. tapa evI rIte karavo ke jethI bIjAne khabara paDe nahi. tapanI prazaMsA thAya evI IcchA paNa na rAkhavI. dAvAnaLa jema ghAsanA DhagalAne bALI nAMkhe tema, jJAnarUpI vAyu jenI sAthe che ane zIlathI je prajjavalita thayo che evo taparUpI agni saMsAranA bIjabhUta karmone bALI nAkhe che. 29. dhyAnasUtra - manuSyanA zarIramAM mastaka mukhya che ane vRkSamAM enuM mULa mukhya che, tema sAdhunA sarva dharmomAM dhyAna mukhya che. For Private Personal Use Only
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 samAsud 487. 485. jaM thiramajjhavasANaM, taM jhANaM jaM calaMtayaM cittaM / taM hojja bhAvaNA vA, aNupehA, vA ahava ciMtA // 2 // yat sthiramadhyavasAnaM, tad dhyAnaM yat calatkaM cittm| tad bhaved bhAvanA vA, anuprekSA vA'thavA cintA / / 2 / / 486. lavaNa vva salilajoe, jhANe cittaM vilIyae jassa / tassa suhAsuhaDahaNo, appAaNalo payAsei // 3 // lavaNamiva salilayoge, dhyAne cittaM vilIyate yasya / tasya zubhAzubhadahano, AtmAnalaH prakAzayati / / 3 / / jassa na vijjadi rAgo, doso moho va jogaparikammo / tassa suhAsuhaDahaNo, jhANamao jAyae aggI // 4 // yasya na vidyate rAgo, dveSo moho vA yogaparikarma / tasya zubhAzubhadahano, dhyAnamayo jAyate agniH / / 4 / / 488. puvvAbhimuho uttaramaho va, houNa sui-smaayaaro| jhAyA samAhijutto, suhAsaNattho suisarIro // 5 // pUrvAbhimukhaH uttaramukho vA bhUtvA zucisamAcAraH / dhyAtA samAdhiyuktaH sukhAsanasthaH zucizarIraH / / 5 / / 489-490. paliyakaM baMdheuM, nisiddhamaNa-vayaNakAyavAvAro / nAsagganimiyanayaNo, maMdIkayasAsanIsAso // 6 // garahiyaniyaduccario, khAmiyasatto niyattiyapamAo / niccalacitto tA jhAhi, jAva puraovva paDihAi // 7 // palyakaM bavA niSiddhamanovacanakAyavyApAraH / nyAsAgranimitanayanaH mandIkRtazvAsaniHzvAsaH / / 6 / / garhitanijaduzcaritaH kSamitasattvaH nivartitapramAdaH / nizcalacittaH tAvad dhyAya yAvat purataH iva pratibhAti / / 7 / / 491. thirakayajogANaM puNa, muNINa jhANe suniccalamaNANaM / gAmammi jaNAiNNe, suNNe raNe va Na viseso // 8 // sthirakRtayogAnAM punaH, munInAM dhyAne sunizcalamanasAm / grAme janAkINe, zUnye'raNye vA na vizeSaH / / 8 / /
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 485. 153 citta eka viSayanA avalaMbane ciMtana karatuM rahe te dhyAnanI avasthA che. citta calAyamAna hoya tyAre kAM to bhAvanA hoya, kAM anuprekSA ane kAM to anya koI ciMtana. pANImAM mIThuM ogaLI jAya tema jenuM citta dhyAnamAM vilIna thaI jAya che te vyaktinI aMdara zubha-azubhasarva karmone bhasma karanAro AtmAgni pragaTa thAya che. 486. 487. jyAre sAdhakamAM rAga nathI raheto, dveSa nathI raheto, moha nathI raheto, temaja mana-vacana-kAyAnuM spaMdana paNa nathI rahetuM tyAre tenI aMdara zubha-azubha sarva karmonuM dahana karanAro dhyAnAgni pragaTa thAya che. zarIranI ane AhAranI zuddhipUrvaka pUrva ke uttara dizAnI sanmukha sukhAsanamAM besI zAMta cittathI dhyAnano abhyAsa karavo. 488. 489-490. mana-vacana-kAyAnI halacala aTakAvI daIne, palAMThI mArIne, nAsAgrI para dRSTi sthApIne, zvAsozvAsane maMda karIne, potAnA doSonI niMdA tathA sarva jIvo sAthe kSamApanA karI, pramAdane haThAvI, cittane nizcala rAkhIne dhyeya padArthanuM dhyAna tyAM sudhI karato rahe ke jyAM sudhI dhyeya vastu jANe sAme paDI hoya eTaluM tadAkAra citta na thaI jAya. 4 91. mana-vacana-kAyAne jemaNe sthira karI dIdhAM che, jemanuM dhyAna nizcala thaI gayuM che evA munione vasatIthI bhareluM nagara ke zUnya vana-- baMne vacce koI aMtara jaNAtuM nathI.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 492. 493. 494. 495. samAsud je iMdiyANaM visayA maNuNNA, na tesu bhAvaM nisire kayAi / na yA'maNuNNesu maNaM pi kujjA, samAhikAme samaNe tavassI // 9 // ya indriyANAM vipayA manojJAH, na teSu bhAvaM nisRjet kadApi / na cAmanojJeSu mano'pi kuryAta, samAdhikAmaH zramaNastapasvI / / 9 / / suvidiyajagassabhAvo, nissaMgo nibhao nirAso ya / veraggabhAviyamaNo, jhANaMmi suniccalo hoi // 10 // suviditajagatsvabhAvaH, nissaMgaH nirbhayaH nirAzazca / vairAgyabhAvitamanAH, dhyAne sunizcalo bhavati / / 10 / / purIsAyAro appA, joI varaNANadaMsaNasamaggo / jo jhAyadi so joI, pAvaharo havadi NiiMdo // 11 // puruSAkAra AtmA, yogI varajJAnadarzanasamagraH / yaH dhyAyati saH yogI, pApaharaH bhavati nirdvandvaH / / 11 / / dehavivittaM pecchai, appANaM taha ya svvsNjoge| dehovahivosaggaM nissaMgo savvahA kuNai // 12 // dehaviviktaM prekSate AtmAnaM tathA ca sarvasaMyogAn / dahopadhivyutsarga, nissaMgaH sarvathA karoti / / 12 / / NAhaM homi paresiM, Na me pare saMti NANamahamekko / idi jo jhAyadi jhANe, so appANaM havadi jhAdA // 13 // nAhaM bhavAmi pareSAM, na me pare santi jJAnamahamekaH / iti yo dhyAyati dhyAne, sa AtmA bhavati dhyAtA / / 13 / / jhATThio hu joI jai No saMveya NiyayaappANaM / to Na lahai taM suddhaM bhaggavihINo jahA rayaNaM / / 14 / / dhyAnasthito khalu yogI yadi no saMvetti nijAtmAnam / tato na labhate taM zuddha bhAgyavihIno yathA ratnam / / 14 / / bhAvejja avatthatiyaM, piMDattha-payattha-rUvarahiyattaM / chaumattha-kevalittaM siddhattaM ceva tassattho // 15 // bhAvayet avasthAtrikaM piNDastha-padastha-rUparahitatvam / chadmastha-kevalitvaM siddhatvaM caiva tasyArthaH / / 15 / / 496. 497. 498.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 492. 1papa samAdhinI abhilASA dharanAra tapasvI zramaNa, Indriyone gamatA viSayomAM kadI kheMcAya nahi ane na gamatA viSayone paNa mahatva Ape nahi. 49 3. jagatano svabhAva jeNe sArI rIte jamyo che, je niHsaMga che, nirbhaya che, AkAMkSArahita che, jenuM mana verAgyaraMjita che tevo sAdhaka dhyAnamAM sArI rIte sthira thaI zake che. 4 94. AtmA zarIrAkAra che, jyoti svarUpa che, jJAna-darzanamAyA che. je yogI tenuM dhyAna kare che te sukha-duHkhAdi dvandrathI ane pApathI mukta thaI jAya che. 495. yogI potAnA AtmAne dehathI ane sarva saMyogothI bhinna svarUpe anubhave che ane pariNAme Asakti- rahita thaI zarIra ane anya sarva padArthonA mamatvane tajI de che. huM anyano na banI zakuM, anya padArtho mArAM na banI zake, huM to mAtra jJAnasvarUpa chuM. je dhyAtA A satyanuM dhyAna kare che te AtmAnuM dhyAna karI rahyo che. 49 6. 497. dhyAnasthita yogI jo nijasvarUpanuM saMvedana nathI karato to bhAgyahIna vyaktine ratna na sAMpaDe tema tene pAddha AtmAnI upalabdhi thatI nathI. 498. piMDI, padastha ane rUpAtIta evA traNa svarUpe paramAtmAnuM dhyAna karavuM. karmakSayanI sAdhanAmAM lIna ane hajI karmanA AvaraNamAM rahela ahata e piMDa bhagavAna che. kevalyane prApta karI cUkelA paraMtu hajI dehadhArI ahita e padastha bhagavAna che tathA deha tathA karmathI mukta siddhAtmasvarUpa ahita e rUpAtIta bhagavAna che.
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa6 samaNajItta avi jhAi se mahAvIre, AsaNatthe akukkue jhANaM / uDDhamahe tiriyaM ca, pehamANe samAhimapaDiNNe // 16 // api dhyAyati saH mahAvIraH, AsanasthaH akautkucaH dhyAnam / urdhvamadhastiryaka ca, prekSamANaH samAdhim apratijJaH / / 16 / / 500. NAtItamajheM Na ya AgamissaM, aLaM niyacchaMti tahAgayA u / vidhUtakappe eyANupassI, NijjhosaittA khavage mahesI // 17 // nAtItamarthaM na ca Agamipyantam arthaM nigacchanti tathAgatAstu / vidhUtakalpaH etadanudarzI nizzoSayitA kSapakaH maharSiH / / 17 / / 501. mA ciTThaha mA jaMpaha, mA cintaha kiM vi jeNa hoi thiro / appA appammi rao, iNameva varaM have jhANaM // 18 // mA ceSTadhvam mA jalpata, mA cintayata kimapi yena bhavati sthiraH / AtmA Atmani rataH, idameva paraM bhaved dhyAnam / / 18 / / 502. na kasAyasamutthehi ya, vAhijjai mANasehiM dukkhehiM / IsA-visAya-sogA-iehiM, jhANovagayacitto / / 19 / / na kaSAyasamutthaizca, bAdhyate mAnasairduHkhaiH / IrSyA-viSAda-zokA-dibhiH dhyAnopagatacittaH / / 19 / / 503. cAlijjai bIbhei ya, dhIro na parIsahovasaggehiM / suhamesu na saMmucchai, bhAvesu na devamAyAsu // 20 // cAlyate bibheti ca, dhIraH na parIpahopasargaH / sUkSmeSu na saMmuhyati, bhAveSu na devamAyAsu / / 20 / / 504. jaha cirasaMciyamiMdhaNa-manalo pavaNasahio duyaM dahai / yathA kammedhaNamamiyaM, khaNeNa jhANAnalo Dahai // 21 // yathA cirasaMcitamindhana-manalaH pavanasahitaH drutaM dahati / tathA karmendhanamamitaM, kSaNena dhyAnAnalaH dahati / / 21 / /
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 499. 157 vividha AsanamAM besI, jarAya halana calana karyA vinA, Urdhva, adho ane tirachA lokanA padArtho para manane kendrita karI, kazI ja AkAMkSA vinA, samAdhistha thaIne e zramaNa bhagavAna mahAvIra dhyAna karatA. 50 0. tathAgato(satyane anusaranArA) na to bhUtakALano vicAra kare che ke na to bhaviSya para lakSya Ape che. kalpanAone choDI, vartamAna kSaNanA satyanuM taTasthabhAve nirIkSaNa karatAM karatAM e maharSio kamane khaMkherI nAkhe che. pa01. kaMI karo nahi, kaMI bolo nahi ane kaMI vicAro nahi - - jethI AtmA AtmAmAM ja sthira thAya. A ja parama dhyAna che. pa0 2. citta dhyAnamAM lIna thAya che tyAre kaSAyanA kAraNe ubhava pAmatI IrSyA, viSAda ane zoka jevI mAnasika pIDAo sAdhakane sparzI zakatI nathI. pa03. dhIra sAdhaka parISaha ke upasargathI nathI calita thato ke nathI gabharAto ane sUkSma anubhavomAM ke devonI mAyAjALamAM e muMjhAto paNa nathI. pa04. pavanano jene sAtha hoya evo agni varSonA saMcita lAkaDAnA DhagalAne paNa jarA vAramAM bALI nAkhe che tema, dhyAnAgni aneka janmothI saMcita karmonA IMdhaNane kSaNavAramAM bALI nAkhe che.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ ___505. 30. anuprekSAsUtra jhANovarame'vi muNI, NiccamaNiccAibhAvaNAparamo / hoi subhAviyacitto, dhammajjhANeNa jo pubbiM // 1 // dhyAnoparame'pi muniH, nityamanityAdibhAvanAparamaH / bhavati subhAvitacittaH, dharmadhyAnena yaH pUrvam / / 1 / / 506. aduvamasaraNamegatta-mannattasaMsAraloyamasuittaM / AsavasaMvaraNijjara, dhammaM bodhiM ca ciMtijja // 2 // adhruvamazaraNamekatva-manyatvasaMsAra-lokamazucitvaM / AsrasaMvaranirjarA-dharmaM bodhiM ca cintayet / / 2 / / 507. jammaM maraNeNa samaM, saMpajjai jovvaNaM jarAsahiyaM / lacchI viNAsa-sahiyA iya savvaM bhaMguraM muNaha // 3 // janma maraNena samaM, sampadyate yauvanaM jarAsahitam / lakSmIH vinAzasahitA, iti sarvaM bhaMguraM jAnIta / / 3 / / caiUNa mahAmohaM, visae muNiUNa bhaMgure savve / NivvisayaM kuNaha maNaM, jeNa suhaM uttama lahaha // 4 // tyaktvA mahAmohaM, viSayAn jJAtvA bhaMgurAn sarvAn / nirviSayaM kuruta manaH, yena sukhamuttamaM labhadhvam / / 4 / / 509. vittaM pasavo ya NAio, taM bAle saraNaM ti maNNai / ee mama tesiM vA ahaM, No tANaM saraNaM Na vijjaI // 5 // vittaM pazavazca jJAtayaH, tad vAlaH zaraNamiti manyate / ete mama teSAM vAhaM no trANaM zaraNaM na vidyate / / 5 / / 510. saMgaM parijANAmi, sallaM pi ya uddharAmi tiviheNaM / guttIo samiIo, majjhaM tANaM ca saraNaM ca // 6 // saMgaM parijAnAmi, zalyamapi coddharAmi trividhena / guptayaH samitayaH, mama trANaM ca zaraNaM ca / / 6 / /
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa05. 5 0pa. 30. anuprekSAsUtra dharmadhyAnathI potAnA cittane jeNe sArI rIte bhAvita karyuM hoya tevo muni, dhyAna pUruM thayA pachI paNa satata anityAdi anuprekSA-bhAvanAomAM manane joDI rAkhe. pa.0 6. anityatA, azaraNatA, ekatva, anyatva, saMsAra, loka, azuci, Asava, saMvara, nirjarA, dharma, bodhidurlabhatA-A bAra viSayanI anuprekSA vAraMvAra karavI joIe. pa07. (anityatva.) janmanI sAthe mRtyu joDAyeluM che, yauvananI sAthe jarA joDAyelI che. saMpatti Ave che tema jAya che paNa kharI. ahIM badhuM ja nAzavaMta che e satya samajI lo. pa08. mahAmohamAMthI bahAra AvI, sarva padArtho kSaNabhaMgura che e satya pichANI manane viSayomAMthI pAchuM vALo, jethI parama sukha prApta thAya. pa09. (azaraNatA.) dhana, pazu, parivAra vagerene mUDha jIva AdhAra gaNe - "A mArAM che, huM temano chuM" ema mAne che, paraMtu emAMnuM koI rakSaNa ke zaraNarUpa banatuM nathI. 51 0. Asaktio tajuM chuM. manamAM UMDe UMDe khUMcI gayelAM mAyA, mithyAtva ane nidAna (AkAMkSA)nA zalyane kheMcI kADhuM chuM. pAMca samiti ane traNa gupti e ja have mArAM rakSaNa ane zaraNa che.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 samaNajIta 511. 512. dhI saMsAro jahiyaM, juvANao prmruuvgviyo| mariUNa jAyai kimI tattheva kalevare niyae // 7 // dhik saMsAraM yatra, yuvA paramarUpagarvitakaH / mRtvA jAyate kRmistatraiva kalevare nijake / / 7 / / so natthi ihogAso, loe vAlaggakoDimitto'vi / jammaNamaraNAbAhA, aNegaso jattha na ya pattA // 8 // sa nAstIhAvakAzo, loke vAlAgrakoTimAtro'pi / janmamaraNAbAdhA, anekazo yatra na ca prAptAH / / 8 / / vAhijaramaraNamayaro, niraMtaruppattinIranikurUMbo / pariNAmadAruNaduho, aho duraMto bhavasamuddo // 9 // vyAdhijarAmaraNamakaro, nirantarotpatti-nIranikurambaH / pariNAmadAruNaduHkhaH, aho ! duranto bhavasamudraH / / 9 / / rayaNattaya-saMjutto, jIvo vi havei uttamaM titthaM / saMsAraM tarai jado, rayaNattaya-divva-NAvAe // 10 // ratnatrayasaMyuktaH, jIvaH api bhavati uttama tIrtham / saMsAraM tarati yataH, ratnatrayadivyanAvA / / 10 / / 513. 514. 515. patteyaM patteyaM niyagaM, kammaphalamaNuhavaMtANaM / ko kassa jae sayaNo ? ko kassa va parajaNo bhaNio ? // 11 // pratyekaM pratyekaM nijakaM, karmaphalamanubhavatAm / kaH kasya jagati svajanaH? kaH kasya vA parajano bhaNitaH / / 11 / / ego me sAsao appA, nANadaMsaNasaMjuo / sesA me bAhirA bhAvA, savve saMjogalakkhaNA // 12 // eko me zAzvata AtmA, jJAnadarzanasaMyutaH / zeSA me bAhyA bhAvAH, sarve saMyogalakSaNAH / / 12 / / 516. 517. saMjogamUlA jIveNaM, pattA dukkhaparaMparA / tamhA saMyogasaMbaMdhaM, savvabhAveNa vosire // 13 // saMyogamUlA jIvena, prAptA duHkhaparamparA / tasmAtsaMyogasambandhaM, sarvabhAvena vyutsRjAmi / / 13 / /
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 161 511. (saMsAra.) A saMsArane dhikkAra che ! rUpagarvita koI yuvAna marIne potAnA ja kalevaramAM mirUpe A saMsAramAM utpanna thaI zake che. 51 2. (loka.) A lokamAM vALanA agrabhAga jeTalI paNa koI evI jagyA nathI ke jyAM jIve aneka anekavAra janmamaraNanuM kaSTa na veDyuM hoya. 51 3. kevo du:khamaya che A bhavasAgara ! roga-jara-maraNa rUpa magara-maccho thI e bharelo che, janmanI pAchaLa janma evI janma paraMparA e teno jaLarAzi che ane bhayaMkara duHkho e tenuM pariNAma che. jJAna-darzana-cAritra rU. ratnatrayathI saMpanna AtmA tIrtha che, kAraNa ke ratnatrayarUpa naukA vaDe e saMsAra sAgarane tarI jAya che. 5 14. pa1pa. (enva.) jyAM pratyeka vyakti potapotAnAM karmaphaLa bhogave che evA A jagatamAM kone svajana gaNavo ano kone parajana? 51 6. jJAnadarzanayukta ane zAzvata evo AtmA ja mAro che; bAkInA badhA padArtho saMyogathI nirmANa thayA che, te badhA mArA thI alaga che. 517. saMyoganA kAraNe ja jIva duHkha para duHkha veThato Avyo che, mATe saMyogathI sarjAyelA saMbaMdhonuM huM have sarvathA visarjana karuM chuM.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 518. 519. 520. 521. 522. 523. 524. aNusoai annajaNaM, annabhavaMtaragayaM tu bAlajaNo / navi soyai appANaM, kilissamANaM bhavasamudde ||14|| anuzocatyanyajana-manyabhavAntaragataM tu bAlajanaH / naiva zocatyAtmAnaM, klizyamAnaM bhavasamudre ||14|| jo jANiUNa dehaM jIvasarUvAdu taccado bhinnaM / appANaM pi ya sevadi, kajjakaraM tassa aNNattaM ||15|| yaH jJAtvA dehaM, jIvasvarUpAt tattvataH bhinnam / AtmAnamapi ca sevate, kAryakaraM tasya anyatvam ||15|| maMsasiMghA, muttapurIsabharie navacchidde / asuI parissavaMte suhaM sarIrammi kiM atthi ? ||16|| mAMsAsthikasaMghAte, mUtrapurISabhRte navacchidre / azuciM parisravati, zubhaM zarIre kimasti ? ||16|| ede mohaya-bhAvA, jo parivajjei uvasame lINo / heyaM ti mantramANo AsavaaNuvehaNaM tassa // 17 // etAn mohajabhAvAn yaH parivarjayati upazame lInaH / heyam iti manyamAnaH, AsravAnuprekSaNaM tasya ||17|| maNavayaNakAyaguttiM- diyassa samidIsu appamattassa / AsavadAraNirohe, NavakammarayAsavo Na have ||18|| manovacanakAya guptendriyasya samitiSu apramattasya / AsravadvAranirodhe, navakarmarajaAsravo na bhavet ||18|| NAUNa logasAraM, NissAraM dIhagamaNasaMsAraM / loyaggasiharavAsaM jhAhi payatteNa suhavAsaM ||19|| jJAtvA lokasAraM, niHsAraM dIrghagamanasaMsAram / lokAgrazikharavAsa, dhyAya prayatnena sukhavAsam ||19|| baMdhappadesagalaNaM NijjaraNaM idi jiNehi paNNattaM / jeNa have saMvaraNaM teNa du NijjaraNamidi jANa ||20|| baMdhapradeza galanaM nirjaraNaM iti jinaiH prajJaptaM / yena bhavet saMvaraNaM tena tu nirjaraNamiti jAnIhi ||20|| For Private Personal Use Only samaNasutta
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 163 518, mRtyu pAmIne anya sthAne janma laI lenAra bIjA jIva mATe ajJAnI manuSya zoka kare che, paNa pote bhavasAgaramAM. duHkhI thaI rahyo che tenI ciMtA tene thatI nathI. pa1 9. deha AtmAthI tattvataH bhinna che e jANIne je AtmA tarapha vaLe che tenI ja anyatvabhAvanA saphaLa che. 5. 20. (azuci.) mAMsa ane hADakAMnA saMyojanarUpa, maLa-mUtrathI bharelA nava chidravALA ane jemAMthI satata malina srAvo vahI rahyA che evA A zarIramAM suMdara kahI zakAya evI vastu kaI che? (Asava.) cittavRttione upazAMta karI, A mohaka padArthone tyAjya samajavApUrvaka temano tyAga karavo e AsavabhAvanA che. 5 21.. 5 2 2. (saMvara.) mana-vacana-kAyA ane IndriyonI pravRttine aMkuzamAM lAvI, jarUrI pravRttimAM paNa apramattapaNe jayaNA-sAvadhAnI rAkhI je AtmA karmone AvavAnA dvArone baMdha kare che tene navAM karmono Asrava thato nathI. pa 2 3. (nirjarA.) lokamAM je sAruM che tene jANI laIne ane dIrghakALanA bhramaNarUpa A saMsArane niHsAra samajIne lokAgra para sukhabharyo nivAsa karavA mATe tatpara bano. 5 24. (nirjarA.) agAu bAMdhelA karmonA paramANuo AtmA uparathI pAchA kharI paDavA tene bhagavAne nirjarA kahI che. je je saMvaranAM sAdhano che te badhA nirjarAnA paNa sAdhana bane che arthAt jenAthI saMvara sadhAya che tenAthI nirjarA paNa thAya che.
