Book Title: Pratima Shatak Part 03
Author(s): Yashovijay Upadhyay, Pravin K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022184/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ @ @ 11 A & E) che. DIETY upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjA viracita pratimAzataka 'zabdazaH vivecana bhAga-3 : vivecaka : paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 zabdazaH vivecana ja mULa graMthakAra tathA TIkAkAra che laghuharibhadrasUri, mahAmahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjA AzIrvAdadAtA ja vyAkhyAnavAcaspati, zAsanaprabhAvaka sva. pa. pU. AcAryadeveza zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA tathA SaDjharzanaverA, mAvacanikapratibhAdhAraka sva. pa. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAjA tathA vartamAna zrutamarmajJAtA vidvAna pa. pU. AcArya bhagavaMta zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA vivecanakAra paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA * saMkalana-saMzodhanakArikA eka sva. paramapUjya AcAryadeveza zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA sAmrAjyavartI tathA parama pUjya pravartinI sAdhvIjI rohitAzrIjI mahArAjanA ziSyaratnA sAdhvIjI caMdanabAlAzrI * prakAzaka : mAtA mRtadevatA bhavana', 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phatehapurA roDa, pAlaDI, anAjax-s: Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra saM. 2530 - vIra saM. 2539 O pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3 - vivecanakAra paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA vi. saM. 2060 vi. saM. 2069 AvRtti : prathama AvRtti : dvitIya re mUlya : rU. 265-00 5 Arthika sahayoga 5 zrI prakAzabhAI kanubhAI zAha pATaNa-muMbaI nakala : 500 nakala H 300 : mukhya prAptisthAna : tAthI ha 40 'zrutadevatA bhuvana', 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. Email : gitarthganga@yahoo.co.in, gitarthganga@gmail.com mudraka sarvodaya ophaseTa 13, gajAnaMda esTeTa, idagAha polIsa cokI pAse, prema daravAjA, amadAvAda-19. phona H 22174519 sarva hakka gItArtha gaMgA TrasTane AdhIna che. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * amadAvAda : gItArtha gaMgA, 'zrutadevatA bhavana', 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-380007. TM (079) 26604911, 32457410 Email : gitarthganga@yahoo.co.in gitarthganga@gmail.com . * muMbaI : zrI lalitabhAI dharamazI 302, caMdanabALA epArTamenTa, sarvodaya pArzvanAthanagara, jaina derAsaranI pAchaLa, javAharalAla naherU roDa, muluMDa (vesTa), muMbaI-400080. 1 (022) 25680614, 25686030 (mo.) 9322231116 Email : lalitent5@gmail.com surataH DaoN. praphulabhAI je. zeTha DI-1, arpaNa epArTamenTa, bAbunivAsanI galI, TImalIyAvADa, surata-395001. - (0261) 3228623 * BANGALORE : Shri Vimalchandji C/o. J. Nemkumar & Co. Kundan Market, D. S. Lane, Chickpet Cross, Bangalore-560053. (080) (0) 22875262 (R) 22259925 (Mo.) 9448359925 Email : amithgadiya@gmail.com prAptisthAna * vaDodarAH zrI saurInabhAI dinezacaMdra zAha 'darzana', I-69, lIsApArka sosAyaTI, vibhAga-2, rAmezvara sarkala, subhAnapurA, hAITenzana roDa, vaDodarA-390023. 8 (0265) 2391796 (mo.) 9825212997 Email : saurin108@yahoo.in zrI himAMzubhAI ena. zeTha e-2/41, azoka samrATa, trIje mALe, daphatarI roDa, gauzALA lena, bInA jvelarsanI upara, malADa (I.) muMbaI-400097. 2 (022)32438434 (mo.) 9322264851 Email : divyaratna_108@yahoo.co.in jAmanagara: zrI udayabhAI zAha C/o. mahAvIra agarabattI varksa, C-7, supara mArkeTa, jayazrI TokIjhanI sAme, jAmanagara-361001. 2 (0288) 2778513 (mo.) 9727993990 Email : karan.u.shah@hotmail.com rAjakoTaH zrI kamalezabhAI dAmANI "jinAjJA", 27, karaNaparA, rAjakoTa-360001. T (0281) 2233120 (mo.) 9427168613 Email : shree_veer@hotmail.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya, sujJa vAcako ! praNAma.. aMdhakAramAM TaoNrca vagara athaDAtI vyakti dayApAtra che, to tenAthI paNa TaoNrca kaI rIte vAparavI te na jANanAra vyakti vadhu dayApAtra che. kAraNa ? te vyakti pAse sAdhana hovA chatAM paNa tenI jarUrI jANakArInA abhAve teno upayoga nahIM karI zake. tevI ja rIte.... aMdhakArabharyA saMsAramAM jinazAsananI prApti vagara bhaTakto jIva coksa dayApAtra che, paraMtu jinazAsananI prApti bAda paNa jo jIva tenAM rahasyajJAna vagarano ja rahyo, to te vadhAre thApAtra che; kema ke duHkhamaya ane pApamaya saMsAramAMthI chUTavA mAtra jinazAsana prApti paryApta nathI, paraMtu tenI prApti bAda zAsananAM UMDANabharyA rahasyonA jJAna dvArA zAsana pratye atUTa bahumAna ane sAdhanAmArgano dRDha saMkalpa jarUrI che. anyathA bhAgye dIdhela jinazAsanano lAbha te vyakti pUrNatayA uThAvI nahIM zake. amane gaurava che ke, jinazAsananAM A ja rahasyone gItArthagaMgA saMsthA dvArA 108 mukhya ane avAMtara 10,008 viSayonA mAdhyame ujAgara karAvavA ame bhAgyazALI thayA chIe. ahIM dareka viSaya saMbaMdhI bhinna-bhinna zAstromAM verAyelAM rahasyamaya zAstravacanonuM ekatrIkaraNa thAya che. tyArabAda temAM dekhAtA virodhAbhAsonA nirAkaraNa sAthe paraspara saMdarbha joDavA dvArA temAM chupAyelAM rahasyono AviSkAra karavAmAM Ave che. jo ke, A rahasyo asAmAnya zaktizALI sivAyanA lokone sIdhAM pacatAM nathI; kema ke te durgama jinazAsananA nicoDarUpa hovAthI ati durgama che. tethI amArI saMsthAnA mArgadarzaka pa.pU.A.bha. zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI ma. sA.e prastuta rahasyone vyAkhyAno svarUpe sugama zailImAM, zAstrIya ane Adhunika dareka pariprekSyamAM pIrasyAM che ane pIrasaze. jemAMthI eka dharmatIrtha viSayaka pravacanono ardhIza pragaTa thayela che. alabatta, A zailInI sugamatAjanya laMbANane kAraNe amuka viSaya sudhI vivecananI maryAdA baMdhAI jAya che, mATe zrIsaMghane pUrNa lAbha maLe te hetuthI tyArabAdanA viSayo saMbaMdhI akhUTa rahasyagarbhita zAstravacanono paraspara anusaMdhAna sAthe saMgraha pragaTa karavAmAM Avaze, jene AjanI bhASA Encyclopedia (vizvakoSa) kahe che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM te te viSaya saMbaMdhI dUrano saMbaMdha dharAvatAM zAstravacano paNa te viSayaka rahasyajJAnamAM upayogI hovAne kAraNe saMgRhIta thaze ane A saMgraharUpa bIja dvArA bhaviSyamAM samagra zrI saMghane zAsananAM rahasyazAnanI prAptimAM taiyAra sAmagrI pUrI paDaze. vitAnera vinAnA ividaMnazrime e ukti anusAra vidvAno dvArA thatuM A vidrahmogya ane azrutapUrva kArya ghaNA puruSArtha uparAMta puSkaLa sAmragI ane samaya paNa mAMge che. bIjI bAju, zrI saMgha taraphathI sva. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI ma. sA., pa.pU. A.bha. zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI ma. sA.nAM pravacano ane paMDitavarya zrI pravINabhAI motA kRta zAstranAM vivecano zAsananAM rahasyo sudhI pahoMcavAnI kaDI svarUpa hovAthI prasiddha karavAnI mAMgaNIo paNa vAraMvAra Ave che. jo ke, A pravRtti saMsthAnA mULa lakSyathI saheja phaMTAya che, chatAM vacagALAnA samayamAM, mULa kAryane jarA paNa aTakAvyA vagara prastuta kAryane saMlagna pravRtti tarIke svIkArIe chIe. tenA anvaye prastuta pustaka prakAzita karatAM AnaMda anubhavAya che. uparokta dareka kAryone zrIsaMgha khobe-khobe saharSa vadhAvaze, anumodaze ane sahAyaka thaze tevI abhilASA saha... zutadevatA bhavana', 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phatehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. gItArtha gaMgAnuM TrasTIgaNa ane zrutabhakto Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItArtha gaMgAnAM prakAzano pa. pU. munipravara zrI mohajitavijayajI mahArAjA (moTA paMDita ma. sA.)nA pravacananAM pustako 1. Azrava ane anubaMdha 2. pudgala vosirAvavAnI kriyA 3. cAritrAcAra - pa. pU. A. bha. zrImadvijaya yugabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA (paMDita ma. sA.) phata, saMpAdita ane pravacananAM pustako 1. zrAvakanAM bAra vratonA vikalpo 2. zrAvakanAM bAra vratonA vikalpo (hindI AvRtti). 3. yogadaSTisamuccaya 4. karmavAda kaNikA 5. sadgati tamArA hAthamAM ! 6. darzanAcAra 7. zAsana sthApanA 8. zAsana sthApanA (hindI AvRtti) 9. anekAMtavAda 10. praznottarI 11. prasnottarI (hindI AvRtti) 12, cittavRtti 13. cittavRtti (hindI AvRtti) 14. cAlo, mokSanuM sAcuM savarUpa samajIe 15. manovijaya ane Atmazuddhi 16. bhAgavatI pravrajyA paricaya 17. bhAvadharma bhAga-1 (praNidhAna) 18. bhAvadharma bhAga-2 (pravRtti, vidaLAjaya, siddhi, viniyoga) 19. lokottara dAnadharma "anukaMpA" Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. kudaratI AphatamAM jainanuM kartavya 21. dharmarakSA pravacana zreNI bhAga-1 22. jainazAsana svataMtra dharma ke saMpradAya ? 23. jinazAsana vataMtra dharma yA saMpradAya ? (hindI AvRtti) 28. Is Jaina Order Independent Religion or Denomination ? (vidly aniqfa) 24. Status of religion in modern Nation State theory (widly aniqfa) 26. gRhajinAlaya mahAmaMgalakArI 27. zrI upadhAna mAgoMpadezikA * saMpAdaka :- pa. pU. paMnyAsa zrI arihaMtasAgarajI mahArAja sAhaba 1. pAkSika aticAra gItArtha gaMgA dvArA prakAzita anya pustakonI yAdI. 1. zrI sametazikharajInI saMvedanA 2. zrI navapada ArAdhanA vidhi 3. svataMtra bhAratamAM dharma parataMtra !!! 4. svataMtra bhArata meM dharma parataMtra ii (hindI AvRtti) 4. Right to Freedom of Religion !!!!! 6. "rakSAdharma' abhiyAna 7. "Rakshadharma'Abhiyaan 8. sevo pAsa saMkhesaro 9. sevo pAsa saMkhesara (hindI AvRti) saMkalanakartA: jyotiSabhAI zAha saMkalanakartA: jyotiSabhAI zAha saMkalanakartA dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartAH dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartA: dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartAH dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartA dharmatIrtha rakSA samiti saMkalanakartA: jyotiSabhAI zAha saMkalanakartA H jyotiSabhAI zAha Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gItArtha gaMgA dvArA prakAzita vivecananAM graMtho rAzita , chuM vivecanakAra :- paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA ja 1. yogavizikA zabdazaH vivecana 2. adhyAtmaupaniSat prakaraNa zabadazaH vivecana 3. adhyAtmamataparIkSA zabdazaH vivecana bhAga-1 4. adhyAtmamata parIkSA zabdazaH vivecana bhAga-2 pa. adhyAtmamata parIkSA zabdazaH vivecana bhAga-3 6. viMzativiMzikA zabdazaH vivecana pUrvAdhI 7. viMzativizikA zabdazaH vivecana uttarArdha 8. ArAdhaka-virAdhaka caturbhagI zabdazaH vivecana 9. samyakatva SaTrasthAna caupaI zabdazaH vivecana 10. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-1 11. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1 12. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-2 13. kupadAMta vizadIkaraNa zabdazaH vivecana 14. paMcasutra zabdazaH vivecana bhAga-1 (satra 1-2) 15. sUtranA pariNAmadarzaka yatnaleza bhAga-1 16. paMcasutra zabdazaH vivecana bhAga-2 (sutra 3-4-5) 17. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 18. sAmAcArI prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 19. pratimAzataka zabadazaH vivecana bhAga-3 20. dAnadvAritrazikA-1 zabdazaH vivecana 21. mitrAdvAdizikA-21 zabdazaH vivecana 22, yogazataka zabdazaH vivecana 23. paMcavastaka prakaraNa zabadazaH vivecana bhAga-1 24. yogabhedatAsiMzikA-18 zabdazaH vivecana 25. yogavivekadvArizikA-19 zabdazaH vivecana 26. sAdhusAmAtAsiMzikA-6 zabdazaH vivecana 27. bhizatAzizikA-27 zabdazaH vivecana 28. dIkSADhAsiMzikA-28 zabdazaH vivecana 29. yogadaSTinI sajhAya zabdazaH vivecana 30. kevalibhutivyavasthApana dvArizikA-30 zabdazaH vivecana 31. pAtaMjalayogalakSaNavicAratAsiMzikA-11 zabdazaH vivecana 32. jJAnasAra zabdazaH vivecana 33. saMthArA porisI sUtrano bhAvAnuvAda ane hiMsASTaka zabadazaH vivecana 34. jinamahatvatAdizikA- zabdazaH vivecana 35. samyagdaSTidhAiizakA-15 zabadazaH vivecana Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36. yogalakSaNadvAciMzikA-10 zabdazaH vivecana 37. muktiadveSaprAdhAnyadvAiizakA-13 zabdazaH vivecana 38. apunabaMdhakadvAsiMzikA-14 zabdazaH vivecana 39. yogadaSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-1 40. yoMgadaSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-2 41. yogadaSTisamuccaya zabdazaH vivecana bhAga-3 42. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-2 43. adhyAtmasAra zabadazaH vivecana bhAga-3 44. yatilakSaNasamuccaya prakaraNa zabdazaH vivecana 5. devapuraSakAradvAsiMzikA-17 zabdazaH vivecana 46. tArAditrayadvAiizakA-22 zabdazaH vivecanA 47. kutarkagrahanivRttidvAtrizikA-23 zabdazaH vivecana 48. saddaSTidvAtrizikA-24 zabdazaH vivecana 49. paMcavaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 50. mArgadvAjhizikA-3 zabadazaH vivecana pa1. dezanAAtrizikA-2 zabdazaH vivecana para, jinabhaktivAiizakA-5 zabdazaH vivecana pa3. yogAvatAratAsiMzikA-20 zabdazaH vivecana 54. yogamAhAbhyadvArjizikA-26 zabdazaH vivecana papa. sajajanastutihAciMzikA-3ra zabdazaH vivecana pa. pUrvasevAdvAritrazikA-12 zabdazaH vivecana pa7. IzAnugrahavicAradvAsiMzikA-16 zabdazaH vivecana pa8. klezatAnopAyadvAtrizikA-25 zabdazaH vivecana pa9. vinayatAsiMzikA-29 zabdazaH vivecana 60. zrI sImaMdharasavAmIne vinaMtIrUpa 125 gAthAnuM stavana zabdazaH vivecana 61. pratimAzataka zabadazaH vivecana bhAga-4 ura. paMcavastaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-3 63. paMcavajuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-4 64. guratattvavinizcaya zabdazaH vivecana bhAga-1 65. guratattvavinizcaya zabdazaH vivecana bhAga-2 66. muktiAsiMzikA-21 zabdazaH vivecana 17. yogasAra prakaraNa zabdazaH vivecana 68. zrI sImaMdharasvAmInuM 350 gAthAnuM stavana zabdazaH vivecana bhAga-1 69. zrI sImaMdharasvAmInuM 350 gAthAnuM stavana zabdazaH vivecana bhAga-2 70. tattvArthAvagamasUtra zabdazaH vivecana bhAga-1 71. SoDazaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 72. pratikramaNa hetugarbhita ravAdhyAya zabadazaH vivecana 73. kathAtAsiMzikA-9 zabdazaH vivecana 74. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-4 75. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-5 76. adhyAtmasAra zabdazaH vivecana bhAga-1 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77. navatattva prakaraNa zabdazaH vivecana 78. 150 gAthAnuM hUMDInuM stavana zabdazaH vivecana 79. paMcavastaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-5 80. paMcavajuka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 81. SoDazaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 82. amRtavelanI moTI sajajhAya ane nizcaya-vyavahAra gabita zrI zAMtijina stavana tathA zrI sImaMdharasvAmI stavana zabadazaH vivecana 83. paMcavastaka prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-7 84. AnaMdaghana covIzI zabdazaH vivecana 85. pakakhIsUtra (pAkSikasUtra) zabdazaH vivecana 86. dharmaparIkSA prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 87. upadezarahasya zabdazaH vivecana bhAga-1 88. upadezarahasya zabadazaH vivecana bhAga-2 89. upadezarahasya zabdazaH vivecana bhAga-3 90. pAtaMjala yogasUtra zabdazaH vivecana bhAga-1 91. pAtaMjalayogasUtra zabdazaH vivecana bhAga-2 92. dharmabiMdu prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-1 93. dharmabiMdu prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-2 94. dharmabiMdu prakaraNa zabdazaH vivecana bhAga-3 5. yogabiMdu zabadazaH vivecana bhAga-1 6. yogabiMdu zabdazaH vivecana bhAga-2 97. yogabiMdu zabadazaH vivecana bhAga-3 98. dravyaguNaparyAyano rAsa zabdazaH vivecana bhAga-1 9. vAdadvAliMzikA-8 zabdazaH vivecana 100. dharmasaMgraha zabdazaH vivecana bhAga-1 101. dharmasaMgraha zabdazaH vivecana bhAga-2 102. dharmasaMgraha zabdazaH vivecana bhAga-3 103, sakalAhata-stotra ane ajitazAMti stavanA zabdazaH vivecana 104. pagAmasijajA zabdazaH vivecana 105. samyaktanA saDasaTha bola svAdhyAya zabdazaH vivecana 106. dharmavyavasthAtAsiMzikA-7 zabdazaH vivecana 107. devasisa rAIe pratikramaNa sUtra zabdazaH vivecana 108. saMmatitarka prakaraNa zlokasparzI TIkA prAyaH zabdazaH vivecana bhAga-1 109. saMmatitarka prakaraNa zlokasparzI TIkA prAyaH zabdazaH vivecana bhAga-2 110. vairAgyakAlatA prathama stabaka zabdazaH vivecana 11. gItArtha gaMgA aMtargata gaMgotrI graMthamALA dvArA prakAzita graMtho " an 1. dharmatIrtha bhAga-1 2. dharmatIrtha bhAga-2 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3nI dvitIya AvRtti saMkalana-saMpAdananI veLAe prAkakathana nyAyAcArya, nyAyavizArada, sArasvataputra mahopAdhyAyajI zrI yazovijayajI mahArAjAnI eka ajoDa anupama benamUna svopajJavRtti sahitanI aNamola kRtirUpa pratimAzataka graMtharatna, ApaNA saunA ati parama sadbhAgyane kAraNe ApaNane duSamakALamAM paNa sthApanAnilepe rahela paramAtmAnA svarUpane pIchANavA mATe prApta thayela che. pratimAzataka graMtharatna zabdazaH vivecana bhAga-1 ane bhAga-ranA prakAzana pachI bhAga-3nA prakAzana mATe aneka vidvAna varganI satata mAMgaNI AvatI ja rahI che ke bhAga-3nuM prakAzana kyAre thaze ? paraMtu anya saMskRta-prAkRta graMthonA saMpAdana-saMzodhana kAryanI vyastatAne kAraNe tema ja nAdurasta tabiyata rahetI hovAne kAraNe thoDo vilaMba thayo che. kharuM kahuM to, mArI nAdurasta tabiyatanA kAraNe rAjanagara mukAme pUjyonI AjJAthI sthiratA karavAnuM banyuM e arasAmAM yoga-adhyAtmagraMtha-marmajJa paMDitavaryazrI pravINabhAI khImajIbhAI motA pAse yogagraMtho ane adhyAtmagraMthonA vAcanano suavasara sAMpaDyo, tene mArA jIvananI sonerI kSaNo gaNuM chuM. emAM paNa jyAre mahAkImatI ratna karatAM paNa zreSTha ratnasvarUpa, mahAmUlA najarANA jevA pratimAzataka graMtharatnanA vAcanano avasara sAMpaDyo tyAre to bhUkhyAne sudhA saMtoSavA ghebaranuM bhojana maLe, tarasyAne tRSA chipAvavA jaLanuM pAna maLe ane je tRptino - AllAdano anubhava thAya, enAthI paNa vizeSa tRptino-AllAdano anubhava thayo che ane enuM vivecana lakhavAnI kSaNomAM ekAgratAnI anubhUti thaI che, to AMzika saMveganA mAdhuryano rasAsvAda cAkhavA maLyo che, tenA kAraNe asatAvedanIyakRta zarIranI pIDAmAM kAMIka haLavAzano anubhava thayo che. anyathA zarIraviSayaka ArtadhyAnathI navA aneka karmonI hAramALA sarjAtI raheta. paMDitavaryazrI pravINabhAI graMthavAcana karAvatA te vakhate rojerojanA pAThanI saMkalanA svasvAdhyAya mATe noTarUpe taiyAra karela tyArapachI aneka jJAnapipAsu, tattvajijJAsu varganI bhAvanA-icchA-mAMgaNIne anurUpa e vivecananI punaH suvAcya akSararUpe TIkA-TIkArtha-vivecana saha goThavaNI karI, presakopI taiyAra karI. temAMthI 1 thI ra9 zlokanI saMkalanA pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1 ane 30 thI 40 zlokanI saMkalanA pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-2 rUpe prakAzita thayela che. have prastuta pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3mAM 61 thI 19 zlokanI saMkalanA gItArtha gaMgA saMsthAnA upakrame prakAzita karavAmAM Ave che, jemAM sarva luMpAkamatanuM-pratimAlapakanuM nirAkaraNa pUrNa thayela che. haju 70 thI 104 zlokanI saMkalanA taiyAra karavAnI bAkI che, te paramAtmAnI aciMtya kRpAzaktithI aneka gurubhagavaMtonA AzIrvAda ane upabRhaNAthI tathA tattvajijJAsu varganI zubha bhAvanAthI jaladI paripUrNa thAya evI icchA rAkhuM chuM. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | prAkathana pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3nI prastAvanA lakhavAnA avasare graMthanA mahattvanA aMgabhUta kAvyaracanA aMge paNa thoDI vAta karI laIe. jinapratimAnA guNagAna karatA A graMthamAM prAyaH zArdUlavikrIDita chaMdamAM racelAM mULa kAvyo-104 che ane saMskRta bhASAmAM che. zreSTha kAvya mATe Avazyaka padalAlitya, alaMkAro, arthagaMbhIratA, prAsa vagere bhUSaNothI manorama banelAM A kAvyo paramAtmA-jinabiMbanI bhaktibahumAnayukta stutiorUpa che ane aneka alaMkAro vagerethI sugrAhya banelAM A kAvyomAM graMthakAra zrImad upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjAe jinezvaradevo pratyeno potAno bhaktibhAva vyakta karIne kAvyone jIvaMta banAvyAM che. jethI A kAvyo mAtra paThanIya ke zravaNIya na rahetAM smaraNIya, mananIya, dhyAtavya paNa banI gayAM che. jinapratimAnI AvazyakatA, pUjyatA ane zreSThatAdarzaka A kAvyo bhaktirasa ane adhyAtmarasathI bharapUra hovAthI kamanIya che, jeno eka namUno A rahyo - kiM brahmakamayI kimutsavamayI zreyomayI kiM kimu, jJAnAnandamayI kimunnatimayI kiM sarvazobhAmayI / itthaM kiM kimiti prakalpanaparaistvanmUrtirudvIkSitA; kiM zabdAtigameva darzayati saddhyAnaprasAdAnmahaH / / A pratimA zuM brahodmaya che ? zuM utsavamaya che ? zuM zreyomaya che? zuM jJAnAnaMdamaya che? zuM unnatimaya che? zuM sarva zobhAmaya che? A pramANe "zuM" "zuM" evI prakalpanAomAM tatpara evA kavio vaDe jovAyelI A pratimA sadhyAnanA prabhAvathI 'kri' zabdathI atIta ja evA para jJAna prakAzanuM darzana karAve che. A rIte zreSTha pratimAnI pUjyatAnI siddhi pratimAzataka graMtharatnamAM nyAyAcArya, nyAyavizArada mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjAe aneka AgamapAThonI sAkSI ApavApUrvaka tarkayuktio dvArA karela che. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3mAM nIce mujabanA mukhya muddAonI chaNAvaTa graMthakArazrI upAdhyAyajI mahArAjAe karela che ane temAM aneka AgamapAThonI sAkSIo Apela che. te A pramANe - dravyastavamAM je dUSaNa che, te vidhivaiguNyakRta che ane te paNa bhaktithI upahata thAya che, e prakAre jJApana kUpadRSTAMtanuM phaLa che. * vidhizuddha pUjAmAM kUpadaSTAMtanuM yojana nathI. * kUpadaSTAMtanuM yojana kaI rIte, kyAM saMgata thAya che, te aMge vistRta carcApUrvaka graMthakAra zrI upAdhyAyajI mahArAjAne phuraNa thatA padArthanuM spaSTIkaraNa karela che. (kUpadaSTAMtanA yojanA aMge vizeSa jijJAsue "kUpadaSTAMta vizadIkaraNa zabdazaH vivecana' gItArtha gaMgA saMsthAnA upakrame prakAzita thayela che, te vAMcavAthI khyAla Avaze.) * jinapUjA arthadaMDarUpa nathI' e siddha karavA mATe aneka tarkabANothI pratimAlopakonI mAnyatAne chinna bhinna karela che. * dravyastavanI siddhi mATe eka pachI eka aneka Agama-prakaraNa pAThono dhodha vahAvyo che. * saMpUrNa stavaparijJA graMtha AmAM utArIne dravyastava ane bhAvastavano sAMgopAMga bodha karAvela che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | prAkathana pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3mAM AvatA Agama-prakaraNa pATho H zloka-62mAM H * arthadaMDanA svarUpanuM uddharaNa-sUyagaDAMgano pATha * dravyastavane arthadaMDarUpe sthApavA pUrvapakSIe Apela yuktinuM nirAkaraNa-AcArAMgasUtrano pATha * AcArAMganA parivaMdanAdi sUtrano TIkA saha artha * daMDasamAdAnamAM pUjA asamAviSTa-AcArAMgano pATha zloka-63mAM : * jinapratimAnI vaMdanAdinI siddhi mATe upAsakadazAMgano pATha, AnaMda zrAvakanuM dRSTAMta * anyatIrthikone nahi vAMdavArUpa aupapAtikaupAMgano pATha, aMbaDa parivrAjakanuM dRSTAMta zloka-64mAM : *pratimAnI siddhi arthe praznavyAkaraNano pATha, suvarNagulikAnuM dRSTAMta * prazasta kAryomAM digdayanA svIkAramAM hetu - sthAnAMga sUtrano pATha * pratimA samakSa AlocanAnI zAstrArthatA saMbaMdhI AlocanA arhano krama - vyavahAraAlApakano pATha zloka-upamAM : * jinezvaranI pratimAnA arcanaviSayaka jJAtAdharmakathAno pATha, draupadInuM dRSTAMta zloka-67mAM : * siddhArtharAjAkRta jinArcaviSayaka kalpasUtrano pATha * siddhArtharAjA zramaNopAsaka aMge - AcArAMgano pATha *tIrthapUjanAdithI samyaktvanI zuddhi aMge - AcArAMga niryuktino pATha * sabhyabhAvita jinapratimA bhAvagrAma - kalpabhASyano pATha 3 = * sAkSAt caityArAdhana aMge - SaDAvazyaka aMtargata zrAvaka pratikramaNa sUtrano pATha * zAzvata jinapratimAonuM varNana - jIvAbhigama sUtrano pATha zloka-67 aMtargata stavaparijJAmAM - jinabhavana vidhi, bhUmizuddhi, kASThazuddhi, svAzaya zuddhi, jinabiMbanirmANavidhi, jinapUjAvidhi, AjJAvihita dravyastava bhAvastavanuM kAraNa, dravyastava ane bhAvastavano bheda, dravyastavathI bhAvastava pAmavAnI Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | prAkathana prakriyA, suvarNanA dRSTAMtapUrvaka susAdhunuM svarUpa, dravyastava ane bhAvastavanI saMlagnatA, yatine paNa dravyastavanuM anumodana, lokopacAra vinayarUpa dravyastava, vedavihita hiMsA sAthe jinapUjAnI tulanA-pUrvapakSa, anupapattika evA vedavacanamAtrathI hiMsAnI dharmarUpatA, asiddha-uttarapakSa, dravyastava guNAMtaramAM kAraNabhUta, vedavihita hiMsAmAM bhAvaApatti nivAraNano abhAva, yatanAyukta dravyastava ahiMsArUpa, vItarAga kRtakRtya hovAthI pUjya, vedavacanonI apauruSeyatA asiddha, Agamavacana ane sarvajJa vacce bIjAMkura bhAva ItyAdi padArthonuM nirUpaNa karela che. 4 zloka-68mAM H sarva luMpakamatano upasaMhAra karIne zloka-69mAM pratimAnI pUjanIyatAnuM svarUpa ane paramAtmabhaktonuM svarUpa batAvela che. viSayonuM digdarzana A to mAtra namUnArUpe darzAvela che. bAkI to A graMtharatnamAM kevA kevA apUrva, gaMbhI2 padArthonuM nirUpaNa karyuM che. te prastuta bhAga-3nA padArthonI saMkalanA ane vistRta anukramaNikA vAMcavAthI vAcakavargane svayaM ja khyAla Avaze. vistRta anukramaNikA banAvavAno uddeza e che ke graMthakArazrIe 104 zlokanA racelA A pratimAzataka graMtharatnamAM zAstrIya padArthono kevo mahAkhajAno ApaNane bheTasvarUpe Apela che, te samajI zakAya. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-1nA prAkathanamAM jaNAvyA mujaba graMthasaMpAdananI zailImAM viSayakrama mujaba TIkA-TIkArtha lIdhela che. TIkAnA arthamAM vacce vacce aneka utthAno karela che, jenAthI te te kathana ke te te hetu zA mATe Apela che, teno sugamatAthI bodha thaI zake che. TIkArthanI nIce vizeSArtha Apela che, te vizeSArtha kyAMka saMpUrNa TIkArthane anulakSIne Apela che, to kyAMka TIkAnA amuka kathanane anulakSIne Apela che. TIkAnA arthanI vizeSArthamAM koI koI sthAnamAM punarukti paNa thAya che, paraMtu saMskRta bhASAnA anabhijJane saLaMga te padArthano bodha thAya te hetu hovAthI te punarukti maMtavya gaNAze. na TIkAmAM jyAM jyAM azuddha pATha lAgyo ane saMgata thato na jaNAyo tyAM tyAM gItArthagaMgA saMsthAmAM upalabdha hastalikhitanI jherokSa pratanA AdhAre zuddha karela che ane keTalAka sthAnamAM pATha saMgata na lAge tyAM e pAThanI asaMgatine dU2 ka2vA mATe TIkAnI nIce noMdha ApI che ke ahIM Avo pATha ucita lAge che ke bhAse che ane TIkAmAM paNa te pATha kauMsamAM bAjumAM mUkela che. uddharaNanA pAThomAM paNa hastalikhita pratamAM ane mudrita pustakamAM azuddhio rahela che, te azuddhionuM parimArjana te te graMthonI pratomAMthI karela che. stavaparikSAmAM koIka sthAnamAM paMcavastuka graMthanA AdhAre zuddhi karela che, tenI te te sthAnamAM noMdha Apela che. A graMthanA prasaMzodhana aMge 5-6-7 prUpha kaDhAvIne paNa zuddhikaraNa karavAno prayatna karela che. chatAM kompyuTa2 vagerenA kAraNe tema ja anAbhogAdithI azuddhio rahI hoya tenuM parimArjana karI vAcakavarga vAMce evI bhalAmaNa che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ prAphakathana prastuta bhAga-3nuM prathama praphavAMcana pU. sA. zrI caMdrAnanAzrIjI ma. nA ziSyA sA. cArunaMditAzrIjI ma. nA ziSyA sA. hitarucitAzrIjIe karela che. tyAra pachI temano vihAra thayo tethI bAkInA saghaLA praphasaMzodhana kAryamAM tathA bhASAkIya sudhArA-vadhArA vagere mATe aneka prazno karIne vivecana suvAcya bane te mATe zratopAsaka suzrAvaka zAMtilAla zivalAla zAhano vizeSa sahakAra sAMpaDela che ane teoe paNa potAne AvA uttama graMtharatnanA svAdhyAyana-vAcananI amUlya taka sAMpaDI te badala dhanyatA anubhavela che. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3nI prathamavRttinI nakalo TUMka samayamAM khapI jatAM A dvitIyAvRtti prakAzita karavAmAM Avela che. zabdazaH vivecananA AdhAre aneka vAcakone graMthavAcanamAM suratamAM rahe che. chadmasthatAvaza AvA bRhatkAya graMthanA vivaraNamAM ke saMkalana-saMzodhanAdi kAryamAM aneka truTio rahevAnI saMbhAvanA che. sarvajJakathita padArthonuM kyAMya avamUlyana na thaI jAya te mATe pUrepUro prayatna karela che, chatAM jinAjJAviruddha ke graMthakArazrInA Azayaviruddha kyAMya paNa padArthanuM nirUpaNa thayela hoya to te badala "micchA mi dukkaDa' mAMguM chuM. prAMta aMtaranI eka ja mahecchA ke deva-gurunI asIma kRpAthI svAtmapariNatinI nirmaLatA mATe karAyelo A prayAsa sva-para upakAraka bane ane mane potAne AvA uttama graMtharatnanA svAdhyAyanI je taka maLI te svAdhyAyanI pariNati dvArA krame karIne bhAvapUrvakanI kriyAnI pariNati prApta karI. saMyamayogane apramattapaNe ArAdhI, niHsaMgabhAvanI anubhUti, prAtijajJAnanI prApti, kSapakazreNino prAraMbha, kevaLajJAnanI prApti, pUrNa vItarAgatAnA AsvAdanI anubhUti, yoganirodha dvArA sarva saMvarabhAvanI prApti ane paripUrNa sukhasvarUpa siddhAvasthAnI prApti nikaTanA bhAvomAM thAya, e ja zubhAzayathI karelo A nAnakaDo prayAsa saphaLatAne pAmo, e ja mArI manaHkAmanA. Aso suda-15, vi. saM. 2018, tA. 29-10-2012, somavAra epha-2, jeThAbhAI pArka, nArAyaNanagara roDa, pAlaDI, amadAvAda-38007 paramapUjya paramatAraka paramArAthyapAda AcAryadeveza zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA sAmrAjyavartI, pravacanapIyUSa gacchAdhipati AcArya bhagavaMta zrI puNyapAlasUrIzvarajI mahArAjanA AjJAvartI tathA pa. pU. saraLasvabhAvI pravartinI sAdhvI rohitAzrIjI ma. sA.nA ziSyaratnA sAdhvI caMdanabAlAzrI Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 pratimAzataka bhAga-3 | saMkSipta saMkalanA dvitIya AvRtti-pratimAzataka graMtharatna bhAga-3mAM AvatA padArthonI saMkSipta saMkalanA zloka-61 H pUrve zloka-60mAM kUpadRSTAMtanI saMgati pUjAmAM kaI rIte thAya che, te aMgenI vistArathI carcA karI, ane te viSayamAM vyavahAranayane AzrayIne zrImad pUjya upAdhyAya yazovijayajI mahArAjAne je samAdhAna ucita lAge che, te zloka-71mAM batAvela che ane zloka-61mAM kUpadRSTAMta aMgenI vizada carcA pUrI thAya che. zloka-62 : 'pUjAmAM puSpAdi jIvonI hiMsA thAya che, tethI bhagavAnanI pUjAmAM dharmArtha hiMsA che,' e prakAranI sthAnakavAsInI yuktinuM nirAkaraNa sUyagaDAMgasUtranA baLathI bloka-72mAM graMthakArazrIe karela che. zloka-63 : AnaMda zrAvakanI ane aMbaDa parivrAjakanI caityapUjAne kahenArA AgamapAThanA baLathI bhagavAnanI mUrti pUjanIya che, te vAta zloka-63mAM graMthakArazrIe batAvela che. zloka-4 H suvarNagulikAnA saMbaMdhanA nirNayathI ane pUrva-uttara e be dizAmAM sarva uttama kriyAo karavAnA kathanathI tathA samyambhAvita caityanI sAkSIthI AlocanAne kahenArA vacanathI bhagavAnanI mUrti pUjanIya che, tenI vizada carcA zloka-64mAM graMthakArazrIe karela che. te kathanamAM gItArthanI aprAptimAM AlocanA karavA mATe utsarga ane apavAdathI zuM maryAdA che, teno paNa vyavahAraAlApakanA kathanathI bodha thAya che tathA AcArya, upAdhyAya, pravartaka, sthavira ane gItArtho kevA hovA joIe, tenuM varNana zloka-74mAM batAvela che. zloka-65 H draupadInI bhagavAnanI pUjAne kahenArA vacanathI paNa bhagavAnanI mUrti pUjanIya che ane draupadI zrAvikA che, tenI vistRta carcA zloka-65mAM graMthakArazrIe karela che. IhalokArthe paNa karAtA kevA sthAnamAM tapa-pUjAdi anuSThAno doSarUpa nathI, tenI yukti draupadInA prasaMgane sAme rAkhIne zloka-65mAM batAvela che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibhAzaka bhAga-3 saMkSipta saMkalanA zloka-ka: driaupadIe IhalokArpe bhagavAnanI pUjA karI che, mATe draupadInI pUjAne kahenArA vacananA baLathI bhagavAnanI mUrti pUjya siddha na thAya, tevI luMpAkanI mAnyatAnuM nirAkaraNa karavA mATe draupadInI pUjA IhalokAryuM nathI, tenI yuktipUrvaka saMgati zloka-kalamAM graMthakArazrIe karela che. zloka-17 : siddhArtharAjAnI bhagavAnanI pUjAne kahenArA zAstravacanothI bhagavAnanI mUrti pUjanIya che, te vAta zloka-67mAM graMthakArazrIe batAvela che. vaLI, samyaglAvita jinapratimA bhAvagrAma che ane tenuM tAtparya paNa zloka-ka7mAM batAvela che. vaLI, bhagavAnanI pratimA pUjanIya che, tene spaSTa karavA mATe 203 gAthA pramANa stavaparijJA nAmano adhikAra paMcavastu graMthamAMthI grahaNa karIne A pratimAzataka graMtharatnamAM zloka-ka7mAM batAvela che ane tenA ghaNA gaMbhIra padArtho pUjya mahopAdhyAya yazovijayajI mahArAjAe "stavapariNA'mAM spaSTa karela che. teno saMkSepathI bhAva A pramANe che - dravyastava zuM che ane bhAvastava zuM che te batAvavA mATe, prathama dravyastava ane bhAvastavanuM lakSaNa karyA pachI dravyastavanuM vistArathI varNana karela che, tethI zrAvaka-zrAvikAone dravyastava kaI rIte karavuM joIe, teno bodha thAya che. vaLI, A dravyastava bhAvasaMyamanI prAptirUpa bhAvastavanuM kaI rIte kAraNa thAya, te vAta paNa aneka yuktiothI stavaparikSAmAM karela che. vaLI, dravyastavanA phaLarUpa je bhAvastava che te susaMyamarUpa che, ane susaMyamavALo sAdhu kevI pariNativALo hoya che, tenuM vistArathI varNana stavaparijJAmAM karela che. tenAthI bhAvasAdhumAM rahelA aDhAra hajAra zIlAMgo kevA svarUpavALA che, teno bodha thAya che; tathA bhAvasAdhumAM suvarNa jevA sarva guNo kaI rIte che, tenuM vistArathI varNana karela che, jethI prastuta stavaparijJAnA baLathI dezaviratidhara zrAvaka kaI rIte dravyastava karIne aDhAra hajAra zIlAMgathI yukta evuM bhAvasaMyama prApta kare che ane prApta kareluM bhAvasaMyama kevA lokottama svarUpavALuM che, teno bodha thAya che. vaLI, dravyastavamAM puSpAdi jIvonI ke anya pRthvIkAya Adi jIvonI hiMsA hovA chatAM jo tene dharmarUpe svIkArI zakAya to vedamAM batAvela yajJane paNa dharmarUpe svIkAravAnI Apatti Ave che, e prakArano pUrvapakSa aneka yuktiothI batAvIne yajJamAM karAtI hiMsA vedavacanAnusAra che, chatAM te dharmarUpa nathI, ane bhagavAnanI pUjAmAM thatI hiMsA paramArthathI hiMsA nathI, paraMtu saMyamaprAptino upAya che, te vAta aneka yuktiothI stavaparijJAmAM batAvela che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3nuM saMkSipta saMkalanA vaLI, vedavacana pramANa nathI ane sarvajJanuM vacana ja pramANabhUta che, te vAta svamatanA rAgathI nahi paNa yuktiothI kaI rIte saMgata che, tenuM vistArathI nirUpaNa stavaparikSAmAM karela che. stavapariNAnA aMte dAna, zIla, tapa ane bhAva - A cAra prakArano dharma dravyastavamAM ane bhAvastavamAM kaI rIte vaNAyelo che, te batAvavA arthe dAnadharmane dravyastavarUpe ane zIlAdi traNa dharmane bhAvastavarUpe svIkAravAnI yuktio graMthakArazrIe batAvela che. zloka-18-19 : sthAnakavAsI matanA nirAsano zloka-68-69mAM upasaMhAra karela che. A vivaraNa karavAmAM chabasthatAne kAraNe anAbhogAdithI graMthakArazrInA Azayaviruddha kAMI paNa lakhAyuM hoya te badala " micchA mi dukkaDaM." - pravINacaMdra khImajI motA Aso suda-15, vi. saM. 2068, tA. 29-10-2012, somavAra, 302, vimalavihAra, sarasvatI sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda-7. phona : 079-327014 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | anukramaNikA. pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3nI vistRta anukramaNikA pAnA naM. bloka na. piya 61. vidhivikala dravyastavamAM kUpadaSTAMtanuM vyavahAranayanA AzrayathI yojanA ane vidhipUrvakanI jinapUjAmAM kUpadaSTAMtanI nirviSayatA. naigamanayane AzrayIne vidhizuddha dravyastavamAM kUpadRSTAMtanA yojanamAM asvarasanI pU. upAdhyAya zrI yazovijayajI ma. nI yukti, jinapUjAgata snAnAdiviSayaka syAdvAda, dravyastavamAM vidhivekalyanuM kAraNa. dravyastavanA viSayamAM vidhizuddha dravyastava kUpadaSTAMtano aviSaya ane avidhi prayukta dravyastava kUpadaSTAMtano viSaya, e pramANe viveka karanAramAM ja zuddhaprarUpakatA, bhaktimAtraprayukta vidhivikala pUjAmAM prAcIna AcAryo ane navIna AcAryo vaDe kUpadaSTAMtanuM yojana. pUrva puruSonA vacanomAM apekSA joDyA vinA AptavacanorUpe ja svIkAravAmAtrathI zrutabhaktinA abhAvanuM uddharaNa. kUpadaSTAMtaviSayaka prAcIna mata ane navIna matonuM apekSAe kathana hovAthI paraspara avirodhitA. ka2. pratimAarcanamAM dharmArthaka hiMsAnA abhAvanI zAstrayuktithI siddhi. arthadaMDanA svarUpanuM uddharaNa. pUjAmAM dharmArthaka hiMsAne siddha karanAra pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa. AcArAMganA pAThathI dravyastavane arthadaMDarUpe sthApavA pUrvapakSIe Apela yuktinuM AcArAMganA pAThanA paryAyocanathI nirAkaraNa, dravyastavane arthadaMDarUpe siddha karavA mATe pUrvapakSIe Apela AcArAMganA pAThanI vyAkhyA, rAjAnA ane muninA sukhanI tulanA, saMsArI jIvonI AraMbha-samAraMbharUpa arthadaMDanI pravRttionuM svarUpa, parivaMdana zabdano vizeSa artha, muktinI prApti mATe anya darzanavALAnI hiMsAnI pravRttinuM svarUpa. AcArAMganA pAThathI jinapUjAne arthadaMDarUpe svIkAravAnI pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa, atithi ane abhyAgatanA svarUpanuM uddharaNa, "daMDa samAdAna' ane pApa" zabdano vyutpatti artha. jinapratimAnI pUjanIyatAnuM Agamika dRSTAMto dvArA samarthana, AnaMdazrAvaka ane aMbadaparivrAjaka dvArA karAyela anyatIrthika pratimA varjana ane jinapratimAnI bhakti . 1-15 16-17 17-18 18-20 20-27 28-32 63. 32-35 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zloka naM. 4. pratimAzataka bhAga-3 | anukramaNikA pAnA naM. viSaya dezaviratinA svIkAra pachI samyaktvanI daDhatA mATe AnaMdazrAvake karela abhigrahanA svarUpanuM uddha2Na saTIka. niraticAra samyaktvanA paripAlana mATenAM kartavyo. vaMdana ane namaskAra vacceno taphAvata. - anyatIrthikane, anyatIrthikanI pratimAne ke anyatIrthika gRhIta jinapratimAne vaMdana AdithI thatA doSo. taptaayogolakakalpa zrAvako ane taptatara ayogolaka tulya anyatIrthiko. anyatIrthikone dharmabuddhithI annAdi pradAnano niSedha ane karuNAbuddhithI pradAnanI anumati. samyaktvanA cha AgAro ke apavAdo. caitya zabdano zAna ke sAdhu artha karI pratimApUjyatAnI asiddhi karanAra kuMpAkamatanuM nirAkaraNa, anyadarzanamAM gayela jaina sAdhunA zrutajJAnanuM anya AgamarUpe pariNamana-uddharaNapUrvaka. sAtamA aMganA AlApakamAM 'anna'sthivA' Adi traNeya padone ekArthavAcI nahi grahaNa karavAnI ane 'samAM vA' Adi padone ekArthavAcI grahaNa karavAnI maryAdAnuM svarUpa. anyatIrthikone nahIM vAMdavArUpa aMbaDaparivrAjake karela pratijJAnA svarUpanuM uddharaNa saTIka. siddhAMtamAM spaSTa caityapUjAne nahi jonAra luMpAkanI yuktinuM samyaktvaparAkrama adhyayananA avalaMbanathI nirAkaraNa. pratimAnI pUjyatAnI siddhinA sAkSIpATho, sabhyabhAvita caityo samakSa paNa AlocanAkaraNanI vidhithI pratimAmAM pUjyapaNAnI siddhi, samyagbhAvita caityonuM svarUpa. jinapratimAnA pUjyatvanI siddhiviSayaka suvarNagulikAnuM dRSTAMta. pUrva-uttara dizAmAM sAdhune karavA yogya prazasta kAryonA svarUpanuM saTIka uddharaNa. nigraMtha zabdanI vyutpatti. dIkSA mATenI prazasta dizAnA nAmonuM uddharaNa. saMyatane yogya grahaNazikSA-AsevanazikSAnuM svarUpa. 35-39 39-41 41-44 44-45 45-47 47-49 49-51 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | anukramaNikA zloka naM. uddeza-samudreza-anuzAnuM svarUpa. - aticAronI AlocanAno krama. viSaya - 'niMdA' ane 'gaha'nuM svarUpa uddharaNapUrvaka. - 'vyativartana'no saMdarbhathI vizeSa artha. * prAyazcitta zabdanA vyutpatti arthanuM uddha2Na. 'noSita' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. pUrva-uttara dizA abhimukha ja zubha kArya karavAnuM prayojana, be dizA abhimukha zubha kAryonA karaNathI jinapUjAmAM kartavyatAnI siddhi, sarva prazasta kAryonA pUrva aMgarUpe arihaMtono vinaya. sabhyabhAvita caitya sanmukha AlocanAnI vidhithI pratimAnI pUjyatAnI siddhinuM uddharaNa saTIka. - AlocanA ane pratikramaNano vizeSa artha. tAttvika niMdA-gahanI prAptino upAya. - Atmavizuddhino upAya. * prAyazcitta mATe Avazyaka kriyAnuM svarUpa. - utsargathI svagacchanA AcAryAdi pAse AlocanAnA agrahaNamAM caturguru prAyazcittanI prApti. - 'potAnA AcArya jyAM hoya tyAM AlocanA kare' te vacanano ekAkI vihAranA niSedhanA sUtra sAthe virodhanI zaMkAnuM nirAkaraNa, apavAdika ekAkI vihAranI anumati. - niSkAraNa ekAkI vihAra karanAranA cAritrano nAza ane zubhagatinI aprApti. zaktinA nigUhanamAM zubhabhAvanI apramANatA uddharaNapUrvaka. AcAryAdi pAMcathI rahita gacchamAM sAdhune rahevAnA niSedhanuM uddharaNa. AcAryanA svarUpanuM saTIka uddharaNa. * AcArya dvArA sUtravAcanA choDIne arthavAcanA ApavAnA prayojananuM saTIka uddharaNa. * upAdhyAyanA svarUpanuM uddharaNa. - pAnA naM. 11 51-55 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ anukramaNikA bloka . viSaya pAnA naM. - upAdhyAya dvArA karAtA sUtravAcanAnA dAnathI thatA guNo-uddharaNapUrvaka. - sUtravAcanAdAnathI upAdhyAyane mohajayanI prAptimAM yukti. - pravartakanA svarUpanuM saTIka uddharaNa. - "upagraha' zabdanA saMdarbhathI vizeSa artha. - sthaviranA svarUpanuM saTIka uddharaNa. - gaNAvacchedaka gItArthanA svarUpanuM saTIka uddharaNa. - "uddhAvana' ane 'pradhAna' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. - AlocanA mATe AlocanA yogya gurunA kramaviSayaka zAstrIya maryAdA. - AlocanA yogya gurunA kramanA ullaMghanamAM caturlaghu prAyazcittanI prApti. - "bahuzruta' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. - 'utkrAmaka zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. - saMvignagItArthanI anupasthitimAM anya pAse prAyazcittakaraNa vidhinuM saTIka uddharaNa. - AlocanA mATe karAtA abhyasthAnanuM svarUpa. - pArthastha ane paccAskRta pAse AlocanA karavA mATe ItvarakAlika liMgapradAnanI vidhi. sakhyabhAvita devatA samakSa AlocanAkaraNanI vidhidevatAmAM AlocanA ApavA yogya yogyatAprAptinuM kAraNa. - jinapratimA ane siddho samakSa AlocanA ane prAyazcittakaraNanI gItArtha mATe vidhi. - prAyazcitta dAnavidhinA jANakArane anya AlocanAdAtAnA abhAvamAM svayaM prAyazcittanA grahaNamAM paNa zuddhinI prApti. - AlocanA ahaMnA pAThamAM 'sa vigaDuM' padanA vizeSyarUpe devatA ane caityanA grahaNanI ucitatAmAM yukti, samyagabhAvita cetyo samakSa prAyazcitta karavAnuM prayojana. - AlocanA ahamAM pAThamAM 'sanaM pavijhADuM padathI avirata samyagdaSTine ja grahaNa karavA pUrvaka pratimAgrahaNano niSedha karanAra luMpAkanI yuktinuM nirAkaraNa, AlocanA mATe gItArthanA abhAvamAM pratimAnA AzraNathI zuddhi. paMpa-71 71-72 72-75 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ anukramaNikA zloka nI viSaya pAnA naM. 75-78 65. pratimApUjyatvanI siddhimAM dropadInuM daSTAMta, "vispharjita' zabdano saMdarbhathI |vizeSa artha, dropadImAM paMcamaguNasthAnakanA abhAvanI pUrvapakSInI zaMkAnuM nirAkaraNa, vyavahAranayathI pAMcamA guNasthAnakanI niyAmaka AcaraNAo. - dropadIe karela pratimAarcananA varNananuM saTIka uddharaNa. - vRddhavAda anusAra vaMdana, namaskArano artha. - draupadIna AlApakanA baLathI zrAvakane praNipAta daMDakarUpa caityavaMdana svIkAranAra pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa, caritranA anuvAda vacanothI vidhi-niSedhanI asiddhi. - aviratidharane praNipAtadaMDakarUpa caityavaMdana svIkAravAnI jIvAbhigamanI vRttinI yukti, viratidharane saMpUrNa caityavaMdananI vidhino saMbhava. jIvAbhigamanI vRtti anusAra vaMdana-namaskArano vizeSa artha. - zrAvakane pUrNa caityavaMdananI sthApaka yukti uddharaNa sahita. lokottara bhAvAvazyakanuM svarUpa. - zrAvakanuM svarUpa. - bhAvastavathI ja viratidhara jinapUjAno nirvAhaka, apunabaMdhakAdine saMpUrNa caityavaMdana-vidhiviSayaka sthAnAdi pAMca yogonI prApti, dropadInA zrAvikApaNAnI siddhimAM yukti. - dropadInA zrAvikApaNAnI siddhinuM saTIka uddharaNa. - nAradanuM svarUpa. mAdhyastha' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha. - pratihata ane pratyAkhyAta pApakarmonA bheda. - draupadImAM zrAvikApaNAnI siddhinuM uddharaNa. - draupadInA tapamAM Ihalaukika AzaMsA hovAthI niyANAmAM aMtarbhAvanI pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa. - pUrvabhavanuM nidAna hovA chatAM dropadIne dezaviratinI prAptimAM yukti. 66. driopadIthI karAyela pUjAmAM aihika phaLanI AzaMsAnA abhAvanI yukti. 'proDhi' zabdano saMdarbhathI vizeSa artha, 78-82 82-83 84-89 86-87 87-89 89-91 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | anukramaNikA pAnA naM. 91-96 . 97-98 98-99 100-101 zloka nI viSaya driopadInI jinapUjAmAM Ihalokika phaLanI AzaMsAno abhAva ane bhagavaguNanuM praNidhAna, bhagavadgaNanA praNidhAnathI jinapUjAmAM mahApUjArUpatA ane praNidhAna vinA mAtra pUjArUpatA. 67. siddhArtharAjAkRta bhAganuM svarUpa, siddhArtharAjAmAM jinapUjArUpa yAganA saMbhavanI yukti, zrAvakamAM jinapUjAthI anya yAganA asaMbhavanI yukti, lokaprasiddha yAgamAM kuzAstrIyatA. siddhArtharAjAe karela dravyastavanuM saTIka uddharaNa. siddhArtharAjAmAM zramaNopAsakatAnuM sAdhaka uddharaNa, siddhArtharAjAnA aMtima anazananuM svarUpa. sthAvara-jaMgamatIrthanA namaskAra AdithI samyakatvanI zuddhinuM saTIka uddharaNa. - jaMgamatIrthanuM svarUpa - darzanabhAvanAnuM svarUpa - sthAvaratIrthanuM svarUpa arihaMta-siddha-caitya AdinI bhaktithI parittasaMsArIpaNAnuM uddharaNa. arihaMta, jinapratimA ane sAdhune AzrayI samyagdaSTinA bhAvanamaskAranA ATha bhAMgA uddharaNapUrvaka. bhAvagrAmanA bhedonuM uddharaNa. pratimAnA darzana vinA paNa samyagdarzananI prApti hovAthI vyabhicAranI AzaMkAnuM nirAkaraNa, jIvomAM citraprakAranuM bhavyatva hovAne kAraNe pratimA Adi bhinna bhinna AlaMbanothI samyakatvanI prApti, vyavahAranayane AzrayI samyagdaSTi parigRhIta pratimAmAM bhAvagrAmatanA upacAranuM saTIka uddharaNa. - bhAvagrAmanuM svarUpa. cetyanI ArAdhyatAnuM uddharaNa. - vaMditAsUtramAM "jAvaMti ceIAI' gAthA bolavAnuM prayojana, Urdhvaloka, adholoka tathA tirjIlokanA devavimAna tathA jinacaityonI saMkhyA. - jinapratimAmAM apekSAe drajinatva ane apekSAe sthApanAjinatva. - vaMditAsUtrane zrAvakakRta ane 'tarasa ghammara' Adi gAthAne arvAcIna dvArA prakSipta mAnanAranI yuktinuM nirAkaraNa. pratimApUjyatAnA prAmANyanuM uddharaNa. zrAvakane dhanavyayanAM sthAno. 10ra-103 103-104 104-106 107-109 110 110-111 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | anukramaNikA zloka naM. viSaya zrAvakanAM kartavyo. - pratimAnI svataH pramANabhUtatA. - jinapratimAnI pUjyatAkhyApaka uddharaNa. - devalokanI eka devasabhAnI pratimAnI saMkhyA tathA pratimAnI UMcAInuM pramANa. - devalokanI zAzvata pratimAnAM aMga-upAMga AdinI viziSTa racanAnuM varNana. devalokanI zAzvata pratimAnI bAjumAM rahela cAmaradharAdi pratimAonuM varNana. - zAzvata pratimAonI AgaLa rahela 108 ghaMTA-kalaza Adi pUjA yogya upakaraNonuM varNana. - pratimAonI svataH jagapUjyatAnI yukti, kliSTa karmodayathI ja pratimAno asvIkAra, zAzvata pratimAonA jevI ja aSTApada uparanI pratimAonI racanA. jinapratimAmAM 'deva' zabdathI vAcyatAmAM yukti, zAzvata pratimAmAM svataH devatvanI sthApaka yukti. stavaparijJA) jha dravyastava - bhAvastavanuM varNana : gAthA-1-202 stavaparizAnuM mAhAtmya. gAthA-1 : stavaparikSAnuM svarUpa gAthA-2 : dravyastava ane bhAvastavanuM svarUpa. dravyastava-jinabhavananirmANanI vidhinuM vivaraNa :- gAthA-3-19 gAthA-3 : zubha AzayanI vRddhine anukULa jinabhavana nirmANanI vidhi. jinabhavananirmANamAM bhUmizuddhinuM vivaraNa dharmamAM udyata vaDe paranI aprItinA parihAranI ucitatAnuM vivaraNa :- gAthA-4-7 gAthA-4 : jinabhavananirmANamAM dravya-bhAvathI bhUminI zuddhinuM svarUpa. gAthA-5 : paranI aprItinA parihArathI saMyamanuM sAphalya. gAthA-6 : bodhidurlabhatAnA nivAraNa mATe sAdhune varSAkALamAM paNa vihAranI anumati. pAnA naM. 15 112 112-113 113-117 117-118 114-121 122 123-125 125-127 127 128-129 129-132 130-132 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 pratimAzataka bhAga-3 / anukramaNikA zloka nI viSaya pAnA naM. 131-132 132-134 135 135-137 133-137 gAthA-7H paralokaarthIe zakya-azakya paranI aprItinA parihAra mATenuM ucita kartavya. jina bhavananirmANamAM Avazyaka dalazuddhinuM vivaraNa :- gAthA-8-11 gAthA-8 : jinabhavana mATenA kASThAdi zuddhinuM svarUpa. gAthA-9 : jinabhavananirmANa mATenA kASThAdinI zuddhine jANavAno upAya. gAthA-10 : zukana-apazukananuM svarUpa. gAthA-11 : jinabhavananirmANamAM Avazyaka kASThAdinA saMkramaNakALe zukanaapazukana dvArA kASThAdinAM heya-upAdeyatAno nirNaya. jina bhavananirmANa mATe kAma karanArAdi sAthenA ucita vyavahAranuM vivaraNa :- gAthA-12-15 gAthA-12 : jinabhavananirmANa mATe tyAdine adhika pradAnanuM phaLa. gAthA-13 : jinabhavananirmANa mATe kAma karanArAdine adhika pradAnanuM daSTa phaLa. gAthA-14/1pa H jinabhavananirmANa mATe bhUtyAdine adhika pradAnanuM adaSTa phaLa. tIrthaprabhAvanAnuM svarUpa. gAthA-16H zubhAzaya vRddhino upAya. paramAtmAnuM svarUpa. gAthA-17-18-19 jinabhavananirmANaviSayaka zubhAzayanI vRddhinuM svarUpa. - bhAvasAdhunuM svarUpa. - jinabiMbanuM bhAvAtmaka svarUpa. gAthA-20 : jinabhavananirmANa anaMtara karaNIya kRtyanuM svarUpa. - jinabhavananirmANaviSayaka yatanAnuM svarUpa. gAthA-ra1H jinabiMbanirmANanI vidhinuM svarUpa. - zubhabhAvanuM svarUpa. gAthA-22 : jinabiMbanirmANamAM avyasanI zilpInA abhAvamAM apavAda. | gAthA-23-24-25 : jinabiMbapratiSThA vidhinuM svarUpa. 13-141 138-141 138-141 141-145 142-145 142 143 14pa-140 146 141-147 147 147-149 149-151 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | anukramaNikA zloka naM. viSaya jinabiMbapratiSThA vidhigata digAdigata vizeSapUjA karatAM saMghapUjAnI adhikatA. gAthA-26 : saMghanI mahAnatAnuM svarUpa. saMgha zabdanA ekArthavAcI nAmo. saMghanI tIrthaMkara dvArA paNa pUjanIyatA. saMghanA guNasamudAyanuM svarUpa. gAthA-27 : tIrthane namaskAra karavAnuM kRtakRtya tIrthaMkaronuM prayojana. tIrthaMkaronI tIrthaMkaranAmakarmanA udayathI ucita pravRtti. gAthA-28 : saMghanI pUjanIyatAnuM kAraNa. gAthA-29 : yAvat saMghanI pUjAnA abhAvamAM paNa saMghapUjAnI mahAviSayatAnuM dRSTAMta dvArA bhAvana. gAthA-30-31-32-33 : jinabiMba pratiSThA pachI zrAvakane karaNIya jinapratimAnI pUjAnuM svarUpa, jinapUjA karavA viSayaka vidhi. gAthA-34 : vidhipUrvaka karAyela jinapUjAnuM phaLa, jinapUjAmAM cAritranI hetutA. tAttvika-atAttvika dravyastavanA svarUpanA nirNayanI carcA H- gAthA-35-39 | gAthA-35 : tAttvika-atAttvika dravyastavanuM svarUpa. - vidhipUrvaka dravyastavanA karaNamAM bhAvastavano rAga hovAthI dravyastavamAM pradhAnapaNuM. bhAvastavanA rAga vinA karAtA dravyastavamAM utsUtrapaNuM. gAthA-36 : bhAvastavanA rAga vinAnA dravyastavamAM gRhakArya sadezatA. gAthA-37 : pradhAnadravyastavanuM lakSaNa. gAthA-38 : apradhAnadravyastavanuM lakSaNa. gAthA-39 : apradhAnadravyastavathI maLatA phaLanI asAratAnuM bhAvana. gAthA-40 : dravyastava ane bhAvastavanA abhedanI zaMkAnuM nirAkaraNa. gAthA-41 : dravyastavamAM bhAvastavanI apekSAe hInatAsthApaka yukti. gAthA-42 : bhAvastava ane pradhAnadravyastavamAM vartatA adhyavasAyano bheda. gAthA-43 : duSitano sarva ja yoga tattvathI viSasiMcita yogatulya. pAnA naM. 17 150-151 151-153 152 152 152 153-154 154-155 155-157 157-161 161-173 173-174 174-175 16-179 179-177 177-179 179-180 180-182 182-183 183-184 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 pratimAzataka bhAga-3/ anukramaNikA pAnA naM. 184-183 187-188 188-189 189-195 195-196 197-198 zloka na. viSayA gAthA-44 : yatiyoganuM svarUpa, zubhayogarUpe samAna hovA chatAM yatiyogane zuddha ane dravyastavane azuddha kahevAmAM yukti. gAthA-4pa dravyastava karatAM bhAvastavanI zreSThatAnuM daSTAMta dvArA bhAvana. gAthA-46 H dravyastava ane bhAva stavano bheda. gAthA-47-48-49-50 : dravyastava ane bhAvastavanuM phaLa. bhAvastavanuM svarUpa : gAthA-pa1-96 gAthA-pa1 : bhAvastivanI prAptino upAya, stotavyanA viSayamAM ucita pravRttinuM svarUpa, zuddha saMyamarUpa bhAvastava. gAthA-para: AjJAkaraNanA adhikArI, bhAvasAdhu vinA anyamAM AjJAkaraNanA abhAvanI yukti. aDhAra hajAra zIlAMgonuM svarUpa ane aDhAra hajAra zIlAMgonuM jIvapradezonI jema paraspara anuviddhapaNuM hovAthI ekarUpatAnuM vivaraNa : gAthA-pa3-75 gAthA-pa3 : nirapekSa AjJAkaraNanuM svarUpa, aDhAra hajAra zIlAMganA pAlanarUpa nirapekSa AjJAkaraNa. gAthA-pa4-55-56 : aDhAra hajAra zIlAMganI niSpatti. gAthA-57-58-59-60 : aDhAra hajAra zIlAMganuM bhAvana. gAthA-11-1ra-13H sarva zIlAMganI hAjarImAM parizuddha eka zIlAMganI hAjarInuM daSTAMtathI bhAvana. gAthA-64H nadIuttaraNamAM zIlAMganI khaMDitatAnI zaMkAnuM nirAkaraNa, aMtaraMga viratine AzrayIne zIlAMgatA. gAthA-upaH saMyamInI abuddhipUrvakanI bAhya pravRttimAM zIlAMganA bhaMganA abhAvanuM bhAvana, nizcayanayathI pravRtti-apravRttinuM svarUpa, saMyamIno yoga nadIuttaraNamAM hiMsAno hetu na hovA chatAM vadhyanA vadhakRta alpakarmabaMdha mAnanAra matanuM nirAkaraNa. gAthA-66-67 buddhipUrvakanI paNa saMyamanI apavAdika pravRttimAM zIlAMganA bhaMganA abhAvamAM yukti, muninI nadIuttaraNanI kriyAnI hitakAritAmAM yukti. gAthA-68 : apavAdika nadIuttaraNa Adi kriyAomAM saMyamanI abAdhAmAM yukti, saMyamanA nirabhimpaMgabhAvanuM svarUpa. 199-207 199-207 201-207 199-209 209-210 210-214 214-216 217-218 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | anukramaNikA 19 zloka naM. viSaya pAnA naM. 218-221 221-223 2223-224 224-226 229-227 227-228 gAthA-9 svamativikalpathI zuddha paNa pravRttithI viratino bAdha, uddharaNa sahita, prajJApanIya jIvanI viparIta pravRttimAM paNa niranubaMdhatAnI yukti. gAthA-70 : mithyAbhinivezathI aprajJApanInI AjJAbAhyapravRttimAM sAnubaMdhatA. gAthA-71 : gItArtha ane gItArthanizrita vihAranI ja anujJA. gAthA-02 : gItArtha ane gItArthanizritamAM ajJAna-pramAdanA abhAvathI cAritranI zuddhi, ajJAna ane pramAdathI AjJAnuM ullaMghana. gAthA-73: gItArthane anucita pravRttinA vAraNathI ane agItArthane gItArthanA vacananA svIkArathI ja cAritranI zuddhi. aDhAra hajAra zIlAMgane pALanAra muninuM svarUpa :- gAthA-74-81 gAthA-74: saMpUrNa viratibhAvanuM svarUpa. gAthA-75 : paripUrNa aDhAra hajAra zIlAMgathI cAritranI prAptimAM yukti, utsargathI pUrNa aDhAra hajAra zIlAMgadhArImAM ja saMyama, apavAdathI saMyamImAM aDhAra hajAra zIlAMganI nyUnatAnI paNa prApti. gAthA-76-77-78-79-80: saMyamanA adhikArInuM svarUpa. pUrvAcArya vaDe batAvAyela bhAvasAdhunA svarUpanuM vivaraNa :- gAthA-81-95 gAthA-81H bhAvasAdhunuM svarUpa. gAthA-82: zAstrabAhAmAM sAdhutAnA abhAvanuM anumAna. gAthA-83 suvarNanA ATha guNo. gAthA-84-85-86H bhAvasAdhumAM suvarNanA guNonuM yojana. gAthA-87-88: suvarNanI kaSAdi cAra parIkSAnA daSTAMtathI bhAvasAdhunI parIkSAnuM bhAvana. gAthA-89-90: atAtvika suvarNamAM viSaghAtityAdi guNonA abhAvanA daSTAMtathI vezadhArI sAdhumAM guNanA abhAvanuM bhAvana, yuktisuvarNanuM svarUpa. gAthA-91: bhAvasAdhunuM svarUpa. gAthA-92: bhikSAdi sAdhuAcAra pALanAra guNarahita sAdhumAM sAdhutAnA | abhAvanuM dRSTAMta dvArA bhAvana. 228-231 232-236 236-237 238 239-240 240-243 243-245 245-247 247-248 248 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zloka naM. viSaya pratimAzataka bhAga-3 / anukramaNikA pAnA naM. gAthA-93 : asAdhunuM svarUpa. gAthA-94 : vyatirekathI sAdhunI kAdi parIkSAnuM bhAvana ane prayojana. gAthA-95 : zAstrokta pratidina kriyAdi sAdhuguNothI bhAvasAdhutAnI sthApaka yukti, bhAvazUnya atyaMta parizuddha pratidina kriyAothI mokSasiddhino abhAva. gAthA-96 : dravyastavakAlIna bhAvathI arjita puNyAnubaMdhI puNyathI bhAvastavanI prApti. gAthA-97 : bhAvacAritranI prAptimAM kAraNIbhUta dravyastavagata adhyavasAyanuM svarUpa, dravyastavagata zubhabhAvathI bhAvacAritranI zuddha ArAdhanAnI prApti. | gAthA-98 : nizcayanayathI bhAvacAritranI zuddha ArAdhanAnuM svarUpa. gAthA-99 : nizcayanayane abhimata cAritranI ArAdhanAthI sAta-ATha bhavamAM mokSanI prApti. gAthA-100 : dravyastava ane bhAvastavanI paraspara anuviddhatA, nizcayanayathI dravyastava ane bhAvastavanI ekaviSayatA. gAthA-101 : yatine anumodanArUpe dravyastavanI prApti. gAthA-102 : yatine anumodanArUpe dravyastavanI sthApaka yukti. gAthA-103 : pUjA-satkAranuM svarUpa. | gAthA-104 : tIrthaMkara vaDe paNa dravyastavanI mauna vaDe saMmati. gAthA-105 : mokSane anukULa pravRttimAM ja tIrthaMkaranI anumati. gAthA-106-107 : satkAryanayathI dravyamAM bhAvanI sattA, bhagavAna vaDe dravyastavamAM rahela dravyanI ananumodanA ane bhAvanI anumodanA svIkAranAra pUrvapakSInI mAnyatAnuM nirAkaraNa, bhagavadbhaktimAM vartatA bhAvalezanuM svarUpa, dravyastavanI anumodanAnI siddhinuM uddharaNa, dravyastava pachI saMyamaprAptimAM vyavadhAna hovAthI bhAvastavanA kAraNarUpe dravyastavane nahi svIkAranAranI zaMkAnuM RjusUtranaya ane vyavahAranayathI samAdhAna. gAthA-108-109 : bhagavAna vaDe jinabhavanakaraNa viSayaka anumati. 'aniSiddhamanumatam' nyAya. gAthA-110-111 : vinayanA bhedo, sAdhune dravyastavanA saMpAdana mATe 'vaMdaNavattiyAe' bolavAnI vidhi. 248-249 249-251 251-253 253-257 254-257 255-257 257 257-200 260-201 261-262 261-262 272-264 264-265 265-200 200-202 273-275 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ anukramaNikA pAnA naM. 275-276 270-279 279-281 281-284 285-290 bloka na. viSaya gAthA-112: pUjana-satkAranA phaLanI prAptinI viziSTa icchArUpa abhisaMdhAraNa vaDe sAdhune dravyastavanuM saMpAdana. gAthA-113-114-115: sAkSAt dravyastavamAM yatinI anadhikAritA ane zrAvakanI adhikAritA. gAthA-116: puSpAdimAM "Adi padathI jinabhavanane grahaNa karavAmAM yukti. gAthA-117-118 : munine svayaM dravyastavanA karaNano niSedha hovA chatAM anumodanA karavAmAM yukti. dravyastavIya hiMsAmAM dharmarUpatAnI siddhipUrvaka yAgIya hiMsAmAM dharmarUpatAnI siddhi karanAra pUrvapakSInI yuktionuM nirAkaraNa :- gAthA-119-195 gAthA-119-120-121-12-123: vedavihita hiMsA ane dravyastavaya hiMsAmAM tulyatAdarzaka pUrvapakSInI yuktio. upapattizUnya vacanane nahi svIkAravA mATenI yuktio :- gAthA-124-136 gAthA-124 saMsAracaka matanA dharmasvarUpanuM uddharaNa. vedavAkyane pramANarUpe svIkAravAnI pUrvapakSInI yuktionuM nirAkaraNa : gAthA-125-137 gAthA-125 : lokane pramANarUpe svIkAravA jatAM vaidikone AvatI Apatti, vaidikamate ja pramANono svIkAra. gAthA-126-127-128: cha pramANanA upalakSaNarUpe lokane pramANarUpe svIkArI, ghaNA loka dvArA vedanA svIkArathI vedane pramANarUpe sthApanAra pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa. gAthA-129 : bahulokanA grahaNane pramANarUpe svIkAravAmAM anucitatAnI yukti. gAthA-1309 mImAMsakanA mate rAgAdi rahita pramAtAno asaMbhava. gAthA-131-122: lokavacananA baLathI vedane pramANarUpe svIkAravA jatAM mImAMsakane plecchonI brAhmaNaghAtanI pravRttine paNa pramANarUpe svIkAravAnI Apatti. 290-292 292-293 294-297 297-298 298-299 299-302 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzaka bhAga-3 | anukramaNikA bloka naM. viSaya E pAnA naM. 302-308 308-311 311-320 320-323 323-325 325-323 gAthA-133-134-135-136: plecchapravartaka vacanane apramANarUpe siddha karavAnI mImAMsake Apela yuktiothI ja vedavacanI apramANatAnI Apatti. gAthA-137: samyaka pravRttinA nimittabhUta vacana. dravyastavane kahenAra vacanomAM daSTa-ISTa avirodhitA ane yajJAdine kahenAra vacanomAM daSTa-ISTa virodhitAnI yuktio :- gAthA-138-167 gAthA-138-139-140-141-142-143 : dravyastavamAM daSTa-ISTa avirodhitAnI sthApaka yuktio. gAthA-144-14pa dravyastavIya hiMsA karatAM vaidika hiMsAmAM visadazatA. gAthA-14-147: vedavihita hiMsAno veda sAthe virodha ane dravyastavIya hiMsAno jenAgama sAthe avirodha. gAthA-148: dravyastava nimitte maratA jIvone pariNAme sukha mAnanAra pUrvapakSInuM nirAkaraNa. gAthA-149 daSTa ISTa viruddha evo zubhabhAva svecchAdi bhAva jevo paramArthathI azubha. gAthA-150-151H paMcendriya karatAM ekendriyanI hiMsAnI alpatAmAM yukti. gAthA-para : dravyastavIya hiMsAmAM alpatA ane karmanA abaMdhanI siddhi, glAnAdi kRtyo ane dravyastavamAM yatanA tathA bhAvanI vizuddhithI hetu-anubaMdha hiMsAno abhAva, svarUpamAtra hiMsAthI leza paNa karmabaMdhanA abhAvanuM uddharaNa. gAthA-153 ratanAnuM phaLa. gAthA-154 : yatanAthI ratnatrayInI ArAdhanA. gAthA-1papa : tAttvika yatanAnuM svarUpa. gAthA-156H dravyastavIya yatanA mATe thatA dhanavyayanI sArthakatA. gAthA-157-158-159-160-11H yatanAthI thatI bhagavAnanI ucita pravRttinuM svarUpa. gAthA-1ra-163-164-1pa-166-17 : dravyatavathI bhagavAnane upakArAdino abhAva hovAthI dravyastavanI nirarthakatA batAvanAra pUrvapakSInuM nirAkaraNa, dravyastavagata hiMsAmAM guNakAritAnI siddhi (197/197) gAthA-168 : sarvajJa vacanonI saMbhavarUpatAmAM yukti. 323-327 327-330 330-332 332-333 333-335 335-339 330-337 337-341 341-348 348-3pa0 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | anukramaNikA zloka naM. viSaya vedavacanonuM svarUpa : gAthA-169-181 gAthA-169 : vedavacanonI asaMbhavapatAmAM yukti. | gAthA-170-171-172 : vedavacanonI apauruSeyatAnI asiddhimAM yukti. | gAthA-173-174-175 : vedavacanone apauruSeya svIkAravAmAM AvatA doSo. | gAthA-176 : laukika vacanothI vedavacanonA vaidharmanI sAdhaka vedAMtInI yuktinuM nirAkaraNa. gAthA-177-178 : vedavacanamAM svabhAvathI svArthaprakAzananA abhAvanI yukti. gAthA-179 : vedavacanamAM AgamaprayogathI thayela gurusaMpradAyano abhAva. gAthA-180 : vedane jANanAra pramANabhUta che, e kathana vyAmohasvarUpa. gAthA-181 : vaidika AcAryathI kahevAyela vyAkhyArUpa Agama paNa vyAmohasvarUpa. gAthA-182 : vedavacananA arthaviSayaka guruparaMparAnA abhAvanuM dRSTAMta dvArA bhAvana. gAthA-183-184 : Agamane apauruSeya ke sarvajJane anAdi svIkAravAnI vedAMtIe Apela ApattinuM nirAkaraNa. tapathI devalokanI ane dhyAnathI mokSanI prApti. - AgamanA artha ane sarvajJa vacce bIja-aMkura nyAya tathA sUtra ane sarvajJa vacce bIja-aMkura nyAyanA abhAvanI sAdhaka yukti. gAthA-185-191 : dravyastavanI hiMsAmAM adoSatAnA dRSTAMtathI yAgIya hiMsAne adoSarUpe sthApavAnI pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa. | gAthA-188-195 : yAgIya hiMsAmAM apavAdarUpatAnA abhAvanI sthApaka yukti, yAgIya hiMsAmAM duSTatAnI siddhi. gAthA-192 : dravyastava ane bhAvastavanI paraspara anuviddhatA. gAthA-193 : alpa-adhika sattvanI apekSAe dravyastava ane bhAvastavanI adhikAritA. gAthA-194-195 : dravyastava ane bhAvastavanA kramaullaMghanamAM doSanuM dRSTAMta dvArA bhAvana, dravyastavanA kramathI ja bhAvastavanA svIkAranI ucitatAmAM yukti. gAthA-196 : sarvyaya karavA mATe asamarthamAM sarvatyAganuM asAmarthya. pAnA naM. 23 350-351 351-356 356-372 372-364 668-258 377-378 378-370 370-372 372-373 374-379 379-388 383-395 388-389 389-390 390-395 395-396 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | anukramaNikA zloka nI viSaya pAnA naM. gAthA-197H saMyamagrahaNathI jJAnAdi guNanI vRddhi ane parizuddha dravyastavanI hAni. 397-398 398-399 39-401 401-402 40-403 gAthA-198H bhAvastava karatAM dravyastavanI hInatAmAM yukti, dAnAdi cAra dharmonA kramanuM prayojana. gAthA-199-200H dAnAdi dharmamAM pUrva pUrvanI aniSpatti hote chate uttarottaranI tAttvika rIte aprAptimAM yukti. gAthA-201H dAnadharmano dravyastavamAM ane zIlAdi dharmono bhAvAstavamAM aMtarbhAva. gAthA-202: anuSThAnane kahenArAM sUtromAM svabuddhithI dravyastava ane bhAvastavanA vibhAjanano atideza. gAthA-203: vistAranA arthIe svataMtra stavapariNA nAmanA graMthathI jANavAno atideza. stavapariNAnuM mAhAtma, laMpAkamatanI kuvAsanAnA parihAra mATe svavaparizAnI racanA. 68. sajjanone jinapratimAnI pramANatAmAM yukti. pUjyatva buddhithI paramAtmAnI pUjA karanAra ane pUjA nahi karanAranA bhAgya vaccenuM aMtara. 69. jaDa pratimAnI pUjAne niSphaLa svIkAranAra luMpAkanI yuktinuM nirAkaraNa. laMpakanuM svarUpa, pratimAnI pUjanIyatAnuM svarUpa, pU. yazovijayajI mahArAjAe graMthane AzrayIne ziSTa puruSone karela vinaMti. paramAtmabhaktonuM svarUpa. 40-404 404-400 406-411 411-414 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke namaH | OM hrIM zrI zaMkhezvarapArzvanAthAya namaH / je namaH | mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajI vAcaka nirmita svopajJAvRttiyuta pratimAzataka zabdazaH vivecana bhAga-3 avataraNikA : vyavahAranayAzrayaNe'pi svotprekSitaM samAdhAnamAha - avataraNikArya : vyavahAranayanA AzrayamAM paNa svoprekSita samAdhAna kahe che - bhAvArtha : pUrvamAM naigamanayane AzrayIne dhanArjananI kriyAne paNa pUjAnI kriyA svIkArIne kUpadRSTAMtanI saMgati karI. have vyavahAranaya dhanArjananI kriyAne pUjAnI kriyA tarIke svIkArato nathI, paraMtu pUjA arthe snAnAdinI kriyAthI ja pUjAnI kriyA svIkAre che, te vyavahAradRSTino Azraya karIne paNa kUpadaSTAMta kaI rIte saMgata thAya tenA viSayamAM graMthakArazrI dvArA je samAdhAna karAyuM che te batAve che - zloka : atrAsmAkamidaM hRdi sphurati yad dravyastave dUSaNam, vaiguNyena vidhestadapyupahataM bhaktyeti hi jJApanam / kUpajJAtaphalaM yato'vidhiyutApyuktakriyA mokSadA, bhaktyaiva vyavadhAnataH zrutadharAH ziSTAH pramANaM punaH / / 61 / / Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibhAzads lA1-3 / Gls-11 loArtha : ahIM A vAkyamANa, amArA hRdayamAM skure che. dravyastavamAM vidhinA vaipuNyathI je dUSaNa cha,dumati43 646d=nAzathAyacha, me pramAyojJApanapasudj-dUpaSTaidj, cha; je kAraNathI avidhithI yukta paNa ukta kriyA=vaigamyavALI kriyA, vyavadhAnathI=paraMparAe bhakti vaDe ja mokSa ApanArI che. vaLI (A arthamAM) mRtadhara evA ziSTa pramANa che. I61. TIs:____ 'atrA'smAkam' iti :- atroktapUrvapakSe'smAkamidaM hRdi sphurati, yat dravyastave dUSaNaM tadvidhevaiguNyena bhaktimAtraikatAnatAsambhavividhivaikalyena, prAkkAlasambhavyArambhadoSasya phale samArope gRhasthAzramasambhavidoSasya cAritrakAle samAropeNa tatzodhane tatrApi kUpadRSTAntAbhidhAnApattiriti prAcInapakSe'svarasaH, snAnAdAvArambhazcitte lagatItyAbhimAnika ArambhadoSastvadhikAriNo na saGgataH, abhimAnasya bhAvadoSatvAdalpadoSasya ca dravyarUpasyaiveSTatvAdabhimAnasya viparyayarUpadoSa-syAlpasya vaktumazakyatvAduparitanAnAM tatra doSatvAbhimAnastu na viparyayaH, syAdvAdamArge vastuna ApekSikatvAt, sthavirakalpikasya yo mArgaH sa jinakalpikApekSayA na mArga itivadupapatteH, tadapi vidhivaikalyaprayuktaM dravyastavadUSaNamapi bhaktyA adhikatarabhaktibhAvena, upahataM bhavatIti hi jJApanaM kUpajJAtasya phalaM-kUpajJAtenaitad jJApyata ityarthaH, ___pUjAvidhivaiguNyasthalIye'pyupalepe bhaktiprAbalyasya pratibandhakatvaM kUpe khanyamAne kardamopalepAdAviva mantravizeSasyeti bhAvaH, yato'vidhiyutApi kriyA vyavadhAnena=atipAramparyeNa, bhaktyaiva kRtvA mokSadoktA, (zrutadharAH) ziSTAH punaratrArthe pramANaM ziSTaikavAkyatayA mAbhUdatra svakapolakalpitatvamAtramiti bhAvaH itthaM cAbhayadevasUrivacanAnAmuktAnAM zeSANAM ca bhaktimAtraprayuktapUjaiva viSaya iti sarvo'pi prAcInanavInavA pariSkRto bhavati / ___ itthaM vivecakA eva sujJAnAH suprarUpakAH, zaGkitArthe punaH sUtre vyAkhyAte bhaktireva kA ? uktaM ca sammato gandhahastinA 'Na hu sAsaNabhattImittaeNa siddhaMtajANago hoi / Na vi jANagovi samae pannavaNAnicchio Neyo' / / tti / / (kANDa-3 gA. 63) / / na parIkSAM vinA stheyaM prAcInapraNayAtparam / avimRzya rucistatra nirastA ganthahastinA / tathA'jano'yamanyasya mRtaH purAtanaH purAtanaireva samo bhaviSyati / purAtaneSvityanavasthiteSu kaH purAtanoktAnyaparIkSya rocayet / / (siddhasenIyadvAtriMzikA-6/5) / Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-61 prAcInatvaM navInatvamapyanekAntagarbhitaM tattattAtparyabhedena tantre nAtiprasaJjakam, kUpadRSTAntavizadIkaraNe'dhikamAdarAt prapaJcenoktamasmAbhistatastadavadhAryatAm / / 61 / / TIkArya : '315 ..... vaijyena', ahIMyAM=ukta evA pUrvapakSamAM=zloka-60mAM paMcAzakanI TIkAmAM pUjya abhayadevasUri mahArAjAnA vyAkhyAnamAM batAvyuM ke dharmArthapravRttimAM paNa AraMbhajanita alpa pApanuM iSTapaNuM che e rUpa pUrvapakSamAM, amArA hRdayamAM A sphurAyamAna thAya che - dravyastavamAM je dUSaNa che, te vidhinA vaiguNyane kAraNe che=bhaktimAtra ekatAnatAnA kALamAM saMbhavI evuM je vidhivaikalya tenA kAraNe che. zloka-60mAM pU. upAdhyAyajI mahArAjAe odhaniyuktinA kathana pachI AgaLamAM kahyuM ke, zuddhabhAvano nirviSaya kUpadRSTAMta che. tethI e prApta thAya che ke, teozrIne azuddha dravyastavamAM ja kUpadRSTAMtanI saMgati batAvavI che, paraMtu paripUrNa vidhizuddha pUjAmAM kUpadRSTAMta graMthakArazrIne abhimata nathI. tethI zloka-60nI TIkAnA aMtamAM keTalAkano mata anAgamika nathI ema kahIne naigamanayanA bhedanA AzrayathI tenuM samAdhAna karyuM, temAM potAno asvarasa che te yuktithI batAve che - 3 prAkkAla 'svarasa:, pUrvakALasaMbhavI AraMbhadoSano phLamAM samAropaNa karavAmAM gRhasthAzrama saMbhavI doSano cAritrakALamAM samAropaNa dvArA tenA zodhanamAM=gRhasthAzrama saMbhavI doSanA zodhanamAM, tyAM paNa=cAritranA AcaraNamAM paNa, kUpadeSTAMtanA abhidhAnanI Apatti Avaze. ethI karIne prAcInapakSamAM kecitkAranA matamAM, asvarasa che. pUrvamAM kahyuM ke, dravyastavamAM je dUSaNa che, te vidhinA vaiguNyane kAraNe che. tyAM koIne prazna thAya ke, je jIva vyutpanna ane vidhimAM tatpara hoya te jIva bhagavAnanI pUjA arthe jyAre snAnAdi kare, tyAre tenA cittamAM AraMbha lAge che. tene evI buddhi thAya che ke, huM AraMbhanI kriyA karuM chuM, tethI e prakAre AbhimAnika AraMbha doSa tyAM prApta thAya che, ane tenuM nivAraNa bhagavAnanI pUjAthI thAya che; tethI vidhizuddha pUjA karanArane paNa kUpadRSTAMta saMgata thaze. mATe vidhinA vaiguNyathI ja dravyastavamAM dUSaNa che tevuM nathI, paraMtu snAnAdi AraMbhano cittamAM sparza thAya che, tatkRta dUSaNa paNa pUjAmAM che. tenA nivAraNa arthe kahe che ***** snAnAdau mAvavoSatvAt, snAnAdiviSayaka AraMbha cittamAM lAge che, e prakAre AbhimAnika AraMbhadoSa adhikArIne saMgata nathI; kema ke abhimAnanuM bhAvadoSapaNuM che=abhimAna cittanA pariNAma-rUpa che. ..... ahIM prazna thAya ke, kUpadaSTAMtathI zAstramAM pUjAnuM bhAvana karela che. tyAM jo vidhizuddha pUjA karanArane bhAvadoSa iSTa nathI, to dravyastavamAM je doSa batAvela te kayo doSa iSTa banI zake ? tethI kahe che alpadoSasya rUtvAt, dravyarUpa ja alpa doSanuM iSTapaNuM che=pramAdane kAraNe ke ajJAnane kAraNe bAhya AcaraNArUpa thatanAnI khAmIsvarUpa alpa doSanuM iSTapaNuM che. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ zloka-1 ahIM prazna thAya ke, snAnAdikALamAM cittamAM je AraMbha lAge che, e rUpa AbhimAnika doSa alpa che, ema mAnIe to zuM vAMdho che ? tethI kahe che - gamanAnA ... mazavayAtrA, viparyayarUpa doSasvarUpa abhimAnane alparUpe kahevuM azakya che. ahIM prazna thAya che, to pachI saMyamIone snAnAdimAM doSapaNAnuM abhimAna kema thAya che ? tethI kahe che - - pitAnAM ... ravipAka, uparamAM rahenArA jIvone=pUjAnA adhikArI karatAM uparanA guNasthAnakamAM rahelA jIvone, tyAM=snAnAdimAM, doSatvanuM abhimAna vaLI viparyaya nathI. ahIM prazna thAya ke, snAnAdimAM doSatvanuM abhimAna samyagdaSTine viparyayarUpa che ane te ja prakAranuM doSatvanuM abhimAna saMyamIone viparyayarUpa kema nathI ? tethI kahe che - cAkadi ...., svAdvAdamArgamAM vastunuM ApekSikapaNuM hovAthI samyagdaSTine pUjA arthe snAnAdimAM AraMbhanI buddhi thatI nathI ane munie AraMbhanI buddhi thAya che. bhagavAnanI pUjA arthe karAtA snAnAdimAM samyagdaSTine AraMbhanI buddhi thatI nathI ane te ja bhagavAnanI pUjAmAM munine AraMbhanI buddhi kema thAya che ? te batAvatAM kahe che - ke sthavira .... 35pa, sthavirakalpikano je mArga te jinakalpikanI apekSAe mArga nathI, enI jema samyagdaSTinI apekSAe pUjA arthe snAnAdinI kriyAmAM AraMbha doSa nathI ane muninI apekSAe AraMbha doSa che, ema upapanna=saMgata, thAya che. tA. tya, uparamAM e siddha karyuM ke dravyastavamAM je kAMI doSa che, te vidhivaiSNakRta che te paNavidhivaiguNyakRta dravyastavanuM dUSaNa paNa, bhakti vaDe=adhikatara bhaktibhAva vaDe, upahata thAya che dUSaNa karatAM adhika evo bhaktino zubhabhAva che tenAthI nAza thAya che, e prakAre jJApana phUpadaSTAMtanuM phaLa che-kUpadaSTAMtathI A jaNAya che, e prakAre tAtparya che. che 'matra=pUrvapakSeDI ri kRti' mULa zloka-11mAM 'matra' che, teno artha TIkAmAM ukta pUrvapakSa karela che. A ukta pUrvapakSa eTale zlo-60mAM paMcAzakanI TIkAmAM pUjya abhayadevasUri mahArAjanA vyAkhyAnamAM batAvyuM ke, dharmArthapravRttimAM paNa AraMbhajanita alpa pApanuM iSTapaNuM che te rUpa che, ane te ukta pUrvapakSamAM amArA hRdayamAM A pramANe phure che, ema graMthakArazrI pUjya upAdhyAyajI mahArAjA kahe che. ahIM prazna thAya ke, pU. abhayadevasUri mahArAjAnA kathanane pUrvapakSarUpe kevI rIte kahI zakAya ? tenuM samAdhAna e che ke, zloka-60mAM graMthakArazrIe kahyuM ke, keTalAkano mata anAgamika bhAsato nathI ane tenI saMgati tyAM naigamanayanA bhedanA AzrayathI karI, tyAre tenI sAthe pU. abhayadevasUri mahArAjanA kathanano virodha prApta thayo; kema ke pU. abhayadevasUri mahArAje e kathanane paMcAzakanI TIkAmAM kecitkArano mata Agama anupAtI nathI, ema kahyuM. tethI jyAre graMthakArazrIe kecitkAranA matane Agama anupAtI sthApana karyo, tyAre te matane Agama anupAtI nahi kahenAra pU. abhayadevasUri mahArAjanuM vacana pUrvapakSarUpe prApta thAya che. tethI ja prastuta zloka Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zlokakkala 61nI TIkAmAM 'matra' no artha ukta pUrvapakSa karela che=pUrvamAM je kathana karyuM te rUpa kahevAyela pUrvapakSa, je pU. abhayadevasUri mahArAjanA vacanarUpa che. mULa zlokamAM je 'ya' zabda che, teno anvaya "tapa 35hatanI sAthe che. tethI e prApta thAya che ke, dravyastavamAM je dUSaNa che te paNa upahata thAya che, ane TIkAmAM tenuM joDANa 'tapa .... 35hata mavatIti' e prakAre AgaLanA kathana sAthe che, ane TIkAnA prAraMbhamAM 'padravyatave TUSa' pachI je "tat che, tenI sAthe paNa teno saMbaMdha che. te A rIte - je dravyastavamAM dUSaNa che te vidhivaiguNyakRta che ane te paNa bhaktithI upahata thAya che, e prakAre jJApana kUpadRSTAMtanuM phaLa che, ema tAtparya che. ahIM prazna thAya ke, graMthakArazrI pU. upAdhyAyajI mahArAjAe zlo-60mAM kahyuM ke, yuddhamAvasya nirviSaya: pavRSTAnta:=vidhipUrvakanI pUjAmAM kUpadaSTAMta nirviSaya che. tyAra pachI pU. abhayadevasUri mahArAja sAhebe caturtha paMcAlakanI TIkAmAM kecitkAranA matane anAgamika kahela, ane citkAre vidhizuddha pUjAmAM kUpadaSTAMtanI thatI asaMgatine joDavA mATe kUpadRSTAMtanuM yojanA bIjI rIte karela, ane te keTalAkano mata nigamanayanA AzrayathI saMgata che, tema zloka-60nI TIkAnA aMtamAM pU. upAdhyAyajI mahArAjAe sthApana karela, tethI vidhizuddha pUjAmAM paNa potAne kUpadRSTAMta mAnya che, te artha phalita thAya che; ane pUrvamAM pU. upAdhyAyajI mahArAjAe svayaM kahela ke, zuddhabhAvano nirviSaya kUpadRSTAMta che, A rIte be vacanano virodha Ave che. tethI A be vacananA virodhanA parihAra mATe pU. upAdhyAyajI mahArAjAe prastuta zloka-11nI avataraNikAmAM kahyuM ke, "vyavahAranayanA AzramamAM paNa pote vicArela samAdhAnane zlokamAM kahe che." tenAthI e phalita thayuM ke, vyavahAranayane AzrayIne vidhizuddha pUjAmAM kUpadaSTAMta viSaya nathI ane naigamanayane AzrayIne zuddha pUjAmAM paNa kUpadRSTAMtanuM yojana thaI zake che. prastuta zloka-61mAM vyavahAranayane AzrayIne graMthakArazrI pote pU. abhayadevasUri mahArAjanA kathananI saMgati karI rahyA che. tethI potAne vyavahAranayathI kecitkAranA matamAM asvarasa kema che, te batAvavA arthe ja pravAsa vi ..... prAcInapakSeDasvara: e pramANe kathana vacamAM kahela che. - ahIM prazna thAya ke, prAcIna pakSamAM asvarasa che, ema kahyuM, tyAM "prAcIna' zabdathI pU. abhayadevasUri mahArAjane grahaNa na karatAM kecitkAranA matane kema grahaNa karyo ? teno Azaya e che ke, pU. abhayadevasUri mahArAja paMcAzakanI TIkA lakhatAM ema kahe che ke, keTalAkanA mate kUpadaSTAMta A rIte che. tethI pU. abhayadevasUri mahArAja karatAM phUpadRSTAMtane bIjI rIte yojanAra koI pUrvamAM thayela che. tethI pU. upAdhyAyajI mahArAje te keTalAkanA matano prAcIna zabdathI ullekha karyo che, ane te kUpadRSTAMtano bIjI rIte artha karanAra pU. abhayadevasUri mahArAjano arvAcIna pakSathI ullekha karyo che. bAkI pU. upAdhyAyajI mahArAjanI apekSAe to baMne prAcIna che. prastuta zloka-61mAM kahyuM ke, ukta pUrvapakSamAM amArA hRdayamAM A phure che ke, dravyastavamAM je dUSaNa che, te vidhinA vaiguNyane kAraNe che ane te paNa bhaktithI nAza pAme che, e pramANenuM jJApana kUpadaSTAMtanuM phaLa che. e kathanano je bhAva che te batAvatAM kahe che - pUnAvidhi. mAvA, pUjAvidhivaguNayasthalIya paNa upalepamAM bhaktinA prAbalyanuM pratibaMdhakapaNuM Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3| zloka-1 che. jema khodAtA evA phUpamAM prApta thatA kAdava upalepAdimAM maMtravizeSanuM pratibaMdhakapaNuM che, e prakAre bhAva che. ahIM prazna thAya che, to pachI koI jIva pUrNa vidhipUrvaka bhagavAnanI bhaktimAM tanmaya hoya te jIvane jema pUjAkALamAM leza karmabaMdha thato nathI, te ja rIte koI jIvanI bhagavAnanI pUjAmAM bAhya yatanAnI khAmI vartatI hoya, Ama chatAM te bhagavAnanI bhaktimAM tanmaya hoya to leza paNa karmabaMdha thato nathI, ema mAnIe to, saMpUrNa vidhivALI pUjA ane vidhinI khAmIvALI pUjA samAna prApta thaze. tethI kahe che - to ..... mokSano e ja kAraNathI avidhiyukta paNa kriyA vyavadhAnathI=atiparaMparAthI, bhakti dvArA ja mokSane ApanArI che. zloka-10 ane 61nA atyAra sudhInA kathanathI graMthakArazrIe e sthApana karyuM ke, vidhinI khAmIvALI pUjAmAM je kAMI dravyadoSo che, te bhaktinI ekatAnatAthI pratibaMdhita thaI jAya che, tyAM kUpanuM dRSTAMta saMgata thAya che; ane vidhizuddha pUjAmAM kUpadaSTAMta nirviSaya che. A kathana graMthakArazrInI potAnI kalpanAthI nathI, paraMtu pU. haribhadrasUri mahArAjAnA vacananI sAthe ekavAkyatAvALuM che, te batAvavA arthe kahe che - (zrutarA:) ziSTA.... mAvaH | zratadhara evA ziNe A arthamAM=prastuta zloka-61mAM prathama kahyuM ke, amArA hadayamAM A skUraNa thAya che e arthamAM, pramANa che. zratadhara evA ziSTonI sAthe ekavAkyapaNuM hovAthI ahIMyAM pUjAnA viSayamAM batAvela phUpadagaMtamAM, svakapolakalpitapaNuM nathI, e prakAre bhAva che. TIkAmAM "ziSTA' pATha che, tyAM kRtadharA: ziSTA.' e pramANe pAThanI saMbhAvanA che; kema ke mULa zlokamAM 'RtathA: ziSTA: pramA punaH' e pramANe pATha che. ane tenAthI e prApta thAya che ke, sva-anya-darzana-sAdhAraNa evA ziSTo amane pramANa nathI, paraMtu bhagavad ukta zratane dhAraNa karanArA evA pU. haribhadrasUri mahArAjA Adi ziSyo amane pramANa che; kema ke paMcAzaka, SoDazaka Adi graMthomAM temaNe, ame kahyuM e ja prakAre kUpadRSTAMta yojyuM che. pUrvamAM graMthakArazrIe sthApana karyuM ke, pote kUpadaSTAMtanuM je spaSTIkaraNa karyuM che, te pU. haribhadrasUri mahArAjanA vacananA baLathI karela che, paraMtu svamatithI karela nathI. A prakAre spaSTIkaraNa karavAthI sthUladRSTithI ema lAge ke, graMthakArazrIe pU. abhayadevasUri mahArAjanA vacananuM khaMDana karIne kecitkAranA matane Agamika sthApana karyo che, tethI graMthakAranuM vacana pU. haribhadrasUri mahArAjanA vacanonI sAthe ekavAkyatAvALuM nathI. te bhramane dUra karavA mATe 'yaM vathI kahe che - ghaM ..... mati ane A rIte=zloka-60mAM AvazyakalithuktinuM kathana karyuM tenI pahelAM kahyuM ke, phUpadaSTAMta koIne yathAzruta AzaMkAnuM sthAna thaze tyArathI mAMDIne je kAMI phUpadaSTAMta aMge graMthakArazrIe pote spaSTatA karI e rIte, pU. abhayadevasUri mahArAjanA vacanono ane ukta zeSono=pU. haribhadrasUri mahArAjanA ane prastuta graMthamAM kahevAyelA Avazyakaniryukti Adi ukta zeSa kathanono, bhaktimAtraprayukta pUjA ja viSaya che arthAta vidhi zuddha pUjA viSaya nathI, paraMtu Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3| zloka-11 bhaktimAtraprayukta pUjA ja viSaya che, ane e prakAre sarva paNa prAcIna ane navIna mArga pariSkAra karAyela thAya che= yathAsthAne viniyoga karI samyam yojana karAyela thAya che. pUrvamAM e sthApana karyuM ke, graMthakArazrIe pote pU. haribhadrasUri mahArAjanAM ke pU. abhayadevasUri mahArAjanAM vacanonuM ja spaSTIkaraNa karela che, paraMtu temanAM vacanothI navuM kAMI kathana karyuM nathI. tyAM prazna thAya ke, paMcAzakanI TIkAmAM pU. abhayadevasUri mahArAje ke pU. haribhadrasUri mahArAjanAM AvazyakaniyuktinAM vacanomAM kyAMya evuM kahela nathI ke, A kUpadaSTAMta azuddha pUjAmAM ja yojavuM, to graMthakArazrI teno artha te rIte na karatAM tenA badale je rIte temaNe yokyuM nathI, te rIte yojIne kema batAve che ? AvI koIne zaMkA thAya. tenuM nirAkaraNa karIne A rIte yojana karavuM, e ja zratanI bhakti che, e batAvavA arthe kahe che - phaltha viveda. mAire ?' A pramANe vivecako ja sArA jJAnavALA ane suprarUpaka thAya che. vaLI aMkitArtha sUtranA vyAkhyAnamAM bhakti ja kyAM che ? zaktiArtha sUtranA vyAkhyAnamAM bhakti nathI, tene ja puSTa karavA mATe saMmatigraMthamAM gaMdhahastie je kaheluM che, te batAve che - '# 2 ..... joyo.in tti (7-3 jo. dara)=zAsanabhaktimAtrathI siddhAMtano jANakAra thato nathI, ane vaLI jANanAra paNa siddhAMtanI prajJApanAmAM=prarUpaNAmAM, nizcayavALo ja hoya evuM nathI. 'aa vinAno vi' - ahIM 'mA' zabdathI e kahevuM che ke, siddhAMtano sAmAnya jANanAra paNa sUtranA arthamAM parIkSA karIne yathAsthAne viniyoga karIne prarUpaNA kare to ja prarUpaNAnA nizcayavALo hoya, paraMtu jANanAra hoya eTalAmAtrathI prarUpaNAnA nizcayavALo hoya ja evo niyama nathI. uparamAM kahyuM e rIte ja vAstavika siddhAMtanI bhakti thAya, e ja arthane batAvatAM kahe che - ra parIkSA ... vyaktinA ' prAcInanA praNayathI=prAcIna pratyenA snehathI, parIkSA vagara Asthaya=zraddheya, parama=oya, nathI. vicAryA vagaranI ruci tyAM=saMmatigraMthamAM, gaMdhahasti vaDe nirasta karAI che. ahIM koIne prazna thAya ke, A prAcIna puruSonI racanA che, tethI temAM zaMkA karIne parIkSA karavI te prAcIna pratyenA abahumAna svarUpa che, mATe pUrva puruSonA vacanamAM zraddhA karavI e ja ucita che. tethI prastutamAM kUpadaSTAMtanA viSayamAM je pUrva puruSoe kahyuM che ke, dravyastava phUpadaSTAMtathI malinAraMbhIne hitakArI che, emAM ja zraddhA karavI ucita che. tethI kahe che - tathA - bano .... royet II ane marelo A jana=puruSa, anyano vidyamAna janano purAtana=pUrvakAlIna, che ane purAtanonI ja sAthe samAna thaze. A rIte anavasthita evA purAtano hote chate purAtano vaDe kahevAyelA kathanonI parIkSA karyA vagara koNa ruci kare ? pUrvamAM kahyuM ke, prAcInapaNuM anavasthita hovAne kAraNe purAtanonAM kathano parIkSA karyA vagara svIkAravAM joIe nahi. tyAM koI kahe ke, kUpadaSTAMtanA viSayamAM prAcInoe kahelAM kathanonI tame parIkSA karI ane Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-1 pachI kUpadaSTAMtanuM svayaM yojana karyuM, paraMtu jo prAcInonuM vacana samyagu hoya to tamAre paNa te rIte ja kahevAno atiprasaMga prApta thAya, ane tame vartamAnamAM je rIte kUpadaSTAMta yojo cho, te artha samyagu hoya to prAcInoe pUrvamAM te kathana tema yojavuM joIe. paraMtu tema yojyuM nathI, tethI teonuM kathana mithyA che, tema mAnavAno atiprasaMga Ave. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - prAvInavaM nattikaLA', taMtramAM zAstranA viSayamAM, te te paryAyanA bhedathI anekAMtagarbhita evuM prAcInapaNuM ane navInapaNuM paNa atiprasaMga karanAruM nathI. pUrvamAM prAcIna ane navIna mArganuM varNana karyA pachI kUpadaSTAMtamAM vizeSa jijJAsAvALA mATe anya sthAnano nirdeza kare che - kRSTAnna .... avadhArvatA' I kUpadaSTAMta vizadIkaraNa nAmanA graMthamAM AdarathI=nirUpaNathI, amArA vaDe vistArathI adhika kahevAyuM che, temAMthI=kUpadAMta vizadIkaraNa graMthamAMthI, te kUpadaSTAMta jANavuM. i61II bhAvArtha : zloka-10mAM caturtha paMcAlakanI TIkAmAM pU. abhayadevasUri mahArAjanA kathanamAM batAvyuM ke, dharmArthapravRttimAM paNa AraMbhajanita alpa pApanuM iSTapaNuM che, e rUpa pUrvapakSamAM graMthakArazrInA hRdayamAM A rIte skurAyamAna thAya che - dravyastavamAM je dUSaNa che, te vidhinI khAmIne kAraNe che. te A rIte - koI jIva bhaktimAtramAM ekatAna thayelo hoya, te kALamAM ja vidhinuM ajJAna hovAne kAraNe ke vidhimAM sudaDha yatna karavA viSayaka pramAda hovAne kAraNe, bAhya vidhimAM khAmI thatI hoya te dravyastavamAM dUSaNa che. zloka-10mAM naigamanayanA bhedanA Azraya dvArA dravyastavanA kAraNabhUta evA dhanArjanane paNa dravyastavanA kAraNarUpe grahaNa karIne tajjanya karmanuM kSapaNa dravyastavathI thAya che, tethI zuddha pUjAmAM kUpadaSTAMta saMgata che, te batAvyuM. tethI e prApta thAya che, snAnAdithI mAMDIne pUjAnI je itikartavyatA che, tenA pUrvakALa saMbhavI je dhanArjanarU5 AraMbha doSa che, tenuM pUjArUpa phaLamAM samAropaNa karavAmAM AvyuM, tethI te dhanArjananI kriyAne paNa pUjAnI kriyA tarIke svIkAravAmAM AvI, ane te dhanArjana kALamAM lAgela je alpa pApa che, tenA zodhanamAM kUpadRSTAMtanuM abhidhAna karyuM. ane e rIte karavAthI cAritragrahaNanA pUrvakALavartI gRhasthAzrama saMbhavI doSanuM cAritrakALamAM samAropaNa karI, te doSanuM zodhana cAritrAcAranA pAlanathI thAya, tyAM paNa kUpadRSTAMtanA abhidhAnanI Apatti Ave; kema ke jema nagamanayanA bhedanA Azraya dvArA dhanArjananI kriyAne paNa pUjAnI kriyArUpe grahaNa karI zakAya, te ja rIte saMyamagrahaNa pUrve je gRhasthAzrama che tene paNa cAritranA sevananI kriyArUpe kahI zakAya ane gRhasthAzrama saMbhavI doSanuM zodhana kUpadRSTAMtathI batAvI zakAya, je vAta yuktithI svIkAravAmAM koI bAdha nathI. paraMtu zAstramAM kUpadaSTAMta jinapUjAmAM yojavAmAM Ave che, cAritranI kriyAmAM kUpadRSTAMtanuM yojana zAstramAM prasiddha nathI. ethI karIne prAcIna pakSamAM graMthakArazrIne asvarasa che, AthI ja zloka-60mAM graMthakArazrIe kahela ke vidhizuddha pUjAmAM kUpadRSTAMta nirviSaya che. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ zloka-1 A kathanathI e phalita thayuM ke, pU. upAdhyAyajI mahArAja sAhebe zloka-10mAM kUpadaSTAMtane zuddha pUjAmAM nirviSaya kahela te vyavahAranayane sAme rAkhIne ja kahela che; kema ke jo zuddha pUjAmAM kUpadaSTAMtane te rIte yojavAmAM Ave to cAritramAM paNa kUpadRSTAMtanA yojananI Apatti Ave. paraMtu cAritramAM zAstrakAroe kUpadaSTAMtane yokyuM nathI, tethI zuddha pUjAmAM graMthakArazrI upAdhyAyajI mahArAjAne kUpadaSTAMta yojavuM ucita lAgatuM nathI. Ama chatAM koIka naigamanayathI tene zuddha pUjAmAM yoje to doSa nathI, tema kahevuM che. ahIM koIne prazna thAya ke, vidhinA vaiguNyathI ja dravyastavamAM dUSaNa che evuM nathI. paraMtu koI jIva vyutpanna hoya ane vidhitatpara paNa hoya evo jIva pUjA mATe snAnAdinI kriyA kare che, tyAM tene cittamAM AraMbha lAge che="huM AraMbhanI kriyA karuM chuM," evo cittamAM pratibhAsa thAya che, tethI snAnAdinI kriyA AraMbhakriyA che, tatkRta dravyastavamAM dUSaNa che. tenA nirAkaraNa mATe kahe che - snAnAdiviSayaka AraMbha cittamAM lAge che, e prakAre AbhimAnika AraMbhadoSa adhikArIne saMgata nathI; kema ke abhimAna e bhAvadoSa che. ahIM abhimAnathI ahaMkAra samajavAno nathI, paraMtu snAnAdimAM huM AraMbhanI kriyA karuM chuM, evI jAtano pariNAma=mAnyatA, e bhAvadoSa che. Azaya e che ke, pUjAno adhikArI samyagdaSTi evo malinAraMbhI che. te samyagdaSTi hovAthI jANe che ke, bhagavAnanI AjJA che ke, malinAraMbhIe vidhipUrvaka snAna karIne bhagavAnanI pUjA karavI joIe. tethI samyagdaSTi jIva jANe che ke, snAnamAM paNa bhagavAnanI AjJA che, ane jyAM bhagavAnanI AjJA hoya te pravRttimAM AraMbha hoya nahi, paraMtu te pravRtti nirjarAnA kAraNarUpa hoya. tethI snAnAdimAM AraMbha che, e prakAre tene cittamAM lAgatuM nathI. AthI ja AbhimAnika AraMbhadoSa adhikArIne saMgata nathI; kema ke abhimAna e mithyAtvanA udayakRta bhAvadoSa che. koI jIva zAstrIya padArthathI ajANa hoya, ane tene lAge ke sAmAyikAdimAM koI AraMbhanI kriyA nathI, ane pUjAnI kriyAmAM je snAna karavAmAM Ave che ke puSpAdine toDavAmAM Ave che te AraMbha che. A prakArano cittamAM AbhimAnika pariNAma tene thAya che. tene graMthakArazrI kahe che ke, A AbhimAnika AraMbhadoSa e mithyAtvanA udayathI thayelo bhAvadoSa che tethI samyagdaSTine e saMbhave nahi. ahIM prazna thAya ke, phUpadaSTAMtathI pUjAnuM bhAvana karela che, tyAM dravyastavamAM je doSa kahyo, te kayo doSa saMbhave ? tethI kahe che - dravyarUpa ja alpa doSanuM iSTapaNuM che. Azaya e che ke, bhagavAnanI pUjAmAM tatpara thayelo samyagdaSTi AtmA, bhagavAnanI pUjA AraMbharUpa che e prakArano viparyayarUpa bhAvadoSa kare nahi, ane teNe bhagavAnanI pUjAmAM tanmayatAne prApta karela hoya. Ama chatAM yatanAmAM pramAdane kAraNe bAhya AcaraNAnI khAmIrUpa koI doSa kare to te dravyadoSa bhagavAnanI pUjAthI thayelA zubhabhAva dvArA nAza pAme che, ane bhagavAnanI pUjAmAM tanmayatA prApta na thaI hoya to Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-61 pramAdane kAraNe cittamAM kvacit azubha rAgAdi bhAvo pragaTa thAya to, te bhAva doSarUpa hovA chatAM uttarakALamAM bhagavAnanI bhaktimAM vizeSa zubhabhAva thavAne kAraNe nAza pAme che. ahIM prazna thAya ke, snAnAdikALamAM cittamAM je AraMbha lAge che, te rUpa AbhimAnika doSanuM iSTapaNuM che, ema mAnIe to zuM vAMdho che ? tethI kahe che - viparyayadoSarUpa abhimAnane alparUpa kahevuM azakya che. Azaya e che ke, jinapUjA arthe karAtA snAnAdimAM AraMbha che, te viparyayarUpa che, ane te viparyayarUpa doSane alpa kahevo azakya che. ahIM prazna thAya ke, to pachI saMyamI evA mahAtmAone snAnAdimAM doSanuM abhimAna kema thAya che ? tethI kahe che pUjAnA adhikArI karatAM uparanA guNasthAnakamAM rahelA jIvone snAnAdimAM doSanuM abhimAna viparyayarUpa nathI. ahIM prazna thAya ke, snAnAdimAM AraMbharUpa doSanuM abhimAna samyagdaSTine viparyayarUpa che ane te ja prakAranuM abhimAna saMyamIne viparyayarUpa nathI, tema kema kahI zakAya ? tethI kahe che - - syAdvAdamArgamAM vastunuM ApekSikapaNuM che, tethI amuka vyaktinI apekSAe te doSanuM abhimAna viparyayarUpa bane ane te ja doSanuM abhimAna anya bhUmikAnI apekSAe viparyayarUpa na bane. jema sthavirakalpikano mArga jinakalpikanI apekSAe mArga nathI, tema samyagdaSTinI apekSAe snAnAdimAM AraMbharUpa doSanuM abhimAna viparyayarUpa kahevAya, ane saMyamInI apekSAe snAnAdimAM AraMbharUpa doSanuM abhimAna viparyayarUpa na kahevAya, tenI upapatti che. A rIte siddha karyuM ke, vyutpanna jIva vidhipUrvaka pUjA karato hoya tyAre dravyastavamAM dUSaNa nathI, paraMtu dravyastavamAM je kAMI dUSaNa che te vidhinI khAmIkRta che ane vidhivaikalyakRta dravyastavanuM dUSaNa paNa te dUSaNa karatAM adhika evA bhaktinA zubhabhAvathI nAza pAme che. e prakAre jJApana kUpadRSTAMtanuM phaLa che arthAt kUpadRSTAMtathI A jaNAya che, e prakAre tAtparya che. koI jIva praNidhAnaAzayapUrvaka bhagavAnanI pUjA karato hoya ane pUjAnI niSThAkALa sudhI bhaktimAtramAM ekatAnatAthI yatna karato hoya, Ama chatAM vidhiviSayaka ajJAnane kA2Ne ke bAhya AcaraNArUpa vidhimAM pramAdane kA2Ne koI truTi rahelI hoya, to tenAthI leza paNa karmabaMdha thato nathI; kema ke pUjAvidhiviSayaka bAhya Aca2NAmAM je khAmI thaI che, tenAthI kharekhara karmabaMdha thavo joIe, paraMtu bhagavAnanI bhaktinuM prabaLapaNuM hovAne kAraNe te zubhaadhyavasAya temAM pratibaMdhaka bane che, tethI bAhyaAcaraNAnI truTithI koI karmabaMdha thato nathI. jema kUvo khodatI vakhate kAdavathI lepAvAno pUro saMbhava che, Ama chatAM maMtravizeSanA jApapUrvaka kUvo khodavAnI kriyA karavAmAM Ave to kUvo khodanArane leza paNa kAdava sparzI zakato nathI; tema Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ zloka-1 pUjAnI kriyAmAM je bAhya AcaraNAnI khAmI che, te bhagavAnanI AjJAthI viparIta AcaraNArUpa che, tethI tenAthI karmabaMdha thavo joIe; Ama chatAM bhagavAnanI bhaktinI tanmayatArUpa pariNAma te vidhinI khAmIthI thatA karmabaMdhamAM pratibaMdhaka bane che, tethI tyAM leza paNa karmabaMdha thato nathI. Ama chatAM je jIva paripUrNa vidhizuddha pUjA kare che, tenI apekSAe vidhinI khAmIvALI pUjAthI mokSanI prApti vilaMbathI thAya che. tenuM kAraNa e che ke vidhizuddha pUjA karanArane viziSTa nirjarA thAya che, tenI apekSAe vidhinI khAmIvALI pUjAthI kAMIka ochI nirjarA thAya che, tethI te ati paraMparAthI mokSanuM kAraNa bane che. ahIM ati paraMparAthI mokSanuM kAraNa bane che, ema kahevAthI e prApta thAya che ke, vartamAnakALanuM saMyama sAkSAt mokSanuM kAraNa nathI paraMtu paraMparAe mokSanuM kAraNa che, kema ke vartamAnakALamAM prathama saMghayaNa nahi hovAthI sAkSAt mokSanuM kAraNa bane tevuM utkaTa saMyama prApta thatuM nathI, paraMtu thoDA bhavonA vyavadhAnathI= paraMparAthI, mokSanuM kAraNa bane che. ane vidhizuddha pUjA karanAra zrAvaka bhagavAnanI bhaktimAM tanmaya hovAthI nirjarA kare che, topaNa saMyamI jevI vizeSa nirjarA karI zakato nathI, tethI paraMparAe saMyamIne je rIte mokSanI prApti thAya che, tenAthI adhika vyavadhAnathI=paraMparAthI, vidhizuddha pUjA karanArane mokSanI prApti thAya che. ane bAhyavidhimAM khAmIvALAnI pUjAmAM bhagavAnanI bhaktimAM tanmayatA hovA chatAM bhagavAnanI AjJAnusAra vidhimAM yatna nahi hovAne kAraNe vidhizuddha pUjA karanAra karatAM bhagavAnanI bhaktimAM kAMIka nyUnatA Ave che. tethI vidhizuddha pUjA karatAM tyAM alpa nirjarA thAya che, mATe vidhizuddha pUjA karanAra karatAM paNa adhika bhavonA vyavadhAnathI te pUjA mokSanuM kAraNa bane che. A batAvavA mATe avidhiyukta paNa kriyA ati paraMparAthI bhakti dvArA ja mokSane ApanArI che, ema kahela che. AnAthI e prApta thAya ke, vartamAnanuM saMyama paraMparAe mokSanuM kAraNa che, tenA karatAM vadhu vyavadhAnathI=paraMparAthI, vidhizuddha pUjA mokSanuM kAraNa che ane tenA karatAM paNa bhaktimAM tanmayatAvALI avidhiyukta pUjA vadhAre vyavadhAnathI=vadhAre paraMparAthI, mokSanuM kAraNa che, mATe tene ativyavadhAnathI mokSanuM kAraNa kahela che. ahIM vizeSa e che ke, koIpaNa pravRttimAM bhagavAnanI AjJAnusAra sudaDha yatna hoya to nirjarA thAya che ane bhagavAnanI AjJAthI viparIta pravRtti hoya to tenAthI karmabaMdha thAya che. ahIM bAhyavidhimAM truTivALA dravyastavamAM bhagavAnanI AjJAthI viparIta pravRtti che, AthI ja bAhya AcaraNAmAM kAMIka khAmI rahe che. Ama chatAM te vakhate ja bhagavAnanI bhaktinA pariNAmanuM prAbalya che, tethI te viparIta AcaraNAthI paNa karmabaMdha thato nathI. phakta je jIva bhagavAnanA vacanAnusAra vidhipUrvaka pUjA kare che, tenI pUjAmAM jevI bhaktinI prabaLatA che, tevI bhaktinI prabaLatA vidhinI khAmIvALI pUjAmAM nathI. AthI ja bAhya rIte tenI pUjAmAM truTi che, mATe vidhizuddha pUjAmAM je prakArano puNyabaMdha ke nirjarA thAya che, tevo puNyabaMdha ke nirjarA vidhinI khAmIvALI pUjAthI thato nathI. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-11 graMthakArazrI upAdhyAyajI mahArAjAe zuddha pUjAmAM kUpadaSTAMtane nirviSaya kahela che ane azuddha pUjAmAM kUpadRSTAMtanuM yojana karela che, Ama chatAM Avazyakaniryukti Adi graMthamAM tevo khulAso karela nathI ke, A kUpadRSTAMtanuM yojana azuddha pUjAmAM karavuM. tethI koIne zaMkA thAya ke, graMthakArazrInI A sva-kapolakalpanA che. vastutaH graMthakArazrIe pUjAnA viSayamAM kUpadaSTAMtanuM je spaSTIkaraNa karyuM che, te pU. haribhadrasUri mahArAjanA vacananI sAthe ekavAkyatAvALuM che, mATe tyAM sva-kapolakalpanA nathI, paraMtu zratadhara evA ziSTa pU. haribhadrasUri mahArAjanAM vacano ja A arthamAM pramANabhUta che. graMthakArazrIe kUpadaSTAMtanA viSayamAM je kAMI artha karela che, te paMcAzaka, SoDazakamAM kahela pU. haribhadrasUri mahArAjanAM vacanone avalaMbIne ja lokone samajI zakAya te rIte dravyastavamAM kUpadaSTAMtanuM tAtparya kholyuM che. pU. abhayadevasUri mahArAjanA vacana pramANe ke AvazyakaniyuktinAM je koI vacano kUpadaSTAMtane batAve che, te sarvano viSaya bhaktimAtraprayukta pUjA ja che, tethI tyAM kUpadaSTAMta saMgata che, e pramANe graMthakArazrIe khulAso karyo. ethI karIne pU. haribhadrasUri mahArAjAe kahela Avazyakaniyukti TIkA ane paMcAzaka-SoDazaka AdinAM vacano rUpa prAcIna mArga ane pU. abhayadevasUri mahArAjanAM vacanorUpa navIna mArga yathAsthAne viniyoga karI samyagu yojana karAyela thAya che. A kathanathI graMthakArazrIne e kahevuM che ke, pU. abhayadevasUri mahArAje paMcAzakanI TIkAmAM kUpadaSTAMtane azuddha pUjAmAM ja yojavAnuM che, zuddha pUjAmAM nahi, evo khulAso karela nathI, Ama chatAM azuddha pUjAne ja avalaMbIne kUpadaSTAMtanA yojanamAM temanuM tAtparya che; ane AvazyakaniyuktinI TIkAmAM paNa pU. haribhadrasUri mahArAje A kUpadaSTAMta azuddha pUjAmAM ja yojavAnuM che, tevI spaSTatA karI nathI, topaNa AvazyakaniyuktimAM je saMdarbha cAlI rahyo che, te saMdarbha pramANe tyAM, zrAvakane pUjA kartavya che ane sAdhune pUjA kartavya nathI, te ja batAvavAnuM tAtparya che. Ama chatAM Avazyakaniyukti graMthanA TIkAkAra pU. haribhadrasUri mahArAjAe svayaM paMcAzaka mULa graMthamAM ane SoDazaka graMthomAM je kahyuM, tenAthI e nakkI thAya che ke, Avazyakaniyukti mULa gAthAnuM kathana paNa azuddha pUjAmAM ja yojavAnuM che, vidhizuddha pUjAmAM yojavAnuM nathI, ane te vAta ja graMthakArazrI upAdhyAyajI mahArAjAe aneka yuktiothI joDIne prastuta zloka-10/11mAM spaSTa karela che. tethI graMthakArazrInA vacanomAM pU. abhayadevasUri mahArAjanAM vacano sAthe ke ukta zeSa vacano sAthe koI virodha nathI. paripUrNa vidhizuddha pUjAmAM kUpadaSTAMta aviSaya che, ane bhaktimAtraprayukta pUjAmAM ke jyAM vidhinuM vaiguNya che tyAM, phUpadaSTAMta viSaya che, e prakAranA vivecako ja sArA jJAnavALA ane suprarUpaNA karanArA thAya che. Azaya e che ke, bhagavAne batAvelA zrutane yathArtha jANavAnI jijJAsA hoya ane yathArtha jANIne yogya zrotAne yathArtha bodha thAya e pramANe ja prarUpaNA karavAmAM Ave to ja zratanI bhakti thAya. paraMtu zrutanA vacanono sthAne viniyoga karyA vagara, phakta je pramANe zratamAM kahelA zabdo hoya, e prakAre ja Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-1 vyAkhyAna karavAmAM Ave to, vicAraka zrotAne te zrutanA paraspara bhinna bhinna arthone kahenArA sUtramAM zaMkA utpanna thAya. ane te zrotAne jo zAstra pratye zraddhA hoya to tene e zaMkA rahe ke, paMcAzaka mULa gAthAnAM pU. haribhadrasUri mahArAjanAM vacano zuddha pUjAmAM leza paNa karmabaMdha nathI te batAve che, ane AvazyakaniyuktinI pU. haribhadrasUri ma.nI TIkAmAM ane paMcAzakanI TIkAmAM pU. abhayadevasUri mahArAjanAM vacano pUjAmAM dharmArtha pravRttimAM thatA AraMbhathI alpa karmabaMdha batAve che; tethI kharekhara A baMne vacanomAMthI kyAM vacano sAcAM che ane kayAM vacano khoTAM che, e pramANe zrotAne sUtramAM zaMkA thAya. ane jo zrotAne zAstramAM daDha zraddhA na hoya to e vicAre ke jaina zAsananAM vacano paraspara virodhI kathanavALAM che, tethI pramANabhUta nathI. mATe vibhAga karyA vagara sUtronuM vivecana karavAmAM Ave to vyAkhyAna karanArathI vAstavika zrutanI bhakti thatI nathI. koIne bhagavAnanA zAsanarUpa zruta pratye haiyAmAM bahumAnarUpa bhakti hoya eTalAmAtrathI te siddhAMtano jANakAra banato nathI, paraMtu zrutanI bhaktivALo siddhAMtane jANavA mATe yatna kare, to ja jANakAra bane che. vaLI jANavA mATe yatna karavAthI siddhAMtanuM jJAna thAya, paraMtu jyAM sudhI siddhAMtamAM kahelA padArtho kaI apekSAe che, e prakAre parIkSA karI nirNaya karavA yatna na kare to sAmAnyathI zAbdabodha thAya che, paraMtu sUtrArthano niHzaMkita bodha thato nathI, tethI tevo AtmA prarUpaNAnA nizcayavALo thato nathI arthAtu yathArtha prarUpaNA karI zakato nathI. AnAthI e prApta thAya che ke, jene zAstra pratye bhakti hoya teNe siddhAMtane jANavA yatna karavo joIe, eTaluM ja nahi, paraMtu samyaka parIkSA karIne nirNaya karavo joIe, ane tyArapachI ja samyapha prarUpaNA karavI joIe, to ja vAstavika siddhAMtanI bhakti thAya. A pUrva puruSoe racanA karI che, mATe te kaI apekSAe che, e rIte nirNaya karavA mATe parIkSA vagara svIkAravuM zreyakArI nathI, paraMtu parIkSA karyA pUrve sAmAnyathI zraddheya hovA chatAM parIkSA karyA pachI e sUtra zraddheya bane che. saMmatigraMthanI je sAkSI ApI te gAthAnA uttarArdhamAM kahyuM ke, siddhAMtano jANanAra paNa prarUpaNAnA nizcayavALo ja hoya evuM nathI. A kathana dvArA e batAvavuM che ke, siddhAMtane jANIne jeo parIkSA kare che teo ja prarUpaNAnA nizcayavALA che, tethI vicAryA vagara pUrvanA puruSoe kahyuM che mATe samyagu che e prakAranI ruci karavI yogya nathI, ema gaMdhahastinA kathananuM tAtparya che. pha' zabda najIkanI vyaktino parAmarzaka che, tethI e kahevuM che ke, marelo evo A jana purAtana che=hamaNAM je vidyamAna che teone e marelo jana purAtana che, Ama chatAM hamaNAM te pUrvanA AcAryonI samAna purAtana nathI, paraMtu 500/1000 varSa pachI teo purAtana AcAryanI sAthe samAna thaze; kema ke 500/1000 varSa pachI vartamAnamAM kALa karI gayela AcAryo paNa pUrvAcArya tarIke ja ullekha pAmaze. tethI A AcArya purAtana che ane A AcArya purAtana nathI, e padArtha avasthita nathI; kema ke jeo atyAre Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-1 kALa karI gayA che, teo atyAre purAtana nathI paraMtu 500/1000 varSa pachI teo purAtana tarIke ullekha pAmavAnA che, tethI purAtana AcAryo e avasthita padArtha nathI. tethI jema atyAre koIka AcArya koI sUtrano artha karatA hoya, ane te artha zAstranI paMkti sAthe besato na hoya to temanA vacanamAM zaMkA karIne jema pUchavAmAM Ave ke, kayA zAstravacanonA baLathI tame Avo artha karo cho ? ane temanA vacanamAM zAstravacana ane yuktinuM baLa maLe to ja svIkAravAmAM Ave che; tema pUrvanA AcAryo paNa je kAMI kahI gayA che, temanA te vacananI parIkSA karIne, jo temanA vacanane zAstravacana ke yuktinuM baLa maLatuM hoya, to ja svIkAravuM ucita che. tethI purAtana AcAryonAM kahelAM kathanonI parIkSA karyA vagara koNa vicAraka ruci kare ? arthAt koI vicAraka ruci na kare, e prakAranuM siddhasenIyaDhAtrizikA-ka/panA kathananuM tAtparya che. AvazyakaniyuktimAM kUpadaSTAMtanuM kathana che e prAcIna kathana che, ane e prAcIna kathanamAM prAcInatva che; ane prastuta zloka-10/61mAM kUpadaSTAMtanuM parIkSA karIne samyagu yojana graMthakArazrIe karyuM, te navIna kathana che, ane te navIna kathanamAM navInatva che. sthUlathI te be kathano paraspara viruddha dekhAya che, topaNa paraspara viruddha nathI; kema ke te te tAtparyanA bhedathI prAcInonuM kathana che, ane te te tAtparyanA bhedathI navInonuM kathana che. tethI te te tAtparyanA bhedathI anekAMtagarbhita prAcIno ane navInonuM kathana che, mATe prAcInonA kathanane mithyA mAnavAno atiprasaMga nathI, ane prAcInoe je kahyuM te pramANe ja navInone kahevAno atiprasaMga nathI. ahIM prAcInonA kathanamAM ane navInonA kathanamAM tAtparyabheda A rIte che - prAcInoe AvazyakaniryuktimAM bhAvastavane bahuguNavALo sthApana karavA mATe prayatna karyo ane tethI kahyuM ke kRmna saMyamIo puSpAdine icchatA nathI. tethI prazna thayo ke, to pachI dravyastava anAdeya che. tenA samAdhAnarUpe prAcInoe AvazyakaniryuktimAM kahyuM ke, malinAraMbhI evA gRhasthane kUpadaSTAMtathI dravyastava upAdeya che. tethI AvazyakaniyuktimAM dravyastavanI mAtra upAdeyatA sthApana karavAno Azaya hato, ane dravyastava kaI rIte upAdeya che, te batAvavA mATe kUpadaSTAMtanA yojanAnuM tAtparya hatuM, ane pU. abhayadevasUri mahArAjanuM paNa tAtparya dravyastavamAM yojAyelA kUpadaSTAMtanuM ja spaSTIkaraNa karavAnuM hatuM, paraMtu kayA dravyastavamAM kUpadaSTAMtanuM yojana karavAnuM che ane kayA dravyastavamAM yojana karavAnuM nathI, tevuM tAtparya sAme rAkhIne teoe tyAM lakhANa karyuM nathI. jyAre teonA kathanane vAMcIne ane paMcAzakanA 4/4ra nA kathanane vAMcIne graMthakArazrIne prazna thayo ke, A kUpadRSTAMtanuM zuddha pUjAmAM yojana thaI zakatuM nathI, tethI kharekhara dravyastavamAM je kUpadaSTAMtanuM kathana che, tenuM pAramArthika tAtparya zuM che ? mATe kUpadaSTAMtanuM yojana kyAM karavuM ane kyAM na karavuM, e prakAranA tAtparyathI navIna evA pU. upAdhyAyajI mahArAjAe kUpadRSTAMtanuM spaSTIkaraNa karela che. tethI temanA vacanathI prAcInonA kathanane mithyA mAnavAno atiprasaMga nathI, ane prAcInonuM kathana samyagu hoya to pU. upAdhyAyajI mahArAjAe paNa tema ja kahevuM joIe, ema mAnavAno paNa atiprasaMga Avato nathI; kema ke prAcInothI bhinna tAtparyamAM pU. upAdhyAyajI mahArAjAe kUpadaSTAMtanuM rahasya kholyuM che, ane tethI prAcInonA tAtparyane hAni pahoMcatI nathI. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | oka-1 - phUpadaSTAMtanA prastuta spaSTIkaraNathI phalita thato padArtha - vidhizuddha pUjAmAM bAhya rIte je puSpAdinI kilAmaNA thAya che, te leza paNa karmabaMdhanuM kAraNa nathI, tethI tyAM leza paNa hiMsA nathI. tethI vidhizuddha pUjAmAM hiMsA nahi hovAne kAraNe padaSTAMtathI tenI zuddhi thAya che, tema kahI zakAya nahi, mATe vidhizuddha pUjAmAM kUpadaSTAMtanuM yojana nathI. Ama chatAM, vidhizuddha pUjAmAM paNa kUpadRSTAMtanuM yojana karavuM hoya to paMcAzaka-4/10nI TIkAmAM kecitkAre je kahyuM ke, jema kUpakhananathI sva-parano upakAra thAya che, tema dravyastavathI sva-parano upakAra thAya che, e rIte kUpadaSTAMta yojavAmAM koI bAdha nathI. vaLI, pUjAnI kriyA daramyAna ajJAnane kAraNe ke pramAdane kAraNe bAhyavidhimAM koI paNa truTi hoya to te vidhinI khAmIkRta karmabaMdha thavo joIe, Ama chatAM pUjAkALamAM bhaktinI ekatAnatAno pariNAma vartato hoya to te vidhinI khAmIkRta karmabaMdha pratibaMdhita thaI jAya che, jema maMtravizeSapUrvaka maMtranA jApapUrvaka, koI kUvo khodavAnI kriyA kare to kUvo khodavAnI kriyAthI kAdavano lepa lAgato nathI. azuddha pUjA karanAra vyakti bhagavAnanI bhaktimAM ektAna hoya to tenA upayogamAM bhaktinI ekatAnatArUpa zubha pariNAma vidyamAna che tema vyavahAranaya mAne che, ane te vakhate ja avidhithI pravRtti kare che te apekSAe, tene ajJAnano pariNAma ke pramAdano pariNAma paNa vidyamAna che tema paNa mAne che, tethI zubha ane azubha pariNAmano mizrabhAva vyavahAranaya svIkAre che. Ama chatAM bhaktinI ekatAnatAnA kALamAM vartatA avidhinA pariNAmakRta leza paNa karmabaMdha thato nathI, mATe nizcayanaya tyAM zubha upayoga mAne che, azubha upayoga mAnato nathI; kema ke jo zubha upayoga sAthe azubha upayogano mizrabhAva hoya to mizra karmabaMdha thavo joIe, paraMtu jyAre avidhithI pUjA thAya che, tyAre paNa bhaktinA pariNAmanI prabaLatAne kAraNe avidhikRta karmabaMdha pratibaMdhita thaI jAya che. mATe vyavahAranayathI mizrabhAva phakta kathanamAtramAM upayogI che, phaLanI apekSAe nirarthaka che. phaLa to nizcayanayane mAnya zubha adhyavasAyathI ja prApta thAya che. nizcayanaya kahe che ke, pUjAkALa daramyAna koI vyakti bhaktimAM ekatAna hoya to saMpUrNa pUjA daramyAna eka zubha adhyavasAya hoya che, ane dIrghakALanI pUjAmAM vacavacamAM koI azubha adhyavasAyo thAya to tatkRta karmabaMdha paNa thAya che, paraMtu eka ja kALamAM zubha-azubhabhAva baMne sAthe thaI zake nahi. paraMtu dIrghakALanI pUjAmAM je kALamAM azubha bhAva hoya tyAre zubhabhAva hoto nathI, ane je kALamAM zubhabhAva hoya tyAre azubha bhAva hoto nathI, tethI je vakhate jevo bhAva te pramANe ja karmabaMdha thAya che. jo pUjAmAM azubha bhAva thayA pachI paNa bhaktino zubha bhAva pAchaLathI utkarSavALo thAya, to azubha bhAvathI thayelo karmabaMdha paNa uttaranA zubhabhAvathI nAza thaI zake che; ane pUjAnI dIrghakALanI kriyAmAM azubha bhAvanI prabaLatA hoya ane zubha bhAva kadAca kyAreka thato hoya topaNa te durbaLa hoya, to te kriyA apradhAna dravyastavarUpa che. A prakAranuM spaSTIkaraNa kUpadRSTAMta vizadIkaraNa graMthathI thAya che. AvA Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 pratibhAzatanAma-3/RCTs-12 avatarasi : pUjAyAM hiMsAsambhavoktiM vikalpya dUSayannAha - avatarazikSArtha : zloka-59mAM siMhAvalokita nyAya vaDe dravyastavamAM hiMsA che evI mAnyatAno nirAsa karyo. A rIte tyAM phUpadaSTAMta vicAraNAno viSaya prApta thayo, tethI tyAra pachI tenuM varNana karyuM. have pUjAmAM hiMsAnA saMbhavatI uktino=hiMsAnA saMbhavanA vacanano, vikalpa karIne dUSaNa ApatAM hecha - Rels : dharmArthaH pratimArcanaM yadi vadhaH syAdarthadaNDastadA, tatkiM sUtrakRte na tatra paThito bhUtAhiyakSArthavat / yA hiMsA khalu jainamArgaviditA sA syAniSedhyA sphuTam, nAdhAkarmikavanihantumiha kiM doSaM prasaGgodbhavam / / 62 / / khojArtha : pratimAarcana=pratimApUjana, jo dharmArtha vadha hoya, to arthadaMDa thAya; to=jo te arthadaMDa hoya to, zuM sUyagaDAMgamAM tyAM=arthadaMDAdhikAramAM, bhUta, sApa ane yakSArtha daMDanI jema kahevAyela na hota? je kharekhara jainamArgavidita hiMsA che, te zuM prasaMgathI udbhavela doSane vAravA mATe ahIM=zAstramAM, AdhAkarSikanI jema spaSTa niSedhya nathI? arthAt niSedhya ja che. (tethI pUjAmAM hiMsA nathI.) ||2|| TA :___dharmArthaH' iti :- yadi pUjAyAM hiMsA kumatinA vAcyA, tadA sA kimanarthadaNDarUpA vA syAdarthadaNDarUpA vA ? nAdyaH pakSaH kSodakSamaH prayojanarAhityAsiddheH, antye tvAha-yadi pratimArcanaM dharmArtho vadhaH syAttadArthadaNDaH syAt arthadaNDatvena vyavahAryaH syAt / iSTApattAvAha-tadarthadaNDazcet ? tadA sUtrakRte'rthadaNDAdhikAre kiM na paThitaH ? kiMvat ? bhUtAhiyakSArtho yathA daNDaH paThitastadvat / idaM hi tatsUtram-"paDhame daMDasamAdANe aTThA daMDavattie tti Ahijjai,'se jahANAmae kei purise AyaheuM vA, NAiheuM vA, agAraheuM vA parivAraheuM vA, mittaheuM vA NAgaheuM vA, bhUyaheuM vA, jakkhaheuM vA, taM daMDaM tasathAvarehiM pANehiM sayameva Nisirai aNNehiM vA nisirAvei, aNNaM vA NisiraMtaM samaNujANAi, Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-2 evaM khalu tassa tappattiyaM sAvajja ti Ahijjai" iti / yadi hi jinapratimApUjArtho'pi vadho'trAdhikaH syAt, tadA-'jiNapaDimAheuM jiNaheDaM vA' ityapyabhaNiSyat sUtrakAraH / TIkArtha :- . hi. dityasiddha =jo kumati=luMpAka, pUjAmAM hiMsA kahe che, to te zuM anarthadaMDarUpa che ke arthadaMDarUpa che? prathama pakSa=vikalpa, yukta nathI; kema ke prayojanarahitapaNAnI asiddhi che arthAt prayojana che. gaje. cA vaLI bIjA vikalpamAM mULa zlokamAM kahe che - jo pratimApUjana dhamartha vadha hoya to arthadaMDa thAya=arthadaMDapaNAthI teno vyavahAra thavo joIe. rUpAvAda -... takana ahIM pUrvapakSI kahe ke, amane ISTApati che, to kahe che - jo te arthadaMDa che to bhUta, sApa ane yakSa mATe jema daMDa kahela che, tenI jema sUyagaDAMgamAM arthadaMDAdhikAramAM kema kahela nathI ? di tatUra - A tenuM sUyagaDAMganA arthadaMDAdhikAranuM, sUtra che - "me. AdinnaDuM" kRti 1 prathama daMDasamAdAnamAM ATha daMDa mATe che ema kahevAya che. te A pramANe - koI puruSa (1) Atmahetuka, (2) jJAtietuka, (3) agArahetuka gharahetuka, (4) parivArahetuka, (5) mitrahetuka, (6) nAgahetuka, (7) bhUtahetuka ke (8) yakSahetuka te daMDane trasa ane sthAvara jIvonA prANo para svayaM ja kare athavA bIjA pAse karAve athavA karatA evA bIjAnI anumodanA kare, e pramANe tene-te puruSane, tatyayika te daMDane AzrayIne, sAvadha che, e pramANe kahevAya che. hi. sUtravara: jo jinapratimApUjAthe paNa vadha ahIM=arthadaMDamAM, adhika hota to sUtrakAra jinapratimAhetuka ke jinahetuka (daMDa) e pramANe paNa kaheta. bhAvArtha : bhagavAnanI pUjA karIne huM saMsArasAgarane taruM, e prakAranA AzayathI zrAvaka bhagavAnanI pUjA kare che, tethI saMsArasAgarathI taravAnA prayojanathI zrAvaka bhagavAnanI pUjA kare che mATe bhagavAnanI pUjA prayojanarahita nathI; ane anarthadaMDarUpa hiMsA te ja kahevAya che, jemAM koI prayojana na hoya. tethI bhagavAnanI pUjAmAM thatI hiMsA anarthadaMDarUpa che, ema prathama vikalpa ucita nathI. zloka-1ranA kathananI pUrvabhUmikArUpe TIkAmAM prathama vikalpa pADyo ke, jo pUjAmAM dharmArtha hiMsA hoya to te arthadaMDarUpa ke anarthadaMDarUpa ema be rIte thaI zake, ane pUjAmAM dharmArtha hiMsA anarthadaMDarUpa nathI, te TIkAmAM batAvIne have mULa zloka-karamAM te arthadaMDarUpa nathI te batAve che - tyAM prathama kahe che ke, jo pratimAarcana dharmArthavadharUpe hoya to teno arthadaMDarUpe vyavahAra thavo joIe. tenI sAme pUrvapakSI kahe ke, kharekhara pUjAmAM arthadaMDa iSTa ja che. to tenuM nirAkaraNa zlokanA bIjA pAdamAM karela che, te A rIte - Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-12 jo kharekhara bhagavAnanI pUjA arthadaMDarUpa hoya to sUyagaDAMganA arthadaMDAdhikAramAM jema ATha arthadaMDa kahyA che, tema jinapratimAhetuka ane jinahetuka paNa arthadaMDa kahevA joIe; paraMtu sUyagaDAMgamAM jinapratimAhetuka ane jinahetuka arthadaMDa kahyA nathI, mATe ene arthadaMDa kahI zakAya nahi. ahIM prazna thAya ke, lupAka jinapratimA mATe karAtA pUjAdi AraMbha-samAraMbhane arthadaMDarUpe kahe che, paraMtu jinahetuka kayA AraMbha-samAraMbhane te arthadaMDarUpe kahe che ? ke jethI graMthakArazrIe kahyuM ke, jo jinapratimAhetuka ane jinahetuka arthadaMDa hoya to sUyagaDAMgamAM te kahevA joIe ? teno Azaya e che ke, bhagavAnanI pUjA arthe puSpAdino AraMbha karavAmAM Ave che te jinapratimAhetuka arthadaMDa che, ane sAkSAt koI jina vidyamAna hoya ane koI avivekI zrAvaka bhaktinA vazathI temanA mATe AdhArmikAdi karIne temanI bhakti karavAno Azaya kare, athavA to temanA Agamana vakhate AraMbha-samAraMbhanI pravRttipUrvaka dezanA sAMbhaLavA jAya to te sarva jinahetuka arthadaMDa che, tema lupAka kahe che. pUrvamAM sthApana karyuM ke, sUyagaDAMgamAM arvAdhikAramAM jinapratimAhetuka ane jinahetuka arthadaMDa batAvela nathI, mATe bhagavAnanI pUjAmAM arthadaMDarUpa AraMbha che, tema kahI zakAya nahi. tenI sAme rAmadAsa vagere laMpAkanA anuyAyInA samAdhAnane sAme rAkhIne zlokanA trIjA ane cothA pAdanuM utthAna kare che - TIkA :__na ca sarvo'pyarthadaNDo gRhasthAnAmagArArtha ityagAraviSayakecchAprayojyecchAyA hetoruktazeSe sambhavAna nyUnatvamiti rAmadAsAdipAmaroktaM zraddheyam, evaM sati 'parivAraheDaM' ityAderAdhikyApatteH, parivArAdyarthasyApi tattvato gRhArthatvAditi yatkiJcidetat / athAvivakSAta eva tadapATha ityata Aha-yA khalu jainamArgaviditA hiMsA sA kiM prasaGgodbhavaM doSaM nihantuM vArayituM sphuTaM nAmagrAhaM niSedhyA na syAt ? api tu syAdeva, kiMvat ? AdhArmikavat, TIkArya : na ra sa .... triSyivetan ane sarva paNa arthadaMDa gRhasthone agAra arthe che, ethI karIne uktazeSamAM=sUyagaDAMgamAM arthadaMDAdhikAramAM je arthadaMDa batAvyA te batAvAyelAthI avyamAM= jinapratimAhetuka ane jimahetukarUpa atyamAM, agAraviSayaka IcchAthI prayojya IcchArUpa hetuno saMbhava hovAthI cUtapaNuM nathI=sUyagaDAMga sUtramAM arthadaMDanA saMgrahamAM bhUtapaNuM nathI, e prakAre rAmadAsa Adi pAmara vaDe kahevAyela zraddheya nathI; kema ke e pramANe hote chate parivArahetuka ityAdi adhikapaNAnI=parivArahetuka ItyAdi adhika che ema svIkAravAnI, Apatti che; kema ke parivArAdi arthanuM paNa tatvathI gRhAthapaNuM che. jethI karIne A=rAmadAsAdi pAmaro vaDe kahevAyeluM, yatkiMcit che. gai ..gAda - ahIM 'gaLathI pUrvapakSI A pramANe kahe che ke, avivekSAthI ja teno=jitapratimAhetuka ke jinahetuka arthadaMDano, apATha che. ethI karIne zlokanA trIjA ane cothA pAdamAM graMthakArazrI kahe che - Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-1ra yA hatu.... mAthAvat, je kharekhara jenamArgavidita=jainamArgamAM kahevAyelI, hiMsA che, te prasaMgathI uddabhavelA doSane haNavA mATe=vAravA mATe, spaSTa sAmagrahaNapUrvaka AdhAkarmikanI jema zuM niSedhya na thAya ? paraMtu thAya ja. (chatAM te rIte spaSTa niSedha karela nathI tethI temAM hiMsA nathI.) bhAvArtha : pUrvamAM graMthakArazrIe kahyuM ke, jinapUjA arthe thato daMDa arthadaMDarUpe adhika hoya to jinapratimAhetuka ke jinahetuka arthadaMDa, e pramANe paNa sUyagaDAMgamAM arthadaMDAdhikAramAM kahevuM joIe. tenuM samAdhAna pUrvapakSI kare ke, sUyagaDAMgamAM arthadaMDAdhikAramAM tema kahyuM nathI, topaNa nyUnatva doSa Avato nathI. te A rIte - | sarva paNa arthadaMDa gRhasthone ghara calAvavA mATe hoya che. tethI sUyagaDAMgamAM arthadaMDAdhikAramAM kahela ATha arthadaMDa sivAyanA arthadaMDomAM ghara calAvavA viSayaka icchAthI prayojya evI icchA hoya che, tethI agArahetukamAM te sarva arthadaMDano samAveza thaI jaze, mATe AThathI adhika jinapratimAhetuka ke jinahetuka arthadaMDa kahevAnI jarUra rahetI nathI. e pramANe rAmadAsa vagere tattvavicAraNAmAM pAmara evA lupAkanA anuyAyI vaDe kahevAyela che. laMpAkano Azaya e che ke, jinapratimAnI pUjA karavI ke jinanI bhakti karavI, e vAstavika rIte mokSanuM kAraNa nathI; kema ke temAM AraMbha-samAraMbha vagere thAya che, tethI te arthadaMDarUpa che. joke zrAvaka mokSanA AzayathI jinapUjA kare che, topaNa jema koI mokSanA AzayathI bhogAdinI pravRtti kare to te dharmanI pravRtti kahI zakAya nahi, paraMtu te saMsAranI ja pravRtti che, tethI te arthadaMDarUpa bane che; tema viparyAsane kAraNe koI zrAvaka mokSanA AzayathI AraMbha-samAraMbharUpa pUjAnI pravRtti kare to te paNa arthadaMDarUpa ja bane che, mATe jinapUjAhetuka ane jinahetuka arthadaMDano aMtarbhAva agArahetuka arthadaMDamAM che, e prakArano rAmadAsa Adi pAmarano Azaya che. tene graMthakArazrI kahe che ke, tema svIkArIe to parivArahetuka arthadaMDa vagereno paNa agArArthaka arthadaMDamAM aMtarbhAva thaI jaze, tethI sUyagaDAMgamAM parivArahetuka, bhogahetuka Adi arthadaMDa kahevA joIe nahi. uparokta ApattinuM anya rIte samAdhAna karatAM rAmadAsa vagere 'natha'thI kahe che - to pachI jema agArahetukamAM parivArahetuka arthadaMDa Adino aMtarbhAva thato nathI, tema jinapratimAhetuka ane jinahetuka arthadaMDano paNa aMtarbhAva nathI; Ama chatAM sUyagaDAMgamAM tenI virakSA karela nathI mATe teno pATha nathI, vastutaH te arthadaMDarUpa ja che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - jainazAsanamAM dharmanI pravRtti karanArAo bhagavAnanI pUjA dharmabuddhithI kare che, tethI jo te arthadaMDarUpa hoya to doSarUpa che, tema mAnavuM paDe. tethI jainadarzanamAM bhagavAnanI bhaktinA prasaMgathI udbhavela hiMsArUpa doSano niSedha karavA mATe spaSTa rIte nAmapUrvaka teno niSedha karavo Avazyaka che. jema sAdhune AdhAkarmikano niSedha karavA mATe spaSTa kahyuM ke te doSarUpa che, tema sUyagaDAMgamAM spaSTa kahevuM joIe ke, jinapratimAhetuka ane jinahetuka AraMbha-samAraMbha arthadaMDa che; paraMtu tema kahyuM nathI, tethI nakkI thAya che ke te arthadaMDarUpa nathI. A prakArano graMthakArazrIno Azaya che. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-2 TIkA : nanu pratilomametat, evaM satyarthadaNDAdhikAre pUjArthavadhasyAdhAkarmikasyevApAThopapatteriti cet ? satyam, tarhi bhagavatyAdAvAdhAkarmikasyeva tasya sphuTaM niSedhaucityamanyatra prapaJcena nirUpitasyaivAtropalakSaNatvasambhavAdityatra tAtparyAt / TIkArya : nanu pratijJAna netan... tAryA nathI pUrvapakSI kahe ke A tamAruM kathana, pratiloma=pratikULa che; kema ke Ama hote chate pUrvamAM kahyuM ke, jainamArgamAM kahevAyelI hiMsA, prasaMgathI udbhavelA doSane vAravA mATe AdhAkartikanI jema spaSTa sAmagrahaNapUrvaka zuM niSedhya na thAya? arthAt nAmagrahaNapUrvaka hiMsAno niSedha karavo joIe, e pramANe tamArA vaDe svIkArAyela hovA chatAM, arthadaMDAdhikAramAM AdhArmikanI jema sUyagaDAMganA arthadaMDAdhikAramAM AdhArmikano pATha jema nathI tema pUjAryavadhanA pAThanI upapati che-tema pUjAryavadhano paNa pATha nathI, mATe tamAruM kathana tamane ja pratikULa che. tenA javAbarUpe graMthakArazrI kahe che - tArI vAta sAcI che=ardhasvIkArarUpe kahe che ke, jema AdhArmikano arthadaMDAdhikAramAM ullekha nathI, tema pUjAthe vadhano paNa ullekha nathI, e apekSAe tArI vAta sAcI che, tema svIkArIe to bhagavatI AdimAM AdhArmikano jema niSedha karyo che, tema tenA=pUjAWvadhatA, spaSTa niSedhanuM ucitapaNuM che. to pachI bhagavatImAM AdhArmikano jema niSedha che, tema sUyagaDAMganA arthadaMDAdhikAramAM AdhArmikano niSedha kema nathI ? te batAvavA mATe hetu Ape che - anyatra=bhagavatImAM prapaMca vaDe=vistAra vaDe, nirUpitanA ja ahIMyAM=prastuta sUyagaDAMganA arthadaMDAdhikAramAM, upalakSaNapaNAno saMbhava hovAthI (sUyagaDAMga sUtramAM upalakSaNathI svIkArI sAkSAta AdhArmikano ullekha karela nathI.) e prakAre ahIM=sUyagaDAMga sUtramAM AdhArmikano ullekha nahi karavAmAM tAtparya hovAthI A pratiloma che, ema pUrvapakSIe kahela te saMgata nathI, ema pUrvakathana sAthe saMbaMdha che. TIkA :__ nanvetadazikSitopAlambhamAtram-'tattha khalu bhagavayA pariNNA paveiyA, imassa ceva jIviyassa parivaMdaNamANaNapUyaNAe, jAImaraNamoaNAe dukkhapaDighAtaheuM' ityAcAre prathamAdhyayane (pra.u.11) jAtimaraNamocanArthaM prANAtipAtasya darzitatvAttasya ca kaTutaravipAkopadarzanAjjinapUjAderapi bhavadabhyupagamena muktyarthaM prasiddhararthadaNDatayA sAkSAniSedhAditi cet ? na, etadvyAkhyAparyAlocanAyAM tvanmanorathasya lezenApyasiddheH / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibhAzads lAga-3 | cs-12 TImArtha : nanvetad ..... lezenApyasiddheH / nanu'thI pUrvapakSI bhA pramANAtamA 4, Aatane upAlaMbhamAtra che=jinapratimAnI pUjA e arthadaMDarUpa che e pramANe zAstramAM kyAMya kahela nathI e pramANe tame kahela je upAlaMbha che, te je zAstra bhaNelA na hoya tene ja kahI zakAya; kema ke anyatra zAstramA 35 to 6 maNe che. 416 'tattha khalu ..... dukkhapaDighAtaheuM'thI batAva cha - tyAM karmamAMtrakriyAmAM, bhagavAne pariNA batAvelI che - A ja jIvitanA (arthe alpa sukha mATe jIva kriyAmAM prapata cha tathA mA 4 pitanA) parivahana-mAnasa-pU04na bhATe (hiMsAmA pravata cha, bhane) alt=04ma, bh29| sane mocana mATe prANIo kriyAmAM pravarte che ane karmane grahaNa kare che ane) duHkhanA pratighAta mATe (AraMbhone seve che.) e prakAre AcArAMga prathama adhyayana sUtra-11mAM janma, maraNa ane mocana mATe prANAtipAtanuM dazitapaNuM hovAthI ane tenA kaTutara vipAkanuM upadarzana hovAthI tamArA svIkAra vaDe mukti arthaprasiddha evI jinapUjAdinuM paNa=jinapUjAdimAM thatI hiMsAdinuM paNa, arthadaMDapaNArUpe sAkSAt viSedha hovAthI tamAruM A kathana azikSitane upAlaMbhamAtra che. A pramANe "nanuthI pUrvapakSI kahe to graMthakArazrI kahe che ke, ema na kahevuM; kema ke AnI=AcArAMgatA A sUtranI, vyAkhyAnA paryAlocanamAM tamAsa manorathanI lezathI paNa asiddhi che. nIce mujaba AcArAMgasUtranI TIkAmAM pATha che te AcArAMga sUtranI sAkSIpAThamAM joDANarUpe che. TIkA: tathAhi - tatra karmaNi bhagavatA 'parijJA' jJaparijJA, pratyAkhyAnaparijJA ca praveditA, atha kimarthamasau kaTukavipAkeSu karmAzravahetubhUteSu kriyAvizeSeSu pravarttate? ityAha -'imassa' ityAdi / tatra jIvitamiti jIvatyanenAyuSyakarmaNeti jIvitaM prANadhAraNam, etacca pratiprANisvasaMviditamitikRtvA pratyakSAsannavAcinedamA nirdizati cazabdo vakSyamANajAtyAdisamuccayArthaH, evakAro'vadhAraNe / asyaiva jIvitasyArthe pariphalgusArasya taDillatAvilasitacaJcalasya bahvapAyasyAdIrghasukhArthaM kriyAsu pravarttate / tathAhi-jIviSyAmyahamarogaH sukhena bhogAn bhokSye, tato vyAdhyapanayanArthaM snehapAnalAvakapizitabhakSaNAdiSu kriyAsu pravarttate, tathAlpasya sukhasya kRte'bhimAnagrahAkulitacetA bahvArambhaparigrahAd bahvazubhaM karmAdatte uktaM ca - dve vAsasI pravarayoSidapAyazuddhA zayyAsanaM karivarasturago ratho vA kAle bhiSag niyamitAzanapAnamAtrA rAjJaH parAkyamiva sarvamavehi zeSam / puSTyarthamannamiha yatpraNidhiprayogaiH santrAsadoSakaluSo nRpatistu bhuGkte, yanirbhayaprazamasaukhyaratazca bhaikSaM tatsvAdutAM bhRzamupaiti na pArthivAnnam, bhRtyeSu mantriSu suteSu manorameSu kAntAsu vA madhumadAGkuritekSaNAsu vizrambhameti na kadAcidapi kSitIzaH sarvAbhizaGkitamateH katarannu saukhyam / tadevamanavabudhya taruNakizalayapalAzacaJcalajIvitaratayaH karmAzraveSu jIvitopamardAdirUpeSu pravarttante / tathAsyaiva jIvitasya parivandanamAnanapUjanArthaM hiMsAdiSu pravartante, tatra parivandanaM saMstavaH prazaMsA, tadarthamAceSTate / tathAhi-ahaM mayUrAdipizitAzanAd balI tejasA Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 pratibhAzata bhAga-3/0s-12 dedIpyamAno devakumAra iva lokAnAM prazaMsAspadaM bhaviSyAmIti / mAnanamabhyutthAnAsanadAnAJjalipragrahAdirUpaM tadarthaM vA ceSTamAnaH karmopacinoti ! tathA pUjanaM draviNavastrAnapAnasatkArapraNAmasevAvizeSarUpam, tadarthaM ca pravarttamAnaH kriyAsu karmAzravairAtmAnaM smbhaavyti| tathA 'vIrabhogyA vasundharA' iti matvA parAkramate, daNDabhayAcca sarvAH prajA bibhyatIti daNDayatIti, evaM rAjJAmanyeSAmapi yathAsambhavamAyojanIyam atra ca vandanAdInAM dvandvasamAsaM kRtvA tAdarthya caturthI vidheyA parivandanamAnanapUjanAya jIvitasya karmAzraveSu pravartata iti samudAyArthaH / na kevalaM parivandanAdyarthameva karmAdatte'nyArthamapyAdatta iti darzayati-jAtizca maraNaM ca mocanaM ceti jAtimaraNamocanam, samAhAradvandvAttAdarthya caturthI etadarthaM ca prANinaH kriyAsu pravarttamAnAH karmAdadate, tatra jAtyarthaM krauJcArivandanAdikAH kriyAH vidhatte, tathA yAna yAna kAmAn brAhmaNAdibhyo dadAti, tAMstAnanyajanmani punarjAto bhokSyate tathA manunA'pyuktam - 'vAridastRptimApnoti sukhamakSayamannadaH, tilapradaH prajAmiSTAmAyuSkamabhayapradaH' atraikameva subhASitamabhayapradAnamiti tuSamadhye kaNikAvadityevamAdikumArgopadezAddhi hiMsAdau pravRttiM vidadhAti tathA maraNArthamapi pitRpiNDadAnAdiSu kriyAsu pravarttate yadi vA mamAnena sambandhI vyApAditastasya vairaniryAtanArthaM vadhabandhAdau pravarttate, yadi vA maraNanivRttyarthamAtmano durgAdhupayAcitamajAdinA baliM vidhatte yazodhara iva piSTamayakukkuTena tathA muktyarthamajJAnAvRttacetasaH paJcAgnitapo'nuSThAnAdiSu prANyupamardakAdiSu pravarttamAnAH karmAdadate, yadi vA jAtimaraNayorvimocanAya hiMsAdikAH kriyAH kurvate / 'jAijarAmaraNabhoaNAe' iti pAThAntaraM, tatra bhojanArthaM kRSyAdikarmasu pravartamAnA vasudhAjalajvalanapavanavanaspatidvitricatuSkapaJcendriyavyApattaye, vyApriyanta iti tathA duHkhapratighAtamurarIkRtyAtmaparArthamArambhamAsevante, tathA hi - vyAdhivedanArtA lAvakapizi-tamadirAdyAsevante, tathAvanaspatimUlatvakpatraniryAsAdisiddhazatapAkAditailArthamagnyAdisamArambheNa pApaM kurvanti svataH, kArayantyanyaiH, kurvato'nyAn samanujAnate, ityevamatItAnAgatakAlayorapi manovAkkAyayogaiH karmAdAnaM vidadhatItyAyojanIyamityAdi / TImArtha : tathAhi - sApramANe - tatra karmaNi .....praveditA / tyAM=AyAganA prathama adhyayanamA, jiyAnA viSayamAM bhagavAna vaDe parijJA zapariNA ane pratyAkhyAnapariNA kahevAyelI che. bhagavAne saMsAramAM jIvo vaDe karAtI AraMbhAdika kriyAonuM vAstavika svarUpa jJapariNAthI batAvela che yathArtha bodha karAvela che, tyAra pachI tenuM pratyAkhyAna karavAnuM pratyAkhyAnaparijJAthI jaNAvela che. pUrvamAM kahyuM ke, bhagavAne AraMbha-samAraMbhAdirUpa kriyAone pratyAkhyAna parijJAthI pratyAkhyAna karavAnuM kahela che, tyAM prazna thAya ke, bhagavAne AraMbhAdi kriyAnuM pratyAkhyAna karavAnuM kahela che, chatAM jIvo AraMbhAdimAM kema pravarte che ? tene spaSTa karavA mATe AcArAMganA prathama adhyayananA prathama uddezAnuM mULa sUtra-11 'imassa ceva jIviyassa'nu utthAna 42 4 cha - ___ atha ..... ityAdi / zA bhATe 0 4 vipApANI mane zriyanA bhUta sevA yAmAM prapata cha ? aMthI irIne 'imassa'tyAhithI he cha - Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-62 3 taMtra ..... prALadhAraLam, tyAM='masta ceva nIviyaska ......' e AcArAMganuM sUtra kahyuM tyAM, 'jIvita'no artha kare che A AyuSyakarma vaDe jIva jIve che ethI karIne AyuSyakarma jIvita che ane te AyuSyakarma te prANadhAraNarUpa che. ahIM jIvitanI vyutpatti karI, e pramANe AyuSyakarma e jIvita prApta thayuM; ane AyuSyakarmanuM kArya prANadhAraNa che, tethI upacArathI prANadhAraNane jIvita kahela che. etacca DavadhArane / ane A=prANadhAraNa, pratiprANI svasaMvidita che, ethI karIne pratyakSa AsannavAcI evA 'phlam' zabda vaDe mULa AcArAMga prathama uddeza sUtra-11mAM teno nirdeza karela che, ane tethI mULa sUtramAM 'masa deva nIvivarsI' no prayoga karela che. mULamAM 'veva' zabda che, temAM 'T' zabda AgaLamAM kahevAnArA jAti=janma, AdinA samuccaya mATe che ane 'jJa'kAra avadhAraNamAM che. (tethI e prApta thAya ke, A ja jIvitanA mATe jIva kriyAmAM pravarte che, ane A ja jIvitanA parivaMdana=prazaMsA, mAnana ane pUjana mATe kriyAmAM pravarte che, ane jAti, maraNa ane mocana mATe kriyAmAM pravarte che ane du:khapratighAtanA hetuthI kriyAmAM pravarte che.) asyaiva pravartate| pariphalgusAra=niHsAra, vIjaLInA camakArA jevuM caMcaLa, bahu apAyabhUta=vighnothI yukta, evA A ja jIvitanA arthe adIrgha kALanA sukha mATe kriyAmAM pravarte che. A ja jIvitanA arthe alpakALanA sukha mATe AraMbhAdi kriyAomAM jIva pravarte che, ema pUrvamAM kahyuM, te ja 'tArdi'thI batAve che ..... - - ..... tathAhi pravartate / roga vagarano evo huM jIvIza, sukhapUrvaka bhogone bhogavIza, tethI=AvA prakArano adhyavasAya hovAthI, vyAdhine dUra karavA mATe snehapAna, lAvakanA=pakSIvizeSanA, mAMsabhakSaNAdi kriyAmAM pravarte che. ahIM snehapAna ane mAMsabhakSaNAdi, zarIranA rogane dUra karI dhAtune puSTa karavAmAM prabaLa kAraNarUpa AhAra che, tethI ja dIrghakALa sudhI rogarahita jIvana jIvavAnA AzayathI saMsArasika jIvo teno upayoga kare che. - tathApasya ..... dharmAnte / te rIte=zarIranI sukhAkArI rahe ane puSTa bane te mATe kriyAmAM pravarte che te rIte, alpa sukhanA mATe abhimAnagrahathI Akulita cittavALA jIvo bahu AraMbha-parigrahathI ghaNA azubha karmane grahaNa kare che. saMsA22sika jIvo abhimAnagrahathI Akulita cittavALA che ane alpasukha mATe bahu AraMbha kare che, e batAvavA mATe 'ruM 7thI temAM sAkSI Ape che - ****** uktaM ca zeSam / ane kahyuM che - be vastra, apAyazuddha=anartha na kare tevI zreSTha rANI, zayyA, Asana, zreSTha hAthI, ghoDo ke ratha, avasare sAro vaigha, niyamita AhAra-pANInuM pramANa A badhuM rAjAnuM che, zeSa sarva pArakA jevuM che ema tuM jANa. ATalA kathanathI rAjA vagere sarva jIvo abhimAnagrahathI Akulita cittavALA che e vAta batAvI; kema ke rAjA paNa vAstavika bhogavaTo be vastra Adi kahelA padArtho pUrato ja karI zake che, bAkInA padArthono upabhoga karI zakato nathI; phakta abhimAna dhAraNa kare che ke, A vizALa rAjya vagere saMpatti mArI che. tethI ja abhimAnagrahathI Akulita cittavALA rAjyanI vRddhi ane rakSaNAdi mATe AraMbhAdinI pravRtti kare che ane ghaNA azubha karmane bAMdhe che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-ra alpa sukha mATe saMsArI jIvonI sarva bhogAdinI kriyA che, ane tenA dvArA jIva ghaNA AraMbho karI karma bAMdhe che, te batAvavA arthe kahe che - puzcartha ..... parthivAtram | ahIMyAM=saMsAramAM, saMtrAsadoSathI kaluSita evo rAjA vaLI je prasidhiprayogo vaDe zarIranI puSTi mATe bhojana kare che, ane je nirbhaya ane prazamasukhamAM rativALo muni bhikSAne vApare che, te=muninuM bhekSa, atyaMta svAdutAne pAme che, pArthiva anna nahi. * rAjA AyurvedanI prakriyAthI dhAtune puSTa kare evA prayogo dvArA zarIranI puSTi mATe annane grahaNa kare che, ane rAjyakAryanI ciMtAnA vicAro temaja pararAjyonA bhayathI saMtrAsadoSathI kaluSita mAnasavALo che, tethI zarIra puSTa thavA chatAM ane indriyone anukULa AhAra karavA chatAM, citta ciMtAothI kaluSita hovAthI vizeSa prakAranAM indriyonAM sukhonuM vedana paNa karI zakato nathI; kema ke cittanuM kAluSya e sukhane hana kare che. ane muni sarvathA nirbhaya hoya che; kema ke munine bAhya koI padArthanI apekSA hotI nathI, tethI bAhya koIno bhaya hoto nathI; ane prazamasukhamAM rati hoya che, tethI je kAMI tuccha aMtaprAMta bhikSA maLe che tenA bhogakALamAM prazamasukhanA svAdano anubhava kare che. muninuM citta sarvathA nirbhaya hovAthI ane lolupatAdi bhAvothI rahita hovAthI tuccha bhikSAdi paNa temane uttama sukhanuM vedana karAve che, jyAre rAjAne zreSTha bhojana paNa tevuM sukha ApI zakatuM nathI, kema ke saMtrAsathI rAjAnuM bhautika sukha upahata thayeluM hoya che ane lolupatAdi bhAvothI AkrAMta hoya che. tethI rAjAnuM bhautika sukha prazamasukha AgaLa alpa mAtrAmAM che. rAjA AdinuM citta saMtrAsadoSathI kaluSita kema che ? ane muni jevuM sukha kema rAjAdi anubhavatA nathI? te batAve che - mRtyeSu ..... sauSyam nokaro para, maMtrIo para, putro para ke madhurUpI madane jharatI AMkhovALI manorama evI strIo para rAjA kyAreya vizvAsa rAkhI zakatA nathI. sarva upara abhizaMkita mativALAnuM sukha kayuM hoya? pUrvamAM A ja jIvitanA arthe jIva alpa sukha mATe AraMbhAdi kriyAomAM pravarte che, ema kahyuM, tyAra pachI 'tathAdithI te batAvyuM. te sarvanuM nigamana karatAM kahe che - tavamanavanuSya .... pravartanta, A badhuM jANyA vinA, taruNa kisalaya palAzanA jevA caMcaLa jIvita para rativALA jIvo, jIvitanA=jIvonA, upamadaMdirUpa karmAzravomAM pravarte che. AcArAMga sUtranA mULa pAThamAM 'masa veva nI vaya parivaMgamAnapUrvANa' kahyuM, teno artha TIkAmAM batAve che - tathAsthava ..... vikhyAmati | ane A ja jIvitanA parivaMdana, manana ane pUjana mATe hisAdimAM pravarte che. tyAM parivaMdana=saMtava=prazaMsA, tenA mATe ceNa=kriyA kare che. te A pramANe - huM mayUrAdinA mAMsanA bhakSaNathI baLavALo, tejathI dedIpyamAna devakumAra jevo lokonI prazaMsAnuM sthAna thaIza. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 pratimAzataka bhAga-3/ zloka-kara kRti' zabda parivaMdananA svarUpanI samAptisacaka che. mAnanano, artha batAve che - mananam ..... kavinoti ! mAnana=abhyatthAna, Asana ApavuM, hAtha joDavArUpa mAnana che, ane tenA mATe=mAna meLavavA mATe, ceSTA karato karmane ekaThAM kare che. janano artha batAve che - tathA pUnane ... sanmAvati | ane pUjana=dhana-vastra-anna-pAna vaDe satkAra, ane praNAma dvArA sevAvizeSarUpa pUjana che, ane tenA mATe=loko pAsethI pUjA mATe, kriyAmAM pravartato karmarUpa Azrava vaDe AtmAne saMbhAvita kare che=malina kare che. tathA ....... 3yatatiA ane 'vIrabhogyA vasuMdharA ema mAnIne rAjA rAjyanI Rddhi mATe parAkrama kare che, ane daMDanA bhayathI sarva prajA bhaya pAme che ethI karIne daMDa kare che. A kathana paNa mAna-sanmAna meLavavA mATe ja che; kema ke parAkrama karIne rAjyanI vRddhi thAya che, tethI pote moTA rAjavI tarIke khyAti meLave che ane lokone daMDa karIne potAno prabhAva loko upara sthApana karavA yatna kare che. parva .... yoganIyam A pramANe rAjAo mATe kahyuM. rAjA sivAyanA anyo paNa potapotAnI bhUmikA pramANe vaMdana, mAna ane pUjana mATe AraMbha-samAraMbhanI pravRtti kare che, tenuM yojana karavuM. tra ..... samudAyArtha. ane ahIMyAM=rivaMtAmApUNa mULamAM kahyuM che tyAM, vaMdanAdino dhvaMdva samAsa karIne tAdarthamAM caturthI karavI. tyAra pachI mULasUtranuM joDANa batAve che - jIvitanA parivaMdana, mAna ane pUjana mATe karmAzrayamAM pravarte che, e pramANe samudAya artha jANavo. AcArAMga mULa sUtra-11mAM nADuMmaramobAI' kahyuM che, teno artha batAve che - na veva<< ..... zarmAte, (1) phakta parivaMdanAdi mATe karma kriyA, kare che evuM nathI, atyArtha paNa (kriyA) kare che, e prakAre batAve che - jAti ane maraNa ane mocanano samAhAra DhaMDha karI tAdarthyamAM caturthI vibhakti che. ane AnA mATe=jAti, maraNa ane mocana mATe, kriyAmAM pravartamAna jIvo karma grahaNa kare che. jAti=janma, mATe jIvo zuM kare che, te batAve che - tatra..... mote I tyAM=jAti-maraNa-mocana mATe kahyuM tyAM, jAti mATe kArtikeyasvAmI' nAmanA devane vaMdanAdi kriyA kare che, tathA brAhamaNAdine je je kAma bhogo ApavAmAM Ave che, te te kAmabhogonI prApti anya janmamAM parabhavamAM, pharI janmelo bhogavaze. tathA manunA ... vidhati tathA manue paNa kahyuM che - "pANI ApanAro tRpti pAme che, anna ApanAro akSaya sukhane pAme che, tala ApanAro ISTa saMtati pAme che ane abhayane ApanAro AyuSya pAme che. ahIM=manusmRtimAM (A) eka ja abhayadAna subhASita che. e prakAre photarAnA madhyamAM dhAnyanA kaNanI jema jANavuM. AvA prakAranA kumArganA upadezathI=pUrvamAM brAhmaNAdine ApavAthI je maLe che, te rUpa kumArganA upadezathI, tema ja manue batAvelA kumArganA upadezathI, hisAdimAM pravRtti kare che. maraNa mATe jIvo zuM kare che, te batAve che - Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-2 tathA marthana... surena, maraNa mATe paNa (1) pitAne piMDadAnAdi kriyAmAM pravarte che, (2) athavA AnA vaDe mArA saMbaMdhIne mArI naMkhAyo, tenA vairano badalo levA mATe vadha-baMdhAdimAM pravarte che. (3) athavA potAnA maraNanI nivRtti mATe=potAnuM maraNa aTakAvavA mATe, yazodhare jema loTanA kukaDAno bali karyo, tema durgAdi devIothI yAcanA karAyelo bakarA AdithI bali Ape che. mukti mATe jIvo zuM kare che. te batAve che - tathA muvIrtham ..... varmAte, mukti mATe ajJAnathI AvRta cittavALA, prANInA upamaInAdirUpa paMcAgni tapa anuSThAnAdimAM pravartamAna (jIvo) karmane bAMdhe che. nAmarIno paIE' no bIjI rIte artha batAve che - di vA ..... purvate ! (2) athavA jAti=janma, ane maraNathI mukAvavA mATe hiMsAdi kriyA kare che. "nArUMmaramomAI' pATha che, tenA badale "nAra maraNapokANa" e pramANe pAThAMtara che. teno artha batAve che - tatra ...... vyapriyanta ti nADunarAmarAmogA e pramANe pAThAMtara che tyAM, bhojana mATe khetI Adi karmamAM pravartamAna (jIva) pRthvI, jala, agni, vAyu, vanaspati, beIndriya, teIndriya, cauriMdriya ane paMcendriya jIvanA vadha mATe pravRtta thAya che. 