Book Title: Dharm Anupreksha
Author(s): Vajrasenvijay
Publisher: Bhandrankar Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005782/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zivamastu sarva jagataH dharma-ApaNA dharmacakramAsikamAM ciMtakonA AvelA namaskAra-maitrAdibhAvo-kAussaga-dhyAna aMgenA lekhono saMgraha : preraNA puMja : parama pUjya adhyAtmayoga saMpanna panyAsa pravara zrI bhadraMkaravijayajI gaNivarya : saMpAdana-saMkalana : paramapUjya paMnyAsa zrI vajasenavijayajI gaNivarya Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma apekSA dharmacakra mAsikamAM ciMtakonAM AvelA namaskAramaicAdibhAvo-kAussagna-dhyAna aMgenA lekhono saMgraha * preraNAnA puMja * paramapUjya, adhyAtmayoga saMpanna paMnyAsapravara zrI bhadraMkaravijayajI gaNivarya * saMpAdaka : paramapUjya, paMnyAsa zrIvajasenavijayajI gaNivarya 0 prakAzaka 0 bhadraMkara prakAzana C/o. phakIracaMda maNIlAla zAha 49/1, mahAlakSmI sosAyaTI, zAhIbAga, amadAvAda-380004. phona : (079) 22860785 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pustakanuM nAma che dharma anuprekSA AvRtti prathama - saM. 2068 nakala 1OOO * preraka paramapUjya, sakalAgamarahasyavedI, AcAryadeva zrImad vijayadAnasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna paramapUjya, siddhAMtamahodadhi, AcAryadeva zrImad vijayapremasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna paramapUjya, kalikAlakalpataru, AcAryadeva zrImad vijayarAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna paramapUjya, adhyAtmayogamArgasAdhaka, paMnyAsapravara zrI bhadraMkaravijayajI gaNivarya kiMmata rUA.250-00 * prAptisthAna (1) sarasvatI pustaka bhaMDAra 112, hAthIkhAnA ratanapoLa, amadAvAda-380001 phona : (079) 25356692 (2) zrI pArzvanAtha jaina pustaka bhaMDAra AnaMdabhuvana sAme, taLeTI roDa, pAlItANA - 364270 phona : (02848) rapa3323 * mudraka , vardhamAna pustaka prakAzana zAhIbAga, amadAvAda-380004. mo. 9227527244 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya paramapUjya, namaskAra mahAmaMtranA sAdhaka, maitrAdibhAvothI bhAvita AtmA paramAtmabhAva saMpanna, paMnyAsapravara zrIbhadraMkaravijayajI gaNivaryazrInA rageragamAM, rUMvADe rUMvADe, paramAtmA pratyenI avihaDabhaktinAM kAraNe-paramAtmAne bhAvathI namaskAra karAvato maMtrasUtra navakAramaMtra-temaja zubhabhAvanAo vartamAnanA jaina samAjane adhyAtmabhAvamAM praveza karAvI zake te mATe te-te viSayonA ciMtaka-lekhaka-anubhavI mahAtmAopuNyAtmAonA ciMtano-lekho-anubhavo laIne daramahine bhAvikone ciMtana-amRtanuM Acamana thatuM rahe te mATe vicAratA hatA. te mATe keTalAka adhyAtmajIjJASa puNyAtmAonI mAMga thaI ke, bhagavan! AvuM kiMIka thAya to sAruM ane eka zrAvakaratna suzrAvaka maphatalAla saMghavIe zrIdharmacakra nAme mAsika cAluM karyuM. tenAM te te aMkomAM AvelA pUjyonA ciMtano khUba ja upakAraka banyA. aMkomAM rahelA ciMtano eka volyumamAM jo vAMcavA maLe to khUba ja AnaMda thAya tevI vicAraNAthI madrAsa rahetA saurIlAlajI jaina vyAvaravALAnA kalyANa mitra suzrAvaka zAMtibhAI ghANerAvavALAe pUjya paMnyAsa zrIvajasenavijayajI mahArAja pAse rAjasthAna-pIMDavADA