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 samANasure 525. 526. 528. jarAmaraNavegeNaM, vujjhamANANa pANiNaM / dhammo dIvo paiTThA ya, gaI saraNamuttamaM // 21 // jarAmaraNavegena, UhyamAnAnAM prANinAm / dharmo dvIpaH pratiSThA ca, gatiH zaraNamuttamam / / 21 / / mANussaM viggahaM larbu, suI dhammassa dullahA / jaM soccA paDivajjaMti, tavaM khaMtimahiMsayaM / / 22 / / mAnuSyaM vigrahaM labdhvA, zrutirdharmasya durlabhA / yaM zrutvA pratipadyante, tapaH zAntimahiMsratAm / / 22 / / Ahacca savaNaM la , saddhA paramadullahA / soccA neAuyaM maggaM, bahave paribhassai // 23 // Ahatya zravaNaM labdhvA, zraddhA paramadurlabhA / zrutvA naiyAyikaM mArga bahavaH paribhrazyanti / / 23 / / suI ca ladhu saddhaM ca, vIriyaM puNa dullhN|| bahave royamANA vi, no eNaM paDivajjae // 24 // zrutiM ca labdhvA zraddhAM ca, vIryaM punardurlabham / bahavo rocamAnA api, no ca tat pratipadyante // 24 // bhAvaNAjoga-suddhappA, jale NAvA va AhiyA / nAvA va tIrasaMpaNNA, savvadukkhA tiuTTai // 25 // bhAvanAyogazuddhAtmA, jale nauriva AkhyAtaH / nauriva tIrasaMpannA, sarvaduHkhAt truTyati / / 25 / / bArasa aNuvekkhAo, paccakkhANaM tahava paDikkamaNaM / AloyaNaM samAhI, tamhA bhAvejja aNuvekkhaM // 26 // dvAdazAnuprekSAH, pratyAkhyAnaM tathaiva pratikramaNam / AlocanaM samAdhiH, tasmAt bhAvayet anuprekSAm / / 26 / / 31. lezyAsUtra hoMti kamavisuddhAo, lesAo pIyapamhasukkAo / dhammajjhANovagayassa, tivva-maMdAibheyAo // 1 // bhavanti kramavizuddhAH, lezyAH pItapadmazuklAH / dharmadhyAnopagatasya, tIvramandAdi-bhedAH / / 1 / / 529. 530. 531.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga pa25. 165 (dharma.) janma-jarA-maraNanA pravAhamAM taNAtA jIvo mATe dharma ja dariyA vaccenA dvIpa samAna che, AdhAra che, Azaro che ane zreSTha zaraNa che. para 6. (bodhidurlabhatA.) mAnavajanma durlabha che. e maLI gayA pachI jenAthI ahiMsA, kSamA, tapano mArga samajAya. evuM dharmazravaNa durlabha che. pa 27. koIka rIte dharmazravaNanI prApti thaI jAya to tenA para zraddhA jAgavI mahAdurlabha che. satyamArgane sAMbhaLyA pachI paNa ghaNAMye tenAthI vimukha thaI jAya che. pa28. dharmazravaNa ane zraddhA prApta thayA pachI AcaraNa mATe puruSArtha thavo durlabha che. keTalAMya loko evA hoya che ke dharma para prema hovA chatAM tenuM pAlana karatA nathI. para 9. bhAvanAyogathI zuddha banelo AtmA eTale jANe jaLamAM rahelI naukA, kAMThe pahoMcelI nAvaDInI jema e AtmA sarva duHkhone pele pAra pahoMce che. 5 30. bAra bhAvanAo e paccakhANa che, e pratikramaNa che, e AlocanA che ne e ja samAdhi che. mATe vAraMvAra A bAra viSayonI anuprekSA - vicAraNA karatA. rahevuM. pa31.. 31. leNyAsUtra kramaza: zuddha, zuddhatara ane zuddhatama evI tejo, padma ane zukla e traNa vezyAo dharmadhyAnanI avasthAmAM rahelI vyaktine hoya che. darekanA tIvra-maMdarUpe pAchA aneka prakAra hoya che.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 samaNasure 532. jogapauttI lessA, kasAyaudayANuraMjiyA hoI / tatto dohaM kajjaM, baMdhacaukkaM samuddijeM // 2 // yogapravRttirlezyA, kaSAyodayAnuraJjitA bhavati / tataH dvayoH kAryaM vandhacatuSkaM samuddiSTam / / 2 / / 533. kiNhA NIlA kAU, teU pammA ya sukkalessA ya / lessANaM NiddesA, chacceva havaMti NiyameNa // 3 // kRSNA nIlA kApotA, tejaH padmA ca zuklalezyA ca / lezyAnAM nirdezAH, SaT caiva bhavanti niyamena / / 3 / / 534. kiNhA nIlA kAU, tiNNi vi eyAo ahammalesAo / eyAhi tihiM vi jIvo, duggaI uvavajjaI bahuso // 4 // kRSNA nIlA kApotA, tisro'pyetA adharmalezyAH / etAbhistisRbhirapi jIvo, durgatimupapadyate bahuzaH / / 4 / / 535. teU pamhA sukkA, tiNNi vi eyAo dhammalesAo / eyAhi tihiM vi jIvo, suggaI uvavajjaI bahuso / / 5 / / tejaH padmA zuklA, tisro'pyetA dharmalezyAH / etAbhistisRbhirapi jIvaH, sugatimupapadyate bahuzaH / / 5 / / 536. tivvatamA tivvatarA, tivvA asuhA suhA tahA maMdA / maMdatarA maMdatamA, chaTThANagayA hu patteyaM // 6 // tIvratamAstIvratarA-stIvrA azubhAH zubhAstathA mandAH / mandatarA mandatamAH, paTsthAnagatA hi pratyekam / / 6 / /
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 532. 4.33. 534. 535.. 536. 167 kaSAyathI prabhAvita mana-vacana-kAyAnA yoga(pravRtti) e leyA che. cAra prakArano karmabaMdha e kaSAya ane yoganA saMyojanarUpa leyAnuM kArya che. = = (karmabaMdhanA cAra prakAra : prakRti, sthiti, anubhAga(sa) ane pradeza prakRti = karmano prakAra. sthiti karmanI avidha. rasa = karmanI zakti. pradeza = karma-paramANuono jaththo. sthitibaMdha ane rasabaMdhamAM kaSAya mukhya bhAga bhajave che, prakRtibaMdha ane pradezabaMdhamAM yoga (zArIrika, vAcika, mAnasika pravRtti) mukhya bhAga bhajave che.) leyA cha prakAranI che : kRSNa, nIla, kApota, tejo, padma ane zukla.. kRSNa, nIla ane kapota e traNa lezyAo azubha che. A traNa leyAo jIvane adhogatimAM laI jAya che. tejo, padma ane zukla- -A traNa legyAo zubha che. A traNa lephsAo jIvane sadgatimAM laI jAya che. pratyeka leyAnI cha kakSAo hoya che : tIvratama, tIvratara, tIvra, maMda, maMdatara, maMdatama. tIvratA ane maMdatAnI apekSAe eka-eka lezyAnI asaMkhya-anaMta kakSAo hoI zake che. eka vyaktimAM paNa lezyAnI taratamatA satata cAlyA karatI hoya che. For Private Personal Use Only
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 samaNasutta 537-538. pahiyA je cha ppurisA, paribhaTTharaNNamajjhadesamhi / phalabhariyarukkhamegaM, pekkhittA te viciMtaMti // 7 // NimmUlakhaMdhasAhu-vasAhaM chittuM ciNittu paDidAI / khAuM phalAiM idi, jaM maNeNa vayaNaM have kammaM // 8 // pathikA ye paTa purupAH, paribhraSTA araNyamadhyadeze / phalabharitavRkSamekaM, prekSya te vicintayanti / / 7 / / nirmUlaskandhazAkhopazAkhaM chitvA citvA patitAni / khAdituM phalAni iti, yanmanasA vacanaM bhavet karma / / 8 / / 539. 540. 541. caMDo Na muMcai veraM, bhaMDaNasIlo ya dharamadayarahio / duTTho Na ya edi vasaM, lakkhaNameyaM tu kiNhassa // 9 // caNDo na muJcati vairaM, bhaNDanazIlazca dharmadayArahitaH / duSTo na caiti vazaM, lakSaNametattu kRSNasya / / 9 / / maMdo buddhivihINo, NiviNANI ya visayalolo ya / lakkhaNameyaM bhaNiyaM, samAsado NIlalessassa // 10 // mando buddhivihIno, nirvijJAnI ca viSayalolazca / lakSaNametad bhaNitaM samAsato nIlalezyasya / / 10 / / rUsai jiMdai anne, dUsai bahuso ya soybhybhulo| Na gaNai kajjAkajja, lakkhaNameyaM tu kAussa // 11 / / ruSyati nindati anyAn, dUSayati bahuzazca zokabhayavahulaH / na gaNayati kAryAkArya, lakSaNametattu kApotasya / / 11 / / jANai kajjAkajjaM, seyamaseyaM ca savvasamapAsI / dayadANarado ya midU, lakkhaNameyaM tu teussa // 12 // jAnAti kAryAkArya, zreyaH azreyaH ca sarvasamadarzI / dayAdAnaratazca mRduH, lakSaNamet tu tejasaH / / 12 / / cAgI bhaddo cokkho, ajjavakammo ya khamadi bahugaM pi / sAhugurupUjaNarado, lakkhaNameyaM tu pammassa // 13 // tyAgI bhadraH cokSaH, ArjavakarmA ca kSamate bahukamapi / sAdhugurupUjanarato, lakSaNametat tu padmasya / / 13 / / 542. 543.
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 537-538. 539. 540. 541. 542. 543. 169 cha pravAsIo vanamAM bhUlA paDyA. bhUkhyA thayela e pravAsIoe phaLathI lacI paDeluM eka vRkSa joyuM. chamAMthI darekane judo judo vicAra Avyo : 1- AkhuM jhADa mULasahita UkheDIe ane phaLa khAIe. 2- thaDamAMthI AkhuM jhADa kApI laIe. 3- moTI moTI DALIo phApIe. 4- phaLavALAM DALakhAM ja kApI laIe. 5phaLo ja toDI laIe. 6- jhADa nIce paDelAM phaLo ja pUratAM che. A cha mANasonA vicAra e cha leyAdhAraka vyaktinA vicAra, uccAra ane vartananAM udAharaNa che. ati ugra krodha, veranI gAMTha vALavI, jhaghaDALu svabhAva, dharma ane dayAno abhAva, duSTatA, koI rIte samajavuM nahi A kRSNa lezyAnAM lakSaNa che. - ALasa, buddhihInatA, aNaAvaData, viSayalolupatA A nIla lezyAnAM lakSaNa che. rIsa, bIjAnI niMdA, bIjAnA vAMka kADhavAnI Teva, zoka ane bhaya vadhu pramANamAM hovAM, kArya-akAryano viveka na hovo A kApota lezyAnAM lakSaNa che. - kArya-akAryano viveka, hita-ahitanI samajaNa, taTasthatA, dayA, dAna, namratA--A tejolezyAnAM lakSaNa che. tyAganI vRtti, saraLatA, vyavahArazuddhi, niSkapaTatA, khUba sahiSNutA, sAdhu ane vaDIlo pratye AdaraA padma lezyAnAM lakSaNa che. For Private Personal Use Only
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 544. 545. samaNasutta Na ya kuNai pakkhavAyaM, Na vi ya NidANaM samo ya savvesiM / Natthi ya rAyabosA, Neho vi ya sukkalessassa // 14 // na ca karoti pakSapAtaM, nApi ca nidAnaM samazca sarvepAm / na staH ca rAgadvepau, sneho'pi ca zuklalezyasya / / 14 / / lessAsodhI ajjhavasANavisodhIe hoi jIvassa / ajjhavasANavisodhI, maMdakasAyassa NAyavvA // 15 // lesyAzuddhiH adhyavasAnavizudyA bhavati jIvasya / / adhyavasAnavizuddhiH, mandakapAyasya jJAtavyA / / 15 / / 32. AtmavikAsasUtra (guNasthAna) jehiM du lakkhijjate, udayAdisu saMbhavehiM bhAvehiM / jIvA te guNasaNNA, NiddiThA savvadarisIhiM // 1 // yaistu lakSyante, udayAdiSu sambhavairbhAvaiH / jIvAste guNasaMjJA, nirdiSTAH srvdrshibhiH||1|| 546. 547-548. miccho sAsaNa misso, aviradasammo ya desavirado ya / virado pamatta iyaro, apuvva aNiyaTTi suhumo ya // 2 // uvasaMta khINamoho, sajogikevalijiNo ajogI ya / coddasa guNaTThANANi ya, kameNa siddhA ya NAyavvA // 3 // mithyAtvaM sAsvAdanaH mizraH, aviratasamyaktvaH ca dezaviratazca / virataH pramattaH itaraH, apUrvaH anivRttiH sUkSmazca / / 2 / / upazAntaH kSINamohaH, sayogikevalijinaH ayogI ca / caturdaza guNasthAnAni ca, krameNa siddhAH ca jJAtavyAH / / 3 / / 549. taM micchattaM jamasaddahaNaM taccANa hodi atthaannN| saMsaidamabhiggahiyaM, aNabhiggahiyaM tu taM tivihaM / / 4 / / tad mithyAtvaM yadazraddhAnaM, tattvAnAM bhavati arthAnAm / saMzayitamabhigRhItama-nabhigRhItaM tu tat trividham / / 4 / /
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 171 pa44. pakSapAta na karavo, laukika sukhanI kAmanA na hovI, sarva pratye samabhAva, rAgadveSanI alpatA ane mamatAno abhAva- A zukalezyAnAM lakSaNa che. pa4pa. cittanA adhyavasAya. zuddha thAya to vezyAo zuddha thAya che ane adhyavasAyanI zuddhi kaSAyo maMda thavAthI thAya che. pa4 6. 32. AtmavikAsasUtra karmanA udaya, kSaya, upazama, kSayopazama vagere dvArA utpanna thanArA bhAvonA AdhAre AtmavikAsanI vividha avasthAo oLakhI zakAya che. e avasthAone sarvajJoe "guNasthAna" tarIke oLakhAvI che. (udaya = karma potAnuM phaLa ApI rahyuM hoya te sthiti. upazama = amuka samaya sudhI amuka karma niSkriya thaI jAya te sthiti. kSaya = bhogavI levAthI athavA anya rIte karmano nAza thAya te. mayopazama = jemAM koI karmano thoDo kSaya ane bAkInA hissAno upazama thayo hoya evI sthiti.) mithyAtva, sAsvAdana, mizra, avirata samyagdaSTi, dezavirata, pramattavirata, apramattavirata, apUrvakaraNa, anivRttikaraNa, sUkSmasaM5rAya, upazAMtamoha, kSINamoha, sayogI kevalI, ayoga kevalI-A cauda guNasthAna che. AtmAnI te pachInI avasthA siddhapaNAnI che. pa47-548. 54 9. tattvabhUta padArtho upara zraddhA na hovI e mithyAtva che. tenA traNa prakAra che sAM zayika, abhigRhIta, anabhigRhIta. (sAMzayika = zaMkAtmaka abhigRhIta = asatyane satya samajI levuM. anabhigRhIta = satyAsatyano koI vicAra ja na hovo.)
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 550. 551. 552. 553. 554. 555. sammattarayaNapavvaya-siharAdo micchabhAvasamabhimuho / NAsiyasammatto so, sAsaNaNAmo muNeyavvo ||5|| samyaktvaratnaparvata-zikharAt mithyAbhAvasamabhimukhaH / nAzitasamyaktvaH saH, sAsvAdananAmA mantavyaH ||5| dahiguDamiva va missaM, pihubhAvaM Neva kAriduM sakkaM / evaM missayabhAvo, sammAmiccho tti NAyavvo || 6 || dadhiguDamiva vyAmizra, pRthagbhAvaM naiva kartuM zakyam / evaM mizrakabhAvaH, samyakmithyAtvamiti jJAtavyam ||6|| No iMdiesa virado, No jIve thAvare tase cAvi / jo sahai jiNuttaM, sammAiTThI avirado so // 7 // no indriyeSu virato, no jIve sthAvare trase cApi / yaH zraddadhAti jinoktaM, samyagdRSTiravirataH saH ||7|| jo tasavahAu virado, No virao etthathAvaravahAo / paDisamaya so jIvo, virayAvirao jiNekkamaI // 8 // yastrasavadhAdvirataH, no virataH atra sthAvaravadhAt / pratisamayaM saH jIvo, viratAvirato jinaikamatiH ||8|| vattAvattapamAe, jo vasai pamattasaMjao hoi / sayalaguNasIlakalio, mahavvaI cittalAyaraNo || 1 || vyaktAvyaktapramAde, yo vasati pramattasaMyato bhavati / sakalaguNazIlakalito, mahAvratI citralAcaraNaH || 9 || samaNasutta TThAsesapamAo, vayaguNasIlolimaMDio gANI / aNuvasamao akhavao, jhANaNilINo hu appamatto so ||10|| naSTAzeSapramAdo, vrataguNazIlAvalimaNDito jJAnI / anupazamakaH akSapako, dhyAnanilIno hi apramattaH saH ||10|| For Private Personal Use Only
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 173 55.0. jIva samyakatvarUpI parvatanA zikharathI paDIne mithyAtva prati jaI rahyo hoya - samyagadarzana gumAvI pAcho mithyAtvanI sthitimAM sarakI rahyo hoya - paNa hajI mithyAtvabhAvamAM pravezyo na hoya evI vacagALAnI sthitimAM te samya darzanano kaMIka svAda hajI anubhavI. rahyo hoya che. A sAsvAdana guNasthAna che. jyAre jIvamAM dahIM ano. goLanI jema sakhyatva ane mithyAtva mizra thaI gayAM hoya- baMneno svAda alaga anubhavI zakAya evo rahyo na hoya e avasthAne mizraguNasthAna kahe che. papa1. papa re. je jinezvarakathita tattva para zraddhA dharAve che paraMtu viSayothI ke trasa - sthAvara koI paNa jIvonI hiMsAthI viramyo nathI te avirata samyagdaSTi che. papa3. je jinezvarakathita tattva para pUrI zraddhA dharAve che ane trasa jIvonI hiMsAno tyAga karI zake che paNa sthAvara jIvonI hiMsAno tyAga nathI karI zakato te AtmA dezavirata guNasthAne rahelo jANavo. papa4. je zIlanA sarvaguNothI yukta hoya, mahAvratonuM pAlana karato hoya paNa vyakta ke avyakta (skUla ke sUkSma) pramAda jenAmAM hajI rahyo hoya ane tethI jenuM AcaraNa thoDuM doSayukta hoya tene pramattasaMvata guNasthAne rahelo jANavo. jeno pramAda saMpUrNa naSTa thaI gayo che, mahAvrata, guNa ane zIlanI mALAthI je alaMkRta che, je dhyAnamAM lIna hoya che ene apramattasaMyata guNasthAne rahelo jANavo. papapa.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 samakSasukta 556. eyammi guNaTThANe, visarisasamayaTTiehiM jIvehiM / puvamapattA jamhA, hoti apuvvA hu pariNAmA ||11 // etasmin guNasthAne, visadRzasamayasthitai vaiH / pUrvamaprAptA yasmAt bhavanti apUrvA hi pariNAmAH / / 11 / / tArisapariNAmaTThiyajIvA, hu jiNehiM galiyatimirehiM / mohassa'puvvakaraNA, khavaNuvasamaNujjayA bhaNiyA // 12 // tAdRzapariNAmasthitajIvAH, hi jinairgalitatimiraiH / mohasyApUrvakaraNAH, kSapaNopazamanodyatAH bhaNitAH / / 12 / / hoti aNiyaTTiNo te, paDisamayaM jesimekkapariNAmA / vimalayarajhANahuyavaha-sihAhiM NiddaDDhakammavaNA // 13 // bhavanti anivartinaste, pratisamayaM yessaamekprinnaamaaH| vimalataradhyAnahutavaha-zikhAbhirnirdagdhakarmavanAH / / 13 / / kosuMbho jiha rAo, abhaMtarado ya suhumaratto ya / evaM suhumasarAo, suhumakasAo tti NAyavvo // 14 // kausumbhaH yathA rAgaH, abhyantarataH ca sUkSmaraktaH ca / evaM sUkSmasarAgaH, sUkSmakaSAya iti jJAtavyaH / / 14 / / sakadakaphalajalaM vA, sarae saravANiyaM va NimmalayaM / sayalovasaMtamoho, uvasaMtakasAyao hodi // 15 // katakaphalayutajalaM vA, zaradi saraHpAnIyam iva nirmalakam / sakalopazAntamohaH, upazAntakaSAyato bhavati / / 15 / / 559. 560. 561. NissesakhINamoho, phalihAmalabhAyaNudaya-samacitto / khINakasAo bhaNNai, NiggaMtho vIyarAehiM // 16 // niHzeSakSINamohaH, sphaTikAmala-bhAjanodaka-samacittaH / kSINakaSAyo bhaNyate, nirgrantho vItarAgaiH / / 16 / /
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga papa.6. 557. 558. 559. 560. 561. 175 AThamA apUrvakaraNa guNasthAne jIva judAjudA samaye evA ucca bhAva (cittanA adhyavasAyo) prApta kare che ke je pahelAM kadI eNe anubhavyA na hoya. = ajJAnatimirane haTAvavAmAM sUrya samAna jinendroe kahyuM che ke apUrvakaraNa guNasthAne rahelA jIvo te vakhatanA apUrva bhAvanA baLe mohanIya karmano kSaya athavA teno upazama karavA mATe sajja thAya che taiyArI kare che. te AtmAo anivRtti guNasthAne rahelA kahevAya che ke jemanA pariNAmo pratisamaya ekadhArA sthira svarUpe cAlatA rahe che. nirmaLa dhyAnAgninI javALAo vaDe teo karmavananuM dahana karatA rahe che. jevI rIte dhovAI gayA pachI paNa kapaDAmAM raMganI jhAMya rahI jatI hoya che, evI rIte dazamA sUkSma saMparAya guNasthAne rahelA jIvomAM ati sUkSma svarUpano rAga vidyamAna hoya che. nirmaLIphaLathI pANIno kacaro nIce besI jAya ane zaradaRtumAM sarovaranuM pANI paNa dhULa nIce besI javAthI svaccha thaI jAya tema, je AtmAno moha saMpUrNa zAMta thai gayo hoya che te agiyAramA upazAMtamoha guNasthAne rahelo kahevAya che. (AThamA guNasthAnathI be zreNI(sIDI) zarU thAya che. keTalAka jIvo upazamazreNI para caDe che. teo mohanuM upazamana karatAM karatAM agiyAramA guNasthAne pahoMce che, paraMtu pharI mohano udaya zarU thatAM nIcenA guNasthAne pAchA AvI jAya che. jyAre bIjA keTalAka kSapakazreNI(kSayanI sIDI) pakaDe che. teo mohano nAza karatAM karatAM dazamA guNasthAnethI sIdhA bAramA guNasthAne jAya che.) mohano saMpUrNa kSaya thaI gayo che, citta sphaTikapAtramAM rAkhelA jaLa jevuM pAradarzaka banI gayuM che, sarva graMthio ogaLI gaI che, rAga ane dveSa haMmeza mATe cAlyA gayA che A kSINakaSAya nAmanuM bAramuM guNasthAna che. - For Private Personal Use Only
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 samaNasutta 562-563. kevalaNANadivAyara-kiraNakalAva-ppaNAsiaNNANo / Navakevalalajhuggama-pAviyaparamappavavaeso // 17 // asahAyaNANadaMsaNa-sahio vi hi kevalI hi joeNa / jutto tti sajoijiNo, aNAiNihaNArise vutto // 18 // kevalajJAnadivAkara-kiraNakalApa-praNAzitAjJAnaH / navakevalalabdhyudgama-prApitaparamAtmavyapadezaH / / 17 / / asahAyajJAnadarzana-sahito'pi hi kevalI hi yogena / yukta iti sayogijinaH, anAdinidhana ArSe uktaH / / 18 / / 564. selesiM saMpatto, NiruddhaNissesa-Asao jIvo / kammarayavippamukko, gayajogo kevalI hoi // 19 // zailezI saMprAptaH, niruddhaniHzeSAsravo jIvaH / karmarajavipramukto, gatayogaH kevalI bhavati / / 19 / / 565. 566. so tammi ceva samaye, loyagge uDDhagamaNasabhAo / saMciTThai asarIro, pavaradvaguNappao NiccaM // 20 // so tasmin caiva samaye, lokAgre UrdhvagamanasvabhAvaH / saMceSTate azarIraH, pravarASTaguNAtmako nityam / / 20 / / aTThavihakammaviyaDA, sIdIbhUdA NiraMjaNA NiccA / aTThaguNA kayakiccA, loyaggaNivAsiNo siddhA // 21 // aSTavidhakarmavikalAH zItIbhUtA niraJjanA nityAH / / aSTaguNAH kRtakRtyAH, lokAgranivAsinaH siddhAH // 21 / / 33. saMlekhanAsUtra sarIramAhu nAva tti, jIvo vuccai naavio| saMsAro aNNavo vutto, jaM taraMti mahesiNo // 1 // zarIramAhunauriti, jIva ucyate nAvikaH / saMsAro'rNava uktaH, yaM taranti maharSayaH / / 1 / / 567.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 177 pa.6 2-56 3. kevaLajJAnarUpa sUryanA kiraNI vaDe ajJAnarUpI aMdhakAra jemano naSTa thaI gayo che ane nava kevalilabdhio prApta thatAM "paramAtmA" evuM nAma jemane maLI cUkyuM che, jemAM IndriyonI sahAyanI apekSA nathI evA jJAnadarzana jeo dharAve che paraMtu hajI kAyA ane vANInI pravRttirUpa yoga jemano rahyo che e kevaLI jinane yogI. kevalI nAmanuM teramuM guNasthAna hoya che ema AgamamAM. kahevAyuM che. (navakevali labdhio samatva, anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtasukha, anaMtavIrya, dAna, lAbha, bhoga, upabhoga.) AyuSyanA aMta samaye kevaLIjina jyAre sUkSmayogane paNa aTakAvI meru jevI aDola avasthAne pAme che, sakaLa Azravono nirodha kare che ane saMpUrNa kamarajathI mukta thaI jAya che tyAre tenuM ayogI kevaLI guNasthAna kahevAya che. pa64. pa6pa. (caudamAM guNasthAne rahelo) A AtmA, AtmAnA sahaja UrdhvagatirUpa guNathI te ja kSaNe lokanA agrabhAge pahoMce che. A azarIrI siddha AtmA sadAne mATe ATha guNathI yukta hoya che. ATha prakAranA karmathI mukta, parama zItaLa avasthA (nirvANa)ne pAmelA, niraMjana, zAzvata, aSTaguNadhArI, kRtArtha banelA siddha AtmAo lokAgra para nivAsa kare 5 6 6. 33. saMlekhanAsUtra zarIra naukA che, jIva nAvika che. saMsAra e sAgara che. maharSio zarIrarUpI naukAthI saMsAra sAgane pAra kare 5 6 7.