'tti' zabda kathananI samAptiarthaka che. AcArAMga prathama adhyayana-prathama uddezo sUtra-11 mULamAM 'dulakalAta' kahyuM, te batAve che - tathA du:pratipAta .. manunAnane, tathA dukhapratighAtane AzrayIne potAnA ane paranA mATe AraMbha seve che. te A pramANe - vyAdhi ane vedanAthI pIDita jIvo lAvaka pakSIvizeSanuM mAMsabhakSaNa, madirApAna kare che tathA vanaspationAM mULa, chAla, tvacA, pAMdaDAmAMthI nIkaLavA Adi dvArA siddha zatapAkAdi tela mATe agni AdinA AraMbha vaDe pote pApa kare che. bIjA pAse karAve che, karatA evA anyanI anumodanA kare che. tyamevamatIta ....mityAdi A prakAre=vartamAnakALa saMbaMdhI kriyAmAM pravartamAna (jIvo) karma bAMdhe che, ema kahyuM e prakAre, bhUtakALa ane bhaviSyakALamAM paNa mana, vacana ane kAyAnA yogothI karmanuM AdAna karmabaMdha, kare che, e prakAre joDavuM ItyAdi. TIkA - ___ atra hi jAtimaraNamocanArthaM kumArgopadiSTameva vivRtaM na jinapUjAdIti kiM durvyasanaM tava tadAzAtanAyAH? anyathA muktyarthamanazanalocAdyapi hiMsA syAt, anubandhato'hiMsAtvaM tu tulyamityAneDitameva / TIkArya : satra di... cA, ahIMyAM=AcArAMga prathama adhyayananA prathama uddezAnA sUtra-11nI vRttimAM, jAti-maraNa-mocana mATe kumArgathI upadiSTa ja=kahevAyela ja, TIkAmAM vivRta che, jinapUjAdi nahi. ethI karIne tenI=sUtranI, AzAtanAnuM tAruM durvyasana kema che? anyathA=jinapUjAdine hiMsA kahevI e sUtranI AzAtanA nathI ema mAne to, anazana-locAdithI paNa hiMsA thAya. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ zloka-kara ahIM pUrvapakSI kahe ke, anazana-locAdimAM zubha adhyavasAya hovAthI potAne temAM pIDA thavA chatAM e kriyA anubaMdhathI hiMsArUpa nathI. tethI kahe che - anuvAto ... gAditameva ! vaLI anubaMdhathI ahiMsApaNuM anazana-locAdi ane jinapUjAdimAM tulya che, e prakAre vAraMvAra kahevAyeluM ja che. bhAvArtha : AcArAMga sUtranA prathama adhyayananA prathama uddezAnA sUtra-11nI TIkAmAM jAti-maraNa-mocana mATe e zabdothI kumArgathI upadiSTa ja pravRttionuM Azrava tarIke varNana karela che, paraMtu jinapUjAdinuM nahi; ethI karIne sUtranI AzAtanA karavAnuM AvuM tAruM durbasana kema che ? e prakAre graMthakArazrI kahe che. ahIM prazna thAya ke, AcArAMga sUtranI TIkAmAM kahyuM che ke, jAti ane maraNathI mukAvavA mATe, ane teno artha karyo ke mokSa mATe ajJAnathI AvRta cittavALA paMcAgni tapa kare che ane jIvonI hiMsA kare che, to tenA jevI ja mokSane mATe jIvahiMsArUpa bhagavAnanI pUjA che, tema svIkArIe to zuM vAMdho che ? kema ke tyAM paNa ajJAnane kAraNe ja mokSane mATe paMcAgni tapa kare che, tema tattvane nahi jANanArAo mokSane mATe bhagavAnanI bhakti arthe AraMbha-samAraMbha kare che. tenA nirAkaraNarUpe graMthakArazrI kahe che - - jo bhagavAnanI pUjAne paNa AraMbha-samAraMbharUpe svIkArIe to mokSane mATe anazana ke locAdi kaSTo che, tene paNa hiMsArUpe svIkAravAM paDe; kema ke anazana karavuM ke locAdi karavA e potAne duHkha ApavAnI kriyArUpa che, tethI anazana ke locAdine hiMsArUpe mAnavAM paDe. ahIM pUrvapakSI kahe ke, anazana ke locAdimAM zubha adhyavasAya che, mATe potAne temAM pIDA hovA chatAM e kriyA anubaMdhathI hiMsArUpa nathI. tene graMthakArazrI kahe che ke, e ja rIte bhagavAnanI pUjAmAM puSpAdine kilAmaNA hovA chatAM bhagavAnanI bhaktino zubha adhyavasAya hovAthI jinapUjAdi paNa anubaMdhathI hiMsArUpa nathI. ahIM koIne prazna thAya ke, to paMcAgni tapane paNa teno svIkArIe to zuM vAMdho che ? Azaya e che ke, mukti mATe karAtA paMcAgni tapamAM bhagavAnanI bhaktino koI zubhAzaya nathI, paraMtu ajJAnane kAraNe potAne kaSTa ApavAnI kriyA dvArA mokSano Azaya che. e mokSano Azaya zubha hovA chatAM binaprayojana anya jIvonI hiMsA thAya tevA prakAranI anucita kriyA paMcAgni tapamAM che, mATe avivekapUrvaka hovAthI mokSanA AzayapUrvaka paNa karAyela paMcAgni tapa ahiMsAnA anubaMdhavALo nathI; jyAre bhagavAnanI pUjA ke locAdi kaSTo vivekathI saMvalita yukta, hovAne kAraNe anubaMdhathI ahiMsArUpa che; kema ke vItarAga pratye bhaktinI vRddhi thAya tevI pUjAnI kriyA che ane samabhAvanI vRddhi thAya tevI locAdinI kriyA che mATe anubaMdhathI ahiMsArUpa che jyAre paMcAgni tapamAM tevo koI viveka nathI mATe hiMsArUpa che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-1ra TIkA : vartana - 'se appabale, se NAibale, se mittabale, se peccabale, se devabale, se rAyabale, se corabale, se atihibale se kiviNabale, se samaNabale, iccetehiM virUvarUvehiM kajjehiM daMDasamAdANaM saMpehAe bhayA kajjati pAvamokkho tti maNNamANe aduvA AsaMsAe taM pariNNAya mehAvI Neya sayaM etehiM kajjehiM daMDaM samAraMbhejjA, NevaNNehi etehiM kajjehiM daMDaM samAraMbhAvijjA, NevaNNehi etehiM kajjehiM daMDaM samAraMbhaMtaM samaNujANijjA' iti lokavijayadvitIyoddezakavacanamapi vyAkhyAtam, devabalena pApamokSAlambanena vA devapUjAyA daNDasamAdAnatvAbhAvAdanyathAnazanAderapi tathAtvApatteH, ihaparalokaviruddhAnyeva ca daNDasamAdAnAnIha gRhItAnIti naitatsUtravigItatvaM devatArcanasya / TIkArya : patana devatArvanI AnA dvArA=pUrvamAM AcArAMga sUtranA prathama adhyayana, prathama uddezAtA sUtra-11nA pAThanI vRttinA kathananuM samAdhAna karyuM, e vRttinA pAThathI jinapUjAdino niSedha thato nathI, paraMtu mokSa mATe karAtA kumArgathI upadiSTa kahevAyelA evA, paMcAgni tapano niSedha karAya che, enA dvArA, "se gapravarte .... samajunALiknA e prakAre lokavijayanA dvitIya uddezAnuM vacana paNa vyAkhyAta karAyuM=lokavijayanA dvitIya uddezAnA vacanamAM sevavannena' zabda che, enA dvArA luMpAka kahe che ke, bhagavAnanI pUjA paNa devabala dvArA grahaNa thaze ane arthadaMDarUpe siddha thaze, tenuM nirAkaraNa thayuM; kema ke devabala dvArA ke pApathI muktinA AlaMbana dvArA devapUjAnA daMDasamAdAnapaNAno abhAva che. anyathA-devapUjAne daMDasamAdAnapaNe kaho to=arthadaMDarUpe kaho to, anazanAdine paNa tathApaNAnI= arthadaMDapaNAnI, Apatti che, ane ahIMyAM=lokavijayanA dvitIya uddezAmAM, Aloka-paraloka viruddha kRtyane ja daMDasamAdAnarUpe grahaNa karelAM che. ethI karIne A sUtrathI devatApUjananuM=jinapUjAnuM vigItapaNuM=niMditapaNuM nathI. te varte..... samaNunALijJA AtmabaLa, jJAtibaLa, mitrabaLa, pretyabaLa, devabaLa, rAjabaLa, corabaLa, atithibaLa, kapaNabaLa, zramaNabaLa ItyAdi virUpasvarUpavALAM=jugha jugha svarUpavALAM, kAryo vaDe daMDasamAdAnane saMprekSA vaDe=paryAlocanA vaDe bhayathI kare che, athavA daMDasamAdAnane vicArIne bhayathI kare che. (A pramANe A bhavane AzrayIne daMDasamAdAnanuM kAraNapaNuM kahyuM.) have paraloka mATe paNa paramArthane nahi jANanArAo daMDasamAdAna kare che te dekhADe che - pApathI muktino hetu mAnatA daMDasamAdAna kare che athavA AzaMsAthI daMDasamAdAnane kare che. vivekapuruSa kaI rIte daMDasamAdAnano parihAra kare che te batAve che - tene AtmabalAdhAnAdi arthe daMDasamAdAnane, jANIne medhAvI=buddhizALI, svayaM A kAryo AtmabalAdhAnAdi Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-1ra 29 kAryo, samupasthita thavA vaDe daMDane=prANInA upaghAtane, kare nahi, ane A kAryo samupasthita thavA vaDe bIjA pAse daMDa karAve nahi, ane A kAryo upasthita thavA vaDe daMDasamAraMbha karatA evA bIjAnI anumodanA kare nahi. bhAvArtha : AcArAMga sUtranA prathama adhyayananA prathama uddezAnA sUtra 11mAM jema muktinI prApti mATe hiMsA kare che e vacanathI jinapUjAnuM grahaNa thatuM nathI, tema lokavijaya nAmanA dvitIya uddezAnA re gaNavatte ...." ityAdi vacanathI paNa jinapUjAnuM grahaNa thatuM nathI. mATe devabala dvArA jinapUjAne arthadaMDarUpe kahI zakAze nahi, e pramANe vyAkhyAta thayuM, ane te ja kathanane spaSTa karatAM kahe che - devabala dvArA ke pApathI muktinA AlaMbana dvArA bhagavAnanI pUjAno arthadaMDarUpe svIkAra thato nathI, ane jo bhagavAnanI pUjAne arthadaMDarUpe svIkAravAmAM Ave to anazana ke locAdine paNa arthadaMDarUpe svIkAravAnI Apatti Ave; kema ke anazana ke locanI kriyA paNa AtmAne pIDA karavArUpa che, tethI koIne paNa pIDA karavI te hiMsAnuM lakSaNa che, mATe svarUpathI anazanAdinI pravRtti pUjAnI jema ja sAvadya che. Ama chatAM pUrvapakSI jema zubhabhAvano hetu hovAthI anazanAdine dharma tarIke svIkAre che, tema zubhabhAvano hetu hovAthI pUjA paNa dharma che. ane lokavijayanA dvitIya uddezAmAM paNa Aloka ane paraloka viruddha kRtyone daMDasamAdAnarUpe grahaNa karyA che, mATe e sUtra bhagavAnanI pUjAnI niMdA karatuM nathI, tethI e sUtranA baLathI bhagavAnanI pUjAne arthadaMDarUpe kahI zakAya nahi. lokavijaya dvitIya uddezAnA sUtra-75 ane 70mAM kahela 'se maMvanne ..... samaNunALijJAno artha A pramANe che - TIkA : tathA vRtti - 'se appabale' Atmano balaM zaktyupacaya Atmabalam, tanme bhAvIti kRtvA nAnAvidhairupAyairAtmapuSTaye tAstAH kriyA aihikAmuSmikopaghAtakAriNIvidhatte, tathAhi mAMsena puSyate mAMsa' iti kRtvA paJcendriyaghAtAdAvapi pravarttate'parAzcAlumpanAdikAH sUtreNaivAbhihitAH, evaM jJAtibalaM-svajanabalaM me bhAvIti tathA tanmitrabalaM me bhaviSyati yenAhamApadaM sukhenaiva nistariSyAmi, tatpretyabalaM me bhaviSyatIti bastyAdikamupahanti tathA devabalaM me bhAvIti pacanapAcanAdikAH kriyA vidhatte, rAjabalaM me bhaviSyatIti rAjAnamupacarati, caurA bhAgaM dAsyantIti caurAnupacarati atithibalaM vA me bhaviSyatIti atithimupacarati, atithirhi niHspRho'bhidhIyata iti, uktaM ca'tithiH parvotsavAH sarve tyaktA yena mahAtmanA atithiM taM vijAnIyAccheSamabhyAgataM viduH' iti / etaduktaM bhavatitabalArthamapi prANiSu daNDo na niHkSeptavyaH, evaM kRpaNazramaNArthamapi vAcyamityevaM pUrvoktairvirUparUpairnAnAprakAraiH piNDadAnAdibhiH kAryadaNDasamAdAnamiti / daNDyante vyApAdyante, prANino yena sa daNDastasya samyagAdAnaM grahaNaM samAdAnam / tadAtmabalAdikaM mama nAbhaviSyadyadyahametannAkariSyamityevaM saMprekSayA paryAlocanayA, evaM Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 pratibhAzatAga-3/Cos-12 saMprekSya vA bhayAt kriyate / evaM tAvadihabhavamAzritya daNDasamAdAnakAraNamupanyastamAmuSmikArthamapi paramArthamajAnAnairdaNDasamAdAnaM kriyata iti darzayati- pAvamokkho tti' ityAdi / pAtayati pAzayati veti pApam, tasmAnmokSaH pApamokSaH 'iti' hetau yasmAnmama sa bhaviSyatIti manyamAno daNDasamAdAnAya pravartata iti / tathAhi - hutabhuji SaDjIvopaghAtakAriNi zastre nAnAvidhopAyaprANyupaghAtakRtapApavidhvaMsAya pippalazamIsamittilAjyAdikaM zaThavyudgrAhitamatayo juhvati tathA pitRpiNDAdau bastAdimAMsopasaMskRtabhojanAdi dvijAtibhya upakalpayanti tadbhuktazeSAnujJAtaM svato'pi bhujate, tadevaM nAnAvidhairupAyairajJAnopahatabuddhayaH pApamokSArthaM daNDopAdAnena tAstAH kriyAH prANyupaghAtakAriNIH samArambhamANA anekabhavazatakoTiSu durmocamaghamevopAdadate kiJca, 'aduvA' iti pApamokSa iti manyamAno daNDamAdatta ityuktam athavA, AzaMsanamAzaMsA'prAptaprApaNAbhilASastadarthaM daNDasamAdAnamAdatte / tathAhi mamaitatparut parAri pretya vopasthAsyatIti AzaMsayA kriyAsu pravarttate, rAjAnaM vA'rthAzAvimohitamanA avalagatItyAdi / ToDArtha: tathA ca vRttiH - te pramoda viyanAtIya dezAnA kyanane nAsUtra yiosanI niMdA karatuM nathI ema pUrvamAM kahyuM te pramANe, lokavijayanA dvitIya uddezAnA sUra-75/76nI vRtti cha, no martha bhApramANe - bhUgamAM se appabale dhu, tano artha 43cha - se ..... abhihitAH / se=saMsArI prAe, AtmAnuM bazatinI upacaya-saMcaya, te mane thAya ethI karIne nAnA prakAranA upAyo vaDe AtmAnI zarIranI, puSTi mATe Aloka ane paralokane upaghAta karanArI che te kriyAo kare che, te A pramANe - mAMsa vaDe-mAMsa khAvAthI mAMsa poSAya che arthAt zarIramAM mAMsa vadhe che, e pramANe vicArIne paMcendriya jIvanA ghAtAdimAM=vadhAdimAM, paNa pravarte che. bIjI AlupanAdikA kriyA sUtrathI ja kahevAyelI che. ___ evaM jJAtibalaM ..... bhAvIti / me pramANe timaNaspa04nonuM paNa bhane thAya, methI zine Alo bhane paralokane upaghAta karanArI che te kriyAo kare che. tathA tanmitrabalaM ..... nistariSyAmi / bhane ta bhitra 48 mitra mATe 9 AmA yAmI hu~ chu ta bhitranuM baLa mane thAya, ke jethI huM Apattine sukhethI ja pAra pAmI zakuM. tatpretyabalaM ..... mupahanti te pretyaba bhane ze=52dobhA bhane paNa thaze, methI zina basti mhinaa=42| Adino, upaghAta=vadha, kare che-preta AgaLa bakarAno bali Ape che. tathA devabalaM ..... vidhatte / sane havana hepanI sahAya bhane thAya, methI zine (65 bhATe) payana=4j, pAcana=saMdhAvavuM Adi kriyA kare che. rAjabalaM ..... upacarati / 204InI sahAya bhane thAya, methI zine sAnI sevA 43 cha. caurA ..... upacarati / yo mAga Apaze, methI zane yorIne sahAya 43 che. atithibalaM ..... upacarati / bhane atithi, paNa bhane thaze, methI rIne mAtithinI sevA 3 che. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-2 atithi'no artha batAve che - tithiH ..... rUti niHspRha hoya te atithi kahevAya che. atithinA lakSaNamAM 'juM 'thI sAkSI Ape che - 'ruM gha' - ane kahyuM che. tithiH ..... vidu: kRti je mahAtmA vaDe tithi-parva-utsava sarve tyAga karAyelAM che, tene atithi jANavo. bIjAne abhyAgata=mahemAna-paroNA, samajavA. ti' zabda uddharaNanI samAptisUcaka che. niHspRhI munine mATe AraMbha-samAraMbhAdi karavAthI potAne kAMI maLe nahi, Ama chatAM temanI sevA vagere karavAthI mArI Apattio dUra thaze, e prakAranA bhautika AzayathI atithibaLa mATe AraMbha-samAraMbha kare che. ahIM prazna thAya ke niHspRhI munionI bhakti mATe koI AraMbha-samAraMbha kare to temAM zuM vAMdho che? tethI kahe che - ta64 mavati .ni:kSetavya: I atithibala mATe daMDasamAdAna kare che, e kathanathI A kahevAyela che - tenA=atithinA, baLa mATe paNa prANIono vadha karavo joIe nahi. parva ..... vALa, A pramANe kRpaNa ane zramaNa mATe paNa kRpaNa ane zramaNanuM baLa mane thAya te mATe paNa, daMDasamAdAnane kare che, e pramANe kahevuM. - ti=rva ... rasamalAnamati A rIte=pUrvamAM varNana karyuM e rIte, pUrvokta virUpa svarUpavALAM=judA judA prakAravALAM, piMDadAnAdi kAryo vaDe daMDasamAdAna che. mULa lokavijayanA dvitIya uddezAnA pAThamAM kahela daMDasamAdAnano artha batAve che - kyanta ... samAnam jenA vaDe je kRtya vaDe, prANIo marAya te daMDa, tenuM=daMDanuM samyaguM AdAnaHgrahaNa karavuM, te daMDasamAdAna kahevAya. tAtmavatnati ..... jiyate | jo huM A=teonA nimitte AraMbhAdi kRtya, na karuM to te pUrvamAM batAvela AtmabalAdi, mane thaze nahi, e prakAranA paryAlocanathI athavA to e prakAranuM saMpreSaNa karIne bhayathI daMDasamAdAnane kare che=jo huM A AraMbhAdi kRtya teonA nimitte na karuM, to mane A badhAnuM baLa maLaze nahi, e prakAranA bhayathI daMDasamAdAnane kare che. parva ... rUtya | e prakAre A bhavane AzrayIne daMDasamAdAnanuM kAraNa kahyuM. (have) paraloka mATe paNa paramArthane nahi jANanArAo daMDasamAdAna kare che, e pramANe batAve che - pAvamovo tti ityAdi mULanuM pratIka che. pApamokSano artha kahe che - patati .... pravartata tti ! je durgatimAM pADe te pApa athavA (saMsAranA) pAzamAM bAMdhe te pApa. tenAthI= pApathI mokSa=mukti chUTakAro, te pApamokSa. sUtramAM ti' zabda hetu arthaka che ane sUtramAM pAvamovallo tti mavmAne che tyAM maujmALa no artha kare che - jenAthI je samAdAnarUpa kriyAthI, mAro te=pApamokSa, thaze, A pramANe mAnato daMDasamAdAnamAM pravarte che. "ti' zabda sUtramAM kahela pAvamovo tti mAmAne e kathananI samAptisUcaka che. pApamokSa mATe daMDasamAdAnamAM pravarte che, te sthAno tathAdithI batAve che - Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-62-63 tatti - te A pramANe - hRtamuni . 3pAvate / zaThathI vyuAhita mativALA jIvo nAnA prakAranA upAya vaDe prANInA upaghAtathI=nAzathI, karAyela pApanA vidhvaMsa mATe SaDjavanikAyano upaghAta karanArA agnirUpI zastramAM pIpaLA, zamI vRkSonI DALI, tala ane ghI vagerene home che tathA pitRpiMDAdimAM=pitAne piMDadAnAdi ApavAmAM, bakarA AdinA mAMsathI saMskArita karelA bhojanAdi brAhmaNane Ape che, ane brAhmaNe khAdhA pachI zeSabaceluM, temanA vaDe anujJA apAyela pote paNa khAya che. te A prakAre ajJAnathI upahata=haNAyelI, buddhivALA, judA judA prakAranA upAyo vaDe pApamokSa mATe=pApathI chUTavA mATe, daMDanA grahaNa vaDe=vadha ka2vA vaDe, prANIone upaghAta karanArI te te kriyAone karatA aneka seMkaDo kroDa bhavomAM du:khethI chUTI zake tevA pApane ja bAMdhe che. 3ra 'gni' vaLI 'anuvA' e prakAre mULamAM kahyuM. tenAthI bIjI rIte daMDasamAdAna kare che, te batAve che kiJca Avai / pApathI mokSa=pApathI chUTakAro thAya, e prakAre mAnato daMDa kare che, e pramANe uparamAM batAvyuM. have 'athavA'thI AzaMsA mATe daMDasamAdAna kare che, te batAve che - athavA AzaMsana te AzaMsA, aprAptane prApta karavAno abhilASa te AzaMsA, tenA mATe=AzaMsA mATe, daMDasamAdAnane kare che. ..... tathAhi avajJAtItyAvi / te A pramANe - mane AaprAptanI prApti, kAle, parama divase ke paralokamAM prApta thaze. e prakAre AzaMsA vaDe kriyAmAM pravarte che athavA dhananI AzAthI vimohita manavALAlolupa jIvo, rAjAnI sevA kare che, ityAdi. TIkAH nahyetaduktaM kimapi devArcana iti vRthA tadAzvAsaH kumatInAm / / 62 / / TIkArya H na zvetad ..... matInAm / / AmAM kahevAyela=lokavijayanA dvitIya uddezakanA sUtranI TIkAmAM kahevAyela, krAMI paNa jinapUjAviSayaka nathI; ethI karIne kumationo=luMpAkono, te vizvAsa=A sUtranA baLathI jinapUjAne arthadaMDarUpe siddha karavAno vizvAsa, vRthA=niSphaLa che. 62 / / avataraNikA : sUtrAntaravacanAnyAha avataraNikArtha : sUtrAntaranAM vacano kahe che zloka-62mAM pUjAnA viSayamAM hiMsAnA saMbhavatuM je pUrvapakSInuM kathana hatuM, tenuM nivAraNa AcArAMganA sUtra dvArA karyuM. have caityanI paryApAsanAnA arthane siddha karanArAM sUtrAntaranAM=anya sUtranAM, vacano kahe che - Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibhAzata bhAga-3 | cs-93 athavA pUrvamAM zloka-pamAM cAraNAdie caityane nati=namaskAra karela, te saMbaMdhI sUtranAM vacano batAvela. have caityanI tatine siddha karanArAM sUtrAtaranAM anya Agamana, vacano kahe che - Rcts: Anandasya hi saptamAGgavacasA hitvA parivrADvarazrAddhasya prathitaupapAtikagirA caityAntaropAsanam / arhaccaityanatiM viziSya vihitAM zrutvA na yo durmatim, svAntAnmuJcati nAzritapriyatayA karmANi muJcanti tam / / 63 / / RCoDArtha: AnaMda zrAvaka saMbaMdhI saptamAMganA vacana vaDe=upAsakadazAMganA vacana vaDe, (ane) aMbai zramaNopAsaka saMbaMdhI prasiddha evA aupapAtika upAMganI vANI vaDe, cetyAMtaranI upAsanAne choDIne (rahelA AnaMda ane aMbai zramaNopAsaklI) nizcita vizeSa karIne vihita nAmagrahaNapUrvaka kartavyarUpe kahevAyela, ahacaityanI nItine sAMbhaLIne jekalpAka, sva aMtaHkaraNathI durmatine mUkato nathI, tene=bhupAkane, AzritapriyapaNuM hovAne kAraNe=Azrita evAM karmonuM priyapaNuM hovAne Aro, So bhUtai nathI. 1|53|| Tos: 'Anandasya hi' iti :- hi=nizcitam, Anandasya AnandazramaNopAsakasya, saptamAGgavacasA-upAsakadazAGgavacanena, tathA parivrATsu varaH pradhAno yaH zrAddhaH aMbaDazramaNopAsakaH, tasya, prathitA prasiddhA, aupapAtikagI: aupapAtikopAGgavAk, tayA, caityAntaropAsanAma= anyatIrthikacaityatatparigRhItArhaccaityopAsanAM, hitvA tyaktvA sthitasyeti zeSaH / 'matprasUtimanArAdhye tyatra (raghuvaMze zloka-77) ivAnyathA bhinnakartRkaktvApratyayAnupapatteH / athavA'ntarbhUtaNyarthatvAd hitvetyasya hApayitvetyarthaH / evaM hyabhimatAnabhimatavidhAnahApanayorekakartRkatvena ktvApratyayopapatteH, arhaccaityAnAM arhatpratimAnAM, natiM viziSya-nAmagrAhavihitAM karttavyatvenoktAM, zrutvA yo durmatiM='pratimA nArAdhye ti duSTamati, na tyajati tamAzritasya priyatayA atyantAbhISTatayevetyasya gamyamAnatvAd gamyotprekSeyam / AzritAH priyA yasya tattayeti vyAkhyAne guNapriya ityAdAviva vizeSaNaparanipAtaH, karmANi jJAnAvaraNIyAdIni, na muJcanti / Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34. pratimAzataka bhAga-3 | zloka-13 TIkArya : hiM nizvitaM na muni saptamAMganA vacana vaDeaupAsakadazAMganA vacana vaDe, AnaMdanI AnaMda zramaNopAsakanI tathA aupapAtika upAMganI vANI vaDe parivrATamAM=parivrAjakamAM pradhAna je zrAvaka aMbaDa zramaNopAsaka tenI=aityAMtaranI upAsanAne anyatIthikanAM caitya ane tenAthI parigRhIta aham caityanI upAsanAne choDIne rahelA (AnaMda ane aMbAzramaNopAsakanI), nizcita vizeSa karIneetAmagrahaNapUrvaka,(bhagavAna vaDe) vihita=kartavyapaNAthI kahelI, aham caityanI gatine=namanane sAMbhaLIne je (laMpAka) durmati="pratimA ArAdhya nathI" e prakAre dumatine choDato nathI, tene AzritanuM priyapaNuM hovAne kAraNe, koM=jJAnAvaraNIyAdi karmo, choDatAM nathI, e pramANe avaya che. hindI .... anupapaH jema raghuvaMzamAM "mabhUminArA' e kathanamAM sthitistha' adhyAhAra che, tema mULa zlokamAM "dityA pachI sthita' e pada adhyAhAra che; kema ke anyathA=dintA' pachI sthita' adhyAhAra tarIke mAnavAmAM Ave to bhinnakartaka "vattA pratyAyanI anupapatti che. hitnI'mAM svI pratyaya saMbaMdhaka bhUtakRdaMtano che. tethI e prApta thAya ke, eka kriyA karIne pachI bIjI kriyA te kare che-eka kriyAno bIjI kriyA sAthe saMbaMdha che, jema 'tatra tvA mAtaH' 'tyAM jaIne Avyo." te rIte prastutamAM 'hitnA' prayoga sAthe viditA' no saMbaMdha che. ahaMtu caityanI nati namaskAra, bhagavAna vaDe kartavyapaNAthI vihita che, tethI vihita kriyAnA=vidhAna karAyela kriyAnA, kartA bhagavAna che, ane hatyA' kriyAnA kartA AnaMda zramaNopAsaka ane aMbaDa zramaNopAsaka che. tethI bhinnakartaka "vattA' pratyayanI prApti che, ane te saMgata to ja bane ke, tyAM 'sthita' e adhyAhAra tarIke rAkhavAmAM Ave. te A rIte - upAsakadazAMganA vacana vaDe karIne anyatIrthika caitya ane anyatIrthikathI parigRhIta=grahaNa karAyela, caityanI upAsanAne choDIne rahelA evA AnaMda zramaNopAsakane tathA aupapAtika upAMganA vacana vaDe karIne, anyatIrthika caitya ane anyatIrthikathI parigRhIta caityanI upAsanAne choDIne rahelA evA aMbaDa zramaNopAsakane bhagavAna vaDe ahaMtu pratimAnI nati namaskAra, kartavyapaNA vaDe kahevAyelI che. athavA .... 35H athavA "sthitI adhyAhAra tarIke na rAkhavuM hoya to vyAkaraNanA niyama pramANe aMtarbhata varNapaNuM=prerakapaNuM hovAthI, "hitnA'no artha "dAyitvA' karavo. ane e pramANe= "divA'no "sApavitA' artha karyo e pramANe, abhimata evA aham pratimAnI tatinuM=namaskAranuM, vidhAna, ane abhimata evA avyatIthika parigRhIta caitya ane anyatIthika parigRhIta ahaMtu caityanI upAsanAnuM hApAtratyAga, (te) bhagavAna kartaka thavAthI "vattA pratyAyanI upapati thaze. AnaMda zramaNopAsakane ane aMbaDa zramaNopAsakane anyatIrthika caitya ane temanAthI parigRhIta=grahaNa karAyela, ahaMtu caityanI upAsanAno tyAga karAvIne, ahaMtu caityanI natine kartavyapaNAthI bhagavAna vaDe kahevAI che. tethI 'hitvA' ane vihitA' e baMne prayoga bhagavAnakartaka thavAthI 'sthita' e pada adhyAhAra rAkhavAnI jarUra rahetI nathI. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-63 gaItyAna .... nosevaM (bhagavAna vaDe,aham caityanI=aham pratimAnI, tatine, vizeSa karIne=jAmagrahaNapUrvaka, vihita=kartavyapaNA vaDe kahevAyela, sAMbhaLIne, durmatine="pratimA ArAdhya nathI" e prakAre duSTamatine, je choDato nathI, tene AzritanuM priyapaNuM hovAne kAraNe=atyaMta abhISTapaNuM hovAne kAraNe=jANe ke laMpAkane Azrita evAM karmonuM atyaMta abhISTapaNuM hovAne kAraNe ja karmo tene mUkatAM nathI, ema atraya che. ahIM 'rUtra' zabdanuM gamyamAnapaNuM hovAne kAraNe A gamya ubhelA alaMkAra che. laMpAkane Azrita evA karmonuM abhISTapaNuM hovAthI jANe tene karmo choDatAM nathI, e prakAre gamya unmekSA alaMkAra prastuta zlokamAM che; kema ke prastuta kathana unmekSA alaMkAra che, ane 'va' e gamya hovAne kAraNe=adhyAhArarUpa hovAne kAraNe, ahIM gamya utvekSA alaMkAra che ane utyekSA alaMkAra eTalA mATe che ke, vAstavika rIte lupAkane paNa karmo priya nathI, paraMtu te potAnI duSTamatine choDato nathI, e ja jANe batAve che ke, Azrita evAM karmo tene atyaMta priya che, e prakAranI unjhakSA graMthakArazrIe karela che. ahIM karmo atyaMta abhISTa che ema kahyuM teno bhAva e che ke, jIvane Azrita evAM karmo atyaMta abhISTa che, ane abhISTatA karmomAM che ane te abhISTano kartA lupAka che. tethI te karmabaMdhanA kAraNabhUta evI duSTamatine choDato nathI. have 'mazraprayatayA'no samAsa bIjI rIte kholIne artha karatAM batAve che - zravAH... mukhyatti Azrita evAM karmo priya che jene, te "gaDhapraya', ane tattA teno bhAva te AzritatA, ane tRtIyA artha batAvavA mATe tathA' e pramANe vyAkhyAna karavAmAM vi:' ityAdi prayoganI jema vizeSaNano paramAM nipAta che. sAmAnya rIte vizeSaNano vizeSyanI pUrvamAM prayoga thAya che, jema nIlaghaTa bolAya paNa ghaTanIla na bolAya; kema ke "ghaTa' vizeSya che ane "nIla' vizeSaNa che, tethI vizeSaNano pUrvamAM prayoga thAya. paraMtu guNa che priya jene te "guNapriya', A prayogamAM "priya' zabda guNanuM vizeSaNa che; kema ke "priya che guNo jene' evo artha che. tethI 'priya' e guNanuM vizeSaNa hovA chatAM vizeSaNano paramA=pAchaLamAM nipAta che. tema prastutamAM "priya che Azrita evA karmo jene te priyaAzrita kahevAya. tethI Azrita evAM karmonuM "priya' e vizeSaNa che. chatAM 'priyAzrita' e pramANe pUrvamAM vizeSaNano prayoga na karatAM 'guNapriya prayoganI jema Azritapriya" e pramANe paramAM nipAta karela che. TIkA : tatra saptamAGgAlApako yathA - 'teNaM se ANaMde gAhAvaI samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie paMcANuvvaiaM sattasikkhAvvaiyaM duvAlasavihaM sAvayadhamma paDivajjai 2 samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai NamaMsai 2 evaM vadAsi-No khalu me bhaMte ! kappai ajjapabhii aNNauttthie vA aNNautthiyadevayANi vA aNNautthiyapariggahiAI (vA) arihaMtaceiyAiM Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 pratibhAzads bhAga-3 / PRTs-93 vA vaMdittae vA NamaMsittae vA puTviM aNAlatteNaM Alavittae vA, saMlavittae vA tesiM asaNaM vA 4 dAuM vA aNuppayAuM vA NaNattha rAyAbhiogeNaM, gaNAbhiogeNaM, balAbhiogeNaM, devayAbhiogeNaM guruniggaheNaM vittIkaMtAreNaM, kappai me samaNe niggaMthe phAsueNaM esaNijjeNaM asaNapANakhAimasAimeNaM vatthapaDiggahakaMbalapAyapuMchaNeNaM pIThaphalagasijjAsaMthAraeNaM osahabhesajjeNa ya paDilAbhemANassa viharittae ttikaTu imaM eyArUvaM abhiggahaM abhigiNhai 2 pasiNAI pucchai 2 aTThAI AdiyaI tti / etavRttiryathA-'No khalu' ityAdino khalu mama bhadaMta bhagavan ! kalpyate yujyate, adyaprabhRti itaH samyaktvapratipattidinAdArabhya, niraticArasamyaktvaparipAlanArthaM tadyatanAmAzritya / 'annautthie'tti-jainayUthAdyanyathaM saGghAntaraM tIrthAntaramityarthaH, tadasti yeSAM te'nyayUthikAzcarakAdikutIrthikAstAn, anyayUthikadaivatAni vA hariharAdIni, anyayUthikaparigRhItAni vA caityAnyarhatpratimAlakSaNAni, yathA bhautaparigRhItAni vIrabhadramahAkAlAdIni, vandituM vA-abhivAdanaM kartum, namasyituM vApraNAmapUrvakaM prazastadhvanibhirguNotkIrtanaM kartuM, tadbhaktAnAM mithyAtvasthirIkaraNAdidoSaprasaGgAdityAzayaH tathA pUrva prathamamanAlaptena satA'nyatIthikaistAnevAlApituM vA=sakRtsaMbhASitum, saMlapituM vA=punaH punaH saMlApaM kartum, yataste taptatarAyogolakakalpAH khalvAsanAdikriyAyAM niyuktA bhavanti, tatpratyayazca karmabandhaH syAt tathAlApAdeH sakAzAt paricayena tasyaiva tatparijanasya vA mithyAtvaprAptiriti / prathamAlaptena tvasaMbhramaM lokApavAdabhayAt kIdRzastvamityAdi vAcyam, tathA tebhyaH anyayUthikebhyo'zanAdi dAtuM vA sakRt, anupradAtuM vA punaH punarityarthaH ayaM ca niSedho dharmabuddhyaiva, karuNayA tu dadyAdapi / kiM sarvathA na kalpate ? ityAha'nannattha rAyAbhiogeNaM' ityAdi-na iti-na kalpata iti yo'yaM niSedhaH so'nyatra rAjAbhiyogAt tRtIyAyAH paJcamyarthatvAt rAjAbhiyogaM varjayitvetyarthaH / rAjAbhiyogastu rAjaparatantratA, gaNaH samudAyastada-bhiyogopAravazyatA gaNAbhiyogastasmAt, balAbhiyogo nAma rAjagaNavyatiriktasya balavataH pAratantryam, devatAbhiyogo=devaparatantratA, gurunigraho mAtApitRpAravazyam, guruNAM vA caityasAdhUnAM nigrahaH pratyanIkakRtopadravo gurunigrahastatropasthite, tadrakSArthamanyayUthikAdibhyo dadadapi nAtikrAmati samyaktvamiti / 'vittIkaMtAreNaM' vRttiH AjIvikA, tasyAH kAntAramaraNyaM tadiva kAntAraM kSetraM kAlo vA vRttikAntAraM nirvAhAbhAva ityarthaH, tasmAdanyatra niSedho dAnapraNAmAderiti prakRtamiti / 'paDiggahaM ti pAtraM pIDhaM ti-paTTAdikam, 'phalagaMti-avaSTambhAdiphalakaM 'bhesajjaM tipathyam, 'aTThAI' uttarabhUtAnanAdadAtIti / ' * saptamain mAdAyamai 'aNNautthiyapariggahiAI' pachI 'vA' cha te vadhAno sAno cha, TArtha: tatra saptamAGgAlApako yathA- tyAMnA yApati viSayamai, saptamaino sAlApa:=6pAsa dazAMgano AlApaka, A pramANe che - Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-63 teNaM se AviyarUtti / / te vakhate AnaMda gAthApati zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmInI pAse pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvratarUpa bAra prakArano zrAvakadharma svIkAre che, ane svIkArIne zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmIne vaMdana kare che, namaskAra kare, che ane vaMdana-namaskAra karIne A pramANe kahe che "he bhagavaMta ! AjathI mAMDIne mane anyatIrthikone ke anyatIrthikonA devone ke anyatIrthikothI parigRhIta=grahaNa karAyela, arihaMta-caityone vaMdana karavA mATe ke namaskAra karavA mATe, pahelA nahi bolAvAyelA evA teo sAthe AlApa=eka vAra bolAvavA, ke saMlApa= vAraMvAra bolAvavA, ke teone azana-pAna-khAdima-svAdima eka vAra ApavA mATe ke vAraMvAra ApavA mATe mane kalpatA nathI, sivAya A cha AgArane choDIne. te cha AgAra A pramANe - (1) rAjAbhiyoga vaDe, (2) gaNAbhiyoga vaDe, (3) balAbhiyoga vaDe, (4) devatAabhiyoga vaDe, (5) gurunigraha vaDe, (6) vRttikAMtAra vaDe. mane prAsaka-eSaNIya azana-pAna-khAdima-svAdima vaDe; vastra-pAtra, kAmaLI, rajoharaNa vaDe; pITha, phleka, zayyA, saMstAraka vaDe, auSadha, bhaiSaja vaDe; zramaNanigraMthone pratilAbhatA evA mane viharavuM kalpe che." ethI karIne A AvA prakAranA abhigrahane grahaNa kare che ane grahaNa karIne praznone pUche che ane praznone pUchIne uttarabhUta evA arthone=bhagavAna vaDe uttararUpe kahevAyela arthone, grahaNa kare che. * 'kRti' zabda saptamAMganA AlApakanI samAptisUcaka che. 'tavruttirthayA' - AnI=saptamAMga AlApakanI vRtti=TIkA, je A pramANe - 'no vastu' tyAvi - ..... Azritya| "he bhadaMta-bhagavaMta ! AjathI mAMDIne=A samyaktvanI prAptinA dinathI mAMDIne, niraticAra samyaktvanA paripAlana mATe, tenI yatanAne AzrayIne=samyaktvanI jayaNAne AzrayIne, A badhuM mane kalpe nahi. - 'annanatyi' tti tyAzaya: / - jainayUthathI je anyayUtha eTale saMghAntara eTale tIrthAMtara=jainasaMghathI anya tIrtha, e pramANe artha jANavo. ane anyayUtha=anya saMgha=anya tIrtha jeonuM che te anyayUthika kahevAya che, ane te carakAdi kutIrthiko che, teone; athavA anyayUthika hariharAdi devone, athavA anyayUthika vaDe parigRhIta caityone=anyayUthika vaDe parigRhIta arhat pratimAone, jema ke bhauta vaDe parigRhIta vIrabhadra, mahAkAlAdi teone, vaMdana karavA mATe=abhivAdana karavA mATe, ke namaskAra karavA mATe=praNAmapUrvaka, prazasta dhvani vaDe guNotkIrtana karavA mATe, mane kalpatuM nathI, ema anvaya che. kema ke temanA bhaktonA=anyatIrthikonA bhaktonA, mithyAtvasthirIkaraNAdi doSano prasaMga che, e pramANe Azaya che. ***** ***** 39 - upAsakadazAMganA pAThanI TIkAmAM kahyuM ke, bhautaparigRhIta vIrabhadra-mahAkAla AdinI upAsanA karavAthI tenA bhaktonA sthirIkaraNAdi doSano prasaMga prApta thAya. teno Azaya e che ke, bhauto vaDe parigRhIta arhat pratimAne teo vIrabhadra ke mahAkAlarUpe pUjatA hoya, ane jaino A bhagavAnanI pratimA che ema mAnIne bhauto vaDe grahaNa karAyela te arhat pratimAnI pUjA kare, to te joIne vIrabhadra ke mahAkAlanA bhakto ema mAne ke jainone paNa A upAsanIya che, tethI kharekhara A vIrabhadra-mahAkAla sarvane upAsanIya che. ethI teonI viparyAsa buddhi sthira pariNAmavALI thAya, mATe mithyAtvanA sthirIkaraNAdi doSano prasaMga che, tema kahela che. tathA pUrvaM mithyAtvaprAptiriti tathA pUrve nahi bolAvela evA anyatIrthiko sAthe AlApa karavA mATe=eka Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-13 vAra saMbhASaNa karavA mATe, ke saMlApa karavA mATe=vAraMvAra saMbhASaNa karavA mATe, temane kalpatuM nathI;) je kAraNathI AsanAdi kriyAmAM niyukta evA teo takhatara ayogolaka samAna hoya che, ane tatratyayaHtemanA saMbaMdhI, karmabaMdha thAya che. arthAt teone yatanAno bhAva na hovAthI pratyeka kriyAmAM ghaNA jIvonI virAdhanA kare che, tethI taptatara ayogolaka samAna kahyA che ane te saMbaMdhI karmabaMdha potAne lAge che. teonI sAthe AlApAdithI paricaya thavAne kAraNe tene jaAlApAdi karanArane ja, athavA tenA parivArane AlApAdi karanAranA parivArane, mithyAtvanI prApti thAya che. - zrAvaka tapta ayogolaka kalpa che ema zAstramAM kahela che, ane anyatIrthiko takhatara ayogolaka kalpa che ema kahyuM. teno Azaya e che ke, zrAvaka jayaNApUrvaka saMsAranI pravRtti kare che, tethI tenAthI AraMbha-samAraMbha thavA chatAM yatanA paNa rAkhe che; jyAre anyatIrthiko to tevA yatanAnA pariNAmavALA hotA nathI. tethI teone besavA mATe AsanAdi ApavAmAM Ave tyAre teo te AsanAdi upara besavAnI kriyA ayatanApUrvaka kare, tethI trasAdi jIvonI hiMsA thavAnI saMbhAvanA rahe; kema ke zrAvakanI jema yatanApUrvaka teone AsanAdi upara besavAnI kriyA saMbhave nahi. tethI jo temanI sAthe zrAvaka saMbaMdha rAkhe to anyatIrthiko temane tyAM Ave ane ayatanApUrvaka bese, tatpatyaya karmabaMdha zrAvakane thAya, ane paricaya thavAne kAraNe zrAvakane ke zrAvakanA saMbaMdhIone anyadarzananA dharma pratye ruci thAya, tenAthI mithyAtvanI prApti thAya. mATe zrAvaka temano paricaya rAkhatA nathI. prathama traNena .. vArtha prathama=pUrve, teNe anyatIthiMke, bolAvela hoya to saMbhramarahita lokaapavAdanA bhayathI tuM kema cho ?" ItyAdi kahevuM. zrAvaka, dharmanA svIkAranA pUrvamAM je anyatIrthiko sAthe AlApa karato hoya tevA prathama Alapta anyatIrthika sAthe jo dharma svIkAryA pachI bolAve nahi to lokone lAge ke, dharma pAmyA pachI zrAvaka avivekavALo bane che. tethI tevA prakAranA lokaapavAdanA bhayathI pUrvaparicita tevA anyatIrthika sAthe "tuM kema cho ?" ityAdi vacana prayogane asaMbhramapUrvaka kahe, paraMtu ati najIkathI temanI sAthe vyavahAra kare nahi. ahIM "asaMbhramapUrvaka kahyuM, tenAthI e kahevuM che ke, pUrvaparicita sAthe je prakAranI lAgaNIonI abhivyakti pUrvamAM karato hato, tevI ja lAgaNIonI abhivyakti vagara tenI pRcchArUpa AlApamAtra tathA tepya: ..punarityartha. tathA teone=anyayUthikane, azanAdi ekavAra ApavA mATe ke vAraMvAra ApavA mATe (mane kahyuM nahi.) mayaM .. dApi ane A niSedha dharmabuddhithI ja azanAdi ApavA mATe che, vaLI karuNA vaDe to Ape paNa kharo. ahIM prasna thAya ke, anyatIthikone uparamAM kahyuM te mujaba namaskArAdi sarvathA kalpatA nathI? ethI karIne kahe che - Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-13 nannatva rAmabAI' tyaki ..... varnAyitvetvarthaH | avyatIrthiko sAthe AlApAdi tathA azanAdi ApavAM kalpatAM nathI, e prakAre je A niSedha che, te rAjAbhiyoga ItyAdithI anyatra samajavo. "rAyamiyone' ahIM tRtIyA vibhakti paMcamInA arthamAM hovAthI rAjAbhiyogane varjIne anyatIthiko sAthe AlApa-saMlApa karavo, azanAdi ApavAM mane kalpatAM nathI, e prakAre artha jANavo. have rAjAbhiyoga ityAdino artha batAve che - rAyo tu..... sattvamati vaLI rAjAbhiyoga rAjAnI parataMtratA, "T:"=gaNa=samudAya, teno samughayano, abhiyoga pAravazyatA=parAdhInatA, balAbhiyoga=rAjA ane gaNathI vyatirikta=anya, evA balavAnanI parataMtratA, devatAbhiyoga-devanI parataMtratA, "nido'=gurunigraha=mAtApitAnI paravazatA, athavA guru-caitya-sAdhuono, nigraha=pratyanI kakRta upadrava tyAM upasthita thaye chate zatru vaDe caitya ke sAdhuone upadrava upasthita thaye chate, temanI rakSA mATe anyamUrthiko sAthe AlApAdi karavo ke azanAdi ApavA chatAM paNa samyaktano atikrama thato nathI. vittItAnaM ... pravRttimati . vRtti AjIvikA, tenuM kAntAra=araya, tenA jevuMAjIvikAno abhAva thAya tevuM, araNya jevuM kSetra ke kALa te vRttikAMtAranirvAhano abhAva, e prakAre artha jANavo. tenAthI tevA kSetra ke kALamAM AjIvikAnA hetuthI anyatra dAna-praNAmAdino niSedha che, e prakAre prastutamAM samajavuM. mULa upAsakadazAMganA pAThamAM pratigrahAdi' kahyA, teno artha batAve che - paDAI tti ..... kAlAtIti | pratigraha=pAtra, 'vIraM tti' pITha=pATa Adi, 'na tti TekA mATe pATiyuM, sanna' tti bheSaja pathya, (vagere sAdhune vahoravavA kahyuM che ema atraya che.) 'mAruM =uttarabhUta arthone grahaNa kare che arthAt AnaMdazrAvaka bhagavAnane prazno pUche che, ane bhagavAna teno uttara Ape che te arthone AnaMda zrAvaka grahaNa kare che. 'ti' zabda saptamAMga AlApakanI vRttinA kathananI samAptisUcaka che. TIkA :____ atrAnyatIrthikaparigRhItacaityaniSedhe'nizritArhaccaityavandanAdividhiH sphuTa eva na cAtra caityazabdArtho 'jJAnaM mUoktaM ghaTate'haMdajJAnasyAnyatIrthikaparigRhItatvAnupapatteH, nApi sAdhuH, zrutavattvasyAnyaparigRhItatvAsiddheH, siddhau vAnyatIrthika eva so'nyAgamasyAnyaparigraheNaiva vyavasthitatvAt, 'nRzaMsadurbuddhiparigrahAcca brUmastvadanyAgamamapramANam" iti vacanAt / TIkArya : anna .... da va aa ahIMyAMsupAsakadazAMganA sAkSIpAThamAM, anyatIthiMka dvArA parigRhIta caityano niSedha karAye chate anizcita arihaMta caityavaMdanAdinI vidhi spaSTa ja che. ahIM pUrvapakSI=luMpAka kahe ke, "caitya' zabdano ame "jJAna" artha karIzuM, tethI kahe che - rAtra... anurUpa, mUrkha vaDe kahevAyela caitya' zabdano artha 'jJAna', ahIM prastuta upAsakadazAMgatA Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-13 pAThamAM, ghaTato nathI; kema ke aham jJAnanI anyatIrthika-parigRhItapaNAnI anupapatti che. Azaya e che ke, caityano artha jJAna karavAmAM Ave to te arihaMtanuM jJAna anyatIrthiko grahaNa karI zake nahi, paraMtu jo caitya zabdano artha pratimA karIe to ja anyatIrthika dvArA parigRhIta caityano artha saMgata thAya. ahIM pUrvapakSI kahe ke, "caitya' zabdano artha jJAna" ja che, paraMtu jJAna ane jJAnavAnano abheda karIne zrutajJAnavALA evA sAdhune ame "caitya' padathI grahaNa karIzuM, tenuM nirAkaraNa karatAM kahe che - nAri sAthe . varanA 'catya' zabdano artha 'sAdhu paNa thaI zake nahi; kema ke mutavatvanA= zratavALA sAdhunA, atyaparigRhItapaNAnI asiddhi che, athavA to siddhi hote chate= aparigRhItapaNAnI siddhi hote chate, te atyatIthiMka ja che; kema ke anya AgamanuM acanA parigraha vaDe ja vyavasthitapaNuM che; kema ke nRzaMsa ane durbuddhinA parigrahathI tamArAthIetamArA AgamathI, anyanA Agamane ame apramANa kahIe chIe, e pramANe vacana che. bhAvArtha : pUrvapakSI evA lupAkanuM e kahevuM che ke, AtmAnA pariNAmarUpa jJAnane anyatIrthiko grahaNa karI zake nahi, tethI "caitya' zabdano artha "jJAnavALA sAdhu ame karIzuM. tenA nirAkaraNarUpe graMthakArazrI kahe che ke, zratavatta zrutavALA sAdhu, anyathI parigRhIta thaI zake nahi; kema ke zrutavAna hoya tevA sAdhune zrutano samyagu bodha hovAne kAraNe zrutavAna sAdhuo svadarzanathI ja=jaina darzanathI ja, prabhAvita hoya che. tethI anyadarzanIo game teTaluM potAnuM darzana temane samajAve, topaNa anyadarzanavALAnI mAnyatAthI jaina sAdhu prabhAvita bane nahi, mATe te anyadarzanathI parigRhIta banI zake nahi. Ama chatAM, karmanA udayathI ke kvacit maMdabuddhinA kAraNe jaina sAdhu anyadarzanathI prabhAvita thaIne anyadarzanathI parigRhIta thaI jAya, tethI kahe che - athavA anya parigRhItapaNAnI siddhi hote chate te=jaina sAdhu, anyatIrthika ja che; kema ke anya AgamanuM anya parigRhItapaNA vaDe ja vyavasthitapaNuM che. Azaya e che ke, A sva Agama che ane A para Agama che e jAtanI vyavasthA anya parigRhatapaNA vaDe ja che. AthI ja jaina darzanano abhyAsa karanAra sAdhu paNa jyAre anyatIrthikathI prabhAvita thaIne tenAthI parigRhIta thAya che, tyAre tenAmAM rahelo jinAgamano bodha paNa anya AgamarUpa ja kahevAya che; kema ke anya vyaktie grahaNa kareluM mithyAtvIe grahaNa kareluM, te Agama mithyAtvarUpa ja che=anya AgamarUpa ja che, ane anya Agamane mAnanAra evo sAdhu anyatIrthika ja che. anya parigraha vaDe karIne ja anya AgamanuM vyavasthitapaNuM che, te ja vAtane daDha karavA mATe sAkSIpATha Ape che - Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-13 nRzaMsa .... vavanAn nRzaMsa ane durbuddhinA parigrahathI, tamArAthI sarva kahelA AgamathI, anya Agama apramANabhUta che, e pramANe vacana che." (ayogavyavaccheda dvAtrizikAnA 10mA zlokanA uttarArdhanuM A kathana che.) A vacanathI e prApta thAya che ke, jemanAmAM nRzaMsatA=jUratA ane durbuddhi nathI, paraMtu sabuddhi che temanAthI grahaNa karAyela je Agama hoya te ja Agama sadAgamarUpa che ane pramANabhUta che, jyAre anyadarzanavALA tevA nahi hovAthI temanAthI grahaNa karAyela Agama te anya Agama che, mATe tene mAnanAra sarva anyatIrthika ja che. pUrvamAM kahyuM ke, anyatIrthikathI grahaNa karAyela caityano niSedha karAye chate anizrita aha, caityanA vaMdanAdinI vidhi spaSTa siddha thAya che. te kathanamAM pUrvapakSI kahe che - TIkA : atha 'aNNautthie vA' ityAdipadatrayamekArthameva-'samaNaM vA mAhaNaM vA' iti padadvayavata, anyathA 'tesiM asaNaM'vetyAdyanupapattestatpadasyAvyavahitapUrvoktapadArthaparAmarzakatvAt, caityAnAmeva cAvyavahitapUrvoktatvAtteSAM dAnAdyaprasaGgena taniSedhAnupapatteriti cet ? na, prasaktAnAM trayANAM natyAderavazyaniSedhyatvAtpadatrayasyaikArthatAyA vaktumazakyatvAdanIpsitena tadA yAvaduktAparAmarza ekataraparAmarzatAtparyagRhe saMpradAnaprasaGgena mukhyatayA'nyatIrthikaparAmarzasyaiva yuktatvAcca / TIkArya - gatha "akhADasthig ar" ... rUti vet ? "tha'thI pUrvapakSI A pramANe kahe ke, upAsakadazAMgatA pAThamAM "mane mArA vA' e prakAre padadvayanI jema "ma0imA vA" ItyAdi padatraya kArtha ja che. anyathA A traNa pado=asthi vA asthivALa vA gAyiparidigArDa rihaMtaphAvuM vA - A traNa pado, ekAryavAcI na mAno to, tesi sasa' vA ItyAdi te sUtramAM AgaLa je kathana che tenI anupapatti-asiddhi che; kema ke teNamAM je tat pada che, tenuM avyavahita pUrvokta padArthanuM parAmarzakapaNuM hovAthI ane caityonuM ja avyavahita pUrvoktapaNuM hovAthI, teone=caityone, dAnAdino aprasaMga hovAne kAraNe tenA viSedhanI=dAnAdinA niSedhanI, anupapari=asiddhi che. tenA nirAkaraNarUpe graMthakArazrI kahe che - na, pronAM ........ sAvacatnI, ema na kahevuM; kema ke prasakta evA traNeyanI natyAdinuM= namaskArAdinuM, avazya niSedhyapaNuM hovAthI padatrayanI ekAWtAnuM kahevA mATe azakyapaNuM che. ahIM prazna thAya che, to pachI 'si masa vA' ityAdi padanI je anupapatti che, tenuM zuM? tethI bIjo heta kahe che - Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-13 TIkArca - anIkSite purutvAnca anIpsitane kAraNe tA="ta" padathI, yAvad uktanA aparAmarzamAM ekatara parAmarzatA tAtparyagrahamAM saMpradAnanA prasaMgane kAraNe=saMpradAnanI saMgatine kAraNe, mukhyapaNAthI anyatIthikanA parAmarzanuM ja yuktapaNuM che. 'manIkSitena' pachI 'tA' che, te ta' zabdanuM tRtIyA ekavacananuM rUpa che. bhAvArtha : '3tha'thI pUrvapakSIne kahevAno Azaya e che ke, 'samAM vA mahii vA' e be pado ekAryavAcI che, tenI jema "Msthi vA maUM sthiyevaLa va MsthirihiyAruM rihaMtavedyAruM vA' - A traNa padone ekAryavAcI mAnavAmAM na Ave to upAsakadazAMganA AgaLanA pAThamAM je kahyuM ke, teone azana-pAna Adi kAMI ApavuM kahyuM nahi, te kathana saMgata thAya nahi; kema ke tefsa'mAM je 'ta' pada che, te avyavahita aMtara vagara pUrvokta caitya padArthano parAmarzaka bane, ane prastutamAM 'maMsthi vA' ityAdi traNeya padomAM caityapadanuM grahaNa aMtima padamAM che, tethI ta' padathI avyavahita pUrvokta padArtha "caitya" prApta thAya, ane caityane azana-pAnAdi ApavAnuM kathana saMgata thAya nahi, tethI tenA niSedhanI saMgati thAya nahi, mATe 'iurotthiNa vA' e traNeya padone ekAryavAcI kahIe to te anyatIrthika arthaka che. ane anyatIrthikane dAnAdino niSedha saMgata thaI zake ane tema karavAthI tenAthI caityavaMdanAdinI vidhi prApta thAya nahi. e prakArano pUrvapakSIno Azaya che. tenA nirAkaraNarUpe graMthakArazrI kahe che ke, pUrvapakSInuM A kathana barAbara nathI; kema ke prasakta evA traNeyanI natyAdinuM avazya niSedhyapaNuM hovAthI padatrayanI ekAWtAnuM kahevuM azakyapaNuM che. Azaya e che ke, anyatIrthika, anyatIrthikanA devo ane anyatIrthikathI parigRhIta arihaMtanI pratimAo e traNeyamAM namaskArAdinI prasakti che arthAt e traNeyamAM namaskAra mAnavAno prasaMga che, mATe traNeyamAM namaskAra mAnavAnI Apatti che. samyagdaSTi jIva paNa kvacit tathAvidha saMyogane kAraNe ke bhramane kAraNe mithyAtvanA udayane pAmIne traNeyane namanAdi kriyA kare e prakAranI prApti che. tethI natyAdinA viSayarUpe traNeya prasakta che, tethI te traNeyane natyAdinuM avazya niSedhyapaNuM che; kema ke e traNeyane namaskArAdi karavAmAM Ave to mithyAtvanI vRddhi thAya. tethI traNeyane natyAdinuM avazya niSedhyapaNuM che, ane te niSedha batAvavo hoya to te traNeya padothI ja batAvI zakAya, tethI padayanI ekArthatAnuM kahevuM azakyapaNuM che, mATe pUrvapakSInuM kathana barAbara nathI. ahIM prazna thAya che, to pachI teone azana-pAna ityAdinI je anupapatti che, tenuM zuM? tethI bIjo hetu kahe che - anINitane kAraNe 'ta' padathI yAvat uktanA aparAmarza thaye chate ekatara parAmarzanA tAtparyanA grahamAM saMpradAnanA prasaMgane kAraNe mukhyapaNAthI anyatIrthikanA parAmarzanuM ja yuktapaNuM che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 / bloka-63 43 Azaya e che ke, tat padathI pUrvamAM upAsakadazAMganA pAThamAM kahela 'maMOiNa vA' ityAdi traNeya padanuM grahaNa anINita=icchita nathI. tethI tat' padathI yAvat uktano aparAmarza thAya che-traNeya padono parAmarza thato nathI-traNe padonI upasthiti thatI nathI. paraMtu jo 'ta' padathI e traNeya padonuM grahaNa Isita hota to 'ta' padathI e traNeyano parAmarza thaI zakata. paraMtu e traNeya padomAM dAnakriyA saMgata nathI, tethI e traNeya padanuM grahaNa tat' padathI Isita nathI. tethI 'ta' pada dvArA e traNeya padono parAmarza thaI zakato nathI. tethI koI ekataranA parAmarzamAM tAtparyano graha thAya che, ane ekataranA parAmarzamAM tAtparyano graha thaye chate kayA eka padano parAmarza karavo, te saMpradAnanA prasaMgane kAraNe nakkI thAya che arthAtu azana-pAnAdi dAnanI kriyAno prasaMga zAmAM saMgata thaI zake, temAM nakkI thAya che. tethI mukhyapaNAthI= anupacaritapaNAthI, anyatIrthika parAmarzanuM yuktapaNuM che. ahIM upacArathI to anyatIrthika deva ke anyatIrthika dvArA parigRhIta jinapratimA paNa prApta thaI zake; kema ke anya devanI AgaLa ke anyatIrthika dvArA parigRhIta jinapratimA AgaLa paNa koI phaLa-naivedya Adi dharAve to upacArathI teNe dAna ApyuM, tema kahevAya. paraMtu mukhyatAthI to anyatIrthika sAdhune ja dAna ApI zakAya che, tethI tat' padathI teno ja parAmarza karavo yukta che, mATe te traNeya pado bhinnArthavAcI hovA chatAM koI doSa nathI. pUrvamAM kahyuM ke, yadyapi ta' pada sAmAnyathI avyavahita pUrvokta padArthano aMtara vagara pUrve kahelA padArthano, parAmarzaka bane tevo niyama che, topaNa prastutamAM saMpradAnanA prasaMgane kAraNe anyatIrthika parAmarzanuM ja yuktapaNuM che, te yuktipUrvaka batAvyuM. have 'ta' zabdathI avyavahita pUrvokta padArthano parAmarza karIe topaNa 'ta' zabdathI anyatIrthikanuM grahaNa kaI rIte thaI zake te batAvatAM kahe che - TIkA - ___ vastuto'vyavahitapUrvoktatvaM maunizlokAnurodhenAvyavahitaprAkkAlInazAbdabodhAnukUlavyApAraviSayatvaM vAcyam tathA ca pUrvamanAlaptenetyatrAnyatIrthikairityasyAdhyAhArasyAvazyakatvAtteSAmiti tatpadenAvyavahitapUrvoktAnyatIrthikaparAmarzo yukta iti madutprekSAM pramANayantu prAmANikAH / TIkArya : vastutaH prAmANika vAstavika rIte avyavahita pUrvoktapaNuM maunI zlokanA anurodhathI= upAsakadazAMganA vacanamAM kahela bhagavAnanA vacananA anurodhathI, avyavahita prAphakAlIna zAbdabodhane anukULa vyApAraviSayapaNuM kahevuM ane te rIte=avyavahita pUrvoktatvano artha maunIndra zlokanA anurodhathI "avyavahita prAphakAlIna zAbdabodhane anukULa vyApAraviSayatva' karyo te rIte, pUrvamAM anAlaptanI sAthe e pramANenuM je kathana che, emAM "avyatIrthikonI sAthe e pramANe adhyAhAranuM AvazyakapaNuM hovAthI teSA' e pramANe (padamAM je) "ta' pada che, tenA vaDe avyavahita pUrvokta Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-13 anyatIthikano parAmarza yukta che, e prakAre mArI ubhekSAneegraMthakArazrInI udmazAne, prAmANika puruSo pramANa karo svIkAra karo. bhAvArtha : pUrvamAM kahyuM ke, "tat' pada avyavahita pUrvokta padArthano parAmarzaka che. temAM je "avyavahita pUrvoktatva che te, vAstavika rIte upAsakadazAMganA vacanarUpa sarvajJanA vacananA anurodhathI "avyavahita prAkAlIna zAbdabodhAnukULavyApAraviSayatva' kahevuM joIe. Azaya e che ke, upAsakadazAMganA vacanamAM tesiM ' e pada , tenAthI avyavahita pUrvakALamAM uccAra karAyelA je zabdo che, tenAthI thanArA zAbdabodhamAM te zabdo zAbdabodhane anukULa vyApAravALA che. zAbdabodhane anukULa vyApAra zrotA kare che, teno viSaya te zabdo che. tethI te zabdomAM zAbdabodhane anukULa vyApAraviSayatva che. avyavahita prAkAlIna zAbdabodhane anukULa vyApAraviSayatva e ja avyavahita pUrvoktatva kahevuM, ane te rIte maunIndra zlokanA anurodhathI avyavahita pUrvoktatvano artha avyavahita prAphakAlIna zAbdabodhAnukULa vyApAraviSayatna karyo te rIte, pUrvamanAtatena .....yu. sudhInuM kathana TIkAmAM kahyuM, temAM teSAmAM 'ta' pada vaDe pUrvokta anyatIrthikano parAmarza yukta che, e pramANe mArI umbelAne prAmANika puruSo pramANa kare, tema graMthakArazrIe kahyuM. teno Azaya e che ke, upAsakadazAMganA vacanamAM tela masa vI e kathana avyavahita pUrvamAM 'putri maMIQi' ityAdi pATha che, tyAM konI sAthe pUrvamAM AlApa karyo nathI, e jijJAsA thAya. tethI tyAM anyatIrthikane adhyAhAra tarIke svIkArIne zAbdabodha thaI zake che. tethI te zAbdabodhano viSaya banyatIrthika banaze, teno ja 'teSAM'mAM rahela tat' padathI parAmarza karavo yukta che. tethI anyatIrthikano 'ta' padathI parAmarza karIne azanAdi padonuM yojana thaI zakaze, e prakAranI graMthakAranI vicAraNAne tattvanI vicAraNA karavAmAM prAmANika puruSo pramANarUpe svIkAre. TIkA : aupapAtikAlApako yathA - aMbaDassa NaM No kappai aNNautthie vA aNNautthiyadevayANi vA aNNautthiyapariggahiANi arihaMtacejhyANi vA vaMdittae vA, NamaMsittae vA, jAva pajjuvAsittae vA, NaNNatttha arahaMte vA arahaMtaceiyANi va tti (sU.40) etadvRttiryathA-'aNNautthie vA tti anyayUthikAH ArhatsaGghApekSayA'nye zAkyAdayaH, 'ceiyAI' iti arhaccaityAni jinapratimA ityarthaH, 'naNNattha arihaMte vatti na kalpate iha yo'yaM neti pratiSedhaH, so'nyatrArhadbhyaH arhato varjayitvetyarthaH, sa hi kila parivrAjakaveSadhArako'to'nyayUthikadevatAvandanAdi-niSedhe'rhatAmapi niSedho mA bhUditi kRtvA 'nannattha' ityAdyadhItamiti / / Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-13 45 TIkArya : gaNapatinApo yathA - papAtikasUtrano AlApaka, je A pramANe che - saMvata : rUtyAghadhImati aMbaDane arihaMta ane arihaMta-caityone choDIne anyatIrthikone, avyatIrthikanA devone, avyatIthikathI parigRhIta arihaMta-caityone vaMdana karavA mATe ke namaskAra karavA mATe ke yAvat paryApAsanA karavA mATe kalpatAM nathI. "tiryathA' - AnI TIkA A aupapAtika sUtranI TIkA, A pramANe - 'maUTtthiNa vAri .... sAvacA):, avyayUthiko, Ahata saMghanI=jaina saMghavI, apekSAe anya bauddha vagere samajavA. 'dayA' ti .... dinapratimA phartha ! ahaMtu caityo jinapratimA, e pramANe artha samajavo. nagnatva rahaMte tti .... varnAyitvencartha: I arihaMta ane arihaMta-pratimAne choDIne anyatra (anyatIthikAdine vaMdananamaskArAdi karavAM) kalpatAM nathI. ahIM je A kalpatAM nathI' e pramANe pratiSedha che, te arihaMta ane arihaMta-pratimAne choDIne anyatIrthikAdine vaMdana-namaskArAdi karavAM kalpatAM nathI, e pramANe artha che. sa di ..... kathIti kema ke te=aMbaDa, parivrAjakano veSa dhAraka che, AthI karIne anyamUthika devatAne vaMdanAdinA niSedhamAM arihaMtone paNa vaMdanAdino niSedha na thAya, ethI karIne "natratya' ityAdi pATha kahela che. "tti' zabda opapAtikanA kathananI samAptisUcaka che. TIkA - _____ atrArhaccaityanatirambaDasya kaNThata eva vihiteti nyAyAdhanabhijJasyApi sujJAnamitthaM ca samyaktvAlApaka evArhaccaityAnAM vandananamaskaraNayorvihitatvAtpUjAdyapyadhikAriNAM siddhamiti siddhAnte sphuTamahaccaityapUjAvidhAnaM na pazyAmaH samyaktvaparAkramAdhyayane sphuTaM phalAnabhidhAnAditi lumpakamataM nirastam, 'na pazyAma' ityasya svAparAdhatvAt, 'nahyayaM sthANoraparAdho yadenamandho na pazyati' iti, samyaktvAlApaka eva sUkSmadRSTyA darzanAt samyaktvaparAkramAdhyayane'pi (uttarA a. 29 A. 4) gurusAdharmikazuzrUSAphalAbhidhAnenaiva pUjAphalAbhidhAnAditi vibhAvanIyaM sUribhiH (sudhibhiH) / / 63 / / . ahIM 'ti vibhAvanIyaM bhUmi:' pATha che, tyAM 'ti vibhAvanI sukhaH' e pAThanI saMbhAvanA che. TIkArya : satra.... nirasta, ahIMyAM=aupapAtika sUtrano je AlApaka che temAM, vyAyAdinA anabhijJane paNa aMbAnI ahacaityanI tati kaMThathI ja vihita che=sAkSAt ja vihita che, e prakAre sujJAna che arthAt vyAyAditA nahi jANanArAne paNa sArI rIte samajAya tema che, ane A rIte samyaktanA Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-63 AlApakamAM ja arhacaityonA vaMdana-namaskAranuM vihitapaNuM hovAthI pUjAdi paNa adhikArIne siddha che. ethI karIne siddhAMtamAM spaSTa arhacaityapUjAnuM vidhAna ame jotA nathI; kema ke samyaktvaparAkrama adhyayanamAM spaSTa phLanuM anabhidhAna che, e pramANe luMpAkamata nirasta jANavo. 46 aupapAtika sUtramAM aMbaDanA AlApakamAM=aMbaDanI caityanatine kahenAra evA samyaktvanA AlApakamAM, vaMdana-namaskAranuM vidhAna hovAne kAraNe adhikArIne pUjAdi siddha thAya che. tethI siddhAMtamAM ame pUjAdinuM vidhAna jotA nathI, e prakAranuM luMpAkanuM kathana nirasta thAya che; kema ke aupapAtikano AlApaka e paNa siddhAMta che. have luMpAkano mata nirasta che, tene ja dRDha karavA mATe hetu kahe che - na pazyAma kRti / ame jotA nathI, e prakAre AnuM=A kathananuM, svaaparAdhapaNuM che=te luMpAkano potAno ja aparAdha che; kema ke A sthANuno aparAdha nathI ke je AMdhaLo tene joto nathI. 'kRti' zabda uddharaNanI samAptisUcaka che. AMdhaLo sthANune joto nathI te sthANuno aparAdha nathI, paraMtu AMdhaLAno aparAdha che; tema luMpAka siddhAMtane joto nathI, te teno potAno aparAdha che; kema ke aupapAtikanA AlAparUpa siddhAMtamAM arihaMtanI pratimAne vaMdana-namaskAranuM vidhAna che. tethI ame siddhAMtamAM jotA nathI, ema kahevuM te luMpAkano potAno aparAdha che. ahIM prazna thAya ke, aupapAtikanA AlApakamAM to sthUla dRSTithI jovAthI eTaluM ja maLe che ke arhat caityanI natinuM kathana che, paraMtu arihaMtanI pratimAne pUjAnuM vidhAna nathI, tethI kahe che ..... savavatApaze ..... * varzanAt |samyaktvaviSayaka AlApakamAM ja sUkSma dRSTithI darzana chedekhAya che. prastuta samyaktvaviSayaka je aupapAtikano AlApaka che, temAM sUkSma dRSTithI joIe to pUjAnuM vidhAna prApta thAya che, mATe adhikArIne pUjA karavI, e tenAthI ja prApta thAya che. AthI ja kAyotsargamAM vaMdaNavattiyAe vageremAM pUjana-satkAra-sanmAna AdinuM grahaNa karela che. ahIM prazna thAya ke, to pachI samyaktva-parAkrama adhyayanamAM pUjAnuM vidhAna kema kahela nathI ? tethI kahe che -- 00000 samyaktvaparAkrama * pUnA zAmiyAnAt, samyaktva-parAkrama adhyayanamAM paNa guru ane sAdharmikanI zuzrUSAnA phaLanA abhidhAnathI ja pUjAnA phaLanuM abhidhAna che. samyaktva-parAkrama adhyayanamAM paNa gurunI zuzrUSAnuM phaLa batAvyuM, sAdharmikanI zuzrUSAnuM phaLa batAvyuM. enAthI e prApta thAya che ke, paramaguru evA bhagavAnanI zuzruSA mahAna phaLavALI che, ane pUjA e zuzruSAvizeSarUpa ja che, mATe pUjAnA phaLanuM vidhAna prApta thAya che. kRti ...... sUrizmi: (sudhiSiH) / / A pramANe=prastuta zlokamAM zlokano anvayArtha batAvyA Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-63-94 pachI upAsakadazAMganuM vacana batAvyuM ane tenAthI siddha karyuM ke, anyatIrthika dvArA parigRhIta caityano niSedha karAye chate anizrita arhat caityavaMdanAdinI vidhi spaSTa ja che, ane tyAra pachI aupapAtika sUtrano AlApaka batAvyo. tenAthI e phalita thayuM ke, aMbaDanI caityanati sAkSAt kaMThathI vihita che. e prakAre je caityanatinI siddhi karI e pramANe, buddhizALIo vaDe vibhAvana karavuM joIe. // 63 // avataraNikA : pUrvanA zlokomAM "dravyastavamAM hiMsA che" ityAdi luMpAkanI mAnyatAnuM nirAkaraNa karIne, have graMthakArazrI pote kayAM zAstravacanonA baLathI sthApanAjina pratye sthira prItivALA thayA che, te batAvatAM kahe che zloka H - T praznavyAkaraNe suvarNagulikAsambandhanirdhAraNe, zaste karmaNi digdvayagraharahaH khyAtau tRtIyAGgataH / samyagbhAvitacaityasAkSikamapi svAlocanAyAH zrutau, sUtrAcca vyavahArato bhavati naH prItirjinendre sthirA / / 64 / / zlokArtha : praznavyAkaraNamAM suvarNagulikAno saMbaMdha nirdhAraNa karAye chate, ane trIjA aMgathI=sthAnAMgathI prazasta karmamAM digbayano=pUrva ane uttara dizAno, je graha tenA rahasyanI khyAti karAye chate=tAtparyanI pratipatti karAye chate, vaLI vyavahArasUtrathI samyak bhAvita caityasAkSika paNa sArI AlocanAnI vidhinuM zravaNa hote chate, jinendramAM=sthApanAjinamAM, amArI prIti sthira thAya che. II64 TIkA 'praznavyAkaraNe' iti : - praznavyAkaraNe suvarNagulikAyAH sambandhanirdhAraNe sati asambandhasyAnabhidheyatvAtsambandhAbhidhAnasyAvazyakatve vRttisthasya tasya sautratvAditi bhAvaH tathA tRtIyAGgataH = sthAnAGgataH, zaste=prazaste, karmaNi digdvayasya pUrvottarAdigrUpasya yo grahaH = puraskAraH, tasya yA radda:AAti:=tAtparyapratipatti:, tasyAM / ca=puna:, vyavahArata: sUtrAt sabhyanmAvitAnika anAyatanarUpavarjanayA sadbhAvaM prApitAni yAni caityAni sAkSINi yatra = yasyAM kriyAyAM (tat) tathA, svAtoSanA su=samIcInA, yA gAlocanA, tasyA:, zruto vidhiAvaLe sati, naH=smA, Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. pratimAzataka bhAga-3 | zloka-64 prItiH jinendre = sthApanAjine, sthirA= apratipAtinI, bhavati, sthApanAjinasya jinendratvaM bhAvajinendravatsadyaH samupAsanAphaladAnasamarthatayA'vyabhicAreNAdhyAtmikabhAvAkSepakatvA-ccAvaseyam / * 'yasyAM yiAyAM' pachI 'tat' padanI saMbhAvanA lAge che. TIkArtha : ..... praznavyAkaraNe . sati, praznavyAkaraNamAM suvarNagulikAnA saMbaMdhanuM nirdhAraNa thaye chate jinendramAM= jitendraviSayaka, amArI prIti sthira thAya che, e pramANe anvaya che. ahIM prazna thAya ke, praznavyAkaraNamAM to cothA AzravadvA2nA varNana vakhate eTaluM ja kahyuM che ke, je pramANe suvarNagulikA mATe saMgrAma thayo, paraMtu tyAM jinapratimA sAthe te yuddhanA saMbaMdhanuM kathana mULamAM kahyuM nathI. tethI kahe che -- asambandhasya bhAvaH / asaMbaMdhanuM anabhidheyapaNuM hovAthI=asaMbaMdhanuM akathanIyapaNuM hovAthI, saMbaMdhanA abhidhAnanuM AvazyakapaNuM hote chate, vRttistha=TIkAmAM rahela, tenuM=saMbaMdhanuM, sUtrarUpapaNuM che. koIpaNa kathanamAM asaMbaMdhanuM anabhidheyapaNuM che, paraMtu saMbaMdha hoya to te kahevo joIe ane praznavyAkaraNa sUtramAM saMbaMdha kahelo nathI, topaNa teno saMbaMdha pratimA sAthe che, e batAvavuM Avazyaka lAgyuM, tethI vRttikAre je saMbaMdha batAvyo te sUtrasaMbaMdhI che, ema svIkAravuM ucita che; kema ke sUtraracanA vakhate saMbaMdha kahevAnI AvazyakatA hovA chatAM vyutpanna vyakti te saMbaMdha svayaM samajI zake tema che ema jANIne, sUtranI sImita maryAdA rAkhavA mATe te saMbaMdha kahela nathI ane te saMbaMdha vRttikAre spaSTa karela che. tethI vRttimAM batAvela saMbaMdha sUtrakA2ne abhimata che. tathA tRtIya . tasyAM, tathA trIjA aMgathI=sthAnAMga sUtrathI, zasta=prazasta karmamAM digdvayano= pUrva-uttara dizArUpano, je graha=puraskAra, tenI je rahakhyAti=tAtparyakhyAti, te hote chate, jinendramAM amArI prIti sthira thAya che, ema anvaya che. zAstramAM dIkSA Adi sarva zubha kAryo pUrva-uttara dizAne AzrayIne=pUrva-uttara dizA sanmukha, karavAnAM kahyAM che. te kahevA pAchaLanuM tAtparya vicAravAmAM Ave to te e che ke, te dizAmAM jinezvaro vicarI rahyA che ane jinacaityo te dizAmAM ghaNAM che. tethI te dizAone pUjya gaNIne te dizA sanmukha prazasta karmo= prazasta kAryo, karavAnAM kahyAM che. tethI paNa nakkI thAya che ke sthApanAjina pUjanIya che. va=punaH mati, vaLI vyavahArasUtrathI sabhyabhAvita caityasAkSika paNa suAlocanAnI=samIcIna AlocanAnI, zruti=vidhizravaNa hote chate, amArI jinendramAM=sthApanAjinamAM, sthira=apratipAti, prIti thAya che, ane sthApanAjinanuM jinendrapaNuM bhAvajinendranI jema saghatarata, samyag upAsanAnA phala ApavAnA samarthapaNAne kAraNe ane avyabhicArathI AdhyAtmika bhAva AkSepakapaNAthI jANavuM. ahIM samyambhAvita caityasAkSikano samAsa A pramANe che - Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-64 anAyatanarUpa varSanA vaDe sadbhAvane prApta karelAM evAM caityo sAkSI che je kriyAmAM te kriyA samyambhAvita caityasAkSika che. bhAvArthaH ahIM samyagrabhAvita caityo e kathanathI anAyatanarUpa varjanAthI sabhAvane prApta thayelAM je caityo che, te grahaNa karavAnAM che, ema kahyuM, teno bhAva e che ke, bhagavAnanI bhakti arthe yatna karanAra zrAvako pUrI yatanApUrvaka jyAM niSprayojana hiMsAnuM varjana ka2vA mATe yatanA karatA hoya te anAyatanarUpa varSanA vaDe sadbhAvane prApta thayelAM caityo che, ane tevA caityanI sAkSIe paNa suAlocanAnuM vidhizravaNa vyavahArasUtramAM che. tethI sthApanAjina pramANa che. vaLI 'sthApanAkhinasya avaseyam' sudhInA kathananuM tAtparya e che ke, pUrvapakSIne bhAvatIrthaMkaramAM bhAvajiveMdrapaNuM mAnya che, paraMtu sthApanAjinamAM jineMdrapaNuM mAnya nathI. tethI bhAvajineMdrane dRSTAMta karIne kahe che - sAkSAt bhAvajinendra paNa, je jIva bhAvajinendranuM avalaMbana leto nathI tene upakA2ka thatA nathI, ane yogya jIvone bhAvajinendra tarata ja upakAraka bane che, tethI je yogya jIva bhAvajinendranuM avalaMbana laIne temanI upAsanA kare to te upAsanAnuM phaLa tene maLe che. te ja rIte yogya jIvo sthApanAjinanuM avalaMbana laIne tenI upAsanA kare to tenI upAsanAnuM phaLa paNa temane maLe che. tethI bhAvajinendra ane sthApanAjinendra avalaMbana lenArane avyabhicArarUpe AdhyAtmika bhAvanA AkSepaka che. mATe luMpAka jo bhAvajinendrane svIkArato hoya to sthApanAjinane paNa jinendrarUpe teNe svIkA2vA joIe. TIkA H tatra turyAzravadvAre 'suvannaguliAe' tti pratIke vRttiryathAsuvarNagulikAyAH kRte saGgrAmo'bhUt / tathA hi - sindhusauvIreSu janapadeSu vidarbhakanagare udAyanasya rAjJaH prabhAvatyA devyAH satkA devadattA'bhidhAnA dAsyabhUt sA ca devanirmitAM gozIrSacandanamayIM zrImanmahAvIrapratimAM rAjamandirAntarvartticaityabhavanavyavasthitAM praticarati sma tadvandanArthaM ca zrAvakaH ko'pi dezAtsaJcaran samAyAtaH, tatra cAgato'sau rogeNApaTuzarIro jAtastayA ca samyakpraticaritaH tuSTena ca tena sarvakAmitamArAdhitadevatAvitIrNaguTikAzatamadAyi tathA ca tayA 'ahaM kubjA, virUpA surUpA bhUyAsam' iti manasi vibhAvyaikA guTikA bhakSitA, tatprabhAvAcca sA suvarNagulikA nAmnA prasiddhimupagatA, tato'sau cintitavatI - jAtA me rUpasaMpad, etayA ca kiM bhartRvihInayA, tatra tAvadayaM rAjA pitRtulyo na kAmayitavyaH zeSAstu puruSamAtramataH kiM taiH ? tata ujjayinyAH patiM caNDapradyotarAjaM manasyAdhAya guTikA bhakSitA, tato'sau devatAnubhAvAttAM vijJAya tadAnayanAya hastiratnamAruhya tatrAyAtaH AkAritA ca tena sA, tayoktam, 'AgacchAmi yadi pratimAM nayasi tenoktam- 'tAmahaM zvo neSyAmi', tato'sau svanagare gatvA Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yo pratimAzataka bhAga-3 zloka-14 devatAnirmitapratimArUpaM kArayitvA tathaiva rAtrAvAyAtaH, svakIyapratimAM devatAnirmitapratimAsthAne vimucya tAM suvarNagulikAM ca gRhItvA gataH, prabhAte ca caNDapradyotagandhahastivimuktamUtrapurISagandhena vimadAn svahastino vijJAya jJAtacaNDapradyotAvagamo(Agamo)'vagatapratimAsuvarNagulikAnayano'sAvudAyanarAjaH paraM kopamupagato dazabhirmahAbalai rAjabhiH sahojjayinI prati prasthitaH, antarA pipAsAbAdhitasainyastripuSkarakaraNena devatayA nistAritasainyo'kSepeNojjayinyA bahiH prAptaH rathArUDhazca dhanurvedakuzalatayA sannaddhahastiratnArUDhaM caNDapradyotaM prajihIrghamaNDalyA bhramatazcaraNatalazaravyAviddhahastino bhuvi nipAtanena vazIkRtavAn, 'dAsIpatiH' iti lalATapaTTe myuurpicchenaattivAn kRti | 'jJAtavazvaprotAvAno' pATha che tyAM jJAtivacprotAgaDo' pAThanI saMbhAvanA che. TIkArya : tatra ....DabUt tyAM=praznavyAkaraNamAM cothA AzradvAramAM, "vatranigA' e pramANe pratIkamAMs e pramANe pratIka laIne, TIkA che. je A pramANe - suvarNagulikAnA mATe saMgrAma thayo. tathA di- sicusavIrapu..... ti | te A pramANe - sidhusauvIra janapadamAM vidarbhamanagaramAM udAyana rAjAnI prabhAvatIdevInI saMbaMdhI devadattA nAme dAsI hatI, ane deva vaDe banAvAyelI gozISacaMdanamayI, rAjamaMdiranI aMdara caityabhavanamAM rahelI zrImAna mahAvIrasvAmInI pratimAnI teNI sevA karatI hatI, ane dezathI pharato koIka zrAvaka te pratimAne vaMdana karavA Avyo. tyAM Avelo A zrAvaka roga vaDe apaTu zarIravALo thayo ane teNI vaDe samyam rIte te zrAvakanI sevA karAI. tuSTa thayelA tenA vaDe te zrAvaka vaDe, sarva kAmita=sarva Icchitane, ApanArI, ArAdhita devatA vaDe apAyela so guTikA tene apAI, ane te rIte tenA vaDe, huM virUpa evI kubbA surUpavALI thAuM, e prakAre manamAM vicArIne eka guTikA khavAI, ane tenA prabhAvathI teNI suvarNagulikA nAma vaDe prasiddhi pAmI. tyAra pachI A suvarNagulikA, vicAre che ke mane rUpasaMpatti thaI, paraMtu svAmIrahita evI rUpasaMpatti vaDe zuM? tyAM A rAjA=udAyana rAjA, pitAtulya che, tethI icchanIya nathI. vaLI, bAkInA to puruSamAtra che, teo vaDe zuM? tethI ujjayinI nagarIno svAmI caMDapradyota rAjAne manamAM dhAraNa karIne guTikA khAdhI. tethI A=caMDapradyota, devatAnA anubhAvathI=prabhAvathI, teNIne jANIne tene laI javA mATe hastitva upara besIne tyAM=vidarbhamanagaramAM, Avyo. tenA vaDekacaMDapradyota vaDe, teNI bolAvAI. teNI vaDe kahevAyuM - jo tuM pratimAne le to huM AvuM. tenA vaDe caMDaprota vaDe, kahevAyuM. pratimAne huM kAle laI jaIza. tethI AcaMDapradyota, potAnA nagaramAM jaIne devatA vaDe banAvAyela pratimAnA rUpane karAvIne te pramANe ja rAtrimAM Avyo, ane devatAnirmita pratimAnA sthAne svakIya pratimAne=pote banAvela pratimAne, mUkIne te pratimAne ane suvarNagulikAne grahaNa karIne prabhAte caMDaughota gayo. gaMdhahasti vaDe mukAyela mUtra ane viSNunI gaMdha vaDe madarahita potAnA hAthIone jANIne caMDapradyotanuM Agamana jANI, pratimA ane suvarNagulikAnuM laI javuM jANI, atyaMta kopane pAmelA A udAyana rAjAe daza mahAbaLavALA rAjAonI sAthe ujjayinI tarapha prayANa karyuM. vacce tarasathI pIDAtA sainyavALo ane devatA vaDe (karela) traNa vAvaDI vaDe vistArita sainyavALo, akSepathI vilaMba rahita, ujjayinInI bahAra pahoMcyo, ane ratha upara ArUDha thayelo, bakhtara sahita hastiratna upara ArUDha thayelA caMDapradyotane jItavAnI Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibhAzads bhAga-3 | RI5-14 pa1 icchAvALo, dhanurvedamAM kuzaLapaNuM hovAne kAraNe maMDalI vaDe bhamatA evA caraNatalamAM bANathI vIMdhAyelA hAthIne jamIna upara pADavA vaDe vaza karyo ane dAsIpati', e pramANe lalATapaTTamAM=kapALa upara, morapIMchA vaDe aMkita karyuM. * 'iti' za 4itii samAptisUya che. TI: digdvayAbhigrahe sthAnAGgAlApako dvitIyasthAne prathamoddezake yathA-(sU.76) "do disAo abhigijjha kappai NiggaMthANa vA NiggaMthINa vA pavvAvittae pAINaM ceva udINaM ceva evaM muMDAvittae, sikkhAvittae, uvaTThAvittae, saMbhujittae, saMvAsittae, sajjhAyaM uddisittae, sajjhAyaM samuddisittae, sajjhAyaM aNujANittae, Aloittae, paDikkamittae, Nidittae, garahittae, viuTTittae, visohittae, akaraNayAe abbhuThThittae, ahArihaM pAyacchittaM tavokammaM paDivajjittae / do disAo abhigijjha kappai NiggaMthANa vA NiggaMthINa vA apacchimamAraNaMtiyasaMlehaNAjUsaNAjUsiyANaM bhattapANapaDiAikkhiyANaM pAovagayANaM kAlaM aNavakkaMkhamANANaM viharittae, taM pAINaM ceva udINaM ceva tti" / ToDArtha : dvigdvayAbhigrahe ..... yathA - zAna samayamA prazasta arthazA samupa 42vAmai, sthAnAMga sUtrano AlApaka dvitIya sthAnamAM prathama uddezakamAM che, je A pramANe - do disAo ..... ceva tti / pUrva sane uttara - mAzAne 2 zanatanI sanbhuma rakhAne, sAdhu sane sAdhvIne pravrajyA ApavA mATe kalpa che. e pramANe muMDana karavA mATe, zikSA ApavA mATe, upasthApanA karavA mATe, saMbhojana mATesaMvAsa mATe, svAdhyAyanA uddeza mATe, svAdhyAyanA samudeza mATe, svAdhyAyanI anujJA mATe, AlocanA mATe, pratikramaNa mATe, niMdA karavA mATe, gaha karavA mATe, vyAvRtta thavA mATe, vizodhana karavA mATe, akaraNa tarIke svIkAravA mATe, yathAyogya prAyazcitta tapakarma svIkAravA mATe kalpa che. be dizAne aMgIkAra karIne-tenI sanmukha rahIne, apazcima mAraNAMtika saMkhanAnI joSaNAthI joSita, bhaktAnanA pratyAkhyAnavALA, pAdapopagamana anazana svIkArelA, kAla mRtyunI, anavakAMkSAvALA=IcchA nahi rAkhavAvALA, sAdhu ane sAdhvIne rahevA mATe kahyuM che, ane te=be dizA pUrva ane uttara jANavI. 'tti' za6 624ii samAptisUya che. TI : etavRtti :- 'do disAo' ityAdi-dve dizau kASThe, abhigRhya aGgIkRtya-tadabhimukhIbhUyetyarthaH kalpate= yujyate nirgatA granthAd dhanAderiti nirgranthAH sAdhavasteSAM, nirgranthyaH sAdhvyastAsAm, pravrAjayitu-rajoharaNAdidAnena, prAcInAM prAcI pUrvAmityarthaH, udIcInAM=udIcI uttarAmityarthaH uktaM ca-puvvAbhimuho uttaramuho va dijjA'havA paDicchejjA / jAe jiNAdao vA disAi (havejja) jiNaceiyAiM vA / / (vi. A. bhA. 3406) evamiti yathA pravrAjanasUtraM digdvayAbhilApenAdhItamevaM muNDanAdisUtrANyapi SoDazAdhyetavyAnIti / tatra muNDayituM zirolocanena Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para pratibhAzads bhAga-3 / lo-14 1 / zikSayituM grahaNazikSApekSayA sUtrArthoM grAhayitum, AsevanazikSApekSayA tu pratyupekSaNAdi zikSayitumiti / 2 / upasthApayituM mahAvrateSu vyavasthApayitum / 3 / saMbhojayituM bhojanamaNDalyAM nivezayitum / 4 / saMvAsayituM saMstArakamaNDalyAM nivezayitum 5 / suSTu A-maryAdayA adhIyata iti svAdhyAyaH-aGgAdiH, tamuddeSTum= yogavidhikrameNa samyagyogenAdhISvedamiti evamupadeSTumiti / 6 / samuddeSTum yogasAmAcAyaiva sthiraparicitaM kurvidamiti vktumiti|7| anujJAtum=tathaiva samyagetad dhArayA'nyeSAM ca pravedayetyevamabhidhAtumiti / 8 / Alocayitum gurave'parAdhAnnivedayitumiti / 9 / pratikramituM pratikramaNaM kartumiti / 10 / ninditum-aticArAn svasamakSaM jugupsitum, Aha ca 'sacarittapacchAyAvo niMda tti / 11 / garhitum gurusamakSaM tAneva jugupsitum / Aha ca-garahAvi tahAjAtIyameva NavaraM parappayAsaNae tti / 12 / viuTTittae'=vyativartayituM-vitroTayituMvikuyituM vA aticArAnubandha vicchedayitumityarthaH / 13 / vizodha-yitum aticArapaGkApekSayA''tmAnaM vimalIkartumiti / 14 / akaraNatayA punarna kariSyAmItyevamabhyutthA-tumabhyupagantumiti / 15 / yathArhamaticArAdyapekSayA yathocitaM pApacchedakatvAt prAyazcitta-vizodhakatvAdvA prAyazcittam uktaM ca-pAvaM chiMdai jamhA pAyacchittaM tu bhaNNae tamhA / pAeNa vA vi cittaM visohae teNa pacchittaM tti / tapaHkarma nirvikRtikAdikaM pratipattumabhyupagantumiti 16 / saptadazaM sUtraM sAkSAdevAha-do disi' ityAdi, pazcimaivAmaGgalaparihArArthamapazcimA sA cAsau maraNameva yo'ntastatra bhavA mAraNAntikI ca sA cAsau saMlikhyate'nayA zarIrakaSAyAdIti saMlekhanA tapovizeSaH sA ceti apazcimamAraNAntikasaMlekhanA tasyAH 'jUsaNaMtti-joSaNA=sevA tayA, joSaNalakSaNadharmeNetyarthaH / 'jUsiyANaM tti - sevitAnAM tadyuktAnAmityarthaH, tayA vA joSitAnAM kSapitadehAnAmityarthaH / tathA bhaktapAne pratyAkhyAte yaiste tathA, teSAM pAdapavadupagatAnAmaceSTatayA sthitAnAmanazanavizeSa pratipannAnAmityarthaH, kAlaM maraNakAlamanavakAGkSatAm, tatrAnutsukAnAM vihartuM sthAtum, iti / / 17 / / evametAni diksUtrANyAdito'STAdaza, sarvatra yanna vyAkhyAtaM tatsugamatvAditi / TImArtha : etadvRttiH mAnIsthAna sUtranA pAnI, TI mA pramANe - 'do disAo' ityAdi - ..... sthAtumiti / zAno svIra zatane sanmuSa thane, meM prabhArI artha jANavo. pUrva ane uttara be dizAne sanmukha thaIne graMthathI dhanAdithI, rahita sAdhuone ane nigraMthIone sAdhvIone, 20dsegule ApaqA 43 mA sApapA mATe 48 cha. bhUNa sthAnAMnA pAThamAM pAINaM prAcInAM 5sii vimati cha, tano prAcI pUrva meM prabhArI artha nAgapo; bhane udIf=udIcInAM 5ThI vimati cha, tano uttara meM pramANo artha yo. tethI artha A mujaba thayo - pUrvadizA ane uttaradizA sanmukha rahIne sAdhu-sAdhvIone dIkSA ApavI kahyuM che. * bhUNa sUtramA 'prAcInAM' bhane 'udIcInAM' hI SaSThI vimati cha, ta dvitIya vimatinA arthamA che. tamA sAkSI mApe cha - Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ bloka-14 53 '3 va' - ane kahyuM che - je dizAmAM jinezvaro athavA jinacaityo rahelAM che. (te dizAmAM) pUrvAbhimukha athavA uttarAbhimukha rahIne dIkSA ApavI ke levI. sthAnAMganA mULapAThamAM pUrva muMDAvitta ItyAdi pATha kahyo, tyAM "vim' no artha kare che - je pramANe=je rIte pravrAjaka sUtra arthAt dIkSA ApavA saMbaMdhI sUtra, digbayanA abhilApa vaDe kahevAyela che e rIte pUrva-uttaradizA sanmukha rahIne dIkSA ApavI kahyuM che ema kahyuM e prakAre, muMDanAdi soLa sUtro paNa kahevAM. tyAM soLa bhedamAM, (1) mastakanA vALano loca karavA vaDe muMDana karavA mATe, (2) zikSA ApavA mATe= grahaNazikSAnI apekSAe sUtra ane arthane grahaNa karAvavA mATe, vaLI AsevanazikSAnI apekSAe paDilehaNAdi kriyA zIkhavADavA mATe, (3) upasthApanA karavA mATe=mahAvratomAM vyavasthApana karavA mATe, (4) saMbhojana mATe=bhojana mAMDalImAM praveza karAvavA mATe, (5) saMvAsa mATe=saMstAraka mAMDalImAM praveza karAvavA mATe, (6) svAdhyAyanA uddezA mATe suSu =sArI rIte 'nA'=maryAdApUrvaka bhaNAya te svAdhyAya aMgAdi sUtro tenA uddezA mATe yogavidhi krama samyaguyoga vaDe "A tuM bhaNa." e pramANe upadeza ApavA mATe, (7) samudeza mATe=yoga sAmAcArIne=yoganI samyam AcaraNAne je grahaNazikSA ane AsevanazilArUpe bhaNavAno upadeza Apyo. tene sthiraparicita kara, e prakAre kahevA mATe, (8) anujJA mATe te prakAre ja=je pramANe aMgAdi sUtra sthiraparicita karyA, te prakAre ja, A aMgAdi sUtra tuM samyak dhAraNa karI ane bIjAone nivedana kara, e prakAre kahevA mATe, . yogavidhinA krama vaDe=samyagu yogodvahananI kriyAnA krama vaDe, A aMgAdi sUtra tuM bhaNa, A pramANe kahIne gItArtha guru ziSyane ucita tapAdipUrvaka sUtra ane artha bhaNAve, ane e ja pramANe ziSya grahaNa kare. ane grahaNa karyA pachI samudezamAM guru tene kahe ke, have A aMgAdi sUtra tuM je bhaNyo te sthiraparicita kara, ane pachI anujJAmAM tene kahe ke, sthiraparicita karyA pachI A aMgAdi sUtra vicchinna na thAya te rIte tuM tene dhAraNa kara=vAraMvAra svAdhyAyAdi karIne avismRta rAkha, ane anyane paNa te ja prakAre bhaNAva. (9) AlocanA karavA mATe gurune aparAdhonuM nivedana karavA mATe, (10) pratikramaNa karavA mATe, (11) niMdA karavA mATe=potAnI samakSaHsva sAkSIe, aticAronI jugupsA karavA mATe. temAM sAkSI Ape che - "mAda ' ane kahyuM che - sva AcaraNano pascAttApa te niMdA che. tti' zabda uddharaNanI samAptisUcaka che. (12) gaha karavA mATe guru samakSa tenI ja aticAronI ja, jugupsA karavA mATe. temAM sAkSI Ape che - gaha paNa tathAjAtIya ja=viMdAjAtIya ja che, phakta bIjA samakSa prakAza karavArUpa che. (13) viTTa=vyativartana karavA athavA vidgoTana mATe, athavA vikaTTana mATe=aticAronA anubaMdhano viccheda karavA mATe e pramANe artha jANavo, (14) vizodhana karavA mATe aticArarUpa kAdavanI apekSAe AtmAne nirmaLa karavA mATe, (15) akaraNapaNA vaDe pharI nahi karuM, e prakAre abhyatyAna karavA mATe= svIkAra karavA mATe, (16) yathAyogya prAyazcitta tapakarma svIkAravA mATe yathAI arthAt aticArAdinI apekSAe yathAyogya, pApanuM chedakapaNuM hovAthI prAyazcita athavA to prAyaH karIne cittanuM vizodhakapaNuM hovAthI prAyazcitta; te prAyazcitta tapakarma=nIti vagere svIkAravA mATe, prAyazcitanI A vyutpatti karI, temAM sAkSI Ape che - "3 ra- ane kahyuM che - je kAraNathI pApane chede Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-64 che, te kAraNathI prAyacchita kahevAya che, athavA prAyaH karIne cittanuM vizodhaka che tethI karIne prAyazcitta kahevAya che. (17) sattaramuM sUtra 'vo vitti' - ityAdi mULamAM kahela che, te pATha dvArA sAkSAt batAve che - = apazcima evI mAraNAntikI saMlekhanAnI joSaNAthI jujita dehavALA e pramANe samAsa che. ahIM amaMgala parihAra mATe pazcimane ja apazcima kahela che. temAM apazcima evI saMlekhanA te A. maraNa ja je aMta, temAM thanArI mAraNAntikI evI saMlekhanA tapovizeSa che. saMlekhanAno artha kare che - AnA vaDe zarIra-kaSAyAdi saMlekhana karAya che, ethI saMlekhanA e tapovizeSa che. tenI 'nUsaLaM tti' - joSaNA=sevA=AcaraNA, tenA vaDe=joSaNalakSaNa dharma vaDe, 'nUsiyALuM tti' sevita=tenAthI yukta, e pramANe artha jANavo. arthAt apazcima mAraNAMtikI saMlekhanAnI AcaraNAthI sahita evA athavA to tenA vaDe joSita=kSapitadehavALA, e prakAre artha jANavo arthAt chellI mAraNAMtikI saMlekhanAnA sevanathI kSapita dehavALA, tathA bhaktapAnanuM pratyAkhyAna jeo vaDe karAyeluM che, tevA pAdapopagamana-pAdapanI=vRkSanI, jema ceSTArahitapaNA vaDe rahelA=vizeSa prakAranA anazanano svIkAra karelA, e prakAre artha jANavo. tathA kAla=maraNakALane, anavakAMkSAvALA=anutsuka, evA sAdhu ane sAdhvIne vihAra karavA mATe=anazana karIne rahevA mATe, be dizA sanmukha kelpa che. II17 / aa evametAni * sumatvAviti / A prakAre A dizAsUtro AdithI aDhAra che=prathama sUtra pravrajyA saMbaMdhI kahyuM, tyAra pachI muMDana vagere mATe 16 sUtro kahyAM, ane tyAra pachI 17muM anazana saMbaMdhI sUtra sAkSAt kahyuM. e prakAre kula-18 dizAsUtro che. sarva dizA saMbaMdhI varNanamAM je vyAkhyAna karela nathI te sugamapaNuM hovAthI karela nathI. 'kRti' zabda sthAnAMgasUtranI TIkAnI samAptisUcaka che. TIkA atra hi digdvayAbhimukhIkaraNamarhaccaityAnAM bhUmnA'bhimukhIkaraNAyaiveti, tadvinayasya sarvaprazastakarmapUrvAGgatvAd gRhasthasyAdhikAriNo lokopacAratadvinayAtmakapUjAyAH prAdhAnyamucitameveti tAtparyam / TIkArya : atra hi kRti / ahIMyAM=sthAnAMga sUtranA pAThamAM, A 18 prakAranI kriyA karavAnI kahI, tyAM, be dizAnuM abhimukhakaraNa ghaNA arhat caityonA abhimukhakaraNa mATe ja che. ***** 'kRti' zabda kathananI samAptisUcaka che. A kathananuM tAtparya zuM che, te batAvatAM kahe che - 'tadinavasya ..... tAtparyam / ' tenA vinayanuM=arhat caityonA vinayanuM, sarva prazasta karmamAM pUrvAMgapaNuM hovAthI adhikArI evA gRhasthane lokopacArarUpa tad vinayAtmaka pUjAnuM=arhat caityonA vinaya svarUpa pUjAvuM, prAdhAnya ucita ja che, e prakAre tAtparya che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-14 papa bhAvArtha : sthAnAMgasUtranA kathanathI e prApta thayuM ke, pUrva ane uttara e be dizAmAM ghaNAM caityo che, tethI te be dizAone abhimukha badhAM prazasta kAryo karavAmAM Ave che, ane tema karavAthI ghaNAM caityono vinaya thAya che, ane te ghaNAM caityono vinaya sarva prazasta kriyAonA pUrvAgarUpa che. tethI e prApta thAya ke, ghaNAM caityo e be dizAomAM hovAthI te be dizAone abhimukha badhA kAryo karavAmAM Ave che, tethI te caityono vinaya thAya che. ane tenAthI phalita e thAya che ke, pUjAnA adhikArI evA gRhasthone lokopacArarUpa jinapratimAnA vinayasvarUpa pUjAnuM pradhAnapaNuM ucita che. jema saMyama grahaNa karatI vakhate jinapratibhAvALI dizAone abhimukha karIne saMyama grahaNa karavuM ucita che, tema pUjAnA adhikArI gRhasthone lokamAM je rIte upacAra pravarte che, te rIte puSpAdi dvArA upacAra karIne jinapratimAno vinaya karavo, te temanA mATe pradhAna kartavya che. mULa gAthA-94mAM kahela che ke, suvarNagulikAnA saMbaMdhanirdhAraNathI sthApanAjinamAM amArI bhakti sthira thAya che, tethI prathama suvarNagulikAno saMbaMdha batAvyo. tyAra pachI trIjA aMgamAM sthAnAMgamAM, be dizAmAM prazasta kArya karavAnAM kahyAM che, tethI sthApanAjinamAM amArI bhakti sthira thAya che, ema mULa zloka-94mAM ja kahyuM. tethI te sthAnAMgano AlApaka TIkA sAthe Apyo. tyAra pachI vyavahArasUtra pramANe samyambhAvita caitya pAse AlocanA karavAnuM kahyuM che, tethI amArI sthApanAjinamAM bhakti sthira thAya che ema kahyuM. tethI have vyavahArasUtrano AlApaka batAve che - TIkA : vyavahArAlApako yathA - "bhikkhu ya aNNayaraM akiccaTThANaM sevittA icchejjA Aloittae, jattyevappaNo AyariyauvajjhAe pAsejjA, tassaMtiyaM AloejjA paDikkamijjA jAva pAyacchittaM paDivajjijjA / No ceva appaNo AyariyauvajjAe pAsejjA, jattheva saMbhoiyaM sAhammiyaM pAsejjA bahussuyaM babbhAgamaM tassaMtiyaM AloejjA jAva paDivajjejjA / No ceva saMbhoiyaM sAhammiyaM, jatyeva annasaMbhoiyaM sAhammiyaM pAsejjA, bahussuyaM babbhAgamaM, tassaMtiyaM AloejjA jAva paDivajjejjA / No ceva annasaMbhoiyaM, jattheva sArUviyaM pAsejjA bahussuyaM babbhAgamaM, tassaMtiyaM AloejjA jAva paDivajjejjA / No ceva NaM sArUviyaM pAsejjA bahussuyaM babbhAgama, jattheva pacchAkaDaM pAsejjA, bahussuyaM babbhAgamaM, kappai se tassantie Aloettae jAva paDivajjittae / No ceva pacchAkaDaM pAsejjA bahussuyaM babbhAgamaM, jattheva sammaM bhAviyAiM (ceiyAiM) pAsejjA, kappai se tassaMtie Aloettae vA paDikkamettae vA jAva pAyacchittaM paDivajjettae / no ceva sammaM bhAviyAI (ceiyAI) pAsejjA, bahiyA gAmassa vA, nayarassa vA nigamassa vA rAyahANIe vA, kheDassa vA, kabbaDassa vA maMDabassa vA, paTTaNassa vA, doNamuhassa vA, Asamassa vA saMvAhassa vA, sanivesassa vA pAINAbhimuhe vA, udINAbhimuhe Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 pratibhAzalaGa bhAga-3 / zloDa-54 vA karayalapariggahiyaMsirasAvattaM matthae aMjali kaTTu evaM vaejjA - " evaiyA me avarAhA, evaikhutto ahaM avaraddho" arihaMtANaM siddhANaM antie AloejjA jAva paDivajjijjAsi tti bemi ( u 1. sU. 33) / asvArthalezo yathA bhikSuranyataradakRtyasthAnaM sevitvA icchedAlocayituM sa cAlocayitumicchuH yatraivAtmana AcAryopAdhyAyAn pazyet, tatraiva gatvA teSAmantike= samIpe, Alocayet=aticArajAtaM vacasA prakaTIkuryAt / pratikrAmet=tadviSaye mithyAduSkRtaM dadyAt / yAvatkaraNAt - niMdejjA garahejjA, viuTTejjA visohejjA, akaraNayAe abbhuTThejjA, ahArihaM tavokammaM pAyacchittaM paDivajjejjA' iti parigrahaH / tatra nindyAt-AtmasAkSikaM jugupset / garhet-gurusAkSikam / iha nindanagarhaNamapi tAttvikaM tadA bhavati yadA tatkaraNataH pratinivarttate / tata Aha-'viuTTejjA' iti, tasmAdakRtyapratisevanA- dvyAvartteta= nivartteta, vyAvRttAvapi kRtAtpApAttadA vimucyate, yadA''tmano vizodhirbhavati, tata Aha- AtmAnaM vizodhayet pApamalaspheTanato nirmalIkuryAt sA ca vizuddhirapunaHkaraNatAyAmupapadyate, tatastAmevApunaH karaNatAmAha - akaraNatayA punarabhyuttiSThet, punarakaraNatayA abhyutthAne'pi vizuddhiH prAyazcittaprattipattyA bhavati, tata Aha-yathArhaM = yathAyogyaM tapaHkarma, tapograhaNamupalakSaNaM chedAdikaM prAyazcittaM pratipadyeta / yadi punarAtmIyeSvAcAryopAdhyAyeSu satsvanyeSAmantike Alocayati, tataH prAyazcittaM tasya caturguru Aha / nanu pUrvamekAkivihAre doSAH pratipAditAstadanantaraM pArzvasthAdivihAro'pi niSiddhastato niyamAd gacche vastavyamiti niyamitam evaM ca niyamite kathamekAkI jAto yenocyate yatraivAtmana AcAryopAdhyAyAn pazyettatraiva gatvA teSAmantike Alocayediti / atrocyate azivAdikAraNe ekAkitvabhAve kAraNikamidaM sUtramityadoSaH kAraNAbhAve tu paJcA'nyatarAbhAvavati vAse sazalyasya jIvanAze cAritragAtranAzataH zubhagativinAza eva / na cAlocanApariNato'saMpattAvapi zuddha ityanena virodhaH sUtraprAmANye nigUhitazakteH pariNAmasyAprAmANyAt / Aha ca ' evaM hoi viroho AloaNapariNao zuddho a egaMteNa pamANaM pariNAmovi na khalu amhaM ti / / " tathA " tattha na kappai vAso guNAgarA jattha natthi paMca ime / AyariyauvajjhAe pavattithere ya gIyatthe / / suttatthatadubhaehiM uvauttA nANadaMsaNacarite / gaNatattivippamukkA erisayA huMti AyariyA / / " gaNasya taptizcintA tayA vipramuktAH gaNAvacchediprabhRtInAM tattapteH samarpitatvAt / upalakSaNametat, zubhalakSaNopetAzca ye etAdRzAste bhavantyAcAryAH, te cArthameva bhASante na sUtram, tatra kAraNAni -"egaggayA ya jhANe vuDDhI titthayara aNugiI guruA / ANAthejjamiti gurukayariNamukkho Na vAei / / " ekAgratA dhyAne'rthacintanAtmake sUtrasyApi vAcane bahuvyayatvAt sA na syAt / ekAgratAyAM ko guNo'ta Aha-vRddhiH sUkSmArthonmIlanAdarthasya syAt, tathA tIrthakRtAmanukRtiH te hi kevalamarthaM bhASante, gaNataptiM ca na kurvanti evamAcAryA api tathAvarttamAnAstIrthakarAnukAriNo bhavanti, adhastanapadavarttibhirapyadhikRtAyAH sUtravAcanAyA dAne tu lAghavaM syAd evaM ca teSAM tathAvarttamAnAnAM loke rAjJa iva mahatI gurutA syAt, tathA ca pravacanaprabhAvanA, tathAjJAyAM sthairyaM kRtaM bhavati, iyaM hi tIrthakRtAmAjJA 'yathoktaprakAreNa mamAnukAriNAcAryeNa bhavitavyamiti / tata etasmAddhetukalApAtkRtaRNamokSa iti ca sUtraM na vAcayatyAcAryaH, sAmAnyAvasthAyAmaneke sAdhavaH sUtramadhyApitA - Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibhAzata nAga-3|20os-14 57 iti RNamokSaH kRtaH / "suttatthatadubhayaviu ujjutto nANadaMsaNacaritte / NipphAyagasIsANaM erisayA huMti uvajjhAyA / " eteSAM sUtravAcanAdAne guNAnupadarzayati "suttatthesu thirataM riNamokkho AyatI apaDibanyo / pADicche mohajao tamhA vAei uvajjhAo" / upAdhyAyaH ziSyebhyaH sUtravAcanAM prayacchan svayamarthamapi paribhAvayati, sUtre'rthe ca tasya sthiratvamupajAyate tathA'nyasya sUtravAcanApradAne sUtralakSaNasya RNasya mokSaH kRto bhavati tathA''yatyAmAcAryapadAdhyAse'pratibandhaH, anuvarttanaM dRDhAbhyAsAttathA sUtrasya syAt / 'pADicche'tti pratIcchakA gacchAntarAdAgatya sUtropasampadaM pratidyamAnA, anugRhyeraniti zeSaH / tathA mohajayaH kRto bhavati, sUtravAcanAdAnamagnasya prAyazcittavisrotasikAyA abhAvAt, ataH sUtraM vAcayedupAdhyAyaH / "tavaNiyamaviNayaguNaNihi pavattayA nANadaMsaNacaritte / saMgahuvaggahakusalA pavatti eyArisA huMti" / saGgrahaH ziSyANAM saGgrahaNamupagrahasteSAmeva jJAnAdiSu sIdatAmupaSTambhakaraNam-"saMjamatavajogesu jo joggo tattha taM payaTTei / asahuM ca NiyaMtatI gaNatattillo pavittIo" / tathA ca yathocitaM prazastayogeSu sAdhUn pravartayantItyevaMzIlAH pravartina iti vyutpattyartho'nugRhIto bhavati / "saMviggo maddavio piyadhammo nANadaMsaNacaritte / je aTThe parihAyai sAreto to havai thero" / / tti / yo yAnarthAn parihApayati, tAMstaM smArayan bhavati sthaviraH sthirIkaroti (iti) sthavira iti vyutpatteH tathA cAha-"thiraMkaraNA puNa thero pavattivAvAriesu atthesu / jo jattha sIyai jaI saMtabalo taM pacoei" / / pracodayati prakarSaNa zikSayati / "uddhAvaNApahAvaNakhettovahimaggaNAsu avisAdI / suttatthatadubhayaviU gIatthA erisA huMti" / ut=prAbalyena, dhAvanamuddhAvanam gacchakAryakaraNAbhyupagamaH strItvaM prAkRtatvAt / zIghraM tasya kAryasya niSpAdanaM pradhAvanam, kSetramArgaNA=kSetrapratyupekSaNA, upadhimArgaNA-upadhyutpAdanA, etAsvaviSAdinaH sUtrArthatadubhayavida etAdRzA gItArthA gaNAvacchedino bhavanti / evaMvidhapaJcakavirahite gacche cetprAyazcittamApannaH sAdhuH kAraNena tadA nijAcAryAdInAmantike AlocanAmalabhamAnaH sUtroktarItyA paramparamanyasAmbhogikAdikaM tAvad vrajati yAvat siddhAn gacchati / tatrAcAryAdyabhAve upAdhyAyAdirAzrayaNIyaH kramollaGghane caturlaghu / athAgre sUtravyAkhyA-yadi punarAtmana AcAryopAdhyAyAnna pazyedabhAvAd dUravyavadhAnato vA tato yatraiva sAMbhogikaM sAdharmikaM viziSTasAmAcArIniSpannam, bahuzrutaM chedagranthAdikuzalam, udbhrAmakaM udyatavihAriNaM, pAThAntare- bahvAgamamarthataH prabhUtAgamaM, pazyet tasyAntike Alocayet / atrApi yAvatkaraNAt 'paDikkammejja' ityAdipadakadambakaparigrahaH yadi punastasya bhAve'nyasakAze Alocayati tadA caturlaghu, tasyApyabhAve'sAmbhogikasAdharmikabahuzrutasaMvigna-syAntike, tasyApyabhAve sArUpikasya bahuzrutasyAntike / tasyApyabhAve pazcAtkRtasya gItArthasya / atrAyaM vidhiH-"saMvigge gIyatthe sarUvipacchAkaDe ya gIyatthe / paDikkaMte abbhuThiya, asatI anattha tattheva / " saMvigne'nyasAMbhogikalakSaNe'sati avidyamAne, pArzvasthasya gItArthasya samIpe Alocayitavyam, tasminnapi gItArthe pArzvasthe'sati sArUpikasya vakSyamANasvarUpasya gItArthasya samIpe, tasminnapi sArUpike'sati pazcAtkRtasya gItArthasya samIpe AlocayitavyameteSAM ca madhye yasya purata AlocanAdAtumiSyate tamabhyutthApya tadanantaraM tasya purata Alocayitavyam / abhyutthApanaM nAma vandanakapratIcchannAdikaM pratyabhyupagamakArApaNA, tadAha Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 pratibhAzata nAga-3 | -48 abhyutthite vandanakapratIcchanAdikaM prati kRtAbhyupagame pratikrAnto bhUyAt / asati-avidyamAne'bhyutthAne pArzvasthAdInAM niSadyAmAracayya praNAmamAtraM kRtvA''locanIyam, pazcAtkRtasyetvarasAmAyikAropaNaM liGgapradAnaM ca kRtvA yathAvidhi tadantike AlocanIyam / 'annatya tattheva tti yadi pArzvasthAdirabhyuttiSThati tadA pravacanalAghavabhiyA tenA'nyatra gatvA''pannaprAyazcittaM zuddhatapo vA vahanIyam, mAsAdikamutkarSataH SaNmAsAntaM yadi vA parihAratapaH / atha sa nAbhyuttiSThati zuddhaM ca tapastena prAyazcittaM dattam, tatazca tatraiva tapo vahati / etadeva vyAcaSTe - "asatIe liMgakaraNaM sAmAia itaraM ca kitikammaM / tattheva ya suddhatavo gavesaNA jAva suhadukkhe" / / asati-avidyamAne, pazcAtkRtasyAbhyutthAne, gRhasthatvAlliGgakaraNaM itvarakAlaM liGgasamarpaNam tathA itvaram itvarakAlaM sAmAyikamAropaNIyam, tatastasyApi niSadyAmAracayya kRtikarma vandanakaM kRtvA tatpurata AlocayitavyaM tadevamasatIti vyAkhyAtam / adhunA tatraiveti vyAkhyAyate-pArzvasthAdiko nAbhyuttiSThati zuddhaM ca tapastena prAyazcittatayA dattaM tatastatraiva sa tacchuddhaM tapo vahati / yAvattapo vahati tAvattasyAlocanApradAyinaH sukhaduHkhe gaveSayati sarvamudantaM vahatItyarthaH / pazcAtkRtavidhimAha-"liMgakaraNa NisejjA kitikammamaNicchato paNAmo a / emeva devayAe NavaraM sAmAiyaM mottuM" / / pazcAtkRtasyetvarakAlasAmAyikAropaNapurassaramitvarakAlaM liGgakaraNaM rajoharaNasamarpaNam, tadanantaraM niSadyAkaraNam, tataH kRtikarma vandanakaM dAtavyam / atha sa vandanakaM necchati tatastasya praNAmo=vAcA kAyena ca praNAmamAtraM karttavyam / pArzvasthAderapi kRtikarma vandanakaM dAtavyam / (atha sa vandanakaM necchati tatastasya praNAmo vAcA kAyena ca praNAmamAtraM karttavyam) pArzvasthAderapi kRtikarmAnicchAyAM praNAmaH karttavyaH / evameva=anenaiva prakAreNa, devatAyA api samyagbhAvitAyAH purata Alocayati navaraM sAmAyikAropaNaM liGgasamarpaNaM ca na karttavyamaviratatvena tasyAstadyogyatAyA abhAvAt / yaduktaM gaveSaNA jAva suhadukkhe-tad vyAkhyAnayati-"AhArauvahisajjAesaNamAisu hoi jaiavvaM / aNumoyaNakArAvaNa sikkha tti payammi to suddho" / / AhAraH piNDaH, upadhiH pAtraniryogAdiH, zayyA vasatiH, eSaNAzabdaH pratyekamabhisambadhyate AhArAdyeSaNAtraye, AdinA tadvinayavaiyAvRttyAdiSu ca bhavati tena yatitavyamanumodanena kArApaNena ca, kimuktaM bhavati ? yadi tasyAlocanArhasya kazcidAhArAdInutpAdayati tatastasyAnumodanAkaraNataH protsAhane yatate / athAnyaH kazcinnotpAdayati tataH svayamAlocaka AhArAdIn zuddhAnutpAdayati, atha zuddhaM notpAdyate tataH zrAddhAn protsAhyAkalpikAnapyAhArAdIn yatanayotpAdayatIti / athAkalpikAhArAdInutpAdayatastasya malInatopajAyate, atha ca sa zuddhikaraNArthaM tadantikamAgatastataH parasparavirodhaH / atrAha- "sikkhatti payammi to suddho" yadyapi nAma tasyAlocanArhasyArthAyAkalpikAnApyAhArA-dInutpAdayati tathApyAsevanAzikSA tasyAntike kriyata iti dvitIyapade'pavAdapade vartamAnaH zuddhaH eva / idameva bhAvayati-"coyai se parivAraM akaremANe bhaNei vA saDDhe / avvucchittikarassa u suyabhattIe kuNaha pUrya" / / prathamaM sa tasyAlocanArhasya parivAraM vaiyAvRttyAdikamakurvantaM codayati=zikSayati tathA 'grahaNAsevanazikSAniSNAta eSaH, tata etasya vinayavaiyAvRttyAdikaM kriyamANaM mahAnirjarAheturiti / ' evamapi zikSyamANo yadi na karoti tatastasminnakurvANe svayamAhArAdInutpAdayati / atha svayaM zuddhaM prAyogyamAhArAdikaM na labhate tataH zrAddhAn bhaNati prajJApayati, prajJApya ca tebhyo'kalpikamapi yatanayA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibhAzata nAga-3 | lo-14 sampAdayati / na ca vAcyaM tasyaivaM kurvataH kathaM na doSo, yata Aha-'avocchittI'tyAdi-avyavacchittikarasya pArzvasthAdeH zrutabhaktyA hetubhUtayA'kalpikenApyA-hArAdinA kuruta pUjAM yUyam, na ca tatra doSaH / iyamatra bhAvanAyathA kAraNe pArzvasthAdInAM samIpe sUtramarthaM gRhNAno'kalpikamapyAhArAdikaM yatanayA tadarthaM pratisevamAnaH zuddho, grahaNazikSAyAH kriyamANatvAt, evamAlocanArhasyApi nimittaM pratisevamAnaH, AsevanazikSAyAstatsamIpe kriyamANatvAt / etadeva spaSTataraM bhAvayannAha-"duvihAsatIe tesiM AhArAdi karei savvesiM / paNahANIe jayaMto attaTThAevi emeva" / / "duvihAsai tti' teSAM pArzvasthAdInAM kAryAkaraNataH svarUpatazca dvividhe parivArAbhAve sati, 'se'tasyAlocanArhasyAhArAdikaM sarvaM kalpikamakalpikaM vA yatanayA karotyutpAdayati paJcakahAnyA upalakSaNAddazAdihAnyApi yatamAno na kevalamAlocanArthiM, kAraNe samutpanne AtmArthamapyevameva yatamAnaH zuddhaH / athAgre tasyApyabhAve yatraiva samyagbhAvitAni jinavacanavAsitAntaHkaraNAni daivatAni pazyati tatra gatvA teSAmantike Alocayet, daivatAni hi bhRgukacchaguNazilAdau bhagavatsamavasaraNe'nekazo vidhIyamAnAni zodhikAraNAni dRSTvA vizodhidAnasamarthAni bhavanti mahAvideheSu gatvA tIrthakarAnApRcchya vA'STamenAkampya tatpurata Alocayet / tAsAmapi devatAnAmabhAve'rhatpratimAnAM purataH svaprAyazcittadAnakuzala Alocayati, tataH svayameva pratipadyate prAyazcittaM, tAsAmapyabhAve grAmAderbahiH prAcInAdidigabhimukhaH karatalAbhyAM pragRhItastaM tathA, zirasAvatrto yasya tamaluksamAsaH, aJjaliM kRtvA evaM vadet - 'etAvanto me'parAdhA etAvatkRtvo'hamaparAddhaH' evamarhatAM siddhAnAmantike Alocayet prAyazcittadAnavidhividvAnAlocya ca svayameva pratipadyate prAyazcittam, sa ca tathA pratipadyamAnaH zuddha eva sUtroktavidhinA pravRtteH yadapi ca virAdhitaM tatrApi zuddhaH prAyazcittapratipatteriti / / TamArtha : vyavahArAlApako yathA - ..... he pramANa vyavahAra sUtrano mAlA cha - bhikkhu ca ..... paDivajjijjA / sanyatara atyasthAnane sevAne bhikSu sAdhu, sAloyanA 42vA mATe che to jyAM potAnA AcArya-upAdhyAya dekhAya (tyAM jaIne) temanI pAse AlocanA kare, pratikramaNa kare, yAvatuM prAyazcitta svIre. * 'yAvat' zathI sahI vyavahAra mA5mA mAgamA 48. niMha, DA, vina, vizodhana, (pApanA) 152553pe malyutthAna bhane yathAI tapa:bharnu adde| 42vAnu cha. mANa 555 'yAvat' 204thI prabhArI adde| 2. ___No ceva appaNo ..... paDivajjejjA / potAnA AyArya-upAdhyAyane husenala, to yA zruta, madhumAgamaza sAMbhogika sAdharmikane jue, temanI pAse AlocanA kare, yAvat prAyazcitta svIkAre. No ceva saMbhoiyaM ..... paDivajjejjA / d Aicillins sAghamina bIya, to yA bahuzruta, pAgama sanya sAMbhogika sAdharmika hoya, temanI pAse AlocanA vAva pratikramaNa kare. No cevaM anasaMbhoiyaM ..... paDivajjejjA / - anya sAno sAdhama na Doya, to yA baDuzruta, bahuAgamajJa sArUpikane jue (tyAM temanI pAse AlocanA yAvat pratikramaNa kare. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-64 No ceva NaM sArUviyaM . Divantittam / - jo bahuzruta bahuAgamavALA sArUpikane na jue to jyAM ja bahuzruta, bahuAgamajJa pazcAtkRtane jue to temanI pAse se=taF=tene=Alocakane Alocana karavA mATe yAvat pratikramaNa karavA mATe kalpe che. 0 No ceva pacchAkaDaM Divantettar / - jo bahuzruta, bahuAgamajJa pazcAtkRtane na jue to jyAM ja samyag bhAvita (devatA ke caityane) jue to temanI pAse AlocanA karavA mATe, pratikramaNa karavA mATe yAvat prAyazcitta svIkAravA mATe kalpe che. ..... kho veva samAM mAviyADuM .... tti vemi - jo samyag bhAvita (devatA ke caityane) paNa na jue to gAmanI, nagaranI, nigamanI rAjadhAnInI, kheTakanI, karbaTanI, maMDalanI, paTTananI, droNamukhanI, AzramanI, saMvAhanI, saMnivezanI bahAra pUrvAbhimukha ke uttarAbhimukha hAtha joDI, zIrSAvarta karI, mastake aMjali karI, A pramANe kahe - mArA ATalA aparAdho che, meM ATalI vAra aparAdha karyA che. (Ama) arihaMto ane siddhonI samIpe (sAkSIe) AlocanA kare yAvat prAyazcitta kare, e pramANe huM kahuM chuM=bhagavAna kahe che. (uddeza-1, sUtra-33) * vyavahArasUtranA AlApakamAM 'samAM mAviAnuM ceJArUM pAseSnA' pATha che, tyAM 'gherUM' pATha vyavahArasUtramAM che ane pratimAzatakanI hastalikhita pratimAM nathI. no ceva sammaM bhAviAI ceiAI. .... pATha che, tyAM paNa pratimAzatakanI hastalikhita pratimAM 'veJarUM' pATha nathI ane ceJarUM nathI tema svIkArIe to ja AgaLamAM graMthakArazrIe A AlApakanI TIkA pUrI thayA pachI kahyuM che ke, jema - 'ahaM 6 morAyasma' e prakAranA dazavaikAlikanA pAThamAM putrIno AkSepa thAya che, tenI jema 'samme mAvi' e vizeSaNa dvArA devatA ane caityarUpa vizeSyadvayano AkSepa thAya che, e vAta saMgata thAya mATe vyavahArasUtranA pAThamAM 'samAM bhAviJArUM' pachI baMne sthAnamAM 'vebaduM' pada svIkAravuM ucita nathI. vyavahArasUtranI TIkA A pramANe - asyArtho yathA vadyAt / A sUtrano arthaleza, je A pramANe - anyatara akRtyasthAnanuM sevana karIne bhikSu=sAdhu, AlocanA karavA mATe icche, ane te AlocanA karavA mATe icchuka (bhikSu) jyAM potAnA AcAryaupAdhyAyane jue, tyAM ja jaIne temanI pAse=samIpamAM, thayelA aticAranI AlocanA kare-vacana vaDe prakaTa kare, pratikramaNa kare arthAt tadviSayaka=aticAraviSayaka, micchA mi dukkaDaM Ape. ***** ..... yAvatkaraNAt - . paribrahaH / niMdA kare, garhA kare, vyAvartana kare, vizodhi kare, (pApanA) akaraNarUpe abhyasthita thAya, yathArha=yathAyogya, tapa:karmarUpa prAyazcitta svIkAre, A badhAnuM yAvat zabdathI grahaNa thAya che. taMtra ..... gurusAkSim / - tyAM=yAvat' zabdathI niMdA kare, garha kare Adi kahyuM tyAM, niMdA kare eno artha AtmAnI sAkSIe jugupsA kare ane garhA kare eno artha gurunI sAkSIe gaha kare. OM ..... pratinivante / - ahIM niMdA ane garhA paNa tAttvika tyAre thAya jyAre tenA karaNathI=pApanA karaNathI, pAcho phare. tethI kahe che vyAvRtta thAya arthAt te akRtyanA pratisevanathI vyAvRtta thAya=pAcho phare. - vyAvRttAvapi * punaramyuttiSThat / vyAvRtta thayelo paNa karelA pApathI tyAre mukAya ke jyAre AtmAnI vizodhi thAya. tethI karIne kahe che - AtmAnuM vizodhana kare=pApamaLane dUra karavA dvArA (AtmAne) nirmaLa kare, ane te Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-64 1 vizuddhi apunaHkaraNatAmAM=pharI pApa nahi karavAmAM, prApta thAya che. te kAraNathI te ja apunaHkaraNatAne kahe che akaraNapaNArUpe vaLI abhyutthAna kare. punarakaraNatayA pratipadyet / vaLI akaraNapaNArUpe abhyutthAnamAM paNa vizuddhi prAyazcittanA svIkArathI thAya che. tethI kahe che -- yathAyogya tapaHkarmane svIkAre. ahIM tapaHgrahaNa chedAdika prAyazcittanuM upalakSaNa che. yadi punaH caturbhuru Ajja jo vaLI potAnA AcArya-upAdhyAya hovA chatAM bIjAnI pAse AlocanA kare, to tene caturguru prAyazcitta kahela che. nanu .. JatoSayaviti / ahIM zaMkA thAya ke, pUrve ekAkI vihAramAM doSo kahyA, tyAra pachI pArzvasthAdi vihAra paNa=zithilAcArIonI sAtheno vihAra paNa, niSedha karyo. tethI nakkI gacchamAM vasavuM joIe, ema niyamita thayuM=niyamana karAyuM. ane e pramANe niyamana karAye chate kevI rIte ekalo thayo ke jethI kahyuM ke jyAM potAnA AcArya-upAdhyAyane jue, tyAM ja jaIne temanI samIpamAM AlocanA kare ? - atrote ..... azeSa:, ahIM=A praznanA samAdhAnamAM, kahevAya che - aziva vagere kAraNamAM ekAkIpaNAnA bhAvamAM=ekAkI thayelA sAdhune apekSIne, A kAraNika sUtra che, ethI karIne doSa nathI. kAraNAbhAve va / vaLI kAraNanA abhAvamAM AcAryAdi pAMcamAMthI anyataranA abhAvavALo=koI ekanA abhAvavALo, vasavATa hote chate, sazalya=zalya sahita, evA sAdhunA jIvanAzamAM=mRtyu pAmavAmAM, cAritrarUpI gAtranA=zarIranA, nAzathI zubhagatino vinAza ja che arthAt te sazalya sAdhunI sadgati thAya nahi. ..... gItArthane paNa kAraNe ja ekAkI rahevAnuM che, ane kAraNa na hoya to gItArthane paNa AcAryAdi pAMcamAMthI anyataranA abhAvavALA sthAnamAM vAsa karavAno niSedha che. Ama chatAM koI pramAdane vaza gItArtha paNa ekAkI rahe to te ekAkI rahevuM aticArarUpa che, ane te aticArarUpa zalyanI zuddhi karyA vagara mRtyu pAme to aticAranA kAraNe tenA cAritrarUpa gAtrano nAza thayela hovAthI zubhagatino vinAza thAya chetenI sadgati thatI nathI. ahIM prazna thAya ke, kAraNanA abhAvamAM AcAryAdi pAMcamAMthI anyataranA abhAvavALA sthAnamAM gItArtha sAdhu rahetA hoya, ane tene potAnA thayelA doSonI AlocanAno pariNAma hoya, ane jyAM sudhI yogya AlocanA karAvanAra guru na maLe tyAM sudhI tenI gaveSaNA karatA hoya, ane jo kALa karI jAya=mRtyu pAme, to temanI zubhagatino vinAza che, ema kaI rIte kahI zakAya ? kema ke zAstramAM to kahyuM che ke, AlocanAnA pariNAmavALA sAdhu AlocanAyogya gItArthanI aprAptimAM paNa zuddha ja che. tethI e zAstravacana sAthe virodha Avaze. tenA samAdhAnarUpe kahe che - na ..... apramALyAt - AlocanA pariNata paNa=AlocanAnA pariNAmavALA paNa, (AlocanAdAyakanI) asaMpattimAM=aprAptimAM, paNa zuddha che, e prakAranA sUtravacana sAthe virodha Avaze ema na kahevuM; kema ke sUtra, prAmANyamAM=sUtrane pramANa karIne pravRtti karavAmAM, nigrahita zaktivALAnA=zakti gopavanAranA, pariNAmanuM apramANapaNuM che. Azaya e che ke, kAraNanA abhAvamAM AcAryAdi pAMcamAMthI anyataranA abhAvavALA samudAyamAM sAdhu vasatA hoya tyAre sUtranA anusAra pravRtti karavAmAM temaNe zakti gopavI che; kema ke sUtra AcAryAdi Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | bloka-14 pAMca ke, pAMcamAMthI anyataranA samudAyamAM ja vasavAnuM vidhAna kare che, chatAM te sAdhu temAM yatna karatA nathI. tethI tevA zakti gopavanArano AlocanAno pariNAma che, te apramANabhUta che. tethI sazalya evA temanA mRtyumAM temanA cAritrarUpa zarIrano nAza thayelo hovAthI temano zubhagatinI prApti thatI nathI. bAda 2 - 'thI pariNAma prAmAkhyA' sudhInuM je kathana karyuM, temAM sAkSI ApatAM 'bAda va'thI kahe che - parva ... aruM ti - e rIte ahIM je bhagavatImAM pUrva thI kathana karyuM enAthI pUrvamAM kahyuM e rIte, ane te pUrvanA kathanano bhAva e uddharaNanI gAthAnI pUrvamAM A pramANe che - koI kAraNa na hoya ane AcAryAdi pAMcamAMthI anyataranA abhAvavALAmAM sAdhu vAsa karatA hoya to te sAdhu bhagavAnanI AjJAnuM ullaMghana kare che, tethI temanuM cAritra sazalya che. ane AvA cAritravALo jIva kALa karI jAya to tenuM cAritrarUpa zarIra nAza thayeluM hovAthI tenI zubhagatino vinAza thAya che, ema je pUrvamAM kahyuM e rIte, AlocanA pariNAmavALo zuddha che" e sUtravacana sAthe virodha Avaze. tenA javAbarUpe kahe che - amane ekAMte pariNAma paNa pramANa nathI. koI sAdhu kAraNa na hoya topaNa pAMcamAMthI anyataranA abhAvavALA gacchamAM rahetA hoya ane koI doSo tenAthI sevAI gayA hoya, tenuM prAyazcitta karavAnA AzayathI AcAryAdinI gaveSaNA karatA hoya ane vacamAM kALa karI jAya to temano prAyazcittano pariNAma paNa ekAMte pramANa nathI; kema ke bhagavAnanI AjJAnuM ullaMghIne AcAryAdi pAMcanA anyataranA abhAvavALA gacchamAM te rahe che, tethI temanuM citta bhagavAnanI AjJA nirapekSa pravRtti karavAnA svabhAvavALuM che. tevA sAdhune AcAryAdi pAMcane choDIne rahevAmAM je koI pApo sevAI gayAM hoya tenI zuddhino adhyavasAya hovA chatAM bhagavAnanI AjJA nirapekSa jIvavAno adhyavasAya hovAthI temano AlocanAno pariNAma paNa zuddha nathI, tethI tevA sAdhu zubhagatine pAmatA nathI. tathI - tatya .... jaya . ane jyAM guNanA Akara=khANa samAna AcArya, upAdhyAya pravartaka, sthavira ane gItArtha - A pAMca nathI tyAM vAsa=rahevuM, kalpatuM nathI. (1) AcArya kevA hoya te batAvatAM kahe che - sutya ........ mAravA | sUtra, artha ane tadubhayathI jJAna-darzana ane cAritramAM upayogavALA, gaNanI taptithI=citAthI vipramukta mukAyelA, AvA prakAranA AcAryo hoya che. TUttivimuva no samAsa khole che - TUsya .... satatvAn I gaNanI tapti=citA, tenAthI mukAyelA (hoya;) kema ke gaNAvacchedaka vagerene tenI taptinuM samarpitapaNuM chekagaNanI citA soMpelI che. 35traphaLakhetatu, ..... na sUtram, zubhalakSaNothI upeta=sahita, hoya che enuM A upalakSaNa che uparamAM kahyuM tevA prakAranA AcAryo hoya che e upalakSaNa che. je AvA prakAranA hoya te AcAryo che, ane teo AcAryo, arthane ja kahe che, sUtrane kahetA nathI. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimA zataka bhAga-3 | zloka-14 'tatra raNani' - temAM AcAryo arthane ja kahe che sUtrane kahetA nathI temAM, kAraNo A pramANe che - mya .... vAk aa (1) dhyAnamAM ekAgratA. (2) vRddhi(3) tIrthaMkaranuM anukaraNa, (4) gurutA gaurava, (5) AjJAmAM sthiratA ane (6) gurukRta RNamokSa - A che kAraNothI AcAryo sUtranI vAcanA ApatA nathI. A ja kAraNe AcAryo sUtranI vAcanA ApatA nathI, tene ja spaSTa karatAM kahe che - sUtrasya .... cAt ! sUtranI paNa vAcanAmAM bahuvyayapaNuM hovAthI arthaciMtanAtmaka dhyAnamAM ekAgratA Ave te AvatI nathI, ethI AcAryo sUtranI vAcanA ApatA nathI. vAtAyAM .... manniA AcAryanI arthanI ekAgratAmAM zuM guNa che? ethI kahe che - sUkSma arthanuM unmIlana thavAthI-ughADa thavAthI, arthanI vRddhi thAya, ane tIrthakaronI anukRti=anukaraNa (thAya.) teo tIrthaMkaro, kevala arthane kahe che ane gaNanI ciMtA karatA nathI. e pramANe AcAryo paNa te prakAre vartatAM tIrthakaronuM anukaraNa karanArA thAya che. vadhastanapafma: ..... nA vaM cAl ! vaLI nIcalA sthAnamAM rahenArA upAdhyAyo sUtravAcanAnA adhikArI hovAthI sUtranI vAcanA ApavAmAM (AcAryonuM) lAghava thAya. parva 2 ..... mati, ane A pramANe=uparamAM kahyuM e pramANe, tathA prakAre vartatA teonI=AcAryonI, lokamAM rAjAnI jema mahAna gurutA=moTAI, thAya che, ane te pramANe pravacananI prabhAvanA thAya che tathA AjJAmAM sthiratA karAyelI thAya che. rU hi... vitavyamati ! A prakAre tIrthakaronI AjJA che. yathokta prakAre AcArya mArI jema ja tIrthaMkaranI jema ja, sUtranI vAcanA na Ape, paraMtu arthanI vAcanA Ape temaja gaNanI ciMtA na kare ityAdi yathokta prakAre, AcArya vaDe mane anusaranArA thavuM. tataH ..... mAvArtha te kAraNe A hetukalApane kAraNe=uparamAM kahyuM te ekAgratAdi hetune kAraNe, ane 'karAyela RNamuktivALA. che' ethI AcArya sUtranI vAcanA ApatA nathI. ahIM prazna thAya ke, AcAryane sUtra saMbaMdhI RNamukti kyAre thaI che ? ethI karIne kahe che - sAmAnya ..... tA: | sAmAnya avasthAmAM AcAryanI pUrvanI upAdhyAya avasthAmAM aneka sAdhuone sUtra bhaNAvela che, jethI karIne RNamukti karAyela che arthAt sUtrasaMbaMdhI RNamAMthI AcArya mukta thayelA che. (2) upAdhyAyo kevA hoya che, te batAvatAM kahe che - sutya .... savAyA che. sUtra, artha ane tadubhayanA jANakAra, jJAna-darzana ane cAritramAM ughuktaka upayukta, ziSyonA niSpAdaka=navA ziSyone pedA karanArA, AvA prakAranA upAdhyAyo hoya che. upAdhyAyane sUtravAcanAnA dAnamAM (thatA) guNone batAve che - suratyenuM .... 3vajJAna | sUtra ane arthamAM sthiratA, RNamokSa, bhaviSyamAM apratibaMdha, pratIcchanno anugraha, mohajaya - A guNo sUtravAcanA ApavAmAM thAya che, tethI upAdhyAya sUtranI vAcanA Ape che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-14 sUtravAcanA ApavAmAM upAdhyAyane batAvelA A guNo thAya che, tene spaSTa karatAM kahe che - upAdhyAyaH ..... sAt aa upAdhyAya ziSyone sUtravAcanA ApatAM svayaM arthanuM paNa paribhAvana kare che ane sUtraarthamAM temanuM sthirapaNuM thAya che. tathA anyane sUtravAcanA ApavAmAM sUtralakSaNa RNano mokSa=RNamukti karAyela, thAya che tathA AyatimAM=bhaviSyamAM, AcAryapadanA adhyAyamAM apratibaMdha thAya che, te prakAranA daDha abhyAsathI sUtranuM anuvartana thAya che sUtrano daDha abhyAsa thavAthI AcArya thayA pachI paNa sUtranuM anuvartana rahe che. mULa gAthAmAM 'Diche' - e pramANe kahyuM, teno artha kare che - pratISTha ..... ti zas. I pratIcchaka=gacchatarathI AvIne sUtranI upasaMpada svIkArelA ziSyo te pratIcchika kahevAya, (temanA upara) anugraha thAya che. ahIM sutye tuM .. e mULagAthAmAM "paDache eTaluM kahyuM che, tethI tyAM "manuJghera' adhyAhArarUpe samajavuM. tathA mohana: ... sapAdhyAya: ane mohajaya karAyela thAya che, kema ke sUtravAcanAnA dAnamAM magna thayelA prAya: cittavisrotasikAnonnacittanI vyAkuLatAno, abhAva che. AthI uparamAM batAvyA te guNo sUtranI vAcanA ApavAmAM thAya cheAthI, upAdhyAya sUtranI vAcanA Ape che. "vayamarthana parimAvati' - upAdhyAya ziSyane jyAre sUtranI vAcanA Ape che, tyAre mAtra sUtra ApatA nathI. paraMtu sAmAnya artha paNa Ape che, ane te ja vakhate potAne te sUtranA vizeSa arthanI upasthiti thatI hoya che. tethI ema kahyuM ke, upAdhyAya ziSyane sUtravAcanA Ape che tyAre svayaM arthanuM paNa paribhAvana kare che, ane AthI ja upAdhyAyane sUtra ane artha baMne sthira thAya che, ane jyAre upAdhyAya arthanuM paribhAvana kare tyAre temane vizeSa prakArano saMvega utpanna thAya che. tethI ja upAdhyAya mAtra sUtranA upayogathI saMtuSTa thatA nathI; kema ke teo jANe che ke, AtmahitArthIe vAraMvAra arthano upayoga karIne saMveganI vRddhi karavI joIe ane sUkSma arthano bodha karavo joIe. phakta ziSya haju te bhUmikAmAM pakva nahi hovAthI tene pradhAnarUpe sUtra Ape che. svayamartha - ahIM 'thiI e kahevuM che ke sUtranuM to paribhAvana kare che, paNa arthanuM paNa paribhAvana upAdhyAya kare che. tathADaDathatyAt' - bhaviSyamAM potAne AcArya padavI maLaze temAM pratibaMdha hoto nathI arthAtuM huM AcArya thaIza, tevA prakAranA padavInA rAgathI upAdhyAya sUtravAcanA AdinI pravRtti karatA nathI. (3) pravartaka kevA hoya te batAvatAM kahe che - tayama .....vittI || tapa-niyama-vinaya guNanA nidhi, jJAna-darzana ane cAritramAM pravartAvanAra, saMgrahaupagrahamAM kuzaLa, AvA prakAranA pravartI=pravartaka hoya. sada: .... saraLa, ahIM saMgraha eTale ziSyono saMgraha karavAmAM kuzaLa, ema samajavuM ane upagraha' eTale jJAnAdimAM sIdAtA evA teonuM ja=ziSyonuM ja, upakhaMbhakaraNa karavuM arthAt jJAnAdimAM sIdAtA evA ziSyone yogya AlaMbana ApavuM. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | bloka-14 pravartaka kevA hoya te batAvatAM mULa gAthAmAM kahe che - saMmativanono ..... vittIko | saMyama ane tapanA yogomAM je (jyAM) yogya hoya tyAM tene pravartAve ane asamartha hoya tene te yogathI) nivRtta karanAra, gaNanI ciMtA karanAra pravartI=pravartaka, hoya che. tathA gha ..... mati . ane te prakAre=saMyama ane tapanA yogomAM je yogya hoya tene tyAM pravartAve ema kahyuM te prakAre, prazasta yogomAM sAdhune pravartAve evA prakAranA svabhAvavALA pravartI=pravartaka, e prakAre vyutpatti artha anugRhIta=saMgata, thAya che. ahIM pravartakane ziSyasaMgrahamAM kuzaLa kahyA, tenAthI teo ziSyanI lAlasAvALA che tevo artha ghotita thato nathI, paraMtu yogya jIvone sanmArgamAM joDavAmAM kuzaLa che, ane jANe che ke, jIvo A saMsAramAM bhaTake nahi ane zIdhra AtmakalyANa sAdhe eTalA mAtra AzayathI ziSyono saMgraha kare che. jo saMpadAnA arthe ke vaiyAvaccanA arthe ziSyono saMgraha kare to te ziSyonI prApti e parigraharUpa bane ane karmabaMdhanuM kAraNa bane. (4) sthavira kevA hoya te batAvatAM kahe che - saMvano ..... thero 1 tti saMvigna, mAdevayukta, priyadharma, jJAna-darzana ane cAritrarUpa je arthamAM parihAni thAya tenuM smaraNa karAve, te kAraNathI sthavira (kahevAya) che. sthavira zabdanI vyutpatti batAvatAM kahe che - vAnarthAt ... vyutvaH je sAdhu je arthone=yogone, hAni pahoMcADatA hoya te sAdhune te arthanuM te yoganuM smaraNa karAvanAra sthavira che; kema ke sthira kare te sthavira e prakAre vyutpatti che. tathA vada - te prakAre kahyuM che - ciraMra ... porTu 1 sthira karanAra hovAthI sthavira, pravartakathI vyApArIta arthomAM vidyamAna baLavALo je yati=sAdhu, jyAM sidAya tene codanA kare. prati=prakarSathI zikSA Ape. (5) gaNAvacchedaka kevA hoya te batAvatAM kahe che - uddhava ... duti II uddhAvana, pradhAna, kSetra ane upadhine mAMgavAmAM aviSAdI, sUtra-artha ane tadubhayanA jANakAra AvA prakAranA gItArtho hoya che. 3travinTena ..... mavatti 3=prabaLatAthI dhAvana te uddhAvanagacchanAM kAryo karavAno svIkAra. prAkRta bhASA hovAthI raddhAvA zaba strIliMgamAM che. pradhAvana te kAryanuM zIdhra niSpAdana=pUrNa karavuM te pradhAna. kSetramArgaNA kSetrapratyupekSaNA. (mAsakalpa vagere) mATe yogya kSetranI tapAsa karavI. 3padhamAT=upadhinI utpAdanA=vastrAdi upAdhi meLavavI. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uka pratimAzataka bhAga-3 | zloka-64 A badhAM kAryomAM aviSAdIHkheda nahi karanArA hoya, (a) sUtra, artha ane tadubhayanA jANakAra AvA prakAranA gItArtho gaNAvacchedaka hoya che. vaMvidha .... chati - AvA prakAranA pAMcathI rahitana1) AcArya, (2) upAdhyAya, (3) pravartaka, (4) sthavira ane (5) gaNAvacchedaka, A pAMcathI rahita gacchamAM jo kAraNathI=aticAra vagere kAraNathI, prAyazcitta Apanna=pApane prApta thayela, bane tyAre, potAnA AcAryAdinI samIpe AlocanAne nahi pAmelo sAdhu sUtrokta rItithI pachI pachInA sAMbhogikAdi pAse jAya, te tyAM sudhI ke yAvat siddhonI sAkSIe prAyazcitta grahaNa kare. tatra ..... vaturta | tyAM=pachI pachInA kramamAM AcAryAdinA abhAvamAM upAdhyAyAdi Azraya karavA yogya che (a) krama ullaMghanamAM caturlaghu prAyazcitta Ave. athANe sUtravyA kyA - have AgaLanA sUtranI=vyavahAra AlApakanA mULasUtramAM no veva maHot nAriyaDAya pAsennA, e AgaLanA sUtranI, vyAkhyA kahe che - ki ..... pariprada: | jo vaLI potAnA AcArya-upAdhyAyano abhAva hovAthI athavA duravyavadhAna hovAthI na jue to jyAM ja bahuzrutatrachedagraMthAdimAM kuzaLa, ane utkrAmakakaughatavihArI, pAThAMtaramAM balUAgamaarthathI ghaNA Agamane jANanArA, viziSTa sAmAcArI niSpakSa sAMbhogika sAdharmika jue, tenI samIpe AlocanA kare. ahIM paNa yathAvat zabdathI pratikramaNa kare ItyAdi padasamUhane grahaNa karavo. prastuta vyavahArasUtranA AlApakamAM 'vamAna" pATha che teno artha TIkAkAre utkrAmaka karyo ane kyAMka te sthAne vadyA | pATha che teno artha prabhUta Agama thAya che. di ..vaturta jo vaLI tenA bhAvamAM=sAMbhogika sAdharmikanI vidyamAnatAmAM, anya pAse AlocanA kare to caturlaghu prAyazcitta Ave che. tacAthamAve ..... caMhuzrutasaMvinacanti, tenA paNa sAMbhogika sAdharmikanA paNa, abhAvamAM bahuzruta, saMvigna evA asAMbhogika sAdharmikanI pAse AlocanA kare. tayANabhAve ... vakRtasthAnti ! tenA paNa=bahuzruta saMvigna asAMbhogika sAdharmikanA paNa, abhAvamAM bahuzruta evA sArUpikanI pAse AlocanA kare. ' taNakhA' ........ nItArthaca aa tenA paNa bahuzruta sArUpikanA paNa abhAvamAM gItArtha evA pazcAtyutanI pAse AlocanA kare. atrAya vidhiH - ahIM AlocanAnA kramamAM, A vidhi che - saMvine ......tatyevA mAtra mULa gAthAno TIkAnA AdhAre bodha thAya te mujaba nIce pramANe artha che - "vije'... ammuti - saMvigna anya sAMbhogika avidyamAna hote chate gItArtha gItArtha pAsthanI samIpamAM AlocanA karavI, te gItArtha pArthastha paNa avidyamAna hote chate gItArtha evA sArUpikanI samIpamAM AlocanA karavI, te gItArtha sArUpika paNa avidhamAna hote chate gItArtha evA pazcAdbhUtanI pAse AlocanA karavI. A badhAnA madhyamAM jenI pAse AlocanA grahaNa karavA mATe IcchAya tene abhyasthita karIne tenI AgaLa chate pratikrAMta kare=AlocanA kare. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3zloka-14 17 satI - abhyathAna na kare chate pArthasthAdine Asana ApIne praNAma mAtra karIne AlocanA kare, ane paccAskRtane Ivara sAmAyika AropaNa ane liMga ApIne yathAvidhi temanI pAse AlocanA kare.. - tantha anyatra ke tyAM rahIne prAyazcitta vahana kare=jo pArzvasthAdi abyutyita thAya to pravacana lAghavatA bhayathI tenI sAthe tyAMthI anyatra jaIne prApta thayela prAyazcita ke zuddha tapa vahana kare, ane jo te abhyasthita na thAya to tenA vaDe apAyela prAyazcitta ke zuddha tapa te tyAM rahIne ja vahana kare. saMvi . tatthava e mULa gAthAno TIkAmAM artha batAve che - saMvane ..... mAtrocitavya, anya sAMbhogika lakSaNa saMvigna avidyamAna hote chate gItArtha evA pArthasthanI samIpamAM AlocanA karavI, gItArtha pArzvastha evA tenA paNa abhAvamAM vakSyamANa AgaLa kahevAze tevA svarUpavALA gItArtha sArUpika pAse AlocanA karavI, sArUpika evA tenA paNa abhAvamAM gItArtha evA paccAskRta pAse AlocanA karavI. steSAM ... manovRtavyam ! ane A badhAnI madhyamAM jenI pAse AlocanA grahaNa karavA mATe icchAya tene abhyacita karIne tyAra pachI tenI AgaLa AlocanA karavI. abhyatthApana eTale zuM ? te batAve che - gayutthApana .... varISa, vaMdanane svIkAravA Adi pratye tatpara karAvavA saMyamamAM apramAdabhAvathI pravRtti kare tevA karavA, te abhyatthApana kahevAya. tahiM - tene kahe che=Ivije .. e gAthAmAM parivarte armeTTiya kahyuM tene kahe che - myutyine ....... mUt | abhyasthita thaye chad=vaMdana svIkAravA Adi pratye karAyela abhyapagamavALA hote chate, pApanuM prAyazcitta kare. ati ... AjJopanIya, abhyatyAnano abhAva hote chate pArzvasthAdine Asana ApIne praNAma mAtra karIne AlocanA karavI. pazvAskRtI ..... mAttonIyam ! pazcAdbhUtane Ivara sAmAyikanuM AropaNa thoDA kALa mATe sAmAyikanuM AropaNa, ane liMga pradAna karIne sAdhuveSa-rajoharaNa ApIne, vidhi pramANe temanI pAse AlocanA karavI. atrArtha vidhiH - pachI saMva . e mULagAthAnA uttarArdhanA aMte annatya tatye vA kahyuM teno artha TIkAmAM kahe che - mannatya tatthava' tti - e mULagAthAnuM pratIka che. .... paridarata: | jo pArthasthAdi abhyatyAna kare to pravacana lAghavanA bhayathI temanI sAthe anyatra jaIne prApta prAyazcittane ke zuddha tapane vahana kare mAsAdithI mAMDIne utkRSTathI cha mAsa sudhInA zuddha tapane ke parivAra tapane vahana kare. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u8 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-64 paNa .... vahati have jo te pArthasthAdi, abhyatyAna na kare (to) tenA vaDe prAyazcitta ane zuddha tapa apAyo hoya (to) te kAraNathI tyAM ja tapane vahana kare. ka jo pArthasthAdika upadeza AdithI abhyasthita thAya ane saMyamanI zuddha AcaraNA karavA svIkAre ane tyAM rahIne prAyazcitta karavAthI loko tene pArthasthAdirUpe jANe to pravacananuM lAghava thAya ane anya ThekANe jaIne tenI sAthe rahIne prAyazcitta karavAthI lokone A pArthasthAdi che tema na lAge. kema ke have te saMyamanI kriyA apramAdathI kare che, tethI pravacananuM lAghava thAya nahi. tava cArTa A ja batAve che-pUrve saMvane .. e gAthAmAM gata nuM vyAkhyAna karatAM prathama pArzvastha abhyatyAna na kare to zuM karavuM te batAvyuM. tyAra pachI kahyuM ke, pazcAtkRta abhyasthita na thAya to Ivara sAmAyika AropaNa karI ane liMga ApIne yathAvidhi tenI pAse AlocanA karavI. e ja batAve che - asatI ..... suda e mULa gAthAno TIkAnA AdhAre bodha thAya te mujaba nIce pramANe artha karela che - 'satI'..... suhuvaSe - abhAvamAM=paccAskRtanA abhyatyAnanA abhAvamAM=pazcAtkRta abhyatyAna pAmatA na hoya to, ligakaraNa, Itvara=IvarakAla sAmAyika (AropaNa karavuM) ane kRtikarma karavuM ane tyAM ja zuddha tapa karavo. jyAM sudhI tapane vahana kare tyAM sudhI AlocanA ApanAranA sukhadu:khanI gaveSaNA karavI. vasati ..... pazcAtkRtanuM abhutthAna na thAya to gRhasthapaNuM hovAthI liMgakaraNa=IvarakALa mATe liga samarpaNa karavuM, tathA Itvara=IvarakALa sAmAyika AropaNa karavuM. tyAra pachI tenA paNa=paccAskRtanA paNa Asanane racIne katikarma vaMdana karIne tenI AgaLa AlocanA karavI. A pramANe batrArtha vidhi: pachI saMvine ..... tatyeva je gAthA che tenA cothA pAdamAM rahela ati e prakAre pAda che, tenI vyAkhyA thaI. have te ja gAthAmAM 'tatthava' - tavaiva e pramANe pAda che tenI vyAkhyA kare che - pArSasthati .......... vadhatItyartha: pArthasthAdika abhyasthita na thAya ane tenA vaDe prAyazcitta tarIke zuddha tapa apAyela hoya to tyAM ja te sAdhu te zuddha tapane vahana kare. jyAM sudhI tapane vahana kare che tyAM sudhI te AlocanA ApanAranA sukha-duHkhanI gaveSaNA kare arthAt sarva kAryane vahana kare, e prakAre artha samajavo. pAtavidhimAda - paccAskRtanI vidhine kahe che - utAva ... mojuM 1 ligakaraNa, niSadya Asana pAtharavuM, kRtikarma ane kRtikarmane na Icche to praNAma kare. e prakAre ja sAmAyikane choDIne devatAmAM kahevuM. trikAra ... mojuM . e mULagAthAno artha batAve che - pazvAtasya ..... vartavya: paccAskRtane IttarakALa sAmAyika AropaNapUrvaka ItvarakALa liMgakaraNa rajoharaNa samarpaNa karavuM. tyAra pachI niSaghAkaraNa=Asana pAtharavuM. tyAra pachI kRtikarma vaMdana karavuM ane te vaMdana na Icche to tene praNAma karavA=vacana ane kAyAthI praNAmamAtra karavo. pArzvasthAdine paNa kRtikarma vaMdana karavuM, pArthasthAdinA paNa kRtikarmanI anicchAmAM praNAma karavo. vameva .... amAvA, A prakAre ja=paccAskRta-pArSasthAdimAM kahyuM e prakAre ja, samyagu bhAvita devatAnI Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-64 GC AgaLa AlocanA karavI. phakta sAmAyika AropaNa ane liMga samarpaNa na karavuM; kema ke aviratapaNuM hovAthI temane--devatAne, tad yogyatAno=sAmAyika AropaNa ane liMga samarpaNanI yogyatAno, abhAva che. ***** yavu . vyAjJAnati - have asatId ..... mULagAthAmAM je veSaLA khAva suhavuddhe kahyuM, te vyAkhyAna kare che - AhAraH suo / / AhAra, upadhi, zayyA ane eSaNAdimAM anumodana ane kArAvaNathI udyama karavo; kema ke zikSA che, ethI karIne padamAM=apavAda padamAM zuddha che. AhAraH vhArAvanena haiM, ahIM AhAra=piMDa, upadhi=pAtraniyeMgAdi arthAt pAtarA saMbaMdhI rajasrANa-gucchApallAM vagere, zayyA=vasati, ahIM eSaNA zabda dareka sAthe yojavo arthAt AhAraviSayaka gaveSaNA, upadhi viSayaka gaveSaNA, vasati viSayaka gaveSaNA - tathA 'Adi' padathI te pArzvastha vagerenA vinaya-vaiyAvacca vageremAM tenA vaDe=Alocaka vaDe, anumodana ane kArAvaNathI udyama karavo. jo te AlocanA ApanAranA kimuktaM bhavati ? yatanayotvAzyatIti / AnAthI zuM kahevAyuM ? te kahe che AhArAdi koI lAvatuM hoya to tenI anumodanA karavA dvArA protsAhana Ape che. have bIjo koI AhArAdi lAvanAra na hoya to AlocanA karanAra svayaM zuddha AhArAdine lAvIne Ape. have jo zuddha AhArAdi na maLe to zrAvakone protsAhana ApIne akalpika paNa AhArAdi yatanA vaDe utpAdana karAve che. atha ..... parasparavizeSaH / 'atha'thI pUrvapakSI kahe che ke, akalpika AhArAdine lAvatA evA AlocakanI malinatA thAya che, ane te zuddhi karavA mATe temanI pAse=AlocanA ApanAranI pAse Avelo che. tethI paraspara virodha thaze. ..... 'annAha' - ahIM=pUrvamAM zaMkA karI e kathanamAM, kahe che "sivala tti paryAmma to sutkro" ahIM mULagAthAmAM kahyuM che ke, zikSA che ethI karIne padamAM=apavAdamAM te zuddha che. te ja TIkAmAM batAve che yadyapi zuddha: H / joke te AlocanA yogyanA mATe akalpika paNa AhArAdi lAve che, topaNa temanI pAse=AlocanA arhanI pAse, AsevanazikSA karAya che. ethI karIne bIjA padamAM=apavAda padamAM, rahelo zuddha ja che. - = tameva mAvati - Ane ja=pUrvamAM kahyuM ke, Alocaka AlocanA arha mATe akalpika paNa AhArAdi lAve, chatAM temanI pAse AlocanA karavAnI hovAthI apavAda padamAM zuddha che, e kathanane ja, mULa sUtramAM bhAvana kare che=batAve che ***** ***** coyai * pUrva / / nahi karatA evA tenA parivArane preraNA kare=pArzvasthAdino parivAra temanA mATe AhArAdi na lAvato hoya to temane preraNA kare athavA zrAvakone kahe, zrutanI bhakti vaDe avyucchittikaranI=zrutanA avicchedane karanAra evA pArzvasthAdinI tame pUjA karo. have royaDa mULa gAthAno artha TIkAmAM batAve che - prathamaM sammAti / sau prathama Alocaka te AlocanA yogyanA vaiyAvaccAdi nahi karanAra evA parivArane zikSA Ape=preraNA kare. te A pramANe - AAlocanA ApavA yogya sAdhu, grahaNazikSA ane AsevanazikSAmAM Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-14 niSNAta che. tethI AnA AlocanAdAtAnA, karAtA vinaya-vaiyAvaccAdi mahAnirjarAnuM kAraNa thAya che. A prakAre paNa zikSA apAto=preraNA karAto, jo te pArzvasthAdino parivAra, na kare to, te na karate chate svayaM Alocaka AhArAdine lAvI Ape. have jo (temanA) prAyogya zuddha AhArAdi potAne prApta na thAya to zrAvakone kahe=prajJApana kare= preraNA kare, ane preraNA karIne temanI pAsethI zrAvako pAsethI, akalpika AhArAdi paNa yatanA vaDe meLavI Ape. na gha .... achittI'tyari - A pramANe karatAM tene=Alocakane doSa kema nathI ? e pramANe na kahevuM. je kAraNathI kahe che - mULagAthAmAM navocchittiItyAdi kahyuM te pratIka grahaNa karela che, teno artha batAve che - avyavacchittirI ..... roSaH | zratabhaktinA hetuthI avyavacchittikara evA pArthasthAdinI akalpika paNa AhArAdi vaDe tame pUjA karo. ane tyAM=zrutabhaktinA hetuthI pArzvasthAdinI akalpika paNa AhArAdi vaDe bhakti karavAmAM doSa nathI. phamatra mavinA' - ahIM A pramANe bhAvanA che - yathI ..... fmAtvAti, je rIte kAraNamAM pArthasthAdinI pAse sUtra-arthane grahaNa karato temanA mATe yatanA vaDe akalpika paNa AhAradine lAvato zuddha che; kema ke temanI pAse) grahaNazikSA karAya che. e pramANe AlocanAyogyanA paNa AlocanA ApanAranA paNa nimitte pratisevanA karato sAdhu yatanA vaDe akalpika paNa AhArAdine lAvato sAdhu zuddha che; kema ke temanI samIpamAM AsevanazikSA karAya che. tava ..... mAda - Ane ja vadhu spaSTa bhAvana karatAM sUtrakAra kahe che - vidIsatI ..... meva || be prakAranA parivAranA abhAvamAM teonA AlocanA anA, paMcakahAni vaDe yatanA karato AhArAdi sarva kare. potAnA mATe paNa e pramANe ja kare=kAraNa utpanna thAya tyAre paMcakahAnithI yatanA karato AhArAdi lAve. "vidAsatta' - e mULa gAthAnuM pratIka che. teno artha TIkAmAM batAve che - teSa ..... zuddhaH | te pArthasthAdinA be prakAranA parivArano abhAva hote chate abhAva hoya, (1) kArya akaraNathI parivAra hovA chatAM vaiyAvacca na karavArUpa kArya akaraNarUpe abhAva ane (2) svarUpathI abhAva=svarUpathI ja parivArano abhAva hoya, to te sAdhu AlocanA ahaMnA kalpika ke akalpika AhArAdika sarva yatanA vaDe paMcakahAnithI lAvI Ape. upalakSaNathI dazAdi hAni vaDe paNa lAvI Ape. yatamAna yatanA karato Alocaka, kevala AlocanA yogya pArzvasthAdika mATe nahi, paraMtu kAraNa utpanna thaye chate potAnA mATe paNa A pramANe ja=paMcaka hAni ke dazAdi hAnithI yatanApUrvaka lAvato zuddha che. have vyavahAra AlApakanA mULa pAThamAM AgaLa je kahyuM ke - je veva pachI pAsengA vahurya vamA, gandhava sakhta vayADuM pAsennA, pU se.. e pAThano artha batAve che - 3thAze ... nAstoyet I have mULa pAThamAM AgaLa kahyuM ke, tenA paNa abhAvamAM=paccAskRtanA paNa abhAvamAM, jyAM samyagu bhAvita=jinavacanathI bhAvita, aMta:karaNavALA devatAne jue, tyAM jaIne teonI pAse AlocanA kare; kema ke devatAo, bhRgukaccha=bharUca, guNazIla caitya vagere sthaLamAM bhagavAnanA samavasaraNamAM anekavAra karAtA zodhinA=prAyazcitta zuddhinA, kAraNone joIne, vizodhidAnamAM prAyazcitta ApavAmAM, samartha hoya che athavA mahAvideha kSetramAM jaIne tIrthakarone pUchIne prAyazcitta ApI zake che. mATe aThThama tapa vaDe temanA Asanane kaMpAvIne Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-64 temanI pAse AlocanA karavI. tAsAmapi prAyazcitta, te paNa devatAnA abhAvamAM=samyag bhAvita evA paNa devatAnA abhAvamAM, arhat pratimAnI AgaLa potAnA prAyazcittadAnamAM kuzaLa evo Alocaka AlocanA kare, ane tyAra pachI svayaM ja prAyazcitta svIkAre che. ..... 71. tAsAmapi . vat - temanA paNa abhAvamAM=arhat pratimAnA paNa abhAvamAM, grAmAdinI bahAra pUrvAdi dizA abhimukha be hAtha joDI zirasAvarta aMjali karI A pramANe kahevuM - ahIM 'rayAvari'hiyaMsirasAvatta'no samAsa TIkAmAM A pramANe kholela che karatalAbhyAM anuvasamAsa:, be karatala vaDe pragRhIta te karatalapragRhIta, ane dvitIyA vibhaktino 'taM' pratyaya lAgI ratanapravRhIta banyuM. ane karatalapragRhIta zirasAvarta che jenuM te karatalapragRhIta zirasAvarta kahevAya. ane tyAM paNa 'tA' pratyaya dvitIyA vibhaktino lAgyo che. ane A aluk samAsa che, tethI yAparihiyaM sirasAvatta e mULa pAThamAM dvitIyA vibhaktino lopa thayela nathI. etAvanto prAyazcittapratipatteriti|| ATalA mArA aparAdho che, ATalIvAra huM aparAdhavALo thayo chuM, e prakAre arihaMto (ane) siddhonI samIpamAM AlocanA kare. ane prAyazcittadAnanI vidhimAM vidvAna evA sAdhu svayaM ja prAyazcitta kare che, ane te=Alocaka, te prakAre svIkAra karato sUtrokta vidhi vaDe pravRtti hovAthI zuddha ja che, ane je paNa virAdhanA karI che, tyAM paNa prAyazcitta svIkArela hovAthI zuddha che. ..... 'rUti' zabda vyavahArabhASyanA AlApakanI TIkAnI samAptisUcaka che. tAvanto me aparAdhAH - ATalA mArA aparAdho che, ema kahevAthI je je prakAranA aparAdho karyA che, te sarvanuM kathana karela che; ane ATalIvAra huM aparAdhavALo chuM, ema kahIne emAMthI koI aparAdha anekavAra karela hoya to te aparAdha meM ATalIvAra karyo che, tema kahIne arihaMta ane siddhanI sAkSIe Alocaka AlocanA kare che. A rIte gItArtha, pUrvamAM kahelI vidhinA kramathI prAyazcitta svIkAre to te sUtrokta vidhi pramANenI pravRtti hovAne kAraNe prAyazcitta grahaNa karavAnA viSayamAM zuddha ja che, ane A kramanuM ullaMghana karIne jo prAyazcitta grahaNa kare to thayelAM pAponuM yathArtha prAyazcitta karela hoya topaNa prAyazcitta grahaNanA viSayamAM sUtravidhinuM ullaMghana karela hovAthI zuddha nathI. A rIte prAyazcitta karyA pachI pUrvamAM saMyamanI virAdhanA karelI, te virAdhanAnI paNa zuddhi thaI javAthI saMyamasthAnamAM paNa te zuddha che; kema ke samyak prAyazcitta svIkArI lIdhuM che, tethI have te prAyazcitta karanAranuM cAritra zuddha ja che. TIkA H atra 'sammaM bhAviAI 'tti vizeSaNenaiva devatAnAm, caityANAM ca 'ahaM ca bhogarAyassa' (dasave. a. 2 gA. 8 ) ityatra putryA ivAkSepAt vizeSyadvayAnurodhenAvRttiM kRtvA vyAkhyeyam, samyagbhAvitapratimApuraskArazca manaH zuddhervizeSAyaiva digdvayaparigraha iveti nyAyopetameva / Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 TIkArya H atra vyAghyeyam / ahIMyAM=pUrvamAM batAvela vyavahArasUtranA AlApakamAM='samAM mAviyADuM e prakAranA vizeSaNa vaDe ja devatA ane caityonuM 'ahaM ca moLAvasa' e prakAranA dazavaikAlika sUtranA kathanamAM putrIno jema AkSepa thAya che, tenI jema AkSepa thato hovAthI vizeSya dvayanA=be vizeSyanA, anurodhathI AvRtti karIne=samAMM bhAvisArUM e padanI AvRtti karIne, vyAkhyA karavI. ..... pratimAzataka bhAga-3 | zloka-64 vyavahArasUtranA AlApakamAM 'samme bhAviArUM' e prakAranuM kathana karyuM che, paraMtu tyAM vizeSyano koI nirdeza karyo nathI. tyAM e kahyuM che ke, jyAM samyag bhAvitane juo, tyAM AlocanAdi ka2vAM joIe. tethI 'samAM bhAvimArUM' vizeSaNa vaDe ja devatA ane caityono AkSepa thAya che, ane AthI ja vyavahArasUtranI vRttimAM AlocanA levA mATe pazcAtkRtanA kathana pachI samyag bhAvita devatAnuM kathana karyuM, ane tyAra pachI samyag bhAvita caityanuM kathana karyuM che. - ahIM vizeSaNa dvArA vizeSyano AkSepa dazavaikAlika sUtranA A kathana pramANe thAya che ahaM ca mogarAya('=ane bhogarAjAnI 'huM' ema kahevAthI huM koNa ? to tyAM 'putrI' e prakAranA padano AkSepa thAya che. tema samyag bhAvita ema kahevAthI e AkAMkSA rahe che ke, samyag bhAvita koNa ? tethI samyag bhAvitathI devatA ane caityonuM grahaNa che, ane be vizeSyano AkSepa thavAne kAraNe anvaya thaI zake nahi. tethI kahe che ke, vizeSya dvayanA=be vizeSyanA, anurodha vaDe karIne vizeSaNanI AvRtti karIne--vizeSaNane be vAra grahaNa karIne, sUtranuM vyAkhyAna karavuM. ahIM prazna thAya ke, samyag bhAvita vizeSaNa dvArA phakta devatAno AkSepa na thatAM caityano paNa= pratimAno paNa, AkSepa thAya che, ema mAnavAnuM prayojana zuM ? ethI kahe che - samyagbhAvita nyAyopetameva / manazuddhinA vizeSa mATe ja jema diyano=pUrva ane uttara dizAno, parigraha che, tenI jema samyag bhAvita pratimAno puraskAra che. ethI karIne nyAyopeta ja che=samyag bhAvita vizeSaNa dvArA caityanuM grahaNa karavuM e nyAyasaMgata ja che. ..... yogya jIvo badhI prazasta kriyAo svayaM kare che, chatAM pUrva-uttara e be dizA sanmukha karavAnuM vidhAna manazuddhinI vizeSatA mATe ja che. te ja rIte AlocanA karanAra jyAre AlocanA ApavA yogya AlocanAdAtA AcAryAdine prApta na karI zake tyAre svayaM ja AlocanA kare che, Ama chatAM manazuddhinI vizeSatA mATe te samyag bhAvita pratimAnI AgaLa kare te nyAyayukta ja che. TIkA H yattUcyate kumatinA samyagbhAvitapadenAviratasamyagdRSTereva pArizeSyeNa grahAnna pratimAspRza iti tadaspRzyAsparzasya bhUSaNatvAnna dUSaNamAlocanAdAnArhasya gItArthasyAsaMbhave'dhyAtmazuddhaye pratimAzrayaNasyaiva zAstrArthatvAd, arhatsiddhapuraskArasya kathamidamutsargatAmavalambatAmiti cet ? pazcAt - kRtAdyAzrayaNamapi kathamiti svayameva vibhAvaya, vaktRvizeSatvAditi cet ? sadbhAvAsadbhAvA Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 pratimAzataka bhAga-3/ zloka-14 bhyAmatrApi vizeSaM vibhAvaya / etena 'paryantoktatvAjjaghanyaM pratimAzrayaNamityapi durvacanaM nirastam, tato'pyagre'rhatsiddhapuraskArasyokteriti kimatipallavitena ? // 64 / / TIkArya - - yahUrta . zAstrArthatA | sambhAvita pada vaDe aviratasamyagdaSTituM ja pArizeSyathI grahaNa hovAne kAraNe pratimAno sparza nathI, e pramANe kumati vaDe=luMpAka vaDe, je kahevAya che, te aspRzyatA asparzanuM bhUSaNapaNuM hovAthI dUSaNarUpa nathI; kema ke AlocanA ApavA yogya AlocanAdAtA gItArthatA asaMbhavamAM adhyAtmanI zuddhi mATe pratimAAzrayaNanuM ja zAstrArthapaNuM che. gatsiddhapurarastha vibhAvavA arihaMta-siddhanA puraskAranI utsargatAnuM avalaMbana karanArA evA tamane A=pratimAnuM AzrayaNa, kevI rIte che? e pramANe pUrvapakSI kahe to tene graMthakArazrI kahe che ke, pazcAdbhUtAdinuM AzrayaNa paNa kevI rIte che ? e pramANe svayaM ja tuM vicAra. vaktAnA vizeSapaNAthI pazcAdbhUtAdinuM AzrayaNa ucita che e pramANe pUrvapakSI kahe to tene graMthakArazrI kahe che ke, sadbhAva-sthApanA ane asadbhAva-sthApanA dvArA ahIM paNa=mUrtinA puraskAramAM ane arihaMta-siddhanA puraskAramAM paNa, vizeSate tuM bhAvata kara. pazvAtAzrayaLa - ahIM pazcAdbhUtAdimAM "Adi' padathI samyagu bhAvita devatAnuM grahaNa karela che ane 'pathI arihaMta-siddhanA puraskAranI utsargatAnuM avalaMbana kevI rIte thAya eno samuccaya che. na .... gatipatnavirtana ? || AtA dvArA="atripurArI .... vibhAvara" sudhInuM kathana karyuM enA dvArA paryattamAM uktapaNuM hovAne kAraNe pratimAnuM AzrayaNa jaghanya che, e prakAranuM paNa durvacana nirasta jANavuM. temAM hetu batAve che - tatoDapi tenAthI paNa=pratimAnA AzrayaNathI paNa, AgaLamAM arihaMta-siddhatA puraskAranI ukti che. ti' zabda kathananI samAptisUcaka che. vadhAre carcA karavAthI zuM? arthAt ATalA ja kathanathI siddha thAya che ke, pratimA zAstrasaMmata che. II64i bhAvArtha : kumati evo lupAka kahe che ke, prastuta vyavahArasUtramAM samyagu bhAvita pada vaDe aviratasamyagdaSTinuM ja grahaNa thAya che; kema ke AcArya-upAdhyAyAdinA varNana pachI chelle paccAskRtanuM varNana karyuM che, tyAra pachI samyagu bhAvita pAse AlocanA karavI tema kahyuM che, tethI parizeSarUpe aviratasamyagdaSTi ja prApta thaI zake arthAt aviratasamyagdaSTi devatAo ja prApta thaI zake, tethI pratimAno sparza nathI arthAt samyagu bhAvita vizeSaNa dvArA pratimAnuM grahaNa thatuM nathI. laMpAkanuM A kathana anucita che, e batAvavA mATe graMthakArazrI Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-14 upAdhyAyajI mahArAjA kaTAkSa karatAM kahe che ke, jinazAsananI bahAra hovAthI lupAka aspRzya che, ane aspRzyane pratimAno je asparza che, te bhUSaNarUpa che paraMtu dUSaNarUpa nathI. tethI lupAka samyagu bhAvita vizeSaNathI pratimAno sparza karato nathI, te bhUSaNarUpa ja che arthAt samyagu bhAvita vizeSaNathI pratimAne laMpAka grahaNa na kare te ucita ja che; kema ke AlocanA yogya evA gItArthanA asaMbhavamAM adhyAtmanI zuddhi mATe pratimAno Azraya karavo te ja zAstrArtha che, tethI samyagu bhAvita padathI pratimAnuM ja grahaNa thAya che, paraMtu luMpAka e jinazAsananI bahAra hovAthI pratimAne grahaNa karato nathI, te tenA mATe ucita ja che. prastuta vyavahArasUtranA kathanamAM kahyuM ke, samyagu bhAvita caitya na maLe to grAmAdinI bahAra jaIne arihaMta-siddhane AgaLa karIne prAyazcitta grahaNa karavuM. A kathanamAM samyagu bhAvita caityanuM kathana pUrvamAM che ane arihaMta-siddhanuM kathana pAchaLa che, ane prastuta prAyazcittavidhimAM pUrva pUrvanI pAse AlocanA karavAnuM kathana utsargarUpa che ane pAchaLa pAchaLanA pAse AlocanA karavAnuM kathana apavAdarUpa che. Azaya e che ke, jyAM sudhI pUrvamAM kahela AlocanAdAtA prApta hoya tyAM sudhI pAchaLamAM kahela AlocanAdAtA pAse prAyazcitta karI zakAya nahi, paraMtu pUrvamAM kahela AlocanAdAtA na maLe tyAre ja pAchaLanA AlocanAdAtA pAse prAyazcitta karI zakAya. tethI AlocanAnA kramamAM pUrva pUrvanA AlocanAdAtAne utsargarUpe grahaNa karela che ane pAchaLa pAchaLanA AlocanAdAtAne apavAdarUpe grahaNa karela che, ane prastuta vyavahArasUtranA AlApakamAM samyagu bhAvita caitya pUrvamAM che ane arihaMta-siddha pazcAtu che. ahIM pUrvapakSI zaMkA kare che ke, jinapratimAne tame grahaNa karo cho ane tyAra pachI arihaMta-siddhanuM grahaNa karo to arihaMta-siddhanA puraskArano utsarga jinapratimA kevI rIte prApta thaI zake ? arthAt thaI zake nahi; kema ke arihaMta-siddha to pratimA karatAM vadhAre mahattvanA che, tethI jo samyagu bhAvita zabdathI caityanuM grahaNa karavuM hoya to arihaMta-siddhano puraskAra tenI pUrve hovo joIe. tene graMthakArazrI kahe che ke, pazcAdbhUtAdinuM AzrayaNa paNa kevI rIte che ? e svayaM ja tuM vicAra. Azaya e che ke, jo arihaMta-siddhanA pUrvamAM samyagu bhAvita caityanuM grahaNa na thaI zake to paccAskRtAdi paNa arihaMta-siddha karatAM hIna che, mATe teonuM paNa arihaMta-siddha karatAM pUrvamAM grahaNa thaI zake nahi. ahIM pUrvapakSI kahe ke, pazcAtkRta ane samyagu bhAvita devatA e vaktAvizeSa che, tethI temanI pAse AlocanA karavI ucita gaNAya, jyAre arihaMta ane siddha sAkSAt prAyazcitta ApatA nathI mATe temanA karatAM pazcAdbhUtane pahelAM lIdhela che; kema ke pazcAdbhUte pUrvamAM saMyama grahaNa karIne mahAnizItha Adi sUtro bhaNelAM che, tethI prAyazcittanAM sarva vidhAno teo jANe che, mATe prAyazcittAdinA arthe vaktAvizeSa evA temanuM arihaMta-siddhanA puraskAranA utsargarUpe AzrayaNa karavuM ucita che; paraMtu jinapratimA to vaktAvizeSa nathI, tethI arihaMta-siddhanA puraskAranI utsatArUpe jinapratimAnuM grahaNa thaI zake nahi. mATe sUtramAM kahelA samyagu bhAvita zabdathI samyagu bhAvita devatA mAtranuM grahaNa thAya, paNa samyagu bhAvita caityanuM grahaNa karavuM ucita nathI. ane caityanuM grahaNa karavuM jo zAstrane saMmata hota to arihaMta-siddhanA grahaNa Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-14-15 pachI ja graMthakArazrI karI zake. mATe A AlApakathI jinapratimA pUjya che ema siddha thatuM nathI, e prakArano laMpAkano Azaya che. tene graMthakArazrI kahe che - sadbhAva-asadbhAva dvArA ahIM paNa vizeSanuM te vibhAvana kara=mUrtimAM arihaMtanI sadbhAvasthApanA che ane prAmAdinI bahAra jaIne pUrva-uttara dizA sanmukha rahIne je arihaMtanI sAkSIe AlocanA karAya che tyAM asadbhAvasthApanA che, e prakAre tuM vizeSa jANa. ane tethI ja jyAre samyagu bhAvita devatAnI prApti na thAya, tyAre samyagu bhAvita pratimAnI AgaLa prAyazcitta grahaNa karavAnuM vidhAna che; kema ke jema saddabhAva-sthApanA karatAM vaktAvizeSanuM vadhu mahattva che, tema asadbhAva-sthApanA karatAM saddabhAva-sthApanAnuM vadhu mahattva che. tethI arihaMta-siddhanA puraskArano utsarga jinapratimA thaI zake che, mATe prathama jinapratimA AgaLa prAyazcitta karavAnuM kathana karela che, ane tenI aprAptimAM apavAdarUpe arihaMta-siddhanI sAkSIe prAyazcitta grahaNa karavAnuM kathana karela che. pUrvamAM pUrvapakSIe prazna karelo ke, arihaMta-siddhanA puraskAranI utsargatAne jinapratimA kevI rIte prApta kare ? tenuM graMthakArazrIe samAdhAna karyuM ke, sadbhAva-asadbhAva sthApanAkRta jinapratimA ane arihaMta-siddhamAM vizeSatA che. jinapratimA e sadbhAvasthApanA che ane arihaMta-siddha e asadbhAvasthApanA che. tethI AlocanA karanAra prathama samyagu bhAvita jinapratimA AgaLa AlocanA karavI joIe, ane samyagu bhAvita jinapratimA na maLe to apavAdathI abhAvasthApanArUpa arihaMta-siddhanI AgaLa AlocanA karavI joIe. A kathana dvArA vakSyamANa kathananuM paNa nirAkaraNa thAya che, te A rIte - vakSyamANa kathana jinapratimAne svIkAranAra koIkanuM che, ane teo kahe che ke, "AlocanA karavAmAM sauthI chelle jinapratimA AgaLa AlocanA karavAnuM kahela hovAthI pratimAnuM AzrayaNa jaghanya che," e kathana paNa nirasta jANavuM; kema ke pUrvamAM graMthakArazrIe je sthApana karyuM ke, pratimA sarbhAvasthApanA hovAne kAraNe asadbhAva-sthApanArUpe arihaMta-siddha karatAM utsargarUpa che. tethI ja pratimAnuM AzrayaNa paryaMtamAM=chelle nathI, paraMtu paryatamAM to arihaMta-siddhano puraskAra che. mATe pUrvapakSInuM A durvacana nirasta jANavuM. ane te ja vAtane spaSTa karatAM kahe che ke, pratimAthI paNa AgaLamAM arihaMta-siddhano puraskAra sUtramAM kahela che, tethI pratimAnuM AzrayaNa paryata nathI, paraMtu paryaMtamAM to asadbhAvasthApanArUpa arihaMta-siddhanA puraskAranuM vacana che. vadhAre carcA karavAthI zuM ? IsjhA zloka : tIrthezapratimArcanaM kRtavatI sUryAbhavad bhaktito, yatkRSNA paradarpamAthi tadidaM SaSThAgavisphUrjitam / saccakre khalu yA na nAradamRSi matvA 'vratAsaMyatam, mUDhAnAmupajAyate kathamasau na zrAviketi bhramaH / / 65 / / Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 pratibhAzataka bhAga-3 | zloka-15 zlokArca - bhaktithI dropadI, sUryAbhanI jema bhagavAnanI pratimAnuM arcana je karatI hatI, te A chaThThA aMganuM jJAtAdharmakathA nAmanA chaThThA aMganuM, vikrUrjita=samyam vyAkhyAnano vilAsa, paranA= pratimAlopakonA, daryane mathana karanAra che. ahIM laMpAka kahe ke, draupadIe arihaMta pratimAnI pUjA karI e prakAre chaThThA aMgamAM kahyuM che, tethI ame paNa teno apalApa karatA nathI, paraMtu draupadIne pAMcamuM guNasthAnaka nathI. e praznanA samAdhAnamAM zlokanA uttarArdhamAM graMthakArazrI kahe che - jeNIe=dropadIe, nAradaRSine avatavALA evA asaMyata mAnIne satkAra nathI karyo, (chatAM) A zrAvikA nathI e prakAre bhrama mUDhone kevI rIte utpanna thAya che ? arthAt A bhrama karavo yogya nathI, e prakAre tAtparya che. ApaNe TIkA : _ 'tIrtheza' iti :- yat kRSNA draupadI, sUryAbhavat rAjapraznIyopAGgAbhihitavyatikara-sUryAbhadevavat, bhaktito bhaktyA, tIrthezAnAM bhagavatAM, pratimAnAmarcana-pUjanaM, kRtavatI, tadidaM tadarthAbhidhAnaparaM, SaSThAGgasya=jJAtAdharmakathA'dhyayananAmno'Ggasya, visphUrjitaM samyagvyAkhyAna-vilasitaM, pareSAM= kuvAdinAM, darpam=ahaGkAraM, manAtItyevaMzIlam / te hi vadanti-paJcamaguNasthAnabhRtA pUjAkRteti sUtre kutrApi vyaktAkSaraM nopalabhyate, atiprasiddha SaSThAGga eva ca tadakSaropalabdhiriti kathaM nottAnadRzo darpapratighAtaH? nanu draupadyA'rhatpratimApUjA kRteti SaSThAGge'bhihitamiti vayamapi nApahnamastasyAH paJcamaguNasthAnaM nAstItyevaM tu brUma iti cet ? atrAha- 'yA nAradamRSimavratAsaMyataM matvA na taM saccakre=na satkRtavatI, asau zrAvikA neti bhramaH (mUDhAnAM) kathamupajAyate? na yukto'yaM bhrama ityarthaH, evamApadyAcAmlAntaritaSaSThAdikakaraNamapi zrAvikAtvamevArthApayatIti draSTavyam / TIkArya : ya kRMIT ....... vaMzam sUryAbhanI jema=rAjapraztIya upAMgamAM kahela prasaMgamAM sUryAbhadevanI jema, bhaktithI kRSNA dropadI, tIrthezanI=bhagavAnanI, pratimAnuM je arcana karatI hatI te A te arthatA abhidhAnamAM para evA chaThThA aMganuM jJAtAdharmakathA adhyayana nAmanA aMganuM, viskUjita=samyam vyAkhyAna vilasita evuM kathana, paranA kuvAdI evA laMpAkanA, darpane ahaMkArane, mathana karavAnA svabhAvavALuM che. A rIte zlokanA prathama be pAdanuM varNana karyuM. te varNana sAme lupAka zuM kahe che te have batAve che, je zlokanA aMtima be pAdanI bhUmikArUpa che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ zloka-1pa TIkArca - te di tatti - ... riyAtiH ? teo=luMpAka kahe che - pAMcamA guNasthAnakane dhAraNa karanArI evI dropadIe pUjA karI, e pramANe sUtramAM kyAMya paNa vyakta akSara upalabdha thatA nathI, ane atiprasiddha evA chaThThA aMgamAM ja dropadInA pUjAnA kathanane kahevAmAM atiprasiddha evA chaThThA aMgamAM ja, tenA akSaranIdropadIe pUjA karI tenA akSaranI, upalabdhi che. ethI karIne kevI rIte uttAna daSTivALA evA tamArA darpano pratighAta nathI ? zAstranAM vacanone grahaNa karIne potAnI svamatithI mAnya evI bhagavAnanI pUjAne siddha karavA mATe tatpara evA uddhata dRSTivALA zvetAMbaranA darpano kevI rIte pratighAta nathI ? tene graMthakArazrI kahe che ke, A kathana dvArA tuM-pUrvapakSI, Ama kahevA mAMge che, ane lupAka zuM kahevA mAMge che, te 'nanuthI batAve che - nanu rUti vet ? kharekhara draupadI vaDe arihaMtanI pratimAnI pUjA karAI che, e pramANe chaThThA aMgamAM kahevAyuM che, teno ame paNa=luMpAka paNa, apAlApa karatA nathI, paraMtu teNIe=draupadIne, pAMcamuM guNasthAnaka nathI, e pramANe ame kahIe chIe. tenA samAdhAnarUpe zlokanA aMtima be pAdathI graMthakArazrI kahe che - sAda .... , jeNe dropadIe, nArada RSine avratavALA evA asaMyata mAnIne teno=nArada RSino, satkAra na karyo, te zrAvikA nathI, e prakAre bhrama tamane kevI rIte utpanna thAya che? A bhrama karavo yukta nathI, e prakAre tAtparya che. "pA" ane "saro'no ahIM vA' ane "sA'nI jema saMbaMdha che. van dravyam e pramANe=jema nAradano satkAra na karyo e kathana draupadI zrAvikA che ema batAve che e pramANe, ApattimAM AyaMbilathI aMtarita chaThTha AdinuM karaNa paNa=chaThThanA pAraNe AyaMbila punaH chaThThanA pAraNe AyaMbila e pramANe tapanuM karaNa paNa, zrAvikApaNAnA ja arthane jaNAve che, e prakAre jANavuM. te di vatti-thI dravyam sudhInA kathanano bhAvArtha - pUrvamAM graMthakArazrIe sthApana karyuM ke jJAtAdharmakathA nAmanA chaThThA aMgathI draupadInI bhagavAnanI pUjA prasiddha che, tethI bhagavAnanI mUrti pUjanIya nathI tevo lupAkanA darpano pratighAta thAya che. tenA samAdhAnarUpe pUrvapakSI lupAka kahe che ke, draupadI pAMcamA guNasthAnakane dhAraNa karanArI che, evuM sUtramAM kyAMya vyakta jovA maLatuM nathI, ane ati prasiddha evA chaThThA aMgamAM draupadIe pUjA karI che, eTalA akSaro upalabdha che, ane e kathana to zvetAMbaronA darpano ja pratighAta kare che, kema ke zvetAMbaro bhagavAnanI mUrti pUjanIya che tema mAne che, tethI zAstranAM vacanone te rIte ja jovAnI dRSTivALA che. mATe driaupadIe pUjA karI tethI mUrti pUjanIya che tema sthApana karavA yatna kare che. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-upa laMpAkanuM kahevuM che ke, vastutaH draupadI zrAvikA nathI, tethI tenAmAM pAMcamuM guNasthAnaka nathI; ane draupadIe pUjA karI eTalA mAtrathI mUrti pUjanIya che, ema siddha thAya nahi. tethI uddhata dRSTivALA evA zvetAMbaranA darpano A kathanathI pratighAta thAya che, kema ke mithyAdRSTi evI draupadIe bhagavAnanI pUjA karI evo artha chaThThA aMganA kathanathI thaI zake che, ane eTalA mAtrathI mUrti pUjanIya che, ema svIkArI zakAya nahi. tene graMthakArazrI kahe che -- athavA lepAka jJAtAdharmanA pAThane kAraNe draupadInI pUjA svIkAre che, paraMtu draupadIne pAMcamuM guNasthAnaka che, tema svIkArato nathI. te kathanamAM graMthakArazrI kahe che - avratavALA evA asaMyata nAradaRSine jANIne draupadIe teno satkAra karyo nathI, tethI A zrAvikA nathI, e prakAre bhrama karavo yukta nathI. ane jema nAradano satkAra na karyo e kathana zrAvikApaNAne batAve che, e rIte ApattimAM chaThThanA pAraNe AyaMbila e rIte AyaMbilathI aMtarita chaThTha tapanuM karavuM - e kathana paNa draupadInA zrAvikApaNAne batAve che. - ahIM vizeSa e che ke, yadyapi kevaligamya pAMcamA guNasthAnakanA sUkSma bhAvo kvacituM hoya ane kvacit na paNa hoya; paraMtu je jIva, A bhagavAnanAM vacano satya che ane paramArtharUpa che, ema buddhimAM svIkArIne, tene anurUpa vratonI AcaraNA mATe karavI joIe evI buddhipUrvaka AyaMbila-upavAsAdi tapa kare, te pAMcamA guNasthAnakane anurUpa AcaraNa svarUpa che. ane te AcaraNA draupadI karatI hatI, mATe kevalIgamya sUkSmabhAva pAMcamA guNasthAnakasparzI hoya ane kvacit na paNa hoya, topaNa vyavahArathI tene anurUpa AcaraNA hovAthI pAMcamI guNasthAnakavALI draupadIe pUjA karI ema kahI zakAya. AthI ja draupadIe karelI pUjA pAMcamA guNasthAnakane anurUpa ucita kriyArUpa che tema siddha thAya che. TIkA - trAnApavizal: - 'tae NaM sA dovaI rAyavarakannagA jeNeva majjaNaghare teNeva uvAgacchai 2 NhAyA kayabalikammA, kayakouamaMgalapAyacchittA suddhappAvesAI maMgallAiM vatthAI pavaraparihiyA majjaNagharAo paDinikkhamai 2 jeNeva jiNaghare teNeva uvAgacchai 2 jiNagharaM aNupavisai 2 jiNapaDimANaM Aloe paNAmaM karei 2 lomahatthayaM parAmusai, evaM jahA sUriyAbho jiNapaDimAo accei 2 taheva bhANiyavvaM, jAva dhUvaM Dahai 2 vAmaM jANuM aJcei dAhiNaM jANuM dharaNiyalaMsi Niveseti 2 tikkhutto muddhANaM dharaNiyalaMsi namei 2 IsiM paccuNNamati karayala jAva kaTu evaM vayAsI-Namo'tyu NaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM jAva saMpattANaM / vaMdai namasai 2 jiNagharAo paDinikkhamati 2 jeNeva aMteure teNeva uvAgacchai / (sU.-125 pra. zru. ska. a. 16) atra yAvatkaraNAt arthata idaM dRzyam, lomahastakena jinapratimAH pramAdi, surabhiNA gandhodakena snapayati, gozIrSacandanenAnulimpati, vastrANi nivAsayati, tataH puSpANAM mAlyAnAM granthitAnAmityarthaH, gandhAnAM cUrNAnAM vastrAnAmAbharaNAnAM cAropaNaM karoti sma / mAlAkalApAlambanaM puSpaprakaraM tandulairdarpaNAdyaSTamaGgalakAlekhanaM Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibhAzats nAga-3 / Is-15 ca karoti / 'vAmaM jANuM accei' tti-utkSipatItyarthaH / 'dAhiNaM jANuM dharaNitalaMsi nihaTu-nihatyasthApayitvetyarthaH / "tikkhutto muddhANaM dharaNitalaMsi Nivesei 'tti nivezayatItyarthaH / IsiM paccunnamati 2 karatalapariggahiaM aMjaliM matthae kaTu evaM vayAsI-'Namotthu NaM arahaMtANaM jAva saMpattANaM, vaMdati NamaMsati 2 jiNagharAo paDiNikkhamai' tti / / tatra vandate caityavandanavidhinA prasiddhana, namasyati pazcAt praNidhAnayogeneti vRddhAH na ca draupadyAH praNipAtadaNDakamAtraM caityavandanamabhihitaM sUtre iti sUtraprAmANyAdanyasyApi zrAvakAdestAvadeva taditi mantavyaM caritAnuvAdatvAdasya, na ca caritAnuvAdavacanAni vidhiniSedhasAdhakAni bhavanti, anyathA sUryAbhAdidevavaktavyatAyAM bahUnAM zastrAdivastUnAmarcanaM zrUyata iti tadapi vidheyaM syAt, kiJcAviratAnAM praNipAtadaNDakamAtramapi caityavandanaM saMbhAvyate, yato vandate namasyatIti padadvayasya vRddhAntaravyAkhyAnamevamupadarzitaM jIvAbhigamavRttikRtA viratimatAmeva prasiddhacaityavandanavidhirbhavati, anyeSAM tathAbhyupagamapurassaraM kAyotsargAsiddhestato. vandate-sAmAnyena, namaskaroti-AzayavRddheH prItyutthAnarUpanamaskAreNeti / kiJca-"samaNeNa ya sAvayeNa ca avassaM kAyavvaM havai jamhA / aMto ahoNisissa ya tamhA AvassayaM NAma" / / tathA-"jaM NaM samaNo vA samaNI vA sAvayo vA sAviyA vA taccitte, tammaNe, tallesse ubhao kAlaM Avassaye ciTThati tattaM louttariyaM bhAvAssayaM" ityAderanuyogadvAra-vacanAt / tathA samyagdarzanasampannaH pravacanabhaktimAn SaDvidhAvazyakanirataH SaTsthAnakayuktazca zrAvako bhavati' ityumAsvAtivAcakavacanAcca zrAvakasya SaDvidhA-vazyakasya siddhAvAvazyakAntargataM prasiddhaM caityavandanaM siddhameva bhavatIti vRttau / TImArtha : atrAlApakA:sIyAM draupadI magavAnanI 50 za thanamai, mAlA cha - "tae NaM ..... paDinikkhamai' tti te mata ta zreSTha 2|044vyaa draupa yAM snAnaghara cha tyo ya che, tyAM ne snAna karIne karAyela balikarmavALI kautuka vaDe maMgala prAyazcittavALI=cittazuddhivALI, zuddha prASika ane maMgala evAM vastrane sArI rIte dhAraNa karelI evI draupadI snAnagharamAMthI pAchI phare che. pAchI pharIne jyAM jinagRha che tyAM ja jAya che, tyAM jaIne jinagRhamAM praveza kare che. praveza karIne jinapratimAne jote chate praNAma kare che, praNAma karIne morapIMchIne grahaNa kare che, e pramANe jema sUryAbhadeva jinapratimAne arcana kare che ane arcana karIne yAvat dhUpane 43 cha, tyo sudhI . che ahIM yAvat zabdathI arthathI A pramANe jANavuM - morapIMchI vaDe jinapratimAne pramA che, surabhi gaMdhodaka vaDe snAna karAve che, gozISacaMdana vaDe vilepana kare che, vastro paherAve che, tyAra pachI puSponI mALA= gUMthelI mALA, gaMdha, cUrNa, vastra ane AbharaNa AropaNa kare che, mAlAnA samUhanI racanA thAya tevo puSpaprakara kare che, cokhA vaDe darpaNa Adi aSTamaMgalanuM Alekhana kare che. (ATaluM kathana yAvatuM zabdathI samajavuM.) dhUpane karIne tyAra pachI DAbA jAnune UMco kare che, jamaNA jAnune pRthvItala upara sthApana kare che, sthApana karIne traNa vAra mastakane pRthvItala upara namAve che, namAvIne kAMIka UMcuM karIne karatala parigRhIta aMjali mastake karIne yAvatuM A pramANe kahe che. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-kapa ahIM yAvat zabdathI karatalaparigRhIta aMjali mastake karIne=mastaka AgaLa be hAtha joDIne, A pramANe kahe che - namotthaNe arihaMtANaM bhagavaMtANaMthI yAvat saMpattANaM sudhI bole che. ahIM yAvatuM zabdathI AIgarANaMthI ThANe saMpattANa sudhIno pATha bole che, tenuM grahaNa karela che. namutthaNaMthI saMpattANa sudhIno pATha bolyA pachI vaMdana kare che, namaskAra kare che. vaMdana karIne, namaskAra karIne jinagRhamAMthI bahAra nIkaLe che. bahAra nIkaLIne je bAju aMtaHpura che, te bAju jAya che. tatra vandrate ... vRddhaH | tyAM vaMdana-namaskAra kare che ema kahyuM tyAM, vaMdana kare che ema kahyuM teno artha prasiddha evI caityavaMdananI vidhi vaDe vaMdana kare che ema karavo; ane namaskAra kare che ema kahyuM teno artha vaMdana karIne pAchaLathI praNidhAnayoga vaDe namaskAra kare che, e prakAre vRddha kahe che. ahIM vizeSa e che ke, dravyastava karIne je caityavaMdana kare che, te caityavaMdananI aMdara ja namotthaNa Adi sUtro bole che, paraMtu namotthaNaMthI pRthagRbhUta koI vaMdana nathI. ane caityavaMdana karyA pachI praNidhAnayogathI namaskAra kare che, tyAM e artha bhAse che ke, caityavaMdana karyA pachI cittamAM abhilASa thAya che ke, "pharI kyAre A bhagavAnanI huM sArAmAM sArI bhakti karuM" ! e prakAranA tIvra abhilASarUpa praNidhAnayogathI namaskAra karIne jinamaMdirathI svagRhe jAya che, e prakAre jJAnavRddho kahe che. ra .... maca draupadInuM praNipAtadaMDakamAtra caityavaMdana sUtramAM kaheluM che, jethI karIne sUtranA prAmAyathI anya paNa zrAvakAdine teTaluM ja te che-praNipAtadaMDaka sudhI ja caityavaMdana che, e prakAre na mAnavuM kema ke AnuM sUtramAM driaupadIe praNipAtadaMDaka sudhI caityavaMdana karyuM enuM, caritaanuvAdapaNuM che. sUtramAM draupadIe praNipAtadaMDaka sudhI caityavaMdana karyuM, enuM caritaanuvAdarUpe kathana che, tethI te caritaanuvAda pramANe ja zrAvake karavuM joIe tevo niyama nathI; kema ke draupadIe pUrNa caityavaMdana kareluM hovA chatAM prastutamAM teno anuvAda karatAM praNipAtadaMDakamAtra caityavaMdana karela che, tema kahyuM che. nava varita ....vidheyaM sat ane caritaanuvAdanAM vacano vidhi-niSedha sAdhaka nathI, anyathA-caritaanuvAdanAM vacano vidhi-niSedha sAdhaka thatAM hoya to, sUryAbhAdi devanI vaktavyatAmAM ghaNA zastrAdi vastuonuM arcana saMbhaLAya che, te paNa vidheya karavA yogya thAya. caritaanuvAdanA vacanathI koI paNa vastuno vidhi ke niSedha ekAMte thaI zakato nathI, ane jo caritaanuvAdanAM vacanothI vidhi-niSedha nakkI thatAM hoya to pUrvamAM sUryAbhadevanA daSTAMtathI pUjA kartavyarUpe siddha karI, te sUryAbhadevanA prasaMgamAM sUryAbhadeve zastrAdi-vastuonuM, vAvaDI AdinuM pUjana karela te paNa vidhi thaI jAya. ahIM prazna thAya ke, caritaanuvAdanAM vacano jo vidhi-niSedha sAdhaka na banatAM hoya to sUryAbhanA pUjAnA vacanathI ke draupadInA pUjAnA vacanathI pUjA vidheya kaI rIte bane ? Ano uttara e che ke, pUjA Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-65 81 bhagavAnanA vacanathI vidheya bane che, paraMtu koInI AcaraNAnA anuvAdanA vacanathI vidheya banatI nathI, phakta te vidhinI puSTi mATe ja tenuM kathana ka2vAmAM Ave che. jema zrAvikA evI draupadIe pUjA karI, tethI pUjA kartavya che, ema kahI zakAya. pUrvamAM kahyuM ke, draupadIe praNipAtadaMDakamAtra caityavaMdana karyuM che, e pramANe sUtramAM kahela che, tethI anya paNa zrAvakoe teTaluM ja karavuM joIe, tema na mAnavuM, e ja kathanamAM kAMIka vizeSa kahevA arthe 'ngvi'thI kahe che - kiJca namAraneti / ane vaLI aviratone praNipAtadaMDakamAtra paNa caityavaMdana saMbhAvana karAya che; je kAraNathI vaMdana kare che, namaskAra kare che, e prakAre padaddayanA=be padanA, vRddhAMtaranA vyAkhyAnane ja jIvAbhigamanA vRttikAre batAvela che; kema ke virativALAne ja prasiddha caityavaMdananI vidhi thAya che, anyone=virati vagaranAne, te prakAranA abhyupagamapUrvaka=arihaMta ceIANaM ane annattha sUtramAM je prakAre abhyapagama che te prakAranA abhyupagamapUrvaka, kAyotsarganI asiddhi che. tethI karIne=aviratidharane praNipAtadaMDakamAtra caityavaMdana saMbhave che tethI karIne, vaMdana kare che=sAmAnyathI prasiddha evI caityavaMdananI vidhi vaDe vaMdana kare che, ane namaskAra kare che=AzayavRddhinI prItiutthAnarUpa namaskAra vaDe namaskAra kare che. arthAt pharI kyAre mane bhagavAnanA darzananI prApti thaze ! e prakAranI AzayavRddhipUrvaka namaskAra kare che. kiJca * vRtto |ane vaLI zramaNa vaDe ane zrAvaka vaDe je kAraNathI divasa ane rAtrinA aMte avazya karavuM joIe, te kAraNathI 'Avazyaka' (e pramANe) nAma che. tathA "je zramaNa ke zramaNI ke zrAvaka ke zrAvikA taccitta, tamana, taddezyAmAM ubhayakALa AvazyakamAM rahe che te lokottara bhAvaAvazyaka che" ityAdi anuyogadvAranuM vacana hovAthI tathA "samyagdarzanasaMpanna, pravacanabhaktivALo, Savidha AvazyakamAM nirata=rakta, SasthAnayukta zrAvaka hoya che" - e prakAre umAsvAtivAcakanuM vacana hovAthI zrAvakanAM Savidha AvazyakanI siddhi thaye chate Avazyaka aMtargata prasiddha caityavaMdana siddha ja thAya che, e pramANe vRttimAM kahela che. - bhAvArtha = jJAtAdharmakathAnA prastuta AlApakanI vRttimAM pUrvamAM kahyuM ke, draupadInuM kathana e caritraanuvAdarUpa che. tethI praNipAta daMDaka sudhI caityavaMdana nathI, paraMtu paripUrNa arihaMta ceIANaM sUtra bolI kAussagga karavA sudhI caityavaMdana che. vaLI, draupadIe te caityavaMdana paripUrNa karela te batAvavA arthe kahe che jIvAbhigamanI vRttimAM yadyapi aviratidharane praNipAtadaMDaka caityavaMdana mAtra saMbhavita che ane tethI ja jIvAbhigamanI vRttimAM vaMdana ane namaskArano artha judI rIte karela che, topaNa zrAvakane avazya kartavya hovAthI Avazyaka e pramANe nAma che, ane zrAvaka taccittAdithI ubhayakALa Avazyaka kare che, te lokottara bhAvaAvazyaka che, ityAdi anuyogadvA2nA vacanathI ane samyagdarzanasaMpanna vagere uparamAM kahela vizeSaNavALo zrAvaka hoya che, e prakAre umAsvAti vAcakanA vacanathI, zrAvakane Savidha AvazyakanI siddhi thAya che ane Savidha AvazyakanI siddhi thaye chate tenI aMtargata prasiddha caityavaMdana siddha ja thAya che. ane prastutamAM draupadI Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-15 zrAvikA che, ema jJAtAdharmanA kathanathI siddha thAya che, tethI draupadIe karela caityavaMdana mAtra praNipAtadaMDaka rUpa nathI, paraMtu paripUrNa caityavaMdana che, e pramANe vRttimAM kathana che tenuM tAtparya che. ahIM taccitta, tamana ane tallezyA kahyuM, e traNe zabdo eka arthane kahenAra hovA chatAM traNeno prayoga karyo. tethI temAM atyaMta yatna karavAnuM sUcita thAya che, ane je zrAvaka sUtranA arthamAM atyaMta upayogapUrvaka ubhayakALa Avazyaka kare che, te lokottara bhAvaAvazyaka che. TIkA :___ yacca - jiNapaDimANaM accaNaM karei tti ekasyAM vAcanAyAmetAvadeva dRzyata iti vRttAveva prAguktam, tatrApi vRddhAzayAtsaMpUrNo vidhiriSyata eva, jinapratimArcanasya praNidhAnAntabhAvastavenaiva viratimatAM nirvAhAt / yadapi 'jAva saMpattANaM'tti saMmugdhadaNDakadarzanAdanAzvAsa (darzanAzvAsa iti pratAntare) iti pratimAriNocyate, tadapi stambhanatIrthacirakAlInatADapatrIyapustake sampUrNadaNDakapAThapradarzanena bahuzo nirAkRtamasmAbhiH sampUrNacaityavandanavidhau vA'punarbandhakAdayo'dhikAriNaH sthAnorNAlambanatadanyayogaparA iti siddhameva yogagranthe, zrAvikA tu draupadI AnandAdivat pratyAkhyAtAnyatIrthikAdivandanAdirUpatvAdeva siddhA / TIkArya : . nirvAhA ane je "jinapratimAnI arcanA kare che." e prakAre eka vAcanAmAM ATalo ja pATha dekhAya che. e prakAre jJAtAdharmanI vRtimAM ja pUrvamAM kaheluM che. tyAM paNa vRddhonA AzayathI saMpUrNa IcchAya ja che; kema ke praNidhAna che aMtamAM jene evA bhAvastava vaDe ja virativALAonA jinapratimAarcanano nirvAha thAya che. pUrvapakSIno Azaya e che ke, jJAtAdharmasUtranI vRttimAM keTaleka ThekANe namutthaNano pATha nAva saMpattA sudhI bole che, ema kahela che, paraMtu eka vAcanAmAM jinapratimAne arcana kare che, eTalo ja pATha che. tethI draupadIe caityavaMdana karyuM nathI, ema ja prApta thAya che, mATe te zrAvikA nathI. tethI zrAvikA evI draupadInA pUjAnA kathananA baLathI zrAvake pUjA karavI joIe, e pramANe mAnI zakAya nahi. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - jinapratimAne arcana kare che, e pramANe pATha che tyAM paNa jJAnavRddhonA AzayathI saMpUrNa caityavaMdananI vidhi ja icchAya che; kema ke viratidharane jinapratimAnA arcananI kriyA bhAvastava vaDe ja nirvAha thAya che, ane draupadI zrAvikA che, e svayaM AgaLa siddha kare ja che. tethI zrAvikA evI draupadIe pratimAnuM arcana karyuM, enA dvArA bIjAM zrAvaka-zrAvikA mATe jinapratimA pUjanIya che, ema kahI zakAya. e prakArano graMthakArazrIno Azaya che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-upa 83 thai . gamiH 'nAva saMpattA' e prakAranuM saMmugdhadaMDaka darzana hovAthI=saMmugdha evI dropadI vaDe bolAyela daMDakanuM darzana hovAthI, anAzvAsa che=dropadInA caityavaMdanathI pUjA kartavya che e amane AzvAsanuM vizvAsanuM sthAna nathI. e pramANe pratimAnA zatru vaDe=luMpAka vaDe, je paNa kahevAya che, te paNa staMbhatIrthamAM rahelA cirakAlIna tADapatrIya pustakamAM saMpUrNa daMDaka pAThanA pradarzana vaDe ghaNI vAra amArA vaDe nirAkaraNa karAyuM che. laMpAkano kahevAno Azaya e che ke, jema bALaka aNasamajavALo hoya che ane te je pravRtti kare te pramANabhUta na thAya, tema zAstranA viSayamAM je vyutpanna na hoya, te saMmugdha kahevAya bALaka jevo gaNAya, ane draupadIe paNa nAvasaMpattA' sudhI aDadhuM daMDaka sUtra bole che, tethI lAge che ke te vyutpanna na hatI, mATe draupadInI pUjAnA kathanathI pratimA pUjanIya che, ema kahI zakAya nahi. e prakAranA pUrvapakSInA AzayamAM graMthakArazrIe kahyuM ke, khaMbhAtatIrthamAM rahelA ati prAcIna tADapatrIya pustakamAM saMpUrNa daMDaka pAThanuM darzana hovAnA kAraNe amArA vaDe ghaNIvAra AnuM nirAkaraNa karAyuM che. Azaya e che ke, khaMbhAtatIrthamAM rahelI jUnI pratamAM saMpUrNa daMDaka pATha che, tethI draupadI 'nAva-saMpattA' sudhI bolI che, tema svIkArI zakAya nahi. mATe 'nAva saMpattA' pAThane grahaNa karIne draupadI saMmugdha hatI, mATe tenI pUjAthI bhagavAnanI pUjA kartavyarUpe siddha thAya nahi, ema pUrvapakSI kahe che, tenuM nirAkaraNa thAya che. yadyapi dezaviratidhara Adi zAstramAM kahelI kriyA karavAmAM vyutpanna hoya che, jyAre apunabaMdhakAdi zAstramAM kahelI kriyA karavAmAM vyutpanna hotA nathI, tethI teonI kriyA saMmugdha kriyA che; topaNa teone saMpUrNa caityavaMdana hoI zake che, te batAvIne draupadIne saMpUrNa caityavaMdana hatuM te batAvavA arthe kahe che - athavA sthaMbhanatIrthanI prAcIna tADapatrIya pratanA pAThanA hisAbe saMpUrNa daMDaka upalabdha che, paraMtu anyatra to saMpUrNa daMDaka upalabdha nathI topaNa tyAM saMpUrNa caityavaMdanavidhi arthathI grahaNa karavI che, te 'athavA'thI batAve che - samUf ... siddhA athavA to saMpUrNa caityavaMdanavidhimAM adhikArI evA apunabaMdhakAdi jIvo sthAna, varNa, artha, AlaMbana ane tadavyayogamAM anAlaMbana yogamAM tatpara che, e pramANe yogagraMthamAM siddha ja che. vaLI AnaMdAdinI jema pratyAkhyAta anyatIthika vaMdanAdipapaNuM hovAthI ja dripadI to zrAvikA (tarIke) siddha che. apunabaMdhakAdi jIvo paNa sthAnAdi yogamAM tatpara che, tethI saMpUrNa caityavaMdananI vidhine karanArA hoya che, jyAre draupadI to zrAvikA che, tethI teNIe to saMpUrNa caityavaMdana karela hoya. mATe jJAtAdharmakathAnI vRttimAM vRddhonA kathanamAM 'nAva saMpattA' sudhI pATha bolI vaMdana kare che, namaskAra kare che, ema kahela hovA chatAM arthathI tyAM saMpUrNa daMDakano pATha svIkAravo joIe. tethI nAva saMpattA' sudhI aDadhA daMDakano pATha bolI che, tema kahI draupadInI pUjAmAM anAzvAsa karavo ucita nathI. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-5 draupadIe anya tIrthikone vaMdana nahi karavAnuM pratyAkhyAna kareluM hovAne kAraNe zrAvikA che, ema pUrve 4 . tebha. 'tathAhi thI. sAkSI16 mA.cha. TIs: tathAhi - tate NaM te paMca paMDavA dovaie devIe saddhiM kallAkalliM vAraMvAreNa urAlAI bhogabhogAI jAva viharaMti tate NaM se paMDurAyA aNNayA kayAI paMcahiM paMDavehiM koMtIe devIe dovatIe devIe ya saddhiM aMto aMteurapariyAlasaddhiM saMparivuDe sIhAsaNavaragate yAvi viharati, imaM ca NaM kacchullaNArae daMsaNeNa aibhaddae viNIe aMto 2 ya kalusahiyae majjhatthovatthie ya allINasomapiyadaMsaNe surUve amailasagalaparihie kAlamiyacammauttarAsaMgaraiyavatthe, daNDakamaNDaluhatthe jaDAmauDadittasirae, jannovaiyagaNettiyamuMjamehalavAgaladhare hatyakayakacchapIe, piyagaMdhavve dharaNIgoyarapahANe saMcaraNAvaraNaovayaNauppayaNilesaNIsu ya saMkAmaNiabhi ogapaNNattigamaNIyaM-bhaNIsu ya bahusu vijjAharIsu vijjAsu vissuyajase iDhe rAmassa ya kesavassa ya pajjunapaIvazaMbaaniruddhaNi-saDhaummuyasAraNagayasumuhadummuhAINa jAyavANaM adbhuTThANaM kumArakoDINaM hiyayadaie saMthavae kalahajuddhakolAha-lappie, bhaMDANAbhilAsI bahusu ya samarasayasaMparAesu daMsaNarae, samaMtao kalahasadakkhiNaM aNugavesamANe, asamAhikare dasAravaravIrapurisatilokkabalavagANaM AmaMteUNa taM bhagavatI pakkamaNiM gagaNagamaNadacchaM uppaio gagaNamabhilaMghayaMto gAmAgAranagarakheDakabbaDamaDaMbadoNamuhapaTTaNasaMvAhasahassamaMDiyaM thimiyameiNItalaM NibbharajanapadaM vasuhaM oloiMto ramaM hatthiNAraM uvAgae paMDurAyabhavaNaMsi aivegeNa samovaie / tae NaM se paMDurAyA kacchullanArayaM ejjamANaM pAsati 2 paMcahiM paMDavehiM kuMtIe ya devIe saddhiM AsaNAto abbhuDheti 2 kacchullanArayaM sattaTThapayAI paccuggacchai 2 tikkhutto AyAhiNapayAhiNaM kareti 2 vaMdati NamaMsaMti mahariheNa AsaNeNaM uvaNimaMteti / tae NaM se kacchullanArae udagapariphosiyAe dabbhovaripaccatthuyAe bhisiyAe NisIyati 2 paMDurAyaM rajje jAva aMteure ya kusalodaMtaM pucchai, tae NaM se paMDurAyA koMtIdevI paMca paMDavAya kacchullaNArayaM Adati jAva pajjuvAsaMti / tae NaM sA dovaI kacchullanArayaM asaMjayaM avirayaM apaDihayapaccakkhAyapAvakammaM tti kaTu no ADhAti no pariyANai, No abbhuTTeti No pajjuvAsati / / (pra. zru. a. 16 sU. 128) vRttilezo yathA-imaM caNaM'ti itazca 'kacchullanArae'tti etannAmA tApasaH daMsaNeNaM aibhaddae-bhadradarzana ityarthaH, aMto aMto ya kalusahiyae-antarAntarA duSTacittaH kelIpriyatvAdityarthaH, 'majjhatthauvatthie ya' mAdhyasthyaM samatAmabhyupagato vratagrahaNata iti bhAvaH, allINasomapiyadaMsaNe AlInAnAm AzritAnAM, saumyam araudraM, priyaM ca darzanaM yasya sa, tathA / amailasagalaparihie-amalinaM sakalam akhaNDaM, zakalaM vA khaNDaM valkavAsa iti gamyate / parihitaM-nivasitaM, yena sa tathA kAlamiyacammauttarAsaMgaraiyavatthe-kAlamRgacarmauttarAsaGgena racitaM vakSasi yena sa tathA / jannovaiyagaNettiyamuMjabhehalAvAgaladhare-gaNetrikA rudrAkSakRtaM kalAcikAbharaNam, Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-upa muJjamekhalAmuJjamayaH kaTIdavarakaH, valkalaM-tarutvak, hatthakayakacchapIe kacchapikA tadupakaraNavizeSaH piyagaMdhavve gItapriyaH, dharaNigoyarappahANe AkAzagAmitvAt / 'saMcaraNA...' ityAdi-iha saJcaraNyAdividyAnAmarthaH zabdAnusAreNa vAcyaH / vijjAharisu vidyAdharasambandhinISu, vizrutayazA khyAtakIrtiH, hiyayadaie-vallabha ityarthaH / saMthaveeteSAM saMstAvakaH, kalahajuddhakolAhalappie-kalaho vAgyuddham, yuddhaM tu-Ayudhayuddham, kolAhalobahujanamahAdhvaniH, bhaMDaNAbhilAsI, bhaMDanaM piSTAtakAdibhiH, samarasaMparAesu-samarasaGgrAmeSu ityarthaH, sadakkhiNaM sadAnamityarthaH, asaMyataH saMyamarahitatvAt, avirataH-vizeSatastapasyaratatvAt, na pratihatAni-na pratiSedhitAni atItakAlakRtAni nindanataH, na pratyAkhyAtAni ca bhaviSyatkAlabhAvIni pApakarmANi-prANAtipAtAdikriyA yena athavA na pratihatAni sAgaropamakoTIkoTyantaH pravezanena samyaktvalAbhataH na ca pratyAkhyAtAni sAgaropamakoTIkoTyAH saGkhyAtasAgaropamaiyU~natAkaraNena sarvaviratilAbhataH pApakarmANi-jJAnAvaraNIyAdIni yena sa tatheti padatrayasya karmadhArayaH / TIkArca - tathAdi - te A pramANe - tyAra pachI te pAMca pAMDavo, draupadIdevInI sAthe eka eka divasanA vArAnA anusAre udAra kAmabhogone bhogavatA yAvat vicare che=rahe che. tyAra pachI pAMDu rAjA anyadA kyAreka pAMca pAMDavo, kuMtIdevI ane draupadInI sAthe aMdaranA aMtaHpuranA parivAra sAthe parivarelA zreSTha sihAsana upara vicare che=bese che. A bAju kacchalla nAmano nAradae nAmano tApasa, darzana vaDe atibhadra bhadra darzanavALo, vinIta (paraMtu) vacce vacce kaluSa hadayavALo=kelipriya hovAthI duSTa cittavALo, madhyasthatAne pAmelo=brahmacaryavratanA grahaNathI samatAne pAmelo, AlIna=Azritone saumya araudra ane priya darzanavALo, surUpavALo, amalina sakala akhaMDa athavA zaka-khaMDa valkala vastra dhAraNa karavAvALo, kRSNa mRgacarmanA uttarAsaMga vaDe racita vakSasthaLavALo, hAthamAM daMDa ane kamaMDalune dhAraNa karavAvALo, jaTArUpa mugaTathI zobhatA mastakavALo, janoI, gaNetrikA=rudrAkSathI karAyela koNIthI kAMDA sudhInA AbharaNane, muMjamaya kaMdorAne ane valkala=vRkSanI chAlane, dhAraNa karavAvALo, hAthamAM karAyela upakaraNa vizeSa-=vINA vizeSane, dhAraNa karavAvALo, priyagaMdharva=gItapriya, AkAzagAmI hovAthI pRthvI upara apradhAna alpa, gamanavALo, saMcaraNI, AvaraNI, avataraNI, utpatanI, zleSaNI ane sakAmaNI, abhiyoginI, prajJapti, gamanI ane aMbhinI e bahu vidyAdhara saMbaMdhI vidhAomAM vizruta yazavALo=prakhyAta kItivALo, rAma=baLadeva ane kezava=vAsudevane ISTa, pradyumna, pradIpa, zAba, aniruddha, niSaDha, ubhukha, sAraNa, gaja, sumukha ane durmukha Adi sADA traNa kroDa yAdava kumArono hadayavallabha saMstAvaka (emanI) stuti karanAro, kalaha, yuddha ane kolAhalapriya, piAtakAdi vaDe laMDana abhilASI, samarasaMparAmAM darzanarata=samara-saMgrAma jovAmAM rasika, cAre bAjuthI kalaha sadAnane zodhato kalaha karAvIne kalahanA nivAraNanA dAnavALA kalahane zodhato, asamAdhi karanAra, zreSTha dazArvavara, vIra puraSa railokyamAM baLavALAnI sAthe AmaMtraNa karIne=maMtraNA karIne, gaganagamanamAM dakSa evI te bhagavatI pakkamaNi (vidyAnuM smaraNa karIne) UThyo. AkAzane oLaMgato hajAro gAma, Akara, nagara, kheTa, kabUTa, maDaMba, droNamukha, paTTaNa, saMbAhathI maMDita simita medinI talavALI, nirbhara janapadavALI pRthvInuM avalokana karato ramya hastinApura nagaramAM Avyo. ati vega vaDe pAMDurAjAnA bhavanamAM Utaryo. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ zloka-pa te samaye pAMDurAjA AvatA evA kacchalla nAradane jue che ane joIne pAMca pAMDavo ane kuMtIdevInI sAthe Asana uparathI UbhA thAya che. UbhA thaIne sAta-ATha pagalAM kaThulla nAradanI sAme jAya che, sAme jaIne traNa vAra AyAhiNe pAhiNa kare che hAtha joDIne Avarta kare che, ane traNa vAra AyohiNe pAhiNe karIne vaMdana kare che, namaskAra kare che. (vaMdana-namaskAra karIne) mahAkImatI Asana grahaNa karavA mATe upanimaMtraNa vinaMtI kare che. tyAra pachI te kalla nArada pANI chAMTIne darbha upara AsanavizeSa pAtharIne bese che. besIne pAMDurAjA, rAjya, yAvat aMta:puranA kuzaLa samAcAra pUche che. tyAra pachI te pAMDu rAjA, kuMtIdevI ane pAMca pAMDavo kaDDala nAradano Adara-satkAra kare che, yAvatuM tenI paryApAsanA kare che. te samaye draupadI kacchalla nAradane saMyamarahitapaNuM hovAthI asaMyata, vizeSa tapamAM aratapaNuM hovAthI avirata, apratihata-apratyAkhyAta pApakarmavALA jANIne Adara karatI nathI, AvyA jANatI nathI, abhyatyAna karatI nathI, parthapAsanA karatI nathI. apratihata-apratyAkhyAta pApakarmavALAno artha TIkAmAM A pramANe batAvela che - niMdAthI atIta kAlakRta pApano pratiSedha karela nathI te apratihata pApakarmavALo, ane bhaviSyakALa saMbaMdhi pApakarma=prANAtipAtAdi kriyAnuM jeNe paccakhANa karyuM nathI te apratyAkhyAta pApakarmavALo che. athavA samyaktanA lAbhathI aMtaHkoTAkoTi sAgaropamanI aMdara praveza vaDe pApakarmo jJAnAvaraNIyAdi pApakarmo, jenA vaDe pratihata karAyAM nathI te apratihata pApakarmavALA, ane sarvaviratinA lAbhathI aMtaHkoTAkoTi sAgaropamamAMthI saMkhyAta sAgaropama nyUnatA karavA vaDe pApakarmo=jJAnAvaraNIyAdi pApakarmo, jenA vaDe pratyAkhyAta karAyAM nathI, te apratyAkhyAta pApakarmavALo che. aDadayapaavAyava - ahIM na pratihAni na pratyAkyAtAni ane pAlikA A traNa padano karmadhAraya samAsa karela che. abhavya, durbhavya paNa dravyazrutanI prApti kare che tyAre aMtaHkoTAkoTi sAgaropamanI sthitivALA hoya che, ane tenAthI kAMIka vizeSa nyUna evI aMtaHkoTAkoTinI sthiti apunabaMdhakane yoganI bhUmikAmAM hoya che, ane samyaktano lAbha thAya tyAre tenA karatAM paNa kAMIka nyUna evI aMtaHkoTAkoTi sAgaropamanI sthiti prApta thAya che, ane sarvaviratinA lAbha vakhate saMkhyAtA sAgaropama dhUna aMtaHkoTAkoTi sAgaropamanI sthiti prApta thAya che. ane nArade samyaktanA lAbhathI ke saMyamanA lAbhathI karmanI tevI sthiti karela nathI te ahIM batAvavuM che. TIkA - AcAmAmlAntarita SaSThatapaH karaNenApi tasyAH zrAvikAtvamapratihatam / tathAhi - 'taM mA NaM tumaM devANuppie ! ohayamaNasaMkappA jAva jhiyAhi, tumaM NaM mae saddhiM vipulAI bhogabhogAI jAva viharAhi, tae NaM sA dovatI devI paumaNAbhaM evaM vayAsI-evaM khalu devA0 ! jaMbUddIve bhArahe vAse bAravatie NayarIe kaNhe NAmaM vAsudeve mamappiyabhAue parivasati, taM jati NaM se chaNhaM mAsANaM mama kUvaM Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-65 87 no havvamAgacchai tae NaM ahaM devA0 ! jaM tumaM vadasi tassa ANAovAyavayaNaNise ciTThissAmi / tae seudoyatI eyamaThThe paDisuNettA dovaI deviM kaNNaMteure ThAveti, tae NaM sA dovatI devI chaTTha chaTTheNaM anikkhitteNaM AyaMbilapariggahieNaM tavokammeNaM appANaM bhAvemANI viharati / (pra. zru. a. 16 sU. 129 ) TIkArya H AcAmAmla apratijJatam| AyaMbilathI aMtarita chaThThuM tapa karavA vaDe paNa=chaThThanA pAraNe chaThTha ane pAraNe AyaMbila karavA vaDe paNa, teNInuM=draupadInuM, zrAvikApaNuM apratihata che=siddha thAya che. tathAdi - te A pramANe=AyaMbilathI aMtarita draupadIe chaThThuM tapa karela te aMge jJAtAdharmano pATha kahe che - te mA aaN ..... viharati|| he devAnupriye ! tuM hatamana:saMkalpavALI yAvat ciMtA na kara, tuM mArI sAthe vipula bhoga-upabhogane bhogavatI yAvat vicara=rahe. tyAre te draupadIdevIe padmanAbhane A pramANe kahyuM, he devAnupriya ! jaMbudvIpamAM bharatavarSamAM dvAravatI=dvArakA, nagarImAM kRSNa nAme vAsudeva mArA svAmIno bhAI rahe che. te jo cha mAsamAM mArI pAse zIghra nahi Ave to huM, he devAnupriya ! tuM je kahe che (te mujaba) tArI AjJA, upAya, vacana ane nirdezamAM rahIza. tyAre te padmanAbha rAjAe draupadInA A arthanevacanane, sAMbhaLIne devInedraupadIne, kanyAnA aMtaHpuramAM rAkhI. tyAre te draupadI devI chaThThanA pAraNe anikSipta AyaMbilathI parigRhIta chaThTha tapakarma vaDe potAne bhAvita karatI vihare che=rahe che. * chaThThanA pA2Ne AyaMbila pAcho chaThTha ema chaThThanA pAraNe AyaMbila ane pAcho chaThTha, e rIte saLaMga tapa kare che. TIkA H tapaHpUjAprabhRtikaM tasyA ihalokArthameva bhaviSyati, iti cet ? na, sUtrAnuktatvena tavedRzazaGkAyA anarthamUlatvAd, gRhItasAmAyikapratikramaNAdyabhigrahasya''patkRtAhAratyAgAbhigrahasya vA tannirvAhaNaihikakAryakaraNa iva doSAbhAvAt, 'pUjAdyanantarameva tayA samyaktvaM labdhami tyapi sUtrAkSaradarzanaM vinA dhyAndhyakaraNamAtram / na ca nidAnaphalabhogAntarameva tasyA dezaviratisaMbhava ityapi suvacanam, tatpratibandhakatve tasya pAryantikaphalaM vinA kRSNAderiva tajjanmanyeva viratilAbhAsambhavAditi iigvavetat ||ddaSa TIkArya : tapaH pUjA anarthabhUtatvAn / teNInuM=draupadInuM, tapa-pUjA vagere Aloka mATe ja thaze, e pramANe pUrvapakSI=luMpAka kahe to tene graMthakArazrI kahe che ke, ema na kahevuM; kema ke sUtramAM nahi kaheluM hovAne kAraNe tArI AvA prakAranI zaMkAnuM anarthamUlapaNuM che. pUrvapakSI evA luMpAkano kahevAno Azaya e che ke, padmanAbha rAjAe jyAre draupadInuM apaharaNa karela Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 pratimAzataka bhAga-3/ bloka-kapa tenAthI mukti arthe teNIe cha8, chaThThanA pAraNe AyaMbilano tapa karela, tethI te tapa AlokanA arthe hato. bhagavAnanI pUjA paNa teNIe svayaMvaramAM javAnI pUrve karela, e prakAranuM varNana che. tethI tapa-pUjA vagere driaupadIe karela te Aloka arthe ja thaze. mATe te zrAvikA na hatI, tethI tenI pUjAne pramANarUpe gaNIne pUjA kartavya che, e pramANe svIkArI zakAze nahi. tene graMthakArazrI kahe che - laMpAkanI A vAta barAbara nathI; kema ke sUtramAM ema kahyuM nathI ke svayaMvara pUrve draupadIe pUjA karI che, te patinI prApti arthe karI che, ane tapa karela che, te padmanAbhanA paMjAmAMthI mukta thavA mATe karela che. mATe te prakAranI zaMkA karavI te anarthanuM kAraNa che zAstramAM te vAta nahi hovA chatAM potAnI mati pramANe zAstranAM vacanono artha karavo te utsutrarUpa che, mATe pramANabhUta nathI. pUrvamAM kahyuM ke, zAstramAM nahi kahela hovAne kAraNe tArI luMpAkanI, AvA prakAranI zaMkA anarthanuM mULa che, Ama chatAM, svayaMvaramAM jatAM pUrve draupadIe pUjA karela hovAthI ke padmanAbhanA paMjAmAM phasAyA pachI tapa karela hovAthI kadAca aihika Azaya svIkArIe topaNa doSa nathI. te batAvavA arthe kahe che - dIta ...roSamAvAn | gRhIta=grahaNa karela, sAmAyika-pratikramaNAdi abhigrahavALAne ke ApatkRta=ApatimAM karAyela, AhAratyAganA abhigrahavALAne, tenA=abhigrahanA, nirvAha mATe ehika kAryakaraNanI jema doSAbhAva che. bhAvArtha : koI zrAvake, mAre amuka sAmAyika karavAM ke ubhaya TaMka pratikramaNa karavuM, evo abhigraha grahaNa karyo hoya, ane te abhigrahanA nirvAha mATe koI aihika kArya karavuM paDe to te aihika kArya saMsAranuM kAraNa banatuM nathI, paraMtu abhigrahanA nirvAhanuM kAraNa bane che. tethI te aihika kAryamAM karmabaMdharUpe phaLa maLatuM nathI, paraMtu abhigrahanA nirvAhanA aMgarUpa te aihika kArya hovAthI nirjarAnuM kAraNa bane che; kema ke abhigraha karanAra zrAvakano Azaya abhigrahanA pAlananA upAyamAM yatna karavArUpe aihika kArya karavAno che, paraMtu aihika kAryanI lAlasAthI aihika kArya karavAmAM yatna nathI. jema ke koIe sAmAyika karavAno ke pratikramaNa karavAno abhigraha grahaNa karela hoya, ane zArIrika asvasthatA thaI jAya ke jethI sAmAyika ke pratikramaNarUpa abhigrahano nirvAha thaI zake nahi, tethI te vakhate tene vicAra Ave ke mArA abhigrahanA nirvAha mATe mAre koI auSadhAdimAM yatna karavo jarUrI che, ke jethI zarIranI svasthatApUrvaka huM mArA abhigrahanuM pAlana karI zakuM. te vakhate zarIranI svasthatA arthe je auSadhAdika aihika kArya kare te zAtA arthe nathI, paraMtu abhigrahanA pAlana arthe che. A rIte auSadhAdi karavAmAM karmabaMdharUpa doSanI prApti nathI. te ja rIte koI zrAvake ApattimAM sAgArika anazana grahaNa karyuM hoya, tethI jyAM sudhI e Apatti dUra na thAya tyAM sudhI AhAratyAgano abhigraha hoya, ane A abhigrahano nirvAha karavo ati duSkara dekhAya tyAre potAnA abhigrahanuM pAlana zakya banI zake tenA mATe koI aihika kArya kare arthAtu potAnuM Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-15 citta jemAM rasa laI zake tevI koI aihika kAryanI pravRtti kare, ke jethI potAnA abhigrahanuM ullaMghana na thAya, to te aihika kAryakaraNa paNa grahaNa karela abhigrahanA pAlana arthe hovAthI karmabaMdhanuM kAraNa banatuM nathI. paraMtu teno yatna vratanA pAlana pratyenA pariNAmanA kAraNe te aihika kArya karavA mATe che, tethI te aihika kArya karavAthI karmabaMdharUpe phaLa maLatuM nathI, paraMtu nirjarAnuM phaLa maLe che, tethI tyAM doSa nathI. te ja rIte prastutamAM draupadIe je vrato grahaNa karyAM hatAM, tenuM sArI rIte pAlana thaI zake te mATe, tene anurUpa varanI prApti arthe svayaMvara maMDapamAM jatAM pUrve pUjA karela hoya, ane te pUjAkALamAM vratapAlananI AzaMsA karI hoya to temAM doSa nathI; kema ke tyAM suMdara pati mane maLo evI AzaMsA nathI, paraMtu potAnA vratanA nirvAhane anurUpa evA patinI AzaMsA che, tethI paramArthathI te vratanA nirvAhanI ja AzaMsA che. te ja rIte padmanAbha rAjAe jyAre tenuM apaharaNa karAvI tene kanyAnA aMtaHpuramAM rAkhI, tyAre draupadIe chaThTha, chaThThanA pAraNe karela AyaMbilano tapa padmanAbhanA kabajAmAMthI chUTavA mATe karela hovA chatAM tyAM teno Azaya, huM padmanAbhanA kabajAmAMthI chUTuM ke jethI zIlane sArI rIte pALI zakuM, evo hovAthI te mATe karela tapa doSarUpa nathI; kema ke tyAM padmanAbhanA kabajAmAMthI chUTavAno Azaya paNa zIladharmanA pAlanamAM vizrAMta thAya che. mATe draupadIe potAnA zIlanA rakSaNa arthe padmanAbhathI mukta thavAnI AzaMsA karI ane tenA mATe tapa karyo te doSarUpa nathI. ahIM pUrvapakSI lupAka kahe ke, pUjAdi anaMtara ja=pUjA ane "Adi' padathI prApta je chaThTha, chaThThanA pAraNe AyaMbila tapa, te karyA pachI ja draupadI vaDe samyakta prApta karAyela arthAt draupadIe pUjAdi kRtyo mithyAtva avasthAmAM karyA che, ane tyAra pachI koIka tathAvidha nimittane pAmIne samyakta prApta karyuM che. tethI mithyAtva avasthAmAM karela tenI pUjAne pramANa gaNIne pUjAne kartavya mAnI zakAya nahi. tenA nirAkaraNarUpe graMthakArazrI kahe che - pUnAthanAramea ... sthira mAtrA pUjAdi anaMtara ja teNI vaDe=draupadI vaDe, samyakta prApta karAyuM e paNa sUtrAkSaradarzana vagara buddhinuM AMdhyakaraNamAtra cheHaMdhakaraNamAtra che--sat zAstranA samyapha padArthone yathArtha joDavA pratye buddhine apravartAvavA svarUpa che. pUnAnattarameva - ahIM 'gAri' padathI padmanAbhanA kabajAmAMthI chUTavA chada-chaThThanA pAraNe AyaMbila tapa karyo tenuM grahaNa karela che. namitya - ahIM ''thI e kahevuM che ke, draupadIe tapa-pUjA vagere Ihaloka arthe karyuM ema kahevuM e sUtrAzara vagara jema mRSA che, tema pUjAdi anaMtara ja draupadIe samyakta prApta karela che, ema kahevuM e paNa sUtrAzaradarzana vagara dhyAdhyakaraNamAtra chekabuddhinuM aMdhakaraNamAtra che. ahIM pUrvapakSI=lpAka, kahe ke draupadIe pUrvabhavamAM pAMca patinI prApti arthe kareluM je nidAna, tenuM phaLa pAMca patinI prApti thavI ane teno upabhoga karyA pachI ja draupadIne dezaviratino saMbhava che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3| zloka-pa sAmAnya rIte nidAnapUrvaka karAyelI kriyA garakriyArUpa bane che, tethI janmAMtaramAM jyAre tenA phaLarUpe bhogAdinI prApti thAya tyAre dharmanI ruci ke virati AdinI prApti thatI nathI. tevI rIte prastutamAM draupadIe pUrvamAM karela nidAnane kAraNe te karmano bhogavaTo jyAM sudhI na thAya tyAM sudhI teNIne dezavirati saMbhavI zake nahi, tethI draupadIe svayaMvaraprApti pUrve kanyA avasthAmAM bhagavAnanI pUjA karela hatI, tethI te zrAvikA che ema kahI zakAya nahi. mATe draupadInI pUjAne pramANarUpa gaNIne pUjA kartavya che, tema siddha thaI zake nahi, ema lupAka kahe che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - = ... zvita nidAnaphaLanA bhoga anaMtara ja teNIne dropadIne, dezaviratino saMbhava che, e paNa suvacana nathI; kema ke tenuM pratibaMdhakapaNuM hote chatekanidAnanuM dezaviratimAM pratibaMdhakapaNuM hote chate, tenA=lidAnanA, pArvatrika phaLa vinA kRSNAdinI jema te janmamAM ja viratinA lAbhano asaMbhava che. ethI karIne A yatkiMcita che. lezaviratisaMva tyapi - ahIM ''thI e kahevuM che ke, pUjAdi anaMtara ja teNIe samyakta prApta karyuM, e sUtrAkSara-darzana vinA dhyAdhyakaraNamAtra buddhinuM AMdhaLApaNuMmAtra hovAthI suvacana nathI, paraMtu A paNa=nidAnabhoga anaMtara ja teNIne dezaviratino saMbhava che A paNa, suvacana nathI. bhAvArtha : kRSNAdie pUrvabhavamAM nidAna karyuM tethI tenA phaLarUpe vAsudevano bhava maLyo ane tenA bhogathI narakanI prAptirUpa pAryantika phaLa maLyuM. te phaLanI prApti vagara te janmamAM kRSNAdine viratino lAbha thayo nahi, tethI temanuM nidAna e viratinA lAbha pratye pratibaMdhaka hatuM. paraMtu draupadIe pUrvabhavamAM karela nidAna te rIte pratibaMdhaka na hatuM, kema ke jo te pratibaMdhaka hota to draupadIne te janmamAM viratino lAbha thaI zakyo na hota. tethI draupadIe pUrvabhavamAM karela nidAna kRSNAdinA jevuM daDha mUlavALuM nahi hovAthI pratibaMdhakarUpa na hatuM. tethI ja nidAnaphaLanI prApti pUrve draupadIne dezaviratinI prApti thaI. mATe pUrvapakSI lupAkanuM vacana yatkiMcit cheHartha vagaranuM che. Azaya e che ke, jema kRSNa vAsudevane nidAnanA phaLarUpe vAsudevanA bhavanI prApti thaI ane enuM pAryantika phaLa narakanI prApti thaI, tyAra pachI ja viratino pariNAma thaze; tema draupadIne paNa nidAnanA phaLarUpe pAMca patinI prApti thaI ane tenuM pArvattika phaLa durgatinI prApti thayA pachI dezaviratinI prApti thavI joIe. paraMtu draupadIne A bhavamAM ja dezaviratinI prApti thaI che, tethI nakkI thAya che ke, draupadInuM nidAna kRSNanA jevuM daDha mULavALuM nathI, paraMtu zithila mULavALuM hovAne kAraNe nidAnanA phaLarUpe pAMca patinI prApti thavA chatAM A bhavamAM tene dezaviratinI prApti thaI che. sAmAnya rIte niyANuM karavAthI janmAMtaramAM bodhinI durlabhatA thavAnI saMbhAvanA rahe che. jema brahmadatta cakravartIe pUrvabhavamAM saMyamanA phaLarUpe cakravartIpaNAnI prArthanA karI, tethI cakravartIpaNuM maLavA chatAM cakravartInA bhAvamAM dharma pratye ruci ja temane thaI nahi; jyAre kRSNa vAsudevane nidAnanA phaLarUpe vAsudevapaNuM Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-65-66 91 maLyuM, paraMtu brahmadatta cakravartInI jema bodhidurlabhatA thaI nahi, AthI ja kRSNa vAsudevane samyaktvanI prApti thaI. tethI temanuM nidAna brahmadatta cakravartI karatAM zithila mULavALuM hatuM ane draupadIne nidAnanA phaLarUpe pAMca patinI prApti thaI, topaNa jema samyaktvanI prApti thaI tema dezaviratinI paNa prApti thaI, paraMtu kRSNa mahArAjAnI jema pAryantika phaLa sudhI viratino alAbha thayo nahi. tethI draupadInuM nidAna kRSNa vAsudeva karatAM paNa zithila mULavALuM hatuM. IICpA avataraNikA : pratibandhA aihikArthatvaM draupadIkRtapUjAyA nirasyati avataraNikArya pratibaMdi vaDe=pratibaMdi tarka vaDe, draupadI kRta=draupadI vaDe karAyela, pUjAnA aihika arthapaNAno nirAsa kare che - = - 1 * ahIM pratibaMdi tarka A pramANe che - jo draupadI vaDe pUjA pANigrahaNa prasaMgamAM karAyela che, tethI pramANa nathI, to sUryAbhadeva vaDe karAyela vaMdanAdi paNa pramANa nahi thAya, e prakAranA pratibaMdi tarka vaDe draupadIe karela pUjAnA aihika arthano graMthakArazrI nirAsa kare che - zloka H tatpANigrahaNotsave kRtamiti prauDhyA pramANaM na cet, svaHsannirmitavandanAdikamapi sthityutsave kiM tathA / kliSTecchAviraho dvayorapi samastulyazca bhakterguNo, nAgAdipratimArcanAdiha khalu vyaktA vizeSaprathA / / 66 / / zlokArtha : pANigrahaNanA utsavamAM draupadIthI te=tIrthezanI pratimAnuM arcana, prauDhithI=utsukatAthI, karAyuM che=mArA jIvanano pANigrahaNano prasaMga che, te bhagavAnanI bhaktipUrvaka karuM, e prakAranI utsukatAthI karAyelo che. ethI karIne jo tane pramANa na hoya to sthiti utsavamAM svasada * vaDe=sUryAbhAdi deva vaDe prauDhithI ja=utsukatAthI ja, karAyela vaMdanAdi paNa zuM tevAM che ?-draupadInA pratimAnA arcananI jema zuM tane pramANa nathI ? kliSTa IcchAno viraha=kAmabhogAdinI icchAno viraha, baMnemAM paNa=draupadI ane sUryAbhadeva baMnemAM paNa, sama=samAna che, ane bhaktino guNa paNa baMnemAM=draupadI ane sUryAbhadeva baMnemAM, tulya ja che. baMnemAM bhaktino guNa tulya che, temAM yukti batAve che nAgAdi pratimAnA arcanathI ahIM=draupadInA jinArcanamAM, hatu=nakkI, vizeSa prathA=vizeSa dRSTi, vyakta=pragaTa che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 pratibhAzatabhAga-3/CTs-99 TI :___ 'tatpANi' ityAdi :- tat-tIrthezapratimArcanama, pANigrahaNotsave draupadyA prauDhyA autsakyena, kRtamiti na cet pramANam, tadA svaHsadA-sUryAbhAdinA, nirmitaM vandanAdikamapi sthityutsave= indramahotsavasthitikAle, prauDhyaiveti kiM tathA=kiM na pramANaM tava ? kliSTecchA kAmabhogAdIcchA, tadviraho dvayorapi draupadIsUryAbhayoH samaH-tulyaH, bhakterguNo'pi dvayostulya eva, katham ? iti cet ? nAgAdipratimArcanAttadapekSayeha draupadyA jinArcane, khalu=nizcitaM, vizeSaprathA vizeSadRSTiH, vyaktA prakaTA, nAgAdipratimArcane hi bhadrayA sArthavAhyA putraprArthanAdikRtaM zrUyate / tathAhi - tate NaM sA bhaddA satthavAhI dhaNNeNaM satthavAheNaM abbhaNunnAtA samANI haTThatuTTha jAva hayahiyayA vipulaM asaNapANakhAtimasAtimaM uvakkhaDAveti 2 ttA, subahuM pupphagaMdhavatthamallAlaMkAraM gehati 2 sayAo gihAo niggacchati 2 rAyagihaM nagaraM majhamajjheNaM niggacchati 2 tA jeNeva pokkhariNI teNeva uvAgacchati 2 pukkhariNIe tIre subahuM puSpha jAva mallAlaMkAraM Thavei 2 pukkhariNIM ogAhai 2 jalamajjaNaM kareti 2 vhAyA kayabalikammA ullapaDasADigA jAI tattha uppalAI jAva sahassapattAI tAI giNhai 2 pukkhariNIo paccoruhai 2 taM subahuM puSpagaMdhamallaM gehati 2 jeNAmeva NAgagharae ya jAva vesamaNagharae ya teNeva uvAgacchati 2 tattha NaM nAgapaDimANa ya jAva vesamaNapaDimANa ya Aloe paNAmaM karei / IsiM paccunamai 2 lomahatthagaM parAmusai-2 nAgapaDimAo ya jAva vesamaNapaDimAo ya lomahatyeNaM pamajjati 2 udagadhArAe abbhukkhetti 2 pamhalasukumAlAe gaMdhakAsAIe gAyAiM lUhei 2 maharihaM vatthAruhaNaM ca mallaruhaNaM ca gaMdhAruhaNaM ca cunAruhaNaM ca vanAruhaNaM ca karei 2 jAva dhUvaM Dahati 2 jAnupAyapaDiyA paMjaliuDA evaM vadAsI-jai NaM ahaM dAragaM vA dArigaM vA pAyAyAmi to NaM ahaM jAyaM ca jAva aNuvarTemi tti kaTu uvAtiyaM kareti 2 jeNeva pokkhariNI teNeva uvAgacchati 2 vipulaM asaNaM 4 AsAemANI jAva viharati / / (jJAtAdharmakathA a. 2 sU. 36) na caivaM draupadyA jinapratimAM arcitvA varopayAcitaM kRtaM zrUyate, pratyuta 'jiNANaM jAvayANaM' ityAdinA bhagavadguNapraNidhAnameva kRtamastIti kathaM na pazyati scetaaH?| itthaM praNidhAnenaiva ca mahApUjA'nyathA tu pUjAmAtramiti zAstragarbhArthaH / tadAha - "devaguNapraNidhAnAt (parijJAnAt) tadbhAvAnugatamuttamaM vidhinA / syAdAdarAdiyuktaM yattaddevArcanaM ceSTam" / / iti / (SoDa. 5 zlo. 14) / / 66 / / ToDArtha :- tat ..... kiM na pramANaM tava ? 5ilggeIL GARma pI 43 tatIzI pratimA arcana=bhagavAnanI pratimAnuM pUjana, prauDhithI=utsukatAthI, karAyela che. jethI karIne jo tane pramANa na hoya to svasada vaDe sUryAbhAdi deva vaDe, nirmita karAyela, vaMdanAdika paNa sthiti utsavamAM=Imahotsava Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-66 sthitikALamAM, prauDhithI jasutsukatAthI ja che, ethI karIne zuM tevA che ?=draupadInA pratimAnA arcananI jema zuM tane pramANa nathI? arthAt jo sUryAbhadevanuM karAyela vaMdana tane pramANa hoya to dvipadInuM paNa pratimAarcana tAre pramANa mAnavuM joIe. bhAvArtha : ahIM "prauDhi' zabdathI utsukatA grahaNa karavAnI che, paraMtu te utsukatA draupadInA dRSTAMtamAM suMdara patinI icchArUpa nathI, paraMtu potAnA jIvanano mahattvano prasaMga bhagavAnanI bhaktipUrvaka ja karavo joIe, jema zrAvaka lagnAdi prasaMge vizeSa prakAre jinabhakti mahotsava kare che, tema draupadIe paNa potAnA lagnanA prasaMge bhagavAnanI bhakti vizeSa karela che, e rItanuM auskya ahIM grahaNa karavAnuM che. ane sUryAbhadevanA prasaMgamAM sUryAbhadeve potAnI utpattinA kALamAM IndramahotsavanA samaye devo je Indramahotsava kare che, te bhagavAnanA vaMdanAdipUrvaka thAo, e prakAranI utsukatAthI vaMdanAdika karela che. ahIM pUrvapakSI A pramANe kahe ke, kAmabhogAdinI icchAthI sUryAbe vaMdanAdi karela nathI, mATe amane te pramANa che, to graMthakArazrI kahe che - vijJASTajI tuM: liSTa icchA=kAmabhogAdi icchA, teno viraha=kAmabhogAdinI IcchAno viraha, baMnemAM paNa dropadI ane sUryAbhadeva baMnemAM paNa, samatulya che. ahIM pUrvapakSI kahe ke, sUryAbhadeve bhagavAnanI bhaktithI vaMdana karela che, tethI sUryAbhadevanuM vaMdana amane pramANa che, to graMthakArazrI kahe che - bhaLo .... va aa bhaktino guNa paNa baMnemAM dropadI ane sUryAbhadevamAM, tulya ja che. thar ? ahIM pUrvapakSI kahe ke, baMnemAM bhaktino guNa tulya kevI rIte che? to graMthakArazrI kahe che - nAdi pravAtevI apekSAe=nAgAdi pratimAarcananI apekSAe=nAgAdi pratimAarcanamAM putranI prArthanA che tevI apekSAe, ahIM dropadInA jinArcanamAM, nAgAdi pratimAarcanathI vizeSa prathA=guNanA praNidhAnarUpa vizeSa dRSTi, vyakta=prakaTa che. nAgAdi pratimAnA arcanathI draupadInI jinArcAmAM vizeSa dRSTi pragaTa che, ema pUrvamAM kahyuM te vizeSa dRSTi kaI rIte che ? te spaSTa batAve che - nAgari ... mUyate I nAgAdi pratimAnA arcanamAM bhadrA sArthavAhI vaDe putranI prArthanAdi karela saMbhaLAya che. temAM tathAdithI vidarati sudhI sAkSIpATha Apela che, ane e rIte=AgAdi pratimAarcana karatAM dropadInI jinAcamAM vizeSa dRSTi che e rIte, dropadI vaDe jinapratimAne arcane varanI mAMgaNI karelI saMbhaLAtI nathI, UlaTuM niA nAviyA' ItyAdi vaDe bhagavAnanA guNanuM praNidhAna ja karela che. e pramANe sacetano kema jotA nathI ? arthAt e pramANe sacetanoe jovuM joIe. nAdi .... zyateno anvayana cUrva ..... savetA: 2nI sAthe che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-66 4 bhAvArtha: bhadrA sArthavAhIe nAgadevanI pUjA karI ane putraprArthanAdi karela che, jyAre draupadIe jinArcane karIne 'mane suMdara vara prApta thAo' e prakAre varanI yAcanA karI nathI. tethI nakkI thAya che ke, suMdara patinI AzaMsAthI teNe pUjA karI nathI, paraMtu 'jiNANuM jAvayANaM' ityAdi zabda dvArA bhagavAnanA guNanuM praNidhAna karela che; ane bhagavAna mohane jItanArA che ane jitADanArA che, ethI ja phalita thAya che ke, AvuM praNidhAna kare tyAre draupadIno e ja Azaya hoya ke, jema bhagavAne mohane jItyo che tema bhagavAna mArA paNa mohane jitADanArA che, tethI bhagavAnanI bhakti karIne huM paNa mohano vijaya karuM. Ama chatAM haju potAne tevA prakA2no mohano vijaya thayo nathI mATe pANigrahaNa kare che, topaNa bhagavAna pAse to mohano vijaya karavA mATe ja gayela che, e prakAranuM 'jiNANuM jAvayANuM' ityAdi vaDe bhagavadguNanuM praNidhAna ja karAyela thAya che. sAmAnyathI lokamAM sArA pati vagere maLe te apekSAe nAgAdinuM pUjana e kALe karavAmAM AvatuM hatuM, jyAre draupadIe nAgAdinuM pUjana na karatAM bhagavAnanI bhakti ka2vAno vicAra karyo, e ja batAve che ke, draupadIne kAmabhoganI icchA na hatI, paraMtu bhagavAna pratye vizeSa bhakti hatI, e prakAranI vizeSa dRSTi temanI pUjAthI vyakta thAya che. jyAre nAgAdinI pratimAnA arcanamAM bhadrA sArthavAhI dvArA putraprArthanAdi karAyelAM saMbhaLAya che, ane e rIte draupadI dvArA bhagavAnanI pUjA karIne varanI yAcanA karelI saMbhaLAtI nathI, paraMtu 'jiNANuM jAvayANaM' ityAdi vaDe bhagavAnanA guNanuM praNidhAna ja karAyeluM che. e pramANe sacetano kema jotA nathI ? arthAt 'jiNANuM jAvayANaM' e vacana ja batAve che ke draupadInI bhagavAnanI pUjAmAM vizeSa dRSTi che. TIkArya : tathAdi - nAgAdinI pratimAnA arcanamAM bhadrA sArthavAhI vaDe putraprArthanAdi karela saMbhaLAya che, ema kahyuM, temAM 'tathAdi'thI sAkSI Apela che. te A pramANe - = tatte NaM viharati / / tyAre te bhadrA sArthavAhI dhana sArthavAha vaDe anujJA pAmelI haSTa-tuSTa yAvat harSita hRdayavALI=AnaMdita hRdayavALI, vipula=puSkaLa, azana-pAna-khAdima ane svAdima banAvaDAve che, banAvaDAvIne ghaNAM puSpa, gaMdha, vastra, mALA ane alaMkArane grahaNa kare che, grahaNa karIne potAnA gharathI nIkaLe che, nIkaLIne rAjagRhI nagaranA madhya-madhyabhAgathI bahAra nIkLa che, nIkaLIne jyAM puSkariNI=vAvaDI che, tyAM Ave che. AvIne puSkariNInA kAMThe ghaNAM puSpa, yAvat mALA ane alaMkArone sthApana kare che, ane sthApana karIne puSkariNImAM Utare che, UtarIne jalamajjana kare che, jalamajjana karIne snAna karAyelI, karAyelA balikarmavALI ullapaTa zATikAvALI tyAM rahelAM je utpala yAvat sahasrapatra tene grahaNa kare che, grahaNa karIne puSkariNImAMthI bahAra nIkaLe che, bahAra nIkaLIne ghaNAM evAM te puSpa, gaMdha ane mALAne grahaNa kare che, grahaNa karIne je bAju nAganuM gRha yAvat vaizramaNanuM gRha che, te bAju Ave che, AvIne tyAM rahela nAgapratimAne yAvat vaizramaNa pratimAne jote chate praNAma kare che, kAMIka UMcuM joIne morapIMchI grahaNa kare che, grahaNa karIne nAganI pratimAne ane yAvat vaizramaNanI pratimAne morapIMchI vaDe pramArjana kare Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-66 95 che, pramArjana karIne jalanI dhArAthI abhiSeka kare che, abhiSeka karIne rUMvATAvALA sukumAla sugaMdhi vastrathI gAtrone=zarIrone lUche che, lUchIne mahAkImatI vastrArohaNa=vastra caDAvavuM ane mAlyArohaNa, gaMdhArohaNa, cUrNarohaNa ane vargArohaNa=paMcavarNanAM puSpo caDAvavAnuM kare che, ane karIne yAvat dhUpa kare che, dhUpa karIne ghUMTaNIye paDI, hAtha joDI A pramANe kahe che - "jo mane putra ke putrI prApta thAya to huM yAga=pUjA yAvat anuvartIza e pramANe kahIne upayAcanA=prArthanA kare che. prArthanA karIne jyAM puSkariNI che tyAM Ave che, AvIne vipula azana, pAna, khAdima ane svAdimane AsvAda karatI=bhojana karatI, yAvat vihare che. tyuM ..... zAstrArmArtha:| ane A rIte=draupadIe 'bikhALe khAvavALa' ityAdi vaDe bhagavadguNanuM praNidhAna karyuM e rIte, praNidhAnathI ja mahApUjA thAya che. vaLI anyathA pUjAmAtra che, e pramANe zAstragarbhArtha che=zAstranuM tAtparya che. bhAvArtha : je gRhastha bhagavAnanA svarUpane jANIne atyaMta bhaktipUrvaka uttama sAmagrIthI dravyapUjA karyA pachI caityavaMdana karatI vakhate 'namo'tyu paM' sUtranA arthamAM upayukta thaIne 'jiNANuM jAvayANaM' ityAdi pado bole j' che, tyAre tene cittamAM praNidhAna thAya che ke, bhagavAna mohane jItanArA che ane jitADanArA che, bhagavAna tarelA che ane tAranArA che. AvA bhAvo tene upasthita thAya che, tethI bhagavAnanuM te svarUpa tene atyaMta rocaka lAge che, ane tevA prakAranA uttama cittanA praNidhAnathI ja tenI pUjA mahApUjArUpa bane che. ane e sivAya sArAmAM sArI sAmagrIthI paNa kadAca pUjA karI hoya ane rojanA krama pramANe caityavaMdana karyuM hoya, paraMtu bhagavAnanuM AvuM lokottama svarUpa potAnA cittane te bhAvothI plAvita na karI zake to te pUjAmAtra che=sAmAnyathI pUjAnI kriyA karI che teTalA mAtrarUpa che, je sAmAnya puNyabaMdha mAtramAM vizrAMta thAya che, paraMtu te mahApUjA banatI nathI, e prakArano zAstrano garbhita artha che. TIkArya : tadAha bhagavadguNanA praNidhAnathI ja pUjA mahApUjA bane che, anyathA pUjAmAtra che ema kahyuM temAM 'tavAda'thI sAkSI Ape che - - ceSTam / / ti / vItarAgatyAdi devaguNonA parijJAnathI ta te guNomAM, bahumAnarUpa bhAvathI anugata=yukta, uttama=pradhAna, ane vidhi vaDe=zAstranA upadezarUpa vidhi vaDe je AdarAdithI yukta hoya te devArcana iSTa che. 'kRti' zabda uddharaNanI samAptisUcaka che. * mudrita pustakamAM tathA ha. pratamAM 'vevazuLaLiyAnAt' che tyAM SoDazaka-5/14mAM 'revazuLaparajJAnAt' pATha che te saMgata che ane te mujaba ahIM artha karela che. * 'AvAviyu' kahyuM che tyAM 'Avi' padathI karaNa pratye prIti arthAt anuSThAna karavAmAM prIti, avighna=vighnanuM dUra thavuM ane saMpattino Agama=saMpattinI prApti thAya, tenuM grahaNa karela che. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G9 bhAvArtha: koI jIvane bhagavAnamAM rahelA vItarAgatvAdi guNonuM yathArtha parijJAna hoya ane tene kAraNe bhagavAnanA te guNomAM bahumAnathI yukta devArcana karato hoya, te ja devArcana iSTa evA mokSanuM sAdhana che, mATe te devArcana iSTa che. vaLI, te devArcana uttama che=pradhAnadravyastavarUpa che, vaLI te devArcana zAstranA upadezarUpa je vidhi che, temAM AdarAdithI karAI rahyuM che. zAstranA upadezathI nirapekSa karAtuM devArcana te vAstavika devArcana nathI. Ama chatAM zAstranA upadeza pramANe prAraMbhika bhUmikAmAM jIvo karI zakatA nathI, topaNa zAstranA upadezano je vidhi che, temAM prAraMbhika bhUmikAmAM Adara hoya che ane te vidhi pramANe karavAmAM prIti hoya che. ane te rIte karavAthI dhIre dhIre vighnono nAza thAya che, tethI te jIvo vighnarahita zAstrAnusArI kriyA karI zake che. ane tenA phaLarUpe saMpattinuM Agamana thAya che arthAt aneka jAtanI guNasaMpatti jIvamAM pragaTe che. tethI AvuM devArcana iSTa che, e sivAyanuM anya devArcana devArcanamAtra che. pratimAzataka bhAga-3 | zloka-66-67 pUrvamAM kahyuM ke, praNidhAnathI mahApUjA che ane praNidhAna vinAnI pUjA e pUjAmAtra che. temAM SoDazakanI sAkSI ApI, tenuM yojana A rIte che je gRhastha devaguNanA parijJAnapUrvaka temanA pratyenA bahumAnathI yukta devArcana kare che, te praNidhAnarUpa che, mATe mahApUjArUpa che. ane je vyaktine bhagavAnanA guNonuM parijJAna nathI, mAtra mAre bhagavAnanI pUjA ka2vI che tevI buddhithI bhagavAnanI pUjA kare che, te pUjAmAtra che. I66aa avataraNikA : atidezazeSamAha - avataraNikArya : atideza zeSane kahe che=atidezathI prApta evAM zeSa zAstravacanone kahe che bhAvArtha - pUrvanA zloka-65/66mAM draupadInI pUjAnuM samarthana karyuM ane te zAstravacanathI bhagavAnanI pUjA kartavyarUpe siddha thaI. te ja rIte anya zAstravacano paNa pUjAnuM samarthana karanArAM che, e prakArano atideza thaI zake che. have te atidezathI prApta evAM zeSa zAstravacanone graMthakArazrI kahe che 1 zloka H etenaiva samarthitA'bhyudayikI dharmyA ca kalpoditA, zrIsiddhArthanRpasya yAgakaraNaprauDhirdazAhotsave / Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-17 zrAddhaH khalvayamAdimAGgavidito yAgaM jinArcA vinA, kuryAnnAnyamudAhRtA vratabhRtAM tyAjyA kuzAstrasthitiH / / 67 / / zlokArca - kalpasUtramAM kahevAyelI, zrI siddhArtha rAjAnA daza divasanA mahotsavamAM abhyadayane karanArI ane dharmamaya vAgakaraNanI proDhi=prauDhatA, AnA dvArA ja=draupadInA catrinA samarthanathI ja, samarthita karAI che. (ane) Adima aMgamAM vidita AcArAMgamAM prasiddha, zrAvaka evA AkasiddhArtha rAjA, jinAryA vagara anya yAgane nakkI kare nahi, (je kAraNathI) vrata dhAraNa karanArane kuzAstranI sthiti tyAjya kahevAyelI che. II67nA TIkA : etenaiva draupadIcaritrasamarthanenaiva, abhyudayikI=abhyudayanirvRttA, dharmya ca dharmAdanapetA, kalpoditA= kalpasUtraproktA, zrIsiddhArthanRpasya zrIsiddhArthanAmno rAjJo bhagavatpituH, dazAhotsave dazadivasamahe, yAgakaraNasya prauDhiH prauDhatA, samarthitA=upapAditA, tatra yAgazabdArtho'nyaH syAdityata Aha khalu= nizcitam, ayaM siddhArtharAjaH, AdimAgaviditaH AcArAGgaprasiddhaH, zrAddhaH zrIpArthApatyIyaH zramaNopAsakaH, jinArcA vinA'nyaM lokaprasiddhaM yAgaM na kuryAt, yataH vratabhRtAM kuzAstrasthitistyAjyA (8Ahita) anya cAra zAstrIya kRti ! TIkArya : tainaiva .... 35pAditA, kalpoditAtrakalpasUtramAM kahevAyelI, zrI siddhArtha tRpanI=siddhArtha nAmanA rAjAnI=bhagavAnanA pitAnI, dazAhotsavamAM=daza divasanA mahotsavamAM, vAgakaraNanI prauDhi=prauDhatA, abhyadakiI=abhyadayane karanArI ane dharmAtradharmarUpa, AnA dvArA ja=dropadInA caritranA samarthana vaDe ja, samarthitA=pipAdita karAI che. tatra zAstrIya ti tyAM=bhagavAnanA pitAe daza divasanA mahotsavamAM bhAga karela tyAM, thAga zabdano artha anya paNa thAya, ethI kahe che - A=siddhArtha rAjA, nakkI AdimAMgavidita AcArAMgamAM prasiddha, zrAddha=zrI pArzvanAthanA apatyayaHsaMtAkIya, zramaNopAsaka (che, ane te) jinAryA vagara anya lokaprasiddha yAga na kare; je kAraNathI vrata dhAraNa karanArane kuzAtra sthiti tyAjaya kahelI che, ane anya yAga kuzAstrIya che. ti' zabda kathananI samAptisUcaka che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 pratimAzataka bhAga-3zloka-17 bhAvArtha : kalpasUtramAM kahela che ke, bhagavAnanA pitAe bhagavAnanA janmaprasaMge daza divasanA mahotsavamAM yAga karela, te yAgakaraNanI prauDhatAnuM samarthana pUrvamAM draupadInI pUjAnuM je samarthana karyuM tenAthI ja thaI jAya che; kema ke draupadI zrAvikA hatI, tema siddhArtha rAjA paNa pArzvanAtha bhagavAnanA zrAvaka hatA, e vAta AcArAMgamAM prasiddha che. tethI teo jinabhaktirUpa ja yAga kare paraMtu anya yAga na kare. mATe jema draupadIe pANigrahaNanA utsavamAM bhagavAnanI pUjA karI, temAM siddhArtha rAjAe paNa putrajanmanA utsavamAM karela yAga bhagavAnanI pUjArUpa ja hatA, te vAta graMthakArazrI vaDe draupadInA kathAnakanA samarthanathI samarthita karAyela che. TIkA :__kalpasUtrapATho yathA-'tae NaM siddhatthe rAyA dasAhiAe ThiivaDiyAe vaTTamANIe saie a sAhassie a, sayasAhassie a jAe a dAe a bhAe a dalamANe ya davAvemANe a saie sAhassie a laMbhemANe a paDicchamANe a paDicchAvemANe ya evaM ca NaM viharai / vyAkhyA-dazAhikAyAM dazadivasamAnAyAM, sthitau= kulamaryAdAyAM, patitAyAM gatAyAM putrajanmotsavaprakriyAyAM tasyAM vartamAnAyAM, zatikAn-zataparimANAn, sAhasrikAn sahasraparimANAn, zatasAhasrikAn lakSapramANAn, yAgAn devapUjAH, dAyAn parvadivasAdau dAnAdIn labdhadraviNabhAgAn, dadat dApayan, lAbhAn pratIcchan gRhNan, pratigrAhyan viharannAste / TIkArya : sUtraSada yathA - siddhArtha rAjAe karela vAgo jinapratimAnI pUjArUpa hatA, e bAbatamAM kalpasUtrano pATha che, je A pramANe - tae vi .... vidattAte . tyAre te siddhArtha rAjA kulamaryAdAmAM prApta putrajanmotsava saMbaMdhI thaI rahelA dazAhikAmAM seMkaDo, hajAro ane lAkho pramANa yAgone-devapUjAne, parva divasa vageremAM dAnAdine ane prApta thayelA dhananA bhAgone Apato ane apAvato ane seMkaDo hajAro lAbhone grahaNa karato ane grahaNa karAvato ane e pramANe vihare che-viharato rahe che. TIkA : evaM zrIsiddhArthanRpeNa paramazrAddhena devapUjA kRtA cedanyeSAM kathaM na karttavyA ? TIkArya : pa ... na vAvyA? e pramANe parama zrAvaka evA siddhArtha rAjA vaDe devapUjA jo karAI to bIjAone davapUjA) kema kartavya na thAya? arthAt devapUjA kartavya thAya. ahIM prazna thAya ke, siddhArtha rAjAe devapUjA karI che ema kevI rIte nakkI thAya? kema ke kalpasUtranA pAThamAM yAganuM varNana che, ane te pAThanI TIkAmAM yAgano artha devapUjA karela che, to te devapUjA koI anya Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-17 devonI paNa hoI zake. tethI siddhArtha rAjAe jinanI ja devapUjA karela che, te batAvavA mATe teo zrAvaka hatA, te AcArAMganA pAThathI batAve che - TIkA - taza zramo satve gAjara nApArtha (ji. su. pU. rU sU. 78) - "samar vi pavano mahAvIrassa ammApiuro pAsAvacijjA samaNovAsagA Avi hotyA, te NaM bahuiM vAsAiM samaNovAsagapariyAgaM pAlayittA chaNNaM jIvanikAyANaM sArakkhaNanimittaM AloittA, NidittA, garihittA, paDikkamittA, ahArihaM uttaraguNaM pAyacchittaM paDivajjittA kusasaMthAraM durUhittA bhattaM paccakkhAyaMti, 2 apacchimAe mAraNaMtiyAe sarIrasaMlehaNAe jhusIyasarIrA kAlamAse NaM kAlaM kiccA, taM taM sarIraM vipajjahittA accue kappe devattAe uvavannA tao NaM AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM ThiikkhaeNa cute (tA) caittA mahAvidehe vAse carimeNaM UsAseNaM sijjhissaMti (jAva) pariNivvAissaMti, savvadukkhANamaMtaM karissaMti / / ' tti / TIkArya : tA. 3 - ane tenA=siddhArtha rAjAnA zramaNopAsakapaNAmAM AcArAMgasUtrano AlApaka A che - "samarsa ... rissati" | tti | zramaNa bhagavAna mahAvIranA mAtApitA zrI pArzvanAtha bhagavAnanA apatyayaHsaMtAnIya zrAvako hatA. te baMne ghaNAM varSo sudhI zrAvakaparyAyane pALIne, chajIvanikAyanA saMrakSaNa nimitte (pAponI) AlocanA karIne, niMdA karIne, gaha karIne, pratikramaNa karIne tathA yathAyogya uttaraguNa prAyazcittane svIkArIne, kuzanA saMthArA upara besIne bhaktapratyAkhyAna anazana kare che. ane karIne chellI mAraNAMtika zarIrasaMlekhanA vaDe zoSavI nAMkhela zarIravALA, kALamAsamAM=kALa karavAnA samaye kALa karIne te te zarIrane choDIne azrutakalpamAM devapaNAmAM utpanna thayA. tyAMthI AyuSyano kSaya thavAthI (ane) devabhavanI sthitino kSaya thavAthI cuta thaye chate (a) cyavIne mahAvidehakSetramAM carama uvAsa vaDe siddha thaze, yAvat parinirvANane pAmaze, sarvaduHkhono aMta karaze. "ri' zabda uddharaNanI samAptisUcaka che. aharidaM 3ttara pachitta DignatA - ema kahyuM, tethI e prApta thAya che ke, zrAvaka saMbaMdhI mULaguNarUpa pAMca aNuvratomAM alanA thaI nathI, paNa vratAdi saMbaMdhI kriyAmAM-anuSThAnamAM alanA thaI hoya te uttaraguNa saMbaMdhI prAyazcittane svIkArIne bhagavAnanAM mAtApitA bhaktapratyAkhyAna aNasaNa kare che. avataraNikAmAM kahela ke, atideza zeSane kahe che, te kathana siddhArtha rAjAnI pUjAmAM draupadInA caritranA samarthanathI batAvyuM. have te ja atideza anya paNa zAstronA kathanarUpe che te batAve che - yathA ca siddhArtharAjavyatikare yAgazabdena 'pUjA kRteti samarthitam, tathA mahAbalAdivyatikare'pi dRzyam, api ca zAzvatAzAzvatatIrthAnyAcAryAdIMzca pratyabhigamana-saMpUjanAdinA samyaktvanairmalyaM syAdityuktamAcAraniryuktau / Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 pratibhAzata nAga-3/2GIs-17 ____ yathA ca ..... dRzyam / sane he pramANa siddhArtha ANAL prasaMgamA yA AthI za meM pramANe samarthita che, te pramANe mahAbaLa vagerenA prasaMgamAM paNa samajI levuM. api ca ..... AcAraniryuktau / sAne mI zata-zata tIrtho prati bhane mAyA prati abhigamana-saMpUjanAdi vaDe samyaktanI nirmaLatA thAya che, e pramANe AcArAMganI niryuktimAM kahela che. ____ zAzvatAzAzvatatIrthAnyAcAryAdIMzca pratyabhigamanasaMpUjanAdinA samyaktvanairmalyaM syAt - me pramA) mAyArAganI niryuktimAM kahela che. AnAthI e prApta thAya ke, zAzvata-azAzvata tIrthomAM yathAsaMbhava abhigamana-vaMdanapUjanAdi kriyA karanArane darzanazuddhi thAya che, mATe pratimA pUjanIya che. zAzvata-azAzvata tIrtho prati ane AcAryAdi prati abhigamana-saMpUjanAdi dvArA samyaktanI nirmaLatA thAya cha, meM prabhArI mAyaniyuktimA hyu, te pATha 'tathAhi thI batAve cha - TIDA : tathAhi - 'titthayarANaM bhagavao pavayaNapAvayaNiaisayaDDhINaM / ahigamananamaMsaNadarisaNakittaNasaMpUaNA thuNaNA / / 1 / / jammAbhiseganikkhamaNacaraNanANuppattiyanivvANe / diyaloyabhavaNamaMdaranaMdIsarabhomanagaresu / / 2 / / aTThAvayamujjite, gayaggapayage ya dhammacakke ya / pAsarahavattaNaMcamaruppAyaM vadAmi / / 3 / / vRttiryathA-darzanabhAvanArthamAha-'titthayare tti gAhA / tIrthakRtAM bhagavatAM pravacanasya dvAdazAGgasya gaNipiTakasya, tathA prAvacaninAm AcAryAdInAM yugapradhAnAnAM, tathA'tizayinAm RddhimatAM kevalimanaH-paryAyAvadhimaccaturdazapUrvavidAM, tathA''moSadhyAdiprAptInAM yadabhimukhagamanam gatvA ca namanaM natvA ca darzanam tathA guNotkIrtanaM saMpUjanaMgandhAdinA, stotraiH stavanamityAdikA darzanabhAvanA anayA hi darzanabhAvanayA nirantaraM bhAvyamAnayA darzanazuddhirbhavatIti / kiJca, 'jammAbhiseye ti gAhA, aTThAvaye ti gAhA-tIrthakRtAM janmabhUmiSu tathA niSkramaNacaraNajJAnotpattinirvANabhUmiSu, tathA devalokabhavaneSu, mandareSu, tathA nandIzvaradvIpAdau bhaumeSu ca=pAtAlabhavaneSu, yAni zAzvatAni caityAni tAni vande'hamiti dvitIyagAthAnte kriyA / evamaSTApade tathA zrImadujjayantagirau, gajAgrapade dazArNakUTavartini, tathA takSazilAyAM dharmacakre, tathA'hicchatrAyAM zrIpArzvanAthasya dharaNendrakRtamahimAsthAne, evaM rathAvarttaparvate-vairasvAminA yatra pAdapopagamanaM kRtam, yatra ca zrIvarddhamAnasvAminamAzritya camarendreNotpatanaM kRtam eteSu ca sthAneSu yathAsaMbhavamabhigamanavandanapUjano-tkIrtanAdikAH kriyAH kurvato darzanazuddhirbhavatIti / (A. ni. gA. 330/ 31/32) Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-17 101 TIkArya : tathAdi - te A pramANe - tisthayarI ..... vaMtA rUpA tIrthaMkara bhagavAnanuM, pravacananuM. prAcanikanuM ane atizaya zraddhavALAonuM abhigamana, namana, darzana, kIrtana, saMpUjana ane stavana (karuM chuM) tathA janmAbhiSeka, niSkramaNa, caraNa, jJAnotpAda ane nirvANabhUmiomAM tathA devaloka, bhavana, maMdara, naMdIzvara ane bhaumanagaramAM=pAtAla bhuvanamAM, (je zAzvata caitya che teone huM vaMduM chuM. e badhA kRta che). aneaApada ane ujjayaMtagirimAM ane gajAgrapadamAM ane dharmacakramAM, pArzva=pArzvanAthanA dharaNendrathI karAyelA ahicchatrA sthAnamAM, rathAvarta-vajasvAmIe jyAM pAdapopagamana anazana karela e parvatamAM, ane jyAM camarotpAta karAyo e sthAnane huM vaMdana karuM chuM. vRttirthazA .....nazuddhirmavatIti vRtti A pramANe che - darzanabhAvanA mATe kahe che - 'tityare e pramANe gAthA che. tIrthaMkara bhagavaMtonuM, pravacananuM=dvAdazAMga gaNipiTakanuM tathA pravacanika yugapradhAna AcArya vagerenuM, tathA atizayavALAnuM=RddhivALAnuM kevalajJAnI, mana:paryavajJAnI, avadhijJAnI ane caudapUrvadharorUpa atizayavALAnuM tathA AmaLyaSadhi vagere prAptaRddhivALAnuM, je abhimukhagamana=A badhAnI sAme javuM, jaIne namana karavuM, namana karIne darzana karavuM tathA guNotkIrtana, gaMdhAdi vaDe saMpUjana, stotro vaDe stavana stuti karavI ItyAdi darzanabhAvanA che= darzanazuddhine anukULa evI A kriyA che. niraMtara=haMmezAM, bhAvyamAna A darzanabhAvanA vaDe darzanazuddhi thAya che. "ti' zabda darzanabhAvavAnA kathananI samAptisUcaka che. ..... kriyA ! vaLI "namnamittetti gAthAnuM pratIka che. "aThThAva' ti gAthAnuM pratIka che. (teno artha kahe tIrthakaronI janmabhUmiomAM tathA niSkramaNa, caraNa, jJAnotpatti ane nirvANabhUmiomAM, tathA devaloka ane bhavanomAM, maMdiromAM tathA naMdIzvara dvIpAdimAM ane bhaumamAM pAtAla bhavanomAM, je zAzvata caityo che, tene huM vaMdana karuM chuM, e pramANe bIjI gAthAnA aMte kriyApada samajavuM. vim..... TanazuddhivatIti che e pramANe aSTApada para, zrImad ujjayaMtagiri para, dazArNakUTapara rahelA gajAgrapadamAM tathA takSazilAmAM dharmacakramAM, tathA ahicchatrAnagarImAM zrI pArzvanAthanA dharaNendra vaDe karAyela mahimAsthAnamAM, e pramANe vajasvAmI vaDe jyAM pAdapopagamana anazana karela che te rathAvarta parvata upara ane jyAM mahAvIra svAmIne AzrayIne camareja vaDe utpAta karAyela che tyAM, A sthAnomAM yathAsaMbhava abhigamana, vaMdana, pUjana, utkIrtana vagere kriyAo karanAranA samyagdarzananI zuddhi thAya che. ti' zabda vRttinA kathananI samAptisUcaka che. vaLI anya atidezane batAvavA mATe "tathA'thI kahe che - TIkA : tathA "arihaMtasiddhaceiyagurusuadhamme ya sAhuvagge ya / Ayariya uvajjhAe pavayaNe savvasaMghe ya / / 1 / / eesu bhattijuttA pUaMtA ahArihamaNannamaNA / sAmannamaNusaraMtA parittasaMsAriA bhaNiA" / / 2 / / iti maraNasamAdhiprakIrNake / / Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 TIkArya - pratimAzataka bhAga-3 | zloka-67 turthI - ..... maraLasamAdhiprajILuM / / rUti maraLasamAdhiprajIrNave / / vaLI, arihaMta, siddha, caitya, guru, zrutadharma, sAdhuvarga, AcArya, upAdhyAya, pravacana ane sarvasaMgha A badhAmAM bhaktithI yukta yathAyogya pUjatA, ananyamanavALA, zrAmaNyane anusaratA parItta saMsArI kahevAyA che. e pramANe maraNasamAdhi prakIrNakamAM kaheluM che. * ahIM paNa caitya zabdathI jinapratimAnuM grahaNa thAya che, ane temAM bhakti e paritta saMsAranuM kAraNa che, e artha prApta thAya che. atidezanA zeSanA samuccayane batAvatAM kahe che - TIkA tathA bhAvanamaskAraM pratipadyamAno darzanamohanIyAdikSayopazamena, (1) arhat (2) arhatpratimA (3) arjuntaH (4) arhasratimAH (1) sApurardrapratimA ceti yupandvayam (6) sAdhuninapratimAzya (7) sAdhavo jinapratimA ca, (8) sAdhavo jinapratimAzceti aSTasvapi bhaGgeSu labhyata ityuktam, nANAvaraNijjassa u daMsaNamohassa taha khayovasame / jIvamajIve aTThasu bhaMgesu a hoi savvassa (savvattha ) / / kRti gAthavA namAraniryuho (gAva. ni. 813)" || TIkArya H tathA namAraniryukte / / vaLI, darzanamohanIyAdinA kSayopazama vaDe bhAvanamaskArane prApta karato (1) arihaMta, (2) arihaMtanI pratimA, (3) arihaMto, (4) arihaMtanI pratimAo, (5) sAdhu ane arihaMtanI pratimA - e pramANe ekIsAthe benuM grahaNa karela che. (6) sAdhu ane jinapratimAo, (7) sAdhuo ane jinapratimA, (8) sAdhuo ane jinapratimAo e pramANe AThe paNa bhAMgAomAM prApta thAya che. e pramANe "nALAvakhissa satvasa" / / e gAthA vaDe namaskAra niryuktimAM kaheluM che. * varzanamohanIyAvikSayopazamena - ahIM 'Avi' padathI jJAnAvaraNIyano kSayopazama grahaNa karavAno che. namaskAraniryukti 'nALAvaLimnasta savvassa' gAthAno artha A pramANe che - 'nANAvaraNijjassa savvasa (savRtta) / / jJAnAvaraNIya ane darzanamohanIyanA tevA prakAranA kSayopazamathI jIvaviSayaka ane ajIvaviSayaka ATha bhAMgAmAM sarvatra (bhAvanamaskAra prApta thAya che.) * pratimAzataka graMthamAM namaskAraniryuktinI A gAthAmAM savvasa pATha che, tyAM namaskAraniryuktimAM satvatya pATha che ane te mujaba artha karela che. * yovasame - ahIM prAkRta zailI hovAthI tRtIyAarthaka saptamI vibhakti che. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-17 bhAvArtha : jIva, arihaMta ke arihaMtanI pratimAne ghaNIvAra namaskAra kare che, paraMtu darzanamohanIya ke jJAnAvaraNIyanA kSayopazamathI prApta evA bhAvanamaskArane jyAre karato hoya tyAre A ATha bhAMgAomAM prApta thAya che=A ATha bhAMgAmAM kahela koI eka bhAMgAmAM rahela arihaMta vagerene namaskAranI kriyA karato prApta thAya che, e pramANe namaskAraniryuktimAM kahela che. ane te ATha bhAMgAmAMthI prathamanA cAra bhAMgA arihaMta ane arihaMtanI pratimAne AzrayIne eka ane anekane grahaNa karIne karela che, ane tyAra pachInA cAra bhAMgAo arihaMta ane arihaMtanI pratimAne yugapaekI sAthe, grahaNa karIne thaI zakata, paraMtu arihaMtanA sthAne sAdhune grahaNa karela che. tethI sAdhune ane arihaMtanI pratimAne yugapa grahaNa karIne karela che. tenuM kAraNa arihaMta pote zreSTha sAdhu che ja, tethI prathamanA cAra bhAMgAmAM arihaMtapadamAM sAdhuno aMtarbhAva thAya che. ane jema arihaMtane AzrayIne bhAvanamaskAra prApta thAya che, tema sAdhune AzrayIne paNa bhAvanamaskAra prApta thAya che, te batAvavA mATe yugapadmanA cAra bhAMgAmAM sAdhu ane arihaMtanI pratimAne grahaNa karIne eka ane anekane AzrayIne cAra bhAMgAo karela che, ane tenAthI paNa e prApta thAya che ke, arihaMtanI pratimA pUjanIya che. anya atidezane batAvatAM kahe che - TIkA - ___ "titthayarA jiNa caudasa, bhinne saMvigga tahA asaMvigge / sArUviya vaya daMsaNa paDimAo bhAvagAmo u" iti kalpabhASye (gA. 1114) / TIkArya : tisthayarI ..... chatpamALe ! tIrthako=arihaMto, jina=sAmAnya kevalI athavA avadhijina, mana:paryAyajina, caturdazapUrvI, dazapUrvI, bhinna asaMpUrNa dazapUrvI, saMvigna=ughata vihArI, asaMvignaanughatavihArI, sArUpika=zveta vastradhArI, astrAthI muMDita mastakavALA ane bhikSATana upajIvI paccAskRtavizeSa, vrata vrata svIkAra karela aNuvratadhArI zrAvaka, darzana=darzanazrAvaka-aviratasamyagdaSTi, pratimA arihaMtanAM bibo, (A badhA paNa) bhAvagrAma che, e pramANe kalpabhASyamAM kahela che. bhAvArtha : kalyabhASyanA A pAThamAM tIrthakara, jina vagerene bhAvagrAmarUpe kahela che, tyAM tIrthaMkaranI pratimAne bhAvagrAmarUpe kahela che mATe pratimA pUjanIya che, ema prApta thAya che. ahIM bhAvagrAmano artha darzana-jJAna-cAritrarUpa bhAvono samudAya che, ane te bhAvo tIrthaMkarAdimAM sAkSAt che, tethI tIrthaMkarAdi bhAvagrAma che. jyAre tIrthaMkaranI pratimAmAM te bhAvo sAkSAtuM nathI, paraMtu te bhAvone pedA karavAmAM tIrthaMkaranI pratimA kAraNa che, tethI kAraNamAM kAryano upacAra karIne tIrthaMkaranI pratimAne bhAvagrAma kahela che. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-17 kalpabhASyanI A gAthAmAM asaMvignane bhAvagrAmarUpe kahela che, tenAthI saMvignapAkSika grahaNa karavAnA che, unmArga pravartaka evA asaMvignane ahIM bhAvagrAmarUpe grahaNa karavAnA nathI. vaLI, sArUpikathI paNa samyagdarzanane vahana karatA hoya evA zveta vastradhArI tyaktacAritrI grahaNa karavAnA che; kema ke AvA na hoya to bhAvagrAma banI zake nahi. AthI ja saMvignapAkSika ke sArUpika pAse paNa AlocanA karavAno vidhi zAstramAM kahela che. * ahIM saMvignapANika ane sArUpikamAM darzana, jJAna ane cAritrarUpa bhAvono samudAya nathI, paNa samyagdarzana ane samyajJAnarUpa aMzavALAne paNa ahIM bhAvagrAma tarIke grahaNa karela che athavA saMvignapAkSika ane sArUpikamAM samyagdarzana ane samyajJAna che ane nizcayanayathI anaMtAnubaMdhInA kSayopazamajanya alpa cAritra che, tethI bhAvagrAma kahela che. ahIM prazna thAya ke, keTalAka jIvone jinapratimAdinA darzana vinA paNa samyaktanI prApti thAya che, tethI jinapratimAdi bhAvagrAma tarIke anekAMtika che. tethI kahe che - TIkA :___na ca jinapratimAdarzanAdyabhAve'pi keSAJcitsamyaktvalAbhadarzanAd vyabhicAra iti zaGkanIyam, citrabhavyatvaparipAkayogyatayA pratibhavyaM samyaktvahetUnAM vaicitryAt, tathAtve ca kasyacit tIrthakRta, kasyacit gaNadharaH, kasyacit sAdhuH kasyacijjinapratimAdikamityevaM naiyatyAt svajanyabhavyatvaparipAkadvAreNa vyabhicArAbhAvAt, anyathA tIrthakRto'pi samyaktvahetavo na bhaveyustIrthakaramantareNApi gautamAdibodhitAnAM bahUnAM samyaktvalAbhapratIteranvayavyatirekasiddhazcAyamartho'ta eva samyagdRSTiparigRhItAnAM tAsAM kArya kAraNopacAreNa (kAraNe kAryopacAreNa) bhAvagrAmatvamiSyate / __ taduktaM tatraiva - "jA sammabhAviyAo paDimA iyarA na bhAvagAmo u / bhAvo jai Natthi tahiM, naNu kAraNe kajjauvayAro / / " vyAkhyA-yAH samyagbhAvitAH samyagdRSTiparigRhItapratimAstA bhAvagrAma ucyate, netarA mithyAdRSTiparigRhItAH / Aha-samyagbhAvitA api pratimAstAvajjJAnAdibhAvazUnyAH, tato yadi darzanajJAnAdirUpo bhAvaH, sa tatra nAstIti kathaM tA bhAvagrAmo bhavitumarhanti ? ucyate-tA api dRSTvA bhavyajIvasyArdrakumArAderiva samyagdarzanAcudIyamAnamupalabhyate, tataH nanu kAraNe kAryopacAra itikRtvA tA api bhAvagrAmo bhaNyanta iti / / TIkArya : = = .... prati, jinapratimAnAM darzanAdinA abhAvamAM paNa keTalAkane samyaktanA lAbhanuM darzana hovAne kAraNe vyabhicAra che, e pramANe zaMkA na karavI; kema ke citrabhavyatvanA paripAkanI yogyatArUpe darekane AzrayIne sattvanA hetuonuM vicitrapaNuM che. ane tathApaNuM hote chate=dareka bhavyo pratye sakhyatvanA hetuonuM vicitrapaNuM hote chate, koIkane tIrthakara, koIkane gaNadhara, koIkane Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-67 sAdhu, koIkane jinapratimAdika e prakAre niyatapaNuM hovAne kAraNe, svajavyabhavyatvanA paripAka dvArA vyabhicArano abhAva che. anyathA=jinapratimAnAM darzanAdinA abhAvamAM paNa keTalAkane samyaktanA lAbhanuM darzana hovAne kAraNe vyabhicAra mAnazo to, tIrthaMkaro paNa sakhyattvanA hetuo nahi thAya; kema ke tIrthaMkara vagara paNa gItamAdithI bodhita=bodha pAmelA evA, ghaNAne sakhyatvanA lAbhanI pratIti che. bhAvArtha : prastutamAM bhavyatva e siddhigamanayogyatvarUpa che, anya bhavyatvanuM grahaNa nathI. dareka padArthomAM aneka prakAranA bhavyatva ane abhavyatva svabhAvo hoya che. jema jIvamAM jaDarUpe thavAno svabhAva nathI, tethI abhavyatva svabhAva che, ane je je bhAvarUpe jIva pariNamana pAmI zake che te te bhAvarUpe thavAno bhavyatva svabhAva che. prastutamAM A bhavyatva-abhavyatva svabhAvanuM grahaNa nathI, paraMtu siddhigamanayogyatvarUpa bhavyatva svabhAvanuM grahaNa che, ane te bhavyatva svabhAva paNa nAnA jIvone AzrayIne citra che; kema ke jo eka sarakhuM dareka jIvonuM bhavyatva hota to badhA jIvo eka kALamAM, eka kSetramAM ane eka sarakhI rIte ja te bhavyatvanA kAryane prApta karata. paraMtu dareka jIvonuM bhavyatva citra hovAne kAraNe judI judI sAmagrIthI judA judA kALe paripAkane pAme che, ane siddhigamanane anukULa evA paryAyane anurUpa pariNAma pAmavuM te ja bhavyatvano paripAka che arthAt dareka jIvomAM pUrvamAM bhavyatva hatuM, paraMtu siddhigamanane anurUpa kAryane pariNAma pAmeluM na hatuM, tethI te bhavyatvanI aparipAka avasthA che; ane sAdhanAnI sarva bhUmikAomAM taratamatAvALI bhavyatvanI paripAka avasthA che. ane te bhavyatvanA paripAkanI yogyatA dareka jIvomAM citra che, tethI ja koIka jIva amuka sAmagrIne pAmIne bhavyatvano paripAka kare che, jyAre anya koIka jIva bIjI sAmagrI pAmIne bhavyatvano paripAka kare che; kema ke jene je sAmagrIthI paripAka thAya tevI yogyatA vartatI hoya, tene te sAmagrI ucita kALe prApta thAya tyAre ja tathAvidha vicAraNAo utpanna thAya che, ane tenAthI te jIvanuM bhavyatva paripAkane anurUpa pariNamavA mAMDe che. A rIte je jIvane jinapratimAnA darzanathI paripAka pAme evuM bhavyatva hoya tenA prati jinapratimAnuM darzana ja kAraNa che. mATe pUrvapakSIe je zaMkA karI ke, jinapratimAnA darzanAdinA abhAvamAM paNa keTalAkane samyaktano lAbha thAya che, mATe jinapratimAdarzanAdi vyabhicArI kAraNa che tethI kAraNa kahI zakAya nahi, te vAtanuM nirAkaraNa thaI jAya che. ane tenI ja puSTi karatAM kahe che - A rIte darekanA bhavyatvane judI judI sAmagrIthI paripAka pAmavAnA svabhAvarUpe svIkArela hovAthI, je jIvanuM bhavyatva jinapratimAnA darzanathI paripAka pAme che, te jIvane jinapratimAnA darzanathI ja samyaktano lAbha thAya che. ane AvuM na mAnIe to keTalAka jIvone tIrthakara vagara gautamAdi gaNadhara dvArA bodha pAmIne samyaktano lAbha thAya che, tene grahaNa karIne tIrthakarane paNa samyaktanA kAraNarUpe svIkArI zakAya nahi. mATe je jIvane je jinapratimAthI samyaktva prApta thAya che, te jIva pratye te Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-67 jinapratimAdinA darzanAdi kAraNa che. A rIte vizeSarUpe kArya-kAraNabhAva svIkAravo ucita che. te A rIte - 106 jema tRNa-araNi-maNianugata kAraNatA-nirUpita-kAryatA agnimAM che, tethI tRNa-araNi-maNi anugata koIka kAraNatAvacchedaka eka dharma che, tema tIrthaMkara, gaNadhara, sAdhu, jinapratimAdi aneka kAraNo anugata koI kAraNatAvacchedaka eka dharma che. A rIte svIkArIe to jema agni pratye tRNa-araNi-maNi anyataratvena kAraNatA che, tema prastutamAM paNa samyaktvarUpa kArya pratye tIrthaMkarAdi anyataratvena kAraNatA che. tethI samyaktvarUpa kArya pratye bhavyatvano paripAka e sAkSAt kAraNa che, ane te bhavyatvanA paripAkanAM kAraNo tIrthaMkarAdi anyatara koI che. jenA bhavyatvano paripAka jinapratimAnA darzanathI thAya che, tenA samyaktva pratye jinapratimAnA darzanajanya bhavyatvanA paripAka dvArA jinapratimA ja kAraNa che. A rIte samyaktvana tIrthaMkarAdi anyataratvena sAmAnya kArya-kAraNabhAva che, tema te jIvanA samyaktva pratye te jIvane prApta thayela jinapratimA ja kAraNa che, ema vizeSa kArya-kAraNabhAva paNa che. pUrvamAM siddha karyuM ke, svajanyabhavyatvanA paripAka dvArA vyabhicArano abhAva che. tethI e prApta thAya ke, jinapratimAnAM darzanAdi kAraNomAMthI jinapratimAnA darzanarUpa je koI eka kAraNathI jenuM bhavyatva paripAka thAya, tenA bhavyatvanA paripAka pratye te jinapratimAnuM darzana kAraNa che, anya tIrthaMkara vagere nahi. tene ja spaSTa karatAM kahe che - TIkArtha H anvaya phaLate / ane A anvaya-vyatirekasiddha artha che=jene jinapratimAthI samyaktva thAya tevuM bhavyatva che tene tenAthI ja thAya anyathI nahi arthAt A kAraNathI janya kArya pratye A ja kAraNa hetu che anya kAraNa nahi, e prakArano A anvaya-vyatirekasiddha artha che. ethI karIne ja kAraNamAM kAryano upacAra karIne samyagdaSTithI parigRhIta evI pratimAnuM bhAvagrAmatva icchAya che. ***** * pratimAzataka mudrita pustakamAM ane ha. pratamAM 'vhArye vALopavAreLa' pATha che, tyAM A pATha saMgata jaNAya che. ane ahIM ja AgaLa TIkAmAM 'tavrutta tanneva'thI kalpabhASya gAthA-1116nI sAkSI ApI, te mULa gAthAmAM paNa 'jArane khaDavayAro' kahela che ane te gAthAnI vyAkhyAmAM paNa 'vArane vAryopacAra kRti tcA' kahela che. enAthI paNa nakkI thAya che ke, "vArane AryopacAre' e pATha saMgata che ane te mujaba artha karela che. jenuM bhavyatva jinapratimAnA darzanathI paripAka pAme tema che, tenA samyagdarzana pratye jinapratimA ja kAraNa che, e anvaya-vyatirekasiddha padArtha che. tethI je lokone jinapratimAthI ja samyagdarzana thavAnuM che, temanI apekSAe ja samyagdaSTithI parigRhIta jinapratimAne bhAvagrAmarUpe kahela che; kema ke samyagdaSTithI parigRhIta jinapratimA ja yogya jIvone samyagdarzananI prAptinuM kAraNa bane che. tethI samyagdarzananA kAraNarUpa evI jinapratimAmAM kAryano upacAra karIne jinapratimAne bhAvagrAma kahela che-samyagdarzanarUpa bhAvagrAma kahela che. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-17 ahIM vizeSa e che ke, nizcayanayathI to mithyASTithI parigRhIta jinapratimA paNa koIkane samyattvanuM kAraNa banI zake, topaNa vyavahAranaya to anyathI parigRhIta pratimAne mithyAtvanuM ja kAraNa kahe che. tethI vyavahAranaya mithyAdRSTithI parigRhIta jinapratimAne samyatvanA kAraNarUpe svIkArato nathI, tethI mithyAdRSTithI parigRhIta jinapratimAmAM kAryano upacAra thaI zake nahi, tethI tene bhAvagrAma kahela nathI. samyambhAvitasamyagdaSTithI parigRhIta, pratimAonuM bhAvagrAmapaNuM icchAya che, temAM sAkSI batAve che - talu rava - te=samyaglAvita pratimA, bhAvagrAma che. te, tyAM ja=kalpabhASyamAM ja, kaheluM che- nA ..... 3vAro" | samyabhAvita pratimA ja bhAvagrAma che, bIjI nahi. joke tyAM=pratimAmAM, bhAva nathI chatAM kAraNamAM kAryano upacAra che. vyAkhyA : yA: ..... makhyatta rUtti che je samyaglAvita=samyagdaSTithI parigRhIta, pratimAo che, te bhAvagrAma kahevAya che. ItarA=mithyAdaSTithI parigRhIta, pratimAo nahi. ahIM prazna kare che ke, samyagdaSTithI parigRhIta paNa pratimA jJAnAdi bhAvazUnya che, tethI jo darzanazAnAdirUpa bhAva te tyAM=pratimAmAM, nathI, ethI karIne teo=pratimAo, bhAvagrAma thavA mATe kevI rIte yogya che? teno uttara Ape che - teone paNa=pratimAone paNa, joIne, ArdrakumArAdinI jema bhavya jIvane samyagdarzanAdino udaya thato dekhAya che, tethI karIne kharekhara kAraNamAM kAryano upacAra che. ethI karIne teo paNa=pratimAo paNa, bhAvagrAma kahevAya che. anya atidezane batAvatAM kahe che - TIkA : tathA SaDAvazyakAntargatazrAvakapratikramaNasUtre sAkSAdeva caityArAdhanamuktam - 'jAvaMti ceiyAiM uDDhe a ahe ya tirialoe a / savvAiM tAI vaMde iha saMto tattha saMtAI / / tti catuzcatvAriMzattamagAthAyAmetaccUrNiryathA-'evaM ca uvAsAe jiNANaM vaMdaNaM kAuM saMpai sammattavisuddhiNimittaM tiloagayANaM sAsayA'sAsayANaM vaMdaNaM bhaNai-'jAvaMti0' ittha loo tiviho uDDaloo, aholoo, tiriyaloo a, tattha uDDalogo sohammIsANAiA duvAlasadevalogA hiTThimAiyA navagevijjA vijayAINi paMcANuttaramAINi, eesu vimANANi patteyaM - 'battIsaTThAvIsAbArasaaTThacauro sayasahassA / AreNaM baMbhaloA vimANasaMkhA bhave esaa||1|| paMcAsacattachacce va sahassA laMtasukkasahassAre / sayacauro ANayapANaesu tinevaarnnccue||2|| ikkArasuttaraM hiTThimesu sattuttaraM ca majjhimae / sayamigaM uvarimae paMceva ya annuttrvimaannaa||3|| savvagga culasIisayasahassA sattANauIbhave sahassAiM / tevIsaM ca vimANA-vimANasaMkhA bhave esaa||4|| Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-17 tahA aholoe merussa uttaradAhiNao asurAIA dasa dasanikAyA / tesu vi bhavaNasaMkhA-savvagga0 'satteva ya koDIo havaMti bAvattarIsayasahassaM / jAvaMti vimANAiM siddhAyaNAI taavNti||5|| tahA tiriyalogo-samadharaNiyalAo uDDhaM navajoyaNasayAiM heTThAvi ahogAmisu navajoyaNasayAiM evaM aDhArasajoyaNasayAI, evaM aTThArasajoaNamANo tiriyalogo / tattha jinAyatanAni - naMdIsarammi bAvannA jiNaharA, suragirIsu taha asIiM / kuMDalanagamANusuttararuagavalaesu caucauro / / 6 / / usuyAresuM catAri, asIi vakkhArapavvaesu tahA / veyaDDhe sattarasayaM, tIsaM vAsaharaselesu / / 7 / / vIsaM gayadaMtesu dasa jiNabhavaNAI kurunagavaresu / evaM ca tiriyaloe aDavanA hu~ti saya cauro / / 8 / / vaMtarajoisiANaM asaMkhasaMkhAjiNAlayA niccA / gAmAgAranaganagarAI esu kayagA bahU saMti / / 9 / / evaM ca sAsayAsAsayAI vaMdAmi ceiAI ti / ittha padesammi Thio saMto tattha padesammi / / 10 / / iti samastadravyArhadvandanAnivedakagAthAsamAsArthaH / / TIkArya : tathI .... 3 - tathA aneka paDAvazyakanI aMdara zrAvaka-pratikramaNa-sUtramAM sAkSAt ja caityArAdhana kahevAyeluM che - te A pramANe - nArvati ..... samAsArthaH | Urdhvaloka, adholoka ane tithvalokamAM jeTalAM caityo che, tyAM rahelAM te sarva caityone ahIM rahelo huM vaMduM . e pramANe zrAvaka-pratikramaNa sUtranI 44mI gAthAmAM (kahela) che. AvI=zrAvaka pratikramaNa sUtranI, 44mI gAthAnI cUrNi, je A pramANe - ane A pramANe zrAvaka jinone vaMdana karIne saMprati=hamaNAM, samyaktanI vizuddhi nimitte traNa lokamAM rahelAM zAzvata-azAzvata jinacaityonA) vaMdanane gAvaMta sUtrathI kahe che - nAvatti e vaMditA sUtranI gAthA-44no artha kahe che - ahIM trividha loka che - (1) Urdhvaloka, (2) adholoka ane (3) ticchaloka. tyAMetraNa loka kahyA tyAM, Urdhvaloka saudharma-IzAna vagere bAra devaloka, hiTrima vagere nava raiveyaka, vijayAdi pAMca anuttarAdi che. A badhA devalokamAM pratyeka devalokanAM vimAno A pramANe che - pahelA saudharma devalokamAM batrIsa lAkha, bIjA IzAna devalokamAM aThThAvIsa lAkha, trIjA sanaskumAra devalokamAM bAra lAkha, cothA mAheja devalokamAM ATha lAkha, pAMcamA brahma devalokamAM cAra lAkha, AraMbhathI mAMDIne pahelA devalokathI mAMDIne pAMcamA brahmadevaloka sudhI A pramANe vimAnanI saMkhyA che. ll1] chaThThA lAMtaka devalokamAM pacAsa hajAra, sAtamA mahAzukra devalokamAM cAlIza hajAra, AThamA sahastrAra devalokamAM cha hajAra, navamA Avata devalokamAM ane dasamA prANata devalokamAM (baMnenAM bhegAM) cAraso, agyAramA AraNa devalokamAM ane bAramA ayyata devalokamAM (baMnenAM bhegAM) traNaso (vimAno che), nIcalA traNa raiveyakamAM (bhegAM) eka so agyAra, madhyama traNa raiveyakamAM (bhegAM) eka so sAta ane upalA traNa raiveyakamAM (bhegAM) eka so, ane pAMca anuttaranAM pAMca (vimAno che). lan Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 zloka-17 109 sarva maLIne kula vimAno, coryAsI lAkha, sattANuM hajAra ane vevIza (84,97,023) che. jA. tathA adholokamAM meru parvatanI uttaramAM ane dakSiNamAM asurAdi dasa nikAyanA dasa bhavanapati devo che, teomAM paNa sarva maLIne bhavananI saMkhyA 7 karoDa ane 72 lAkha che. jeTalAM bhavano che, teTalAMka7 karoDa ane 72 lAkha siddhAyatano che. pA. ane ticchaloka samabhUlA pRthvIthI upara navaso yojana ane nIce paNa adhogAmI navaso yojana che, e rIte aDhAraso yojana pramANa ticchaloka che. tyAM=tiSkRlokamAM, jinAyatano A pramANe che - naMdIzvaradvIpamAM bAvana jinagRho tathA suragiri upara=meru parvata upara eMzI, kuMDala parvata-mAnuSottara parvata ane rucaka valayamAM cAra-cAra (caityo che). list IsukAra parvato upara cAra tathA vakSaskAra parvata upara eMzI, vaitADhya parvato upara ekaso sIttera, varSadhara parvato upara trIsa (caityo che). liaa gajadaMta parvato upara vIsa, uttarakuru-devakuru parvato upara dasa jinabhavano, A pramANe tithyalokamAM kulacAraso ane aThThAvana caityo che. I8aaaa | vyaMtara ane jyotiSamAM asaMkhya saMkhyAvALA=baMnemAM asaMkhya-asaMkhya zAzvata jinAlayo che. gAma-AkaranagarAdikomAM kRtaka banAvelAM, ghaNAM jinAlayo che. ICI ane A rIteauparamAM varNana karyuM e rIte, te pradezamAM rahelAM zAzvata-azAzvata caityone A pradezamAM rahelo huM vaMdana karuM chuM. II10 | e pramANe samasta dravya arihaMtonI vaMdanAne jaNAvanAra vaMditAsUtranI 44mI gAthA nArvatino samAsArtha che. Urdhvaloka-apoloka ane tirthAlokanA zAzvata jinAlayonuM koSTaka nI Urdhvaloka jinAlaya saMkhyA | adholoka | tirthAloka |jinAlaya saMkhyA saudharma devaloka * 3ra lAkha bhavanapati jyotiSa vimAna - asaMkhyAtA. IzAna devaloka 28 lAkha naMdIzvaradvIpa para sanakumAra devaloka 12 lAkha | jinAlaya saMkhyA | meruparvata 80 mAhendra devaloka 8 lAkha kuMDalaparvata brahma devaloka 4 lAkha | 7 karoDa, 72 lAkha | mAnuSottara parvata lAMtaka devaloka 50 hajAra baMtara cakavalaya mahAzukra devaloka 40 hajAra IkSakAraparvata sahastrAra devaloka 9 hajAra | jinAlaya saMkhyA vakSaskAraparvata 80 Anata-prANata devaloka 400 vaitAdyaparvata 170 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-17 30 20 10 AraNa-ayyata devaloka 300 asaMkhyAta varSadharaparvata nava raiveyaka 318 gajadaMtaparvata pAMca anuttara devakuru-uttarakuru kula asaMkhyAta + asaMkhyAta + 84,97,023 | 7,72,00000 458 atra jinapratimAnAM yad dravyAhatvamuktaM tad bhAvArhatparijJAnahetutAmadhikRtya,anyathA tAsAM sthApanAjinatvAt / satra . sthApanAginatvAn ! ahIMyAM pUrvamAM kahevAyelA vaMditAsUtranA pAThamAM, je gAvaMti jevaDuM no pATha che, tenI TIkAmAM chelle kahyuM ke, rUti samastadravyAnA nivedave+thAsamAnArtha=A pramANe samasta dravyaarihaMta vaMdanAtivedaka gAthAno samAsArtha che e kathanamAM, jinapratimAonuM je dravyAhatva kahevAyuM te bhAvAtA parijJAnanI hattAne AzrayIne kahevAyuM che. anyathA=bhAvAhanA parijJAnanI hetutAne AzrayIne jinapratimAonuM dravyAhatva kahevAyuM na hoya to, teonuM jinapratimAonuM, sthApanAjinapaNuM hovAthI dravyAhatva kahI zakAya nahi. jema AgamathI=mRtathI, ghaTa arthano jJAtA ane ghaTa arthamAM upayukta hoya te jIva bhAvaghaTa kahevAya che, tema AgamathI ahaMtu arthano jJAtA ane arihaMta arthamAM upayukta hoya te jIva bhAvaarihaMta kahevAya, ane temAM je hetu hoya te dravyaarihaMta kahevAya. tethI ahIM upacArathI jinapratimA e bhAvaarihaMtanA parijJAnano hetu hovAthI jinapratimAne dravyaarihaMta kahela che, paraMtu cAra nipAnI dRSTie vicArIe to jinapratimA e sthApanAjina che. ahIM to bhAvaarihaMtanA parijJAnamAM je kAraNa hoya te dravyaarihaMta kahevAya, e dRSTie bhAvaarihaMtanA parijJAnamAM jinapratimA kAraNa hovAthI tene dravyaarihaMtapaNArUpe kahela che. kazcidAha-"etat zrAvakapratikramaNasUtraM na gaNadharakRtaM kintu zrAvakakRtam, tatrApi tassa dhammassa' ityAdi gAthAdazakaM (=aSTakaM ?) kenacidarvAcInena kSiptami"tyAdi, sa kSiptasArabIjajaH (kSiptajArabIjaH ?) sahasA'jJAtakathane tIrthakarAdInAM mahAzAtanAprasaGgAt, na hi kvApyetatsUcakaM pravacanamupalabhAmahe, navA'cchinnaparamparAgatavRddhavacanamIdRk kenacit zrutam, kintu yasya sUtrAdeH kartA nAmagrAhaM na jJAyate pravacane ca sarvasaMmataM yat, tatkartA sudharmAsvAmyeveti vRddhavAdaH bhaNitaM ca tathA vicArAmRtasaGgrahe'pi / vazvavAda ..... mahAzatanAprasAt koI kahe che - A zrAvaka-pratikramaNa-sUtra=vaMditu sUtra, gaNadharakRta nathI, paraMtu zrAvakakRta che. tyAM paNa=vaMditAsUtramAM paNa, 'ta thamajja' ityAdi gAthAdazaka (gAthA aSTaka) koI arvAcIna vaDe kSipta che ItyAdi. tene kahevAra arvAcIna vyakti, kSiptajAbIjavALo che; kema ke sahasA ajJAta kathAmAM tIrthaMkarAdinI mahAna AzAtanAno prasaMga che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-17 111 ja pratimAzataka mu. pu. mAM "sa sitAravInana:' pATha che ane ha.pra.mAM 'sa kSitigAravIgataH' pATha che, paraMtu tyAM " kSitAravInaH' pAThanI saMbhAvanA che ane te mujaba artha ame karela che. ahIM TIkAmAM kahela 'sa:' zabdathI pUrvapakSI vAcya che, ane pUrvapakSI kahe che ke, vaMditu sUtra gaNadharakRta nathI, paraMtu zrAvakakRta che, ane temAM chellI daza gAthA (ATha gAthA koI arvAcIna vaDe kSipta che. te kahenAra pUrvapakSI jinapratimAne mAnato nathI, tethI tenuM sanmArganuM bIja jAra jIrNa, thaI gayela che, ane te jIrNa bIjano paNa teNe kSiptaRvinAza karyo che; kema ke potAne pUruM jJAna na hovA chatAM sahasA A pramANe je kathana karyuM ke, "vaMditu sUtra gaNadharakRta nathI paNa zrAvakakRta che" ityAdi kathanathI teNe tIrthaMkarAdinI mahAna AzAtanA karela che, tethI te vyakti kSiptajArabIjavALo che. pUrvamAM pUrvapakSIe kahyuM ke, zrAvaka-pratikramaNa-sUtra gaNadharakRta nathI, paraMtu koI zrAvakakRta che, ityAdi kathana te kharekhara AdhAra vagara kahe che. tenI ja puSTi karatAM graMthakArazrI kahe che - ra di.... vicArAmRtasAheriA kyAMya paNa AnuM sUcaka=zrAvaka-pratikramaNa-sUtra gaNadharakRta nathI paraMtu zrAvakakRta che, ane temAM paNa 'tarU thanA' ItyAdi gAthAdasaka (gAthAaSTaka) koI arvAcIna vaDe kSipta che enuM sUcaka, pravacana ame jatA nathI athavA avicchinna paraMparAgata vRddhavacana AvA prakAranuM tame kaho cho evA prakAranuM, koInA vaDe saMbhaLAyuM nathI. paraMtu je sUtrAdinA kartA nAmagrahaNapUrvaka jaNAtA nathI ane pravacanamAM je sUtra sarvasaMmata che, tenA te sUtranA kartA, sudharmAsvAmI ja che, e pramANe vRddhavAda che, tathA vicArAmRta saMgrahamAM paNa kahevAyeluM che. ja vicArAmRtasaMgrahano pATha A pramANe che ane teno artha nIce mujaba jANavo, je pratimAzataka graMthamAM batAvela nathI, paraMtu ahIM upayogI hovAthI batAvela che. (evaM teSAmeva (teSAmiva) zrAddhapratikramaNasUtrAdInAmapi ni!hakazrutasthaviranAmAparijJAne'pyAgamatvaM pramANatvaM cAvikalamevobhayatrApi samAnatvAt evaM ca gaNadharakRtamupajIvya zrutasthaviraviracitatvAdAvazyakAdisakalAnaMgapraviSTazrutasya sthavirakRtatvamapi siddhAnte'bhyadhAyIti tAtparyArthaH, iti vicArAmRtasaGgrahe pAThaH / / ) vicArAmRta saMgrahanA pAThamAM teSAmeva che, tyAM teSAmiva pATha hovo joIe, te mujaba ame artha karela che. (A rIte teonI jema ja=AgamonI jema ja, racanA karanAra zrutasthaviranA nAmanA aparijJAnamAM paNa zrAddhapratikramaNa sUtrAdinuM paNa AgamapaNuM ane pramANapaNuM avikala ja che; kema ke baMne ThekANe paNa samAnapaNuM che=AgamomAM ane zrAddhapratikramaNa sUtrAdimAM racanAnuM samAnapaNuM che ane e rIte gaNadharakRtine avalaMbIne AzrayIne, zrutasthaviro vaDe viracitapaNuM hovAne kAraNe AvazyakAdi sakala anaMgapraviSTadyutanuM sthaviratapaNuM paNa siddhAMtamAM kahevAyeluM che, e pramANe tAtparyArtha che. A pramANe vicArAmRtasaMgrahamAM pATha che.) anya atidezane batAvatAM kahe che - niyadavvamauvvajiNiMdabhavaNajiNabiMbavarapaiTThAsu / viyarai pasatyaputthayasutitthatitthayarapUAsu / / iti bhaktaprakIrNake (gA. 31) Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-67 niyadavva . rUti mattuprajII / apUrva (navA) jinendrabhavana ane jinabiMbanI zreSTha pratiSThAmAM ane prazasta pustaka lakhAvavAmAM ane tIrtha=caturvidha saMgharUpa tIrtha, ane tIrthaMkaranI pUjAmAM (zrAvaka) potAnA dravyane vApare che. e pramANe bhaktaprakIrNakamAM pATha che. * A bhaktaprakIrNakanA pAThathI paNa pratimAnI pUjyatA siddha thAya che. anya atidezane batAvatAM kahe che - 112 - "saMvaccharacAummAsiesu aTThAhiAsu ya tihIsu / savvAyareNa laggai jiNiMdapUAtavaguNesu" / / (gA. 240 ) ityAdyupadezamAlAyAm / kiM bahunA ? saMvacchara ivahunA ? saMvatsara ane cAturmAsikamAM caitrAdi aThThAIomAM ane caturdazI vagere tithiomAM zrAvaka bhagavAnanI pUjA, upavAsAdi tapa ane guNomAM=nnAnAdi guNomAM, sarvAdara vaDe lAge che, ityAdi upadezamAlAgAthA-240mAM kahela che. vadhAre kahevAthI zuM ? (ATalA atidezo dvArA pratimAnI pUjyatA siddha thAya che.) * upadezamAlAnI A sAkSIthI paNa 'vipU' zabdathI bhagavAnanI mUrti pUjya che, ema siddha thAya che. A rIte aneka atidezo dvArA pratimAnI pUjyatAnuM sthApana karyuM. have pratimAne svIkAravA mATe viziSTa yukti batAvavA arthe graMthakArazrI kAvya kahe che - TIkA H ***** kAvyam - "vAkyAnavagRhItasaGgatinRNAM vAcyArthavaiziSTyataH, saddbodhaM pratimAH sRjanti tadimA jJeyAH pramANaM svataH / tattatkarmaniyogabhRtparikaraiH sevyA varopaskarai retA eva hi rAjalakSaNabhRto rAjanti nAkeSvapi / / 1 / / " TIkArya : kAvyam - kAvya A pramANe che vAkyArtha nAovapi / / (pratimAmAM vItarAgatArUpa) vAcyArthanuM vizeSapaNuM hovAne kAraNe, vAkyathI anavagRhIta=nahi jaNAyelI (vItarAgarUpa vAcyArthanI) saMgativALA manuSyonA sadbodhane= vItarAgatAnA bodhane, pratimAo pedA kare che, te kAraNathI A=pratimAo, svataH pramANa jANavI. zreSTha upaskara dvArA=zreSTha sAmagrI dvArA, te te kAryamAM joDAyelA parikaro vaDe sevya evI rAjalakSaNane dhAraNa karanArI A ja=pratimAo ja, devalokamAM paNa zobhe che. * rAkhanakSaLapUto rAkhanti nApi - ahIM 'pi'thI e samuccaya thAya che ke, parikarothI sevAtI evI rAjalakSaNane dhAraNa karatI pratimAo manuSyalokamAM to zobhe che, paraMtu devalokamAM paNa zAzvatI pratimAo parikarasahita hovAthI zobhe che. AnAthI paNa pratimA pUjanIya che ema siddha thAya che. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-67 bhAvArtha: 113 upadezaka paramAtmAnA svarUpanuM varNana karatA hoya, paraMtu koI jIvane paramAtmAnA varNananAM vAkyothI paramAtmAnuM svarUpa kevuM hoya teno bodha spaSTa na thato hoya te jIva paNa pratimAne jue to pratimAnI mudrA sabodhane pedA kare che; kema ke pratimAnI mudrAmAM vAcyArthanuM vaiziSTa che=pratimAnI mudrAmAM vItarAgabhAvarUpa vAcyArthavizeSa che, tethI pratimA vAcyArthavaiziSTyavALI che=jotAM ja vItarAgatAnA arthane pragaTa kare che. Azaya e che ke, vItarAga paramAtmA kevA svarUpavALA hoya enuM varNana zabdothI ka2vAmAM Ave teTalAthI keTalAka jIvone vItarAgatAnA vAstavika svarUpano bodha thato nathI, paraMtu jyAre nirvikArI evI pratimAnI mudrAne jue che, tyAre vItarAgatAnI nirlepa pariNatino bodha thAya che, te kAraNathI pratimA svataH pramANa che. A rIte pratimAnI AtmakalyANamAM upakArakatA batAvIne devalokamAM paNa pratimA kevA prakAranI hoya che, te batAve che - suMdara upaskaro dvArA=suMdara sAmagrI dvArA, te te kAryamAM joDAyelA parikaro vaDe sevAtI evI rAjalakSaNane dhAraNa karanArI pratimAo devalokamAM paNa zobhe che. Azaya e che ke, devalokamAM rahelI zAzvatI jinapratimAo, caMgerI vagere pUjAnI sAmagrIthI sahita potapotAne yogya kAryamAM joDAyelA nAga vagerenI pratimAothI parivarelI, rAjAnA cihnothI yukta zobhI rahI che. ahIM pratimAnI pUjyatAne batAvatAM kahyuM ke, pratimA svataH pramANa che. tyAM svataH pramANano artha e che ke, anyAdhInapramALatve parataH pramALatyaM=anyane AdhIna pramANapaNuM hoya te parataH pramANapaNuM che, jema - vahninuM jJAna thavAmAM kAraNa dhUmanuM jJAna che, tethI vahninuM jJAna dhUmanA jJAnane AdhIna hovAthI parataH pramANa che. ane anyAnadhInapramALatna svataH pramALatvam anyane anadhIna pramANapaNuM te svataH pramANapaNuM che, jema - zrutajJAna mArgano svataH bodha karAve che, mATe te svataH pramANa che, parataH pramANa nathI. tema pratimA paNa vItarAgatAno bodha svataH karAve che, mATe te svataH pramANa che. TIkA tathA ca jIvAbhigame tadRddhivarNanam 'tattha NaM devacchaMdae aTThasayaM jiNapaDimANaM jiNussehappamANamittANaM saMnikkhittaM ciTThati / tAsi NaM jiNapaDimANaM ayametArUve vaNNAvAse paNNatte taM tavaNijjamayA hatthatalA pAyatalA, aMkamayAI NakhAI aMto lohiyakkhapariseyAI, kaNagamayA pAyA, kaNagamayA goSphA, kaNagamaIo jaMghAo, kaNagamayA jANU, kaNagamayA urU, kaNagamayAo gAyalaTThIo, tavaNijjamaIo nAbhIo, riTThAmaIo romarAjIo, tavaNijjamayA cuccuA, tavaNijjamayA sirivacchA, kaNagamayAo bAhAo, kaNagamaIo pAsAo, kaNagamaIo gIvAo, - Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 pratibhAzata lAga-3 / to-50 riTThAmae maMsU, silappavAlamayA oTThA, phalihamayA daMtA, tavaNijjamaIo jIhAo, tavaNijjamayA tAluA, kaNagamaIo NAsAo aMto lohiyakkhapariseyAo, aMkamayAiM acchINi aMto lohiyakkhapariseiAI, pulagamaIo diTThIo, riTThAmatIo tAragAo, riTThAmayAiM acchipattAI, riTThAmaIo bhamuhAo, kaNagamayA kavolA, kaNagamayA savaNA, kaNagamayA NiDAlAvaTTA, vairamaIo sIsaghaDIo, tavaNIyamaIo kesaMtakesabhUmIo, riTThAmayA uvarimuddhajA / tAsi NaM jiNapaDimANaM purao piTThao patteyaM 2 chattadhAragapaDimAo paNNattAo, tAo NaM chattadhAragapaDimAo himarayayakuMdiMdusappagAsAiM sakorIMTamalladAmadhavalAI AtapattAiM salIlaM ohAremANIo ciTThati / tAsi NaM jiNapaDimANaM ubhao pAsiM patteyaM 2 cAmaradhArapaDimAo paNNattAo, tAo NaM cAmaradhArapaDimAo caMdappahavairaveruliyanANAmaNi- kaNagarayaNavimalamaharihatavaNijjujjalavicittadaMDAo cilliAo saMkhakakuMdadagarayayamatamathitapheNapuMja-sannikAsAo, suhumarayayadIhavAlAo, dhavalAo cAmarAo salIlaM ohAremANIo ciTThati / tAsaM NaM jiNapaDimANaM purao do do nAgapaDimAo, do do jakkhapaDimAo, do do bhUyapaDimAo, do do kuMDadhAragapaDimAo, viNaoNayAo, pAyavaDiAo, paMjaliuDAo saMNikkhittAo ciTThati / savvarayaNAmaIo acchAo saNhAo, laNhAo, ghaTThAo, maTThAo, nIrayAo, nippaMkAo, jAva paDirUvAo / tAsiM NaM jiNapaDimANaM purao aTThasayaM ghaMTANaM, aTThasayaM caMdaNakalasANaM, evaM aTThasayaM bhiMgArANaM, AyaMsagANaM, thAlANaM, pAtINaM, supaiTThagANaM, maNaguliyANaM, vAtakaragANaM, cittANaM rayaNakaraMDagANaM, hayakaMThagANaM jAva usabhakaMThagANaM, pupphacaMgerINaM jAva lomahatthacaMgerINaM, pupphapaDalagANaM jAva lomahatthapaDalagANaM, sIMhAsaNANaM, chattANaM, cAmarANAM, aTThasayaM tellasamuggANaM jAva aMjaNasamuggANaM, aTThasayaM jhayANaM, aTThasayaM dhUvakaDacchuyANaM saMNikkhittaM ciTThai / / etadvRttiryathA 'tattha NaM' ityAdi / tatra devacchandake'STazatam aSTAdhikaM zataM jinapratimAnAM jinotsedhapramANamAtrANAM = paccadhanuH zatapramANAnAmiti bhAvaH / saMnikSiptaM tiSThati / 'tAsi NaM jinapaDimANam' ityAdi tAsAM jinapratimANAmayametadrUpo varNAvAsaH =varNakanivezaH, prajJaptaH, tapanIyamayAni hastatalapAdatalAni, aGkamayA = aGkaratnamayA, antaH = madhye, lohitA-kSarantapratiSekA nakhAH, kanakamayAH pAdAH, kanakamayAH gulphAH, kanakamayyo jaGghAH, kanakamayAni jAnUni, kanakamayA UravaH, kanakamayyo gAtrayaSTayaH, tapanIyamayA nAbhayaH, riSTaratnamayyo romarAjayaH, tapanIyamayAzcibukAH = stanAgrabhAgAH, tapanIyamayAH zrIvatsAH, zilApravAlamayA = vidrumamayA oSThAH sphaTikamayA dantAH, tapanIyamayyo jihvAH, tapanIyamayAni tAlukAni, kanakamayyo nAsikAH antarlohitAkSaratnapratiSekAH, aGkamayAnyakSINi antalohitAkSapratiSekANi, riSTaratnamayyo'kSimadhyagatatArikAH, riSTaratnamayAnyakSipatrANi, riSTaratnamayyo dhruvaH, kanakamayAH kapolAH, kanakamayAH zravaNAH, kanakamayyo lalATapaTTikAH, vajramayyaH zIrSaghaTikAH, tapanIyamayyaH kezAntakezabhUmayaH - zAnAmantabhUmayaH kezabhUmayazceti bhAvaH / riSTamayA uparimUrddhajAH kezAH / tAsAM jinapratimAnAM pRSThataM ekaikAH chatradhArapratimAH hemarajatakundenduprakAzaM sakoraNTamAlyadAmadhavalamAtapatraM salIlaM dharantyastiSThanti / 'tAsiM NaM jinapaDimANaM' ityAdi-tAsAM jinapratimAnAM pratyekamubhayoH pArzvayoH dve dve cAmaradharapratime prajJapte, 'caMdappabhaM' Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratibhAzata bhAga-3 / zloDa-57 ityAdi 'caMdappabhaH=candrakAntamaNiH, vajraM vaiDUryaM ca pratIte, candaprabhavajravaiDUryANi, zeSANi ca nAnAmaNiratnAni khacitAni yeSu daNDeSu te tathA, evaMrUpAzcitrAH = nAnAprakArA, daNDA yeSu tAni tathA, stritvaM prAkRtatvAt, 'suhuma tti sUkSmAH zlakSNA, rajatamayA vAlA yeSAM tAni tathA, 'saMkhaM tti pratItam, cAmarANi gRhItvA salIlaM vIjayantyastiSThanti / 'tAsi NaM' ityAdi - tAsAM jinapratimAnAM purato dve dve nAgapratime, dve dve yakSapratime, dve bhUtaprati dve dve kuNDadhArapratime, saMnikSipte tiSThataH, tAzca 'savvarayaNAmaIo' ityAdi prAgvat / 'tattha NaM' ityAdi-tasmin devacchandake jinapratimAnAM purato'STazataM ghaNTAnAm, aSTazataM candanakalazAnA-maSTazataM bhRGgArANAm, aSTazatamAdarzAnAm, aSTazataM sthAlAnAm, aSTazataM pAtrINAm, aSTazataM supratiSThAnAm, aSTazataM manogulikAnAM=pIThikAvizeSarUpANAm, aSTazataM vAtakarakANAm, aSTazataM citrANAM ratnakaraNDakANAm, aSTazataM hayakaNThAnAm, aSTazataM gajakaNThAnAm, aSTazataM narakaNThAnAm, aSTazataM kiMnarakaNThAnAm, aSTazataM kiMpuruSakaNThAnAm, aSTazataM mahoragakaNThAnAm, aSTazataM gandharvakaNThAnAm, aSTazatamRSabhakaNThAnAm, aSTazataM puSpacaGgerINAm, aSTazataM mAlyacaGgerINAm, aSTazataM cUrNacaGgerINAm, aSTazataM gandhacaGgerINAm, aSTazataM vastracaGgerINAm, aSTazatamAbharaNa-caGgerINAm, aSTazataM lomahastacaGgerINAm, lomahastakaH= mayUrapicchapuJjanikA, aSTazataM puSpapaTalakAnAM, aSTazataM mAlyapaTalakAnAm, utkalAni puSpANi, grathitAni mAlyAni / aSTazataM cUrNapaTalakAnAm, evaM gandhavastrAbharaNasiddhArthalomahastakapaTalakAnAmapi pratyekaM pratyekamaSTazataM draSTavyam / aSTazataM siMhAsanAnAm, aSTazataM chatrANAm, aSTazataM cAmarANAm, aSTazataM tailasamudgakAnAm, aSTazataM koSThasamudgakAnAm, aSTazataM coyakasamudgakAnAm, aSTazataM tagarasamudgakAnAm, aSTazatamelAsamudgakAnAm, aSTazataM haritAlasamudga kAnAm, aSTazataM hiMgulasamudgakAnAm, aSTazataM manaHzilasamudgakAnAm, aSTazatamaJjanasamudgakAnAm, sarvANyetAni tailAdIni paramasugandhopetAni draSTavyAni, aSTazataM dhvajAnAmityAdi / / khahIM kuvAbhigamanA pAThabhAM 'hayakaMThagANaM' thI 'ciTThai' sudhIno pATha che, te saMpUrNa pATha kuvaabhigmsUtramAM A pramANe saMgRhIta che 115 hayakaMThagANaM (gayakaMThagANaM narakaMThagANaM kinnarakaMThagANaM kiMpurisakaMThagANaM mahoragakaMThagANaM gaMdhavvakaMThagANaM usabhakaMThagANaM pupphacaMgerINaM evaM malla-cuNNa-gaMdha-vatthA''bharaNacaMgerINaM siddhatthacaMgerINaM lobhahatyacaMgerINaM pupphapaDalagANaM jAva lobhahatthapaDalagANaM sIhAsaNANaM chattANaM cAmarANaM tellasamuggANaM koTThasamuggANaM pattasamuggANaM coyasamuggANaM tagarasamuggANaM elAsamuggANaM hariyAlasamuggANaM hiMgulayasamuggANaM maNosilAsamuggANaM aMjaNasamuggANaM aTThasayaM jhayANaM aTThasayaM) dhUvakaDucchrayANaM saMnikkhittaM ciTThati // TIDArtha : ..... tathA ca * varNanam - ane te prabhAge=pUrvamAM avyamAM jhuMDe, zreSTha upaskAra = sAmagrI te dvArA te kAryamAM joDAyelA parikaro vaDe sevya, rAjalakSaNane dhAraNa karanArI A pratimAo devalokamAM paNa zobhe che. te pramANe, jIvAbhigamasUtramAM tenI=pratimAnI, RddhinuM varNana karela che te A pramANe - Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-97. tatva mAM ..... viThTha II tyAM devajIMdA upara jinezvaranA utsadha pramANamAtra=pa00 dhanuSa pramANa UMcAIvALI, ekaso ATha jinapratimAo sthApana karAyelI rahelI che. te jinapratimAonA A AvA prakAranA varNavAsa=varNakariveza arthAtu pratimAonA avayavo kevA kevA varNavALA che te, kahevAyelA che, te A pramANe - hAthanAM taLiyAM ane paganAM taLiyAM tapanIyamaya=lAla suvarNamaya che, madhyamAM lohitAkSa ratnanA pratiSekavALA aMkamaya aMtaratnamaya nakho che, kanakamaya pago, kanakamaya gulpha ghUMTI, kanakamaya jaMghA, kanakamaya jAnu, kanakamaya uru sAthaLa, kanakamaya gAtrayaSTi, tapanIyamaya nAbhi, rijharatnamaya romarAjI, tapanIyamaya cibuka stanano agrabhAga, tapanIyamaya zrIvatsa, kanakamaya bAhA, kanakamaya pArthabhAga paDakhAM, kanakamaya grIvA=Doka, rikTaratnamaya mizra=dADhI, zilApravAlamaya vidgamaya oSTha hoTha, sphaTikamaya daMta, tapanIyamaya jIllA=jIbha, tapanIyamaya tAlu-tALavuM, madhyamAM lohitAkSaratnanA pratikavALI kanakamaya nAsikA, madhyamAM lohitAkSaratanA pratiSekavALI aMkamaya AMkho, pulakaratnamaya dRSTi, rijharatnamaya aNimadhyagata tArikA kIkI, riSTharatnamaya akSipatra-AMkhanI pAMpaNa, rijharatnamaya bhrama=bhavAM, kanakamaya kapola, kanakamaya zravaNa=kAna, kanakamaya lalATapaTTikA=lalATa bhAga, vajamaya zIrSaghaTikA=mastakanI haDDI=hADakAM, tapanIyamaya kezanI aMtabhUmi ane kezabhUmi, rijharatnamaya upari mUIjA mastaka upara UgelA kezo che. te dareka jinapratimAnI AgaLa ane pAchaLa eka eka chatradhAraka pratimAo rahelI che, ane te chatradhAraka pratimAo hima, rajata, kuMda puSpavizeSa ane caMdraprakAza jevA ujvala, sakoraMTa mAlyAma jevA dhavala Atapatranetrachatrane, lIlAsahita dhAraNa karelI rahelI che. te dareka jinapratimAnI baMne paDakhe eka eka ema kula be be cAmaradhAraka pratimAo rahelI che. te cAmaradhAraka pratimAo, caMdraprabha=caMdrakAMta maNi, vaja=vajamaNi ane vaidurya=vaiDuryamaNi ane bIjA nAnA maNi kanaka ratnothI khacita=jaDAyelA evA, ane kanakamaya, rajatamaya vimala, mahAkImatI tapanIyamaya ujvala evA, citra=nAnA prakAravALA dAMDAo che jemAM evA, dedIpyamAna zaMkha, kaphada=zreta chatra, udakaratnamaya sphaTikaramaya, mathita phINanA puMja sarakhA evA, sUkSma zlalaNa rajamataya dIrgha vALa che jemAM tevA, dhavala zveta, cAmarone vIMjhatI rahelI che. te jinapratimAnI AgaLa be be nAgapratimAo, be be yakSapratimAo, be be bhUtapratimAo, be be kuMDadhAraka pratimAo vinayathI upana=namelI, pagamAM paDelI, hAtha joDIne rahelI, sthApana karelI rahelI che ane te pratimAo sarvaratnamaya, svaccha, sUkSma, zlaSNa, vRSTa=ghaselI, muSTa=mArjana karelI, raja vagaranI, kAdava vagaranI yAvat pratirUpavALI=suMdara AkRtivALI che. te jinapratimAnI AgaLa 108 ghaMTo, 108 caMdanakaLazo, e pramANe 108 bhaMgAra, 108 ArIsA, 108 thALA, 108 pAtrI, 108 supratiSThakakaDAbhaDA, 108 manogulikA, 108 vATakA, 108 citraratnanA karaMDiyA, 108 hayakaMTha yAvat RSabhakaMTha che. ahIM yAvat zabdathI 108 gajakaMTha, 108 narakaMTha, 108 kinarakaMTha, 108 jhiMpuruSakaMTha, 108 mahoragakaMTha ane 108 gaMdharvakaMTha grahaNa karela che. 108 puSpagaMgerIthI yAvatuM lohastaka caMgerIo che. lomahastaka=moranA pIMchAnI pUMjaNI=morapIMchI - evI 108 morapIMchIvALI caMgerIo che. ahIM yAvat zabdathI 108 mAlyacaMgerI, 108 cUrNacaMgerI, 108 gaMdhacaMgerI, 108 vastracaMgerI ane 108 AbharaNacaMgerI saMgRhIta che. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117. pratimAzataka bhAga-3| zloka-17 108 puSpapaTalaka yAvatuM lohastapaTalaka che. ahIM yAvat zabdathI 108 mAlyapaTalaka, 108 cUrNapaTalaka, e pramANe 108 gaMdhapaTalaka, 108 vastrapaTalaka, 108 AbharaNapaTalaka ane 108 siddhArthapaTalaka saMgRhIta che. 108 siMhAsana, 108 chatra, 108 cAmara che. 108 tailasamudgaka yAvat 108 dhUpadANA che. ahIM yAvat zabdathI 108 koSThasamudgaka, 108 coyaka samudgaka, 108 tagarasamudgaka, 108 elAsamudgaka, 108 haritAla samudgaka, 108 hiMgulasamudraka, 108 manaHzivasamutraka, 108 aMjanasamudgaka sarve paNa A tailAdi parama sugaMdhathI sahita jANavA. 108 dhajA ItyAdi pATha che. jIvAbhigamanA A pAThanA TIkAryamAM tattiryathA - ..... 3STazakti dhyAnamatkAri II sudhIno artha aMdara AvI jAya che. evaMvidharAjacihnayuktA yathocitavyApAraniyuktanAgAdipratimAsevyamAnAzcageryAdipUjopakaraNasamanvitAzca pratimAH zAzvatabhAvena svata evAtmano jagatpUjyatvaM khyApayanti, anyathA tathAvidhacihnAdyupetatvAsambhavAt / evaMvidhavyatikaramAkarNApi ye jinapratimAmArAdhyatvena nAGgIkurvate te kliSTakarmodayino mantavyAH, na caivaM parivAropetAH zAzvatapratimA eva bhavanti nAnyA iti vAcyam, aSTApadAdrau bharatakAritAnAM RSabhAdivarddhamAnAntAnAM caturviMzaterapi jinapratimAnAM tathAparivAropetatvAt 'jIvAbhigamoktaparivArayuktA' iti vacanAt / vaMvidharAvanapurA ... gamavAn ! AvA prakAranA rAjacihnathI yukta, yathocita vyApAramAM niyukta=joDAyelI, nAgAdi pratimAo vaDe sevAtI ane caMgerI Adi pUjApakaraNathI samanvita sahita, evI pratimAo zAzvatabhAvarUpe svatA ja potAnA jaganyUyapaNAne jaNAve che. anyathA zAzvatabhAvarUpe svataH ja potAnA jaganyUyapaNAne jaNAvatI na hoya to, tathAvidhi tevA prakAranA, cihnAdithI upetapaNAno=sahitapaNAno, asaMbhava che. jIvAbhigamamAM varNana karAyelI jinapratimAo zAzvatabhAvarUpe tevA prakAranA rAjacihnothI yukta che, tethI zAzvatabhAvarUpe svataH ja potAnuM jagatupUjyapaNuM jaNAve che arthAt sadAkALa mATe svataH ja potAnuM jagatupUjyapaNuM jaNAve che. tethI ja sadAkALa mATe, AvAM cihnothI yuktapaNuM che, e prakAre vyApti che. vidhati ..... mantavyA ! AvA prakAranA vyatikara=prasaMgane, sAMbhaLIne paNa jeo jinapratimAne ArAdhyapaNArUpe svIkAratA nathI, teo kliSTa karmanA udayavALA=mithyAtvamohanIyatA udayavALA, jANavA. pUrvamAM kahyuM ke, zAstramAM zAzvatI pratimAonuM je varNana karela che te sAMbhaLIne jeo jinapratimAne Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 pratimAzataka bhAga-3 bloka-17 ArAdhya svIkAratA nathI, teo kliSTa karmanA udayavALA che. tyAM laMpAka kahe che ke, AvA prakAranA parivAravALI zAzvata pratimAo ja hoya che, anya pratimAo nahi. tethI e prApta thAya ke, zAstramAM je zAzvata pratimAonuM varNana che, te zAzvata bhAvanA svarUpane batAvavA mATe che, paraMtu te svarUpanA baLathI pratimAo pUjya che, tema siddha thaI zake nahi. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - jevuM . ti vayanAn A prakAre pUrvamAM jIvAbhigamasUtranA pAThamAM varNana karyuM e prakAre, parivArathI upeta=sahita, zAzvata pratimAo ja hoya che, anya nahi, e prakAre na kahevuM; kema ke aSTApada parvata upara bharata cakravartI dvArA kArita=karAvAyela, RSabhAdithI vardhamAna aMta sudhInI covIse paNa jinapratimAonuM tevA prakAranA parivArathI upetapaNuM=sahitapaNuM che; kema ke jIvAbhigama AgamamAM kahela parivArayukta evI aSTApadanI pratimAo che, e pramANe vacana che. pUrvapakSIno kahevAno Azaya e che ke, jIvAbhigamasUtramAM kahela parivArathI yukta to zAzvatI ja pratimAo hoya che, azAzvatI pratimA hotI nathI, tethI teo jagatupUjya kaI rIte bane ? mATe pratimA ArAdhya nathI. tene graMthakArazrI kahe che ke, e pramANe kahevuM yukta nathI kema ke bharata cakravartIe aSTApada parvata upara bharAvelI RSabhadevathI mAMDIne vardhamAna jina sudhInA covIse paNa jinanI pratimAo tevA prakAranA parivAravALI che; kema ke e pratimAo jIvAbhigamasUtramAM kahelA parivArathI yukta che, e prakAre zAstravacana che. tethI azAzvatI pratimAo paNa tevA parivArayukta hovAthI jagatupUjya che, mATe pratimAnI pUjyatA siddha thAya che. AnAthI e phalita thAya che ke, bhagavAnanI pratimAo jagatupUjya che, e batAvavA mATe ja bharata cakravartIe paNa zAzvata pratimA jevA parivAravALI covIsa tIrthaMkaronI pratimAo parivAra sahita bharAvelI che. jo bharata cakravartIno tevo Azaya na hota to aSTApada parvata upara zAzvata pratimA jevA parivAravALI pratimAo bharata cakravartI bharAvata nahi. pUrvamAM zAzvatabhAvarUpe pratimAnuM jagatupUjyapaNuM che, mATe jinapratimA pUjanIya che ema sthApana karyuM. have te ja pratimAo zAzvatabhAvarUpe devazabdathI vAcya che, tethI paNa jinapratimA pUjya che, te batAvavA arthe kahe che - __ kiJca devalokAdAvapi 'jeNe va devacchaMdae' ityAgamavacanAjjinapratimA eva zAzvatabhAvena devazabdavAcyAH santi, na tathA'nyatIrthikAbhimatazabdavAcyAH, teSAM devAnAmanaiyatyAt, devAdhidevapratimAH prabhutvaM svataH pratiSThopagatAH zrayanti, saGkrAmati sthApyagato vizeSaH, na sthApanAyAH kimu nirvipakSaH / zi4. tti, ane vaLI devalokAdimAM paNa, 'tene 3 varjhA e prakAre AgamavacanathI jinapratimAo ja zAzvatabhAvarUpe deva zabdathI vAcya che. revanokAvAva' - ahIM ''thI e kahevuM che ke, manuSyalokamAM to jinapratimAo zAzvatabhAve deva zabdathI vAcya bane che, paNa devalokAdimAM paNa jinapratimAo zAzvatabhAve deva zabdathI vAcya bane che. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-17 bhAvArtha - . yadyapi manuSyalokamAM sarva jinapratimAo zAzvata nathI, topaNa sadA zAzvata ke azAzvata jinapratimAo manuSyalokamAM hoya che ane zAzvata bhAvarUpe te jinapratimAo deva zabdathI=pUjyatAvAcaka deva zabdathI vAcya bane che. vaLI devalokamAM zAzvatabhAve jinapratimAo varte che; kema ke 'ne va revajIM' e prakAranuM Agamavacana che ane e pAThamAM jinapratimAnI RddhinA varNananuM svarUpa che, ane te jinapratimAo ja zAzvatabhAve 'deva" zabdathI=pUjyatAvAcaka deva zabdathI vAcya bane che. AnAthI e prApta thAya che ke, jinapratimAo ja sadA "deva" zabdathI vAcya bane che, ane te manuSyalokamAM to vAcya bane che paNa devalokAdimAM paNa zAzvatabhAve "deva' zabdathI vAcya bane che. ane devalokamAM rahelI zAzvata pratimAo deva' zabdathI vAcya bane che e ja siddha kare che ke, jinapratimAo pUjya che. jo jinapratimAo pUjya na hota to te pratimAone ne va devajIM' e AgamavacananA baLathI deva' zabdathI vAcya kaheta nahi. ahIM laMpAka kahe che ke, AgamamAM zAzvatabhAvathI je pratimAonuM varNana karyuM che, te vItarAganI pratimA nathI, paraMtu anyatIrthika abhimata evA zabdathI vAcya che arthAtu anyatIrthika potAnA devane buddhAdi kahe che te zabdathI te jinapratimAo vAcya che. tethI AgamamAM zAzvatabhAvathI jinapratimAnuM varNana che, te jinapratimAo ApaNA bhagavAnanI pratimAo nathI, mATe tenAthI pratimA pUjanIya che tema siddha karI zakAya nahi. tene graMthakArazrI kahe che - tathA . ane tyAM te prakAre zAzvatabhAvarUpe, anyatIthikone abhimata (bauddhAdi) zabdothI vAcya (pratimAo) nathI; kema ke teonA avyatIthikonA, devonuM aniyatapaNuM che. pUrvapakSIno kahevAno Azaya e che ke, devalokamAM je jinapratimAo che, te ApaNA bhagavAnanI nathI paraMtu anyatIrthiko potAnA bhagavAnane jina mAne che, teonI A pratimAo che, ane tenuM varNana zAstromAM kareluM che. mATe "ne va sevachaM' e vacanathI devalokamAM zAzvatabhAvathI=zAzvata AkArathI pratimAo che, eTaluM svIkArI zakAya, paNa tenA baLathI pratimA pUjya che, tema siddha thAya nahi. tene graMthakArazrI kahe che - zAzvatabhAve=zAzvata AkAre rahelI pratimAo anyatIrthika abhimata evA deva zabdathI vAcya thaI zake nahi, kema ke anyatIrthikanA koI devo niyata nathI. jema gautama buddha pArzvanAtha bhagavAnanA saMtAnamAM dIkSA laIne pachI dIkSA choDIne svamatanI sthApanA karI, te pUrve bauddhadarzana hatuM nahi. tethI anyatIrthikanA darzanamAM devonuM niyatapaNuM nathI. te ja rIte je je saMyogamAM je je darzana UbhuM thayuM, te te vakhate temanA devo tarIke teo prasiddhine pAmyA, paNa zAzvatabhAvathI koI buddhAdi che nahi. jyAre ApaNA jino koI vyaktigata zAzvata nahi hovA chatAM mahAvideha kSetramAM sadA tIrthaMkara vidyamAna hoya che, ane bharataairAvata kSetramAM paNa pravAhathI dareka covIsImAM tIrthaMkaro thAya che, tethI tIrthaMkarono pravAha zAzvata che, ane Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-67 teonA ja sthApanAnikSepArUpe A jinapratimAo che. tethI devalokamAM je zAzvata jinapratimA che, te ApaNA tIrthaMkaronI ja zAzvata jinapratimA che, mATe jinapratimA pUjya che, tema svIkAravuM ucita che. ahIM prazna thAya ke, pratimA to pattharAdi jaDa pudgalonI banelI che, tethI temAM konA dvArA prabhutva prApta thAya che ke jethI te pUjya bane che ? ane jo anya dvArA temAM prabhutva AvatuM hoya to paramArthathI anya pUjya che, paraMtu jaDa pudgalanirmita pratimA pUjya nathI. A prakAranA pUrvapakSInA Azayane sAme rAkhIne graMthakA2zrI kahe che ..... devAdhidevapratimAH zrayanti / pratiSThA upagata=pratiSThA pAmela, devAdhidevanI pratimAo svataH prabhutvano Azraya kare che. pratiSThAne pAmela devAdhidevanI pratimAo parataH prabhutvano Azraya karatI nathI, paraMtu svataH ja prabhutvano Azraya kare che, mATe pratimAo pUjya che. jema koI rAjAno mANasa hoya to enuM prabhutva rAjAnA baLathI che, ane jyAre rAjA tene chUTo karI de che tyAre tenuM lokamAM prabhutva hotuM nathI. jyAre pratimAmAM to koI vyakti pratiSThA karAve, tyAra pachI pratiSThA karAvanAra vyaktinA baLathI tenuM prabhutva nathI, paraMtu te pratimAmAM pratiSThAvidhithI vItarAgAdi bhAvonI sthApanA karAI che, tethI svataH ja te pratimAmAM prabhutva prApta thAya che; ane tethI ja pratiSThita pratimAnI bhakti karavAthI bhakti karanArane nirjarAnI prApti thAya che ane AzAtanA karanArane karmabaMdha thAya che. ahIM vizeSa e che ke, joke sthApanArUpa pratimA e pudgalarUpa che, tethI pudgalarUpe temAM koI vizeSatA nathI; jema saMsArI jIvomAM jIvatvena samAnatA che, tema tIrthaMkarano AtmA paNa saMsArI jIvo jevo AtmA che, te rIte temAM koI vizeSatA nathI. Ama chatAM jyAre te tIrthaMkara bane che tyAre temanA AtmAmAM svAbhAvika anya jIvo karatAM vItarAgAdi vizeSa guNo hovAthI vizeSatA hoya che, ane te vizeSatAne kAraNe ja tIrthaMkarano AtmA prabhu kahevAya che. tevI rIte sthApanAmAM joke vizeSatA sAkSAt nathI topaNa sthApya evA tIrthaMkaranA AtmAmAM je vizeSatA che, te vizeSatA ja pratiSThAnI vidhithI pratimAmAM saMkrame che, te pramANe vyavahAranaya svIkAre che. tethI ja jema tIrthaMkaramAM svataH prabhutva che, tema pratimAmAM paNa svataH prabhutva che. ahIM prazna thAya ke, jaDa padArthamAM prabhutva kyAMthI AvyuM ? tethI kahe che - saMjJAmati ..... nivipakSaH / sthApyagata vizeSa saMkrama pAme che, paraMtu sthApanAno koI vizeSa nathI, e nirvipakSa=nirvivAda che. sthApya evA je arihaMta paramAtmAnA AtmAo che, temanAmAM rahela je vItarAgatA Adi bhAvo che, te pratiSThA dvArA pratimAmAM saMkrama pAme che. tethI pratiSThA pAmela pratimAomAM svataH prabhutva che, paraMtu temAM Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-ka7 121 sthApanAno koI vizeSa nathI e vAta nirvivAda che. arthAt graMthakArazrI kahe che ke, ame paNa mAnIe chIe ke, sthApanA paththara AdimAMthI banela AkAramAtra che ane e sthApanAno koI vizeSa nathI AkAramAtrane kAraNe prabhutvarUpa vizeSa nathI, ke jenA dvArA pratimAomAM prabhutva prApta thAya. paraMtu sthApyagatavizeSa pratiSThA dvArA pratimAmAM saMkrama pAme che, tethI pratiSThA pAmela pratimAo svataH prabhutvano Azraya kare che, ane AthI ja pratimAo pUjya che, ema siddha thAya che. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 pratimAzataka bhAga-3 | jIvapariNA/ gAthA-1 ((((IIIIIIIIIIIIIII satapaNijJAIIIIIIIIIIIIII))))) bhagavAnanI mUrti pUjanIya che te sthApana karavA mATe pUrvamAM aneka atidezo batAvyA. te pramANe, paMcavastuka graMthamAM stavaparijJA nAmano vibhAga che, tenAthI paNa bhagavAnanI mUrti pUjanIya tarIke siddha thAya che, tethI stavapariNA graMthano paNa atideza graMthakArazrI karI zake, paraMtu teno atideza na karatAM stavaparijJA graMtha saMpUrNa ahIM rajU kare che, tenuM kAraNa zuM che, te batAvavA "DAtha'thI avataraNikArUpe kahe che - TIkA - ____atha stavaparijJayA prathamadezanAdezyayA gurorgarimasArayA stavavidhiH pariSTrayate / iyaM khalu samuddhRtA sarasadRSTivAdAditaH zrutaM niraghamuttamaM samayavedibhirbhaNyate atha (ataH) stavaparijJA'tyantopayoginIti yathA paJcavastuke dRSTA tathA likhyate / 'stavarijJADacattopayojini - ahIM 'atha' che tyAM 'satta:' padanI saMbhAvanA lAge che. TIkArya : gai .... nite . stavapariNA graMthanI prathama gAthAnI avataraNikArUpe kathana karatAM maMgalArthe gai'thI AraMbha kare che. gurunI prathama dezanAthI upadezane yogya garimasAravALA stavaparizA graMtha vaDe stavavidhi kahevAya che. sarasa evA daSTivAdAdithI samuddhata thayelI, viragha=pAparahita evI A= stavaparijJA, uttama zrata tarIke samayanA=siddhAMtanA, jANakAro vaDe kahevAyelI che, AthI karIne stavaparijJA atyaMta upayogI che. ethI je pramANe paMcavastaka graMthamAM joDAyelI che, te pramANe lakhAya che. bhAvArtha : jIva dharmane abhimukha thAya tyAre guru prathama dezanArUpe bhagavAnanI bhakti karavA jevI che, te ja batAve che, tethI stavaparikSAne prathama dezanAthI batAvavA yogya kahela che. vaLI sarvottama evA bhagavAnanI bhaktine batAvanAra A graMtha che, tethI garimasAravALo che; kema ke zAstramAM karela sarva varNano vItarAga thavA mATe che ane vitarAga thavAno ananya upAya bhagavAnanI bhakti che, tethI garimabhUta evA zAstronA sArarUpa evI A stavaparijJA che. ane A stavaparijJA zreSTha evA dRSTivAdAdithI uddhata che ane uttama zrata che; kema ke uttama evA mokSasukhanI prAptinA upAyane batAvanAra che. vaLI A zrata kaSa-cheda ane tApathI zuddha hovAthI saMpUrNa doSarahita che, AthI niragha che. ane Avo stavaparijJA graMtha jIvone upakAra karavAmAM atyaMta upayogI che, jethI karIne graMthakArazrI upAdhyAyajI mahArAjA je pramANe paMcavastaka nAmanA graMthamAM A stavaparijJA dekhAya che, te pramANe ahIM lakhe che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzaka bhAga-3) stavaparijJA) gAthA-1 13 TIkA - tathAdi - TIkArya : tathAdi- te A pramANe - gAthA : "eyamihamittamaM suaM AIsaddAI thayapariNNAI / vaNijjai jIe thao duviho vi guNAibhAveNa" / / 1 / / gAthArtha : ahIM=lokamAM A=kaSa cheda-tApathI zuddha zrata uttama zrata che. "gari' zabadathI stavapariNAdi (prAbhRtavizeSo grahaNa thAya che.) A stavaparijJA zuM che ? ethI karIne gAthAnA uttarArdumAM kahe che - jemAM=je graMtharacanAmAM, baMne prakAsno paNa dravya ane bhAva baMne prakArano paNa, stava guNAdibhAvathI= gauNa-mukhya bhAvathI, varNana karAya che (te stavaparijJA che.) III che "divithoDapi' - ahIM "'thI ekavidhano samuccaya thAya che. A ahIM uttama zrata che ane "Adi' zabdathI stavapariNAdi prAbhRtavizeSanuM grahaNa karavuM, ema ahIM gAthA-1mAM kahyuM, tenuM joDANa A rIte che - paMcavastuka graMtha gAthA-1018 ane 1019mAM kahyuM ke, vAcanAdAtAe je kALe jeTaluM jeTaluM jinavacana naMdIsUtra Adi vidyamAna hoya, teTalA jinavacananuM bhAvArthasAra saMvegakArI vyAkhyAna karavuM athavA keTalAka ziSyone adhika yogya jANIne dRSTivAda AdinuM vyAkhyAna karavuM athavA te dRSTivAdAdithI nirbaDha=uddharela, zeSa naMdI Adi graMtha yogya evA vAcanAdAtA bIjAne Ape che. tyArapachI gAthA-1020mAM nibUDha=uddhata, zrutanuM lakSaNa batAvatAM kahe che ke, je graMthomAM kaSa-chedatApathI zuddha=trikoTi doSathI rahita, samyagu dharma varNana karAya che, tevA prakAranA uttama zretAdi nirbaDha= uddhata samajavA. gAthA-1019mAM naMdi Adi nibUDha=uddhata zrata kahyuM, tyAM 'di' zabdathI gAthA-1020mAM kahela uttama zrutAdinuM grahaNa thAya che ane uttama zruta stavaparijJA Adi che, ema gAthA-1020mAM kahela che, ane temAM 'uttamakumAru' kahyuM tyAM mAhithI bIjA evA uttamakRtanuM grahaNa karavuM. A pramANe dvAragAthA-1020mAM kahela stavaparijJAdi prAbhRtavizeSo ahIM amada' gAthAmAM '' zabdathI grahaNa karavAnuM kahela che, ane A "mada' gAthA paMcavaTuka graMthamAM 1110 mI che, je ahIM prathama gAthA rUpe kahela che. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA) gAthA-1 TIkA - etadihottamazrutamuttamArthAbhidhAnAt, AdizabdAd dvAragAthoktAH stavaparijJAdayaH prAbhRtavizeSA gRhyante / tatra kA stavaparijJA ? iti praznavAkyamAzrityAha-yasyAM granthapaddhatau stavo dvividho'pi dravyabhAvopadastavavAcyo varNyate guNAdibhAvena guNapradhAnarUpatayA, sA stavaparijetyuttaravAkyaM ram II TIkArya - vidyottama rum II A=kaSa-cheda-tApathI zuddha evuM zrata ahIM=jagatamAM, uttamArthanuM abhidhAna karanAra hovAthI uttama zrata che. "gati' zabdathI dvAragAthAmAM kahevAyela dvAragAthA-1020mAM kahevAyela, stavaparijJAdi prAbhRtavizeSa grahaNa thAya che. tyAM stavaparizA zuM che? e pramANe prazna vAkyane AzrayIne gAthAnA uttarArdhathI graMthakArazrI kahe je graMthapaddhatimAMegraMtharacanAmAM, dravya-bhAva e be prakAranA upapadavALo, stava zabdathI vAgya evo baMne paNa prakArano stava guNAdibhAva vaDe gauNa-pradhAnarUpa bhAva vaDe varNana karAya che, te AvaparijJA che. e pramANe uttara vAkya jANavuMsuttara jANavo. 1II ja mULa gAthAmAM praznavAkya adhyAhArarUpe che, te TIkAmAM praznavAkya batAvela che; ane mULagAthAnA uttarAddhathI e prazna vAkyano uttara Apela che, te uttaravAkya samajavuM. bhAvArtha : AtmAne mATe paripUrNa sukharUpa mokSa e uttamArtha che ane te uttamArthanI prAptinA upAyane je batAve che tene paNa uttamArtha kahevAya. ane je zrata kaSa-cheda ane tApathI zuddha che, te zrata ja kharekhara yathArtha mokSanA upAyane batAvanAra che, tethI trikoTi parizuddha evA zrutane ahIM uttama zrata kahela che. " mAna' - dravyastavamAM dravya mukhya hoya che ane bhAva gauNa hoya che, ane bhAvAstavamAM bhAva mukhya hoya che ane dravya gauNa hoya che. te batAvavA mATe ahIM kahyuM ke, dravyastava ane bhAvastava guNAdibhAvathI jemAM varNana karAyela che, te stavaparijJA che. ahIM dravyastavamAM bhagavAnanI bhaktinI sAmagrI pradhAna hoya che, ane tenAthI karAtI pUjAnA kALamAM bhagavAna pratyeno vadhato bahumAnano bhAva te kriyAthI pragaTa thanAra che ane te gauNa che; kema ke bhAvanI niSpatti mATe dravyasAmagrImAM yatna karAya che, tethI dravyapradhAna che. bhAvastava bhagavAnanI AjJAnA pAlanarUpa munio kare che. tyAM munino yatna nirlepadazAmAM mukhya hoya che; ane nirlepadazAnI sAdhaka evI ucita kriyArUpa dravyastavanI anumodanA muni kare che, temAM Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-1-2 125 anumodanA pote bhAva che, chatAM teno viSaya dravyastava che je gauNa che. tethI muninI kriyAmAM bhAvastava mukhya che ane dravyastava gauNa che. Azaya e che ke, muninI pravRttimAM mukhya yatna samabhAvano hoya che ane tene anurUpa je ucita kriyAo kare che, te samabhAvanuM kArya che; ane muni samabhAvanI ja puSTi mATe dravyastavanI paNa anumodanA kare che, je bhAvarUpa ja che, chatAM te anumodanAno viSaya dravyastava che, tethI bhAva mukhya che ane dravya gauNa che. jyAre zrAvaka sAkSAt samabhAvamAM yatna karI zakato nathI, paraMtu samabhAva pratyenA AkarSaNathI vItarAganI pUjA karIne samabhAva tarapha javAnA upAyarUpe tene bhagavAnanI bhakti dekhAya che; kema ke zrAvaka sAkSAt samabhAvanI sAdhaka evI saMyamanI kriyA karI zake tema nathI, tethI bAhya sAmagrIthI bhagavAnanI bhakti mATe mukhya yatna kare che ane tenAthI vItarAgatAno rAga keLave che ane te prakarSane pAmIne bhagavAnanI saMpUrNa AjJAnA pAlananuM kAraNa banaze. tethI zrAvakanI pUjAmAM dravya pradhAna hoya che ane bhAva gauNa hoya che.IIII avataraNikA : uktamevoddizati avataraNikArtha H uktane ja uddeza kare che=pUrva gAthAmAM kahyuM ke, je graMthamAM dravyastava ane bhAvastavanuM varNana karAya che, te stavaparikSA nAmano graMtha che, te uktane ja uddezIne kahe che gAthA: - ' " davve bhAve ya thao davve bhAvathayarAgao vihiNA / jiNabhavaNAivihANaM bhAvathao saMjamo suddho" / / 2 / / gAthArthaH- dravyaviSaya ane bhAvaviSaya stava che. bhAvastavanA rAgathI vidhi vaDe jinabhavanAdinuM vidhAna dravyaviSaya stava che. bhAvastava zuddha saMyama che rA TIkA H dravya iti dravyaviSayaH, bhAva iti bhAvaviSayaH stavo bhavati / tatra dravye dravyaviSayaH stavo bhAvastavarAgato vidhinA jinabhavanAdividhAnam, AdinA jinabimbapUjAdigrahaH, bhAvastavecchAprayojyapravRttiviSayo jinabhavanAdividhAnaM dravyastavatvena vyavahAryamityarthaH / bhAvastavaH punaH saMyamaH sAdhukriyArUpaH zuddho niraticAraH ||2 // Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 pratimAzataka bhAga-3) stavaparijJA) gAthA-2 TIkArya : tra ri -- jinavikhyapUnAvika, dravyaviSaya stava ane bhAvaviSaya stava hoya che. tyAM=be prakArano stava kahyo tyAM, bhAvastavanA rAgathI vidhipUrvaka jinabhavanAdinuM vidhAna, dravyaviSaya stava che. jinabhavavAdimAM Adi' zabdathI jinabiMbapUjAdinuM grahaNa che. bhAvastavanA rAgathI vidhipUrvaka jinabhavanAdinuM vidhAna dravyaviSaya stava che ema kahyuM, tenuM ja tAtparya batAvatAM kahe che - mAstava .... DrAI. . bhAvasavanI IcchAthI prayojya pravRtiviSayavALuM jinabhavanAdinuM vidhAna dravyastavarUpe vyavahAra karavA yogya che, e prakAre artha jANavo. bhAvastavaH..... niraticAra: !vaLI bhAvastava zuddha=niraticAra, sAdhukriyArUpa saMyama che. rAA bhAvArtha : bhAvastava e bhagavAnanI AjJApAlanarUpa che, ane bhagavAnanI AjJA, prApta thayelA manuSyabhavamAM zaktinA prakarSathI samabhAvamAM yatna karavAnI che; kema ke vItarAga thavAno upAya nirlepa citta che ane samabhAva pragaTe to ja nirlepa citta pragaTa thAya ane nirlepa citta pragaTa karavuM hoya to bhagavAnanA vacanAnusAra kriyAmAM apramAdabhAvathI yatna karavo joIe, AvA prakAranA bhAvastavano jene bodha che; Ama chatAM potAnAmAM tevA prakAranuM sAmarthya nathI, evuM je zrAvaka jANe che, te zrAvaka bhAvastavanI prAptinA dUra dUranA upAyarUpe dravyastavane jue che. tethI bhAvastavanI icchAthI prayojya pravRttino viSaya, te zrAvakane jinabhavanAdi dekhAya che, tethI ja te jinabhavanAdinuM nirmANa karavAmAM yatna kare che. Azaya e che ke, jema kSudhA zamAvavAno arthI bhojanamAM yatna kare, paraMtu bhojananI sIdhI prApti na thatI hoya to tenA upAyarUpe rasoImAM pravRtti kare, ane rasoI mATenI sAmagrI na hoya to sAmagrInI kharIdI karavAmAM paNa yatna kare. ahIM sudhAzamanano sAkSAt upAya bhojananI kriyA che ane paraMparAe upAya bhojanasAmagrInI kharIdI che. tethI e prApta thAya ke, sudhAzamananI icchAthI prayojya pravRttino viSaya sAmagrInI kharIdI che; kema ke kSudhA zamAvavAno arthI jIva jANe che ke sudhAnuM zamana A kharIdI karyA vagara huM karI zakuM tema nathI. te ja rIte zrAvaka paNa jANe che ke, mArI cittanI bhUmikA pramANe sAkSAt saMyamanI kriyA dvArA huM samabhAvamAM jaI zakuM tema nathI, tethI vItarAgatA pratyeno bahumAnabhAva vadhe tevI pravRtti mATe karavI joIe, ke jethI zaktino saMcaya thaI jAya tyAre vItarAgatAne anukULa evA samabhAvamAM yatna karavA arthe sAkSAt saMyamanI kriyA thaI zake. ahIM bhAvastava e prayojana che, bhAvastavanI icchA e prayojaka che ane bhAvastavanI icchAthI prayojya dravyastavanI=jinabhavanAdi vidhAnanI pravRtti che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 / stavapariNA | gAthA-2-3 17 "mAvistava'- niraticAra sAdhukriyArUpa saMyama e bhAvastava che. jIva saMyama grahaNa kare tyAre samabhAvanI pratijJA kare che, ane samabhAvanI vRddhi thAya te rIte bhagavAnanA vacanAnusAra sarva cAritranI kriyA karato hoya, te bhAvarUvarUpa che. ane bhagavAnanuM vacana, dareka anuSThAna saMveganI vRddhinuM kAraNa bane te rIte ja karavAnuM che; tethI jyAre jyAre je je ucita kriyA karavAnI che te te ucita kriyAmAM yatna karIne sAdhu saMveganI vRddhi kare, ane jyAre avakAza maLe tyAre parama upekSAno pariNAma pedA thAya te rIte mAnasa yatna karato hoya. Ama chatAM anAbhoga ke sahasAtkArathI koI alanA thAya topaNa tarata ja aticAranuM zodhana karIne saMyamane niraticAra kare te ja bhAvastava che IINA avataraNikA : taMtra - avataraNikArya : tatra - pUrvamAM dravyastavanuM ane bhAvastavanuM svarUpa sAmAnyathI batAvyuM. have te bemAM dravyastavanuM svarUpa prathama batAve che - gAthA - "jiNabhavaNakAraNavihIsuddhA bhUmI dalaM ca kaTThAi / bhiyagANaisaMdhANaM sAsayavuDDhI samAseNaM" / / 3 / / gAthArtha : (1) zuddha bhUmi, (2) ane dala kASThAdi, (3) nokaro sAthe anatisaMdhAna=kapaTarahita vartana, (4) zubhabhAvanI vRddhi saMkSepathI jinabhavana karAvavAnI vidhi che. Imall TIkA - ___ 'jinabhavanakAraNavidhirayaM draSTavyo yaduta-zuddhA bhUmirvakSyamANayA zuddhyA, dalaM ca kASThAdi, tathA bhRtakAnAm karmakarANAm, anatisandhAnam avyAjena vartanam, svAzayasya-zubhabhAvasya, vRddhi, samAsena=saMkSepamAM, paNa vidhiH iArA TIkArca - "nimavana - vidhiH jinabhavana karAvavAnI vidhi A jANavI. je batAve che - AgaLa kahevAze evI zuddhi vaDe (1) zuddha bhUmi, (2) ane dala kASThAdi, (3) tathA bhUtakonuM karmakaronuM=nokaronuM atisaMdhAna=nirvAja vartana arthAt nokaro sAthe kapaTarahita vartana karavuM, (4) svAzayanI zubhabhAvatI, vRddhi, saMkSepathI A upara batAvela cAra vasturUpa vidhi che. li3. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJa| gAthA-4 H bhUmizuddhi dvAraH avataraNikA : zuddhimevAha - avataraNikArya - - zuddhine ja kahe che, temAM prathama bhUmisaMbaMdhI zuddhine kahe che - gAthA - "dabve bhAve a tahA suddhA bhUmI paesa'kIlA ya / ridiyA miM dopha mAre tu" 4 gAthArtha - dravya ane bhAvanA viSayamAM (yathAkrama zuddhinA svarUpane kahe che -) te prakAre=je prakAre jinamaMdirathI jIvone dharmanI prAptirUpa lAbhanI vRddhi thAya che te prakAre, pradezamAM tapasvIjanane ucita pradezamAM, akIlA=asthi AdithI rahita bhUmi, ra=dravyathI zuddha bhUmi che. vaLI anyane aprItithI rahita bhAre=bhAvathI zuddha bhUmi che. TIkA - dravye bhAve ca zuddhA bhUmiryathAsaMkhyaM svarUpamAha-pradeze tapasvijanocite'kIlA vA=asthyAdirahitA, dravya iti dravyazuddhA, aprItirahitA cAnyeSAM prANinAmAsanAnAmasamAdhikAraNaparihAravatItyarthaH, bhAve tu=bhAvazuddhA / / 4 / / TIkArya : ... mAvazuddha I dravyaviSayazuddha ane bhAvaviSayazuddha bhUmi che. yathAsaMkhya svarUpane kahe che=prathama dravyazuddha bhUmi ane pachI bhAvazuddha bhUminA svarUpane kahe che - tapasvIjanane ucita pradezamAM ane asthiAdirahita hADakAM vagerethI rahita, dravyazuddha bhUmi che ane anyane aprItirahita arthAt najIkamAM rahenAra prANIone asamAdhinA kAraNanA parihAravALI vaLI mAve=bhAvazuddha bhUmi che. mInA vA - ahIM 'vA'kAra kAra arthaka che. bhAvArtha : yathAkrama svarUpane kahe che=prathama dravyazuddhi batAve che tyAra pachI bhAvazuddhi batAve che. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavapariNA | gAthA-4, 5-6-7 129 mULa gAthA-4mAM "paNa" zabda che. teno artha karatAM TIkAmAM kahyuM ke, tapasvIjanane ucita evA pradezamAM, tathA asthiAdirahita bhUmi che te dravyazuddha bhUmi che. teno bhAva e che ke, je bhUmimAM tapasvI evA sAdhuo saMyama pALI zake evI bhUmimAM jinamaMdira karAvavAthI saMyamI sAdhuonuM AvAgamana thAya, upadeza vagere Ape, tenAthI dharmanI prApti thAya, tevA pradezamAM, ane je bhUmimAM hADakAM vagere na hoya evI bhUmimAM jinamaMdira karAvavuM, te dravyazuddha bhUmi che. A gAthAmAM kahyA pramANe dravya ane bhAvazuddhi karavAthI tyAM vartatA lokone dharmanI prApti thAya che, ane hADakAM vagerethI rahita hovAthI dIrghakALa sudhI tyAM dharmanI vRddhi thAya. te batAvavA mATe mULa gAthAmAM 'tathA'no prayoga jaNAya che. paMcAzaka-10mAM ze'no artha viziSTajanaucita bhUbhAgamAM karela che arthAt viziSTajanathI yukta pradezamAM jinabhavanabhUmi karAvavI, te dravyathI zuddha bhUmi che. eno artha e thAya che ke, jyAM viziSTajanano vAsa hoya tyAM jinamaMdira karavuM joIe. jyAre ahIM pratimAzataka graMthamAM ane paMcavastuka graMthamAM kahyuM ke, tapasvIjanane ucita pradezamAM jinamaMdira karavuM, te dravyazuddha bhUmi che. paraMtu e baMne arthamAM pharaka nathI; kema ke viziSTajanathI yukta bhUmimAM ja sAdhujanano vAsa thaI zake. tethI tevI bhUmi tapasvIjanane ucita kahevAya IjhA avataraNikA - etadeva samarthayati - avataraNitArtha : Ane ja aca=najIkamAM rahenAra prANIone, asamAdhi na thAya te bhAvazuddhi che ene ja, samarthana kare che - gAthA - "dhammatthamujjaeNaM savvassApattiyaM na kAyavvaM / iya saMjamo vi seo ettha ya bhayavaM udAharaNaM" / / 5 / / gAthArtha : dharmanA mATe udhata evA prANI vaDe sarvane aprIti na karavI joIe. ==A prakAre parane aprIti na karavA vaDe, saMyama paNa zreya kArI che ane ahIMyAM bhagavAna udAharaNa che. pA. TIkA :_. dharmArthamudyatena prANinA sarvasya jantoraprItirna kAryA sarvathA, 'iya' evaM parAprItyakaraNena saMyamo'pi zreyAn nAnyathA, atrArthe bhagavAnudAharaNaM svayameva ca vardhamAnasvAmIti / / 5 / / Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130. pratimAzataka bhAga-3/ stavaparijJA | gAthA-pa-1-7 TIkArya : gharmAI ....... varSanAnAnIti | dharma mATe ughata evA prANI vaDe sarva prANIonI sarvathA=sarva prakAre, aprIti na karavI joIe. A prakAre=bIjAne aprIti nahi karavA vaDe, saMyama paNa zreyakArI che, anyathA nahi-bIjAne aprIti karavA vaDe zreyakArI nathI. A arthamAM bhagavAna udAharaNa che= svayaM ja vardhamAnasvAmI udAharaNa che. "tti' zabda kathananI samAptisUcaka che. pAM avataraNikA: kathamityAha - avataraNikArya : bhagavAna kevI rIte udAharaNarUpa che? ethI karIne kahe che - gAthA : "so tAvasAsamAo tesiM appattiyaM muNeUNa / paramaM abohibIaM tao gao hanta'kAle vi" / / 6 / / gAthArtha - te=bhagavAna, tApasanA AzramathI tApasanA AzramamAM rahevAthI, teone tApasIne, parama=pradhAna, abodhinA bIjabhUta evI aprIti jANIne tyAMthI tApasanA AzramathI, akAle paNa=varSARtumAM paNa gayA. IIII. TIkA :___ sa bhagavAn tApasAzramAt pitRvyabhUtakulapatisambandhinaH, teSAM tApasAnAmaprItimapraNidhAnaM matvA manaHparyAyeNa, kiM bhUtam ? paramaM pradhAnam, abodhibIjaM guNadveSeNa, tatastApasAzramAd gataH, 'hata' ri 35laIne', gADapi=pravRtti dA TIkArya : sa mAvA ... pravRpi . te=bhagavAna, kAkA samAna kulapati saMbaMdhI tApasanA AzramathI= tApasanA AzramamAM rahevAthI, teoAtApasoke, guNatA TheSa vaDe parama=pradhAna, abodhinA bIjabhUta evI aprItine apraNidhAnane, mana:paryavajJAna vaDe jANIne, tyAMthIetApasanA AzramathI, akAle paNa=varSARtumAM paNa, gayA. mULa gAthAmAM datta avyaya che, te upadarzana arthamAM che. list ja ahIM aprItino artha ja apraNidhAna karyo che. viparIta prIti=dharma pratye viparIta bhAva te apraNidhAna che. praNidhAna Azayarahita evo artha ahIM samajavAno nathI. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparitA/ gAthA-pa-6-7 11 gAthA - "iya saveNaM vi sammaM sakkaM appattiyaM sai jaNassa / NiyamA parihariavvaM iyarammi satattaciMtAo" // 7 // gAthArtha : =a=A pramANe arthAt jema bhagavAne tApasanI apatino parihAra karyo e pramANe, sarva vaDe paNa samyam zakya sadA=sarvakALa, avazyapaNAthI manuSyonI aprIti=apraNidhAna parihAra karavI joIe. ItaramAMete parihAranA azakyamAM svatattva ciMtA na karavI joIe. II7nA TIkA - 'iya' evaM sarveNApi paralokArthinA, samyagupAyataH zakyamapraNidhAnaM sadA-sarvakAlaM, janasya= prANinivahasya, niyamA=avazyatayA, pariharttavyaM na kAryam, itarasmin azakye'praNidhAne, svatattvacintaiva karttavyA 'mamaivAyaM doSa' iti bahirmukhatve'ntarmukhatve caudAsInyam / / 7 / / TIkArya : =A pramANe, paralokanA arthI evA sarva vaDe paNa sadA=sarvakALa, jananI=prANIsamudAyanI, zakya aprItino parivAra samyagu upAyathI karavo joIe. ItaramAM=aprItino parihAra azakya hote chate, svatatva ciMtA ja karavI athata bahirmukhapaNAmAM mAro ja A doSa che, e pramANe svatatva ciMtA karavI ane aMtarmukhapaNAmAM udAsInapaNuM rAkhavuM. pachA bhUmizuddhi dvAra - gAthA-5-6-7no bhAvArtha : dharmanI pravRttimAM koIne paNa aprIti thAya tevI saMbhAvanA hoya to paNa tenA parihAra mATe zakya pUrNa yatna karavo joIe. te na karavAmAM Ave to jIvone te aprItine kAraNe dharmAnuSThAna pratye dveSa thAya ane te guNano dveSa hovAthI te jIvone abodhinI prApti thAya, ane tevI abodhinI prAptimAM, je dharmamAM udyata puruSa nimittabhAva pAme, temane paNa durlabhabodhi karma baMdhAya. mATe zakti anusAra paranI aprItine dUra karavA mATe prayatna karavo joIe. jema bhagavAnazrI mahAvIrasvAmIe tApasonI aprItinA parivAra mATe comAsAmAM paNa vihAra karyo. jo bhagavAna tyAMthI vihAra na karata to bhagavAnanA ucita AcAra pratye tApasone dveSa thAta, je guNadveSarUpa che ane durlabhabodhinuM kAraNa che. jyAre bhagavAnanA sthAnAMtaranA gamanathI te aprItino parihAra thAya tema che, tethI bhagavAne cAturmAsamAM vihAra karyo. te ja rIte jinamaMdira Adi mATe zuddha bhUmi grahaNa karatI vakhate koIne aprIti thAya tenA parivAra mATe zakya sarva upAyomAM yatna karavo joIe arthAt jamIna kharIdatA pUrve ja najIkanA vasanArA jIvone atyaMta satkArapUrvaka bhakti karIne temanI saMmati thAya te artha pracura ghanavyaya karIne paNa teone abhimukha Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 pratimAzataka bhAga-3 | stavapariNA | gAthA-5-6-7, 8 bhAvavALA karavA yatna karavo joIe ane jyAre sarva zakya upAyo karavA chatAM koI ati ayogya jIvane aprIti thAya, to tevA jIva pratye potAne dveSa na thAya tadarthe vicAravuM joIe ke, A mAro ja doSa che, ke je meM pUrvabhavamAM tevuM puNya prApta karyuM nathI, ke jethI bIjA jIvonI aprItino huM parihAra karI zakato nathI. aMte A prakAranuM citavana jIva jyAre bahirmukha pariNAmavALo hoya che tyAre Avazyaka che, ane jyAre jIva aMtarmukha pariNAmavALo hoya tyAre zakya evI paranI aprItinA parihAra mATe sarva yatna karyA pachI, sAmenA jIvane aprIti thAya tyAre udAsInabhAva dhAraNa kare. Azaya e che ke, prAraMbhika bhUmikAmAM dharmamAM udyamavALo jIva jyAre parane aprIti thatI hoya to tenA parihAra mATe zakya badhA udyama kare, Ama chatAM ayogya jIvone jinamaMdiranirmANAdi kAryo na gamatAM hovAthI te kAryo pratye teone aprIti thAya che, ane te joIne dharmI evA jIvane paNa temanA pratye dveSabhAva thAya tevI cittavRtti hoya che, te bahirmukha avasthA che. ane te vakhate temanA pratye dveSa na thAya tenA mATe dharmI evA jIve ciMtavana karavuM joIe ke, bhUtakALamAM meM puNya upArjana karyuM nathI tethI ja huM AvI aprItino parihAra karI zakato nathI. A rIte ciMtavana karavAthI ayogya jIva pratye paNa dveSa karIne citta malinabhAvane pAme nahi. ane je saMpanna bhUmikAvALA dharmiSTha jIvo che, te paranI aprIti TALavA mATe zakya yatna kare; Ama chatAM koI ayogya jIvane aprIti thAya to tenA pratye udAsIna rahIne potAnA bhAvomAM ja te yatna karI zake che. tethI tevA bhUmikAsaMpanna jIvone A mAro ja doSa che, ke je meM pUrvabhavamAM puNya karyuM nathI, tema ciMtavana karavAnI AvazyakatA rahetI nathI. pa-6-chA : kASThazuddhi dvAra : avataraNikA : uktA bhUmizuddhiH, kASThAdizuddhimAha - avataraNikArya : bhUmizuddhi kahI, have kASThAdinI zuddhi kahe che - gAthA : "kaTThAdi vi dalaM iha suddhaM jaM devatA''dupavaNAo / no avihiNopaNIyaM sayaM ca kAraviyaM jano" / / 8 / / gAthArtha : (1) kASThAdi dala paNa=jinabhavananuM upAdAna kAraNa paNa, ahIMyAM=jinabhavananA vidhAnamAM, je devatAdinA upavanathI, (lAveluM hoya.) avidhithI=balIvA~dine=baLada vagerene mAravA vaDe na lAveluM hoya ane svayaM je karAveluM na hoya (te) zuddha (jANavuM). IIkII Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 pratimAzataka bhAga-3stavaparijJA | gAthA-8 zaSTAdyapa ratna - ahIM "madi' zabdathI pASANAdinuM grahaNa karela che ane 'va' zabdano ratna sAthe saMbaMdha che, tethI tapa ema joDANa karavuM ane 'pa' zabda bhUminI apekSAe samuccaya arthaka che. revatIzupavanas ahIM 'Adi zabda bhinna kramamAM hovAthI revato pavana' ema joDANa che ane mAhi' zabdathI zmazAnanuM grahaNa karela che. eTale artha A pramANe thAya che. devatAnA upavanathI ane zmazAnathI lAveluM hoya te lAkaDuM vagere zuddha che. A uparamAM kahela gAthArtha SoDazaka-18 tathA tAtrizadvatrizikA-2/ka pramANe karela che ane tyAM A pramANe pATha che - sArvapa ruddhamada yaMtmAnItuM revatAkrupanAH | gAthArtha : (2) kASThAdi dala paNa=jina bhavananuM upAdAna dravya paNa, ahIMyAM=jinabhavananA vidhAnamAM, je devatAdinA upavanathI lAveluM na hoya, baLada Adine mAravA vaDe lAveluM na hoya ane svayaM je karAveluM na hoya (ta) zuddha (jANavuM.). ja A bIjA prakAre karela gAthArtha paMcAzaka-7/17nI pU. zrI abhayadevasUri ma.nI TIkA mujaba karela che. ane te TIkA mujaba "raMvataghuvenA' - ahIM 'mA' zabda bhinna kramamAM hovAthI hevato pavanaH pATha jANavo. tethI devatAnA upavanathI=baMtaranA kAnanathI ane 'di' zabdathI vyaMtaranA bhavanAdinuM grahaNa karela che, tyAMthI lAkaDuM vagere lAvela na hoya; kema ke tyAMthI lAvavAmAM temane praSano saMbhava hovAthI jinAyatana ane te banAvanArAone vyAghAtano saMbhava che, e pramANe artha karela che. paMcAzaka-7/17nI TIkAno pATha A pramANe che - yaditi dalaM 'devayAduvavaNAu' tti ihAdizabdasyAnyatra darzanAddevatopavanAderiti draSTavyaM, tena devatopavanAdvyantarakAnanAt, AdizabdAttadabhavanAdiparigrahaH, tadAnayane hi tasyAH pradveSasaMbhavAjjinAyatanasya tatkArakAdInAM ca vyAghAtasaMbhavAditi / TIkA : kASThAdyapi dalaM kAraNamatra vidhAne zuddhamiti vidheyanirdezaH / yaddevatAdyupavanAdAdinA bhinnakrameNa zmazAnagrahaH, nA'vidhinA balIvardAdimAraNenopanItam AnItam, svayaM ca no kAritaM yadiSTakAdi, tatkArivargataH krItamucitakrayeNetyukteH / / 8 / / TIkArya : jhApi #tyuH || kASThAdi dala paNa=jinabhavananuM upAdAnakAraNa paNa, ahIMyAM=jinabhavananA vidhAnamAM=nirmANamAM, zuddha che, e pramANe vidheyano nirdeza karela che=jenuM vidhAna karavAmAM Ave te vidheya kahevAya, te pramANe ahIM yatnathI lAvela kASThAdi dalane uddezIne zuddha che, tema vidhAna karavuM che, te batAvavA jinabhavana nirmANamAM AvuM lAkaDuM zuddha che tema vidheyano nirdeza karela che. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-8 kevuM dala zuddha che, te batAve che - je devatAdinA upavanathI (yatnapUrvaka lAveluM hoya) "revatAthuSavanA ahIM 'vi' zabdathI bhinna krama vaDe zmazAnanuM grahaNa karavuM arthAta "Adi' zabdano upavana sAthe yojana karavAno che. tethI revato pavanAra' e pramANe pATha samajavo. ane '35vanAvimAM 'gari' zabdathI zmazAnathI lAveluM hoya ema artha samajavo. tathA avidhi vaDe=baLada vagerene mAravA vaDe, lAveluM na hoya ane svayaM je iSTakAdi=IMTa vagere karAvela na hoya; kema ke tatkArivarga pAsethI=svaprayojananI siddhi mATe te karavAnA svabhAvavALA varga pAsethI, ucita kraya vaDe mUlya vaDe, kharIdela hoya te IMTa vagere derAsara mATe vAparavI joIe. e pramANe zAstravacana che. mULa gAthAmAM karela bIjA paMcAzakanI TIkAnA artha pramANe TIkAno artha A pramANe jANavo - ahIMyAM=jitabhavatanA vidhAnamAM kASThAdi dala paNa=jinabhavananuM upAdAna kAraNa paNa, je devatAnA upavanathI=kAnanathI ane Adi' zabdathI zmazAna vagerethI lAveluM na hoya, baLada vagerene mAravA vaDe lAveluM na hoya ane svayaM je IMTa vagere karAvela na hoya; kema ke tatkArivargathIkate karavAnA svabhAvavALA hoya temanI pAsethI, ucita kraya vaDeaucita mUlya vaDe, kharIdeluM hoya te vAparavuM joIe. e pramANe zAstravacana che. ITa kASThazuddhi dvAra gAthA-8no bhAvArtha :- jinamaMdiranA nirmANamAM kASThAdi dala devatAdinA upavanamAMthI lAvavAnuM che, paraMtu te lAkaDAM kApanArAone mokalavAnuM kahevAthI teo avidhithI mokale te rIte lAvavAnuM nathI. eTale khulAso karyo ke, baLada vagerene mAravApUrvaka kASThAdi dala lAvavAnuM nathI paraMtu yatanApUrvaka lAvavAnuM che. ane svayaM karAvavAnuM nathI, e kathanathI e phalita thAya che ke, lAkaDAM vagerenuM chedana-bhedana svayaM karAvavAnuM nathI, paraMtu potAnA vyavasAya mATe je loko svayaM lAkaDAM vagere kApe che, temanI pAsethI ucita mUlyathI kharIdI karIne lAvavAnuM che, ane IMTa vagere paNa svayaM nibhADA vagere karIne karmAdAnathI banAvavAnAM nathI, paNa tenA karanArAo pAsethI ucita mUlya ApIne kharIdI karavAnI che. ahIM devatAdinA upavanathI lAvavAnuM che te artha, SoDazaka-68 zloka pramANe ane dhAtrizadhAtrizikA-/zloka pramANe karela che ane paMcAzaka pramANe teno artha judo che, tethI teno artha TIkA sAthe upara Apela che. ahIM vizeSa e che ke, ahIM 'rizabdane bhinna kramathI upavananI sAthe joDI devato pavanAre' A rIte pATha grahaNa karI 'di'thI zmazAnanuM grahaNa karela che. tethI zmazAna vageremAMthI paNa yatanApUrvaka lAveluM lAkaDuM vagere zuddha dala che. zmazAna-kAnana vageremAM lAkaDAM kApanArAo pAsethI, je tyAM sAruM-uttama lAkaDuM hoya tenuM jinamaMdiranA nirmANa mATe, ucita kraya ApI kharIdIne lAvavAnuM vidhAna che. IITA Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa pratimAzataka bhAga-3/ stavaparijJA | gAthA-9-10 avataraNikA : have dalanA ja zuddha-azuddhapaNAnA parijJAnanA upAya batAvatAM kahe che - gAthA :- ' ' "tassa vi ya imo Neo suddhAsuddhaparijANaNovAo / takkahagahaNAo so jo sauNeyarasannivAo u" / / 9 / / gAthArtha : tenA paNa=kASThanA paNa zuddha-azuddha parijJAnano upAya A=vasthamANa jANavo. te benI dala ane bhUminI, kathAgrahaNa mATe paryAlocana, ane grahaNAdimAM zakuna ane Itaraazakunano, saMnipAta=prApti, che te upAya che. III tava - ahIM '' zabdathI bhUmino samuccaya thAya che. tathA prahAro - ahIM to thA ti tathA - e rIte samAsa kholyo hovAthI dala ane bhUminI kathA samajavAnI che. ane pro ' - ahIM 'ma'i zabdathI "gAyanAri' nuM grahaNa karela che, tethI grahaNa ane AnayanAdimAM zakuna ane azakunanI je prApti che, te zuddha-azuddha parijJAnano upAya jANavo. TIkA : tasyApi cAyaM vakSyamANo jJeyaH zuddhAzuddhaprAptiparijJAnopAyaH kASThAdeH, ka ityAha-tatkathAgrahaNAdau yaH zakunetarayoH zakunApazakunayoH, satripAtaH=mIlanam / / 9 / / - TIkArya : tA . mItanam aa tenA paNa=kASThanA paNa, zuddha-azuddhanI prAptinA parijJAnano=jANavAno, upAya A=vasthamANa=kahevAze te jANavo. zuddhAzuddhaprAptinA parijJAnano upAya zuM che ? ethI karIne kahe che - te benI dala ane bhUminI, kathAHgrahaNa mATe paryAlocana, grahaNa ane 'ti' zabdathI AvayanAdika lAvavA vagere prastuta hote chate je zakuna ane Itarano zakuna ane apazakunano savipAta=milana=meLApa che, te zuddha-azuddhanI prAptinA parijJAnano upAya che. lli avataraNikA : : : ? rUAda - avataraNikArya : zakuna ane azakuna zuM che ? ethI karIne kahe che - Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 pratimAzataka bhAga-3 | jIvapariNA | gAthA-10-11 gAthA - "naMdAi suho saddo, bhario kalaso'tha sundarA purisA / suhajogAi ya sauNo kaMdiyasaddAi iyaro u" / / 10 / / gAthArtha :- nAMdI vagere zubha zabda, bharelo kaLaza, suMdara puruSo, zubhayogAdi e zakuna che ane AiMdita puruSanA zabda vagere Itara=apazakuna, che. I10|| ja nAda - nAMdI e vAjiMtravizeSa che. 'mara' zabdathI ghaMTAzabdAdino parigraha karela che. TIkA : ___ nAndyAdizubhazabda AnandakRttathA bhRtaH kalazaH zubhodakAdeH, atha sundarAH puruSA:-dharmacAriNaH, zubhayogAdizca vyavahAralagnAdiH zakuno varttate, AkranditazabdAdizcetaro'pazakunaH / / 10 / / TIkArya : nAkhyAtimA .... pazakunaH | AnaMda karanAra nAMdI Adito zubha zabda, tathA zubhajalAdithI bharelo kaLaza, suMdara dharmanuM AcaranArA puruSo ane vyavahAralagna vagere zubhayogAdi zakuna che, ane AjhaMdita puruSanA zabda vagere Itara=apazakuna, che. 10 avataraNikA - uktA dalazuddhiH, vidhizeSamAha - avataraNikArya : dalazuddhi kahI, have vidhizeSa bAkInI vidhi, kahe che - gAthA : "suddhassa vi gahiyassa pasatyadiahammi suhamuhutteNaM / saMmiti vimA samAyA" iArA vAraM (tAra) gAthArtha : - zuddha paNa grahaNa karAyela kASThAdinuM prazasta divase ane zubha muhUrta vaDe saMkramaNamAM paNa sthAnAMtaramAM paNa, pharI zakunAdi jANavA. |11 zuddha - ahIM 'Apa' zabda azuddha dalanuM grahaNa karavAnuM nathI ja, e pramANe jaNAve che - saMmoDapi - ahIM 'thiI e samuccaya thAya che ke, phakta kASThAdi dala grahaNa karavAmAM ja zakunAdi Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 pratimAzataka bhAga-3) stavaparijJA/ gAthA-11-12 jovA ema nahi, paraMtu gharanA sthAnathI sthAnAMtara=jinamaMdira jyAM bAMdhavAnuM che tyAM, laI javAmAM paNa pharI zakunAdi jovA. zakunAlaya: - ahIM 'ri' zabdathI apazukanano parigraha karela che. TIkA : zuddhasyApi gRhItasya kASThAdeH prazaste divase zuklapaJcamyAdau zubhamuhUrte kenacitsaMkrAmaNe'pi punastasya kASThAdevijJeyAH zukanAdaya Adeyaheyatayeti / / 11 / / TIkArya : zuddhasthApi .... mAyadevatati zuddha paNa grahaNa karAyela kASThAdinuM, zukla paMcamI Adi prazasta divase, zubha muhUrta, koInA vaDe pharI te kASThAdinA saMkramaNamAM paNa, zakunAdi AdeyaheyapaNArUpe jANavA. kRti' zabda daladvAranI samAptisUcaka che. ll11 - H bhUtakAnatisaMdhAna dvAraH avataraNikA - dala dvAra kahyuM, have bhUtakAtisaMdhAna dvArane kahe che - gAthA : "kAravaNe'vi ya tassiha bhayagANatisaMdhaNaM na kAyavvaM / aviyAhiyappayANaM diTThAdiTThapphalaM eyaM" / / 12 / / gAthArtha : ahIM dravyastavanAadhikAramAM, tenA=jinabhavananA kAraNamAM karAvavAmAM, nokaronuM atisaMdhAna= vaMcana, nakaravuM, paraMtu adhikapradAna karavuM=ApavuM.(je kAraNathI) A=adhikapradAna daSTAdaSTa phaLavALuM che. ll1racA TIkA - kAraNe'pi ca tasya jinabhavanasyeha bhRtakAnAM karmakarANAm, atisandhAnaM na karttavyamapi cAdhikapradAnaM karttavyaM, dRSTAdRSTaphalametadadhikaM dAnamadhikakAryakaraNAzayavaipulyAbhyAm / / 12 / / TIkArya : ropiyaputyAkhyAn II ahIM dravyastavanA adhikAramAM, tenA=jinabhavananA kAraNamAMs vidhAparamAM=karAvavAmAM, bhUtakonuM karmakAronuM kArIgaronuM atisaMdhAna=vaMcana, na karavuM=nokarone ThagavA Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-12-13-14 nahi, paraMtu adhika pradAna karavuM=nakkI karela vetana karatAM adhika ApavuM. Aadhika dAna, adhika kAryakaraNa ane AzayanI vipulatArUpa dAdaSTa phaLavALuM che. ll1rA ahIM adhika pradAna karavAthI kArIgaro adhika kArya kare te daSTa phaLa che, ane karmakarAdinA AzayanI vipulatA thAya te adRSTa phaLa che. avataraNikA - - tivAda - avataraNitArtha - ene ja daSTAdaSTa phaLane ja kahe che - gAthA - "te tucchayA varAyA ahieNa daDhaM uveMti paritosaM / tuTThA ya tattha kammaM tatto ahiyaM pakuvvaMti" / / 13 / / gAthArtha : tuccha ane varAkTarAMka, evA teo karmakaro, adhika vaDe adhika ApavA vaDe, daDha paritoSaneka saMtoSane, pAme che ane tuSTa thayelA teo-karmakaro, tyAM=prakAMta=prAraMbha karAyela jinabhavanamAM, tenAthI=pUrve kArya karatA hatA tenAthI, adhika karmakArya, kare che. ll1all TIkA : te bhRtakAstucchA varAkA adhikena pradAnena dRDhamupayAnti paritoSam, tuSTAzca te tatra prakAnte karmaNi tataH prAktanAtkarmaNo'dhikaM prakurvanti, dRSTaphalametat / / 13 / / TIkArya : te tRSTa namen tuccha ane garIbaDA teoHkarmakaro, adhika ApavA vaDe daDha paritoSane pAme che ane tuSTa thayelA teo=nokaro, tyAM=prakrAMta karmamAM=jitabhavatanA kAryamAM, tenAthI pUrvanA karmathI=kAryathI, adhika (karmakakArya kare che, A daSTaphaLa che. ll13 avataraNikA : adhika dAnanI daSTaphaLasAdhakatA kahIne adaphaLasAdhakatAne pratipAdana karavA mATe kahe che - gAthA : "dhammapasaMsAe taha kei nibaMdhaMti bohibIAI / anne ya lahuyakammA ettocciya saMpabujhaMti" / / 14 / / Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 / stavaparijJA / gAthA-12-13-14-15 gAthArtha : te prakAre urjita arthAt zreSTha AcArapaNArUpe, dharmanI prazaMsAthI, keTalAka nokaro bodhibIja upArja che pAme che, ane anya laghukarmavALA nokaro AnAthI ja=audAryanA pakSapAtathI ja, samyam bodha pAme che=mArgane ja svIkAre che. II14ll TIkA : dharmaprazaMsayA tathorjitAcAratvena ke'pi bhRtakA nibadhnanti bodhibIjAni kuzalabhAvAt, anye tu laghukarmANo bhRtakA ata evaudAryapakSapAtAt samprabudhyante=mArgameva prpdynte||14|| TIkArya : gharmaprazaMsA .... prapaMtha7 I te prakAre ujita arthAt zreSTha AcArapaNArUpe, dharmanI prazaMsAthI keTalAka lokaro kuzalabhAva hovAne kAraNe bodhibIjane upArje che. vaLI laghukarmavALA anya nokaro AnAthI ja=audAryanA pakSapAtathI ja, samyam bodha pAme che=mArgane ja svIkAre che. I14o. gAthA : "loge a sAhuvAo atucchabhAvena sAhaNo dhammo / purisuttamappaNIo pabhAvaNA evaM titthassa" / / 15 / / gAthArtha : ane lokamAM atucchabhAva vaDe=AkRpaNatA vaDe, zobhana=suMdara, dharma che (e pramANe), tathA puruSottamapraNItaetIrthaMkara vaDe kahevAyela, che (e pramANe) sAdhuvAda thAya che. e rIte tIrthanI prabhAvanA thAya che. 15mAM TIkA - loke ca sAdhuvAdo bhavatyatucchabhAvenAkArpaNyena zobhano dharma ityevaMbhUtaH, tathA puruSottamapraNItaH sarvatra dayApravRtteH, prabhAvanaivaM tIrthasya bhavati, adRSTaphalametat / / 15 / / dAraM / / . TIkArya : to .a namen ane lokamAM atuccha bhAva vaDe=akUpANatA vaDe, zobhana dharma che, evA prakArano, tathA sarvatra dayAnI pravRtti hovAne kAraNe, puruSottamapraNIta=tIrthakara vaDe kahevAyela che, evA prakArano sAdhuvAda thAya che. A pramANe tIrthanI prabhAvanA thAya che, A adaSTa phaLa che. bhUtaka atisaMdhAna dvArA ahIM pUruM thAya che. I1pA Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 pratimAzataka bhAga-3/ stavapariNA/ gAthA-12-13-14-15 bhUtaka anatisaMdhAna dvAra gAthA-12thI 15no bhAvArtha - jinabhavananA nirmANarUpa kAryamAM vivekI zrAvaka kArIgaronuM vacana na kareThage nahi, paraMtu kArIgaro je kArya kare che tenA karatAM adhika pagAra Ape. ane te ApavA pAchaLano Azaya mAnakhyAti vagereno hoto nathI, paraMtu adhika ApavAthI kArIgaro potAnA sva-ullAsathI sAruM kArya kare te daSTaphaLa prApta thAya che, ane ApanAranI audAryavRtti joIne ghaNA jIvone bhagavAnanA zAsana pratye sadbhAva thAya, te rUpa vipula Azayane kAraNe bIjAdhAnarUpa adRSTa phaLa prApta thAya che. AvA AzayathI vivekasaMpanna zrAvaka kArIgaronI sAthe udAratApUrvaka vartana kare. vaLI, jinamaMdiranA nirmANamAM AvA prakAranI udAratApUrvakanI pravRtti joIne, je kArIgarone A urjita=zreSTha, AcAra che, evI buddhi thAya che, ane tenA kAraNe teo dharmanI prazaMsA kare che, teone bodhibIjanI prApti thAya che, kema ke zreSTha AcAra pratyeno pakSapAta e bodhibIjanuM kAraNa che. paraMtu jemane potAne prApta thayela adhika dhanane kAraNe A dharmAnuSThAna sAruM che, tevI buddhi thAya che teo mATe te dharmaprazaMsA bodhibIjanuM kAraNa banatI nathI, paNa je jIvanAM karmo kAMIka laghu thayAM che, evA haLukarmI jIvo, zreSTha AcArane zreSTha AcArarUpe joIne te dharma pratye AdaravALA thAya che, temane bodhibIja prApta thAya che, ane tenA karatAM paNa haLukarmavALA jIvo jainazAsananA audArya pratye pakSapAtavALA thavAthI jainadharmano svIkAra kare che. tethI vivekI zrAvake anya jIvone mArganI prApti thAya te rIte kArIgaro vagere sAthe udAratApUrvaka vartana karavuM joIe. vaLI, vivekI zrAvako kArIgaro sAthe udAratApUrvaka vartana karatA hoya te joIne lokamAM paNa sAdhuvAda thAya che, ane te sAdhuvAda be prakArano thAya che - (1) je jIvo bhadraka prakRtivALA ane mugdha che, teone udAratAvALI pravRtti joIne ema thAya che ke, A dharma zreSTha che, ane (2) je jIvo prajJAvALA ane vicAraka che, teone thAya che ke, A dharma puruSottama evA sarvajJathI kahevAyelo che; kema ke sarvatra dayAnI pravRtti che. Azaya e che ke, dharma haMmezAM dayApradhAna hoya che, ane jinamaMdira nirmANa vakhate paNa AvA prakAranI dayA joIne yogya jIvone A dharma dayApradhAna che tevI buddhi thavAthI, ema jaNAya che ke, koI puruSavizeSa Avo dharma batAvyo che, jethI A dharmamAM vivekavALI dayA che. A rIte bhagavAnanA zAsananI prabhAvanA thAya che, A sarva udAratAnuM adaSTa phaLa che. ahIM vizeSa e che ke, koI zrAvaka udAratApUrvaka jinamaMdira nirmANa karato hoya ane tenA kAraNe kArIgaro vagerene dharma pratye sadbhAva thato hoya ane lokamAM paNa sAdhuvAda pravartato hoya, Ama chatAM je zrAvakane lokakhyAti pratye ja pradhAna upayoga che, tene udAratAnuM daSTa ane adRSTa phaLa bAhya rIte prApta hovA chatAM, potAnA pariNAmanI vizuddhi nahi hovAthI pote nirjarArUpa phaLane pAmI zakato nathI. paraMtu je zrAvakanA haiyAmAM bhagavAnanA zAsananI vRddhi karavAno Azaya che ane te AzayapUrvaka udAratAthI prayatna Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 pratimAzataka bhAga-3 | navaparijJA | gAthA-12-13-14-15, 16 kare che, ane tethI je jIvo bhagavAnanA zAsananA varNavAda karavA dvArA bodhibIjanI prApti kare che, temAM pote nimittabhAvarUpa bane che, ane potAno paNa tevo zubha adhyavasAya varte che, tevo zrAvaka nirjarArUpa phaLane pAme che. 12-13-14-1pa suAzayavRddhi dvAra: avataraNikA: uktaM phalavaddhRtakAnatisandhAnam, atha svAzayavRddhimAha - avataraNikArya : phaLavALuM evuM daSTa ane adaSTaphaLavALuM evuM, bhUtaka atisaMdhAna kahyuM, have suAzayavRddhine graMthakArazrI kahe che - gAthA - "sAsayavuDDhI vi ihaM bhuvanagurujiNiMdaguNapariNNAe / tabbiThAvaNatthaM suddhapavittIi NiyameNaM" / / 16 / / gAthArtha : ahIM=jinabhavana vidhAnamAM, bhuvanaguru jinendranA guNanI parijJA vaDe, temanA=jinezvaranA, biMbanI sthApanA mATe zuddha pravRttithI, nakkI=avazyapaNAthI, suAzayanI vRddhi paNa thAya che. I16 svAzayavRddhira - ahIM ''thI e kahevuM che ke, phakta bhUtakanA anatisaMdhAnathI daSTa ane adRSTaphaLa thAya che evuM nahi, paNa sukhazayanI vRddhi paNa kuzala pariNAmanuM vardhana paNa thAya che. TIkA : svAzayavRddhirapyatra prakame bhuvanagurujinendraguNaparijJayA hetubhUtayA bhavAmbhodhinimagnasattvAnAmAlambanabhUto'yamiti, etad bimbasthApanArtha jinabimbasthApanAya, eva (zuddha)pravRtteH kAraNAd niyamena avazyaMtayA / / 16 / / TIkArya : svAzayavRddhivitra ..... avaciMtA . ahIM prakramamAM=prastuta jinabhavananA vidhAnamAM, bhavarUpI samudramAM DUbelA prANIonA AlaMbatabhUta AnaMjinendra che, e prakAre hetubhUta evA=jinabiMbanI sthApanAmAM kAraNabhUta evA, bhuvanaguru jinendranA guNanI parijJA vaDe, A biMbanI sthApanA mATe ja (zuddha) pravRttirUpa kAraNathI nakkI=avazyapaNAthI, suAzayanI vRddhi paNa thAya che. (e pramANe jANavuM.) I/16aaaa Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 pratimAzataka bhAga-3 | svavapariNA/ gAthA-11-17-18 ro avataraNikA:- . kevA prakAranI zubha AzayanI vRddhi thAya che, te gAthA-17thI 19 sudhI batAve che - gAthA : "pecchissaM ettha ahaM vaMdaNaganimittamAgae sAhU / kayapugne bhagavaMte guNarayaNanihI mahAsatte" / / 17 / / gAthArtha : ahIMyAM=jinabhavanamAM, vaMdana nimitte AvelA mokSamArgasAdhaka, kRtapuNyavALA=upArjita zubhakarmavALA, bhagavAna=parama aizvaryavALA, guNaratnanA nidhAna, mahAsattvavALA sAdhuone huM joIza. II17mAM TIkA : drakSyAmyatra bhavane'haM vandananimittamAgatAn sAdhUn mokSamArgasAdhakAn kRtapuNyAn bhagavato guNaratnanidhIn mahAsattvAn draSTavyAn / / 17 / / TIkArya : tasyAthaa... EvyAna ahIMyAM jinabhavanamAM, vaMdana nimite caityanA vaMdana mATe. AvelA mokSamArganA sAdhaka, kRtapugyavALA=upArjita zubhakarmavALA, bhagavAna=paramezvara,guNarUpI ratnonA vidhi, mahAsattvavALA, dravya=darzanIya, evA sAdhuone huM joIza. (A prakArano zubha Azaya jinamaMdiranA nirmANamAM thAya che.) II17nA gAthA : "paDibujjhissaMti ihaM daThUNaM jiNiMdabiMbamakalaMkaM / aNNe vi bhavvasattA kAhiMti tato paraM dhamma" / / 18 / / gAthArtha : ahIM=jineMdrabhavanamAM, akalaMka evA jineMdranA biMbane joIne anya paNa bhavya jIvo pratibodhane pAmaze (ane) tyAra pachI dharmana=saMyamarUpa dharmane, Ayaraze. II18 pi - ahIM 'pathI e samuccaya thAya che ke, huM to pratibodha pAmelo ja chuM, paNa mArAthI anyatra bIjA, che te pratibodha pAmaze. TIkA : pratibhotsyante pratibodhaM yAsyanti, iha jinabhavane, dRSTvA jinendrabimbaM mohatimirApanayanahetumakalaGkam=kalaGkarahitam, anye'pi bhavyasattvA-laghukarmANaH kariSyanti tataH paraM dharma= saMyamarUpam 28aa Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA | gAthA-11-17-18-19 143 TIkArya : pratimotte.... saMgamarUpam II ahIM=jinabhavanamAM, moharUpI aMdhakArane dUra karavAnA kAraNabhUta, akalaMka=kalaMkarahita, evA jiteMdranA biMbane joIne anya paNa laghukarmavALA=haLukarmI, bhavyajIvo pratibodhane pAmaze. tyAra pachI dharma=saMyamarUpa dharma, Acaraze. (A prakArano paNa zubha Azaya jinamaMdiranA nirmANamAM thAya che.) 18 gAthA - "tA eyaM me vittaM jamittha viNiogameti aNavarayaM / iya ciMtA'parivaDiyA sAsayavuDDhI u mokkhaphalA" / / 19 / / gAthArtha : te kAraNathI A mAruM dhana zlAvyA che, je ahIM=jinabhavanamAM, viniyoga pAmeluM che=upayogamAM AveluM che. anavarata=sadA, apratipatita avicchinna, A ja ciMtA svAzayavRddhi=zubha AzayanI vRddhi, kahevAya che. A suAzaya vRddhi, mokSaphaLavALI che. ll19ll mULagAthAmAM kahela tA=vat zabda tasmAdarthaka che. tanama vitta pachI 'nAa' adhyAhArarUpa che. 'aa cintA' mULa gAthAmAM che, teno artha ahIM pratimAzatakanI TIkAmAM pU. upAdhyAyajI mahArAje yameva vintA' karela che, jyAre paMcavastu graMthamAM gAthA-1128nI TIkAmAM " vitA=vaM vintA' karela che. TIkA - ___tat tasmAdetanmama vittaM zlAghyam, yadatra jinabhavane upayogam eti gacchati, anavaratam sadA iyameva cintA'pratipatitA svAzayavRddhirucyate, mokSaphaleyam / / 19 / / TIkArya : ta ... mokSa joyam ! taRte kAraNathI, A mAruM dhana glAdhya che ke je ahIM jinabhavanamAM upayogamAM AveluM che. sadA A ja apratipatita avicchiva, ciMtA zubha AzayanI vRddhi kahevAya che. A zubha AzayavRddhi mokSaphaLavALI che. 19iaa ravAzayavRddhi dvAra gAthA-16thI 1o bhAvArtha : jinamaMdira nirmANamAM suMdara AzayanI vRddhine batAvatAM kahe che - A bhagavAna jagatanA guru che ane apAyApagamAtizaya, jJAnAtizaya, vacanAtizaya ane pUjAtizaya e cAra atizayathI yukta che ane evA jinezvaranA guNanA parijJAnapUrvaka jinabiMbanI mAre jinabhavanamAM sthApanA karavAnI che. bhagavAna cAra atizayavALA hovAthI saMsAramAM DUbelA jIvone taravA mATe AlaMbanabhUta Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA | gAthA-16-17-18-19 che mATe bhagavAnanI pratimAne sthApana karIne huM mArA AtmAno nistAra karuM, A prakArano zubhAzaya, jinamaMdira nirmANa vakhate hoya che. vaLI, bIjo zubhAzaya batAve che - ahIM jinamaMdira nirmANa karavAthI caityanA vaMdana nimitte susAdhuo Avaze, temanuM mane darzana thaze. ane te susAdhuo kevA che te kahe che - mokSamArganA sAdhaka che saMsAra pratye nirlepa thaIne phakta ratnatrayInA prakarSa mATe yatna karanArA che. vaLI, bhUtakALamAM temaNe uttama puNya upArjana karela che ke, jethI prApta thayelA manuSyabhavane kevaLa nirlepadazAnI vRddhimAM ja saphaLa kare che. AvA prakAranA jJAnAdi aizvaryavALA, guNaratnanA nidhAna ane karmano nAza karavA mATe mahAsattvavALA ane saMsArI jIvone jovA yogya darzanIya evA, mahAtmAone huM joIza. A prakAranA zubhAzayathI jinamaMdira nirmANa vakhate ja saMyamI sAdhu pratyeno bahumAnabhAva vRddhimatuM thAya che, je cAritramohanIyane toDavAnuM prabaLa kAraNa che. vaLI, anya zubhAzaya batAve che - jinabhavanamAM vItarAgatAnI mudrA hovAne kAraNe, tenuM darzana jIvane potAnuM vitarAga svarUpe jovAmAM je moharUpa aMdhakAra aMtarAyarUpa che tene dUra karavAmAM hetubhUta che, ane vItarAgatAnI mudrArUpa hovAthI rAgAdi sarva kalaMkarahita che, evA jineMdranA biMbane joIne ghaNA anya jIvo pratibodhane pAmaze ane bhagavAna jevA thavAnA atyaMta abhilASavALA thaIne zreSTha saMyamadharmano svIkAra karaze. uparamAM kahyA tevA prakAranA adhyavasAyapUrvaka zrAvaka jinamaMdiranuM nirmANa kare che, ane jinamaMdiranA nirmANamAM pUrvamAM batAvAyelA lAbho che te kAraNathI, A mAruM dhana glAdhya che ke je jinabhavanamAM upayogI thAya che, A prakArano uttama adhyavasAya jinamaMdiranA nirmANakALamAM satata zrAvakane varte che. tethI lokonI AgaLa sAruM dekhADavA, ke pote dharmI che tevI khyAti meLavavAno Azaya cittamAM praveza pAmI zakato nathI. ane je zrAvako AvA uttama adhyavasAyapUrvaka jinamaMdiranA nirmANamAM yatna kare che, temanAmAM vartato Avo zubhAzaya mokSaphaLavALo che. ahIM svAzayavRddhi kahI tyAM sva-Azayano artha svano Azaya nahi, paraMtu su+Azaya svAzayanI zubha AzayanI, vRddhi samajavAno che, ane suAzaya e che ke, bhagavAna jagatanA jIvone tAranArA che, e prakArano potAno je zubhAzaya che, te jinabiMbanI sthApanA karavAthI vRddhimatuM thAya che. tethI je jIvane saMsAra samudra jevo mahAbhayAvaha lAgato hoya, tenA ja kAraNe saMsArasamudrathI bahAra nIkaLavAnI atyaMta utkaMThA hoya ane tenA mATe zuddha saMyama upAyarUpe bhAsatuM hoya, Ama chatAM zuddha saMyamanI prApti mATe potAnuM sAmarthya na dekhAvAthI bhagavAnanI bhakti karIne zuddha saMyama mATenA sattvane pragaTa karavAnI icchAvALo hoya, ane tethI ja bhagavAnanA svarUpane vAraMvAra cittamAM bhAvato hoya, AvA prakAranA AzayapUrvaka jinabiMbanA sthApanamAM pravRtti karanArane avazya zubha AzayanI vRddhi thAya che. vaLI, gAthA-17, 18mAM batAvela sarva suAzayanI vRddhirUpa che ane A prakAranI apratipatita ciMtA sadA vartatI hoya te suAzayanI vRddhi che. jinamaMdiranA nirmANa pUrve nirmANa karanArano e zubhaAzaya che Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ stavapariNA | gANA-16-17-18-19, 20 15 ke, huM A jinabhavana karI, temAM jinabiMbanI pratiSThA karI, mArA AtmAnuM kalyANa karyuM. ane jinamaMdiranuM nirmANa karatI vakhate gAthA-17thI 19mAM kahela zubhAzaya hovAthI svAzayavRddhi thAya che. ahIM A prakAranI ciMtA sadA vartatI hoya ema kahyuM, teno bhAva e che ke, jinamaMdira banAvavAnA pravRttikALamAM ane tyAra pachI paNa A prakAranI vicAraNA pravartavI joIe. ane apratipatita evI ciMtA sadA vartatI hoya ema kahyuM tenuM tAtparya e che ke, kvacit koI jIvane AvI vicAraNA pragaTa thayA pachI viruddha bhAvanI ruci thavAthI te vicAraNA pratipatita thaI jAya che, paraMtu je jIvanI buddhimAM saMsAra samudrarUpe ja bhAsato hoya ane te saMsArasamudrane taravA mATe bhagavAna parama AlaMbanarUpa bhAsatA hoya, tethI jinamaMdiranA nirmANa vageremAM ja potAnA dhananuM sAphalya dekhAtuM hoya, tevo jIva saMsAranA anya prasaMge anya vicAraNA karato hoya chatAM tenA cittamAM A bhAva sadA apratipatita rahI zake che; ane te sadA=Ajanma sudhI rahI zake saMyamanI prApti thAya tyAM sudhI athavA gRhastha dharmamAM Ajanma sudhI rahI zake, to te zubhaAzayanI vRddhi kahevAya che. ll16-17-18-1lA avataraNikA - jinabhavanakAraNavidhiruktaH, anantarakaraNIyamAha - avataraNitArtha - jinabhavana karAvavAnI vidhi kahI, (have) anaMtara karaNIya=jinabhavana thaI gayA pachI karavA yogya kRtyane kahe che - gAthA :- . "nipphAiya jayaNAe jinabhavaNaM suMdaraM tahiM biMbaM / vihikAriyamaha vihiNA paiTThavijjA asaMbhaMto" / / 20 / / gAthArtha : yatanA vaDe suMdara jinabhavana banAvIne tyAM=jinabhavanamAM, vidhipUrvaka karAvelA (bhagavAnanA) biMbane, asaMbhrAnta anAkuLa thaI vidhi vaDe pratiSThApita kare. ll20II TIkA : niSpAdya yatanayA pariNatodakAdigrahaNarUpayA jinabhavanaM jinAyatanaM, sundaram, tatra bhavane bimbaM bhagavataH vidhikAritaM sadeva (sad atha) vidhinA vakSyamANena pratiSThApayed, abhrAntaH anAkulaH, sArA ja TIkAmAM vidhArita' pachI 'sava' pATha che. tyAM "satyapATha hovo joIe ane paMcavastu gAthA112mAM e mujaba "sat ' pATha che. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 TIkArya : niSpAdya ..... san / / pariNata udakAdi grahaNarUpa=parimita jaLa vAparavuM ityAdi rUpa thatanA vaDe, suMdara jinabhavana--jinAyatana, banAvIne, tyAM=jinabhavanamAM, vidhipUrvaka karAvAyelA evA bhagavAnanA biMbane, have AgaLa kahevAze te vidhi vaDe, asaMbhrAnta=anAkULa, chato pratiSThApita kare. ra0nA * ahIM yatanAno artha karyo ke, pariNata udakAdi grahaNarUpa yatanA vaDe, tyAM parimita udakAdinuM grahaNa karavAnuM che. jinabhavana banAvavAmAM upayogI evuM jeTaluM jala Avazyaka hoya tenAthI saheja paNa vadhAre vyartha na vaparAya e prakAranI yatanA vaDe jinabhavana banAvavAnuM che. * parikhato viprahaLarUpayA - ahIM 'Ari' padathI pANIne gALavAnuM ane trasAdi jIvonI hiMsAnA parihArane grahaNa karavAnuM che. bhAvArtha: X je jIvo zuddha saMyamanA arthI che chatAM zaktinA abhAvane kAraNe saMyama grahaNa karI zakatA nathI, ane jinabhavanAdi karIne saMyamanI vAMchA kare che, tevA jIvo chakAyanA vadhamAM atyaMta yatanAvALA hoya che ane AthI ja saMyamanI abhilASAvALA jIvo jinabhavana karAvatI vakhate samyag yatanAmAM parAyaNa hoya che. ane jinabhavana taiyAra thayA pachI temAM jinezvaranuM vidhikArita evuM biMba, vakSyamANa=AgaLa kahevAze evI vidhi vaDe, anAkULa thaIne pratiSThApita kare arthAt biMbane pratiSThApana karatI vakhate ghaNI pravRttiothI citta AkuLa na rahe, paraMtu tattvathI bhAvita thaIne bhagavAnanA svarUpathI citta vAsita rahe ane zAMtazAMtatara bhAvane sparzatuM rahe, e rIte biMbanI pratiSThA kare. II20mA avataraNikA : pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-20-21 vidhikAritamityuktam, tamAha avataraNikArya : - vidhikArita e pramANe kahyuM arthAt vidhipUrvaka karAyelA evA bhagavAnanA biMbanI pratiSThA kare, e pramANe kahyuM. tene=vidhine, graMthakArazrI kahe che - gAthA: "jinabimbakAraNavihI kAle saMpUiUNa kattAraM / vihavociyamullappaNamaNaghassa suheNa bhAveNa " / / 21 / / gAthArtha H jinabhavana karAvavAnI vidhi A pramANe jANavI - (zubha) kALe kartAne=jinabiMba banAvanAra zilpIne, pUjIne anaghane=pAparahita evA zilpIne, zubhabhAva vaDe vibhavocita mUlya arpaNa karavuM. IArA Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17. pratimAzataka bhAga-3 | navapariNA | gAthA-21-22 TIkA : jinabimbakAraNavidhirayaM draSTavyo yaduta kAle zubhe saMpUjya kartAraM vAsacandanAdibhirvibhavocitamUlyArpaNaM sagauravamasyAnaghasya apApasya zubhena bhAvena manaHpraNidhAnena / / 21 / / TIkArya : binavivAravidhi ........ mAthAnera | jinabiMba karAvavAnI vidhi A=vayamANa, jANavI. je kahe che - zubha kALamAM vAsakSepa-caMdana vagerethI kartA=jinabiMba banAvanAra zilpIne, pUjIne gauravasahita, anagha=niSpApa evA, A=zilpIne, mananA praNidhAnarUpa zubhabhAva, vaDe vibhavocita mUlya arpaNa karavuM. 21 ahIM mana:praLiyAnena no artha mananA zubhabhAva vaDe e pramANe karavAno che, paraMtu praNidhAna Azaya grahaNa karavAno nathI. bhAvArtha : pUrve kahyuM ke, yatanA vaDe jinamaMdiranuM nirmANa karyA pachI jinabhavanamAM vidhi vaDe karAvela evA jinabiMbane vaphTamANa vidhi vaDe pratiSThApana kare. te vakSyamANa vidhi ahIM batAve che - zubha avasare biMba banAvanAra zilpInuM vAsakSepa-caMdanAdi vaDe pUjana karavuM. pachI jo te zilpI vyasana vagarano hoya to potAnA vibhavane anusAre mananA zubhabhAvapUrvaka tene ucita mUlya arpaNa karavuM. ahIM zubhabhAvathI avyasanI evA zilpInI pUjA karavAnuM kahyuM, tenAthI e kahevuM che ke, zilpI e bhagavAnanI pratimA ghaDanAra che, mATe pratimA ghaDanAra zilpI ane bhagavAnI pratimAno kathaMcit abheda upacAra karIne zilpIno atyaMta Adara karavAno che. ane manamAM praNidhAna=zubhabhAva, karavAno che ke, lokottama puruSanI A pratimA ghaDanAra che, tethI huM mArI zakti pramANe zilpIno je Adara-satkAra karuM chuM, te sarva Adara-satkAra paramArthathI bhagavAnamAM ja vizrAMta thAya che. mATe zilpAno huM e rIte Adara-satkAra karuM, ke jethI tene paNa bhagavAnanA zAsananuM bahumAna thAya ane potAnI zaktinA prakarSathI bhagavAnanI mUrtinuM suMdara nirmANa kare. ravA avataraNikA: apavAdamAha - avataraNikArya : apavAdane kahe cheHjinabiMba banAvanAra zilpIne mUlya arpaNa karavAmAM apavAdane kahe che - gAthA - "tArisassAbhAve tasseva hiyatyamujjao navaraM / vikhepha liMkAmojuM nAviSe vAnagI" gArarA Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 pratimAzataka bhAga-3/ stavaparikSA / gAthA-22 gAthArtha : tevA prakAranA zilpInA abhAvamAM arthAt anagha=pAparahita evA kartAnA abhAvamAM, kevala tenA ja=jinabiMba karanAra zilpInA ja, hita mATe udhata evo (zrAvaka), yathocita kALane AzrayIne biMbanA mUlyane-biMba taiyAra karAvavAnA mUlyane, kta zilpI sAthe nakkI kare. rirA TIkA :- tAdRzasyAnaghasya karturabhAve tasyaiva kartuhitArthamudyato'narthaparijihIrSayA navaraM niyamayati saGkhyAdinA bimbamUlyaM drammAdi yathocitaM kAlamAzritya / / 22 / / TIkArya - tAzayAnastha ... vAnamazritya che tevA prakAranA anagha=viSpApa evA kartAtA=jinabiMba ghaDanAra zilpInA abhAvamAM te ja kartAnA=vyasanayukta te ja kartAnA hita mATe udhata evo zrAvaka, kALane AzrayIne yathocita saMkhyAdi vaDe dramAdirUpa bibanA mUlyane, phakta anarthanA tyAganI IcchAthI zilpI sAthe nakkI kare. rerA bhAvArtha : vyasanI zilpIne biMbane ucita mUlya karatAM adhika mUlya ApavAthI tenuM ahita thAya che; kema ke jinamaMdiranuM nirmANa karanAra zrAvaka joke potAnA dravyathI jinamaMdiranuM nirmANa kare che, topaNa jinamaMdiranA nirmANa mATe te zrAvake dhana kalpeluM che, mATe te kalpita devadravya che; ane te dravya vyasanI zilpIne teNe karelA kAryathI adhika ApavAthI devadravyanA bhakSaNanuM pApa vyasanI zilpIne lAge che. tethI tene durgatinA paribhramaNarUpa anarthanI prApti thAya che. mATe te zilpInuM ahita na thAya tevA zubhAzayathI jinamaMdiranuM nirmANa karanAra zrAvake vyasanI zilpIne tenA kAryane anurUpa ucita mUlya Ape che, paraMtu svavibhavAnusAra ucita mUlya ApatA nathI. ahIM prazna thAya ke, vyasanI zilpIne adhika mUlya ApavAthI devadravyanA bhakSaNano doSa lAge, to je zilpI vyasanI nathI, tene tenA kAryane ucita mUlya ApavAnuM na kahetAM sva-vaibhavane anurUpa mUlya ApavAnuM kahyuM, to nirbasanI zilpIne paNa kalpita devadravyanA bhakSaNanuM pApa na lAge ? tenuM samAdhAna e che ke, nirbasanI zilpI prAyaH karIne bIjAdhAna thavA mATe yogya hoya che. tethI sva-vibhavane ucita mUlya ApavAthI tene thAya che ke, A bhagavAnanA zAsanano dharma kevo vivekavALo che, ke jethI bhagavAnanI bhaktimAM teo dhananI koI gaNatarI karatA nathI ! ane A rIte guNano pakSapAta thAya to zilpIne paNa bIjAdhAnanI prApti thAya. mATe je bIjAdhAnanuM kAraNa hoya tevA sthAnamAM kalpita devadravyanA bhakSaNanA doSanI prApti nathI. jema vIra bhagavAne brAhmaNanA bIjAdhAnanuM kAraNa jANI potAnuM vastra tene ApyuM, to te adhikaraNa banyuM nahi, ane tenuM koI kAraNa na hoya ane sAdhu potAnuM vastra gRhasthane Ape to te adhikaraNa bane. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | dvaparikSAgAthA-22-23-24 149 AnAthI e phalita thAya che ke, yogya jIvone bIjAdhAnAdinI prApti thAya te ja jinamaMdira nirmANano mukhya Azaya che, ane bIjAdhAnAdinuM kAraNa nirdoSa zilpIne adhika mUlya ApavAthI thatuM hoya, to te vaparAyeluM dhana ucita sthAne vaparAyeluM che. tethI te lenArane paNa kalpita devadravyanA bhakSaNano doSa lAgato nathI. IIrazA paMcAzaka-8nI gAthA-9/10nA AdhAre A vizeSArtha lakhela che. avataralikA : jitabiba taiyAra thayA pachI jinabhavanamAM jinabiMbanI pratiSThA karavAnI vidhi batAve che - gAthA : "Nipphanassa ya sammaM tassa paiTThAvaNe vihi eso / saTThANe suhajoge ahivAsaNamuciyapUyAe" / / 23 / / gAthArtha : samyaguniSpanna thayela evA zubhabhAvanI vRddhithI taiyAra thayela evA, tenI=jinabiMbanI, A= vacamANa lakSaNa, vidhi jANavI. (te vidhi A pramANe -) svasthAnamAM zubhayoga hote chate ucita pUjA vaDe abhivAsanA karAya che. garavA TIkAH niSpannasya ca samyak zubhabhAvavRddhayA tasya pratiSThApanavidhireSa vakSyamANalakSaNaH svasthAne yatra tad bhaviSyati zubhayoge kAlamadhikRtyAbhivAsanA kriyate ucitapUjayA vibhavAnusArataH / / 23 / / TIkArya : nirmaca.... vimavAnurataH II sabhya niSpanna thayela evA zubhabhAvanI vRddhithI taiyAra thayela evA, tenI=jinabiMbanI, pratiSThApanavidhi A=valayamANa lakSaNa, jANavI svAsthAnamAM-jyAM te thaze arthAt birAjamAna thaze (tyAM) kALane AvIne zubhayoga hote chate vibhavane anusAre ucita pUjA vaDe abhivAsanA karAya che. rA. gAthA - "ciivaMdaNa thuivuDDhI ussaggo sAhu sAsaNasurIe / thavasara purva vAte lava maMtriputrA tu" 24 vArAdiA gAthArtha : caityavaMdanA, stutivRddhi, zAsanadevatAno sAdhu=asaMmUDha=saMmoharahita kAyotsarga, stavasmaraNa= Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 pratimAzataka bhAga-3/ stavaparitA | gAthA-24-25 caturvizati stavanuM smaraNa, jinabiMbanI pUjA, ucita kALe maMgalapUrvaka=namaskArapUrvaka, sthApanA (karavI..ll24l TIkA :___ caityavandanA, samyak stutivRddhiH tatra, kAyotsargaH sAdhurityasammUDhaH, zAsanadevatAyAH, zrutadevatAyAzca, smaraNaM caturviMzatistavasya, pUjeti jAtipuSpAdinA, sthApanA ucitasamaye, maGgalapUrvA= namaskArapUrvA rajA TIkArya : tyavandranA, ... tamArapUrvI . tyAM=jinAlayamAM, caityavaMdanA, samyapha stutivRddhi, zAsanadevatA ane mRtadevatAno sAdhu kAyotsarga-asaMmUDha=saMmoharahita kAyotsarga, caturvizati stavanuM smaraNa, pUjA=jAtipuSpAdi vaDe pUjA, ucita samaye maMgalapUrvaka=namaskArapUrvaka (jinabiMbanI) sthApanA (karavI.) rajA gAthA : "sattIe saMghapuA visesapuAu bahuguNA esA / jaM esa sue bhaNio titthayarANaMtaro saMgho" / / 25 / / gAthArtha : zakti vaDe saMghapUjA karavI. vizeSa pUjAthI A saMghapUjA, bahu guNavALI che. je kAraNathI zrutamAM= AgamamAM, tIrthakara che anaMtara jene evo saMgha che. (ethI karIne A=saMgha (mahAna) che.) ripo TIkA :____zaktyA saGghapUjA vibhavocitayA, vizeSapUjAyA digAdigatAyAH sakAzAt bahuguNA eSA saGghapUjA viSayamahattvAt, vyApakaviSayatvAdityarthaH / vyApyAd vyApakasya mahattve upapattimAhayad-yasmAd, bhaNita Agame tIrthakarAnantaraH saGgha ityato mahAneSa iti // 25 // TIkArya : zA ... ri vibhavane ucita evI zakti vaDe saMghapUjA karavI. digAdigata vizeSapUjAthI= dharmAcAryAdigata vizeSapUjAthI, A=saMghapUjA, bahu guNavALI che; kema ke viSayanuM mahAnapaNuM che arthAt vyApaka viSayapaNuM che. vyApyathI vyApakanA mahAnapaNAmAM upapattitrayukti, kahe che - je kAraNathI AgamamAM tIrthaMkara anaMtara saMgha kahela che, ethI karIne A=saMgha, mahAna che. ripo. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-25-26 * ahIM 'tIrthajarAnantaraH'no samAsa A rIte kholavo - tIrtharo'nantaro yasmAtma tathA=jenA pachI=saMgha pachI, tIrthaMkara che, te=saMgha, tathA=tevo=tIrthaMkara anantara che. tethI saMgha mahAna che; kema ke saMghapUrvaka ja tIrthaMkaranuM tIrthaMkarapaNuM che. bhAvArtha: zrAvaka jinamaMdiramAM jinabiMbanI sthApanA karyA pachI potAnA vibhavane ucita zaktithI saMghanI pUjA kare, A saMghanI pUjA dharmAcAryAdinI vizeSa pUjAthI=pratiSThA karyA pachI pratiSThAkA2ka AcAryAdinI je vizeSa pUjA thAya che tenA karatAM, ghaNA guNavALI che. Azaya e che ke, pratiSThA karyA pachI pratiSThA karAvanAra je AcArya che, temanI vizeSa prakAre pUjA ka2vAmAM Ave che, ane te pUjA karatAM paNa saMghanI pUjA bahu guNavALI che A prakAre zrAvaka jANe che, tethI potAnI zaktine gopavyA vagara svazakti anusAre saMghapUjA kare che. A=saMghapUjA, AcAryAdinI pUjA karatAM adhika guNavALI kema che ? temAM yukti ApI ke, vyApaka viSayapaNuM che. teno Azaya e che ke, AcAryAdimAM amuka guNo che jyAre caturvidha saMgha to tIrthaMkara samAna che, ke apekSAe tIrthaMkarane paNa pUjya che, tethI tIrthaMkara karatAM paNa mahAna che. tethI dharmAcAryAdi karatAM saMghanuM vizeSa mahattva che; kema ke sarva guNono AdhAra caturvidha saMgha che. mATe dharmAcAryAdinI pUjA karatAM saMghanI pUjA ghaNA guNavALI che. ahIM caturvidha saMghathI bhagavAnanA vacanAnusAra ucita pravRtti karanArA sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA cAreyanuM grahaNa thAya che, ane zrAvaka-zrAvikA aMtargata samyagdaSTinuM paNa grahaNa thAya che. tethI bhagavAnanA vacanAnusAra cAlanArA cauda rAjaloka aMtargata devatAo, nArakIo ane manuSyalokamAM vartatA sarva zrAvaka-zrAvikAonuM grahaNa thAya che, ane dezaviratidhara ke samyagdaSTi tiryaMconuM paNa grahaNa thAya che. ane A badhA saMghanI pUjA te saMghapUjA che. topaNa pratiSThAkALamAM jinamaMdira karAvanAra zrAvaka saMghanA eka dezanI pUjA kare che; kema ke A sarva saMghanA badhA jIvonI pUjA zakya nathI. Ama chatAM saMghanA eka dezanI pUjA karIne huM saMghanI pUjA karuM chuM, evI buddhi thAya che. ane vivekasaMpanna zrAvaka jANe che ke, A sarva saMsAravartI guNI jIvo caturvidha saMghamAM che, tethI te sarvanI huM pUjA karuM chuM tevo adhyavasAya te kare che. mATe saMghavartI sarva jIvomAM rahela guNonuM bahumAna vivekasaMpanna zrAvakane saMghanA eka dezanI pUjAkALamAM paNa thAya che. jyAre dharmAcAryanI pUjA karatI vakhate eTalI ja buddhi hoya che ke, prastuta dharmAcAryanI huM pUjA karuM chuM, jyAre saMghanI pUjA karatI vakhate saMghavartI tamAma jIvonI huM pUjA karuM chuM, tevI buddhi hoya che, tethI dharmAcAryanI pUjA karatI vakhate je nirjarArUpa phaLanI prApti thAya che, tenA karatAM saMghanI pUjA karatI vakhate mahAna nirjarAnI prApti thAya che. II2pA avataraNikA : etadevAha - Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 avataraNikArya : Ane ja=tIrthaMkara anaMtara saMgha che ene ja, kahe che gAthA = pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-26 " guNasamudAo saMgho pavayaNatitthaM ti hoi egaTThA / titthaya vi ya eaM Namai gurubhAvao ceva" / / 26 / / gAthArtha H guNano samudAya saMgha, pravacana, tIrtha e ekArthaka zabdo che. tIrthaMkara paNa gurubhAva hovAne kAraNe ja Ane=saMghane, namaskAra kare che. IIravAA TIkA H guNasamudAyaH saGgho'nekaprANisthasamyagdarzanAdyAtmakatvAt, pravacanaM tIrtham iti bhavantyekArthikAH evamAdayo'sya zabdA iti / tIrthakaro'pi cainaM saGgha, tIrthasaMjJitaM, namati dharmakathAdau gurumAvata va, 'namastIrthAva' kRti vacanAtavevamiti / / 26 / / TIkArya H guNasamudAyaH va, guNano samudAya saMgha che; kema aneka prANIomAM=jIvomAM rahelA samyagdarzanAdi svarUpa saMgha che. pravacana, tIrtha e prakAre ekArthaka zabdo che arthAt pravacana, tIrtha ityAdi AnA=saMghanA, ekArthaka zabdo che ane tIrthaMkara paNa Ane=tIrthasaMjJAvALA saMghane, gurubhAva hovAne kAraNe ja dharmakathAdimAM namaskAra kare che. ..... ahIM prazna thAya ke, tIrthaMkara to pUrNa guNavALA che, tethI tIrthaMkarathI saMghamAM gurubhAva kaI rIte nakkI thAya ? tethI kahe che -- ..... 'namastIrghAya'. , vRmiti / / 'namastIrthAva'="tIrthane namaskAra karuM chuM !" e prakAranuM vacana hovAne kAraNe A Ama ja che=tIrthaMkara karatAM saMghamAM gurubhAva che, e ema ja che. / / 26 / bhAvArtha: dharmakathAdi karatAM pUrve tIrthaMka2 paNa 'namastIrthAva' bole che. enAthI nakkI thAya che ke, tIrthaMkara paNa saMghane namaskAra kare che, mATe saMgha mahAna che. ahIM pravacana, saMgha ane tIrtha - e traNene ekArthavAcI kahyA, teno Azaya e che ke, tIrthaMkaro tIrthane namaskAra kare che ane tIrtha e caturvidha saMghanI sthApanArUpa che, tethI tIrtha ane caturvidha saMgha eka ja vastu che. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 pratimAzataka bhAga-3/ stavaparijJA | gAthA-26-27 ahIM tIrthaMkaro caturvidha saMghanI sthApanA kare che, eno artha e che ke, caturvidha saMghamAM pravacananI prApti thAya che. prakRSTa evAM sarvajJanAM vacano caturvidha saMghavartI jIvomAM pariNamana pAme che, tethI saMghavartI jIvomAM vartatuM pravacana ane saMghavartI jIvo e beno abheda karIne pravacanane saMgha kahela che. ahIM pravacananI pariNati eTale bhagavAnanA vacanathI jIvomAM vartatI samyakta, dezavirati ke sarvavirati Adi bhAvonI pariNati grahaNa karavAnI che. ArA avataNikA : atraivopapattyantaramAha - avataraNikArya : AmAM jannatIrthakarane saMgha kamanIya che emAM ja, upapacAra anya yukti, kahe che - gAthA : "tappubbiyA arahayA, puiapuA ya viyaNakammaM ca / vayavo vi nada radaM vaheDa tadA titya" pArakA gAthArtha : tapUrva=tIrthapUrvaka, tIrthaMkarapaNuM che; pUjita pUjA=bhagavAna vaDe pUjitanI pUjA ane vinaya karma karAyela thAya che. kRtakRtya paNa (te bhagavAna) je prakAre kathA=dharmadezanA kahe che, te prakAre tIrthane name che. ll17mAM TIkA : tatpUrvikA'rhattA taduktAnuSThAnaphalatvAt, pUjitapUjA ceti, bhagavatA pUjitasya pUjA bhavati, pUjitapUjakatvAllokasya, vinayakarma ca kRtajJatAdharmaga kRtaM bhavati, yadvA kimanyena ? kRtakRtyo'pi sa bhagavAn yathA kathAM kathayati dharmasambaddhAm, tathA namati tIrtham, tiirthkrnaamkrmodyaadevaucitypravRtti ra7A TIkArya : tapUrvArTara pravRtti tapUrva=tIrthapUrvaka, tIrthaMkarapaNuM che; kema ke temAM kahela=pravacanamAM kahela, anuSThAnanuM phaLapaNuM che=anuSThAnanA phaLarUpe tIrthaMkarapaNuM che. ane pUjitanI pUjA thAya che=bhagavAna vaDe pUjita evA saMghanI (loka dvArA) pUjA thAya che; kema ke lokanuM pUjitapUjakapaNuM che arthAt loka pUjitano pUjaka che. ane kRtajJatA dharma che garbhamAM jene evuM vinayakarma karAyela thAya che. athavA Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 pratimAzataka bhAga-3 | parin/ gAma-27-28 anya kathana vaDe zuM ? kRtakRtya paNa te bhagavAna je prakAre dharmasaMbaddha kathA=dharmakathA kare che, te prakAre tIrthane namaskAra kare che, kema ke tIrthaMkara nAmakarmanA udayathI ja aucityapUrvaka pravRtti che. rakSA bhAvArtha : prastuta gAthA-27mAM bhagavAna tIrthane namaskAra kema kare che, temAM traNa hetu Apela che. te A rIte - (1) tIrthapUrvaka arihaMtapaNuM che, tethI bhagavAna tIrthane namaskAra kare che. Azaya e che ke, pUrvanA tIrthakaro dvArA tIrthanI sthApanA karyA pachI tIrthamAM kahelA anuSThAnanA sevanathI ja pachInA tIrthaMkaro thAya che. tethI je zAzvata tIrthanA prabhAvathI pote tIrthaMkara thayA che, te tIrthane tIrthaMkara paNa namaskAra kare che. (2) bhagavAna vaDe pUjita evA saMghanI pUjA loko dvArA thAya che; kema ke loka potAnAthI pUjita evA bhagavAnathI pUjAyelA saMghane joIne saMghanI pUjA kare che. mATe lokomAM saMghanI pUjA pravarte ane tenA baLathI loko kalyANane pAme mATe tIrthaMkara paNa tIrthane namaskAra kare che. (3) kRtajJatA dharma che garbhamAM jene evuM vinayakarma karAyela thAya che. Azaya e che ke, bhagavAna tIrthanA prabhAvathI tIrthaMkara thayA che, tethI kRtajJatA bhAvathI pote tIrthane namaskAra kare che. ane bhagavAna tIrthane namaskAra kare che, te joIne lokone paNa thAya che ke, bhagavAna jevA bhagavAna vItarAga thayA pachI paNa kRtajJatA arthe tIrthane saMghane namaskAra kare che, mATe dharmanI prApti kRtajJatA garbhamAM che jene evA vinayathI ja thaI zake che. tethI lokone tevo bodha karAvavA arthe bhagavAna tIrthane namaskAra kare che. uparamAM batAvyuM te traNa kAraNothI bhagavAna tIrthane namaskAra kare che. tyAM koIne prazna thAya ke, jemane namaskAra karavAno che temanAmAM rahelA guNo potAnAmAM pragaTa thAya te namaskAra karavAnuM prayojana che. bhagavAnamAM pUrNa guNo pragaTa thayA che, tethI bhagavAnane tIrthane namaskAra karavAnuM koI prayojana nathI. tethI kahe che - bhagavAna kRtakRtya hovA chatAM paNa tIrthaMkara nAmakarmanA udayathI ucita pravRtti hovAne kAraNe je rIte dharmadezanA Ape che, te rIte ucita pravRtti hovAne kAraNe tIrthane namaskAra kare che. Azaya e che ke, bhagavAna kRtakRtya che, tethI temane dharmadezanA ApavAnuM koI prayojana nathI. Ama chatAM, tIrthaMkara nAmakarmanA udayathI tIrthaMkaro ucita pravRtti kare che, ane te ucita pravRttirUpe lokonA upakAra mATe jema dharmadezanA Ape che, te ja rIte ucita pravRttirUpe tIrthane paNa namaskAra kare che. rilA gAthA : "eyammi puIaMmi Natthi tayaM jaM na pui hoi / muvo vi puSma to pAradrA Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA) gAthA-28-29 155 gAthArtha - A pUjAye chate saMgha pUjAye chate, tevuM kAMI nathI ke je pUjitaHpUjAyela, na thAya. bhuvanamAM paNa, tenAthI=saMghathI, anya koI pUjanIya guNanuM sthAna nathI. riTA. TIkA :___etasmin pUjite nAsti tad yat pUjitaM na bhavati, bhuvane'pi pUjyaM nAstyanyattataH gunnsthAna 28 TIkArya : i ... gujasthAnam | A pUjAye chate=saMgha pUjAya che, tevuM kAMI nathI ke je pUjAyeluM na hoya, bhuvanamAM paNa tenAthI=saMghathI, anya koI pUjya guNanuM sthAna nathI. ll28 bhAvArtha : caturvidha saMghanI pUjA karAya chate bhagavAnanA vacanAnusAra cAlanArA saMsAravartI tamAma jIvonI pUjA thaI jAya che. eTaluM ja nahi paNa caturvidha saMghanA phaLarUpa siddha bhagavaMtonI paNa pUjA thaI jAya che. tethI ja kahe che ke, saMghanI pUjA karAya chate tevuM kAMI nathI ke je pUjAyela na hoya A caturvidha saMghanI pUjA karyA pachI tenAthI anya evI koI vastu nathI ke je pUjA karavA yogyamAM bAkI rahe. tethI ja dharmAcAryanI ke koI anyanI pUjA karatAM caturvidha saMghanI pUjA mahAna che. ra8iA . avataraNikA : ahIM prazna thAya ke, saMghanI pUjA karanAra paNa saMghanA eka dezanI ja pUjA karI zake che, saMpUrNa saMghanI pUjA karI zakato nathI; kema ke saMghanuM sakala lokamAM AzrayapaNuM che. tethI pUrve gAthA-28mAM kahyuM te pramANe sarva guNavAna jIvonI pUjA saMghanA eka dezanI pUjAthI kaI rIte thaI zake? tethI kahe che - gAthA - "tatpUApariNAmo haMdi mahAvisayamo muNeyavvo / talapuyo vi Tu levaputrApANaut" iArA gAthArtha : tenI saMghanI, pUjAno pariNAma mahAviSayavALo ja jANavo. saMghanA dezamAM pUjA karavA chatAM paNa devatA pUjAdi daSTAMta vaDe (saMpUrNa saMgha pUjAyelo thAya che.) ra9ll che gAthAmAM '' zabda che te upapradarzana arthaka che.. mahAvisAmo =mahAviSayo - ahIM prAkRta zailIthI 'kAra che. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 pratimAzataka bhAga-3stavaparikSA | gAthA-29 TIkA : tatpUjApariNAmaH saGghapUjApariNAmaH, 'haMdi' mahAviSaya eva mantavyaH saGghasya mahattvAt, taddeze pUjayato'pi ekatvena sarvapUjA'bhAve devatApUjAdijJAtena devatAdezapAdAdipUjodAharaNena, dezagatakriyAyAmapi dezipariNAmavad vyaktigatakriyAyAM sAmAnyaviSayakapratyAsattivizeSAt sAmAnyAvacchAditayAvadvyaktiviSayako pariNAmo mahAn na durupapAda iti niSkarSaH / / 29 / / revatAkezapAri - ahIM ' padamAM 'di' padathI bhagavAnanI karAtI nava aMganI pUjAmAMthI pAkane choDIne bAkInAM ATha aMgonuM grahaNa che. DhIkArya : tapUnA pariNAma mahatta, tenI pUjAno pariNAma=saMghanI pUjAno pariNAma, mahAviSayavALo ja jANavo; kema ke saMghanuM mahAtapaNuM che. saMghanuM mahAnapaNuM kaI rIte che, te yuktithI batAve che - deze....nirSa tenA eka dezano AkhA saMgha sAthe ekatvapariNAma hovAne kAraNe sarvanI pUjAno abhAva hovA chatAM AkhA saMghanI pUjAno abhAva hovA chatAM, tenA=saMghanA dezamAM pUjana karanArano paNa vyaktigata kriyAmAM AkhA saMghanA dezarUpa amuka saMgharUpa vyaktigata pUjAnI kriyAmAM, sAmAnyaviSayaka pratyAsativizeSathI=saMghatvarUpa saMbaMdhavizeSathI, sAmAnyathI avAcchAdita saMghatvarUpa sAmAnyathI avAcchAdita, thAvavyaktiviSayaka=AkhA saMghanI tamAma vyaktiviSayaka, pUjAno mahAna pariNAma na kuli =kahI zakAya evo nathI ema nahi arthAt kahI zakAya evo che. temAM daSTAMta kahe che - devatApUjAdi daSTAMtathIdevatAnA dezarUpa caraNa AdinI pUjAnA udAharaNa dvArA dezagata kriyAmAM paNa=caraNAdirUpa dezanI pUjAnI kriyAmAM paNa, dezinA pariNAmanI jema devatArUpa dezinA pUjAnA pariNAmanI jema saMghanA dezarUpa amuka saMghanI pUjAmAM paNa AkhA saMghanI pUjAno mahAna pariNAma durupapAda nathI, e pramANe niSkarSa che=mahAviSayavALo saMghanI pUjAno pariNAma che, ema pUrve kahyuM tenuM tAtparya che. purA bhAvArtha : jema bhagavAnanI pUjA bhagavAnanA samagra biMba upara thatI nathI, Ama chatAM nava aMge pUjA karanArane AkhA bhagavAnanI pUjA karI che tevo adhyavasAya thAya che; tema koI gRhastha pote je nagaramAM raheto hoya tyAMnA saMghanI pUjA kare che tyAre, te caturvidha saMgha traNa lokamAM rahelA saMghano ja eka deza che, tethI vivekI gRhasthane meM AkhA saMghanI pUjA karI che tema upasthita thAya che. ane koI gRhastha bhagavAnanA nava aMgane badale phakta caraNAdirUpa eka dezamAM pUjA kare tyAre tene meM Aje AkhA bhagavAnanI pUjA karI nathI, paraMtu Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | jIvapariNA, gAthA-29-30 157 bhagavAnanA eka aMganI pUjA karI che, tevo adhyavasAya thAya che, te rIte koI eka sAdharmikanI pUjA karI hoya tyAre meM AkhA saMghanI pUjA karI nathI, paraMtu saMghanA eka dezanI pUjA karI che; tevo adhyavasAya thAya che. . vaLI, AkhA saMghathI traNe loka aMtaravartI caturvidha saMghanuM grahaNa thAya che, temAM samyagdaSTi devo temaja mahAvideha kSetravartI saMghanuM paNa grahaNa thAya che. tethI saMghanI pUjA mahAna che. IrA avataraNikA - vidhizeSamAha - avataraNikArya : jinabiMbanI pUjA aMge zeSa vidhine kahe che - gAthA - "tatto ya paidiNaM so karijja pUaM jiNiMdaThavaNAe / vibhavANusAraM guruiM kAle NiyayaM vihANeNaM" / / 30 / / gAthArtha : tyAra pachI=biMbanI pratiSThA karyA pachI, A zrAvaka, pratidina dararoja, jinendrasthApanAnIpratimAnI, kALeaucita kALe, vibhavAnusAra guva, niyata=bhojanAdinI jema niyata, vidhAna vaDe= zucipaNAdithI, pUjA kare. ll30I. TIkA :___ tataH pratiSThAnantaraM, pratidinam asau zrAvakaH, kuryAt pUjAmabhyarcanarUpAM jinendrasthApanAyAH pratimAyAH, ityarthaH, vibhavAnusAragurvImucitavittatyAgena kAla ucita eva niyatAM bhojanAdivadvidhAnena zavitvAhityartha rUpA TIkArya : tataH vitAvityaH | tyAra pachI pratiSThA karyA pachI, pratidina=dararoja, A=zrAvaka, jitendrasthApanAnI=pratimAnI, abhyarcanArUpa pUjA kare, e pramANe artha jANavo. pratimAnI pUjA kaI rIte kare te gAthAnA uttarArdhamAM kahe che, vikhavAnusAra ... tyaH | ucita vitatA=dhanatA, tyAgapUrvaka, vibhavAtusAra gurthI, ucita ja kALe vidhAna vaDe-pavitrapaNAdarUpa vidhithI, bhojanAdinI jema niyatakALe kare, e pramANe artha jANavo. 30 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 pratimAzataka bhAga-3) stavapariNA / gAthA-30-31 bhAvArtha - pratiSThA thayA pachI zrAvaka bhagavAnanI dararoja pUjA kare ane te bhagavAnanI pUjA ucita dhananA tyAgapUrvaka vibhavAnusAra gurvA kare. Azaya e che ke, mAtra pUjA karavI tevI vidhi nathI, paraMtu bhagavAnanI bhakti mATe sArAmAM sArI sAmagrI sva-vibhavAnusAra lAvIne karavAnI che, paraMtu potAnI zaktine oLaMgIne karavAnI nathI, jethI potAne kleza na thAya ke bIjAne paNa kleza na thAya. ane potAnI zaktine gopavyA vagara potAno je vaibhava hoya tene anurUpa dhana kharcIne mahAvaibhavapUrvaka bhagavAnanI pUjA karavAnI che ane A pUjA ucitakALe karavAnI che. jema bhojana pratidina niyata hoya che, tema pratidina niyata ucitakALe pUjA karavAnI che. ane A pUjA paNa citvAdi vidhAnapUrvaka karavAnI che arthAt dehanuM zauca, praNidhAnAdi Azaya dvArA cittanuM zauca ane potAnI sAmagrImAM anyanI sAmagrIno praveza na thAya e rIte bhAvanI zuddhipUrvaka karavAnI che. anya koI gRhastha potAnI sAmagrI pUjA mATe ApI hoya to vicAravAnuM che ke, tanne puchyuM tasya bhavatu =A sAmagrIthI je huM pUjana karuM chuM, tenAthI utpanna thayeluM phaLa tene maLo, jethI potAnA vittanI zuddhipUrvaka bhagavAnanI bhakti thAya.II3nA avataraNikA - etadevAha - avataraNikArya : Ane ja kahe che-pratiSThA pachI zrAvaka vidhAna vaDe jinapUjAne kare, Ane ja kahe che - gAthA : "jiNapuAi vihANaM suibhUo tIie ceva uvautto / gaviAviMto reDa kaM pavaravadhUTiM" rUA. gAthArtha : zucibhUta=pavitra thayelo, temAM ja=pUjAmAM ja, upayukta thayelo, (potAnA) anya aMgane sparza nahi karato, pravara vastu vaDeHsugaMdhi puSpAdi vaDe, je kare che e jinapUjAnuM vidhAna vidhi che. ll31ii TIkA :____ jinapUjAyAH vidhAnametat zucibhUtaH san snAnAdinA tasyAM pUjAyAmupayuktaH praNidhAnavAnanyadaGgaM ziraHprabhRtyaspRzan, karoti yatpravaravastubhiH sugandhipuSpAdibhiH / / 31 / / TIkArca - binapUnAtha ... sucipumi | snAnAdi vaDe pavitra thayelo zrAvaka, temAM pUjAmAM, Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1pa9 pratimAzataka bhAga-3 / stavaparijJA | gAthA-31, 32-33 upayukta thayelo praNidhAnavALo, (potAnA) anya aMga-=mastaka vagerene, sparza nahi karato, pravara vastu vaDeHsugaMdhi puSpAdi vaDe, je (kRtyo kare che, e jinapUjAnuM vidhAna=vidhi, che. 31 bhAvArtha pUrve gAthA-30mAM jinabiMbanI pratiSThA karyA pachI zrAvaka pratidina kyAre pUjA kare ityAdi batAvyuM. have te pUjAnI vidhine spaSTa batAve che - zrAvaka pUjA karatI vakhate snAnAdithI pavitra thayelo hoya ane pUjAmAM praNidhAna vaDe upayogavALo hoya arthAtu bhagavAnanI bhakti karIne huM A saMsArasAgarathI pAra pAmuM, e prakAranA praNidhAnavALo hoya. tethI ja saMsArasAgara pAra pAmavAnA upAyabhUta bhagavAnanA guNomAM cittane yojIne pUjAmAM yatna karato hoya ane pUjAkALamAM potAnA zarIranAM mastakAdi aMgone sparza na thAya te rIte yatna karato hoya; kema ke jo zarIra vagere aMgone potAnA hAthano sparza thAya to potAnA zarIranAM azuddha pagalo potAnA hAtha upara lAge ane te bhagavAnanI pUjAkALamAM bhagavAnanA deha upara jAya to bhagavAnanI AzAtanA thAya. tethI AzAtanAno parihAra karavA mATe potAno hAtha zarIranA aMgone ke potAnAM vastrone lAge nahi te ja rIte zuddha thaIne bhagavAnanI bhaktimAM yatna karato hoya, ane bhagavAnanI bhakti zreSTha koTinI sugaMdhi puSpAdi vastuo vaDe kare ke jethI bhAvono prakarSa thAya. ll31 avataraNikA - atraiva vidhizeSamAha - avataraNikArca - AmAM ja=jinabiMbapUjAnA vidhAnamAM ja, zeSa vidhine kahe che - gAthA : "suhagandhadhUvapANiyasavvosahimAiehiMto NhavaNa / kuMkumagAivilevaNamaisurahiM maNaharaM mallaM" / / 32 / / gAthArtha - sugaMdhI dhUpa, pANI ane savoMSadhi Adi vaDe nhavaNa, kuMkumAdi vaDe vilepana, (tyAra pachI) ati surabhi manohara mAlya=mALA (paherAvavI.) Il3rA. TIkA : zubhagandhadhUpapAnIyasarvoSadhyAdibhistAvat snapanaM prathamameva, bhUyaH kuGkumAdivilepanaM, tadanvatisurabhigandhena manohAridarzanena ca mAlyamiti / / 32 / / Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 pratimAzataka bhAga-3/ navapariNA/ gAthA-32-33 TIkArya : zubha gaMdhavALA dhUpa vaDe dhUpita evA sarvASadhiyukta pANI vaDe prathama ja svapataeahavANaabhiSeka, vaLI kuMkumAdithI vilepana, tyAra pachI gadha vaDe surabhi ane darzana vaDe manohArI mALA (paherAvavI.).3rA. gAthA : "vivihaniveaNamArattigAi dhUvathayaM vadaNaM vihiNA / gaikSatti tavAphagaNyaviADaye veva" iArUrUA. gAthArtha - vividha nivedana=citra naivedha, AratI vagere tyAra pachI dhUpa, stava, tyAra pachI vaMdana tathA yathAzakti gIta, vAjiMtra, nRtya ane dAnAdi karavuM. [33] 'tAnAvimAM 'mAhi' zabdathI ucita smaraNa karavuM. TIkA - vividhaM nivedanamiti-citranaivedyam, ArAtrikAdi tadanu dhUpastathA stavastadanu vandanaM vidhinA vizrabdhAdinA tathA yathAzakti gItavAdijanarttanadAnAdi caivAdizabdAducitasmaraNamiti / / 33 / / TIkArya : vivigha ..... rati vividha nivedana=citra naivedha=judA judA prakAranuM naivedha (dharavuM). ArAtrikAdi AratI vagere (utAravI), tyAra pachI dhUpa tathA stava, tyAra pachI zraddhAdipUrvaka vidhi vaDe vaMdana tathA yathAzakti gIta, vAjiMtra, nRtya ane dAna vagere (karavuM.) "sAnAdimAM "gari' zabdathI ucita smaraNanuM grahaNa karavAnuM che. i33nA bhAvArtha pUrve gAthA-31mAM batAvyuM ke, jinabiMbanI pratiSThA thayA pachI zrAvaka sugaMdhI puSpAdi vaDe bhagavAnanI pUjA kare. e ja kathanamAM anya zuM zuM vastuothI pUjA kare te batAve che - zubha gaMdhavALA dhUpa vaDe dhUpita evA sarvoSadhiyukta pANI vaDe bhagavAnano prakSAla kare. uttama dravyane kAraNe prakSAlanI kriyAmAM bhAvanI vRddhi thAya che ane A rIte prakSAla karyA pachI kesara vagere uttama dravyothI bhagavAnanA deha upara vilepana kare ane atisurabhi gaMdhavALI ane manohara dekhAya tevI mALAothI bhagavAnanI bhakti kare. AnAthI e prApta thAya che, sugaMdha vagaranAM puSpo ke cImaLAyelAM puSpothI=je manohara dekhAya tevAM na hoya tevAM puSpothI pUjA karAya nahi. ane bhagavAnanI aMgaracanA vagere paNa "nA re tahAM re - e sUtranA anusAre bhagavAnanI zobhAnI vRddhi thAya te ja prakAre kare, paraMtu yathA tathA puSpone goThavIne Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3stavapariNA / gAthA-32-33, 34 bhagavAnanI aMgaracanA kare nahi. bhagavAnanI aMgapUjA karyA pachI bhagavAnanI AgaLa vividha naivedya, AratI vagere kare, tyAra pachI bhagavAnanAM guNagAna kare, tyAra pachI "A ja bhagavAna mane saMsArasAgarathI tAranArA che," e prakAranI bhagavAna pratyenI zraddhA ane bhagavAnanI bhaktimAM upayoganA yatnAtizayapUrvaka vaMdana kare. ane A rIte caityavaMdana karyA pachI zakti pramANe vividha vAjiMtra, nRtya ane dAnAdi kriyA kare ke je pote bhagavAnanI bhakti karI che, tenAthI utpanna thayelA harSanI abhivyaktirUpa che. ahIM "hAdrimAM 'ri' padathI ucitanuM smaraNa grahaNa karavAnuM che. Azaya e che ke, pUjA karanAra zrAvaka ke zrAvikA pote bhagavAnanI bhakti karIne atyaMta bhAvita cittavALA thayela che, tethI bhagavAnanA guNonuM smaraNa temane vAraMvAra thayA kare che ane te harSanA atirekathI bhagavAnanI AgaLa nRtyAdi kare che. ane potAne koIka uttama bhaktino pariNAma thayo che, tenA harSarUpe anukaMpAdi dAna kare che ane vAraMvAra bhagavAnanA guNonuM smaraNa kare che ke, A ja kharekhara mArA jIvananuM sAphalya che ke je uttama puruSanI pUjA karIne meM mArA AtmAne kRtArtha karyo che. A rIte abhivyakti karavAthI pUjAthI thayelA bhAvomAM atizayatA thAya che ane tenAthI mahAna nirjarArUpa phaLanI prApti thAya che. I32-33 gAthA : "vihiyANuTThANamiNaM ti evameyaM sayA karitANaM / dora deva no rUdano vevANa" rU4 gAthArtha : A vihita anuSThAna che, e prakAre (cittamAM dhAraNa karIne) A=bhagavAnanI pUjArUpa anuSThAna sadA=haMmezAM, karatA zrAvakane cAritrano hetu thAya che, paraMtu) IhalokAdi apekSAe karatAne cAritrano hetu thatuM nathI. ll34ll TIkA : vihitAnuSThAnamidamityevaM cetasyAdhAya sadA kurvatAM caraNasya heturetadeva nehalokAdyapekSayA, Adi zabdAtkIrtyAdiparigrahaH, yAvajjIvamArAdhanA'dRSTavizeSe nirjarAvizeSe ca heturiti garbhArthaH rUA . TIkArya :| vidita ... tyatidira, A vihita anuSThAna che, e prakAre cittamAM dhAraNa karIne haMmezAM pUjA karatA zrAvakane A ja=bhagavAnanI pUjArUpa anuSThAna ja, caraNano cAritrano hetu thAya che, paraMtu IhalokAdi apekSAe karanArane cAritrano hetu thatuM nathI. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparin | gAthA34 rUdattAdyapeyI - ahIM 'sara' zabdathI kIryAdinuM grahaNa karavuM. pUrvamAM kahyuM ke, A anuSThAna vihita che, e prakAre cittamAM dhAraNa karIne sadA dravyastava karavAthI cAritrano hetu bane che. e ja vAta spaSTa karatAM kahe che - vAvejaLIve ..... samartha | thAvajIva=jIvanaparyaMta, karelI ArAdhanA adaSTavizeSamAM ane nirjarAvizeSamAM hetu che, e prakAre gabhartha tAtparyArthi, che. 34 bhAvArtha : bhagavAna vaDe sarva anuSThAno mokSa mATe vihita che ane mokSanI prAptino upAya vItarAgatA che ane vitarAgatA saMyamanA pariNAmathI Ave che, mATe sarva vihita anuSThAno krame karIne cAritranI prApti dvArA vItarAgatAmAM paryavasAna pAme che, A prakArano niyama che. je zrAvako A anuSThAna bhagavAna dvArA vihita che, e prakAre cittamAM dhAraNa kare che, temane e bodha hoya che ke, bhagavAne kahelA anuSThAnanuM AcaraNa karavAthI huM paNa krame karIne avazya vItarAga banIza. ane vItarAga banavAnA lakSane sAme rAkhIne zAstranI vidhine anurUpa dravyastava jyAre zrAvaka sadA karato hoya, tyAre dravyastava dvArA cAritramohanIya karmane toDe che; kema ke dravyastavakALamAM bhagavAnanA guNonuM vadhatuM jatuM AkarSaNa jIvane vItarAgatAnI najIka laI jAya che. ane zrAvakanI pariNati karatAM munibhAva vitarAgatAnI vizeSa najIka che, tethI zrAvaka bhagavAnanI bhakti karIne munibhAvanI najIka thato jAya che. paraMtu je zrAvaka IhalokAdinI apekSAe ke karyAdinI apekSAe bhagavAnanI pUjA kare che, te zrAvakanI bhagavAnanI pUjA cAritrano hetu banatI nathI. ahIM "kIryAdimAM "Adi padathI e grahaNa karavAnuM che ke, anAbhogathI bhagavAnanI pUjA karato hoya topaNa te pUjA cAritrano hetu banatI nathI; ane anAbhoga e che ke, bhagavAne A anuSThAna mokSaprApti mATe kahela che, evo jene bodha nathI, tethI pUjAkALamAM bhagavAnanA guNone avalaMbIne potAnA guNone vikasAvavA mATe jeo yatna karatA nathI ane phakta bhagavAnanI pUjAnI bAhya kriyA karIne saMtoSa mAne che, tevI pUjAnI kriyAne anAbhogavALI kahela che. vaLI, bhagavAnathI vihita A anuSThAna che, e prakAre buddhi karIne zrAvaka jyAre bhagavAnanI pUjA kare che, tyAre te saMyamano hetu kaI rIte bane che, te batAve che - bhAvajIva bhagavAnanI pUjAnI ArAdhanA adRSTavizeSamAM ane nirjarAvizeSamAM heta che. Azaya e che ke, bhagavAnanI pUjAthI puNyAnubaMdhI puNyarUpa adaSTavizeSa ane cAritramohanIya karmanI nirjarAvizeSa prApta thAya che; kema ke bhagavAnanI pUjAkALamAM bhagavAnanA guNo pratyeno vartato rAga guNaprAptinA kAraNabhUta evA puNyAnubaMdhI puNyane prApta karAve che, ane bhagavAnanA guNo pratyenA kheMcANathI je je aMzamAM pUjAkALamAM bhagavAnanA guNono AbhimukhyabhAva vadhe che, te te aMzamAM te te Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 pratimAzataka bhAga-3] stavaparijJA | gAthA-34-35 guNonA pratibaMdhaka karmo tUTe che, tethI bhagavAnanI pUjA cAritrano hetu bane che. AthI ja bhagavAnanI pUjA karanAra koI jIvane A bhavamAM ja bhAvathI saMyamanI prApti thaI zake ane kadAca vIryano tevo utkarSa na thAya topaNa janmAMtaramAM sarvaviratinuM kAraNa bane che, je krame karIne mokSarUpa phaLamAM vizrAMta pAme che. jo gAthA - "evaM ciya bhAvathae ANArAhaNA u rAgo vi / vaM puna ru vivarI raM vrathama li no dora" rUkA gAthArtha : A ja vidhithI (vyastava karatAne) AjJAnI ArAdhanAthI bhAvastavamAM rAga paNa thAya che. je vaLI A rIte=gAthA-34mAM batAvyuM e rIte, viparIta che, te dravyastava paNa nathI. IIupA ja gAthAmAM '' zabda che, te pUrvanA arthamAM che. AMIRIT 3 rAvi - ahIM 'apa'thI e kahevuM che ke, AjJAnI ArAdhanAnA kAraNe dravyastavamAM bhAvastavanI kAraNatA to che, paNa bhAvastavamAM rAga paNa varte che. TIkA : evameva anenaiva vidhinA, kurvatAmetad bhAvastave vakSyamANalakSaNe AjJArAdhanAtkAraNAdrAgo'pi, tadrAgAcca dravyastavatvaM taccharIraghaTakavizeSaNasaMpatteH, yatpunarjinabhavanAdyevaM viparItaM yAdRcchikaM, tad dravyastavo'pi na bhavatyutsUtratvAt, sUtrAzAviziSTapUjAtvAdinaiva bhAvastavahetutvAditi tArkikAH I rUA . TIkArca - mea ... saMpatta, A rIte ja=A ja vidhi vaDe. A dravyastava, karanArane AzAnI ArAdhanAnA kAraNe vacamANa lakSaNa bhAvAstavamAM rAga paNa thAya che, ane tenA=bhAvastavanA, rAgathI dravyastavapaNuM che; kema ke ta7rIraghaTaka dravyastavanA zarIraghaTaka, vizeSaNanI saMpatti che=bhAvastavavA rAgarUpa vizeSaNanI saMpati=prApti, che. tyuna lUTatA, je vaLI jinabhavanAdi A rIte=pUrve gAthA-34mAM batAvyuM ke IhalokAdi apekSAthI karAya che e rIte, viparIta=gAdacchika che, te dravyastava paNa nathI; kema ke usUtrapaNuM che. A kathanamAM tArkiko yukti Ape che te kahe che - sUtrAzA .... tArvi: I (dravyastavanuM) mUtrAzAviziSTa pUjatvAdirUpe ja bhAvatavanuM hetupaNuM hovAthI vAdacchika AcaraNA dravyastava nathI, e pramANe tArkiko kahe che. 35 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 pratimAzaka bhAMga-3) stavaparijJA) gAthA-35-36 bhAvArtha : pUrve batAvelI vidhi vaDe je zrAvaka dravyastava kare che, te zrAvakane AjJAnuM ArAdhana thAya che, ane AjJAnuM ArAdhana thavAne kAraNe dravyastavanI ArAdhanAnA kALamAM bhAvastivanA viSayamAM rAga paNa varte che. Azaya e che ke, je zrAvako bhagavAnanI AjJA pramANe dravyastavamAM yatna karI rahyA che, teo jANe che ke, bhagavAne bhAvastavanI prApti thAya tenA mATe dravyastava kahela che, tethI bhAvastava pratyenA rAgapUrvaka teo dravyastavamAM yatna kare che; kema ke jo bhAvastavano rAga na hoya to karAyeluM dravyastava vAstavika rIte AjJAnA ArAdhanarUpa nathI. tethI saMyama pratyenA pratibaddha mAnasavALo zrAvaka jyAre saMyama mATe potAnuM asAmarthya jue che tyAre saMyamanA upAyarUpe ja dravyastavamAM yatna kare che, ane teone bhAvastavano rAga hovAne kAraNe dravyastavanuM je zarIra tenA ghaTaka evA vizeSaNanI tene prApti thAya che. te A rIte - dravya sAmagrIthI bhAvastavanA rAgapUrvaka karAtI bhagavAnanI bhakti e dravyastavanuM zarIra ane teno eka ghaTaka=eka avayava, bhAvastavano rAga che. tethI bhAvastavanA rAgarUpa vizeSaNanI prApti tyAre ja thAya ke, jyAre zrAvaka bhagavAnanI pUrNa AjJApAlananA abhilASapUrvaka dravyastavamAM yatna karato hoya. bhagavAnanI pUrNa AjJA manuSyabhavane pAmIne pUrNa rIte saMyamayogamAM yatna karavAnI che, tethI bhAvastavano rAgarUpa aMza vidhipUrvaka pUjA karanAra zrAvakanI pUjAmAM che, mATe ja te dravyastava kahevAya che. ane je vaLI jinabhavanAdi A rIte viparIta che=gAthA-34mAM batAvyuM e rIte viparIta che, te dravyastava nathI, paraMtu utsutrarUpa che. Azaya e che ke, jeo AlokanI AzaMsAthI ke karyAdinI AzaMsAthI ke paralokanI AzaMsAthI dravyastava kare che athavA to bhagavAnanI AjJAno vicAra karyA vagara, mAre bhagavAnanI pUjA karavI che eTalA mAtra pariNAmathI bhagavAnanI pUjA kare che, teonuM dravyastava AnAthI viparIta yAdacchika che, mATe te dravyastava kahevAya nahi; kema ke teonuM kareluM dravyastava bhagavAnanI AjJArUpa nathI, paraMtu utsutrarUpa che. ane je dravyastava sUtrAzAthI viziSTa pUjArUpa che, te dravyastava bhAvastavano hetu che, mATe ja tene dravyastava kahevAya che. jyAre yAdacchika karAtuM dravyastava te paramArthathI dravyastava nathI. e pramANe tArkiko kahe che. rUpA avataraNikA - abhyupagame doSamAha - avataraNitArtha : abhyapagamamAM doSane kahe che AjJAthI nirapekSa evuM je vItarAgagAmI pUjAnuM anuSThAna che tene dravyastavarUpe svIkAravAmAM doSane kahe che - Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | jIvapArika / gAthA-36, 15 gAthA - "bhAve aippasaMgo ANAvivarIyameva jaM kiMci / 'iha cittANuTThANaM taM davvathao bhave savvaM" / / 6 / / gAthArtha : (AjJAnirapekSa pUjAanuSThAnamAM) bhAva hote chate dravyastavano sabhAva hote chate, atiprasaMga che. AjJAthI viparIta ja je kAMI ahIM=lokamAM, citrAnuSThAna che, te sarva dravyastava thAya. (e rUpa atiprasaMga che.) Ila ll TIkA : bhAve dravyastavabhAve ca tasyAtiprasaGgaH ativyAptiH, kathamityAha-AjJAviparItameva= Agamaviruddhameva, yatkiJcid iha loke, citrAnuSThAnaM gRhakaraNAdi tatsarvaM dravyastavo bhvenimittaavizeSAiita pArUddA TIkArca - pAre viroSaniti (AzAnirapekSa pUjAmAM) dravyastavano bhAva hote chate, teno dravyastavanA bhAvano=satAno, atiprasaMga che. kevI rIte atiprasaMga che ? ethI karIne kahe che - AjJAviparIta jaAgamaviruddha ja, je kAMI ahIM=lokamAM, gRhakaraNAdikaghara banAvavuM vagere, citrAnuSThAna che, te sarva dravyastava thAya; kema ke timita avizeSa che=AjJAnirapekSa svamatithI pravRttirUpa limita pUjAmAM ane anya anuSThAnamAM samAna che. 36i bhAvArtha : AjJAnirapekSa evI bhagavAnanI pUjAnA anuSThAnane dravyastavarUpa svIkAravAmAM arthAtu AjJAnirapekSA evA vItarAga pUjAnA anuSThAnane dravyastavarUpe svIkAravAmAM, ativyApti doSa che. ane ativyApti doSa kevI rIte che ? te batAve che - AjJAviruddha ja je kAMI AlokamAM gRhakaraNAdirUpa citra anuSThAna che, te sarva dravyastava thAya; kema ke nimitta avizeSa che. Azaya e che ke, AjJAnirapekSa vItarAganI pUjAnuM anuSThAna ane gRhakaraNAdi, e baMnenuM nimitta sarakhuM che arthAt gRhakaraNAdinuM nimitta jema IhalokAdinI AzaMsA che, tema prastuta dravyastavarUpa anuSThAnanuM nimitta paNa bhAvastavano rAga nathI, paraMtu IhalokAdinI AzaMsA che. te rUpa nimitta bhagavAnanI pUjAmAM ane ghara banAvavA vageremAM samAna che, tethI gRhakaraNAdine paNa dravyastava mAnavAno atiprasaMga Avaze. IBchAA Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 avataraNikA : vyAvarttakamAzaGkyAha avataraNikArtha : vyAvartakanI AzaMkA karIne kahe che - gRhakaraNAdi anuSThAna karatAM vItarAgaviSayaka sUtrAdinirapekSa anuSThAnamAM vyAvartakanI AzaMkA karIne kahe che arthAt gRhakaraNAdi dravyastava na bane tevo vyAvarttaka che, tevI AzaMkA karIne kahe che - gAthA pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-37 "jaM vIyarAgagAmi aha taM naNu siTThaNAdi vi sa evaM / siya uciyameva jaM taM ANArAhaNA evaM" / / 37 / / gAthArtha H 'ga'thI pUrvapakSI kahe che ke, je vItarAgagAmI anuSThAna che, te dravyastava che. pUrvapakSInA A kathanamAM graMthakA2zrI kahe che - i=A pramANe vyAvartaka svIkAro to vItarAgagAmI ziSTanAdi paNa=AkrozanAdi paNa, te= dravyastava, thAya. ahIM pUrvapakSI A pramANe kahe che ke, ucita ja vItarAgagAmI je che te dravyastava thAya. to graMthakArazrI kahe che - e pramANe AjJAnI ArAdhanA (ucita) thAya. II37II * gAthAmAM kahela 'naLu' zabda akSamAmAM che=sahana na thAya tevuM kathana che, e arthamAM che. TIkArya H TIkA HydviitraaggaamynusstthaanN tad dravyastavo'theti cet ? atrAha - 'nanu' iti 'akSamAyAm' ziSTanAdyapi = AkrozanAdyapi, vItarAgagAmyevaM saH = dravyastavaH syAt, tasmAducitameva vItarAgagAmi yat tad dravyastavaH, itthamuktau doSAbhAva iti cet ? evamAjJArAdhanA'vazyaM vaktavyA, prAptAjJAzuddhasyaivocitatvAditi bhAvaH / evaM cAjJAzuddhaM vItarAgagAmi bhAvastavaheturanuSThAnaM dravyastava iti nirvyUDham, tatra bhAvastave'tivyAptivAraNAya vizeSyam, atra vizeSaNadvayaM bhAvastavahetutAvacchedakaparicAyakamiti bhAvastava - hetutvameva lakSaNaM sidhyati / / 37 / / 'atha'thI pUrvapakSI A pramANe kahe che ke, Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 167 pratimAzataka bhAga-3 / aparijJA | gAthA-37 cItarI -ITna ..... citatvaliti mA || je vItarAgagAmI anuSThAna che, te dravyastava che. satrA - ahIMyAM pUrvapakSIe kahyuM e kathanamAM graMthakArazrI kahe che - parva A pramANe=je vItarAgagAmI anuSThAna che te dravyastava che e pramANe vyAvartaka svIkAro to, vItarAgagAmI ziSTatAdi paNa AkrozAdi paNa, tenadravyastava thAya. tethI ucita ja vItarAgagAmI je che te dravyastava che, e prakAre vacanamAM doSAbhAva che, e pramANe pUrvapakSI kahe to graMthakArazrI kahe che ke, e pramANeaucita ja vItarAgagAmI dravyastava thAya e pramANe, AjJAnuM ArAdhana dravyastavanA niyAmaka tarIke avazya kahevuM joIe; kema ke prApta AjJAzuddhanuM ja ucitapaNuM che, e pramANe bhAva che. gAthAmAM kahela "nanuM zabda akSamAmAM che=pUrvapakSInuM kathana sahana na thAya e arthamAM che. bhAvArtha : pUrve gAthA-35mAM kahyuM ke, AjJAthI viparIta bhagavAnanI bhaktinuM anuSThAna che te dravyastava paNa na thAya ane gAthA-36mAM kahyuM ke, AjJAthI viparIta bhagavAnanI bhaktinuM anuSThAna dravyastava tarIke svIkAro to AjJAviparIta je kAMI gRhakaraNAdi citrAnuSThAna che te sarva dravyastava thAya; kema ke baMnemAM IhalokAdi AzaMsArUpa nimitta samAna che. A pramANe gRhakaraNAdi citraanuSThAnane dravyastava kahevAno atiprasaMga Avyo. tethI pUrvapakSI kahe che ke, ame vyAvartaka vizeSaNa kahIzuM, tethI gRhakaraNAdi citra anuSThAnane dravyastava kahevAno prasaMga Avaze nahi. ane te A rIte - "je vItarAgagAmI anuSThAna che te dravyastava che." A pramANe "vItarAgagAmI', bAvartaka vizeSaNa svIkArazuM e pramANe, gRhakaraNAdi vItarAgagAmI nathI tethI gRhakaraNAdine dravyastava kahevAno prasaMga Avaze nahi, paraMtu je vItarAgagAmI anuSThAna che te dravyastava che. ahIM graMthakArazrI kahe che, A pramANe vyAvartaka vizeSaNa kahevAthI vItarAgaviSayaka AkrozanAdine paNa dravyastava kahevAno prasaMga Avaze. ahIM pUrvapakSI kahe ke, ame ucita ja vItarAgagAmI je anuSThAna che te dravyastava che ema kahIzuM, tethI AkrozanAdine=bhagavAnanI niMdA karanArA vacanane, dravyastava kahevAno prasaMga nahi Ave; kema ke AkrozanAdi vItarAgagAmI hovA chatAM ucita nathI. pUrvapakSInA A kathanano uttara ApatAM graMthakArazrI kahe che ke, A rIte=ucita ja vItarAgagAmI je anuSThAna che te dravyastava che e rIte, AjJAnI ArAdhanA avazya kahevI joIe; kema ke prApta AjJA vaDe zuddhanuM ja ucitapaNuM che. Azaya e che ke, pUrvapakSInuM kahevuM e che ke, bhagavAnaviSayaka AkrozanAdinI kriyA e anucita pravRttirUpa che tethI dravyasta thaI zake nahi, jyAre AjJAthI nirapekSa paNa puSpAdi dvArA bhagavAnanI pUjAnuM anuSThAna e dravyastava thaI zake; kema ke ApAtathI jotAM tene bhagavAnaviSayaka AkrozanAdi anucita bhAse che ane bhagavAnanI pUjA e ucita anuSThAna bhAse che. paraMtu vAstavika rIte bhAvastavanA rAga vagara Ihalaukika AzaMsA vagerethI karAtuM pUjAnuM anuSThAna e paNa ucita anuSThAna nathI; kema ke Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 pratimAzataka bhAga-3) stavapari/ gAthA-37 jIvane niyamA hitakArI hoya te ja ucita anuSThAna banI zake ane je ahitakArI hoya te ucita anuSThAna na bane, paraMtu anucita anuSThAna bane. mATe jema vItarAgaviSayaka AkrozanAdi ApAtathI anucita dekhAya che ane phaLathI paNa kliSTa karmabaMdhanuM kAraNa hovAthI anucita che; te ja rIte IhalokAdi AzaMsAthI karAtuM vItarAgagAmI anuSThAna, atisthala dRSTithI ucita dekhAvA chatAM sUkSmadaSTithI jotAM anucita ja che; kema ke tuccha evA aihika phaLanA arthe uttama evI bhagavAnanI bhakti kare che, tethI bhagavAnanI bhakti karatAM paNa atituccha evI Ihalaukika saMpattinuM mahattva adhika che, ane te vitarAga pratyenA anAdara svarUpa che. tethI AjJAnI ArAdhanAvALuM anuSThAna ja ucita che. tethI ja kahyuM ke, prApta thayelI AjJA vaDe zuddha evA anuSThAnanuM ja ucitapaNuM che. Azaya e che ke, zAstramAM je je vihita anuSThAno che, te sarva anuSThAno kalyANanAM kAraNa che, ane te sarva anuSThAnomAM jene je AjJA prApta hoya te AjJA pramANe ja te sarva anuSThAno karAtAM hoya tyAre prApta AjJAthI zuddha te anuSThAno che. ane prApta AjJAthI zuddha thayeluM anuSThAna ja te anuSThAnanA phaLanuM kAraNa che, paraMtu manasvI rIte karAtuM te anuSThAna, anuSThAnanA phaLanI prApti karAvI zake nahi. tethI prAptaAjJAzuddha anuSThAnanuM ja ucitapaNuM hovAthI AjJAnI ArAdhanA ucita anuSThAna svIkAravA mATe Avazyaka che, ema avazya svIkAravuM joIe. jo AjJAnI ArAdhanA na hoya to bhagavAnanI pUjArUpa anuSThAna dravyastava bane nahi, e prakAranuM tAtparya che. pUrve prastuta gAthA-37no artha karyo enAthI dravyastavanuM lakSaNa zuM phalita thAya che, te spaSTa karatAM kahe che - TIkArya : vaM 2 ..... vizeSya, ane A rIte AjJAprApta AjJAzuddha anuSThAna ja ucita che e rIte, AjJAzuddha, vItarAgagAmI, bhAvastavano hetu evuM anuSThAna dravyastava che, e pramANe livyaMDha=virAbAdha, lakSaNa che. tyAM dravyastavanuM A prakAre uparokta lakSaNa karyuM temAM, bhAvAstavamAM ativyAptinA vAraNa mATe vizeSya=bhAvastavaheturUpa vizeSa che arthAt AjJAzuddha, vItarAgagAmI anuSThAna dravyastava che, e pramANe lakSaNa karyuM hota to bhAvAstava paNa AjJAzuddha, vItarAgagAmI che, tethI bhAvastava paNa dravyastava banI jAya, tethI bhAvastavano hetu e prakArano vizeSa aMza lakSaNamAM mUkela che. atra ... sita ! ahIMyAM dravyastavanA uparokta lakSaNamAM, vizeSaNadvaya AzAzuddha ane vItarAgagAmI e rUpa vizeSaNadvaya, bhAvAstavahetutAvacchedakanA paricAyaka che arthAt bhAvastavano hetu dravyastava che, tethI dravyastavamAM bhAva stavanI hetutA che ane te hetutAno avacchedaka dravyastatva che ane te bhAvastavahetutAvacchedakanA paricAyaka vizeSaNo AjJAzuddha ane vItarAgagAmI che. ethI karIne=vizeSaNaDhaya vyAvartaka nathI paraMtu paricAyaka che ethI karIne, bhAvavahetutva ja lakSaNa siddha thAya che arthAta dravyastavanuM lakSaNa "mAvattavAnuM ja siddha thAya che. tethI AjJAzuddha ane vItarAgagAmI tAvacchedakanA paricAyakamAtra che, paraMtu lakSaNa praviSTa nathI. gayA Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-37-38 bhAvArtha: 169 pUrvamAM yuktithI sthApana karyuM ke, prAptaAjJAzuddha anuSThAna ucita anuSThAna che, tethI je zrAvaka potAne prApta thayelI AjJA pramANe dravyastava kare to te anuSThAna ucita bane. ane prAptaAjJAzuddha bhagavAnanI bhaktinuM anuSThAna ja dravyastava che ane e dravyastavanuM pUrvanA kathanathI kevuM lakSaNa prApta thayuM, te spaSTa karatAM 'vaM ='thI kahe che AjJAzuddha, vItarAgagAmI ane bhAvastavanuM kAraNa evuM je anuSThAna che te dravyastava che. tyAM AjJAzuddha vizeSaNathI e batAvyuM ke, vItarAgagAmI anuSThAna paNa prApta AjJA pramANe na hoya to te dravyastava nathI, ane vItarAgagAmI vizeSaNa kahevAthI e prApta thayuM ke, te AjJAzuddha anuSThAna paNa vItarAganI bhaktiviSayaka che, anya pravRtti viSayaka nathI. ahIM AjJAzuddha vizeSaNa na kahe ane mAtra vItarAgagAmI vizeSaNa kahe to bhagavAnane koI gALo Apato hoya ke niMdA karato hoya to te paNa vItarAgaviSayaka hovAthI dravyastava banI jAya, tethI AjJAzuddha vizeSaNa ApavAthI vItarAgagAmI AkrozanAdinI vyAvRtti thAya che ane sAthe sAthe anya paNa AjJAnirapekSa karAtA dravyastavanI vyAvRtti thAya che. ane AjJAzuddha, vItarAgagAmI evuM pUjAnuM anuSThAna avazya bhAvastavano hetu che mATe te dravyastava che; kema ke dravya zabda kAraNavAcI che, tethI je bhAvano hetu hoya te dravya kahevAya. ahIM vAstavika lakSaNa je bhAvastavano hetu hoya te dravyastava che eTaluM ja che, Ama chatAM bhAvastavanuM kAraNa evuM dravyastava AjJAzuddha che ane vItarAgagAmI che e vizeSaNo paricAyaka=svarUpa-uparaMjaka che, ane te bhAvastavanA hetutvane spaSTa karavA mATe kahela che; kema ke je AjJAzuddha na hoya ane vItarAgagAmI= vItarAgaviSayaka, na hoya te bhAvastavano hetu bane nahi. II37 // avataraNikA : tatrAha avataraNikArtha : temAM=pUrve gAthA-37mAM dravyastavanuM lakSaNa karyuM temAM kahe che - - bhAvArtha: Azaya e che ke, gAthA-34thI 37mAM sthApana karyuM e pramANe e prApta thAya ke, AzAnirapekSa karAtuM anuSThAna saMsAranI gRhakaraNAdi kriyA tulya che, paraMtu dravyastava nathI, ane je bhagavAnanI AjJAnusAra karAya che te dravyastava che. e viSayamAM kAMIka anya paNa kathana karavuM che, te batAvavA mATe 'tatrA'thI graMthakArazrI kahe che - Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 pratimAzataka bhAga-3 | jIvapariNA | gAthA-38 gAthA : "jaM puNa eyaviuttaM egaMteNeva bhAvasuNNaM ti / taM visayammi vi Na tao bhAvathayAheuo ucio" / / 38 / / gAcArya : je vaLI anuSThAna AnAthI aucityanI anveSaNAdithI zUnya che, te anuSThAna ekAMtathI ja bhAvazUnya che. jethI karIne vItarAgAdi viSayamAM paNa te dravyastava, ucita nathI; kema ke bhAvasavanuM ahetupaNuM che. ll38II TIkA - yatpunaranuSThAnametadviyuktam aucityAnveSaNAdizUnyaM, tadanuSThAnamekAntenaiva bhAvazUnyamiti viSaye'pi vItarAgAdau na tako dravyastavaH, 'bhAvathayAheuo'tti dharmaparakanirdezAd bhAvastavAhetutvAdityarthaH, ucito bhAvastavAGgam, apradhAnastu bhavatyeva, TIkArya : punaH ... bhavava, je vaLI anuSThAna AnAthI rahita=aucityanI anveSaNAdithI rahita che, te anuSThAna ekAMtathI ja bhAvazUnya che. jethI karIne vItarAgAdi viSayamAM paNa te dravyastava, bhAvastavanuM ahetupaNuM hovAthI ucita nathI=bhAvastavanuM aMga nathI, paraMtu apradhAnadravyastava to thAya ja che. mULa gAthA-38nA uttarArdhamAM "pAvathayadevamaoN=mAvatavAheto. =e dharmaparaka nirdeza hovAthI bhAvaparaka kathana hovAthI, 'mAvartavAtoH'no artha "mAvartavAhetutvA' e pramANe jANavo. 'govityAnveSAvizu' - ahIM 'manveSAdimAM 'ri' padathI aucityano pakSapAta grahaNa karavAno che. bhAvArtha : koI gRhastha-zrAvaka vItarAgAdi viSayamAM aucityanI anveSaNAdithI zUnya bhakti karato hoya to te anuSThAna ucita nathI; kema ke bhAvastavano ahetu che, topaNa apradhAnadravyastava thAya ja che. Azaya e che ke, "dravya' zabda kAraNavAcI che, tethI dravyastava karavAthI tenuM kArya bhAvastava bhaviSyamAM thAya to te dravyastava kahevAya. jema koI zrAvaka "mArI bhUmikA pramANe mAre kayA prakAranA aucityathI bhagavAnanI bhakti karavI joIe ?" tenuM anveSaNa kare ane tyArapachI te rIte ucita anuSThAna karavAnI rucipUrvaka ucita rIte ucita anuSThAna karato hoya, to te anuSThAna bhAvayukta che, tethI ekAMte bhAvazUnya nathI; ane je anuSThAnamAM AvuM leza paNa aucityanuM anveSaNAdi nathI, te anuSThAna ekAMte bhAvazUnya che. Ama Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 pratimAzataka bhAga-3/ stavaparijJA | gAthA-38 bhagavAnanI bhaktirUpa anuSThAna be vibhAgamAM vibhakta thAya che. (1) aucityanA anveSaNAdithI zUnya che te anuSThAna ekAMte bhAvazUnya che mATe apradhAnadravyastava che, ane . (2) aucityanA anveSaNAdithI yukta che te anuSThAna ekAMte bhAvazUnya nathI, paraMtu kAMIka bhAvayukta che tethI pradhAnadravyastava che. pradhAnadravyastava e bhAvastavanuM kAraNa che, ane apradhAnadravyastava e bAhyathI pradhAnadravyastava sadaza dekhAvA chatAM bhAvastavanuM kAraNa nathI, mAtra bAhya sAzyanA kAraNe te anuSThAnane dravyastava kahevAmAM Ave che. uparanA kathanathI anumAnano AkAra A rIte prApta thAya che - vItarAgAdiviSayaka aucityanI anveSaNAdithI zUnya pUjAnI kriyA (pakSa), ucita nathI=bhAvastavanuM aMga=kAraNa nathI (sAdhya), kema ke bhAvastavano ahetu che (hanu), A prakAranA anumAnamAM zaMkA karatAM kahe che ke, sAdhya ucita nathI temAM ucitano artha tame bhAvastavanuM aMga kAraNa, karyo, ane kahyuM ke, bhAvastavanuM aMga nathI ane bhAvatavano ata che e rUpa hetumAM bhAvastavano hetu=aMga, artha thAya, tethI heturUpe bhAvastavanuM anaMga aMga nathI, ema artha thAya, tethI A anumAnamAM hetu ane sAdhya eka prApta thAya che mATe anumAna thaI zake nahi. tenuM samAdhAna karatAM kahe che - TIkAH hetusAdhyAvizeSaparihArAyApradhAnavyAvRttadravyastavatvena vyapadezyo neti sAdhyaM vyAkhyeyam, atra yadyapi vizuddhatattadravyastavavyaktInAmAjJAviziSTAnAM vA na bhAvastavatvAvacchinne hetutvaM vyabhicArAdananugamAcca, nApi bhAvastavakAraNatvena, ghaTakAraNatvena daNDAderivAtmAzrayAt, tathApyapradhAnavyAvRttena dravyastavatvenAkhaNDopAdhinA tattvaM, guDUcyAdInAM jvaraharaNazaktyeva zaktivizeSeNaiva vA, vizeSaNadvayaM tu paricAyakamucitApradhAnayordravyavyavahArabhedastu dravyazabdasya nAnArthatvAditi yuktaM pathAmaH rUdrA TIkArca - tulALa ... cAdhyAya hetu ane sAdhyanA avizeSanA=ekatAnA, parihAra mATe apradhAnathI vyAvRta=bhinna, dravyastavatvena vyapadetha kahevA yogya nathI=apradhAna dravyastavathI bhinna evA pradhAna dravyastavarUpe kahevA yogya nathI, e pramANe sAdhyanuM vyAkhyAna=kathana, karavuM. bhAvArtha : pUrve anumAna karyuM ke, vItarAgagAmI ekAMte bhAvazUnya pUjAnuM anuSThAna ucita nathI; kema ke Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-38 bhAvastavano ahetu che. tyAM, ucita nathI eno artha karyo ke bhAvastavanuM aMga nathI, ane tyAM aMga zabda bhAvastavano hetu kAraNa e arthamAM vaparAyelo che. tethI ucita nathI eno artha bhAvatavanA heturUpa aMga nathI, e prApta thAya che. ane tema svIkArIe to hetu ane sAdhya samAna banI jAya che, kema ke bhagavAnanI pUjA bhAvastivanA heturUpa aMga nathI. temAM hetu mAvatavAhetutvA-bhAvastavano ahetu che, mATe hetu ane sAdhya eka banI jAya che tethI A sthAnamAM jema sAdhya siddha nathI tema hetu paNa siddha nathI, teno artha prApta thAya che. tethI AvuM anumAna thaI zake nahi. mATe hetu karatAM sAdhyane judo batAvavA mATe graMthakArazrI spaSTatA kare che ke, "ucita nathI' e sAdhyano artha apradhAnathI bhinna dravyastavarUpe vyapadezya nathI kahevA yogya nathI, ane sAdhyano Avo artha karavAthI tene sAdhya karIne 'mAvartavAdetutva'ne heta kahevAthI hetu ane sAdhya judA prApta thaze ane prastuta anumAna thaI zakaze; kema ke ekAMte bhAvazUnya evuM dravyastava bhAvastavano hetu nathI, e zAstrasiddha padArtha che. mATe 'mAstavAhetuvA' e hetuthI apradhAnadravyastavarUpa sAdhyanI siddhi thAya che. TIkArya : satra yadyapi....mananurAnIva, ahIMyAM=gAthA-37nI TIkAmAM, dravyastavanuM lakSaNa karyuM ke, AjJAzuddha, vItarAgagAmI ane bhAvatavano hetu dravyastava che. e prakAranA lakSaNamAM, yadyapi=joke, vizuddha te te, dravyastavavyaktionuM bhAvatavAvacchita kAryamAM hetutva nathI; kema ke vyabhicAra che, athavA AjJAviziSTa evI dravyastavavyaktionuM bhAvastivAvacchinna kAryamAM hetutva nathI; kema ke anagama che. ahIM koI samAdhAna kare ke, bhAvastavakAraNana AjJAviziSTa sarva dravyastavano anugama thaI jaze arthAt AjJAviziSTa sarva dravyastavamAM bhAvastivanuM kAraNa paNuM che, ane te rUpa sarva dravyastavanI upasthiti karI zakAze, mATe koI doSa nathI. tethI graMthakArazrI kahe che - nA ... AtmA, bhAvastavakAratveta paNa sarva dravyastavanI upasthiti karI zakAze nahi, kema ke ghaTakAraNatvene daMDAdinI jema AtmAzraya doSa Ave che. uparamAM kahyuM e rIte, ghaTanA kAraNarUpe daMDano nirNaya karavA mATe ghaTakAratvena anugama karI zakAya nahi, paraMtu daMDatva jAtithI ja anugama karavo paDe. te rIte prastutamAM bhAvastavanA kAraNarUpe dravyastavano nirNaya karavA mATe bhAvastavakAraNatvena anugama karI zakAto nathI, ane dravyastavatva jAti vyabhicArI hovAthI dravyastavatvena paNa anugama thaI zakato nathI; kema ke dravyastavatva jAti apradhAnadravyastavamAM paNa hoya che, mAtra AjJAviziSTa dravyastavamAM hotI nathI, tethI ananagama doSa Ubho ja che. tenA nivAraNa mATe "tathAthI graMthakArazrI kahe che - tathA .... zavizeSa vA, topaNa apradhAnathI vyAvRta akhaMDa upAdhirUpa dravyastavatvena tatva=hetutva che, arthAta bhAvasavAvacchiA kAryamAM AjJAviziSTa dravyastavanuM apradhAnathI vyAvRta=bhiva, akhaMDa upAdhirUpa dravyastavatvena hetupaNuM che. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-38 173 athavA to gaDUcI AdinuM varaharaNa zaktinI jema zaktivizeSathI ja bhAvatavAvacchinna kAryamAM AjJAviziSTa dravyastavanuM hetupaNuM che. 'blopathinA' - ahIM akhaMDa upAdhi eTale nArikhinnanirvacanIya dharmaH gagopAla =jAtithI bhinna evo je anirvacanIya =jenuM nirvacana thaI na zake tevo dharma te akhaMDa upAdhi che. viroSagvaMtu rivAvalaM-vaLI vizeSaNadvaya paricAyaka che svarUpauparaMjaka arthAt "mAstavahetutvanuM je dravyastavanuM lakSaNa gAthA-37mAM karyuM, tyAM AjJAzuddha ane vItarAgagAmI e be vizeSaNo svarUpamAM uparaMjaka che. dravyastavanuM lakSaNa nAjJAzuddha vItarAmI "vistavahetutvam' che e lakSaNamAM mAjhAzuddha ane vItarI IInI e be vizeSaNo paricAyaka svarUpauparaMjakadravyastavanA svarUpane batAvanArAM che, ane vAstavika lakSaNa "mAstavahetutvanuM che, ane bhAvastavanA hetutvano anugama apradhAnavyAvRtta akhaMDa upAdhirUpa dravyastavatvathI thaze athavA to zaktivizeSathI thaze. ahIM prazna thAya ke dravyazabda kAraNavAcI che, tethI bhAvastavanuM kAraNa hoya tene ja dravyastava kahevuM joIe, tenA badale bhAvastavanuM kAraNa nathI tene paNa dravyastava kema kahyuM, ethI kahe che - vitAprathAno nAnArthatvA, vaLI, ucita ane apradhAnamAM dravyavyavahArano bheda dravyazabdanuM nAnArthapaNuM hovAne kAraNe che=dravyazabdanA judA judA aneka artha hovAne kAraNe che. [38 rati yuddha pAmaH || A ame yukta joIe chIe. ahIM 'katra thapathI 'nAnArthatva', sudhInA kathanano 'ti' zabda parAmarzaka che ane 'tti' zabda tat arthaka che. tethI e prApta thAya ke, graMthakArazrIe gAthA-37mAM je dravyastavanuM lakSaNa karyuM emAM, A ame yukta joIe chIe. matra yafpathI yuriyA sudhInA kathanano bhAvArtha : koI paNa bhAvastava pratye dravyastava kAraNa che ema mAnIe to, 'mAstavatvena-dravyastavatvena' kAryakAraNabhAva mAnI zakAya; paraMtu azuddha dravyastava bhAvastavanuM kAraNa banatuM nathI, tethI bhAvastavamAtra pratye dravyastava kAraNa che, tema kahI zakAya nahi. paraMtu bhAvastava pratye bAhya-AcaraNAthI vizuddha evA te te dravyastavane kAraNe mAnI zakAya. tethI e prApta thAya ke "mAstavatvena-dravyastavatvena' kArya-kAraNabhAva vizuddha dravyastavane grahaNa karIne thAya che, paraMtu azuddha dravyastavane grahaNa karIne "vastavatvena-dravyastavatvena' kAryakAraNabhAva thato nathI. ahIM vizuddha dravyastavanuM bAhya AcaraNAthI vizuddha dravyastavanuM, grahaNa che, ane te vizuddha dravyastavamAM dravyastavatva jAti che, paraMtu azuddha dravyastavamAM dravyastavatva jAti nathI; kema ke te dekhAvamAtrathI dravyastava che, paramArthathI dravyastava nathI, paraMtu yathA tathA=jema tema, AcaraNArUpa kriyA che. A rIte mAvastavatvena vizuddhakavyastavatvenI kArya-kAraNabhAva svIkArIe ane azuddha dravyastavamAM dravyastavatva jAti nathI tema Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 pratimAzataka bhAga-3 / stavaparijJA | gAthA-38 svIkArIe, topaNa vyabhicAra prApta thAya che; kema ke vizuddha te te dravyastava abhavya paNa karI zake che. te A rIte - koI abhavyAdi ayogya jIvo paNa, Aloka ke paralokanI AzaMsAthI bAhyathI sarva ucita kriyA thAya te rIte dravyastava karatA hoya, to teonuM dravyastava bAhyathI vizuddha kriyArUpa che, Ama chatAM bhAvastavanuM kAraNa te vizuddha dravyastava banatuM nathI, mATe vyabhicAra doSa prApta thAya che. A vyabhicAra doSanA nivAraNa mATe AvatavAvacchinna' kArya pratye AjJAviziSTa evA te te dravyastavane kAraNa tarIke svIkArIe to vyabhicAra doSa dUra thAya, paraMtu AjJAviziSTa te te dravyastavamAM koI anugata jAti nathI, mATe ananagama doSa prApta thAya che. sArAMza : vizuddha evA dravyastavamAM dravyastavatva jAti che, paraMtu AjJAviziSTa evA dravyastavamAM koI anugata jAti nathI ke jethI bAvartavAchinna kArya pratye AjJAviziSTa dravyastavamAM rahelI evI koI jAtine grahaNa karIne kArya-kAraNabhAva thaI zake; kema ke vizuddha dravyastavamAM dravyastavatva jAti che ane tene grahaNa karIne bhAvastava pratye kArya-kAraNabhAva svIkArIe to anugama thaI zake, paraMtu tema svIkAravA jatAM vyabhicAra doSa prApta thAya che, ane tenA nivAraNa mATe AjJAviziSTa dravyastava ane bhAvastava vacce kAryakAraNabhAva svIkAravAmAM Ave to AjJAviziSTa dravyastavamAM koI anugata jAti nahi hovAthI ananagama doSa prApta thAya che. ja ahIM vizuddha dravyastavathI bAhya AcaraNAthI vizuddha evuM dravyastava grahaNa karavAnuM che ane AjJAviziSTa dravyastavathI AzayathI zuddha evuM dravyastava grahaNa karavAnuM che. uparamAM kahyuM e rIte AjJAviziSTa dravyastavamAM koI anugata jAti nahi hovAthI 'pAvartavAchitra' kArya pratye 'nAjJAviziSTavyastavatvena' kArya-kAraNabhAvano anugama thaI zakato nathI. jema ghaTatvena-ivena kArya-kAraNabhAvano anugama thAya che, tyAM daMDamAM daMDava jAti che, tethI ghaTanA hetubhUta evA daMDanI daMDatvena upasthiti thaI zake che. te rIte bhAvastavanA kAraNabhUta evAM AjJAviziSTa dravyastavarUpa je anuSThAna che, temAM koI anugata jAti nathI, ane dravyastavatvarUpa je jAti che te AjJArahita dravyastavamAM paNa rahe che, tethI jema ghaTatvena-daMDatvena kArya-kAraNabhAva kahI zakAya che, tema bhAvastavatvena-dravyastavatvena kArya-kAraNabhAva kahI zakAto nathI. ahIM koI kahe ke, ame bhAvastavakAraNatvena AjJAviziSTa dravyastatvano anugama karIzuM, to graMthakArazrI kahe che ke, tyAM AtmAzraya doSa Avaze. te A rIte - jema ghaTakAratvena ghaTanAM kAraNone ghaTa pratye kAraNarUpe grahaNa karIe to AtmAzraya doSa Ave che. te A rIte - ghaTatvena-daMDatvena kArya-kAraNabhAva svIkAravAne badale ghaTatvena-ghaTakAratvena ghaTa ane daMDAdi vacce kArya-kAraNabhAva svIkArIe, to ghaTanAM kAraNono ghaTanA kAraNarUpe ja tame anugama karyo, mATe tyAM Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 pratimAzataka bhAga-3stavaparikSA, gAthA-38 AtmAzraya doSa Avyo. Azaya e che ke, koI pUche ke, ghaTanAM kAraNo zuM che ? to daMDAdi che, tema kahevAthI daMDatvena daMDAdinI upasthiti thAya che. paraMtu tenA badale sAme vyakti jyAre pUche ke, ghaTanAM kAraNo zuM che ? tyAre ghaTanA kAraNatvarUpe daMDAdinuM kathana karavAmAM Ave, tyAre sAme vyaktine daMDatvene daMDanI upasthiti thatI nathI, paraMtu ghaTakAratvene daMDanI upasthiti thAya che. ane ghaTanAM kAraNo je jANavA mAMgato hoya, tene je ghaTanAM kAraNo che, te ja ghaTanAM kAraNo che ema kahevuM te upasthitimAM AtmAzraya doSa che. prastutamAM te ja rIte AjJAviziSTa dravyastavane bhAvastavakAratvena anugama karIne koI kahe ke, bhAvastava pratye bhAvastavakAratvena AjJAviziSTa te te anuSThAna kAraNa che. tethI e prApta thayuM ke, bhAvastavatvena=bhAvastavakAratvena bhAvastava ane AjJAviziSTa dravyastava vacce kArya-kAraNabhAva che, ane e rIte bhAvastavanA kAraNanA bodhamAM bhAvastavane kAraNa tarIke kahyuM, te AtmAzraya doSa che. uparanA ATalA kathanathI e phalita thayuM ke, mAtra bAhya AcaraNAthI vizuddha dravyastavane grahaNa karIe, to dravyastavatva jAti bhAvastavanA kAraNabhUta dravyastavamAM paNa rahe che ane apradhAnadravyastavamAM paNa rahe che, tethI bhAvastavatvena-vizuddha dravyastavatvena kArya-kAraNabhAva svIkArI zakAya nahi; kema ke vyabhicAra Ave che. tenA nivAraNa mATe AjJAviziSTa dravyastava ane bhAvastava vacce kArya-kAraNabhAva svIkAravAthI vyabhicAra dUra thAya che, paraMtu bhAvastavanA kAraNa evA AjJAviziSTa dravyastavamAM koI anugata jAti nathI, ke jethI bhAvastavanA kAraNabhUta evA dravyastavanI upasthiti thaI zake. tethI AjJAviziSTa dravyastavane bhAvastava pratye kAraNa mAnavAmAM ananugama doSa Ave che, ane te ananagama doSanA nivAraNa mATe bhAvastavakAratvena anugama karavAmAM Ave to bhAvastava pratye bhAvastavanuM kAraNa hoya te hetu che, ema prApta thAya che; ane potAnI upasthitimAM potAno Azraya karavo e rUpa AtmAzraya doSa Ave che. uparamAM kahyuM e rIte vyabhicAra, anasugama ane AtmAzraya doSa Ave che, tethI have bhAvastava ane pradhAnadravyastava vacce kaI rIte kArya-kAraNabhAva svIkAravo te spaSTa karavA mATe "tathApi'thI TIkAmAM graMthakArazrI kahe che - apradhAnathI vyAvRtta evA dravyastavatvena-bhAvastavatvena kArya-kAraNabhAva mAnavo joIe. Azaya e che ke, bhAvastava pratye apradhAnathI bhinna evuM dravyastava kAraNa che ane apradhAnathI bhinna evA dravyastavamAM koI anugata jAti nathI, paraMtu te akhaMDa upAdhirUpa dharma che. tethI "maprapAnavyavRtteira dravyastavatvena' akhaMDa upAdhirUpe anugama thaI zake che. ahIM akhaMDa upAdhino artha e che ke, jAtibhinna anirvacanIya dharma akhaMDa upAdhi che. nyAyadarzanakAro akhaMDa upAdhine svIkAre che, tenuM kAraNa temaNe abhAvanuM lakSaNa pAmatratve gamavatva' karyuM. tethI e prApta thAya ke, bhAvathI je bhinna hoya te abhAva kahevAya, ane miksa=bekavAna, arthAt bhAvano abhAva te abhAvanuM lakSaNa che. abhAvanuM AvuM lakSaNa karavAthI abhAvanA lakSaNamAM abhAva zabdano praveza Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 pratimAzataka bhAga-3 | pariDA, gAthA-38 thAya che. mATe abhAvanuM lakSaNa karavA jatAM temAM jo abhAvano praveza thAya, to teno bodha thaI zake nahi, ane nyAyadarzanakAro abhAvamAM abhAvatva jAti svIkAratA nathI, tethI abhAvamAM rahelA abhAvatva dharmane akhaMDa upAdhi kahe che arthAtu bhAvano abhAva e rUpa khaMDa karIne tenuM kathana thaI zake nahi, paraMtu abhAvanI upasthiti abhAvatvarUpe karavI paDe, ane abhAvamAM rahelo abhAvatva dharma anirvacanIya che, tethI abhAvatva e akhaMDa upAdhirUpa dharma che. uparokta nyAyadarzananI yuktine sAme rAkhIne, te nayathI ahIM paNa apradhAnathI vyAvRtta evA dravyastavamAM vyastavatva jAti nahi hovA chatAM ekhaMDa upAdhirUpa dharma svIkArIne, bhAvastava pratye kAraNa svIkAravAthI kArya-kAraNabhAvanI saMgati thAya che tema batAvyuM. vaLI, nyAyadarzanamAM keTalAka zakti nAmano atirikta padArtha mAne che. te nayanI dRSTine sAme rAkhIne bIjI rIte artha karatAM graMthakArazrI kahe che - jema gaDUcI vagere auSadhamAMthI banela kvAthamAM jvarane haraNa karavAnI zakti che, tema AjJAviziSTa evA te te dravyastavamAM evI zaktivizeSa che, ke je zaktivizeSane kAraNe AjJAviziSTa dravyastavanAM anuSThAno bhAvastava pratye kAraNa che. AnAthI e prApta thAya che ke, vizuddha evA sarva dravyastavamAM tevI zaktivizeSa nathI, paraMtu vizuddha evA dravyastavamAM je AjJAviziSTa dravyastava che, temAM ja evI zaktivizeSa che ke, te zaktivizeSanA kAraNe AjJAviziSTa dravyastavo bhAvastavanAM kAraNa bane che; ane je dravyastavo AjJAviziSTa nathI, temAM tevI zaktivizeSa nathI, tethI te dravyastavo bhAva stavanAM kAraNa banatAM nathI. AjJAviziSTa evA dravyastavamAM zaktivizeSarUpa svataMtra padArtha che, tethI bAvartavatvena-#ivizena kArya-kAraNabhAva che. che. ahIM zaktivizeSathI e grahaNa karavuM che ke, agnimAM dAhazakti che, gaDUcI AdimAM varaharaNazakti che ane AjJAviziSTa dravyastavamAM bhAvastavane pedA karavAnI zakti che. e rU5 zaktinA bhedane batAvavA mATe zaktivizeSathI kAraNa che, tema kahela che. A rIte dravyastavanA lakSaNamAM AvatA doSonA parihAra mATe khulAso karyA pachI gAthA-37mAM dravyastavanuM lakSaNa kareluM ke, AjJAruddha vItarAgAmI mAstavaheturanuSThAna vyastava: AjJAzuddha, vItarAgagAmI bhAvastavanA hetubhUta anuSThAna dravyastava che. e kathanamAM AjJAzuddha ane vItarAgagAmI e be vizeSaNo paricAyaka-svarUpauparaMjaka che, paraMtu lakSaNa nathI. lakSaNa to bhAvatavaheturanuSThAna vyatava: ATaluM ja che. ahIM prazna thAya ke, bhAvastavano je hetu hoya te dravyastava che, to pachI apradhAnadravyastava paNa bhAvastavano hetu nathI, Ama chatAM tene dravyastava tarIke kema kahela che ? tethI kahe che - ucitamAM ane apradhAnamAM dravyastavanA vyavahArano bheda vaLI dravyazabdanA aneka artha hovAne kAraNe che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | parijJA | gAthA-38-39 177 Azaya e che ke, bhAvastavanA hetune dravyastava kahyuM, tyAM dravyazabda judA arthamAM che ane apradhAna arthamAM vaparAto dravyazabda judA arthamAM che. jema - "sainyava' zabda "azva' arthamAM paNa vaparAya che ane lavaNa'=mIThuM, arthamAM paNa vaparAya che, tema dravyazabda "kAraNa' arthamAM paNa vaparAya che ane 'tuccha' arthamAM paNa vaparAya che. prastutamAM dravyastavanuM lakSaNa karyuM ke bhAvastavano hetu te dravyastava. temAM 'dravya" zabda "ucita dravyastava" nA arthamAM che; ane je tuccha anuSThAna-kriyA che, tyAM dravya' zabdano prayoga thAya che te "apradhAnadravyastavanA arthamAM che; mATe koI doSa nathI. e pramANe ame yukta joIe chIe, ema graMthakArazrI upAdhyAyajI mahArAjA kahe che. ahIM vizeSa e che ke, TIkAmAM yadyapi pachI je kahyuM ke, vizuddha te te dravyastavavyakti athavA AjJAviziSTa te te dravyastavavyakti bhAvastavAvacchinna kArya pratye kAraNa che. tyAM e kathana hetu ane svarUpathI grahaNa karavAnuM che; ke paripUrNa vizuddha anuSThAna koIka ja karI zake che. badhA abhavyo paNa bAhyathI vizuddha anuSThAna karI zakatA nathI ke badhA bhavyo paNa bAhyathI vizuddha anuSThAna karI zakatA nathI. paraMtu vizuddha karavAnI icchAvALA jIvo vizuddhanA svarUpane jANIne te mujaba karavAmAM yatna karatA hoya tyAre temanuM anuSThAna hetuthI vizuddha che; ane je rIte vizuddha bAhya AcaraNAo karavAnI che, te ja rIte samyagu AcaraNA kare tyAre te anuSThAna svarUpathI vizuddha che. vaLI, te ja rIte AjJAviziSTa paripUrNa zuddha dravyAnuSThAna koIka ja sAttvika jIva karI zake che; kema ke je jIvo saMsArathI udvigna che tethI ja mokSanA arthI che ane tethI ja mokSanA upAyone jANavAnI jijJAsAvALA che ane bhagavAnanA vacanathI temane mokSano upAya bhAvastava lAge che, ane te bhAvastavanI niSpatti mATe samyagu rIte karAyeluM dravyastava jyAre te jIvone potAnI bhUmikAnA upAyarUpe bhAse che, tyAre zuddha saMyamarUpa bhAvastavanA AzayapUrvaka teo dravyastavamAM yatna kare che. tyAM sau prathama teo dravyastavanI vidhine jANavAnI jijJAsA dharAve che, ane svazaktine anurUpa te pramANe karavA yatna karatA hoya, chatAM abhyAsadazAmAM sattvanI alpatAne kAraNe paripUrNa vidhipUrvaka anuSThAna karI zakatA na hoya, topaNa te hetuthI AjJAviziSTa dravyastava bane che, ane jyAre abhyAsanA atizayathI dravyastavamAM nipuNa prajJA prApta thAya che ane sattvano utkarSa thAya che ane je pramANe zAstramAM dravyastava karavAnI AjJA che te mujaba anuSThAna kare, tyAre te svarUpathI AjJAviziSTa dravyastava bane che, je amRta anuSThAna svarUpa che. ll38mA avataraNikA - AnuSaGgikaphalamAtrAnaucityamityanuzAsti - avataraNitArtha : AnuSaMgika phaLamAtra anaucitya che, e prakAranuM anuzAsana graMthakArazrI kare che - Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ navapariNA/ gAthA-39 bhAvArtha : pUrve gAthA-38mAM kahyuM ke, je bhAvastavano hetu hoya te dravyastava ucita che. tyAM prazna thAya ke, je bhAvastavano hetu nathI evuM apradhAnadravyastava bhogAdi phaLavizeSane Ape che, tethI apradhAnadravyastava anucita kema che ? arthAt saMsAranI anya bhogAdi kriyAo pApabaMdhane karAve che tethI te anucita che, jyAre apradhAnadravyastava to e rIte pApabaMdha karAvatuM nathI ane bhogAdi phaLane Ape che, to tene anucita kema kahevAya ? ethI kahe che - dravyastavanuM mukhya phaLa bhAvastavanI prApti dvArA nirjarA karAvI mokSaphaLamAM vizrAMti che, ane AnuSaMgika phaLa sudevatva-sumanuSatva AdinI prApti che; paraMtu apradhAnadravyastava to mokSaprAptirUpa mukhya phaLane ApatuM ja nathI, mAtra AnuSaMgika phaLarU5 devabhavAdine Ape che, tethI te anucita che, e prakAranuM anuzAsana graMthakArazrI gAthA-39mAM kare che. gAthA - "bhogAiphalaviseso asthi etto vi visayabheeNaM / rcho to na vaha paraMtare vi" rUA. gAthArtha - A paNa dravyastavathI=pradhAna paNa dravyastavathI, viSayabhedane kAraNe bhogAdi phaLavizeSa thAya che, ane te=bhogAdi phaLavizeSa, tuccha che; je kAraNathI akAmanirjarArUpa prakAramaMtarathI paNa thAya che. 39II. TIkA : bhogAdiphalavizeSastu sAMsArika evAstyato'pi dravyastavAt viSayabhedena vItarAgaviSayavizeSeNa, tucchastvasau bhogAdiphalavizeSaH yasmAtprakArAntareNApi akAmanirjarAdinA bhavati / / 39 / / TIkArya : bhopiyanaviSag ... mati che. A paNa apradhAna paNa, dravyastavathI viSayabheda hovAne kAraNe=vItarAgaviSaya vizeSa hovAne kAraNe, bhogAdi phaLavizeSa thAya che. vaLI A bhogAdi phaLavizeSa tuccha che; je kAraNathI akAmanirjarAdhirUpa prakAramaMtarathI paNa thAya che. 39 achAnirnarAtri - ahIM "mAhi' zabdathI avivekavALA dayAdi bhAvo levAnA che. bhAvArtha - apradhAnadravyastavathI bhegAdi phaLavizeSa prApta thAya che tenuM kAraNa vItarAgaviSayaka te apradhAnadravyastava Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 navapariNA / gAthA-39-40 179 che, topaNa tenAthI prApta thatuM phaLa tuccha che; kema ke akAmanirjarAdirUpa prakAratarathI paNa bhogAdi phaLavizeSa prApta thAya che. ahIM prazna thAya ke, prakAAMtarathI phaLaprApti thatI hoya teTalA mAtrathI dravyastavathI thatuM te phaLa tuccha che, ema kema kahevAya ? jema - koI jIvane mokSa kaThora caryAthI prApta thAya che, jyAre anya koI jIvane marudevAnI jema kaThora caryA vagara paNa prApta thaI zake che, paraMtu eTalAmAtrathI mokSane tuccha kema kahevAya ? teno uttara e che ke, prakAratarathI ahIM akAmanirjarAdirUpa prakAratara grahaNa karela che, ane te tuccha che; kema ke jIve anaMtIvAra saMsAramAM athaDAtAM-kuTAtAM akAmanirjarAdi dvArA tuccha evAM bhogAdi phaLa prApta karela che, jyAre vItarAganI samyak prakAranI bhakti atyaMta durlabha che, ane evI samyak prakAranI bhakti jIve bhUtakALamAM kyAreya prApta karI nathI. jo prApta karI hota to avazya tenuM mokSarUpa mukhyaphaLa jIvane prApta thAta, ane jyAM sudhI mokSaphaLanI prApti na thAya tyAM sudhI AnuSaMgika phaLarUpe saMsAranuM sukha paNa prApta thAta. tethI AvA mahAphaLavALA dravyastavathI, tuccha evI akAmanirjarAthI prApta karI zakAya evuM sAMsArika bhogAdimAtra phaLa jIva jyAre prApta kare, tyAre ema kahevuM paDe ke, vItarAgaviSayaka apradhAnadravyastavathI jIva je bhogAdi phaLavizeSa prApta kare che, evAM bhogAdi phaLavizeSa to tuccha evI akAmanirjarAdithI paNa prApta karI zake che, mATe je dravyastava pradhAnaphaLanuM kAraNa na bane, paraMtu mAtra bhogAdi ja phaLa Ape te phaLavizeSa tuccha ja che ane anucita ja che. mATe tevuM dravyastava paNa anucita ja che, ema avataraNikA sAthe joDANa che. IIkalA AvataraNikA - ucitAnuSThAnatve ko vizeSo bhAvastavAdityatrAha - avataraNitArtha : dravyastavanuM ucita anuSThAnapaNuM hote chate bhAvatavathI zuM vizeSa che? arthAt kAMI vizeSa nathI, e prakAranI zaMkAmAM graMthakArazrI kahe che - gAthA : "uciyANuTThANAo vicittajaijogatullamo esa / / jaM tA kaha davvathao taddAreNappabhAvAo" // 40 // gAthArtha : je kAraNathI ucita anuSThAna hovAne kAraNe A dravyastava, vicitra patiyogatulya che, te kAraNathI kevI rIte dravyastava kahevAya? arthAt na kahevAya. gAthAnA pUrvArdhamAM kahela pUrvapakSInI zaMkAnuM samAdhAna gAthAnA aMtima pAdathI ApatAM kahe che - tenA dvArA dravya dvArA, abhAva hovAthI dravyastava kahevAya che. 40II Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 pratimAzataka bhAga-3 navaparijJA/ gAthA-40-41 TIkA - ___ athocitAnuSThAnAtkAraNAdvicitrayatiyogatulya evaiSa yad yasmAt, tat tasmAt, kathaM dravyastavaH ? bhAvastava evAsti / atrottaram-tadvAreNa dravyastavadvAreNa, alpabhAvAt stokabhAvopapateH / / 40 // TIkArya : atha .. galli aa "atha'thI pUrvapakSI kahe che ke, je kAraNathI ucita anuSThAna hovAne kAraNe vicitra=vividha prakAranA, yatiyogatulya ja A dravyastava che, te kAraNathI kevI rIte dravyastava kahevAya? arthAt bhAvastava ja che. matrottara - pUrvapakSInI uparokta zaMkArUpa kathanamAM graMthakArazrI uttara Ape che - tAre ... 