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 samaNasud 568. 569. bahiyA uDDhamAdAya, nAvakaMkhe kayAi vi / puvvakammakkhayAe, imaM dehaM samuddhare // 2 // vAyamUrdhvamAdAya, nAvakADakSet kadAcid api / pUrvakarmakSayArthAya, imaM dehaM samudraret / / 2 / / dhIreNa vi mariyavvaM, kAuriseNa vi avassamariyavvaM / tamhA avassamaraNe, varaM khu dhIrattaNe mariyaM // 3 // dhIreNApi marttavyaM, kApuruSeNApyavazyamarttavyam / tasmAt avazyamaraNe, varaM khalu dhIratve martum / / 3 / / ikkaM paMDiyamaraNaM, chiMdai jAIsayANi bahuyANi / taM maraNaM mariyavvaM, jeNa mao summao hoi // 4 // ekaM paNDitamaraNaM, chinatti jAtizatAni bahukAni / tad maraNaM marttavyaM yena mRtaH sumRtaH bhavati / / 4 / / ikkaM paMDiyamaraNaM, paDivajjai supuriso asaMbhaMto / khippaM so maraNANaM, kAhii aMtaM aNaMtANaM // 5 // ekaM paNDitamaraNaM, pratipadyate supuruSaH asambhrAntaH / kSipraM saH maraNAnAM, kariSyati antam anantAnAm / / 5 / / 570. 571. 572. care payAI parisaMkamANo, jaM kiMci pAsaM iha mannamANo / lAbhaMtare jIviya bUhaittA, paccA pariNNAya malAvadhaMsI // 6 // caretpadAni parizakamAnaH, yatkiMcitpAzamiha manyamAnaH / / lAbhAntare jIvitaM bRhayitvA, pazcAtparijJAya malAvadhvaMsI / / 6 / / tassa Na kappadi bhatta-paiNNaM aNuvaTThide bhaye purdo| so maraNaM patthito, hodi hu sAmaNNaNiviNNo // 7 // tasya na kalpate bhakta-pratijJA anupasthite bhaye purataH / so maraNaM prekSamANaH, bhavati hi zrAmaNyanirviNNaH / / 7 / / 573. 574. saMlehaNA ya duvihA, abhitariyA ya bAhirA ceva / abhitariyA kasAe, bAhiriyA hoi ya sarIre // 8 // saMlekhanA ca dvividhA, abhyantarikA ca bAhyA caiva / abhyantarikA kaSAye, vAhyA bhavati ca zarIre ||8||
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 568. 569. 570. 571. 572. 573. 574. 179 sarvocca sthitinuM lakSya rAkhanAra sAdhaka bAhya koIpaNa vastunI AkAMkSA rAkhato nathI. A zarIrane paNa te pUrvakarmanA kSayanI sAdhanA arthe ja dhAraNa kare che. dhairyavAna mANasane paNa maravAnuM che ane bINa mANasane paNa maravAnuM che, maravAnuM anivArya che to dhIratAthI mRtyuno svIkAra karavo e vadhu uttama che. eka vAra paNa jo paMDitamaraNa thAya to seMkaDo janmo ochA thaI zake. maravuM to evI rIte maravuM ke maraNa sumaraNa(samRtyu) banI jAya. nirbhaya satpuruSa eka vakhata paNa paMDitamaraNe mare to te anaMta maraNono zIghratAthI aMta ANaze. Dagale ane pagale doSanI saMbhAvanA che te dhyAnamAM rAkhIne sAdhu vicare. dareka vastu baMdhanakAraka che e samaje, lAbha jaNAya tyAM sudhI zarIrane TakAve ane pachI samajapUrvaka enuM visarjana kare. dharmasAdhanAmAM koI bAdhA ke jokhama upasthita thAya nahi tyAM sudhI AhAratyAga (anazana) karavo anucita che. kAraNa vinA mRtyunI IcchA karanAro zramaNadharmathI ja kaMTALI gayelo che ema samajavuM. saMlekhanA be prakAranI che : bAhya ane atyaMtara. kaSAyone kSINa karavA e atyaMtara saMlekhanA ane zarIrane kSINa karavuM e bAhya saMlekhanA. For Private Personal Use Only
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 samasura 575. kasAe payaNue kiccA appAhAre titikkhae / aha bhikkhU gilAejjA, AhArasseva antiyaM // 9 // kaSAyAn pratanUn kRtvA, alpAhAraH titikSate / atha bhikSuglAyet, AhArasyeva antikam / / 9 / / 576. na vi kAraNaM taNamao saMthAro, na vi ya phAsuyA bhUmI / appA khalu saMthAro, hoi visuddho maNo jassa // 10 // nApi kAraNaM tRNamayaH saMstAraH, nApi ca prAsukA bhUmiH / AtmA khalu saMstArA bhavati, vizuddhaM mano yasya / / 10 / / 577-578. na vi taM satthaM ca visaM ca, duppauttu vva kuNai veyAlo / jaMtaM va duppauttaM, sappu vva pamAiNo kuddho // 11 // jaM kuNai bhAvasallaM, aNuddhiyaM uttamaTThakAlammi / dullahabohIyattaM, aNaMsaMsAriyattaM ca // 12 // tat zastraM ca viSaM ca, duSprayukto vA karoti vaitAlaH / yantraM vA duSprayuktaM, sarpo vA pramAdinaH kruddhaH / / 11 / / yat karoti bhAvazalya-manuddhRtamuttamArthakAle / durlabhabodhikatvam, anantasaMsArikatvaM ca / / 12 / / 579. 580. to uddharaMti gAravarahiyA mUlaM puNabbhavalayANaM / micchAdasaNasallaM, mAyAsallaM niyANaM ca // 13 // taduddharanti gauravarahitA, mUlaM punarbhavalatAnAm / mithyAdarzanazalyaM, mAyAzalyaM nidAnaM ca / / 13 / / micchadasaNarattA, saniyANA kaNhalesamogADhA / iya je maraMti jIvA, tesiM dulahA bhave bohI // 14 // mithyAdarzanaraktAH, sanidAnAH kRSNalezyAmavagADhAH / iti ye mriyante jIvA-steSAM durlabhA bhaved bodhiH / / 14 / / sammaiMsaNarattA, aniyANA sukkalesamogADhA / iya je maraMti jIvA, tesiM sulahA bhave bohI // 15 // samyagdarzanaraktAH anidAnAH zuklalezyAmavagADhAH / iti ye mriyante jIvA-steSAM sulabhA bhaved bodhiH / / 15 / / 581.
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 181 pa75. pa76. (yogya samaye) sAdhu eka taraphathI kaSAyone pAtaLA pADe ane bIjI bAjuthI AhAra ocho kare. jo roga cikitsAne yogya na rahyo hoya (ane zarIra kAma Ape tevuM na rahyuM hoya, to bhikSu AhArano sarvathA tyAga kare. ghAsano saMthAro mahatvano nathI ane prAsuka-zuddha bhUmi paNa mukhya vastu nathI. jenuM mana zuddha che tene mATe AtmA ja kharo. saMthAro che. (saMthAro = sUvA mATenI Una ke ghAsanI pathArI. prAsuka = jIvarahita) saMbhALa rAkhyA vinA vApareluM zastra, bedarakArIthI upayogamAM lIdheluM jhera, ayogya rIte ArAdhAyelo vetALa, asAvadhAnIthI pra yo je luM ya rA ane asAvadhAnapaNAthI choDAyelo sApa-A badhAM ApaNane je hAni na karI zake te hAni, samAdhimRtyunA TANe hRdayamAM rahI gayeluM zalya kare che. zalya jo dUra na thAya to jIvane pharIthI bodhi (samyatva)nI prApti muzakela banI jAya che. pa77-578. pa79. mATe, nirabhimAnI sAdhaka punarjanmanI velanA mULiyAM jevAM mAyA, nidAna ane mithyAtva - e traNe zalyane hadayamAMthI ukheDIne pheMkI de che. pa8 0. mithyAtvamAM rakta, AkAMkSA sahita ane kRSNa zyAmAM DUbelA rahIne je loko mare che temanA mATe jagatamAM bodhi durlabha bane che. pa81. samyagadarzanamAM sthita, IcchArahita ane zukla zyAmAM lIna rahIne je loko mare che temane jagatamAM baudhi sulabha thAya che.
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 samaNasud 582. ArAhaNAe kajje, pariyammaM savvadA vi kAyavvaM / pariyammabhAvidassa hu, suhasajjhA''rAhaNA hoi // 16 / / ArAdhanAyAH kArye, parikarma sarvadA api karttavyam / parikarmabhAvitasya khalu, sukhasAdhyA ArAdhanA bhavati / / 16 / / 583-584. jaha rAyakulapasUo, joggaM Niccamavi kuNai parikammaM / to jidakaraNo juddhe, kammasamattho bhavissadi hi // 17 // iya sAmaNNaM sAdhUvi, kuNNadi Niccamavi jogapariyammaM / to jidakaraNo maraNe, jjhANasamattho bhavissati // 18 // yathA rAjakulaprasUto, yogyAM nityamapi karoti parikarma / tataH jitakaraNo yuddhe, karmasamartho bhaviSyati hi / / 17 / / evaM zrAmaNyaM sAdhurapi, karoti nityamapi yogaparikarma / tataH jitakaraNaH maraNe, dhyAnasamartho bhaviSyati / / 18 / / 585. mokkhapahe appANaM, Thavehi taM ceva jhAhi taM ceva / tattheva vihara NiccaM, mA viharasu anadavvesu // 19 // mokSapathe AtmAnaM, sthApaya taM caiva dhyAya taM caiva / tatraiva vihara nityaM, mA viharasva anyadravyeSu / / 19 / / ihaparalogAsaMsa-ppaoga, taha jIyamaraNabhogesu / vajjijjA bhAvijja ya, asuhaM saMsArapariNAmaM // 20 // ihaparalokAzaMsA-prayogo tathA jIvitamaraNabhogeSu / varjayed bhAvayet ca azubhaM saMsArapariNAmam / / 20 / / 587. paradavvAdo duggai, saddavvAdo hu suggaI hoI / iya NAU sadavve, kuNaha raI viraI iyarammi // 21 // paradravyAt durgatiH, svadravyAt khalu sugatiH bhavati / iti jJAtvA svadravye, kuruta ratiM viratim itarasmin / / 21 / / 586.
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSa mArga 183 pa8 2. ArAdhaka banavA mATe satata abhyAsa-anuSThAna karatAM rahevuM joIe. je satata abhyAsa karatA rahe che temane mATe ArAdhanA sukhasAdhya bane che. pa8 3-584. jema rAjaputra hamezAM vyAyAmano ane zastracAlanano abhyAsa karato rahe che, ne tethI potAnA zarIrane keLavIne vaza karanAra e rAjaputra yuddha vakhate kAma karI zake che, evI ja rIte sAdhu paNa satata cogAbhyAsa kare che ne tethI cittane vaza karI lIdheluM hovAthI aMta samaye te dhyAna karavA mATe samartha bane che. pa85. he muni ! tuM tArA AtmAne mokSamArgamAM sthApana kara, tenuM ja dhyAna kara, temAM ja nitya vihAra kara, anya padArthomAM vihAra karIza nahi. pa.86. saMkhanA svIkAranAra sAdhake A janmanAM sukhAdi athavA paralokanAM sukhAdinI kAmanA tajavI, jIvavAnI IrachA. ke maravAnI IcchA paNa choDavI ane saMsAranA azubha. svarUpanuM ciMtana karavuM. pAradravyanI AsaktithI durgati thAya che, svadravyanI rucithI sagati thAya che. ema jANIne svadravyamAM- AtmAmAM lIna bano, paradravyathI virakta bano. pa8 7.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaNasutta (jainadharmasAra) tRtIya khaMDa tatva-darzanA
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 588. 589. 0 . 591. 34. tattvasUtra jAvanta'vijjApurisA, savve te dukkhasaMbhavA / luppanti bahuso mUDhA, saMsArammi aNantae // 1 // yAvanto'vidyApurupAH, sarve te dukkhasambhavAH / lupyante bahuzo mUDhAH saMsAre'nantake / / 1 / / samikkha paMDie tamhA, pAsajAipahe bahU / appaNA saccamesejjA, mettiM bhUesu kappae // 2 // samIkSya paNDitastasmAt, pAzajAtipathAn vahUn / AtmanA satyamepayet maitrI bhUteSu kalpayet / / 2 / / taccaM taha paramaLaM, davvasahAvaM taheva paramaparaM / dheyaM suddhaM paramaM, eyaTThA huti abhihANA // 3 // tattvaM tathA paramArthaH, dravyasvabhAvastathaiva paramaparam / dhyeyaM zuddhaM paramam, ekArthAni bhavantyabhidhAnAni / / 3 / / jIvA'jIvA ya bandho ya, puNNaM pAvA''savo tahA / saMvaro nijjarA mokkho, saMtee tahiyA nava / / 4 / / jIvA ajIvAzca bandhazca, puNyaM pApAstravaH tathA / saMvaro nirjarA mokSaH, santyete tathyA nava / / 4 / / uvaogalakkhaNamaNAi - nihaNamatthaMtaraM sarIrAo / jIvamarUviM kAriM, bhoyaM ca sayassa kammassa / / 5 / / upayogalakSaNaM anAdi-nidhanamarthAntaraM zarIrAt / jIvamarUpiNaM kAriNaM, bhoge ca svakasya karmaNaH / / 5 / / suhadukkhajANaNA vA, hidapariyammaM ca ahidabhIruttaM / jassa Na vijjadi NiccaM, taM samaNA biMti ajjIvaM // 6 // sukhaduHkhajJAnaM vA, hitaparikarma cAhitabhIrutvam / yasya na vidyate nityaM, taM zramaNA bruvate ajIvaM / / 6 / / ajjIvo puNa Neo, puggala dhammo adhamma AyAsaM / kAlo puggala mutto, rUvAdiguNo amutti sesA du // 7 // ajIvaH punaH jJeyaH pudgalaH dharmaH adharmaH AkAzaH / kAlaH pudgalaH mUrtaH rUpAdiguNaH, amUrtayaH zepAH khalu / / 7 / / 592. 593. 594.
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa88. 34. tatvasUtra badhAja vivekahIna jano duHkhI che; mUDha loka anaMta saMsAramAM khovAI jAya che. pa89. mATe vivekI puruSIe aneka prakAranA saMbaMdhone baMdhana tarIke oLakhIne satyanI zodha karavI ane sarva jIvo sAthe maitrIbhAva rAkhavo. pa90. tattva, paramArtha, dravyasvabhAva, para-apara, dhyeya, zuddha, parama-A badhA zabdo ekAWvAcaka che. pa91.. jIva, ajIva, baMdha, puNya, pApa, Asrava, saMvara, nirjarA ane mokSa - A nava padArthone tattva kahevAya che. 59 2. jIvanuM mukhya lakSaNa upayogI che. jIva anAdi anaMta. che, zarIrathI bhinna che, arUpI che te potAnA karmono kartA che ane potAnA karmono bhoktA che. (upayoga = jJAna ane darzananI kSaNe kSaNe pravartI rahelI kriyA.) je kyAreya sukha-duHkhane anubhavatuM nathI, je potAnA hita mATe ke ahitathI bacavA mATe kazo prayatna karI zakatuM nathI tene jJAnIo ajIva kahe che. pa9 3. pa94. pagala, dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAza, kAla-ATalA padArtho ajIva che. emAMthI pugala rUpI (mUrta) che - rUpa-rasa-gaMdha vagere guNo dharAve che; bAkInA cAra amUrta che.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 samaNasutta 595. no indiyaggejjha amuttabhAvA, amuttabhAvA vi ya hoi nicco / ajjhatthaheuM niyaya'ssa bandho, saMsAraheDaM ca vayanti bandhaM // 8 // no indriyagrAhyo'mUrtabhAvAt, amUrtabhAvAdapi ca bhavati nityaH / adhyAtmaheturniyataH asya bandhaH, saMsArahetuM ca vadanti vandham / / 8 / / 596. ratto baMdhadi kammaM, muccadi kammehiM rAgarahidappA / eso baMdhasamAso, jIvANaM jANa Nicchayado // 9 // rakto badhnAti karma, mucyate karmabhI rAgarahitAtmA / eSa vandhasamAso, jIvAnAM jAnIhi nizcayataH / / 9 / / tamhA NivvudikAmo, rAgaM savvattha kuNadi mA kiMci / so teNa vIdarAgo, bhaviyo bhavasAyaraM taradi // 10 // tasmAt nirvRtikAmo, rAgaM sarvatra karotu mA kiMcit / sa tena vItarAgo, bhavyo bhavasAgaraM tarati / / 10 / / 597. 598. 599. kammaM puNNaM pAvaM, heU tesiM ca hoMti sacchidarA / maMdakasAyA sacchA, tivvakasAyA asacchA hu // 11 // karma puNyaM pApaM, hetavaH teSAM ca bhavanti svacchetarAH / mandakapAyAH svacchAH, tIvrakapAyAH asvacchAH khalu / / 11 / / savvattha vi piyavayaNaM, duvvayaNe dujjaNe vi khamakaraNaM / savvesiM guNagahaNaM, maMdakasAyANa diTuMtA // 12 // sarvatra api priyavacanaM, durvacane durjane api kSamAkaraNam / sarveSAM guNagrahaNaM, mandakaSAyANAM dRSTAntAH / / 12 / / appapasaMsaNa-karaNaM, pujjesu vi dosagahaNa-sIlattaM / veradharaNaM ca suiraM, tivvakasAyANa liMgANi // 13 // AtmaprazaMsanakaraNaM, pUjyeSu api doSagrahaNazIlatvam / veradhAraNaM ca suciraM, tIvrakaSAyANAM liMgAni / / 13 / / rAgaddosapamatto, iMdiyavasao karei kammAiM / AsavadArehiM avi-guhehiM tiviheNa karaNeNaM // 14 // rAgadveSapramataH, indriyavazagaH karoti karmANi / AsravadvArairavigUhitaistrividhena krnnen||14|| 600. 601.