35tti che. tenA dvArA vyastava dvArA, alpabhAva hovAthI sToka bhAvanI upapatti hovAthI, te dravyastava kahevAya che. 40 | bhAvArtha :- yatio dravya vagara bhagavAnanI AjJAnuM pAlana kare che ane tenAthI vipula bhAva pedA thAya che, tethI te bhAvastava che. jyAre gRhastho tevA prakAranI bhagavAnanI AjJA pALavA mATe asamartha hoya che tethI gRhasthAvAsamAM rahe che, ane tethI ja uttama dravya dvArA bhagavAnanI bhakti kare che. ane uttama dravyothI je bhagavAnanI bhakti kare che, tenAthI yatinA bhAvanI apekSAe alpa bhAvanI upapatti thAya che, ane te dravyastava atizayabhAvavALA evA bhAvastavanuM kAraNa bane che, mATe zrAvakanA bhagavadbhaktisvarUpa anuSThAnane dravyastava kahevAmAM Ave che; kema ke ahIM dravya zabda kAraNavAcI che, ane te dravyastava bhAvastavanA kAraNarUpa che, tethI te dravyastava che. ahIM vizeSa e che ke, bhagavAna vItarAga che, tethI vItarAgane anukULa evuM nirabhimpaMga mAnasa vItarAganA guNakIrtana dvArA munio pedA karI zake che ane koI bAhya padArthamAM teo abhinkaMga rAkhatA nathI, tethI ja yatinA yogamAM vipula bhAva che; jyAre dravyastavanA adhikArI evA malinAraMbhI gRhastho bAhya zarIra-bhogAdi, dhana-kuTuMbAdi dravya pratye abhiLaMgavALA che, Ama chatAM vItarAga pratyenI bhaktinA kAraNe potAnA abhivaMganA viSayabhUta evAM uttama dravyone bhagavAnanI bhaktimAM vAparIne potAne kRtArtha mAne che. A rIte yati karatAM gRhasthane zubhabhAva alpa hoya che; kema ke teo dravyasAmagrI dvArA bhagavAnanI bhaktirUpa alpa bhAvane pedA karI zake che, tethI tene dravyastava kahela che. AvA avataraNikA: adhikArivizeSAdatrAlpabhAva ityAha - avataraNikArya : adhikArI vizeSathI ahIM dravyastavamAM, alpa bhAva che, e prakAre kahe che - Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-41 bhAvArtha: pUrve gAthA-40mAM kahyuM ke, dravya dvArA bhAva thAya che, tethI dravyastavamAM alpa bhAva che. tyAM prazna thAya ke, dravya dvArA je stava karavAmAM Ave temAM alpa bhAva kema thAya che ? tethI kahe che ke, malinAraMbhIrUpa adhikA2IvizeSane kAraNe zubhAraMbhI evA yatinA yoga karatAM alpa bhAva che, e prakAre kahe che - gAthA: " jiNabhavaNAIvihANaddAreNaM esa hoi suhajogo / uciyANuTThANaM pi ya tuccho jaijogao NavaraM" / / 41 / / 181 gAthArtha H jinabhavanAdividhAna dvArA A zubhayoga thAya che. (tethI) ucita anuSThAna hovA chatAM paNa phakta yatiyogathI tuccha che. I[41]I TIkA H jinabhavanAdividhAnadvAreNa dravyAnuSThAnalakSaNenaiSa bhavati zubhayogaH = zubhavyApAraH, tatazcocitAnuSThAnamapi sadeSa tuccho yatiyogataH sakAzAt navaraM, malinArambhyadhikArikazubhayogatvena yatiyogAdalpatvaM tulyatvaM ca prAyaH sAdharmyeNeti bhAvaH // 41 // / DhIkArya : jinabhavanAdividhAnadvAreNa . bhAvaH / / dravyAnuSThAnalakSaNa dravyAnuSThAnasvarUpa, jinabhavanAdividhAna dvArA A zubhayoga=zubhavyApAra thAya che, ane tethI ucita anuSThAna paNa chatuM A phakta yatiyogathI tuccha che arthAt malinAraMbhI adhikArika zubhayogapaNA vaDe yatiyogathI alpapaNuM ane prAyaH sAdharmsathI tulyapaNuM che, e prakAre bhAva=tAtparya che. / / 41|| bhAvArtha: jinabhavanAdi ka2vA vaDe dravyastavamAM zubha vyApAra thAya che, tethI ucita anuSThAna hovA chatAM paNa yatinA yoga karatAM tuccha anuSThAna che, Ama chatAM sarvathA yatiyoga karatAM viparIta nathI; kema ke yatiyogamAM jema zubha vyApAra che, tema dravyastavamAM zubha vyApAra che. yatinA yogamAM ane zrAvakanA dravyAnuSThAnamAM pharaka eTalo ja che ke, yatinA yogamAM zubha AraMbhika zubha vyApAra che; kema ke yati azubha AraMbha karanArA hotA nathI; jyAre dravyastavano adhikA2I malinAraMbhI gRhastha che, tethI dravyastavamAM malina AraMbhika zubha vyApAra che. tethI zubhayoga=zubhavyApAra ubhayatra hovA chatAM yatinA yogathI gRhasthanA zubhayogamAM alpapaNuM che. vaLI, ucita anuSThAnarUpe yatiyoganI sAthe gRhasthanA dravyastavanuM je tulyapaNuM che, te paNa prAyaH Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 pratimAzataka bhAga-3stavaparijJA | gAthA-41-42 sAdharmathI che arthAt sarva sAdharmathI nathI, paraMtu kiMcit sAdharyathI che. zubha yogarUpe zubha vyApArarUpe, baMnemAM sAdharma che tethI baMnenuM tulyapaNuM che; ane te zubhavyApAra yati ane gRhastha baMneno mokSane anukULa bhAva che tethI te rUpe sAdharma che. chatAM yatiyogano zubhavyApAra mokSane AsannabhAvavartI che, jyAre malinAraMbhI gRhasthano zubhavyApAra mokSane anukULa hovA chatAM yatinA zubha vyApAra karatAM dUravartI che. AvA avataraNikA : tathA cAha - avataraNikArya : ane te pramANe kahe che=gAthA-41mAM kahyuM ke, ucita anuSThAna hovA chatAM paNa yatiyoga karatAM dravyastava tuccha che, te tuccha kaI rIte che, te batAve che - gAthA : "savvattha NiraMbhisaMgattaNeNa jaijogamo mahaM hoi / pakSo ya gaImAM nya vi tuccha vi to 3" II4rA gAthArtha : sarvatra nirabhivaMgapaNA vaDe yatiyoga mahAna che. vaLI A dravyastava, kvacit tuccha paNa vastumAM abhiLaMga hovAne kAraNe tuccha ja che. II4rA mULa gAthAmAM noTAmo' ahIM prAkRta zailI hovAthI "nakArano nirdeza che. TIkA :__ sarvatra nirabhiSvaGgatvena hetunA yatiyoga eva mahAn bhavatyataH sakAzAdeSa tu dravyastavo'. bhiSvaGgAt kvacittucche'pi vastuni tuccha eva / / 4 / / TIkArya : sarvatra parva | sarvatra AtmAthI bhinna evA sarva padArthomAM, nirabhiLaMgapaNArUpa hetu vaDe, AnAthI vyastavathI, yatiyoga ja mahAna che. vaLI A dravyastava kvacita tuccha paNa vastumAM abhivRMga hovAthI tuccha ja che. jarA bhAvArtha: yatio saMyamayogamAM upayogavALA hoya che tyAre, ke bhagavadgaNanA kIrtanamAM upayogavALA hoya che tyAre, temano zubhayoga varte che, ane te vakhate paNa sarvatra temanuM citta abhiLaMga vagaranuM hoya che; Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 / stavaparijJA | gAthA-42-43 183 kema ke bhagavAnanI AjJA che ke, yatie dravya, kSetra, kALa ane bhAvamAM kyAMya pratibaMdha rAkhavo joIe nahi, phakta AtmAmAM ja pratibaMdha rAkhavo joIe. tethI yatio AtmAmAtramAM ja pratibaMdha dhAraNa karIne tene ja atizayita ka2vA arthe bhagavadguNakIrtanamAM yatna kare che ane tethI ja yatino zubhayoga mahAna hoya che arthAt uparanI bhUmikAno hoya che. jyAre dravyastava karanAra zrAvakane sarvatra nirabhimpaMga pariNAma hoto nathI, zrAvako AtmAthI bhinna evI koIka tuccha vastumAM paNa abhiSyaMgavALA hoya che, tethI ja tuccha evI paNa koIka vastumAM abhivRMga hovAne kAraNe bhagavAnanI bhaktinA kALamAM zubha vyApAra hovA chatAM dravyastavaviSayaka temano zubhayoga tuccha ja che arthAt yatiyoga karatAM alpa ja che. yadyapi pariNata zrAvako sarvaviratine ja jhaMkhe che, tethI nirabhiSyaMgabhAva ja temane atyaMta priya hoya che, Ama chatAM potAnAthI bhinna evA bAhya padArthomAM teo sarvathA abhiSyaMgane choDI zakatA nathI. tethI bhagavAnanI bhakti karatI vakhate temano zubhayoga hovA chatAM yatiyoga karatAM temano zubhayoga alpa che; kema ke sAkSAt upayogathI zrAvakanA mana-vacana ane kAyAnA yogo pUjAkALamAM bhagavAnanI bhaktimAM upayukta hovA chatAM zrAvakanuM citta saMsAranA bhogo pratye abhiSyaMga vagaranuM baneluM nathI, tethI pUjAkALamAM paNa ti jevA saMvarabhAvavALo zrAvaka nathI. AthI ja pUjAkALe paNa temanA upayogamAM pUjAnI uttaramAM huM saMsAranI pravRtti karIza, evo adhyavasAya paDelo hoya che, ane A abhiSyaMgabhAvanA kAraNe bhagavAnanI bhaktinA kALamAM paNa muni jevuM uttama citta zrAvakanuM hotuM nathI. II42] avataraNikA : dravyastava tuccha kema che ? te batAvatAM kahe che gAthA: TIkA - = gAthArtha je kAraNathI abhiSyaMga niyamathI ja jIvane dUSita kare che, te dUSitano yoga viSaghArita=viSathI siMcita, yogatulya che. II43 * mULa gAthAmAM tti=rUti, zabda pAdapUrti mATe che. : " jamhA u abhissaMgo jIvaM dUsei niyamao ceva / tadrUsiyassa jogo visaghAriyajogatulla tti" / / 43 // yasmAttvabhiSvaGgaH prakRtyaiva jIvaM dUSayati niyamata eva, tathA dUSitasya yogaH sarva eva tattvato viSaghAritayogatulyo'zuddha iti / / 43 / / Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 pratimAzataka bhAga-3 | parijJA) gAthA-43-44 TIkArya : camArvAmiphA ri je kAraNathI abhivaMga prakRtithI ja svabhAvathI ja, jIvane niyamathI ja=nakkI ja, dUSita kare che, ane dUSitano sarva ja yoga tatvathI viSaghArita yogatulya=viSathI sicita yogatulya, azuddha che. 43 bhAvArtha abhidhvaMga e jIvano pariNAma nathI, paraMtu jIvanI vikRti che, tethI ja prakRtithI jIvane niyamo dUSita kare che. tethI gRhasthone bhagavAnanI pUjAnA kALamAM je zubhayoga che, te paNa dUSita thayelA evA jIvano yoga che, tethI abhivRMgarUpa viSathI siMcita thayelA yoga samAna azuddha che. Azaya e che ke, zrAvaka pUjA kare che tyAre mana-vacana-kAyAnA pUrNa yogothI bhagavAnanA guNomAM upayukta che ane te mana-vacana-kAyAnA vyApAra dvArA dhIre dhIre te saMyama tarapha jaI rahela che. Ama chatAM, tenA cittamAM haju potAnI saMpattino ke potAnA parivArAdino pratibaMdha che, te tUTyo nathI. tethI pUjAkALamAM vyakta tyAM upayoga nahi hovA chatAM upayoganA parAvartanathI saMsAranI bhogasAmagrImAM jAya tevuM tenuM citta che. tethI ja sAdhu jevuM saMvRta citta tenuM nathI, mATe cittamAM potAnA parivArAdi pratye vartatI svatvabuddhino adhyavasAya vidyamAna che. tethI ja te rUpa viSathI siMcita evo bhagavAnanI pUjAmAM temano upayoga varte che, mATe te viSathI siMcAyela yogatulya azuddha che. ll4all avataraNikA: dravyastavavALAno zubhayoga viSathI siMcAyelA yogatulya azuddha che, te pUrve gAthA-43mAM kahyuM. have yatino zubhayoga zuddha che, te batAvatAM kahe che - gAyata : "jaiNo adUsiyassa heyAo savvahA Niyattassa / suddho ) kavAle anaMje sarvadA so s" in44 gAthArtha : adUSita ane heyathI sarvathA nivRta evA yatino upAdeya vastumAM zubhayoga zuddha che, AthI karIne sarvathA te jagatiyoga ja akalaMka che. II44ll TIkA : yateradUSitasya sAmAyikabhAvena heyAtsarvathA nivRttasya zuddhazcopAdeye vastunyAjJApravRttyA'to'kalaGkaH sarvathA sa eva yatiyogaH, zubhayogasAmAnyajanyatAvacchedakaphalavRttijAtivyApyajAtyavacchinaM pratyeva sAbhiSvaGganirabhiSvaGgazubhayogAnAM hetutvAdetadupapattiriti nyAyamArgaH / / 44 / / Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA) gAthA-44 185 TIkArya : ya ... riyo, sAmAyikano bhAva hovAne kAraNe adUSita, ane tethI sarvathA nivRta evA yatino, upAdeya vastumAM AjJApravRtti hovAne kAraNe zuddha che zubhayoga zuddha che, AthI sarvathA te ja yatiyoga akalaMka che. bhAvArtha - yati jema bhagavAnanA guNonA kIrtanakALamAM upAdeya vastumAM bhagavAne avalaMbIne upAdeya evA AtmikabhAvamAM, varte che, tema dravyastava karatI vakhate gRhastha paNa upAdeya vastumAM varte che, ane te vakhate yati ane gRhastha baMnenI AjJAthI pravRtti hoya che; topaNa yatinA cittamAM sAmAyikano bhAva varte che, tethI AtmAthI bhinna evA sarva bhAvo heya hovAthI tenAthI teo sarvathA nivRtta che, ane temanA cittamAM kyAMya abhinkaMga nahi hovAne kAraNe teo adUSita che, mATe upAdeya vastumAM pravartato temano yoga zuddha che. vaLI, dravyastavakALamAM zrAvakano paNa upAdeya vastumAM bhagavAnane avalaMbIne bhagavAnanA guNothI AtmAne vAsita karavArUpa upAdeyabhAvamAM, yoga pravarte che, chatAM temano te yoga zuddha nathI; kema ke zrAvaka bhagavAnanA vacananA rahasyanI pariNativALo hoya topaNa sarvathA heyathI nivRtta nathI ane temanuM citta dAnAdinA abhivRMgarUpa viSathI dUSita che. AthI ja tattvanI pariNativALA paNa zrAvakano te yoga sarvathA akalaMka nathI, paraMtu abhivRMgarUpa viSathI kalaMkita che. jyAre yationo yoga abhivRMgarUpa viSathI adUSita che ane sarvathA heyathI nivRtta che sAmAyikanA bhAvanI vRddhimAM anupayogI evA sarva heyanI pravRttithI nivRtta che, tethI temano upAdeya vastumAM zubhayoga zuddha ja che. ahIM prazna thAya ke, yatino ane pariNata zrAvakano zubhayoga bhagavAnanI bhaktimAM ja vartI rahyo che, chatAM yatinA yogane zuddha kahyo ane zrAvakanA yogane azuddha kahyo, te kaI rIte saMbhave? kema ke bhagavAnanI bhaktinA kALamAM to yati ane zrAvaka ubhayanuM citta bhagavAnanA guNothI uparaMjita che. ethI kahe che - rAmavoja..... cAyanA zubhayogasAmAtyajavyatAvacchedaka phaLavRtti je jAti, tenI je vyApya jAti, tenAthI avacchinna evA kArya pratye ja sAbhivaMga ane nirabhivaMga zubhayoganuM hetupaNuM hovAthI, AnI=thatino zubhayoga zuddha che ane zrAvakano zubhayoga azuddha che enI, upapatti che. e pramANe vyAyamArga yuktimArga, che. 44. bhAvArtha yatimAM ane gRhasthamAM je zubhayoga varte che, te zubhayoga sAmAnya che ane te zubhayogathI janya evuM mokSane anukULa kalyANa pedA thAya che, tethI te zubhayogasAmAnyajanyakalyANa che, ane te kalyANamAM zubhayogasAmAnyajanyatA che. ane zubhayogasAmAnyajanyatAno avacchedaka kalyANatva che, ane zubhayogasAmAnyajanyatAvaracchedakakalyANatva e kalyANarUpa phaLamAM rahenArI jAti che. ane zubhayogasAmAnya Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 pratimAzataka bhAga-3/ navapariNA/ gAthAjanyatAvacchedakaphalavRtti je kalyANatva jAti che, tenI vyApya jAti be che - (1) zubhaAzravatva ane (2) nirjarAta; kema ke zubhayogathI zubhAzrava ane nirjarArUpa kalyANa pedA thAya che. tethI kalyANatvanI vyAkhyA jAti - (1) zubhAzravatva ane (2) nirjarAtva che, ane te jAtithI avacchinna zubhAzrava ane nirjarArUpa be pRthaka kAryo che. tethI zubhAzravatvajAtyavacchinna kArya prati sAbhidhvaMga zubhayoganuM hetupaNuM che, ane nirjarA-jAtyavacchinna kArya prati nirabhimpaMga zubhayoganuM hetupaNuM che. jethI karIne AnI azuddha evA zubhayoganI ane zuddha evA zubhayoganI, upapatti che, e pramANe nyAyamArga che. Azaya e che ke, sAbhidhvaMga cittavALA zrAvako jyAre dravyastava kare che, tyAre mukhyarUpe puNyAnubaMdhI puNya bAMdhe che ane gauNarUpe nirjarA thAya che. jyAre nirabhivaMga cittavALA yatio bhagavAnanA guNakIrtanarUpa zubhayogamAM varte che, tyAre mukhyatve nirjarA thAya che, ane kAMIka prazasta kaSAya tyAM hoya che tethI gauNarUpe puNyAnubaMdhI puNyabaMdha thAya che, tethI e prApta thAya che ke, zrAvakonuM citta dravyastava karatI vakhate abhiLaMgavALuM hovAthI puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya che, tethI temano zubhayoga azuddha che; ane yatino zubhayoga mukhyarUpe nirjarArUpa kArya kare che tethI yatino zubhayoga zuddha che. athavA zubhayogasAmAnyajanyatAvacchedaka phalavRtti je kalyANatva jAti che, tenI vyApta jAti be che - (1) abhyadayatva ane (2) niHzreyasatva. ane te jAtithI avacchinna abhyadaya ane niHzreyasarUpa be pRthapha kAryo thAya che. tethI abhyadayatvajAtyavacchinna kArya prati sAbhivaMga zubhayoganuM hetupaNuM che ane niHzreyasatvajAtyavacchinna kArya prati nirabhimpaMga zubhayoganuM hetupaNuM che. ethI karIne azuddha evA zubhayoganI ane zuddha evA zubhayoganI upapatti che, e pramANe nyAyamArga che. Azaya e che ke, sAbhidhvaMga cittavALA zrAvako jyAre dravyastava kare che, tyAre temanA e zubhayogathI zubhAzrava dvArA abhyadayaravargAdinI prApti thAya che; ane nirabhimpaMga cittavALA yatio jyAre bhagavAnanA guNakIrtanarUpa zubhayogamAM pravarte che, tyAre temanA e zubhayogathI nirjarA dvArA niHzreyasanI=mokSarUpa phaLanI prApti thAya che. tethI zrAvakano e zubhayoga puNyAnubaMdhI puNyanA arjana dvArA sugatyAdinI prApti karAve che, jyAre yatinA e zubhayogathI mukhyatve nirjarA thAya che, ane nirjarA dvArA tenAthI mokSarUpa phaLanI prApti thAya che. yadyapi sarAga saMyamane rAgAMzanI mukhyatAe svarganuM kAraNa kahela che, topaNa te vivaphA sarAga saMyama ane vItarAga saMyamane sAme rAkhIne karela che. paraMtu jyAre sAdhu ane zrAvakanA zubhayoganI tulanA karavAmAM Ave, tyAre zrAvakanuM citta bAhya padArthamAM abhivRMgavALuM che jyAre yatinuM citta nirabhivaMga che, te apekSAe sarAga saMyamavALA yatio paNa mukhyarUpe nirjarA kare che tema kahevAya che. ane vItarAga saMyamavALA yatio ane sarAga saMyamavALA yatio e benI apekSAe vicAraNA karavAmAM Ave tyAre, sarAga saMyamavALA yatine saMyama pratyeno prazasta rAga vartato hovAthI puNyAnubaMdhI puNyanuM kAraNa bane che, paraMtu zrAvakanA zubhayoga karatAM sarAga saMyamavALA yatinA zubhayogamAM nirjarAno yoga pradhAna che. Aja Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ rAvapariNA / gAthA-45 avataraNikA - udAharaNenoktasvarUpavyaktimAha - avataraNiyArtha: udAharaNa dvArA ukta svarUpanI vyakti abhivyakti, kahe che arthAta dravyastava ane bhAvatavamAM je azuddha yogarUpa ane zuddha yogarUpa bheda che, te rUpa ukta svarUpanI abhivyaktine kahe che - gAthA : "asuhataraMDuttaraNappAo davvatthavo'samattho u / NaImAisu iyaro puNa samatthabAhuttaraNakappo" / / 45 / / gAthArtha : nadI Adi sthAnomAM azubhataraMDauttaraprAyaH=kAMTAthI yukta zAlmalInA lAkaDAmAMthI banAvela tarApAthI UtaravA samAna, dravyastava che ane asamartha che. Itara=bhAvastava, vaLI samartha bAjuthI UtaravA samAna che. [4pA TIkA : azubhataraNDottaraNaprAyaH kaNTakAnugatazAlmalItaraNDottaraNatulyo dravyastavaH sApAyatvAda-samarthazca, tata eva siddhyasiddhanadyAdiSu sthAneSu itaraH punarbhAvastavaH samarthabAhUttaraNakalpastata eva mukteH / / 45 / / TIkArya : sakhatarottaraVIA :- mu|| nadI vagere sthAnomAM azubhataraMDauttaraNaprAya: kAMTAthI yukta zAlmalI vRkSanA lAkaDAmAMthI banAvela tarApAthI UtaravA samAna, dravyastava che; kema ke sADApaNuM che. vaLI, te asamartha che; kema ke tenAthI ja vyastavathI ja. siddhinI asiddhi che. vaLI Itara=bhAvastava, samartha bAhuthI UtaravA samAna che; kema ke tenAthI ja=bhAvastavathI ja, mukti che. 4pA bhAvArtha : nadI vagere sthAnomAM kAMTAthI yukta zAlmalI vRkSanA lAkaDAmAMthI banAvela hoDIthI UtaravA samAna dravyastava che; kema ke sApAyapaNuM che arthAt dravyastavathI puNyAnubaMdhI puNyanuM arjana thAya che ane tenAthI uttama koTinI sAmagrIthI saMpanna ane dharmanI sAmagrIthI saMpanna paNa punarjanmanI prAptirUpa apAya prApta thAya che. tethI dravyastava saMsArasAgarane taravAnuM sAdhana hovA chatAM kaMTaka sthAnIya navA karmanI prApti dvArA punarjanmanI prApti karAve che. vaLI dravyastava saMsArasAgara taravA mATe asamartha che; kema ke tenAthI ja siddhinI asiddhi che. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-45-46 yadyapi dravyastava saMsArasAgarathI taravA mATe kaMTakayukta tarApA jevuM che, topaNa te svataH asamartha che tethI ja dravyastavathI sAkSAt siddhinI asiddhi che. chatAM jema nadI AdimAM DUbatAne nAnI hoDI kaMTakayukta hoya topaNa rakSaNa ApI zake che ane tethI rakSita thayelo te jIva sAmagrI maLatAM nadI AdimAM tarI zake che, tema jIvane dravyastavathI sugati AdinI prApti thAya che ane sugati AdimAM jyAre saMyamanI sAmagrI maLe tyAre saMsArasAga2thI tarI paNa zake che. paraMtu dravyastavathI sIdhuM koI saMsArasAgarathI tarI zakatuM nathI, te apekSAe dravyastavathI ja mokSanI asiddhi che, ema kahela che. vaLI,bhAvastava samartha bAhuthI nadI AdisthAnomAM uttaraNa samAna che; kema ke bhAvastavathI mukti thAya che. Azaya e che ke, dravyastavamAM bAhya sAmagrInI apekSA rahe che, tethI tene tarApA tulya kahela che. jyAre bhAvastavamAM koI bAhya sAmagrInI apekSA rahetI nathI, tethI bAhuthI nadI Adi UtaravA samAna bhAvastava kahela che. vaLI, dravyastavane asamartha kahyuM; kema ke mukhyarUpe te puNyAnubaMdhIpuNyanuM kAraNa che. jyAre bhAvastavane samartha kahyuM; kema ke mukhyarUpe te nirjarAnuM kAraNa che. AthI karIne ja bhAvastavathI muktinI siddhi che; kema ke mokSa pratye nirjarA ja paramArthathI hetu che. IIII 188 * ahIM jIvano abhiSyaMgapariNAma e kaMTakasthAnIya che, kAMTA lAge te karmabaMdhasthAnIya che ane tenAthI pIDA-janmAdinI prApti thAya che, te apAyasthAnIya che. avataraNikA : pUrve gAthA-45mAM dravyastavane asamartha kahyo ane bhAvastavane samartha kahyo. apekSAe e yathArtha che, chatAM ahIM prazna thAya ke, dravyastava paNa mokSa arthe ja karAya che, ane te mokSanuM kAraNa na hoya=mokSa mATe asamartha hoya to temAM pravRtti saMgata na kahevAya. tethI bIjI dRSTine sAme rAkhIne bIjA udAharaNa dvArA dravyastava ane bhAvastavano bheda batAve che gAthA = - " kaDuosahAijogA maMthararogasamasaMNiho vAvi / paDhamo viNosaNaM takkhayatullo a bIo u" / / 46 // gAthArtha H athavA to kaTu auSaghAdinA yogathI maMthara=vilaMbe roganA upazama tulya prathama=dravyastava che, ane auSadha vinA tenA kSayatulya=roganA kSaya samAna, dvitIya=bhAvastava che. / / 46aa * mULa gAthAmAM 'vAvi=vA'pi' zabda pUrve gAthA-45mAM kahela udAharaNanA samuccayArthe che. TIkA H kaTukauSadhAdiyogAt manthararogazamasaMnibho vA'pi = vilambitarogopazamatulyo, vA'pi prathamo = dravyastavaH, vinauSadhena svata eva tatkSayatulyazca = rogakSayakalpazca dvitIyo =bhAvastava iti / / 46 / / Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 pratimAzataka bhAga-3 | navaparijJA| gAthA-46-47 TIkArya : duSaghAriyAn .... ti / athavA to kaDavA auSadhAdinA yogathI malcara roganA zama samAva=vilaMbe roganA upazama samAna, prathama dravyastava che ane auSadha vinA svataH ja tenA kSayatulya= roganA kSayatulya, dvitIya=bhAvastava che. In46i TIkAnA aMte 'ti' zabda che, te kathananI samAptisUcaka che. bhAvArtha : jema atirogIne kaTuka auSadha ApIne teno roga zamAvI zakAya che, paNa teno roga dhIre dhIre ame che; tema dravyastavathI puNyAnubaMdhI puNyarUpa kaTuka auSadhano yoga thAya che ane tenAthI dhIre dhIre bhAvaroga zame che. jyAre bhAvastava dvArA sIdhI nirjarA thavAne kAraNe auSadha vagara roganA kSayatulya te che. Azaya e che ke, dravyastava karanAra gRhastha bhAvathI ghaNo rogI che, topaNa dravyastava karIne dhIre dhIre bhAvarogane te maTADe che, tethI roga maTADavAnI kriyA dhImI hovAthI vilaMbathI tene ArogyanI prApti thAya che; jyAre bhAvastavamAM kyAMya abhinkaMga nahi hovAthI rogane zIdhra maTADI zake che, tethI bhAvastava karanAra vyaktine zIdhra bhAvaArogyanI prApti thAya che. vaLI, A dravyastava dvArA je puNyAnubaMdhI puNyanI prApti thAya che, te bhAvarogane maTADavA mATe auSadha tulya che; kema ke dravyastava karIne je zrAvako devagatimAM jAya che, tyAM paNa bhAvarogane maTADatA ja hoya che. tethI puNyAnubaMdhI puNyano udaya jema sugatimAM janma pamADe che, tema roga maTADavAnuM paNa kArya kare che. II4chA ja ahIM puNyAnubaMdhI puNyanA udayathI maLelo janma roga maTADavAnuM kArya kare che, tethI te auSadhatulya che; ane punarjanmanI prApti e jIvanI viDaMbaNA che, tethI te kaTuMkasthAnIya che. puNyAnubaMdhI puNyanA udayathI mAtra devatva-manajatva nathI maLatuM, paraMtu sudevatva-sumanajatva maLe che ane te bhAvarogane maTADavAnuM kAraNa bane che. tethI dravyastavane kaTuka auSadhatulya kahela che. avataraNikA - anayoH phalamAha - avataraNitArtha : A benA dravyastava ane bhAvatavatA, phalane kahe che - gAthA : "paDhamAu kusalabaMdho tassa vivAgeNa sugaimAIyA / tatto paraMparAe biio viya hoi kAleNaM" // 47 // Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 gAthArtha H pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-47 prathamathI=dravyastavathI, kuzalano baMdha thAya che, tenA=kuzalabaMdhanA, vipAkane kAraNe sugati AdinI prApti thAya che. tenAthI=dravyastavathI, paraMparAe kALe karIne bIjo paNa=bhAvastava paNa, thAya che. II47II TIkA H prathamAd=dravyastavAt kuzalabandho bhavati sarAgayogAt, tasya kuzalabandhasya vipAkena hetunA sugatyAdayaH=sugatisaMpadvivekaprabhRtayaH, tato dravyastavAt, paramparayA dvitIyo'pi bhAvastavo bhavati, jALanAbhyAsataH / / 4 / / TIkArya : prathamAd jJAnenAbhyAsataH / / sarAganA yogane kAraNe prathamathI=dravyastavathI, kuzalabaMdha= puNyAnubaMdhIpuNyabaMdha, thAya che. tenA=kuzalabaMdhanA vipAkarUpa kAraNa vaDe sugati Adi=sugatinI prApti ane viveka vagere, prApta thAya che. tenAthI=dravyastavathI, paraMparAe abhyAsa dvArA kALe karIne bIjo paNa=bhAvastava thAya che. / / 47 // ..... * suratyAvayaH - ahIM 'vi'thI 'vivektramRtayaH'nuM grahaNa thAya che ane "viveprakRtayaH'mAM 'prakRtayaH 'thI bhagavadbhakti, ucita pravRtti vagerenuM grahaNa karavuM. bhAvArtha: zrAvaka saMpUrNa nirabhiSyaMga cittavALo nathI=saMsAranAM bhautika padArthamAM rAgarahita cittavALo nathI. Ama chatAM mokSano artha che ane mokSano upAya nirabhiSyaMga citta che ema te jANe che, tethI nirabhiSyaMga citta pratye tene haiyAmAM anahada rAga hoya che. AthI ja bhagavAnanI pUjAnA kALamAM bhagavAnanA vItarAgAdi bhAvo pratye tene atyaMta rAga varte che ane te rAganA kAraNe uttama sAmagrIthI bhagavAnanI pUjA kare che. ane bhagavAna pratyenA rAganA pariNAmane kAraNe zrAvakane dravyastavathI puNyAnubaMdhIpuNyarUpa kuzalano baMdha thAya che ane te karmanA vipAkathI sugatinI prApti thAya che ane sugatimAM tene viveka vagere guNo paNa pragaTe che. AthI ja bhagavAnanI bhakti karIne sugatimAM gayelo zrAvaka, tyAM paNa bhagavAnanI bhakti, bhagavAnanI dezanAnuM zravaNa, susAdhuonI bhakti vagere uttama kRtyo pratye atyaMta rucivALo hoya che. tethI ja janmAMtaramAM tevA zrAvakane jyAre manuSyabhava maLe che, tyAre saMyama pratyenA anahada rAgane kAraNe bhAvastavanI tene prApti paNa thAya che. Ama chatAM, dravyastavathI bhAvastavanI prApti tarata thatI nathI, paraMtu bahudhA dravyastava sevI sevIne, guNavAnanI bhakti karI karIne, kAMIka kAMIka aMzothI nirabhiSyaMga cittano abhyAsa karavAthI keTaloka kALa pasAra thAya tyAre nirabhiSyaMga cittarUpa bhAvastavanI prApti thAya che. Azaya e che ke, dravyastavakALamAM zrAvaka saMyama pratyenA rAganI buddhivALo banato jAya che, tethI ja Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-47-48 191 pUrvamAM tene bhogo pratye je abhiSyaMga=rAga che, te dravyastava karatAM karatAM ghaTato jAya che, ane devabhavamAM jaIne paNa bhagavadbhakti, bhagavAnanI dezanAnuM zravaNa ityAdi uttama kRtyo dvArA bhogano abhiSyaMga ghaTe che. AthI ja Avo jIva jyAre manuSyabhava pAme che, tyAre dravyastava dvArA karAyelo je abhyAsa tenA baLathI saMyamane pAme che, te bhAvastavanI prAptirUpa che. I47nA avataraNikA - vizeSata idamevAha - avataraNikArya : vizeSathI Ane ja=pUrve gAthA-47mAM kahyuM ke, dravyastavathI puNyAnubaMdhIpuNyabaMdha ane tenAthI sugati vagerenI prApti ane paraMparAe bhAvastavanI prApti thAya che, ene ja, kahe che - * prastuta gAthA-48nI avataraNikAno saMbaMdha gAthA-50 sudhI che. gAthA: "jiNabiMbapaiTThAvaNabhAvajjiakammapariNaivaseNaM / suggaipaiTThAvaNamaNaghaM sai appaNo jamhA " / / 48 / / gAthArtha H je kAraNathI jinabiMbanA pratiSThApananA bhAvathI arjita=pedA thayela karmapariNatinA vazathI, sadA=haMmezAM anagha=nirdoSa, evuM sugatimAM pratiSThApana thAya che. II485 TIkA H jinabimbapratiSThApana bhAvArjitakarmapariNativazena svetarasakalakAraNamelanasAmarthyena sugatau pratiSThApanamanaghaM sadAtmano yasmAtkAraNAt / / 48 / / TIkAryaH jinabimba yamAAraNAt / / je kAraNathI svetara=jinabiMbanA pratiSThApananA bhAvathI arjita karmathI Itara, sakala kAraNonA melananA sAmarthyavALI evI, jinabiMbanA pratiSThApananA bhAvathI arjita thayelI karmapariNatinA vazathI, sadA AtmAnuM anaghanirdoSa evuM sugatimAM pratiSThApana thAya che. / / 48 * ahIM mULa gAthA-48mAM 'namnA' ane TIkAmAM 'vasmAt ArAt' kahyuM, teno saMbaMdha pUrve gAthA-47mAM je kathana kahyuM, tenI sAthe che. te A rIte je kAraNathI sadA AtmAnuM anagha sugatimAM pratiSThApana thAya che, ane AgaLanI gAthA-49-50mAM Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 pratimAzataka bhAga-3/ stavapariNA | gAthA-47-48-49 batAvavAmAM Avaze te thAya che, te kAraNathI, dravyastavathI kuzalano baMdha ane tenA vipAkathI sugati vagerenI prApti ane paraMparAe bhAvastavanI prApti thAya che. ema gAthA-47mAM kahyuM, tenI sAthe anvaya che. bhAvArtha : prastuta gAthAmAM kahela jinabiMbanA pratiSThApanano bhAva e che ke, "A bhagavAna lokottama puruSa che ane sanmArganA dAtA che, tethI ja mane temanA pratye atyaMta bhaktino bhAva thAya che. mATe temanA biMbanI pratiSThA karIne huM mArA AtmAne kRtArtha karuM" A prakArano bhAva thAya che, te prazasta koTinA bhagavAnanA guNonA rAga svarUpa che. tethI te bhAvathI pedA thayela karmanI pariNatinA vazathI jIva sugati Adine prApta kare che ane te sugatimAM sadA AtmAnuM pratiSThApana thAya che te pAparahita che; kema ke puNyAnubaMdhI puNyathI prApta thayela sugatimAM pratiSThApana viveka vagerethI saMpanna hoya che, mATe ja te anagha=nirdoSa, che. ahIM prazna thAya ke, phakta pratiSThAnA bhAvathI baMdhAyelA karmanI pariNatinA vazathI sugati vagerenI prAptirUpa sarva kArya kaI rIte thaI zake ? kema ke yAvat kAraNonA bhegA thavAthI ja kArya niSpanna thaI zake che. tethI kahe che - jinabiMbanA pratiSThApananA bhAvathI arjita karmanI pariNati, svetara karmathI Itara, sakala kAraNanA melananA sAmarthyavALI che, ane AthI ja te sarva kAraNa sAmagrIthI jIvanuM sugatimAM anagha pratiSThApana thAya che. ahIM vizeSa e che ke, jIva jyAre sugatimAM jAya che, te sugatinI prApti paNa saMpUrNa doSarahita tyAre ja kahevAya, ke saMsAramAM badhI jAtanI bhautika, zArIrika ane sAMyogika anukULatA hoya, ane te sugatino bhava vivekathI bharapUra hoya. ane AvA prakAranA bhavanI prAptimAM kAraNa jinabiMbanI pratiSThA karavAnA bhAvothI arjita puNyAnubaMdhI puNya che, ane te puNyAnubaMdhI puNya evA viziSTa sAmarthyavALuM che ke, te anya bhavamAM badhAM ja kAraNo bhegAM karAvI Ape che. tethI te sadgati saMpUrNa nirdoSa hoya che ane AvI nirdoSa sadgati haMmezAM uttara uttara guNanI vRddhi dvArA bhAvastavanuM kAraNa bane che. I48ll avataraNikA - tathA vAda - avataraNikArya : ane te prakAre kahe che arthAt jinabiMbanI pratiSThAthI ajita karma kaI rIte Itara sakala kAraNa meLavI Ape che ane tenAthI kalyANanI paraMparAnuM kAraNa bane evo anagha=nirdoSa, janma prApta thAya che. te prakAre gAthA-49-50mAM kahe che - gAthA - "tattha vi ya sAhudasaNabhAvajjiyakammao u guNarAgo / kAle ya sAhudaMsaNaM jahakkameNaM guNakaraM nu" / / 49 / / Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 pratimAzataka bhAga-3/ vapariNI gAthA-47-48-49-50 gAthArtha : ane sAdhudarzananA bhAvathI ajita thayela karmathI tyAM paNa sugatimAM paNa, guNarAga thAya che, ane kALe yathAkramathI guNakara evuM sAghudarzana thAya che. ll49II, TIkA - ____ tatrApi ca sugatau sAdhudarzanabhAvArjitakarmaNastu sakAzAd guNarAgo bhavati kAle ca sAdhudarzanaM jAyate yathAkrameNa guNakaraM tata eva / / 49 / / TIkArya - tatraSig iaa ane tyAM paNa=sugatimAM paNa, sAdhudarzananA bhAvathI ajita karmathI guNarAga thAya che, ane tenAthI ja kALe yathAkramathI guNakara evuM sAdhunuM darzana thAya che. 49I bhAvArtha - jinabiMbanI pratiSThA karAvatI vakhate vivekasaMpanna zrAvaka e bhAva kare che ke, "A jinamaMdiranuM nirmANa karyA pachI temAM jinabiMbanI pratiSThA karavAthI mahAtmAo tenA darzana mATe Avaze ane sAdhunA darzanathI mane vizeSa prakAranA tattvamArganI prApti thaze." AvA prakAranA sAdhunA darzananA bhAvathI arjita karmane kAraNe zrAvakane sugatimAM gayA pachI paNa guNano rAga pragaTe che; kema ke sAdhudarzanano adhyavasAya e guNanA rAgamAMthI UThelo bhAva che, tethI te karma jyAre vipAkane pAme che tyAre guNarAgane pragaTAve che, ane guNarAgane kAraNe ja yathAkramathI guNakara evuM kALe karIne sAdhunuM darzana thAya che. sugatimAM janma pAmyA pachI joke te jIva prakRtithI ja guNarAgavALo hoya che, chatAM sAdhunuM darzana sugatimAM janmatAMnI sAthe ja thAya evuM nathI, paraMtu sAdhudarzananuM phaLa maLI zake tevo ucita kALa jyAre prApta thAya, tyAre sAdhunuM darzana thAya che, ane te sAdhunuM darzana yathAkramathI guNakara che arthAt sAdhunuM darzana thavAthI roja temanI pAse dharmazravaNa karatAM karatAM guNonI vRddhi thAya che, yAvatuM dhIre dhIre saMyamano pariNAma paNa thAya che. A sarva phaLa pUrvamAM karAyela jinabhavananA pratiSThApananuM ja che. II4ll gAthA - "paDibujhissaMta'NNe bhAvajjiyakammao u paDivattI / bhAvacaraNassa jAyai eyaM ciya saMjamo suddho" / / 5 / / gAthArtha : anya prANIo=anya jIvo, pratibodhane pAmaze, e pramANe bhAvathI arjita karmathI, bhAvacaraNanI pratipati thAya che. e ja=bhAvasaraNa ja, zuddha saMyama che. paoll Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 TIkA - pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-47-48-49-50 pratibhotsyante'nye prANina iti bhAvArjitakarmaNastu sakAzAtpratipattirbhAvacaraNasya mokSaikahetorupajAyate, tadeva bhAvacaraNaM saMyamaH zuddhaH iti // 50 // TIkArya : pratibhotsyante'nye kRti / / anya prANIo=anya jIvo, pratibodhane pAmaze, e pramANe bhAvathI arjita karmanA kAraNe mokSaikahetu evA=mokSanA eka kAraNa evA, bhAvacaraNanI pratipatti=prApti, thAya che, ane te ja=e ja, bhAvacaraNa zuddha saMyama che. ||50nA ..... * mULa gAthA-50mAM 'vaMciya' che, te ja TIkAmAM 'veva'thI kahela che, ane paMcavastuka graMtha gAthA-1159mAM vaM piya=tadeva e pramANe TIkAmAM kahela che. gAthA-48mAM kahela 'yasmAt'no anvaya gAthA-50 sudhInA kathana sAthe che, enAthI e siddha thAya che ke, samyag bhAvapUrvakanI karAyelI jinabiMbanI pratiSThA dvArA sugationI prApti dvArA yAvat bhAvacaraNarUpa zuddha saMyamanI prApti thAya che ane bhAvacaraNarUpa zuddha saMyama e muktinuM kAraNa bane che. bhAvArtha = vivekasaMpanna zrAvaka saMyamano tIvra arthI hoya che, tethI pratiSThAkALamAM tene pariNAma thAya che ke, A bhagavAnanAM darzanathI aneka jIvo pratibodhane pAmaze ane krame karIne saMsArasAgaranA pArane pAmaze. tethI e prakAranA tIvra prazasta adhyavasAyathI baMdhAyeluM karma tene bhAvacAritranI prAptinuM kAraNa bane che; kema ke puNyAnubaMdhIpuNya haMmezAM kSayopazamabhAvathI anuviddha hoya che; je bhAvacAritranA rAgathI saMvalita evA adhyavasAyathI baMdhAyeluM hoya che, ane tethI te vipAkamAM Ave che tyAre, cAritranI prAptinA kAraNabhUta bAhyasAmagrInuM melana thAya che ane sAthe saMyamano rAga ullasita thAya che, tethI te adhyavasAya bhAvacAritranI prAptinuM kAraNa bane che ane e ja bhAvacAritranI prApti zuddha saMyama che. gAthA-40thI 50no sArAMza - dravyastavathI prApta thatuM phaLa - vaibhavasaMpanna zrAvaka jinabiMbanI pratiSThA karAve che te vakhate tene mukhya traNa prakAranA adhyavasAyo hoya che ane tenuM kArya gAthA-47thI 50mAM batAvyuM che, te A pramANe - (1) jinabiMbanI pratiSThA karatI vakhate, A jinamaMdiramAM huM lokottama evA tIrthaMkaranI pratimAne sthApana karuM evo zubha adhyavasAya hoya che, jenAthI baMdhAyeluM puNya potAne sugatimAM sthApana karavAnuM kAraNa bane che, ane A adhyavasAya A loka ke paralokanI AzaMsAthI rahita mAtra bhagavAnanA guNonA rAgathI hovAne kAraNe ekAMte vizuddha hovAthI potAne je sugatinI prApti thAya che, te saMpUrNa nirdoSa hoya che. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 pratimAzaka bhAga- ravApariyA, gAthA-47-48-49-50-51 (2) jinabiMbanI pratiSThA karatI vakhate bIjo adhyavasAya e hoya che ke, jinamaMdiramAM jinabiMbanI pratiSThA thavAthI tyAM uttama evA mahAtmAo darzana karavA mATe Avaze, tethI te uttama mahAtmAonAM darzana mane paNa prApta thaze. A prakArano zubha adhyavasAya jinabiMbanI pratiSThA vakhate hoya che, je guNarAgasvarUpa che, jenAthI janmAMtaramAM potAne guNavAna evA sAdhuno yoga thAya che, eTaluM ja nahi paNa te sAdhunuM darzana guNaprAptinuM kAraNa paNa bane che. (3) jinabiMbanI pratiSThA karatI vakhate zrAvakano trIjo adhyavasAya e che ke, anya yogya jIvo A jinamaMdiramAM jinabiMbane joIne pratibodha pAmaze ane tenA kAraNe teo A saMsArasAgarathI taraze. A prakAranA adhyavasAyamAM bIjAne saMsArasAgarathI taravAno mArga ApavAno adhyavasAya hoya che, ane te adhyavasAyathI potAne baMdhAyeluM puNya bhaviSyamAM zuddha cAritranI prAptinuM kAraNa bane che; kema ke jagatanA jIvone tAravAno adhyavasAya potAne tAravAnuM kAraNa bane che. ApaNA avataraNikA - pUrve gAthA-ramAM be prakArano stava che tema kahela ane tyAra pachI te be prakAranA stavamAMthI prathama evA dravyastavanuM atyAra sudhI nirUpaNa karyuM. have bhAvastava zuM che? te batAvatAM kahe che -' gAthA - "bhAvatthao a eso thoavvociyapavittio Neo / niravikkhANAkaraNaM kayakicce haMdi uciyaM tu" / / 51 / / gAthArtha : ane stotavyastuti karavA yogya, evA bhagavAnamAM ucita pravRtti hovAthI bhAvastava A=zuddha saMyama che. te ja vAta gAthAnA uttarArdhathI batAve che - nirapekSa AjJAkaraNa ja kRtakRtyamAM ucita che. palA gAthAmAM 'di' zabda che, te upapradarzanArthe che. TIkA :___bhAvastavazcaiSaH zuddhasaMyamaH stotavyocitapravRtteH kAraNAt jJeyaH, tathAhi-nirapekSAjJAkaraNameva kRtakRtye stotavye haMdi ucitaM, nAnyanirapekSatvAt / / 51 / / TIkArya : bAvartAva .... , stotavya stuti karavA yogya, evA bhagavAnamAM ucita pravRttirUpa kAraNathI bhAvastava A=zuddha saMyama, che. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 pratimAzataka bhAga-3) stavaparijJAgAthA-pa1-para stotavyastuti karavA yogya, evA bhagavAnamAM ucita pravRtti karavArUpa bhAvastava zuM che? te ja vAta gAthAnA uttarArdhamAM kahI che, tene TIkAmAM 'tathAdi'thI kahe che - tathApi - te A pramANe - nirapekSa nirapekSatvA II nirapekSa evuM AjJAkaraNa ja kRtakRtya evA stotavyamAM karavuM ucita che, anya nahi-bAhya sAmagrI AdithI bhagavAnanI pUjA vagere karavI e rUpa anya nahi; kema ke nirapekSapaNuM che=loko potAnI pUjA kare te pratye bhagavAnanuM nirapekSapaNuM che. palA bhAvArtha : kRtakRtya evA bhagavAna stotavya che. tethI kRtakRtya evA stotavyamAM ucita e che ke, sarva bhAvo pratye nirapekSa banavAnI temanI AjJAnuM pAlana karavuM. Azaya e che ke, bhagavAna svayaM nirapekSa che, temane potAnI koI pUjA kare tevI apekSA nathI. tethI bhagavAna nirapekSa hovAthI badhA jIvone nirapekSa thavAnI ja AjJA batAve che bAhya padArthonI apekSA rAkhIne AnaMda levAnI vRttinA tyAgano upadeza Ape che, kema ke bAhya bhAvo pratye nirapekSa thavuM e ja bhagavAnatulya thavAno upAya che. tethI nirapekSa thavAnI bhagavAnanI AjJAnuM kAraNa AjJAnuM pAlana karavuM, e ja kRtakRtya evA bhagavAnamAM ucita che, anya nahi bAhya sAmagrI AdithI bhagavAnanI pUjA karavI e sarva anya ucita nathI; kema ke bhagavAna nirapekSa che arthAtu bhagavAnane potAnI pUjA vagerenI koI apekSA nathI. yadyapi zrAvakane prAthamika bhUmikAmAM dravyastava karavuM ucita che; kema ke jeo nirapekSa AjJAnA pAlanamAM asamartha che, teo nirapekSa AjJApAlananA upAyabhUta evuM dravyastava kare te ucita che. paraMtu jeo nirapekSa AjJApAlanamAM samartha che, teonA mATe to nirapekSa thavAnI bhagavAnanI AjJAnuM pAlana karavuM e ja ucita che. ahIM vizeSa e che ke, bhagavAna kRtakRtya che, tethI temanI koI pUjA kare evI paNa temane icchA hotI nathI. Ama chatAM tIrthakaro jagatanA jIvone sanmArga batAvavAnuM ucita kRtya karanArA che, ane te ucita kRtyarUpe temaNe jagatanA jIvone nirapekSa thavA mATe upAyabhUta evuM zrutajJAna ApeluM che. tethI jIvane nirapekSa thavA mATe je bhagavAnanuM vacana che, te vacana pramANe yatna karavo e ja ucita che. ane nirapekSa thavuM te bhAvasaMyamarUpa che, paraMtu je jIvomAM tevuM sattva nathI, teo bhagavAna pratyenA bahumAnanI abhivyakti dravyastava dvArA karIne bhAvastavane anukULa sattvano saMcaya kare che. paraMtu jeo bhagavAnanI AjJA pALavA samartha che, temaNe to zuddha saMyamamAM yatna karavo joIe. ApavA gAthA : "eaM ca bhAvasAhuM vihAya naNNo caei kAuM je / sammaM tagguNanANAbhAvA taha kammadosA ya" / / 52 / / Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3) AvapariNA/ gAthA-para 197 gAthArtha : ane A AvA prakAre AjJAkaraNa=AjJAnuM pAlana, bhAvasAdhune choDIne anya kSaddha sattvo=kSaka jIvo, karavA mATe samartha nathI; kemake samyagRtadaguNanA jJAnano=A prakAranA AjJAkaraNanA guNanA jJAnano, abhAva che ane karmano doSa che=cAritramohanIya karmano aparAdha che. IFpacA TIkA - ___'etaccaivamAjJAkaraNaM bhAvasAdhuM vihAya tyaktvA, nAnyaH kSudraH zaknoti kartuM, samyak tadguNajJAnAbhAvAt itthamAjJAkaraNaguNajJAnAbhAvAt, karaNasyApi ratnaparIkSAnyAyena buddhyupAyatvAt karmadoSAcca cAritramohanIyakarmAparAdhAcca / / 2 / / TIkArca - tavya .... mAvA, ane A AvA prakAranuM AjJAnuM karaNa=nirapekSa thavAnI AjJAnuM pAlana, bhAvasAdhune choDIne anya saddha jIvo karavA mATe samartha nathI; kema ke samyapha tadaNanA jJAnano abhAva che=AvA prakAranA AjJAkaraNanA guNanA jJAnano abhAva cheHnirapekSa thavAnA AjJAkaraNanA guNanA jJAnano abhAva che. ahIM prazna thAya ke, bhAvasAdhune choDIne saMvignapAkSika, dezavirati zrAvaka ke samyagdaSTi Adine nirapekSa AjJAkaraNa pratye ja tIvra ruci che. Ama chatAM, sattvanI alpatAne kAraNe teo nirapekSa thavAnI AjJAnuM pAlana karI zakatA nathI. paraMtu temane AvA prakAranA AjJAkaraNanA guNanA jJAnano abhAva che, ema kaI rIte kahI zakAya ? tethI nizcayanayanI dRSTine sAme rAkhIne kahe che - rasthApi puthupAyavA, ratnaparIkSAnA vyAyathI karaNanuM paNa kRtyanA karaNanuM paNa, buddhinuM upAyapaNuM che kRtyaviSayaka buddhinA vizada bodhanuM upAyapaNuM che. rasyA - ahIM ''thI e samuccaya karavo che ke, bodhanuM jema buddhinuM upAyapaNuM che, tema karaNanuM paNa buddhinuM upAyapaNuM che. karaNanuM paNa ratnaparIkSA nyAyathI buddhinuM upAyapaNuM che, ema kahIne samyagdaSTi Adine paNa nirapekSabhAvamAM yatna nahi hovAthI temane sUkSmabodha nathI ema kahyuM, e kathana nizcayanayanI dRSTine sAme rAkhIne kahela. have vyavahAranayathI samyagdaSTi Adine nirapekSa AjJAno bodha che, chatAM temAM yatna kema karatA nathI, te batAve che - varnaloSArtha parathI samyapha tadgaNanA jJAnano abhAva na hoya topaNa alya zuddha satvo A prakAranuM AjJAkaraNa karI zakatA nathI; kema ke karmano doSa che=cAritramohanIya karmano aparAdha che. e pramANe saMbaMdha che. parA Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 pratimAzataka bhAga-3 | parigAthA para bhAvArtha : bhAvathI jene sAdhupaNuM spezya che evo sAttvika jIva, nirapekSabhAva karavAnI je bhagavAnanI AjJA che tenuM pAlana karI zake che. te sivAyanA anya kSudra jIvo nirapekSa thavAnI bhagavAnanI AjJAnuM pAlana karI zakatA nathI. ahIM "anyazabdathI dezaviratidhara zrAvaka ke saMvignapAkSika jIva paNa bhAvasAdhu nahi hovAthI nirapekSa thavAnI bhagavAnanI AjJAnuM pAlana karI zakatA nathI, tenuM grahaNa thAya che. ane teo bhagavAnanI AvA prakAranI AjJAnuM pAlana kema karI zakatA nathI, temAM prathama nizcayanayanI dRSTine sAme rAkhIne kahe che - bhAva sAdhune choDIne bIjAne samyagu tenA guNanA jJAnano abhAva che arthAt nirapekSa thavA mATe kevo yatna karavo joIe tenuM yathArtha jJAna temane nathI. jo yathArtha jJAna hoya to anya jIvo avazya tevo yatna kare ja; kema ke jIvamAtra sukhano arthI che, ane nirapekSabhAvamAM jevuM uttama sukha che tevuM sukha jagatamAM kyAMya nathI. vaLI, A nirapekSabhAvanuM sukha mAtra tatkALa sukharUpa nathI, paraMtu sukhanI paraMparA dvArA pUrNasukhanuM kAraNa che. tethI je jIvane evuM jJAna hoya ke, AvA prakAranA yatnathI nirapekSa thavAnI bhagavAnanI AjJAnuM pAlana thaI zake che, to tevo jIva avazya temAM yatna kare. paraMtu Avo bodha bhAvasAdhune choDIne samyagdaSTi Adine paNa nathI. ahIM prazna thAya ke, samyagdaSTine to sAco bodha che, ane vaLI gItArtha evA saMvignapAkSikane to zAstrano paNa sUkSma bodha hoya che, phakta teo tevI AcaraNA karI zakatA nathI, tethI nirapekSa thavAnI AjJAno bodha temane nathI, tema kema kahI zakAya ? tethI kahe che - ratnaparIkSA nyAyathI karaNanuM paNa buddhinuM upAyapaNuM che. Azaya e che ke, koIne ratnanA guNonuM varNana sAMbhaLIne ratnanA svarUpano bodha thayo hoya, ke guru pAsethI ratnanA svarUpanA varNanathI ratnanA svarUpano bodha thayo hoya, topaNa jyAre ratnane laIne te ratnamAM potAnA bodhanuM yojana kare che, tyAre zAstranA zravaNathI ke gurunA upadezathI je ratnano bodha thayo hoya, tenA karatAM te ratnano sUkSmabodha thAya che. tema zAstronAM vacanathI nirapekSa AjJA karavAnA svarUpano koIne bodha thayo hoya, topaNa jyAM sudhI te AjJAnusAra ucita pravRtti karIne te bhAvone svasaMvedanathI sAkSAtkArarUpe joto nathI, tyAM sudhI nirapekSabhAva karavAnA bhagavAnanA vacanono pAramArthika bodha tene thato nathI; paraMtu jyAre te nirapekSabhAvone kare che, tyAre bhagavAnanI AjJAno vizeSa prakArano tene bodha thAya che. AthI ja tevA bodhavALA jIvo te bodhane anurUpa sudaDha yatna karIne uttarottara vizuddha-vizuddhatara nirapekSabhAvone karI zake che, ane gItArtha evA paNa saMvipAlikane ke anya samyagdaSTine tevo bodha nahi hovAthI nirapekSa AjJAkaraNamAM yatna karI zakatA nathI. vaLI vyavahAranayanI dRSTithI teone nirapekSa AjJAkaraNano bodha hovA chatAM cAritramohanIyanA udayathI teo nirapekSa AjJAkaraNamAM yatna karI zakatA nathI. ApaNA Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3stavapariNA/ gAthA-pa3 thI 11 199 avataraNikA - duSkaratve kAraNamAha - avataraNikArya : duSkarapaNAmAM kAraNa kahe che-pUrve gAthA-paramAM kahyuM ke, bhAvasAdhune choDIne anya kSudra jIvo AjJAkaraNa karavA samartha nathI. tethI e prApta thAya ke, AjJAkaraNa atyaMta duSkara che. mATe AjJAkaraNanA duSkarapaNAmAM kAraNane kahe che - gAthA - "jaM evaM aTThArasasIlaMgasahassapAlaNaM NeyaM / accaMtabhAvasAraM tAiM puNa huMti eyaaii"||53|| gAthArtha : je kAraNathI A=adhikRta AjJAkaraNa atyaMta bhAvasAra aDhAra hajAra zIlAMganuM pAlana jANavuM. vaLI, te aDhAra hajAra zIlAMgo A=vacamANa svarUpavALA che. Ivali TIkA yad yasmAd, etad adhikRtAjJAkaraNamaSTAdazazIlAgasahasrapAlanaM jJeyamatyantabhAvasAraM tAni punaH zIlAGgAni bhavantyetAni vakSyamANalakSaNAni / / 53 / / TIkArya : ya vasthAtikSaNAni ! je kAraNathI A adhikRta AjJAkaraNa, atyaMta bhAvasAra=atyaMta bhAva che pradhAna jemAM evuM aDhAra hajAra zIlAMganuM pAlana jANavuM. vaLI, te zIlAMgo A=vasthamANa svarUpavALA jANavA. gAthA : "joe karaNe saNNA iMdiya bhomAi samaNadhamme ya / sIlaMgasahassANaM aTThArasagassa NipphattI" / / 54 / / gAthArtha : yoga, karaNa, saMjJA, indriyo, bhomAdi ane zramaNadharma AnA samadathI aDhAra hajAra zIlAMganI : niSpatti thAya che. paII TIkA : yogA manovyApArAdayaH, karaNAni manaHprabhRtIni, saMjJA AhArAbhilASAdyAH, indriyANi sparzanAdIni, Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 pratimAzataka bhAga-3) stavaparijJA | gAthA-pa3 thI 1 bhUmyAdayaH pRthivyaptejovAyuvanaspatidvitricatuHpaJcendriyAjIvAH, zramaNadharmaH kSAntyAdiH, asmAtkadambakAt zIlAGgasahastrANAM cAritrahetubhedAnAmaSTAdazakasya niSpattirbhavatIti gAthArthaH / / 54 / / TIkArya : yogo manovyApArAdikamana, vacana ane kAyAnA vyApAro, karaNI=mata vagere, saMjJAAhAraabhilASAdi, Indriyo=sparzanAdi, bhUkhyAdi=pRthvI, jala, teja, vAyu, vanaspati, beIndriya, Indriya, caturiMdriya, paMcendriya ane ajIva, zramaNadharma=kSamA Adi jANavA. AnA samUhathI, aDhAra hajAra zIlAMganI=cAritranA hetunA bhedanI, lipatti thAya che, e pramANe gAthArtha che. pAA gAthA : "karaNAi tini jogA, maNamAINi u huMti karaNAi / AhArAI sannA cau, savaNAI iMdiyA paMca" / / 55 / "bhomAi nava jIvA, ajIvakAo a samaNadhammo a / khaMtAi dasapagAro ( puchapaUrvi Raa vaMtADa samo -mudritapa:) parva 0i bhAvaUT UsA" kaddA che 'vara' - ahIM di'thI karAvaNa ane anumodananuM grahaNa karavuM. ja tivaraNA' - ahIM 'varA' zabdanuM napuMsakaliMga prathamA bahuvacananuM rUpa che. gAthArtha : karaNAdi traNa yogo, vaLI mana Adi traNa karaNo, AhArAdi cAra saMjJA, zrotrAdi pAMca Indriyo, bhUmi Adi nava jIvo ane avakAya, kSAMti Adi daza prakAre zramaNadharma, A prakAre sthita hote jIte A=vacamANa, zIlAMganI niSpativiSayaka bhAvanA che. Apapa-pakA TIkA : spaSTa zAha-uddA TIkArya : are ! gAthAno artha spaSTa che. papa-pA. bhAvArtha : traNa yogo karaNa, karAvaNa ane anumodanarUpa che. gAthA-papamAM karaNAdi traNa yoga kahyA che ane gAthA-54mAM yogano artha manovyApArAdi karela che. tethI e prApta thAya che, manovyApAra, vacanavyApAra ane kAyavyApAra e traNa yogo che ane te traNa yogo Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-53 thI 61 201 ja karaNarUpa che. tethI e phalita thAya ke, kAyAno ka2NarUpa vyApAra, vacanano karAvaNarUpa vyApAra ane manano anumodanarUpa vyApAra e traNa yogo che. tethI "yo manovyApArAya:" kahela che. traNa karaNo mana, vacana ane kAyA traNa ka2NosAdhano che. gAthA-55mAM kahyuM che ke, mana Adi traNa karaNo sAdhano che. cAra saMjJA AhAra, bhaya, maithuna ane parigrahaviSayaka che. pAMca indriyo sparzana, rasana, ghrANa, cakSu ane zrotrarUpa che. * ahIM mULa gAthAmAM zrotrAdi pAMca indriyo kahela che, tethI pazcAnupUrvIthI pAMca indriyo samajavI; kema ke upara uparanA guNonI prAptithI zIlAMgo sAdhya che, e jaNAvavA ahIM indriyonuM varNana pazcAnupUrvIthI karyuM che. A kathana paMcavastuka graMtha gAthA-1164mAM che. bhUkhyAdi nava jIvo pRthivI, ap, teu, vAyu, vanaspati, beindriya, teindriya, caurindriya ane paMceMdriya e nava jIvakAya che. pustakapaMcaka, carmapaMcaka, tRNapaMcaka ane zuSirapaMcaka e ajIvakAya che. A kathana paMcavastuka graMthanI gAthA-1165mAM che. deza zramaNadharma kSamA, mArdava, Arjava, mukti=saMtoSa, tapa, saMyama, satya, zauca, Arkicanya ane brahmacarya ema daza che. A yoga AdinI mULa saMkhyAne yaMtrarUpe sthApana karatAM 3x3=9, 9x4=36, 3645=180, 18010=1800, 1800410=18000 zIlAMgo thAya che. tenI bhAvanA A=vakSyamANa=have pachInI gAthAmAM batAve che. avataraNikA : bhAvanAmevAha avataraNikArtha : aDhAra hajAra zIlAMgonI bhAvanAne ja kahe che 211211 : " Na karei maNeNAhArasannavippajaDhao u NiyameNa / soiMdiyasaMvuDo puDhavikAyaAraMbhaM khaMtijuo" / / 57 / / gAthArtha H AhArasaMjJAthI rahita, vaLI niyamathI zrotrendriyathI saMvRta, kSamAyukta evo sAdhu manathI pRthvIkAyanA AraMbhane karato nathI. II57II Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 pratimAzataka bhAga-3/ stavaparijJA | gAthA-pa3 thI 1 TIkA - ___ na karoti manasAhArasaMjJAvipramuktastu niyamena zrotrendriyasaMvRtaH pRthivIkAyArambhaM kSAntiyutaH pAchA TIkArya : .... kSattiyutiH | AhArasaMjJAthI rahita, vaLI liyamathI=nakkI, zrotrejiyanA saMvaravALo, kSatiyukta evo sAdhu, pRthvIkAyanA AraMbhane pRthvIkAyanI hiMsAne, manathI karato nathI. A pramANe zramaNadharmano pahelo eka bhAgo thayo. pathA gAthA : "iya maddavAijogA puhavikAyammi huMti dasabhedA / AukkAyAisu vi iya ee piMDiyaM tu sayaM" / / 58 / / gAthArtha : A pramANe mArdavAdinA yogathI pRthvIkAyamAM pRthvIkAyanA AraMbhane AzrayIne, daza bhedo thAya che, e pramANe apakAyAdimAM paNa daza bhedo jANavA. A sarve piDita ekaThA thaIne so bhedo thAya che. pitA TIkA - evaM mArdavAdiyogAt-mArdavayukta Arjavayukta iti zrutyA pRthivIkAye bhavanti dazabhedAH, yato daza kSAntyAdipadAni apkAyAdiSvapyevaM pratyekaM dazaiva / ete sarve eva piNDitaM tu zataM yato daza pRthivyAdayaH / / 58 / / TIkArya : parva .. kRthivyAliH | A pramANe mArdavAdinA yogathI=mAvayukta, Arjavayukta e prakAre zrutithI=zrotraMdriyathI pRthvIkAyamAM pRthvIkAyanA AraMbhaviSayaka daza bhedo thAya che, je kAraNathI zAMti Adi daza pado che. e pramANe akhAyAdimAM paNa pratyekanA daza ja bhedo thAya che. A sarve piMDita=bhegA thaIne so bhedo thAya che, kema ke pRthvI Adi daza prakAro che. piTa gAthA - "soiMdieNa eyaM sesehiM vi je imaM tao paMca / gANArasaUUInA ya seviMda"ApA. gAthArtha : zrotrekiya vaDe A bhedo thayA. zeSa Indriyo vaDe karIne paNa je Aso bhedo thAya che, tethI kula Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 203 pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparikSA, gAthA-pa3 thI 11 pAMcaso bhedo thAya che; kema ke Indriyo pAMca che ane AhArasaMjJAnA yogathI A pAMcaso bhedo jANavA. e pramANe zeSa bhayasaMjJAdi vaDe paNa pAMcaso-pAMcaso bhedo thAya che, e pramANe be hajAra bhedo thayA. I59ll . TIkA : zrotrendriyeNetallabdhaM, zeSairapIndriyairyadidaM zatameva labhyate, tataH paJcazatAni paJcatvAdindriyANAm, AhArasaMjJAyogAdetAni paJcazatAni, evaM zeSAbhirapi bhayasaMjJAdyAbhiH paJca paJceti sahasradvayaM niravazeSa yatazcatasraH saMjJA iti / / 59 / / TIkArya : zrotirtha, ... ti zrotrediya vaDe A=so bhedo prApta thayA. zeSa indriyo vaDe paNa=bAkInI cAra Indriyo vaDe paNa, je kAraNathI A so ja bhedo thAya che. tethI karIne kula pAMcaso bhedo thayA; kema ke Indriyo pAMca che ane AhAra saMjJAnA yogathI A pAMcaso bhedo thayA. e pramANe zeSa bhayasaMjJAdithI paNa pAMcaso-pAMcaso bhedo thAya che. e pramANe niravazeSa kula be hajAra bhedo thayA; je kAraNathI saMjJA cAra che. palA gAthA : "evaM maNeNa vayamAiesu eyaM ti chasahassAiM / Na karaNa sesehiM pi ya ee savvevi aTThArA" // 60 / / gAthArtha : mana vaDe A be hajAra bhedo thayA ane vacanAdimAM paNa A=be be hajAra bhedo che. ethI karIne cha hajAra bhedo thayA, ane 'na karaNa' e prakAre yoga vaDe A cha hajAra bhedo thayA, zeSa paNa be yoga vaDe= na karAvaNa' ane "na anumodana" e be yoga vaDe, cha-cha hajAra bhedo thAya che. e sarve paNa aDhAra hajAra bheda prApta thayA. IIkaol TIkA : etanmanasA sahasradvayaM labdham, vAgAdinaitatsahasradvayamiti SaTsahasrANi, trINi karaNAni iti, na karotItyanena yogenaitAni, zeSeNApi yogenaitAni, SaDiti sarvANyaSTAdaza, trayo yogA iti vI davA TIkArya : tanmanasA ... - it mana vaDe A be hajAra bhedo thayA, vacanAdi vaDe paNa A=be be hajAra bhedo thAya che, ethI karIne cha hajAra bhedo thayA; kema ke karaNo traNa che, jethI karIne cha hajAra bhedo Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-53 thI 61 thAya che, ema anvaya che. 'karato nathI' e prakAre yoga vaDe A cha hajAra bhedo thAya che. zeSa paNa yoga vaDe='na karAvaNa' ane 'na anumodana' e be yoga vaDe, A=cha cha hajAra bhedo thAya che, e pramANe sarva aDhAra hajAra bhedo thayA; kema ke yogo traNa che, ethI karIne aDhAra hajAra bhedo thAya che, ema anvaya che. II60aa gAthA-57thI 60mAM kahela aDhAra hajAra zIlAMganI bhAvanA : bhAvArtha : (1) AhA2saMjJAthI rahita, zroteMdriyanA viSayamAM saMvRta thayelo, kSamAdharmathI yukta, manathI pRthvIkAyano AraMbha na kare. (2) AhArasaMjJAthI rahita, zrotraMdriyanA viSayamAM saMvRta thayelo, mArdavadharmathI yukta, manathI pRthvIkAyano AraMbha na kare. (3) AhArasaMjJAthI rahita, zrotraMdriyanA viSayamAM saMvRta thayelo, ArjavadharmathI yukta, manathI pRthvIkAyano AraMbha na kare. (4)AhA2saMjJAthI rahita, zroteMdriyanA viSayamAM saMvRta thayelo, mukti=saMtoSadharmathI yukta, manathI pRthvIkAyano AraMbha na kare. (5) AhArasaMjJAthI rahita, zroteMdriyanA viSayamAM saMvRta thayelo, tapodharmathI yukta, manathI pRthvIkAyano AraMbha na kare. (3) AhArasaMjJAthI rahita, zrotraMdriyanA viSayamAM saMvRta thayelo, saMyamadharmathI yukta, manathI pRthvIkAyano AraMbha na kare. (7) AhArasaMjJAthI rahita, zrotrudriyanA viSayamAM saMvRta thayelo, satyadharmathI yukta, manathI pRthvIkAyano AraMbha na kare. (8) AhArasaMjJAthI rahita, zroteMdriyanA viSayamAM saMvRta thayelo, zaucadharmathI yukta, manathI pRthvIkAyano AraMbha na kare. (9) AhArasaMjJAthI rahita, zrotraMdriyanA viSayamAM saMvRta thayelo, ArkicanyadharmathI yukta, manathI pRthvIkAyano AraMbha na kare. (10) AhA2saMjJAthI rahita, zroteMdriyanA viSayamAM saMvRta thayelo, brahmacaryadharmathI. yukta, manathI pRthvIkAyano AraMbha na kare. A pramANe pRthvIkAyano AraMbha kare nahi, ene AzrayIne kSamAdi daza dharmothI daza bhedo thayA. A daza bhedo pRthvIkAyaviSayaka kahyA. e rIte - Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 pratimAzataka bhAga-3 / stavaparijJA / gAthA-pa3 thI 61 apakAyaviSayaka daza bhedo, teukAyaviSayaka daza bhedo, vAukAyaviSayaka daza bhedo, vanaspatikAyaviSayaka daza bhedo, beindriyaviSayaka daza bhedo, teindriyaviSayaka daza bhedo, cauriMdriyaviSayaka daza bhedo, paMcaMdriyaviSayaka daza bhedo ane ajIvaviSayaka daza bhedo kahevA. A rIte bhaumAdi pRthvIkAyAdi dazane AzrayIne kula so bhedo thAya. A so bhedo zrotraMdriyanA yogathI thayA. e rIte - cakSuriMdriyanA yogathI so bhedo, dhrANedriyanA yogathI so bhedo, rasaneMdriyanA yogathI so bhedo ane sparzedriyanA yogathI so bhedo thAya. A rIte pAMca indriyanA yogathI kula pAMcaso bhedo thAya. A pAMcaso bheda AhArasaMjJAnA yogathI thayA. e rIte - bhayasaMjJAnA yogathI pAMcaso bhedo, maithunasaMjJAnA yogathI pAMcaso bhedo ane parigrahasaMjJAnA yogathI pAMcaso bhedo thAya. A rIte cAra saMjJAnA yogathI kula be hajAra bhedo thAya. A be hajAra bhedo manarUpa karaNathI thayA. e rIte vacanarUpa karaNathI be hajAra bhedo ane kAyArUpa karaNathI be hajAra bhedo thAya. e rIte traNa karaNanA yogathI kula cha hajAra bheda thAya. A cha hajAra bhedo na karavArUpa yogathI thayA. e rIte na karAvavA rUpa yogathI cha hajAra bhedo ane na anumodavArUpa yogathI cha hajAra bhedo thAya. e rIte kula aDhAra hajAra bhedo thayA. A rIte 10 pRthvIkAyAdi x 10 kSamA Adi=100 100 x5 zrotreDhiyAdi=500 500 x 4 AhArAdi 2000 2000 x 3 mana vagere karaNo 1000 u000 x 3 karaNa vagere yogA=18000 zIlAMga thayA. gAthA - "etthamiyaM viNNeyaM aiaMpajjaM tu buddhimaMtehiM / ji suparizuddha sIna sesamAve" dA gAthArtha : ahIMyAM=zIlAMganA adhikAramAM, buddhimAna puruSo vaDe A daMparya jANavuM - zeSa zIlAMganA sabhAvamAM eka paNa suparizuddha zIlAMga che. IIII Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 TIkA H atra = zIlAGgAdhikAre, idaM vijJeyamaidaMparyaM - bhAvArthagarbharUpaM, buddhimadbhiH puruSairyadutaikamapi suparizuddhaM=yathAkhyAtaM zIlAGgaM zeSazIlAGgasadbhAve tanniyataM bhavati / / 61 / / TIkArya H pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-53 thI 61 312 ..... aidaMparya jANavuM. mati|| ahIMyAM=zIlAMganA adhikAramAM, buddhimAna puruSo vaDe A bhAvArthagarbharUpa te aidaMparyane ja 'yavuta'thI kahe che - je A pramANe - eka paNa suparizuddha-yathAkhyAta=zAstramAM jevuM kahela che tevuM zIlAMga, zeSa zIlAMgatA sadbhAvamAM niyata hoya che. / / 61|| * TIkAmAM 'tanniyataM' che tyAM 'tat' zabda vadhArAno bhAse che. bhAvArtha: koI muni saMyama grahaNa karyA pachI mana, vacana ane kAyAthI bhagavAnanA vacanAnusAra dareka ucita pravRtti karatA hoya ane kyAMya skhalanA thatI na hoya to te muninI dareka pravRtti bAhyathI SaTkAyanA pAlana mATe hoya che, ane aMtaraMga rIte pravRtti kSamA Adi dazavidha yatidharmamAM hoya che, ane A rIte samyag yatna karanAra evA muninuM citta samabhAvamAM vartatuM hoya che ane uttarottara samabhAvanI vRddhi karatuM hoya che. AvA pariNAmavALA munine aDhAra hajAra zIlAMganI niSpatti hoya che; kema ke tenI dareka pravRttimAM SaTkAyanuM pAlana thAya te rIte ja mana, vacana ane kAyAnA vyApAro pravarte che. vaLI, cAra saMjJAonI koI pravRtti na thAya ane koI paNa pravRttimAM karAvaNa ane anumodanarUpa bhAvonI prApti na thAya, e rIte kevaLa kSamAdi bhAvonI vRddhi dvArA kSAyikabhAvane anukULa yatna te muni karatA hoya che. tethI temanA mana, vacana ane kAyAnA vyApAro sadA guptimAM hoya che ane kAyAthI ane vacanathI thatI ceSTAmAM samitivALA muni hoya che, AthI ja suparizuddha evA aDhAra hajAra zIlAMgo temanAmAM atyaMta bhAvasAra varte che. Ama chatAM, anAdi bhavanA abhyAsane kAraNe A aDhAra hajAra zIlAMgane AzrayIne koI eka zIlAMgamAM paNa pramAda sevAya to sarva zIlAMgomAM malinatA Ave che, ane jyAre koI paNa eka zIlAMgamAM sudRDha yatna hoya che, tyAre sarva zIlAMgo suvizuddha bane che. jema, kSamAmAM muni atyaMta yatnavALA hoya tyAre koI kaSAya temane sparze nahi, paraMtu kSayopazamabhAvanI vRddhi thAya tevuM ja temanuM citta hoya che, ane tethI ja jo dhyAna ke svAdhyAyamAM te muni vartatA hoya to te vakhate pRthvIkAyAdinA pAlanamAM yatna dekhAya nahi, topaNa SaTkAyanA pAlanano adhyavasAya hoya che, ane kSamAdibhAvonI vRddhino adhyavasAya paNa hoya che. tethI nirlepa muni koI bAhya kriyA na karatA hoya ane Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA / gAthA-53 thI 61, 62 200 dhyAnAdi kriyAmAM sthira hoya tyAre paNa te SaTkAyanuM pAlana kare che. ane jyAre koI kAyikAdi kriyA karatA hoya tyAre, atyaMta yatanApUrvaka te kriyAmAM upayoga hoya te kALamAM paNa, kaSAyo na sparze tevo aMtaraMga yatna avazya hoya che, tethI kSamAdi bhAvo tyAre paNa avazya prakarSa pAmatA hoya che; kema ke muni cAritranI bhAvita matithI ja sarvatra pravRtti kare che. I53thI 61 avataraNikA : tatra nidarzanamAha - avataraNikArtha : tyAM=uparamAM kahyuM ke, eka paNa suparizuddha zIlAMga zeSa zIlAMganA sadbhAvamAM niyata hoya che. tyAM, dRSTAMta kahe che gAthA: - "eko vA''yapaeso'saMkhejjapaesasaMgao jaha u / / thaM pi tannA jevuM, satattavAo parA 3"zAddazA gAthArtha H je prakAre ja eka paNa Atmapradeza asaMkhyAta pradezane saMgata hoya che, A paNa=zIlAMga paNa, te prakAre jANavA. vaLI, ItarathA=valapaNAmAM, svatattvano tyAga=zIlAMganA zIlAMgapaNAno tyAga che. III TIkA eko'pyAtmapradezo 'tyantasUkSmo'saMkhyeyapradezasaGgatastadanyAvinAbhUto yathaiva, kevalasyA-sambhavAt, evametadapi zIlAGgaM tathA jJeyamanyAvinAbhUtamevetarathA tu-kevalatve svatattvatyAgaH, Atmapradezatvamapi na syAttadvacchIlAGgatvamapi ca na syAt samudAyaniyatatvAtsamudAyina iti / / 62 / / TIkArya - asar kRti / / kevaLa eka evA Atmapradezano asaMbhava hovAne kAraNe, je prakAre ja atyaMta sUkSma evo eka paNa Atmapradeza asaMkhyAtapradezasaMgata=anya Atmapradezo sAthe avinAbhUta, hoya che, e rIte A paNazIlAMga paNa, te prakAre jANavA=anya zIlAMga sAthe avinAbhUta jANavA. vaLI, ItarathA=kevaLapaNAmAM, svatattvano tyAga che arthAt AtmapradezonuM AtmapradezapaNuM paNa na rahe, ane tenI jema zIlAMganuM zIlAMgapaNuM paNa na thAya; kema ke samudAyInuM=pratyeka zIlAMganuM, samudAyaniyatapaNuM che=aDhAra hajAra zIlAMganA samuddAya sAthe niyatapaNuM che. 62aa * 'kRti' zabda dRSTAMtanA kathananI samAptisUcaka che. ..... Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 bhAvArtha H ahIM samudAyI tarIke pratyeka zIlAMganuM grahaNa che ane samudAya tarIke zIlAMganA aDhAra hajAra bhedonuM grahaNa che. tethI zIlAMganA aDhAra hajAra bhedo munimAM vidyamAna hoya to ja eka paNa zIlAMga munimAM vidyamAna rahI zake, tethI aDhAra hajAra zIlAMgo munimAM vidyamAna hoya to ja munimAM munibhAva rahI zake, A prakAranuM nizcayanayanuM vacana che. AthI ja jema eka Atmapradeza kyAreya svataMtra astitva dharAvato nathI, paraMtu badhA Atmapradezo sAthe ja astitva dharAve che; e prakAranA dRSTAMtane laIne nizcayanaya kahe che ke, aDhAra hajAra zIlAMgamAMthI eka paNa zIlAMganI mlAni thAya to munimAM samabhAva nathI, mATe te muni muni nathI; ane vyavahAranaya to kvacit pramAdane kAraNe aDhAra hajAra zIlAMgamAMthI koI ekAda zIlAMga myAna thAya topaNa, zeSa zIlAMgo munimAM hovAthI tene muni kahe che, Ama chatAM, je zIlAMgamAM glAni thAya te apekSAe te munine aticAra che tema kahe che. jema caMDarudrAcAryane jyAre gusso varte che, tyAre temanAmAM kSamAguNanI mlAni che, tema vyavahAranaya kahe che. IIkA pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-62-63 avataraNikA :deva bhAva avataraNikArya : Ane ja bhAvata kare che arthAt pUrve gAthA-62mAM kahyuM ke, eka Atmapradeza jema asaMkhyAta pradezasaMgata che, tenI jema zeSa zIlAMganA sadbhAvamAM ja eka zIlAMga hoI zake che, paraMtu kevaLa eka zIlAMga svataMtra prApta thatuM nathI. e kathana jema jIvapradezanA dRSTAMtathI kahyuM, have e ja kathana padArthanI dRSTie zuM che, ene ja bhAvana kare che - gAthA: " jamhA samaggameyaM pi savvasAvajjajogaviraIo / tatteNegasarUvaM na khaMDarUvattaNamuvei" / / 63 / / gAthArtha H je kAraNathI samagra evuM A paNa=zIlAMga paNa, sarvasAvadhayogathI virati tattvana=akhaMDapaNA vaDe, ekasvarUpa varte che, khaMDarUpapaNAne pAmatI nathI. II93II TIkA yasmAtsamagrametadapi zIlAGgaM sarvasAvadyayogAdviratirevAkhaMDatvenaikasvarUpaM varttate, na khaNDarUpatvamupaityataH kevalAGgAbhAva iti / / 63 / / Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA 63-64 TIkArtha H ---- yasmAtsamagrametadapi * kRti / / je kAraNathI samagra evuM A paNa=zIlAMga paNa, sarvasAvadhayogathI virati ja akhaMDapaNA vaDe ekasvarUpa varte che, khaMDarUpapaNAne pAmatI nathI. AthI karIne kevala aMgano abhAva che arthAt pRtharUpe aDhAra hajAra zIlAMganA eka aMgano abhAva che. 63 / / * 'kRti' zabda zIlAMganA bhAvananA kathananI samAptisUcaka che. bhAvArtha: dezazivaritanAM aneka aMgo che, paraMtu sarvavirati e sarvasAvadyayogathI viratirUpa eka svarUpavALI che, ane te ja aDhAra hajAra zIlAMgarUpa che. tethI jo eka zIlAMga paNa nyUna hoya to sarvasAvadyayogathI virati ja na kahevAya. mATe sarvasAvadyayogathI viratirUpa ekasvarUpa aDhAra hajAra zIlAMga che, tethI ja AtmapradezanI jema pRthagu eka zIlAMganI prApti nathI. II63|| avataraNikA : nadyuttarAdau pratyakSato'khaNDarUpabAdha ityatrAha avataraNikArtha : nadIuttAraAdimAM pratyakSathI akhaMDarUpano bAdha che, ethI karIne ahIM graMthakArazrI kahe che 209 gAthA: " evaM ca ettha evaM viraibhAvaM paDucca daTThavvaM / ujjhaM pi pavittiM jaM sA bhAvaM viNAvi bhave" / / 64 / / gAthArtha H ane A=zIla ahIMyAM=sarvaviratimAM, A pramANe=AgaLamAM kahyuM ke sarvasAvadhayogathI virati ja akhaMDarUpe ekasvarUpa varte che khaMDarUpapaNAne pAmatI nathI e pramANe, viratibhAvane, AzrayIne jANavuM, paraMtu bAhya paNa pravRttine AzrayIne nahi; je kAraNathI te=bAhya pravRtti, bhAva vinA paNa slu. 119811 TIkA H etacca zIlamatraivaM sarvasAvadyanivRttyAtmakaM viratibhAvamAntaraM pratItya draSTavyaM na tu bAhyAmapi pravRttiM pratItya, yatsA bAhyA pravRttirbhAvaM vinApi bhavet, tathA ca nadyuttArAdau dravyato'pkAyArambhasambhave'pi pramAdAbhAvAnna bhAvataH sa iti na zIlAGgabhaGgaH / / 64 / Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 pratimAzataka bhAga-3 navaparijJA | gAthA-14-5 TIkArca - ttinya zInAkrama che ane AnazIla, ahIMyAM=sarvaviratimAM, A pramANe pUrve gAthA-63mAM kahyuM ke sarvasAvadhayogathI virati ja akhaMDarUpe ekasvarUpa varte che khaMDarUpa paNAne pAmatI nathI e pramANe, AMtara sarvasAvadhanivRtti svarUpa viratibhAvane AzrayIne jANavuM, nahi ke bAhya paNa pravRttine AzrayIne; je kAraNathI te=bAhya pravRti, bhAva vinA paNa thAya. ane te pramANe nadIutAra AdimAM dravyathI akhAyanA AraMbhanA saMbhavamAM paNa pramAdano abhAva hovAthI, bhAvathI te aplAyano AraMbha, nathI, ethI zIlAMgano bhaMga nathI. li64mA bhAvArtha : ahIM sarvasAvaviratisvarUpa aMtaraMga viratibhAva e che ke, je munine sarva sAvadya vyApArano samyagu bodha che ane te bodhapUrvaka sarva sAvadya vyApAra nahi karavAno zrutano daDha saMkalpa che ane te bodhane anurUpa ja zaktine gopavyA vagara ucita pravRtti kare che, te muni AjJAthI nirapekSa nadI UtaravI Adi kriyA kyAreya paNa kare to aMtaraMga rIte viratibhAva tyAM nathI, paraMtu tathAvidha saMyogamAM jJAna-darzana-cAritranI vRddhi arthe nadI UtaravI AdinI AjJA prApta hoya tyAre, tene anurUpa nadI UtaravI AdinI bAhya pravRtti karatA hoya tyAre, pratyakSathI tyAM aplAyanI virAdhanA hovA chatAM aMtaraMga rIte apramAdabhAvavALA muni hoya to, tyAM viratibhAva avazya che, ane jo aMtaraMga rIte pramAdabhAvavALA muni bane to bAhyaAcaraNA AjJAprApta hovA chatAM tyAM viratibhAva nathI. ITI avataralikA : talAda - avataraNikArca - tene kahe che=AdI UtaravA AdimAM dravyathI apakAyanA AraMbhanA saMbhavamAM paNa pramAdano abhAva hovAthI, bhAvathI apakAyano AraMbha nathI, ethI karIne zIlAMgano bhaMga nathI. tene daSTAMtathI kahe che - gAthA : "jaha ussaggaMmi Thio khitto udagaMmi keNai tavassI / tavvahapavittakAyo acaliabhAvo'pavatto a" / / 65 / / gAthArtha - je pramANe kAyotsargamAM rahelA ane koInA vaDe pANImAM kAyelA paravI, te vadhamAM pravRttakAyAvALA= udakavaghamAM pravRttakAyAvALA, acalita bhAvavALA=saMyamanA pariNAmamAM acalita bhAvavALA, apravRtta ja che arthAt udakavardhAmAM pravRta ja che. IIkapA Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | pariNA | gAthA-u5 1 TIkA : yathotsarga kAyotsarge, sthitaH kSipta udake kenacit tapasvI mohAt sa udakavadhapravRttakAyo'pi mahAtmA'calitabhAvo'pravRtta eva, mAdhyasthyAd, buddhipUrvakapravRttereva pravRttitvAdAdhyAtmikanivRttI bAhyapravRtteravirodhitvAcca / yattu tatra madhyasthasya yogo na hetuH kintu vadhyasyaiveti vRSodanvato maMtam, tattucchamati prasaGgAt, "egayA guNasamIyassa rIyao kAyasaMphAsamaNuciNNA egaiyA pANA uddAyaMti" (AcA. zru. 1 a. 5 u. 4)tti AgamavirodhAcca, yogavataH kAyasaMsparzasyaikakAyavyApAratvAdityanyatra vistaraH // 65 / / TIkArca - yathA .... madhyastha je pramANe kAyotsargamAM rahelA tapasvI, mohathI ajJAnathI, koInA vaDe pANImAM pheMkAyA, te udakavadhimAM pravRtakAyAvALA paNa mahAtmA, acalitabhAvavALA apravRta ja che; kema ke madhyasthapaNuM che. kAyotsargamAM rahelA tapasvI evA mahAtmAne mohathI=ajJAnathI, koI jIva pANImAM pheMkI de, to bAhyathI te mahAtmA udakavalamAM pravRttakAyAvALA hovA chatAM paNa bhAvathI saMyamanA pariNAmathI acalita svabhAvavALA che, to udakavalamAM apravRtta ja che; kema ke te mahAtmAne sarva jIvo pratye samAna pariNAmarUpatra sAmAyikanA pariNAmasvarUpa mAdhyacya che. tethI potAnA koI kAyikAdi svArtha arthe anya jIvonA saMhAranI upekSA ke saMhAranI pariNati tyAM nathI, paraMtu pakAyanA pAlanano ja temano pariNAma che. ahIM prazna thAya ke, te tapasvI mahAtmAnI kAyAthI udakanA jIvono vadha thaI rahyo che, chatAM udakavadhamAM apravRtta che ema zAthI kahevAya ? tethI bIjo hetu kahe che - vRddhipUrva ..... pravRttitvA, buddhipUrvaka pravRttinuM ja pravRttipaNuM che. huM A udakamAM paDuM" e prakAranI buddhipUrvakanI pravRttinuM ja pravRttipaNuM che. kAyotsargamAM rahelA tapasvI mahAtmAe to potAnI kAyAne vosirAvI dIdhI hovAthI, dhyAna sivAya kAyAnA saMrakSaNArthe teo koI yatna karatA nathI, tethI udakavadhane anukULa evI potAnI kAyAne pravartAvatA nathI, paraMtu kAyA pratye nirapekSa thaIne zubhadhyAnamAM teo magna che. tethI kAyA udakavalamAM pravRtta hovA chatAM paNa bhAvathI apravRtta ja che. ahIM prazna thAya ke, je mahAtmA kAyotsargamAM sthita che, te to koIka vaDe mohathI nadImAM pheMkAyelA hoya tyAre dhyAnathI acalita hovAne kAraNe udakavAmAM apravRtta che, ema kahI zakAya; paraMtu muni jyAre nadI Utare che, tyAre "huM nadI UtaruM chuM" e prakAranI buddhipUrvaka ja tyAM pravRtti hoya che, tethI tyAM apakAyano AraMbha nathI, ema kema kahI zakAya? tethI trIjo hetu kahe che - Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 pratimAzataka bhAga-3/ stavapariNA / gAthA-pa AdhyAtmika virodhitvAvyA ane AdhyAtmika nivRttimAM bAhyapravRttinuM avirodhIpaNuM che. AtmA saMbaMdhI je bhAva te AdhyAtmika bhAva che, ane AdhyAtmika bhAvane kAraNe jagatanA koI jIvone mAravAno pariNAma nahi hovAthI saMyamanI vRddhinA kAraNe nadI UtaratA hoya tevA mahAtmA sarva jIvanI virAdhanAthI nivRtta che. ane AvI AdhyAtmika nivRtti hovAthI kevaLa saMyamarakSaNanA upAya mATe nadI UtaravI AdimAM thatI je bAhyapravRtti che, tenuM avirodhIpaNuM che arthAt SakAyanA pAlananI sAthe te bAhyapravRttinuM avirodhIpaNuM che, tethI te mahAtmA bhAvathI apravRtta ja che. Azaya e che ke, muni saMyamanI vRddhi mAtranI abhilASAvALA che, ane tethI ja saMyamanI vRddhinA upAyarUpe navakalpI vihAranI bhagavAnanI AjJA che, tenuM pAlana kare che. jo te AjJAnuM pAlana karavAmAM na Ave to munine kSetrano pratibaMdha thavAnI saMbhAvanA rahe che ane munine kSetrano pratibaMdha thAya to saMyama plAna thAya ane aMte vinAza pAme che. tethI muni potAnA ratnatrayInA pariNAmanI vRddhinA upAyarUpe vihAra karatA hoya tyAre, kSetramaMtaranI prAptino nadI UtaryA vagara asaMbhava hoya to, bhagavAnanA vacananuM smaraNa karIne vidhipUrvaka nadI Utare che. tethI nadI UtaravAnA kriyAkALamAM paNa AdhyAtmikabhAva= AtmA saMbaMdhI bhAva, hiMsAthI nivRtta che. tethI ja muni nadI UtaravAnA kALamAM zakya eTalI samyagu yatanA avazya kare che, ane te vakhate je koI nadInA jIvonI virAdhanA thAya che, te azakyaparihArarUpa che; kema ke nadI UtaryA vagara saMyamanI vRddhino upAya saMbhavato nathI, tethI saMyamanI vRddhinA upAyamAM yatna karatA evA munithI nadI UtaratAM je udakanA jIvonI virAdhanA thAya che, te hiMsA azakyaparihArarUpa hovAthI saMyamanI virodhI nathI. yag .... gatiprasA , ane je vaLI tyAM=nadI UtaravA AdimAM, apramatta munine karmabaMdha thAya che tema svIkAravAmAM, madhyasthano yoga madhyastha evA munino kAyavyApAra, hetu nathI, paraMtu nadI UtaravA Adi kriyAmAM sAdhune dravyathI akhAyanA AraMbhane kAraNe thatA karmabaMdhamAM vadhyo ja vadhahetu che. e prakAre vRSodavyatano mata=dharmasAgara upAdhyAyano mata che, te tuccha che, kema ke atiprasaMga che. bhAvArtha : muni sarva jIvo pratye madhyastha pariNativALA che. tethI koIpaNa jIvane pIDA karavAno temane pariNAma nathI. mATe madhyastha evA temano yoga hiMsAkRta karmabaMdha pratye hetu nathI. paraMtu temanI kAyaceSTAthI=kAyAnA vyApArathI, vadhane pAmatA evA vadhyajIvono ja vadha karmabaMdha pratye hetu che. tethI munine alpa karmabaMdha tyAM thAya che, e pramANe pUrvapakSI evA dharmasAgara upAdhyAyano je mata che, te tuccha che; kema ke tema mAnavAthI apramattamunine ke kevalIne paNa kAyaceSTAthI thatA hiMsAkRta karmabaMdhano atiprasaMga prApta thAya. ahIM pUrvapakSI kahe ke, kAyaceSTAthI apramattamuni Adine hiMsAkRta karmabaMdha thAya, te Apatti amane iSTApatti che. tethI bIjo hetu kahe che - Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-2 | navaparitrANa gAthA-5 TIkArya : thAya .... sAvirocca, ane "pAvAthI rAti" e Agamano virodha che. te Agamano artha A pramANe che - =AvitrakoI vAra guNasamita evA rIyamANa yatinI apramattapaNAthI guNayukta evA samyaguM anuSThAnavALA yatinI, javA-AvavAnI ke saMkocana-prasAraNAdinI koIpaNa avasthAmAM kAyasaMsparzane=zarIranA saMsparza pAmelA saMpAtimAdi prANIo prANa vaDe mukAya che. ja AcArAMga sUtranI TIkA pramANe A artha karela che. AcArAMga dhru. 1, adhyAya-5, uddezo-4, sUtra-158nI vRttimAM uparokta kathanamAM karmabaMdha prati vicitratA kahelI che. te A pramANe - zailezI avasthAmAM yoga nahi hovAne kAraNe karmabaMdha sarvathA thato nathI ane upazAMtamoha, kSaNamoha ane sayogI kevalIne yoganimittaka eka samayano karmabaMdha thAya che, paraMtu vadhyanA vadhakRta koI karmabaMdha thato nathI; ane apramatta munine yoganimittaka ane temanAmAM vartatA prazasta kaSAyone kAraNe jaghanyathI aMtarmuhUrtano ane utkRSTathI ATha muhUrtanI sthitino paNa karmabaMdha thAya che, paraMtu hiMsAta koI karmabaMdha temane thato nathI. ahIM pUrvapakSI kahe ke, uparamAM kahyuM e rIte, AcArAMgasUtranA Agamavacana sAthe virodha che, mATe apramatta munine nadI UtaratAM karmabaMdha nathI, ema mAnavuM paDaze; paraMtu tyAM prazna thAya ke, nadI UtaravAmAM madhyastha evA munino kAyavyApAra bhale karmabaMdha pratye hetu nathI, paraMtu vadhyano vadha hetu che, tethI tyAM vadhyanA vadhakRta karmabaMdha to thaze ne ? tethI kahe che - yogAvataH ... vistAra yogavALAnA kAyasaMsparzatuM vadhya evA akhAyAdi jIvonI sAthe kAyasaMsparzanuM, ekakAyavyApArapaNuM che, e prakAre anyatra vistAra che. pA bhAvArtha : je muni apramatta che, te muni mana, vacana ane kAyAnA yogone te ja rIte pravartAve che ke jethI temano apramattabhAva vRddhimatuM thAya. tethI jJAnAdinI vRddhi arthe nadI UtaratI vakhate aSkAyanA jIvonI sAthe je temanI kAyAno saMsparza thAya che, te saMsparzanuM mAtra kAyayogavyApArapaNuM che, tyAM vadhya evA jIvonA vadhane anukULa manovyApAra ke vacanavyApAra nathI; eTaluM ja nahi paraMtu vadha pAmatA te jIvo pratye upekSAno paNa bhAva nathI, paraMtu SaTkAyanA pAlananA pariNAmamAM apramattabhAvane ullasita karavA arthe ja te kAyavyApAra karI rahyA che. tethI tevA muninA kAyavyApArathI temanI kAyAno udakanA jIvonI sAthe je saMsparza thAya che, te mAtra kAyayogamAM vizrAMta thAya che. tethI tyAM vadhyanA vadhakRta koI karmabaMdha nathI, paraMtu yogakRta karmabaMdha thAya che, je vadha na thato hoya tyAre paNa muninA kAyavyApArathI jevo thAya che, tevo nadI utaraNanA kALamAM Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 pratimAzataka bhAga-3| stavaparijJA | gAthA-upa-66 paNa thAya che. mATe nadI UtaravI AdimAM apramatta munine yogakRta karmabaMdha AcArAMgamAM kahela che, te thAya che; paraMtu vadhakRta karmabaMdha thato nathI. IIupA avataraNikA - abuddhipUrvapravRttidRSTAnte buddhipUrvapravRttisthale'pi mAdhyasthyahetvaikyena yojayati - avataraNikArya : buddhipUrvakanI pravRttinA sthaLamAM paNa mAdhyastharUpa hetunuM aikyapaNuM hovAne kAraNe abuddhipUrvakanI pravRttinA darzanamAM buddhipUrvakanI pravRtine yoje che. ahIM abuddhipUrvaka pravRttinA daSTAMtamAM yoje che, ema anvaya che, ane zuM yoje che, te adhyAhAra che. tethI buddhipUrvakanI pravRttine yoje che, ema samajavAnuM che. bhAvArtha : pUrve gAthA-15mAM je dRSTAMta kAyotsargamAM rahelA mahAtmAnuM batAvyuM, tyAM abuddhipUrvakanI pravRtti che. tethI abuddhipUrvakanI pravRttinA daSTAMtamAM, apramattamuninI je kAraNika buddhipUrvakanI nadI UtaravAnI kriyA che, tene yoje che-abuddhipUrvakanI pravRtti samAna buddhipUrvaka nadI UtaravAnI kriyA che, tethI baMnemAM karmabaMdha nathI, te rIte yoje che; kema ke te buddhipUrvakanI pravRttinA sthaLamAM paNa mAdhyastharUpa hetunI ekatA che. te A rIte - jema kAyotsargamAM rahelA, koIka vaDe ajJAnathI nadImAM pheMkAyelA tapasvI mahAtmA, sarva jIvo pratye madhyastha pariNativALA che, te ja rIte buddhipUrvakanI pravRtti karatI vakhate apramattamuni paNa madhyastha pariNativALA che; kema ke jema apramattamuni dhyAna dvArA potAnI samatAnI vRddhi mATe yatna karI rahyA che, tema nadI UtaranAra muni paNa bhagavAnanI AjJAnA pAlana dvArA navakalpI vihAra karIne ratnatrayInI vRddhi karI rahyA che. tethI baMnemAM mAdhyastharUpa hetunuM aikya che, mATe te dRSTAMtanI nadI UtaravAnA sthaLamAM paNa saMgati thAya che. gAthA - "evaM ciya majjhatyo ANAi u katthaI payarTsato / sehagilANAdiTThA apavatto ceva NAyavvo" / / 66 / / gAthArtha : A rIte pUrve gAthA-pamAM kahyuM ke, kAyotsargamAM rahelA evA, ajJAnathI koIka vaDe nadImAM pheMkAyelA tapasvI mahAtmA hiMsAmAM pravRta ja che e rIte ja, madhyastha evA mahAtmA AjJAthI kavacit zaikSa-glAna vagere mATe pravartelA pravRta ja jANavA. Iss Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 / stavaparijJA | gAthA-16-17 215 TIkA - evameva madhyasthaH satrA''jJAtaH kvacitpravartamAno vastuni zaikSaglAnAdyarthaM puSTAlambanato'pravRtta eva jJAtavyo jJAnAdyarthaM pravRttAvAzravasyApi parizravatvAditi // 66 // TIkArya - vameva .. rijhavatvAti A rIte ja=pUrve gAthA-65mAM kahyuM ke, kAyotsargamAM rahelA, koIka vaDe nadImAM pheMkAyelA tapasvI mahAtmA hiMsAmAM apravRta ja che, e rIte ja, madhyastha chatAM AjJAthI koIka vastumAM zaikSa-glAnAdi mATe puSTAlaMbanane kAraNe pravartelA muni apravRta ja jANavA; kema ke jJAnAdi arthe pravRttimAM AzravanuM paNa parizravapaNuM che=Azrava paNa nirjarArUpa che. lissuu "ti' zabda kathananI samAptisUcaka che. bhAvArtha - je rIte kAyotsargamAM rahelA, koIka vaDe mohathI=ajJAnathI, nadImAM pheMkAyelA munine madhyasthabhAva hovAne kAraNe apUkAyanI virAdhanAkRta karmabaMdha thato nathI, paraMtu dhyAnAdikRta saMvarabhAvane kAraNe nirjarA thAya che; kema ke te mahAtmA madhyastha che=rAga-dveSathI para che, ane tethI ja ucita pravRttirUpa dhyAnamAM yatnavALA che; te ja rIte madhyastha munirAga-dveSanA pariNAmathI para evA muni, bhagavAnanI AjJA ucita pravRtti karavAnI che tethI,te AjJAthI puSTAlaMbanane kAraNe zaikSa-glAnAdi mATe koI vastumAM=kRtyamAM pravartelA hovA chatAM apravRtta ja che. Azaya e che ke, zaikSa-glAnAdi mATe koI doSita bhikSA vagerenA grahaNano prasaMga kAraNe prApta thAya tyAre, madhyasthabhAva hovAne kAraNe gItArtha muni kevaLa bhagavAnanI AjJAthI pravarte che, topaNa te doSita bhikSAmAM thatI hiMsAmAM apravRtta ja jANavA; kema ke zaikSa-glAnAdinA ane potAnA ratnatrayInA pariNAmanA rakSaNa mATe te pravRtti kare che. tethI sthUla vyavahArathI doSita bhikSAgrahaNa vageremAM pravRtti che, te AzravarUpa che, topaNa paramArthathI te parizravarUpa che arthAt karmanI nirjarArUpa che; kema ke karmabaMdha e jIvanA pariNAmathI thAya che, ane zaikSa-glAnAdi mATe puSTAlaMbanathI pravRtti vakhate zaikSa-glAnAdinI ratnatrayInI vRddhi thAya evo adhyavasAya gItArtha munine hoya che, vaLI AjJApAlanano adhyavasAya hoya che, je adhyavasAya potAnI ratnatrayInI vRddhinuM kAraNa che, tethI te adhyavasAya dvArA nirjarA thAya paNa karmabaMdha thAya nahi. mATe sthUla vyavahArathI doSita bhikSA lAvavAnI kriyA AzravarUpa dekhAya che, te ja kriyA paramArthathI adhyavasAyanI zuddhi dvArA nirjarAnuM kAraNa bane che. kaLA avataraNikA : pUrve gAthA-66mAM kahyuM ke jJAnAdi mATe pravRttane Azrava paNa parivarUpa che, tyAM prazna thAya ke Azrava parizravarUpa kema bane che ? tethI kahe che - Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 pratimAzataka bhAga-3 navapariNA/ gAthA-17 gathA - "ANAparataMto so sA puNa savvannuvayaNao ceva / diyA veLaUTINa savaLavA" IchA gAthArtha : AjJAparataMtra A=pariNAma, pravartaka che, vaLI te=AjJA, sarvajJAnA vacanathI ja vaidhanA daSTAMta vaDe sarva jIvone ekAMte hita karanAra che. IIkaLA TIkA - ___ AjJAparatantro'sau pravartakaH, sA punaH sarvajJavacanata evAjJA ekAntahitA varttate vaidyakajJAtena, hitametadapi sarvajIvAnAM dRSTAdRSTopakArAditi / / 67 / / TIkArya : AjJA tinno veina, AzAparataMtra A=pariNAma, pravartaka che, vaLI sarvajJatA vacanathI ja te AjJA=sarvajJanA vacanathI pAlana karAtI evI te AjJA, vaidhakanA dAMta vaDe ekAMte hita karanArI che. ahIM prazna thAya ke, AjJApAlana karanArane AjJA hitAvaha bane, paraMtu bIjA jIvone to ahitarUpa bane che, kema ke nadI UtaravI AdimAM akhAyAdi jIvonI virAdhanA thAya che. tethI kahe che - hitametapitRkRdoSati A paNa=AjJApAlana paNa, sarva jIvone hitakara che; kema ke AjJApAlanathI daSTa-adaSTa upakAra thAya che. zA ja hitamepa - ahIM ''thI e samuccaya thAya che ke, AjJA to ekAMte hitAvaha che, paraMtu AjJAnuM pAlana paNa ekAMte hita karanAra che. 'ti' zabda kathananI samAptisUcaka che. bhAvArtha : pUrve gAthA-kakamAM kahyuM ke, madhyastha evA muni, puSTAlaMbanathI zaikSa-glAnAdi mATe koIka kAryamAM pravarte topaNa apravRtta ja jANavA. tethI e prApta thAya che, temanAthI thatI hiMsA paNa nirjarAnuM ja kAraNa che. temAM yukti batAve che - madhyastha muni potAnI matithI pravRtti karatA nathI, paraMtu AjJAparataMtra evA teo pravarte che arthAta guNavAna evA gItArthanI AjJAne parataMtra rahIne ja pravRtti kare che. vaLI guNavAnane parataMtra rahIne je AjJAnuM pAlana che, te sarvajJanA vacanathI vaidyakanA dRSTAMta vaDe ekAMta hitAvaha che. Azaya e che ke, suvaidya je rogIno upacAra kare che, te suvaidyanA vacana pramANe cAlanAra rogInuM ekAMte hita thAya che, tema sarvajJanA vacanAnusAra guNavAna evA gurunI AjJA ekAMte bhavarogano nAza Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 navapariNA | gAthA-17-18 217 karIne hitanuM kAraNa bane che. vaLI te AjJApAlana mAtra svanuM hita kare che tevuM nathI, paraMtu sarva jIvonuM hita kare che; kema ke AjJApAlanathI sarva jIvono dRSTa-adRSTa upakAra thAya che. te A rIte - saMsAravartI jIvo jyAM sudhI zarIradhArI che, tyAM sudhI teo sarva jIvone mATe upadravarUpa che, paraMtu bhagavAnanI AjJAnuM pAlana karIne teo rAgAdi vagaranA thaIne aMte mokSamAM jAya che, tyAre mukta thayelA evA teo sarva jIvo mATe upadravarahita bane che. te A rIte - je sAdhu, zaikSa-glAnAdi mATe puSTAlaMbanathI bhagavAnanA vacanAnusAra doSita gocarImAM pravRtti kare che, te sAdhu, zaikSa-glAnAdi upara saMyamavRddhi karavA dvArA daSTa upakAra kare che, ane bhagavAnanI AjJAnA pAlanathI svano paNa upakAra kare che. ane A rIte AjJApAlana dvArA pote ane zaikSa-glAnAdi saMsArathI zIdhra mukta thaze, tethI mukta thayelA temanAthI saMsAramAM amAripaTa vAgaze; kema ke have te mukta thayelA jIvothI jagatanA jIvone kadI upadrava thaze nahi. tethI ja munithI nadI UtaratAM pANInA jIvone je pIDA thayelI ane zaikSa-glAnAdinI vaiyAvacca karatAM azuddha bhikSAthI je hiMsA thayelI, te jIvono paNa bhAvimAM upakAra thavAno; kema ke pote ane anya zaikSa-glAnAdi mokSamAM na jAya to saMsAramAM te jIvone paNa potAnAthI upadrava thayA karavAno hato, paNa mokSamAM javAthI te upadrava dUra thAya che. mATe jagatanA tamAma jIvone bhagavAnanI AjJAnA pAlanathI daSTa ke adaSTa upakAra thAya che. arthAtu potAne ane zaikSane dRSTa upakAra thayo ane je jIvone te pravRttithI pIDA thaI temane paNa adRSTa upakAra thaze arthAtu bhAvimAM upakAra thaze. tethI AjJApAlana sarva jIvone hitakara che. IIkaLA gAthA : "bhAvaM viNAvi evaM hoi pavittI Na bAhae esA / savvattha aNAbhisaMgA viraibhAvaM susAhussa" // 68 // gAthArtha : A rIte=pUrve gAthA-66mAM kahyuM ke, puSTAlaMbanathI zaikSa-glAnAdi mATe apavAdika pravRtti thAya che, e rIte, bhAva vagara paNa arthAt SaTakAyanA pAlanathI viruddha bhAva vagara paNa, (kvacita) pravRtti thAya che, e pravRtti susAdhunA viratibhAvane bAdhA karatI nathI; kema ke sarvatra anabhinDaMga che. II68. TIkA :____bhAvaM=viruddhabhAvaM, vinApyevaM bhavati pravRttiH kvacit, na bAdhate caiSA sarvatrAnabhiSvaGgAd / viratibhAvaM susAyoH, upeyopAyecchAvyatiriktabhAvasyaivAbhiSvaGgatvAnirabhiSvaGgakarmaNazcAbandhakatvAditi mAvaH I68aaaa TIkArya : .... suto, e rIte-puNalaMbanathI zaikSa-glAnAdi mATe kvacita apavAdika pravRtti thAya che e rIte, SakAyanA pAlanarUpe, saMyamathI viruddha bhAva vagara paNa kvacit pravRtti thAya che arthAta Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA 68-69 sthUlathI jIvavirAdhanAne anukULa pravRtti thAya che, ane A=bAhya rIte jIvavirAdhanAne anukULa pravRtti, sarvatra anabhiSyaMga hovAne kAraNe susAdhunA viratibhAvane bAdhA karatI nathI. ahIM prazna thAya ke, sarvatra anabhiSyaMga che, evuM kema kahI zakAya ? kema ke muni nirjarA mATe pravRtti kare che, tethI nirjarA ane nirjarAthI prAptavya mokSa ane tenA upAyomAM to abhiSyaMga che, mATe ja temAM pravarte che. tethI kahe che - upeyopAyecchA amivadAtvAt, upeyanI ane upAyanI icchAthI vyatirikta=bhinna, bhAvanuM ja abhipraMgapaNuM che arthAt upaya je mokSa ane tenA upAyabhUta je ucita AcaraNAo, tenI icchAthI vyatirikta=bhinna, evA koIpaNa padArthaviSayaka icchArUpa je bhAva che, tenuM ja abhiSyaMgapaNuM che=te ja abhipraMgarUpa che. ahIM prazna thAya ke, susAdhune upeyanI ane upAyanI icchAthI vyatirikta kyAMya abhimbaMga nathI, eTalAmAtrathI teonA viratibhAvane bAdha kema thato nathI ? tethI kahe che - TIkArya : ..... nirabhiSvaGga. * avanyatttAviti mAvaH / / ane nirabhiSyaMgakarmanuM abaMdhakapaNuM che, tethI viratibhAva bAdhA pAmato nathI, ema anvaya che. II68 / / bhAvArtha: jIvane abhiSyaMga pariNAmarUpa aviratithI ja karmabaMdha thAya che, ane je sAdhuonuM citta mokSa ane mokSanA upAya sivAya sarvatra abhimpaMga vagaranuM che, teo zaikSa-glAnAdinI vaiyAvacca karavA mATe puSTAlaMbanathI doSita bhikSA AdimAM pravRtti kare che, te kRtya sarvathA abhiSyaMga vagaranuM hovAthI karmabaMdhanuM kAraNa banatuM nathI; kema ke glAnAdinI sevA vakhate temano Azaya phakta sva-paranI saMyamanI vRddhino che, paraMtu koI pramAdane 52vaza thaIne azuddha bhikSAdi lAvavAno nathI. tethI je kRtyamAM kevala mokSano Azaya hoya ane pUrNa vivekapUrvakanI pravRtti hoya te kRtyathI karmabaMdha thato nathI. mATe doSita bhikSA AdinI pravRtti paNa susAdhunA viratibhAvane bAdhA karatI nathI. paraMtu je sAdhu zaikSa-glAnAdinI vaiyAvacca mATe pravRtta hoya, Ama chatAM nirdoSa bhikSA mATenI samyag yatanAmAM pramAdavALA hoya, to tevA sAdhu zaikSa-glAnAdinI vaiyAvacca kare che, te aMzathI teonI te ucita pravRtti hovA chatAM pramAda aMzane AzrayIne temanI pravRtti karmabaMdhanuM kAraNa bane che; paraMtu je pravRttimAM saMyamano viruddhabhAva leza paNa nathI, tevI pravRtti nirabhiSyaMgabhAvavALI hovAthI kyAre paNa viratibhAvano bAdha karatI nathI. II68 // avataraNikA : pUrve gAthA-68mAM kahyuM ke, saMyamanA viruddhabhAva vagara paNa A rIte kvacit apavAdathI jIvavirAdhanAne anukULa pravRtti thAya che, paraMtu te pravRtti sarvatra anabhiSyaMga hovAne kAraNe susAdhunA Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 pratimAzataka bhAga-3) stavaparijJA / gAthA-9 viratibhAvane bAdha karatI nathI, tethI te pravRtti niyamA bhagavAnanA vacanathI hoya che. jyAre bhagavAnanA vacanathI nirapekSa svamatikalpanAthI pravRtti karavAmAM Ave, tyAre bAhyathI kadAca mokSa ke mokSanA upAyanI IcchA hoya topaNa viratibhAvane bAdha kare che. te batAvavA arthe graMthakArazrI kahe gAthA - "ussuttA puNa bAhai samaivigappasuddhAvi NiyameNaM / gIyatthaNisiddhipavajjaNarUvA NavaraM NiraNubaMdhA" / / 69 / / gAthArtha : niyamathI gItArthaniSiddha pratipattirUpa=gItArtha jyAre niSedha kare, tyAre te pravRtti nahIM karavAno svIkAra kare, tevI svamativikalpathI zuddha paNa utsutra pravRtti (viratibhAvane) bAdha kare che, paraMtu niranubaMdha che. II69ll ja ahIM utsutra pravRttinuM vizeSaNa niyamena nItArthaniSiddhapratipattirUpa' che, ane te utsutra pravRtti niranubaMdha che tenA heturUpe che, tethI hetuarthaka vizeSaNa che. TIkA : utsUtrA punaH pravRttirbAdhate viratibhAvaM svamativikalpazuddhApi tattvato'zuddhatvAt "suMdarabuddhIe kayaM bahuyaMpi na suMdara hoi" iti vacanAt / niyamena gItArthaniSiddhapratipattirUpA gItArthena niSiddhe sati pratipattiH=akaraNAbhyupagamastayA rUpyate yA, sA navaraM pravRttiranabhinivezAddhetorniranubandhA'nubandhakarmarahitA bhavati, apunaHkaraNAtprajJApanIyaprakRtitvAcca / / 69 / / TIkArca - 3jUrI ..... viratimAd vaLI svamativikalpathI zuddha paNa utsutra pravRtti viratibhAvane bAdha kare che. ahIM prazna thAya ke,svamativikalpathI te pravRtti zuddha che,to viratibhAvane kema bAdha kare che?tethI kahe che - tattvo DaNavA tatvathI azuddhapaNuM che, arthAt tatvathI te pravRtti azuddha che. ahIM prazna thAya ke, potAne to te pravRtti suMdara dekhAya che tethI te pravRtti kare che, to pachI te pravRtti tattvathI azuddha kema che ? tethI kahe che - suMdaravuddhI ... vacanAt agItArtha vaDe suMdarabuddhithI karAyeluM ghaNuM paNa suMdara hotuM nathI, e prakAranuM vacana che. A svamativikalpathI zuddha paNa utsutra pravRtti kevI che te batAve che - Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 pratimAzataka bhAga-3 navapariDA/ gAthA-69 nimena ... - niyamathI gItArthaniSiddha pratipratirUpa che. tArthaniSiddhapratipattirUpAno samAsa batAve che - gItArtha vaDe niSedha karAye chate akaraNaabhyapagamarUpa pratipati=gItArtha jyAre niSedha kare tyAre te pravRtti nahIM karavAno svIkAra kare, tevI svamativikalpathI zuddha paNa usUtrapravRtti, tenA vaDe je jaNAya che, te gItArthaniSiddha pratipattirUpa che. - svamativikalpathI zuddha utsutra pravRtti paNa niyamathI gItArthaniSiddha pratipattirUpa hovAne kAraNe kevI che, te spaSTa kare che - navaraM.... prakRtivAca phakta te pravRtti anabhinivezarUpa hetuthI liranubaMdha anubaMdhakarmarahita che; kema ke apunaHkaraNa che ane prajJApanIyaprakRtipaNuM che. ical bhAvArtha - atIndriya padArthamAM sarvajJanuM vacana ja pramANa che ane sarvajJanA vacanAnusAra karAyelI pravRttithI ja viratibhAva varte che. paraMtu je sAdhu bhagavaMto svamativikalpathI koI pravRtti zuddha che tema mAnIne, gItArthanI nizrA choDIne zuddha bhikSAdirUpa pravRtti kare che, te viratibhAvane bAdha kare che. joke AvA sAdhune te pravRtti indriyonA viSayanA AkarSaNathI nathI, tethI sthUlathI dekhAya ke temanI te pravRtti viratibhAvavALI che, paraMtu je pravRttimAM bhagavAnanA vacananuM smaraNa na hoya, ane bhagavAnanA vacananA smaraNathI niyaMtrita pravRtti na hoya, te pravRtti usUtrarUpa che, mATe te pravRtti viratibhAvano bAdha kare che. ane tethI AvI svamativikalpathI zuddha dekhAtI pravRtti paNa tattvathI azuddha che; kema ke sarvajJanA vacanathI te pravRtti niyaMtrita nathI. ahIM koIne prazna thAya ke, pravRtti karanArano Azaya to viratibhAvano ja hato, ane viratibhAvano upAya A ja pravRtti che, evI buddhithI te sAdhu pravRtti kare che, tethI te pravRttine azuddha kema kahI zakAya ? tethI kahe che - agItArtha dvArA suMdarabuddhithI karAyeluM ghaNuM paNa suMdara hotuM nathI, A prakAranuM vacana che. Azaya e che ke, mokSamArgamAM suMdara te ja che ke je sarvajJanA vacanAnusAra hoya, ane je sAdhu gItArtha nathI, te bhagavAnanA vacanane ucita rIte joDI zakatA nathI, ane potAnI matithI A suMdara che tema mAnIne temAM pravRtti kare che, Ama chatAM je kAMI temanI pravRtti bhagavAnanA vacanAnusAra nathI, te suMdara nathI. mATe temanI pravRtti tattvathI azuddha che. mATe tevA sAdhunI svamativikalpathI karAyelI zuddha paNa pravRtti utsutrarUpa che, ane te viratibhAvane bAdha kare che. - svamativikalpathI pravRtti karanArA paNa jeo prajJApanIya hovAne kAraNe koI gItArtha puruSano yoga thAya ane temanI te pravRtti anucita che tema samajAve, to teo potAnI te anucita pravRtti nahi karavAno Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 navapariNA | gAthA-69-70 221 svIkAra kare tevI prakRtivALA che. tethI temanI utsutra pravRtti gItArtha dvArA niSedha karAye chate te pravRttinA tyAgano svIkAra kare tevI che. mATe temanI utsutra pravRtti hovA chatAM te pravRttino abhiniveza nathI, tethI teonI te utsutra pravRtti niranubaMdha che; kema ke koI yogya gItArtha maLI jAya to temanA upadezathI teonI te pravRtti nivartana pAme tevI che. tethI gItArthanA upadeza pachI temanI te pravRtti apunaHkaraNavALI che, mATe temanI te pravRtti niranubaMdha che. ane jyAM sudhI gItArthano yoga prApta thayo nathI, tyAM sudhI teonI te viparIta pravRtti cAlu hovA chatAM te jIva prajJApanIya che, tethI teonI te pravRtti niranubaMdha che. Azaya e che ke, svamativikalpathI zuddha evI teonI te pravRttithI viratibhAvane bAdha thavA chatAM, gItArthano yoga prApta thAya tyAre viratibhAva pragaTe tema che. tethI temanI te pravRtti doSarUpa hovA chatAM mahAanartharUpa nathI. ahIM vizeSa e che ke, koI ArAdhaka sAdhu gacchamAM rahIne saMyama pALatA hoya, paraMtu samudAyamAM ghaNI vakhata nirdoSa bhikSAcaryAdinuM pAlana samyagu thaI zake nahi, tethI te sAdhune svamatimAM lAge ke, saMyamanI ArAdhanA karavI hoya to samudAyathI pRthagu vihAra karavo joIe, to ja saMyamanI sArI ArAdhanA thaI zake; ane te pramANe svamatithI vikalpa karIne samudAyane choDIne svamati pramANe nirdoSa bhikSAcaryAdimAM prayatna karatA hoya, tyAre temanI te pravRtti svamativikalpathI zuddha saMyamanI kriyArUpa hovA chatAM viratibhAvane bAdha kare che. paraMtu jyAre koI gItArtha maLe ane temane samajAve, ke "A rIte svataMtra rahIne saMyamanA bAhya AcAronuM sArI rIte pAlana thaI zake che, topaNa navA navA jJAnanI vRddhi gItArthathI ja thaI zake, paraMtu gItArthane choDIne svayaM graMthavAMcanathI thaI zake nahi; ane navuM navuM gruta navA navA saMveganI vRddhi dvArA saMyamanI vRddhinuM kAraNa bane che. vaLI, samudAyamAM ghaNA guNavAna puruSonI vaiyAvacce karIne paNa guNavRddhi thAya che. te sarva bhAvono vinAza karIne mAtra nirdoSa bhikSAcaryAdi bAhya AcAramAtrathI saMyamanI zuddhi thAya nahi;" Ama gItArtha samajAve tyAre, je jIvo temanA vacanathI samaje tevA che, ane tethI ja pharI gItArthanI nizrA svIkArIne mArgAnusArI pravRtti kare tevA che, teonI te utsutra pravRtti niranubaMdha che. ane jyAM sudhI teo gItArthanI nizrAmAM jatA nathI, tyAM sudhI je saMyamanI kriyA kare che, te pradhAnadrakriyA hovA chatAM bhAvathI viratinA pariNAmarUpa nathI, mATe temanI te pravRtti viratibhAvane bAdha kare che. IIkalA gAthA - "iyarA u abhiNivesA iyarA Na ya mUlachejjaviraheNaM / hoe sA etto cciyaM puvAyariyA imamAhu" / / 70 / / gAthArtha : vaLI Itara=gItArthaniSiddha apatipattirUpa pravRtti, abhiniveza hovAne kAraNe Itara=sAnubaMdha Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 pratimAzataka bhAga-3/ stavapariNA / gAthA-70 che, ane A=sAnubaMdha pravRtti, mUlazkedha vagara cAritranA abhAva vagara, thatI nathI. A ja kAraNathI pUrvAcAryo A=vacamANa, kahe che. pachaoll ja mUlacchedya mUla nAmanA prAyazcittathI chedya evo je cAritranA abhAvarUpa doSa e mUlacchedya checAritrano abhAva che. TIkA :___ itarA tu gItArthaniSiddhApratipattirUpA pravRttirabhinivezAt mithyAbhinivezena, itarA=sAnubandhA na ca mUlacchedyaviraheNa cAritrAbhAvamantareNetyarthaH (bhavati), eSA sAnubandhA pravRttiH, ata eva kAraNAtpUrvAcAryA idamAhurvakSyamANam / / 70 // TIkArya : DUtarI tu rtanAdurvazyamAn aa vaLI Itara=gItArthaniSiddha apratipattirUpa pravRtti, abhiniveza hovAne kAraNe=mithyA abhiniveza hovAne kAraNe, Itara=sAnubaMdha che. ane A sAnubaMdha pravRtti, mUlacchedya vagara cAritranA abhAva vagara, thatI nathI, e pramANe artha che. A ja kAraNathI pUrvAcAryo A=vasthamANa, kahe che. 70 bhAvArtha :| gItArtha sAdhu jeno niSedha karatA hoya temanA vacanano je sAdhu svIkAra karatA nathI ane potAnI ruci pramANe pravRtti kare che, teone mithyAbhiniveza hoya che, tethI temanI te pravRtti sAnubaMdha hoya che arthAt te pravRtti gItArtha dvArA paNa aTakAvI zakAya tevI nathI, tethI AvI anucita pravRttino pravAha te jIvamAM cAlyA kare che, tethI te pravRtti sAnubaMdha che ane AvI anucita pravRtti cAritranA abhAvane kAraNe thAya che. koI sAdhu svamativikalpathI zuddha pravRtti karatA hoya, paraMtu te pravRtti usUtrarUpa hoya, ane gItArtha sAdhu teno niSedha kare to paNa te sAdhu svIkAre nahi tevI pravRtti hoya, to te sAdhunI te pravRtti cAritranA abhAvathI ja thAya che, eTaluM ja nahi paNa te sAdhune pradhAnadravyacAritra paNa nathI. Azaya e che ke, koI sAdhu nirdoSa bhikSAcaryAdi arthe guNavAna gacchane choDIne nirdoSa bhikSA AdimAM yatna kare che tyAre, temanI nirdoSa bhikSA AdinI pravRtti svamativikalpathI zuddha hovA chatAM paNa te usUtrarUpa che. ane vaLI te sAdhune koI anya gItArtha maLe ane samajAve ke A rIte guNavAna gacchano tyAga karavAthI saMyamanI vRddhi thAya nahi, ane mAtra bAhya bhikSAcaryAdinI zuddhithI viratibhAva Ave nahi, mATe guNavAna gacchamAM ja rahIne kvacit doSita bhikSA grahaNa thAya topaNa saMyamano pariNAma rahe che; Ama chatAM gItArthathI niSedha karAvavA chatAM te sAdhu temanA vacanano svIkAra na kare to aprajJApaniyatA doSavALA te sAdhu che. tevA sAdhunI vizuddha bhikSA AdinI kriyA viratibhAvane to bAdha kare che, eTaluM ja nahi paraMtu pradhAnadravyacAritrano paNa bAdha kare che. jyAre pUrvanI gAthA-99mAM batAvela gItArthathI prajJApanIya Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 pariNA/ gAthA-70-71 23 sAdhunI te ja jAtanI pravRtti viratibhAvane bAdha karavA chatAM te usUtrapravRtti niranubaMdha hovAne kAraNe tenAmAM pradhAnadravyacAritra che, jyAre abhinivezavALAne viratibhAva paNa nathI ane pradhAnadravyacAritra paNa nathI. ll70I , mULa gAthA-70mAM prathama rA=rUtarA che tenAthI gItArthaniSiddha apratipattirUpa pravRtti levAnI che, ane dvitIya Tucara =tara che tenAthI sAnubaMdhA che, tema grahaNa karavAnuM che. avataraNikA : gAthA-6mAM batAvyuM ke, svamativikalpathI zuddha paNa utsutra pravRtti viratibhAvane bAdha kare che, paraMtu jeo gItArtha dvArA viSedha karavAmAM Ave ane temanA vacanano niyamathI svIkAra kare to teo prajJApanIya che, ane tevA sAdhunI te usUtra pravRtti niranubaMdha che, ane mAthA-70mAM kahyuM ke je sAdhuo abhinivezavALA che, tevA sAdhunI te utsutra pravRtti sAnubaMdha che; tethI svamati pramANe karanArA abhiniveza vagaranA=prajJApatIya, ke abhinivezavALA=aprajJApanIya, sAdhumAM bhAvathI cAstri nathI. e ja batAvavA mATe gAthA-70nA aMte kahyuM ke, A ja kAraNathI pUrvAcAryo A=vasthamANa, kahe che. ane te vayamANa kathana have batAve che - gAthA - "gIyattho u vihAro bIo gIyatthamisIo bhaNio / itto taiyavihAro NANuNNAo jiNavarehiM" / / 71 / / gAthArtha : eka gItArthavihAra ane bIjo gItArthamizrita vihAra kahevAyela che. A be vihArathI trIjo vihAra bhagavAna vaDe anujJA karAyela nathI. ll71|| TIkA - gItArthazca vihArastadabhedopacArAdekaH, dvitIyo gItArthamizrito bhaNito vihAra eva, ato vihAradvayAttRtIyavihAraH sAdhuviharaNarUpo nAnujJAto jinavaraiH bhagavadbhiH / / 71 / / TIkArya : natAzva ....... mAbhiH | gItArtha ane vihAra, te benA=gItArthanA ane gItArthanI AcaraNAnA, abheda upacArathI eka che-eka vihAra che, bIjo gItArthamizrita vihAra ja kahevAyela che. A vihAradvayathI=(1) gItArthavihAra ane (2) gItArthamizrita vihAra, A be vihArathI, sAviharaNarUpa= sAdhunI AcaraNAsvarUpa, trIjo vihAra jinezvara vaDe=bhagavAna vaDe. anuzAta AjJA karAyela, nathI. I7nA Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 pratimAzataka bhAga-3 sapariDAgAthA-71-72 bhAvArtha :" bhagavAnanA vacanAnusAra gItArthanI AcaraNA e gItArthano vihAra che. Ama chatAM gItArthavihAra kahyo, e gItArthanI AcaraNA sAthe gItArtha sAdhuno abheda upacAra karIne kahela che, ane tenAthI e batAvavuM che ke, gItArtha sAdhunA bodha sAthe temanI AcaraNAno abheda che ane temanI AcaraNA bhagavAnanA vacanAnusAra che. te batAvavA mATe gItArtha ane vihArano abheda upacAra karela che. - sArAMza e che ke, gItArthavihArathI gItArthano bodha ane gItArthanI pravRttino abheda batAvavo che ane gItArthano bodha yathArtha che mATe tenI pravRtti paNa bhagavAnanA vacanAnusAra ja che. vaLI, gItArthano vihAra e sthAnAMtara gamanasvarUpa nathI, paraMtu saMyamajIvanamAM viharaNa svarUpa saMyamanI AcaraNA svarUpa che. eka gItArthavihAra ane bIjo gItArthamizrita vihAra, A bethI trIjo vihAra bhagavAne kahela nathI, ema kahyuM, tenAthI e prApta thAya che ke, je sAdhuo gItArthaniSiddha pravRtti kare che, teo gItArtharahita svataMtra vitaraNa kare che. gAthA-19/70mAM je kathana karyuM ane gAthA-70nA aMte kahyuM ke, A ja kAraNathI pUrvAcAryo A kahe che, ane te kathana prastuta gAthA-71mAM che, ane teno saMbaMdha A rIte che - zAstramAM - (1) gItArthavihAra ane (2) gItArthamizrita vihAra, A be vihAra kahela che. tethI jeo gItArthavihAra ane gItArthamizrita vihAravALA che, e bemAM ja viratibhAva che, anyamAM nahi. tethI je sAdhu svamativikalpathI gItArthane choDIne zuddha bhikSA AdimAM pravRtti kare che, teo prajJApanIya hoya topaNa temanAmAM viratibhAvano bAdha thAya che; kema ke vartamAnamAM teo gItArthanI nizrAmAM nathI, paraMtu prajJApanIya hovAne kAraNe jyAre teo gItArtha dvArA pratibodha pAmIne gItArthamizrita thAya che, tyAre pharI temanAmAM viratibhAva Ave che, Ama chatAM jyAre gItArthamizrita nathI, tyAre paNa temanI cAritranI kriyA pradhAnadravyakriyA che; ane jeo aprajJApanIya che, te sAdhunI te nirdoSa bhikSAcaryAdinI pravRtti saMyamane anurUpa hovA chatAM gItArthamizrita nahi hovAthI viratibhAvane bAdha kare che, eTaluM ja nahi, paraMtu temanI cAritranI kriyA apradhAnadrakriyA che arthAt tucchakriyA che. I71aaaa avataraNikA: asya bhAvArthamAha - avataraNikArya : Ato eka gItArthavihAra ane bIjo gItArthamizrita vihAra kahela che, A bethI trIjA vihAra bhagavAna vaDe anujJAta nathI, ema pUrve gAthA-71mAM kahyuM eno, bhAvArtha kahe che - Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | pariNA | gAthA-72 25 gAthA : "gIyassa Na ussuttA tajjuttasseyarassa vi taheva / Liyanevi vara naM ra nAka mAM vina" II72aaaa gAthArtha : gItArthanI usUtra pravRtti nathI, ane tenAthI yukta ItaranI paNa gItArthathI yukta agItArthanI paNa, te prakAre ja usUtra pravRtti nathI. zAthI utsutra pravRtti hotI nathI ? te gAthAnA uttarArdhathI batAve che - je kAraNathI niyamathI=avazya bhAvathI, cAritravALo kyAre paNa AjJAnuM ullaMghato nathI. IkazA TIkA :___gItArthasya notsUtrA pravRttiH, tadyuktasya gItArthayuktasya, itarasyApyagItArthasya tathaiva notsUtretyarthaH, kutaH ? niyamena avazyabhAvena, caraNavAn yad yasmAtkAraNAt, na jAtu kadAcidAjJAM vilaGghayati= utkrAmati, ajJAnapramAdAbhAvAdityarthaH / / 2 / / TIkArca - nItArtha ....... norca rtha gItArthanI utsutra pravRtti nathI, tenAthI yukta evA ItaranI paNa=gItArthathI yukta evA agItArthanI paNa, te prakAre ja utsutra pravRtti nathI, ema artha jANavo. 3 . pramAAimAvAhityartha che agItArthane zAthI utsutra pravRtti nathI ? te kahe che - niyamathI=avazyabhAvathI, cAritravALo kyAreya paNa AjJAnuM ullaMghato nathI; kema ke gItArthamizritamAM ajJAna ane pramAdano abhAva che, e pramANe artha jANavo. ll7rA bhAvArtha : gItArtha sAdhu bhagavAnanA vacanane yathArtha joDI zake che ane te pApanA bhIru che, tethI temanI pravRtti usUtra hotI nathI, paraMtu sUtrAnusArI hoya che. ane gItAryayukta evA agItArthanI paNa utsutra pravRtti hotI nathI; kema ke gItArthayukta evA agItArtha niyamathI cAritranA pariNAmavALA hoya che. ahIM prazna thAya ke, pote gItArtha nathI, to pachI niyamathI cAritranA pariNAmavALA kema che? tethI kahe che - gItArthamizrita evA cAritranA pariNAmavALA sAdhuo kyAre paNa gItArthanI AjJAnuM ullaMghana karatA nathI; kema ke temanAmAM ajJAna ane pramAda nathI. arthAt teo jANe che ke, bhagavAnanA vacanano yathArtha paramArtha gItArtha jANe che, mATe amAre temanI AjJA pramANe prayatna karavo joIe. AvuM jJAna temane hovAne kAraNe temanAmAM ajJAna nathI. vaLI teo AjJApAlana karavA mATe pramAda vagara yatna kare tevA che, Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 navaparikSA, gAyA-72-73 tethI temanAmAM pramodano abhAva che. A rIte ajJAnano ane pramAdano abhAva hovAne kAraNe teo gItArthanI AjJAnuM ullaMghana karatA nathI. AthI gItArthamizrita agItArthamAM niyamathI cAritra che. AzA gAthA - - "Na ya gIyattho aNNaM Na NivArei joggayaM muNeUNaM / evaM doNhavi caraNaM parisuddhaM aNNahA Neva" / / 73. / / gAthArtha : ane gItArtha cogyatAne jANIne anyane agItArthane, nivAratA nathI ema nahi=nivAre che. e pramANe baMnenuM paNa=gItArtha ane agItArtha baMnenuM paNa, caraNa cAritra, zuddha che. anyathA agItArthane na nivAre to, ubhayanuM paNa cAstri zuddha nathI ja. I73|| TIkA :____ na ca gItArthaH sannanyamagItArthaM na nivArayatyahitapravRttaM yogyatAM matvA nivAraNIyasyaivaM dvayorapi gItArthAgItArthayozcaraNaM zuddhaM vAraNapratipattibhyAmanyathA naivobhayorapi / / 73 / TIkArya : na = ..... 3morapi || gItArtha thayelA chatA nivAraNIyanI=nivAraNIya evA ziSyanI, yogyatAne jANIne, ahitamAM pravRta evA agItArthane nivAraNa karato nathI ema nahi arthAta nivAraNa kare che. A pramANe baMnenuM paNa=gItArtha ane agItArtha baMnenuM paNa, vAraNa ane pratipati dvArA arthAta gItArthanuM vAraNa dvArA ane agItArthanuM pratipati dvArA, cAritra zuddha che. anyathA ubhayanuM paNa cAritra zuddha nathI. 73 bhAvArtha: gItArtha sAdhu agItArthanI yogyatA jANIne tenuM akAryathI vAraNa kare to ja gItArthanA cAritranI zuddhi thAya che, ane agItArtha sAdhu gItArthanA vAraNano svIkAra kare to tenA cAritranI zuddhi thAya che. paraMtu gItArtha sAdhu agItArthanI yogyatA jANIne jo tenuM akAryathI vAraNa na kare to agItArthanI anucita pravRttimAM anumatinA pariNAmane kAraNe gItArthanuM cAritra azuddha bane che, ane agItArtha jo gItArthanA vAraNano svIkAra na kare to svamativikalpita tenI pravRttithI agItArthanuM cAritra azuddha bane che arthAt vinAza pAme che. ahIM nivAraNIyanI yogyatAne jANIne ema kahyuM, enAthI e kahevuM che ke, je gItArtha sAdhu pAse temanI nizrAmAM rahelA sAdhuo hoya, te koI paNa anucita pravRtti karatA hoya to te gItArtha dvArA nivAraNa karavA yogya che. tethI nivAraNa karavA yogya evA te sAdhunI yogyatAne vicArIne te te rIte te Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-73-74 27 gItArtha sAdhu tenuM nivAraNa kare che, jethI te sAdhunuM saMyama surakSita rahe; ane AthI ja koIka sAdhu sAmAnya sUcanathI akAryathI nivRtta thatA hoya to tene te rIte nivRtta kare, ane teTalA kathanathI nivRtta na thatA hoya to vizeSa prakAre yatna karIne paNa tenuM nivAraNa kare. paraMtu prathama sUcana karyuM chatAM mAnatA nathI tema mAnIne tenI upekSA kare, to teono je vinAza thAya che, temAM gItArthane anumodanAnI prApti thAya. mATe svazaktine gopavyA vagara zakya badhA prayatna karIne gItArtha sAdhu agItArthanI anucita pravRttino niSedha $2.119311 gAthA: "tA evaM viraibhAvo saMpuNNo ettha hoi NAyavvo / NiyameNaM aTThArasasIlaMgasahassarUvo u" / / 74 / gAthArtha H te kAraNathI=pUrve gAthA-53mAM kahyuM ke, atyaMta bhAvasAra aDhAra hajAra zIlAMganuM pAlana ja AjJAkaraNa che, ane tyAra pachI gAthA-61/62mAM kahyuM ke, eka jIvapradeza jema asaMkhyAtapradezasaMgata che, tenI jema aDhAra hajAra zIlAMga paraspara anuviddha che, tethI enA paNa abhAvamAM anyano sadbhAva hoya nahi. tenI sAme gAthA-64mAM nadIuttaraNamAM pratyakSathI zIlAMgano bAdha batAvyo, jenuM nivAraNa karatAM kahyuM ke, aMtaraMga viratibhAvane AzrayIne aDhAra hajAra zIlAMga akhaMDa ekarUpa che. tyAra pachI tenI puSTi karI ane prAsaMgika thana karIne aDhAra hajAra zIlAMga akhaMDa ekarUpa che, tenI siddhi karI, te kAraNathI, o=A rIte=pUrve gAthA-63mAM samasta zIlAMgo sarva sAvadhayoganI viratirUpa akhaMDa ekasvarUpa che ema kahyuM e rIte, ahIMyAM=bhAvastavanA vyatikaramAM, viratibhAva saMpUrNa jANavA yogya thAya che. ethI karIne niyamathI aDhAra hajAra zIlAMgasvarUpa ja viratibhAva che. 574]] TIkA H tat= tasmAd, evamuktavadviratibhAvaH saMpUrNaH = samagraH, atra vyatikare bhavati jJAtavya iti niyamena = avazyaMtayA aSTAdazazIlAGgasahasrarUpa eva, sarvatra pApaviraterekatvAditi bhAvaH / / 74 / / TIkArtha H tat ..... bhAvaH / / te kAraNathI=uparamAM kahyuM te kAraNathI, vaM=nava=gAthA-63mAM kahyuM e pramANe, viratibhAva, A vyatikaramAM=bhAvastavanA prasaMgamAM, saMpUrNa=samagra, jJAtavya thAya che arthAt ekAda aMzathI nyUna nahi, paraMtu saMpUrNa jJAtavya thAya che=saMpUrNa cAritra ja cAritrarUpe mAnya thAya che. ethI karIne niyamathI=avazyapaNAthI, aDhAra hajAra zIlAMgasvarUpa ja viratibhAva che; kema ke sarvatra pApaviratinuM ekapaNuM che, arthAt sarva pApothI viratirUpa sarvavirati saMyama che te ekasvarUpa che, tethI ekAda zIlAMganI nyUnatA hoya to sarvatra pApanI virati rahe nahi, e prakArano bhAva che. / / 34 / / Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA/ gAthA-74-75 bhAvArtha : pUrvanA kathananA nigamanarUpe kahe che ke, A sarva kathanathI e prApta thAya che ke, sarva pApanI virati saMpUrNa aMzathI hoya che, tethI aDhAra hajAra zIlAMgo paripUrNa hoya to ja pApanI virati hoI zake, ane te aDhAra hajAra zIlAMgomAMthI koI paNa zilAMgamAM khAmI hoya to saMpUrNa pApanI virati thaI zake nahi. mATe saMpUrNa aDhAra hajAra zIlAMgarathamAM je yatna kare che, temane ja sarvavirati che, anyane nahi. Il7jA gAthA : "UNattaM na kayAi vi imANaM saMkhaM imaM tu ahigicca / jaM eyadharA sutte NihiTThA vaMdaNijjAo" / / 75 / / gAthArtha : AnI zIlAMganI, A saMkhyAne AzrayIne nyUnapaNuM kyAre paNa nathI; je kAraNathI Ane dharanArA=aDhAra hajAra zIlAMgadhArI, sUtramAM vaMdanIya nirdiSTa kahevAyelA che. I75ll TIkA - UnatvaM na kadAcidapyeteSAM zIlAGgAnAM saMkhyAmevAdhikRtya Azritya, yasmAdetaddharA=aSTAdazazIlAGgasahasradhAriNaH, sUtre pratikramaNAkhye nirdiSTA vandanIyA nAnye 'aTThArasasahassasIlaMgadhArA' ityAdi vacanaprAmANyAt, idaM tu bodhyam-yatkiJcidekAdyuttaraguNahInatve'pi mUlaguNasthairyeNa cAritravatAM yogyatayA zIlAGgasaGkhyA pUraNIyA, pratijJAkAlInasaMyamasthAnAnyasaMyamasthAnAnAM SaTsthAnapatitAnAM coktavadeva tulyatvopapatteH 'saMjamaThANaThiyANaM kiikammaM bAhirANaM bhaiavvaM' ityAdhuktasyopapattezca, ityadhikamasmatkRtagurutattvavinizcaye utsargaviSayo vA'yam / / 75 / / TIkArya : kanarva .... varanA mAthAt | AnI=zIlAMgonI, saMkhyAne AzrayIne kyAre paNa bhUtapaNuM nathI; je kAraNathI Ane dhAraNa karanArAne aDhAra hajAra zIlAMgane dhAraNa karanArAne, pratikramaNa nAmanA sUtramAM vaMdanIya nirdiSTa=kahevAyelA che, anya nahi; kema ke aDhAra hajAra zIlAMga dharanArA ItyAdi vacananuM prAmANya che. tu totham - prastuta gAthAnA bhAvamAM vaLI A jANavA yogya che - njizvi. 35, yatkiMcita ekAda uttaraguNanA hIpaNAmAM paNa mUlaguNanA thairya vaDe cAritravALAonI yogyatA hovAne kAraNe zIlAMgatI saMkhyA pUraNIya che; kema ke pratijJAkAlIna saMyamasthAnanI sAthe cAritravALAonI anya saMgamasthAnonuM ane SasthAnapatitonuM uktavad ja=yogyatA vaDe karIne zIlAMga saMkhyA pUraNa karIe tenI jema ja, tulyapaNAnI sarva saMyamarUpa tulyapaNAnI, Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparizaL | gAthA-75 229 upapati=saMgati che. ane saMyamasthAnamAM rahelAone kRtikarma che, bahAranAone=saMyamasthAnanI bahAra rahelAone, kRtikarma bhajanAe che. ItyAdi uktanI=kahevAyelAnI upapati=saMgati che. tti .... pustattvasini ti= =A pUrvamAM kahyuM ke, yogyatA hovAne kAraNe zIlAMga saMkhyA pUravI joIe ema je kahyuM e, adhika mArAthI karAyela=graMthakArazrIe karela, gurutatvavinizcaya graMthamAM jevuM. viSayo vAIva / athavA A utsargaviSaya che arthAt pratikramaNa nAmanA sUtramAM aDhAra hajAra zIlAMgadhArIono vaMdanIya tarIke je nirdeza karAyo che, te utsargano viSaya che. (ane uttaraguNahInamAM paNa vaMdanano vyavahAra je zAstrasaMmata che, te apavAdano viSaya che.) li7pA bhAvArtha : pUrvamAM gAthA-92/93mAM siddha karyuM ke, aDhAra hajAra zIlAMgo jIvanA pradezonI jema anyonya saMlagna che. tethI e prApta thAya che ke, jyAM saMyama che tyAM sarva zIlAMgo che, ane eka paNa zIlAMgano jyAM abhAva che, tyAM paramArthathI sarva zIlAMgano abhAva che, tethI tyAM saMyamano abhAva che. paraMtu e pramANe svIkAravAmAM caMDarudrAcArya Adi ke jeone zAstramAM cAritrasaMpanna kahelA che, teo paNa cAritrarahita che ema mAnavAno prasaMga prApta thAya; kema ke jyAre teo krodhane vaza hoya che, tyAre kSamAdi guNathI rahita pratyakSa jaNAya che. tethI tenI saMgati karavA mATe "daM tu vadhyasthI kahe che - yatkiMcit ekAda uttaraguNanA hInapaNAmAM paNa mULaguNanA dhairya vaDe jeo cAritravALA che, temanAmAM kvacit kSamAdi uttaraguNa na hoya topaNa, uttaraguNanuM bIja mULaguNa che, tethI uttaraguNa tyAM yogyatArUpe che. tethI tyAM te zIlAMga che, tema svIkArIne zIlAMganI saMkhyA pUravI joIe. AnAthI e prApta thAya che ke, je jIva saMsAranI nirguNatAne jANIne pAMca mahAvratonA svarUpane samajIne ahiMsAdi pAMca mahAvratone pALavAnA daDha saMkalpavALo bane che, te jIva mULaguNamAM sthirabhAvavALo che. Avo jIva kvacit bAhya nimittane pAmIne bhikSA AdinI zuddhimAM anAbhogathI ke sahasAtkArathI alanA pAme ke kSamAdi guNamAM alanA pAme to te mULaguNamAM sthirabhAvavALo che, paraMtu mUlaguNo pratye nirapekSa bhAvathI uttaraguNone viparIta sevato hoya to te mULaguNamAM sthirabhAvavALo nathI. jema - caMDarudrAcArya anAbhoga ke sahasAtkArathI kSamAbhAvamAM skUlanA pAmatA hatA, topaNa tenI niMdA-ga karIne tenAthI nivartana pAmavAnA yatnavALA hatA, tethI teo mULaguNamAM sthira bhAvavALA hatA, ane tene ja kAraNe vyaktarUpe kSamA teomAM nahi hovA chatAM yogyatArUpe hatI. AthI ja te mahAtmA potAnA krodha svabhAvathI AtmAnuM rakSaNa karavA sadA ziSyothI pRthagu rahIne yatna karatA hatA. tethI uttaraguNanI yogyatAne grahaNa karIne teomAM paripUrNa zIlAMga che, e pramANe zIlAMganI saMkhyA pUravI; kema ke tema svIkAravAthI ja pratijJAkAlIna saMyamasthAnonA ane anya saMyamasthAnonA tulyapaNAnI sarvaviratirUpa samAnapaNAnI, upapatti che saMgati che, ane jasthAnapatitonA tulyapaNAnI sarvaviratirUpa samAnapaNAnI, Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 pratimAzataka bhAga-3) stavaparikSA, gAthA-75 upapatti che saMgati che. arthAtu pratijJAkALe je saMyamasthAna hoya che, tyAra pachI tenA abhyAsathI anya anya saMyamasthAno vRddhimad rUpe prApta thAya che, topaNa pratijJAkALamAM jemanuM cAritra skUlanA vagaranuM che, temanuM pratijJAkAlIna saMyama ane pAchaLathI uparanA kaMDakavALuM saMyama baMne samAna sarva pApanI nivRttirUpa ja che, ane je sAdhuo apramAdabhAvathI saMyamamAM yatna kare che, teo paNa paraspara pasthAnapatita che, e pramANe zAstravacana che. Ama chatAM hIna saMyamasthAnavALA ane adhika saMyamasthAnavALA baMnene sarva pApathI nivRtti samAna rIte che. te nIcenA saMyamasthAnamAM uparanA saMyamasthAnanI yogyatA svIkArIne baMnene samAna kahI zakAya, anyathA nahi. AnAthI e prApta thAya che, je jIva upayukta thaIne saMyamanI pratijJA kare che, tyAre tenAmAM pAMca mahAvratorUpa mULaguNo AvirbhAva pAme che, ane cAritranA sevanathI uttaraguNanI vRddhi thatI jAya che, ane anya anya saMyamasthAnanI prApti thAya che. ane te sarva saMyamasthAna sarvaviratirUpa tulya che tema tyAre ja kahI zakAya ke pratijJAkALamAM je uttaraguNo niSpanna thayA na hatA, te paNa yogyatArUpe pratijJAkALe che, tema svIkArIne grahaNa karavAmAM Ave; ane tethI ema kahI zakAya ke, pratijJAkALathI AjIvana tenAmAM sarvaviratirUpa saMyamasthAna che. paraMtu uttaraguNone jo yogyatArUpe na svIkAravAmAM Ave to ema kahevuM paDe ke, uttaramAM je saMyama che, tenA karatAM pUrvanuM saMyama nyUna che, tethI pUrvamAM pUrNa sarvavirati nathI tema mAnavuM paDe. vastutaH saMyama svIkAravAthI mAMDIne daDha yatna karanAra sAdhune sarvavirati che, tema zAstra svIkAre che. mATe yogyatArUpe AgaLanuM saMyamasthAna tyAM che, tethI prAraMbhamAM paNa sarvavirati che tema kahI zakAya, anyathA nahi. vaLI,A ja rIte SasthAnapatita saMyamavartI jIvo prApta thAya che, chatAM te badhA sarvaviratirUpa pUrNa saMyamavALA che, te rUpa tulyapaNAnI upapattisaMgati, to ja saMgata thAya, ke je saMyamasthAnanA nIcenA kaMDakomAM rahelA che, teo paNa yogyatAthI aprApta evA zIlAMganI saMkhyAvALA che. ane tethI ja uparanA kaMDakamAM rahelA ke nIcalA kaMDakamAM rahelA badhA sarvaviratirUpa saMpUrNa cAritramAM che, e prakAranA tulyapaNAnI upapatti saMgati, thAya che. uparamAM kahyuM e rIte, yuktithI yogyatA vaDe karIne zIlAMganI saMkhyA pUravAnuM batAvIne AgamanA kathananI upapatti saMgati, paNa te ja rIte thaI zake che, te batAve che - jema - AgamamAM kahyuM che ke, saMyamasthAnamAM rahelAone kRtikarma che ane saMyamasthAnathI bahAra rahelAone bhajanA che saMyamasthAnathI bahAra rahelA hoya teone kRtikarma karavAno niSedha che, kvacitu apavAdathI ja teone vaMdana karavAnuM vidhAna che, tethI bhajanA=vikalpa che saMyamasthAnathI bahAra rahelA sAdhune vaMdana karavAmAM utsargathI niSedha ane apavAdathI vaMdananI vidhi e rUpa vikalpa che. jo yogyatAthI paNa zIlAMganI saMkhyA pUravAmAM na Ave to caMDarudrAcArya Adi paNa pUrNa zIlAMgavALA nahi hovAthI bahAramAM prApta thaze, ane tethI avaMdanIya prApta thaze, phakta apavAdathI tevA prakAranA kAraNavizeSe vaMdanIya mAnavA paDe. paraMtu zAstramAM to teo vaMdanIya tarIke mAnya che. tenI upapatti saMgati, yogyatA vaDe zIlAMganI saMkhyA pUraNa karavAthI thAya che. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 pratimAzataka bhAga-3 / stavaparijJA / gAthA-75 A=pUrvamAM kahyuM ke, yogyatA hovAne kAraNe zIlAMganI saMkhyA pUraNa karavAthI tulyapaNAnI saMgati thAya che e, emAM adhika graMthakArazrIe banAvela gurutattvavinizcaya graMthathI jANavuM. athavA to A utsargano viSaya che arthAtu pratikramaNa nAmanA sUtramAM aDhAra hajAra zIlAMgadhArIono vaMdanIya tarIke je nirdeza che, te utsargano viSaya che; ane uttaraguNahInamAM paNa vaMdanano vyavahAra zAstrasaMmata che, te apavAdano viSaya che. Azaya e che ke, vAstavika vaMdanIya te che, ke jemanAmAM paripUrNa aDhAra hajAra zIlAMgo hoya. tethI utsargathI paripUrNa aDhAra hajAra zIlAMgadhArI vaMdanIya che. Ama chatAM paNa koIka uttaraguNanI hInatAvALA paNa zAstramAM vaMdanIya tarIke saMmata che, te apavAdathI vaMdanIya che, ane saMyamasthAnathI bahAra rahelAone jJAnAdinI vRddhinA mATe kAraNika vaMdana karavAnuM che. AnAthI e phalita thAya che ke, paripUrNa saMyamavALA utsargathI vaMdanIya che ane uttaraguNamAM hIna hovA chatAM mULaguNamAM sthira bhAvavALA hoya tevA sAdhuo utsargathI vaMdanIya na hovA chatAM guNasaMpanna che, mATe apavAdathI vaMdanIya che, ane saMyamasthAnanI bahAra rahelA pArthasthAdi sAdhuo jJAnAdi prAptinA kAraNa arthe apavAdathI vaMdanIya che. ahIM vizeSa e che ke, mULaguNasthaya vaDe karIne cAritravALAmAM uttaraguNa nahi hovA chatAM yogyatAthI uttaraguNo svIkAryA che. ane te rIte vicArIe to zrAvakamAM paNa saMyamanI yogyatA che ane bhavyajIvo paNa je mokSamAM javAnA che temanAmAM paNa sarvaviratinI yogyatA che; kema ke te bhavyajIvo ja sarvavirati pAmaze. mATe tevI yogyatAne vicArIe to mULaguNarahita zrAvaka ke bhavyajIvo aDhAra hajAra zIlAMgavALA che, tema mAnavAnI Apatti Ave. mATe tevI yogyatA ahIM grahaNa karavAnI nathI. paraMtu jema koI jIvane amuka gAthA gokhavAnI zakti che tema kahIe tyAre, te yogyatA tatkALanA prayatnathI guNa pragaTAvI zake tevI che te ja grahaNa thAya che; paraMtu bhAvimAM cauda pUrvanuM jJAna prApta karI zake tema che, mATe tenAmAM cauda pUrvanI yogyatA che, tema kahevAmAM AvatuM nathI. te rIte prastutamAM, je sAdhuo pAMca mahAvratamAM sthirabhAvavALA che ane AthI ja te mahAvratone anukULa saMyamamAM paNa yatnavALA che; Ama chatAM kvacit anAbhogathI ke sahasAtkArathI koIka uttaraguNamAM skUlanA pAme che, vaLI tyAre paNa te alanA thayA pachI teo potAnI alanAnuM smaraNa kare che, niMdA-gartA dvArA tenAthI nivartana pAme che ane te alita thayelA uttaraguthronuM pratisaMdhAna kare che, te sAdhuomAM yogyatArUpe te uttaraguNo rahelA che. jyAre zrAvaka to aviratinA pariNAmavALo hovAthI mAtra aDhAra hajAra zIlAMganI abhilASA karI zake, paraMtu upayoganA pratisaMdhAna dvArA te zIlAMgonA pariNAmonuM AtmAmAM yojana karI zake nahi, tethI zrAvakamAM te zIlAMgonI yogyatA nathI. jyAre mULaguNanA sthira bhAvavALA sAdhumAM te zIlAMgonI yogyatA che, tema svIkArIne uttaraguNanI skUlanAvALA sAdhumAM paNa aDhAra hajAra zIlAMgo che, tema svIkArela che. ApaNA Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-76 thI 80 avataraNikA : tadAha avataraNikArtha : tene kahe che=gAthA-52mAM kahela ke, nirapekSa AjJAkaraNa bhAvasAdhune choDIne anya kSudra jIvo karI zakatA nathI, ane tyArapachI nirapekSa AjJAkaraNa duSkara kema che te batAvyuM; ane kahyuM ke, bhAvasAra aDhAra hajAra zIlAMgonuM pAlana ja adhikRta AjJAnA karaNarUpa che te kAraNathI te ati duSkara che. AthI kSudra sattvo tene karavA samartha nathI paraMtu bhAvasAdhu ja zIlAMgonuM pAlana karI zake che tene kahe che - gAthA: - "tA saMsAraviratto aNaMtamaraNAirUvameyaM tu / gAuM eyavittaM mokkhaM ca guruvaeseNaM" / / 76 / "paramaguruLo ya AnaM(aLade) ALAnune tadeva rose haiM / mokkhatthI paDivajjiya bhAveNa imaM visuddheNaM" / / 77 / / "vihiyANuTThANaparo sattaNurUvamiyaraMpi saMdhato / aNNattha aNuvaogA khavayaMto kammadosevi" / / 78 / / " savvatya NirabhisaMgo ANAmittaMmi savvahA jutto / gaggamaNo dhaNiyaM tammi tahA mUDhalakkho ya" / / 79 / / "taha tillapattidhAragaNAyagao rAhAvehagagao vA / eyaM ca ei kAUM Na u aNNo kkhuddacitto tti" // 80 // * gAthA-77mAM mudrita pustakamAM 'AnaM' che, tyAM 'ade' pATha paMcavastu gAthA-1186mAM che te saMgata che, tethI te mujaba artha karela che. te gAthArtha H (je kAraNathI saMpUrNa A zIla atiduSkara che) te kAraNathI saMsArathI virakta thayelo, gurunA upadezathI anaMtamaraNAdirUpa Ane=saMsArane, jANIne, ane AnAthI rahita=maraNAdithI rahita mokSane jANIne, paramaguru evA bhagavAnanI AjJAnA anagha=nirdoSa evA guNone jANIne, ane te ja rIte (AjJAnI virAdhanAnA) doSone jANIne, vizuddha evA bhAva vaDe Ane=zIlane svIkArIne, mokSArthI sAdhu zakti anurUpa=yathAzakti vihita anuSThAnamAM tatpara ane Itarane paNa=azakyane paNa saMdhAna karato, (vihita anuSThAnathI) anyatra anupayoga hovAne kAraNe karmadoSone paNa khapAvato sarvatra nirabhimpaMga, AjJAmAtramAM sarvathA yukta, temAM=AjJAmAM, atyaMta ekAgra manavALo tathA amUDha Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA 76 thI 80 lakSavALo thayelo sAdhu, telapAtrIdhAraka dRSTAMtagata athavA rAdhAvedhakagata Ane=zIlane, karavA mATe samartha bane che. anya kSudracittavALo nahi arthAt anya kSudracittavALo sAdhu zIlane pALavA mATe samartha nathI. II76thI 80II TIkA H yato duSkarametacchIlaM saMpUrNam, tat = tasmAt, saMsArAd viraktaH san anantamaraNAdirUpamAdinA janmajarAdigrahaH, etameva saMsAraM jJAtvA etadviyuktaM maraNAdiviyuktaM mokSaM ca jJAtvA gurUpadezena zAstrAnusAreNeti gAthArthaH / / 76 / / paramagurozca bhagavato'naghAnAjJAyA guNAn jJAtvA, tathaiva doSAMzca virAdhanAyA mokSArthI san pratipadya ca bhAvenedaM zIlaM vizuddheneti gAthArthaH / / 77 / / vihitAnuSThAnaparaH zaktyanurUpaM = yathAzakti, itaradazakyamapi sandhayan bhAvapratipattyA'nyatra vihitAnuSThAnAdanupayogAdazakteH kSapayan karmadoSAnapi pratibandhakAn / / 78 / / sarvatra vastuni nirabhiSvaGgo = madhyasthaH, AjJAmAtre bhagavataH sarvathA yuktaH ArAdhanaikaniSTha ityarthaH, ekAgramanA anyavizrotasikArahitastasyAmAjJAyAM tathA'mUDhalakSazca san / / 79 / / tathA tailapAtrIdhArakajJAtagato'pAyAvagamAdapramatto rAdhAvedhakagato vA, kathAnake supratIte, etacchIlaM zaknoti karttuM = pAlayituM, natvanyaH kSudracitto'nadhikAritvAditi gAthArthaH // 80 // TIkArya H ..... yato , thArtha:|| je kAraNathI saMpUrNa A=zIla, duSkara che te kAraNathI, saMsArathI virakta chato, zAstrAnusAra guruupadeza dvArA anaMtamaraNAdirUpa, - 'vi' zabdathI janma-jarAdinuM grahaNa karavuM, - Ane ja=saMsArane jANIne ane AnAthI rahita=maraNAdithI rahita, mokSane jANIne, e pramANe gAthArtha che. / / 36 / / paramagurozca , gAthArtha:|| ane paramaguru evA bhagavAnanI AjJAnA anagha=nirdoSa, guNone jANIne, ane te ja rIte AjJAnI virAdhanAnA doSone jANIne, vizuddha evA bhAva vaDe Ane=zIlane, svIkArIne arthAt aDhAra hajAra zIlAMgarUpa cAritrane svIkArIne, e pramANe gAthArtha che. 577 / / ***** vihitAnuSThAnaparaH * prativanyAn / / mokSArthI evo sAdhu, zaktine anurUpa=yathAzakti, vihita anuSThAnamAM tatpara ane Itarane paNa=azakyane paNa bhAvapratipattithI saMdhAna karato arthAt vAraMvAra tenA svarUpane vicArIne tene karavAnA tIvra abhilASane karato, vihita anuSThAnathI anyatra anupayoga hovAne kAraNe azaktine ane pratibaMdhaka evA karmadoSone paNa khapAvato, arthAt je anuSThAna potAnI zaktine anurUpa che, temAM dRDha yatna karato hovAne kAraNe anyatra anupayoga rahe che. tethI je Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-76 thI 80 vihita anuSThAna pote kare che, tenAthI uparanA anuSThAnamAM potAnI karavAnI je azakti che, tene kSINa kare che ane uparanuM anuSThAna karavAmAM pratibaMdhaka je karyo che te karmadoSone paNa khapAve che. ||26|| sarvatra san / / sarvatra vastumAM nirabhimbaMgamadhyastha, bhagavAnanI AjJAmAtramAM sarvathA yukta=ArAdhanAmAM ekaniSThAvALo (arthAt bhagavAnanA vacananI ArAdhanA karavAmAM ekaniSThAvALo), temAM=AjJAmAM, (atyaMta) ekAgramanavALo arthAt anya visrotasikArahita=bhagavAnanI ArAdhanA sivAyanI anya cittanI pariNatithI rahita, tathA amUDha lakSavALo chato=bhagavAnanI sarva AjJAnuM pAlana karIne sarvathA mohathI vistAra pAmavo che, e prakAranuM potAnuM je lakSa che, temAM moha nahi pAmelo=ArAdhanA dvArA dhIre dhIre lakSa tarapha prasarpaNa pAmato evA amUDha lakSavALo, chato / / 79 // ..... tathA ..... gAthArtha: / / ane telapAtrIdhAraka dRSTAMtane pAmelo=tenA apAyanA avagamanane kAraNe arthAt bodhane kAraNe apramatta arthAt apramAdavALo athavA rAdhAvedhakane pAmelo arthAt rAdhAvedhane siddha karanAra jyAre rAdhAvedhane karato hoya tyAre tenAmAM rAdhAvedha siddha karavA mATe jevo apramAda che, tevo apramatta sAdhu, Ane=zIlane, karavA mATe=pALavA mATe, samartha che, paraMtu anya kSudracittavALo sAdhu nahi; kema ke anadhikArIpaNuM che=kSudra cittavALo sAdhu zIlAMga pALavA mATe anadhikArI che. e pramANe gAthArtha che. 80nA bhAvArtha: pUrvamAM sthApana karyuM e rIte saMpUrNa aDhAra hajAra zIlAMgonA pAlanarUpa zIla duSkara che. tethI kevo sAdhu A zIlAMgone pALI zake, te batAve che - je sAdhu saMsArathI virakta thayelo che ane gurunA upadezathI jANe che ke A saMsAra anaMta janma-jarAmaraNAdithI yukta che, ane mokSa janma-jarA-maraNAdithI rahita che, te ja sAdhu 18 hajAra zIlAMgone saMpUrNa pALI zakavA samartha che. Azaya e che ke, AtmA anAdino che tethI atyAra sudhI jIve anaMta janma-jA-maraNAdinA klezono anubhava karyo che, ane jo sAdhanA karIne mokSamAM pahoMcAze nahi, to haju te ja rIte anaMta maraNAdirUpa klezo prApta thaze; AvuM zAstravacanathI je vivekI sAdhu jANe che, ane mokSa A maraNAdi klezathI rahita che, mATe duSkara evA paNa zIlAMgapAlanamAM yatna karIne mokSa meLavavA mATe je sAdhu tatpara bane che, te sAdhu ja A zIlAMgo pALI zake che. vaLI, A aDhAra hajAra zIlAMga pALanAra sAdhu kevo hoya te batAvatAM kahe che parama guru evA bhagavAnanI AjJAnA nirdoSa guNone jANe che ane virAdhanAnA doSone jANe che ane tethI vizuddha evA bhAva vaDe mokSArthI evo sAdhu A zIlane pALe che. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-76 thI 80 235 Azaya e che ke, bhagavAnanA vacanAnusAra sudaDha yatna karavAthI je guNo prApta thAya che, te guNo leza paNa karmabaMdhanuM kAraNa banatA nathI, paraMtu avazya karmano uccheda karAvIne mokSamAM pahoMcADe che. ane kadAca sAdhanA pUrNa thaI na hoya, to te guNothI baMdhAtuM AnuSaMgika puNya paNa sAdhanAmAM kyAMya bAdhaka thAya tevuM prApta thatuM nathI. mATe bhagavAnanI AjJApAlananA guNo leza paNa doSathI kalaMkita nathI, ane AjJAnI virAdhanA saMsAranI viDaMbanAnuM prabaLa kAraNa che, AvuM je sAdhu jANe che, te sAdhu ja AjJAmAM sudaDha yatna karI zake che, ane AjJAnI virAdhanAnA doSothI dUra rahI zake che, ane AthI ja mokSArthI evo sAdhu vizuddha evA bhAvathI A zIlAMgone pALe che. Ama kahIne e kahevuM che ke, bAhya AcaraNA to zarIranI zaktinA abhAvane kAraNe ke tathAvidha saMyogane kAraNe viparIta paNa hoI zake, paraMtu cittanI pariNati to bhagavAnanI AjJAmAM ja baddha hovAne kAraNe bhAvathI zIlAMganuM avazya pAlana mokSArthI sAdhu kare che. vaLI te sAdhu kevo che te spaSTa karatAM kahe che - potAnI zaktine anurUpa zAstramAM vihita evAM je saMyamanAM anuSThAno che, tene karavAmAM tatpara che, ane je anuSThAna karavAnI potAnI zakti nathI, tyAM bAhya yatna karato nathI, paraMtu bhAvathI te anuSThAnamAM paNa citta atyaMta pratibaMdhavALuM hovAne kAraNe te anuSThAnakRta nirjarAnA phaLane pAme che. Azaya e che ke, zaktine gopavyA vagara potAnAthI zakya anuSThAnamAM sAdhu yatna kare che. Ama chatAM, taddana asaMga pariNatinA kAraNa evA dhyAnAdimAM potAnI zakti nahi hovAthI tyAM sAkSAt yatna karato nathI, topaNa citta te bhAva tarapha javA mATe atyaMta lAlasAvALuM che; kema ke te sAdhu jANe che ke, "mokSanI prApti to asaMgabhAvathI ja thavAnI che ane asaMgabhAva dhyAnamAM karAtA sudaDha yatnathI ja Ave tema che. Ama chatAM, jyAM sudhI tevA prakAranA zAstrAdhyayana dvArA mArAmAM zakti na pragaTe tyAM sudhI mArI bhUmikAne ucita anuSThAnamAM mAre yatna karavo joIe, ane jyAre zaktino saMcaya thaze tyAre huM paNa avazya dhyAnAdimAM yatna karIza." te prakAranA cittanA pratibaMdhapUrvaka vihita anuSThAnamAM sAdhu yatna kare che. vaLI, vihita anuSThAnathI anyatra kyAMya upayoga nahi hovAne kAraNe upara uparanA anuSThAnane karavAnI je potAnI zakti nathI, te azaktine abhyAsanA baLathI ghaTADe che ane upara uparanA saMyamasthAnamAM javAmAM pratibaMdhaka karyadoSone khapAve che. Azaya e che ke, sudaDha yatnapUrvaka sAdhu vihita anuSThAnamAM yatna karato hovAthI sAdhumAM asaMgabhAvane anukULa zaktino saMcaya thato jAya che, ane atyAra sudhI je upara uparanI bhUmikAmAM javAnI potAnI zakti na hatI, te pragaTa thatI jAya che. tethI saMyamayogamAM sudaDha yatna hovAthI uparanI bhUmikAmAM javA mATenAM pratibaMdhaka karmono nAza thAya che ane upara uparanI bhUmikAne sAdhu prApta kare che ane Avo sAdhu ja duSkara evAM zIlAMgone vahana karI zake che. vaLI, te sAdhu kevo che te vizeSarUpe batAve che - sarvatra vastumAM nirabhiLaMga che ane bhagavAnanI AjJAmAtramAM ArAdhanA karavAnI ekaniSThAvALo che. Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 pratimAzataka bhAga-3| stavaparijJA | gAthA-70 thI 80, 81 Azaya e che ke, vivekI sAdhu jANe che ke, bAhya sarva padArtho AtmA mATe anupayogI che, tethI anupayogIrUpe sarve padArtho mArA mATe samAna che. tethI sarve padArtho pratye madhyasthabhAvane te sAdhu dhAraNa kare che, paraMtu bAhya koI padArtho pratye leza paNa abhivRMgane dhAraNa karato nathI ane bhagavAnanI AjJAne pAlana karavAnI ekaniSThAvALo sAdhu hovAthI saMyamayogomAM sudaDha yatna karI zake che. AthI ja duSkara evA paNa zIlAMgone vivekI sAdhu vahana karI zake che. - vaLI, te sAdhu kevo che te batAve che - cittanI anya visotasikAthI rahita hovAne kAraNe AjJAmAM atyaMta ekAgra manavALo che ane amUDha lakSavALo che. Azaya e che ke, vivekI sAdhu jANe che ke, mohano uccheda karavo e ja mAruM lakSa che. tethI lakSamAM moha pAmyA vagara ekAgratApUrvaka, bhagavAnanI AjJAnusAra, mohanA ucchedanuM kAraNa bane te ja rIte sAdhu sarva pravRtti kare che, paraMtu temanA cittamAM mohanA uccheda sivAya anya koI vicArono pravAha utpanna thato nathI, ane AvA daDha yatnavALA sAdhumAM ja duSkara evAM paNa saMpUrNa zIlAMgo hoya che. vaLI, te sAdhu kevA apramAdabhAvavALo che te dRSTAMtathI batAve che - jema telathI bharAyelA pAtrane dhAraNa karanAra jIva mRtyunA bhayathI leza paNa pramAda vagara AkhuM pAtra nagaramAM pherave che, Ama chatAM telanuM eka TIpuM paNa pAtramAMthI bahAra paDatuM nathI; tema potAnA pramAdanA apAyane=anarthane, jANIne sAdhu apramAdabhAvathI indriyone saMvRta karIne potAnA lakSane anurUpa sudaDha yatna kare che. tethI ja tevA sAdhunuM moharahita citta hovAne kAraNe duSkara evA paNa zIlAMgo tenAmAM bhAvathI varte che. vaLI, jema rAdhAvedha karanAro-rAdhAvedhaka, rAdhAvedha zIkhyA pachI paNa rAdhAvedha sAdhatI vakhate ekacitta thaIne lakSane anurUpa upayogane pravartAve che, tema muni paNa mohano uccheda thAya te ja rIte ekacittavALA thaIne kriyAomAM sudaDha yatna kare che. tethI vivekI evA muninI sarvasaMyamanI kriyAo krame karIne rAgAdinI alpatA karIne kSapakazreNi sanmukha vIryano saMcaya karAve che, ane Avo ja sAdhu aDhAra hajAra zIlAMgone bhAvathI pALI zake che, anya kSudracittavALA zIlAMganA anadhikArI che. Il76thI 8nA avataraNikA : upacayamAha - avataraNitArtha : upacayane kahe che-pUrvamAM kahyuM ke, je kAraNathI A zIlanuM saMpUrNa pAlana duSkara che, te kAraNathI saMsArathI virakta ItyAdi guNavALo te pALavA samartha che, te kathanamAM upacayane te kathanane puSTa kare evA anya kathanane, graMthakArazrI kahe che - Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-81 gAthA = " etto ciya NiddiTTho pUvvAyariehiM bhAvasAhu ti / haMdi pamANaThiyattho, taM ca pamANaM imaM hoi" / / 81 / / 237 gAthArtha H A ja kAraNathI=AnuM duSkarapaNuM hovAne kAraNe pUrvAcAryo dvArA "sAdhuvyavasthApaka pramANa vaDe sthita arthavALo=avasthita guNavALo, bhAvasAdhu che," e pramANe nirdiSTa che=kahevAyela che, ane te pramANe A vakSyamANa che. II81 TIkA - ata evAsya duranucaratvAtkAraNAnirdiSTaH kathitaH pUrvAcAryaiH = bhadrabAhuprabhRtibhiH, bhAvasAdhuH pAramArthikayatiH 'haMdi' ityupadarzane pramANenaiva sthitArtho nAnyathA, tacca pramANaM sAdhuvyavasthApakamidaM bhavati vakSyamANam / / 81 / / TIkArtha H 31 ..... , vaizyamAm / / A ja kAraNathI=AnuM=zIlAMganuM duSkarapaNuM hovAne kAraNe, pUrvAcAryo vaDe=bhadrabAhusvAmI vagere vaDe sAdhuvyavasthApaka pramANa vaDe ja, sthita arthavALo bhAvasAdhu che, e pramANe nirdiSTa che=kahevAyela che, anyathA nahi=sAdhuvyavasthApaka pramANathI guNomAM sthita arthavALo na hoya, mAtra sAdhvAcArane pALato hoya, tene bhAvasAdhu kahela nathI. ane te=bhAvasAdhuvyavasthApaka anumAna pramANa, A=vakSyamANa=AgaLamAM kahevAze te che. 815 bhAvArtha: pUrve gAthA-76thI 80mAM batAvyuM ke, sAdhupaNuM duHkhe karIne pAlana thaI zake tevuM che. tethI e phalita thAya ke, saMyama grahaNa karIne saMyamanI kriyAo kare eTalAmAtrathI bhAvasAdhupaNuM AvatuM nathI, paraMtu je sAdhu saMyama grahaNa karyA pachI apramAdabhAvathI zAstramAM batAvela vidhimAM yatna kare, temane ja bhAvasAdhupaNuM Ave che. AthI karIne AcArya bhadrabAhusvAmI vagere pUrvAcAryoe pAramArthika sAdhu teone ja kahelA che ke, jeo zAstramAM kahevAyelA guNomAM sthitapariNAmavALA che, anya nahi arthAt jeo saMyama grahaNa karyA pachI mAtra saMyamanI kriyA kare che, tethI sAdhu che tema nathI; paraMtu apramAdabhAvathI saMyamanI kriyA kare che, mATe ja zAstramAM kahelA sAdhunA guNomAM sthita che, teo ja bhAvasAdhu che. ane zAstramAM kahelA guNo temanAmAM che, teno nirNaya anumAna pramANathI thAya che, ane te anumAna pramANa graMthakArazrI AgaLa 82mI gAthAmAM batAve che. II81 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-82 avataraNikA : pUrva gAthA-81mAM kahyuM te bhAvasAdhuvyavasthApaka anumAna pramANa kahe che - gAthA = " satthutthaguNo sAhu Na sesa iti No paiNNA iha heU / aguNattA iti o diTThato puNa suvaNNaM ca" / / 82 / / gAthArtha H zAstrokta guNavALo sAdhu che, zeSazAstrabAhya, sAdhu nathI, e pramANe amArI pratijJA che. ahIM mukhatvAt e hetu jANavo, ane vaLI suvarNa e dRSTAMta che. IIII TIkA - zAstroktaguNavAn sAdhuH na zeSAH zAstrabAhyA iti no'smAkaM pratijJA = pakSaH, iha =na zeSA ityatra hetuH=sAdhakaH, aguNatvAditi vijJeyaH, tadguNarahitatvAdityarthaH, dRSTAntaH - suvarNamivAtra vyatireka ityarthaH / / 82 / / TIkArtha : zAstrokta guNavAn. * kRtyartha: / / zAstramAM kahevAyela guNavALo sAdhu che, zeSazAstrabAhya, nahi, e pramANe amArI pratijJA=pakSa che. phA=ahIM=na zevAH e sAdhyane siddha karavAmAM anupatnAt e hetu=sAdhaka jANavo. anuLAt no artha taghuLarahitatvat jANavo arthAt sAdhuguNathI rahita samajavo. suvamiva e ahIMyAM=prastuta anumAnamAM vyatireka dRSTAMta jANavuM. 820 * jema parvato vahtimAnuM dhUma vAt mahAnasavat A anumAnamAM parvato vahvimAn e pakSa che ane vahni e sAdhya che ane dhUma e hetu che ane mahAnasavat e dRSTAMta che. tema prastuta anumAna zAstro'nuLavAn sAdhu: na zeSa: anuLatpAt suvarNavat ahIM zAstro muLavAnuM sAdhuH na zevAH e pratijJA=pakSa che. 7 zeSAH sAdhya che ane anuLatpAt hetu che ane suvarNavat e dRSTAMta che. ahIM dRSTAMta vyatirekI che. bhAvArtha : zAstramAM kahela kriyA je sAdhu kare che, paraMtu zAstramAM kahevAyelA sAdhunA guNothI rahita che, te sAdhu nathI. kema ke temanAmAM zAstramAM kahevAyelA sAdhunA guNo nathI, ane A anumAna pramANamAM suvarNanuM vyatireka dRSTAMta che. jema - jemAM suvarNanA guNo nathI, te suvarNa nathI. tema zAstramAM kahevAyelA guNothI rahita sAdhumAM suvarNa jevA sAdhunA guNo nathI, mATe te sAdhu nathI. A pramANe suvarNanuM vyatireka dRSTAMta che. II82aa Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimA zataka bhAga-3 | pariNA | gAthA-83 avataraNikA - suvarNaguNAnAha - avataraNikArya - suvarNanA guNo kahe che - gAthA - "visaghAirasAyaNamaMgalatthaviNae payAhiNAvatte / gurue aDajjha'kutthe aTTha suvaNNe guNA huMti" / / 3 / / gAthArtha : "viSaghAtI, sAyaNa, maMgalaprayojana, vinIta, pradakSiNAvarta, guru, adAha, akuthanIya - ATha suvarNanA guNo che. Ical TIkA - viSaghAti suvarNam, tathA rasAyaNaM-vayaHstambhanam, maGgalArthaM-maGgalaprayojanam, vinItaMkaTakAdiyogyatayA, pradakSiNAvarttamagnitaptam prakRtyA, guru sAratayA, adAcaM sAratayaiva, akuthanIyamata eva, evamaSTau suvarNaguNA bhavantyasAdhAraNA iti gAthArthaH / / 83 / / TIkArya : viSayati ..... nAthArtha II suvarNa (1) viSaghAtI che ane (2) rasAyaNa vayastaMbhana karanAra che. (3) maMgalArtha=maMgala prayojanavALuM che. (4) kaTakAdi banavAnI yogyatA hovAne kAraNe vinIta che. (5) prakRtithI=svAbhAvika rIte, agnimAM tapAveluM pradakSiNAvarta che. (6) sArapaNuM hovAne kAraNe guru che. (7) sArapaNuM hovAne kAraNe ja adADha che. (8) AthI karIne ja=sArapaNuM hovAne kAraNe ja akuthanIya che. A pramANe ATha asAdhAraNa suvarNanA guNo che e pramANe gAthArtha che. I83 bhAvArtha :- pUrve gAthA-82mAM vyatireka dRSTAMtarUpa suvarNa kahyuM, te suvarNanA ATha guNone A gAthAmAM batAvela che. te guNo A pramANe che - (1) suvarNa viSano ghAta karanAra che. (2) suvarNa vayanuM staMbhana kare che arthAt suvarNano AhAramAM upayoga karavAthI vRddhapaNuM jaladI AvavA detuM nathI, mATe rasAyaNa che. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-83, 84-85 (3) suvarNa maMgala prayojanavALuM che arthAt suvarNanA alaMkAro dhAraNa karavAthI maMgalarUpa bane che. tethI ja sarva mAMgalika kAryamAM suvarNanAM AbhUSaNo paheravAnI vidhi vyavahAramAM pracalita che. (4) suvarNa vinIta che arthAt kaDuM vagere AbhUSaNo thavAnI yogyatAvALuM che. (5) suvarNa svAbhAvika rIte agnithI tapAveluM pradakSiNAvartavALuM che arthAt suvarNanI prakRti ja evI che ke, agnithI tapAvIne jyAre ogALavAmAM Ave che, tyAre dakSiNa dizA tarapha AvartavALuM te bane che. (6) suvarNamAM sA25NuM hovAne kA2Ne guru che. (7) suvarNamAM sArapaNuM hovAne kAraNe ja adAhya=koInAthI baLe tevuM nathI. (8) suvarNamAM sArapaNuM hovAne kAraNe ja akuthanIya=kohavAya nahi tevuM, che. A pramANe A ATha suvarNanA guNo, suvarNamAM 2henArA ane anya dhAtuomAM nahi rahenArA hovAthI suvarNanA asAdhAraNa guNo che. 40 ahIM vizeSa e che ke, suvarNamAM sA25NuM hovAne kAraNe guru che, adAhya che ane akuthanIya che ema kahyuM. tenAthI e kahevuM che ke, suvarNa sArA pudgalomAMthI baneluM che, mATe anya dhAtuo karatAM e kImatI dhAtu gaNAya che, ema guru zabdathI batAvela che. vaLI keTalAka padArtho agnithI baLI jAya che, paraMtu suvarNa zreSTha pudgalomAMthI baneluM hovAthI agnithI baLatuM nathI. vaLI lokhaMDane kATa caDe che ane keTalIka cAMdI paNa kALI paDe che, paraMtu suvarNa vikRtine pAmatuM nathI=akuthanIya che. tenuM kAraNa suvarNa sArabhUta pudgalomAMthI baneluM che. I83 avataraNikA - dAntikamadhikRtyAha avataraNikArya : - dArNantikane AzrayIne graMthakArazrI kahe che=zAstrokta guNavALo sAdhu che anya nahi, e rUpa dAntikamAM suvarNarUpa dRSTAMtanA guNonuM yojana graMthakArazrI kare che - gAthA: " iha mohavisaM ghAyai sivopaesA rasAyaNaM hoi / kui viNIo a jogga tti" / / 84 / / omaMga " maggaNusAri payAhiNa gaMbhIro guruao tahA hoi / kohaggaNA'jjho akuttho sai sIlabhAveNa " / / 85 / / Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-84-85 gAthArtha H 41 2 ahIM=saMsAramAM, zivano upadeza Apato hovAnA kAraNe (bhAvasAdhu) mohaviSano ghAta kare che, rasAyaNa thAya che, guNathI maMgalArtha kare che, "yogya che ethI karIne vinIta che. mArgAnusAritA e pradakSiNAvartatA che, "guru hovAne kAraNe gaMbhIra che, krodhAgni vaDe adAhya che ane 'sadA zIlano bhAva hovAne kAraNe akuthanIya che. 84-85) che * gAthA-85mAM 'taddA doD' ahIM 'tA' zabda 'ane' arthamAM che ane 'hor' zabda 'che' arthamAM che. TIkA iha mohaviSaM ghAtayati keSAJcicchivopadezAt, tathA rasAyanaM bhavatyata eva pariNatAn, mukhyaguNatazca maGgalArthaM karoti prakRtyA vinItazca yogya iti kRtvA / / 84 / / mArgAnusAritA sarvatra pradakSiNAvarttatA, gambhIrazcetasA gurustathA bhavati, krodhAgninA'dAhyo, jJeyo'kuthanIyaH sadocitena zIlabhAvena / 85 / / TIkArtha H iha kRti kRtvA / / ahIMyAM=saMsAramAM, (1) zivano upadeza ApatA hovAthI (bhAvasAdhu) keTalAkanA mohaviSano ghAta kare che. (2) A ja kAraNathI=zivano upadeza ApatA hovAthI, pariNato pratye rasAyaNa thAya che. (3) mukhya guNathI maMgalArthane kare che. (4) yogya che ethI karIne prakRtithI vinIta che. ..... mArgAnusAritA zInamAvena / / (5) sarvatra mArgAnusAritA e pradakSiNAvartatA che, (6) cittathI gaMbhIra che te guru che (7) ane krodhAgni vaDe adAhya che. (8) sadA=haMmezAM, ucita zIlabhAva hovAne kAraNe akuthatIya che. 84-85 bhAvArtha : pUrve gAthA-83mAM suvarNanA ATha asAdhAraNa guNa batAvyA. te ATha asAdhAraNa guNone dAntika bhAvasAdhumAM yojana kare che. te A rIte - (1) suvarNamAM guNa che ke te khAnAranA viSano nAza kare che. tema zivano upadeza ApatA hovAnA kAraNe bhAvasAdhu keTalAkanA moharUpa viSano nAza kare che. (2) suvarNa jema vayanuM staMbhana kare che mATe rasAyaNa che, tema bhAvasAdhu zivano upadeza ApatA hovAne kAraNe pariNata jIvonI pariNatinuM upadeza dvArA staMbhana kare che-sthirIkaraNa kare che, mATe rasAyaNa che. (3) suvarNa jema maMgalanA prayojanavALuM che, tema bhAvasAdhu mukhya guNathI maMgala mATe thAya che arthAt Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparipha| gAthA-84-85, 89. pAMca mahAvratarUpa mukhya guNo hovAne kAraNe sAdhunAM darzana maMgala mATe thAya che. (4) suvarNa jema kaDuM vagere banavAnI yogyatAvALuM hovAthI vinIta che, tema bhAvasAdhu AtmAnA mULa svabhAva tarapha javA mATe yogya che, ethI karIne vinIta che arthAt guNasaMpanna jIvo pratye ucita vinaya karanArA che. (5) suvarNane agnimAM tapAvIe to dakSiNAvartavALuM che, tema bhAvasAdhumAM sarvatra mArgAnusAritArUpa pradakSiNAvartatA che. Azaya e che ke, jema suvarNane tapAvavAthI dakSiNa dizA tarapha tenA Avarto phare che, tema bhAvasAdhunI pariNati haMmezAM mokSamArgane anusaranArI hoya che. AthI ja zaktine anurUpa sarvajJanA vacanAnusAra sudaDha yatna karIne mokSane anukULa evA AtmabhAvo tarapha teono yatna hoya che. () suvarNa jema sArapaNuM hovAne kAraNe guru che, tema bhAvasAdhu AtmAnA sArabhUta bhAvone jonArA hovAthI cittathI gaMbhIra che te guru che arthAt tuccha cittavALA nathI, paraMtu gaMbhIra cittavALA che. AthI ja saMsAranA tuccha bhogo temane sparzatA nathI. (7) suvarNa jema sArapaNuM hovAne kAraNe ja adAhya che, tema bhAvasAdhu AtmAnA sArabhUta bhAvomAM ja vartatA hovAthI krodhAgnithI adAhya che. Azaya e che ke, bhAvasAdhu bhagavAnanA vacanAnusAra mana, vacana ane kAyAne pravartAvatA hovAthI potAne upasarga karanAra pratye paNa temanA haiyAmAM karuNA ja pragaTe che. tethI krodharUpI agnithI temano AtmA baLato nathI, paraMtu sadA upazamabhAvamAM vartato hoya che. (8) suvarNa jema sArapaNuM hovAne kAraNe ja akuthanIya che, tema bhAvasAdhu sadA ucita zIlabhAva hovAne kAraNe=AtmAnA sArabhUta zIlabhAva hovAne kAraNe, akuthanIya che arthAt AtmAnI kutsita avasthA azIlabhAvarUpa che, jyAre muni sadA ucita zIla pALatA hovAthI akuthanIya che. Azaya e che ke, zIla=pAMca indriyono saMyama. jyAM je indriyone samyagu pravartAvavAthI saMyamanI vRddhi thAya, tyAM te indriyone samyagu pravartAvavI; ane jyAM indriyonA pravartanathI asaMyamanI vRddhi thAya tema hoya, tyAM te indriyone saMvRta rAkhavI=gopavavI, te ucita zIla che. jema - strI Adi pratye dRSTi jAya to rAgabhAva na thAya te ja rIte dRSTine saMvRta karavI, ane gamana karavuM hoya tyAre yatanApUrvaka jIvarakSA mATe cakSune pravartAvavI, te ucita zIla che. ane bhAvasAdhu AvuM ucita zIla pALe che, tethI temano AtmA kyAre paNa kutsitabhAvane pAmato nathI, tethI muni suvarNanI jema akuthanIya che. ll84-8pA gAthA : "evaM diLaMtaguNA sajjhami vi ettha hoti NAyavvA / Na hi sAhammAbhAve pAyaM jaM hoi diLaMto" / / 6 / / Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-86, 87-88 gAthArtha H A rIte=pUrve gAthA-83mAM batAvyuM e rIte, dRSTAMtanA guNo sAdhya evA paNa AmAM=sAdhumAM, jJAtavya=jANavA yogya che; je kAraNathI sAdharmsanA abhAvamAM prAyaH dRSTAMta hotuM nathI. II86 TIkA evaM dRSTAntaguNA viSaghAtitvAdayaH sAdhye'pi atra = sAdhau bhavanti jJAtavyAH, na hi sAdharmyAbhAve ekAntenaiva prAyo yad = yasmAd bhavati dRSTAntaH / / 86 / / TIkArtha H evaM dRSTAntaH / / A rItepUrve gAthA-83mAM batAvyuM e rIte, viSaghAtitvAdi duSTAMtanA guNo sAdhya evA paNa AmAM=sAdhumAM jANavA yogya che; je kAraNathI ekAMtathI ja sAdharmsanA abhAvamAM prAyaH dRSTAMta hotuM nathI. 86aa bhAvArtha: ..... 243 susAdhune susAdhurUpe oLakhavA mATe gAthA-82mAM anumAna karela che ane tyAM suvarNane dRSTAMtarUpe batAvela che. te dRSTAMta niyata vyAptigrAhaka nathI, paraMtu kAMIka sAdharmanA baLathI dRSTAMta mAtra che; kema ke suvarNamAM je guNo che, tevA guNo sAdhumAM hoya ja tevI vyApti prApta thatI nathI. paraMtu suvarNamAM je ATha guNo che, tenA jevA ja sAdhumAM ATha guNo che, e prakA2nA sAdharmanA kA2Ne suvarNane dRSTAMtarUpe kahela che. ane jemAM ekAMtathI sAdharmano abhAva hoya tevuM dRSTAMta hotuM nathI, tethI sAdhumAM paNa viSaghAtitvAdi ATha guNo kaI rIte che, te jANavA yogya che, ke jethI A susAdhu che ane A susAdhu nathI, evo nirNaya thaI zake. II86 // avataraNikA : pUrvamAM suvarNa jevA bhAvasAdhu hoya che tema batAvyuM, tethI jema suvarNamAM kaSAdi cAra parIkSAthI 'A suvarNa che', tema nakkI thAya che, te ja rIte bhAvasAdhu paNa kaSAdi cAra parIkSAthI 'sAcA sAdhu che' tema nakkI thAya che. te batAvavA kahe che gAthA: - "caukAraNaparisuddhaM kasacheyatAvatAlaNAe ya / jaM taM visaghAirasAyaNAi guNasaMjuyaM hoi " / / 87 / / " itarammi kasAIA visiTThalessA tahegasArattaM / avagAriNI aNukaMpA vasaNe aiNiccalaM cittaM " // 88 / / Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 gAthArthaH kaSa, cheda, tApa ane tADana vaDe cAra kAraNathI parizuddha suvarNa thAya che, je AvA prakAranuM che - te viSaghAtI-rasAyaNAdi guNasaMyukta hoya che. IIII ItaramAM=sAdhumAM, kapAdi A pramANe che - pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-87-88 1. viziSTa lezyA e kaSa, 2. tathAekasArapaNuM e cheda, 3. apakArImAM anukaMpA e tApa, 4. vyasanamAM ati nizcala citta e tADanA che. IIII TIkA - catuSkAraNaparizuddhaM caitad bhavati, kaSeNa, chedena, tApena tADanayA ceti yadevaMbhUtaM tad viSaghAtirasAyanAdiguNayuktaM bhavati, nA'nyat, parIkSeyam // 87 / / TIkArtha H catuSpA Laparizuddha ... parIkSevam / / kaSa vaDe, cheda vaDe, tApa vaDe ane tADanA vaDe - cAra kAraNathI parizuddha A=suvarNa hoya che. ethI karIne je AvA prakAranuM che, te viSaghAtI, rasAyaNAdi guNayukta hoya che, anya nahi. A=je kaSa, cheda, tApa ane tADana vaDe karIne parizuddha che, te suvarNa, viSaghAtI-rasAyaNAdi guNayukta hoya che, anya nahi. e parIkSA padArtha che. 87 / / * parIkSeyam - ahIM parIkSA+yam A pramANe samajavuM. itarasmin= sAdhau kaSAdayo yathAsaGkhyamete yaduta - viziSTA lezyAH kaSaH, tathaikasAratvaM chedaH, apakAriNyanukampA tApaH, vyasane'tinizcalaM cittaM tADanA eSA parIkSA / 88 / / itarasmin . parIkSA / / ItaramAM=sAdhumAM, kAdi yathAsaMkhya A che. te 'vadyuta'thI batAve che - (1) viziSTa lezmA kaSa che, (2) tathAekasArapaNuM=viziSTa lezmA arthAt saMsArasAgara taravAnA dRDha yatnanI lezyA eka pradhAnapaNe jemAM hoya te tathAekasAra kahevAya ane teno bhAva te tathAekasArapaNuM, cheda che, (3) apakArImAM anukaMpA tApa che ane (4) vyasanamAM atinizrcala citta tADanA che. A parIkSA che. 88 bhAvArtha : sAdhumAM kaSAdi kevA prakAranA che te batAve che - (1) saMsAranA nairguNyane jANIne saMsArathI taravAno artha evo sAdhu, , saMsArathI taravAnA upAyarUpe bhagavAnanI AjJAnuM pratisaMdhAna karIne temAM ja yatna karavAnI lezyAvALo hoya to te kaSazuddha che. jema suvarNane kasoTInA patthara upara kasavAthI te suvarNa che, ema nakkI thAya che, tema AvI viziSTa lezyAvALA hoya te sAdhu che, evuM nakkI thAya che. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-87-88, 89 245 (2) tathAekasArapaNuM=je prakAre viziSTa lezyA che, te prakAre ekasA25NuM, te cheda che. jema suvarNa, uparathI suvarNarUpe dekhAvA chatAM aMdarathI pUrNa suvarNarUpe na hoya to chedathI asuvarNanI prApti thAya che, paraMtu aMdarathI suvarNa hoya to chedathI suvarNarUpe nakkI thAya che, tema sAdhumAM tathAekasA2paNuM=je prakAre saMpUrNa AbhUSaNa suvarNamaya hoya to te suvarNanuM che, tema sAdhumAM saMsArasAgara taravAnA dRDha yatnanI lezyArUpa ekasArapaNuM hoya arthAt evI lezyAmaya ja jIvana hoya to te sAdhu chedathI zuddha che, ema nakkI thAya che. uparamAM kahI tevI viziSTa lezmA sAdhunA cittamAM satata vartatI hoya ane tenAthI niyaMtrita temanuM jIvana hoya to tathAekasA25NuM temanAmAM Ave che ane tevA sAdhu chedathI zuddha che ema nakkI thAya che. (3) apakArImAM anukaMpA e tApa che. jema suvarNa, chedathI suvarNa nakkI thavA chatAM suvarNane tapAvIne jovAmAM Ave to suvarNamAM pAMca-dasa TakA anya dhAtu bhaLelI hoya to te suvarNa tevA prakAranuM narama banatuM nathI, tethI tenA uparathI khyAla Ave che ke A suvarNa paripUrNa zuddha nathI. tema sAdhune koI apakArI prApta thAya tyAre temanAmAM asahiSNutA vagere bhAvo ISad paNa pragaTe to tevA sAdhumAM sAdhupaNAnI khAmI che teno khyAla Ave che. saMyama lIdhA pachI ArAdhaka sAdhu bhagavAnanA vacana pramANe dRDha yatna karavAnI lezyAvALo hoya che, te viziSTa lezyA che ane te viziSTa lezyA paNa kyAreka ja hoya che ema nahi, paraMtu saMyamajIvanamAM satata vartatI hoya to te viziSTa lezmArUpa ekasArapaNuM paNa te sAdhumAM che, topaNa viziSTa lezyA, ane tathAekasArapaNuM hovA chatAM apakArInI upasthitimAM anukaMpAno bhAva jo ullasita thAya nahi to te ja batAve che ke, te sAdhu hovA chatAM ISat malina che. (4) vyasanamAM atinizcala citta e tADanA che. jema chedathI zuddha evuM suvarNa, tApamAM paNa tapAvavA chatAM azuddha che evo spaSTa nirNaya na thAya tyAre, te tapAvelA suvarNa upara tADana karavAmAM Ave che, jethI tADana vakhate kAMIka kaThinatAnI pratIti thAya to A suvarNa kAMIka aMzothI azuddha che, tema nirNaya thAya che, ane tADanathI paNa te zuddha jaNAya to te suvarNa che, tema nakkI thAya che. te ja rIte sAdhu jyAre saMkaTamAM Ave tyAre atinizcala rahI zake tyAre tenAmAM zIlAMgarUpa sAdhupaNuM sthirabhAvane pAmeluM che tema nakkI thAya che, tyAre ja te paripUrNa zuddha che, ema nakkI thAya che. 87-88 // gAthAH "taM kasiNaguNoveyaM hoi suvaNNaM na sesayaM jutI / Na ya NAmarUvamitteNa evamaguNo havai sAhU" / / 89 / / gAthArtha H saMpUrNa guNothI sahita hoya (te) te=suvarNa che, zeSa evuM yuktisuvarNa nahi ane ema=yuktisuvarNa che ema, nAmarUpa mAtra hovAne kAraNe aguNa=guNarahita, sAdhu thato nathI. II89 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 pratimAzataka bhAga-3stavaparijJA) gAthA-89-90 TIkA : 'tatkRtsnaguNopetaM satsuvarNaM tAttvikaM na zeSakaM yuktiriti yuktisuvarNaM, nApi nAmarUpamAtreNa bAhyena, evamaguNaH san bhavati sAdhuH / / 8 / / TIkArya : tanamuno - sApu: I tenA suvarNanA, saMpUrNa guNothI sahita chatuM suvarNa tAtvika che, zeSa yuktisuvarNa tAtvika nathI. yukti eTale yuktisuvarNa, tema bAhya evA tAmarUpa mAtra hovAne kAraNe aguNa chato sAdhu thato nathI. IIcell ahIM mULa gAthAmAM yu izabda che, tenAthI yuktisuvarNa grahaNa karavuM. bhAvArtha - je suvarNanI kaSAdithI parIkSA karavAmAM Ave te suvarNa, suvarNanA saMpUrNa guNothI yukta hoya to te tAttvika suvarNa che, zeSa yuktisuvarNa e tAttvika suvarNa nathI. yuktisuvarNa eTale yuktithI suvarNanA varNa jevuM banAveluM hoya, paraMtu suvarNanA guNavALI dhAtu na hoya te yuktisuvarNa kahevAya. vaLI, prastuta gAthAmAM suvarNanI parIkSAne sAdhumAM yojana karatAM kahe che ke, nAmarUpamAtra evA bAhya vezathI sAdhu, paNa uparamAM varNana karyuM e rIte kaSAdi guNavALo na hoya to te sAdhu nathI. Azaya e che ke, kaSathI sAdhu jevI vezyA hoya to kAMIka aMze guNasaMpatti che, topaNa vezyAne anurUpa ucita AcaraNA sAdhumAM nahi hovAthI te bhAvathI sAdhu nathI. ane kaSane anurUpa vezyA paNa hoya ane te vezyAne anurUpa ucita sAdhvAcAranuM pAlana paNa karato hoya, to sAdhunA ghaNA guNo temanAmAM hoya, Ama chatAM koI apakAra karanArA Ave tyAre temanA pratye sAdhune jo ISad dveSa thAya, to te aMzamAM sAdhunA guNothI yukta nathI. ane kadAca tApathI paNa sAdhunA guNo hoya ane tethI apakArI pratye anukaMpA paNa karato hoya, Ama chatAM Apatti Ave tyAre atinizcala citta na hoya ane ArtadhyAna AdimAM pravarte to tADanathI zuddha evuM pUrNa sAdhupaNuM nathI, paraMtu kAMIka malinatAvALuM sAdhupaNuM che. llclA gAthA - "juttIsuvanayaM puNa suvanavaNNaM tu jai vi kIrijjA / Na hu hoi taM suvannaM sesehiM guNehiM'saMtehiM" / / 10 / / gAthArtha - vaLI, yuktisuvarNa joke suvarNa varNavALuM karAya che, paraMtu zeSa guNo avidhamAna hovAthI te suvarNa thatuM nathI. I(c)TI Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA | gAthA-90-91 247 TIkA : yuktisuvarNaM punaratAttvikaM suvarNavarNameva yadyapi kriyeta kathaJcittathApi na bhavati tatsuvarNa zeSairguNairviSaghAtitvAdibhirasadbhiriti gAthArthaH / / 10 / / TIkArca - suriyuvA ... jAthArtha chevaLI, yuktisuvarNa joke, kathaMcitrakoIka rIte, atAtvika suvarNavarNavALuM ja karAya che, topaNa viSaghAtivAdi zeSa guNo avidyamAna hovAne kAraNe te suvarNa thatuM nathI, e pramANe gAthArtha che. 1905 bhAvArtha : yuktisuvarNa eTale banAvaTI suvarNa. ane banAvaTI suvarNa paNa suvarNavarNavALuM koIka rIte karAya che topaNa te suvarNanI dhAtu nahi hovAthI suvarNanA viSaghAtivAdi guNo tenAmAM nathI. tethI suvarNanuM je kArya che, te kArya yuktisuvarNanI dhAtuthI thatuM nathI, mAtra bAhya AkArathI ja sadaza jovA pUratuM te upayogI che.I9gI avataraNikA : prastutamadhikRtyAha - avataraNikArca - prastutane AzrayIne kahe che arthAt pUrve gAthA-89mAM kahyuM ke, suvarNanA saMpUrNa guNathI yukta hoya te tAtvika suvarNa che, ema sAdhunA saMpUrNa guNathI yukta hoya te sAdhu hoya che. tene AzrayIne kahe che - gAthA - "je iha sutte bhaNiA sAhuguNA tehiM hoi so sAhU / vaNNeNaM jaccasuvaNNayaM va saMte guNaNihimmi" / / 11 / / gAthArtha - guNanidhi hote chate, varNa vaDe jAtyasuvarNanI jema je ahIM zAstramAM sAdhunA guNo kahevAyelA che, te guNo vaDe A sAdhu che. I915 TIkA :- ya iha zAstre bhaNitA mUlaguNAstairbhavatyasau sAdhuH, varNena satA jAtyasuvarNavat sati guNanidhau viSayatitvahive pAzA. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 pratimAzataka bhAga-3/2nalaparaDA gAthA-91-92-2 TIkArya : 16. viSayatitvArirUu viSaghAtivAdirUpa guNanidhi hovA chatAM, varNa vaDe chatA=vidyamAna, jAtyasuvarNanI jema, je ahIM zAstramAM mULaguNo kahelA che, tenA vaDe A sAdhu che. I91 bhAvArtha : jema jAtyasuvarNa varNathI suvarNavarNavALuM che ane viSaghAtivAdarUpa guNanA nidhAnarUpa che, te ja rIte sAdhvAcAra pALavArUpa sAdhunA varNavALo hoya ane zAstramAM kahelA sAdhunA mULaguNavALo=18 hajAra zIlAMgavALo hoya te sAdhu kahevAya. II91aaaa gAthA : "jo sAhU guNarahio bhikkhaM hiMDai kahaM Nu hoi so sAhU ? / vaNNeNaM juttisuvaNNayaM vA'saMte guNanihimmi" / / 12 / / gAthArtha : guNanidhi nahi hote chate varNa vaDe yuktisuvarNanI jema, guNarahita evo je sAdhu bhikSA mATe phare che, e kaI rIte sAdhu thAya ? arthAt na thAya. ll92aa. TIkA :___yaH sAdhurguNarahitaH san bhikSAmaTati na bhavatyasau sAdhuretAvatA varNena satA kevalena yuktisuvarNavadasati guNanidhau viSaghAtitvAdirUpe / / 12 / / TIkArca - ...... viSayaktitvahiv In viSaghAtivAdirUpa guNanidhi nahi hote chate yuktisuvarNanI jema guNarahita chato je sAdhu bhikSA mATe phare che, A=vezadhArI sAdhu, varNa vaDe sAdhunA veza vaDe, vidyamAna evA kevala ATalA guNothI=veza dhAraNa karavArUpa guNothI, sAdhu thato nathI. parA bhAvArtha - jema yuktisuvarNa varNathI suvarNa jevuM hoya che, paraMtu yuktisuvarNamAM viSaghAtivAdi guNo hotA nathI, tema je sAdhu, sAdhuno veza laIne bhikSATanAdi bAhya AcAro mAtra pALe che, paraMtu pUrvamAM batAvela viSaghAtitvAdi guNo jemanAmAM nathI, tevo sAdhu bhAvathI sAdhu nathI. II9zA avataraNikA : guNanidhirahita sAdhuvezavALo sAdhu nathI, te batAvatAM kahe che - Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-93-94 249 gAthA : "uddiTThakaDaM bhuMjai, chakkAyapamaddaNo gharaM kuNai / , vyavaravuM ra nA no pitta ja ju so sAdU ?" rUpA gAthArtha - uddezIne karAyeluM je bhogave che, paTakAyanuM pramardana vadha kare che, ghara kare che ane pratyakSa jalagata jIvone je pIve che, te kevI rIte sAdhu hoI zake? arthAt na hoI zake. lal TIkA : uddizya kRtaM bhuGkte, AkuTTikayA SaTkAyapramardano, nirapekSatayA gRhaM karoti devavyAjena, pratyakSaM ca jalagatAnprANino yaH pibatyAkuTTikayaiva kathaM tvasau sAdhurbhavati? naiveti gAthArthaH / / 13 / / TIkArya : di ... gAthArtha ! uddezIne karAyeluM je bhogave che ane AphrikA vaDe SakAyanuM pramardana=pakAyanI hiMsA, kare che, nirapekSapaNAthI devatA vyAjathI=bahAnAthI, gharane kare che ane je pratyakSa jagata jIvone AphrikA vaDe ja pIve che, te kevI rIte sAdhu hoI zake ? arthAt na hoI zake, e pramANe gAthArtha che. II93 bhAvArtha - je sAdhu bhikSA-vastra-pAtra Adi sAdhune uddezIne karAyelAM grahaNa kare che ane AkuTTikApUrvaka SakAya jIvonuM upamadana kare che arthAt paDilehaNAdi ke vihArAdi kriyAomAM jIvarakSAnA pariNAma pratye nirapekSa rIte varte che, te sAdhu pakAyanI virAdhanAvALo che; ane nirapekSapaNAthI devanA bahAnAthI gharane kare che arthAt huM sAdhu chuM mATe mAre koI saMpatti hoya nahi, te prakAranA pariNAma pratye upekSA karIne jinamaMdiranA bahAnA vaDe bAjumAM jinamaMdira banAvIne, tenA rakSaNa mATe potAnuM sthAna karavArUpa gharane kare che, ane pratyakSa jalamAM rahelA jIvone je AkuTTikApUrvaka ja=nirapekSapaNAthI ja, pIve che arthAt sacitta jalAdine je grahaNa kare che, te kaI rIte sAdhu hoI zake ? arthAtu na hoI zake. II9zA gAthA - "aNNe u kasAIyA kira ee ettha huMti NAyavvA / hiM parivadi sadU parivalveda cillA 24. gAthArtha : vaLI anya AcAryo A pramANe kahe che - kharekhara AaudiSTabhojjatvAdirUpa kaSAdi ahIM=sAdhu Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 pratimAzataka bhAga-3 | stavapariNAma | gAthA-94 adhikAramAM, jANavA yogya che. A parIkSA vaDeHyathAkrama kaSAdi parIkSA vaDe, ahIM=jagatamAM sAdhunI parIkSA karavI joIe. II94 TIkA :___ anye tvAcAryA itthamabhidadhati, kaSAdayaH prAguktAH kiloddiSTabhoktRtvAdayo'tra sAdhvadhikAre bhavanti jJAtavyAH yathAkramaM etAbhiH parIkSAbhirnizcayaprakAraiH sAdhuparIkSeha karttavyA, samAnadharmadarzanajanitasAdhutvasaMzayanirAsAya sadvRttena sAdhutvasaMbhAvanayA'bhyutthAnasya karttavyatve'pyauttarakAlikaM yathocitaM parIkSayaiva sAdhyamiti asya zAstrArthatvAditi dik / / 14 / / TIkArya : ga ti . vaLI anya AcAryo A pramANe kahe che - pUrvamAM kahevAyelA udiSTabhojjatvAdirUpa kaSAdi ahIM sAdhunA adhikAramAM, jANavA yogya che. nizcaya prakAravALI=susAdhupaNAno nizcaya thAya evA prakAravALI, yathAkrama A parIkSA vaDe=prathama kaSa, pachI che, ema yathAkrama A parIkSA vaDe, ahIM=saMsAramAM sAdhunI parIkSA karavI joIe; kema ke samAna dharmadarzanathI janita sAdhupaNAnA saMzayanA nirAsa mATe saddavRtta vaDe=sadvartana vaDe, sAdhupaNAnI saMbhAvanAthI abhyatyAnanuM kartavyapaNuM hote chate paNa, uttarakAlika yathocita parIkSA vaDe ja sAdhya che=vaMdanAdi kartavya che. ethI karIne AnuMsudiSTabhojjatvAdirUpa kaSAdinA jJAtavyanuM, zAstrArthapaNuM che. e pramANe dizAsUcana che. I94 bhAvArtha - kaSa-cheda Adi parIkSAnA viSayamAM anya AcAryonuM zuM maMtavya che, te graMthakArazrI kahe che - pUrve gAthA-93mAM kahelA uddiSTabhostRtvAdirUpa sAdhune uddezIne banAveluM bhogavavArUpa, kaSAdi sAdhunA adhikAramAM jANavA yogya che, ane prathama kaSa, pachI cheda Adipa yathAkrama A parIkSA vaDe ahIM sAdhuparIkSA karavI joIe; kema ke susAdhu ane kusAdhumAM samAna veza ane skUlathI samAna AcArarUpa samAna dharmanA darzanathI pedA thayela sAdhupaNAno saMzaya AgaMtuka sAdhumAM thaI zake che, ane susAdhumAM sAdhupaNAno saMzaya thAya to temanI ucita pratipatti=ucita bhakti vagere na thaI zake, te mahAanartharUpa che. tethI sAdhupaNAnA saMzayanA nirAsa mATe AgaMtuka sAdhunA sadvartana vaDe sAdhupaNAnI saMbhAvanAthI abhyatthAna karavA yogya che=bAhya rIte sAdhuveza ane tene anurUpa sthUlathI paNa sacaraNAothI sAdhumAM sAdhutvanI saMbhAvanA thAya che arthAt AgaMtuka sAdhu susAdhu hoya tevI saMbhAvanA thAya che, ane tenA kAraNe vizeSa nirNaya na thayo hoya to paNa abhyathAna karavuM joIe. Ama chatAM paNa abhyatthAnAdi karyA pachI uttarakAlika yathocita vaMdanAdi, kaSAdi parIkSA vaDe A sAdhu che, evo nirNaya thayA pachI kartavya che. ethI karIne uddiSTabhoknatvAdirUpa kaSAdinA jJAtavyanuM zAstrArthapaNuM che. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-94-95 Azaya e che ke, pUrve gAthA-93mAM kahela ke, sAdhunA uddezathI karAyeluM bhogave che, upekSAvRttithI SaTkAyanuM upamardana kare che, devanA bahAnAthI nirapekSapaNAthI ghara kare che ane sacitta jalAdi grahaNa kare che, te sarva yathAkrame kaSAdirUpa nathI, paraMtu uddiSTabhotRtvAdirUpa cAreya sthUlathI jovAmAM Ave tyAre te kaSarUpe prApta thAya che, ane uttarottara sUkSma-sUkSmatara jovAmAM Ave tyAre te chedAdirUpa bane che. 51 vaLI, A kaSAdi cAreya parIkSAo kramasara karavAnI che ane te vastunA nirNaya mATe nizcaya prakAravALI parIkSAo che. arthAt A susAdhu che ke nahIM e prakAre vastuno nirNaya ka2vA mATe parIkSA karavAno prakAra A ja che. jema - (1) koI sAdhu uddiSTabhoktatvAdi cAre ya bhAvone vyaktarUpe sevato dekhAya tyAre te kaSazuddha nathI, paraMtu uddiSTabhoktatvAdi cAre ya bhAvone bhogavavAnI manovRttivALo na hoya ane tethI nirdoSa grahaNa ka2vAnI temanI lezyA dekhAya, tyAre te kaSazuddha che ema jaNAya. Ama chatAM (2) nirdoSa bhikSA Adi mATe je yatanAo che, te atikaSTarUpa dekhAvAthI te pALavA mATeno dRDha yatna na dekhAya, ane tethI asthAne paNa doSonuM sevana karato dekhAya, to nakkI thAya che ke, kaSathI sAdhuguNa yukta hovA chatAM chedathI te mahAtmA sAdhuguNa yukta nathI; kema ke kaSAyane paravaza thaIne nirdoSa AcAra pALavA mATe te yatnavALA nathI. ane (3) koI sAdhu saMyamane anukULa nirdoSa bhikSA AdimAM yatna paNa karatA hoya, Ama chatAM, koI apakArI prApta thAya tyAre tenA pratye hitabuddhi na kare, paraMtu tenA anucita vartanane kA2Ne ISad kopathI prajvalita thAya to teTalA aMzamAM temanuM saMyama zuddha nathI. vastutaH tattvane jonArA sAdhune anucita pravRtti karanArA pratye karuNAbhAva jAge, ane tethI vicAre ke, huM zuM karuM ke jethI anucita karanAra sAmo jIva mArA nimittane pAmIne karmabaMdha na kare ? ane zakya hoya to tenA te anucita pariNAmanA nivartana mATe ucita yatna paNa kare, paraMtu sAmA jIvanA anucita vartanathI svayaM potAnA bhAvone malina na kare to te tApathI zuddha che. ane (4) koI sAdhu ati viSama saMyogomAM Ave tyAre paNa, manamAM kheda pAmyA vagara, mAre zuM ka2vuM joIe ke jethI mArA saMyamanI vRddhi thAya, te rIte vicArIne zakya hoya to utsarganuM AlaMbana le, ane pariNAmanI zuddhi zakya na jaNAya to zAstramaryAdA pramANe yathArtha apavAdanuM sevana kare, paraMtu saMkaTane kA2Ne asvastha thaIne apavAdanuM AlaMbana na le, to te tADanAthI zuddha che. II94 * prathama pakSamAM sAdhunI saMyamanI lezyAne sAme rAkhIne kaSAdi cAra bhedo kahelA che ane anya AcAryanA matamAM te saMyamanI lezyAnA kAryabhUta evA uddiSTabhoktAdinA varjananI kriyAne grahaNa karIne kaSAdi cAra bhedo kahela che. baMnemAM arthathI koI bheda nathI. avataraNikA :nigamayannAha - avataraNikArya : nigamana karatAM graMthakArazrI kahe che=gAthA-81mAM kahyuM ke, aDhAra hajAra zIlAMganuM pAlana duSkara Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rapara pratimAzataka bhAga-3 | stavapariNA | gAthA-lpa hovAthI pUrvAcAryo vaDe sAdhuvyavasthApaka pramANathI sthita arthavALo bhAvasAdhu kahevAyo che. tyAra pachI gAthA-82mAM sAdhuvyavasthApaka anumAna pramANa batAvyuM. tenuM nigamana karatAM graMthakArazrI kahe che - gAthA : "tamhA je iha satthe sAhuguNA tehiM hoi so sAhU / gavaMtasuparinTedi movasiddhi tti "i IITo. gAthArtha : pUrvanA kathananuM nigamana karatAM kahe che - te kAraNathI je ahIM sAdhuguNo zAstramAM kahyA che, tenA vaDe sAdhuguNo vaDe, A sAdhu thAya che; kema ke atyaMta suparizuddha evA tenA vaDe=sAdhuguNo vaDe, mokSanI siddhi thAya che. ll5ll TIkA - tasmAd ye iha sAdhuguNAH zAstre bhaNitAH pratidinakriyAdayastaiH karaNabhUtairbhavatyasau bhAvasAdhurnAnyathA'tyantaM suparizuddhastairapi na dravyamAtrarUpairmokSasiddhiriti kRtvA bhAvamantareNa tadanupapatteriti pathArtha jo TIkArya : tan..... thALuM te kAraNathI ahIM je pratidinakriyAdi sAdhuguNo zAstramAM kahelA che, karaNabhUta evA tenA vaDe=pratidinakriyAdirUpa sAdhuguNo vaDe, A bhAvasAdhu che. ra anyathA=pratidinakriyAdirUpa sAdhuguNa vagara bhAvasAdhu nathI; kema ke atyaMta suparizuddha evA dravyamAtrarUpa pratidinakriyAdi sAdhuguNo vaDe, mokSanI siddhi nathI. ethI karIne (pratidinakriyAdirUpa sAdhuguNo vaDe A bhAvasAdhu che ema avaya che.) dravyamAtra kriyAthI mokSanI siddhi kema nathI, temAM hetu kahe che - bhAva vagara tenI bhAvasAdhunI, anupapatti che asaMgati che, e pramANe gAthArtha che. II95 bhAvArtha : atyaMta suparizuddha evI pratidinakriyAo jyAre thAya che tyAre kSapakazreNI pragaTe che, jema ke sUtraporisIarthaporisI karIne bhikSATana karIne pAchA AvI bhikSA vAparavA beThela mahAtmA vicAre che ke, "huM kyAMya chalANo nathI, mATe have bhikSA vAparatAM paNa chalAuM nahirAgAdinA saMzleSavALo banuM nahi," e pramANe atyaMta suparizuddha rIte AhAra karavA upayogavALA thayA tyAM kSapakazreNIno prAraMbha karyo ane kevalajJAna pragaTyuM. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-5, 96-97-98 53 AnAthI e prApta thAya ke, sAdhunI pratidinakriyAo kSapakazreNInI ati AsatrabhAvavALI atyaMta suparizuddha kriyAo che, paraMtu dravyamAtrarUpa kriyAo nathI; ane suparizuddha evI kriyAthI ja mokSanI siddhi thAya che, ethI pharIne atyaMta suparizuddha kriyAnuM kAraNa, tene anurUpa bhAva saMbhavI zake="huM A kriyAo atyaMta suparizuddha karIne saMsArasAgarathI taruM" e rUpa bhAva saMbhavI zake, mAtra dravyakriyAo nahi. ane sAdhupaNuM e mokSanuM kAraNa che, tethI suparizuddha kriyA karavAnA praNidhAnarUpa bhAva vagara bhAvasAdhunI anupapatti=asaMgati che. mATe bhAvapUrvakanI pratidinakriyArUpa sAdhuguNo vaDe bhAvasAdhu thAya che, mAtra dravyarUpa pratidinakriyA vaDe bhAvasAdhu thato nathI. IIlpA avataraNikA :prakRtayojanAyAha avataraNikArtha prakRtane yojana karavA mATe kahe che=gAthA-50mAM dravyastavathI bhAvastava kevI rIte prApta thAya che te batAvyuM, tyAra pachI bhAvastava zuM che te batAvyuM ane bhAvastava duSkara che ityAdi AnuSaMgika kathana karyuM. have prakRtane dravyastavathI kaI rIte bhAvastavanI prApti thAya che te rUpa prakRtane, batAvavA mATe graMthakArazrI kahe che - gAthA = -- - TIkArya : 66 'alamettha pasaMgeNaM evaM khalu hoi bhAvacaraNaM tu / paDibujjhissaMtaNe bhAvajjiyakammajoeNaM" / / 96 / / gAthArtha H ahIM prasaMga vaDe saryuM. vaLI A rIte=gAthA-50mAM kahyuM e rIte, kharekhara anya prANIo pratibodha pAmaze, e prakAranA bhAvathI arjita karmanA yoga vaDe bhAvacaraNa=bhAvacAritra, thAya che. II6 TIkA H alamatra prasaGgena pramANAbhidhAnAdinA evaM khalu bhavati bhAvacaraNamuktasvarUpam, kutaH ? pratibhotsyante'nye prANina iti bhAvArjitakarmayogena jinAyatanaviSayeNeti gAthArtha: / / 96 / / nimatra ..... gAthArtha: / / ahIM prasaMga vaDe saryuM=pramANaabhidhAnAdi vaDe saryuM. arthAt gAthA81mAM sAdhuvyavasthApaka pramANa A che, ema kahyuM. tyAra pachI gAthA-82mAM sAdhuvyavasthApaka anumAna pramANanuM abhidhAna karyuM ane 'amiyAnAvi'mAM 'gAvi' padathI prApta bhAvasAdhupaNAnuM duSkarapaNuM, e rUpa je prAsaMgika kathana che, tenAthI saryuM=prAsaMgika kathana ahIM pUrNa thAya che. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA | gAthA-6-7-98 have mULagAthA-50mAM dravyastavathI bhAvastava kevI rIte prApta thAya, te batAvyuM, e kathana sAthe joDANa batAve che - A rIte=gAthA-50mAM kahyuM e rIte, kharekhara mArA karAyelA dravyastavathI anya jIvo pratibodha pAmaze, e prakAranA dravyastavakAlIna bhAvathI ajita evA puNyAnubaMdhI puNyakarmanA yogathI ukta svarUpavALuM gAthA-pa1 AdimAM kahevAyelA svarUpavALuM, bhAvacaraNa=bhAvacAritra, hoya che, e pramANe gAthArtha che. II96o. bhAvArtha vivekasaMpanna zrAvaka jyAre zAstramAM dhelI vidhi pramANe jinabhavana karAve che, tyAre tene bhAvacAritra pratye atyaMta rAga hoya che, ane tethI ja te zrAvaka icche che ke, "A jinamaMdiranuM nirmANa thavAthI tenA darzana mATe uttama mahAtmAo padhAraze ane teo dezanA vagere Apaze. tenAthI A dezamAM rahelA anya jIvo pratibodha pAmaze ane saMyama Adi grahaNa karIne potAnA manuSyajanmane saphaLa karaze ane ghaNA jIvone saMyamanI prAptinuM kAraNa bane tevA prakAranA A jinamaMdiranirmANamAM vaparAyeluM ja mAruM dhana saphaLa che, anya nahi." A prakAranI vicAraNAthI plAvita thayeluM bhInuM baneluM citta, ati uttama koTinA saMyama pratyenA rAganA bhAvavALuM bane che, ane tenAthI upArjita thayela puNyAnubaMdhI puNyakarma arthAtuM cAritra pratyenA rAganA saMskArothI yukta evuM puNyakarma, tenA yogathI bhAvacAritranI prApti thAya che. ahIM vizeSa e che ke, kvacit te ja bhavamAM tene uttama bhAvathI bhAvacAritranI prApti thAya che ane kvacit janmAMtaramAM paNa bhAvacAritranI prApti thAya che. ll96aaaa gAthA - "apaDivaDiyasuhaciMtAbhAvajjiyakammapariNaIo / patra nA gaMta to sa gArahivi nadag" al27nA gAthArtha :- jinAyatanaviSayaka apratipatita zubha ciMtAnA bhAvathI arjita karmapariNatithI, AnA cAtrinA, pArane pAme che, (ane) tenAthI te=jinamaMdira nirmANa karanAra gRhastha, ArAdhanAne pAme che. ll97nA TIkA - apratipatitazubhacintAbhAvArjitakarmapariNatestu sakAzAjinAyatanaviSayAyA etasya crnnca, yati sarjA=pAra, tataH sa mArAthanAM tamane zuddhAn pAchA TIkArya : gatiti zuddhAn | jitAyatanaviSayaka apratipatita zubhaciMtAnA bhAvathI ajita pedA Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 / tavArijJA / gAthA-96-97-98 papa thayela, karmapariNatithI, AnA=caraNanA, aMtaHpArane, pAme che, (a) tenAthI te=jinamaMdira nirmANa karanAra zrAvaka, zuddha ArAdhanAne pAme che. pA . bhAvArtha :- jinamaMdira nirmANa karanAra zrAvakane evI zubha ciMtA che ke, jinamaMdira banAvyA pachI A jinamaMdira keTalA dIrghakALa sudhI surakSita rahe tyAM sudhI anya jIvone bhagavAna pratye bhakti vRddhi pAme, ane A saMsArasAgarane pAra karavA mATe A jinamaMdiranA avalaMbanathI teo samartha bane. mATe te rIte A janamaMdiranuM rakSaNa karavuM joIe ke jethI te dIrghakALa sudhI surakSita rahe. A prakAranI ciMtA jinamaMdira narmANa karanAra zrAvakane satata rahyA kare che. tethI jinamaMdiranuM rakSaNa karavuM ane te dezamAM rahelA sarva jIvo tye ucita vartana karavuM, ke jethI te anya jIvo bhagavAna pratye sabhAvavALA thAya, A prakAre sva-zaktine banurUpa udAra AzayapUrvaka jinamaMdira nirmANa karanAra zrAvaka yatna kare che ane A prakAranA zubha bhAvathI pedA thayela je karmapariNati che, tenA yogathI saMyama grahaNa karyA pachI te saMyamanA pArane pAme che; kema ke potAnI bhUmikA pramANe dravyastavamAM je apramAdabhAva keLavyo che ane tethI je satata zubhaciMtAno bhAva varte che, te apramAdabhAva cAritranI prApti thayA pachI cAritranA pArane pAmavAmAM kAraNa bane tevA karmanA saMcayanuM kAraNa bane che. ane tethI cAritranI prApti thayA pachI paNa jinamaMdira nirmANa karanArane bapramAdabhAva ullasita thAya che, ane te cAritranA pArane pAme che tethI te zuddha ArAdhanAne pAme che. pote grahaNa karelA cAritrane samyagu rIte pALIne, mRtyu samaye vizeSa prakAranI saMlekhanA karIne paMDitamaraNapUrvaka janmAMtaramAM javuM, te zuddha ArAdhanA che. ane kvacit cAritrakALamAM anAbhogAdithI aticAra thayelA hoya, tenuM mRtyukALa pUrve athavA mRtyakALamAM samyagu Alocana karIne, tenI zuddhi karIne, kaSAyonI vizeSa prakAranI saMkhanA mATe=kaSAyonI tanatA karavA mATe, anazanane svIkArIne, vizeSa prakAranI samAdhithI jIvana samApta kare che. A prakAranI zuddha ArAdhanAne jinamaMdira nirmANa karanAra zrAvaka pAme che. AvA avataraNikA - pUrve gAthA-97mAM kahyuM ke, jinamaMdira nirmANa karyA pachI tenI vRddhi mATe ane rakSaNa mATe, apratipatita zubha bhAvanA ciMtanathI ajita puNyaprakRtinA kAraNe, jinamaMdira nirmANa karanAra zrAvaka jyAre cAritra prApta kare che, tyAre cAritranA pArane pAme che, ane tethI zuddha ArAdhanAne pAme che. tyAM prazna thAya ke, saMyamanI zuddha ArAdhanA zuM che? tethI nizcayanayathI saMyamanI zuddha ArAdhanA batAve gAthA - "NicchayaNayA jamesA, caraNapaDivattisamayao pabhiI / sAmaratanaTsa saMgamapAnAM viziT" I18 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 gAthArtha: pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-96-97-98 nizcayanayathI caraNapratipattinA=caraNasvIkAranA, samayathI mAMDIne AmaraNAMta=maraNa sudhI, anavarata=satata, vidhipUrvaka je saMyamanuM pAlana che, e ArAdhanA che. III TIkA H nizcayamatAd yadeSA''rAdhanA caraNapratipattisamayataH prabhRti AmaraNAntamajasramanavarataM saMyamaparipAlanaM vidhineti gAthArthaH / / 98 / / TIkArtha : nizcayamAd gAthArtha:|| nizcayanayanA matathI caraNapratipattinA=cAritra svIkAratA, samayathI mAMDIne maraNa sudhI ajasra=anavarata=satata, vidhi vaDe je saMyamanuM paripAlana che, e ArAdhanA che. II98 ...... bhAvArtha: pUrve gAthA-97mAM kahyuM ke, jinamaMdira nirmANa karanAra zrAvaka apratipatita zubhaciMtAnA bhAvathI pedA thayela karmapariNatithI cAritranA pArane pAme che ane zuddha ArAdhanAne pAme che. te zuddha ArAdhanA nizcayanayanA matathI niraticAra saMyamanI ArAdhanA che ane je gRhastho atyaMta apramAdapUrvaka dravyastavakALamAM satata zubha ciMtA-zubha bhAva kare che, tevA gRhasthone nizcayanayane abhimata niraticAra zuddha saMyamanI ArAdhanA prApta thaI zake che, e prakAranuM tAtparya che. III gAthA-96/97/98no saMkSipta sArAMza : pUrve bhAvasAdhu kevA hoya che te vAta suvarNanA dRSTAMtathI batAvI, ane bhAvasAdhubhagavaMto pUrNa 18 hajAra zIlAMgane vana kare che e batAvyuM. AvA bhAvasAdhunuM svarUpa je zrAvaka jANato hoya, ane mAnato hoya ke, "A saMsAramAM AvA sAdhujIvanane pALavAmAM ja manuSyabhava saphaLa che. Ama chatAM, mArAmAM haju tevA sattvano saMcaya thayo nathI, tethI dhanasaMcaya Adi pravRtti karIne huM saMsAranI pravRttimAM khUMcelo chuM; topaNa A dhanano sadyaya bhagavAnanI bhaktimAM karuM, ke jethI ahIM jinamaMdiranuM nirmANa thAya, ane te jinamaMdiranAM darzana ka2vA mATe sAdhubhagavaMto padhAre, ane ahIM rahelA paNa yogya jIvo temanI dezanAthI pratibodha pAmIne AvA uttama saMyamane prApta kare." A prakArano aneka jIvone saMyama prApta karAvavAno uttama adhyavasAya jinamaMdira nirmANa karAvatI vakhate zrAvakane hoya che. vaLI potAne paNa saMyama pratye atyaMta AkarSaNa hoya che, tethI vivekapUrvakanI jinamaMdiranI nirmANanI pravRttithI baMdhAyeluM puNya, prAyaH janmAMta2mAM tene saMyamanA uttama yoganI prApti karAve che, ane tenA baLathI te bhavomAM saMyamane anukULa manobaLa, zarIrabaLa ane uttama kuLa, uttama prakRti Adi paNa sahavartI tene maLe che, ane guru AdinA nimittane pAmIne saMyamanA pariNAmavALo te thAya che. vaLI, jinamaMdira nirmANa karyA pachI paNa zrAvaka zakti pramANe Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA | gAthA-96-97-98, 99-100 ' 257 AjIvana tenI vRddhi ane tenA rakSaNa mATe ciMtA karato hoya che, ane tenA baLathI baMdhAyeluM puNya, janmAMtaramAM saMyamanI prApti karAvIne saMyamayogamAM koI khulanA na thAya tevo dRDha yatna pravartAvI zake evI uttama sAmagrIne paNa meLavI Ape che; kema ke uttama puNyathI jema uttama saMghayaNabaLa Adi maLe che, tema uttama evA guruno paNa yoga maLe che, ane temanA sAMnidhyamAM grahaNa kareluM cAritra niraticAra vahana karI zake che. I96-97-98 gAthA - "ArAhago ya jIvo sattaTThabhavehi sijjhae NiyamA / saMpAviUNa paramaM haMdi ahakkhAyacarittaM" / / 19 / / gAthArtha : ane ArAdhaka jIva sAta-ATha bhavo vaDe parama=pradhAna evA yathAkhyAtacAritrane pAmIne niyamathI= nakkI, siddha thAya che. I99ll TIkA :- ArAdhakazca jIvaH paramArthataH saptASTabhirbhavaiH janmabhiH, siddhyati niyamAt, katham ? samprApya paramaM pradhAnam, haMdi yathAkhyAtacAritramakaSAyamiti / / 99 / / TIkArya : sArathizya ..... zAti aa ane paramArthathI ArAdhaka jIva sAta-ATha bhavo vaDe parama=pradhAna evA akaSAyavALA yathAkhyAtacAritrane pAmIne niyamathI=nakkI, siddha thAya che. (tethI dravyastava bhAvastavanI prApti dvArA mokSanuM kAraNa che, e artha siddha thAya che. I99 avataraNikA : pUrve dravyastava kaI rIte karavAno che, te vidhi batAvI ane te dravyastavathI aDhAra hajAra zIlAMganA pAlanarUpa bhAvastava kaI rIte pragaTe che, tenuM vistArathI varNana karyuM. tyAra pachI dravyastava karavAthI zrAvakane bhAvastavanI prApti dvArA kaI rIte mokSa thAya che, te batAvyuM. tyAM koIne evuM bhAse ke, zrAvakone phakta dravyastava hoya che ane te bhAvAstavanI prApti dvArA mokSanuM kAraNa thAya che, ane sAdhune dravyastava hotuM nathI phakta bhAvava hoya che, ane bhAvastavathI teo mokSane pAme che. A prakAranA bhramanA nirAkaraNa mATe "dravyastava ane bhAvAstava dravya ane paryAyanI jema paraspara anuviddha che, jema paryAyathI anuviddha dravya nathI ane dravyathI ananuviddha paryAya nathI, tema bhAvastavathI anuviddha dravyastava nathI ane dravyastavathI anuviddha bhAvAstava nathI." e batAvatAM kahe che - Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 gAthA: pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-100 "davvathayabhAvatthayarUvaM eyamiha hoi daTThavvaM / aNNuNNasamaNuviddhaM, Nicchayao bhaNiyavisayaM tu" / / 100 / / gAthArthaH anyonya samanuviddha, nizcayathI bhaNita=kahevAyela viSayavALuM ja A=anaMtara kahevAyela, dravyastavanuM ane bhAvastavanuM svarUpa ahIM=stavaparijJA nAmanA A graMthamAM jovA yogya thAya che. 100II TIkA H dravyastavabhAvastavarUpametadanantaroktamiha bhavati draSTavyamanyonyasamanuviddham = guNapradhAnAnyatarapratyAsattyA mitho vyAptaM, nizcayato bhaNitaviSayamevArhadgocarameva, ekaviSayANAM puSpAmiSastutipratipattInAM yathottaraM prAdhAnyAt / / 100 / / TIkArya H dravyastava ..... gocarameva, anyonya=arasaparasa, samatuviddha=guNapradhAna anyatara pratyAsatti vaDe paraspara vyApta arthAt gauNa ane mukhyabhAve paraspara saMkaLAyela, nizcayathI bhaNita viSayavALuM ja=arhad gocara ja=arihaMtanA viSayavALuM ja, A=anaMtara ukta dravyastavanuM ane bhAvastavanuM svarUpa, ahIMyAM=stavaparijJA nAmanA A graMthamAM, jANavA yogya thAya che. ahIM prazna thAya ke, dravyastava to arhad viSayavALuM che, paraMtu bhAvastava to cAritranA pAlanarUpa che ane te pratidina ka2vAnI sAdhucaryArUpa che, tethI bhAvastava arhad viSayavALuM kaI rIte saMbhave ? tethI kahe che - ekaviSayANAM prAdhAnyAt / / ekaviSayavALA puSpa, Amitra, stuti ane pratipattinuM yathottara prAdhAnya che. arthAt zAstramAM puSpa, AmiSa, stuti ane pratipatti pUjAnuM yathottara prAdhAnya kahyuM che, te eka viSayavALA cAreyanuM kahela che, bhinna viSayavALAnuM nahi. tethI arhat viSayavALuM ja bhAvastava che. 100|| ***** bhAvArtha : dravyastava ane bhAvastava baMne svataMtrarUpe alaga kyAreya hotA nathI. jema zrAvakone pradhAnarUpe dravyastava hoya che, tyAre gauNarUpe bhAvastava paNa hoya che; kema ke pradhAnarUpe dravyasAmagrIthI bhagavAnanI bhakti karIne zrAvaka tene anurUpa kAMIka uttama bhAva pedA kare che, te bhAvastavarUpa che. tethI zrAvakone mukhyarUpe dravyastava hovA chatAM gauNarUpe bhAvastava paNa hoya che. Azaya e che ke, vivekasaMpanna zrAvaka dravyastava kare che tyAre, dravyastavakALamAM bhagavAnanA guNothI Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ stavaparijJA/ gAthA-100 259 cittane uparaMjita kare che te pUjAkALavartI bhAvastavarUpa che, ane te alpa pramANamAM che; ane dravyastavathI baMdhAyelA puNyanA phaLarUpa saMyamanI prApti thAya che, tethI dravyastavanA phaLarUpa bhAvastava che, je bhAvimAM prApta thanAra che. mATe dravyastava bhAvastava sAthe anuviddha=joDAyeluM che; kema ke pUjAkALamAM dravyastavanI kriyAthI tenA anaMtara phaLarUpe uttama bhAvo thAya che, ane vartamAnamAM sevana karAyelA dravyastavanA paraMparA phaLarUpa saMyamanI prAptirUpa bhAvastava pragaTe che. tethI dravyastava anaMtara ane paraMpara kAraNa che ane bhAvastava kArya che. e rIte dravyastava pradhAna ane bhAvastava gauNarUpe anuviddha che ane Avo pradhAnagauNabhAvarUpa dravyastava-bhAvastava zrAvakamAM hoya che. koIpaNa anuSThAnanuM sevana karaNa, karAvaNa ane anumodanathI thAya che, e rIte sAdhune dravyastava sAkSAt karaNarUpe nahi hovA chatAM anumodanarUpe che, jyAre sAkSAt karaNarUpe bhAvastava che. mATe sAdhune dravyastava anumodanarUpa hovAthI gauNarUpe che ane bhAvastava sAkSAt karaNarUpa hovAthI mukhyarUpe che, mATe sAdhumAM gauNabhAvathI dravyastava ane mukhyabhAvathI bhAvastava che ane sAdhune mukhyarUpe bhAvastava hovA chatAM te uttama bhAvanA aMgarUpe dravyastavanI anumodanA kare che, paraMtu dravyastavanuM sevana karatA nathI; kema ke sAdhune pradhAnarUpe bhAvastava che. AthI ja kahyuM ke, gauNapradhAnabhAvathI anyataranA saMbaMdhathI dravyastava ane bhAvastava paraspara vyApta che. vaLI sAdhuo bhagavAnanI AjJApAlanarUpa bhAvastavane pradhAnarUpe kare che, topaNa gRhasthane dravyastavano upadeza Ape che. e rIte paNa anumodanArUpe bhAvastava sAthe dravyastava anuviddha che, tethI sAdhumAM pradhAnarUpe bhAvastava ane gauNarUpe dravyastava che. vaLI, sAdhuo caityavaMdanamAM vaMdana-pUjananA phaLane paNa icche che. tethI vaMdana-pUjananA phaLanA abhilASarUpe paNa arthathI sAdhunI pravRttimAM dravyastava anuviddha bane che; kema ke dravyastavanA phaLanI abhilASA dravyastava sAthe saMlagna che ane dravyastavanA phaLanI abhilASA sAdhu kAyotsargathI kare che ane dravyastava ane bhAvastava e baMne arihaMtanI bhaktiviSayaka che. ahIM prazna thAya ke, dravyastava to bhagavAnanI pUjArUpa che ane bhAvastava caityavaMdanAdirUpa laIe to bhagavAnaviSayaka che, tema kahI zakAya, paraMtu saMyamanA pAlanarUpa bhAvastava laIe to te kaI rIte bhagavAnanI stutirUpa bane ? tethI kahe che - bhagavAne cAra prakAranI pUjA kahI che - (1) puSpapUjA, (2) AmiSapUjA, (3) stutipUjA ane (4) pratipattipUjA. A cAra pUjAmAM uttara uttaranI pUjA pradhAna che. tethI ema prApta thAya che, (1) bhagavAnanI puSpathI pUjA karavI e bhagavAnaviSayaka bhaktirUpa che, (2) bhagavAna pAse phaLa-naivedya mUkavAnI kriyA paNa bhagavAnanI bhaktirUpa che, Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-100-101 (3) bhagavAnanA guNagAnarUpe stuti ke caityavaMdananI kriyA paNa bhagavAnaviSayaka hovAthI bhagavAnanI bhaktirUpa che. 20 (4) bhagavAnanI AjJAnA pAlana svarUpa bhagavAnanI pratipatti pUjA bhagavAnanI bhaktirUpa che. bhagavAnanI AjJAnuM pAlana bhagavAnanI bhaktirUpa che, mATe vacanAnuSThAnavALA munio dareka kriyAmAM bhagavAnanI AjJAnuM smaraNa kare che tyAre, temanA haiyAmAM bhagavAna pratyeno bahumAnabhAva skurAyamAna thAya che, ane te bahumAnabhAvane kA2Ne ja bhagavAnanA vacanAnusAra saMyamanI AcaraNAomAM dRDha yatna thAya che, ane je pravRttimAM bhagavAna pratyeno bahumAnabhAva vadhato hoya te ja pravRtti bhagavAnanI stavanArUpa che, evo niyama che. tethI bhagavAnanI AjJAnA pAlanarUpa sAdhvAcAranI kriyA bhAvastavarUpa che, eTaluM ja nahi paNa cAre prakAranI pUjAmAM te sauthI zreSTha bhagavAnanI bhaktirUpa che. AthI ja, cAreya pUjA vItarAgatAnI prAptinuM kAraNa hovA chatAM bhagavAnanI AjJAnuM pAlana vItarAgatAnI prApti mATenuM najIkanuM kAraNa che, mATe bhagavAnanI AjJAnuM pAlana bhagavAnanI zreSTha bhaktisvarUpa che. II100 avataraNikA : pUrve gAthA-100mAM sthApana karyuM ke, dravyastava ane bhAvastava paraspara anuviddha=vyApta, che, phakta gRhasthane dravyastava pradhAnarUpe che ane sAdhune bhAvastava pradhAnarUpe che. tyAM zaMkA thAya ke, sAdhune gauNarUpe paNa dravyastava kyAM che ? tethI kahe che gAthA: - gAthArthaH yatione paNa dravyastavano bheda anumodanathI che ja. ahIMyAM=yatine dravyastavanuM anumodana che e kathanamAM, A=dravyastavanuM anumodana, AgaLamAM batAvaze e prakAre, taMtrayuktithI siddha jANavuM. 101 // * mULagAthAmAM kahela 'tti' zabda 'va'kArArthaka che. TIkArya : " jaiNo vi hu davvathayabheo aNumoaNeNa atthi / eyaM ca ettha NeyaM iya siddhaM taMtajuttIe " / / 101 / / TIkA H yaterapi dravyastavabhedA dravyastavalezAnuvedho'numodanenAstyeva, etaccAtra jJeyamanumodanamevaM siddhaM tantrayuktyA vakSyamANayA / / 101 / / vakSyamALA / / yatine paNa dravyastavano bheda=dravyastavanA lezano anuvedha anumodanathI yaterapi Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimA zataka bhAga-3 | parijJA | gAthA-101, 102-103 21 che ja, ane A dravyastavanuM anumodana, ahIMyAM yatine dravyastavanuM anumodana che e kathanamAM, A prakAre=AgaLamAM kahevAze e prakAre, vakhANa taMtrayuktithI siddha jANavuM. ll1015 gAthA : "taMtaMmi vaMdaNAe pUaNasakkAraheumusaggo / jaiNo vi hu NihiTTho, te puNa davvatthayasarUve" / / 102 / / gAthArtha : taMtramAM=siddhAMtamAM, vaMdanAviSayaka pUjanasatkArahetuka kAyotsarga yatine paNa nirdiSTa kahela che. vaLI te=pUjA-satkAra, dravyastavasvarUpa che. II10rA TIkA :___ tantre siddhAnte, vandanAyAM pUjanasatkAraheturetadarthamityarthaH utsargaH kAyotsargo yaterapi nirdiSTaH 'pUaNavattiAe sakkAravattiAe' iti vacanAt, tau punaH pUjAsatkArau dravyastavarUpau nAnyarUpAviti mAthArthaH 202aaaa TIkArya - tane..... mAthArtha / taMtramAM siddhAMtamAM, vaMdanAviSayaka pUjana-satkArahetu=pUjana-satkAra mATe, kAyotsarga thatine paNa nirdiSTa=kahevAyela che; kema ke pUgaLattinA savAravaritrANa pUjana mATe, satkAra mATe, e pramANe vacana che. vaLI, te pUjA ane satkAra, dravyastavarUpa che, avyarUpa nathI, e prakAre gAthArtha che. 102aa gAthA : "mallAiehiM pUA sakkAro pavaravatthamAihiM / aNNe vivajjao iha duhAvi davvatthao ittha" / / 103 / / gAthArtha : mAlyAdi vaDe pUjA ane pravara zreSTha, vastrAdi vaDe satkAra che. ahIMyAM=A vacanamAM, anya viparyaya kahe che arthAt vastrAdi vaDe pUjA ane mAlyAdi vaDe satkAra kahe che. baMne paNa ahIM dravyastava abhidheya che. I103II TIkA : mAlyAdibhiH pUjA tathA satkAraH pravaravastrAlaGkArAdibhiranye viparyaya iha vacane vastrAdibhiH Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA / gAthA-102-103, 104 pUjA mAlyAdibhiH satkAra iti vyAcakSate, sarvathA-dvidhApi, yathAtathAstu dravyastavo'trAbhidheya iti dhyeyam 20rUA. TIkArya - mIlimi. then II mAlyAdi vaDe pUjA ane pravara=zreSTha, vastraalaMkArAdi vaDe satkAra che, A vacanamAM anya vastrAdi vaDe pUjA ane mAlyAdi vaDe satkAra e prakAre viparyaya kahe che. sarvathA= baMne prakAre paNa je kaho te dravyastava ahIM abhidheya che e prakAre jANavuM. ll103 bhAvArtha - zAstramAM arihaMtaceIANa ityAdi sUtra bolavApUrvaka kAyotsarga karavAnI vidhi zrAvaka ane sAdhune kahela che. tethI sAdhu paNa kAyotsarga vakhate arihaMtaceIANaM sUtra bole che ane te sUtramAM kahela satkAra ane sanmAna e baMne dravyastavarUpa che; kema ke satkAra puSpAdithI thAya che ane sanmAna vastra-alaMkArAdithI thAya che. vaLI keTalAka AcAryo vastrAdithI satkAra ane puSpAdithI sanmAna kahe che, paraMtu te baMne prakAre satkAra ane sanmAna dravyastavarUpa che, ema nakkI thAya che. ane dravyastavanA phaLa arthe sAdhu kAyotsarga kare che, tethI sAdhune dravyastavanuM phaLa iSTa che, tema nakkI thAya che. tethI phaLarUpe dravyastavanuM anumodana arihaMtaceIANuM sUtramAM kahela vaMdaNavattiyAe pUaNavattiyAe ityAdithI sAdhune siddha che, mATe gaNarUpe sAdhune dravyastava che. ll102-103|| avataraNikA - tantra eva yuktyantaramAha - avataraNikArya : sAdhune dravyastava anumodanIya che e kathAviSayaka taMtramAM ja kahela anya yuktine kahe che - gAthA : "osaraNe balimAI Na ceha jaM bhagavayAvi paDisiddhaM / tA esa aNuNNAo uciANaM gammai teNa" / / 104 / / gAthArtha : potAnA nagaramAM zAMti arthe samavasaraNamAM rAjAo bali Adi=bali-bAkuLA uchALe che, te dravyastavanuM aMga che; ane je kAraNathI bhagavAna vaDe pratiSiddha=niSedha, karAyela nathI, te kAraNathI A dravyastava, ahIM=samavasaraNamAM, temanA vaDeetIrthakara vaDe, ucita prANIo mATe=yogya prANIo mATe anujJAta jaNAya che. ll104ll Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 263 pratimAzataka bhAga-3/ stavaparijJA | gAthA-104 TIkA : samavasaraNe balyAdi dravyastavAGgaM na ceha yad bhagavatA'pi tIrthakareNa, pratiSiddham, tadeSo'tra dravyastavo'nujJAtastena tIrthakareNocitebhyaH prANibhyo gamyate ceSTAsamAnazIlena maunena vyaJjakena t204 TIkArya : samavasarane .cakkAna || samavasaraNamAM bali Adi dravyastavanA aMgarUpa che, je kAraNathI bhagavAna vaDe paNa=tIrthakara vaDe paNa, pratiSiddha nathI. te kAraNathI A dravyastava, ahIM=samavasaraNamAM, ucitayogya prANIo mATe ceSTA samAna zIlavALA=anujJAne anukULa ceSTAnA svabhAvavALA saMmatinA vyaMjaka evA mauna dvArA temanA vaDe=bhagavAna vaDe, anujJAta che, ema jaNAya che. I104nA bhAvArtha samavasaraNamAM bhagavAnanI dezanA pUrI thAya tyAre rAjA-amAtyAdi balyAdi uchALe che ane A balyAdi uchALavAnI kriyA dravyastavanuM aMga che dravyastavano eka bheda che, ane bhagavAne balyAdi uchALavAno niSedha karyo nathI. AnAthI jaNAya che ke, dravyastavarUpa balyAdi uchALavAnI kriyA ucitayogya evA jIvo mATe bhagavAnane saMmata che. ane A dravyastava bhagavAnane saMmata che, te kaI rIte nakkI thAya ? te spaSTa karavA mATe kahe che ke, bhagavAne teno niSedha karyo nahi, e bhagavAnanuM mauna ja bhagavAnanI anujJAnuM vyaMjaka cheanujJAne jaNAvanAra che, vaLI te mauna ceSTA samAna zIlavALuM che. Azaya e che ke, koI kArya aMge koI pRcchA kare tyAre hAthanI ceSTAthI karavAnI saMmati apAya tenA samAna svabhAvavALuM A bhagavAnanuM mauna che, ane te maunathI ja te kRtya bhagavAnane anujJAta che, tema jaNAya che. ahIMceSTA samAna zIla ema kahevA dvArA e kahyuM ke, bhagavAnanuM mauna be prakAranuM hoya che. te A rIte - (1) potAne te kRtya saMmata nahi hovA chatAM jIvanI ayogyatAne joIne bhagavAna sAkSAt zabdathI teno niSedha karatA nathI, paraMtu maunathI niSedha kare che. jema jamAlie bhagavAnane pRthapha vihAra mATe aneka vAra pUchyuM, chatAM bhagavAne maunathI ja teno niSedha karyo; kema ke jo bhagavAnane jamAlino pRthaku vihAra saMmata hota to sAkSAt anujJA Apata. paraMtu bhagavAnano niSedha hovA chatAM jamAli pRthapha vihAra kare tema che, tethI bhagavAne mauna dvArA teno niSedha karyo, paNa zabdollekhathI niSedha karyo nathI. (2) potAne te katya saMmata hoya tyAM jIvanI yogyatA joIne bhagavAna koI sthAnamAM sAkSAt zabdathI anujJA Ape che ane koI sthAnamAM maunathI saMmati darzAve che. jema - prastutamAM samavasaraNamAM bali Adi uchALanAra jIvo yogya che, tethI bhagavAnane jo bali uchALavAnuM saMmata na hoya to teno niSedha kare to te jIvo avazya nivartana pAme. paraMtu bhagavAnane jaNAya che ke teo bali Adi kare che te dravyastavanuM aMga Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 pratimAzataka bhAga-3) stavaparijJA/ gAthA-104-105 che ane te temanA mATe ucita che, mATe saMmatine anukULa evI ceSTA samAna maunathI ja saMmati ApI che. II104 gAthA : "Na ya bhagavaM aNujANai jogaM mukkhaviguNaM kayAcidavi / na ca tathA vi taNo (no), vahuno ropha asi" 201ii. - paMcavastuka graMtha gAthA-1214 pramANe 'to che tyAM no pATha che ane TIkAmAM paNa yogo' che. tethI te pATha mujaba artha karela che. gAthArtha : ane bhagavAna mokSane viguNa evA vyApAranI kyAre paNa anujJA ApatA nathI, ane tene mokSane, anuguNa paNa yoga anyane-sAdhuone, bahumata nathI ema nahi arthAt bahumata thAya che. ll105aa TIkA : naca bhagavAnanujAnAti yogaM vyApAraM, mokSaviguNaM kadAcidapi mohAbhAvAt, na ca tadanuguNo'pyasau yogo na bahumato bhavatyanyeSAM kintu bahumata evetyarthataH so'pi dravyastavAnumatikroDIkRto bhavatIti 20thA TIkArca - na 2 - bhavati che ane bhagavAna mokSane viguNa evA vyApAranI kyAreya anujJA Ape nahi; kema ke mohato abhAva che. ane tene=mokSane, anuguNa paNa A yoga bali AdinA vyApArarUpa A yoga, anyane sAdhuone, bahumata nathI ema nahi, paraMtu bahumata ja che. ethI karIne arthathI te paNa=sAdhumAM vartato bhAvastava paNa, dravyastavanI anumatithI kroDIkRta thAya che-temAM dravyastavanI anumatino svIkAra thAya che. 10pA bhAvArtha : mokSane viparIta evA koI paNa yoganI bhagavAna kyAreya paNa anujJA Ape nahi, ane samavasaraNamAM balyAdi rUpa dravyastavanA aMganI saMmati ApI che, tethI nakkI thAya che ke, samavasaraNamAM dravyastavanA aMgarUpa bali-bAkuLA rAjAo nagaranI zAMti mATe uchALe che, te mokSane anukULa yoga che. ahIM prazna thAya ke, samavasaraNamAM dravyastavanA aMgarUpa bali Adi uchALavA te bhale mokSane anuguNa yoga hoya, paraMtu sAdhune te bahumata nathI; kema ke te AraMbhAdithI AkrAMta che. tethI kahe che - mokSane anuguNa evo A yoga anyane sAdhuone, bahumata nathI ema nahi, paraMtu bahumata ja che; kema ke bhagavAna saMyamavALA hovA chatAM temaNe balyAdinI anujJA ApI che. mATe sAdhu AraMbha-samAraMbhathI Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 stavaparijJA | gAthA-105-106 25 nivRtta hovAne kAraNe svayaM dravyastavanA anadhikArI hovAthI dravyastava karatA nathI, topaNa bhagavAnanI jema sAdhune dravyastava bahumata ja che. jyAre dravyastava bahumata che ema mAnIe tyAre arthathI e siddha thAya che ke, sAdhunI dravyastavamAM anumati-anumodanA che. tethI sAdhumAM vartato bhAvava paNa dravyastavanI anumatithI AkrAMtasahita che. II105 avataraNikA : bhAva eva bhagavato'numodyo na dravyamityAzaGkAM satkAryanayena dravye bhAvasattAbhyupagamyena niraratraha - avataraNikArya : pUrve gAthA-104mAM kahyuM ke, bali Adi dravyastavanuM aMga tIrthaMkarone anumata che, tyAM koIne zaMkA thAya ke, bhAva ja bhagavAnane anumodya che dravya nahi, arthAt hiMsAdhAtmaka dravyastava anumogha nathI. e prakAranI AzaMkAne satkAryalayathI dravyamAM bhAvanI satAnA abhyapagama dvArA nirAsa karatAM kahe che - bhAvArtha : - satkArya naya kahe che ke, je vidyamAna hoya te ja pedA thaI zake che, je avidyamAna hoya te pedA thaI zakatuM nathI. jema - zazazRMga. satkAryanaya kAraNabhUta evA dravyamAM bhAvanI sattAne svIkAre che. e rIte prastutamAM dravyastavathI niSpAdya evA bhAvanA kAraNabhUta dravyamAM vyastavamAM, tenAthI niSpAdya evA bhAvanI sattAne svIkAre che. A rIte dravyamAM bhAvanI sattAne svIkAranAra satkAryanayathI pUrvapakSInI je zaMkA che ke bhAva ja bhagavAnane anumodya che, dravya nahi, e zaMkAnuM nirasana graMthakArazrI kare che - gAthA : "jo ceva bhAvaleso so ceva u bhagavao bahumao / Na tao viNeyareNaM tti atthao so vi emeva" / / 106 / / gAthArtha : ane je bhAvaleza che te ja bhagavAnane bahumata che, ane te=bhAvaleza Itara=dravya, vinA nathI. ethI karIne arthathI te paNa=dravyastava paNa, A pramANe ja che anumata che. ll106ll TIkA : ya eva bhAvalezaH sa eva bhagavato bahumataH, apunarbandhakAdicaturdazaguNasthAnAnta bhAvasya tadAjJAviSayatvAt, tatreSTasAdhanatAvyaJjakavyApArasyaiva tadanumatitvAt (tadanumativiSayatvAt) Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 pratimAzataka bhAga-3/ stavaparikSA | gAthA-106 hInabhAvatvenAnanumodyatve'tiprasaGgAt, avadAma copadezarahasye 'jai hINaM davvatthayaM, aNumaNejjA Na saMjau tti maI / tA kassa vi suhajogaM titthayaro nANumaNijja tti / / ' na tako bhAvalezo vinetareNa dravyenetyarthaH, so'pi dravyastavo'pyevamevAnumata eva / / 106 / / TIkArya : jad... talAviyatvata, je ja bhAvaleza che te ja bhagavAnane bahumata che; kema ke apunabaMdhakAdithI mAMDIne caudamA guNasthAnaka sudhInA bhAvanuM tAjJAnuM=bhagavAnanI AjJAnuM, viSayapaNuM che. ahIM prazna thAya ke, bhAvaleza e dravyastavamAM vartato pariNAma che ane te puSpAdi jIvonI virAdhanAthI saMvalita kriyArUpa ceSTA sAthe vartanAra che, mATe tyAM bhagavAnanI anumati hoI zake nahi. tenA samAdhAna mATe kahe che - tatra taddanumatitva, tyAM=bhAvalezamAM, ISTasAdhanatAnA vyaMjaka vyApAranuM tadanumativiSayapaNuM che arthAt bhAvalazavALAnuM ISTa mokSa che ane mokSanuM sAdhana saMyama che, tethI saMyamamAM ISTasAdhatatA che ane teno vyaMjaka vyApAra prastuta bhAvalezamAM che. tenuM ja bhagavAnanuM anumativiSayapaNuM che, arthAt bhagavAnakartaka anumativiSayapaNuM che. che "talanumativA' pATha che tyAM talanumataviSayavI' pAThanI saMbhAvanA che ane te mujaba artha karela che, athavA tanumatavAt' pATha hovo joIe. ahIM prazna thAya ke, dravyastavavartI je bhAvaleza che, temAM hinabhAvapaNuM hovAne kAraNe te ananumodya che=anumogha nathI, tethI kahe che - TInamAvavaeNna .... atiprasAt I hItabhAvapaNA vaDe anajmorapaNuM hote chate atiprasaMga che. te atiprasaMga graMthakArazrIe svayaM upadezarahasyamAM batAvela che. te kahe che - na hIf ... nAjumAnna tti || jo svayoganI apekSAe tuccha che mATe sAdhu dravyastavanI anumodanA na kare, e pramANe tArI mati che, to koInA paNa zubhayoganI tIrthaMkara anumodanA nahi kare. pUrve siddha karyuM ke, dravyastavamAM vartato je bhAvaleza che, te ja bhagavAnane anumata che. have bhAvaleza anumata hovAne kAraNe dravyastava kaI rIte anumata bane che, te batAve che - to ........ anumati aa to te=bhAvaleza, Itara vinA dravya vinA nathI, ane te pAga-dravyastava paNa, A prakAre ja=je rIte ISTasAdhanatA vyaMjaka vyApAra bhAvalezamAM che, tethI bhAvaleza anumata che, e rIte ja, ISTasAdhanatA vyaMjaka vyApAra dravyastavamAM paNa che. tethI bhAvalezanI jema ja, te paNa=dravyastava paNa, anumata ja che. II106. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 navapariNA | gAthA-106 27 bhAvArtha : bhagavAnane mokSanA kAraNabhUta apanabaMdhakathI mAMDIne caudamA guNasthAnaka sudhInA bhAvo anumata che, AthI ja bhagavAne dareka jIvone potAnI bhUmikA pramANe apunabaMdhakathI caudamA guNasthAnaka sudhInA bhAvomAM apramAda karavAnuM kahela che. tethI zrAvakano dravyastavakALamAM vartato je bhAvaleza che, te bhagavAnane anumata che ane te bhAvaleza mokSanI iSTasAdhanAtAno vyaMjaka vyApAra che. Azaya e che ke, zrAvakane mokSa iSTa che ane mokSanuM sAdhana saMyama dekhAya che ane saMyamane pragaTa karanAra evo vyApAra te dravyastavamAM vartato saMyamano abhilASa che. tethI dravyastavakALamAM vartato saMyamano abhilASa bhagavAnanI anumatino viSaya che. ahIM koIne prazna thAya ke, bhagavAnanI pUjAmAM vartato zubhabhAva hIna kakSAno che, tethI sarvaviratidharane te anumodya thaI zake nahi. tene graMthakArazrI kahe che - | sarvaviratinI apekSAe hIna hovAne kAraNe dravyastavamAM vartato bhAva hIna che, eTalAmAtrathI sAdhune anumodya nathI ema kahIe to, bhagavAnane sarvavirati Adi bhAvo paNa potAnI apekSAe hIna hovAne kAraNe ananumogha che, tema mAnavAno atiprasaMga prApta thAya. vastutaH bhagavAne dhannA aNagAra AdinI prazaMsA karela che, tethI potAnAthI hInakakSAnA bhAvo paNa mokSane anukULa hoya to te anumodya thaI zake che. mATe dravyastavamAM vartato hIna bhAva paNa sAdhune anumodanIya che. A rIte dravyastavakALamAM vartato mokSane anukULa evo bhAvaleza sAdhune anumodya che, tema batAvIne, have A bhAvanI sattA dravyastavamAM che, mATe satkAryavAdanayathI bhAvanI sattAnuM adhikaraNa dravyastava paNa sAdhune anumodya che, te batAve che - dravyastavamAM vartato bhAvaleza dravyastava vagara thaI zakato nathI. tethI phalita thAya che ke, A bhAvanI sattA dravyastavamAM rahelI che ane dravyastavamAM karAtA yatnathI te bhAva pragaTa thAya che. jema mATImAM ghaTanI sattA paDelI che ane kuMbhAranA prayatnathI mATImAM vidyamAna evo ghaTa abhivyakta thAya che, te ja rIte samyapha prakArano dravyastava bhAvalezanI sattAvALo che, tethI temAM yatna thAya che tyAre, te bhAva abhivyakta thAya che ane dravyastavamAM vartato bhAva mokSanuM kAraNa che, mATe sAdhune anumodya che, tema bhAvanI abhivyaktinuM . kAraNa dravyastava che, mATe dravyastavamAM vartatA bhAvanI jema dravyastava paNa sAdhune anumata che. AnAthI dravyastava hiMsAtmaka che, mATe sAdhune anumodya nathI, mAtra dravyastavavartI bhAvaleza ja anumodya che, e prakAranI mAnyatAnuM nirAkaraNa thAya che. vastutaH dravyastava hiMsAtmaka nathI, paraMtu bhAvastavanA kAraNabhUta che, dravyastavamAM thatI hiMsA to azakyaparihArarUpa che. jema sAdhune navakalpI vihAranI kriyA saMyamanI vRddhinuM kAraNa che mATe anumodya che, jyAre vihAramAM vAukAyanI hiMsA thAya che, te azakya parihArarUpa che. I10ThThA Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 pratimAzataka bhAga-3 | jIvapariNA/ gAthA-107 avataraNikA : etadeva spaSTayati - avataraNikArya - Ane ja spaSTa kare che=bhAvaleza jo amogha hoya to e rIte ja dravyastava paNa amogha che, ema pUrve kahyuM e ja spaSTa kare che - gAthA - "kajjaM icchaMteNaM aNaMtaraM kAraNaM pi iThaM ti / jaha AhArajatitiM icchaMteNeha AhAro" / / 107 / / gAthArtha : jema ahIMyAM lokamAM, AhArathI pedA thayela tatine IcchanArA vaDe AhAra ISTa che, tema kAryanA icchanArA vaDe anaMtara kAraNa paNa ISTa ja che. II10I TIkA : kAryamicchatA'nantaramakSepakaphalakArikAraNamapISTameva bhavati, kathamityAha-yathA''hArajAM tRptimicchateha loke AhAra iSTa iti gAthArthaH / / TIkArca - micchatA .... jAthArtha | kAryane icchanArA vaDe anaMtara akSepakalakArI kAraNa ISTa ja hoya che. kaI rIte? ethI karIne kahe che - ahIM=lokamAM, jema AhArathI thayela tRptine icchanArA vaDe AhAra ISTa che, e pramANe gAthArtha che. pUrve kahyuM ke, tRptine icchato tRptinA anaMtara kAraNa AhArane icche che, tema bhAvane icchato bhAvanA anaMtara kAraNa evA dravyastavane icche che, tethI tIrthakarane dravyastava anumata che. tyAM zaMkA thAya che, tRptinuM anaMtara kAraNa AhAra che, paraMtu bhAvastava to saMyamarUpa che ane tenuM anaMtara kAraNa dravyastava nathI. A prakAranI zaMkAnuM nirAkaraNa karavA mATe kahe che - ___ a(u)pArddhapudgalaparAvarttavyavadhAnenApi bhAvastave dravyastavasya hetutvAtkathamanantaraM kAraNatvamiti cet ? RjusUtrAdinayena kathaJcit, tannaye tatsthalIyAnantarabhAvasyaiva puraskArAd, vyavahAranayena tu dvAreNa dvAriNo'nyathAsiddhyabhAvAdanantarakAraNatvamaviruddhameveti vyutpAditamadhyAtmamataparIkSAdau T107T Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA | gAthA-107 TIkArya : sa(jIpaddha parIkSAno A apAIpudgalaparAvartanA vyavadhAnathI=addhathI kAMIka bhUta pudgalaparAvartanA vyavadhAnathI=aMtarathI, paNa bhAvavamAM dravyastavanuM hetupaNuM hovAthI anaMtarakAraNapaNuM kaI rIte thaI zake? A rIte koIne zaMkA thAya to graMthakArazrI teno uttara Ape che - kathaMcita RjusUtrAdi taya vaDe anaMtarakAraNapaNuM thaI zake che; kema ke te vayamAM=RjusUtrAdi layamAM tasthalIya=dravyatavasthalIya anaMtara bhAvano ja puraskAra che. vaLI vyavahAranayathI, dvAra vaDe dvArInI anyathAsiddhino abhAva hovAthI, anaMtarakAraNapaNuM aviruddha ja che, e pramANe adhyAtmamataparIkSA Adi graMthamAM vyutpAdita che=kaheluM che. 107 bhAvArtha : pUrve gAthA-106mAM siddha karyuM ke, dravyastavamAM vartato je bhAvaleza che, te bhagavAnane anumata che, ane pachI kahyuM ke, dravya vagara bhAvaleza nathI, tethI je rIte bhAvaleza anumata che e rIte ja dravyastava anumata che. e ja vAtane prastuta gAthA-107mAM spaSTa kare che. te A rIte - lokamAM jema AhArathI pedA thayela tRptine icchanAra AhArane iSTa mAne che, tema kAryane icchanAra akSepaka phaLakArI kAraNane iSTa ja mAne che. ahIM koIne zaMkA thAya ke, apAI pudgalaparAvartanA vyavadhAnathI=aMtarathI, paNa bhAvastavamAM dravyastavanuM hetupaNuM hovAthI anaMtarakAraNapaNuM kaI rIte thaI zake ? zaMkAkArano Azaya e che ke, dravyastava e pAMcamA guNasthAnakavALo zrAvaka samyag rIte karI zake che, ane te zrAvaka vidhizuddha dravyastava karyA pachI paNa samyakatvathI bhraSTa thaIne utkRSTathI kAMIka nyUna ardhapudgalaparAvartakALa bhamI zake che; ane vyavahArathI apunabaMdhaka jIva paNa dravyastavano adhikArI che, ane te paNa dravyastava karyA pachI utkRSTathI apAI pudgalaparAvartakALa pasAra karyA pachI saMyamarUpa bhAvastavane pAmI zake che, ane kvacit koIne turata paNa bhAvavanI prApti thaI zake che. Ama chatAM, koIka jIvanI apekSAe ATaluM dIrgha vyavadhAna hovA chatAM bhAvastavanuM anaMtara kAraNa dravyastava che, tema kaI rIte kahI zakAya ? tethI kahe che ke, kathaMcit RjusUtrAdi nayathI anaMtarakAraNapaNuM siddha che; kema ke RjusUtrAdi nayamAM tasthalIya dravyastavasthalIya, anaMtara bhAvano ja puraskAra che. Azaya e che ke, dravyastavamAM bhAvastavanuM anaMtarakAraNapaNuM je kahyuM che, te kathaMcit RjusUtrAdi nayathI che ane kathaMcit vyavahAranayathI che. prathama RjusUtrAdi nayathI kaI rIte che, te batAvatAM kahe che ke, jyAre dravyastava karavAmAM Ave che, te kALamAM je bhAvaleza pragaTe che, tene ja RjusUtrAdinaya kAryarUpe svIkAre che; ane te dravyastava anuviddha bhAvaleza che te bhAratavarUpa che, ane te bhAvastava pratye dravyathI karAtI pUjAdirUpa dravyastava kAraNa che. tethI RjusUtrAdi nayanI dRSTithI apAIpudgalaparAvartanA vyavadhAnano prasaMga Avato nathI. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA--107-108 jyAre vyavahAranaya saMyamarUpa bhAvastava pratye dravyastavane kAraNarUpe svIkAre che, ane vyavahAranaya kahe che ke, vyApAra vaDe vyApArInI anyathAsiddhino abhAva hovAthI sAmAnyathI anaMta2kA2NapaNuM na hovA chatAM tyAM anaMtarakAraNapaNuM aviruddha che. 270 jema ghaTa prati anaMtara kAraNa bhrami dekhAya che paraMtu daMDa anaMtara kAraNarUpe dekhAto nathI, Ama chatAM, bhramirUpa vyApAra dvArA daMDarUpa vyApArInI anyathAsiddhino abhAva hovAthI daMDanuM anaMtarakAraNapaNuM aviruddha che. e ja rIte prastutamAM dravyastava karavAthI ja tatkAlIna bhAvaleza pragaTe che ane tenA saMskAro jIva para paDe che ane e saMskAro kvacit anaMtara janmamAM jAgRta thavAthI saMyamanI prApti thAya che; ane kvacit e saMskAro paDyA pachI paNa jIvano karmane kAraNe samyaktvathI pAta thAya to dIrghakALa sudhI saMsAramAM paribhramaNa thAya che, ane jyAre te kliSTa karmo dUra thAya che ane tathAvidha sAmagrI maLe che, tyAre dravyastava dvArA jIvamAM AdhAna thayelA bhAvalezanA saMskAro jAgRta thAya che, ane saMyamanI pariNati pragaTe che. tethI dravyastava bhAvalezanA saMskAro dvArA saMyamarUpa bhAvastava pratye kAraNa bane che, tethI dravyastavamAM bhAvastavanuM anaMtarakAraNapaNuM aviruddha ja che. jema - aSADhI zrAvake pArzvanAtha bhagavAnanI pratimA bhaktipUrvaka banAvIne sArI rIte zrAvakapaNuM pALyA pachI paNa, koIka karmanA nimittathI gata utsarpiNIno zeSakALa ane vartamAna avasarpiNIno pArzvanAtha bhagavAna sudhIno dIrghakALa, saMsAramAM paribhramaNa karIne pachI te bhavamAM saMyama prApta karIne mokSane pAmyA. aSADhI zrAvakanA ATalA dIrghakALanuM kAraNa e ke koIka karmanA vipAkathI e bhAvalezathI thayelA saMskAro tarata kArya karI zake tevA saMyogo prApta na thayA. jyAre aSADhI zrAvakanuM te kliSTa karma vinAza pAmyuM, tyAre te dravyastavakALamAM paDelA bhAvalezanA saMskArone kAraNe aSADhI zrAvakane saMyamanI prApti ane yAvat siddhinI prApti thaI. tethI vyavahAranaya pramANe dravyastavathI utpanna thayelA puNyAnubaMdhIpuNyarUpa vyApAra dvArA bhAvastavanA rAganA saMskAronI jAgRtithI bhAvastavanI prApti thAya che. kvacit bhAvastavarUpa saMyamanI prApti vilaMba pAmIne thAya che ane kvacit vilaMba pAmyA vagara thAya che. Ama chatAM, dravyastava puNyarUpa vyApAra dvArA bhAvastavanuM kAraNa che, mATe saMyama pratye dravyastavanuM anaMta2kA2NapaNuM aviruddha che. II107nA avataraNikA : bhavanAdAvapi vidhimAha avataraNikArya : bhavanAdimAM=jinabhavanAdimAM paNa vidhine=vidhAnane, kahe che - * 'mavanAvAni' - ahIM 'vi'thI e kahevuM che ke, bhAvalezanA kAraNIbhUta evuM dravyastava kartavya che e rUpa vidhi to pUrve batAvI, have sAkSAt jinabhavanAdimAM paNa bhagavAnanI AjJA che tene batAve che. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | AvaparijJA | gAthA-108 271 bhAvArtha : pUrve gAthA-106/107mAM e sthApana karyuM ke, bhAvastavanuM kAraNa dravyastava che ane kAryanA arthIne kAraNa paNa iSTa hoya che, tethI sAdhune dravyastavamAM vartato bhAvaleza anumogha hovAthI tenA kAraNabhUta evuM dravyastava paNa anumogha che. have kahe che ke, sAkSAt jinabhavanAdi paNa bhagavAnane anumata che, tema batAvIne sAdhune dravyastava anumodya che te batAve che. gAthA - "jiNabhavanakAraNAi vi bharahAINaM na nivAriyaM teNa / nada tesiM vila yAnI savisardi nahiM (vahiM)" i208aaaa. gAthArtha - temanA vaDe=bhagavAna vaDe, bharatAdinAM jinabhavanakArAdi paNa na nivArAyAM, jyAre teonAM, ja=bharatAdinAM ja, zalya-viSAdi vacano vaDe kAmo nivArAyAM. ll108l ja pratimAzataka gAthA-108mAM 'hiM che, tyAM paMcavastu gAthA-108mAM "vayordi' pATha che, ane TIkA mujaba te pATha saMgata che; kema ke TIkAmAM 'vane che. TIkA : jinabhavanakAraNAdyapi dravyastavarUpaM bharatAdizrAvakANAM na nivAritaM tena bhagavatA, yathA teSAmeva= bharatAdInAM, kAmA zalyaviSAdibhirvacanairnivAritAH 'sallaMkAmA visaM kAmA' ityAdiprasiddharityarthaH / / 108 / / TIkArya : ninAmavanAraVIIji. sirityartha: temanA vaDe=bhagavAna vaDe. bharatAdi zrAvakonAM dravyastavarUpa jina bhavanakAraNAdi paNa=jitabhavana karAvavA Adi paNa, ta nivArAyAM, jyAre teonAM ja=bharatAdinAM, zalya, viSAdi vacano vaDe kAmo nivArAyAM; kema ke kAmo zalya che, kAmo viSa che ItyAdi prasiddhi che. e pramANe artha jANavo. 108 bhAvArtha : bharatAdi zrAvakoe jinamaMdiro baMdhAvyAM teno bhagavAne niSedha karyo nahi.tethI niSiddha manumata--"aniSiddha anumata che" e nyAyathI, bharatAdi zrAvakonI jinamaMdiranirmANanI pravRtti bhagavAnane anumata che. AnAthI e prApta thAya che ke, sAkSAt jinamaMdiranirmANanI kriyAmAM paNa bhagavAnanI saMmati che, e vAta spaSTa thAya che. ahIM prazna thAya ke, bhagavAne sAkSAt bharatAdinA jinamaMdiranirmANanI kriyAnI prazaMsA karI nathI. tethI temAM bhagavAnanI anumati che, tema kaI rIte kahI zakAya ? tethI kahe che - bhagavAne sanaM mA virSa mAM ityAdi vacano dvArA bharatAdinAM kAmonuM nivAraNa karela che. tethI jo Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-108-109 kAmonI jema jinamaMdiranirmANanI pravRtti paNa bhagavAnane iSTa na hota to avazya tenuM nivAraNa karata, ane bhagavAne tenuM nivAraNa karela nathI, tethI jinabhavananirmANanI kriyAmAM bhagavAnanI saMmati che. AnAthI e phalita thayuM ke, pUrve bhagavAnane bhAvaleza anumata che ema kahyuM; kema ke zAstramAM apunarbaMdhakathI caudamA guNasthAnaka sudhInA bhAvomAM bhagavAnanI AjJA che, tenA baLathI te bhAvonA kAraNamAM bhagavAnanI anumati che, tema zAstrAnusArI yuktithI sthApana karyuM. jyAre ahIM to sAkSAt jinabhavanamAM bhagavAnanI saMmatine batAvanAra vacananA baLathI jinamaMdira sAdhune anumogha che, tema sthApana karela che. 108 gAthA = "tA taM pi aNumayaM ciya appaDisehAu taMtajuttIe / iya sesA vi itthaM aNumoaNamAi aviruddhaM" / / 109 / / gAthArtha H te kAraNathI=bharatAdi zrAvakonAM dravyastavarUpa jinabhavanakAraNAdi paNa bhagavAna vaDe niSedha karAyAM nathI te kAraNathI, taMtrayukti dvArA apratiSedhane kAraNe te paNa=jinabhavanakAraNAdi paNa, anumata ja che. A rIte bhagavAna vaDe anujJA hovAthI bIjAone paNa=sAdhuone paNa, ahIM=dravyastavamAM, anumodanAdi aviruddha che. 109II TIkA H tattadapi=jinabhavanakAraNAdyapi, anumatamevApratiSedhAtkAraNAt tantrayuktyA 'aniSiddhamanumatami'ti tantrayuktiH, 'iya' evaM bhagavadanujJAnAccheSANAmapi sAdhUnAmatra = dravyastave, anumodanAdyaviruddham, AdizabdAtkAraNopadezAdigrahaH / / 109 / / TIkArya H tattadapi dezAvibrahma: / / te kAraNathI=bharatAdi zrAvakonAM dravyastavarUpa jinabhavana karAvavAM Adi paNa bhagavAna vaDe niSedha karAyAM nathI te kAraNathI, apratiSedhane=aniSedhane kAraNe te paNa= jinabhavana karAvavAM Adi paNa, anumata ja che; kema ke taMtrayukti che. te taMtrayukti kaI che te batAve che - 'niSiddhamanumatam' - "aniSiddha anumata che" e taMtrayukti che. arthAt jeno niSedha karAyela nathI te anumata che e taMtrayukti che. =I=A rIte bhagavAnanI anujJA hovAthI bIjAone paNa=sAdhuone paNa, ahIM=dravyastavamAM, anumodanAdi aviruddha che. anumodanAdimAM 'Adi' zabdathI karAvavAnA upadezAdinuM grahaNa samajavuM arthAt jinabhavata karAvavAnA upadezAdinuM grahaNa samajavuM. ||1095 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 273 pratimAzataka bhAga-3/ stavaparijJA | gAthA-110-111 avataraNikA : yuktyantaramAha - avataraNikArya - anya yuktine graMthakArazrI kahe che - bhAvArtha - gAthA-100mAM kahyuM ke, dravyastava ane bhAvastava paraspara anuviddha=saMlagna che. tethI e prApta thayuM ke, pradhAnarUpe munine bhAvastava che, tyAM paNa gauNarUpe dravyastava che. tyAM prazna thayo ke, yatine gauNarUpe dravyastava kaI rIte saMbhave ? tethI gAthA-102mAM yukti ApI ke vaMdanAmAM pUjana-satkAra mATe yatine paNa kAyotsarga nirdiSTa che ane te pUjana-satkAra dravyastavarUpa che, tethI siddha thayuM ke, yatine gauNarUpe dravyastava che. vaLI gAthA-104mAM bIjI yukti ApI ke, samavasaraNamAM bali Adi dravyastavanuM aMga, je kAraNathI bhagavAna vaDe paNa pratiSiddha nathI te kAraNathI, dravyastava bhagavAna vaDe anujJAta che. vaLI gAthA-108, 109mAM jinabhavana karAvavAmAM paNa bhagavAnanI anumati che te batAvyuM. have prastuta gAthA-110mAM yatine dravyastava kaI rIte hoya temAM anya yuktine graMthakArazrI batAve che - gAthA : "jaM ca cauddhA bhaNio, viNayo uvayArio u jo tattha / so vityo khiyA na ho trathA " 20thA gAthArtha : je cAra prakArano vinaya kahelo che tyAM-vinayanI madhyamAM, je aupacArika vinaya che, te tIrthaMkaraviSayaka niyamAnakkI, dravyastavathI anya hoto nathI arthAt dravyastava ja che. I11 ll TIkA - yazcaturdhA bhaNito vinayo jJAnadarzanacAritralokopacArikabhedAt, aupacArikavinayastu yastatra vinayamadhye, sa tIrthakare niyamAdavazyaMtayA na bhavati dravyastavAdanyaH kintu dravyastava eva / / 110 / / TIkArya : azvatu jJAna, darzana, cAritra ane lokopacArika bhedathI je cAra prakArano vinaya zAstramAM kahelo che, tyAM=cAra prakAranA vijayanI madhyamAM je aupacArika vinaya che, te nakkI= avazyapaNAthI tIrthaMkaraviSayaka dravyastavathI anya hoto nathI, paraMtu dravyastava ja che. I110I Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra74 pratimAzataka bhAga-3) stavaparijJA | gAthA-110-111 gAthA - "eyassa u saMpADaNaheuM taha haMdi vaMdaNAe vi / pUgaLamAkukyArapAmuvavaa ropha no vi" pArA gAthArtha :- AnA=lokopacAra vinayarUpa dravyatavanA, saMpAdana mATe te prakAranI vaMdanAmAM paNa=arihaMtaraceIANaM sUtra bolIne karAtI vaMdanAmAM paNa, pUjanAdinuM uccAraNa patine paNa upapanna=saMgata, thAya che. II111aaaa TIkA :___etasya lokopacAravinayaikarUpadravyastavasya (lokopacAravinayarUpadravyastavasya) sampAdanahetoH= sampAdanArthaM, tathA haMdItyupadarzane vandanAyAmapi sUtrarUpAyAM pUjanAdyuccAraNaM 'pUaNavattiAe' upapannaM bhavati yaterapi / / 111 / / TIkArya : AnA=lokopacAra viyarUpa dravyastavanA, saMpAdanahetu-saMpAdana mATe, te prakAranI sUtrarUpa vaMdanAmAM paNa=arihaMtaceIANaM sUtra bolIne karAtI vaMdanAmAM paNa, pUjatAdinuM uccAraNa pUmavattiyA (ItyAdi dvArA) yatine paNa upapata=saMgata, thAya che. 111aaaa 'nonopacAravinarUpadravyastavaNya' pATha che tyAM nozopacAravinayapadravyastavaya' pAThanI saMbhAvanA che ane te mujaba artha karela che. mULa gAthAmAM 'iMdi' che te upadarzanArthaka che. bhAvArtha zAstramAM cAra prakArano vinaya kahela che. te A rIte - (1) jJAnavinaya, (2) darzanavinaya, (3) cAritravinaya ane (4) lokopacAravinaya. vinaya : jenAthI karmonuM vinayana thAya te vinaya kahevAya che. (1) jJAnavinaya - samyajJAnamAM yatna karavAthI karmonuM vinayana thAya che, tethI samyajJAnamAM yatna te jJAnavinaya che. ane te samyajJAnano yatna zAstra bhaNavAnI kriyArUpa paNa hoI zake ane koI samyajJAna bhaNato hoya tene bhaNavAmAM sahAya karavArUpa ke bhaNAvavArUpa paNa hoI zake. ane samyajJAna tene ja kahevAya che ke je virati sAthe dareka zAstravacano kaI rIte saMlagna che, e prakArano bodha karAve tevuM jJAna hoya. ane Avo samyagu bodha karIne jIva tenA pratye bahumAna thAya te prakAre yatna karIne karmanuM vinayana kare che, te jJAnavinaya che. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-110-111, 112 275 (2) darzanavinaya :- darzanazAstro darzanazuddhino upAya che, ane tenA adhyayanathI jIva darzananI nirmaLatAne pAmIne karmanuM vinayana kare che, te darzanavinaya che. athavA to pUrNa puruSa evA bhagavAnanA svarUpane jANIne temanA pratyenA bhaktinA adhyavasAyathI darzanazuddhimAM karAto yatna e darzanavinaya che. (3) cAritravinaya - cAritrAcAranuM samyapha pAlana karIne AtmA guptinA atizayane karato hoya tyAre cAritravinaya thAya che; kema ke cAritranA sevanathI karmonuM vinayana thAya che. (4) lokopacAravinaya - lokopacAravinaya eTale lokamAM vinayane anukULa evI vyavahArika kriyAo karavI ane te bhagavAnanI pUjA, guNavAnanI vaiyAvacca, gurunI sanmukha javuM, jJAnanAM sAdhanonI pUjA karavI ityAdi lokopacAravinaya che. A lokopacAravinaya tIrthaMkaranA viSayamAM dravyastavathI anya nathI, paraMtu dravyastava ja che, ane A lokopacAravinayarUpa dravyastavanA saMpAdana mATe sAdhu arihaMta ceIANe sUtramAM vaMdaNavattiyAe, pUaNavattiyAe ityAdi bole che. tethI te sUtranuM uccAraNa karIne kAyotsarga kare che, temAM dravyastavanuM saMpAdana thAya che. mULa gAthA-111mAM ane tenI TIkAmAM tathA-te prakAranI, sUtrarUpa vaMdanAmAM sAdhune paNa pUjanAdinuM uccAraNa saMgata thAya che ema kahyuM. enAthI e kahevuM che ke, sAdhu sAkSAt vaMdana-pUjanAdi karatA nathI, paraMtu vaMdaNavattiyAe, pUaNavattiyAe ityAdi uccAraNa karIne vaMdana-pUjananA phaLanimittaka kAyotsarga kare che, te prakAranI sUtrarUpa vaMdanA sAdhu kare che. A rIte arihaMta ceIANaM sUtra bolIne karAtI vaMdanAmAM dravyastavanuM saMpAdana sAdhune saMgata thAya che. ll110-111aaaa gAthA - "iharA aNatthagaM taM Na ya tayaNuccAreNa sA bhaNiA / tA abhisaMdhAraNato saMpADaNamiTThameyassa" / / 112 / / gAthArtha : ItarathA=lokopacAravinayarUpa dravyastavanuM saMpAdana sAdhune ISTa na hoya to, tenuM pUjanAdinuM, uccAraNa anarthaka bane, ane tenA=pUjanAdinA, uccAraNa vagara te=vaMdanA, kahevAyelI nathI, te kAraNathI abhisaMdhAraNa vaDe AnuM dravyastavanuM, saMpAdana ISTa che. ll11aaaa TIkA : itarathA tvanarthakaM taduccAraNam, na ca tadanuccAraNena sA vandanA bhaNitA, tat tasmAd, abhisandhAraNena viziSTecchArUpeNa, saMpAdanamiSTametasya dravyastavasyeti gAthArthaH / / 112 / / TIkArya : phatarathA ........ nAthA || vaLI ItarathA=lokopacAraviyarUpa dravyastavanuM saMpAdana sAdhune ISTa na hoya to, tenuM=pUjatAdinuM, uccAraNa anarthaka bane. ane tenA pUjatAdinA uccAraNa vagara te=vaMdanA, Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 pratimAzataka bhAga-3stavaparijJA | gAthA-112-113 kahevAyelI nathI, tatsate kAraNathI viziSTa icchArUpa abhisaMdhAraNa vaDe AnuM dravyastavanuM, saMpAdana ISTa che, e pramANe gAthArtha che. II112aaaa bhAvArtha : sAdhune lokopacAravinayarUpa dravyastava arihaMtaceIANaM sUtrarUpa vaMdanAthI thAya che. tema na svIkAro to, arihaMtaceIANuM sUtranuM uccAraNa anarthaka che tema mAnavuM paDe. ane sAdhu caityavaMdananI kriyA te sUtranA uccAra vagara karatA nathI, tethI sAdhune sAkSAt pUjana-satkAra karavAnI icchA nahi hovA chatAM pUjanasatkAranA phaLanI prAptinI viziSTa icchArUpe arihaMtaceIANa sUtra dvArA dravyastavanuM saMpAdana iSTa che. 11sA avataraNikA - pUrve gAthAomAM sAdhune anumodanAdirUpe dravyastava che, ema batAvyuM. tethI koIne zaMkA thAya che, jo sAdhu anumodanAdirUpe ke vaMdaNavariyAe ItyAdi dvArA viziSTa IcchArUpe dravyastava kare che, to gRhasthanI jema snAnAdipUrvaka uttama dravyothI pUjA kema karatA nathI ? tethI kahe che - gAthA - "sakkhAu kasiNasaMjamadavvAbhAvehiM No ayamiTTho / gammai taMtaTThiie, bhAvappahANA hi muNao tti" / / 113 / / gAthArtha : kRna saMyamavALA hovAne kAraNe ane dravyano abhAva hovAne kAraNe, sAkSAta svarUpathI ja, sAdhune A=dravyastava, ISTa nathI, e pramANe taMgasthitithIkazAstramAM kahela maryAdAthI, jaNAya che. pUrve kahyuM ke, sAdhune dravyastava viziSTa icchArUpe abhimata che, Ama chatAM sAkSAt teone abhimata nathI. tenAthI zuM phalita thAya che, e batAvavA mATe kahe che - munio bhAvapradhAna hoya che. ll113 tti' zabda hetuarthaka che. tenuM joDANa TIkAmAM A rIte karela che. munio bhAvapradhAna che, ethI karIne Akadravyastava munione upasarjana gauNa che. TIkA : sAkSAt svarUpeNaiva, kRtsnasaMyamadravyAbhAvAbhyAM kAraNAbhyAM nAyamiSTo dravyastava iti gamyate tantrasthityA, pUrvAparanirUpaNena garbhArthamAha-'bhAvapradhAnA hi munaya' iti kRtvopasarjanamayamiti TIkArya : sAkSAt tasthiyA, kRmbha saMyamavALA hovAne kAraNe ane dravyano abhAva hovAne kAraNe, Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA gAthA-113 277 sAkSA-svarUpathI ja sAdhune A dravyastava, ISTa nathI, e pramANe taMtrasthitithI zAstramAM kahela maryAdAthI, jaNAya che. pUrvApara - mAra - pUrvAparanA nirUpaNa vaDe gabhartha=rahasyArtha, kahe che - pUrvamAM gAthA-102mAM kahyuM ke, siddhAMtamAM vaMdanAmAM pUjana-satkArahetuka kAyotsarga yatine paNa nirdiSTa che, tathA gAthA-104mAM kahyuM ke, samavasaraNamAM bali Adi dravyastavanuM aMga bhagavAna vaDe paNa pratiSiddha nathI, tathA gAthA-109mAM kahyuM ke, cAra prakArano vinaya kahevAyela che temAM aupacArikavinaya tIrthaMkaraviSayaka dravyastavathI anya nathI. A badhAM pUrvakathano ane prastuta gAthA-113mAM kahyuM ke, sAdhune sAkSAt dravyastava iSTa nathI, e rUpa je apara kathana, e pUrvakathana ane aparakathananA nirUpaNa dvArA=vicAraNA dvArA je garbhArtha=rahasyArtha che, tene kahe che - TIkArya : bhAvaprathAnA ... mAthArtha | munio bhAvapradhAna che arthAt munio dravyapradhAna nathI paraMtu bhAvapradhAna che, ethI karIne A dravyastava munione upasarjanarUpe=gauNarUpe che, e pramANe gAthArtha che. II113 bhAvArtha : sAdhuo kRtna=saMpUrNa, saMyamavALA che mATe snAnAdi karatA nathI ane temanI pAse dravya hotuM nathI, ke jethI teo uttama dravyothI sAkSAt svarUpathI, dravyastava kare. tethI taMtrasthitithI-siddhAMtanI maryAdAthI, sAkSAt teone dravyastava iSTa nathI, e pramANe jaNAya che. vaLI, prastuta gAthAnI TIkAmAM pUrvApara kathananA nirUpaNa dvArA tAtparyArthamAM batAvyuM ke, munio bhAvapradhAna hoya che. teno Azaya e che ke, caityavaMdanAmAM pUjana-satkArahetuka kAyotsarga dvArA phaLanA saMpAdana mATe ke dravyastava karavAdinA upadezarUpe ke lokopacAravinayarUpe dravyastavanA saMpAdana mATe munine dravyastava hoya che. dravyastavaviSayaka bhAva hovAthI dravyastava gauNa ane bhAva mukhya bane che; kema ke je vizeSaNa hoya te gauNa kahevAya ane vizeSya hoya te mukhya kahevAya. ane zrAvaka jyAre dravyastava saMpAdana kare che, tyAre bhagavAnanI bhaktinA bhAva mATe dravyastavamAM zrAvakanI pravRtti che, tethI pravRttinA viSayabhUta dravyastavamAM bhAva vizeSaNa bane che ane dravyathI karAtI kriyAo vizeSya bane che. mATe zrAvakanI pUjanasatkAranI kriyAmAM dravya mukhya che ane bhAva gauNa che. ahIM vizeSa e che ke, snAnAdimAM jalanA jIvonI hiMsA thAya che, mATe sAdhuo dravyastava karatA nathI tema nathI. ane jo tema svIkArIe to saMyamanI vRddhi arthe nadI UtaravAmAM paNa apUkAyanI hiMsA thAya che, ane vihAra karavAmAM paNa vAukAyanI hiMsA thAya che. Ama chatAM saMyamanI vRddhinuM kAraNa hovAthI sAdhu nadI paNa Utare che ane vihAra paNa kare che. te ja rIte bhAvavRddhinuM kAraNa hoya to sAdhu snAna karIne pUjA paNa saMpAdana kare. paraMtu sAdhu bhagavAnanI uccatara bhakti saMpUrNa saMyamanA pAlanathI karI zake che ane saMpUrNa Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA | gAthA-113-114 saMyama snAnAdinA tyAgathI thAya che; kema ke brahmacArIone snAnAdinA varjanano upadeza che. ane sAdhu pAse koI parigraha nathI, tethI sAdhu snAnapUrvaka dravyathI sAkSAt dravyastava karatA nathI, paraMtu dravyastavaviSayaka bhAva karavA arthe dravyastavanI anumodanA kare che ane tenA phaLanI icchA kare che. ll113 gAthA : "eehito aNNe dhammAhigArIhiM je u tesiM tu / sakkhaM ciya viNNeo bhAvaMgatayA jao bhaNiyaM" / / 114 / / gAthArtha : AnAthI=muniothI, anya dharmAdhikArI je=zrAvako, teone vaLI sAkSAt ja=ravarUpathI ja, bhAvanA aMgapaNA vaDe dravyastava che, je kAraNathI (zAstramAM) kahela che. ll114 TIkA : etebhyo munibhyo'nye dharmAdhikAriNa iha ye zrAvakAsteSAM tu vijJeyaH sAkSAdeva svarUpeNaiva bhAvAGgatayA hetubhUtayA yato bhaNitam / / 114 / / TIkArca - myo ... ahIM=jagatamAM AnAthI=muniothI, anya dharmAdhikArI je zrAvako, teone vaLI sAkSAt ja=svarUpathI ja, bhAvanA aMgapaNAthI=hetubhUtapaNAthI arthAt sarvaviratinI prAptirUpe bhAvanA hetupaNAthI, dravyastava che, je kAraNathI (zAstramAM) kahela che. II114. bhAvArtha : bhAvapradhAna evA muniothI anya dharmAdhikArI evA je zrAvako che, temane sarvaviratinI prAptinA kAraNabhUta evA bhAvonA heturUpe sAkSAt dravyastava abhimata che. Azaya e che ke, munio sAkSAt sarvaviratinuM pAlana karIne mokSane anukULa yatna karI zake che, jyAre zrAvako tevA prakAranA dharmanuM sevana karavA mATe asamartha che. Ama chatAM zrAvako paNa mokSanA arthI che, mATe teo icche che ke, "huM A bhagavAnanI te rIte bhakti karuM ke jethI mArAmAM paNa sarvaviratinA svIkAranuM sAmarthya pragaTe." A prakAranA bhAvanA aMgarUpe zrAvako sAkSAt dravyastavamAM pravRtti kare che, ane te dravyastavathI pedA thayela bhAvanA kAraNe puNyAnubaMdhI puNyanuM upArjana kare che, ane tenAthI janmAMtaramAM sarvaviratine anukULa zaktionI prApti kare che. mATe sarvaviratine anukULa evA bhAvonA aMgarUpe zrAvakone sAkSAt dravyastava iSTa che, ane temAM sAkSI ApatAM kahe che ke je kAraNathI zAstramAM Avazyaka ni.bhA. gAthA-194mAM kahevAyeluM che, ane te sAkSI gAthA-115 rUpe ahIM Apela che. ll114 je kahela che te gAthA-11pamAM batAve che - Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-115-116 gAthA: 'akasiNapavattagANaM virayAvirayANa esa khalu jutto / saMsArapayaNukaraNo davvatthae kUvadiTThato" / / 115 / / 66 gAthArtha H akRtsnapravartaka viratAviratone=dezaviratone, saMsArapratanukaraNa=saMsArane alpa karanAra, A= dravyastava, yukta che. te dravyastavamAM kUpadRSTAMta che. II115 / / TIkA akRtsnapravarttakAnAM saMyamamadhikRtya viratAviratAnAM prANinAmeSa khalu yuktaH svarUpeNaiva saMsArapratanukaraNaH zubhAnubandhAd dravyastavaH tasmin dravyastave kUpadRSTAntaH prasiddhakathAnaka - gamyaH / / aa TIkArya H akRtsnapravarttakAnAM prasiddha thAnAmyaH / / saMyamane AzrayIne akRtsyapravartaka evA vitAviratone dezavirata jIvone, zubha anubaMdha hovAthI saMsArane pratanuM=alpa, karanAra A dravyastava svarUpathI ja yukta che. te dravyastavamAM prasiddha kathAnakagamya kUpadRSTAMta che. 115 / / bhAvArtha 209 AkSipya samAdhatte ..... zrAvako saMpUrNa saMyamavALA nathI ane saMyamane AzrayIne kAMIka virati ane kAMIka aviratinA pariNAmavALA che. te zrAvako dhanAdi rAkhe che ane bhagavAnanI bhakti mATe snAnAdi kare ane potAnA dhanano bhagavadbhaktimAM upayoga ka2e to tenAthI teone zubhabhAva thAya che; kema ke bhagavAnanI bhakti arthe huM snAna karuM chuM, tevI buddhi hoya che; ane pote dravyanA rAgathI je dhanano saMcaya karyo che, te dhana bhagavAnanI bhaktimAM vAparIne huM mArA Atmahitane sAdhuM, e prakAranA zubhabhAvane kA2Ne dezavirata zrAvako dvArA svarUpathI karAto dravyastava saMsArane alpa ka2vAnuM kAraNa bane che, ane temAM kUpadRSTAMta prasiddha che. II115 // avataraNikA : avataraNikArya : AkSepa karIne samAdhAna kare che - bhAvArtha H prastutamAM dravyastavanuM varNana cAle che. dravyastavanA varNanamAM sauthI strAraMbhamAM jinabhavanAdi kaI rIte Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA | gAthA-116 karAvavAM tenI vidhi batAvI. tyAra pachI dravyastavathI bhAvastava kaI rIte pragaTe te kahyuM. tyAM AkSepa kare che ke, dravyastava e puSpAdi pUjArUpa hoI zake, paraMtu jinabhavanakArAdi svarUpa na hoI zake. A rIte AkSepa karIne tenuM samAdhAna kare che - gAthA : "so khalu puSphAIo tatthutto Na jiNabhavaNamAI vi / AisaddAvutto, tayabhAve kassa pupphAi" / / 116 / / gAthArtha : te dravyastava, kharekhara puSpAdirUpa tyAM kahevAyo=zloka-10mAM sAkSI tarIke Avazyaka sUtrano pATha che tyAM kahevAyo, jinabhavanAdi paNa nahIM. A prakAranA AkSepamAM samAdhAna kare che - * puSpAdimAM ''i zabdathI jinabhavanAdi kahevAyela che. jinabhavanAdinA abhAvamAM kone puSpAdi caDAvavAnAM hoya ? II111 TIkA - sa khalu dravyastavaH puSpAdistatroktaH 'pupphAi Na icchaMti'tti pratiSedhaH pratyAsanaH, na jinabhavanAderanadhikArAt, tatrAha-Adi zabdAdukto jinabhavanAdirapi, tadabhAve-jinabhavanAdyabhAve, kasya puSyatiiita thArtha raddA ' TIkArca - ...... thAI che te dravyastava, kharekhara puSpAdirUpa tyAM=zloka-60mAM sAkSI tarIke Avazyaka lithukti bhASya gAthA-191mAM kahevAyo, guru ja chaMtikakumna saMyamIo puSpAdi icchatA nathI; e prakAre pratiSedha prayAsanna che=najIkamAM che. paraMtu jinabhavavAdi IcchatA nathI, ema kahevAyuM nathI; kema ke adhikAra che. tyAM A prakAranA AkSepamAM, samAdhAna kahe che - puSpAdimAM 'Adi' zabdathI jinabhavanAdi paNa kahevAyela che. tenA abhAvamAM=jinabhavanAdinA abhAvamAM, kone puSpAdi caDAvavAnAM hoya ? e pramANe gAthArtha che. 116 bhAvArtha : zloka-60mAM Avazyakaniyukti bhASyanI sAkSI ApI, te gAthA-191mAM kahyuM ke, dravyastava puSpAdirUpa che. tyAra pachI gAthA-193mAM tyAM kahyuM ke, kRmnasaMyamapradhAna vidvAno tattvathI sAdhuo che, teo puSpAdine icchatA nathI, A pramANe pratiSedha karAyo. tethI dravyastava puSpAdirUpa che e kathananI najIkamAM puSpAdi Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA | gAthA-111-117 icchatA nathI, e pratiSedhathI prApta thAya che, paraMtu jinabhavanAdino niSedha prApta thato nathI; kema ke anadhikAra che arthAt dravyastavarUpe jinabhavanano, ahIM adhikAra nathI. tethI kRtnasaMyamIo-sAdhuo, jinabhavanAdine icchatA nathI ema na kahyuM, paraMtu kRtnasaMyamIo-sAdhuo, puSpAdine icchatA nathI, ema kahyuM. A prakAre pUrvapakSIno AkSepa che. pUrvapakSIe je AkSepa karyo teno Azaya e che ke, dravyastava e dravya dvArA bhagavAnanI bhaktirUpa hoI zake, tethI puSpAdithI thatI bhakti e dravyastavarUpa che, paraMtu jinabhavanAdi banAvavuM te dravyastavarUpa kaI rIte thaI zake ? A prakAranA AkSepamAM samAdhAna ApatAM kahe che - dravyastava puSpAdirUpa che ema kahyuM ane kRtnasaMyamIo-sAdhuo, puSpAdine icchatA nathI, tyAM puSpAdimAM Adi' zabdathI jinabhavanAdi paNa kahevAyela che; kema ke jinabhavanAdinA abhAvamAM puSpAdi kone ? arthAtu jo jinabhavana ja na hoya to puSpAdi kone caDhAvavAM? tethI puSpAdirUpa dravyastava che ema kahevAthI puSpAdi dvArA pUjA karavA mATe pUjAnA viSayabhUta jinabhavanAdinI paNa prApti thAya che. yadyapi Avazyakaniyukti bhASya gAthA-191nA pAThamAM puSpAdimAM "Adi' zabdathI gaMdha-dhUpAdino parigraha karela che, tyAM "dhUpAdimAM "Adi' zabdathI jinabhavanAdinuM grahaNa karela che; kema ke bhagavAnanI bhakti jema puSpAdithI thaI zake che, tema jinabhavana karAvavAthI paNa thaI zake che. - ahIM vizeSa e che ke, sAkSAt sthApanAkina pratye puSpa, dhUpa AdithI bhakti thatI hoya che, tethI te vyastavarUpe dekhAya che; kema ke te sthApanAjinanI uttama dravyothI pUjA karavAnI kriyArUpa che. jyAre jina bhavanananuM nirmANa to sthApanAjinanI niSpattinI pUrvanI kriyA che, tethI A sthApanAjinanuM dravyathI pUjana che, tevuM jaNAya nahi; topaNa sUkSma buddhithI vicArIe to je zrAvakane bhAvajina pratye bahumAna che, te zrAvakane bhAvajinanI sthApanA pratye paNa bahumAna che. tethI te zrAvaka jema sthApanAdinanI puSpAdithI pUjA kare che, te ja rIte sthApanAdina pratyenA bahumAnane kAraNe ja sthApanajinanI pratiSThA karavA arthe jinabhavana paNa karAve che, ane jinabhavananirmANanI kriyA uttama dravyothI thAya che, tethI uttama dravyo dvArA jina bhavananA nirmANanI kriyA sthApanAjinanI bhaktimAM vizrAMta thAya che. II11chA avataraNikA - pUrve gAthA-11mAM siddha karyuM ke, jema puSpAdithI dravyastava thAya che, tema jinabhavana karAvavAthI paNa dravyastava thAya che. tethI dravyastavanA adhikAramAM jinabhavana karAvavAnuM kahyuM te aduSTa che. ane pUrve gAthA-113mAM kahyuM ke, munio bhAvapradhAna che, mATe munine bhAvastava mukhyarUpe che ane dravyastava gauNarUpe che, tyAM zaMkA karatAM kahe che - gAthA - "naNu tattheva ya muNiNo pupphAi nivAraNaM phuDaM atthi / asthi tayaM sayakaraNaM paDucca na'NumoaNAi vi" / / 117 / / Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-117 gAthArtha: 'nanu'thI zaMkA kare che ke, ane tyAM ja=AvazyakaniryuktimAM jyAM stavano adhikAra cAle che tyAM ja, Avazyakaniryukti bhASya gAthA-193mAM, munione puSpAdinuM nivAraNa phuTa=pragaTa che. graMthakArazrI teno uttara Ape che. asti=pUrvapakSInI vAta sAcI che arthAt munione puSpAdinuM nivAraNa tyAM karela che, te kathana satya che. paraMtu svayaMkaraNane=svayaM karavAne, AzrayIne nivAraNa che, paraMtu anumodanAdine paNa AzrayIne nivAraNa nathI. / / 117] *anumoJaLArU vi - ahIM 'pi'thI kAravaNano upadeza grahaNa karavAno che. TIkA 'nanu tatraiva stavAdhikAre muneH puSpAdinivAraNaM sphuTamasti 'to kasiNasaMjama' ityAdivacanAdetadAzaGkyAha-asti tatsatyam, kintu svayaM karaNaM pratItya nivAraNaM natvanumodanAdyapi pratItyeti gAthArthaH / / 7 / / ..... TIkArtha Hnanu . gAthArtha: / / tyAM ja=AvazyakaniryuktimAM stavano adhikAra cAle che te stavanA adhikAramAM, munine puSpAdinuM nivAraNa sphuTa=pragaTa che; kema ke to ziLasaMgama. ityAdi vacana che. ta=A AzaMkA karIne tenuM samAdhAna karatAM kahe che . - temunine puSpAdinuM nivAraNa Avazyakaniryukti bhASya gAthA-193mAM karela che te, satya che. kintu svayaMkaraNane AzrayIne puSpAdinuM nivAraNa karela che, paraMtu anumodanAdine paNa AzrayIne nivAraNa karela nathI, e pramANe gAthArtha che. 117 / / bhAvArtha H 'nanu'thI zaMkA karanArano Azaya e che ke, stavanA adhikAramAM Avazyakaniryukti bhASya gAthA-193mAM kahyuM ke, te kAraNathI kRtsnasaMyamapradhAna vidvAno=munio, puSpAdine icchatA nathI arthAt stavaadhikAramAM munione puSpAdinuM nivAraNa spaSTa dekhAya che, tethI munione gauNarUpe dravyastava che, tema kaI rIte kahI zakAya ? A zaMkAnuM samAdhAna ApatAM kahe che ke, munione puSpAdinuM nivAraNa spaSTa che te vAta sAcI che, paraMtu svayaMkaraNane AzrayIne nivAraNa che, paraMtu anumodanAdine paNa AzrayIne nivAraNa nathI, mATe munione anumodanAne AzrayIne gauNarUpe dravyastava hoya che. II117II Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 / stavaparijJA | gAthA-118 avataraNikA : etadeva samarthayati - avataraNikAW: Ane ja samarthana kare che=munione puSpAdinuM nivAraNa svayaM karaNane AzrayIve che, paraMtu anumodanAne AzrayIne nathI, ene ja samarthana kare che - gAthA : "subai a vayararisiNA kAravaNaM pi a aNuTThiyamimassa / vAyagagaMthesu tahA eyagayA desaNA ceva" / / 118 / / gAthArtha : ane saMbhaLAya che ke zAstramAM saMbhaLAya che ke, vaja>Si vaDe AnuM dravyastavanuM, kAravaNa paNa anuSThita che=AcarAyeluM che, tathA vAcakagraMthomAMsumAsvAti mahArAjA nirmita graMthomAM, AvAgatadravyastavanA saMbaMghI, dezanA paNa dekhAya che. I118 TIkA : zrUyate ca varSiNA pUrvadhareNa kAraNamapi tattvato'nuSThitametasya-dravyastavasya "mAhesarIu' ityAdivacanAt, tathA vAcakagrantheSvetaddezanApi dRzyate, "yastRNamayImapi' ityAdivacanAt / / 118 / / TIkArca - zraya >> phAtivacanAt che ane saMbhaLAya che ke zAstramAM saMbhaLAya che ke, pUrvadhara evA vajaRSi vaDe AnuM dravyastavanuM kAraNa paNa tatvathI anuSThita AcarAyeluM che; kema ke " marIjha' ItyAdi vacana che. tathA vAcakagraMthomAMaumAsvAti mahArAjA nirmita graMthomAM, AvAgata dravyastava saMbaMdhI, dezanA paNa dekhAya che; kema ke "vastRpAthIpi =je tRNamayI paNa kuTira-jhUMpaDI kare che, ItyAdi vacana che. II118 bhAvArtha : vajasvAmIe zAsanaprabhAvanA mATe mAhezvara udyAnamAMthI puSpAdi lAvIne bhagavAnanI jinapUjAdi karAvyAM, e pramANe zAstravacanathI saMbhaLAya che, tethI munine dravyastava svayaM karaNane AzrayIne niSedha che, paraMtu apavAdathI jyAre zAsanaprabhAvanA mATe puSpAdi lAvIne karAvaNa paNa karI zakAya che, tyAre koI bhagavAnanI bhakti karato hoya tenI anumodanA karavAmAM to kyAMya niSedha thato nathI. tathA umAsvAti 1. mAhesarie sesA-puriyaM nIA huAsaNagihAo gayaNatalamaivaittA vaireNa mahANubhAveNa / / tti pUrNagAthA / A. ni. 772 2. yastRNamapi kuTI kuryAd dadyAttathaikapuSpamapi bhaktyA paramagurubhyaH puNyonmAnaM kutastasya? / / pUjAprakaraNe Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparikSA | gAthA-118-119 mahArAjA nirmita graMthomAM dravyastavagata-dravyastavaviSayaka, dezanA paNa dekhAya che; kema ke "yastRNamayImapi' ityAdi vacana che. te vacana A pramANe che - je tRNamayI paNa jinabhavanarUpa kuTira kare che tathA bhaktithI eka puSpa paNa paramagurune tIrthaMkarane, arpaNa kare che, tenA puNyanuM bhAna kyAM thaI zake? arthAtu na thaI zake. AnAthI e prApta thAya che ke, sAdhu dravyastavanI dezanA ApI zake che, tethI sAdhune dravyastava anumodya che te siddha thAya che. I118 gAthA : "AhevaM hiMsAvi hu dhammAya Na dosayAriNI tti ThiyaM / evaM ca veyavihiyA Nicchijjai seha vAmoho" / / 119 / / gAthArtha : - ahIM koI pUrvapakSI 'gAdathI zaMkA kare che - A pramANekapUrve kahyuM ke, dravyastava karavAthI te te prakAranA puNyAdinI prAti dvArA bhAvavanI prApti thAya che, e pramANe, dharma mATe hiMsA paNa doSakArI nathI, e pramANe sthita thayuM. ane e pramANe je rIte dravyastavamAM hiMsA paNa doSakArI nathI, e pramANe, vedavihita te=hiMsA, ahIMyAM=vicAramAM dharmanI vicAraNAmAM, IcchAtI nathI, te vyAmoha che. II119II TIkA - AhaivaM dravyastavavidhAne hiMsApi dharmAya, na doSakAriNIti sthitam, evaM ca vedavihitA sA= hiMseha-vicAre neSyate sa vyAmoho bhavatAM, tulyayogakSematvAt / / 119 / / TIkArca - mAdevaM tucayogakSetvAn ! ahIM koI pUrvapakSI 'nAdathI zaMkA kare che - parva A pramANe pUrve kahyuM ke dravyastava karavAthI te te prakAranA puNyanA upArjana dvArA bhAva stavanI prApti thAya che e pramANe, dravyastavanA vidhAnamAM dharma mATe hiMsA paNa doSakArI nathI e pramANe sthita thayuM. ane e prakAre=je prakAre dravyastavamAM hiMsA doSakArI nathI e prakAre, vedavihita te=hiMsA, ahIMyAM vicAramAM dharmanI vicAraNAmAM, IcchAtI nathI, te tamAro vyAmoha che; kema ke tulya yogakSemapaNuM che dravyastava ane vedavihita hiMsAnuM samAna yogakSemapaNuM che. 119 che. ahIM dravyastava ane vedavihita hiMsAmAM samAna yogakSemapaNuM kahyuM, te A rIte - jema dravyastavamAM paranA prANanA nAzarUpa yoga che, tema vedavihita hiMsAmAM paNa paranA prANanI nAza thAya che, e rUpa yoga che; ane jema dravyastavamAM dharmanuM lemarakSaNa, thAya che tema vedavihita hiMsAmAM paNa dharmanuM kSema= rakSaNa, thAya che. tethI baMnemAM tulya yogakSema che. mATe vedavihita hiMsA doSakArI nathI ema na svIkAravuM te tamAro vyAmoha che arthAt vedavihita hiMsA doSakArI che ema mAnavuM e tamAro vyAmoha che. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 pa|i gAthA-119-120 285 bhAvArtha - 'nAdathI zaMkA karanArano Azaya e che ke, dravyastavamAM hiMsA hovA chatAM bhagavAnanI bhaktino zubhAzaya hovAthI doSarUpa nathI, ema tamArA kathanathI sthApana thAya che; Ama chatAM vedamAM kahelI hiMsAne tame dharmarUpe svIkAratA nathI, te tamAro svadarzanano pakSapAta che; kema ke zAstravacanathI pravRtti jema dravyastavamAM che, tema vedamAM paNa yajJanuM vidhAna che, ane te vedavacanathI je loko pravRtti kare che, tyAM tame hiMsA kaho cho, e kharekhara svadarzananA pakSapAtarUpa tamAro vyAmohamAtra che. I11lA avataraNikA : "mA'thI pUrvapakSI zaMkA uddabhAvana karIne kahe che - gAthA : "pIDAkarI tti aha sA tullamiNaM haMdi ahigayAe vi / Na ya pIDAu adhammo NiyamA vejjeNa vabhiyArA" / / 120 / / gAthArtha : te vedavihita hiMsA, pIDAkArI che, ethI karIne adhikRtamAM paNa=jinabhavanAdi hiMsAmAM paNa, A=bIjA jIvone pIDA thavI e, tulya ja che. vaLI pUrvapakSI upapajyantara anya yukti, kahe che - ane pIDAthI niyamA ekAMtathI ja adharma che evuM nathI; kemake vaidha sAthe vyabhicAra che. I120II " mULagAthAmAM che te upadarzana arthaka che. TIkA :___ 'pIDAkAriNItyatha sA 'vedavihitA hiMsA' etadAzaGkyAha tulyamidaM haMdi ! adhikRtAyAmapi jinabhavanAdihiMsAyAm, upapattyantaramAha-na ca pIDAto'dharmo niyamAdekAntenaiva vaidyena vyabhicArAt, hitakRtastasyauSadhAtpIDotpattAvapyadharmAnutpatteH / / 120 / / TIkArya - vaDAritvatha .... jinamavanAvihiMsAvAn aa tetravedavihita hiMsA, pIDAkArI che, ethI karIne dharmarUpe mAnya nathI. A AzaMkA uddabhAvana karIne pUrvapakSI kahe che - adhikRtamAM paNa jinabhavanAdi hiMsAmAM paNa, A=bIjA jIvone pIDA thavI e, tulya=samAna che. 'iM"i upadarzana arthaka che. 35rcattara mAda - vedavihita hiMsAmAM je bIjA jIvone pIDA thAya che, eTalAthI te adharmarUpa siddha thatI nathI. temAM anya upapariyukti kahe che arthAt jema tamAre jinabhavanAdi vidhAnamAM Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-120-121 bIjA jIvone pIDA chatAM adharma nathI, tema vedavihita hiMsA pIDAkArI hovA chatAM adharmarUpa nathI, e yukti batAvyA pachI anya yukti batAve che - nutya / pIDAthI niyamA=ekAMtathI ja adharma thAya che evuM nathI; kema ke vaidhanI sAthe vyabhicAra che; kema ke hitakArI evA tenA=vaidyanA, auSadhathI pIDAnI utpati thaye chate paNa vaidhane adharmanI anutpatti che. 120 bhAvArtha pUrve gAthA-119mAM pUrvapakSIe sthApana karyuM ke, jema dravyastavamAM dharma mATe thatI hiMsA doSarUpa nathI, tema vedavihita hiMsA paNa doSarUpa nathI, tema tamAre svIkAravuM joIe. ane tenI ja puSTi karavA mATe kahe che ke, kadAca koI ema kahe ke, vedavihita hiMsA bIjA jIvone pIDAkArI che, tethI tene dharmarUpe kaI rIte kahI zakAya ? tenA samAdhAnarUpe pUrvapakSI kahe che ke, jema dravyastavamAM puSpAdi jIvone pIDA thAya che, chatAM dravyastava karanArane dharma thAya che, tema vedavihita hiMsAmAM paNa anya jIvone pIDA thavA chatAM dharma svIkAravAmAM koI bAdha nathI. A rIte vedavihita hiMsAne dharmarUpe sthApana karIne vizeSa yukti batAve che, te A rIte - bIjAne pIDA thAya eTalAmAtrathI ekAMte adharma thato nathI. jema vaidya koIne kaTu auSadha Ape to te rogIne pIDAnI utpatti thAya che, Ama chatAM vaidyane adharmanI utpatti thatI nathI. tema vedamAM karAyelI hiMsAthI adharma che tevI vyApti bAMdhI zakAya nahi. ahIM vizeSa e che ke, pUrvapakSI vedavihita hiMsAne dharmarUpe mAnato nathI, paraMtu te dravyastavamAM thatI hiMsAne joIne dravyastava dharmarUpe nathI tema sthApana karavA mATe kahe che ke, jo tame dravyastavane dharmarUpe mAno to vedavihita hiMsAne paNa tamAre dharmarUpe mAnavI paDaze. Ama sthApana karIne vastutaH dravyastava dharmarUpa nathI, tema pUrvapakSIne sthApana karavuM che. ll12nA avatAraNikA:| ''thI pUrvapakSI pharI zaMkA uddabhAvana karIne kahe che - gAthA : "aha tesiM pariNAme suhaM nu tesiM pi subbai evaM / tajjaNaNe vi Na dhammo bhaNio paradAragAINaM / / 121 / / " gAthArtha : jinabhavanAdimAM teone hiMsyamAna jIvone, pariNAme sukha che (ethI karIne adoSa che ema koI kahe to temAM paNa jyAgamAM paNa, parva==A, saMbhaLAya che arthAt yAgamAM paNa hiMcamAna jIvone pariNAme sukha che, e saMbhaLAya che. (tethI yAga paNa adoSa siddha thaze.) Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-121 tethI dravyastavamAM dharma nathI. kadAca hiMsyamAna jIvone sukha thAya che, mATe dharma che ema svIkArIe topaNa doSa che, te batAvatAM pUrvapakSI kahe che - tenA parArAone sukhanA, jananamAM paNa pAradArikAdione dharma kahevAyelo nathI. / / 121 TIkA atha teSAM jinabhavanAdI hiMsyamAnAnAM pariNAme sukhamevetyadoSaH, etadAzaGkyAha- teSAmapi yAge hiMsyamAnAnAM zrUyate etat, svargapAThAt, upapattyantaramAha - tajjanane'pi = sukhajanane'pi, na dharmo bhaNitaH pAradArikAdInAm, tasmAdetadapi vyabhicArIti gAthArthaH / / 121 / / TIkArya H atha gAthArtha:|| jinabhavanAdimAM teone=hiMsyamAna jIvone, pariNAme sukha che ethI karIne adoSa che, A AzaMkA udbhAvana karIne pUrvapakSI kahe che yAgamAM teone paNa=hiMsyamAna jIvone paNa, pariNAme sukha che e saMbhaLAya che; kema ke svargano pATha che arthAt vedamAM kahela che ke, yAgamAM je jIvone homavAmAM Ave che te svargamAM jAya che. ..... - -- 207 jema yAgamAM dharma nathI, tema dravyastavamAM dharma nathI. Ama chatAM dravyastavamAM je jIvonI hiMsA thAya che, temane pariNAme sukha thAya che ema mAnIne dravyastavamAM dharma mAnavAmAM Ave to te paNa saMgata nathI. tenI anya upapatti= yukti, pUrvapakSI batAve che tenA jananamAM paNa=paradArAone sukhajananamAM paNa, pAradArikAdione dharma kahelo nathI. te kAraNathI A paNa=jinabhavanAdimAM hiMsyamAna jIvone pariNAme sukha che mATe dravyastavamAM dharma che e kathana paNa, vyabhicArI che, e pramANe gAthArtha che. 121 // bhAvArtha : jinabhavanAdimAM je jIvonI hiMsA thAya che, te jIvone jinabhavanarUpa kAryamAM potAnA prANano vinAza thayo hovAthI puNyabaMdha thAya che, ane tenA kAraNe pariNAmamAM=phaLamAM, temane sukha prApta thAya che, Ama hovAthI e hiMsAmAM doSa nathI, mATe jinabhavanAdi dharmarUpa che. A pramANe jina matAnusArI kahe ema zaMkA udbhAvana karIne pUrvapakSI teno javAba Ape che ke, yAgamAM hiMsyamAna jIvone paNa pariNAme sukha che; kema ke vedamAM kahela che ke, yAgamAM je jIvone homavAmAM Ave che, te svargamAM jAya che. tethI vedamAM Avo pATha hovAthI, pariNAme sukha che e vAta, dravyastava ane yAga e baMnemAM samAna che. Ama kahIne pUrvapakSIne e sthApana ka2vuM che ke, jo dravyastavathI hiMsyamAna jIvone sukha thAya che, mATe dravyastava dharmarUpa che ema tame kahetA ho, to yAgIya hiMsAne paNa tamAre dharmarUpa kahevI joIe; ane jo yAgIya hiMsA tamane dharmarUpa mAnya nathI, to te rIte dravyastava paNa dharmarUpa nathI. svakathananI puSTi karavA mATe pUrvapakSI anya yukti batAve che ke, hiMsyamAna jIvone pariNAmamAM sukha Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 pratimAzataka bhAga-3| stavaparijJA / gAthA-121-122 hoya eTalAmAtrathI dharma thato nathI; kema ke pAradArikonI pravRttithI paNa paradArAone sukha thAya che paNa eTalAmAtrathI pAradArikonI pravRtti dharmarUpa kahevAtI nathI; te ja rIte dravyastavamAM karAtI hiMsAthI te jIvone pariNAme sukha thAya che ema svIkArIe topaNa dravyastava dharmarUpe mAnI zakAya nahi, A prakArano dravyastava ane yAga baMnene dharmarUpe nahi mAnanAra pUrvapakSIno Azaya che. ahIM vizeSa e che ke, jinabhavanAdimAM jIvonI je hiMsA thAya che, temAM teone=hisyamAna jIvone, puNyabaMdha thAya che ane phaLathI teone sukha maLe che, tevuM kathana svasiddhAMtane saMmata nathI; paraMtu svasiddhAMtane nahi samajela koI ApAtathI jonAra tevo artha kare, te prakAranA bhAvane sAme rAkhIne pUrvapakSI taraphathI zaMkA ubhAvana karIne dravyastava ane yAgIya hiMsAmAM samAnatA che, te batAvavAmAM AvyuM, ane AthI ja pUrvapakSInA A sarva kathananA nirAkaraNa mATe graMthakArazrI svayaM AgaLa gAthA-148mAM kahe che ke, hiMsyamAna jIvone pariNAme sukha che, ema ame mAnatA ja nathI. ll121TI gAthA - "siya tattha suho bhAvo taM kuNamANassa tullameyaM pi / pharasa vi judo vyiA cho ji" iArA. gAthArtha : tyAM=jinabhavanAdimAM, tene=hiMsA karanArane, zubhabhAva thAya che, e prakAranI AzaMkA karIne kahe che - A paNa tulya che. kevI rIte ? ethI karIne kahe che - Itasnekavedavihita hiMsAne, karatA evA Itarane paNa zubha ja=zubha ja bhAva, jANavo. 12rA TIkA - syAt tatra jinabhavanAdau, zubho bhAvaH tAM hiMsAM, kurvata ityetadAzaMkyAha-tulyametadapi, kathamityAha-itarasyApi vedavihitahiMsAkartuH zubha eva jJeyo bhAva itarAM-vedavihitAM hiMsAM, kurvato yAviyAne pArA TIkArya : cAt .... vAviyAnena aa tyAM=jitabhavanAdimAM, tene=hiMsAne, karatA evA pUjako, zubhabhAva thAya. cetae prakAranI AvI AzaMkA karIne pUrvapakSI kahe che - A paNa tulya che. kevI rIte ? ethI karIne kahe che - vAgarA vidhAnathI-yAga karavAnuM kahenAra zAstravacanathI, Itaranetravedavihita hiMsAne karatA evA Itarane paNa=vedavihita hiMsA karanArane paNa, zubha ja bhAva jANavo. ll12rA Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 299 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-122-123 bhAvArtha : - jinabhavanAdi karavAmAM zAstravacanAnusAra ucita pravRtti karavAno zubha bhAva che, mATe yAganI hiMsA karatAM jinabhavanAdimAM thatI hiMsA judA prakAranI che, tethI jinabhavanAdimAM doSa nathI; A pramANe koI kahe to tene pUrvapakSI kahe che ke, A kathana vedavihita hiMsAmAM paNa samAna che; kema ke vedavihita hiMsA karanAra jIva je yAga kare che, tenAthI tene paNa zAstravacanAnusAra kriyA karavAno zubha bhAva varte che. tethI jo dravyastavathI zubhabhAva thaI zake che, tema svIkArIe, to vedavacanAnusAra yajJa karanArane paNa zubha bhAva mAnavo paDe. mATe jo dravyastava tamane dharmarUpe mAnya hoya to tamAre yAga paNa dharmarUpe mAnavo joIe. ane yAga dharmarUpe pUrvapakSIne mAnya nathI, tema jainone paNa dharmarUpe mAnya nathI. tethI tyAganI jema dravyastava dharma nathI ema pUrvapakSI siddhAMtakArane kahe che. II1razA gAthA - "egidiyAi aha te iyare thova tti tA kimeeNaM / dhammatthaM savvaM ciya vayaNA esA na duTTha tti" / / 123 / / gAthArtha : - have te=jinabhavanamAM thatI hiMsA, ekejiyAdi (jIvonI) che. (to kahe che -) ItaramAM cAgIya hiMsAmAM thoDA che arthAtu cAgIya hiMsAmAM paMcendriya jIvonI hiMsA che topaNa ekendriyAdinI apekSAe cAgamAM jIvo saMkhyAmAM thoDA che. tethI AnA vaDe bhedanA abhiniveza vaDe, zuM ? vacanathI dharmArtha sarva ja A=hiMsA, duSTa nathI. II123 TIkA : ekendriyAdayo atha te jinabhavanAdau hiMsyanta ityAzaMkyAha-itare stokA iti vedAd yAge hiMsyante, tatkimetena bhedAbhinivezena, dharmArthaM sarvaiva sAmAnyena vacanAdeSA=hiMsA, na duSTeti gAthArthaH 222aaaa TIkArya :- jiyo ........ nAthArtha | jinabhavanAdimAM je hiMsA thAya che te ekendriyAdi jIvo che, e pramANe "ga'thI zaMkA ubhAvana karIne pUrvapakSI kahe che, ItaramAM vAgIya hiMsAmAM, yadyapi paMcendriya jIvonI hiMsA che, topaNa ekejiyAdinI apekSAe jIvo saMkhyAmAM thoDA che. "tti' zabda kathananI samAptisUcaka che. ItaramAM thoDA che e pramANe mULamAM kahyuM to kyAM thoDA che ? te TIkAmAM batAve che - vedathI yAgamAM hiMsA karAya che te jIvo saMkhyAmAM thoDA che, tethI AnA vaDe zuM ?=bhedanA abhiniveza vaDe zuM? dravyastavamAM ekendriya jIvonI hiMsA che ane yAgamAM paMcendriya jIvanI Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. pratimAzataka bhAga-3 | stavapariNA | gAthA-123-124 hiMsA che, e prakAranA ekendriya-paMcejiyanA bhedano abhiniveza anucita che arthAt e prakAre bheda karIne dravyastavamAM dharma che ane tyAgIya hiMsAmAM dharma nathI, ema kahevuM anucita che; kema ke sAmAnyathI vacanathI badhI ja dhamartha A=hiMsA, duSTa nathI, e pramANe gAthArtha che. 123mA bhAvArtha - jinabhavanAdimAM je hiMsA thAya che, temAM ekendriyAdi jIvono vadha thAya che, ane tyAgIya hiMsAmAM paMcendriya jIvono vadha thAya che, tethI yAgIya hiMsA karatAM jinabhavanAdithI hiMsA vilakSaNarUpa che, mATe te hiMsA dharmarUpa che; jyAre yAgIya hiMsA dharmarUpa nathI. A prakAranI zaMkA ubhAvana karIne pUrvapakSI kahe che ke, yAgIya hiMsAmAM yadyapi paMcendriya jIvonI hiMsA che, topaNa te paMcendriya jIvo ekendriyAdinI apekSAe thoDA che. tethI jinabhavanamAM ekendriyAdi jIvonI hiMsA che ane tyAgamAM paMcendriya jIvonI hiMsA che, mATe tyAgIya hiMsA karatAM jinabhavanAdimAM hiMsA judA prakAranI hovAthI dharmArtha hiMsA che, evo bhedano abhiniveza rAkhavo joIe nahi; kema ke sAmAnyarUpe vacanathI=jaina ane vedarUpa sAmAnyarUpe, zAstravacanathI, badhI ja dharmArtha hiMsA duSTa nathI, tethI yAgIya hiMsA paNa duSTa nathI. e prakAre sthApana karIne pUrvapakSI kahe che ke, jo tame dravyastavane dharmarUpe svIkAratA ho to yAgane paNa tamAre dharmarUpe svIkAravo joIe; kema ke yAga ane dravyastava e bemAM badhI rIte samAnatA che. Ama kahIne pUrvapakSIne e ja sthApana karavuM che ke, jema yAgamAM hiMsA che mATe dharma nathI, tema dravyastavamAM paNa hiMsA che mATe dharma nathI. II123 avataraNikA : evaM pUrvapakSe pravRtte sati Aha - avataraNikArya : A rIte=pUrve gAthA-119thI 123mAM kahyuM e rIte, pUrvapakSa pravRtta thaye chate graMthakArazrI kahe che=jitabhavanAdimAM thatI hiMsAnI jema vAgIya hiMsA paNa duSTa nathI tethI yAgIya hiMsA icchAtI tathI te tamAro vyAmoha che ema kahIne sAmAnyathI vacanano Azraya karIne pUrvapakSIe jinabhavavAdimAM thatI hiMsA ane yAgIya hiMsAmAM samAnatA batAvI e rIte, pUrvapakSa pravRtta thaye chate graMthakArazrI kahe che - gAthA : "evaM pi na juttikhamaM vayaNamittA Na hoi evamiyaM / saMsAramoagANa vi dhammAdosappasaMgAo" / / 124 / / gAthArtha : A paNa=vacana dvArA sAmAnyathI dharmArtha sarva ja hiMsA duSTa nathI e pramANe para vaDe je kahevAyuM e paNa, yuktikSama nathI. vacanamAtrathI A=pUrve gAthAomAM pUrvapakSIe kahyuM ke jinabhavanAdimAM thatI Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 291 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA) gAthA-124 hiMsA sadaza yAgIya hiMsA che e, ema nathI-yutikSama thatuM nathI; kema ke saMsAramoyakonA paNa dharmanA adoSano prasaMga Avaze. I124. TIkA - . etadapi na yuktikSamaM yaduktaM pareNa, kuta ityAha-na vacanamAtrAdanupapattikAd bhavatyevametatsarvam, kutaH ? ityAha-saMsAramocakAnAmapi vacanAddhiMsAkAriNAM dharmasya 'duHkhino hantavyA' ityasyAdoSaprasaGgAdaduSTatvApatterityarthaH / / 124 / / TIkArya - pi.... paricartha vacana dvArA dharmArtha sarva ja hiMsA duSTa nathI" e pramANe je para vaDe kahevAyuM e paNa, yuktikSama nathI. kema yuktikSama nathI ? ethI karIne kahe che - anupAtika evA vacanamAtrathI A sarva=pUrva gAthAomAM pUrvapakSIe kahyuM ke jinabhavavAdimAM thatI hiMsA sadaza yAgIya hiMsA che e sarva, Ama thatuM nathI=muktikSama thatuM nathI. kema yuktikSama thatuM nathI ? ethI hetu kahe che - vacanathI hiMsA karanArA evA saMsAramAMcakonA paNa "duHkhIone haNavA joIe" - e prakAranA A dharmanA adoSano prasaMga=aduSTapaNAnI Apatti, Avaze, e pramANe artha samajavo. II124 bhAvArtha : ahIM anupamattika evA vacanamAtrathI A sarva Ama thatuM nathI ema kahyuM, tenuM tAtparya e che ke, anupapattivALA evA vacanathI jo dharmArtha hiMsA aduSTa siddha thAya, to saMsAramocako paNa potAnA bhogAdi svArthaarthaka hiMsA karanArA nathI, paraMtu potAne abhimata evA vacanathI ja hiMsA karanArA che; ane teo mAne che ke, "duHkhIone haNavA joIe" te dharma che; kema ke temane haNavAthI teo du:khamAMthI mukta thAya che. tethI jo anupapattika evA vedavacanathI hiMsA aduSTa siddha thAya, to saMsAramAMcakonI paNa hiMsAmAM adoSatvano prasaMga prApta thAya. ahIM vizeSa e che ke, vedanuM vacana anupamattika che ane dravyastavane kahenAruM sarvajJanuM vacana upapattika che, e vAta svayaM graMthakArazrI AgaLa batAvavAnA che. tene sAme rAkhIne ahIM kahyuM ke, je vacana anupamattika hoya tevA vacanathI karAtI hiMsA dharmarUpa manAya nahi. AnAthI e phalita thayuM ke, je vacanathI jIva pravRtti kare ane dhIre dhIre asaMgabhAvanI prApti karIne mokSamAM pahoMce, tevA vacanathI ja thatI pravRttimAM vastutaH hiMsA nathI, ane tyAM je hiMsA dekhAya che, te svarUpamAtrathI hiMsA che. ane je vacanathI pravRtti karavAmAM Ave ane te pravRttithI asaMgabhAvanI prApti dvArA mokSanI prApti thAya tema na hoya, ane tevA vacanathI pravRtti karavAmAM Ave, tyAre je svarUpathI hiMsA Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 pratimAzataka bhAga-3 | jIvapariNA | gAthA-1ra4-15 thAya che, tyAM mAtra hiMsA nathI, paraMtu bIjA jIvonA hitanI upekSArUpa malina adhyavasAya paNa che, mATe te kriyA pAparUpa che. AthI ja graMthakArazrI svayaM AgaLa sthApana karavAnA che ke, vedavihita hiMsA pAparUpa che. I124ll avataraNikA - pUrve gAthA-124mAM kahyuM ke, saMsAramAMcakanuM vacana adoSa mAnavuM paDaze. tethI arthathI e prApta thayuM ke, saMsAramAMcakanuM vacana vedane mAnanAra pUrvapakSIne paNa adoSa mAnya nathI. tethI graMthakArazrI saMsAramocaka, vacana ane vedanuM vacana samAna che temAM yukti Ape che, jethI saMsAmocaka vacananI jema vedavacana paNa pramANabhUta nathI te siddha thAya. gAthA : "siya taM Na sammavayaNaM iyaraM sammavayaNaM tti kiM mANaM / aha logo cciya NeyaM tahA'pAThA vigANA ya" / / 125 / / gAthArtha - ta=saMsAramocanne vacana, samyak vacana nathI tema vedane mAnanAra pUrvapakSInA mate thAya. Itara vaidika vacana, samyak vacana che, rUtra e prakAranA svIkAramAM, zuM pramANa che? arthAt koI pramANa nathI, ema graMthakArazrI kahe che. 'natha'thI vedane mAnanAra pUrvapakSI kahe che ke, loka ja pramANa che. tene graMthakArazrI kahe che ke, A tema nathI loka pramANa che e kathana tema nathI; kemake lokko pramANapaNAnaDe apATha che ane vimAna=viparIta mAnyatA che. II125ll TIkA : syAta tata saMsAramocakavacanaM, na samyagvacanamityAzaMkyAha, itara vaidikaM, samyagvacanamityatra kiM mAnam ? atha loka eva mAnamityAzaMkyAha naitattathA, lokasya pramANatayA'pAThAdanyathA pramANasya SaTsaMkhyAvirodhAt, tathA vigAnAcca, na hi vedavacanaM pramANamityekavAkyatA lokAnAmiti / / 125 / / TIkArya - thAt ... to nAmiti | ta=saMsAramocaka vacana, samyam vacana nathI e pramANe vedane mAnanAra pUrvapakSInA mate thAya, e prakAranI AzaMkA karIne kahe che - Itara=vaidikavacata, samyam vacana che e svIkAravAmAM pramANa zuM che? gA'thI loka ja pramANa che, e prakAranI vedane mAnanAra pUrvapakSInI AzaMkA karIne graMthakArazrI kahe che - Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-2 | navaparijJA| gAthA-125 293 A tema nathI=loka pramANa che, e kathana tema nathI; kema ke lokanuM pramANapaNA vaDe apATha che. avyathA pramANanI SaTsakhyAno virodha che arthAt zAstramAM loko pramANa tarIke kahela nathI, ane jo lokane pramANa tarIke svIkAro to zAstramAM cha pramANa kahyAM che, teno virodha thaze. ane vigA=viparIta mAnyatA che=keTalAka loko vaidika vacana samyak che ema kahe che ane keTalAka loko vaidika vacana samyagu nathI ema kahe che, tethI vaidika vacananA samyagupaNAnA kathanamAM lokanuM viparIta gA=mAnyatA che. tenI ja puSTi karatAM kahe che - je kAraNathI vaidika vacana pramANa che, e pramANe ekavAkyatA lokone nathI. ti' zabda kathananI samApti sUcaka che. I1rapA bhAvArtha : dravyastava sadaza vedavihita hiMsA che, mATe dravyastavanI hiMsA dharmarUpa tamane mAnya hoya to vedavihita hiMsA paNa dharmarUpa mAnavI joIe, tema sthApana karanAra pUrvapakSI=vedane mAnanAra pUrvapakSI nahIM paNa dravyastavane vedavihita hiMsAsadaza mAnanAra pUrvapakSI kahe che ke, saMsAramocanuM vacana samyagu nathI; kema ke je jIvo pIDA pAmI rahyA che, teone saMsAramAMthI mukAvavA mATe teone mAravAnuM teo kahe che, te vedathI siddha nathI; ane kharekhara to vedavAkya ja pramANabhUta che, ema vedane mAnanAra kahe che, mATe saMsAramAMcaka jevuM vedavacana nathI. tethI dravyastavanI hiMsA ane vedavihita hiMsA samAna che. anya saMsAramocakanuM vacana pramANabhUta nathI. tene graMthakArazrI kahe che - jo saMsAramocakanuM vacana pramANa na hoya to vedavacana samyaguvacana che, emAM pramANa zuM che ? arthAt koI pramANa nathI. Azaya e che ke, upapattiyuktisahita, vacana hoya te ja pramANa kahevAya, ane jema vedavacana anupapattikayuktirahita che, tema saMsAramocaka vacana paNa anupamattika che, mATe te baMne vacano apramANa che. ane vedavacana anupamattika kema che, te graMthakArazrI svayaM AgaLa batAvavAnA che. AnI sAme vedane pramANa mAnanAra pUrvapakSI kahe che ke, vedavacana pramANa che, temAM loka ja pramANa che. tene graMthakArazrI kahe che - pramANanI saMkhyA mAnanArA cha pramANo mAne che, paraMtu te chamAM kyAMya lokapramANa svIkAravAmAM Avela nathI, mATe sAmAnya evA loko je mAne te pramANa kahI zakAya nahi. ane kadAca vedane pramANa mAnanAranA mata pramANe lokane pramANa svIkArIe topaNa badhA lokomAM vedavacana pramANa che, evI ekavAkyatA nathI. mATe jema saMsAramAMcakanA vacanathI thatI hiMsA pramANabhUta nathI, tema vedavacanathI thatI hiMsA paNa pramANabhUta nathI. tethI e phalita thAya ke, vedavacananI thatI hiMsA jevI dravyastavanI hiMsA nathI. II1rapAA Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 pratimAzataka bhAga-3) stavapariNA | gAthA-120 gAthA - "aha pATho'bhimau cciya, vigANamavi ettha thovagANaM nu / lya pi pamA sarvesiM raMsago " pAradA gAthArtha : pATha abhimata ja che arthAt loka pramANa che e prakArano pATha abhimata ja che. vimAna=viparIta kathana, paNa ahIM=vedavacananA prAmANyamAM, thoDAone ja che. e prakAranI 'natha'thI pUrvapakSInI AzaMkA karIne graMthakArazrI kahe che ke, A kalpanAmAM paNa pramANa nathI; kema ke sarva lokonuM adarzana che. II1rakA TIkA :___atha pATho'bhimata eva lokasya pramANamadhye SaNNAmupalakSaNatvAd, vigAnamapyatra vedavacanAprAmANye stokAnAmeva lokAnAmityetadAzaGkyAha-atrApi kalpanAyAM na pramANaM sarveSAM lokaanaamdrshnaadlpbhutvniyamAvatyirtha AradA TIkArya : atha pAvo. 35kSatriA, 'atha'thI vedane mAnanAra pUrvapakSI kahe che ke, lokano pATha abhimata ja che="loka pramANa che" e prakArano pATha abhimata ja che; kema ke pramANamadhyamAM cha saMkhyAnuM upalakSaNapaNuM che arthAt zAstramAM cha pramANa kahyAM te upalakSaNarUpa che, (tethI upalakSaNathI loka pramANarUpe upalakSita thAya che.) tethI lokano pATha abhimata ja che. ahIM prazna thAya ke, upalakSaNathI lokane pramANa svIkArIe topaNa lokanI ekavAkyatA nathI, paraMtu vijJAna-viparIta kathana che. tethI loka ja pramANa che, ema kahI zakAya nahi. tenA samAdhAnarUpe pUrvapakSI kahe che - vinimatra ....... rUca | vigA=viparIta kathA, paNa ahIM vedavacananA aprAmAyamAM, thoDA ja lokone che, e pramANe AzaMkA karIne graMthakArazrI kahe che - A kalpanAmAM paNa pramANa nathI; kema ke sarva lokonuM adarzana che arthAt sarva lokonA adarzananA kAraNe alpabadutvanA nizcayano abhAva che, (ethI ema na kahI zakAya ke, vigAna paNa thoDA ja lokone che) e prakAre artha jANavo. 126aaaa bhAvArtha : pUrvapakSI kahe che ke, cha pramANo jema kahyAM che, tema upalakSaNathI lokanI paNa pramANa tarIke gaNanA karavI joIe, ane AthI ja lokomAM bahulatAe vyApakarUpe svIkArelI vAta hoya che, te pramANabhUta manAya che. mATe "loka pramANa nathI" tema kahI zakAya nahi, ane loko vedane pramANarUpe mAne che. vaLI, vedavacanamAM vijJAna viparIta kathana, saMbhaLAya che, tenuM paNa samAdhAna pUrvapakSI kare che ke, vedanuM Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ stavaparijJA | gAthA-126-127 25 aprAmANya paNa thoDA jIvone che, moTA bhAganA lokone veda pramANarUpe mAnya che. tene graMthakArazrI kahe che - sarva lokone tame sAkSAt joyA nathI arthAtu A duniyAmAM vartatA badhA lokone maLIne ghaNA loko vedane mAne che ane thoDA mAnatA nathI, tevo nirNaya tame karyo nathI. mATe tevI kalpanA karIne lokane pramANabhUta kahevo te ucita nathI, paraMtu upapattiyuktisahita, vacanane ja pramANabhUta mAnavuM ucita che. ema arthathI graMthakArazrI kahe che. ll1rakA avataraNikA : pUrve gAthA-12mAM graMthakArazrIe kahyuM ke, sarva lokonA darzanano abhAva hovAne kAraNe alpabahatvano nirNaya thaI zakato nathI. tenI sAme pUrvapakSI ghaNA loko vedane pramANa mAne che, te rIte nirNaya karavAnI yukti batAve che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - gAthA : "kiM tesiM daMsaNeNaM appabahutvaM jahittha taha ceva / savvattha samavaseyaM NevaM vabhicArabhAvao" / / 127 / / gAthArtha - te sarva lokonA darzana vaDe zuM? arthAt koI prayojana nathI. je pramANe ahIMyAM=madhyadezAdimAM, vedavacananA prAmANya prati lokonuM aAbahatva che, te pramANe ja sarvatra=kSetrAMtomAM paNa, aNbahuta jANavuM. e pramANe pUrvapakSInA kathanamAM graMthakArazrI kahe che - e pramANe nathI=madhyadezAdimAM vedavacananA prAmANya prati alpabadutvanA nirNayanA baLathI sarvakSetrAMtaramAM te pramANekapUrvapakSIe kahyuM te pramANe, nathI. kema ke vyabhicArano bhAva che. I12nA TIkA : kiM teSAM sarveSAM lokAnAM darzanena ? alpabahutvaM yatheha madhyadezAdau vedavacanapramANaM prati, tathaiva sarvatra kSetrAntareSvapi, samavaseyaM lokatvAdihetubhya ityatrAha-naivam, vyabhicArabhAvAtkAraNAt sArA TIkArya :| kiM ... bhAvAtkAraVI II te sarva lokonA darzana vaDe zuM? arthAt pUrve gAthA-126mAM kahyuM ke, sarva lokonA darzanano abhAva hovAne kAraNe alpabadutvano nirNaya thaI zakato nathI, tenI sAme pUrvapakSI kahe che ke, sarva lokonA darzana vaDe zuM prayojana che? arthAt koI prayojana nathI. je pramANe ahIMyAM=madhyadezAdimAM vedavacananA prAmANya prati (lokonuM) alpabadutva cheHvedane ghaNA loko Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. pratimAzataka bhAga-3/ stavapariNA | gAthA-1ra7-128 pramANa mAne che ane thoDA ja loko vedane pramANa mAnatA nathI e rUpa alpabadutva che, te pramANe ja lokatAdi hetuthI sarvatra=metrAntaramAM paNa, (alpabadutva) jANavuM. A pramANe pUrvapakSInA kathanamAM graMthakArazrI kahe che - e pramANe nathI=madhyadezAdimAM vedavacananA prAmANya prati alpabadutvanA nirNayanA baLathI sarva kSetramaMtaramAM te pramANe kahevuM zakya nathI, kema ke vyabhicArarUpa kAraNa che. ll127 avataraNikA :- tivAda - avataraNitArtha : Ane ja kahe che-pUrve gAthA-127mAM kahyuM ke, madhyadezAdimAM vedavacananA prAmANya prati alpabadutvanA nirNayanA baLathI sarva kSetrAntaromAM e pramANe kahevuM zakya nathI; kema ke vyabhicAra che, e ja vyabhicAra batAve che - gAthA - "aggAhAre bahugA disaMti diyA tahA Na sudda tti / Na ya tahaMsaNao cciya savvattha iyaM havai evaM" / / 128 / / gAthArtha : agrAhAramAM ghaNA brAhmaNo dekhAya che, te pramANe zraddho dekhAtA nathI, ane agrAhAramAM temanA darzanathI jasghaNA brAhmaNonA darzanathI ja, sarvatra bhillAllI AdimAM paNa A prakAre je rIte agrAhAramAM dvijabaputva dekhAya che e prakAre, dvijabaputva thatuM nathI. II128 TIkA : agrAhAre bahavo dRzyante dvijAH brAhmaNAH, tathA na zUdrA iti brAhmaNavad bahavo dRzyante, na ca tadarzanAdevAgrAhAre bahudvijadarzanAdeva sarvatra bhillapallyAdAvapyetad bhavatyevaM dvijbhutvmitimAthArtha 228. TIkArya : are .. jAthA ! agrAhAramAM arthAta nagaramAM agra puruSone koI bhojana karAve temAM, ghaNA dvija=brAhamaNo, dekhAya che, te rIte zuddho dekhAtA nathI. tene ja spaSTa karatAM kahe che, brAhmaNanI jema ghaNA zUdro dekhAtA nathI. tti zabda kathananI samAptisUcaka che. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ stavaparijJA/ gAthA-128-129 297 ane agrAhAramAM tenA darzanathI ja=bahu brAhANanA darzanathI ja, sarvatra bhillAllI AdimAM paNa, A dvijabahutva, vaM-A rIte agrAhAramAM je rIte che e rIte, thatuM nathI, e pramANe gAthArtha che. ll128 avataraNikA : upapattyantaramAha - avataraNitArtha : anya upapatine yuktine, kahe che - bhAvArtha - pUrve gAthA-125mAM kahela ke, loka ja pramANa che, tema kahI na zakAya arthAt vaidika vacana samyagu che, temAM loka pramANa che tema kahI na zakAya; kema ke vijJAna=viparIta kathana che. enA samAdhAnarUpe pUrvapakSIe kahela ke, vedavacananA aprAmANyanA viSayamAM thoDA lokone ja vijJAna-viparIta kathana, che. tethI ghaNA lokone vaidika vacana pramANa tarIke mAnya hovAthI vedavacana samyagu che ema kahI zakAze. tenuM nirAkaraNa graMthakArazrIe gAthA-125/128mAM karyuM ke, lokavAdi hetuthI veda pramANarUpe abhimata che, e siddha thatuM nathI. have anya upapatti-yukti, batAve che - gAthA - "Na ya bahuANa vi itthaM avigANaM sohaNaM ti Niyamo'yaM / Na ya No thovANaM pi hu mUDheyarabhAvajoeNa" // 129 / / gAthArtha : ane ghaNAonuM paNa ahIMyAM=lokamAM, avinAna=ekavAkyatArUSa kathana, zobhana che e prakAre A niyama nathI, ane thoDAonuM paNa zobhana nathI, ema nathI ? kema ke mUDha ane Itara amUDha, bhAvano yoga che. II1ra9 TIkA - na ca bahUnAmapyatra loke'vigAnamekavAkyatArUpaM zobhanamiti niyamaH, na ca stokAnAmapi na zobhanam, mUDhetarabhAvayogena mUDhAnAM bahUnAmapi na zobhanamamUDhasya tvekasyaiveti bhAvaH / / 129 / / 'niyama:' pATha che tyAM paMcavastuka graMthamAM niyamoDayam' pATha che. TIkArya : ra ra ... bhAva: |ane ghaNAonuM paNa ahIM lokamAM, avinAna-ekavAkyatArUpa kathana, zobhana che e prakAre niyama nathI, ane thoDAonuM paNa (avinAna) zobhana nathI ema nathI; kema ke Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-129-130 mUDha ane Itara bhAvano yoga che arthAt ghaNA paNa mUDhonuM zobhana nathI, vaLI eka paNa amUDhanuM zobhana che, e pramANe zobhana ane azobhana nakkI thAya che. e pramANe bhAva che. 129 // * 'samUdrasya ghestheveti' - ahIM vAra 'a'i arthaka che. bhAvArtha : vedanA prAmANyane svIkAranAra ghaNA loko che, ethI ghaNAnuM avigAna=ekavAkyatArUpa kathana, che eMTalA mAtrathI e zobhana che ema kahI zakAya nahi; ane thoDAonuM avigAna=aviparIta kathana, che, mATe te avigAna zobhana nathI ema paNa kahI zakAya nahi, paraMtu zobhana ke azobhana mUDha ane amUDhabhAvathI nakkI thAya che. vastunA svarUpane vicAryA vagara, phakta A ApaNuM che tema mAnIne sAcuM che ema svIkAranAra, mUDha che ane tevA ghaNA mUDhonuM avigAna=ekavAkyatArUpa kathana hoya topaNa azobhana che; ane Itara=amUDha evA ghaNA hoya ke eka hoya topaNa tenuM kathana zobhana che, kema ke amUDha jIva samyak prakAranI parIkSA ka2vAmAM rucivALo hoya che, mAtra A ApaNuM che mATe sAcuM che tevI mati dharAvato nathI, ane svaprajJA pramANe tenI parIkSA ka2vA yatna paNa kare che ane jyAM potAnI prajJA na pahoMce tyAM ziSTa puruSanI parIkSA karIne temanA vacana pramANe cAlavA prayatna kare che. tethI te amUDha jIva eka hoya ke ghaNA hoya te je svIkAre te zobhana hoya che. ahIM vizeSa e che ke, vAstavika rIte mohavALA jIvo mUDha kahevAya. tethI sarvajJa sivAyanA sarva jIvo mohavALA hovAthI mUDha kahevAya ane sarvathA moharahita vItarAga-sarvajJa amUDha kahevAya. paraMtu je jIvo sarvathA moha vagaranA nahi hovA chatAM tattvanI vicAraNAmAM rAgAdine spardhA vagara yatna karatA hoya, tethI atIndriya padArthanA nirNaya mATe sarvajJanA vacanano nirNaya kare, tevA jIvo mohavALA hovA chatAM tattvanI vicAraNAmAM amUDha che, ema apekSAe kahI zakAya. paraMtu sarvathA amUDha to vItarAga ja hoI zake ane sarvajJa evA teo je vacana kahe te zobhana ja hoya. 129II avataraNikA : pUrve gAthA-129mAM kahyuM ke, amUDha evA ekanuM paNa vacana zobhana che ane te amUDha, sarvathA vItarAga-sarvajJa ja hoI zake, anya nahi; ane anyanA matamAM=mImAMsakanA matamAM, sarvajJa nathI, Ama chatAM vedane apauruSeya mAnIne yAgIya hiMsAne dharma kahe che. tethI temanA mata pramANe sarvajJa nahi hovAne kAraNe vedavacana pramANabhUta bane nahIM, e batAvavA arthe graMthakArazrI kahe che - gAthA : " Na ya rAgAi virahio koi vi mAyA visesakAri ti / jaM savve vi ya purisA rAgAijuAu parapakkhe" / / 130 / / Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 navapariNA / gAthA-130-131 299 gAthArtha : rAgAdi virahita koIpaNa pramAtA vizeSakArI nathI; je kAraNathI sarve paNa puruSo parapakSamAM sagAdi yukta che. 130II visesari tti - ahIM 'tti' pAdapUrti mATe che. =- vAd arthaka che. TIkA : na ca rAgAdivirahitaH ko'pi mAtA=pramAtA, vizeSakArI vizeSakRt, yatsarve'pi puruSA rAgAdiyutAH parapakSe, mImAMsakasya sarvajJA'nabhyupagantRtvAt / / 130 / / TIkArya : na 2. nRtAt rAgAdi virahita koI paNa pramAtA vizeSakArI nathI; je kAraNathI sarve paNa puruSo parapakSamAM=mImAMsakanA matamAM, rAgAdiyukta che; kema ke mImAMsakanuM sarvajJa abhyAgatRtva che=mImAMsakanA mate sarvajJa tarIke koIno svIkAra nathI. ll130 bhAvArtha : pUrve gAthA-130mAM sthApana karyuM ke, amUDha evA vItarAganuM vacana ja zobhana che, ane vedane mAnanAra mImAMsaka sarvajJane mAnato nathI, tethI temanA mata pramANe koI paNa pramAtA rAgAdirahita sarvajJa nathI; tethI temanA mata pramANe je koI paNa vacana hoya te pramANabhUta bane nahi. mATe mImAMsakanA matane sAme rAkhIne vicArIe to vedo pramANabhUta mAnI zakAya nahi, ane tethI vedamAM batAvelI yAgIya hiMsA pramANabhUta svIkArI zakAya nahi. mImAMsaka rAgAdirahita sarvajJa mAnatA nathI, Ama chatAM vedane apauruSeya kahIne pramANa mAne che ane temAM batAvelI yAgIya hiMsAne dharma kahe che, paraMtu amUDha evA vItarAga sarvajJanA vacana sivAya anya vacana pramANa svIkArI zakAya nahi, mATe yAgIya hiMsA dharma nathI. e prakArano prastuta gAthAno Azaya che. Ama chatAM vedavacananA baLathI ja yAgIya hiMsAne dharmarUpe svIkArIe to zuM doSa Ave te AgaLanI gAthAmAM batAvaze. I13mA avataraNikA - doSAntaramAha - avataraNikArya : doSAMtarane kahe che - Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 pratimAzataka bhAga-3 | navapariNA | gAthA-131 bhAvArtha : pUrve gAthA-124mAM kahela ke, saMsAramAMcakonA dharmanA adoSano prasaMga prApta thaze arthAtu anupapattika yukti rahita evA vacanathI paNa thatI evI yAgIya hiMsAmAM jo dharma svIkAravAmAM Ave, to saMsAramocakono dharma paNa aduSTa mAnavAno prasaMga Ave, e rUpa doSa batAvyo. have doSAMtarane kahe che - gAthA : "evaM ca vayaNamittA dhammAdosAi micchagANaM pi / caMtA viyava puro nag iDA" sArU gAthArtha - ane A rIte=pUrva gAthA-130mAM kahyuM ke, mImAMsakanA mate rAgAdirahita koI pramAtA vizeSakArI nathI e rIte, vacanamAtrathI caMDikAdinI=devatAvizeSanI, AgaLa dvijavarane zreSTha brAhmaNane, ghAta karatA evA svecchAdione paNa dharma ane adoSa prApta thaze. ll131 TIkA :___ evaM ca pramANavizeSAparijJAne sati vacanamAtrAtsakAzAd dharmAdoSau prApnuto mlecchAdInAmapi= bhillAdInAmapi, ghAtayatAM dvijavaraM brAhmaNamukhyaM, purato nanu caNDikAdInAM devatAvizeSANAm TIkArtha: parva ..... revatAvizeSAr che ane A rIte =pUrve gAthA-130mAM kahyuM ke, mImAMsakanA mate zagAdirahita koI pramAtA vizeSakArI nathI e rIte, pramANavizeSanuM vedanuM vacana pramANa che ke apramANa, e prakAranA pramANabhedavuM, aparijJAna hote chate, vacanamAtrathI caMDikAdinI=devatAvizeSanI, AgaLa dvijavara=mukhya brAhmaNane, ghAta karatA mlecchAdione paNa=bhillAdione paNa, dharma ane adoSa prApta thaze. II131] bhAvArtha : parapakSamAM rAgAdirahita koI pramAtA nathI, ema pUrve gAthA-130mAM kahyuM. tethI parapakSamAM=mImAMsaka matamAM, pramANavizeSanuM aparijJAna thAya arthAt veda ja pramANa che, anya pramANa nathI evo nirNaya parapakSamAM koI karI zake nahi; kema ke amUDha evA sarvajJanA vacanarUpa A veda che, tema te mAnato nathI. Ama chatAM jo vedavacanathI yAgAdimAM thatI hiMsAmAM pravRtti karavAthI dharma ane adoSanI prApti thatI hoya, to zreSTha brAhmaNane mAratA evA bhillAdione paNa teone abhimata evA vacanamAtrathI dharma ane adoSanI prApti thavI joIe. Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-131-132 301 ahIM zreSTha brAhmaNano ghAta karatA ema kahyuM, te eTalA mATe ke, caMDikAdi devatAvizeSanI AgaLa bhoga dharavA mATe teo mAne che ke, zreSTha brAhmaNano bhoga ApavAthI caMDikAdi devatA prasanna thAya che, tethI batrIsa lakSaNathI yukta evA brAhmaNane caMDikAdi devatAvizeSa AgaLa bhoga dharavA mATe teo pasaMda kare che. II131 avataraNikA : ahIM vedane mAnanArA mImAMsaka kahe ke, yAgAdimAM pravRtti to vedavacanathI thAya che, jyAre mleccha loko to caMDikA AgaLa brAhmaNano ghAta vacanathI=zAstravacanathI, karatA nathI, mATe mlecchonI pravRttine dharma kahI zakAya nahi, jyAre vedavacanathI thatI yAganI hiMsAne dharma kahI zakAya. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che gAthA: = " Na ya tesiM piNa vayaNaM ittha NimittaM ti jaM na savve u / te taha ghAtaMti sayA assuatacco aNAvakkA " / / 132 / / gAthArtha H teone paNa=mlecchone paNa, ahIM=dvijaghAtamAM=brAhmaNanA vadhamAM, vacana nimitta nathI ema nahi, paraMtu vacana ja nimitta che; je kAraNathI azrutacodanAvAkyavALA=zreSTha brAhmaNano ghAta karavAnAM vidhivacana jemaNe sAMbhaLyAM nathI evA, teo=sarve paNa mleccho, sadA=haMmezAM, ghAta karatA nathI. / / 132aa * nimitte tti - ahIM 'ti' pAdapUrti mATe che. * astuatavyomaLAvavA A hetuarthaka vizeSaNa che. AnAthI e prApta thAya ke, azrutacodanAvAkyavALA hovAthI badhA mleccho brAhmaNano ghAta karatA nathI. tethI e phalita thAya che ke, jemaNe brAhmaNanA ghAtane kahenAruM codanAvAkya sAMbhaLyuM che, te mleccho ja dvijavarano ghAta ka2vA pravRtta thAya che; tethI vacana ja pravartaka che. TIkAH na ca teSAmapi mlecchAnAM na vacanamatra nimittam, iha = dvijaghAte, kintu vacanameva, kutaH ? ityAha-yanna sarva eva mlecchAstaM dvijavaraM ghAtayanti, azrutaM taccodanAvAkyaM dvijavaraghAtavidhivacanaM ceste tathA ||rU|| TIkArya H na = ..... tathA / / teone paNa=mlecchone paNa, ahIM=dvijaghAtamAM=brAhmaNanA vadhamAM, vacana nimitta nathI ema nahi, paraMtu vacana ja nimitta che. zAthI ? ethI karIne kahe che - Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 pratimAzataka bhAga-3 / stavaparijJA | gAthA-132-133 je kAraNathI sarve ja pleccho te dvijavaranA=zreSTha brAhmaNano, ghAta karatA nathI. ane tene ja spaSTa karatAM kahe che - azrutacodatAvAkya=dvijavara ghAta karavAmAM vidhivacana jeo vaDe saMbhaLAyAM nathI tevA pleccho, dvijavarano ghAta karatA nathI. II132 bhAvArtha - pleccha loko paNa caMDikAdi devatA AgaLa je brAhmaNano ghAta kare che, te koIka vacanathI ja kare che; kema ke jo teo vacanathI pravRtti karatA na hoya to sarva pleccho caMDikAdi devatA AgaLa brAhmaNano vadha kare, ane sarva pleccho caMDikAdi devatA AgaLa brAhmaNano vadha karatA nathI, e ja vastu batAve che ke, je mlecchone evuM vacana prApta thayuM che ke, caMDikAdi devatA AgaLa brAhmaNano vadha karavAmAM Ave to mahAlAbha thAya, teo ja vadhamAM pravRtti kare che; ane je svecchAe tevuM vacana sAMbhaLyuM nathI, teo brAhmaNavadhamAM pravRtti karatA nathI. mATe vacanathI karAtI hiMsAne dharma kahI zakAto hoya to plecchonI hiMsAne paNa dharma mAnavAno prasaMga Ave.13zA gAthA - "aha taM Na ettha rUDhaM, eyaM pi Na tattha tullameveyaM / kadaMtaM thovanapuriyaM rUpi ri tef "ArUrUA. gAthArtha : 'Atha'thI pUrvapakSI kahe ke, te=blecchapravartaka vacana, ahIMyAM=lokamAM, rUDha nathI, tene graMthakArazrI kahe che - e prakAre A paNa=vaidika vacana paNa, tyA=bhillamatamAM, rUDha nathI, ethI karIne tulya che. graMthakAranA vacana sAme atha'thI pUrvapakSI kahe che ke, te=plecchapravartaka vacana, thoDuM ane anucita che. tene graMthakArazrI kahe che - A paNa vaidika vacana paNa, teone evuM ja che=plecchone thoDuM ane anucita ja che. II133 TIkA : __ atha tamlecchapravartakavacanaM nAtra rUDhaM loka ityAzaMkyAha-'iya' etadapi vaidikaM na tatra bhillamate rUDhamiti tulyamanyatarArUDhatvam / atha tanmalecchapravartakaM vacanaM stokamanucitamasaMskRtamityAzaMkyAha-idamapyetAdRzaM teSAM(=mlecchAdInAm, AzayabhedAditi) / / 133 / / TIkArya : gai ... AzayamelAvitti) te=plecchapravartaka vacana ahIMyAM=lokamAM, rUDha nathI, e prakAranI Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 303 pratimAzataka bhAga-3 / stavaparijJA | gAthA-133-134 "'thI pUrvapakSInI AzaMkA karIne graMthakArazrI kahe che - e prakAre A paNa=vaidika vacana paNa, tyA=bhillamatamAM, rUDha nathI, ethI karIne anyataramAM=vaidika vacanamAM ane pleccha vacanamAM, arUDhapaNuM tulya che. te=plecchapravartaka vacana, thoDuM ane anucita-asaMskRta che, e prakAranI "atha'thI pUrvapakSInI AzaMkA karIne graMthakArazrI kahe che - A paNa=vaidika vacana paNa, teone blecchone, AvA prakAranuM che=thoDuM ane anucita-asaMskRta che; kema ke teono=blecchoto, Azayabheda che. ll133 ahIM TIkA truTita che. tethI teSAM prazna chAtInA, bAyape A prakAranA pAThanI saMbhAvanA che, ane te mujaba TIkArya karela che. bhAvArtha : jema brAhmaNone vaidika vacana mAnya che tethI badhA brAhmaNo te vacana mujaba pravRtti kare che, tethI te vacana bahudharmavALuM lAge che ane saMskRta ati ucita kriyArUpa lAge che, tema mlecchone te vacana mujaba pravRtti amAnya hovAthI stokadharmavALuM te vacana lAge che; kema ke mleccho vicAre che ke, sarva zleccho te vedavacana mujaba pravRtti karatA nathI, mATe potAnAthI bhinna evA brAhmaNa mAtra te vacana mujaba pravRtti kare che, tethI te stokAdi dharmaka che; ane potAnI mAnyatAthI viparIta hovAne kAraNe anucitarUpe lAge che; kema ke mlecchono Azaya brAhmaNonA Azaya karatAM judo che arthAt brAhmaNono Azaya vedanA vAkyane ja pramANarUpe jovAno che, jyAre mlecchono Azaya tene apramANarUpe jovAno che. ll133NA gAthA : "aha taM Na veiyaM (aha taM veaMgaM) khalu, na taM pi emeva ittha vi Na mANaM / aha tatthAsavaNamiNaM havijja ucchinnasAhattA (sie amucchaNNasAhaM tu)"||134|| gAthArtha : te vedAMga dvijapravartaka che, e pramANenI 'I'thI pUrvapakSInI AzaMkA karIne graMthakArazrI kahe che - e rIte ja=je rIte dvijapravartaka vedAMga che e rIte ja, te paNa=plecchapravartaka paNa, nathIHvedAMga nathI, emAM paNa mAna nathI=pramANa nathI. tyAM vedamAM, A azravaNa che caMDikAdi devatAvizeSa AgaLa vara brAhmaNano bhoga azravaNa che e che=pramANa che, e pramANenI 'atha'thI pUrvapakSInI AzaMkA karIne graMthakArazrI kahe che - A thAyaautsanna zAkhA ja che, e paNa saMbhAvanA karI zakAya. II134ll ahIM mULa gAthAmAM madataM vepha' pATha che, tyAM paMcavastuka graMtha gAthA-1243mAM 'gada taM ve' pATha che ane e pATha mujaba artha karela che. Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA | gAthA-134 ahIM mULa gAthAmAM caturtha pAda "vinga jIitrAdittA' che, tyAM paMcavastuka graMtha gAthA-1243mAM 'si samucchaov/sAdaM tu' pATha che ane e pATha mujaba ame artha karela che. TIkA :. (atha tadvedAGgaM khalu dvijapravartakamityAzaGkyAha - na tadapi mlecchapravartakamevameva vede ityatrApi na mAnaM, atha tatra vede'zravaNamidaM mAnaM, na hi tadvede zrUyata ityAzaGkyAha - syAdetadutsanazAkhAmevaitadapi sambhAvyata iti gAthArthaH) / / 134 / / ja gAthA-134nI TIkA pratimAzatakanI hastalikhita pratamAM nathI. tethI paMcavastaka graMthamAMthI 1243mI gAthAnI TIkA ahIM laIne te mujaba artha karela che. TIkArya : (... thAI) che te vedAMga kharekhara dvijapravartaka che, e pramANenI ''thI pUrvapakSInI AzaMkA karIne graMthakArazrI kahe che - e rIte ja=je rIte dvijapravartaka vedAMga che e rIte ja, vedamAM mlecchapravartaka te paNa=vedAMga paNa, nathI, emAM paNa mAna=pramANa, nathI. tyAM=vedamAM, A=caMDikAdi devatAvizeSa AgaLa vara brAhmaNano bhoga azravaNa che e, mAna che=pramANa che; je kAraNathI vedamAM te saMbhaLAtuM nathI, e prakAranI 'gA'thI pUrvapakSInI AzaMkA karIne graMthakArazrI kahe che - cAveta-A thAya, temAM 'tanuM tAtparya spaSTa karatAM kahe che - utsA zAkhA ja che=plecchapravartaka vedAMga utsava zAkhA ja che, e paNa saMbhAvanA karI zakAya. e pramANe gAthArtha che. II134mAM bhAvArtha ''thI pUrvapakSIno yajJane dharmarUpe mAnanAra mImAMsakano, kahevAno Azaya e che ke, dvija je yAgAdimAM pravRtti kare che, tyAM hiMsA hovA chatAM tenuM pravartaka vacana vedAMga che, mATe te ucita che. jyAre pleccha je caMDikAdi devatAvizeSanI AgaLa vara brAhmaNano bhoga ApavAnI pravRtti kare che, te mlecchapravartaka vedAMga nathI, mATe te anucita che. tenI sAme graMthakArazrI kahe che ke, je rIte tamAruM vedAMga yajJapravartaka che, te rIte svecchapravartaka paNa vedamAM vedAMga nathI, emAM koI pramANa nathI. caMDikAdi devatAvizeSanI AgaLa vara brAhmaNanA bhoganuM vedamAM azravaNa che, e ja pramANa che; je kAraNathI vedamAM caMDikAdi devatAvizeSanI AgaLa vara brAhmaNano bhoga Apavo te saMbhaLAtuM nathI. e prakAranI mImAMsakanI AzaMkA karIne graMthakArazrI kahe che - Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 stavaparijJA | gAthA-134-135 305 A pramANe thAya arthAt vedamAM mlecchapravartaka vedAMga che, paraMtu atyAre tenI zAkhA tUTI gaI che, e pramANe saMbhAvanA karI zakAya che. Azaya e che ke, caMDikAdi devatAvizeSanI AgaLa mleccho je vara brAhmaNano bhoga dhare che, te vedamAM hovA chatAM utsatra zAkhA cheHvedamAM te zAkhA hovA chatAM atyAre chUTI paDI gaI che, e paNa saMbhAvanA karI zakAya; kema ke jema mlecchonI svArtha mATe zreSTha brAhmaNano bhoga ApavAnI kriyA che, tenA jevI ja svargAdi arthe yajJamAM pazu Adine homavAnI kriyA che. tethI e saMbhAvanA karI zakAya che, jemAM brAhmaNo vedavacanathI yajJa-yAganI pravRtti kare che, te ja rIte tevA koIka vedavacanathI bleccho paNa pravartatA hovA joIe; paraMtu atyAre te svecchapravartaka vacana vedamAM maLatuM nathI, tenuM kAraNa te vacanane kahenArI je vedanI zAkhA che, te chUTI paDI gayelI che, ane te chUTI paDelI zAkhA ja plecchane caMDikAdi AgaLa brAhmaNano bhoga ApavAnuM kahe che ane te vedavacanathI ja pleccho pravRtti kare che. I1345 gAthA - ___ "Na ya tabivajjaNAo uciya(tavvayaNAo cciya-paJcavastuke) tadubhayabhAvo tti tullmaNi aNNAvi kappaNevaM sAhammavihammao duTThA" / / 135 / / gAthArtha : tenA vacanathI ja=vedavacanathI ja, te ubhayano bhAva che=dharma ane adoSano bhAva che, ema na kahevuM; kema ke tulya bhaNitI che arthAt mlecchavacanathI paNa dharma ane adoSano bhAva che ema kahevA mATe zakyapaNuM hovAthI tulya bhaNitI che, ane anya paNa kalpanA=brAhmaNa parigRhItatvAdirUpa anya paNa kalpanA, e pramANe bhilaparigRhItatvAdi prakArathI, sAdhacce-vaidharkhane kAraNe duSTa che. II135ll TIkA : (na ca tadvacanAdeva vedavacanAdeva, tadubhayabhAvo=dharmAdoSabhAva iti, kuta ityAha-tulyabhaNiteH, mlecchavacanAdevaitadubhayamityAdi vaktuM zakyatvAdityarthaH, anyApi kalpanA brAhmaNaparigRhItatvAdirUpA evam uktavat bhillaparigRhItvAdinA prakAreNa, sAdharmyavaidharmyataH kAraNAd duSTeti gAthArthaH / / ) gAthA-13panI TIkA pratimAzatakanI hastalikhita pratamAM truTita che, tethI paMcavastuka graMthamAMthI 1244mI gAthAnI TIkA ahIM laIne te mujaba artha karela che. necchanAdeva - ahIM 'va'kAra 'pa' arthamAM che. TIkArya : ( 2 .... mAthArtha !) tenA vacanathI ja=vedanA vacanathI ja, te ubhayano bhAva=dharma ane adoSano bhAva che ema na kahevuM. zAthI ? ethI karIne kahe che - tulya bhaNitI che arthAt Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-135-136 mlecchavacanathI paNa A ubhaya che=dharma ane adoSano bhAva e ubhaya che, ityAdi kahevA mATe zakyapaNuM che. 307 anya paNa kalpanA A pramANe=kava--brAhmaNaparigRhItatvAdinI jema bhillaparigRhItatvAdi prakArathI=bhilla vaDe grahaNa karAyela che ityAdi rUpa prakArathI, sAdharmsa-vaidharmsane kAraNe duSTa che; e pramANe gAthArtha che. 135 / / bhAvArtha: vedavacanathI yAgAdimAM pravRtti karAya che, tethI te yAgAdimAM dharma ane adoSano bhAva che=hiMsAkRta doSano abhAva che, ema na kahevuM; kema ke samAna bhaNitI che arthAt ema kahI zakAya che ke, mlecchavacanathI vara brAhmaNano caMDikAdi devatAvizeSanI AgaLa bhoga dharavAmAM dharma che, ane hiMsAkRta adoSano bhAva che arthAt hiMsAkRta doSa che teno abhAva che. mATe vedavacanathI ja thatI hiMsAmAM dharma ane adoSano bhAva che, ema kahIe to mlecchanA vacanathI brAhmaNano caMDikAdi devatAvizeSa AgaLa karAtA bhogane paNa dharma ane adoSarUpe kahevAno prasaMga Ave. ane brAhmaNaparigRhItatvAdirUpa anya paNa kalpanA, e rIte ja bhillaparigRhItatvAdi prakArathI sAdharmarUpa vaidharmane kAraNe duSTa che arthAt yAgAdimAM brAhmaNaparigRhItatva ane caMDikAdi devatAvizeSanI AgaLa zreSTha brAhmaNanA bhogamAM bhillaparigRhItatva che, e rUpa vaidharma che, te sAdharmarUpa ja che; kema ke bhilla ane brAhmaNakRta tyAM bheda hovA chatAM tyAM koI vizeSa bhedaka nathI. tethI sAdharmarUpa vaidharma hovAne kAraNe anya paNa kalpanA duSTa che. Azaya e che ke yAganI hiMsA brAhmaNaparigRhIta che mATe doSarUpa nathI, ane caMDikAdi devatAvizeSa AgaLa zreSTha brAhmaNanA bhoganI hiMsA bhillaparigRhIta che mATe doSarUpa che, ema kahI zakAya nahi. tethI ja kahyuM ke, anya paNa kalpanA duSTa che. ahIM anya paNa kalpanA sAdharma-vaidharmane kAraNe duSTa che, enAthI e kahevuM che ke, jema yajJamAM AlokanA phaLanI AzaMsAmAtra prayojana che, tema caMDikAdi devatAvizeSa AgaLa bhoga dharavAmAM paNa AlokanA phaLanI AzaMsA che, tethI yajJamAM ane caMDikAdi devatAvizeSa AgaLa bhoga dharavAmAM sAdharma che; topaNa yAga brAhmaNaparigRhIta che ane caMDikAdi devatAvizeSa AgaLa zreSTha brAhmaNano bhoga dharavo e bhillaparigRhIta che, eTaluM vaidharma che; mATe jo vedathI karAtI hiMsAne duSTa na kaho to bhillathI karAyelI hiMsAne paNa duSTa nathI, ema mAnavAno prasaMga Ave. II135 // avataraNikA : yasmAdevam avataraNikArtha : je kAraNathI Ama che arthAt pUrve gAthA-124mAM kahyuM ke, anupapattika=yuktirahita, evA - Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzaka bhAga-3 | taparijJA | gAthA-136 307 vacanamAtrathI A sarva Ama thatuM nathI; kema ke hiMsAkArI evA saMsAramocakAdinA dharmanA adoSano prasaMga prApta thaze. ane tyAra pachI gAthA-131mAM kahyuM ke, vacanamAtrathI jo pravRti svIkAravAmAM Ave to svecchAdinI zreSTha brAThANanA ghAtanI pravRtti paNa dharmarUpa ane adoSarUpa mAnavI paDe, ema che. te kAraNathI zuM? te gAthA-13mAM kahe che - gAthA - "tamhA Na vayaNamittaM savvattha'visesao buhjnnenn| ettha pavittiNimittaM evaM daTThavvaM hoi"||136|| gAthArtha : te kAraNathI vacanamAtra sarvaprayAgIya hiMsAmAM ane caMDikAdi devatAvizeSa AgaLa thatI hiMsAmAM, avizeSa hovAne kAraNe budhajana vaDe ahIMyAM=lokamAM, pravRttinimittaka thatuM nathI. ethI karIne hitAdimAM A pramANe=A zAstravacana che e pramANe, draSTavya banatuM nathI arthAt zAstravacana che eTalAmAtrathI draSTavya banatuM nathI, paraMtu upapattivALuMyuktivALuM, zAstravacana draSTavya thAya che. ll136ll ja ahIM mULa gAthAmAM paMcavaTuka graMtha gAthA-1245nI A TIkA mujaba=matra' no pravRttinimittamiti hitAvI parva draSTaTya mavati ' ti vartate - A pramANe TIkAnA pATha mujaba laIne artha karela che. "ti hitAvo" ane vanI anuvRtti laIne artha karela che. TIkA : tasmAna vacanamAtramupapattizUnyaM sarvatrAvizeSataH kAraNAd budhajanena=vidvajjanena, atra loke, pravRttinimittamevaM (pravRttinimittamiti hitAdau evaM) draSTavyaM bhavati / / 136 / / TIkArya : tasmA .... mati . te kAraNathI upapatizUnya yuktizUnya, evuM vacanamAtra sarvatrakathAgIya hiMsAmAM, caMDikAdi devatAvizeSa AgaLa bhogatA kathanamAM ane saMsAramAMcakAdinI hiMsAmAM, avizeSa hovAne kAraNe, budhajana vaDe=vidvAna jana vaDe, ahIMyAM=lokamAM, pravRttinimittaka thatuM nathI. ethI karIne hitAdimAM A rIte=A zAstravacana che e rIte, mAnavA yogya banatuM nathI. 13aaaa che. ahIM pratimAzataka prastuta gAthAnI TIkAmAM matra no pravRttinimittaNevaM draSTacce mavati | pATha che, tyAM paMcavaTuka graMtha gAthA-1245nI TIkAmAM maMtratno, pravRttinimittamati hitAvo parva draSTacuM bhavati '' rUti vartate ti pathArtha: I A rIte pATha che, te saMgata hovAthI te TIkA mujaba atre artha karela che. ja hitAvo - ahIM 'ri' zabdathI zreya-kalyANa ityAdinuM grahaNa karela che. bhAvArtha : pUrve gAthA-124 ane 131mAM sthApana karyuM e rIte upapattizUnyatrayuktizUnya, vacanamAtra lokamAM Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA | gAthA-136-137 buddhimAna lokone pravRttinuM nimitta banatuM nathI; kema ke upapatti vagaranuM vacana jema vedamAM che tema saMsAramocakAdinA matamAM paNa che, ane mlecchonuM caMDikAdi devatA AgaLa zreSTha brAhmaNanA ghAtanuM paNa vacana che. tethI vicAraka loka "A amArA zAstranuM vacana che" - tenA baLathI pravRtti karatA nathI, paraMtu je vacana yuktithI saMgata hoya tevA ja vacanathI pravRtti kare che. Avo niyama hovAne kAraNe hitAdi pravRttimAM A zAstravacana che e rIte draSTavya mAnavA yogya banatuM nathI, paraMtu A zAstravacana upapattiyukta= yuktiyukta, che tevo nirNaya thAya to ja pravartaka bane che. ane AthI ja sarvadarzanavALAnAM zAstro paraspara judA judA vaktavyane kahenArAM che; Ama chatAM je vacana paripUrNa upapattiyukta yuktiyukta, che, te ja vacana sarvajJakathita che, tevo nirNaya karIne, te vacanAnusAra ja vicAraka jIva pravRtti kare che. I13chA avataraNikA : pUrve gAthA-136mAM kahyuM ke, vacanamAtra pravRtinimittaka na bane. tethI kayuM vacana pravRttinimitta bane te batAvavA kahe che - gAthA : "kiM puNa visiTThagaM ciya jaM diTTeTThAhiM No khalu viruddhaM / taha saMbhavaM sarUvaM viyAriuM suddhabuddhIe" / / 137 / / gAthArtha : vaLI kayuM vacana=kayuM vacana pravRttinimitaka bane? teno uttara kahe che ke, viziSTa ja vacana pravRttinimitaka bane. viziSTa vacana kevA prakAranuM hoya te batAve che - je daSTa ane ISTathI viruddha na hoya tathA zuddha buddhi vaDe vicArIne saMbhavat svarUpavALuM=saMbhavatA svarUpavALuM hoya (te viziSTa vacana kahevAya che.) TIkA :___kiM punaH? viziSTameva vacanaM pravRttinimittamiha draSTavyam, kiM bhUtam ? yad dRSTeSTAbhyAM na khalu viruddhaM tRtIyasthAnasaGkrAntamityarthaH, tathA saMbhavatsvarUpaM yantra punaratyantAsaMbhavIti vicArya zuddhabuddhyA madhyasthayeti gAthArthaH / / 137 / / TIkArya : i... thArtha che vaLI kayuM vaLI kayuM vacana pravRttinimitta bane? tethI kahe che - viziSTa ja vacana ahIM=lokamAM, pravRtinimittaka jANavuM. viziSTa vacana kevA prakAranuM hoya? tethI kahe che - Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-137 je duSTa ane ISTa vaDe viruddha na hoya arthAt tRtIyasthAnasaMkrAMta hoya tathA zuddhabuddhithI= madhyasthapaNAthI, vicArIne saMbhavat=saMbhavI zake tevA svarUpavALuM je hoya, paraMtu atyaMta asaMbhavI na hoya kRti=f=e vacana, pravRttinimittaka che. e pramANe gAthArtha che. / / 137 // 309 bhAvArtha H pUrve gAthA-136mAM sthApana karyuM ke, zAstravacanamAtra pravRttinimittaka banatuM nathI. tyAM zaMkA thAya ke, to kayuM zAstravacana pravRttinimittaka bane che ? tenA javAbarUpe graMthakArazrI kahe che ahIMlokamAM, viziSTa ja vacana pravRttinimittaka bane che ane te viziSTa vacana kayuM hoI zake ? te spaSTa karatAM kahe che - je vacana dRSTathI paNa viruddha na hoya ane iSTathI paNa viruddha na hoya, te dRSTa-iSTaaviruddharUpa trIjA sthAnamAM je vacana saMkrAMta che, te vacana viziSTa vacana che. jema cakSuthI dekhAya che ke, jyAM eka manuSya beThelo hoya tyAM bIjo manuSya besI zakato nathI, A prakAranI yuktine grahaNa karIne koI kahe ke, jyAM eka manuSya beThelo hoya tyAM bIjo manuSya besI zakato nathI, tema je vastumAM rUpa hoya che, te vastumAM te sthAnamAM rasa na rahI zake, paraMtu rUpa anyabhAgAvacchedena hoya che ane 2sa anyabhAgAvacchedena hoya che, A prakAranuM vacana dRSTaviruddha che, tethI vicAraka puruSa svIkAre nahi; kema ke rUpa ane rasa eka sthAnamAM pratyakSathI dekhAya che, mATe pUrvanI yukti dRSTaviruddha che. te ja rIte AtmAne jeo ekAMte nitya ke ekAMte anitya mAne che, te dRSTiviruddha che mATe tevuM zAstra pramANa kahI zakAya nahi. vaLI AtmakalyANa mATe iSTa satzAstro che; kema ke te AtmAnuM ekAMta hita sAdhanArAM che, mATe je zAstranuM vacana sat zAstranA anya vacanathI viruddha hoya te vacana iSTathI viruddha kahevAya. jema ke sat zAstro ja jIvane hiMsAthI aTakAvIne mokSa sAdhavAno upadeza Ape che, ane te vacanano vyAghAta kare tevuM koI anya vacana te ja zAstramAM hoya to te zAstra iSTaviruddha che. jema ke mokSa mATe hiMsAdi na karavAM joIe, evuM vedavacana che, je sarva darzanone mAnya che. Ama chatAM te vedamAM bhUtikAmanA mATe yajJane kahenAruM vacana, mokSa mATe hiMsAnA niSedha karanArA vacananuM virodhI vacana che. tethI te vedanuM vacana iSTathI virodhI vacana che; kema ke jo mokSa mATe hiMsAno niSedha hoya to svargAdinI kAmanA mATe hiMsA ka2vI te ucita gaNAya nahi. tethI ISTathI viruddha evuM te vedanuM vacana pravRttinimittaka bane nahi, paraMtu je vacanaM dRSTa ane iSTa baMnethI aviruddha hoya te ja vacana pravRttinimittaka bane che. jema sarvajJanuM vacana 'mA hiMsyAt sarvabhUtAni' e prakAranuM che. tethI mokSanA arthIe koI jIvanI hiMsA karavI joIe nahi, e artha prApta thAya. ane hiMsA zuM padArtha che te paNa nayasApekSa batAvela che. te A rIte - * vyavahAranayathI bAhyajIvonI hiMsA e hiMsA padArtha che. Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA | gAthA-137 RjusUtranayathI pakAyanA pAlana mATeno ayatnarUpa pramAda hiMsA padArtha che. zabdAdi nayathI AtmAnA kSamAdi bhAvono anyathAbhAva hiMsA padArtha che. AvI sarva prakAranI hiMsAno bhagavAne niSedha karyo che ane te rIte mokSa pratye sAkSAt kAraNa zabdAdi nayathI hiMsAno tyAga che ane tenI ja niSpatti mATe RjusUtranayathI hiMsAno tyAga che ane tenA upAyarUpe vyavahAranayathI hiMsAno tyAga che. tethI ja mokSane anukULa bhAvanuM kAraNa bane tevI kriyAmAM thatI hiMsA paramArthathI hiMsA nathI. tethI je pravRttithI ahiMsAno bhAva vadhato hoya, te pravRtti dharma kahI zakAya. ane te rIte svIkArIe to bhagavAnanI pUjAmAM skUla dRSTithI puSpAdi jIvone kalAmaNA thatI hovA chatAM, mokSane anukULa evA saMyamanA pariNAmanuM kAraNa hovAthI phaLathI ahiMsArUpa che. tethI bhagavAne je hiMsAno niSedha karyo che, te kahenArA vacana sAthe pUjAnI kriyAmAM virodha nathI; kema ke bhagavAne je hiMsAno niSedha karyo che, te paramArthathI to zabdAdi nayane mAnya AtmabhAvarUpa ahiMsAnI prApti arthe ja che, ane tenI prApti arthe ja RjusUtranayathI SakAyanA pAlanano upadeza Apyo che, tema ja AtmabhAvarUpa ahiMsAnI prApti arthe ja vyavahAranayathI zakya eTalI bAhyahiMsAnuM varjana kahela che ane bhagavAnanI pUjA paNa vItarAga pratye bhaktirUpa hovAthI saMyamanI prAptinuM kAraNa che, mATe temAM thatI hiMsAne phaLathI ahiMsArUpe svIkArela che, ane bhaktinI vRddhinuM kAraNa nathI tevI koI hiMsA hoya tene ja hiMsArUpe kahela che. tethI mokSane mATe ahiMsAne kahenArA bhagavAnanA vacana sAthe pUjAne kahenArA vacanano koI virodha nathI, mATe bhagavAnanI pUjAne kahenArAM vacana iSTa aviruddha che. vaLI, bhagavAnanI pUjAthI bhagavAnanA guNonuM bahumAna vadhe che, je paraMparAe paNa mokSanuM kAraNa che. tethI te bhagavAnanI pUjAnuM vacana e dRSTathI paNa virodhI nathI; kema ke vicAraka jIva bhagavAnanA guNonA bahumAnapUrvaka bhagavAnanI pUjA karato hoya to svAnubhavathI tene dekhAya che ke, mane bhagavAna pratyeno bahumAnabhAva vadhe che. mATe A pUjA bhagavAnanA bahumAna dvArA avazya mokSanuM kAraNa banaze ja. A rIte bhagavAnanI pUjAnI kriyA daSTa ane iSTa sAthe aviruddha evI tRtIyasthAnasaMkrAta che. jyAre vedamAM kahela hiMsAnuM vacana mokSa mATe hiMsAnA niSedha karanAra vacana sAthe viruddha che, kema ke yajJa karavAthI mokSane anukULa bhAvo thAya che evuM tyAM dRSTa nathI; paraMtu potAnI svargAdi tuccha kAmanA mATe bIjA jIvone pIDA ApavArUpa kliSTabhAva tyAM dRSTa che. vaLI mokSane mATe hiMsAne kahenArA vedavacana sAthe svarga mATe kahenArA vedavacanono virodha che, mATe iSTano paNa virodha che. tethI vedamAM kahela hiMsAnuM vacana dRSTaiSTaaviruddha vacana nathI, jyAre bhagavAnanI pUjAmAM pravartaka evuM zAstravacana dRSTa-iSTa baMnethI aviruddha vacana che. vaLI bhagavAnanI pUjAne kahenAruM vacana madhyasthapaNArUpa zuddha buddhithI vicArIne saMbhavatu saMbhavI zake tevA, svarUpavALuM che, paraMtu atyaMta asaMbhavI nathI; kema ke vItarAganI pUjAne kahenAra sarvajJa che, e prakAre te vacana paraMparAthI prApta che, mATe atyaMta asaMbhavI nathI=vedavacanathI jema apauruSeya kahela hoya to Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-137-138 311 atyaMta asaMbhavI bane, paraMtu tevuM nathI, paNa koInAthI kahevAyela che, mATe vedavacananI jema atyaMta asaMbhavI nathI. tethI bhagavAnanI pUjAmAM pravartaka evuM zAstravacana dRSTa ane iSTathI aviruddha ane saMbhavat svarUpavALuM=saMbhavatA svarUpavALuM, hovAthI viziSTa vacana che. mATe tevuM vacana pravRttinimittaka bane. je vacana atyaMta asaMbhavI hoya te pravRttinimittaka bane nahi. te A rIte jainadarzana vedanI jema Agamane apauruSeya kahetuM nathI, paraMtu tIrthaMkaro svayaM bodha pAmIne kevalI thayA pachI upadeza Ape che, ane temanA upadezathI AgamonI racanA thAya che, tethI tenuM vacana saMbhavat=saMbhavatA, svarUpavALuM che, paraMtu jo vedanI jema apauruSeya vacana hoya to te saMbhavI zake nahi. ane te kema saMbhave nahi te vAta graMthakArazrI svayaM AgaLamAM gAthA-169thI batAvavAnA che, ane bhagavAnanuM vacana atyaMta asaMbhavI kema nathI te vAta paNa gAthA-168mAM graMthakArazrI svayaM batAvavAnA che. II137nA avataraNikA : pUrve gAthA-137mAM dRSTa-iSTathI aviruddha ane saMbhavat=saMbhavatA, svarUpavALuM viziSTa vacana ja pravRttinimittaka bane ema kahyuM, ene ja dRSTAMta dvArA prathama dRSTathI aviruddha dravyastavane kahenAruM vacana che, te batAve che gAthA = "jaheha davvathayA bhAvAvayakappaguNajuyA u jayaNAe / pIDuvagAro jiNabhavaNakAraNAditi na viruddhaM / / 138 / / gAthArthaH je pramANe ahIM=pravacanamAM, yatanA vaDe karAtA bhAvaApalpaguNayukta=bhAvaApattinA nivAraNamAM samartha evA guNathI yukta, dravyastavathI thatI pIDA vaDe upakAra thAya che; kema ke jinabhavana karAvavAthI (bahuguNano bhAva che). ethI karIne dravyastavane kahenAruM vacana dRSTaviruddha nathI. * ahIM prastuta mULa gAthA-138mAM naheda vathayA mAvAvayavamuLanuyA 3 nayAC A pramANe pATha che, tyAM paMcavastuka gAthA-1247mAM nahe4 rannathayAra bhAvAvava--muLanuyA seo pATha che ane ahIM TIkAmAM mAvAvatvanuLayuttAp pachI yatanayA=yatnana pATha che, tyAM zreyo-nyAyAn e pramANe paMcavastuka gAthA-1247nI TIkAmAM pATha che. ane te pATha mujaba A pramANe gAthAno artha thAya che je pramANe ahIM=pravacanamAM, bhAvaApattinA nivAraNamAM samartha evA guNathI yukta dravyastavathI, zreya che=mahAkalyANa che, anya jIvone thatI pIDA vaDe karIne upakAra thAya che arthAt jinabhavana karAvavA AdirUpa dravyastavathI anya jIvone je pIDA thAya che, tenAthI sva-parane upakAra thAya che. ethI karIne dravyastavane kahenAruM vacana dRSTaviruddha nathI. II138|| Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 pratimAzataka bhAga-3) stavaparijJA) gAthA-138 TIkA - __yatheha pravacane dravyastavAd bhAvApatkalpaguNayuktAd yatanayA yatnena, pIDopakAraH pIDayopakAro bahuguNabhAvAjjinabhavanakAraNAderiti na viruddham / / 138 // TIkArya : veda viruddham | je pramANe ahIM=pravacanamAM, bhAvaApakalpaguNayukta=bhAva ApatinA vivAraNamAM samartha evA guNathI yukta, yatanApUrvaka karAtA dravyastavathI thatI pIDA vaDe upakAra thAya che; kema ke, jitabhavana karAvavA AdithI bahuguNano bhAva che, jethI karIne dravyastavane kahenAruM vacana daSTaviruddha nathI. II138 bhAvArtha : dravyastava e bhAvaApattinA nivAraNamAM samartha evA bahu guNathI yukta che; kema ke tIrthakare A jagatamAM sanmArgane sthApana karIne ApaNA para je mahAna upakAra karyo che, tethI kRtajJatAguNarUpe paNa temanI bhakti karavI joIe, chatAM atyAre sAkSAt tIrthakara bhagavaMto A kSetramAM vidyamAna nathI, mATe temanI bhakti thaI zake nahi, e rUpa bhAvaApatti che. te bhAvaApattinA nivAraNamAM samartha evuM dravyastava bahuguNavALuM che; kema ke dravyastavathI bhagavAnanI bhakti thAya che, ane yatanApUrvaka karAtA dravyastavathI bIjA jIvane je pIDA thAya che, tenAthI potAne saMyamanA pariNAmanI prAptirUpa upakAra thAya che, ane anya yogya jIvone ema thAya che ke, A bhAgyazALI jIva lokottama puruSanI uttama dravyothI kevI suMdara bhakti kare che ! A rIte prazaMsAdi dvArA bIjA jIvone bIjAdhAnAdinI prApti thavAthI upakAra thAya che; A rIte jinabhavana Adi karAvavAthI ghaNA guNono bhAva thAya che arthAt ghaNA guNo pragaTe che. te A rIte - ja jinabhavana karAvavA AdithI ghaNA jIvone bIjAdhAna, sanmArga AdinI prApti thAya che. jinabhavana karAvavA AdithI tyAM darzanArthe sAdhu bhagavaMtonuM Agamana thAya che ane teo dezanA vagere Ape tenA kAraNe potAne ane anya jIvone vizeSa prakAranA dharmanI prApti thAya che. A rIte jinabhavana karAvavA AdimAM ghaNA guNono sAva hovAthI, yatanApUrvaka karAtA jinabhavanAdinA nirmANamAM je kAMI anya jIvone pIDA thAya che, tenAthI sva-parane upakAra thAya che, jethI karIne dravyastavane kahenAruM vacana daSTaviruddha nathI, tethI vivekI jIvane pravRttinuM nimitta bane che. prastuta mULa gAthA-138mAM ane prastuta gAthAnI TIkAmAM kahyuM ke, dravyastavathI pIDA vaDe. upakAra thAya che. tyAM sAmAnyathI vicAratAM virodha bhAse ke, jenAthI bIjA jIvone pIDA thAya che, tenAthI upakAra thAya che ema kema kahyuM ? vastutaH to bhagavAnanI bhakti zrAvaka kare che tenAthI upakAra thAya che ema kahevuM joIe. Ama chatAM, pUrvapakSIne bhagavAnanI bhaktimAM dekhAtI pIDAne sAme rAkhIne prazna UThe che ke, tame Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3) stavaparijJA | gAthA-138-139 313 bhagavAnanI game teTalI sArI bhakti karo cho, paraMtu te kriyAthI bIjA jIvone pIDA thAya che tenuM zuM? AvA sthAnamAM pratyuttaramAM ema ja kahevAmAM Ave che ke, A pIDAthI vastutaH upakAra ja thAya che. jema ke zAstramAM kahyuM che ke, (1) sUtravidhi samagra hoya, (2) yatanAparAyaNa hoya ane (3) adhyavasAyathI vizuddha hoya evA jIvanI je virAdhanA che, te nirjarAphaLavALI che. A sthAnamAM paNa vicAraka jIvane e ja prazna UThe ke, virAdhanA ane nirjarAphaLavALI kaI rIte hoI zake ? vastutaH te virAdhanA che mATe nirjarAphaLavALI nathI, paraMtu bhagavAnanI bhaktimAM samyagu yatna karatAM azakyaparihArarUpa virAdhanA thAya che, ane te virAdhanAyukta bhaktinI kriyA che, paraMtu te virAdhanArUpa aMza jIvanAzanA adhyavasAyathI UThelo nathI, paraMtu bhagavAnanI bhaktinA pariNAmathI karAtI kriyAmAM azakyaparihArarUpe rahela che, tethI te virAdhanAne nirjarAphaLavALI kahela che. ll138 avataraNikA : etadeva spaSTayati - avataraNitArtha : Ane ja spaSTa kare che arthAt pUrve gAthA-137mAM kahyuM ke, daSTa ane ISTathI aviruddha ane saMbhavata=saMbhavI zake tevA, svarUpavAnuM viziSTa vacana ja pravRtinimitaka bane che, ane temAM daSTAMtarUpe gAthA-138mAM dravyastava daSTaviruddha nathI te kahyuM, ane tyAM kahyuM ke, jitabhavana karAvavA AdirUpa dravyastava bhAvaApattinA nivAraNamAM samartha guNayukta che. ane jinabhavana karAvavAthI ghaNA guNo thAya che, mATe te daSTaaviruddha che. te sarva vAta gAthA-139thI 143 sudhI spaSTa kare che. tyAM sau prathama prastuta gAthA-139mAM dravyastava bhAvaApattinA nivAraNa mATe kaI rIte samartha che, te batAve che - gAthA : "sai savvatthAbhAve jiNANa bhAvAvaII jIvANaM / tesiM nittharaNaguNaM NiyameNa ihaM tadAyataNaM" / / 139 / / gAthArtha : sadA sarvatra kSetramAM jinono abhAva hote chate, jIvonI bhAvaApattimAM teono jIvono, nistaraNa guNa=vistAra pAmavA mATe guNa, niyamathI=nakkI, ahIM=lokamAM, tadAyatana=jinAyatana, che. ll139II TIkA : sadA sarvatra kSetre'bhAve jinAnAM bhAvApadi jIvAnAm teSAM nistaraNaguNaM niyameneha loke tadAyatanaM jinAyatanam / / 139 / / Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 TIkArya H sanI * ninAyatanam / / sadA sarvatra kSetramAM jinono abhAva hote chate jIvonI bhAvaApattimAM jIvono vistAra pAmavAno guNa, ahIM=lokamAM, temanuM Ayatana=jinonuM Ayatana arthAt jinabhavana che. ||13905 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-139-140 bhAvArtha: haMmezAM sarva kSetromAM jino hotA nathI arthAt mahAvideha kSetranI vIza vijayomAM sadA hovA chatAM te te vijayomAM paNa sadA sarvatra jino hotA nathI, eka grAma-nagaramAM hoya tyAre anya grAma-nagaromAM na hoya, ane bharata-airavata kSetramAM paNa sadA jino hotA nathI. A rIte kyAreka hoya che ane kyAreka nathI hotA, tethI jinezvaronAM sadA vinaya-bhakti Adi karavAM e jIvo mATe duSkara che. tethI temanAM vinayabhakti Adi nahi karavA svarUpa bhAvaApatti te jIvone prApta thAya che, ane jIvono te bhAvaApattithI nistA2 ka2vA mATeno anukULa guNa nakkI jinAyatana che arthAt jinAyatananuM nirmANa karavuM, temAM jinabiMbanI pratiSThA karavI ityAdi jIvone nistAra pAmavAnA guNarUpa che. Azaya e che ke, bhagavAne sanmArga sthApIne loko upara mahAna upakAra karyo che, tethI viSama evA paNa saMsAramAM mugdha jIvo paNa bhagavAnanA batAvelA mArgathI saMsArasAgarane tare che; ane jIvane bhagavAnano mArga prApta thayo hoya te jIva haMmezAM yAda kare che ke, paramAtmAno mArA upara ananya upakAra che. jo A mArga paramAtmAe sthApyo na hota to huM A saMsAramAM ghaNI viDaMbanAne pAmata, paraMtu A bhagavAne batAvelA mArgathI avazya huM A saMsArasamudranA pArane pAmIza. tethI bhagavAnano upakAra yAda karIne temanA pratyenI UThelI bhaktine abhivyakta ka2vAnuM sthAna sAkSAt jinezvara paramAtmA vicaratA hoya to te ja che, paraMtu jyAre sAkSAt jinezvara paramAtmAno viraha prApta thAya che, tyAre jinezvaronA AyatanamAM rahelI bhagavAnanI mUrtinI bhakti karIne zrAvaka potAnA kRtajJatA guNane abhivyakta karI zake che. eTaluM ja nahi paNa bhagavAnanI bhakti dvArA bhagavAne batAvelA mArga pratye ahobhAva paNa vadhAre che ane AthI ja bhagavAnanI pUjA karIne zrAvaka sarvaviratinA sAmarthyano saMcaya kare che, ane jo jinamUrti na hoya to A bhAvaApattinuM nivAraNa thaI zake nahi. II139 // avataraNikA -- pUrve gAthA-139mAM kahyuM ke, jinamaMdiranuM nirmANa e bhAvaApattinA nistaraNanA=nivAraNanA guNarUpa che. te jinamaMdira nirmANa karavAthI bIjA kayA guNo thAya che, te prastuta gAthA-140mAM batAve che - gAthA: "tabbiMbassa paiTThA sAhuNivAso a desaNAi a / ikkikkaM bhAvAvainittharaNaguNaM tu bhavvANaM" / / 140 / / Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-140 315 gAthArtha : tabiMbanI=jinabiMbanI, pratiSThA, sAdhuno nivAsa ane dezanAdi ekeka=A pratyeka, bhavya jIvone bhAvaApatimAMthI nistaraNa=nivAravAno, guNa ja che. ll140II mULa gAthA-140mAM 'tu' zabda che, te 'va'kArArthaka che. TIkA :___ tadbimbasya=jinabimbasya, pratiSThA tatra tathAvidhasAdhunivAsazca vibhAgato, dezanAdayazcaikaikaMtabimbapratiSThAdyatra bhAvApanistaraNaguNameva bhavyAnAM prANinAm / / 140 / / TIkArya : tavizvasya ... nAm tabiMbanI=jinabiMbanI, tyAM=jinAyatanamAM, pratiSThA ane vibhAgathI tathAvidha sAdhuno nivAsa ane dezanAdi ekeka=A pratyeka arthAt tabiMbanI=jinabiMbanI. pratiSThA Adi pratyeka ahIMyAM=lokamAM, bhavya prANIone bhAvaApatimAMthI vistaraNa=nivAravAno guNa ja che. I140] --- phezanala : - ahIM 'A' zabdathI dhyAnAdinuM grahaNa thAya che. bhAvArtha :jinamaMdiranuM nirmANa karavAthI bIjA kayA kayA guNo thAya che, te batAve che - A jinamaMdira nirmANa karyA pachI temAM jinabiMbanI pratiSThA thAya che, je lokottama puruSa evA bhagavAnanA upakArone yAda karIne temanI bhaktisvarUpa che. jinamaMdiramAM bhagavAnanI pratiSThA thayA pachI bhagavAna pratye bhaktivALA evA sAdhuo bhagavAnanA darzana mATe Ave che, ane tyAM AvelA sAdhuo saMyamanI ArAdhanA karavA mATe jo tyAM zakyatA hoya to vibhAgathI nivAsa kare che arthAt jinamaMdiranA bahAranA sthAnamAM nirdoSa vasati maLe to tyAM nivAsa kare che. tethI AvA uttama sAdhuone vasatinuM dAna ApIne zrAvakane saMyamanI prAptinAM pratibaMdhaka karmono nAza thAya che. tethI jinamaMdira nirmANa karavAthI zrAvakane sAdhune vasatidAnarUpa guNanI prApti thAya che. - jinamaMdira nirmANa karavAthI bhagavAnanI bhakti mATe AvelA uttama sAdhuo alaga vibhAgathI tyAM nivAsa kare che ane dezanAdi Ape che, tethI potAne navA navA zAstrIya padArthono bodha thAya che, ane A rIte navA navA zAstrIya padArthono bodha thavAthI vizeSa prakAranI ArAdhanA pote karI zake che. jinamaMdiranuM nirmANa thavAthI uttama zrAvako tyAM dhyAnAdi karIne paramAtmA sAthe tanmayabhAva prApta kare che, tethI paramAtmAnI jema pote paNa tIrthaMkaranAmakarmanI prApti paNa karI zake che. II14nA Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA | gAthA-141-142 gAthA : "pIDAgarI vi evaM etthaM puDhavAIhiMsA juttAo / aNNesiM guNasAhaNajogAo dIsai ihaM tu" / / 141 / / gAthArtha : A rIte=pUrve gAthA-13/140mAM kahyuM e rIte, ahIM=jinabhavanamAM, anya prANIone guNanA sAdhanano yoga thato hovAthI pIDAkArI paNa pRthvI AdinI hiMsA yukta ja che yogya ja che, ane A= guNasAdhanayoga, ahIM ja=jinabhavanamAM ja, dekhAya che. 1411 TIkA :___ pIDAkAriNyapyevamatra=jinabhavane pRthivyAdihiMsA yuktaivAnyeSAM prANinAM guNasAdhanayogAd dRzyate etacca guNasAdhanamiheveti gAthArthaH / / 141 / / TIkArca - vaDAparipathaAvamatra..... thALuM . A rIte=pUrve gAthA-138/140mAM kahyuM e rIte, ahIMyAMka jina bhavanamAM, pIDAkArI paNa pRthvI AdinI hiMsA yukta ja che; kema ke anya prANIone guNanA sAdhanano yoga thAya che, ane AeguNasAdhanayoga, ahIM ja dekhAya che e pramANe gAthArtha che. ll14nA bhAvArtha : pUrve gAthA-13/140mAM kahyuM ke, jinAyatananuM nirmANa karavuM ane te karyA pachI jinabiMbanI pratiSThA Adi karavI, e bhAvaApattinA vistaraNanuM nivAraNanuM kAraNa che, e rIte pRthvI Adi jIvonI hiMsA yukta ja che; kema ke pRthvI Adi jIvonI je hiMsA thAya che, te anya prANIone guNanuM kAraNa bane che. ane A guNanuM sAdhana ahIM ja dekhAya che arthAt jinabhavanane joIne ke bhagavAnanI bhakti karIne ghaNA jIvo bIjAdhAnAdi kare che, te dekhAya ja che. ll1411 gAthA : "AraMbhavao vi imA AraMbhataranivittidA pAyaM / evaM pi hu aNiyANA iTThA esA vi hu mukkhaphalA" / / 142 / / gAthArtha : ane AraMbhavALAne A=bhagavAnanI pUjAmAMthatIprIAdijIvonI hiMsAe,prAya AraMbhAntaranI= pApAraMbhanI, nivRtti ApanArI che. e rIte paNa=AraMbhAntaranI nivRttine ApanAra che erItepaNa, (vihita evA anuSThAnamAMpArane=tatparane,) anidAna evI ApaNa=pIDApaNa, mokSaphaLavALI ISTa che.ll14rA 'maraMmavago vi' mULa gAthAmAM che, tyAM paMcavaTuka graMtha gAthA-1241mAM 'mAraMmavo ya' che te saMgata jaNAya che ane te mujaba ame artha karela che. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 navapariNA | gAthA-142 317 TIkA : ArambhavatazceyaM vihitA''rambhAntaranivRttidA prAyaH vidhinA kAraNAdevamapi cAnidAnA vihitA parasyeSTA (vihitaparasyeSTA) caiSApi pIDA mokSaphalA nA'bhyudayAyaiveti gAthArthaH / / 142 / / TIkArca - sAmevADyuM. mAthArtha ane AraMbhavALAne vihita evI A prAyaH AraMbhAtaranI=saMsArika AraMbhanI nivRtti ApanArI che; kema ke vidhipUrvaka kAraNa che arthAta vidhipUrvaka karAya che. e rIte paNa AraMbhAnaranI nivRttine ApanAra che e rIte paNa, vihitapara=vihita evA anuSThAnamAM tatparane, anidAna=AzaMsArahita karAyelI evI A paNa=pIDA paNa, mokSaphalA=mokSaphala mATe, ISTa che, abhyadaya mATe ja nahi arthAta kevala abyudaya mATe ja ISTa nathI. II142aaaa cheahIM prastuta gAthA-142nI TIkAmAM vapa vanalInA vidita paraceSTA' A pramANe pATha che tyAM paMcavastuka graMtha gAthA-1241mAM 'vava vanavAnA vihitarasya rU' A pramANe pATha che ane te saMgata lAge che. tethI te pATha laIne te mujaba atre artha karela che. bhAvArtha : jinabhavanAdimAM thatI pRthvI Adi jIvone je pIDA che, te AraMbhavALAne prAyaH AraMbhAntaranI nivRtti ApanArI che. saMsAramAM rahenAra gRhastha saMyama grahaNa kareluM nathI mATe te AraMbhavALo che, ane jyAre jinabhavanAdi kare che tyAre saMsAranA AraMbhAntara=jinabhavananA AraMbhathI anya je saMsArika AraMbha, tenI nivRtti ApanArI che. vivekasaMpanna zrAvaka jyAre jinabhavana karAvato hoya tyAre te mAne che ke, saMsAranA sarva AraMbho atyaMta heya che ane saMyama ja upAdeya che ane jyAM sudhI saMyamanI prApti na thAya tyAM sudhI saMyamanA upAyabhUta dravyastava ja karavA jevo che. tethI saMsAranA anya AraMbhane choDIne jyAre te dravyastavamAM pravRtti kare che, tyAre te vidhipUrvaka ja kare che, tethI te vakhate jema svarUpathI anya AraMbhanI nivRtti che, tema phaLathI paNa anya AraMbhanI nivRtti che; kema ke saMsAranA anya AraMbha karavA jevA nathI evI buddhi tene vRddhimatuM thAya che ane bhagavAnanI bhakti ja karavA jevI che evI buddhi tene puSTa bane che. tethI dravyastavamAM thatI pRthvI AdinI hiMsA AraMbhAntaranI=saMsArika AraMbhanI nivRtti ApanArI che. bhagavAnanI pUjAmAM thatI pRthvI Adi jIvone je pIDA che, te prAyaH AraMbhAntaranI nivRtti ApanArI che ema kahyuM. ahIM "prAyaH' kahevAthI e kahevuM che ke, je vivekasaMpanna zrAvaka jinamaMdira nirmANamAM yatna karato hoya, tyAre zAstramAM vidhi che ke, jinamaMdira nirmANanI kriyA daramyAna zrAvake saMsAranA sarva vyApArAdi baMdha karIne mAtra jinamaMdira nirmANamAM pravRttizIla rahevuM joIe. tethI jinamaMdira nirmANa daramyAna zrAvaka saMsAranA sarva vyApAra AdinI pravRtti baMdha karIne mAtra dharmamAM ja pravRttizIla rahe che, tethI Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-142-143 ekAgratApUrvaka jinamaMdira nirmANanI vidhimAM samyagu yatna te karI zake che. Ama chatAM koI anivArya saMyogathI ke koI pramAdathI gRhakAryamAM pravRtti thavAnI saMbhAvanA gRhasthane rahe che, tenI vyAvRtti karavA mATe prAya: zabda mUkela che. pUrvamAM kahyuM ke, zrAvaka vidhipUrvaka jinapUjA kare che. tethI e rIte paNa zAstramAM vihita evA dravyastavamAM tatpara evA zrAvakane te pUjA anidAnarUpa che. Azaya e che ke, bhagavAnanI bhakti karanAra zrAvakane saMsAranA koI bhautika padArthanI AzaMsA hotI nathI, paraMtu A bhagavAnanI bhakti karIne huM A saMsArasAgarathI taruM e ja mAtra AzaMsA che. tethI bhautika padArthanI AzaMsArUpa nidAna dravyastavamAM nathI; jyAre yAgAdi to bhUtikAmanAthI karAya che, tethI yAgIya hiMsA nidAnarUpa che. mATe yAgIya hiMsAthI dravyastava vilakSaNa che, te vAta "anidAna' zabdathI kahela che. vaLI, yAgIya hiMsAmAM thatI jIvonI pIDA bhautika kAmanAvALI che. tenAthI dravyastava vilakSaNa che, te batAvavA mATe kahe che - yAgIya hiMsAnuM phaLa mAtra svarganI prApti che, jyAre dravyastavamAM thatI pRthvI Adi jIvone pIDA mokSaphaLavALI che, paraMtu mAtra abhyadayaphaLavALI nathI. Azaya e che ke, dravyastava karanAra zrAvaka A jinamaMdiranuM nirmANa karIne huM saMyamane anukULa zaktino saMcaya karuM ane A saMsArasAgarathI taruM, e prakAranI abhilASAvALo hoya che. tethI dravyastavamAM thatI pRthvI Adi jIvonI pIDA saMyamane anukULa mAnasanuM sarjana karIne mokSaphaLane prApta karAvanAra che, paraMtu tyAgIya hiMsAnI jema mAtra abhyadayane karanAra nathI. dravyastava karanAra zrAvaka tatkALa mokSa na meLavI zake topaNa tene je abhyadayanI prApti che, te AnuSaMgika che ane te mokSanI prAptimAM sahAyaka thAya tevI zaktinA saMcayarUpa che. tethI A dravyastavamAM karAtI hiMsA mAtra svarganA phaLamAM vizrAMta thatI nathI, jyAre yAgamAM karAtI hiMsA to vedavacana pramANe svarganA phaLamAM vizrAMta thAya che. yadyapi dravyastavathI mukhyarUpe puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya che ane te svargAdirUpa abhyadayane prApta karAve che, paraMtu phakta abhyadayane mATe ja nathI. dravyastavathI AnuSaMgika svargAdinI prApti thAya che, te paNa uttarottara viziSTa-viziSTatara dravyastava ane bhAvatavanI prApti dvArA mokSamAM ja vizrAMta thAya che. tethI dravyastavamAM pRthvI Adi jIvone thatI pIDA mokSaphaLavALI kahela che, jyAre yAgIya hiMsA vedavacana pramANe svargaphaLamAM ja vizrAMta pAme che. II14zA avataraNikA : gAthA-138mAM kahela ke, bhAvaApatkalpaguNayukta=bhAva ApattinivAraNa guNayukta evA dravyastavathI anya pRthvI AdinA jIvone je pIDA thAya che, tenAthI upakAra thAya che; ane tyAra pachI gAthA Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ stavaparikSA | gAthA-143 319 139nI avataraNikAmAM kahyuM ke, ene ja spaSTa kare che, ane te spaSTatA gAthA-139thI 14ramAM karI. have tenuM ligamana karatAM kahe che - gAthA - "tA eie~ ahammo No iha juttaM pi vejjanAyamiNaM / haMdi guNaMtarabhAvA, iharA vejjassa vi ahammo" / / 143 / / gAthArtha : te kAraNathI gAthA-13@I 14ra sudhInA kathanamAM batAvyuM ke, dravyastavathI A badhA guNo thAya che te kAraNathI, AmAM=dravyastavathI pRthvI AdinA jIvone thatI pIDAmAM, sAdharma nathI. ahIMyAM dravyastavamAM, guNAMtarabhAva hovAne kAraNe=bhAvaApanivAraNa guNathI anya guNa hovAne kAraNe, A=pUrve gAthA120mAM kahela vaidhanuM daSTAMta yukta paNa che. ItarathA=vidhipUrvaka dravyastava karavAmAM guNAMtarabhAvano abhAva hoya to, vaidhane paNa pIDAmAM=bIjAne pIDA ApavAmAM, adharma thAya. II143 "gurUM pa veSNanAma' - ahIM ''thI e kahevuM che ke, dravyastavamAM guNabhAva hovAne kAraNe adharma nathI e to yukta che, paraMtu pUrve gAthA-120mAM kahela vaidyanuM dRSTAMta paNa yukta che. TIkAH tat tasmAd, asyAM pIDAyAmadharmo na, guNabhAveneti, iha yuktamapi vaidyajJAtamidaM prAguktaM haMdi guNAntarabhAvAd, darzitaM caitad, itarathA vidhinA guNAntarAbhAve, vaidyasyApyadharma eva pIDAyAM liti 24rUA. TIkArya : ta... cAlitiA te kAraNathI gAthA-139thI 14ra sudhInA kathanamAM batAvyuM ke, dravyastavathI A badhA guNo thAya che te kAraNathI. A pIDAmAM vyastavathI thatI pRthvI Adi jIvonI pIDAmAM, adharma nathI; kema ke guNabhAva che, jethI karIne ahIMyAM dravyastavamAM, guNAMtarabhAva hovAne kAraNe= bhAvaApanivAraNa guNathI anya guNa hovAne kAraNe, pUrve gAthA-120mAM kahevAyela, A=vaidhanuM daSTAMta yukta paNa che ane A=vaidhanuM dAMta, dvavyastavamAM) dazita=batAvAyela che. ItarathA=vidhipUrvaka dravyastava karavAmAM guNAMtarabhAvano abhAva hoya to, vaidhane paNa pIDAmAM=pIDA ApavAmAM, adharma ja thAya. "tti' zabda kathananI samAptisUcaka che. 143 bhAvArtha - gAthA-139thI 142 sudhInA kathananuM nigamana karatAM kahe che ke, dravyastava karavAthI AtmAmAM guNo Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA) gAthA-143, 14-15 pragaTe che, mATe dravyastavathI ekendriyAdi jIvone je pIDA thAya che temAM adharma nathI. A rIte padArthanuM sthApana karyA pachI gAthA-120mAM je kahela te vaidyanuM dRSTAMta paNa guNAMtarabhAvane kAraNe yukta che, ema batAve che. Azaya e che ke, dravyastava mAtra bhAvaApattinA nivAraNamAM samartha guNavALuM che evuM nathI, paraMtu dravyastavathI guNAMtarabhAva anya guNa, paNa thAya che ane tethI ja dravyastavamAM vaidyanuM dRSTAMta yukta che. jo dravyastavamAM potAnI bhAvaApattinuM nivAraNa mAtra thatuM hoya to, bhagavAnanA virahakALamAM huM bhagavAnanI bhakti karI zakuM, teTaluM ja kArya thaI zake; paraMtu dravyastava hiMsAtmaka che, mATe tenAthI koI guNAMtarabhAva= bhAvaApanivAraNathI anya guNa, thato nathI, tema mAnavAmAM Ave to, koI gRhastha vidhipUrvaka paNa dravyastava kare topaNa hiMsAtmaka hovAne kAraNe tyAM guNAMtara thato nathI tema mAnavuM paDe; kema ke bhagavAnanI bhakti karavAno potAno bhAva hato paNa tyAM hiMsA che, chatAM kare che mATe guNAMtara nathI, tema kahIne adharmarUpa dravyastavane kahevAmAM Ave to vaidyane paNa adharma mAnavAnI Apatti Ave; kema ke vaidya paNa rogIne auSadhAdi Ape che, tethI rogIne pIDA utpanna thAya che. AnAthI e kahevuM che ke, dravyastavamAM bhagavAnanA virahamAM bhagavAnanI bhakti karavArUpa je bhAva Apatti che, tenuM nivAraNa karavArUpa mAtra guNa nathI, paraMtu aneka guNAMtaro=anya guNo che, ane AthI ja saMyamAdinI prApti karAvIne dravyastava mokSanuM kAraNa bane che. mATe dravyastavathI thatI pIDAmAM adharma nathI. jema vaidyano zubha Azaya che, tethI rogIne pIDA thavA chatAM roganAzarUpa guNa hovAnA kAraNe adharma nathI, tema dravyastavathI hiMsA thavA chatAM saMyamanI prApti AdinA kAraNabhUta zubhAzayo che mATe bhAvaroga nAza pAme che tethI adharma nathI. II143 avataraNikA : jinabhavavAdimAM thatI hiMsA jevI vedamAM kahela hiMsA nathI, e batAvIne jinabhavanAdimAM thatI hiMsAnA baLathI vedanI hiMsAne dharma mAnavAnI pUrvapakSInI yuktinuM nirAkaraNa karatAM kahe che - gAthA : "Na ya veagayA cevaM sammaM AvaIguNaniyA esA / Na ya diTThaguNA tajjuyatadaMtaranivittidA neva" / / 144 / / gAthArtha : ane A rIte=jinabhavanAdigata hiMsAnI jema vedagata paNa A hiMsA, sakhya Apad guNAnvita= jinabhavananI jema bhAvapaguNayukta, nathI, daSTa guNavALI paNa nathI ane tadyukta tadattara nivRtti ApanArI nathI arthAt hiMsAyukta kriyAntaranI nivRttine ApanArI nathI. II144ll Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavapariNA) gAthA-144-145 321 TIkA - ____ na ca vedagatApyevaM jinabhavanAdigatahiMsAvatsamyagApadguNAnvitA eSA hiMsA, tAmantareNApi jIvAnAM bhAvApadabhAvAt, na ca dRSTaguNA sAdhunivAsAdivat, tathAnupalabdhestayuktatadantaranivRttidA= hiMsAyuktakriyAntaranivRttidA, naiva, na hi prAk tadvadhapravRttA yAjJikAH / / 144 / / 'ra di' - ahIM "di' zabda "yasmat' arthamAM che. TIkArya : = 2.. yAtti che ane A rIte jinabhavavAdita hiMsAnI jema, vedagata paNa A=hiMsA, samyak Apad guNAvita nathI; kema ke tenA vagara paNa=vedagata hiMsA vagara paNa, jIvone bhAva Apattino abhAva prApta thAya che. ane vedagata hiMsA sAdhunivAsAdinI jema daguNavALI nathI; kema ke te prakAranI anupalabdhi che arthAt je prakAre jinabhavana karAvavAthI sAdhunivAsane kAraNe daSTaguNa thAya che, te prakAre yAgIya hiMsAmAM anupalabdhi che. ane tyAgIya hiMsA tayukta tadattara nivRttine ApanAra nathI arthAt hisAyukta evI kriyAnaranI nivRttine ApanAra nathI ja; je kAraNathI pUrvamAM tavadha pravRta=bakarAdinA vadhamAM pravRta, yAjJiko nathI. (jethI bhAgIya hisAthI pUrvamAM pravRtta hisAnI nivRtti thAya, jyAre pUjA karanAra gRhastha saMsAranI pravRtti kare che, tyAre hiMsAmAM pravRtta che, tenI nivRtti pUjAkALamAM thAya che. tethI hiMsAyukta evI pUjAnI kriyA karatAM kriyAMtara evI saMsAranI kriyAnI nivRtti thAya che.) II144 gAthA - "Na ya phaluddesapavittito iya mokkhasAhagAvi tti / mokkhaphalaM ca suvayaNaM, sesa atthAivayaNasamaM" / / 145 / / gAthArtha : ane phaLanA uddezathI pravRtti hovAne kAraNe A=hiMsA, mokSaNAdhikA paNa nathI. ane mokSaphaLa suvacana=suAgama che, zeSa arthAdi vacana samAna che arthAt zeSa vacana pramANe pravRtti karavAthI bhUtikAmanArUpa phaLa thavA chatAM paNa te vacana arthazAstrAdi tulya=samAna, che. ll14pI. TIkA :___ na ca phalodezapravRttita iyaM hiMsA, mokSasAdhikApi, 'zvetavAyavyamajAmAlabheta bhUtikAma' iti zruteH mokSaphalaM ca suvacanaM svAgamaH, zeSamAdivacanasamaM, phalabhAve'pyarthazAstrAditulyamiti gAthArthaH 24kA Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 pratimAzataka bhAga-3 | tApasiDaLI gAthA-14-15 TIkArca - Rs... thAI ane phaLanA uddezathI pravRtti hovAne kAraNe A=hiMsA, mokSaNAdhikA paNa tathI; kema ke zveta ane vAyavya bakarAne=vAyudeva saMbaMdhI bakarAne, bhUtikAmanAvALo home, e prakAre zruti che ane mokSaphaLavALuM suvacana=suAgama che, ane zeSa arthAdi vacana samAna che arthAt phaLanA bhAvamAM paNa arthazAstrAdi tulya che arthAta zeSavacana pramANe pravRtti karavAthI bhUtikAmanArUpa phaLa thavA chatAM paNa te vacana arthazAstrAdi tulya che. II145 bhAvArtha : (1) jinabhavanAdimAM thatI hiMsA jema samyagu bhAvaApattinivAraNaguNayukta che, tevI vedagata hiMsA nathI. Azaya e che ke, bhagavAnanA virahakALamAM bhagavAnanI bhakti karavI azakya bane che, tethI bhagavAnanI bhaktinA virahanI ApattinA nivAraNanA guNavALuM jinabhavananuM nirmANa che; jyAre vedagata hiMsA tenA jevI nathI; kema ke yajJa-yAgAdi na kare topaNa bhagavAnanI bhakti teo karI zake che, jyAre jinabhavana na karavAmAM Ave to bhagavAnanI bhakti thaI zake nahi. (2) vaLI, jinamaMdira karAvavAthI bhagavAnanA darzana mATe AvelA sAdhuo tyAM alaga vibhAgamAM nivAsa kare tenAthI sAdhuno upadeza, sAdhunI bhakti Adi daSTa guNonI prApti thAya che, jyAre yajJa karavAthI tevA koI guNonI prApti thatI nathI. (3) vaLI, dravyastavanI kriyA karatI vakhate gRhasthone saMsAranI hiMsAyukta kriyAntaranI anya hiMsAyukta kriyAnI, nivRtti thAya che, ane te nivRtti phakta kAyAthI nathI thatI, paraMtu bhagavAnanI bhaktikALamAM manathI paNa hiMsAthI viruddha evA saMyamane abhimukha pariNAmathI thAya che, ane AthI ja bhagavAnanI pUjA krame karIne saMyamanuM kAraNa bane che. jyAre yajJanI kriyA saMsAranI hiMsAnI kriyAnI nivRttine ApanAra banatI nathI; kema ke yajJa karanArAo pUrve potAnA bhogAdi arthe bakarAdinA vadhamAM pravRtta nathI ke jethI bhogAdi arthe bakarAdinA vadhanI nivRtti yajJathI thAya. jyAre dravyastavamAM to gRhastho pUrvamAM saMsAranA AraMbhamAM pravRtta che ane bhagavAnanI bhaktinA kALamAM tenI nivRtti thAya che. (4) vaLI, yAgIya hiMsA bhUtikAmanArU5 phaLanA uddezathI thayelI hovAne kAraNe mokSane sAdhanArI nathI, ane mokSanA phaLane kahenAruM vacana suvaca che=AtmAnA hitane karanAruM vacana che. AnAthI e prApta thAya che ke, bhagavAnanI bhakti mATe karAtI hiMsA mokSaphaLavALI che, mATe suvaca che AtmAnA hitane karanAruM vacana che, ane yAgIya hiMsA bhUtikAmanArUpa phaLathI karAyelI che, mATe suvaca nathI=AtmAnA hitane karanAruM vacana nathI; paraMtu jema arthAdine kahenArAM zAstrothI koI gRhastha artha upArjana mATe prayatna kare ane tenAthI arthanI prApti thAya, topaNa tenA mATe karAtI hiMsAnuM phaLa te gRhasthane maLe che, paraMtu te hiMsAthI mokSarUpe phaLa maLatuM nathI. tema bhUtikAmanA mATe yajJa karavAmAM Ave Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-144-145, 146-147 323 ane kadAca tenAthI svargarUpa phaLa maLe, topaNa temAM karAtI hiMsA mokSanuM kAraNa banatI nathI, paraMtu pApanuM kAraNa bane che. * phalitArtha :- ' dRSTathI yajJamAM karAtI hiMsA guNanI prAptinuM kAraNa banatI nathI, mATe te hiMsA che, ane jinabhavanAdimAM karatI hiMsA dRSTathI ghaNA guNavALI che, tethI jinabhavanAdimAM thatI pRthvI Adi jIvone pIDA e svarUpahiMsArUpa che. 144-145]aa avataraNikA : ihaivAgamavirodhamAha - avataraNikArtha : ahIMyAM ja=vedagata hiMsAmAM ja, AgamanA virodhane kahe che * gAthA-144/145mAM vedagata hiMsAmAM dRSTa virodha batAvyo, have iSTa virodha batAve che. gAthA: 'aggI mA eAo eNAo muMcau ttiya suI vi / tatpAvaphalA aMdhe tamammi iccAi ya saI vi" / / 146 / / "atthi jao Na ya esA, aNNatthA tIraI ihaM bhaNiuM / aviNicchayA Na evaM iha suvvai pAvavayaNaM tu" / / 147 / / gAthArtha H je kAraNathI 'agni mane A pApathI=hiMsAkRta pApathI, mukAvo.' e pramANe zruti paNa che. te pApanA phaLathI=temAM=vedamAM, kahela hiMsAnA phaLathI 'tasi' ItyAdi smRti paNa che, ane A=zruti ane smRti, anyArtha=avidhi doSathI niSpanna pApane batAvavA mATe che ema kahevA mATe ahIM=lokamAM, zakya nathI; kema ke avinizvaya che=pramANAbhAva che. ane e rIte=je rIte vedavacanamAM virodhI zruti ane smRti che e rIte, ahIM=jinabhavanAdimAM=jinabhavanAdi viSayaka, pApavacana (pravacanamAM) saMbhaLAtuM nathI. (te kAraNathI hiMsAne kahenAra vedavacana ISTa viroghI che, ema adhyAhAra che. 146-147nA TIkA 'agnirmAmetasmAddhiMsAkRtAd enasaH = pApAnmuJcatu' iti chAndasatvAnmocayatviti zrutirapi vidyate-vedavAgityarthaH, tatpApaphalAttaduktahiMsAphalAt, tamasItyAdi ca smRtirapi vidyate 'andhe masi majjAmaH pazubhirye yajAmahe / hiMsA nAma bhaveddharmo na bhUto na bhaviSyatI 'ti vacanAditi gAthArthaH / / 146 // Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 TIkArtha H pratimAzataka bhAga-3 / stavaparijJA | gAthA-146-147 'ni gAthArtha:|| "agni mane A hiMsAmRta pApathI mukAvo" arthAt agnidevatA mane A hiMsAmRta pApathI mukAvo, e prakAre zruti paNa vidyamAna che arthAt e prakAre vedavacana che. te pApanA phLathItemAM arthAt vedamAM, kahevAyela hiMsAthI thatA pApanA phLane AzrayIne 'tamasi' ityAdi smRti paNa vidyamAna che. temAM hetu kahe che "je ame pazuo vaDe yajJa karIe chIe te ame gADha aMdhakAramAM DUbI rahyA chIe. hiMsA dharmarUpa thAya e kadI banyuM nathI ane banaze nahi," e pramANe vacana che, e prakAre gAthArtha che. / / 146 // - * agnirmAmetasmAddhiMsAkRtAdenasaH pApAnmuJcatu iti chAndasatvAnmocayatviti zrutirapi vidyate - ahIM pApAnmuJcatu e prayoga che tyAM chaMdanA kAraNe pApAoSayatu e pramANe pre2ka prayoga samajavo. TIkA - asti yataH zrutiH smRtizca na caiSA'nyArthA = avidhidoSaniSpannapApArthA, zakyate iha vaktum, kutaH ? ityAha-avinizcayAt = pramANAbhAvAdityarthaH na caivam iha = jinabhavanAdI, zrUyate pApavacanaM pravacana iti gAthArthaH / / 147 / / TIkArya H asti gAthArtha: / / je kAraNathI yAgIya hiMsAnI niMdA karanAra zruti ane smRti che ane A=zruti ane smRti ahIM=lokamAM, atyArtha che=avidhidoSathI niSpanna pApane batAvavA mATe che, ema kahevA mATe zakya nathI; kema ke avinizcaya=pramANAbhAva che, e pramANe artha jANavo. ane e rIte=je rIte vedavacanamAM virodhI zruti ane smRti che e rIte, ahIM=jinabhavanAdi viSayaka, pApavacata pravacanamAM saMbhaLAtuM nathI, (te kAraNathI yAgane kahenAra vedavAkyano veda sAthe ja virodha che ane dravyastavane kahenAra vacanano Agama sAthe virodha nathI, ema adhyAhAra che.) e pramANe gAthArtha che. / / 147 / / bhAvArtha : yajJane kahenArAM jema vedavacano che, tema yajJanI niMdA karanArAM vedavacano che. emAM 'niH ' e prakAre "yAgIya hiMsAmAM thatA pApathI mane agnidevatA bacAvo," A prakAranuM vedanuM zrutivacana e batAve che ke, bhUtikAmanAthI yajJa karavAmAM Ave topaNa tenAthI pApa thAya che. vaLI, 'tasi' ityAdi smRtivacana paNa yajJanI hiMsAne pApa batAvanAra che ane te vacana A pramANe che "je ame pazuo vaDe yajJa karIe chIe te ame gADha aMdhakAramAM DUbelA chIe; kema ke hiMsAthI kyAreya dharma thaI zakato nathI." A vedanuM smRtivacana ja batAve che ke, svarganI kAmanAthI karAtI yAgIya hiMsA paNa pAparUpa che. Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ stavaparijJA | gAthA-14-147, 148 325 je kAraNathI gAthA-149mAM batAvela vedamAM kahela hiMsAnI niMdA karanAra zruti ane smRtinAM vacano che, te kAraNathI yAgIya hiMsA dharmarUpa nathI. ahIM pUrvapakSI samAdhAna kare ke, vedanI niMdA karanAra zruti ane smRti vacana anyArtha che arthAt koI avidhithI yajJa kare to te avidhithI thayelA doSanA pApanI niMdA mATe che. tene graMthakArazrI kahe che - je zruti ane smRti che te avidhidoSathI niSpanna pApanI niMdA mATe che, tema kahI zakAya nahi; kema ke tevo nirNaya karavA mATe koI pramANa nathI. Azaya e che ke, zruti ane smRtimAM tevo koI khulAso karyo nathI ke avidhithI karAyelA yAganI niMdA mATe A vacano che. mATe svamatikalpanAmAtrathI te kahevuM ucita nathI. ane jema vedamAM yAgIya hiMsAnI niMdAnAM vacano prApta thAya che, e rIte jainAgamamAM-pravacanamAM jinabhavanAdi viSayaka niMdAnAM vacano saMbhaLAtAM nathI. AnAthI e phalita thAya che ke, yAgane kahenArAM vedavacano sAthe vedarUpa ja Agamano virodha che, jyAre jinabhavanAdinA nirmANanuM kahenArAM jainAgamanAM vacanomAM kyAMya tenI niMdA karanArAM vacano nahi hovAthI virodha nathI. tethI gAthA-144thI 147 sudhInA kathanathI e prApta thayuM ke, vedavacana dRSTathI ane iSTathI virodhavALuM che ane jenAgamanuM vacana dRSTathI ane iSTathI virodhavALuM nathI. mATe gAthA-137mAM kahyA mujaba jainAgamanuM vacana dRSTathI aviruddha prathama sthAna, iSTathI aviruddha dvitIya sthAna ane daSTaiSTathI aviruddharUpa tRtIya sthAna saMkrAMta che ane vedavacana dRSTathI ane iSTathI viruddha che. mATe tRtIya sthAna saMkrAMta nathI. 146-14nA avataraNikA - pUrve gAthA-121mAM kahyuM ke teone=jinabhavanAdimAM hiMsyamAna jIvone, pariNAme sukha ja che, ane tyAM upapatti aMtara batAvatAM kahyuM ke, padArAgamanamAM paradAdAne sukha thAya che teTalAmAtrathI pAradArikane dharma thato nathI tethI vyabhicAra paNa che. e kathananuM nirAkaraNa karatAM prastuta gAthAmAM kahe che - gAthA : "pAriNAmiyaM suhaM no tesiM icchijja Naya suhaM pi / maMdApatthakayasamaM tA tamuvaNNAsamittaM tu" / / 148 / / gAthArtha : teone=jinabhavanAdimAM hiMsyamAnone=hiMsA karAtA jIvone, pariNAme sukha IcchAtuM nathI, ane sukha paNa maMda apadhyakRta sukhasadazavipAkadAruNaIcchAtuM nathI. tethI te gAthA-121mAM je upanyAsa karyo te, upanyAsamAtra ja che. ll148II Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 pratimAzataka bhAga-3 | jIvapariNA) gAthA-148-149 TIkA : pariNAmasukhaM ca na teSAM jinabhavanAdau hiMsyamAnAnAmiSyate tanimittaM jainairna ca sukhamapi mandApathyakRtasamaM vipAkadAruNamiSyate, yasmAdevaM tasmAttadupanyAsamAtrameva / / 148 / / TIkArca - nisu ... mAtrameva | teoe=jinabhavAdimAM hisyamAna jIvone, tavimittaka pariNAme sukha jeno vaDe IcchAtuM nathI, ane sukha paNa maMda-apaththakRta sukhasamAna, vipAke dAruNa icchA nathI; je kAraNathI A pramANe=hisyamAna jIvone pariNAme sukha jeno vaDe IcchAtuM nathI ane vipAke dAruNa sukha paNa IcchAtuM nathI, te kAraNathI, ta=gAthA-1ra1mAM je upabhyAsa karyo che, upacAsamAtra ja che-artha vagaranuM kathana che. I148 bhAvArtha : pUrvapakSIe gAthA-121mAM upanyAsa karela ke, jinabhavanAdimAM hiMsyamAna jIvone pariNAme sukha che, mATe adoSa che ema tame kahetA ho to yAgIya hiMsAmAM paNa tema ja che, tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - e upanyAsa mAtra ja che artha vagaranuM kathana che; kema ke jeno vaDe hiMsyamAna jIvone tagnimittaka pariNAme sukha manAyuM nathI. vaLI gAthA-121mAM ja anya upapatti-yukti, batAvatAM pUrvapakSIe kahyuM hatuM ke, "paradA rAgamanamAM paradArAne sukha thAya che, teTalAmAtrathI paradArAgamana karanArane dharma thato nathI, tethI vyabhicAra paNa che." tenA nirAkaraNarUpe prastuta gAthA-148mAM kahyuM ke, jeno vaDe maMda ane apadhyakRta ane vipAkathI dAruNa sukha sukharUpe icchAtuM nathI. Azaya e che ke, rogIne amuka rogamAM apathya khAvAthI kAMIka roganI maMdatA thAya che, te apadhyakRta sukha maMda tuccha che ane vipAkamAM dAruNa hoya che, kema ke apathyane kAraNe pAchaLathI te roga ati pIDA karanAra bane che. tema padArAgamanamAM paradArAne je sukha thAya che, te maMda-apathyakRta sukha samAna che ane vipAkathI dArUNa che; kema ke paradArAne tenAthI pApa baMdhAya che, ane paradA rAgamanathI paradArAne jevuM sukha thAya che, tevuM paNa sukha jinabhavanAdimAM hiMsyamAna jIvone thAya che, tema jaino vaDe svIkArAtuM nathI. tethI pUrvapakSIe potAnI puSTi mATe gAthA-121mAM je upanyAsa karyo che, te upanyAsamAtra ja che=nirarthaka che. 148aaaa gAthA - "iya didvaiTThaviruddhaM jaM vayaNaM erisA pavattassa / micchAibhAvatullo suhabhAvo haMdi viNNeo" / / 149 / / Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-149-150 gAthArtha H A pramANe=pUrvamAM varNana karyuM e pramANe, dRSTa-iSTaviruddha je vacana che, evA prakAranA vacanathI pravRtta thayelAne acchAdi bhAvatulya zubhabhAva jANavo. 149 / / TIkA H evaM dRSTeSTaviruddhaM yadvacanamIdRzAtpravRttasya sataH mlecchAdibhAvatulyaH zubhabhAvo haMdi vijJeyo modAviti gAthArthaH / / 4 / / TIkArtha H vaM. gAthArtha: / / A pramANe dRSTa-iSTaviruddha evuM je vacana che, evA prakAranA vacanathI pravRtta thayelAne mlecchAdi bhAvatulya zubhabhAva jANavo; kema ke moha che, e pramANe gAthArtha che. / / 149 / / * mULa gAthAmAM ane TIkAmAM 'vi' avyaya che, te upadarzanArthaka che. bhAvArtha: 37 ca=a - ahIM IthI gAthA-144/145mAM vedagatahiMsAviSayaka yAgAdinuM dRSTaviruddha vacana batAvyuM ane gAthA-147/147mAM iSTaviruddha vacana batAvyuM, teno parAmarza karavo che. ane e rIte je dRSTa ane iSTa viruddha vacana che, evA dRSTa-ISTa-viruddha prakAranA vacanathI brAhmaNo je yAgAdimAM pravRtta thAya che, temane zubhabhAva thAya che, tema gAthA-122mAM kahela; tene ahIM kahe che ke, te mohathI mlecchAdi bhAva tulya jANavo arthAt te vAstavika zubhabhAva nathI, paraMtu mlecchAdi bhAva tulya te azubha bhAva che, paraMtu zAstranA viSayamAM teone moha hovAthI zubha bhAva lAge che. vAstavika rIte caMDikAdi devatA AgaLa zreSTha brAhmaNano bhoga dharatA mlecchone jema azubha bhAva che, tema yajJamAM bakarAdino bhoga dharatA brAhmaNone paNa azubha bhAva che. 149 avataraNikA : 'egiMdiyAi aha' ityAdi yaduktaM tatparihArArthamAha avataraNikArtha : pUrve gAthA-123mAM pUrvapakSIe 'nAviyAr3a ajJa' ityAdithI je kaheluM, tenA parihAra mATe graMthakArazrI kahe che gayA : - " egiMdiyAibheo'vitthaM naNu pAvabheyaheu ti / pho tap vi sama, tahasuviyAmeLa" / / / / Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA 150 gAthArtha H ekeMdriyAdino bheda paNa ahIMyAM=pUjAnA vyatikaramAM=prasaMgamAM, pApabhedano hetu che, e prakAre tArA paNa svamatamAM te prakAre zUdra-dvijAdi bheda vaDe ISTa che. II150nA TIkA H ekendriyAdibhedo'pyatra vyatikare nanu pApabhedaheturityevamiSTastavApi svamate tathA = tenaprakAreNa zUdradvijAdibhedeneti gAthArthaH / / 150 / / TIkArya H ndriyAvi..... gAthArthaH / / A vyatikaramAM=dravyastavanA prasaMgamAM, ekendriyAdino bheda paNa=yAgIya hiMsAmAM paMceMdriyanA vadha karatAM bhagavAnanI pUjAmAM ekeMdriyAdinI hiMsA che e rUpa bheda paNa, pApabhedano hetu che, e prakAre tArA paNa matamAM te prakAre zUdra-dvijAdibheda vaDe iSTa che. e pramANe gAthArtha che. 150nA bhAvArtha: pUrve gAthA-123mAM pUrvapakSIe kahela ke, jinabhavanAdimAM ekeMdriyAdi jIvonI hiMsA che mATe tyAM pApa nathI, jyAre yAgamAM to paMcendriya jIvano vadha karavAmAM Ave che mATe tyAM pApa che, ema jo tame kahetA ho to te paNa ucita nathI; kema ke yAgamAM thoDA paMcendriya jIvono vadha thAya che, jyAre jinabhavanAdimAM ghaNA ekendriya jIvono vadha che. mATe ekeMdriya ane paMcendriya jIvanA vadhamAM bheda che, tema svIkArIne dravyastava ucita che ane yAgIya hiMsA anucita che, tema kahI zakAya nahi. paraMtu dharma mATe karAtI badhI hiMsA samAna che, tema svIkAravuM joIe. e prakAranA pUrvapakSInA AzayanuM nirAkaraNa karatAM kahe che hiMsAnA prasaMgamAM ekeMdriya ane paMcendriyano bheda pApabhedano hetu che, te vAta tane=pUrvapakSIne, paNa iSTa che; kema ke, pUrvapakSI paNa mAne che ke, zUdranI hiMsA karatAM brAhmaNanI hiMsAmAM mahApApa lAge che, ane jo pUrvapakSI zUdranI hiMsAthI brAhmaNanI hiMsAmAM mahApApa svIkArI zake to ekendriya jIvonI hiMsA karatAM paMcendriya jIvanI hiMsAmAM adhika pApa che te paNa teNe svIkAravuM joIe. - AnAthI e kahevuM nathI ke, dravyastavamAM ekeMdriya jIvonI hiMsA che mATe ochuM pApa che, paraMtu e kahevuM che ke, paMcendriya jIvanA vadhamAM jevuM pApa che, tevuM pApa ekeMdriya jIvanA vadhamAM nathI, ane gRhastho ekeMdriya jIvanA vadhamAM pravRtta che, ane ekeMdriya jIvanA vadhamAMthI nivRtta thavAno upAya dravyastava che, mATe dravyastava ka2nA2 zrAvaka paMceMdriya jIvano vadha karanAra jevo hiMsaka nathI, ane zrAvaka jyAre bhagavAnanI bhakti kare che, tyAre vivekapUrvakanI bhakti hovAne kAraNe te bhakti sarvathA ahiMsakabhAvanI prAptinuM kAraNa che. pUrvapakSI dharma mATe karAtI ekeMdriya jIvonI hiMsAne ane yajJamAM karAtI paMceMdriya jIvanI hiMsAne samAna kahevA mAMge che, tenuM te vacana barAbara nathI, e vAta prastuta gAthA-150thI graMthakArazrI sthApana kare che. 150mA Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-151 avataraNikA : etadevAha avataraNikA : Ave ja kahe che=zUdra-dvijAdi bheda vaDe pApabheda che ene ja kahe che gAthA = " suddANa sahasseNa vi Na baMbhavajjheha ghAieNaM ti / jaha taha appabahuttaM ettha vi guNadosaciMtAe" / / 151 / / - 329 gAthArtha: ghAtita=ghAta karAyelA evA sahasra zUdro vaDe paNa=hajAra zUdra vaDe paNa, ahIMyAM=lokamAM, brahmahatyA nathI, e pramANe je rIte tamane che, te rIte alpabahutva ahIMyAM paNa=ekeMdriya ane paMcendriya jIvanA vadhamAM paNa, guNa-doSanI ciMtAmAM jANavuM. 151|| TIkA zUdrANAM sahasreNApi brahmahatyeha ghAtiteneti yathA bhavatAM tathA'lpabahutvamatrApi guNadoSacintAyAM jJeyamiti gAthArtha: / / 151 / / TIkArtha : .... zUdrALAM . gAthArtha: / / ghAtita=ghAta karAyelA evA sahasra zUdro vaDe paNa=hajAra zUdra vaDe paNa, ahIMyAM=lokamAM, brahmahatyA nathI, e pramANe je rIte tamane che, te rIte alpabahutva ahIMyAM paNa= ekendriya ane paMceMdriya jIvanI hiMsAmAM paNa, guNadoSanI ciMtAmAM jANavuM. / / 151/ bhAvArtha vedane mAnanAra paNa kahe che ke, hajAra zUdronA nAzathI je pApa thAya che, tenA karatAM eka brAhmaNane mAravAmAM vadhAre pApa thAya che. tene graMthakArazrI kahe che ke, je prakAre zUdra ane brAhmaNanI hatyAmAM tane=pUrvapakSIne, alpabahutva mAnya che, tema ekeMdriya jIvanA ghAtamAM ane paMceMdriya jIvanA ghAtamAM paNa alpabahutva amane=svasaMpradAyane, mAnya che. tethI jyAre je hiMsAthI guNanI prApti thatI hoya ane je hiMsAthI doSanI prApti thatI hoya tenI vicAraNA karIe tyAre paNa, A ekeMdriya jIvano vadha che ke A paMceMdriya jIvano vadha che, tenI paNa vicAraNA karavAmAM Ave che. jema bhagavAnanI pUjAmAM thatI hiMsAthI jIvane guNa pragaTe che ane saMsArI jIvone bhogAdimAM thatI hiMsAthI doSa thAya che, tyAM paNa e vicAravAmAM Ave che ke, ekendriya jIvanA vadhathI bhagavAnanI pUjA thAya che, mATe tyAM bAhya hiMsA alpa mAtrAmAM che, ane jyAre koIka zAsananA kAryamAM paMceMdriya jIvanA vadhathI Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 pratimAzataka bhAga-3 | pariNAgAthA-151-vapara guNa thato hoya tyAre tyAM bAhya hiMsAmAM bahu mAtrA che, evI vicAraNA karavAmAM Ave che; tema saMsAranA kAryamAM paNa koI jIva ekendriyanA vadhathI AraMbha-samAraMbha karato hoya tyAM alpahiMsA che, ane paMcaMdriya jIvanA vadhathI saMsAranI pravRtti thatI hoya tyAM ghaNI hiMsA che, e prakArano vyavahAra pravarte che. AthI ja bhagavAnanI pUjAmAM zrAvaka vaDe ekeMdriya jIvono vadha thato hovA chatAM guNa thato hovAne kAraNe pratidina pravRtti kare che, paraMtu saMghanA rakSaNano vizeSa prasaMga hoya ane paMcaMdriya jIvanA vadha vagara te azakya hoya, tyAre kvacit saMghanA rakSaNa mATe paMceMdriya jIvano vadha iSTa hovA chatAM, zakya hoya tyAM sudhI teno vadha na thAya te rIte tenA nivAraNa mATe yatna kare che; kema ke ekendriya jIvanA vadhamAM ane paMceMdriya jIvanA vadhamAM bheda che. ll1pavA avataraNikA : have jinabhavanAdimAM yatavAthI pravartamAnane alpa hiMsA thAya che, te batAve che - gAthA - "appA ca hoi esA ettha jayaNAi vaTTamANassa / jayaNA u dhammasAro vineyA savvakajjesu" // 152 / / gAthArtha : ane alpa A=hiMsA, ahIM jinabhavanAdimAM cetanAthI pravartamAnane thAya che, ane yatanA (glAnAdi) sarva kAryomAM dharmano sAra jANavo. ll1paNA TIkA :___ alpA ca bhavatyeSA hiMsAtra yatanayA pravarttamAnasya jinabhavanAdau, yatanA ca dharmasAro vijJeyA sarvakAryeSu glAnAdiSu, yatanAbhAvazuddhibhyAM hetvanubandhahiMsA'bhAve svarUpataH paryavasAnamevAlpatvaM, na cAlpo'pi tato banyo "iTThA esAvi hu mokkhaphala" tti prAgevoktatvAditi prAmANikAH, "aNumitto vi na kassai baMdho paravatthupaccayA bhaNio"tti saiddhAntikAH / / 152 / / gAthA-15ranI TIkAmAM 'dharmasAro' che tyAM paMcavastuka gAthA-1271nI TIkAmAM "dharmasAro ' A pramANe TIkArya :- atyAra ..... nAnAvi, ane alpa A=hiMsA ahIM=jinabhavanAdimAM, yAtanAthI pravartamAnane thAya che, ane yatanA glAnAdi sarva kAryomAM dharmano sAra jANavo. ahIM prazna thAya ke, A rIte to yatanApUrvaka jinabhavanAdimAM pravartamAnane paNa alpa hiMsA thAya che, evuM prApta thAya, ane tethI jinabhavanAdinA nirmANamAM paNa hiMsArUpa pApanI prApti thAya. tethI kahe che - Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 321 pratimAzaka bhAga-3 navapariNA | gAthA-1para yatanAmAvazuddhio prAmANika, yatanA vaDe hetuhiMsAno abhAva hote chate ane bhAvazuddhi dvArA anubaMdha hiMsAno abhAva hote chate svarUpathI paryavasAna ja alpapaNuM che ane " pavi movAsA' riA paNa pIDA paNa, mokSaphaLavALI ISTa che, e pramANe prAr uktapaNuM hovAthI=pUrve gAthA-142nA uttarArdhamAM kahela hovAthI, alpa paNa tenAthI baMdha nathI, e pramANe prAmANiko kahe che. have siddhAMtakAro karmabaMdhane mAnanAra je siddhAMta che tene AzrayIne kahenArA je kahe che, te batAve che - anumitta vi... senti : || paravastune AzrayIne aNumAtra paNa koIne baMdha kahelo nathI." e pramANe siddhAMtakAra kahe che. (A nizcayanayano mata che.) 15rA bhAvArtha : glAnAdinI praticaraNAmAM=sevAmAM, koI sAdhu yatanApUrvaka pravartatA hoya topaNa, glAnAdinI zArIrika sthiti evI hovAthI temane sthAnAMtara karavAmAM badhI pUMjavA-pramArjavAnI kriyAnuM samyagu pAlana thaI zake nahi, Ama chatAM zakyatA pramANe je sAdhu yatanA karatA hoya, ane je kAMI doSo ananya upAyarUpe sevAtA hoya, temAM je hiMsA che te mAtra svarUpahiMsA che; kema ke zakya eTalI yatanA te sAdhu kare che, tethI hetuhiMsA nathI, ane A plAnanI vaiyAvacca karavAthI huM temanA saMyamanI vRddhimAM sahAyaka thAuM ke temanA saMyamanA pariNAmanA rakSaNamAM sahAyaka thAuM, tevo zubha adhyavasAya hoya che, tethI sAmenI vyaktinA saMyamanI vRddhinuM kAraNa bane te ja rIte karAtI vaiyAvaccamAM alpa paNa karmabaMdha thato nathI, eTaluM ja nahi paraMtu vaiyAvacce sAthe avinAbhAvi svarUpahiMsA paNa anubaMdhathI ahiMsArUpa hovAne kAraNe mokSaphaLavALI che. prastutamAM jinabhavanAdimAM bhagavAnanI bhakti mATe anivArya evI je puSpAdi jIvonI hiMsA thAya che, te hiMsA phakta svarUpahiMsA che, ane jinabhavanAdinA nirmANa AdithI potAno bhagavAnanI bhaktino bhAva vRddhimatuM thAya che, tethI zrAvakane pUjAmAM hiMsAkRta leza paNa karmabaMdha nathI. vaLI, karmabaMdhanA siddhAMtane mAnanArA kahe che ke, hiMsAnI kriyA=prANavadharUpa kriyA, hiMsyamAna jIvamAM prApta thAya che. tethI je jIva hiMsAnI kriyAmAM nimittamAtra che, te jIvane hiMsAkRta karmabaMdha thaI zake nahi, paraMtu hiMsyamAna jIvamAM karAtI hiMsAnA kALamAM saMsArI jIvane te kriyAnimittaka je rAgAdi bhAvo thAya che, tatkRta karmabaMdha thAya che; ane bhagavAnanI bhaktinA kALamAM vivekI zrAvakanuM citta bhagavAnanA vitarAgAdi bhAvo pratye Asanna bane che, tethI pUjAkALamAM rAgAdinA ucchedamAM jIvano yatna hoya che, tethI hiMsyamAna jIvamAM thatI hiMsAthI leza paNa karmabaMdha thato nathI, ane aMtaraMga bhAvothI phakta nirjarAnI prApti thAya che. A pramANe saiddhAMtiko kahe che. ahIM vizeSa e che ke, yatanA dharmano sAra che, tema kahyuM tyAM, "yatanA" zabdathI aMtaraMga ane bahiraMga baMne yatanAnuM grahaNa che. temAM bahiraMga yatanA hetuhiMsAnA nivartananuM kAraNa bane che, ane bhAvazuddhi mATe karAto aMtaraMga yatna e aMtaraMga yatanArUpa che ane te aMtaraMga yatanA anubaMdhahiMsAnA nivartananuM kAraNa bane che. te A rIte - Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332 pratimAzataka bhAga-3 navaparijJA | gAthA-15-153 bhagavAna krodha-mAna-mAyA ane lobhanA pratipakSa evA kSamA-mAdava-Arjava ane nirIhatA e cAra bhAvonA prakarSane pAmelA che, mATe vItarAga che; ane vitarAgabhAva pratyenA bahumAnathI jyAre zrAvaka bhagavAnanI pUjA kare che, tyAre tenuM citta bhagavAnanA te bhAvo tarapha gamanavALuM thAya che, je aMtaraMga bhAvonI yatanAsvarUpa che. tene ja ahIM TIkAmAM bhAvazuddhirUpe yatanAthI pRtha- grahaNa karIne dharmanI pravRttimAM bhAvazuddhinI pradhAnatA batAvela che. * vaLI, zrAvaka jema bhagavAnanI bhakti kare che, tema chakAyanA jIvo pratye dayALu hoya che. tethI bhagavAnanI bhaktinA kALamAM potAne bhagavAnanI bhaktimAM upayogI na hoya tevI leza paNa pIDA koI jIvane na thAya tevI je yatanA kare che, te bahiraMga yatanA che, ane A bahiraMga yatanAthI hetuhiMsAno parihAra thAya che; ane aMtaraMga yatanA bhAvimAM saMyamanI prAptinuM kAraNa hovAnA kAraNe aMtaraMga yatanAthI anubaMdhahiMsAno parihAra thAya che. tethI zrAvakane bhagavAnanI pUjAmAM phakta svarUpahiMsAnI prApti che. I1parA avataraNikA : pUrve gAthA-15ramAM kahyuM ke, yatanA dharmano sAra che. tene ja spaSTa karatAM kahe che - gAthA : "jayaNeha dhammajaNaNI jayaNA dhammassa pAlaNI ceva / tabuddhivArI gayA paraMtasuhAvarA nayA" gAthArtha : ahIM jinabhavanAdinA nirmANamAM, catanA dharmane pedA karanAra che, catanA dharmanuM pAlana karanAra che ane yatanA dharmanI vRddhi karanAra che, yatanA ekAMte sukhAvahA=sukhane ApanArI che. II15all TIkA : yataneha dharmajananI tataH prasUteH, yatanA dharmasya pAlanI caiva prasUtarakSaNAt, tadvRddhikAriNI yatanA, itthaM tavRddheH, ekAntasukhAvahA yatanA sarvatobhadratvAditi gAthArthaH / / 153 / / TIkArya : yatineda.... mAthArtha ! ahIM=jinabhavavAditA nirmANamAM, yatanA dharmane pedA karanAra che; kema ke tenAthI=yatanAthI, dharmanI prasUti =dharma pedA thAya che, ane yatanA dharmanuM pAlana karanAra che; kema ke pedA thayela dharmanuM yatanAthI rakSaNa thAya che, ane tenI vRddhi karanAra=dharmanI vRddhi karanAra, yatanA che; kema ke A rIte yatanAnuM pAlana karAya che e rIte, dharmanI vRddhi thAya che. yatanA ekAMte sukhAvahA=sukhane ApanArI che; kema ke yatanA sarvatobhadra che arthAt sarva kalyANa karanArI che, e pramANe gAthArtha che. NI153. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA / gAthA-153-1pa4 333 bhAvArtha : prastuta gAthA-153mAM yatanA dharmane pedA karanAra, yatanA dharmanuM pAlana karanAra ane yatanA dharmanI vRddhi karanAra che ema kahyuM, te A rIte - (1) koI paNa guNasthAnakane ucita pravRtti karavA mATe jIva jyAre prAraMbha kare che, tyAre prathama zrutasaMkalparUpa abhigraha kare che, ane ati sAttvika jIva hoya tene tarata ja te guNasthAnaka niSpanna thAya che. paraMtu keTalAka jIvone te guNasthAnakanI niSpatti tarata thatI nathI, Ama chatAM te guNasthAnakane anurUpa je ucita kriyAo che, te zAstravacanAnusAra yatanApUrvaka kare to tene kramasara te guNasthAnakanI niSpatti thAya che. tethI yatanAne dharmanI jananI kahela che. (2) koI jIvane zrutasaMkalparUpa pratijJA karavAnA kALamAM te guNasthAnaka niSpanna thayuM hoya, ane tathAvidha karmanA udaye te guNasthAnaka niSpanna thayA pachI koIka rIte pAtane abhimukha pariNAma thAya tyAre, athavA pAtane abhimukha pariNAma na hoya topaNa, pratijJAthI pragaTa thayela dharmanuM rakSaNa, te zrutasaMkalparUpa pratijJAne anukULa yatanAthI thAya che; kema ke tenAthI niSpanna thayelo dharma yatanAthI ja rakSita thAya che. (3) vaLI, zrutasaMkalparUpa pratijJAkALamAM koIne te guNasthAnakanI niSpatti thaI hoya to tenAthI tenI vRddhi thAya che, kema ke niSpanna thayelo te dharma yatanAnA bhAvathI puSTa bane che, vRddhimatuM bane che. (4) vaLI, niSpanna thayelo Azaya yatanAnA bhAvathI vRddhimatu thaIne sarva karmono kSaya karI nirvANanI prAptinuM kAraNa bane che. Ama ekAMta sukharUpa mokSane prApta karAvanAra yatanA che, tethI yatanAne sarvatobhadrasarva kalyANanuM kAraNa kahela che. AnAthI e prApta thAya che ke, mokSamArganI sAdhanA atiduSkara che, Ama chatAM je jIva saMsArathI bhaya pAmelo che, te jIva yatanApUrvaka mokSamArganI ArAdhanA karavA mAMDe to avazya te te guNasthAnakanI niSpatti thAya che ane yAvat vRddhimatu thaIne yatanA mokSaphaLamAM vizrAMta pAme che. mATe ja apramAdabhAvarUpa yatanA dharmano sAra che; kema ke bhagavAnano upadeza mukhyatayA apramAdabhAvarUpa ja che. ahIM "yatanA" zabdano pharI pharI prayoga karela che, tenA dvArA yatanAnI atipUjyatA batAvela che. ane A yatanA bAhya rIte te te anuSThAnamAM apekSita evI jIvarakSAne anukULa yatnasvarUpa grahaNa karavAnI che, ane aMtaraMga rIte potAnA AtmaguNone vikasAvavA mATenA aMtaraMga yatnasvarUpa paNa grahaNa karavAnI che. ane AvI yatanA sarvaguNasthAnakonI prApti dvArA mokSaphaLamAM vizrAMta pAme che, AthI ja AvI yatanApUrvaka bhagavAnanI pUjA karanAra nAgaketune puSpapUjAnA kALamAM paNa kevalajJAnanI prApti thayela che. II15mAM gAthA - "jayaNAe vaTTamANo jIvo sammattaNANacaraNANaM / savodAsevaUTmAverI mAgo" 54 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA) gAthA-1pa4 gAthArtha : catanA vaDe vartamAna jIvI zraddhA, bodha ane AsevananA bhAva vaDe samyakta, jJAna ane sAtrino ArAdhaka kahelo che. II154ll TIkA : ___ yatanayA vartamAno jIvaH paramArthena samyaktvajJAnacaraNAnAM trayANAmapi zraddhAbodhAsevanabhAvena hetunA''rAdhako bhaNitastathApravRtteriti gAthArthaH / / 154 / / TIkArya : vatanavA ....nAthA: yatanA vaDe vartamAna jIva paramArthathI samyakta, jJAna ane caraNa=cAritra, traNeyano paNa zraddhA, bodha ane AsevAbhAvarUpa hetu vaDe ArAdhaka kahelo che. ahIM prazna thAya ke, yatanA e upayogapUrvakanI AcaraNasvarUpa che. tethI yatanA vaDe vartamAna jIva samyakatva, jJAna ane cAritra e traNeyano paNa ArAdhaka kaI rIte saMbhave ? tethI hetu kahe che - te prakAranI pravRtti che arthAt jIva je zAstranAM vacanothI ArAdhanA kare che, te zAstranAM vacano pratye tene zraddhA ruci hoya che, ke A vacano ja paramArtharUpa che; ane te vacanono bodha hoya che arthAta kaI rIte yatanA karavAthI uttarottara vRddhimatu thaIne guNanI parAkASThA prApta thAya, te prakArano bodha hoya cheane te bodhapUrvaka svazaktine anurUpa pravRtti karato hovAthI jIva ratnatrayano ArAdhaka bane che. II154nA bhAvArtha : apunabaMdhaka jIva matanApUrvaka jinabhavanAdi nirmANarUpa dravyastava karato hoya ke samyagdaSTi ke dezaviratidhara yatanApUrvaka jinabhavanAdi nirmANarUpa dravyastava karato hoya, tyAre dezaviratidharane to dezacAritra hovAne kAraNe yatanApUrvakanI dravyastavanI pravRttithI samyakta, jJAna ane cAritra traNeyanI paNa ArAdhanA saMbhave, paraMtu apunabaMdhaka ane samyagdaSTi jIvane traNeyanI ArAdhanA kaI rIte saMbhave ? kema ke tyAM viratino asaMbhava che. tenuM tAtparya e che ke, apunabaMdhaka jIva paNa jyAre potAnA skUlabodha pramANe yatanApUrvaka pravartato hoya tyAre, sUkSmabodha nahi hovAne kAraNe pUrNa tattvaruci nahi hovA chatAM pUrNa tattvarucine abhimukha evI skUlathI tattvaruci che, ane sUkSmabodha nahi hovA chatAM sUkSmabodhane anukULa evo pUlabodha che; tethI e baMne hetuthI samyagdarzana ane samyajJAna svarUpa che; kema ke svarUpathI samyagdarzana ane samyajJAna cothA guNasthAnakamAM pragaTe che ane tenI pUrve te baMne heturUpe hoya che. tethI apunabaMdhaka avasthAmAM samyagdarzana ane samyajJAna heturUpe hoya che, ane te vakhate je yatanAnI pravRtti che, te dravyacAritrarUpa hovA chatAM bhAvacAritrane abhimukha che. tethI ja apunabaMdhaka jIva yatanApUrvaka pravRtti karato hoya tyAre sthUlaruci, skUlabodha ane pradhAnadravyacAritra Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 335 pratibhAzataka bhAga-3/ savaparijJA | gAthA-1pa4-1papa traNeyanI samyagu ArAdhanA thAya che, je uttarottara vRddhimatu thaIne bhAvathI ratnatrayInuM kAraNa bane che. tethI apunabaMdhaka jIva ratnatrayIno ArAdhaka che. samyagdaSTi jIva paNa jyAre yatanApUrvaka dravyastavamAM vartato hoya tyAre yatanAnA upayogathI tattvanI ruci ane tattvano sUkSmabodha baMne atisUkSma bane che, ane anaMtAnubaMdhI kaSAyanA kSayopazamathI je yatkiMcit cAritrano bhAva che, tenAthI saMvalita te yatanAnI AcaraNA banavAthI atizaya evA cAritranI niSpattinuM kAraNa bane che. tethI samyagdaSTi jIva paNa upayogapUrvaka yatanAnI kriyAthI ratnatrayIno ArAdhaka bane che. vipakA gAthA - "esA ya hoi NiyamA tayahigadosaNivAriNI jeNa / teNa NivittipahANA vineyA buddhimaMteNaM" / / 155 / / gAthArtha : ane AcatanA, kAraNathI niyamathI=nakkI, tAdhika doSanivAriNI che, te kAraNathI buddhimAna evA jIva vaDe nivRttipradhAna jANavI arthAt doSanI nivRttipradhAna jANavI. I1papA TIkA : eSA ca bhavati niyamAd yatanA tadadhikadoSavinivAriNI yenAnubandhena tena nivRttipradhAnA tattvato vijJeyA buddhimatA sattvena // 155 / / TIkArya : pSA ... sana che ane je kAraNathI AkayatanA, niyamathI=nakkI, atubaMdha vaDe, taadhika doSanivAriNI che=bhagavAnanI pUjAnA kALamAM thatI hiMsAnA doSa karatAM adhika doSanivAriNI che, te kAraNathI buddhimAna evA jIva vaDe tatvathI nivRttipradhAna jANavI arthAt doSanI nivRttipradhAna jANavI. II15pA bhAvArtha : jinabhavanAdi nirmANamAM jIva yatanApUrvaka pravarte che tyAM yadyapi pRthvI Adi jIvonI hiMsA thAya che, topaNa tenA dvArA anubaMdhathI-phaLathI, adhika doSanuM nivAraNa thAya che; kema ke jo yatanApUrvaka paNa jinabhavanAdinuM nirmANa ja karavAmAM na Ave to temAM thatI pRthvI Adi jIvonI hiMsA na thAya, paraMtu bhagavAnano vinaya na karavArUpa je bhAvaApatti che, tenuM nivAraNa na thavAthI te rUpa adhika doSanI prApti thAya che. ane yatanApUrvaka jinabhavanAdinuM nirmANa thavAthI bhagavAnano vinaya thAya che, ane bhagavAna pratyenA vinayane kAraNe bhagavAnanA saMyamamArga pratye sAmarthya pragaTe che, tethI bhAvimAM saMyamanI prApti Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparikSAgAthA-pa5-156 karAvIne bhagavAnanA maMdiranuM nirmANa ghaNA doSanI nivRttine kare che, mATe jinabhavanAdinA nirmANamAM thatI pRthvI Adi jIvonI hiMsA karatAM adhika doSanuM nivAraNa thAya che. adhika doSanA nivAraNa arthe ja jinabhavanAdinuM nirmANa che ane te yatanApUrvaka karatAM saMyamano pariNAma thAya che, mATe tattvathI doSanI nivRttipradhAnavALI A yatanA che, e pramANe buddhimAnoe jANavuM, ema graMthakArazrI kahe che. ahIM vizeSa e che ke, jinabhavanAdinA nirmANakALamAM je koI alpajIvone pIDA thAya che, tenA karatAM jinamaMdiranuM nirmANa thavAthI ghaNA jIvone tattvanI prApti thAya che ane bhagavAnanI bhakti karIne ghaNA jIvo saMyamane pAmaze. tethI jinamaMdiranA nirmANamAM je jIvonI hiMsA thAya che, tenA karatAM viratinI prAptithI ghaNI ahiMsAnI vRddhi thAya che, ane je jIvo tattvane pAmyA te jIvonA nimittane pAmIne vaLI ghaNA navA jIvone paNa tattvanI prApti thaze. A sarve ahiMsAnA pravAhanuM mULa kAraNa jinabhavananuM nirmANa che. tethI jinabhavanamAM thatI bAhya hiMsA, ane bhagavAnanI bhaktinI ArAdhanA karIne thatI ahiMsA, e baMnemAM khAbociyA ane samudra jeTaluM mahAna aMtara che; kema ke yatkiMcit jIvonI hiMsAthI ghaNI ahiMsAnI paraMparA che. II1papA gAthA - "sA iha pariNayajaladalavisuddharuvA u hoi viNNeyA / atthavvao mahaMto savvo so dhammaheu tti" / / 156 / / gAthArtha : ahIMyAM jinabhavanAdimAM, tevatanA, pariNata=rAsukajala ane dalanI vizuddhirUpa ja jANavI. arthavyaya mahAna thAya che, topaNa sarve te=arthavyaya, dharmanuM kAraNa che. 15 "tti' zabda pAdapUrti mATe che. TIkA : sA yataneha jinabhavanAdau pariNatajaladalavizuddhirUpaiva bhavati prAsukagrahaNenArthavyayo yadyapi mahAn bhavati, tathApi sarvo'sau dharmahetuH sthAnaniyogAditi gAthArthaH // 156 / / TIkArya : sa ...jAthA che. ahIMyAM jinabhavanAdimAM, teetanA, pariNata=Asaka, jala ane dalanI vizuddhirUpa ja hoya che. joke, prAsakagrahaNathI arthavyaya mahAna thAya che, topaNa sarve A=arthavyaya, dharmanuM kAraNa che; kema ke sthAne viyoga che e pramANe gAthArtha che. 156aaaa bhAvArtha - jinabhavananuM nirmANa karatI vakhate pariNata=prAsukajala ane pariNata dala=kASThAdi grahaNa karavAnAM che. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-156, 157 thI 161 339 je jalamAM ghaNI jAtanA trasa jIvo hoya te jala apariNata jala kahevAya arthAt aprAsuka jala kahevAya, ane je dalamAM=kASThAdimAM jIvAta-udheI vagere hoya te apariNata dala kahevAya; ane je jalamAM ane lAkaDAmAM trasa jIvo na hoya te jala ane dala pariNata jala ane pariNata dala kahevAya. ane AvuM pariNata=prAsuka jala ane dala jinabhavanAdinA nirmANamAM grahaNa karavAnuM che. A prAsuka jala ane dalanI vizuddhirUpa yatanA che arthAt trasa jIvo vagaranuM pANI paNa, koI temAM sUkSma trasa jIva hoya te jIvanA rakSaNa mATe gALavAmAM Ave che, jethI emAM koI sUkSma jIva hoya tenuM rakSaNa thAya, te pariNata jalanI vizuddhi kahevAya; ane pariNata evA kASThAdi dalamAM paNa koI sUkSma jIvAtokuMthavA vagere hoya to tene pUMjIne ucita rIte surakSita sthAne mUkavAmAM Ave, to te dalanI vizuddhi kahevAya; ane e rUpa yatanA jinabhavanAdimAM ka2vAnI che. A rIte prAsuka jala ane prAsuka dalane jinabhavanAdinA nirmANamAM vAparavAnuM che ane temAM paNa jIvarakSA mATe zakya eTalI ucita yatanA karavAnI che. A prakAranA prAsuka jala ane prAsuka dalanA grahaNa mATe ghaNo arthavyaya thAya che; kema ke jaLa vagere gALavA mATe mANasa rAkhavA paDe, jyAM prAsuka jala-dalAdi prApta thatAM hoya tyAMthI maMgAvavAM paDe, terthI arthavyaya ghaNo thAya, paNa te arthavyaya dharmanuM kAraNa che; kema ke A rIte jIvarakSA mATe sUkSma yatanA karanAra zrAvakane ahiMsA vrata pratyeno tIvra pakSapAta hoya che. vaLI bhagavAna paNa paripUrNa ahiMsAne pALIne mokSamAM gayA che mATe temanI bhakti karavAnI che. tethI bhagavAnanI bhakti karatI vakhate zakya eTalI hiMsAnA nivAraNa mATe yatanA karavI joIe, evo zubha adhyavasAya jinabhavanAdimAM yatanA karanArane hoya che. tethI AvI yatanA karavAmAM je arthavyaya thAya che, te sthAne vaparAyela che, mATe te sarva arthavyaya dharmanuM kAraNa che. 156aa avataraNikA : prasaGgamAha avataraNikArtha H prasaMgane kahe che arthAt pUrve gAthA-155mAM kahyuM ke, yatanApUrvaka jinabhavanAdinuM nirmANa karavAthI adhika doSanuM nivAraNa hovAne kAraNe anubaMdhathI=LathI, ahiMsA che, te kathanane batAvanAra prasaMgane=dRSTAMtane, kahe che gAthA = - " etto cciya NiddosaM sippAivihANamo jiNiMdassa / leseNa sadosaM pi hu bahudosaNivAraNatteNaM" / / 157 / / Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 pratimAzataka bhA--8/ stanaparikSa/ gAthA-157 thI 1da "varabohilAbhao so savvuttamapuNNasaMjuo bhayavaM / egaMtaparahiarao, visuddhajogo mahAsatto" / / 158 // "jaM bahuguNaM payANaM taM NAuNa taheva desei / te rakkhaMtassa tao jahociyaM kaha bhave doso" / / 159 / / "tattha pahANo aMso bahudosanivAraNe hi jagaguruNo / NAgAi rakkhaNe jaha kaDDhaNadosevi suhajogo" / / 160 / / "evaM NivittipahANA viNNeyA tattao ahiMseyaM / jayaNAvao u vihiNA pUyAigayAvi emeva" / / 161 / / gAthArtha : AthI jaEyatanAguNa hovAthI ja, lezathI sadoSa paNa bahudoSanivAraNapaNuM hovAne kAraNe, jinendranuM Adha tIrthakaranuM, zilAdi vidhAna anubaMdhathI skULathI, nirdoSa che. ll157ii vabodhilAbhathI sarvotama puNyasaMyukta bhagavAna ekAMte parahitamAM rata, vizuddha yogavALA, mahAsattvazALI te=jinendra, je prajAne=prANIone, bahuguNavALuM che te jANIne te pramANe ja kahe che, tenA te jIvonA, rakSaNa karanArane yathocita tenAthIupadezathI, kaI rIte doSa thAya? arthAt doSa na thAya. ||158-15ll tyAM=zilpAdinA vidhAnamAM, jagadgarano bahudoSanivAraNamAM pradhAna aMza che, je pramANe nAgAdinA rakSAmA mAseuthIyavAthI, homai vel zubhayoga cha. / / 10 / / A rIte=pUrva gAthA-160mAM kahyuM ke, jagadagurune zilpAdinA vidhAnamAM bahudoSanivAraNamAM pradhAna aMza che, tethI zubha yoga che e rIte, nivRtipradhAna A jinabhavanAdi kAraNamAM-karAvavAmAM, thatI hiMsA, tatvathI ahiMsA che. vaLI yatanAvALAnI vidhi vaDe karAtI pUjAdigata paNa (hiMsA) e prabhAeche mAta druthI mAhiMsA che. / / 11 / / TIs: AsAM vyAkhyA-ata eva yatanAguNAnirdoSaM zilpAdividhAnaM jinendrasyAdyasya lezena sadoSamapi sad bahudoSanivAraNatvenAnubanthata iti gAthArthaH / / 157 / / ___etadevAha-varabodhilAbhataH sakAzAt sa jinendraH, sarvottamapuNyasaMyukto bhagavAn ekAntaparahitaratastatsvabhAvatvAd vizuddhayogo mahAsattva iti gAthArthaH / / 158 // . yad bahuguNaM prajAnAM prANinAM tajjJAtvA tathaiva dezayati bhagavAMstAvattato (tAn rakSataH tato ?) yathocitamanubandhataH kathaM bhaveddoSo naiveti gAthArthaH / / 159 / / Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzaka bhAga-3 | jIvapariNA | gAthA-157 thI 11 etadeva spaSTayati - tatra zilpAdividhAne pradhAnoM'zo bahudoSanivAraNe hi jagadgurostatazca nAgAdirakSaNe yathA jIvitarakSaNenAkarSaNAdo'pi kaNTakAdeH zubhayogo bhavatIti gAthArthaH / / 160 / / evaM nivRttipradhAnAnubandhamadhikRtya vijJeyA tattvato'hiMsA iyaM jinabhavanAdihiMsA, yatanAvatastu vidhinA kriyamANA pUjAdigatApyevameva tattvato'hiMseti gAthArthaH // 161 / / TIkArya : AvI vyAkhyA=gAthA-1pa7thI 161nI TIkAnI vyAkhyA - aA gAthA AthI jayatanAguNathI ja, lezathI sadoSa paNa bahudoSanivAraNapaNuM hovAne kAraNe, AjinendranuM zilpAdi vidhAna anubaMdhathI phaLathI, nirdoSa che, e pramANe gAthArtha che. II157nA tivAda Ane ja kahe che-pUrve gAthA-157mAM kahyuM ke, AvajinendranuM zilpAdi vidhAna nirdoSa che, ene ja kahe che - varodhi... nAthArtha che. varabodhinA lAbhathI sarvottama puNyathI saMyukta bhagavAna, tasvabhAvapaNuM hovAne kAraNe ekAMte parahitamAM rata, vizuddha yogavALA, mahAsatvazALI te=jinendra, (Ano saMbaMdha gAthA-159 sAthe che) e pramANe gAthArtha che. 158 prastuta gAthAmAM sarvottama puNyasaMyukta bhagavAna ekAMte parahitamAM rata, vizuddha yogavALA ane mahAsattvazALI che, ema kahevAthI e prApta thAya che ke, teo koInA ahita mATe pravRtti kare nahi. tethI AvA prakAranA Adyajinendrae zilpAdinuM je vidhAna karyuM che, te avazya prajAnA hita mATe ja karyuM che. tethI lezathI sadoSa hovA chatAM paNa AghajinendranuM zilpAdinuM vidhAna nirdoSa che, ema ghotita thAya che. 6. jAthA pUrve gAthA-158mAM kahyuM evA prakAranA vizeSaNathI yukta evA jinendra, prajA=prANIone, je bahuguNavALuM che tene jANIne te pramANe ja kahe che. te jIvone rakSaNa karanAra evA bhagavAnane, anubaMdhane AvIne phaLane AzrayIne, yathocita tenAthIupadezathI, kaI rIte doSa thAya ? arthAt doSa na ja thAya. e pramANe gAthArtha che. I159 aSTatti Ane ja spaSTa kare che=Ajinendra zilpAdinuM je vidhAna karyuM che, te anubaMdhathI phaLathI, doSarUpa nathI, ene ja spaSTa kare che - tara .... jAthArtha tyAM=zilpAdinA vidhAnamAM, jagadaguruno bahudoSanivAraNamAM ja pradhAna aMza cheane tethI=bahudoSanivAraNamAM pradhAna aMza che tethI, zubha yoga hoya che; je pramANe nAgAdithI rANamAM-mAtA vaDe nAgAdithI putranA rANamAM, jIvitanuM rakSaNa hovAnA kAraNe AkarSaNAdithIekheMcavAthI, kaMTakaAdithI=kaMTaka Adi lAgavAthI, doSa hovA chatAM paNa zubhayoga hoya che. 160 parva.nAthAI A rIte=pUrve gAthA-160mAM kahyuM ke, jagadagurune zilpAdinA vidhAnamAM Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 pratimAzataka bhAga-3| stavaparijJA | gAthA-157 thI 14 bahudoSanivAraNamAM pradhAna aMza che tethI zubhayoga che e rIte, atubaMdhane phaLane, AzrayIne nivRttipradhAna evI A=jinabhavanAdi kAraNamAM karAvavAmAM, thatI hiMsA, tatvathI ahiMsA jANavI. vaLI yatanAvALAnI vidhi vaDe karAtI pUjAdigata hiMsA paNa e prakAre ja=je prakAre jinabhavavAdi kAraNamAM-karAvavAmAM, thatI hiMsA tatvathI ahiMsA che e prakAre ja, tatvathI ahiMsA che, e pramANe gAthArtha che. II161 bhAvArtha : pUrve sthApana karyuM ke, yatanApUrvaka jinabhavanAdimAM prayatna karavAthI dharmanI niSpatti thAya che. tethI arthathI e prApta thAya ke, yatanApUrvaka jinabhavanAdimAM yatna karanAra zrAvakanI dravyastavanI pravRtti nirdoSa che, ane te nirdoSa che tene ja daDha karavA mATe AghatIrthaMkarano prasaMga daSTAMtarUpe batAve che - AghatIrthaMkara zrIRSabhadeva bhagavAna jANatA hatA ke, zilpAdinI pravRtti saMsArI jIvone rAganuM kAraNa che, topaNa jo A zilpAdi kaLAo lokone maLaze nahi to jIvono adhika vinAza thaze. ahIM zilpAdi kaLAmAM di' padathI sutone dezonuM vibhAjana ane rAjanItinuM grahaNa karela che. sAmAnya rIte saMsAranI kaLAo rAgAdinI vardhaka che, to paNa jo A kaLAo lokone AghatIrthakara na Ape ane rAjyAdi vyavasthA lokamAM pravRtta na thAya to lokomAM vartatI rAgAdinI pariNati anyatra vartIne arAjakatA, anAcAra ane ati anucita pravRtti karAvIne vinAzane prApta karAve; jema chaThTho Aro Avaze tyAre temAM rAjyAdi vyavasthA na hovAthI atyaMta anucita pravRtti karIne prAyaH jIvo durgatimAM jaze. joke A rIte zilpAdi ane rAjanIti vagerethI teonA rAgAdi bhAvo kAMIka poSAze, topaNa adhika anarthanA nivAraNarUpa hovAthI, mAtra lokonA upakAra arthe bhagavAne zilpAdi kaLAo temane zIkhavADI che; paraMtu pote kaLAmAM nipuNa che ane jagatamAM pote kAMIka kaLAsaMpanna che athavA lokomAM potAnI pratiSThAne vadhAravAnA koI AzayathI bhagavAne lokone zilpAdi kaLAo ApI nathI; kema ke tIrthaMkaro varabodhinA lAbhathI ja sarvottama puNyasaMyukta hoya che ane svabhAvathI ja ekAMte parahitamAM rata hoya che ane mahAsAttvika hoya che. tethI potAnI zaktithI jagatamAM pratiSThA meLavavAnI lAlasAvALA tIrthaMkara bhagavAna hotA nathI. tethI jagatanA jIvonA upakAra mATe zilpAdi kaLAo batAvavI te ja mAtra upAya che, tema jANIne te jIvonA hitane mATe bhagavAne te kaLAo batAvI che. AnAthI e phalita thAya che ke, koI jIva zilpAdi kaLAo potAnI pratiSThA-arthAdinI prApti Adi arthe kare te doSarUpa che ane karanArane avazya karmabaMdha thAya che, ane te zilpAdi kaLAo dvArA je jIvo azubha AzayathI rAgAdi bhAva karaze, temAM potAno nimitta bhAva paNa thAya che. tethI kaLA pragaTa karIne anyanA rAganI utpattimAM te jIva nimitta bane che. jyAre bhagavAna to zubhAzayathI kaLAone pragaTa karIne paNa sAmA jIvanA adhika anarthanA nivAraNamAM nimitta banyA, tethI te zilpAdi kaLAothI lokone je Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 navapari/ gAthA-157 thI 11, 12 341 rAgAdibhAva thAya, temAM bhagavAna leza paNa nimitta nathI. jema vIra bhagavAne brAhmaNane vastradAna karyuM ane te vastradAnathI brAhmaNe AjIvikA ke saMsAranI pravRtti karI, chatAM vastradAna to phakta brAhmaNane bIjAdhAnanuM kAraNa bane evA zubhAzayathI ja bhagavAne karela. tethI brAhmaNane bhAvimAM sarvaviratinA kAraNabhUta che samyakatvanI prApti thaze tenA ja upAyarUpa bhagavAnanI vastradAnanI kriyA che. te ja rIte bhAvinA anarthanA nivAraNanuM nimitta bane te rIte ja AghatIrthaMkaranuM zilpAdi vidhAna che, paraMtu zilpAdi dvArA jIvo rAgamAM pravRtti kare te AzayathI bhagavAnanuM zilpAdinuM vidhAna nathI. tenI jema jinabhavanAdinA nirmANamAM thatI hiMsA paNa adhika doSanI nivRttipradhAna hovAthI anubaMdhane= phaLane, AzrayIne ahiMsArUpa che; kema ke yatanApUrvaka jinabhavana karAvavAthI bhagavAnanI bhakti arthe azakyaparihArarUpa jeTalI hiMsA che teTalI ja hiMsA thAya che, ane tenAthI adhika kaIgaNI hiMsAno parihAra thAya che, ane jinabhavananA nirmANathI ghaNA guNo pragaTe che, tethI anubaMdhane AzrayIne hiMsAnI nivRttipradhAna evI jinabhavananA nirmANamAM thatI hiMsA che. tethI jinabhavananA nirmANamAM thatI hiMsA ahiMsArUpa che. te ja rIte yatanApUrvaka koI jIva bhagavAnanI pUjA karato hoya to temAM thatI je hiMsA che, te paNa bhAvimAM saMyamanI prAptinuM kAraNa hovAthI ahiMsArUpa che. II1pa7thI 10thA avataraNikA : prasaGgamAha - avataraNikArya :- . prasaMgane kahe che pUrve gAthA-14ramAM kahyuM ke, jinapUjAmAM thatI pRthivI Adi jIvone je pIDA che, te mokSaphaLavALI che, mAtra abhyadayane ja mATe nathI. e kathanamAM pUjAne mokSalA kahI tyAM doSanI prAptirUpa je prasaMga che tene kahe che - gAthA - "siya pUAovagAro Na hoi ko vi pujjaNijjANaM / kayakajjattaNao taha jAyai AsAyaNA ceva" / / 162 / / gAthArtha : siva=thAya arthAt pUrvapakSInA mate A pramANe thAya - pUjAthI bhagavAna pUjaka upara khuza thaze, tevo koIpaNa upakAra thato nathI; kemake pUjyonuM tIrthakaronuM kRtakRtyapaNuM che. tathA A rIte=pUjAthI koI upakAra thato nathI chatAM pUjA karavAmAM Ave che e rIte, te prakAre pUjA karIne, bhagavAnanI AkRtakRtyatvanA ApAdAnarUpa, AzAtanA thAya che. II19zA Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34ra TIkA pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-162-163 syAt, pUjayopakArastuSTyAdirUpo na bhavati kazcidiha, pUjyAnAM tIrthakRtAM, kRtakRtyatvAditi yukti:, tathA jAyate AzAtanA caivamakRtakRtyatvApAdaneneti gAthArthaH / / 162 / / TIkArtha = 1 syAt, .... thArtha: / / cA thAya, arthAt pUrvapakSInA mate A pramANe thAya. te doSane batAve che pUjAthI tuSTi AdirUpa=bhagavAna pUjaka upara khuza thaze, tevo koI upakAra ahIM lokamAM thato nathI; kema ke pUjyonuM=tIrthaMkaronuM, kRtakRtyapaNuM che, e prakAre yukti che. ane A rIte=pUjAthI koI upakAra thato nathI chatAM pUjA karavAmAM Ave che e rIte, akRtakRtyatvanA ApAdanathI, AzAtanA thAya che, e pramANe gAthArtha che. 162 / * tutirUpo - ahIM 'Aphi'thI pUjakane bhagavAna nyAla karI de ke icchitane pUrI de vagere grahaNa karavAnuM che. bhAvArtha : pUjya evA tIrthaMkara bhagavaMto kRtakRtya che, tethI teone pUjAthI pUjaka upara khuza thavuM vagere kRtya bAkI nathI. mATe pUjA karavAthI pUjaka upara bhagavAna tuSTa thaIne te jIvanI icchAo pUrI karaze tevo saMbhava nathI. Ama chatAM pUjaka jIva bhagavAnanI pUjA kare che, tethI e prApta thAya che ke, bhagavAnanI tuSTi mATe ApaNe pUjA karIe chIe. tethI bhagavAnane tuSTa thavAnuM kRtya bAkI che, evo bhAva ghotita thAya che ane tethI teo kRtakRtya nathI ema jaNAya che. ane A rIte kRtakRtya evA bhagavAnane akRtakRtyarUpe batAvavA te bhagavAnanI AzAtanA ka2vArUpa che, e prakArano pUrvapakSIno Azaya che. II162aa gAthA: "tA ahigaNivattIe guNaMtaraM Natthi ettha niyameNaM / iya eyagayA hiMsA sadosamo hoi NAyavvA" / / 163 / / gAthArthaH te kAraNathI=bhagavAna kRtakRtya hovAthI pUjakane koI upakAra karatA nathI te kAraNathI, ahIMyAM= pUjAmAM, adhika hiMsAnI nivRtti dvArA guNAMtara niyamathI nathI. ethI karIne thavA=pUjAgata, hiMsA sadoSa jJAtavya=jANavA yogya, che. II163|| TIkA H tadadhikanivRttyA hetubhUtayA guNAntaraM nAstyatra niyamena pUjAdau, iyametadgatA (iti etadgatA) hiMsA sadoSaiva bhavati jJAtavyA, kasyacidanupakArAditi gAthArthaH / / 163 / / Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 343 pratimAzataka bhAga-3/ rAvaparijJA / gAthA-163-14 TIkArya : tathanivRA ... jAthA te kAraNathI=bhagavAna kRtakRtya hovAthI pUjakane koI upakAra karatA nathI te kAraNathI, hetubhUta=saMyamanA hetubhUta, evI adhika hiMsAnI nivRtti dvArA ahIM=pUjAdimAM, niyamathI=nakkI, guNAMtara nathI. ethI karIne pUjAgata hiMsA sadoSa ja jJAtavya=jANavA yogya, che; kema ke (pUjAthI) koIne paNa upakAra thato nathI. 163 "khetatA' pATha TIkAmAM che, tyAM "ti tAtA' pAThanI saMbhAvanA che. bhAvArtha : bhagavAna kRtakRtya hovAthI pUjaka upara tuSTa thaIne pUjakane saMyamAdinI prApti karAvatA nathI ke mokSanI prApti karAvatA nathI, tethI pUjA karavAthI bhagavAnane tuSTi Adi thavArUpa koI upakAra pUjakane thato nathI, ane pUjAmAM je jIvonI hiMsA thAya che temane paNa koI upakAra thato nathI, paraMtu bhagavAnanI pUjAthI pRthvI Adi jIvonI hiMsA ja kevala prApta thAya che; ane graMthakArazrIe pUrvamAM kahyuM ke, pUjAthI adhika hiMsAnI nivRtti dvArA guNAMtaranI prApti thAya che, tevuM paNa kAMI thatuM nathI; kema ke bhagavAna tuSTa thaIne adhika hiMsAnI nivRtti karAvIne guNAMtaranI prApti karAvatA nathI. ethI karIne pUjAdigata hiMsA sadoSa karmabaMdhanuM kAraNa ja che, e prakArano pUrvapakSIno Azaya che. ahIM vizeSa e che ke, sAmAnyathI jonArane ema lAge ke, pUjA karavAthI pUjya khuza thAya, pUjya tuSTa thaIne pUjakanuM hita kare. paraMtu bhagavAna koInA upara khuza thatA nathI, tethI pUjAthI tuSTi AdirUpa upakAra thato nathI, mATe pUjA vyartha che. e prakArano pUrvapakSIno Azaya che. ll163 avataraNikA : atrottaraM - avataraNikArya : ahIM uttara kahe che arthAt pUrvapakSIe gAthA-162/163mAM je prasaMga Apyo, teno uttara graMthakArazrI kahe che - gAthA - "uvagArAbhAve vi hu ciMtAmaNijalaNacaMdaNAINaM / vidivasa nApha teditA so simivi" iAra64 gAthArtha : ciMtAmaNi, agni ane caMdanAdithI upakAranA abhAvamAM paNa vidhisevaka evA puruSane tenAthI= ciMtAmaNi, agni ane caMdanAdithI teaupakAra, thAya che. A=ciMtAmaNi AdithI upakAra thAya che e, lokamAM prasiddha che. I164ll Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 pratimAzataka bhAga-2 | navapariDA gAthA-14- 15 TIkA : upakArAbhAve'pi cintAmaNijvalanacandanAdibhyaH sakAzAd vidhisevakasya puMso jAyate tebhya eva sa=upakAraH, prasiddhametalloka iti / / 164 / / TIkArya : 35ramAvelara ....ti | ciMtAmaNi, agni ane caMdanAdithI upakAranA abhAvamAM paNa vidhisevaka evA puruSane tenAthI ja te=upakAra, thAya che. A=ciMtAmaNi AdithI upakAra thAya che e, lokamAM prasiddha che. 164mA bhAvArtha : bhagavAna vItarAga che, tethI koInA pratye upakAra karavo ke anupakAra karavo evo bhAva dharAvatA nathI. te ja rIte ciMtAmaNiratna jaDa che, tethI pUjaka upara khuza thaIne te upakAra karatuM nathI ane agni tenuM sevana karanAra jIva upara khuza thaIne ThaMDakamAM garamI vaDe hUMpha Apato nathI ke caMdana teno lepa karanArane khuza thaIne zItaLatA ApatuM nathI, topaNa ciMtAmaNi AdinuM vidhipUrvaka sevana karanArane tenAthI te te lAbha thAya ja che. tema bhagavAna khuza thaIne kAMI karatA nathI, topaNa vidhipUrvaka bhagavAnanI pUjA karanArane bhagavAnanI pUjAthI nirjarA ane puNyAnubaMdhI puNyano lAbha thAya che, ane tenAthI saMyamanI prApti ane mokSanI prApti paNa thAya che. vaLI ciMtAmaNi Adi khuza thaIne upakAra karatA nathI, topaNa vidhisevakane tenAthI upakAra thAya che, e vAta lokamAM prasiddha che, tenI jema ja bhagavAnathI upakAra thAya che, tema mAnavAmAM koI virodha nathI.ll14 gAthA : "iya kayakiccehito tabbhAve Natthi koi vi viroho / ettocciya te pujjA kA khalu AsAyaNA tIe" / / 165 / / gAthArtha : e rIte=ciMtAmaNi AdithI upakAra thAya che e rIte, kRtakRtya evA bhagavAnathI tenA=upakAranA, bhAvamAM koI virodha nathI. AthI karIne ja kRtakRtya guNa hovAthI ja, teo=bhagavaMto, pUjya che. (tethI) te pUjA vaDe kaI AzAtanA? arthAt koI AzAtanA nathI. II165ll TIkA : evaM kRtakRtyebhyaH pUjyebhyaH sakAzAttadbhAve upakArabhAve, nAsti kazcida virodha iti / ata eva kRtakRtyatvAd guNAtte bhagavantaH pUjyA eva, kA khalvAzAtanA tayA pUjayeti gAthArthaH TThThA Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzaka bhAga-3 | navapariNA/ gAthA-15-16 245 TIkArya : parva ... gAthA e rIte=ciMtAmaNi AdithI upakAra thAya che e rIte, pUjya evA kRtakRtyathI tenA bhAvamAMsupakAranA bhAvamAM, koI virodha nathI. AthI karIne ja=kRtakRtyatva guNathI ja, teo=bhagavaMto, pUjya ja che. (tethI) te pUjA vaDe=bhagavAnanI pUjA vaDe, kaI AzAtanA ? arthAta koI AzAtanA nathI. 16pa bhAvArtha pUrve gAthA-164mAM ciMtAmaNi AdinA dRSTAMtathI batAvyuM ke, ciMtAmaNi Adi koI upakAra karatA nathI topaNa vidhisevakane upakAra thAya che, e rIte ahIM batAvyuM ke, kRtakRtya evA bhagavAnathI upakAra svIkAravAmAM koI virodha nathI. Azaya e che ke, jaDa evuM paNa ciMtAmaNiratna upAsanA karanArane vAMchita phaLa ApavA samartha che, tenuM kAraNa te pugala dravyano tevo svabhAva che. te ja rIte kRtakRtya evA bhagavAnanuM avalaMbana levAmAM Ave ane vidhipUrvaka temanI upAsanA karavAmAM Ave to bhagavAnane avalaMbIne thatA bhAvono tevo svabhAva che ke, jIvane puNyAnubaMdhI puNya ane nirjarA karAvIne saMyamanI prApti karAve che. tethI kRtakRtya evA bhagavAnathI upakAra svIkAravAmAM koI virodha nathI. vaLI, bhagavAna kRtakRtya che, mATe ja pUjya che. jo teo kRtakRtya na hoya to anya saMsArI jIvo jevA ja rAga-dveSI che ema siddha thAya, ane temanI upAsanA karavAthI puNyAnubaMdhI puNya ke nirjarAnI prApti thaI zake nahi. paraMtu bhagavAna kRtakRtya che tevuM jaNAvAthI ja bhagavAna pUjya che evuM jaNAya che, ane te rIte ja bhagavAnane pUjavAthI bhagavAna dvArA pUjakane upakAra thAya che. tethI pUrvapakSIe je kahela ke, pUjAthI bhagavAnanI AzAtanA thAya che, te vAta artha vagaranI che. vastutaH bhagavAnanI pUjA karavAthI ja bhagavAnanA kRtakRtyabhAvanI upAsanA thAya che, ane tenA baLathI ja pUjaka paNa bhagavAna jevo kRtakRtya bane che. 16pA avataraNikA : pUrvapakSIe pUrve gAthA-163mAM kahyuM ke, bhagavAna kRtakRtya hovAne kAraNe saMyamanA hetubhUta evI adhika hiMsAnI nivRtti dvArA pUjAmAM guNAMtara nathI. teno khulAso karatAM kahe che - gAthA - "ahigaNivitti vi ihaM bhAveNAhigaraNANivittIo / tahaMsaNasuhajogA guNaMtaraM tIi parisuddhaM" / / 166 / / Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 pratimAzataka bhAga-3 navapariNAgAthA-us. gAthArtha : ahIMpUjAdimAM, (hiMsAnI) adhika nivRtti paNa bhAva vaDe adhikaraNanI nivRtti thavAnA kAraNe che, ane taddarzananA=bhagavAnanA darzananA, zubha yogathI temAM=pUjAmAM guNAMtara parizuddha thAya che. 19kA TIkAH___adhiknivRttirpytr-puujaadau, bhAvenAdhikaraNAnivRtteH kAraNAt, tadarzanazubhayogAd guNAntaraM, tasyAM pUjAyAmiti (pUjAyAM parizuddhamiti) gAthArthaH // 166 / / TIkArya : thinivRtti tri.jAthA ! ahIM pUjAdimAM, hiMsAnI adhika nivRtti paNa bhAva vaDe adhikaraNathI nivRtti thavAnA kAraNe che. temanA darzananA=bhagavAnanA darzananA, zubhayogathI temAM pUjAmAM, guNAMtara parizuddha thAya che. 16 A pratimAzataka mu. pustakanI prastuta gAthAnI TIkAmAM 'pUnAmati pathArtha:' pATha che. tyAM pUnA rimiti thArtha:' paMcavastuka graMtha gAthA-1275nI TIkAmAM pATha che, ane te pATha saMgata jaNAya che; kema ke mULa gAthAmAM parizuddha pATha che. tethI paMcavastaka graMthanI TIkA mujaba ahIM ame te pATha laI artha karela che. bhAvArtha : bhagavAnanI pUjA karatI vakhate pUjA karanArane chakAyanA jIvo pratye dayAno bhAva varte che. AthI ja bhagavAnanI bhaktimAM upayogI na hoya tevI koI jIvanI leza paNa hiMsA na thAya ane bhagavAnanI bhaktimAM vaparAtA puSpAdine paNa zakya eTalI kilAmaNA na thAya, e prakAranA zubha adhyavasAyathI vivekI gRhastha pUjAmAM pravRtti kare che. bhagavAnanI pUjAthI potAne bhAvimAM saMyamanI prApti thAya tevA zubha adhyavasAyo paNa vivekI gRhasthane pragaTe che, tethI pUjAmAM thatI hiMsA adhikaraNarUpa nathI; kema ke jenAthI AtmA karmabaMdhano adhikArI thAya tene adhikaraNa kahevAya, ane vivekI jIvamAM rahela bhAvanA kAraNe ja pUjAmAM thatI hiMsAmAM adhikaraNanI nivRtti che, tethI bhAvimAM saMyamanI prApti dvArA pUjAdithI adhika AraMbhanI nivRtti paNa thAya che. - jema ke vira bhagavAne raMkane vastradAna ApyuM, te vastrathI reke potAnA jIvananirvAharUpa AraMbhasamAraMbha karyo, topaNa te vastradAnathI raMkane je bIjAdhAna thayuM, ane tenA kAraNe bhAvimAM samyakatva ane sarvaviratinI prApti tene thaze, tethI bhagavAnanuM vastradAna jema adhikaraNa nathI, tema bhagavAnanI pUjAmAM thatI puSpAdi jIvonI hiMsA adhikaraNarUpa nathI=pApabaMdhanuM kAraNa nathI. vaLI, pUjA vakhate paramAtmAnA darzanamAM pUjakane zubhayoga varte che, tethI bhagavAnanA vItarAgAdi bhAvo pratye tenuM kheMcANa vadhatuM jAya che. tethI pUjAmAM parizuddha evo guNAMtara anya guNa, pragaTa thAya che Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ rAvapariDA/ gAthA-10-17 347 arthAtu bhagavAnanI bhaktinA kALamAM bhagavAnanA vItarAgAdi bhAvo sAthe je mAnasa tanmayatA che, tenA kAraNe bhAvimAM niraticAra saMyamanI prAptinuM kAraNa bane tevo guNAMtara pUjAthI thAya che. AvA avataraNikA - pUrve gAthA-16ramAM pUrvapakSIe je prasaMga Apyo tenuM nivAraNa gAthA-164thI 166mAM karyuM. have tenuM ligamana karatAM kahe che - gAthA : "tA eyagayA cevaM hiMsA guNakAriNi tti vineyA / taha bhaNiyaNAyao cciya esA appeha jayaNAe" // 167 / / gAthArtha : te kAraNathI pUjAgata paNa hiMsA A rIte guNakArI che-pUrve gAthA-164mAM kahyuM ke, ciMtAmaNi AdinI jema pUjAthI upakAra thAya che e rIte pUjAgata hiMsA guNakArI che, e pramANe jANavuM. te prakAre kahevAyela vyAyathI ja=pUrve gAthA-160mAM kahevAyela gartAkarSaNanyAyathI ja, catanA hovAne kAraNe A hiMsA, i, alpa che. II16mA A prastuta gAthAmAM 've ahIM 'kAra che, te pi' arthaka che. tethI 'tatapaHpUnA parva' A pramANe TIkAmAM grahaNa karela che. ane ahIM ''thI saMsAragata hiMsAno samuccaya thAya che. ane tenAthI e prApta thAya che ke, saMsAragata hiMsA AraMbha-samAraMbhanuM kAraNa che, paraMtu pUjAgata paNa hiMsA che, te A rIte=gAthA-164mAM kahyuM e rIte, guNane karanArI che. TIkA - tat tasmAd, etadgatApi=pUjAgatApi, evaM hiMsA guNakAriNIti vijJeyA, tathA bhaNitanyAyata evAdhikanivRttyA eSA hiMsA'lpeha yatanayeti gAthArthaH // 167 / / TIkArya : ta thAI che te kAraNathI pUjAgata paNa hiMsA A rIte guNakArI che=pUrve gAthA-164mAM kahyuM ke, ciMtAmaNi AdinI jema pUjAthI upakAra thAya che e rIte pUjAgata hiMsA guNakArI che, e pramANe jANavuM. tathA bhaNita nyAyathI ja=pUrve gAthA-16nmAM kahevAyela gartAkarSaNa daSNatathI ja, adhikathI nivRtti thavAne kAraNe thatA hovAthI, A=hiMsA, ahIMyAM pUjAdimAM, alpa che, e pramANe gAthArtha che. 167nA bhAvArtha: gAthA-16ramAM Apela prasaMgano uttara ApIne have te sarva kathananuM nigamana karatAM graMthakArazrI kahe che - Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 pratimAzataka bhAga-| stavaparikSA | gAthA-117-18 te kAraNathI pUjAgata hiMsA paNa guNane karanArI che. Azaya e che ke, bhagavAnanI bhaktimAM thatI hiMsA pUjakane vItarAgabhAva pratye bahumAna pedA karAvIne sarvaviratirU5 guNane prApta karAvanArI che. ahIM prazna thAya ke, pUjAthI bhale guNo prApta thatA hoya, paraMtu pUjAmAM hiMsA che, tenuM zuM? tethI kahe che - pUrve gAthA-160mAM kahela gartAkarSaNanyAyathI yatanApUrvaka pUjA karanArane je hiMsA thAya che, te alpa mAtrAmAM che, ane jyAre saMyama prApta thaze tyAre ghaNI hiMsAnI nivRtti thaze, mATe te doSarUpa nathI. Azaya e che ke, jema gartAkarSaNamAM bALakane khADAmAMthI bahAra kheMcavAthI je ujharaDAdi thAya che, tenA karatAM te bALakanA jIvananuM rakSaNa thAya che, te adhika mahattvanuM hovAthI, ujharaDAdi thAya che te alpa mAtrAmAM che, mATe doSarUpa nathI. te ja rIte bhagavAnanI pUjAmAM je puSpAdi jIvone kilAmaNA thAya che, tyAM paNa vivekI zrAvakano yatanAno pariNAma hovAthI ahiMsaka vRtti jIvaMta hoya che ane tethI ja pUjAnI kriyA dvArA tenAmAM ahiMsAbhAvanI vRddhi thAya che, ane pariNAme saMyamanI prApti thavAthI ghaNI hiMsAnI nivRtti thAye che. mATe alpa evI hiMsA doSarUpa nathI. ll16nA avataraNikA: pUrve gAthA-137mAM graMthakArazrIe kahyuM ke, daSTa-ISTathI aviruddha evA trIjA sthAnamAM saMkrAMta ane saMbhavat svarUpavAnuM vacana pravRtinimittaka bane. tyAra pachI dravyastava anubaMdhathI ahiMsAnI prApti dvArA mokSanuM kAraNa che ane te kathana daSTa ane ISTathI kaI rIte aviruddha che, te AnuSaMgika zaMkAonA nivAraNa dvArA yuktithI atyAra sudhI sthApana karyuM. have gAthA-137mAM kahela saMbhava svarUpavALuM te vacana kaI rIte che, te batAvavA arthe "tathA'thI samuccaya karIne kahe che - gAthA : "taha saMbhavaMtarUvaM savvaM savvaNNuvayaNao eyaM / taM NicchiyaM kahiAgamapauttagurusaMpadAehiM" / / 168 / / A prastuta gAthA-168mAM pratimAzatakanI mudrita pustakamAM te nirjiva di AmapattarusaMpAdiM pATha che tyAM taM chiyaM himAma purusaMpAdiM pATha saMgata jaNAya che. paMcavastuka graMtha gAthA-1277mAM teM jIinadimAgama... pATha che, paraMtu tyAM te chiye himAma... pATha zuddha-saMgata jaNAya che ane te mujaba ame ahIM artha karela che. gAthArtha : ane sarvajJanuM vacana hovAne kAraNe A sarva=pUrve kahyuM ke, "dravyastava anubaMdhathI ahiMsAvALuM che tethI sarvavirati AdinI prAti dvArA mokSanuM kAraNa che" e sarva, saMbhavatrasaMbhavI zake tevA svarUpavALuM che arthAt saMbhavI zake evuM che, ane kahevAyela AgamAyukta gurusaMpradAyathI ta=te, nizcita che. II168iaa. Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ stavaparijJA/ gAthA-168 349 TIkA :__tathA saMbhavadrUpaM sarvaM sarvajJavacanata etad, yaduktaM tat nizcitya (nizcitaM) sarvajJAvagatakathitAgamaprayuktagurusaMpradAyebhyaH (sarvajJAvagatakathitAgamaprayuktAnivAritagurusampradAyebhyaH sakAzAditi mAthArtha) 268aaaa prastuta gAthA-198nI TIkA pAchaLanI saMgata jaNAtI nathI. tethI paMcavastuka graMtha gAthA-1277 pramANe TIkA nIce mujaba saMgata jaNAya che. tathA saMbhavadrUpaM sarvaM sarvajJavacanata etad, yaduktaM tad nizcitya sarvajJAvagatakathitAgamaprayuktAnivAritagurusampradAyebhyaH sakAzAditi nAthArtha. 2277ii paMcavastuka graMtha gAthA-1277nI A TIkAmAM tad nizvitya pATha azuddha jaNAya che, tyAM tad nizvitam pATha pratimAzataka mudrita graMthamAM che, te saMgata jaNAya che. bAkI paMcavastukano pATha saMgata jaNAvAthI te mujaba ame prastuta gAthAnI TIkAno artha karela che. ja saMvakUvaeNsaMbhavI zake tevA svarUpavALuM e pramANe dareka jagyAe saMbhavatuM svarUpano artha samajavo. TIkArya : tathA " nAthArtha che ane sarvajJanuM vacana hovAne kAraNe A sarva=pUrvamAM kahyuM ke, "vyastava anubaMdhathI ahiMsAvALuM che tethI mokSanuM kAraNa che" e sarva, saMbhava-saMbhavI zake tevA svarUpavALuM che. ahIM prazna thAya ke, dravyastava anubaMdhathI ahiMsAvALuM che ityAdi kahenAra sarvajJanuM vacana che ke koI anyanuM vacana che, teno nirNaya kaI rIte thAya ? tethI kahe che - je kahevAyuM arthAt dravyastava bhAvastavanI prApti dvArA mokSanuM kAraNa che ItyAdi sarva sarvajJa vaDe kahevAyuM che, ema je kahevAyuM, te (sarvajJa pAsethI jaNAyelA ane kahevAyelA AgamathI prayukta, avivArita evA gurunA saMpradAyathI-gurunI paraMparAthI.) nizcita che. 168 bhAvArtha : dravyastava karavAthI zrAvakane saMyamanI prApti vagere guNo thAya che ane tenA dvArA dravyastava mokSanuM kAraNa bane che, e kathanane kahenAruM sarvajJanuM vacana hovAne kAraNe e sarva kathana saMbhavatu-saMbhavI zake tevA svarUpavALuM che. anya darzanavALA vedane jema apauruSeya mAne che, tema Agamane apauruSeya svIkAravAmAM Ave to dravyastavane kahenAruM vacana saMbhavatu-saMbhavI zake tevA svarUpavALuM thAya nahi, te svayaM graMthakArazrI AgaLa kahevAnA che. paraMtu dravyastava mokSanuM kAraNa che, e vastune kahenAruM sarvajJanuM vacana che, tethI te saMbhavatu svarUpavALuM che. ahIM vicArakane prazna thAya ke, dravyastava mokSanuM kAraNa che tene kahenAruM vacana sarvajJanuM che ke koI anya vyaktinuM che, te kaI rIte nakkI thAya ? tethI gAthAnA uttarArdhathI kahe che - Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50. pratimAzataka bhAga-3/ AvaparijJA | gAthA-118-119 sarvaze kevalajJAnathI jANyuM ke, A rIte adhikArI jIvane dravyastava saMsAranA ucchedanuM kAraNa che, ane te jANIne kahevAyelAM je Agamo, te AgamathI prayukta evI je anivArita guruparaMparA AgamamAM batAvelI vidhi pramANe pravRtta evI je asmalita guruparaMparA, te guruparaMparAthI vartamAnanAM Agamo sarvajJa vaDe kahevAyela che, te nizcita che. AnAthI e phalita thAya che ke, te kALe te sarvajJa evA tIrthakare kevalajJAnathI jagatanA padArtho jANyA, ane jANyA pachI temaNe te padArtho te rIte ja kahyA, ane sarvajJa evA tIrthaMkare kahelA te padArtho AgamamAM gUMthAyA. e AgamamAM batAvela vidhi pramANe jeo saMyama grahaNa karIne varte che, tevA guruonI je anivArita paraMparA cAle che, tevA anivArita gurunA saMpradAya pAsethI te nirNaya thAya che ke, "A Agamane kahenArA koI chadmastha nathI, paraMtu sarvajJa che." tethI te saMpradAyanA vacananA baLathI nakkI thAya che ke, A sarvajJanuM vacana che ane te sarvajJanuM vacana ja dravyastavane mokSanuM kAraNa kahe che. mATe "sarvajJanuM vacana AvuM kahe che" e kathana, atyaMta asaMbhavI nathI, paraMtu saMbhavI zake tevuM che, kema ke koIkathI kahevAyela che, paraMtu apauruSeya hoya to atyaMta asaMbhavI bane. mATe vicArakane te vacana pravRttinuM kAraNa bane che. e prakAre prastuta gAthAno saMbaMdha gAthA-137nA kathana sAthe che. ahIM vizeSa e che ke, sarvajJanA vacanathI pravRtti karavI joIe, ema kahevAmAM Ave to te vacana saMbhavat svarUpavALuM che; kema ke sarvajJa evA koI puruSa dvArA kahevAyeluM che, tethI saMbhavI zake che. paraMtu apauruSeya vacanathI pravRtti karavI joIe ema kahevAmAM Ave to, koI kahenAra na hovAthI apauruSeya evuM vacana pravRttinuM niyAmaka che ema kahevuM atyaMta asaMbhava lAge. mATe saMbhavatuM svarUpavALuM sarvajJanuM vacana che ema ahIM kahela che, ane te sarvajJanuM vacana che, e anivArita guruparaMparAthI nirmIta thayeluM che. I168 avataraNikA - pUrve gAthA-119mAM kahyuM ke, dravyastavamAM karAtI hisA jo gharma mATe hoya to vedavihita hiMsA paNa dharma mATe svIkAravI paDaze. tyAra pachI te pUrvapakSInuM kathana puSTa karavA mATe gAthA-123 sudhI yukti batAvI ane tenuM nirAkaraNa gAthA-124thI karyuM, ane gAthA-137mAM sthApana karyuM ke, viziSTa vacana ja pravRtinimitaka thaI zake che ane te viziSTa vacana daSTa-ISTa sAthe avirodhI ane saMbhavata svarUpavALuM hovuM joIe ane yajJa kahenAruM vacana evuM nathI mATe te vacana pravRtinimitaka banI zake nahi. tyAra pachI dravyastavane kahenAruM vacana daSTa-ISTa sAthe kaI rIte avirodhI che, te batAvyuM, ane gAthA-168mAM dravyastavane kahenAruM vacana saMbhavat svarUpavAnuM che tema batAvyuM ane tethI kalyANanA arthI mATe te vacana pravRtinimittaka banI zake tema sthApana karyuM, ane yajJane kahenAruM vedavacana daSTaISTa sAthe avirodhI nathI, te vAta paNa gAthA-137thI 143 sudhImAM batAvI. have yazane kahevAyuM vacana saMbhavata=saMbhavI zake tevA, svarUpavALuM paNa nathI, te batAvavA mATe kahe che - Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzaka bhAga-3, tAvaparitA | gAthA-199-170 gAthA - "veyavacanaM tu NevaM aporuseyaM tu tayaM mayaM jeNa / phaciMddhi, vaya vApothaM rAhRAA gAthArtha : vaLI vedavacana AvuM nathI=saMbhavat svarUpavAnuM nathI. je kAraNathI temano mata apauruSeya ja che, ane "vacana ane kApI,petha" e atyaMta viruddha che. ll169ll TIkA : vedavacanaM tu naivaM saMbhavatsvarUpaM apauruSeyameva tanmataM yena kAraNena, idam atyantaviruddhaM vartate, yaduta vacanaM cApauruSeyaM ceti gAthArthaH / / 169 / / TIkArya : sevavana .... nAthArtha che. vaLI vedavacana AvuM saMbhavata svarUpavALuM nathI=gAthA-168mAM kahyuM ke, sarvAnuM vacana hovAne kAraNe dravyastavane kahenAruM vacana saMbhavata=saMbhavI zake tevA, svarUpavAnuM che evuM yazane kahenAruM vedavacana saMbhavata=saMbhavI zake tevA, svarUpavAnuM nathI; je kAraNathI temano mata apauruSeya ja che; (a) A "vacana ane apauruSeya" e kathana, atyaMta viruddha che. e kathana "yahutathI batAve che - vacana ane apauruSeya" e prakAranuM kathana atyaMta viruddha che, e pramANe gAthArtha che. II169 bhAvArtha : je rIte dravyastavane kahenAruM sarvajJanuM vacana puruSathI kahevAyeluM hovAthI saMbhavatu svarUpavALuM che, e rIte vedavacana saMbhavatuM svarUpavALuM nathI; kema ke vedanA mAnanArA, veda sarvajJathI kahevAyela che ema mAnatA nathI, paraMtu vedavacana apauruSeya vacana che ema kahe che, ane apauruSeya vacana kahevuM e atyaMta viruddha che; kema ke "vacana ane apauruSeya' e zabdo paraspara viruddha che. jema koI kahe ke, "ne mAtA vaMdhya'=mArI mAtA vaMdhyA che, to mAtA ane vaMdhyA e vacana virodhI che, tema vacana ane apauruSeya e kathana virodhI che, ane e svayaM ja graMthakArazrI AgaLa yuktithI batAvavAnA che. 10lA avataraNikA : etadbhAvanAyAha - avataraNikArya : AnA bhAva mATe=vacana ane apauruSeya atyaMta viruddha che enA bhAvana mATe, kahe che - Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para gAthA: pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-170 "jaM vaccai tti vayaNaM purisAbhAve u NevameyaM ti / tA tassevAbhAvo niyameNa aporuseyate" / / 170 / / gAthArtha H je kAraNathI bolAya e vacana che, puruSanA abhAvamAM vaLI A=vacana, AvuM nathI=anvartha saMjJAvALuM nathI, te kAraNathI apauruSeyapaNuM hovAthI nakkI teno ja=vacanano ja, abhAva prApta thAya che. II170I asi : yad=yasmAd, ucyata iti vacanamityanvarthasaMjJA puruSAbhAve tu naivametad, nocyata ityarthaH, t tasyaiva vacanasyAbhAvo niyamenApauruSeyatve satyApadyate / / 170 // TIkArya H yav..... satyApadyate / / je kAraNathI 'bolAya e vacana', e pramANe anyartha saMjJA che=vyutpatti arthavALo vacana zabda che. vaLI, puruSanA abhAvamAM A=vacana, AvuM nathI=anvarthasaMjJAvALuM nathI. to kevuM che ? te kahe che no--te=nathI bolAtuM evuM che, te kAraNathI apauruSeyapaNuM hote chate nakkI teno ja=vacanano ja, abhAva prApta thAya che. II170 bhAvArtha: pUrve gAthA-169mAM sthApana karyuM ke, vacana ane apauruSeya e atyaMta viruddha che, * ja vAta yuktithI batAve che 'je bolAya te vacana' AvI vacana zabdanI vyutpatti che, ane AthI ja lokamAM paNa kahevAya che ke, amuka puruSanuM A vacana che. eTale puruSa dvArA je bolAyeluM che, tene ja vacana kahevAya che. koI bolanAra puruSa na hoya to te vacana AvuM nathI-vacananI vyutpattino je artha che tevA arthavALuM nathI, eTale bolAtuM nathI tevo artha prApta thAya ane je bolAtuM na hoya te vacana kahevAtuM nathI; tethI apauruSeya vacana kaho to e ja artha prApta thAya ke, koI puruSathI bolAtuM nathI tethI te vacana nathI. ane tethI te vacana pramANe pravRtti karavI ucita che tema kahevuM atyaMta viruddha che; kema ke koI bolanAra na hoya tevuM vacana che tema mAnavuM anubhavathI viruddha che. II170II Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 stavaparikSA, gAthA-171 353 avataraNikA : pUrve gAthA-169mAM kahyuM ke, vacana ane aparuSeya e atyaMta viruddha che. e kathanane daDha karavA mATe kahe che - gAthA - "tavvAvAravirahiyaM Na ya katthai subai ihaM vayaNaM / savaNe vi ya NAsaMkA adissakattubhavA'vei" / / 171 / / gAthArtha : tenA=puruSanA, vyApArathI rahita kyAreya paNa ahIMyAM=lokamAM, vacana saMbhaLAtuM nathI, ane saMbhaLAya topaNa Ano koI adazya kartA hovo joIe, e rUpe udbhavelI AzaMkA dUra thatI nathI. I17nA TIkA :___tadvyApAravirahitaM na ca kadAcit zrUyate, iha ca (vacanaM) loke, zravaNe'pi ca nAzaGkA'dRzyaka dbhavA'paiti pramANAbhAvAditi gAthArthaH / / 171 / / - a TIkAmAM 'phUda ja no' che, tyAM paMcavastuka graMtha gAthA-1280nI TIkAmAM 'da varane to' pATha che ane mULagAvyA pramANe te pATha saMgata jaNAya che. TIkArya : tavyApAravirahita .... mAthArtha che tenA puruSanA, vyApArathI rahita kyAreya ahIMyAM=lokamAM, vacana saMbhaLAtuM nathI, ane saMbhaLAya topaNa Ano koI adaya kartA hovo joIe, e pramANe uddabhavelI AzaMkA dUra thatI nathI, kema ke koI bolanAra na hoya ane vacana prApta thAya, ema mAnavAmAM koI pramANa nathI, e pramANe gAthArtha che. 171 bhAvArtha : puruSanA vyApAra vagara kyAreya paNa koI vacana saMbhaLAtuM nathI, ane kvacit vidyAzaktithI ke devI zaktithI koI adazya jIva bolato hoya tyAre, puruSano vyApAra nahi dekhAvA chatAM jyAre AkAzamAM vacano saMbhaLAya che, tyAre sAMbhaLanArane zaMkA thAya che ke, A vacana bolanAra koI adazya jIva che; kema ke. sAmAnya lokane paNa jJAna che ke, vacana e puruSanA prayatnathI thanAra padArtha che, ethI je A vacana saMbhaLAI rahyuM che, teno bolanAra koI adazya jIva hovo joIe, ane adazyakartAnI thayelI zaMkA nivartana pAmI zakatI nathI; kema ke zaMkAnA nivartanano koIka upAya vidyamAna hovo joIe ke jenA baLathI te zaMkA nivartana pAme. jema - dUravartI sthANune jhADanA pUMThAne joIne, A sthANu=jhADanuM ThUMThuM che ke puruSa che, tevI zaMkA thAya Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 pratimAzataka bhAga-3| savapariNA | gAthA-171-172 che, ane jyAre najIkamAM jaIe chIe tyAre nakkI thAya che ke, A puruSa nathI paNa sthANu che, tethI sthA puruSo vA e prakAranI zaMkAnA nivartanano upAya pratyakSa pramANa vidyamAna che. te rIte prastutamAM A vacana saMbhaLAya che ane koI kartA dekhAto nathI, tethI zaMkA thAya che ke, A vacanane bolanAra koI adazya jIva hovo joIe. A rIte thayelI zaMkAnA nivartanano upAya e ja che ke, pratyakSa pramANathI ke anumAna pramANathI nakkI thAya ke, kartA vagara vacana che. paraMtu kyAreya kartA vagaranuM vacana che, evo nirNaya pratyakSa pramANathI ke anumAna pramANathI thato nathI. tethI vicArakane e ja nirNaya thAya che ke, Ano kartA koI adRzya hovo joIe, paraMtu kartA ja na hoya te asaMbhavita che. mATe jeno koI kartA na hoya tevA vedavacanathI pravRtti karavI joIe, e kathana atyaMta viruddha che. tethI vedavacana saMbhavatuM svarUpavALuM nathI, paraMtu sarvajJakathita vacana saMbhavatuM svarUpavALuM che, e prakAranuM prastuta gAthAnuM tAtparya che. ll17nA avataraNikA : pUrve gAthA-171mAM kahyuM ke, puruSanA vyApArathI rahita kyAreya paNa lokamAM vacana saMbhaLAtuM nathI, ane vacana saMbhaLAya topaNa Ano koI aratha kartA hovo joIe, e pramANe udabhavelI AzaMkA dUra thatI nathI. tyAM pUrvapakSI kahe che - gAthA - "ahissakattigaM No, aNNaM subai kahaM Nu AsaMkA / sutra pisAyavaya yA tu ja sava" iAcharA gAthArtha : anyatraveda sivAya anya, adazyakatRka saMbhaLAtuM nathI, to A vedavacana koIka adezyakartaka che ke nahi? tevI AzaMkA kaI rIte thaI zake ? . pUrvapakSInI AzaMkAnA nivAraNarUpe gAthAnA uttarArdhamAM graMthakArazrI uttara Ape che - kyAreka pizAcanuM vacana saMbhaLAya che. vaLI apauruSeya evuM AEvaidikavacana, sadA jaahamezAM ja, saMbhaLAtuM nathI. II17rA TIkA - adRzyakartRkaM no-naivAnyat zrUyate, kathaJcAzaMkA, vipakSAdRSTerityarthaH, atrAha-zrUyate pizAcavacanaM kathaJcana kadAcillaukikam, etat tu vaidikamapauruSeyaM na sadaiva zrUyate / / 172 / / . TIkArthaH .... mUva | anyatraveda sivAya anya, adazyakartaka saMbhaLAtuM nathI ja=lokamAM adazyakartaka kahevAtuM nathI ja, to A vedavacana koIka adazyaka che ke nahi? tevI AzaMkA kaI rIte Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparikSA | gAthA-172 thaI zake ? kema ke vipakSanI adRSTi che, e prakAre artha che. graMthakArazrI 'atrAda'thI teno uttara Ape che ahIMyAM=pUrvapakSInI AzaMkAmAM, kahe che - 344 koIka rIte kyAreka laukika pizAcavacana saMbhaLAya che. vaLI A=apauruSeya evuM vaidikavacana, sadA=haMmezAM, ja saMbhaLAtuM nathI. / / 172aa * ahIM TIkAmAM kahyuM ke, laukika evuM pizAcavacana kyAreka ane koIka rIte saMbhaLAya che, teno Azaya e che ke, koIka jIva sAthe vairabhAva vagere thayela hoya ane te jIva marIne pizAca thayelo hoya tyAre kyAreka koIka kA2Ne sAmenA jIvane DarAvavA mATe laukika vacano pizAca adRzya rahIne bole tyAre pizAcanAM vacano saMbhaLAya che, te sivAya saMbhaLAtAM nathI, ane te vacano sAMbhaLIne lokone zaMkA thAya ke, A vacanane bolanAra pizAca adRzya che. bhAvArtha: pUrve gAthA-171mAM sthApana karyuM ke, koI bolanAra na hoya evuM vacana jagatamAM saMbhaLAtuM nathI, ane kyAreka saMbhaLAtuM hoya topaNa e vacanano bolanAra koIka adRzya jIva che, e prakAranI thayelI zaMkA dUra thatI nathI. tethI e nakkI thAya che ke, je vacana hoya teno bolanAra koI avazya hoya ja. tyAM vedane apauruSeya mAnanAra kahe che ke, vedavacana sivAya anya koI vacana adazyakartRka saMbhaLAtuM nathI. arthAt jo anya koI vacana adRzyakartRka che ema saMbhaLAtuM hoya=ema lokamAM kahevAtuM hoya, to tenI jema vedano paNa kartA adRzya che ke teno kartA koI nathI, e prakAre zaMkA thaI zake, paraMtu anya koI vacana adazyakartRka prasiddha nathI, tethI vedavacanano kartA koI addezya che tevI zaMkA utpanna thaI zake nahi; kema ke vipakSa dekhAto nathI. Azaya e che ke, jema koIka parvatamAM agni dekhAya ane anya koI parvatamAM agni nathI tema paNa dekhAya che. tethI koIka vyakti koIka parvatane jue to zaMkA thAya ke, A parvatamAM agni che ke nahi ? kema ke parvatamAM jema agni prApta thAya che, tema agnino abhAva paNa prApta thAya che. tethI vipakSa jovAne kA2Ne prastuta parvatamAM paNa zaMkA thaI zake ke, temAM agni che ke nathI ? paraMtu agni haMmezAM bALe che, tema ja dekhAya che, tethI koI agnine joIne evI zaMkA thatI nathI ke, A agni bALaze ke nahi ? kema ke jagatamAM agni hoya ane bALato na hoya tevo koI vipakSa dekhAto nathI. prastutamAM paNa te ja rIte veda sivAya sarva vacanono kartA pratyakSathI dekhAya che.(A kathana pizAcanA vacanane dhyAnamAM lIdhA vagaranuM pUrvapakSInuM che.) tethI vedavacanathI anya saMbhaLAtAM vacano mATe A saMbhaLAtAM vacanono kartA adRzya che, tevI zaMkA thAya nahi; kema ke je vacano saMbhaLAtAM hoya teno bolanAra najIka ke dUra avazya hoya ja che. jyAre vedavacano evAM che ke, jeno kartA koI dekhAto nathI ane jema agni haMmezAM bALe ja che ane agni hoya ane na bALe evo vipakSa maLato nathI, tethI agnine joIne zaMkA thatI nathI na Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3paka pratimAzaka bhAga-3 sapariDAgAthA-12-173 ke agni bALaze ke nahIM, tema vedavacana sivAyanAM sarva vacano dazyakartaka ja maLe che, paraMtu adazyakartaka vacano kyAre paNa maLatAM nathI, tethI adazyakartaka vacanarUpa vipakSa koI vacanomAM maLato ja na hoya tyAre, vedavacanano koI kartA na hoya eTalA mAtrathI adazyakartakanI zaMkA thaI zake nahIM. tethI nakkI thAya che ke, vedavacanano koI kartA nathI. A prakArano vedane apauruSeya mAnanArano Azaya che. teno uttara ApatAM graMthakArazrI kahe che - koIka rIte kyAreka laukika evuM pizAcavacana saMbhaLAya che, ane pizAca bolI rahyo che, tema lokamAM kahevAya paNa che, chatAM pizAca bolato dekhAto na hoya tyAre zaMkA thAya che ke, A saMbhaLAtAM vacanono kartA pizAca adazya haze. e rIte jo vedavacana saMbhaLAtAM hoya to tyAM paNa zaMkA thaI zake ke, A saMbhaLAtAM vedavacanono koI adazya kartA haze. mATe pUrvapakSIe kahela ke vipakSanI adRSTi che te barAbara nathI; kema ke pizAcanA vacanamAM vipakSanI prApti che, ane aSTakartAvALuM vacana jema pizAcanuM che, tema vedanuM paNa adaSTakartAvALuM vacana hoI zake. Avo vikalpa jo vedavacana saMbhaLAtuM hoya to thaI zake che. mATe pUrvapakSIe kahela ke vedavacana adazyakartaka che ke nahIM evI AzaMkA thAya nahi, te barAbara nathI. vaLI, apauruSeya evuM vaidika vacana to kyAreya saMbhaLAtuM nathI, tethI teno adazya kartA che ke nahi tevI zaMkA karavAnuM rahetuM ja nathI, paraMtu kyAreka paNa vaidika vacana saMbhaLAtuM hoya to ja tevI zaMkA thaI zake. ane vaidika vacana kyAreya saMbhaLAtuM nathI, mATe apauruSeya vaidika vacana che, tema svIkArI zakAya nahi. Azaya e che ke, je vedavacano zAstramAM lakhAyAM che, te lahiyAthI lakhAyAM che ane te lahiyAne kahenArA koIka gurue te vacano kahyAM che. paraMtu koI kahenAra-bolanAra na hoya ane pizAcavacananI jema te vacano saMbhaLAtAM hoya to vicArakane prazna thAya ke, pizAcanI jema Ano koI bolanAra che ke nahi ? paraMtu vedavacano to koInAthI bolAyelAM nathI, ane kyAreya saMbhaLAtAM nathI, Ama chatAM tevAM vedavacano atIndriya arthamAM pravartaka che, tema kema kahI zakAya? kema ke nahi saMbhaLAtAM evAM vedavacano AkAzakusuma jevAM che, mATe te pravartaka bane nahi. ane je koI RSi bole che, te koIka pAsethI sAMbhaLIne bole che ke svaprajJAthI bole che, paraMtu pizAcanA vacananI jema saMbhaLAtAM evAM vedavacanathI RSio bole che, tevuM mAnavAmAM koI pramANa nathI; kema ke RSio jyAre bole che tyAre teone apauruSeya vedavacana saMbhaLAtAM hoya to atyAre paNa kyAreka koIkane saMbhaLAvAM joIe. paraMtu kyAreya saMbhaLAtAM dekhAtAM nathI, mATe vedavacano AkAzakusuma jevAM asat che. I17zA avataraNikA : yathAbhyupagamadUSaNamAha - avataraNikArya : je prakAre pUrvapakSI vedane apauruSeya kahe che te prakAre abhyapagama karIne= svIkAra karIne, graMthakArazrI dUSaNa kahe che - Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | jalapaSiA gAthA-173 zCho bhAvArtha : pUrvapakSI vedane apauruSeya mAne che ane kahe che ke, puruSathI bolAyeluM vacana pramANabhUta hoya nahi, kema ke puruSa rAgAdithI khoTuM kare ke ajJAnane kAraNe paNa khoTuM kare tevuM jagatamAM dekhAya che ane atIndriya padArtho dekhAtA nathI ane atIndriya padArthanuM jJAna hoya tevo koI puruSa paNa dekhAto nathI, mATe atIndriya padArthane kahevAmAM samartha mAtra apauruSeya vacana che. tethI vicArake Atmahita mATe apauruSeya evA vedavacanathI pravRtti karavI joIe. A prakAranI pUrvapakSInI mAnyatAne sAme rAkhIne, je prakAre pUrvapakSI vedane apauruSeya kahe che, te prakAre svIkAra karIne, vedavacanane AtmahitanI pravRttinA niyAmakarUpe svIkAravAmAM je dUSaNa rahela che tene graMthakArazrI kahe che - gAthA - "vaNNAyaporuseyaM loiavayaNANavIha savvesiM / veyaMmi ko viseso, jeNa tahiM esa'saggAho" / / 173 / / gAthArtha - ahIM=jagatamAM, sarva lokika vacanonA paNa vadi apauruSeya che, vedamAM zuM vizeSa che ? arthAta kAMI vizeSa nathI ke je kAraNathI tyAM=vedamAM, A asagraha=apauruSeyapaNAno asagraha che. II173aaaa TIkA : varNAdyapauruSeyaM laukikavacanAnAmapIha sarveSAM varNatvAdivAcakatvAdeH puruSairakaraNAd vede ko vizeSo yena tatraiSo'sadgraho'pauruSeyatvAsadgraha iti / / 173 // TIkArya : avghoSe.... ti | ahIM=jagatamAM, sarva lokika vacanonA paNa varNAdi apauruSeya che; kema ke varNavAdi ane vAcakatAdinuM puruSo vaDe akaraNa che. vedamAM zuM vizeSa che ? arthAt kAMI vizeSa nathI ke je kAraNathI tyAM=vedamAM, A asaphyUha aparuSeyapaNAno asagraha che, e pramANe (gAthAtha) che. ll17yA bhAvArtha : jainadarzana satu-asat kAryavAdI che. asat kAryavAdanI dRSTithI vacana pauruSeya che tema svIkAre che; kema ke puruSa asatu evA vacanane utpanna kare che; tethI apauruSeya vacana saMbhave nahi, ema pUrvamAM sthApana karyuM. have sat kAryavAdanI dRSTine sAme rAkhIne vedavacanane apauruSeya svIkArI le che, ane batAve che ke, jema vedavacano apauruSeya che, tema sarva paNa laukika vacanonA varNAdi apauruSeya che. Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa8 pratimA zataka bhAga-3 | jIvaparijJA) gAthA-173 Azaya e che ke, satkAryavAdanI dRSTithI samyagdaSTi jIva samyakatva pAme che; kema ke jIvamAM samyakatva hatuM ane jIvanA prayatnathI te abhivyakta thayuM. tethI satkAryavAda svIkAre che ke, jagatamAM kAMI navuM pedA karAtuM nathI, paraMtu kAraNamAM je vastu vidyamAna hoya tene prayatnathI kArya rUpe abhivyakta karavAmAM Ave che. jema ke jIvamAM samyakatva che, tene ja prayatnathI abhivyakta karAya che athavA mATImAM ghaDo che, tene ja kuMbhAra prayatnathI abhivyakta kare che, mATe satkAryavAdInA mate jIvano prayatna e kAryano abhivyaMjaka che, paraMtu kAryano janaka nathI. te ja rIte bhASAvargaNAnAM pudgalo grahaNa karIne puruSa jyAre kaMTha-tAla AdinA abhighAta dvArA bole che, tyAre te kaMTha-tAla AdinA abhivAtathI varNo abhivyakta thAya che, paraMtu te varSonAM varNavAdi ke vAcaka-Adi puruSa karato nathI; nahIMtara pANImAMthI ghaDo banAve ane pANInAM pudgalomAMthI bhASA paNa banAve. paraMtu bhASAvargaNAnAM pulomAMthI kaMTha-tAla AdinA abhighAtathI varNavAdi ane vAcakatvAdi bhAvo abhivyakta thAya che; kema ke jagatamAM bolAtA badhA laukika vacanonA varNAdi ane te te varSomAM rahela vAcaka-Adi apauruSeya che, tema vedavacano paNa varNavAdirUpa che, mATe vedavacano ane laukika vacano e bemAM pauruSeya apauruSeyarUpe koI bheda nathI. Ama chatAM puruSathI karAyelAM vacano mRSA paNa hoI zake che; kema ke rAgathI, dveSathI ke ajJAnathI bolAyelAM vacanomAM mRSApaNuM pratyakSa dekhAya che. tethI laukika vacano pravRttinA niyAmaka tarIke svIkArI zakAya nahi; kema ke puruSonA ajJAnAdi doSakRta doSa te vacanomAM prApta thAya che. jyAre vedavacano to apauruSeya che, mATe puruSanA ajJAnAdi doSakRta doSa temAM AvavAno saMbhava nathI. mATe vedavacano pravRttinA niyAmaka bane che, ema pUrvapakSI kahe che; kema ke pUrvapakSI vedane apauruSeya svIkArIne te vacanomAM puruSata doSa saMbhave nahi tema batAvIne, vedavacanone prAmANika vacanorUpe sthApana kare che, ane te prAmANika evAM vedavacanone pravRttinA niyAmaka tarIke svIkAre che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - jema vedavacano apauruSeya che, tema laukika vacano paNa apauruSeya che. mATe mAtra vaidika vacano apauruSeya che tethI puruSakRta doSarahita che, evo asaghraha rAkhIne vedavacanone pravRttiniyAmaka mAnavAno pUrvapakSIno Azaya mithyA che; kema ke laukika vacano ane vedavacano baMne samAna rIte apauruSeya che. tethI je puruSamAM ajJAna, rAga ke dveSa hoya te puruSanuM vacana A traNamAMthI koI paNa doSane kAraNe mRSA thaI zake, paraMtu je puruSamAM leza paNa ajJAna nathI ane leza paNa rAga-dveSa nathI, te puruSanuM vacana saMpUrNa doSathI anAkrAMta che; mATe te vacana puruSathI bolAyeluM che ane te apekSAe pauruSeya svIkAro, athavA to puruSanA prayatnathI te vacanane abhivyaMjaka svIkAro, topaNa e abhivyakta thayelA zabdo, vaktArUpa puruSamAM rAgAdi doSa nahi hovAthI saMpUrNa doSarahita che. mATe evAM sarvazanAM vacano ja pravRttinAM niyAmake svIkArI zakAya. A prakAranuM prastuta gAthAnuM tAtparya che. ll173 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 navapariNA | gAthA-173-174 3pa9 prastuta gAthA-173nA kathanathI e phalita thayuM ke - ja asatkAryavAdanI dRSTithI apauruSeya vacana nathI, paraMtu je koI vacana hoya te pauruSeya ja hoya che. satkAryavAdanI dRSTithI vedavacana paNa apauruSeya che ane sarva laukika vacano paNa apauruSeya che. avataraNikA - pUrve gAthA-173mAM sthApana karyuM ke, vedane apauruSeya svIkArazo to te ja rIte laukika vacano paNa apauruSeya che, mATe apauruSeya evAM vedavacana ja pravRttinAM niyAmaka che, ema kahI zakAya nahi. tyAM pUrvapakSI kahe ke, tame, puruSanA prayatnathI laukika vacanojanya nathI, paNa jagatamAM vidyamAna evA te vacano abhivyakta thAya che mATe puruSajanya nathI, ema svIkArIne, laukika vacanone apIruSeya mAno cho; ane tema svIkAravAmAM puruSathI abhivyakta thatA zabdamAM paNa puruSakRta doSanI prApti thaI zake, paraMtu amArA mata pramANe to vedavacanono kartA koI nathI ane teno abhivyaMjaka paNa koI nathI. mATe puruSakRta doSato sparza vedavacanamAM nathI, mATe vedavAkyathI ja pravRtti karavI ucita che. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - gAthA : "Na ya Nicchao vi hu tao jujjai pAyaM kahiMci saNNAyA / jaM tassatthapagAsaNavisaeha aiMdiyAsattI" / / 174 / / gAthArtha : tenAthI=vedavAkyathI, prAyaH karIne koI vastumAM sasthAyathI=sadgatithI, nizcaya paNa=vAkyarthano nirNaya paNa, thaI zakato nathI; je kAraNathI tenA=vedavayananA, arthaprakAzananA viSayamAM ahIMyAM=prakramamAM= yajJamAM thatI hiMsAnA viSayamAM, atIndriya zakti che. II174ll TIkA : na ca nizcayo'pi tato vedavAkyAd yujyate prAyaH kvacidvastuni sanyAyAt, yad=yasmAt, tasya vedavacanasya, arthaprakAzanaviSaye iha prakrame'tIndriyA zaktiriti gAthArthaH / / 174 / / TIkArca - = = .. thAI che tenAthI=vedavAkyathI prAyaH karIne koI vastumAM sathAyathI=sayuktithI, nizcaya paNa=vAkyarthano nirNaya paNa, thaI zakato nathI; je kAraNathI tenA=vedavacananA, arthaprakAzananA viSayamAM ahIMyAM=prakramamAM yajJamAM thatI hiMsAnA viSayamAM, atIndriya zakti che, e pramANe gAthArtha che. II174. mULa gAthAmAM ' fcho vi' ane TIkAmAM 'nizvayogavi' kahyuM, tyAM "pathI e kahevuM che ke, koInAthI Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 pratimAzataka bhAga-3/ navapariNA | gAthA-174-15 bolAyAM na hoya tevAM vedavacanono svIkAra to ghaTato nathI, paraMtu apauruSeya evAM vedavacano svIkArI laIe topaNa te vedavacanothI nizcaya paNa vAkyarthano nirNaya paNa, ghaTato nathI. ahIM prAyaH kahevAthI e prApta thAya che ke, koI puruSa atIndriya padArthane jovAnI zaktivALo che, ema mImAMsaka svIkAre, to tevo puruSa vedamAM rahelI atIndriya zaktine jANI zake, te sivAya anya koI jANI zake nahi, te batAvavA mATe prAyaH zabda kahela che. bhAvArtha pUrvapakSInA mata pramANe vedavAkya koInAthI karAyelAM nathI ane teno koI abhivyaMjaka paNa nathI, paraMtu apauruSeya evAM vedavacano zAzvata che. tene graMthakArazrI kahe che - sadbhaktithI vicArIe to vedavAkyathI koI nirNaya paNa prAyaH thaI zake nahi; kema ke vedavacananI arthaprakAzanamAM atIndriya zakti che, mATe je zabdomAM rahelI zaktino bodha na thAya te zabdothI zAbdabodha thaI zake nahi. jema ke je bhASAnuM jene jJAna nathI, te bhASA te sAMbhaLe to te bhASAthI tene zabdamAtra saMbhaLAya che, paraMtu arthanuM jJAna thatuM nathI, tema vedavacanomAM rahelI arthabodhanI zakti atIndriya hovAthI yuktithI vicArIe to teno bodha prAyaH koIne thaI zake nahi; kema ke zabdamAM rahelI zaktino jene bodha hoya tene ja te zabdathI te arthano bodha thAya che, ane vedavacanomAM kayA prakAranI zakti rahelI che teno bodha indriyothI thaI zakato nathI, tethI te zabdo dvArA arthano bodha paNa thaI zake nahi. ll174 avataraNikA :- vedavacanamAM arthaprakAzananI atIndriya zakti hoya topaNa je puruSane atIndriya zaktinuM jJAna che, te puruSa vedavAkyathI nirNaya karI zakaze. A prakAranI zaMkAne sAme rAkhIne graMthakArazrI kahe che - gAthA : "No purisamittagammA tadatisao vi Na bahumao tumhaM / loiyavayaNehiMto diTuM ca kahaMci vehammaM" / / 175 / / gAthArtha : puruSamAtrathI A atIndriya, zakti gaga nathI. teno atIndriyadarzI evA puruSano, atizaya paNa tamane bahumata nathI ane lokika vacanothI vedavayanonuM kathaMcit vaidharme che 175ll TIkA - ___na puruSamAtragamyA eSA, tadatizayo'pi na bahumato yuSmAkamatIndriyadarzI, laukikavacanebhyaH sakAzAd dRSTaM ca kathaMcidvaidhayaM vedavacanAnAmiti gAthArthaH / / 175 / / Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 pratimAzataka bhAga-3/ dvaparikSA | gAthA-175 TIkArya : puruSamAthA .. kSA, puruSamAtrathI=thAvat puruSathI, A=atIndriya zakti, gamya nathI. mATe vedavacanathI arthano nirNaya koIne thaI zakaze nahi. koI evo puruSa hoya ke je atIndriya zaktine jANato hoya tevo puruSa vedavAkyathI arthano nirNaya karI zakaze. evI zaMkAne sAme rAkhIne kahe che - tatirAvo....... sAzA laukika vacanathI teno=atIndriyadarzI evA puruSano, atizaya paNa tamanekamImAMsakate, bahumata nathI. ahIM mImAMsaka kahe ke, laukika vacanomAM je zakti che tevI ja vedavacanamAM zakti che, paraMtu atIndriya zakti mAnavAnI jarUra nathI. tethI apauruSeya evA vedavacanathI arthano nirNaya thaI zakaze. tenuM nirAkaraNa karIne laukika vacana sadaza arthaprakAzananI zakti vedavacanamAM svIkArI zakAya nahi, e batAvavA mATe graMthakArazrI kahe che - vRSTA.... mAthArtha ane laukika vacanothI vedavacanonuM kathaMcit vaidharkha jovAyeluM che. I17pA vikrepacce - ahIM 'thathI e kahevuM che ke, laukika vacana ane vedavacana vacanarUpe samAna hovA chatAM pauruSeya ane apauruSeyarUpa kAMIka vaidharma che, je gAthA-176mAM graMthakArazrI svayaM batAve che. bhAvArtha: mImAMsaka vedavacanane apauruSeya mAne che, tethI vedavacanamAM rahelI arthaprakAzananI zaktine paNa atIndriya mAnavI paDe, ane te arthaprakAzananI zakti puruSamAtrathI gamya nathI arthAt koI puruSa te vedavacanomAM rahelI atIndriya zaktine jANI zake tema nathI, tethI apauruSeya evAM vedavacano svIkArI laIe topaNa sayuktithI te vedavacano dvArA koI arthano nirNaya thAya nahi. - have kadAca koI ema kahe ke, koI puruSavizeSa che ke je vedavacanamAM rahelI arthaprakAzananI atIndriya zakti jANI zake che. to tenA nirAkaraNa mATe graMthakArazrI kahe che - atIndriyadarzI evA puruSano atizaya paNa mImAMsakane saMmata nathI. te A rIte - mImAMsaka kahe che ke, laukika vacanothI je bodha thAya che te ja bodha sarva puruSo karI zake che, paraMtu atIndriya padArthane jonAra evA atizayavALo koI puruSa nathI ke je paraloka arthe pravRtti batAvI zake, mATe paralokanA arthInI pravRtti to apauruSeya evA vedathI ja thaI zake che. Ama, mImAMsakanA mata pramANe atIndriyadarzI koI puruSa nathI, mATe te atIndriya evA yogamArganI pravRtti mATe vedane pramANabhUta svIkAre che, paraMtu sarvajJane mAnatA nathI. mATe temanA matamAM atIndriyadarzI puruSa mAnya nathI, tethI graMthakArazrI kahe che - mImAMsakanA mata pramANe koI atIndriyadarzI puruSa nathI, tethI vedavacanamAM rahelI arthaprakAzananI Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 pratimAzataka bhAga-3 | jIvapariNA / gAthA-175-176 zaktine koI joI zake nahi, mATe koI puruSane vedavacanathI arthano nirNaya thaI zakaze nahi. ahIM pUrvapakSI kahe ke, vedavacana ane laukika vacanomAM arthaprakAzanazakti samAna che, mATe jema laukika vacanothI arthabodha thAya che, tema vedavacanothI paNa arthabodha thaI zakaze. tenuM nirAkaraNa karavA mATe graMthakArazrI kahe che - laukika vacanothI vedavacanonuM kathaMcit vaidharma dekhAyeluM che, tethI laukika vacana ane vedavacanamAM samAna arthaprakAzana zakti che tema mAnI zakAya nahi. ane laukika vacanonuM ane vedavacanonuM vaidharma zuM che? te graMthakArazrI svayaM gAthA-176mAM batAve che. II17pI avataraNikA - vedavacanomAM laukika vacana sadaza zakti mImAMsaka mAnI zake nahi, te batAvavA mATe pUrve gAthA175nA aMtamAM kahyuM ke, laukika vacanothI vedavacananuM kathaMci vadharyuM dekhAya che. A kathana dvArA vedavacanamAM atIndriya zakti kema mAnavI paDaze te spaSTa karavA mATe prathama vedavacanonuM ane laukika vacanonuM vadharma graMthakArazrI batAve che - gAthA : "tANIha poruseyANi aporuseyANi veyavayaNANi / saggubvasipamuhANaM diTTho taha atthabheo vi" / / 176 / / gAthArtha : ahIM=lokamAM, te laukika vacano, pauruSeya che ane vedavacano apauruSeya che, te prakAre svargaurvazI vagere zabdono arthabheda paNa jovAyelo che. I176 TIkA : tAnIha pauruSeyANi laukikAni apauruSeyANi vedavacanAni iti vaidhayaM, svargorvazIpramukhAnAM zabdAnAM dRSTastathArthabhedo'pi, evaM ca ya eva laukikAsta eva vaidikAH sa evaiSAmartha iti yatkiJcidetat T676 TIkArca - tAnIda .... ame loDapA ahIM=lokamAM, laukika vacano pauruSeya che ane vedavacano aparaNeya che, e prakAre vaidharyuM che, te prakAre svarga-urvazI vagere zabdono arthabheda paNa jovAyelo che. A rIte graMthakArazrIe siddha karyuM ke, pauruSeya vacana karatAM apauruSeya vacanamAM koI atIndriya zakti mAnavI paDe, ane atIndriya zaktine jANanAra koI puruSa mImAMsaka mAnato nathI, tethI mImAMsakanA mata pramANe vedavacanathI arthano nirNaya thaI zake nahi. A prakAranI mImAMsakane ApelI ApattinA nivAraNa Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 pratimAnAtaka bhAga-3 navapariNA / gAthA-17che. mATe mImAMsaka kahe che ke, je laukika zabdo che te vaidika zabdo che, ane je laukika zabdono artha che te ja vaidika zabdono artha che. Ama kahIne vedavacanothI arthano bodha puruSane thaI zake che, tema mImAMsaka sthApana kare che. te temanuM vacana saMgata nathI, e batAvavA arthe graMthakArazrI kahe che - - janma rijijUe ane A rIta=lokika vacanomAM ane vedavacanomAM vaidharyuM che ane laukika vacana karatAM apauruSeya evA vedavacanano arthabheda paNa jovAyo che e rIte, je laukika che te ja vaidika che=je laukikano artha che te ja vaidikano artha che, e pramANe je mImAMsaka kahe che, e yatkiMcitaartha vagaranuM che. I176 bhAvArtha : pUrve gAthA-175mAM siddha karyuM ke, laukika vacanothI vedavacanonuM kathaMcit vaidharma jovAyeluM che. te ja prastuta gAthAmAM batAve che - laukika vacano pauruSeya che ane vedavacano apauruSeya che, e prakAre mImAMsaka mAne che. tethI pauruSeya ane apauruSeyarUpa vaidharma laukikavacanamAM ane vedavacanamAM che. vaLI, svarga-urvazI vagerene kahenArA zabdo lokamAM prasiddha nathI, paraMtu vedavacanothI ja svarga-urvazI vagere zabdono arthabheda paNa jovAyelo che. Azaya e che ke, laukika vacano dRSTa padArthamAM saMketa ApIne pravRtta che. jema ke, ghaTa-paTa Adi dRSTa padArthomAM ghaTa-paTAdinA saMketathI laukika vacano pravarte che ane tethI ja laukika vacano dvArA lokaprasiddha vyavahAra cAle che. ane svarga-urvazI jagatamAM kAMI dekhAtA nathI, paraMtu vedavacano dvArA nakkI thAya che ke, ati sukhamaya evuM svarga kyAMka che, ane te svargamAM urvazI vagere apsarAo che. tethI vedavacanono artha laukika vacanonA artha karatAM judA prakArano che; kema ke vedavacanono artha lokamAM jovAyelA padArtho karatAM judA prakArano che. laukika vacanono artha lokamAM jovAyelA padArthonI ja upasthiti karAve che, ane svargaurvazI vagere lokamAM jovAyelA nathI, Ama chatAM lokamAM je svarga, urvazI vagerenA artho prApta thAya che, te vedanA vacanathI ja prApta thAya che, tethI svarga urvazI vagere vedavacano dvArA laukika vacano karatAM kAMIka judA arthane batAvanArA A zabdo che, tevo bodha thAya che. AnAthI nakkI thAya che ke, jema laukika vacanomAM ane vedavacanomAM pauruSeya ane apauruSeyarUpa vaidharma che, tema laukika vacano karatAM apauruSeya evAM vedavacano judo artha paNa batAve che, kema ke svarga, urvazI vagerenA artho veda ja batAvI zake che. vedavacananA AdhAra vagara loka svarga, urvazI vagerenA artho batAvI zakato nathI. mATe vedavacanothI vAcya artha laukika vacanonA vAcya artha karatAM judo che, tema nakkI thAya che. jyAre mImAMsaka kahe che ke, je laukika zabdo che te ja vaidika zabdo che ane je laukika zabdono artha che, te ja vaidika zabdono artha che. Ama kahIne vedavacanomAM arthaprakAzananI atIndriya zakti nathI, ema mImAMsaka sthApana kare che, ane kahe che ke, vedavacanathI arthano nirNaya thaI zakaze, ane vedavacano apauruSeya Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-176-177 hovAthI puruSakRta doSa te vacanamAM nathI, mATe vedavacanone pravRttinAM niyAmaka svIkA2vAM joIe. paraMtu A kathana temanuM yatkiMcit che=artha vagaranuM che; kema ke upara siddha karyuM tema pauruSeya vacano karatAM apauruSeya vacanono arthabheda teNe mAnavo paDaze, ane arthabheda svIkAre to vedavacano kayA arthanA vAcaka che, tevo nirNaya puruSa karI zakaze nahi, mATe vedavacanathI nirNaya thaI zake nahi. ahIM vizeSa e che ke, jainadarzana pramANe zrutanA pratyakSa zruta ane parokSa zruta ema be prakAra che. pratyakSa zveta :- pratyakSa zruta e lokamAM dekhAtA padArthomAM vAcya-vAcaka bhAvanA saMbaMdhanA bodhathI thatA jJAnasvarUpa che. parokSa zruta H- parokSa zrutanuM lakSaNa 'AptavacanArthasaMveddanam' che. tethI je padArtho dekhAtA nathI, te padArthono bodha AptavacanathI thAya che, e parokSa zruta che. jema ke svarga athavA to devalokamAM rahelI urvazI vagere apsarAono bodha AptavacanothI thaI zake che, paNa laukika vacanothI thaI zake nahi; kema ke lokamAM svarga ke apsarAo dekhAtI nathI. tethI atIndriya padArthane kahenAra sarvajJa che, ema svIkArIe to, temanA vacanathI svarga-urvazI vagereno nirNaya thaI zake; kema ke atIndriya padArthane jonArA sarvajJa che ane sarvajJe svarga vagerene joIne tenuM svarUpa batAvyuM che. have atIndriyadarzI koI puruSa nathI, tema mImAMsakanA mata pramANe svIkArIe, to ema ja kahevuM paDe ke, apauruSeya evA vedavacanothI ja svarga-urvazI vagerenuM jJAna thAya che, ane laukika evA pauruSeya vacanothI ghaTa-paTAdi dekhAtA padArthonuM jJAna thAya che. mATe vedamAM kahelA zabdo kayA arthanA vAcaka che teno nirNaya lokane nathI, mATe loko vedavacanothI koI arthanirNaya karI zakaze nahi. tethI vedavacano vicArakanI pravRttinA niyAmaka banaze nahi; kema ke jema svarga-urvazI vagere zabdo lokamAM dekhAtuM nathI tevA ja koIka judA arthanA vAcaka che, tema vedanA dareka zabdo koIka judA ja arthanA vAcaka mAnavA paDe, ane tema svIkArIe to te zabdo kayA arthanA vAcaka che, teno nirNaya loka karI zake nahi. laukika vacana ane vedavacanamAM vaidharmI che ane arthabheda paNa che. tethI vedavacanathI arthanirNaya thaI zake nahi, ema pUrvamAM sthApana karyuM. tenA samAdhAnarUpe mImAMsaka kahe che ke - laukika vacano ane vedavacano samAna ja che ane laukika vacanono artha ane vedavacanono artha samAna ja che. paraMtu temanuM e kathana paNa asaMbaddha che; kema ke laukika vacano lokamAM dekhAtA padArthone batAvI zake che, paraMtu lokamAM nahi dekhAtA svarga-urvazI vagere padArthone laukika vacano batAvI zake nahi, ane tethI vedavacanothI vAcya artha zuM che ? te nirNaya lokamAM koIne thaI zake nahi. 176aa avataraNikA : pUrve gAthA-175mAM kahyuM ke, puruSamAtrathI gamya=badhA puruSothI gamya, atIndriya zakti nathI, mATe vedavacanathI koI vastumAM nirNaya thaI zakaze nahi. tenA samAdhAnarUpe pUrvapakSI Ama kahe ke, vedavacana svabhAvathI ja pradIpanI jema svArtha-prakAzana-para che. tethI puruSamAtrane jema pradIpathI Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-177 394 arthano bodha thaI zake che, tema vedavacanathI arthano bodha thaI jaze. tethI vedavacana apauruSeya hovA chatAM vedavAkyathI padArthano nirNaya thaI zakaze. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che gAthA = " Na ya taM sahAvao cciya satthapagAsaNaparaM paIvo vva / samayavibheyA jogA micchattapagAsajogA ya" / / 177 / / gAthArtha H te=vedavacana, pradIpanI jema svabhAvathI ja svArtha-prakAzana-para che, tema na kahevuM; kema ke saMketabhedano abhAva che ane mithyApaNAnA prakAzano yoga che. II177|| TIkArya : asi : na ca tadvedavacanaM svabhAvata eva svArthaprakAzanaparaM pradIpavat, kutaH ? ityAha- samayavibhedAyogAt=saGketabhedAbhAvAt, mithyAtvaprakAzayogAcca kvacidetadApatteriti bhAvaH / / 177 / / nAra... tema na kahevuM; kema ke samayavibhedano ayoga=saMketabhedano abhAva, che. - satamelAmAvAt, tevedavacana, pradIpanI jema svabhAvathI ja svArtha-prakAzana-para che * (te te zabdamAM te te arthano saMketa che, tethI te te zabdathI te te arthano bodha thAya che, tenA karatAM judA prakA2no saMketa vedavacanamAM nathI, mATe jema te te zabdanA saMketanA bodha vagara te te zabdathI arthano bodha thato nathI, tema vedanA vacanathI paNa saMketanA bodha vagara arthano bodha thaI zakato nathI.) ahIM pUrvapakSI kahe ke, laukika vacana karatAM vedavacanamAM saMketabheda nahi hovA chatAM vedavacanono svabhAva che ke, potAnA arthanuM prakAzana karI zake che. tethI bIjo hetu kahe che - - mithyAtva kRti bhAvaH / / mithyApaNAnA prakAzananA yogane kAraNe koIka sthAnamAM AvI= mithyAjJAnanI, Apatti che, e pramANe bhAva che. / / 177 / / bhAvArtha: pUrve gAthA-174mAM sthApana karyuM ke, vedavacanomAM atIndriya zakti che, tethI vedavacanothI koIne bodha thaI zakaze nahi. tenA samAdhAnarUpe mImAMsaka kahe ke, jema pradIpa potAnuM prakAzana svabhAvathI kare che, tema vedavacano paNa potAnA arthanuM prakAzana svabhAvathI ja kare che, mATe vedavacanothI bodha thaI zakaze. tenA nirAkaraNarUpe graMthakArazrI kahe che vedavacano pradIpanI jema svabhAvathI svArtha-prakAzana-52 che, ema na kahevuM; kema ke tema svIkArIe to laukika vacano karatAM vedavacanomAM judA prakArano saMketa mAnavo paDe. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-177-178 Azaya e che ke, laukika vacanonA arthanA saMketano jene bodha hoya tene ja laukika vacanothI arthabodha thAya che, paraMtu sAMbhaLavAmAtrathI laukika vacanothI arthano bodha thato nathI, jyAre vedavacanone sAMbhaLavAmAtrathI arthano bodha thAya che. tema mImAMsakanI vAta svIkArIe to laukika vacanomAM je prakArano arthabodha ka2vAne anukULa saMketa che, tenA karatAM vedavacanomAM judA prakArano saMketa mAnavo paDe; kema ke vedavacanothI bodha ka2vA mATe saMketanuM jJAna Avazyaka nathI, paraMtu vedavacano svArtha-prakAzana-52 che, tethI sAMbhaLavAmAtrathI ja vedavacano dvArA bodha thAya che, tema pUrvapakSI kahe che. mATe vedavacanomAM koIka judA prakArano saMketa hovo joIe, paraMtu tevo saMketabheda laukika vacano karatAM vedavacanomAM dekhAto nathI, mATe svabhAvathI ja vedavacano potAnA arthanuM prakAzana kare che, tema kahI zakAya nahi. 399 vaLI, saMketabheda nahi hovA chatAM svabhAvathI ja mImAMsakanI vAta svIkArIne vedavacanone arthaprakAzanamAM samartha svIkArI laIe topaNa caMdranA prakAzamAM dIvo avidyamAna evA raktapaNAne prakAzana kare che, tema vedavacananothI paNa koIka sthAnamAM mithyAjJAnanI Apatti che. Azaya e che ke, jema pradIpa svabhAvathI prakAzana kare che. Ama chatAM tenAthI koIka ThekANe mithyAjJAna paNa thAya che, tema vedavacano paNa svabhAvathI prakAzana kare che, tema mAnIe topaNa vedanA vacanathI koIka sthAnamAM mithyAjJAna thavAnI Apatti Ave. mATe vedavacana AtmahitArthI jIvonI pravRttinA niyAmaka che, tema svIkArI zakAya nahi. II177 avataraNikA : tadAha avataraNikArya : tene kahe che=pradIpa svabhAvathI ja arthanuM prakAzana kare che, tethI koIka ThekANe mithyAprakAzana paNa kare che, tenI jema jo vedavacano svabhAvathI ja arthaprakAzana karatAM hoya to koIka ThekANe mithyAprakAzananI Apatti Ave tene kahe che gAthA: gAthArtha: - "iMdIvarammi dIvo pagAsai rattayaM asaMtaMpi / caMdo vi pIyavatthaM dhavalaMti Na Nicchao tato" / / 178 / / IMdIvaramAM=kamaLamAM, dIpa avidhamAna paNa raktapaNAne prakAzana kare che ane caMdra paNa pItavastrane dhoLuM che, e pramANe prakAzana kare che, (mATe) tenAthI=vyabhicArI vedavacanathI, nizcaya thaI zakato nathI. 178 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | jIvapariNA | gAthA-178-179 367 TIkAH . indIvare dIpaH prakAzayati raktAmasatImapi, candro'pi pItavastraM dhavalamiti prakAzayati na nizcayastato vedavacanAda vyabhicAriNa iti gAthArthaH / / 178 / / TIkAtha no .... mAthA || dIvo kamaLamAM avidyamAna paNa raktatAne prakAzana kare che, caMdra paNa pILA vastra konuM che. e pramANe prakAzana kare che, (tethI) tenAthI=vyabhicAra vedavacanathI, nizcaya thaI zakato nathI, e pramANe gAthArtha che. ll178 avataraNikA : pUrve gAthA-174mAM yuktithI sthApana karyuM ke, mImAMsakanA mate vedavacana apauruSeya hovAthI vedavAkyathI nizcaya thaI zakato nathI, e Apatti che. tyAra pachI te ja vAta yuktithI gAthA-175/ 176mAM sthApanA karI. tethI mImAMsaka kahe ke, vedavacana pradIpanI jema svabhAvathI ja arthaprakAzana kare che. tenuM nirAkaraNa gAthA-177/178mAM karyuM. have svadarzana pramANe sarvajJatA vacanathI prApta thayela gurusaMpradAya dvArA jema pravRttinA aMgabhUta kaSa, cheda ane tApazuddha evA zrutano nirNaya thaI zake che, te pramANe vedavacanathI thaI zakato nathI, te batAvavA arthe graMthakArazrI kahe che - gAthA - "evaM No kahiyAgamapaogagurUsaMpayAyabhAvo vi / jujjai suho ihaM khalu nAeNa chinnamUlattA" / / 179 / / gAthArtha :- A rIte=vedavacano apauruSeya hovAne kAraNe vedavacanothI nizcaya=arthanirNaya, thaI zakato nathI, tethI vedavarano hitArza jIvonI pravRtinA niyAmaka banatA nathI e rIte, ahIMyAM=vedavacanamAM, zubha evo, sarvajJa vaDe kahevAyela AgamanA prayogathI thayelo gurusaMpradAyano bhAva paNa arthAt AgamavayananA sevanathI thayelo guruparaMparAno sabhAva paNa, ghaTato nathI; kema ke nyAyathI yuktithI, chinnamULapaNuM che. ||179ll TIkA :___ evaM na kathitAgamaprayogagurusaMpradAyabhAvo'pi pravRttyaGgabhUto yujyate, yata(zubhaH) iha khalu vedavacane nyAyena chinnamUlatvAt, tathAvidhavacanAsaMbhavAditi gAthArthaH / / 179 / / TIkArya : parva ..... jAthAI. | A rIte=vedavacano apauruSeya hovAne kAraNe vedavacanothI padArthano Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 pratimAzataka bhAga-3 | navaparipha/ gAthA-179-180 nizcaya thaI zakato nathI, mATe vedavacano hitArthI jIvonI pravRttinA niyAmaka banatA nathI e rIte, ahIMyAM=vedavacanamAM, pravRttinA aMgabhUta zubha evo, sarvathI kahevAyela AgamavA prayogathI thayelo gurusaMpradAyano bhAva=sadbhAva, paNa ghaTato nathI; kema ke vyAyathI chinnamUlapaNuM hovAthI tathAvidhi vacanano asaMbhava che, e pramANe gAthArtha che. II179l mudrita pustakamAM prastuta gAthAnI TIkAmAM 'vataH che, tyAM paMcavastuka TIkA pramANe ane prastuta mULagAthAmAM 'sudo che te mujaba 'gumaH' hovuM joIe. bhAvArtha : jema jainadarzanamAM sarvajJoe arthano upadeza Apyo ane tenAthI gaNadharoe AgamanI racanA karI, tethI sarvajJathI kahevAyelA padArtha dvArA AgamonI racanA thaI, ane e AgamanA prayogathI guruparaMparA UbhI thaI arthAt AgamanA sevanathI guruparaMparA UbhI thaI. ane e guruparaMparAno sadbhAva hovAthI ema kahI zakAya ke, sarvajJa vaDe kahevAyelAM kaSa, cheda ane tApathI zuddha evAM gurusaMpradAyathI prApta thayelAM A vacano che, ane te vacano AtmahitArthI jIvonI pravRttinA aMgabhUta che. mImAMsaka vedavacanone apauruSeya svIkAre che. tethI mImAMsakanA mata pramANe, pravRttinA aMgabhUta evo sarvajJakathita AgamanA prayogathI thayelo gurusaMpradAyano bhAva paNa vedavacanomAM ghaTato nathI; kema ke nyAyathI yuktithI, chinnamULapaNuM che. mATe temAM tevA prakAranA=sarvajJonA vacanonI sAthe ekavAkyatAthI joDAyelA hoya tevA prakAranA, vacanano asaMbhava che. Azaya e che ke, mImAMsakanA mate veda apauruSeya che, tethI cAlI AvatI mImAMsakonI guruparaMparAne mULa sAthe koI joDANa nathI. tethI je je puruSa jyAre jyAre je je vedavacano kahe teno, ane lakhelAM vedavacano prApta thAya te vacanono, Aghakathaka sAthe koI saMbaMdha nathI. AthI kahI zakAya nahi ke saMpUrNa rAgAdi rahita evA sarvajJa puruSa dvArA kahevAyelAM A vedavacano che, mATe pravRttinuM aMga bane che; kema ke mImAMsakanA mata pramANe vedavacano apauruSeya che. mATe koIka Apta puruSathI kahevAyelA vacanonI paraMparAprApta che tevA prakAranA vedavacanono saMbhava nathI. mATe vedavacana vicArakanI pravRttinuM aMga che, tema kahI zakAya nahi.17lA avataraNikA - pUrve gAthA-168mAM kahyuM ke, A sarva sarvajJanA vacanathI saMbhavata=saMbhavI zake tevA, svarUpavALuM che; ane tyAra pachInI gAthAomAM batAvyuM ke, vedavacana apauruSeya hovAthI saMbhavataMtrasaMbhavI zake tevA, svarUpavALuM nathI; kema ke apauruSeya ane vacana teno virodha che. vaLI, te batAvyA pachI apekSAvizeSathI vedavacanane aparuSeya svIkArIne paNa vedavacanathI padArthano nirNaya thaI zake nahi, tema yuktithI gAthA-174mAM sthApana karyuM. Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 AvapariNA gAthA-180 39 vaLI, jema jaitAgama sarvajJathI kahevAyela guruparaMparAthI prApta che, tevuM vedavacana nathI, mATe paNa vedavacana pravRttinuM aMga bane nahi, e vAta gAthA-179mAM batAvI. tyAM vedane mAnanAra kahe che, yApi veda aSIya hovAne kAraNe "kathita Agamaprayoga" na saMbhave; kema ke aparuSeya hovAne kAraNe veda koIthI kahevAyela nathI; paraMtu je vaidika AcAya che, teo vaDe padArthano nirNaya karIne kahevAyela che. tethI vaidika AcAryA pramANarUpa che. tenA nirAkaraNarUpe graMthakArazrI kahe che - gAthA - "Na kayAi io kassai iha Nicchayamo kahaMci vatthummi / jAo tti kahai evaM jaM so tattaM so vAmoho" / / 180 / / gAthArtha - kyAreya paNa AnAthI=vedavacanathI, ahIMyAM=lokamAM, koIne koI vastumAM nizcaya thayo nathI, e pramANe kahe cheHvedane mAnanArA ja kahe che ke, vedathI kahevAyelA padArtho sAkSAt dekhAtA nahi hovAthI nirNaya thato nathI, paraMtu vaidika AcAryo kahe che ke, vedanA kathananuM A tAtparya che, tethI vedanA vacanathI nirNaya thAya che ema vaidika kahe che. Ama hote chate je A=vaidika, tattva che e arthAt vedane jANanAra pramANa che ema je kahe che e, vyAmoha che. II180I. TIkA - na kadAcidato vedavacanAtkasyacidiha nizcaya eva kvacidvastuni jAta iti kathayatyevaM sati yadasau vaidikastattvaM sa vyAmohaH, svato'pyajJAtvA kathanAt / / 180 / / TIkArca - ra.rathanA | kyAreya paNa AnAthI=vedavacanathI, ahIMyAM=lokamAM, koIne koI vastumAM nizcaya ja thayo nathI, e pramANe vaidika kahe che. Ama hote chate je A vaidika tatva che te arthAt vedane jANanAra pramANa che ema je kahe che te kathana, vyAmoha che; kema ke svataH paNa jANyA vagara kathana kare che=vaidika AcArya kathana kare che. I18| bhAvArtha vaidikane pUchavAmAM Ave ke, vedamAM batAvela yAgIya hiMsAthI svarga thAya che, e prakAranA kAryakAraNano nizcaya tame karyo che ? tyAre temaNe svIkAravuM paDe ke, kyAreya paNa koIne vedavacanathI koI vastumAM tevo nirNaya thayo nathI, e pramANe vaidika kahe che. paraMtu teo kahe che ke, veda apauruSeya hovAthI pramANabhUta che, paNa vedavacananA kathanano nirNaya koIne thaI zakato nathI. ane Ama hote chate paNa vedane pramANa mAnavA mATe te kahe che ke - amArA vaidika AcAryo che te tattva che, arthAt pramANarUpa che. tethI prAmANika puruSa vaDe kahevAyeluM Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 pratimAzataka bhAga-3/ stavaparijJA / gAthA-180-181 hovAthI teo vaDe kahevAyela vyAkhyAnarUpa Agama che, ane te AgamanA prayogarUpa prastuta vedavAkyano artha che, mATe vedavacana hitArthI jIvonI pravRttinuM aMga banaze. paraMtu A prakAre temanuM kathana che, te vyAmoha che; kema ke vaidika AcArya paNa svayaM jANyA vagara ja kathana kare che. ahIM vizeSa e che ke, kevalajJAnathI padArthano nirNaya karIne sarvajJo je kathana kare che, te pramANe jenAgo racAyAM che. je AptapuruSamAM rAga-dveSa-ajJAna na hoya tevo puruSa padArthano nirNaya karIne je kathana kare, te vacana pramANabhUta bane. jyAre vaidika to vedavAkya apauruSeya che ema mAne che. tethI tyAM zaMkA thAya ke, vedavAkyo koInAthI nirNaya karIne kahevAyelAM nathI, mATe kathita AgamaprayogarUpa kahI zakAya nahi. tenA samAdhAnarUpe vedane mAnanArA kahe ke, vaidika ja tattva che arthAtu vaidika AcArya pramANabhUta che. tenA nirAkaraNarUpe graMthakArazrI kahe che - vaidika AcAryone yAgamAM karAtI hiMsAthI svarga thAya che, tevo nirNaya thayela nathI, paraMtu teo ema ja mAne che ke, vedavacano kahe che mATe pramANa che. tethI vaidika AcAryo nirNaya karyA vagara kahe che, mATe vaidika vacana pramANabhUta thAya nahi. ane apauruSeya evuM vedavAkya yathArtha vaktAnA vacananI jema pramANabhUta che? ke unmatta vaktAnA vacananI jema apramANarUpa che ? te nirNaya nahi thavAthI, vedavacanathI vicArakanI pravRtti thaI zake nahi.II18nA avataraNikA : sarvajJanA vacanathI kahevAyela evAM AgamonAM vacanonA prayogathI AcaraNA karanArA evA gurunA saMpradAyathI atIndriya padArthamAM ucita pravati thaI zake che, ane vedavacana apauruSeya svIkAravAthI te saMbhave nahi. tyAM mImAMsaka kahe ke - jema tamArA mate sarvajJa pramANa che, tema amAre vaidika AcAryo pramANa che. tyAM graMthakArazrIe yuktithI sthApana karyuM ke - jema sarvajJa nirNaya karIne kahe che, tema tamArA vaidika AcArya, yajJathI svarganI prApti thAya che, tevo nirNaya karIne kahetA nathI, paraMtu apauruSeya veda kahe che mATe yajJathI svarga thAya che, tema kahe che. tethI vaidika AcArya pramANa nathI. have jo vaidika AcArya pramANa na hoya to temanuM kaheluM vyAkhyArUpa Agama ane temanA vacanAnusAra karelI pravRtti pramANarUpa nathI, te batAve che - gAthA - "tatto a Agamo jo viNeyasattANa so vi emeva / tA jago parva nivArayi niyane" 28zA Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-181 gAthArtha: ane tenAthI=vaidika AcAryathI, vineyasattva saMbaMghI=ziSya saMbaMdhI arthAt ziSyanI AgaLa, vaidika AcArya dvArA karAtuM evuM je vyAkhyArUpa Agama che, te paNa ema ja che=vaidika AcArya vyAmoha che ema vyAmoha ja che. teno=AgamArthano, prayoga paNa ema ja che=vyAmoha ja che, ane anivAraNa niyamathI=nakkI, vyAmoha che. 181 // TIkA tatazca vaidikAdarthA (cAryA) dAgamo yo vyAkhyArUpo vineyasattvAnAM sambandhI so'pyevameva = vyAmoha eva, tasyAgamArthasya prayogo'pyevameva = vyAmoha eva, anivAraNaM ca niyamena vyAmoha eveti gAthArtha:||8|| 371 DhIkArya : tatazca gAthArtha:|| ane tenAthI vaidika AcAryathI, vineyasattva saMbaMdhI=ziSya saMbaMdhI arthAt ziSyanI AgaLa, vaidika AcArya dvArA karAtuM evuM je vyAkhyArUpa Agama che, te paNa ema ja arthAt vaidika AcArya pramANa che te vyAmoha che ema ja, vaidika AcAryathI kahevAyela ziSya saMbaMdhI vyAkhyArUpa Agama paNa vyAmoha ja che. ..... teno=AgamArthano, prayoga paNa arthAt Agama mujaba yajJAdi karAvavA e paNa, e pramANe ja=je pramANe vyAkhyArUpa Agama vyAmoha che e pramANe ja=vyAmoha ja che, ane anivAraNa niyamathI=nakkI, vyAmoha ja che, e pramANe gAthArtha che. 181 * prastuta gAthAnI TIkAmAM 'vaiviArthAvALo' pATha che, te asaMgata jaNAya che. tyAM paMcavastuka graMtha gAthAmAM 'vaiviAcAryAvALamo' pATha che, te saMgata che ane te mujaba ahIM ame artha karela che. bhAvArtha : pUrve gAthA-180mAM kahyuM ke, vaidika AcArya pramANa che te vyAmoha che, mATe vaidika AcArya pramANa nathI, to teo vaDe ziSya saMbaMdhI je vyAkhyArUpa Agama kahevAyuM te paNa vyAmoha ja che. Azaya e che ke, hitArthI evA ziSyoe A prakAre ka2vuM joIe, e prakAre vedavAkyanI vyAkhyA vaidika AcArya vaDe karAI te paNa vyAmoha ja che. vaLI te AgamArtha pramANe ziSyonI je pravRtti che, te paNa vyAmoha ja che arthAt vaidika AcArye karelA AgamArtha pramANe ziSyo je yajJAdimAM pravRtti kare che, te paNa vyAmoha ja che. vaLI, te pravRttinuM anivAraNa che te nakkI vyAmoha che; kema ke yajJAdimAM pravRtti ka2vAthI bIjA jIvonI hiMsA thAya che ane tenAthI pApakarmano baMdha thAya che ane durgatinI prApti thAya che, mATe tevI pravRttinuM nivAraNa na karavuM te nakkI vyAmoha che. Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-181-182 vicAraka jIva samajI zake che ke, vaidika AcArya jANyA vagara kahe che, tethI bIjA jIvonI jemAM hiMsA thAya che tevA yajJa-yAgAdithI svarganI prApti saMbhave nahi, paraMtu yajJathI potAne svarga maLaze e prakAranA potAnA svArtha khAtara bIjA jIvono prANanAza karavAno adhyavasAya hovAthI durgatinI prApti thAya. mATe tenuM nivAraNa na kare to te nakkI vyAmoha che. A rIte bhagavAnanAM vacanonA 52mArthane nahIM jANanArA upadezaka kahe che, te teono vyAmoha che. temanA vacana anusAra pravRtti karanArA jIvone paNa vyAmoha che ane tenuM nivAraNa na karanArAne nakkI vyAmoha ja che. AthI ja gItArtho bAhyathI suMdara paNa dekhAtI pravRtti tattvane sparzanArI na hoya to tenuM nivAraNa kare ja che. 181 372 avataraNikA : pUrve gAthA-180/181mAM sthApana karyuM ke, vedanA arthone kahenAra vaidika AcArya pramANa nathI, tema tenAthI vyAkhyAna karAtuM Agama paNa pramANa nathI ane tenAthI kahevAyela AgamArthano prayoga paNa pramANa nathI. tyAM pUrvapakSI kahe ke - bhale tamArA sarvajJathI kahevAyelA Agamaprayogane tame pramANarUpa mAno ane tenA baLathI gurusaMpradAyanA sadbhAvane tame pramANarUpa sthApo cho, paraMtu tamArA jainAgamane jema tame pramANa mAno cho, tema amArA veda apauruSeya hovA chatAM anAdinI guruparaMparA vedanA arthonuM prakAzana kare che, mATe veda apauruSeya hovA chatAM gurusaMpradAya dvArA vedano artha pramANarUpa siddha thaze. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che gAthA: -- "jevaM paraMparAe mANaM ettha gurUsaMpayAo vi / rUvavisesaTThavaNe jaha jaccaMdhANa savvesiM" / / 182 / / gAthArtha H A rIte=vaidika AcArya vaDe kahevAyela AgamapayogamAM mAna=pramANa, nathI e rIte, ahIMyAM=yAgIya hiMsArUpa prastuta prasaMgamAM, paraMparAthI gurusaMpradAya paNa mAna=pramANa, nathI, jema rUpavizeSanA sthApanamAM sarve jAti aMdhonuM vacana mAna=pramANa, nathI. II182 TIkA H neva paramparAyAM (parambaravA) mAnamatra pa=tire, puruSapravAyo'pi, nivarzanamAjJa-sittetAtiruupvishesssthaapne yathA jAtyandhAnAM sarveSAmanAdimatAm / / 182 / / - * gurutapravAyo'pi - ahIM 'avi'thI e samuccaya thAya che ke, vaidika AcArya to pramANa nathI, paNa gurusaMpradAya paNa pramANa nathI. Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | navaparijJA | gAthA-182 373 prastuta gAthAnI TIkAmAM mudrita pustakamAM 'paramparAya che tyAM paMcavastuka gAthA-1291nI TIkAmAM 'parasparayA' che te saMgata jaNAya che, tethI te pATha mujaba atre artha karela che. tra 4 vyatire - ahIM 'kAra che, te vadhArAno bhAse che. TIkArya : navuM... anAlibatAm II A rIte=vaidika AcArya vaDe kahevAyela AgamaprayogamAM mAna=pramANa, vathI e rIte, ahIMyAM=vyatikaramAM vAgIya hiMsArUpa prastuta prasaMgamAM, paraMparAthI gurusaMpradAya=guruparaMparA, paNa pramANa nathI. daSTAMta kahe che - je rIte sita=sapheda ane Itara=sapheda sivAya, rUpavizeSanA sthApanamAM sarve anAdimAna jAti aMdhonuM vacana pramANa nathI. ll182aaaa bhAvArtha : mImAMsaka kahe ke, amArA mate koI sarvajJa nathI, paraMtu veda apauruSeya che ane vedano artha guruparaMparAthI yathArtha ja prApta thayelo che, tethI te guruparaMparA pramANe artha karIne vedavacanAnusAra pravRtti karavAthI iSTaphaLanI prApti thAya che, mATe vedavacana pravRttinA aMgabhUta siddha thaze. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che ke - vedavacanAnusAra yajJa karavAthI svarganI prApti thaze, e prakAranA prasaMgamAM, paraMparAthI guruno saMpradAya paNa pramANa nathI; kema ke jema saMsAramAM koI jAtiaMdhonI anAdimAna paraMparA hoya, to teo, A rUpa sapheda che ane A rUpa Itara che, e pramANe sthApana karI zake nahi; te ja rIte mImAMsakanA matamAM je anAdi guruparaMparA che, te sarva atIndriya padArthane jovA mATe jAtyaMdha jevI che. tethI jema jAtiaMdha puruSa A sapheda che ke A lAla che tevo nirNaya karI zake nahi, tema A yajJa karavAthI svarga maLaze ke nahi maLe tevo nirNaya tamArI anAdi guruparaMparA karI zake nahi. Ama chatAM svamatikalpanAthI teo "amArAM vedavacano apauruSeya che mATe pramANa che" tema kahIne, yajJAdimAM pravRtti karIne hitArthI jIvone unmArgamAM pravartAve che, te pramANabhUta bane nahi. paraMtu jAtkaMdha puruSa paNa jema koI dekhatAnA vacanathI nirNaya karIne kahI zake, ke A vastra sapheda che ane A vastra Itara lAla vagere che, tema jAlaMdha jevI amArI zvetAMbaranI guruparaMparA, sarvajJanA vacanathI nirNaya karIne kahI zake, ke A dravyastava karavAthI jIva kramasara sarvavirati vagere pAmIne vItarAga thAya che ane mokSamAM jAya che, ane jo saMsAramAM rahI AraMbhAdi kare to durgatimAM jAya che; kema ke amArI guruparaMparA jAyaMdha hovA chatAM tenA mULa pravartaka sarvajJa che. jyAre vaidika AcAryonI paraMparAmAM mULa pravartaka koI dekhato evo sarvajJa puruSa nathI, mATe te guruparaMparA pramANa thaze nahi. II18cA Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 avataraNikA : parAbhiprAyamAha pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-183 avataraNikArtha - pUrve graMthakArazrIe sthApana karyuM ke, vedavacana apauruSeya che, mATe saMbhavat=saMbhavI zake tevA, svarUpavALuM nathI, tethI vedavacana pravRttinuM aMga bane nahi. tyAM graMthakArazrI paranA=mImAMsakatA, abhiprAyane kahe che - gAthA: "bhavato'pi ya savvannU savvo Agamapurassaro jeNaM / tA so aporuseo iyaro vA NAgamA jo u" / / 183 / / gAthArtha H je kAraNathI tamArA paNa=jainonA paNa, sarva sarvajJa Agamapuraskara=AgamapUrvaka che, te kAraNathI te=Agama, apauruSeya hoya, athavA je Itara=sarvajJa, AgamathI ja nathI. II183II TIkA H bhavato'pi ca sarvajJaH sarva AgamapurassaraH, yena kAraNena svargakevalArthinA tapodhyAnAdi karttavyamityAgamaH, ataH pravRtteriti, tadasAvapauruSeyaH, itaraH vA = anAdimatsarvajJaH vA, nAgamAdeva, kasyacit tamantareNApi bhAvAditi gAthArthaH / / 183 / / * prastuta gAthAnI TIkA pratimAzatakanI hastalikhita pratamAM azuddha jaNAya che ane mudrita pustakamAM paNa te mujaba ja che. tethI paMcavastuka graMtha gAthA-1292 pramANe TIkA saMgata jaNAvAthI te mujaba artha ahIM karela che, ane tyAM TIkA A mujaba che. bhavato'pi ca sarvajJaH sarva Agamapurassaro, yena kAraNena, svargakevalArthinA tapodhyAnAdikaM karttavyamityAgamaH, ataH pravRtteriti tadasAvapauruSeyaH Agamo'nAdimatsarvajJasAdhanatvAt / 'itaro vA' sarvajJo nAgamAdeva, kasyacit tamantareNApi mAvAviti gAthArtha: A paMcavastuka graMtha gAthA-1292nI TIkAmAM paNa phataro che tyAM yaH to hovuM joIe; kema ke mULa gAthAmAM 'no' che, tethI ya: to hovuM joIe. TIkArya H bhavato'pi * gAthArtha:|| tamArA paNa=jainonA paNa, sarva sarvajJa Agamapurassara=AgamapUrvaka che, temAM mImAMsaka yukti Ape che - je kAraNathI svarga ane kevalanA arzI vaDe tapa ane dhyAnAdi karavAM joIe, e pramANe tamAru=jainonuM, Agama che. AnAthI=e AgamathI, pravRtti thavAthI (sarvajJa thAya che) e hetuthI sarva Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA / gAthA-183-184 375 sarvajJa AgamapUrvaka che, (a) sarva sarvajJa AgamapUrvaka che te kAraNathI A Agama, apauruSeya che; kema ke anAdimAna evA sarvajJanuM sAdhanapaNuM che. athavA=jo Agamane apauruSeya na mAno to, je Itara=sarvaza, AgamathI ja nathI; kema ke koIka sarvajJano Agama vagara paNa bhAva=sadbhAva che. e pramANe gAthArtha che. ata: pravRriti - ahIM AnAthI-tamArA AgamathI, pravRtti hovAthI sarvajJa thAya che, e hetuthI sarva sarvajJa AgamapUrvaka che, ema "ti'nuM joDANa che. gAma no 3- ahIM mULamAM 3==aa zabda che te svIkArArthaka che. tethI TIkAmAM 'nAgamaveva' kahela che. bhAvArtha : graMthakArazrIe pUrvamAM sthApana karyuM ke, mImAMsaka vedavacana apauruSeya svIkAre che, mATe saMbhavatu saMbhavI zake tevA, svarUpavALuM nathI, ane amAruM Agama sarvajJathI kahevAyela guruparaMparAthI prApta che, mATe saMbhavatu saMbhavI zake tevA, svarUpavALuM che. tyAM mImAMsaka kahe ke - tamArA mata pramANe paNa=jaina mata pramANe paNa, badhA sarvajJo AgamavacananA sevanathI ja thayelA che, tema mAnavuM paDaze; kema ke tamArA zAstramAM kahela che ke, svarganA arthIe tapa karavo joIe ane mokSanA arthIe dhyAna karavuM joIe, ane te vacana pramANe pravRtti karIne dhyAnathI sarva sarvajJo thayA che. tethI je sarva sarvajJanI paraMparA che, tenuM kAraNa Agama che, tema mAnavuM paDe. mATe sarvajJanI niSpatti pahelAM AgamanuM astitva mAnavuM paDe. tethI Agamane apauruSeya mAnavuM paDe; kema ke anAdimAna evI sarvajJanI paraMparAnuM sAdhana Agama che. mATe jo Agama sarva sarvajJa pahelAM hoya to ja AgamathI sarva sarvajJa thaI zake. tethI sarvajJathI Agama kahevAyAM che tema kahI zakAya nahi, paraMtu apauruSeya ja Agama mAnavAM paDe. have kadAca tame=jaina darzanakAra, bIjo vikalpa karo ke, Agama to sarvajJathI ja kahevAyelAM che, apauruSeya Agama nathI, to je Itara-sarvajJa, AgamathI ja thAya che ema tame tyAre ja kahI zako ke koIka sarvajJa anAdinA che jemaNe Agama kahyAM che, ane te AgamavacanathI anya sarvajJanI paraMparA thAya che. tethI e prApta thayuM ke, kAM Agama anAdinAM che mATe apauruSeya che, kAM koI eka sarvajJa anAdino che, jemaNe Agama kahyAM che. A prakAre mImAMsaka jainadarzanane Apatti Ape che. I183mA avataraNikA : atrottaram - avataraNikArya : ahIMyAM pUrve gAthA-183mAM mImAMsake Apatti ApI ke, jaina darzanakArane paNa kAM Agamane apauruSeya mAnavuM paDaze athavA to koI eka anAdimAna sarvajJa mAnavo paDaze e kathanamAM, uttara ApatAM graMthakArazrI kahe che - Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37ka. pratimAzataka bhAga-) stavaparitA/ gAthA-184 gAthA : "Nobhayamavi jamaNAI, bIyaMkurajIvakammajogasamaM / ahavatthato u evaM Na vayaNao vattahINaM taM" / / 184 / / gAthArtha : nathI=pUrvapakSIe pUrve gAthA-183mAM kahyuM ke, jaina darzanakArane paNa kAM koI eka sarvajJa anAdi mAnavo paDaze, kAM Agamane apauruSeya mAnavAM paDaze, te nathI; je kAraNathI bIja-aMkura athavA jIvakarmanA yoga samAna Agama ane sarvajJa ubhaya paNa anAdi che athavA to arthathI=arthane AzrayIne ja A pramANe cheHbIja-aMkura ke jIva-karmanA yoga samAna ubhaya che, paraMtu vacanathI nahi. te=AgamArthane kahenAruM vacana, vaktAne AdhIna che arthAt apauruSeya nathI. 184ll TIkA : no naitadevam, ubhayamapi AgamaH sarvajJazca, ya-yasmAt, anAdi bIjAGkurajIvakarmayogasamaM na hi atra 'idaM pUrvamidaM na' iti vyavasthA tatazca yathoktadoSAbhAvaH athavA arthata evaivaM bIjAGkurAdinyAyaH, sarva eva kathaJcidAgamArthamAsAdya sarvajJo jAtaH, tadarthazca tatsAdhaka iti na vacanato na vacanamevAzritya, marudevyAdInAM prakArAntareNApi bhAvAt / tad vacanaM vAdhInam, natvanAdyapi vaktAramantareNa vacanapravRtterayogAt tadarthapratipattistu kSayopazamAderaviruddhA tathAdarzanAt, etat sUkSmadhiyA bhAvanIyam / / 184 / / TIkArya : no-naiva .... thoDoSamAvA, nathI A ema nathI=pUrve gAthA-183mAM mImAMsake kahyuM ke, kAM Agamane apauruSeya mAnavAM paDaze, kAM koI eka sarvajJate anAdi mAnavo paDaze e, parvana=mImAMsaka kahe che ema nathI; je kAraNathI bIja-aMkura ane jIva-karmanA saMyoga jevuM Agama ane sarvajJa ubhaya paNa anAdi che. temAM hetu kahe che - di=je kAraNathI, ahIMyAM=Agama ane sarvajJamAM 'A pUrve ane A pUrve nahi e prakAre vyavasthA nathI. ane tenAthI=A pUrve ane A pUrve nahi evI vyavasthA tathI tenAthI, thokta doSano abhAva che=pUrve gAthA-183mAM mImAMsake doSa Apela ke, kAM tamAre Agamane apauruSeya mAnavA paDaze, kAM koI Agama vagara anAdimAna sarvajJa mAnavo paDaze, e rUpa doSano abhAva che. ahIM sUkSma dRSTithI vicAratAM graMthakArazrIne dekhAya che ke, svamata pramANe paNa Agamavacana vagara keTalAka sarvajJa thAya che, tethI bIjathI ja aMkura ke aMkurathI bIja, evI vyApti Agama ane sarvajJa vacce nathI, topaNa Agamano artha ane sarvajJa vacce bIjAMkura jAya che, te batAvavA mATe athavAthI graMthakArazrI kahe che - Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3) stavaparijJAgAthA-184 377 athavA ..... mAvA athavA arthathI ja=AgamanA arthane AzrayIne ja, A pramANe cheHbIjaaMkura thAya che. temAM yukti batAve che - sarva jaje koI sarvajJa thayA che te sarva ja, koIka rIte AgamatA arthane pAmIne sarvajJa thayA che. ane Agamano artha teno sarvAno sAdhaka che, jethI karIne vacanane AzrayIne bIja-aMkura tyAya nathI; kema ke prakAramaMtarathI paNa vacana vagara arthathI paNa, marudevAdino bhAva che. A rIte arthathI bIja-aMkura nyAya sthApana karavAthI e prApta thayuM ke, Agama pote sarvajJanuM sAdhaka che, tevo niyama na rahyo, topaNa sarvajJanI prAptimAM kAraNabhUta evo je artha che, te prAyaH vacanathI prApta thAya che, kema ke marudevAdi jevA keTalAka jIvone choDIne te artha vacanathI ja prApta thAya che. te vacana apauruSeya nathI, e batAvavA mATe kahe che - tan... vanapravRtteiravA, te=vacana=sarvajJanI prAptinA kAraNabhUta arthane kahenAruM vacana, vaktAne AdhIna che, paraMtu anAdi paNa nathI; kema ke vaktA vagara vacanapravRttino ayoga che. pUrve sthApana karyuM ke, sarvajJanA kAraNabhUta arthane kahenAruM vacana vaktAne AdhIna che, tethI apauruSeya nathI, e sthira thayuM. tyAM prazna thAya ke topaNa vacananI prApti vagara arthanI prApti kaI rIte thaI zake ? ke jethI artha ane sarvajJa vacce bIjAMkura nyAya svIkArI zakAya ? tethI kahe che - taratipatti tuM ..... tathatinAt vaLI, arthanI prApti kSayopazamAdithI aviruddha che; kema ke te prakAre darzana che. tat .... mAvanIyam AgavacananA avalaMbana vagara layopazamAdithI sarvajJanA kAraNIbhUta evA arthanI prApti thAya che e, sUkSmabuddhithI bhAvana karavuM joIe. ll184o kSayapasamAre - ahIM 'dithI nisargathI grahaNa karavuM arthAtuM marudevAdi jevA jIvone vacananA avalaMbana vagara ja tevA prakArano mativizeSano kSayopazama thayo, ke jethI kevalajJAnanA kAraNabhUta evA arthano bodha thayo. vivecana - pUrve gAthA-183mAM mImAMsake jainadarzanane Apatti ApI ke, tame paNa AgamapUrvaka sarvajJa thAya che tema mAno cho, ane anAdinI sarvajJanI paraMparA mAno cho. tethI anAdi sarvazanI paraMparAnuM kAraNa Agama sarvajJanI pahelAM hovuM joIe, mATe Agamane apauruSeya mAnavuM joIe. ane jo Agamane apauruSeya na mAno to AgamanI niSpatti pahelAM Agama vagara anAdino koI eka sarvajJa che, ema mAnavuM joIe. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che - Agama ane sarvajJa vacce bIja-aMkura nyAya jevuM che athavA jIva-karmanA saMyoga jevuM che. Azaya e che ke, "bIjathI aMkura ane aMkurathI bIja evI anAdinI paraMparA che. tethI prathama bIja Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 pratimAzataka bhAga-3 navapariNA | gAya-184 ane pachI aMkura ema kahI zakAya nahi ane prathama aMkura ane pachI bIja ema paNa kahI zakAya nahi; paraMtu koIka bIja pahelAM koIka aMkura che, ane koIka aMkura pahelAM koIka bIja che, ema kahI zakAya; paraMtu bIja ane aMkuramAM bIja pahelAM ane aMkura pachI evI vyavasthA nathI, athavA to aMkura pahelAM ane bIja pachI evI vyavasthA nathI. tema Agama pahelAM ane sarvajJa pachI athavA sarvajJa pahelAM ane Agama pachI evI vyavasthA nathI. athavA to jIva ane karmano saMyoga anAdi che, temAM paNa jIvanA yatnathI karma baMdhAya che ane jIvano karmabaMdhane anukULa yatna pUrva karmanA udayathI thAya che. Ama chatAM jIva ane karmanA yogamAM pahelAM jIva ane pachI karma evuM nathI, paraMtu dareka karma jIvanA prayatnathI baMdhAya che, tethI karma pachI che; ane karmavALo jIva ja tevo prayatna karIne karma bAMdhe che, tethI pUrvanuM karma vartamAnamAM karma bAMdhatA jIva karatAM pahelAM che, topaNa jIva ane karmanA saMyoganI anAdi paraMparA che. e rIte Agama ane sarvajJa vacce anAdi paraMparA che. te A rIte - koIka Agamane pAmIne jIva sAdhanA kare che ane sarvajJa thAya che, ane sarvajJa thayA pachI te Agamane jagatamAM prakAzita kare che; Ama chatAM pahelAM Agama ane pachI sarvajJa, ke pahelAM sarvajJa ane pachI Agama, evI vyavasthA nathI, paraMtu e baMneno pravAha paraspara kAryakAraNabhAvarUpe bIja-aMkuranI jema ke jIva-karmanI jema anAdi che. tethI mImAMsake kahyuM te rIte, kAM Agamane apauruSeya mAnavuM paDaze, tema mAnavAnI Apatti jainadarzanane nathI, ke koIka eka anAdino sarvajJa che je Agama vagara che, tema paNa mAnavAnI jainadarzanane Apatti nathI, paraMtu sarva Agamo sarvajJo vaDe kahevAyAM , ane sarva sarvajJo AgamapUrvaka thayA che, ane teonI anAdinI paraMparA che, mATe koI doSa nathI. A rIte graMthakArazrIe Agama ane sarvajJa vacce bIja-aMkura-nyAya batAvIne mImAMsake Apela doSanuM nivAraNa karyuM. tyAM koIka sUkSma padArtha spaSTa karavA mATe athavA'thI batAve che - Agama vagara paNa koIka sarvajJa thAya che, paraMtu AgamArthane pAmyA vagara koI sarvajJa thatuM nathI; kema ke sarvajJanuM Agama kahe che ke, "svarganA arthIe tapa karavo joIe ane kevalanA arthIe dhyAna karavuM ? joIe;" ane zuddha AtmAnA dhyAna vagara koI sarvajJa thayuM nathI, paraMtu moTA bhAganA jIvo AgamanA vacanane avalaMbIne zuddha AtmAnuM dhyAna kema karavuM? tenI kaLA zIkhe che ane sarvajJa thAya che. tethI moTA bhAganA jIvone AzrayIne Agamavacana ane sarvajJa vacce bIja-aMkura jAya che. topaNa marudevAdi jevA keTalAka jIvone kyAreya paNa Agamavacana prApta thayuM nathI, Ama chatAM AgamArthanA kSayopazamAdine kAraNe zuddha AtmAnA dhyAnamAM prayatna karIne teo sarvajJa thayA. tethI Agamano artha ane sarvajJa vacce bIjaaMkura-nyAyathI niyata vyApti che. vaLI, AgamanA arthane kahenAra vacana vaktAne AdhIna che, ane te vacana anAdikALathI je koI sarvajJa thayA che teo ja bole che, paraMtu apauruSeya nathI; ane sarvajJakathita evuM te vacana pramANabhUta hovAthI Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 379 pratimAzataka bhAga-3/ stavaparijJA| gAthA-184-185 hitArthI jIvonI pravRttinuM aMga che. vaLI, keTalAka jIvo te vacanane pAmyA vagara paNa kSayopazamAdine kAraNe AgamanA arthane prApta karI le che. jema ke marudevA mAtAe mokSa meLavavA mATe zuddha AtmAnuM dhyAna karavuM joIe, tevuM vacanathI kyAreya paNa sAMbhaLyuM nathI ke koI sarvajJa pAsethI prApta karyuM nathI, topaNa potAnA mativizeSanA kSayopazamathI ja teone bhagavAnanA samovasaraNanA darzanathI arthabodha thAya tevo kSayopazama thayo ke jethI kevalajJAnane pAmyA. AthI sarvajJanA vacanathI je arthabodha thAya che, tevo ja arthabodha koIkane vacana vagara paNa thaI jAya te saMbhave. tethI vacana ane sarvajJa vacce vyApti nathI topaNa jemane kevalajJAna thayuM, temane arthabodha thAya tyAra pachI ja kevalajJAna thAya che. tethI arthabodha ane kevalajJAna vacce niyata vyApti che, mATe bIjAMkura nyAya che. A vastu sUkSmadaSTithI vicAravI joIe, to nakkI thAya ke, sarvajJa thavAno upAya to Agamano artha ja che ane Agamano artha prApta karavA mATe sarvajJanA vacanarUpa Agama upAya che; ane tethI vivekI jIvanI pravRttinuM aMga sarvajJanuM vacana che, ane te vacana apauruSeya nathI paraMtu koIka puruSanA prayatnathI bolAyela che.ll184 avataraNikA - pUrve gAthA-180thI 18ramAM graMthakArazrIe sthApana karyuM ke, mImAMsaka je kahe che ke, vaidika AcArya tatva che, te temano vyAmoha che, ane tethI vaidika AcArya vaDe kahevAyela vyAkhyArUpa Agama ane te AgamAnusAra yAgAdimAM prayoga e vyAmoha che, ane guruno saMpradAya paNa mImAMsakanA matamAM pramANasiddha thato nathI. tenAthI zuM phalita thAya che, te have graMthakArazrI batAve che - gAthA - "vedavayaNammi savvaM NAeNAsaMbhavaMtarUvaM jaM / tA iyaravayaNasiddhaM vatthu kahaM sijjhaI tatto" / / 185 / / gAthArtha : je kAraNathI vedavacanamAM nyAyathI, sarva=AgamAdi, asaMbhavatrasaMbhavI na zake tevA, svarUpavALA che te kAraNathI, Itaravacanasiddha sadarUpa vacanasiddha arthAt sarvAnA vacanathI siddha, evI pUjAmAM thatI hiMsAmAM adoSAdi rUpa vastu, tenAthI=vedavacanathI, tyAgIya hiMsAmAM kevI rIte siddha thAya ? arthAt na thAya. II185l TIkA : vedavacane sarvamAgamAdi nyAyena asambhavadrUpaM yad yasmAd, tat=tasmAd, itaravacanasiddhaM= sadrUpavacanasiddhaM, vastu hiMsA'doSAdi, kathaM sidhyati tato vedavacanAditi gAthArthaH / / 185 / / Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA | gAthA-185-186 TIkArya - vevane.... jAthArtha ! je kAraNathI vedavacanamAM sarva AgamAdi, nyAyathI yuktithI, asaMbhava saMbhavI na zake tevA svarUpavAnuM che, te kAraNathI, ItaravacanasikasarUpa vacanasiddha sarvajJanA vacanathI siddha, vastu pUjAmAM thatI hiMsAmAM adoSAdirUpa vastu, tenAthI=vedavacanathI, thAgIya hiMsAmAM kevI rIte siddha thAya? athata na thAya. e pramANe gAthArtha che. 18pA bhAvArtha : pUrve gAthA-180thI 182mAM graMthakArazrIe batAvyuM ke, mImAMsaka vedane apauruSeya mAne che, mATe temanA vaidika AcArya dvArA karAtuM vyAkhyArUpa Agama, ane te vyAkhyA anusAra karAto yAgIya hiMsArUpa prayoga e baMne vyAmoha che. ane vaidika AcArya jANatA nahi hovAne kAraNe vedanA arthane kahevAmAM pramANabhUta nathI, ane jAtiaMdha evI vaidika AcAryanI guruparaMparA paNa pramANabhUta nathI. A rIte yuktithI vicArIe to e siddha thayuM ke, vedavacanamAM AgamAdi sarva asaMbhavasaMbhavI na zake tevA svarUpavALuM che arthAtu apramANarUpa che. mATe apramANabhUta evA vedavacanathI karAtA yajJamAM thatI hiMsAmAM doSAdi nathI, tema siddha thaI zake nahi. vaLI, pUrve gAthA-119mAM pUrvapakSIe kahela ke, jo dravyastavanI pravRttimAM thatI hiMsA doSane karanArI nathI, to vedavihita hiMsAne paNa tamAre doSarUpa nathI tema mAnavuM paDaze. A vacana saMgata nathI, te batAvavA mATe mAthAnA uttarArdhathI graMthakArazrI kahe che - dravyastavamAM hiMsA thAya che, te bhAvastavanuM kAraNa banavAthI mokSanuM kAraNa che, e prakAre sarvajJavacanathI siddha che. tene AzrayIne pUrvapakSI kahe ke - jo sarvazanA vacana pramANe dravyastavamAM thatI hiMsA doSarUpa nathI, to vedavacanathI thatI yAgIya hiMsA paNa doSarUpa nathI. tene graMthakArazrI kahe che ke - te vAta siddha thaI zake nahi; kema ke pUrve gAthA-137mAM kahela ke, sarvajJanuM vacana dRSTa-ISTathI aviruddha ane saMbhavatuM svarUpavALuM che, tethI temanA vacana pramANe dravyastavamAM pravRtti karavAthI bhAvastavanI prApti dvArA mokSanI prApti thAya che, e vAta saMgata thAya che; ane vedavacanamAM nyAyathI yuktithI, AgamAdi sarva asaMbhavatuM svarUpavALuM che, mATe vedanA vacanathI yajJamAM pravRtti karavAmAM Ave to hiMsAkRta doSanI prApti thAya nahi, tema kahI zakAya nahi. 18pA avataraNikA - pUrve gAthA-119mAM pUrvapakSIe kahela ke, dravyastavamAM thatI hiMsA jo doSa mATe nathI, ema tame mAnazo, to yajJamAM thatI hiMsAne tamAre doSarUpa nathI ema kahevuM paDaze. enuM atyAra sudhI nirAkaraNa karIne graMthakArazrIe sthApana karyuM ke, sarvajJanA vacanathI thatI pravRttimAM dravyahiMsA hovA chatAM mokSanuM kAraNa che, mATe doSa nathI, paraMtu tenA baLathI asaMbhavita rUpavALA evA vedavacanathI yajJanI hiMsAmAM doSa nathI, tema siddha thaI zake nahi. ane te ja vAta dAMtathI batAvatAM graMthakArazrI kahe che - Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA) gAthA-186 381 gAthA - "Na hi rayaNaguNA rayaNe kadAcidavi hoMti uvalasAhammA / parva vayatara ja tati sAmaUvayami" 28dA. gAthArtha : upalanA=patharanA, sAmyane kAraNe ratnanA guNo ara7mAM kyAreya paNa hotA nathI. e rIte vayanAMtaranA guNo-sAmAnya vacanathI vacanAMtararUpa viziSTa vacananA guNo, sAmAnya vacanamAM hotA nathI. II186 TIkA - - na hi ratnaguNAH ziraHzUlazamanAdayo'ratne ghargharaghaTTAdau kadAcidapi bhavantyupalasAdharmyAt, evaM vacanAntaraguNA hiMsAdoSAdayo na bhavanti sAmAnyavacane / / 186 / / TIkArca - I zi... sAmAnyavarane | upalanA=paththaratA, sAmyane kAraNe ziraHzUlazamanAdi=magajanI vedanAnuM zamana karavuM Adi, ratnanA guNo ara7mAMegharaghaTTAdimAM=pattharavizeSamAM, kyAreya paNa hotA nathI. e rIte hiMsAmAM adoSAdi vacanAMtaranA=vedavacanathI vacanAMtararUpa sarvajJavacatatA, guNo sAmAnya vacanamAM=vedavacanamAM, hotA nathI. II186. bhAvArtha : dravyastavathI thatI hiMsA adoSarUpa che, e vAta bhagavAnanA vacanathI siddha thAya che. tenA baLathI vedavacanathI thatI hiMsA paNa adoSarUpa che, ema je pUrvapakSI kahevA mAMge che te saMgata nathI; kema ke ratnanA guNo ratnamAM ja hoya che, paraMtu paththaramAM hotA nathI. joke ratna ane paththara upalarUpe samAna che, topaNa ratnanA guNo ratnamAM ja hoya, paththaramAM na hoI zake; te rIte vedavacana ane sarvajJanuM vacana e baMne vacana, vacanarUpe samAna hovA chatAM vedavacano karatAM sarvajJa ane vitarAganAM vacano vacanAMtararUpa che; kema ke sarvajJa - sAkSAt padArthane joIne rAgAdi rahita hovAthI yathArtha ja kahenArA hoya che. tethI temanA vacanAnusAra pravRtti karavAmAM kvacit bAhyathI hiMsA thatI hoya topaNa anubaMdhathI te ahiMsAnuM kAraNa che. mATe sarvajJanA vacanAnusAra karAtA dravyastavathI hiMsAdi doSonI prApti thatI nathI. paraMtu tethI sarvajJanA vacanathI Itara evAM vedavacanothI yajJamAM karAtI pravRttimAM paNa hiMsA hovA chatAM doSa nathI tema kahI zakAya nahi, paraMtu yajJamAM thatI hiMsAmAM doSa ja che; kema ke atIndriya padArthamAM sarvajJathI Itara vaDe kahevAyelA padArtho pramANabhUta nathI. II18kA Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 pratimAzaka bhAga-3 | jIvapariNA | gAthA-187 avataraNikA : pUrve gAthA-11lmAM pUrvapakSIe kahela ke, je rIte dravyastavanA vidhAnamAM hiMsA dharma mATe che, te rIte vedamAM kahelI yajJAdimAM thatI hiMsA paNa dharma mATe che, ane e pramANe tame jevo nathI mAnatA te tamAro vyAmoha che. tyAra pachI zloka-123 sudhI pUrvapakSIe potAnA kathananI puSTi karI, ane zloka-124thI pUrvapakSInA kathananuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrIe kahyuM ke, A temanuM kathana yuktima nathI, ane tenuM sthApana zloka-186 sudhI karyuM. have tenuM nigamanA karatAM graMthakArazrI kahe che - gAthA : "tA evaM saNNAo (Na) buheNa aTThANaThAvaNAe u / savA dugo vAvo vAsa zvAsaTINaur" iaa287aa. mULa gAthAmAM 'saUTgo' pachI '' hovo joIe. gAthArtha : te kAraNathI=pUrve gAthA-186mAM kahyuM ke, ratnanA guNo ara7mAM hotA nathI e rIte sarvajJAvacananA guNo vedavacanamAM hotA nathI te kAraNathI, A rIte=jema dravyastavamAM thatI hiMsAmAM doSa nathI ema mAno to yAgIya hiMsAmAM paNa doSa nathI ema mAnavuM paDaze e pramANe pUrvapakSIe gAthA-11lmAM kahyuM e rIte, sanyAyane=dravyastavamAM thatI hiMsAmAM adoSa che e saccAya che ane e sanyAyane, budha vaDe karIne asthAnarathApanAdi vaDe cAsapaMcAsa nyAya dvArA laghu karavo nahi. ll18mAM TIkA - tadevaM satryAyo na budhenAsthAnasthApanayA sadA laghuH karttavyaH(cAzapaJcAzanyAyena?) asaMbhavino'saMbhavapradarzanagatyA / / 187 // TIkArya : tahevaM pravarNanAtyA I te kAraNathI pUrve gAthA-186mAM kahyuM ke ratnanA guNo ara7mAM hotA nathI e rIte sarvajJavacananA guNo vedavacanamAM hotA nathI te kAraNathI, A rIte=jema dravyastavamAM thatI hiMsAmAM doSa nathI ema mAno to yAgIya hiMsAmAM paNa doSa nathI ema mAnavuM paDaze e pramANe pUrvapakSIe gAthA-119mAM kahyuM e rIte, satyAyane dravyastavamAM thatI hiMsAmAM adoSa che e sAya che e satyAyane, budha vaDe asthAnasthApanA vaDe cAsapaMcAsa vyAya dvArA asaMbhavithI asaMbhavatA pradarzananI gatithI paddhatithI, laghu karavo joIe nahi. 187 bhAvArtha - dravyastavamAM je hiMsA che, te adoSarUpa che ane te sanyAyarUpa che, ane e pramANe vaidika hiMsAmAM paNa doSa nathI, ema kahevuM te sadnyAyane asthAne sthApana karavA barAbara che, ane e rIte karavAthI Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 pratimAzataka bhAga-3/ navapariNA / gAthA-187-188 sanyAyanuM lAghava thAya che. tethI buddhimAna puruSoe e rIte karavuM joIe nahi, ane temAM yukti Ape che ke - sanyAyane cAsapaMcAsa nyAyathI laghu karavo nahi arthAtu asaMbhavithI asaMbhavanA pradarzananI gatithI laghu karavo nahi. Azaya e che ke, dravyastavamAM je hiMsA thAya che temAM doSano asaMbhava che, ane te asaMbhavi doSathI vedanI yAgIya hiMsAmAM doSanA asaMbhavanuM pradarzana karavAmAM Ave, to kyAya laghu bane che; kema ke e enI asthAne sthApanA che. te A rIte - dravyastavamAM svarUpathI hiMsA che, je anubaMdhathI ahiMsAnuM kAraNa bane che; jyAre vedavAkyathI thatI yAgIya hiMsA bhUtikAmanA mATe thAya che, mATe potAnA tuccha bhautika AzayathI bIjAne pIDA karavAno malIna Azaya che, tethI anubaMdhathI ahiMsAnuM kAraNa nathI. vaLI, vedavacana asaMbhavatuM svarUpavALuM che, tethI pramANabhUta siddha thatuM nathI. mATe dravyastavamAM thatI hiMsAne vedamAM thatI hiMsA sAthe yojavAmAM Ave te asthAne sthApanA karavA barAbara che, ane tenAthI dravyastavane kahenArA sarvajJanA vacanamAM laghutAnI prApti thAya che. cAsapaMcAsa" zabdano artha dharmasaMgrahaNImAM A pramANe che - kiMvanna yuktetyata Aha-'cAsappaMcAsasamA' yathA 'paMcAsa' iti zabdaM zrutvA cAsazabde cAsazabdasAdharmyAt paMcAsazabdArthakalpanA'yuktA tadvadiyamapi, zubhAzubhabAhyAlambanatayA'tyantaM vailakSyeNa anantaroktakalpanayA saha asyAH samAnatvAbhAvAt / / 877 / / je pramANe "paMcAsa' zabda sAMbhaLIne "cAsa' zabdamAM "cAsa' zabdanA sAdhamyathI "paMcAsa' zabdanA arthanI kalpanA kare te ayukta che tema zubha AlaMbanavALuM dravyastava che ane azubha AlaMbanavALI vedanI hiMsA che chatAM te bannene samAna kahe te atyaMta viruddha che. II18LA avataraNikA - tatra yuktimAha - avataraNikArya : tyAM tyAgIya hiMsAmAM adoSa nathI e kathanamAM, yuktine kahe che - bhAvArtha : pUrve gAthA-187mAM kahyuM ke, A rIte sanyAyane asthAna sthApana dvArA haMmezAM budha vaDe laghu karavo joIe nahi. ema kahevAthI e prApta thayuM ke, dravyastavamAM vartatI hiMsAmAM jema adoSa che, tema yAgIya hiMsAmAM adoSa che, ema kahevuM e sanyAyanI asthAna sthApanArUpa che, mATe yAgIya hiMsAmAM adoSa nathI arthAt doSa che. temAM gAthA-188thI 191 sudhI yuktine kahe che - Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 gAthA: pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-188-189 gAthArtha : te prakAre=hiMsAmAM doSa che te prakAre, vedamAM ja sAmAnyathI=utsargathI, kahevAyeluM che. vedamAM kahevAyeluM che te 'yathA'thI batAve che - FET ..... " taha vede ciya bhaNiyaM sAmaNNeNaM jahA Na hiMsijjA / bhUyANi phalusA puNo ya hiMsijja tattheva " / / 188 / / bhUtonI hiMsA karavI joIe nahi, ane vaLI phaLanA uddezathI tyAM ja=vedamAM ja, hiMsA karavI ema kahela che. 1885 TIkAH tathA veda eva bhaNitaM sAmAnyenotsargeNa yathA- "na hiMsyAd bhUtAni" phaloddezAt punazca hiMsyAt tatraiva bhaNitaM "agnihotraM juhuyAt svargakAmaH" itIti gAthArthaH / / 188 / / TIkArtha H kahevAyeluM che. gAthArtha: / / te prakAre=hiMsAmAM doSa che te prakAre, vedamAM ja sAmAnyathI=utsargathI, vedamAM zuM kahevAyeluM che, te 'yathA'thI batAve che - "bhUtonI hiMsA karavI joIe nahi," ane vaLI "phLanA uddezathI hiMsA karavI joIe," e prakAre tyAM ja=vedamAM ja, kahevAyeluM che. te batAve che "svarganI icchAvALAe agnihotra karavo joIe." 'kRti' zabda vedanA kathananI samAptisUcaka che, e pramANe gAthArtha che. 188 gAthA: "tA tassa pamANatte vi ettha niyameNa hoi dosu tti / phalasiddhie vi sAmaNNadosaviNivAraNAbhAvA" / / 189 / / gAthArtha H te kAraNathI, tenuM=vedanuM, pramANapaNuM hote chate paNa ahIMyAM=codanAmAM="vedanA kathanathI yajJa karo" emAM, phLasiddhi hovA chatAM paNa niyamathI doSa che; kema ke sAmAnya doSanA nivAraNano abhAva che. 189II Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-189-190 TIkA H tat tasya pramANatve'pi vedasya, (atra) niyamena codanAyAM bhavati doSa iti phalasiddhAvapi satyAM kuta ityAha- sAmAnyadoSanivAraNAbhAvAdautsargikavAkyArthadoSaprAptereveti gAthArthaH / / 189 / / * TIkAmAM vevasya pachI 'atra' paMcavastuka graMtha pramANe lIdhela che. TIkAryaH tat. gAthArtha:|| tat--te kAraNathI=vedamAM utsargathI hiMsAno niSedha karela che ane LanA uddezathI hiMsAnI vidhi che te kAraNathI, tenuM vedanuM, pramANapaNuM hote chate paNa ahIMyAM=codanAmAM="vedanA kathanathI yajJa karo" emAM, phLasiddhi hovA chatAM paNa niyamathI doSa che. zAthI doSa che ? ethI karIne kahe che ihaiva nidarzanamAha sAmAnya doSanA nivAraNano abhAva che arthAt autsargika vAkyArthanA doSanI prApti ja che arthAt pUrve gAthA-188mAM kahyuM ke, "jIvonI hiMsA karavI joIe nahi," e rUpa autsargika vAkyArthanA doSanI prApti ja che. (kema ke sAmAnyathI vedamAM hiMsAno niSedha karyo, ane "svarganI kAmanAvALo agnihotra kare" e vedavacananI codavAmAM, utsargathI kahela vAkyArtha "na hi~svAr sarvabhUtAni" enA doSanI prApti ja che.) e pramANe gAthArtha che. 1895 avataraNikA : - - - 385 avataraNikArtha : ahIMyAM ja=sAmAnya doSanA nivAraNanA abhAvamAM ja, nidarzanane dRSTAMtane, graMthakArazrI batAve che gAthA: "jaha vejjagammi dAhaM oheNa nisehiuM puNo bhaNiyaM / zaMghADu Aiimatte, regna viddiA tavuM ceva" TI60 / / gAthArtha H je pramANe vaidhakamAM utsargathI dAhano niSedha karIne vaLI gaMDAdi=gUmaDA vageremAM kSaya nimitte vidhi vaDe tene ja=dAhane ja, karavo ema kahevAyeluM che. II190 TIkA yathA vaidyake dAhamagnivikAramoghena=utsargato, niSidhya duHkhakaratvena, punaH bhaNitam tatraiva phaloddezena gaNDAdikSayanimittaM vyAdhyapekSayetyarthaH kuryAd vidhinA tameva dAhamiti gAthArthaH / / 190 / / Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 389 pratimAzataka bhAga-3/ stavaparijJA / gAthA-191 TIkArya : yathA .... bahArtha che je pramANe vaidakamAMvaidhaka zAstramAM, oghathI-utsargathI, dukhakarapaNuM hovAne kAraNe dAhano agnivikAravo, niSedha karIne, vaLI tyAM ja=vaivaka zAstramAM ja, phaLanA uddezathI gaMDAdi kSayanimitta, vyAdhinI apekSAe, vidhi vaDe tene jannadAhane ja karavo, e pramANe kahevAyeluM che, e pramANe gAthArtha che. 1905 - ahIM 'ttodezana blaDikSanamitta vyAdhyakSatya kahyuM tenuM tAtparya e che ke, gaMDAdinA kSaya mATe=gUmaDAM vagerenA nAza mATe dAhanuM vidhAna karela che arthAtu gaMDAdirUpa vyAdhinI apekSAe dAhanuM vidhAna karela che, ema batAvavuM che. gAthA - "tato vi kIramANe ohaNisehubbhavo tahiM doso / jAyai phalasiddhie vi eva itthaM pi viNNeyaM" / / 191 / / gAthArtha - tenAthI paNa te vacanathI paNa, karAtA temAM dAhamAM, phaLasiddhi hovA chatAM paNa oza niSedhathI udbhavelo doSa thAya che. e prakAre ahIM=vedamAM, jANavuM. 191 TIkA : tato'pi vacanAkriyamANe'pi dAhe oghaniSedhodbhava ityautsargikaniSedhaviSayastatra doSo duHkhakaratvalakSaNo jAyate phalasiddhAvapi gaNDakSayAdirUpAyAM satyAmevamatrApi vede vijJeyaM codanAto'pi pravRttasya phalabhAve'pyutsarganiSedhaviSayo doSa iti gAthArthaH / / 191 / / TIkArya - tato ....... pathArtha che. tenAthI paNa te vacanathI karAtA paNa, dAhamAM, oghaniSedhathI uddabhava otsargika niSedhaviSaya dukhakarapaNArUpa doSa, gaMDalayAdirUpa phaLasiddhi hovA chatAM paNa thAya che. e rIte ahIM paNa=vedamAM paNa, codatAthI paNa=vedavacananI preraNAthI paNa. pravRtine, phaLanA bhAvamAM paNa=svarganI prAptirUpa phaLatA bhAvamAM paNa, utsarganiSedhavALo doSa jANavo. e pramANe gAthArtha che. II1915 bhAvArtha: pUrve gAthA-187mAM sthApana karyuM ke, sanyAyane asthAne sthApana karavo nahi. tenAthI e prApta thayuM ke, bhagavAnanA vacanarUpa satyAyane asthAne sthApana karIne tenA baLathI yAgamAM thatI hiMsAmAM doSa nathI, tema sthApana karavuM nahi. tethI have yAganI hiMsAmAM doSa kaI rIte che ? te yuktithI batAve che - Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | jIvaparijJA / gAthA-191 387 vedamAM kahyuM che ke, hiMsA karavI joIe nahi, ane vaLI vedamAM anyatra kahyuM che ke, "svarganI kAmanAvALAe agnihotra karavo joIe." tethI e prApta thAya ke, sAmAnyathI hiMsAno niSedha karIne svargakAmanArUpa phaLanA uddezathI yajJa karavAnuM kathana veda kare che. have jo vedane pramANarUpe svIkArIe ane vedanA vacananI preraNAthI koI vyakti yajJamAM pravRtti kare, ane te yajJathI svarUpa phaLanI siddhi thAya che, tema svIkArIe, topaNa hiMsAnA niSedha karanArA vacana pramANe hiMsAnuM phaLa paNa prApta thAya. te ja vAta dRSTAMtathI batAve che - jema vaidyaka zAstramAM zarIrane dAha karavAno niSedha che; kema ke zarIrane DAma ApavAthI pIDA thAya che. Ama chatAM koIne gaMDAdi vyAdhi thayo hoya to tenA nAza mATe vaidakazAstramAM ja DAma ApavAnI paNa vidhi che. tethI te vaidyanA vacana pramANe DAma ApavAnI kriyA karavAmAM Ave to gaMDAdi vyAdhinA kSayarUpa phaLa maLe topaNa, DAma ApavAno niSedha karanAra vacana pramANe DAmanI pIDA paNa thAya che; kema ke bhinna uddezathI DAma ApavAno niSedha hato arthAt DAmanI pIDAnA parivAra mATe DAma ApavAno niSedha hato, ane bhinna uddezathI DAma ApavAno vidhi che arthAt gaMDakSayanA uddezathI DAma ApavAnI vidhi che. tethI gaMDakSayanA uddezathI DAma ApavAmAM Ave to gaMDakSaya thavA chatAM DAmanI pIDA thAya che. te ja rIte - mokSanA uddezathI vedamAM hiMsAno niSedha che ane svarganA uddezathI yajJArthaka hiMsA karavAno vidhi che, mATe svarganA uddezathI yajJa karavAmAM Ave ane vedanA vacana pramANe svarga maLatuM hoya topaNa mokSanA uddezathI je hiMsAno niSedha che, te hiMsA karavAnuM anartha rUpa paNa phaLa yAganI hiMsAmAM maLe che. mATe vedanA vacanane pramANarUpe svIkArIe topaNa vedanA vacanathI thatI hiMsA doSarUpa ja che. AnAthI e batAvavuM che ke, dravyastavamAM thatI hiMsA doSarUpa nathI ane vedane pramANarUpe svIkArIe topaNa yajJamAM thatI hiMsA doSarUpa ja che. mATe dravyastavane kahenArA bhagavAnanA vacananA baLathI yajJamAM thatI hiMsAmAM doSa nathI tema kahyuM, te bhagavAnanA vacanane asthAne sthApana karavA barAbara che. ahIM vicArakane prazna thAya ke, dravyastavamAM paNa hiMsA che ane vedavacana pramANe karAtA yajJamAM paNa hiMsA che, to dravyastavamAM thatI hiMsAmAM doSa nathI, tenuM tAtparya zuM che ? tenuM samAdhAna A pramANe che - je uddezathI bhagavAne hiMsAno niSedha karyo che, te uddezathI ja bhagavAne dravyastava karavAno kahyo che arthAt vidhi-niSedhano uddeza eka ja che. ane je uddezathI vedamAM hiMsAno niSedha karela che, te uddezathI yajJa karavAnuM vedamAM kahela nathI, paraMtu anya uddezathI kahela che arthAt vidhi-niSedhanA uddeza judA che. tethI ja jema anya uddezathI dAhano niSedha che ane anya uddezathI dAhanI vidhi che, mATe dAha karavAthI dAhanA uddezanuM phaLa maLatuM hoya topaNa, je uddezathI dAhano niSedha che, chatAM dAha karavAmAM Ave to niSedhanA sevanathI thatI pIDArUpa phaLa paNa maLe che. tema vedavacanamAM hiMsAno niSedha che, Ama chatAM hiMsA sevavAmAM Ave to hiMsAkRta anarthanI prApti thAya ja che. jyAre sarvajJanA vacana pramANe hiMsAno niSedha to rAgAdinA uccheda mATe che ane je gRhastha saMpUrNa Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 pratimAzataka bhAga-3/ stavaparikSA | gAthA-191-12 ahiMsA pALI zake tema na hoya tene rAgAdinA uccheda mATe ja dravyastavanI vidhi che, tethI jema hiMsAno niSedha rAgAdinA ucchedanuM kArya kare che, tema dravyastavanuM sevana paNa rAgAdinA ucchedanuM ja kArya kare che. mATe dravyastavamAM thatI hiMsAthI pApabaMdharUpa koI doSanI prApti nathI, paraMtu je hiMsA thAya che, te azakya parihArarUpa hovAthI mAtra svarUpahiMsA che. vastutaH dravyastavanI kriyA bhagavAnanI bhakti karIne AtmaguNone vikasAvavA arthe che, mATe hiMsAno niSedha ane dravyastavanI vidhi ekArthaka hovAthI dravyastavamAM vartatI hiMsAmAM leza paNa doSa nathI. jyAre vedamAM hiMsAno niSedha ane yAgIya hiMsA bhinnArthaka hovAthI tyAgIya hiMsAthI svarga svIkArIe topaNa hiMsAkRta anarthanI prApti to thAya ja che. mATe dravyastavanA baLathI bhAgIya hiMsA nirdoSa che tema sthApana karavuM e dravyastavane asthAne sthApana karavA barAbara che. II11aaaa avataraNikA : pUrve gAthA-100mAM kahyuM ke, dravyastava ane bhAvastava anyonya samatuviddha che, ane tyAra pachI gAthA-118 sudhI yuktithI tenI puSTi karI, ane gAthA-11mAM pUrvapakSInI zaMkA ulmAvata karI ke, jo dravyastavamAM hiMsA hovA chatAM doSa nathI, to vedamAM batAvelI yajJanI hiMsAmAM paNa doSa nathI tema mAvavuM paDaze, ane te prAsaMgika kathananI carcA gAthA-191 sudhI karI. have tenuM nigamata karatAM kahe che - gAthA : "kayamittha pasaMgaNaM jahociyA ceva davvabhAvatthayA / aNNoNNasamaNuviddhA NiyameNaM hoMti NAyavvA" / / 192 // gAthArtha - ahIMyAM=stavavicAramAM, prasaMgathI saryuM arthAta gAthA-11lthI atyAra sudhInuM prAsaMgika kathana karyuM e prasaMgathI saryuM. yathocita ja dravyastava ane bhAvastava niyamathI=nakkI, anyonya samanuviddha jANavA yogya che= svIkAravA yogya che. II19zA TIkA : atra stavavicAre kRtaM prasaGgena, yathocitAveva dravyabhAvastavau anyonyasamanuviddhau prdhaangumAvena pAra6rA. TIkArya : atra gumAve che. ahIMyAM=stavavicAramAM, prasaMgathI sarSa arthAta gAthA-119thI atyAra sudhInuM prAsaMgika kathana karyuM, e prasaMgathI saryuM. yathocita ja dravyastava ane bhAvAstava pradhAnagINabhAvathI anyonya samatuviddha che=paraspara joDAyelA che. 192aaaa Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-192-193 bhAvArtha : pUrve gAthA-100mAM dravyastava ane bhAvastava paraspara saMlagna che, ema kahyuM, ane e ja vAta tyAra pachInI gAthAomAM yuktithI batAvI, ane gAthA-119thI prAsaMgika kathana zarU karyuM, te ahIM pUruM thAya che. tethI e sarva kathananuM nigamana karatAM graMthakArazrI kahe che - dravyastavanA vicAramAM prasaMgathI saryuM. Ama kahIne prAsaMgika kathana pUruM thAya che ane tenAthI zuM phalita thAya che, te batAve che - 389 prAsaMgika kathana pUrve je batAvela ke dravyastava ane bhAvastava anyonya saMlagna che, te spaSTa kare che - potAnA aucitya pramANe arthAt zrAvakane potAnA aucitya pramANe ane sAdhune potAnA aucitya pramANe, je stava karAya che, te stavamAM dravyastava ane bhAvastava pradhAnagauNabhAvathI anyonya saMlagna che. Azaya e che ke, zrAvaka dravyastava kare che tyAM pradhAnarUpe dravyastava hovA chatAM gauNabhAvathI bhAvastava che ja ane sAdhu pradhAnarUpe bhAvastava kare che topaNa 'arihaMta ceIANaM' sUtra dvArA dravyastavanA phaLanI AzaMsA rAkhe che, te dravyastavarUpa hovAthI gauNarUpe dravyastava paNa kare che, te vAta graMthakArazrIe svayaM gAthA-101thI 113mAM batAvela che, AthI sAdhune mukhyarUpe bhAvastava hovA chatAM gauNarUpe dravyastava paNa che. II1922 avataraNikA : pUrve gAthA-192mAM kahyuM ke, yathocita ja dravyastava ane bhAvastava anyonya saMlagna che. tethI prazna thAya ke, dravyastava kone ucita che? ane bhAvastava kone ucita che? te batAvavA mATe graMthakArazrI kahe che . - gAthA "appaviriyassa paDhamo, sahakArivisesabhUyamo seo / iyarassa bajjhacAyA iyaro cciya esa paramattho" / / 193 / / gAthArtha H alpavIryavALA prANIne prathama=dravyastava, sahakArI vizeSabhUta che=bhAvavizeSanI prAptimAM sahakArI kAraNarUpa che, (AthI karIne) zreyaHkArI che. Itarane=bahuvIryavALA sAdhune, bAhya tyAgathI Itara ja=bhAvastava ja (zreyaHkArI) che, A paramArtha che. / / 193II TIkA alpavIryasya prANinaH prathamo dravyastavaH sahakArivizeSabhUto'taH zreyAn itarasya = bahuvIryasya sAdhorbAhyatyAgAt=bAhyadravyastavatyAgena, itaraH = bhAvastava, eva zreyAn ityeSa paramArtho'tra kramamAzritya dravyaH / / 13 / / Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390. pratimAzataka bhAga-3 | jIvapariNA/ gAthA-193-194 TIkArya : satyavIrtha dravyaH || alpavIryavALA prANIne prathama dravyastava, sahakArI vizeSabhUta che=bhAvavizeSanI prAptimAM sahakArI kAraNarUpa che, AthI karIne zreyakArI che. Itarane bahuvIryavALA sAdhune, bAhya tyAgathI=bAhya dravyastavanA tyAgathI, Itara=bhAvastava ja, zreyakArI che. e prakAre A paramArtha ahIMyAM=prastuta kathanamAM, kramane AzrayIne jANavo. arthAt sAmAnya rIte prAptino krama prathama dravyastava prApta thAya che pachI bhAvastava prApta thAya che, e rUpa kramane AzrayIne A paramArtha jANavo. jayAre koIkane dravyastava vagara ja bhAvastava prApta thaI zake che. 193mA bhAvArtha : yogamArgamAM pravarte evuM vIrya jemanAmAM leza paNa nathI, teo dharmamArgamAM adhikArI nathI, ane jemanAmAM yogamArgamAM pravarte evuM vIrya alpa che, teo sahakArI vizeSarUpa dravyastavanA baLathI yogamArgamAM pravatti karI zake tevA che. tevA jIvone dravyastavathI yogamArganI pravatti thaI zake che. jema ke koInI pAse cakSu ja na hoya to cazmAMthI paNa te joI zake nahi, paraMtu jemanI cakSu kAMIka nabaLI che, teo cazmAMrUpa sAdhanathI joI zake che. te rIte jemanI pAse yogamArgane anukULa alpa vIrya che, teo dravyastavanA AlaMbanathI mokSane anukULa bhAvo karI zake che; ane jeonI cakSu sakSama che, teone jema vastu jovA mATe cazmAM vagere sAdhananI AvazyakatA rahetI nathI, tema jeo pUjA AdinI bAhya sAmagrI vagara zAstrAdhyayana ke zAstravacananA AlaMbanathI yogamArgamAM sudaDha pravRtti karI zake evA bahu vIryavALA che, tevA sAdhuone bAhya AcaraNAtmaka dravyastavanA tyAgathI bhagavAnanI AjJAnA pAlanarUpa bhAvastavamAM yatna karavo zreya:kArI che. A prakArano ahIM kramane AzrayIne paramArtha che. Azaya e che ke, jyAM sudhI jIva pote alpaviryavALo che, tyAM sudhI dravyastava sevIne zaktisaMcaya kare. jyAre zaktisaMpanna thaI jAya tyAre dravyastavano tyAga karIne bhAvastavano svIkAra kare. A prakArano krama dravyastava ane bhAvastavanA svIkAramAM paramArtharUpa che. II193 avataraNikA - viparyaye doSamAha - avataraNiyArtha: viparyayamAM doSane kahe che alpavIryavALo jIva dravyastavane choDIne bhAvAstava kare, e rUpa viparyayamAM bhAvAstavanA asaMbhavarUpa doSane graMthakArazrI kahe che - gAthA - "davvathayaMpi kAuMna tarai jo appavIriyatteNaM / parisuddhaM bhAvathayaM kAhI so'saMbhavo eso" / / 194 / / Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ stavaparijJA / gAthA-14 gAthArtha : aAvIryapaNuM hovAthI dravyastava paNa karavA mATe je samartha thato nathI, te parizuddha bhAvastava karaze, e asaMbhava che. II1945 TIkA - dravyastavamapi kartumaucityena na zaknoti yo'lpavIryatvAdeH (alpavIryatvAt) sa parizuddha bhAvastavaM kariSyatItyasambhava eva dalAbhAvAt / / 194 / / TIkArya : dravyavapi ..tAmAvAn ! alpavIryapaNuM hovAthI dravyastava paNa aucityathI=potAnI zaktinA prakarSathI, karavA mATe je samartha thato nathI, te parizuddha bhAvAstava karaze e asaMbhava ja che; kema ke dalano abhAva che arthAt bhAvastavane anukULa evA mahAvIryarUpa upAdAnasvarUpa dalano abhAva che. I194 pratimAzataka mudrita pratamAM "kanyavIrthatvAre' pATha che, tyAM "kanyavIrthatvA' pATha hovo joIe. bhAvArtha : je jIvo pAse mokSamArgane anukULa yogamAM pravRtti karavAnuM alpa virya paNa nathI, teo dharma karavA samartha nathI. AthI AvA jIvo kadAca dravyastava karatA hoya topaNa IhalokAdi AzaMsAthI karatA hoya che, paraMtu saMyamanuM kAraNa bane tevuM dravyastava leza paNa karatA nathI. vaLI jeo pAse svazaktinA prakarSathI vidhipUrvaka dravyastava sevI zake tevuM virya nathI arthAt jeo dravyasAmagrI jevA baLavAna AlaMbanathI paNa yogamArgamAM sudaDha pravRtti karI zakatA nathI, teo bAhya dravyasAmagrInA AlaMbana rahita parizuddha bhAvastava kevI rIte karI zake ? arthAt aMtaraMga rIte tevA prakAranI vIryazaktirUpa dalano abhAva hovAne kAraNe parizuddha bhAvastava karI zake nahi. ahIM bhAvastava karI na zake tema na kahetAM parizuddha bhAvastava karI na zake tema kahevAthI e kahevuM che ke, teo saMyama grahaNa karIne mAtra saMyamanA AcAro pALe ke bhagavAnanA guNagAnarUpa stuti Adi kare - tevo bhAvastava karI zake, paraMtu saMyamasthAnanA kaMDakomAM vartI zake tevo sAticAra ke niraticAra evo bhAvastava karI zake nahi; kema ke bhAvastava karavA mATe sAMsArika bhAvothI citta vimukha thayeluM hoya to ja svAdhyAya Adi dvArA mokSane anukULa sudaDha yatna thaI zake. ane jeo pAse tevuM saMcita vIrya nathI, tevA jIvoe to prathama dravyastava karIne ja zaktisaMcaya karavo joIe, ane jyAre bahu vIrya saMcita thaI jAya pachI ja bhAvastavamAM yatna karavo joIe. II194 Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-1lpa avataraNikA : talATa - avataraNikArya - tene kahe che dravyastava karavA asamartha evo jIva bhAvastava kare e asaMbhava che, tene kahe che - gAthA - "jaM so ukkiTThaparaM avikkhaI vIriyaM ihaM NiyamA / Na hi palasayaMpi voDhaM asamattho pavvayaM vahaI" / / 195 / / gAthArtha : je kAraNathI ahIM lokamAM, A=bhAvastava, niyamathI nakkI, utkRSTatara vIryanI apekSA rAkhe che; palazata (so paLa jeTalo bhAra) vahana karavA asamartha, parvatane vahana karI zakato nathI ja. II1lpA TIkA - (yadasau bhAvastava utkRSTataramapekSate vIrya zubhapariNAmarUpamiha niyamAdato'lpavIryaH kathaM karotyenaM nahi palazatamapi voDhumasamarthaH parvataM vahatIti paJcavastuke) bhAvastavocitavIryaprAptyupAyo'pi dravyastava eva na ca pratimApAlanavadaniyamaH, "jutto puNa esa kamo" ityAdinA dravyAdivizeSeNa niyamanAd guNasthAnakramAvyabhicArAcceti dig / atra palazatatulyo dravyastavaH parvatatulyazca bhAvastava iti ja TIkAmAM kauMsamAM paMcavastuka graMtha gAthA-1304no pATha lIdho che, temAM 'zupariNAmarUpamada' che tyAM 'sumAtmaparAmarUpamada' hovuM joIe. TIkArtha :' (yo . pazvavatuve) je kAraNathI ahIM=lokamAM, A=bhAvastava, niyamathI nakkI, zubhAtmapariNAmarUpa utkRSTatara vIryanI apekSA rAkhe che, AthI karIne alpavIryavALo Ave=bhAvastavane, kevI rIte vahana kare? arthAt na karI zake; palazata paNa vahana karavA asamartha, parvatane vahana karI zakato nathI ja. ja TIkAmAM kauMsanuM lakhANa paMcavastuka graMtha gAthA-1304nA pATha mujaba lIdhela che. pratimAzatakanI hastalikhita pratamAM kAusanuM lakhANa nathI, paraMtu gAthAnA artha mujaba A lakhANa hovuM jarUrI che. uparanA kathanane spaSTa karavA graMthakArazrI kahe che - Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ stavaparijJA | gAthA-15 38 TIkArya : mAvavodita dravyastava pavA bhAvastavane ucita vIryaprAptino upAya paNa dravyastava ja che. ahIM zaMkA thAya ke, pratimApAlananI jema dravyastavamAM aniyama che arthAt jema zrAvakanI pratimAnA pAlana vagara paNa koIne saMyamanI prApti thAya che, tema dravyastava vagara paNa bhAvastavanI prApti thAya che. tethI pratimApAlanamAM jema niyama nathI, tema bhAvastavane ucita evI vIryanI prAptino upAya dravyastava ja che, ema kahI zakAze nahi. tethI tenuM samAdhAna ApatAM graMthakArazrI kahe che - ra4..... ti lipratimApAlananI jema aniyama che, ema na kahevuM; kema ke "nutta puna mo' ityAdi paMcAzakanI gAthA vaDe dravyAdhivizeSathI niyamana karela che, ane guNasthAnakakramano avyabhicAra che, e pramANe dizAsUcana che. matra . cA ahIM palazata tulya dravyastava che ane parvata tulya bhAvastava che, e prakAranuM rahasya che. I195aa. bhAvArtha : pUrve gAthA-194mAM kahyuM ke, alpavIryavALo jIva bhAvastava karaze e asaMbhava che. temAM ja hetu ApavA mATe prastuta gAthAmAM 'yathI je kahela che, enAthI e kahevuM che ke, je kAraNathI A bhAvastava utkRSTatara zubha pariNAmarUpa vIryanI apekSA rAkhe che, te kAraNathI alpavarkavALo jIva parizuddha bhAvastava karI zake nahi. A rIte prastuta gAthAne yojanA pUrva gAthA-194 sAthe samajavuM. prastuta gAthAmAM e kathanano Azaya batAvatAM kahe che ke, jIva pAse vIrya to che, paraMtu zubha pariNAma pravartAvI zake tevuM utkRSTa virya zrAvaka pAse che ane zubha pariNAma pravartAvI zake evuM utkRSTatara vIrya sAdhu pAse che. AthI ja zrAvaka bhogAdi pravRtti karavA chatAM bhagavAnanI bhakti ke sAdhu AdinI bhakti karato hoya che tyAre, bhagavAnanA guNothI ke sAdhunA guNothI AtmAne raMjita karI zake evA zubha pariNAmarUpa utkRSTa viryavALo hoya che; Ama chatAM tenI pAse sAdhunI jema AjIvana tapa-saMyamamAM udyama karIne niravadya jIvana jIvI zake tevuM utkRSTatara vIrya nathI, tethI zrAvaka bhagavAnanI bhakti karIne ke sAdhu AdinI bhakti karIne so pala jeTalo bhAra vahana karavA samartha che. paraMtu bhagavAnanI bhaktinA kALamAM paNa je zrAvakane vAraMvAra sudaDha yatnanI skUlanAo thatI hoya ane tethI ja uttama dravyasAmagrI hovA chatAM zubha pariNAmarUpa vIrya sudRDha rIte pravartAvI zakato nathI, tevo zrAvaka so paLa jeTalo bhAra paNa vahana karavA samartha nathI. tema chatAM bhAvAvezamAM AvI jaIne AjIvana sarvavirati grahaNa kare to saMpUrNa niravadya jIvana jIvavA svarUpa parvata jeTalA bhArane kevI rIte vahana karI zake ? arthAtu na karI zake. mATe graMthakArazrI kahe che ke - bhAvastavane ucita vIryanI prAptino upAya dravyastava che. mATe tevA jIvoe prathama dravyastava sArI rIte karIne bhAvastavane ucita vIrya saMcaya karavo joIe; kema ke roja bhagavAnanI bhakti, susAdhunI bhakti Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 pratimAzataka bhAga-3/ stavapariNA / gAthA-15 Adi karIne te bhAva pratyeno bahumAnabhAva je zrAvaka pratidina vadhAre che, tevA zrAvakamAM jyAre mahAzaktino saMcaya thAya che, tyAre sAdhunI jema ja AjIvana niravadya jIvana jIvavA mATe anukULa zaktino saMcaya thAya che. mATe alpavIryavALA zrAvake prathama dravyastavamAM ja yatna karIne bhAvastavanI zaktino saMcaya karavo ucita che. ahIM pUrvapakSI kahe ke, je koI jIvo saMyama grahaNa kare che, te badhA pratimApAlana karIne saMyama grahaNa - karatA nathI. tethI pratimApAlanamAM jema aniyama che, tema dravyastavathI zaktino saMcaya karyA pachI bhAvastava karavo joIe, tevo niyama nathI. tenuM nirAkaraNa karatAM graMthakArazrI kahe che ke - pratimApAlananI jema aniyama che, tema kahevuM nahi; kema ke 'gujjo pukha paNa vo' paMcAzaka-10/49 ityAdi vacana dvArA pratimA pAlanamAM paNa prAyaH karIne A niyama che. Azaya e che ke, bhAvastava atiduSkara che. tethI dravyastavathI saMcita thayeluM vIrya na hoya to zIgha bhAvastava prAyaH AvatuM nathI, ane tethI dravyastava sevIne uttarottara adhika adhika karIne pratimApAlanamAM yatna karavo joIe, ane pratimA pAlanathI saMcitavIrya thayA pachI bhAvastava svIkAravo joIe, A pramANe sAmAnyathI niyama che, ane vizeSathI A kALamAM A ja kramathI saMyamamAM javuM joIe. zrAvake zrAvakapaNuM sAruM pALIne kramasara pratimA vahana karIne tyAra pachI ja saMyama grahaNa karavuM joIe, A niyama che. mATe pratimApAlana karIne saMyama grahaNa karavuM joIe tevo niyama nathI tema kahevuM ucita nathI, ane tenA baLathI dravyastava vagara bhAvastavamAM yatna thaI zake tema kahevuM paNa ucita nathI. Ama chatAM A krama moTA bhAganA jIvone AzrayIne che. jyAre keTalAka sAttvika jIvo dharmanI prApti thatAMnI sAthe ja saMcitavIryavALA hoya che. teo dravyastava karyA vagara ke pratimA vahana karyA vagara paNa saMyama grahaNa kare, to tevA jIvo mATe A niyama nahi hovA chatAM moTA bhAganA jIvo mATe A niyama che. ane temAM heta Apyo ke, dravyAdi vizeSane kAraNe A niyama che. teno Azaya e che ke - vartamAnakALanA jIvo prAyaH karIne alpaviryavALA che, tethI alpavIryavALA jIvarUpa dravyAdi vizeSane kAraNe A kramano niyama che. dravyAdi vizeSamAM Adi' padathI duSamAlakSaNa kALa kharAba hovAthI A kramano niyama che, mATe dravyastavanuM samyanuM pAlana karI, krame karIne pratimA vahana karI, saMyama grahaNa karavuM joIe. vaLI, A krama svIkAravAmAM bIjo hetu Apyo ke - guNasthAnakakramamAM AvyabhicAra che. teno Azaya e che ke, jIvane guNasthAnakanI prApti karmanI sthitinI laghutAthI thAya che. tethI aMtaHkoTAkoTi karmanI sthitimAM kAMIka sthiti ghaTyA pachI jIva samyakta pAme che, ane samyaktanI prApti pachI paNa kAMIka karmanI sthiti ghaTyA pachI dezaviratinI=pAMcamA guNasthAnakanI, prApti thAya che. tethI cothA guNasthAnakathI chaThThA guNasthAnakanI sIdhI prApti thatI nathI, paraMtu guNasthAnakanA kramathI cothA guNasthAnakathI chaThThA guNasthAnakanI prApti thAya che. mATe jeo ati vIryavALA che, teo atyaMta sudaDha upayoga dvArA alpakALamAM Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA / gAthA-195-196 Zech ja cothA guNasthAnakathI pAMcamA guNasthAnake jaIne chaThThA guNasthAnakamAM jAya che, paraMtu teone pAMcamA guNasthAnakanA prAptikALa jeTalI karmanI laghusthiti dravyastavanI AcaraNAthI thatI nathI, paraMtu saMyamane abhimukha vadhatA jatA zubhabhAvathI ja jyAre karmanI sthiti kAMIka ochI thAya che tyAre pAMcamuM guNasthAnaka sparze che, ane tyAra pachI ja chaThThuM guNasthAnaka Ave che. tethI koIka mahAvIryavALo jIva alpakALamAM cothA guNasthAnakathI pAMcamA guNasthAnakane sparzIne tarata ja chaThThA guNasthAnakane sparzI zake tenA dRSTAMtathI, alpavIryavALo jIva paNa dezaviratinuM pAlana karyA vagara sarvaviratimAM javA yatna kare to, potAnuM tevuM mahAvIrya nahi hovAthI sarvavirati grahaNa karIne pAMcamA guNasthAnaka jeTalI paNa zaktino saMcaya thAya nahi ane chaThThuM guNasthAnaka paNa prApta thAya nahi. tethI guNasthAnakanI prApti mATe kramasara guNasthAnakanAM pratibaMdhaka karmono kSaya thAya tevI ucita AcaraNA karIne je guNasthAnakanI zaktino saMcaya thAya temAM yatna ka2vo joIe. vaLI upara uparanA guNasthAnaka mATe to mahAzaktinI apekSA che. tethI paNa sAmAnya rIte jIve dezaviratinuM pAlana karI pratimA vahana karI dezivaratinA upara uparanA kaMDakone prApta karI, sarvaviratinI najIkanI bhUmikAne pAme tyAre tenA mATe yatna kare to parizuddha bhAvastava prApta thaI zake. tethI saMyamanA arthI jIve pratimApAlanamAM aniyama che tema kahIne, samyag dravyastavathI zaktino saMcaya karyA vagara sarvaviratimAM javuM ucita nathI. A prakArano artha vizeSa jijJAsue paMcAzaka-10/49mAM jovo ane paMcAzakanI pUjya abhayadevasUri mahArAjanI TIkAmAM spaSTa lakhela che ke, A kALamAM vizeSathI pratimApAlananA kramathI saMyama levuM ucita che. 195 avataraNikA : uktameva spaSTayati - avataraNikArtha : uktane ja spaSTa kare che=je zrAvaka palazata jeTalA bhArate vahana karavA samartha nathI, te parvata jeTalA sarvaviratinA bhArane vahana karI zake nahi, ema je pUrve gAthA-195mAM kahyuM, te uktane ja= kahevAyelAne ja, spaSTa kare che - 11211 : " jo bajjhacAeNaM No ittariyaM pi NiggahaM kuNai / iha appaNo sayA se savvacAeNa kahaM kujjA" / / 196 / / gAthArtha H ahIM=saMsAramAM, je jIva bAhya tyAga vaDe thoDo kALa paNa nigraha karato nathI, te jIva sadA= haMmezAM, sarva tyAga vaDe kevI rIte AtmAno=potAno, nigraha karI zake ? arthAt na karI zake. II1964 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-196 396 TIkA H yo bAhyatyAgena=bAhyavittavyayena, itvaramapi nigrahaM na karoti vandanAdAvihAtmanaH kSudraH sadA'sau yAvajjIvaM sarvatyAgena kathaM kuryAdAtmano nigrahamiti gAthArthaH / / 196 / / TIkArya H yo thArtha:|| ahIM=A saMsAramAM, je jIva bAhya tyAga vaDe=bAhya dravyanA vyaya vaDe, Itvara paNa=thoDo kALa paNa, vaMdanAdimAM nigraha karato nathI, kSudra evo A=jIva, yAvajjIva sarva tyAga vaDe AtmAno vigraha kevI rIte karI zake ? arthAt na karI zake. e pramANe gAthArtha 8.1196911 bhAvArtha: je jIva gRhastha avasthAmAM paNa bAhya dhananA vyayathI bhagavAnanI bhakti ke sAdhunI bhakti karato hoya tyAre, vaMdanAdi kriyAkALamAM, bhagavAnanA guNothI AtmAne raMjita karIne ke sAdhunA saMyamajIvanathI AtmAne raMjita karIne indriyono nigraha karI zakato nathI, paraMtu bhagavAnanI bhaktinA kALamAM paNa AjubAjunAM nimitto sAthe manane joDe che, ane potAnI bhaktine joIne anya koI prazaMsA kare che, e badhA bhAvothI, bhaktinA kALamAM paNa cittane malinabhAvathI vAsita kare che, tevA jIvo bAhya sAmagrInA vyayathI paNa uttama bhAva karI zakavA samartha banatA nathI. te sarva jIvo yogamArgamAM kSudra prakRtivALA che, AthI ja anAdinA abhyAsa pramANe uttama sAmagrI, uttama evA bhagavAnanuM avalaMbana vagere hovA chatAM potAnI tuccha prakRti pramANe vacce vacce tuccha bhAvo kare che, ane bhagavAnanI bhaktithI paNa vizeSa prakAranuM vIrya saMcita karavA samartha banatA nathI. ane AvA jIvo jyAre sarvavirati grahaNa kare tyAre sarvathA bAhya dravyasAmagrIno abhAva thavAthI, je bAhya dravyasAmagrInA baLathI yatkiMcit zubhabhAva karI zakatA hatA, te paNa karI zakatA nathI; ane saMyama grahaNa karyA pachI niravagha saMyamayogone anukULa zaktino saMcaya karela nahi hovAthI, AtmAno te rIte nigraha paNa karI zakatA nathI, tethI bAhya rIte saMyamavezamAM hovA chatAM ane sthUlathI kadAca bAhya kriyAo karatA hovA chatAM, indriyono anigraha hovAthI vAraMvAra viSayonA bhAvone ka2Ine AtmAnA hitane badale ahita sAdhe che. mATe tevA jIvoe prathama dravyastavamAM ja sudRDha abhyAsa karIne uttama sAmagrI AdinA baLathI bhagavAnanI bhakti karIne AtmAne saMpanna karavo joIe; kema ke mokSanI prApti bhAvathI thAya che ane bhAvanI niSpattimAM dravyakriyAo sahAyaka che. chatAM je dravyakriyAo bhAvaniSpattinuM kAraNa na bane tevI dravyakriyAo AtmakalyANanuM kAraNa banI zakatI nathI. mATe dravyastavathI sarvaviratinI zaktino saMcaya karIne sarvavirati grahaNa karavAmAM yatna karavo joIe, e prakA2no prastuta gAthAno bhAvArtha che. II196 Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ stavaparijJA) gAthA-197 avataraNikA : anayoreva gurulAghavavidhimAha - avataraNikArca - A benA ja dravyastava ane bhAvastavanA ja, guru-lAghavanI vidhine graMthakArazrI kahe che - gAthA - "AraMbhaccAeNaM nANAiguNesu vaDDhamANesu / davvathayaparihANIvi Na hoi dosAya parisuddhA" / / 197 / / gAthArtha : AraMbhanA tyAga vaDe jJAnAdi guNa vadhate chate, parizuddha dravyastavanI parihAni paNa doSa mATe thatI nathI. II197nA TIkA :__ AraMbhatyAgena hetunA jJAnAdiguNeSu varddhamAneSu satsu dravyastavahAnirapi tatkarturdoSAya na bhavati ri=sAnukanyA, ti nAthArtha pAchA. TIkArca - AjaMkhatyAra ... mAthArtha AraMbhatyAgarUpa hetu vaDe karIne jJAnAdi guNa vardhamAna hote chate, parizuddha sAnubaMdha dravyastavanI hAni paNa tenA kartAne=bhAvastava karanAra, doSa mATe thatI nathI. 19 bhAvArtha : je sAttvika jIva sarva AraMbhano tyAga karIne saMyama grahaNa kare che, tyAra pachI jJAna, darzana ane cAritra guNa vadhe e rIte sudaDha yatnapUrvaka saMyamayogomAM utthita rahe che, te jIvano niHsaMga bhAva hovAne kAraNe jema jema zAstra bhaNe che tema tema zAstra samyapha pariNamana pAme che. tethI zAstrAdhyayananI kriyAthI ja sAdhune ratnatrayInI vRddhi thAya che. A rIte je jIva saMyama grahaNa kare che te jIva, saMyama grahaNa karatAM pUrve je dravyastavanuM sArI rIte pAlana karIne bhagavAnanI bhaktithI uttama citta pedA karato hato, te dravyastavanI saMyama grahaNa karyA pachI hAni thAya che, tethI te dravyastavajanya uttama bhAvo vartamAnamAM thatA dekhAtA nathI. tethI koIne zaMkA thAya ke, saMyama grahaNa karavAthI dravyastavanI hAni thaze, te doSarUpa thaze. tene graMthakArazrI kahe che ke - vyastavanuM kArya bhAvastavanI niSpatti che arthAt bhagavAnanI bhakti karIne zrAvake potAnA AtmAne e rIte vAsita karavo joIe ke je rIte bhagavAna parama niHspRhI banyA tema huM paNa parama niHspRhI Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39. pratimAzataka bhAga-3 | stavaparijJA | gAthA-197-198 banuM.' A rIte pUjA dvArA niHspRhatAne abhimukha citta je zrAvaka pedA karato hoya che, te ja zrAvakane jyAre saMyama grahaNa kare che tyAre, sarva sAvaghano tyAga karavAne kAraNe niHspRhI evA muni jevuM tenuM citta pedA thAya che, AthI ja navuM navuM adhyayana karIne te ratnatrayInI vRddhi kare che. te vakhate tene dravyastavanI hAni thAya che, topaNa te parizuddha che, tethI te dravyastavanI hAni sAnubaMdha che=phaLavALI che=dravyastavanuM je phaLa bhAvastava che, tene niSpanna karIne thayelI hAni che, mATe doSanuM kAraNa nathI. prastuta gAthAnI avataraNikAmAM kahyuM ke, bhAvastavanA ane dravyastavanA guru-lAghavanI vidhine kahe che. AnAthI e prApta thayuM ke, je jIva saMyama grahaNa karIne jJAnAdinI vRddhi karI zake che, tevA jIva mATe bhAvastava guru che ane dravyastava laghu che. tethI laghu evA dravyastavane choDIne gurubhUta evA bhAvastavanuM je sevana kare te doSarUpa nathI, paraMtu laghubhUta evA dravyastavane choDI de ane gurubhUta evA saMyamane grahaNa karIne jJAnAdinI vRddhi na karI zake, tene mATe dravyastavanI hAni doSa mATe che. II197 avataraNikA : ihaiva tantrayuktimAha avataraNikArtha - ahIMyAM ja=pUrve gAthA-196mAM batAvyuM ke, dravyastava paNa karavA je samartha nathI te sarvatyAgathI bhAvastava kaI rIte karI zakaze ? tethI e phalita thayuM ke, dravyastava dvArA zakti saMcita karIne ja saMyama grahaNa karavuM joIe. emAM ja taMtrayuktine=zAstrayuktine, graMthakArazrI kahe che gAthA: " etto cciya NidiTTho dhammammi cauvvihammi vikamoyaM / iha dANasIlatavabhAvaNAmae aNNahA'jogA" / / 198 / / - gAthArtha H AthI karIne ja=dravyastavano prathama bhAva che AthI karIne ja, ahIMyAM=pravacanamAM dAna, zIla, tapa ane bhAvanAmaya cAra prakAranA dharmamAM paNa A krama nirdiSTa=kahevAyelo che. anyathA A kramane choDIne (A dharmano) ayoga che. II198 TIkA ata eva dravyastavAdibhAvAnnirdiSTo bhagavadbhiH dharme caturvidhe'pi kramo'yaM vakSyamANaH / iha = pravacane, dAnazIlatapobhAvanAmaye dharme, anyathA'yogAdasya dharmasyeti gAthArthaH / / 198 / / TIkArya H gata ..... thArtha: / / AthI ja=dravyastavano Adi bhAva che=prathama bhAva che AthI ja, ahIMyAM= Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | pariNA | gAthA-198, 199-2000 399 pravacanamAM, dAna-zIla-tapa ane bhAvanAmaya dharmamAM A=vayamANa AgaLamAM kahevAze e, krama, bhagavAna vaDe nirdiSTa kahevAyelo che. anyathA A kramane choDIne, A dharmanotradAnAdi cAra prakAranA dharmano, ayoga che. II1985 bhAvArtha pUrve gAthA-196mAM batAvyA pramANe prAyaH dravyastavathI ja jIvo bhAvastavanI yogyatAne prApta kare che, tethI dravyastava kAraNa che ane bhAvastava kArya che. A rIte bhAvastavamAM dravyastavano AdibhAva che, tenA kAraNe ja bhagavAne dAna-zIla-tapa ane bhAvamaya cAra prakAranA dharmano krama batAvyo che; kema ke AdibhAvavALo dravyastavarUpa dAnadharma Ave nahi tyAM sudhI bhAvastavarUpa zIlAdi upara-uparanA dharmo Ave nahi. graMthakArazrIno Azaya e che ke, dravyastava sevIne jIva prAyaH karIne bhAvastavane yogya thAya che, tethI karIne bhagavAne cAra prakAranA dharmamAM prathama dAnadharma batAvela che. vaLI cAra prakAranA dharmano A krama choDIne dharmanI niSpatti thatI nathI. tethI koI jIva dravyastava karI zakato na hoya, Ama chatAM saMyama grahaNa karIne bhAvastavamAM yatna kare to te jIvamAM bhAvastava pragaTa thAya nahi. mATe dharmanI niSpattinA arthIe dravyastavanI zaktino saMcaya karIne saMpanna thayelA vIryavALA thaIne bhAvastavamAM yatna karavo joIe, e prakArano prastuta gAthAno dhvani che. ll198aaaa avataraNikA - etadevAha - avataraNitArtha - Ane ja kahe che-pUrve gAthA-198mAM kahyuM ke, dAna, zIla, tapa ane bhAvanAmaya cAra prakAranA dharmamAM, AgaLa kahevAze e krama vagara, A dharmano ayoga che. e ja krama graMthakArI kahe che - gAthA - "saMtaMpi bajjhamaNiccaM ThANe dANaMpi jo na viyarei / iha khuddao kahaM so sIlaM aiduddharaM dharai / / 199 / / assIlo Na ya jAyai suddhassa tavassa haMdi visaovi / jahasattIe'tavassI bhAvai kahaM bhAvaNAjAlaM" / / 200 / / gAthArtha - vidhamAna evA bAhya ane anitya evA piMDAdidAnane paNa je jIva sthAnamAM=pAtrAdimAM, Apato nathI, e prakArano kSaka evo te jIva, kevI rIte atidurdhara evA zIlane dhAraNa karI zake ? arthAt na karI zake. II199II Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ stavaparijJA | gAthA-199-200 ane azIla, zuddha evA tapano viSaya paNa thato nathI, ane yathAzakti atapasvI-tapa nahi karanAra, bhAvanA samudAyane kevI rIte bhAvana karI zake? arthAt na karI zake. ll200nI TIkA : sada-vidyamAnaM, bAhyaM Atmano bhitram, anityam=azAzvataM, sthAne pAtrAdau, dAnamapi piNDAdi, yo na vitarati na dadAti, kSaudryAt, 'iya'=evaM kSudro varAkaH, kathamasau zIlaM mahApuruSAsevitamatidurddharaM thArati? neti nAthArtha sArA azIlazca na jAyate zuddhasya tapaso mokSAGgabhUtasya, haMdi viSayo'pi, yathAzakti vA'tapasvI mohaparatayA bhAvayati kathaM bhAvanAjAlam ? tattvato naiveti gAthArthaH / / 200 / / TIkArya : sat . jAthA: sata vidhamAna evA bAhya AtmAthI bhiva, anitya azAzvata evA piMDAdidAnane paNa sthAnamAM=pAtrAdimAM, je jIva zudrapaNAne kAraNe Apato nathI, evA prakAre zuddha varAka=zaMkaDo evo A jIva, mahApuruSathI sevita atidurdhara evA zIlane kevI rIte dhAraNa karI zake? arthAt na ja karI zake. e pramANe gAthArtha che. II199i gItA .... thAI che ane je azIla che, te mokSanA aMgabhUta evA zuddha tapano viSaya paNa banato nathI, ane yathAzakti atapasvI-tapane nahi karanAra, mohamAM tatpara hovAne kAraNe bhAvanA samudAyane kevI rIte bhAvana karI zake? arthAt tatvathI na ja karI zake, e pramANe gAthArtha che. 2005 bhAvArtha - dhana e AtmAthI bhinna che ane azAzvata che. Ama chatAM je jIva potAnI zaktinA atizayathI supAtramAM dhanane ApI zake nahi ke bhagavAnanI bhaktimAM vAparI zake nahi, te teno zudra bhAva che. tevo jIva dezaviratirUpa ke sarvaviratirUpa zIla bAhyathI pALato hoya topaNa tattvathI pALavA samartha thato nathI; kema ke potAnAthI bhinna evA dhanano pratibaMdha choDavo je jIvane duSkara che, tevA jIvane pAMca indriyonA anukULa viSayo choDavA ati duSkara che. chatAM kvacit tathAvidha bAhya viSayasAmagrInA abhAvane kAraNe bAhya AcaraNArUpe te vratone pALato hoya topaNa tattvathI viSayono pratibaMdha choDI zakato nathI. ane je jIva dAna ane zIla baMne karI na zake athavA dAna karI zakato hoya ane zIla pALI na zake, tevo jIva zuddha tapane karI zake nahi. kvacit bAhyathI te mAsakSamaNAdi karI le topaNa zarIra pratyenA nirmamabhAvanA ananya upAyabhUta evA zuddha tapane te karI zake nahi; kema ke prathama tuccha evA dhanAdi pratye nirmamabhAva karavo sahelo hoya Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 stavaparikSA/ gAthA-199-200, 201 401 che, tenA karatAM indriyonA viSayo pratye nirmamabhAva karavo kAMIka duSkara hoya che, ane dhanAdi pratye ane indriyo pratye nirmamabhAva thayA pachI zarIra pratyeno nirmamabhAva usthita thAya tevo zuddha tapa saMbhave che. ane jeo zakti pramANe tapa karIne zarIra pratye nirmamabhAva karI zakatA nathI, teo anityAdi bAra prakAranI bhAvanAo kevI rIte bhAvI zake ke jethI bhAvadharma niSpanna thAya ? kvacit zabdothI bhAvanAone bhAvana kare, paraMtu zarIra pratyenA mamatvane kAraNe te bhAvo cittane sparzatA nathI. tethI zaktine anurUpa tapa karyA pachI ja bhAvadharma tattvathI niSpanna thaI zake che. 199-20gA gAthA : "ettha kame dANadhammo davvathayarUvamo gaheyavyo / sesAu suparisuddhA NeyA bhAvatthaya sarUvA" / / 201 / / gAthArtha : A kramamAM dAnadharma dravyastavarUpa ja grahaNa karavo. vaLI suparizuddha evA zeSa zIladharmAdi bhAvastava rUpa jANavA. ll201il. TIkA :___ atra krame dAnadharmo dravyastavarUpa eva grAhyo'pradhAnatvAt zeSAstu suparizuddhAH zIladharmAdayo jJeyAH bhAvastavarUpAH pradhAnatvAt / / 201 / / TIkArya : satra. prathAnavat aa A kramamAM dAnadharma dravyastavarUpa ja grahaNa karavo; kema ke apradhAnapaNuM che. vaLI suparizuddha evA zeSa zIladharmAdi, bhAvarUvarUpa jANavA; kema ke pradhAnapaNuM che. li2015 bhAvArtha : dAna, zIla, tapa ane bhAvanA kramamAM dAnadharma dravyastavarUpa grahaNa karavo; kema ke dAnadharmanuM mokSarUpa kArya prati sAkSAt kAraNapaNuM nathI, paraMtu bhAvastava dvArA kAraNapaNuM che e rUpa apradhAnapaNuM che ane dAna kriyA dvArA paNa guNavAna pratyeno bahumAnabhAva thAya to ja dharma bane, paraMtu tevo koI bhAva na thAya to abhinava zreSThinI jema dharma bane nahi; ane suparizuddha evA zIladharmAdi bhAvastavarUpa jANavA; kema ke mokSarUpa kArya prati sAkSAt kAraNabhAva hovAthI tenuM pradhAnapaNuM che arthAt mokSarUpa kArya prati zIla, tapa ane bhAva sAkSAt kAraNa che; kema ke zIlAdi traNa dharmamAM sAkSAt mokSane anukULa nirlepa pariNati ja che ane te traNemAM paNa pUrva pUrva karatAM uttara uttaramAM adhika nirlepa pariNati che. ahIM vizeSa e che ke, zIlAdi dharmo paNa tarata ja mokSa niSpanna karatA nathI, paraMtu uttarottara vRddhimatuM thaIne mokSa prati kAraNa che, topaNa zIlAdi dharmatvena zIlAdi dharma sAkSAt kAraNa che. jyAre dAnadharma Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 pratimAzataka bhAga-3) stavaparijJA/ gAthA-201-202 bAhyakriyAtmaka hovAthI sAkSAt kAraNa nathI, paraMtu bhAvadharmanI niSpatti dvArA kAraNa che. tethI dAnadharma mokSa prati apradhAna kAraNa che. ahIM "suparizuddha evA zIlAdi kahyA, teno artha e che ke, paripUrNa niraticAra ke parAkoTinA zIlAdi dharmo mAtra grahaNa karavAnA nathI, paraMtu praNidhAnAdi AzayathI saMvalita hovAnA kAraNe mokSa prati kAraNa bane tevA zIlAdi dharmo grahaNa karavAnA che. ane AthI je jIva vidyamAna paNa dhanano supAtramAM vyaya karI zakato nathI, te jIva bAhya AcaraNArUpa zIlAdi pALato hoya topaNa tenA zIlAdi dharmo suparizuddha nathI. I201 avataraNikA - ihaivAtidezamAha - avataraNitArtha - ahIMyAM ja atidezane kahe che pUrve gAthA-201mAM dAna-zIla-tapa ane bhAvamaya cAra prakAranA dharmamAM prathama dAnadharmane dravyastavarUpe ane zIlAdi dharmane bhAvatava rUpe batAvyo. emAM ja atidezane graMthakArazrI kahe che - gAthA - "iya AgamajuttIhi ya taM taM suttamahigicca dhIrehiM / davyathayAirUvaM viveiyavvaM subuddhIe" / / 202 / / gAthArtha : A rIte=pUrve gAthA-201mAM cAra prakAranA dharmamAM dravyastava ane bhAvasavano vibhAga batAvyo e rIte, AgamanI yuktio dvArA tene sUtrane AzrayIne vIra puruSo vaDe=buddhimAna vaDe, dravyastavAdinA svarUpanuM svabuddhi vaDe vivecana karavuM arthAt A dravyadvarUpa dharma che ane A bhAvarUvarUpa dharma che, e prakAre vibhAga karavo. ra0rA. TIkA - 'iya' evamAgamayuktibhistattatsUtramadhikRtya dhIraiH=buddhimadbhiH, dravyastavAdirUpaM samyagAlocya vivektavyaM svabuddhyA iti gAthArthaH / / 202 / / TIkArya : "' ... mAthArtha . A rIte=pUrve gAthA-201mAM cAra prakAranA dharmamAM dravyastava ane bhAvastavano vibhAga batAvyo e rIte, AgamatI yuktio dvArA te te sUtrane AzrayIne dhIra Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3) saparijJA) gAthA-202-203 403 puruSo vaDe=buddhimAno vaDe, svabuddhithI dravyastavAdinuM svarUpa samyam Alocana karIne vivecana karavuM athata A dravyastavarUpa dharma che ane A bhAvastavarUpa dharma che, e prakAre vibhAga karavo. 202II : bhAvArtha : prastuta gAthAmAM atidezathI e kahevuM che ke, dAna, zIla, tapa ane bhAvamaya cAra prakAranA dharmamAM dAnadharmane dravyastavarUpe kahyo ane zIla, tapa ane bhAvadharmane bhAvarUvarUpe kahyo. e rIte zAstramAM anuSThAnane kahenArAM je je sUtro che, tene AzrayIne A anuSThAna ke dharma dravyastavarUpa che ane A anuSThAna ke dharma bhAvarUvarUpa che, e prakArano vibhAga svabuddhithI samyagu vicArIne buddhimAnoe karI levo joIe. Azaya e che ke, AgamamAM te te anuSThAnane batAvanArAM sUtro che, paraMtu sUkSma buddhithI vicAravAmAM na Ave to karyuM anuSThAna dravyastava rUpa che ane kayuM anuSThAna bhAvastava rU5 che, teno khyAla na Ave. jema cAra prakAranA dharmamAM paNa sUkSma buddhithI vicAravAmAM na Ave to khyAla na Ave ke dAnadharma dravyastava rUpa che ane bAkInA traNa dharmo bhAvastava rUpa che. tethI graMthakArazrIe ahIM tenuM yojana karIne pUrvamAM batAvyuM. have sUcana kare che ke, jema ame pUrvamAM cAra prakAranA dharmamAM dravyastavanuM ane bhAvastavanuM yojanA karIne batAvyuM, tema te te zAstramAM batAvAyela sarva anuSThAno paNa koIka rIte dravyastava ane bhAvarUvarUpa che, tenI vicAraNA svabuddhithI karavI, jethI dravyastava ane bhAvastavathI saMgRhIta saMpUrNa dharma vistArathI aneka bhedavALo che, te rIte bodha thAya. ll20zA avataraNikA - upasaMhAramAha - avataraNikArya : stavaparikSAnA upasaMhArane graMthakArazrI kahe che - gAthA : "eseha thayapariNNA samAsao vaNNiyA mae tubbhaM / vittharato bhAvatyo paNa suttA nAyabro" ra0rUA. gAthArtha - A=AgaLamAM varNana karAI e, stavaparijJA ahIMyAM=AMcavastuka graMthamAM mArA vaDe tamane saMkSepamAM varNana karAI. vistArathI Ano stavapariNAno, bhAvArtha sUtrathI jANavo. 5203 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 pratimAzataka bhAga-3 | stavapariNA | gAthA-203, zloka-17 TIkA : epeha stavaparijJApaddhatiH samAsato varNitA mayA yuSmAkam / vistarato bhAvArtho'syAH stavaparijJAyAH sUtrat jJAtavya kRti zivam ra0rUpA TIkArya : prada zivam AAgaLamAM varNana karAI e stavaparikSA paddhati, ahIMyAM paMcavastuka graMthamAM, mArA vaDe AcArya haribhadrasUri vaDe, tamane saMkSepamAM varNana karAI. vistArathI Ano stavaparikSAno, bhAvArtha sUtrathI jANavo. "ti' zabda stavaparijJA graMthanI samAptisUcaka che. ra03 zivamUkalyANa thAo. bhAvArtha - stavaparijJAno upasaMhAra karatAM AcAryabhagavaMta zrIharibhadrasUrIzvarajI mahArAjA kahe che ke, A varNana karAyelI stavaparijJArUpa paddhati=graMtha, pote saMkSepathI varNana karela che. A kathanathI e prApta thAya che ke, bhagavAnanA stavarUpe prastuta graMtha che ane te bhagavAnanA stavanA tAtparyane batAvanAra stavaparijJA che ane teno vistAra artha to saMpUrNa yogamArga che; kema ke bhagavAnanA samyagU prakAranA stavathI yogamArga niSpanna thAya che ane uttarottara adhika adhika thAya che. vaLI, uparano yogamArga bhAvastavarUpa che, je aMte vItarAgatAmAM vizrAMta thanAra che. AvA prakAranA bhagavAnanA stavano bodha karAvanAra A graMtha pU. haribhadrasUri mahArAjAe pote atisaMkSepathI kahela che, ane vistAranI rucivALAe bhagavAne batAvelA yogamArgane batAvanArA sUtrathI jANI levo joIe, jethI khyAla Ave ke, bhagavAnanI dravyasAmagrIthI stuti zuM che? ane bhAvathI bhagavAnanI stuti zuM che? - stavaparikSAnA aMtamAM kalyANa thAo, e prakAranI bhAvanA arthe "ziva' zabda pUjya upAdhyAyajI mahArAjAe lakhela che. tethI A graMtha bhaNIne jIvo kalyANane prApta karo, tevI bhAvanA upAdhyAyajI mahArAjAe abhivyakta karela che. III 5 rUti stavaparikSA | avataraNikA - AvaparijJA pUrNa thayA pachI A stavaparijJA kevA guNovALI che, te batAve che - TIkA : jayai thayapariNNA sAraniThA suvannA, sugurukaya'NutrA dANavakkhANagunA / nayaniuNapainnA heudiTuMtaputrAH guNagaNaparikinA savvadosehiM sunA / / 1 / / Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 405 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-17 iti stavaparijJayA kimapi tattvamuccastarAM, yazovijayavAcakairyadudabhAvi bhAvArjitam / tataH kumatavAsanAviSavikAravAnterbudhAH; sudhArasapAnato bhavata tRptibhAjaH sadA / / 2 / / tantraiH kimanyairbhagnaiva bhrAntiH stavaparijJayA / astA pALyatRSA nA pAda sastu sadaNa: rUpAdukA TIkArya : naya ... sutrA | sArathI bharapUra, suvarNavALI, suguru vaDe karAyela anujJAvALI, dAnavyAkhyAnaguNavALI, navanipuNothI pratijJA karAyelI, hetu ane dagaMtathI pUrNa, guNanA samudAyathI parikIrNa yukta, sarva doSothI zUnya evI A stavaparijJA jaya pAme che. [1] naniDA .... sA A pramANe zrIyazovijaya vAcaka vaDe stavapariNA dvArA bhAvathI ajita evuM zreSTha kAMIka paNa tattva je ubhAvana karAyuM, tenAthI kumatarUpa vAsanAnA viSarUpa vikAranuM vamana thavAne kAraNe budhajano sudhArasanA pAnathI tRptine sadA bhajanArA thAo. gharanA taH sadaza: || stavaparijJA vaDe bhrAMti=bhrama, bhAMgI jAya ja che to anya taMtro vaDe= zAstro vaDe, zuM? nadIthI musApharanI tRSA dUra thaI jAya to hajAro kUvAo vaDe zuM? lia bhAvArtha - A stavaparijJA - (1) sAraniSTha che=AtmAnA mATe atyaMta kalyANa karanAra evA yogamArganA sArathI bharapUra che. (2) suMdara varNavALI che. (3) suguru vaDe karAyela anujJAvALI che-paramaguru evA bhagavAnane A saMmata che, tethI ja bhagavAne Ane pramANabhUta tarIke mAnya karIne gaNadharAdine anujJA Apela che. (4) dAna-vyAkhyAnanA guNavALI che=dAnadharmanI vyAkhyA AmAM karelI che. (5) navanipuNatAnI pratijJAvALI che yuktiyukta evI nayadRSTio dravyastava ane bhAvastava kaI rIte mokSanuM kAraNa che, tene spaSTa batAvanAra che. (ka) hetu-daSTAMtathI pUrNa che arthAtu dravyastava ane bhAvastava AtmAne kaI rIte zreya kArI che, tene batAvavA mATe ucita hetuo ane dRSTAMtathI pUrNa che. (7) guNanA samudAyathI parikIrNa che=Akho yogamArga AmAM vaNAyelo hovAthI guNanA samudAyathI yukta che. Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-67-68 (8) sarva doSothI zUnya che=stavaparijJAnA vacanAnusAra karAyelI pravRtti leza paNa akalyANanuM kAraNa bane tevI nathI, mATe sarva doSothI rahita che. A stavaparijJA graMthanA lekhanathI thayelA suMdara bhAvothI upArjita evuM kAMIka paNa tattva, zrImad upAdhyAya yazovijayajI mahArAjAe TIkAmAM ubhAvana karela che ane te tattva vicA2ka jIvane kumatanI vAsanAnA viSavikAronuM vamana ka2vA mATe samartha che arthAt sthAnakavAsInI vAsanAnA viSanA vikAronuM vamana karAvI zake tevuM che. 406 prastuta stavaparijJA vAMcanAra jIva, jo madhyastha hoya to bhagavAnanI mUrti kaI rIte bhAvastavanuM kAraNa bane che, e prakAranuM tattva budhajanone prastuta varNanathI prApta thAya che ane te rUpa amRtanA rasanA pAnathI budha puruSo sadA tRptine pAmanArA thAo, ema kahIne graMthakArazrIne e kahevuM che ke, A graMthanA adhyayanathI budhajanone kharekhara bhagavAnanI mUrti pUjanIya che, tevI buddhi thavAthI, bhagavAnanI bhakti karIne amRtanA rasano AsvAda laIne budhajano tRptine pAmo. vaLI, A stavaparijJA graMtha sarva bhrAMtione dUra karavA samartha che. tethI bhagavAnanI mUrti pUjanIya che ke nahi teno nirNaya ka2vA mATe anya zAstronI AvazyakatA rahetI nathI; kema ke aneka yuktiothI prastuta graMthamAM bhagavAnanI mUrti kaI rIte kalyANanuM kAraNa che, te graMthakArazrIe batAvela che. jema mArgamAM tRSAtura musApharane nadIthI tRSA maTI jatI hoya to hajAro kUvAnI jarUra paDatI nathI, tema suvicA2ka jIvane prastuta graMthathI bhagavAnanI mUrti pUjanIya che ke nahi, tevo tattvanirNaya ka2vAnI tRSA, tattvanI prAptithI zamI jAya che, tene anya zAstronA baLathI tattvanirNaya karavAnI AvazyakatA rahetI nathI. Ama batAvIne bhagavAnanI pratimA pUjanIya che, tevo nirNaya ka2vA mATe stavaparikSA graMtha paryApta che, ema graMthakArazrIne batAvavuM che. II67nA avataraNikA : sarvalumpakamatamupasaMharannAha avataraNikArtha : sarva luMpakamatanA upasaMhArane karatAM graMthakAzrI kahe che=pratimAzataka graMtharatnamAM atyAra sudhI pUrvapakSa tarIke je luMpAkamatanuM nirUpaNa karI nirAkaraNa karyuM tenA upasaMhArane karatAM graMthakArazrI kahe che zloka H ityevaM zucisUtravRndaviditA niryuktibhASyAdibhiH sannyAyena samarthitA ca bhagavanmUrtiH pramANaM satAm / yuktistvandhaparamparAzrayahatA mA jAghaTIdurdhiyAmetaddarzanavaJcitA dRgapi kiM zUnyeva na bhrAmyati / / 68 / / Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ bloka-18 407 zlokArca - vaMsukta rItithI=atyAra sudhI varNana karAyelA pUrva zlokomAM kahevAyelI paddhatithI, nirdoSa evA sUkavRMdathI vidita ane niryuktibhASyAdi vaDe sakyAyathI=sadyaktiothI samarthita evI bhagavAnanI mUrti ziSTa puruSone pramANa che. vaLI duSTa buddhivALAonI aMdhaparaMparAnA AzrayathI haNAyelI evI yukti atyaMta ghaTo nahi. bhagavAnanI mUrtinAM darzana vagara vaMcita evI daSTi paNa zUnyanI jema bhamatI nAthI zuM? arthAt bhame che. ll18ll TIkA :___'ityevaM' :- iti uktarItyA, zucinA=nirdoSeNa, sUtravRndena viditA niyuktibhASyAdibhiH, AdinA cUrNivRttisarvottamaprakaraNaparigrahaH sanyAyena sayuktyA, ca samarthitA=niSkalaGkanizcayaviSayIkRtA, bhagavanmUrtiH satAM=ziSTAnAM, pramANamArAdhyatvAdinA, yuktistu dudhiyAM duSTabuddhInAm, andhaparaMparAzrayaNIyetyabhyupagamarUpA, tayA hatA satI mA jAghaTIt mA sutarAM ghaTiSTha, yuktinirAsaparaMparAyAM yuktigrahaNasyAnupapannatvAt, etadarzanena bhagavanmUrtidarzanena, vaJcitA dRgapi dRSTirapi, kiM zUnyeva na bhrAmyati ? api tu bhrAmyatyeva / TIkArya : tye ... prAcacevA cevaMsukta rItithI=atyAra sudhI varNana karAyelA pUrva zlokomAM kahevAyela paddhatithI, zuci=nirdoSa evA sUtravRMdathI=sUtranA samudAyathI, vidita, ane niryuktibhASyAdi vaDe ane 'Adi zabdathI cUNi-vRtti sarva uttama prakaraNo vaDe sathAyathI=sadbhaktithI, samarthita=niSkalaMka nizcayanA viSayabhUta karAyelI, bhagavAnanI mUti, ziSTa puruSone ArAdhyapaNArUpe pramANa che. vaLI aMdhaparaMparA vaDe AzrayaNIya che evA svIkArarUpa duSTa buddhivALAonI yukti, tenA vaDe aMdhaparaMparAnA Azraya vaDe, haNAye chate jAgRta na thAo-sutarAM na ghaTo; kema ke yuktinirAsanI paraMparAmAM yuktigrahaNanuM anupapalapaNuM che yukti grahaNa thaI zake nahi. (a) bhagavAnanI mUrtinAM darzanathI vaMcita evI daSTi paNa zuM zUnyanI jema bhamatI nathI ? paraMtu bhame ja che. bhAvArtha : pratimAzataka graMtharatnanA zloka-1thI mAMDIne atyAra sudhI sthAnakavAsI matanuM graMthakArazrI zrImad upAdhyAyajI mahArAjAe nirAkaraNa karyuM. have teno upasaMhAra karatAM kahe che - pUrva zlokomAM varNana karyuM e rItithI nirdoSa AgamavacanathI pratimA pUjanIya che e jaNAya che. eTaluM ja nahi paNa Agama upara niryukti, bhASya, cUrNi vagere che, e badhA vaDe paNa sayuktiothI bhagavAnanI mUrti pUjanIya che, ema samarthana karAyuM che. tethI bhagavAnanA Agamane pramANa mAnanArA evA ziSTone mUrti ArAdhyapaNArUpe pramANa che. Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-18 vaLI, sthAnakavAsI kahe che ke, "AgamonA artho ApaNI paraMparAmAM je rIte karavAmAM Ave che te rIte ja tene svIkAravA joIe, paraMtu temAM yuktio joDIne mUrti pUjanIya che ke nahi tevA vikalpo karavA joIe nahi." A rIte duSTa buddhivALA evA teo potAnI paraMparAmAM vartatA AgamanA arthone jovAmAM aMdha jevI evI potAnA pUrvajonI paraMparAne AzrayaNIya svIkAravArUpa yukti sthApana kare che, paraMtu temanI yuktio temanA vacanathI ja haNAya che; kema ke "yuktithI zAstranA artho vicAravA nahi, paraMtu ApaNA pUrvajonAM vacanone svIkAravAM joIe." ema kahIne yuktinA nirAsanI paraMparA pote sthApana kare che. ane teo yukti Ape che ke, AgamamAM "caitya' zabda jJAnArthaka che ityAdi artho karIne, AgamavacananA artho mUrtine pUjanIya svIkArI zakatA nathI, tema batAvavA yatna kare che. tethI lupAko yuktithI vicAravAno niSedha karatA hovAthI ane potAnA pUrvajonI aMdhaparaMparAne AzrayaNIya mAnatA hovAthI, temanI batAvelI yuktio ziSTa puruSone pramANabhUta bane nahi. vaLI, laMpAko bhagavAnanI mUrtinAM darzanathI vaMcita hovAne kAraNe temanI dRSTi paNa zUnyanI jema ja bhame che, paraMtu teo bhagavAnanA vAstavika svarUpane jANI zakatA nathI. tethI ja bhagavAne batAvelAM zAstronA paramArthane jovA teo samartha nathI. pUrve kahyuM ke, bhagavAnanI mUrtinAM darzanathI vaMcitaeThagAyelI, evI luMpAkonI dRSTi paNa zUnyanI jema bhame che. tenI puSTi mATe bhagavAnanI pUjA karanAra jIvo kevA bhAgyazALI che ane bhagavAnanI pUjA nahi karanAra jIvo kevA bhAgyahIna che, te batAvavA mATe kahe che - TIkA : tilakayutalalATabhrAjamAnAH svabhAgyAGkuramiva samudItaM darzayante janAnAm / sphuradagurUsumAlIsaurabhodgArasArAH kRtajinavarapUjA devarUpA mahebhyAH / / 1 / / TIkArca - tina ... makhyA: In tilakathI yukta lalATathI zobhatA, skurAyamAna thatA evA agurupUpa ane sArI mALAonA saurabhanA uddagArothI zreSTha evA, ane karelI che jinavaranI pUjA jemaNe evA, deva jevA moTA zreSThIo lokone samudita sArI rIte udaya pAmelA, potAnA bhAgyanA aMkurane jANe batAve che. III bhAvArtha : puNyazALI zrAvako jyAre bhagavAnanI pUjA karavA jAya che, tyAre potAnA lalATe tilaka kare che ane bhagavAnanI pUjA mATe aguru dhUpa ane puSpothI bharelA thALAne laIne jAya che. tyAM jyAre bhagavAnanI pUjA kare che tyAre temAMthI uttama prakAranA sugaMdhI udgAro nIkaLatA hoya che. e rIte karAyelI jinapUjAvALA evA teone joIne bIjA jIvone ema lAge che ke, A lokonA bhAgyano aMkuro ja jANe Ugyo nathI ! Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3 | zloka-68 kema ke pUrvanA puNyathI uttama saMpatti temane maLI che, teno bhagavAnanI bhaktimAM sarvyaya karIne puNyAnubaMdhIpuNyanI paraMparAnuM teo sarjana kare che. TIkA H AnandamAntaramudAharantI romAJcite vapuSi saspRhamullasantI / puMsAM prakAzayati puNyaramAsamAdhisaubhAgyamarcanakRtAM nibhRtA dRgeva / / 2 / / roc TIkArtha - Anandra...... rRmeva / / arcana=pUjA, karanAra evA puruSanuM romAMcita zarIra hote chate, aMtaranA AnaMdane batAvatI ane spRhA sahita ullAsa pAmatI evI nibhRta dRSTi ja=bhaktithI bharAyelI dRSTi ja, (pUjA karanAra evA) puruSanI puNyaramA=puNyarUpI lakSmIne, samAdhine ane saubhAgyane prakAzita kare che. / / 2 / / bhAvArtha: je puruSo bhagavAnanI pUjA karI rahyA che, ane bhagavAna saMsArasAgarathI tA2nA2A che tethI temanAM darzanamAtrathI jeonuM zarIra romAMcita thayuM che, evA zrAvakonI bhaktithI bharAyelI dRSTi temanA aMtaramAM vartatA AnaMdane batAve che=potAnA manuSyajanmanI A ja saphaLatA che, evA prakA2nI buddhi hovAne kAraNe temanA haiyAmAM kaSAyono upazama thayo che, tenAthI utpanna thayelA AMtarika AnaMdane batAve che. vaLI temanI dRSTi saspRha ullAsa pAme che=bhagavAnanI bhakti karIne saMsArasAgarane taravAnI je spRhA che, tenAthI sahita evI dRSTi ullAsa pAme che ane AvI teonI dRSTi ja pUjA karanAra puruSanI puNyarUpI lakSmIne, samAdhine ane saubhAgyane batAve che arthAt bhUtakALamAM karelA puNyane kAraNe temane A lakSmI maLI che te batAve che, temanA cittamAM kaSAyonA upazamane kAraNe samAdhi vartI rahI che te batAve che, ane bhagavAnanI bhakti ka2vAnuM saubhAgya prApta thayuM che te batAve che. asi : spRzati tilakazUnyaM naiva lakSmIrlalATaM mRtasukRtamiva zrI : zaucasaMskArahInam / akalitabhajanAnAM valkalAnyeva vastrANyapi ca zirasi zuklaM chatramapyugrabhAraH / / 3 / / TIkArtha H spRzati chatramapyupramAraH / / jANe marI gayeluM sukRta na hoya evA tilakathI rahita lalATane lakSmI sparzatI ja nathI, ane zaucasaMskArathI rahita=stAnathI rahita evA zarIrane zrI=zobhA sparzatI nathI ane akalita bhajanavALAone=bhagavAnanuM bhajana nahi karanArane, vastro paNa valkala ja che ane mastaka upara zukla=sapheda, chatra paNa ugra bhAra che. / / 3 / / Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 pratimAzataka bhAga-3 | zloka-18 bhAvArtha : jeo bhagavAnanI mUrtine pUjanIya mAnatA nathI, teo bhagavAnanI pUjA mATe potAnA lalATa upara tilaka karatA nathI, mATe teonuM lalATa tilakathI zUnya che. te ja batAve che ke, jANe marelA sukRta jevuM teonuM lalATa che, nahitara bhagavAnanI pUjA mATe tilakathI zUnya lalATa rahI zake nahi. ane jemanuM sukRta nAza pAmI gayuM hoya temanA lalATane lakSmI kyAreya sparzatI nathI arthAtu vartamAnamAM kadAca saMpattivALA hoya to paNa temanI lakSmI tuccha che; kema ke sanmArgamAM upayogI thAya tevI nathI, mATe kalyANanI paraMparA kare tevI uttama lakSmI teonI nathI. vaLI, bhagavAnanI pUjA arthe zarIrano zaucasaMskAra karavAmAM Ave che. paraMtu jeo mUrtine mAnatA nathI temanuM zarIra snAna nahi kareluM hovAthI zaucasaMskArathI hIna che, mATe teone zrI zobhA, sparzatI nathI. teo svacchatAnA arthe zarIrano je zaucasaMskAra kare che, te temanI zobhAne batAvatuM nathI, paraMtu teonI hiMsAdi AraMbharUpa pApapravRttine batAve che. vaLI, mUrtine nahi mAnanArA jeo bhagavAnanuM bhajana karatA nathI, temanAM vastro valkala=jhADanI chAla jevAM che. teo je vastra dhAraNa kare che te temanI zobhAnI vRddhine karanAra nathI, paraMtu manuSyabhavane pAmIne tenI zobhAne hina karanArAM che. vaLI, puNyanA udayathI temanA mastaka zukla chatra vartatuM hoya to paNa te ugra bhArarUpa che; kema ke bhagavAnanI bhakti vagaranA jIvonuM je puNya che, tenAthI prApta thayeluM mastaka upara zobhatuM zukla chatra paNa temanA AtmAne saMsArasamudramAM DubADavAnuM sAdhana che. TIkA : akRtArhatpUjasya taskarasyeva locane / zaucanenaiva saMspRSTe guptapAtakazaGkite / / 4 / / 68 / / TIkArya : .... zakti arihaMtanI pUjA jemaNe karI nathI evA jIvatAM, gupta pAtakathI zaMkita evAM be locano, coranI jema zocana vaDe ja=ciMtA-zoka vaDe ja, sparzAyelAM che. IkA. bhAvArtha cora gupta pApa karIne jIvato hoya che, tethI tenAM cakSu haMmezAM zaMkAvALAM hoya che ke "mane koI jANI jaze, mATe teonI cakSumAM haMmezAM pakaDAvAnI ciMtA dekhAtI hoya che. te rIte je jIvo bhagavAnanI pUjA karatA nathI ane bhagavAnanI pratimAno apalApa kare che, temanA locanamAM bhagavAnanI pratimAnA apalopathI karAyelA gupta pApanI zaMkA dekhAya che, tethI teonAM locano zokathI-ciMtAthI sparzAyelAM hoya che; kema ke pote bhagavAnanI pratimAno apalApa kare che, paraMtu zAstranI yuktithI vicAratAM pratimA saMgata thAya che, Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratimAzataka bhAga-3/ zloka-68-69 411 tethI pote koI yuktivAdI pAse pakaDAI jaze, e prakAranI ciMtAthI temanAM locana sparzAyelAM che; kema ke jemane abhiniveza che, teo mUrtine svIkAratA nathI, paraMtu zAstranI paMkti jotAM temane satata bhaya rahyA kare che, ke pote kyAMka yuktithI pakaDAI jaze, mATe coranA jevAM zaMkita temanAM be locano che. A kathana svamatamAM atyaMta niviSTa=baddhAgrahavALA ane zAstranA paricita sthAnakavAsIne sAme rAkhIne karela che. I8aaaa zloka : prApyA nUnamupakriyA pratimayA no kApi pUjAkRtAm / caitanyena vihInayA tata iyaM vyartheti mithyA matiH / pUjAbhAvAta eva devamaNivat sA pUjitA zarmade tyetattanmatagarvaparvatabhidAvajaM budhAnAM vacaH / / 69 / / zlokArya : "kharekhara caitanyathI vihIna-rahita, evI pratimAthI pUjA karanArane koI paNa upakriyA= upakAra, prApya nathI=prApta thato nathI. tethI A=pratimA, vyartha che," e prakAranI mati=buddhi, mithyA che. pUjAnA bhAvathI ja devamaNinI jema devAdhiSThita ciMtAmaNinI jema, pUjAyelI evI te=pratimA, zarmane sukhane, ApanArI che. A prakAranuM budhonuM A vacana temanA matanA gavarUpI parvatane bhedavA mATe vajasamAna che. II69II. ja prastuta zlokamAM "ti tat va:' kahyuM, tenAthI e prApta thAya che ke, A prakAranuM A=pratyakSa evuM budhonuM vacana temanA matanA garvane bhedavA mATe vaja jevuM che. TIkA : prANA nUnamudriya' phucAra vRttimavAtArtham ! TIkArya : 'ANA nUnamuziyA' ... avatArtha e prastuta zlokano artha avagata=jANI zakAya tevo che. prastuta zlokamAM kahyuM ke, laMpAko pratimAne vyartha kahe che, te temano mata mithyA che, ane budhonuM vacana temanA matanuM nirAkaraNa karanAra che. e baMne kathananI puSTi karavA mATe 'pUrvathI be zloko graMthakArazrI kahe che - TIkA : evaM yuktyA zambhorbhaktyA sUtravyaktyA lumpAkAH, cittodriktA mAyAsiktAH klRptA riktAH kimpAkAH / Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 pratimAzataka bhAga-3) zloka-69 etatpuNyaM ziSTairguNyam, nirvaiguNyaM sadbodhaiH; tattvaM bodhyaM nItyA zodhyaM naivAyodhyaM niSkrodhaiH / / 1 / / TIkArya : parva nikyora I cittathI ukti=UMka pAmelA, mAyAthI sikta=siMcAyelA ane lUpta= pragaTa, kiMpAka phaLa jevA laMpAko, A rIte=atyAra sudhI graMthamAM batAvyuM e rIte, yuktithI, zaMbhunI bhaktithI ane sUtranI vyaktithI rikta cheHkhAlI che. guNya=guNakArI, tirvegukhyatradoSa vagaranuM evuM puNyarUpa A tatva, sabodhavALA, niSThodhI evA ziSTapuruSo vaDe bAdhya che, nItithI zodhya=parizuddha karavA yogya che, paraMtu Ayodhya nathI=vivAda karavA yogya nathI. I1] bhAvArtha : laMpAko bhagavAnanI pratimAne mAnatA nathI, te teonI anucita pravRtti che, tema batAve che - (1) laMpAko yuktithI rikta che arthAt nimittavAsI jIvane jaDa jevAM citro paNa rAgAdi pedA karAvI zake che, tema pratimA paNa virAgabhAvanI upasthiti karAvIne cittane pavitra karI zake che, Ama chatAM teo pratimAno lopa karavA je yuktio Ape che te riktaekhAlI che, yuktiyukta nathI. (2) vaLI teo zaMbhunI bhaktithI bhagavAnanI bhaktithI rikta khAlI che; kema ke jo temane bhagavAnanI bhakti hoya to bhagavAnanI mUrti pratye temane pUjyabuddhi thayA vagara rahe nahi. vyavahAramAM paNa jene jenA pratye bhakti hoya che, tene tenA citrAdi pratye paNa bhakti thAya che. (3) vaLI lupAko sUtranI vyaktithI riktaekhAlI che; kema ke AgamarUpa sUtranI vyaktithI pratimAnI siddhi thAya che=AgamanA sUtrathI pratimAnI siddhi thAya che. tethI lupAkonA matane puSTa kare evI sUtranI vyakti nathI=evAM sUtro nathI, tethI sUtranI vyaktithI teo rikta che. (4) vaLI teo cittathI udrikta che; kema ke teo tattvane joI zakatA nathI, mATe temanuM citta udrakavALuM che. (5) vaLI teo mAyAthI sikta=siMcAyelA che, tethI ja zAstranA padArthone jovAmAM teo chala kare che. () vaLI kyupta=pragaTa kiMpAka phaLa jevA che; kema ke bhagavAnanI mUrtino niSedha karIne kiMpAka phaLanI jema teo badhAne pragaTa anartha kare che. ATaluM zlokamAM kahyA pachI have pratimA pUjanIya che, e rUpa tattva kevuM che, te graMthakArazrI batAve che - (1) pratimA pUjanIya che, e rUpa tattva che te puNyarUpa che arthAt puNyabaMdhanuM kAraNa che. (2) guNya guNakArI che. (3) nirvaguNya=doSa vagaranuM che. hiMsAdi koI doSo temAM nathI. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 413 pratimAzataka bhAga-/ bloka-69 (4) sarbodhavALA evA ziSTa puruSo vaDe bodhyayogya jIvone jaNAvavA yogya che. (5) nItithI zodhya=ziSTa puruSoe je A tattvanuM nirUpaNa karyuM che, temAM anAbhogAdithI koI alanA rahI gaI hoya to nItithI zodhya che. () krodha vagaranA evA ziSTa puruSo vaDe AyodhyA nathI teno vivAda karavA yogya nathI. TakA - AtmArAme zuklAzyAme hRdvizrAme vizrAntAHstruTyabandhAH zreyaHsandhAzcitsaMbandhAdabhrAntAH / arhadbhaktAH yuktau raktA vidyAsaktA ye'dhItA; niSThA teSAmuccaireSA tarkollekhA nirNItA / / 2 / / / / 69 / / sarvamapi lumpakamataM nirAkRtam / / TIkArya : - AtmArAma, zukla ane azyAma evA hadayarUpa vizrAmamAM vizrAMta thayelA, tUTatA baMdhavALA tUTatA karmarUpI baMdhavALA, zreya kalyANanA, saMdhAnavALA=joDANavALA, citanA=cetanAnA=samyajJAnanA saMbaMdhathI abhrAta=bhrAMti vagaranA, yuktimAM rakta, vidyAmAM Asakta, bhaNelA=zAstrone bhaNelA, niSThAvALA=zAstramAM kahelAM anuSThAna karavAmAM niSThAvALA, evA je arihaMtanA bhakto che, teone tarkathI ullekhavALI A=jinapratimA, atyaMta nirmIta che arthAt pUjanIyarUpe atyaMta nirmIta che. IrA bhAvArtha : arihaMtanA bhakto kevA che, te graMthakArazrI batAve che - (1) arihaMtanA bhakto haMmezAM AtmabhAvamAM rahenArA che, mATe AtmabhAvasvarUpa hRdayarUpa bagIcAmAM vizrAMti karanArA che; kema ke bhagavAnanI pUjA karIne haMmezAM AtmabhAvamAM rahe che. vaLI te hRdayarUpI bagIco kevo che, te graMthakArazrI batAve che - te hRdayarUpI bagIco zukla che=zubha pariNativALo che. te hRdayarUpI bagIco azyAma che=malinatA rahita che. (2) vaLI te arihaMtanA bhakto bhagavAnanI bhakti karIne hRdayarUpI bagIcAmAM vizrAMti karanArA hovAnA kAraNe, temanA karmabaMdha tUTI rahyA che tevA che. (3) vaLI te arihaMtanA bhakto zreya =mokSa ane puNyAnubaMdhI puNya sAthe saMdhAna karanArA che. Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 pratimAzataka bhAga-3/ zloka-kala (4) vaLI te arihaMtanA bhakto samyajJAnanA saMbaMdhane kAraNe tattva jovAmAM abhrAMta che. (5) vaLI te arihaMtanA bhakto saiddhAMtika padArthone jANavA mATe yatna kare che tyAre yuktimAM rakta che, mATe jinapratimAne teo yuktipUrvaka svIkAre che. (9) vaLI te arihaMtanA bhakto vidyAmAM Asakta che. (7) vaLI te arihaMtanA bhakto tattvamAM rucivALA hovAne kAraNe zAstro bhaNelA che. (8) vaLI te arihaMtanA bhakto zAstromAM kahela anuSThAnAdine AcaravAmAM niSThAvALA che. AvA prakAranA arihaMtanA bhaktone jinapratimA atyaMta nirNAta che. vaLI te jinapratimA kevI che ? te graMthakArazrI batAve che - te jinapratimA tarkanA ullekhavALItarka dvArA jinapratimA pUjanIya che, e prakAre jaNAya tevI che. kalA sarva paNa lupakamatanuM=pratimAlapakanA matanuM nirAkaraNa karAyuM. / / pratimAzatakagrantharatne zabdazaH vivecanasya tRtIyavibhAgo samAptaH / / Bka che pR anusaMdhAna pratimAzataka bhAga-4 Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e jinapratimA jinavara sarakhI, pUjo trividha tume prANI, 'jinapratimAmAM saMdeha na rAkho, vAcaka jazanI vANI. 'jinapratimA jina sarikhI jANe, paMcAMgInA jANa, kivi vijaya kahe te giruA, kIje tAsa vakhANa. - zrI yazovijayajI upA. jehane pratimAzuM nahIM prema, temanuM mukhaDuM joie kema, ' jehane pratimAzuM nahIM prIta, te to pAme nahi samakita. che jehane pratimAzuM che vera, tehanI kaho zI thAze pera, ' jehane pratimA nahIM pUjaya, Agama bole teha apUjya. nAma thApanA dravyane bhAva, prabhune pUjo sahI prastAva, ' je nara pUje jinanAM biMba, te lahe avicala pada avilaMba. 'pUjA che muktino paMtha, nita nita bhAkhe ima bhagavaMta, | sahi eka nara kavinA niradhAra, pratimA che tribhuvanamAM sAra. - zrI udayaratnajI upA. : prakAzaka : 'zrutadevatA bhavana', 5, jaina marcanTa sosAyaTI, phattehapurA roDa, pAlaDI, amadAvAda-7. 1 Teli./pheksa : (079) 26604911, phona : 32457410 E-mail : gitarthganga@yahoo.co.in