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattva-darzana 189 pa9pa. AtmA amUrta hovAthI IndriyagrAhya nathI - AMkha vagere Indriyo tene grahaNa karI zake nahi. amUrta hovAthI te nitya che - teno nAza nathI. karmabaMdhanuM mULa kAraNa AtmAmAM rahelA rAga-dveSAdi che, ane karmabaMdha saMsAramAM AtmAnA paribhramaNanuM kAraNa che. rAgAdiyukta AtmA karmothI baMdhAya che, rAgAdi rahita thatAM te mukta thAya che. jIvanA baMdhananuM nizcayaSTie saMkSepamAM varNana ATaluM ja che. pa96. pa97. mATe, mokSArthI kyAMya paNa, leza mAtra rAga na kare; pUrNa vItarAgatA prApta thatAM e bhavya AtmA saMsAra-sAgarano. pAra pAme che. pa98. karma be prakAranuM che-puNya ane pApa; puNya karmano hetu zubhabhAva che, pApa karmano hetu azubha bhAva che. jemAM kaSAya maMda hoya tene zubhabhAva kahevAya che ane kaSAya tIvra hoya tene azubha kahevAya che. hamezAM priyavacana bolavuM, potAnuM kharAba bolanAra durjanane paNa kSamA karavI, badhAnAM guNa jovAM- A maMdakaSAyI vyaktinAM lakSaNo che. pa 99. 6i 0 0. potAnI baDAI haMkavI, pUjya puruSonAM paNa doSo jovAnI Teva, lAMbA samaya sudhI vera cAlu rAkhavuM - A tIvrakaSAyI vyaktinAM lakSaNa che. 6 01. rAga-dveSane AdhIna ane Indriyono dAsa banelo AtmA, AsravadvArone khullAM rAkhIne, karavuM-karAvavuM-anumodavuM e traNe rIte kamane ekaThAM karato rahe che.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 samaNasud 602. 603. AsavadArehiM sayA, hiMsAIehiM kammamAsavai / jaha nAvAi viNAso, chiddehi jalaM uyahimajjhe // 15 // AsravadvAraiH sadA hiMsAdikaiH karmAstravati / / yathA nAvo vinAza-zchidraiH jalam udadhimadhye / / 15 / / maNasA vAyA kAyeNa, kA vi juttassa viriyapariNAmo / jIvassappaNiogo, jogo tti jiNehiM NiddiTTho // 16 // manasA vAcA kAryana, vApi yuktasya vIryapariNAmaH / jIvasya praNiyogaH, yoga iti jinanirdiSTaH / / 16 / / jahA jahA appataro se jogo, tahA tahA appataro se baMdho / niruddhajogissa va se Na hoti, achiddapotassa va aMbuNAthe // 17 // yathA yathA alpataraH tasya yogaH, tathA tathA alpataraH tasya vaMdhaH / niruddhayoginaH vA saH na bhavati, achidrapotasyeva amvunAthe / / 17 / / 604. 606. micchattAviradI vi ya, kasAya jogA va AsavA hoti / saMjama-virAya-daMsaNa-jogAbhAvo ya saMvarao // 18 // mithyAtvA'viratiH api ca kaSAyA yogAzca AtravA bhavanti / saMyama-virAga-darzana-yogAbhAvazca saMvarakaH / / 18 / / ruMdhiyachiddasahasse, jalajANe jaha jalaM tu NAsavadi / micchattAiabhAve, taha jIve saMvaro hoi // 19 // ruddhachidrasahane, jalayAne yathA jalaM tu nAsravati / mithyAtvAdyabhAve, tathA jIve saMvaro bhavati / / 19 / / savvabhUya'ppabhUyassa, sammaM bhUyAI pAsao / pihiyAsavassa daMtassa, pAvaM kammaM na baMdhaI // 20 // sarvabhUtAtmabhUtasya, samyak bhUtAni pazyataH / pihitAsravasya dAntasya pApaM karma na badhyate / / 20 / / micchattAsavadAraM, ruMbhai sammattadiDhakavADeNa / hiMsAdiduvArANi vi, diDhavayaphalihehiM ruMbhaMti // 21 // mithyAtvAsravadvAraM rudhyate samyaktvadRDhakapATena / hiMsAdidvArANi api dRDhavratapariSaiH rudhyante / / 21 / / 607. 608.
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattva-darzana 11 6 0 2. dariyAmAM rahelI nAvamAM kANAM vATe satata pANI bharAtuM rahe che tema, hiMsA vagere AsravAromAMthI AtmAmAM sadA karmonuM Agamana thatuM rahe che. 6 03. mana-vacana-kAyAthI koIpaNa kAryamAM jIvanA vIryaguNanuM pariNamana thAya ane jIvanamAM je kaMpana thAya tene yoga kahevAmAM Ave che. 6 04. jema jema AtmAno yoga ocho thato jAya tema tema karmabaMdha ocho thato jAya che. jyAre yoga bilakula aTakI jAya tyAre, dariyAmAM rahelI chidra vagaranI naukAmAM pANI na Ave, tema tenI aMdara karmo pravezatAM nathI. 6 05. mithyAtva, avirati, kaSAya ane yoga e AsravanAM hetuo che. samyatva, virati, vairAgya ane yogarahitatA A saMvaranA hetuo che. je nokAnA badhAM chidro baMdha karI dIdhAM hoya temAM pANI. pravezatuM nathI tema mithyAtva Adino abhAva thatAM karmonI saMvara thAya che. 6 07. sarva jIvone Atmasama gaNanAra, sarva pratye samyagadaSTi rAkhanAra ane AsravArone baMdha karanAra saMyamavrata AtmAne pApakarma lAgatAM nathI. 6 08. mithyAtva AsravadvAra sammasvarUpa daDha kamADathI baMdha thAya che, ane hiMsA Adi Asrava dvArA vratarUpI majabUta pATiyAMthI DhaMkAya che.
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 sabhAsurata 609-610. jahA mahAtalAyassa, saniruddha jalAgame / ussiMcaNAe tavaNAe, kameNa sosaNA bhave // 22 // evaM tu saMjayassAvi, pAvakammanirAsave / bhavakoDIsaMciyaM kammaM, tavasA nijjarijjai // 23 // yathA mahAtaDAgasya, sanirudre jalAgame / utsiJcanayA tapanayA, krameNa zoSaNA bhavet / / 22 / / evaM tu saMyatasyApi, pApakarmanirAsrave / bhavakoTisaMcitaM karma, tapasA nirjIryate / / 23 / / 611. 612. 613. tavasA ceva Na mokkho, saMvarahINassa hoi jiNavayaNe / Na hu sotte pavisaMte, kisiNaM parisussadi talAyaM // 24 // tapasA caiva na mokSaH, saMvarahInasya bhavati jinavacane / na hi srotasi pravizati, kRtsnaM parizuSyati taDAgam / / 24 / / jaM annANI kammaM khavei bahuAhiM vAsakoDIhiM / taM nANI tihiM gutto, khavei UsAsamitteNaM // 25 // yad ajJAnI karma, kSapayati bahukAbhirvarSakoTIbhiH / tad jJAnI tribhirguptaH, kSapayatyucchvAsamAtreNa / / 25 / / seNAvaimmi Nihae, jahA seNA paNassaI / evaM kammANi NassaMti, mohaNijje khayaM gae // 26 // senApatau nihate yathA senA praNazyati / evaM karmANi nazyanti, mohanIye kSayaM gate / / 26 / / kammamalavippamukko, uDDhe logassa aMtamadhigaMtA / so savvaNANadarisI, lahadi suhamaNiMdiyamaNaMtaM // 27 // karmamalavipramukta, Urdhva lokasyAntamadhigamya / sa sarvajJAnadarzI, labhate sukhamanindriyamanantam / / 27 / / cakkikuruphaNisureMdesu, ahamiMde jaM suhaM tikAlabhavaM / tatto aNaMtaguNidaM, siddhANaM khaNasuhaM hodi // 28 // cakrikuruphaNisurendreSu, ahamindre yat sukhaM trikAlabhavam / tataH anantaguNitaM, siddhAnAM kSaNasukhaM bhavati / / 28 / / 614.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatva-darzana 6 09-61 0. 193 koI moTA taLAvamAM pANIne AvavAnAM rastA baMdha karI devAmAM Ave to bAkInuM pANI ulecAIne khalAsa thaI jAya che athavA tApathI sosAI jAya che, evI ja rIte, saMyamI puruSa navAM karmone AvavAnAM dvAra baMdha kare che tyAre aneka janmonAM ekatra thayelAM teno purANAM karmo tapa vaDe kharI paDe che. 6 11. je saMvaravihIna hoya tene mAtra tapathI mokSa nahi maLe. jo sarovaramAM pANInuM Agamana cAlu hoya to te taLAva kadI puruM sUkAze nahi. 61 2. ajJAna AtmA karoDo varSe jeTalAM karmono kSaya karI zake che teTalAM karmono kSaya jJAnavAna AtmA manavacana-kAyAnI guptinA baLe, eka kSaNamAM karI nAkhe 61 3. senApati marAtAM jema senA nAsI jAya che tema mohanIya. karmano nAza thatAM anya karmono paNa nAza thaI jAya che. 6 14. karmanA melathI mukta thayelo AtmA sarvajJa ane sarvadarzI banI lokAgra para pahoMce che ane atIndriya tathA anaMta sukhamAM magna banI jAya che. 6 15. cakravartI, uttarakurukSetranA sukhI yugalikonAgendra, devendra ke anuttara lokanA devonuM traNa kALanuM sukha ekaThuM karIe tenA karatAM paNa siddha AtmAnuM eka kSaNanuM sukha anaMtagaNuM hoya che.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 samaNasutta 616. 617. savve sarA niyaTaeNti, takkA jattha na vijjai / maI tattha na gAhiyA, oe appaiTThANassa kheyanne // 29 // sarve svarAH nivartante, tarko yatra na vidyate / matistatra na gAhikA, ojaH apratiSThAnasya khedajJaH / / 29 / / Na vi dukkhaM Na vi sukkhaM, Na vi pIDA va vijjade bAhA / Na vi maraNaM Na vi jaNaNaM, tattheva ya hoi NivvANaM // 30 // nApi duHkhaM nApi saukhyaM, nApi pIDA naiva vidyate bAdhA / nApi maraNaM nApi jananaM, tatraiva ca bhavati nirvANaN / / 30 / / Na vi iMdiya uvasaggA, Na vi moho vimhayo Na NiddA ya / Na ya tiNhA Neva chuhA, tattheva ya hoi NivvANaM // 31 // nApi indriyANi upasargAH, nApi moho vismayo na nidrA ca / na ca tRSNA naiva kSudhA, tatraiva ca bhavati nirvANam / / 31 / / Na vi kammaM Nokamma, Na vi ciMtA Neva aTTaruddANi / Na vi dhammasukkajhANe, tattheva ya hoi NivvANaM // 32 // nApi karma nokarma, nApi cintA naivArtaraudre / nApi dharmazukladhyAne, tatraiva ca bhavati nirvANam / / 32 / / 618. 619. 620. vijjadi kevalaNANaM, kevalasokkhaM ca kevalaM virayaM / kevaladiTThi amuttaM, atthittaM sappadesattaM // 33 // vidyate kevalajJAnaM, kevalasaukhyaM ca kevalaM vIryam / kevaladRSTiramUrtatva-mastitvaM sapradezatvam / / 33 / / 621. nivvANaM ti abAhaMti, siddhI logaggameva ya / khemaM sivaM aNAbAhaM, jaM caraMti mahesiNo // 34 // nirvANamityabAdhamiti, siddhirlokAgrameva ca / kSemaM zivamanAbAdhaM, yat caranti maharSayaH / / 34 / /
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattva-darzana 616. 613. 618. 619. 6 20. 6 21 195 e sthitinuM varNana karavAmAM zabdo pAchAM paDe che, tarkanuM tyAM kAma nathI, buddhi tyAM pravezI zakatI nathI. e che ojasarUpa-jyotirmaya ane azarIrI jJAnamaya sthiti mAtra. jyAM nathI duHkha, nathI sukha, nathI pIDA ke nathI bAdhA; nathI janma, nathI maraNa- e ja che nirvANa. . nathI Indriyo, nathI upasargo, nathI moha, nathI vismaya, nathI nidrA, nathI tarasa, nathI bhUkha-e ja che nirvANa. nathI karma, nathI nokarma, nathI cintA, nathI ArtadhyAna, nathI raudradhyAna, nathI dharmadhyAna ke nathI zukladhyAnae ja nirvANanI avasthA che. (nokarma = karmathI thayela vastuo, avasthAo. ArtadhyAna = duHkhamaya vicAradhAsa. raudradhyAna = dveSamaya vicAradhArA.) tyAM che mAtra jJAna, mAtra sukha, mAtra vIrya, mAtra darzana; tyAM che mAtra amUrta-nirAkAra astitva-sattA mAtra. nirvANa, abAdhA, siddhi, lokAgra, kSema, ziva, anAbAdha-A badhAM e sthitinAM nAma che jene prApta karavA maharSio sAdhanA kare che. For Private Personal Use Only
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 samAsunuM 622. lAua eraNDaphale, aggIdhUme usU dhaNavimukke / gai puvvapaogeNaM, evaM siddhANa vi gatI tu // 35 // alAvu ca eraNDaphala-magnidhUma iSurdhanurvipramuktaH / gatiH pUrvaprayogeNaivaM, siddhAnAmapi gatistu / / 35 / / 623. avvAbAhamaNiMdiya-maNovamaM puNNapAvaNimmukkaM / puNarAgamaNavirahiyaM, NiccaM acalaM aNAlaMbaM // 36 // avyAbAdhamanindriya-manupamaM puNyapApanirmuktam / punarAgamanavirahitaM, nityamacalamanAlambam / / 36 / / 624. 35. dravyasUtra dhammo ahammo AgAsaM, kAlo puggala jantavo / esa logo tti paNNatto, jiNehiM varadaMsihi // 1 // dharmo'dharma AkAzaM, kAlaH pudgalA jantavaH / eSa loka iti prajJaptaH, jinairvaradarzibhiH / / 1 / / AgAsakAlapuggala-dhammAdhammesu Natthi jIvaguNA / tesiM acedaNattaM, bhaNidaM jIvassa cedaNadA // 2 // AkAzakAlapudgala-dharmAdharmeSu na santi jIvaguNAH / tepAmacetanatvaM, bhaNitaM jIvasya cetanatA / / 2 / / 626. AgAsakAlajIvA, dhammAdhammA ya muttiparihINA / muttaM puggaladavvaM, jIvo khalu cedaNo tesu // 3 // AkAzakAlajIvA, dharmAdharmI ca mUrtiparihInAH / mUrtaM pudgaladravyaM, jIvaH khalu cetanasteSu / / 3 / /
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattva-darzana 17 6 2 2. patthara vagere bhAranA kAraNe pANImAM DUbeluM tuMbaDuM bhAra nIkaLI jatAM pANI upara AvI taravA lAge che; eraMDiyAnA phaLa sUkAIne phATe che tyAre bI uchaLIne upara uDe che; agnino dhUmADo hamezAM uparanI tarapha jAya che; dhanuSyamAMthI chUTeluM tIra tIvragatithI sIdhuM jAya che-A badhAMnI gati temanI pUrvanI sthitinA prabhAva heThaLa te te prakAranI thAya che tema, dehathI mukta AtmAnI urdhvagati paNa tenA tenA svabhAvathI thAya 6 2 3. muktAvasthA bAdhArahita che, atIndriya che anupama che, puNya-pApathI mukta che, tyAMthI pAchA pharavAnuM nathI; te nitya che, acaLa che ane nirAlaMba che. 6 24. 35. dravyasUtra dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, kAla, pagalAstikAya ane jIvAstikAya - loka A che dravyono banelo che ema paramadarzI jinezvaroe kahyuM che. 6 25. AkAza, kAla, pugala, dharma ane adharma-emAM caitanya nathI hotuM tethI te ajIva che. jIvamAM caitanya che. 6 26. AkAza, kAla, jIva, dharma ane adharma-ATalAM dravya amUrta che, pudgala dravya mUrti che. A badhAmAM kevaLa jIva ja cetana che.
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 samaNasutta 627. 628. jIvA puggalakAyA, saha sakkiriyA havaMti Na ya sesA / puggalakaraNA jIvA, khaMdhA khalu kAlakaraNA du // 4 // jIvAH pudgalakAyAH, saha sakriyA bhavanti na ca zepAH / pudgalakaraNAH jIvAH, skandhAH khalu kAlakaraNAstu / / 4 / / dhammo ahammo AgAsaM, davvaM ikkikkamAhiyaM / aNaMtANi ya davvANi, kAlo puggala jaMtavo // 5 // dharmo'dharma AkAzaM, dravyamakaikamAkhyAtam / anantAni ca dravyANi, kAlaH (samayAH) pudgalA jantavaH / / 5 / / dhammAdhamme ya do'vee, logamittA viyAhiyA / logAloge ya AgAse, samae samayakhettie // 6 // dharmA'dhamoM ca dvAvapyeto, lokamAtrau vyAkhyAtau / loke'loke ca AkAzaH, samayaH samayakSetrikaH / / 6 / / annonnaM pavisaMtA, ditA ogAsamantramannassa / melaMtA vi ya NiccaM, sagaM sabhAvaM Na vijahaMti // 7 // anyo'nyaM pravizantaH, dadatyavakAzamanyo'nyasya / milanto'pi ca nityaM, svakaM svabhAvaM na vijahati / / 7 / / dhammatthikAyamarasaM, avaNNagaMdhaM asaddamapphAsaM / logogADhaM puDheM,pihulamasaMkhAdiya-padesaM // 8 // dharmAstikAyo'raso-'varNagandho'zabdo'sparzaH / lokAvagADhaH spRSTaH, pRthulo'saMkhyAtikapradezaH / / 8 / / 630. 631. udayaM jaha macchANaM, gamaNANuggahayaraM havadi loe| taha jIvapuggalANaM, dhammaM davvaM viyANehi // 9 // udakaM yathA matsyAnAM, gamanAnugrahakaraM bhavati loke / tathA jIvapudgalAnAM, dharmaM dravyaM vijAnIhi / / 9 / / Na ya gacchadi dhammatthI, gamaNaM Na karedi anadaviyassa / havadi gatI sa ppasaro, jIvANaM puggalANaM ca // 10 // na ca gacchati dharmAstikAyaH, gamanaM na karotyanyadravyasya / bhavati gateH sa prasaro, jIvAnAM pudgalAnAM ca / / 10 / / 633.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattva-darzana 6 27. 19 pudgala ane jIva e be dravyo sakriya che-kriyAzIla che. jIvane kriyAmAM mugala bAhya sAdhanarUpa bane che ane pugalane kALa sAdhanarUpa bane che. 6 28. dharma, adharma, AkAza--eTalAM dravyo vyakti tarIke ekaeka che. kALa, pudgala ane jIva e traNa dravyo anaMtaanaMta saMkhyAmAM che. 6 29. dharma ane adharmanuM kada loka jeTaluM che. AkAza loka ane alokamAM vyApta che, vyAvahArika kALa mAtra manuSyakSetramAM che. 6 30. 6 31. badhAM dravyo eka bIjAmAM praveza kare che, dareka dravya bIjA. dravyane avakAza Ape che-avarodhatuM nathI; sadA ekabIjAmAM bhaLI jatAM hovA chatAM dravyo potAnA svabhAvane choDatA nathI. gharmAstikAya rasa-varNa-gaMdha-zabda-sparza vagere guNothI, rahita che, lokAkAzamAM vyApta che, akhaMDa che, vizALa che ane asaMkhyAta pradeza che. (pradeza = padArthanA aMtima avibhAjya aMzane pradeza kahe che. dharma, adharma, AkAza ane jIvanA pradezo hoya che. mugalanA avibhAjya aMzane paramANu kahevAmAM Ave che; kALane aMza hotA nathI.) jevI rIte pANI jaLacara jIvone gamanamAM sahAyaka bane che tema jIva ane pudgalane dharmadravya gatimAM sahAyaka bane che. 6 3 2. 6 33. dharmAstikAya pote gati karatuM nathI ane anya dravyane gati karavA preratuM nathI, paraMtu jIva ane pudgalanI gatikriyAmAM te taTastha sahAyaka rahe che.
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 634. 635. samaNasutta jaha havadi dhammadav, taha taM jANeha davamadhammakkhaM / ThidikiriyAjuttANaM, kAraNabhUdaM tu puDhavIva // 11 // yathA bhavati dharmadravyaM, tathA tad jAnIhi dravyamadharmAkhyam / sthitikriyAyuktAnAM, kAraNabhUtaM tu pRthivIva / / 11 / / ceyaNarahiyamamuttaM, avagAhaNalakkhaNaM ca savvagayaM / loyAloyabibheyaM, taM NahadavvaM jiNudiLeM // 12 // cetanArahitamamUrta, avagAhanalakSaNaM ca sarvagatam / lokAlokadvibhedaM, tad nabhodravyaM jinoddiSTam / / 12 / / jIvA ceva ajIvA ya, esa loe viyAhie / ajIvadesamAgAse, aloe se viyAhie // 13 // jIvAzcaiva ajIvAzca, eSa loko vyAkhyAtaH / ajIvadeza AkAzaH, alokaH sa vyAkhyAtaH / / 13 / / 636. 637. pAsarasagaMdhavaNNa-vvadiritto agurulahugasaMjutto / vattaNalakkhaNakaliyaM, kAlasarUvaM imaM hodi / / 14 / / sparzarasagandhavarNavyatiriktam agurulaghukasaMyuktam / vartanalakSaNakalitaM kAlasvarUpam idaM bhavati / / 14 / / jIvANa puggalANaM, huvaMti pariyaTTaNAi vivihAi / edANaM pajjAyA, vaTuMte mukkhakAlaAdhAre // 15 // jIvAnAM pudgalAnAM bhavanti parivartanAni vividhAni / eteSAM paryAyA vartante mukhyakAlaAdhAre / / 15 / / samayAvaliussAsA, pANA thovA ya AdiA bhedA / vavahArakAlaNAmA, NiddiTTA vIyarAehiM / / 16 // samayaAvaliucchvAsAH prANAH stokAzca AdikA bhedAH / vyavahArakAlanAmAnaH nirdiSTA vItarAgaiH / / 16 / / 639. 640. aNukhaMdhaviyappeNa du, poggaladavvaM havei duviyappaM / khaMdhA hu chappayArA, paramANU ceva duviyappo // 17 // aNuskandhavikalpena tu, pudgaladravyaM bhavati dvivikalpam / skandhAH khalu SaTprakArAH, paramANuzcaiva dvivikalpaH / / 17 / /
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattva-darzana 634. 635. 636. 637. 638. 639. 640. 201 adharmAstikAya dravya dharmAstikAya jevuM che. pRthvI jema jIvone sthiti karavAmAM madada kare che tema te jIva ane pudgalane sthitikriyAmAM taTastharUpe sahAyaka bane che. AkAzAstikAya acetana, amUrta ane vyApaka che teno svabhAva vastuone avakAza ApavAno che; lokAkAza ane alokAkAza ema tenAM be prakAra zrI jinezvare kahyAM che. jyAM jIva ane ajIva che te loka che. jyAM jIvo vigere dravyo nathI ane mAtra AkAza che te aloka che. kALadravyamAM sparza-rUpa-2sa-gaMdha-varNa vagere guNo nathI, temAM gurutA ke laghutA nathI; vartanA e kALanuM mukhya lakSaNa che. (vartanA parivartana.) jIva ane pudgalamAM vividha parivartana thAya che. emanA paryAyo(badalAtI avasthAo)no pramukha AdhAra kALa che. (A nizcayadaeNSTithI kALanI vyAkhyA che.) samaya, Avali, ucchvAsa, prANa, stoka vagere vyavahAra kALanA bhedo che ema vItarAgoe kahyuM che. pudgala dravyanA aNu ane skaMdha- ema be prakAro che. skaMdha pAchA cha prakAranAM che. paramANu be prakAranAM che. (skandha - be athavA tethI adhika paramANunuM joDANa) For Private Personal Use Only
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 641. 642. 643. 644. 645. aithUlathUla thUlaM, thUlasuhumaM ca suhumathUlaM ca / sumaM aisahumaM idi, dharAdiyaM hodi chabbheyaM // 18 // atisthUlasthUlAH sthUlAH, sthUlasUkSmAzca sUkSmasthUlAzca / sUkSmA atisUkSmA iti, dharAdayo bhavanti SaDbhedAH ||18|| puDhavI jalaM ca chAyA, cauriMdiyavisaya-kammaparamANU / chavvihameyaM bhaNiyaM, poggaladavvaM jiNavarehiM // 19 // pRthivI jalaM ca chAyA, caturindriyaviSaya- karmaparamANavaH / SaDvidhabhedaM bhaNitaM, pudgaladravyaM jinavaraiH / / 19 / / aMtAdimajjhahINaM, apadesaM iMdiehiM Na hu gejjhaM / jaM davvaM avibhattaM, ta paramANuM kahaMti jiNA ||20|| antAdimadhyahInam apradezam indriyairna khalu grAhyam / yad dravyam avibhaktam taM paramANuM kathayanti jinAH ||20|| vaNNarasagaMdhaphAse, pUraNagalaNAi savvakAlamhi / khaMda iva kuNamANA, paramANU puggalA tamhA ||21|| varNarasagandhasparze pUraNagalanAni sarvakAle / skandhA iva kurvantaH paramANavaH pudgalAH tasmAt ||21|| pANehiM caduhiM jIvadi, jIvassadi jo hu jIvido puvvaM / so jIvo, pANA puNa balamiMdiyamAu ussAso // 22 // prANaizcaturbhirjIvati jIviSyati yaH khalu jIvitaH pUrvaM / sa jIvaH, prANAH punarbalamindriyamAyu-rucchvAsaH / / 22 / / samaNasutta 7 For Private Personal Use Only
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattva-darzana 641. 642. 643. 644. 645. 203 skandhanA cha prakAra A pramANe che : atiskUla, sthUla, sthUlasUkSma, sUkSmasthUla, sUkSma ane atisUkSma. pRthvI vagere tenAM udAharaNa che. ati sthULa pudgalaskaMdhanuM udAharaNa pRthvI eTale ke mATI che. sthULaskaMdhanuM udAharaNa jaLa che. sthULasUkSma skaMdha eTale chAyA athavA prakAza je negendriyathI grAhya che. sUkSmasthaLa skaMdhamAM netra sivAyanI cAra IndriyothI grAhya evAM rasa-gaMdha-sparza-zabdano samAveza thAya che. sUkSmaskaMdhanuM udAharaNa kArmaNa vargaNA(karma pudgalo) ane atisUkSma pudgalaskaMdhanuM udAharaNa be-traNa paramANu dharAvatA skaMdho che. jemAM Adi, aMta ke madhya nathI, jenI aMdara bhAga nathI, je IndriyothI jANI zakAto nathI, evA avibhAjya dravyane zrI jinezvare paramANu kahyo che. jemAM sadA pUraNa ane galana (kaMIka umerAvuM ane kaMIka ochuM thavuM, joDAvuM ane chUTA thavuM) vagere kriyAo cAlyA kare che, jenAM varNa-gaMdha-sa-sparza vagere guNomAM paNa vadhaghaTa thayA kare che te padArthane pudgala kahevAya che. pudgalanA skandha ane paramANu-baMne prakAromAM AvuM parivartana cAlatuM ja rahe che. je vividha prakAranA prANo vaDe jIve che, jIvaze ane jIvyo hato te jIva. Indriya, AyuSya, ucchvAsa, manavacana-kAyAnuM baLa vagere prANonI sahAyathI jIva jIve che. For Private Personal Use Only
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 sabhAzutta 646. aNugurudehapamANo, uvasaMhArappasappado cedA / asamuhado vavahArA, NicchayaNayado asaMkhadeso vA // 23 // aNugurudehapramANaH, upasaMhAraprasarpataH cetayitA / asamavahataH vyavahArAt, nizcayanayataH asaMkhyadezo vA / / 23 / / 647. jaha paumarAyarayaNaM, khittaM khIre pabhAsayadi khIraM / taha dehI dehattho, sadehamattaM pabhAsayadi // 24 // yathA padmarAgaratnaM, kSiptaM kSIre prabhAsayati kSIram / tathA dehI dehasthaH, svadehamAnaM prabhAsayati / / 24 / / 648. 649. AdA NANapamANaM, NANaM NeyappamANamuddiDheM / NeyaM loyAloyaM, tamhA NANaM tu savvagayaM // 25 // AtmA jJAnapramANaH, jJAnaM jJeyapramANamuddiSTam / jJeyaM lokAlokaM, tasmAjjJAnaM tu srvgtm||25|| jIvA saMsAratthA, NivvAdA cedaNappagA duvihA / uvaogalakkhaNA vi ya, dehAdehappavIcArA // 26 // jIvAH saMsArasthA, nirvAtAH cetanAtmakA dvividhAH / upayogalakSaNA api ca, dehAdehapravIcArAH / / 26 / / puDhavijalateyavAU-vaNapphadI vivihathAvareiMdI / bigatigacadupaMcakkhA, tasajIvA hoti saMkhAdI // 27 // pRthivIjalatejovAyu-vanaspatayaH vividhasthAvaraikendriyAH / dvikatrikacatuHpaJcAkSAH, trasajIvAH bhavanti zaMkhAdayaH / / 27 / / 650. 651. 36. sRSTisUtra logo akiTTimo khalu, aNAiNihaNo sahAvaNivvatto / jIvAjIvehiM phuDo, savvAgAsAvayavo Nicco // 1 // lokeH akRtrimaH khalu, anAdinidhanaH svabhAvanirvRttaH / jIvAjIvaiH spRSTaH, sarvAkAzAvayavaH nityaH / / 1 / /
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattva-darzana 646. 205 jIva potAnA nAnA ke moTA zarIra pramANe nAno-moTo hoya che - te phelAI zake che ane saMkocAI paNa zake che; A vyavahAranaya thI samajavuM. nizcayanayathI jIva nAnomoTo nathI; te asaMkhyAta pradeza che. 647. jema padmarAgaratnane dUdhamAM rAkhIe to tenI lAla kAMti. samagra dUdhamAM phelAI jAya che tema jIva dehamAM hoya tyAre saMpUrNa dehamAM vyApIne rahe che. 648. 64 9. 650. ( nizcaya daSTithI) AtmA jJAnapramANa che, (jJAna e ja AtmA che, ane jJAna tenA ya padArthonA pramANanuM che. ane loka-aloka badhuM ja jJAnanuM ya che mATe jJAna sarvavyApI che ane tethI AtmA paNa sarvavyApI che. jIvo be prakAranA che : saMsArI ane mukta. baMnenA lakSaNa sarakhAM che- baMne cetana che, baMnemAM jJAnopayoga ane darzanopayoga hoya che. mAtra saMsArIne deha hoya che, muktane deha nathI hoto. pIkA , akAya, te ukAya, vA ya kAya ane vanaspatikAya-- A pAMca prakAranAM jIvone eka ja Indriya hoya che ane te badhA sthAvara hoya che. jemane be, traNa, cAra ke pAMca Indriya hoya temane trasa kahevAya che. (mATI, pANI, agni, vAyu ane badhI ja vanaspati ekendriya sthAvara jIva che. zaMkha, chIpalAM vagerene be Ikriya hoya che. kIDI, maMkoDA vagerene traNa Indriya hoya che. bhamasa, vIMcha vagerene cAra Indriya ane manuSya, pazu-pa, deva, nArakonA jIvone pAMca Indriya hoya che.) 36. sRSTisUtra loka akRtrima che-koIe banAvelo nathI. te anAdi che ane anaMta che. tenuM nirmANa tenA tenA svabhAvathI ja thayuM che. te AkAzanA eka bhAgarUpa che, nitya che ane jIva-ajIva padArthothI paripUrNa che. 651.
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 samaNamukta 652. apadeso paramANU, padesametto ya samayasaddo jo / Niddho vA lukkho vA, dupadesAdittamaNuhavadi // 2 // apradezaH paramANuH, pradezamAtrazca svayamazabdo yaH / snigdho vA rukSo vA, dvipradezAditvamanubhavati / / 2 / / dupadesAdI khaMdhA, suhamA vA bAdarA sasaMThANA / puDhavijalateuvAU, sagapariNAmehiM jAyate // 3 // dvipradezAdayaH skandhAH sUkSmA vA bAdarAH sasaMsthAnAH / pRthivIjalatejovAyavaH, svakapariNAmairjAyante / / 3 / / 654. ogADhagADhaNicido, puggalakAyehiM savvado logo / suhumehi bAdarehi ya, appAogehiM joggehiM // 4 // avagADhagADhanicitaH, pudgalakAyaiH sarvato lokaH / sUkSmairvAdaraizcA-prAyogyairyogyaiH / / 4 / / 655. kammattaNapAoggA, khaMdhA jIvassa pariNaI pappA / gacchaMti kammabhAvaM, na hi te jIveNa pariNamidA // 5 // karmatvaprAyogyAH, skandhA jIvasya pariNatiM prApya / gacchanti karmabhAvaM, na hi te jIvana pariNamitAH / / 5 / / 656. bhAveNa jeNa jIvo, pecchadi jANAdi AgadaM visaye / rajjadi teNeva puNo, bajjhadi kamma tti uvadeso // 6 // bhAvena yena jIvaH, prekSate jAnAtyAgataM viSaye / rajyati tenaiva punarbadhyate karmetyupadezaH / / 6 / / 657. savvajIvANaM kammaM tu, saMgahe chaddisAgayaM / savvesu vi paesesu, savvaM savveNa baddhagaM // 7 // sarvajIvAnAM karma tu, saMgrahe paDdizAgatam / sarveSvapi pradezeSu, sarva sarveNa baddhakam / / 7 / /
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattva-darzana 65 2. 207 paramANunA TUkaDA thatA nathI; te pote nAnAmAM nAno TUkaDo che; varNa, gaMdha, rasa ane sparza temAM sadAya hoya che. snigdha ane rukSa sparzanA kAraNe be, traNa, cAra ke asaMkhya-anaMta paramANu joDAya che ane skandhanuM rUpa dhAraNa kare che. be pradezavALAM ke vadhu pradezavALAM skandho potapotAnA pariNamana dvArA pRthvI, pANI, agni, vAyu ke vanaspati vagerenuM sUkSma ke bAdara(sthUla) rUpa dhAraNa kare che ane AkAra meLave che. 653. 654. A loka pugalanA sUkSma-bAdara skalpothI ThAMsI ThAMsIne bharelo che. keTalAka skandho zarIra, karma AdinI racanAmAM kAma Ave che, to keTalAka upayogamAM na AvI zake evAM hoya che. 655. je pudgala skandho karmarUpe pariNamana karavA yogya hoya che te jIvanI pariNati(adhyavasAya)nuM nimitta maLatAM svayaM karmapaNuM pAme che ane jIvanI sAthe saMyogamAM Ave che. paraMtu jIva pudgalonuM pariNAmana ( nizcayadaSTie) karato nathI. jIva, sAme AvelA viSayane jevA bhAve jue ane jANe te bhAvathI te jAte raMgAya che ane te bhAvathI te karmone kheMce che. 656. 6pa7. jIvo jyAre karma bAMdhe che tyAre chaye dizAmAMthI karmayugalone AkarSe che. ane grahaNa karelAM e pudgalo AtmAnA sarva pradezo sAthe baMdhAya che.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 samaNasutta 658. teNAvi jaM kayaM kammaM, suhaM vA jai vA duhaM / kammuNA teNa saMjutto, gacchaI u paraM bhavaM // 8 // tenApi yat kRtaM karma, sukhaM vA yadi vA duHkham / karmaNA tena saMyuktaH, gacchati tu paraM bhavam / / 8 / / 659. te te kammattagadA, poggalakAyA puNo vi jIvassa / saMjAyaMte dehA, dehatarasaMkamaM pappA // 9 // te te karmatvagatAH, pudgalakAyAH punarapi jIvasya / saMjAyante dehAH dehAntarasaMkramaM prApya / / 9 / /
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattva-darzanA 658. 209 jIve zubha ke azubha je karmo bAMdhyA hoya te karmonI sAthe e jIva bIjA janmamAM jAya che. 659. karma avasthAmAM AvelAM pudgalo anya janmomAM navAM zarIra rUpe pariNata thAya che- athavA anya koI rUpe potAnuM kArya kare che ane potAnuM kArya karIne nAza pAme
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ samaNasutta (jainadharmasAra) caturtha khaMDa syAvAda
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 661. 37. anekAntasUtra jeNa viNA logassa vi, vavahAro savyahA na nivvahai / tassa bhuvaNekkaguruNo, Namo aNegaMtavAyassa // 1 // yena vinA lokasya api vyavahAraH sarvathA na nirvahati / tasmai bhuvanaikagurave namaH anekAntavAdAya / / 1 / / guNANamAsao davvaM, egadavvassiyA guNA / lakkhaNaM pajjavANaM tu, ubhao assiyA bhave / / 2 / / guNAnAmAzrayo dravyaM, ekadravyAzritA guNAH / lakSaNaM paryavANAM tu, ubhayorAzritA bhavanti / / 2 / / davvaM pajjavaviuyaM, davvaviuttA ya pajjavA Natthi / uppAya-Tii-maMgA, haMdi daviyalakkhaNaM eyaM // 3 // dravyaM paryavaviyutaM, dravyaviyuktAzca paryavAH na santi / utpAdasthitibhaMgAH, hanta dravyalakSaNametat / / 3 / / 662. 663. Na bhavo bhaMgavihINo, bhaMgo vA Natthi saMbhavavihINo / uppAdo vi ya bhaMgo, Na viNA dhovveNa atyeNa // 4 // na bhavo bhaMgavihIno, bhaMgo vA nAsti sambhavavihInaH / utpAdo'pi ca bhaMgo, na vinA dhrauvyeNArthena / / 4 / / 664. uppAdaTThidibhaMgA, vijjaMte pajjaesu pajjAyA / davvaM hi saMti niyadaM, tamhA davvaM havadi savvaM // 5 // utpAdasthitibhaMgA, vidyante paryAyeSu paryAyAH / dravyaM hi santi niyataM, tasmAd dravyaM bhavati sarvam / / 5 / / 665. samavedaM khalu davvaM, saMbhavaThidiNAsasaNNidaDhehiM / ekkammi ceva samaye, tamhA davvaM khu tattidayaM // 6 // samavetaM khalu dravyaM, sambhavasthitinAzasaMjJitAthaiH / ekasmin caiva samaye, tasmAdravyaM khalu tat tritayam / / 6 / /
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37. anekAMtasUtrA jenA vinA A jagatano vyavahAra bilakula cAlI na zake evA, traNa lokanA eka mAtra guru samAna anekAMtavAdane namaskAra. guNano Azraya ke AdhAra te dravya, eka dravyane AzrayIne. je rahe te guNa; paryAya eTale dravya ane guNanI badalAtI avasthAo. dravya paryAya vagaranuM ke pacaya dravya vagarano na hoI zake. utpAda, vyaya ane prauvya e ja to dravyanuM lakSaNa paryAya badalAya te utpAda(utpatti) che, AgaLanA paryAyano abhAva thAya te vyaya (nAza) che ane dravya to koIne koI rUpe kAyama che te dhAvya (sthiti che. dareka dravyane A lakSaNa lAgu paDe che. jene A lakSaNa lAgu na paDe te dravya nathI.) utpatti hoya tyAM nAza paNa hovAno, ne nA hoya tyAM utpAda na hoya evuM na bane. ane utpAda ke vyaya paNa dhruva padArthanA Azraya vinA na hoI zake. 66 3. 6i 64. utpAda, vyaya ane sthiti paryAyomAM ja thAya che paraMtu paryAyono samUha e ja dravya che mATe utpatti-sthitinAza dravyanAM ja gaNavAmAM Ave che. 6 65. koI paNa kSaNe dravya utpatti-sthiti-nAzathI saMyukta ja hoya che. tadrupa hoya che mATe e traNeya svarUpo dravyanAM ja che.
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 samaNasutta 666. pADubbhavadi ya anno, pajjAo vayadi anno / davvassa taM pi davvaM, Neva paNaLaM Neva uppannaM // 7 // prAdurbhavati cAnyaH, paryAyaH paryAyo vyayate anyaH / dravyasya tadapi dravyaM, naiva praNaSTaM naiva utpannam / / 7 / / purisammi purisasaddo, jammAI-maraNakAlapajjanto / tassa u bAlAIyA, pajjavajoyA bahuviyappA // 8 // purupa purupazabdo, janmAdi-maraNakAlaparyantaH / tasya tu vAlAdikAH, paryayayogA vahuvikalpAH / / 8 / / 667. 668. tamhA vatthUNaM ciya, jo sariso pajjavo sa sAmannaM / jo visariso viseso, sa mao'NatyaMtaraM tatto // 9 // tasmAd vastUnAmeva, yaH sadRzaH paryavaH sa sAmAnyam / yo visadRzo vizeSaH, sa mato'nantaraM tataH / / 9 / / sAmannaM aha visese davve NANaM havei aviroho / sAhai taM sammattaM, Nahu puNa taM tassa vivarIyaM // 10 // sAmAnyamatha vizeSaH, dravye jJAnaM bhavatyavirodhaH / sAdhayati tatsamyaktvaM, nahi punastattasya viparItam / / 10 / / 670. piu-putta-Nattu-bhavvaya-bhAUNaM egapurisasaMbaMdho / Na ya so egassa piya, tti sesayANaM piyA hoi // 11 // pitR-putra-nAtR-bhavyaka-bhrAtRNAm ekapurupasambandhaH / na ca sa ekasya pitA iti zeSakANAM pitA bhavati / / 11 / / 671. saviyappa-NiviyappaM iya, purisaM jo bhaNejja aviyappaM / saviyappameva vA NicchaeNa, Na sa nicchao samae // 12 // savikalpa-nirvikalpam iti puruSaM yo bhaNed avikalpam / savikalpameva vA nizcayena na sa nizcitaH samaye / / 12 / /
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAdvAda 215 dravyano eka paryAya utpanna thAya che, pUrvavartI paryAya naSTa thAya che. te dravya to nathI utpanna thayuM ke nathI nAza pAmyuM. 6 67. jema janmathI maraNa sudhI puruSa mATe puruSa zabdano. vyavahAra thAya che-eTale ke puruSa tarIke ja e padArtha oLakhAya che. bALa-yuvAna vagere aneka prakAranA tenA paryAya badalAyA kare che. (evuM ja dareka padArtha vize samajavuM.) vastunI lAMbA kALa sudhI eka sarakhI cAlanArI avasthA sAmAnya paryAya kahevAya. eka samAna na hoya te paryAyane vizeSa paryAya kahevAya. A baMne paryAyo sApekSadaSTie dravyathI abhinna dravya ja che. (jIvanI manuSyAvasthA e teno sAmAnya payaya kahevAya ane bALayuvA-vRddha vagere avasthAo jIvanA vizeSa paryAya kahevAya) je jJAnamAM dravyanA sAmAnya ane vizeSa baMne prakAranA. dharmono samAveza thato hoya tevuM jJAna ja susaMgata. gaNAya. e ja jJAna. sabhya darzananuM sAdhaka bane che. enAthI viparIta arthAt mAtra sAmAnya paryAya ke mAtra vizeSa paryAyanuM nirUpaNa karanAruM jJAna satva- sAdhaka nathI banI zakatuM. eka ja vyaktimAM pitA-putra-pautra-bhANeja-bhAI vagere saMbaMdho hoya che paNa, ekano pitA hoya che tethI te badhAno pitA nathI thaI jato. (AvI sApekSadaSTithI. dareka padArthano vicAra karavo joIe.) 6 6 9. 670. 6i 71. AtmA savikalpa-nirvikalpa ubhaya svarUpa che. jo koI tene mAtra savikalpa ke mAtra nirvikalpa kahe to te kharekhara zAstrano sakhya artha jANato nathI.
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 samaNane 672. annonnANugayANaM, 'imaM va taM va' tti vibhayaNamajuttaM / jaha duddha-pANiyANaM, jAvaMta visesapajjAyA // 13 // anyonyAnugatayoH 'idaM vA tad vA' iti vibhajanamayuktam / yathA duggha-pAnIyayoH yAvantaH vizeSaparyAyAH / / 13 / / 673. saMkejja yA'saMkitabhAva bhikkhU, vibhajjavAyaM ca viyAgarejjA / bhAsAdugaM dhammasamuTTitehiM, viyAgarejjA samayA supanne // 14 // zaMkitaH cA'zaMkitabhAvo bhikSuH vibhajyavAdaM ca vyAgRNIyAt / bhASAdvikaM ca samyak samutthitaiH vyAgRNIyAt samatayA suprajJaH / / 14 / / 38. pramANasUtra (a) paJcavidha jJAna 674. saMsayavimoha-vibbhama-vivajjiyaM appaparasarUvassa / gahaNaM sammaM NANaM, sAyAramaNeyabheyaM tu // 1 // saMzayavimoha-vibhramavivarjitamAtma-parasvarUpasya / grahaNaM samyagjJAnaM, sAkAramanekabhedaM tu / / 1 / / 675. tattha paMcavihaM nANaM, suyaM AbhinivohiyaM / ohinANaM tu taiyaM, maNanANaM ca kevalaM // 2 // tatra paJcavidhaM jJAnaM, zrutamAbhinivodhikam / avadhijJAnaM tu tRtIyaM, manojJAnaM ca kevalam / / 2 / / 676. paMceva hoti NANA, madisudaohImaNaM ca kevalayaM / khayauvasamiyA cauro, kevalaNANaM have khaiyaM // 3 // paJcaiva bhavanti jJAnAni, matizrutAvadhimanazca kevalam / kSAyopazamikAni catvAri, kevalajJAnaM bhavet kSAyikam / / 3 / / 677. IhA apoha vImaMsA, maggaNA ya gavesaNA / saNNa satI matI paNNA, savvaM AbhiNibodhiyaM // 4 // IhA apoha: vimarzaH mArgaNA ca gaveSaNA / saMjJA smRtiH matiH prajJA sarvam Abhinivodhikam / / 4 / /
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAdavAda 6 7ra. 217 vastunA dharmo paraspara bhaLelA che- A dharma judo" ane "A dharma judo" evuM vibhAjana karavuM yogya nathI. dUdha ane pANI mizra thayA pachI tenA ThaMDA-garama vagere vizeSa paryAyo thAya te dUdha-pANI baMnemAM samAviSTa hoya che, tene judA pADI zakAtA nathI, tenI jema. 6 73. koI padArthanA viSayamAM pote niHzaMka hoya athavA zaMkita hoya, bhikSu sarvatra sApekSavAdathI vastunuM varNana kare. dharmakAryomAM be prakAranI bhASA-satyabhASA ane asatya-amRSAbhASA (vyavahAra bhASA)no upayoga kare ane prajJAvAna muni ucca-nIcano bheda rAkhyA vinA dharmakathA kare. 38. pramANasUtra (ba) pAMca prakAranuM jJAna 6 74. svano ke para padArthano saMzaya, viparcAsa ke bhramarahita avabodha thavo te jJAna che. A jJAna sAkAra - nizcayAtmaka hoya che ane tenA aneka bheda paDe che. 6 7pa. jJAnanA pAMca bheda che : matijJAna (Abhinibodhika jJAna), zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAna. 676. A pAMca jJAnamAMthI prathamanAM cAra jJAna kSAyopathamika che, kevaLajJAna kSAyika che. (karmanA AvaraNa sahitanI avasthAmAM, kamoMno thoDo kSaya ke thoDo upazama thavAthI je pragaTe che te mAyopathamika. karmano saMpUrNa ane sadAne mATe kSaya thavAthI je pragaTe te kSAyika.) IhA, apoha, vimarza, mArgaNA, gaveSaNA, saMjJA, smRti, mati, prajJA - A badhAM nAma Abhinibodhika jJAnanAM 6 77. che. (pAMca Indriyo ane mana dvArA thatuM jJAna te matijJAna che.)
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 samaNasutta 678. atthAo atyaMtara-muvalaMbhe taM bhaNaMti suyaNANaM / AbhiNibohiyapuvvaM, NiyameNa ya saddayaM mUlaM // 5 // arthAdarthAntara-mupalambhaH taM bhaNanti zrutajJAnam / AbhinivodhikapUrvaM, niyamena ca zabdajaM mUlam ||5|| iMdiyamaNonimittaM, jaM viNNANaM suyANusAreNaM / niyayatatthuttisamatthaM, taM bhAvasuyaM maI sesaM // 6 // indriyamanonimittaM, yadvijJAnaM zrutAnusAreNa / nijakAryoktisamarthaM, tad bhAvazrutaM matiH zeSam / / 6 / / 679. 680. maipuvvaM suyamuttaM, na maI suyapubviyA viseso'yaM / puvvaM pUraNapAlaNa-bhAvAo jaM maI tassa // 7 // matipUrvaM zrutamuktaM, na matiH zrutapUrvikA vizeSo'yam / pUrvaM pUraNapAlana-bhAvAdyad matistasya / / 7 / / 681. avahIyaditti ohI, sImANANetti vaNNiyaM samae / bhavaguNapaccaya-vihiyaM, tamohiNANa tti NaM biMti // 8 // avadhIyata ityavadhiH, sImAjJAnamiti varNitaM samaye / bhavaguNapratyayavidhikaM, tadavadhijJAnamiti bruvanti / / 8 / / 682. ciMtiyamaciMtiyaM vA addhaM ciMtiyaM aNeyabheyagayaM / maNapajjava tti NANaM, jaM jANai taM tu Naraloe // 9 // cintitamacintitaM vA, arddhaM cintitamanekabhedagatam / manaHparyayaH iti jJAnaM, yajjAnAti tattu naraloke / / 9 / / 683. kevalamegaM suddhaM, sagalamasAhAraNaM aNaMtaM ca / pAyaM ca nANasaddo, nAmasamANAhigaraNo'yaM // 10 // kevalamekaM zuddhaM, sakalamasAdhAraNamanantaM ca / prAyazca jJAnazabdo, nAmasamAnAdhikaraNo'yam / / 10 / /
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAdvAda 678. 679. 680. 681. 682. 683. 219 zabda dvArA vividha padArthonuM je jJAna thAya tene zrutajJAna kahe che. zrutajJAna zabdaAdhArita che, ane tenI sAthe matijJAna anivArya rUpe hoya che. indriyo ane mana dvArA zAstranA adhyayanathI je jJAna maLe te zrutajJAna. A jJAna potAnA viSayanuM zabda dvArA vivecana karI zakatuM hovAthI anyane bodha karI zake che. zAstra ke zabda sivAyanuM mana-Indriya dvArA thatuM jJAna matijJAna che. vizeSatA e che ke zrutajJAna hoya tyAM tenI pUrve matijJAna hoya ja, paraMtu matijJAna hoya tyAM zrutajJAna hoya ja evuM nathI. matijJAna zrutajJAnanuM pAlaka - poSaka che. sthaLa, kALa, vastu ane bhAvane vividha sImAo sudhI jANavAnI zaktine avadhijJAna kahe che. A jJAna atIndriya hovA chatAM saMpUrNa nathI hotuM - amuka bhAga pUratuM hoya che. deva-nArakInA jIvone A jJAna bhavapratyaya (janmajAta) hoya che, manuSyane guNapratyaya (karmakSayathI utpanna thanAra) hoya che. manuSyakSetramAM rahelA jIvonA mananA ciMtita, aciMtita ke arthaciMtita vagere aneka prakAranA vicArone je jJAna dvArA jANI zakAya che tene mana:paryavajJAna kahe che. kevaLa eTale eka, zuddha, saMpUrNa, asAdhAraNa ane anaMta evuM je jJAna te kevaLajJAna.
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 samaNasutta 684. saMbhinnaM pAsaMto, logamalogaM ca savvao savvaM / taM natthi jaM na pAsai, bhUyaM bhavvaM bhavissaM ca // 11 // saMbhinnaM pazyan, lokamalokaM ca sarvataH sarvam / tatrAsti yanna pazyati, bhUtaM bhavyaM bhaviSyacca / / 11 / / (A) pratyakSa-parokSa pramANa 685. gegai vatthusahAvaM, aviruddhaM sammarUvaM jaM NANaM / bhaNiyaM khu taM pamANaM, paccakkhaparokkhabheehiM // 12 // gRhNAti vastusvabhAvam, aviruddhaM samyagrUpaM yajjJAnam / bhaNitaM khalu tat pramANaM, pratyakSaparokSabhedAbhyAm / / 12 / / 686. jIvo akkho atthavvavaNa - bhoyaNaguNannio jeNaM / taM pai vaTTai nANaM, je paccakkhaM tayaM tivihaM // 13 // jIvaH akSaH arthavyApana - bhojanaguNAnvito yena / taM prati vartate jJAnaM, yat pratyakSaM tat trividham / / 13 / / 687. akkhassa poggalakayA, jaM davindiyamaNA parA teNaM / tehiM to jaM nANaM, parokkhamiha tamaNumANaM va // 14 // akSasya pudgalakRtAni yat, dravyendriyamanAMsi parANi tena / taistasmAd yajjJAnaM, parokSamiha tadanumAnamiva / / 14 / / 688. hoti parokkhAI mai-suyAiM jIvassa paranimittAo / pavvovaladdhasaMbaMdha-saraNAo vANumANaM va // 15 // bhavataH parokSe mati-zrute jIvasya paranimittAt / pUrvopalabdhasambandha-smaraNAd vA'numAnamiva / / 15 / / 689. egaMteNa parokkhaM, liMgiyamohAiyaM ca paccakkhaM / iMdiyamaNobhavaM jaM, taM saMvavahArapaccakkhaM // 16 // ekAntena parokSaM, laiMgikamadhyAdikaM ca pratyakSam / indriyamanobhavaM yat, tat saMvyavahArapratyakSam / / 16 / /
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAdvAda 684. (mA) pratyakSa-parokSa pramANa 685. 686. 687. 688. 689. 221 kevaLajJAnI samasta jagatane saMpUrNa rIte jANe che; bhUta, bhaviSya ke vartamAnanI evI koI vastu nathI jene kevaLajJAna na jANatuM hoya. vastu svabhAvane aviruddha rUpe - samyarUpe je jJAna jaNAve che tene pramANa kahe che. te pratyakSa ane parokSa evA be bhedanuM che. akSa eTale AtmA; je jJAnaAtmAne sAkSAt--sIdhuM thAya te pratyakSa jJAna. AtmapratyakSa jJAna traNa che avadhi, mana:paryava ane kevaLa (kAraNa ke te sIdhAM AtmAne thAya che - Indriyo dvArA nathI thatA.) Indriya ane mana AtmAthI bhinna che, pudgalaracita che. tenA mAdhyamathI thAya te parokSa jJAna. anumAna jema parokSa hoya che tema IndriyajJAna paNa parokSa ja che. 52nA mAdhyamathI (IndriyonA mAdhyamathI) thanArAM mati ane zruta e be jJAna parokSa che. anumAna vakhate pUrve meLaveluM jJAna jema sahAyaka bane che tema mati - zrutamAM paNa pUrvajJAta arthanI smRti sahAyaka bane che. mATe mati-zruta paNa parokSa che. dhUmADAnI nizAnIthI agninuM jJAna thAya che; AvuM anumAna jJAna parokSa che e to spaSTa che. avadhi, mana:paryava ane kevaLa e traNa pratyakSa che. Indriyajanya jJAnane vyAvahArika dRSTie pratyakSa kahevAM hoya to jarUra kahI zakAya. For Private Personal Use Only
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 690. 39. nayasUtra jaM NANINa viyappaM, suyabheyaM vatthuaMsasaMgahaNaM / taM iha NayaM pauttaM, NANI puNa teNa NANeNa // 1 // yo jJAninAM vikalpaH, zrutabhedo vastvaMzasaMgrahaNam / sa iha nayaH prayuktaH, jJAnI punastena jJAnena / / 1 / / 691. 692. jamhA Na NaeNa viNA, hoi Narassa siyavAyapaDivattI / tamhA so bohavvo, eyaMtaM haMtukAmeNa // 2 // yasmAt na nayena vinA, bhavati narasya syAdvAdapratipattiH / tasmAt sa boddhavyaH, ekAntaM hantukAmena / / 2 / / dhammavihINo sokkhaM, taNhAcheyaM jaleNa jaha rahido / taha iha vaMchai mUDho, Nayarahio davvaNicchitI // 3 // dharmavihInaH saukhyaM, tRSNAcchedaM jalena yathA rahitaH / tatheha vAJchati mUDho, nayarahito dravyanizcitiM / / 3 / / titthayaravayaNasaMgaha-visesapatthAra-mUlavAgaraNI / davvaDhio ya pajjavaNao, ya sesA viyappA siM // 4 // tIrthaMkaravacanasaMgrahavizeSaprastAra - mUlavyAkaraNI / dravyArthikazca paryavanayazca, zeSAH vikalpAH eteSAm / / 4 / / 693. 694. davvaTThiyavattavvaM, avatthu NiyameNa pajjavaNayassa / taha pajjavavatthu, avatthumeva davvaTThiyanayassa // 5 // dravyArthikavaktavyaM avastu niyamena paryavanayasya / tathA paryavavastu, avastu eva dravyArthikanayasya / / 5 / / 695. uppajjati viyaMti ya, bhAvA niyameNa pajjavanayassa / davvaTThiyassa savvaM, sayA aNuppannamaviNaLeM // 6 // utpadyante vyayanti ca, bhAvA niyamena paryavanayasya / dravyArthikasya sarvaM, sadAnutpannamavinaSTam / / 6 / /
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 90. 39. nayasutra vastunA AMzika svarUpane pakaDanAro, zrutajJAnAdhArita ane jJAtAno hadayagata je Azaya tene naya kahe che. je nayane jANe che te jJAnI che. (pramANajJAna vastunA vividha pAsAMne eka sAthe pakaDanAruM kathana che. nayajJAna vastunA koI eka pAsAMnI sAthe saMbaMdha rAkhe che, anya pAsA aMge te mauna hoya che. naya eTale bhinna bhinna Azaya athavA dRSTikoNa.) nayane samajyA vinA koI vyakti syAdvAdane samajI zake nahi. mATe, ekAntavAdathI jene bacavuM hoya teNe nacone sArI rIte samajI levA. 6 91. 6 9 ra. dharma vinA koI sukhI thavA Icche athavA pANI vinA koI tarasa chipAvavA mAge to te vyakti mUrkha che, tema nayanA AdhAra vinA. je vyakti vastutattvano nirNaya karavA Icche te mUTha che. 6 93. 6 94. tIrthakaranI vANInA be mukhya prakAra che - keTalAMka vacana vastunA sAmAnya dharmanA nirUpaka che, bIjAM vizeSa dharmanAM nirUpaka che. sAmAnya dharmapratipAdaka dRSTikoNane dravyArthika naya kahevAya che ane vizeSa dharmapratipAdaka kathanane paryAyArthika naya kahevAya che. bAkInA nayo A be nayanA ja peTAbheda che. je dravyArthika nayano viSaya che te paryAyArthika nayano viSaya nathI ane je paryAyArthika nayano viSaya che te kadI dravyArdikano viSaya thato nathI. (vyArthika naya vastunA sAmAnya dharmanuM ja grahaNa kare che, paryAyArthika naya vastunA mAtra vizeSa dharmonuM ja grahaNa kare che.) paryAyArthika (vizeSagrAhI) nayanI daSTie padArtho utpanna thAya che ane temano nAza paNa thAya che, jyAre dravyArthika (sAmAnyagrAhI) daSTie badhuM ja anutpanna ane avinAzI che. 6 95.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 samaNamukta 697. 698. 699. davaTTieNa savvaM, davvaM taM pajjayaTTieNa puNo / havadi ya annamaNanaM, takkAle tammayattAdo // 7 // dravyArthikena sarvaM, dravyaM tatparyAyArthikena punaH / bhavati cAnyad ananyat-tatkAle tanmayatvAt / / 7 / / pajjayaM gauNaM kiccA, davvaM pi ya jo hu giNhai loe / so davvatthiya bhaNio, vivarIo pajjayatthiNao // 8 // paryayaM gauNaM kRtvA, dravyamapi ca yo hi gRhNAti loke / sa dravyArthiko bhaNito, viparItaH paryayArthinayaH / / 8 / / negama-saMgaha-vavahAra-ujjusue ceva hoI boddhavvA / sadde ya samabhirUDhe, evaMbhUe ya mUlanayA // 9 // naigama-saMgraha-vyavahAra-RjusUtrazca bhavanti boddhavyAH / zabdazca samabhirUDhaH, evaMbhUtazca mUlanayAH / / 9 / / paDhamatiyA davvatthI, pajjayagAhI ya iyara je bhaNiyA / te cadu atthapahANA, saddapahANA hu tiNNi yA // 10 // prathamatrikAH dravyArthikAH, paryAyagrAhiNazcetare ye bhaNitAH / te catvAro'rthapradhAnAH, zabdapradhAnAH hi trayo nayAH / / 10 / / NegAiM mANAI, sAmannobhayavisesanANAI / jaM tehiM miNai to, Negamo Nao NegamANo tti // 11 // naikAni mAnAni, sAmAnyobhaya-vizeSajJAnAni / yattairminoti tato, naigamo nayo naikamAna iti / / 11 / / Nivitta davakiriyA, vaTTaNakAle du jaM samAcaraNaM / taM bhUyaNaigamaNayaM, jaha ajjadiNaM nibbuo vIro // 12 // nirvRttA dravyakriyA, vartane kAle tu yat samAcaraNam / sa bhUtanaigamanayo, yathA adya dinaM nirvRto vIraH / / 12 / / pAraddhA jA kiriyA, payaNavihANAdi kahai jo siddhaM / loe ya pucchamANe, taM bhaNNai vaTTamANaNayaM / / 13 / / prArabdhA yA kriyA, pacanavidhAnAdi kathayati yaH siddhAm / loke ca pRcchayamAne, sa bhaNyate vartamAnanayaH / / 13 / / 700. 701. 702.
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAvAda 225 dravyArthika dRSTikoNathI badhAM padArtho mAtra dravya ja che. paNa paryAyArthika nayanA hisAbe badhAM padArtho bhinna che. jyAre je nayathI jovAmAM Ave tyAre te vastu tevI ja bhAse che. 697. jagatamAM je daSTibiMdu paryAyane gauNa karI dravyane ja lakSyamAM le che te dravyArthika naya che; enAthI ulaTuM, dravyane gauNa karI paryAyane mahatva Ape che te paryAyArthika naya che. mULa nayo sAta che : naigama, saMgraha, vyavahAra, jusUtra, zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta. 6 98. 6 99. prathamanAM traNa dravyArthika che, pachInAM cAra paryAyArthika che. bIjI rIte prathamanAM cAra naya arthapradhAna che, chellAM traNa zabdapradhAna che. 700. 701. naigama naya sAmAnya, vizeSa ane kyAreka baMne sAthe - evAM jAtajAtanAM dhoraNothI vastunuM nirUpaNa athavA dainika vyavahAra kare che. jeno eka ja "gama" (dhoraNa) nathI te naigama. (nagama nayanA badalAtAM dhoraNonAM dRSTAMto.) bhUtakALanA padArtha ke kAryanuM vartamAnamAM AropaNa kare te bhUtanaigama. dA.ta. hajAro varSa pUrve bhagavAna mahAvIrano janma thayo hato, enuM AjanI tithi para AropaNa karIne kahevAya che : "Aje bhagavAnano janma divasa che." rAMdhavA - karavAnI kriyA hajI zarU karI hoya chatAM te kArya jANe thaI gayuM hoya tema kahevuM te vartamAna naigama naya che. khIcaDI hajI cUlA para hoya chatAM koI pUche to kahI devAya che ke "Aje khIcaDI rAMdhI che". 70 2.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 samaNasutta 703. NippaNNamiva payaMpadi, bhAvipadatthaM Naro aNipaNNaM / appatthe jaha patthaM, bhaNNai so bhAvi Naigamo tti Nao ||14|| niSpannamiva prajalpati, bhAvipadArthaM naro'niSpannam / aprasthe yathA prasthaH, bhaNyate sa bhAvinaigama iti nayaH / / 14 / / 704. avaropparamavirohe, savvaM atthi tti suddhasaMgahaNe / hoi tameva asuddhaM, igajAivisesagahaNeNa / / 15 / / parasparamavirodhe, sarvamastIti zundrasaMgrahaNam / bhavati sa evAzuddhaH, ekajAtivizeSagrahaNena / / 15 / / 705. jaM saMgaheNa gahiyaM, bheyai atthaM asuddhaM suddhaM vA / so vavahAro duviho, asuddhasuddhatthabheyakaro // 16 // yaH saMgraheNa gRhItaM, bhinatti arthaM azuddhaM zuddhaM vA / sa vyavahAro dvividho'zuddhazuddhArthabhedakaraH / / 16 / / 706. jo eyasamayavaTTI, gihNai dabve dhuvattapajjAyaM / so riusutto suhumo, savvaM pi sadaM jahA khaNiyaM // 17 // yaH ekasamayavartinaM, gRhNAti dravye dhruvatvaparyAyam / sa RjusUtraH sUkSmaH, sarvo'pi zabdaH yathA kSaNikaH / / 17 / / 707. maNuyAiyapajjAo, maNuso tti sagar3hidIsu vaTato / jo bhaNai tAvakAlaM, so thUlo hoi riusutto // 18 // manujAdikaparyAyo, manuSya iti svakasthitiSu vartamAnaH / yaH bhaNati tAvatkAlaM, sa sthUlo bhavati RjusUtraH / / 18 / /
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAdvAda 703. 704. 227 hajI have bananArI bAbatane, jANe te banI gaI hoya tema kahevI te bhAvi naigamanAya che. koInuM javAnuM nakkI thaI gayuM hoya paNa hajI tyAM javA nIkaLyo na hoya. toya enA vize "amuka sthAne gayo" evuM bolAtuM hoya che. paraspara virodhane lakSyamAM lIdhA vagara padArthone satasvarUpa ekamAM samAvI levA te zuddha saMgraha naya che. koI eka jAtinI vyaktigata sarva vastuone eka lekhavI te azuddha saMgraha naya che. ("badhAM ja padArtha dravya che, badhA ja sat che." vagere zuddha saMgraha nayanAM kathana che. vividha deza - jAti - avasthAnA manuSyone "manuSya" gaNavA ke badhI jAtanI gAyone "gAya" kahevI e azuddha saMgraha nayanAM udAharaNa che) saMgrahanayathI vaNita vastuonA pAchAM bheda pADe tene vyavahAranaya kahe che. te paNa be prakArano che - zuddha vyavahAra naya ane azuddha vyavahAra naya. (sat tarIke saMgraha naya jemane eka dravya gaNe che tenA dharma, adharma, AkAza vagere bheda pADavA e zuddha vyavahAra naya che; badhI gAyo, gAyo hovA chatAM "gAyo dohI lo" ema kahetI vakhate manamAM potAnI gAyo ja abhipreta hoya che. A azuddha vyavahAra naya che.) vastunI eka-eka samayanI avasthA para dRSTi sthApIne je kathana karAya te sUkSma jusUtra naya che. dA.ta. "zabda kSaNika che" e kathana. (zabda bIjI ja kSaNe nAza pAme che, te zabdarUpe nAza pAme che, padArtharUpe to rahe che. hiMdu jusUcanaya dravyane lakSyamAM nathI leto, paryAyano ja vicAra kare che) 705. 706. 707. amuka samaya maryAdA sudhI cAlu rahenAra avasthAone svIkAre te sthaLa jusUtranaya che. jema ke manuSya dehamAM hoya tyAM sudhI jIvane manuSya gaNavo.
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 samaNamukta 708. 709. savaNaM sapai sa teNaM, va sappae vatthu jaM tao sddo| tassatthapariggahao, nao vi saddo tti heu vva // 19 // zapanaM zapati sa tena, vA zapyate vastu yat tataH zabdaH / tasyArthaparigrahato, nayo'pi zabda iti heturiva / / 19 / / jo vaTTaNaM Na maNNai, eyatthe bhinnaliMgaAINaM / so saddaNao bhaNio, Neo pussAiANa jahA // 20 // yo vartanaM na manyate, ekArthe bhinnaliMgAdInAm / sa zabdanayo bhaNitaH, jJeyaH puSyAdInAM yathA / / 20 / / ahavA siddhe sadde, kIrai jaM kiM pi atthavavaharaNaM / taM khalu sadde visayaM, 'devo' saddeNa jaha devo // 21 // athavA siddhaH zabdaH, karoti yat kimapi arthavyavaharaNam / tat khalu zabdasya viSayaH, 'deva' zabdena yathA devaH / / 21 / / 710. 711.. saddArUDho attho, atthArUDho taheva puNa saddo / bhaNai iha samabhirUDho, jaha iMda puraMdaro sakko // 22 // zabdArUDho'rtho'rthArUDhastathaiva punaH zabdaH / bhaNati iha samabhirUDho, yathA indraH purandaraH zakraH / / 22 / / 712. evaM jaha sahattho, saMto bhUo tadannahA'bhUo / teNevaMbhUyanao, sahatthaparo viseseNa // 23 // evaM yathA zabdArthaH, san bhUtastadanyathA'bhUtaH / tenaivaMbhUtanayaH, zabdArthaparo vizeSeNa / / 23 / /
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAdavAda 708. 229 kaMIpaNa kathana karavuM tenuM nAma zabda. kathana mATe je varNasamUhono upayoga karAya che te paNa zabda che. zabdanA artha upara dhyAna ApanAra nayane zabdanaya kahyo che. 709. ekAryavAcaka zabdamAM paNa zabdanaya liMgabhede arthabheda mAne che. jema ke mukhya zabda pulDiMgamAM nakSatravAcI che, strIliMgamAM "puSpA" rUpe kahevAya to te eka svataMtra tArAno vAcaka che ema zabdanaya kaheze. zabdanaya ema paNa mAne che ke vyAkaraNa dvArA je artha nIkaLe che te arthamAM ja te zabdano vyavahAra thavo joIe. deva eTale devalokamAM rahelo deva ja, anya koIne deva. kahI zakAya nahi. 71 0. 711. samabhirUDha naya evuM mAne che ke artha jema zabda para ArUDha che - zabdathI baMdhAyelo che tema zabda paNa arthathI baMdhAyelo che. arthAt dareka zabda bhinna bhinna padArthano vAcaka che, pachI bhale te paryAyavAcI gaNAto hoya. Indra, zaka, puraMdara vagere zabdo bhinna bhinna artha jaNAve 71 2. (samabhirUDha nayanA mate dareka zabda bhinna bhinna padArthano bodhaka che. Indra zabda IndranA ezvaryano vAcaka che, puraMdara zabda pura nAmanA zaguno Ine nAza karyo eTalo ja artha darzAve che.) jyAre zabdArtha pramANe padArtha vidyamAna hoya che tyAre ja te zabda tenA mATe prayojI zakAya ema evaMbhUta naya kahe che. (zabdathI sUcita kriyA ke guNa jyAre padArthamAM jaNAtA na hoya tyAre te zabda tene lAgu paDe nahi. A naya mujaba, Ina jyAre purano nAza karato hato tyAre ja puraMdara hato. Indrane haMmezAM puraMdara kahI zakAya nahi.)
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 samaNasutta 713. jaM jaM karei kamma, dehI maNavayaNakAyaceTThAdo / taM taM khu NAmajutto, evaMbhUo have sa Nao // 24 // yad yad kurute karma, dehI manovacanakAyacepTAtaH / tat tat khalu nAmayuktaH, evaMbhUto bhavet saH nayaH / / 24 / / 40. syAdvAda va saptabhaMgIsUtra avaropparasAvekkhaM, NayavisayaM aha pamANavisayaM vA / taM sAvekhaM bhaNiyaM, NiravekkhaM tANa vivarIyaM // 1 // parasparasApekSo, nayaviSayo'tha pramANaviSayo vA / tat sApekSaM bhaNitaM, nirapekSaM tayorviparItam / / 1 / / 714. 715. NiyamaNisehaNasIlo, NipAdaNAdo ya jo hu khalu siddho / so siyasaddo bhaNio, jo sAvekkhaM pasAhedi // 2 // . niyamaniSedhanazIlo, nipAtanAcca yaH khalu siddhaH / sa syAcchabdo bhaNitaH, yaH sApekSaM prasAdhayati / / 2 / / 716. satteva huMti bhaMgA pamANaNayaduNayabhedajuttA vi / siya sAvekkhaM pamANaM, NaeNa Naya duNaya NiravekkhA // 3 // saptaiva bhavanti bhaMgAH, pramANanayadurnayabhedayuktAH api / syAt sApekSaM pramANaM, nayena nayA durnayA nirapekSAH / / 3 / / 717. asthi tti Natthi do vi ya, avvattavvaM sieNa saMjuttaM / avvattavvA te taha, pamANabhaMgI suNAyavvA // 4 // astIti nAsti dvAvapi, ca avaktavyaM syAtA saMyuktam / avaktavyAste tathA, pramANabhaMgI sujJAtavyA / / 4 / /
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAdvAda 71 3. 231 mANasa jyAre mana-vacana-kAyA dvArA koI kArya karI rahyo hoya tyAre ja tene te te nAmathI oLakhI zakAya ema evaMbhUta naya mAne che. sevA karato hoya tyAM sudhI ja koIne sevaka kahI zakAya, pachI nahi. 714, 1pa. 40. syAdvAda tathA saptabhaMgIsUtro koIpaNa kathana eka nayathI thatuM hoya ke sarva nayone samAvanArA. pramANathI thatuM hoya, temAM anya nayonI apekSA garbhita ke spaSTa rUpamAM hoya tyAM sudhI ja te sApekSa kathana rahe che, anyathA te nirapekSa ane ekAMta banI jAya che. koIpaNa kathanamAM ekAMta athavA eka ja dRSTikoNa nA AvI jAya te mATe cAtu zabdasahita kathana karavuM te syAdvAda che. (cA saMskRta bhASAno zabda che, teno artha che: "hoI zake. AnAthI vastunA anya pAsAMnA astitvanuM sUcana thAya che. anya apekSAe vastu anya svarUpe paNa hoI zake che evA Azaya sAthe kathana karavuM e syAdvAda che.) pramANathI, nayathI ke durnayathI thatAM kathanInAM darekanAM sAta sAta bhaMga(bhada) thAya che. "cA"nA spaSTa uccAra sAthe thatuM kathana pramANavAkya che. "cA"naoN. pragaTa uracAra na hoya paNa tenI garbhita khyAla rAkhIne kathana thatuM hoya to te nAcavAkya che. "cAta"nA pragaTa ke apragaTa saMbaMdha vinA kareluM kathana durnacavAkaya gaNAya. e ekAMtavAda banI jAya che ane tethI durnayanuM kathana asatya Thare che. asti, nAsti, asti-nAsti, avaktavya, asti - avyaktavya, nAsti - avaktavya, asti - nAsti - avaktavya - koI paNa vastu aMge AvAM sAta kathana thaI zake che. darekanI sAthe razIta zabda joDIe to. te pUrNa ane zuddha pramANa vAkya bane. ene saptabhaMgI kahe 31 6. 71 7.
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 samaNasutta 718. atthisahAvaM davvaM, saddavvAdIsu gAhiyaNaeNa / taM pi ya NatthisahAvaM, paradavvAdIhi gahieNa // 5 // astisvabhAvaM dravyaM, svadravyAdiSu grAhakanayena / tadapi ca nAstisvabhAvaM, paradravyAdibhirgRhItena / / 5 / / 719. uhayaM uhayaNaeNa, avvattavvaM ca teNa samudAe / te tiya avvattavvA, NiyaNiyaNayaatthasaMjoe / / 6 / / ubhayamubhayanayenA-vaktavyaM ca tena samudAye / te trikA avaktavyA, nijanijanayArthasaMyoge / / 6 / /
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyAvAda 233 (koI vastunuM ke tenA guNadharmanuM kathana sAta prakAre thaI zakeH1. svanI(vastunI potAnI apekSAe vidheyAtmaka kathanaH "sthAt asti." 2. paranI (anya vastunI) apekSAe niSedhAtmaka kathanaH syAt nAsti" 3. kramazaH sva-para baMnenI apekSA laIne kasatuM kathanaH syAt asti, syAt nAsti" 4. baMne apekSAnuM yugapatra - eka sAthe kathana azakya che : syAt avaktavya 5. sva apekSAe ane yugapat kathana: cAt apti avaktavya." 6. para apekSAe ane yugapat kathanaH "sthAt nAsti avaktavya." 7. sva - para ane yugapatuM kathana : smAtu ati nAsi avaktavya") tnAta zabda manogata rAkhIne kathana karAya to A vAkyo nayavAkya (AMzika vidhAno) gaNAya. nayavAkyanAM udAhaNa1. A ghaDo che. (sva apekSA) 2. A daDo nathI. (para apekSA) 3. A ghaDo che, A daDo nathI.(kramazaH) 4. A zuM che ane zuM nathI te eka sAthe kahevuM azakya che. (avaktavya) 5. A ghaDo che paNa badhuM eka sAthe kahI zakAya nahIM. 6. A daDo nathI paNa badhuM eka sAthe kahI zakAya nahIM. 7. A ghaDo che, daDo nathI paNa badhuM eka sAthe kahI zakAya nahIM.) sva - dravya, sva - kSetra, sva - kALa ane sva - bhAvanI. apekSAe dareka vastunuM hovApaNuM che, para-dravya, 5ra - kSetra, para - kAla, ane para - bhAvanI apekSA e darekanuM na hovApaNuM che. (potAnA dravya - kSetra - kALa - bhAvanA saMdarbhamAM ja ghaDAnuM astitva che. anya padArthanA saMdarbhamAM tenuM astitva nathI. Ama, dareka dravyamAM astitva - nAstitva, nityata - anityasva Adi sva - para apekSAe ja ghaTI zake che.) baMne dharmona baMne daSTie vArApharatI letAM ubhayasvarUpa. trIjuM kathana thAya che. baMne dharmone eka sAthe kahI zakAtA nathI tethI avaktavya evo cotho prakAra paDe che. A badhAMnA saMyojanathI bAkInAM traNa bhaMga bane che. 718. 71 9.
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 samaNasutta 720. atthi tti patthi uhayaM, avvattavvaM taheva puNa tidayaM / taha siya NayaNiravekkhaM, jANasu dabve duNayabhaMgI // 7 // astIti nAstyubhayama-vaktavyaM tathaiva punastritayam / tathA syAt nayanirapekSaM, jAnIhi dravyeSu durnayabhaMgI / / 7 / / 721. ekaNiruddha iyaro, paDivakkho avare ya sabbhAvo / savvesiM sa sahAve, kAyavvA hoi taha bhaMgA // 8 // ekaniruddhe itara., pratipakSo aparazca svabhAvaH / / sarveSAM sa svabhAve, kartavyA bhavanti tathA bhaMgAH / / 8 / / 722. 723. 41. samanvayasUtra savvaM pi aNeyaMtaM, parokkharUveNa jaM payAsedi / taM suyaNANaM bhaNNadi, saMsaya-pahudIhi paricattaM // 1 // sarvamapi anekAntaM, parokSarUpeNa yat prakAzayati / tat zrutajJAnaM bhaNyate, saMzayaprabhRtibhiH parityaktama / / 1 / / loyANaM vavahAraM, dhamma-vivakkhAi jo pasAhedi / suyaNANassa viyappo, so vi Nao liMgasaMbhUdo // 2 // lokAnAM vyavahAraM, dharmavivakSayA yaH prasAdhayati / zrutajJAnasya vikalpaH, saH api nayaH liMgasambhUtaH / / 2 / / NANAdhammajudaM pi ya, eyaM dhamma pi vuccade attha / tasseyavivakkhAdo Natthi vivakkhA hu sesANaM // 3 // nAnAdharmayutaH api ca, ekaH dharmaH api ucyate arthaH / tasya ekavivakSAtaH, nAsti vivakSA khalu zeSANAm / / 3 / / te sAvekkhA suNayA, hiravekkhA te vi duNNayA hoti / sayala-vavahAra-siddhI, suNayAdo hodi NiyameNa // 4 // te sApekSA sunayAH, nirapekSAH te api durnayA bhavanti / sakalavyavahArasiddhiH, sunayAd bhavati niyamena / / 4 / / 724. 725.
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAdvAda 720. 121. 722. 723. 724. 725. 235 A sAta kathanone "syA" nA saMdarbha vagara athavA koI nayanI apekSA vagara ane Agraha pUrvaka kahevAmAM Ave tyAre te durnayanAM vidhAno banI jAya che. (anya apekSAono khyAla rAkhyA vinA athavA anya apekSAono taddana virodha/niSedha karIne karAtuM kathana khoTuM che. pramANa ke naya nathI, durnaya che.) vastunuM koI eka svarUpe astitva jaNAvavAmAM Ave tyAre anya svarUpe tenuM nAstitva ApoApa phalita thAya che. Ama, sva - svarUpe astitva ane parasvarUpe nAstitva e baMne dharma vastunA svabhAvamAM ja che. mATe ja sarvavastuonA sarva dharmomAM sAta bhaMganI yojanA karI zakAya che. 41. samanvayasUtra je jJAna parokSa rIte vastuono anekAMtika svabhAva prakAzita kare che, je saMzaya Adi doSothI rahita che tene zrutajJAna kahe che. vastunA aneka dharmomAMthI koI eka dharmanuM kathana karavAnI IcchA athavA koI eka dharmanI apekSA rAkhIne lokavyavahAra calAvanAra je vacanaprayoga che te naca che. e zrutajJAnano ja bhAga che. vastu anairmAtmaka hovA chatAM kyAreka vastunA eka ja dharmanuM kathana karAya che, kAraNa ke te samaye tenuM prayojana che, anya dharmonuM nathI, tethI anya dharmono ullekha karAto nathI. AvAM. ekadharmAvalaMbI kathano, jo manamAM anya dRSTikoNonI apekSA rAkhIne karAtAM hoya to te sunaya che, anya nayonI upekSA sAthe karAtAM hoya to te durnaya che. jagatano samagra vyavahAra nizcitarUpe sunaya dvArA ja siddha thAya che. For Private Personal Use Only
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 samaNasud 726. jAvaMto vayaNapahA, tAvaMto vA nayA 'vi' sdaao| te ceva ya parasamayA, sammattaM samudiyA savve // 5 // yAvanto vacanapathA-stAvanto vA nayAH 'api' zabdAt / ta eva ca parasamayAH, samyaktvaM samuditAH sarve / / 5 / / 727. parasamaeganayamayaM, tappaDivakkhanayao nivattejjA / samae va pariggahiyaM, pareNa jaM dosabuddhIe // 6 // parasamayaikanayamataM, tatpratipakSanayato nivartayet / samaye vA parigRhItaM, pareNa yad doSavuddhyA / / 6 / / 728. NiyayavayaNijjasaccA, savvanayA paraviyAlaNe mohA / te uNa Na diTThasamao, vibhayai sacce va alie vA / / 7 / / nijakavacanIyasatyAH, sarvanayAH paravicAraNe moghAH / tAn punaH na dRSTasamayo, vibhajati satyAn vA alIkAn vA / / 7 / / 729. na samenti na ya sameyA, sammattaM neva vatthuNo gamagA / vatthuvighAyAya nayA, virohao veriNo ceva // 8 // na samayanti na ca sametAH, samyaktvaM naiva vastuno gamakAH / vastuvighAtAya nayAH, virodhato vairiNa iva / / 8 / / 730. savve samayaMti sammaM, cegavasAo nayA viruddhA vi / bhicca-vavahAriNo iva, rAodAsINa-vasavattI // 9 // sarve samayanti samyaktvaM, caikavazAd nayA viruddhA api / bhRtyavyavahAriNa iva, rAjodAsIna-vazavartinaH / / 9 / /
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAdvAda 7ra6. 237 jagatamAM kathananA jeTalA prakAra che teTalA naya che - jo temAM anya-anya dRSTikoNono svIkAra garbhita hoya to; bhinna bhinna dRSTikoNavALAM vacano haThavAdI hoya. to mithyA che, badhAMno saravALo thAya to samyaka che. (koIpaNa vidhAna "Ama paNa hoI zake" evA Azaya sAthe karAya to te naya che, kintu "Ama ja che" evA nizcayapUrvaka karAya to te misyA che.) 7 27. koI vyaktie je eka nayathI ekAMgI kathana karyuM hoya teno javAba tenA pratipakSI naya dvArA Apavo joIe. ajJAna athavA TheSabuddhithI koIe satya vAtamAM paNa doSAropaNa karyuM hoya to tenuM nivAraNa paNa yogya nayanuM AlaMbana laIne karavuM joIe. 7 28. sarva nayo potapotAnA vaktavyamAM sAcAM hoya che, paNa koI naya anya nayanA viSayano virodha karavAnI zakti dharAvato nathI. jeNe zAstranuM rahasya jANyuM che te vyakti nayomAM "ATalAM sAcAM ane ATalAM khoTA" evA vibhAga pADato nathI. 72 9. anya dRSTikoNonI upekSA karanArA nayo kadI paraspara sumeLa sAdhI zakatAM nathI te badhA bhegAM maLe to paNa samyaku banatA nathI, teo vastuno sabhya bodha paNa karAvatA nathI. paraspara virodhI evA te ekAMgI nayo, duzmananI jema varte che ane vastusvarUpanA bodhamAM bAdhaka bane che. eka bIjAthI judI paDatI vAto karanArA naya paNa jo anekAMtavAdano Azraya le to, bhinna bhinna abhiprAya dharAvanArA paNa eka rAjAne AdhIna evA sevakonI jema athavA ApasamAM laDanArA paraMtu koI taTastha vyaktinA kahyAmAM rahenAra vepArIonI jema, samanvaya sAdhI zake che. 73 0.
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 samANasud 731. jamaNegadhammaNo vatthuNo, tadaMse ca savvapaDivattI / aMdha vva gayAvayave to, micchAddiviNo vIsu // 10 // yadanekadharmaNo vastuna-stadaMze ca sarvapratipattiH / andhA iva gajAvayave, tato mithyAdRSTayo viSvaka / / 10 / / 732. jaM puNaM samattapajjAya - vatthugamaga tti samudiyA teNaM / sammattaM cakkhumao, savvagayAvayavagahaNe vva // 11 // yatpunaH samastaparyAya-vastugamakA iti samuditAstena / samyaktvaM cakSuSmataH, sarvagajAvayavagrahaNe iva / / 11 / / paNNavaNijjA bhAvA, aNaMtabhAgo tu aNabhilappANaM / paNNavaNijjANaM puNa, aNaMtabhAgo sudaNibaddho // 12 // prajJApanIyAH bhAvAH, anantabhAgaH tu anabhilApyAnAm / prajJApanIyAnAM punaH, anantabhAgaH zrutanivaddhaH / / 12 / / 733. 734. sayaM sayaM pasaMsaMtA, garahaMtA paraM vayaM / je u tattha viussaMti, saMsAraM te viussiyA // 13 // svakaM svakaM prazaMsantaH, garhayantaH paraM vacaH / / ye tu tatra vidvasyante, saMsAraM te vyucchritA / / 13 / / 735. NANAjIvA NANAkamma, NANAvihaM have ladrI / tamhA vayaNavivAda, sagaparasamaehiM vajjijjA // 14 // nAnAjIvA nAnAkarma, nAnAvidhA bhavellabdhiH / tasmAd vacanavivAda, svaparasamayairvarjayet / / 14 / / 736. bhaI micchAdasaNa-samUhamaiyassa amayasArassa / jiNavayaNassa bhagavao, saMviggasuhAhigammassa // 15 // bhadraM mithyAdarzanasamUhamayasya amRtasArasya / jinavacanasya bhagavataH saMvignasukhAdhigamyasya / / 15 / /
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAdvAda 239 731. anekadharmAtmaka vastunA eka dharmane jANIne "samagra vastu jANI lIdhI" evuM mAnanArA loko, hAthInA eka-eka avayavane tapAsIne Akho hAthI jANI lIdhAnuM mAnanArA janmAMdha lokonI jema, mithyASTi 73 2. 733. koI dRSTivaMta manuSya hAthInA badhA aMgone joIne hAthInuM rasvarUpa sakhya pharUpe nizcita kare che tema, vastunA alaga alaga paryAyone jaNAvanArA badhA nayone ekatra karIne vastuno vicAra karanAranuM darzana samyapha che. jagatamAM je padArtho varNana karI zakAya evAM che te badhAM, jenuM varNana nathI karI zakAtuM tenA anaMtamAM bhAganA che, ane je varNavI zakAya evA bhAvo che teno paNa anaMtamo bhAga ja AgamomAM varNita che. (badhuM ja varNavI zakAtuM nathI ane varNavI zakAya che teTaluM lakhI ke bolI zakAtuM nathI. A saMyogomAM koIpaNa bAbata aMge badhuM ja jANI lIdhuM hovAno dAvo kevI rIte karI zakAya?). pota-potAnA matanI prazaMsA ane anyanA matanI niMdA karanArA je loko vAda-vivAdamAM rAce che temane saMsAramAM phasAyelA samajI levA. 734. 735. bhinna bhinna jIvo hoya che, bhinna bhinna prakAranAM temanAM karmo ane bhinna bhinna prakAranI temanI zaktio hoya che. mATe svamata ke anya mata viSayaka vAda-vivAdathI dUra rahevuM. 736. je mithyA darzanonA samUharUpa che, je amRta samAna che, mokSArthI jana jene saraLatAthI samajI zake che evI pUjanIya jinavANIno jaya ho !
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 737. 738. 42. nikSepasUtra juttIsujuttamagge, jaM caubheeNa hoi khalu ThavaNaM / kajje sadi NAmAdisu, taM NikkhevaM have samae // 1 // yuktisuyuktamArge, yat caturbhedena bhavati khalu sthApanam / kArye sati nAmAdipu, sa nikSepo bhavet samaye / / 1 / / davvaM vivihasahAvaM, jeNa sahAveNa hoi taM jheyaM / tassa nimittaM kIrai, ekkaM pi ya davva caubheyaM // 2 // dravyaM vividhasvabhAvaM, yena svabhAvena bhavati taddhyeyam / tasya nimittaM kriyate, ekamapi ca dravyaM caturbhedam / / 2 / / NAma TuvaNA davvaM, bhAvaM taha jANa hoi NikkhevaM / davvaM saNNA NAma, duvihaM pi ya taM pi vikkhAyaM // 3 // nAma sthApanAM dravyaM, bhAvaM tathA jAnIhi bhavati nikSepaH / dravye saMjJA nAma, dvividhamapi ca tadapi vikhyAtam ||3|| sAyAra iyara ThavaNA, kittima iyarA du biMbajA paDhamA / iyarA iyarA bhaNiyA, ThavaNA ariho ya NAyavvo // 4 // sAkAretarA sthApanA, kRtrimetarA hi bimbajA prathamA / itarA itarA bhaNitA, sthApanA'rhazca jJAtavyaH / / 4 / / 739. 740. 741-742. davvaM khu hoi duvihaM, Agama-NoAgameNa jaha bhaNiyaM / arahaMta-sattha-jANo, aNajutto davva-arihaMto // 5 // NoAgamaM pi tivihaM, dehaM NANissa bhAvikammaM ca / NANisarIraM tivihaM, cuda cattaM cAvidaM ceti // 6 // dravyaM khalu bhavati dvividhaM, AgamanoAgamAbhyAm yathA bhaNitam / arhatzAstrajJAyakaH, anupayukto dravyArhan / / 5 / / noAgamaH api trividhaH, deho jJAnino bhAvikarma ca / jJAnizarIraM trividhaM, cyutaM tyaktaM cyAvitam ca iti / / 6 / /
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 737. 42. nikSepasUtra koI paNa vastune, kArya prasaMge, yukti - vyavahAra saMgata rIte, nAma - sthApanA - dravya - bhAva evA rUpamAM rajU karavI tene zAstromAM nikSepa kahyo che. 738. dravyano svabhAva vaividhyapUrNa che. je samaye tenA je svabhAvane mukhya banAvI vicAra ke kArya karavAnAM hoya tyAre tene nAma-sthApanA Adi cAramAMthI koI paNa upayukta svarUpe prastuta karAya che. nAma, sthApanA, dravya ane bhAva A cAra nikSepa che. nAma eTale dravyane oLakhAvanArI saMjJA. 739. 74 0. 741-74 2. sthApanA be prakAranI che : sAkAra ane nirAkAra. pratimA ke citrarUpe koI vastu darzAvavI. te sAkAra sthApanA. game te vastumAM (tenI AkRti maLatI AvatI na hoya to paNa) koI vastunI kalpanA karavI te nirAkAra sthApanA. ahitanI pratimA te sAkAra sthApanAata che, anya koI padArthamAM ahitanI kalpanA karavI te nirAkAra sthApanA ahat che. vastunA pUrvakAlIna ke uttarakAlIna svarUpane prAdhAnya ApIne rajuAta thAya te dravyanikSepa che. dravyanikSepanA be bheda che: Agama ane noAgama.. (vastunuM jJAna dharAvanAra vyaktine paNa te vasturUpa kahevAya che. jyAre tenuM e jJAna tarapha lakSya na hoya tyAre te "Agama-dravya nikSepamAMthI vasturUpa che. dA.ta. atanA upadezane jANanArI vyakti paNa arihaMta che kiMtu atyAre tenuM dhyAna temAM nathI to te "Agama-dravya nikSepa" dravya ahata che. nyAyAdhIza jyAre kAyadAno vicAra nathI karI rahyo tyAre te AgamathI dravya nyAyamUrti che. noAgamathI dravyanikSepanA traNa prakAra cheH jJAnInuM zAsara, vastunI
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra42 samaNasud 743-744. Agama-NoAgamado, taheva bhAvo vi hodi davvaM vA / arahaMtasatthajANo, AgamabhAvo du arahaMto / / 7 / / tagguNae ya pariNado, NoAgamabhAva hoi arahaMto / tagguNaeI jhAdA, kevalaNANI hu pariNado bhaNio // 8 // AgamanoAgamatastathaiva bhAvo'pi bhavati drvymiv| arhatzAstrajJAyakaH, AgamabhAvo hi arhan / / 7 / / tadguNaizca pariNato, noAgamabhAvo bhavati arhan / tadguNairdhyAtA, kevalajJAnI hi pariNato bhaNitaH / / 8 / / 43. samApana 745. evaM se udAhu aNuttaranANI, aNuttaradaMsI aNuttaraNANadaMsaNadhare / arahA nAyaputte bhagavaM, vesAlie viyAhie tti bemi // 1 // evaM sa udAhRtavAn anuttarajJA-nyanuttaradarzI anuttarajJAnadarzanadharaH / arhan jJAtaputro bhagavAn, vaizAliko vyAkhyAtavAniti bravImi / / 1 / / 746. Nahi NUNa purA aNussuyaM, aduvA taM taha No samuTThiyaM / muNiNA sAmAi AhiyaM, nAeNaM jagasavvadaMsiNA // 2 // nahi nUnaM purA'nuzruta-mathavA tattathA no samutthitam / muninA sAmAyikAdyAkhyAtaM, jJAtena jagatsarvadarzinA / / 2 / / 747-748. a attANa jo jANai jo ya logaM, jo AgatiM jANai NAgatiM ca / jo sAsayaM jANa asAsayaM ca, jAtiM maraNaM ca cayaNovavAtaM // 3 // aho vi sattANa vi uDDhaM ca, jo AsavaM jANati saMvaraM ca / dukkhaM ca jo jANai NijjaraM ca, so bhAsiumarihati kiriyvaadN||4|| AtmAnaM yaH jAnAti yazca lokaM yaH AgatiM nAgatiM ca / yaH zAzvataM jAnAti azAzvataM ca jAtiM maraNaM ca cyavanopapAtam / / adhaH api sattvAnAm api UrdhvaM ya AsravaM jAnAti saMvaraM ca / duHkhaM ca yaH jAnAti nirjarAM ca sa bhASitum arhati kriyAvAdAn / /
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAdvAda 243 74 3-744. bhAvi avasthA, bhAvI avasthAnuM karma jeNe bAMdhI lIdhuM che te vyakti. zarIra = nyAyamUrtinA mRtadehane paNa nyAyamUrti kahevAya che. bhAvI avasthA = rAjakumArane sajA kahI devAya che. karma = jeNe tIrthaMkara banavAnuM karma upArjana karyuM che, paNa hajI tIrthaMkara banyo nathI tene dravyaata kahI zakAya che.) vastunI pragaTa sakriya avasthA te bhAvanikSepa che. tenA paNa dravyanI jema. AgAma-noAgama evA be bheda che. ahitanA upadezane jANanAro. jyAre temAM tenuM dhyAna (upa yoga) hoya tyAre AgamathI bhAva - ahit che. jenI aMdara ahinA sarva guNo pragaTa thaI cUkyA che, je kevaLajJAnI che te noAgamathI bhAva ahaMta che. 74pa. 43. samApanasUtra Ama Apyo hato upadeza e anuttarajJAnI, anuttaradarzI, anuttara jJAna - darzanavaMta, jJAtaputra, vaizAlika tarIke prakhyAta evA bhagavAna mahAvIre. 746. 747-748. e parama munie - sarvadarzI jJAtaputra mahAvIre sAmAyika dharmano upadeza Apyo hato, paNa A jIve kAM to te sAMbhaLyo nathI ne kAM to tenuM samyaka AcaraNa karyuM nathI. je potAne jANe che, je lokane jANe che, Agati - gati, zAzvata - azAzvata, janma - maraNa, vana - upapAta, AtmAnI nimnatA - uccatA, Asava, saMvara, duHkha ane duHkhano nAza - A saghaLuM je jANe che te ja sAcA AcAramArganuM-kriyAmArganuM nirUpaNa karI zake
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 749. 750. samaNasutta laddhaM aladdhapuvvaM, jiNavayaNa-subhAsidaM amidabhUdaM / gahido suggaimaggo, NAhaM maraNassa bIhemi // 5 // labdhamalabdhapUrvaM, jinavacana-subhASitaM amRtabhUtam / gRhItaH sugatimArgo, nAhaM maraNAd vibhemi // 5 // 44. vIrastavana NANaM saraNaM me, daMsaNaM ca saraNaM ca cariya saraNaM ca / tava saMjamaM ca saraNaM, bhagavaM saraNo mahAvIro // 1 // jJAnaM zaraNaM mama, darzanaM ca zaraNaM ca cAritraM zaraNaM ca / tapaH saMyamazca zaraNaM, bhagavAn zaraNaM mahAvIraH / / 1 / / se savvadaMsI abhibhUyaNANI, NirAmagaMdhe dhiimaM ThiyappA / aNuttare savvajagaMsi vijja, gaMdhA atIte abhae aNAU // 2 // sa sarvadarzI abhibhUyajJAnI, nirAmagandho dhRtimAn sthitAtmA / anuttaraH sarvajagati vidvAn, granthAdatItaH abhayo'nAyuH / / 2 / / se bhUipaNNe aNieyacArI, ohaMtare dhIre aNaMtacakkhU / aNuttare tavati sUrie va, vairoyarNideva tamaM pagAse // 3 // sa bhUtiprajJo'niketacArI, oghantaro dhIro'nantacakSuH / anuttaraM tapati sUrya iva, vairocanendra iva tamaH prakAzayati / / 3 / / 751. 752. 753. hatthIsu erAvaNamAhu NAe, sIho migANaM salilANa gaMgA / pakkhIsu vA garule veNudevo, nivvANavAdINiha nAyaputte // 4 // hastiSverAvaNamAhuH jJAtaM, siMho mRgANAM salilAnAM gaMgA / pakSiSu vA garuDo vainateyaH nirvANavAdinAmiha jJAtaputraH / / 4 / / 754. dANANa seTheM abhayappANaM, saccesu vA aNavajjaM vayaMti / tavesu vA uttama baMbhaceraM, loguttame samaNe nAyaputte // 5 // dAnAnaM zreSThamabhayapradAnaM, satyeSu vA anavadyaM vadanti / tapassu vA uttamaM brahmacarya, lokottamaH zramaNo jJAtaputraH / / 5 / /
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAdavAda 749. 245 amRta samAna A jinavacana, je pahelAM kadI prApta thayuM na hatuM te have mane maLyuM che. meM sanmArga grahaNa karI. lIdho che; have mane kazAno - maraNano paNa - bhaya nathI. 44. vIrastavana. jJAna mAruM zaraNa che, darzana mAruM zaraNa che, cAritra mAruM zaraNa che, tapa ane saMyama mAruM zaraNa che ane zramaNa bhagavAna mahAvIra mAruM zaraNa che. 7pa0. 7pa1. 7para. e bhagavAna sarvadarzI hatA, pratyakSa jJAnI hatA, nirmaLa cAritryavAna hatA; pairyavAna, sthira, jagatanA sarvottama vidvAna, parigrahathI para, abhaya ane janmamaraNathI mukta. hatA. bhagavAna mahAvIranI prajJA vizALa hatI; teo kadI eka sthaLe rahetA na hatA. jagatanA pravAhane teo tarI. gayA hatA. dhIra, anaMtadarzI hatA. sUryanI jevA jhaLahaLatA athavA agninI jema prakAzatA e prabhue ajJAnanA aMdhakArane naSTa karyo hato. 753. hAthIomAM airAvaNa, pazuomAM siMha, nadIomAM gaMgA, pakSIomAM garuDa zreSTha che tema nirvANanA upadezakomAM jJAtaputra mahAvIra zreSTha che. 7pa4, sarva dAnomAM zreSTha dAna abhayadAna che, vacanomAM zreSTha vacana niSpApa vacana che, tapamAM zreSTha tapa brahmacarya che; ema ja, lokomAM zreSTha puruSa bhagavAna mahAvIra che.
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 samAsutaM 755. jayai jagajIvajoNI-viyANao jagagurU jagANaMdo / jagaNAho jagabaMdhU, jayai jagappiyAmaho bhayavaM // 6 // jayati jagajjIvayoni - vijJAyako jagadgururjagadAnaMdaH / jagannAtho jagadvandhu-rjayati jagatpitAmahA bhagavAn / / 6 / / 756. jayai suyANaM pabhavo, titthayarANaM apacchimo jayai / jayai gurU logANaM, jayai mahappA mahAvIro // 7 // jayati zrutAnAM prabhavaH, tIrthakarANAmapazcimo jayati / jayati gururlokAnAM, jayati mahAtmA mahAvIraH / / 7 / /
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ syAdvAda 247 755. jagatanA sarva prakAranA jIvone jANanArA, jagaguru, jagatane AnaMda ApanArA, jagatanA nAtha, jagatanA. baMdhu, jagatanA pitAmaha bhagavAnano jaya ho ! 356. sarva zrutajJAnanI utpattinAM mULa srota samAna, aMtima tIrthakara, lokaguru, mahAtmA mahAvIra prabhuno jaya ho !
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa : 1 akArAdi viSayasUci mukhya viSayonI sUci anukramaNikAmAM che. ahIM aneka peTAviSonI sUci ApI che jenA AdhAre koI eka viSayanuM vivaraNa graMthamAM judA judA saMdarbhomAM kyAM kyAM thayuM che te zodhI zakAze. zabdanI sAme Apela aMka gAthAonA kramAMka che. aNuvrata adhyavasAya adhyAtma anuprekSAanekAMta antarAtmA arahaMta-arhatastikAyaahiMsA AcArya AtmA AraMbha-samAraMbhaAlocanA Avazyaka Asrava AhAra - Indriya - upayoga - upAdhyAya utpAda-vyaya-dhrauvya karma - kaSAya kAmabhoga - kAryotsarga - kevalajJAna - 299-300, 309-330 154, 274, 392 137, 137-191, 211, 218, 255-261 505-530 660-673, 691, 714-5, 722 108, 179-189 1, 7, 180, 260 juo 'Sadgavya' 147-159, 367-8 9, 136 121-8, 177-191, 217-8, 516, 645-650 412-4, 28 2 461-5 417-428 601-4, 522, 605 213-4, 288, 291-2, 405-6, 382-3, 439-450 47, 62, 80, 124, 131, 492 63, 649 juo 'zuddhopayoga' 1, 10 662-7 56-66, 607, 612, 655-9, 596, 598 124, 132-6, 598-600 48-51, 76, 78, 104, 109, 117, 230 434-5, 480-1 562-3, 683-4
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 samaNamukta kSamA - 85-7, 13pa guNa - juo 'dravya - guNa - paryAya' guNasthAna - pa46-5 6 6 gupti - 384-7, 41 2-6 gurukulavArA - ra8-9, 175 cAritra - 36, ra06-7, 215, ra80-7 vyavahAracAritra- ra 6 2-7 nizcaya cAritra - ra 68-ra79 jayaNA - juo 'yatanA" jinazAsana - 17-ra1, 28, 2para-4, 736 jIve - pa9ra, 6rapa-8, 64pa-6pa0 jJAna. - ra08, 24pa-6, 250-261, 674-684 tapa 102, 48 ra-3, 611 bAhya. tapa 439-4pa ra AtyaMtara tapa- 4pa 6-483 darzana - juo "samyagadarzana dazavidha/dazalakSaNa dharma - 84-1 ra1 dAna - 330-3, 33pa dravya-guNa-paryAya - 6 61-8 cheSa - 71- 2, 75, 130, 279 dharma - 8 ra-4, 295, parapa dhyAna - ra84, 288, 297, 48 9-504, 58 3-4 naya - 3ra-43, 6 90-7 vyavahAra naca - 34-9 nizcaya naya - 3pa-7, 40-ra dravyArthika ane paryAyArthika - 6 93-7 nayanA sAta prakAra - 6 98-71 3 nava tattva - 593-6 23 nikSepa - ra3, 333-744 nirjhanya - 143-6, 346 nirjarA - 609-613 nirvANa - juo "mokSa" paramANa - 643-4, 6pa ra paramAtmA - 178-9
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ akArAdi viSayasUci parameSThI - parigraha paryAya pApa puNya pudgala pramANa pramAda pravacanamAtA bahirAtmA bodhi - brahmacarya - mRtyu maitrI. mokSa moha bhAvanA bhAvazuddhi mamatva - mahAvrata - 364-383 mithyAtva/mithyAdarzana- 67-70, 365, 549, 579-580, 605-6, 608 yatanA - ratnatraya - mithyAddaSTi AtmA - 70, 194-6 vyavahAra ratnatraya nizcaya ratnatraya ga lezyA - - - loka vinaya vyaya - vyasana - - 6-12 140-6, 315-7, 379 juo 'dravya-guNa-paryAya' 58, 75, 81, 118, 130, 137, 198, 438, 466 198-203 625-8, 640-4, 6952-5 32-3, 685 160-9, 321, 387, 354-5 384-7 = 69, 179, 181 204, 222, 580-1, juo 'samyagdarzana' 107-117 juo 'anuprekSA' 81, 275, 282, 360-3 39, 142, 189-191, 250, 346, 376-9 569-573, 580-4 86, 428, 589 33, 211, 614-623 49, 63, 71, 99, 110, 613 388, 394-5 116, 173, 214-8, 514 208-213 - 214-8 91-81, 130, 279, 294, 1963 539-545 624, 636, 651-4 170, 308, 466-472 juo 'utpAda-vyaya-dhrauvya' 303-6 For Private Personal Use Only 51
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2para zalya - 365, pa77-9 zuddhopayoga - 1.88, 268-ra79, 281-2 zramaNa - 11, 276, 279, 336-3papa, 4ra1 bhAvazramaNa -- 36 0-3 zrAvaka - ra9 6-308 zrAvakadharma - juo aNuvrata' 174, 24pa-6, 264-7, 678-680 padravya - 6 ra4-6pa0 satya - 95-6, 311- 2, 369, 400 saptabhaMgI - 71 6-721 samatA - 78, 274-5, 279, 341, 347 samyajJAna - ra08, ra4pa-9, rapa0-261 samyagdarzana - ra1 9-ra30, 249, 66 9 juo 'bodhi" ATha aMga - ra31- 244 samyagdaSTi AtmA- ra ra7-8, ra3ra, ra36-7, papa0-ra saMyama - 101, 1 ra ra-1 39 saMvara - 1 37-8, 6 05-619 rajlekhanA - pa67-584 saMsAra - 5 ra-5, 73, 511-4 samiti - 386-392 sAmAyika - 3ra6-9, 4 23-8 risaddha - 8, pa6pa-6, 614-6 23 skaMdha - 648-6pa0, 6 60-1 yAdvAda - juo "anekAMta" svAdhyAya - ra90, 345, 47pa-9 hiMsA - 148-1pa1, 304-5, 310 dravya hiMsA - 38 8 - 39 ra. bhAva hiMsA - 1pa3-6, 388-39 2
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa : 2 pAribhASika zabdakoza A anuvAdamAM, vAraMvAra vaparAyA hoya evA jaina pAribhASika zabdanA, rAmAnya artha ahIM AvyA che. AvA keTalAka zabdonA artha vAcakonI rayugamatA arthe anuvAdamAM che. te ratha, koMmAM athavA gAthAnI nI je paNa darzAvyA che. aticAra : lIdhela vrata/niyamamAM thoDI bhUla thavI te. adhyavasAya : mananA bhAva, vicAra, anuprekSA : jagatanI anityatA vagere bAra viSayone vAraMvAra vicAravA - vAgoLavA te. anekAMtavAda dareka vAtane vividha dRSTikoNathI vicAravAnI tarapheNa karatI jaina vicArapaddhati. apavAda ': niyamamAM kAmacalAu parivartana; vizeSa niyama. Agama : jenonA mukhya dharmagraMtho. AraMbha-rAmAraMbha : moTA pAye karAtAM sAM sArika kAryo. AlocanA/AloyaNA : guru samakSa pApanuM nivedana karI prAyazcita karavuM te. Asrava (1) AtmAmAM karmonuM Agamana (2) karmabaMdhananAM kAraNo.. utsarga : mULa niyama, sAmAnya niyama.. upayoga jAgRtapaNe koI bAbata para lakSa kendrita karavuM te; sAvadhAnI, jJAna ane darzananI sakriya avarathA. kaSAya krodha, mAna, mAyA ane lobha - A cAra duSTa vRttio. kevaLajJAna : pUrNa jJAna. gaNadhara tIrthakaranA mukhya zikhyo. ga : guru ke bIjA rAmakSa potAnI bhUla jAte vakhoDavI. guNa : padArthanA mULabhUta dhama. gupti : mana-vacana-kAyAnI pravRttine aTakAvI aMtarmukha rahevuM te. gocarI ghera ghera pharIne thoDI thoDI bhikSA grahaNa karavAnI jaina muninI paddhati. cAritra : AcaraNa, AtmAno eka guNa.
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 samaNasud jayaNA tattva tIrthakara darzana dazavirati dravya dvAdazAMgI nidAna nikSepa nirjarA nizcayanaya : juo 'yatanA" : rAga-dveSa vagere doSone jItI lenAra AtmA-- tIrthakara bhagavAna. ANavA lAyaka, ravIkAravA lAyaka ane choDavA lAyaka evAM navA muddA. saMsArasAgara taravAno mArga batAvanAra pUrNa jJAnI, dharmanI punaHsthApanA karanAra mahApuruSo. rasvecchAe hilacAla karI zake evA jIvo. : (1) jenA dvArA padArthonuM sAmAnya jJAna thAya che e AtmAno eka sahaja guNa. (ra) zraddhA. hiMsAdi pApono AMzika tyAga. : mULa padArtha. bAra mukhya jaina Agamo. daSTibiMdu, Azaya, apekSA. : sAMsArika kAmanA. : padArthanA zakya svarUponuM pRthakkaraNa. : pUrve bAMdhelA karmo khapI javA te. : padArthano akhaMDa, pUrNa, zuddha rUpe vicAra karavAnI tarapheNa karato dRSTikoNa. niyama, pratijJA, tyAga. : (1) AtmAthI bhinna hoya evI badhI vastuo. (ra) evI vastuo tarapha DhaLatuM valaNa. : mananA. bhAva, vicAra, dravya ke guNanI palaTAtI avasthA. bhautika jaDa dravya. | diva rasa ke rAta daramyAna lAgelA pApone sAMje athavA savAre yAda karI tenI zuddhi karavA mATenI dainika vidhi. koI paNa viSayanuM nizcayAtmaka jJAna, vidhAna. juo "samyagadarzana' kyAreka ne kyAreka mokSa pAmaze evo AtmA. juo "anuprekSA' anAsakti, samatA, vairAgya vagere AMtarika sAdhutAnA guNa. paccakhANa parabhAva. pariNAma paryAya. pugala. pratikramaNa. pramANa bodhi bhavya bhAvanA bhAvaliMga
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAribhASika zabdakoza mithyAtva/mithyAdarzana : mithyAddaSTi : cetanA yoga ratnatraya liMga lA virati vyavahAranaya zalya zruta/zrutajJAna Saddhavya samAdhi samiti : : : : : : : 1: : samyaktva/samyagdarzana: sarva virati saMcAro saMthAro levo lekhanA saMvara sthAvara : : : 1 : 255 avaLI, khoTI ke bhrAMta mAnyatA, (1) avaLI, khoTI ke bhrAMta samaja (2) evI samaja dharAvanAra vyakti. koI paNa kArya karatAM doSa na lAge tevI kALajI rAkhavI te. (1) mana-vANI-kAyAnI sthUla ke sUkSma halacala (2) mokSa mATenI sAdhanA. jJAna, darzana ane cAritra. vezabhUSA vagere bAhya cihno. mAnasika zubha-azubha valaNa, je tevI ja pravRttimAM pariName che. hiMsAdi pApono AMzika athavA pUrNa tyAga. padArtha ane guNo/paryAyono judo judo vicAra karavAnI tarapheNa karato dRSTikoNa, rojiMdA jIvananA satyone mahatva Apato abhigama. manamAM UMDe UMDe rahI gayela kapaTa, kAmanA ke mithyA mAnyatA. (1) zravaNa-vAMcana dvArA prApta thatuM jJAna (2) evuM jJAna ApanArA grantho/AgamAM. jagata jenAthI racAyuM che te cha mULa padArtho. samatA, zAMti. hiMsAdi doSa na lAge tenI kALajI sAthe koI paNa kAma karavuM te. sAcI samaja, zraddhA, AtmAnubhUti dvArA thayela AtmaprIti. hiMsAdi pApono sarvathA tyAga. sAdhu ke vratadhArI zrAvakanuM sUvA mATenuM una vagerenuM bichAnuM. jIvananA aMte AhAra Adino tyAga karI mRtyune svIkAravAnI sAdhanA, anazana. juo 'saMcAro levo.' karmone AtmAmAM AvatA rokavA. hAlI-cAlI na zake evA jIvo -- mATI, pANI, vanaspati vagere. For Private Personal Use Only
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ mukhya vitaraka _| | akSara bhAratI. traka parAjagulAba, vANiyAvADa, bhuja - 370 001. 9 TI.o.I. pAchaLa, govardhana bhavana, Azrama roDa, amadAvAda -9, anya prApti sthAno eka ja 9 bAlagoviMda bukaselarsa, gAMdhI roDa, amadAvAda, traka gurjara grantharatna kAryAlaya, gAMdhIroDa amadAvAda rannAde prakAzana, gAMdhIroDa, amadAvAda. ka lokamilApa TrasTa, saradAranagara, bhAvanagara, >> prasAra, AtAbhAI mArga, bhAvanagara, pravINa pustaka bhaMDAra, Dhebara roDa, rAjakoTa. * gajAnana pustakAlaya, TAvara roDa, surata. * Ara. Ara. zeThanI ku., prinsesa sTrITa, muMbaI. - ena. ema. ThakkaranI kuM., prinsesa sTrITa, muMbaI akSaramaitrI, tAlukA paMcAyata sAme, DIsA. 9 ka ka ja