mukAme svAdhyAya mATe gayA ane tyAM temaNe vinaMti karI. pUjyazrInI nAdurasta tabIyata hovA chatAM paNa pUjyazrIe potAnA laghugurubaMdhu AcArya zrI manamohanasUrijI tathA AcArya zrIhemaprabhasUrijIne bhalAmaNa karI ane banne pUjyoe lekhone seTa karI ApyA. je Aje ApaNe eka graMtharUpe pAmI zakyA chIe, basa, A ciMtanonA vAMcana dvArA AtmA-kalyANa sAdhIe...eja. A lekhonA be vibhAga karyA :prathama dharma anuprekSAmAM pUjya-gurubhagavaMtonA vizeSa lekho che. dvitIya dharmaciMtanamAM pUjya paMnyAsajI zrIbhadraMkaravijayajI mahArAjanA bAkInA lekho temaja sAdhaka puNyAtmAonA lekho che, temaja pariziSTamAM upayogI sAmagrI che. bhadraMkara prakAzana Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya dharmakalpadrumasyatA, mule maityAdi bhAvanA, yaeNrna jJAtA na cAlpastAsa teSAmati durlabhaH dharmakalpavRkSanuM mULa maityAdi bhAvanAo che, e jeNe nathI jANyuM ane jeNe abhyAsa nathI karyo tenA mATe dharma Avavo kaThIna che. A zAstrIya paMktine najaramAM rAkhIne jainajagata maitrI-pramoda-karuNA ane mAdhyastha bhAvanAnA bhAvothI bhAvita bane, te mATe namaskAra mahAmaMtra tenuM mukhya sAdhana che. te ciMtavIne amArA parama upakArI, parama gurudeva, paMnyAsa pravara zrIbhadraMkaravijayajI gaNivaryazrIe namaskAra mahAmaMtranI upAsanA karI, ArAdhanA-sAdhanA karI ane tenA phaLasvarUpe maityAdi bhAvothI bhAvita banyA. mahApuruSanI mahAnatA ke mane je padArtha maLyo te huM yogya AtmAone ApuM. te mATe koI AlaMbana joIe ane ArAdhanAsAdhanAne pAmelA bhAvavALA uttama zrAvakonI vinaMtIne lakSyamAM rAkhIne aMtaranA AzISa ApyA ke, namaskAra mahAmaMtranI anuprekSA temaja maitrAdi bhAvanAnuM vivecana lekhanamAM karyuM ane sAtho-sAtha keTalAka pUjya-zrAvakone zrAvako dvArA vinaMtI karAI ane te pUjyosAdhakomAMthI keTalAka jJAnanA kSayopazamathI ciMtano-lekho lakhIne mokalyA ane te badhA dharmacakraaMkamAM prakAzita karAyA. 22 aMko thayA tyArabAda keTalAka kAraNosara e sAmAyika baMdha thayuM. vacce 50-50 varSathI vadhu varSono kALa-samaya pasAra thaI gayo. paNa junA aMkonI phAIla-amArA gurudeva, hAlAranA hIralA, AcAryadeva zrImadvijaya kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjAe saMgrahI rAkhelI. ArAdhanA-sAdhanAnA cAhaka tathA pUjyapA, adhyAtmayoga saMpanna paMnyAsapravara zrIbhadraMkaravijayajI mahArAjA pratye atyaMta bhaktivaMta madrAsa-cennAI rahetA rAjasthAnanAM ghANerAva gAmanAM atyaMta bhAvuka ArAdhaka-sAdhaka-ciMtaka suzrAvaka zAMtibhAI jainanI bhAvanA rahetI. je amane be-traNa vakhata bhAvanAnI Takora karI ke, "sAheba! dharmacakranA lekho pharIthI chapAvavA che. ame thoDo TAIma to dhyAna na ApyuM paNa pIMDavADA svAdhyAya mATe AvyA ane tyAre bhaktipUrvaka Agraha rAkhyo ke, "sAhebajI...! have..Apa kRpA karIne A lekhono saMgraha prakAzita karIne AvuM ciMtanAtmaka sAhitya jaina jagatane bheTa dharo." Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emanI atyaMta nirmaLa bhAvanAnA kAraNe sAhitya-phAIlo maMgAvI kAgaLa jIrNa hovAthI jherokSa karAvI ane mArA laghugurubaMdhu AcArya zrIhemaprabhasUrijIe ghaNI badhI javAbadArInI vacce A javAbadArI lIdhI ane kArya AraMbhAyuM. badhA lekhakonA-te-te pUjyonA lekho ekatrita karIne ekadama suMdara saMkalanA karI ane temAM mukhya vAMcana sarala svabhAvi, AcArya vijaya manamohanasUrijIe karI ApyuM ane be bhAga thAya teTaluM meTara taiyAra thayuM ane te Aje ApanA hAthamAM be bhAgamAM viziSTa daLadAra graMtha tarIke prakAzita thayuM che. mArI to nAdurasta tabIyatanA kAraNe meM to phakta salAha-sUcana ApI che. bAkI dharmacakranA mAdhyame suzrAvaka maphatabhAI DIsAvALAnA taMtrI sthAnethI pragaTa thayelA pUjyo ane sAdhako dvArA karAyelA ciMtano ane lekho che. pUjyonI zubha-uttama bhAvanAo bharapUra A lekhonuM vAMcana-ciMtana-manana karIne ApaNA jIvanamAM namaskAra pratye niSThA maitrAdi bhAvothI bhAvita karavA dvArA paramapada tarapha prayANa karatA vahelI take paramapadane pAmavA sadbhAgI banIe. paMnyAsa vajasena vijaya Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanyabhakti dhanyadAtA parama pUjya adhyAtmayoga saMpanna paMnyAsapravara zrI bhadraMkaravijayajI gaNivaryazrInA dharmacakra mAsikamAM AvelA namaskAra-maitryAdibhAvo kAussagga-dhyAna aMgenA lekhonA saMgraharUpa dharma-anuprekSA' graMthanA prakAzanano saMpUrNa lAbha - lenAra Shri Shantilal D. Jain Gee Gee Complex, 3rd Floor, 42, Mount Road, Chennai-600002 Mobile-9382285666 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parAvANInA samavatAra paMnyAsajI mahArAja bhaktiyoga sAdhaka pUjyapAda AcAryadeva yazovijayasUrIzvarajI mahArAjA mahAmahimAvaMtA zrI zaMkhezvara pArzvanAtha prabhunA stavanamAM mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAje gAyuM che ke, tuma bina koI citta na suhA" paramAtmAnI sAthe evA prakAranuM anusaMdhAna thaI gayuM che ke have emanA vinA bIjuM kAMI ja gamatuM nathI. bhakta puruSanI AvI zreSTha vANInA samavatAra pUjyapAda adhyAtmapUrti paMnyAsa pravara zrI bhadraMkaravijayajI mahArAjAnA pustakomAM jyAM tyAM sarva jagyAe dekhavA maLe mahAbhakto dvArA pravAhita paramAtmabhaktinI dhArAne grahaNa karIne svayaM AtmasAta karI eka navIna dhArAne pravAhita karavI e ja to yogIonuM kAma che ne ! pUjaya paMnyAsajI mahArAja e yugamAM zreSThatama bhaktiyogIomAMnA eka hatA. pUjaya mohanavijayajI kahetA hatA ke, "prabhu pAkhe kSaNa eka mane na suhAya jo." paramAtmAe potAnI upara karelA anaMta-anaMta upakAronuM bhAna thayA bAda prabhu vinA eka kSaNa paNa kevI rIte rahI zakAya? bhaktane mATe bIjuM kAMI paNa pratikULa sahana karI zakAya che paNa bhagavAna vinA rahevuM paDe e sthiti asahya che. "tuja viraho kima veThiye - pUjaya paMnyAsajI mahArAje ""tattvadohana"mAM kahyuM che ke, ""sAkSAt arihaMta paramAtmAnA virahamAM paNa zrI arihaMta paramAtmAnA guNomAM upayogavALA sAdhakanA dehamAM upayogarUpa bhAva arihaMta rahe che. AthI zrI arihaMta paramAtmAno viraha sAdhakane thato nathI. (pAnA naM. 145). mana maMdira Avo re" A prArthanAne sAkAra karavA mATe emaNe keTalo suMdara mArga batAvyo che. manamaMdiramAM prabhune pratiSThita karavA joIe kAraNake, jyAM sudhI hRdaya maMdiramAM paramAtmAno vAsa thato nathI tyAM sudhI sarva zUnya che. AnaMdaghanajI mahArAjAnI A vANI che ke, "AnaMdaghanajI kahe. jasa no bAto, ehI mile to mero phero Tale re" basa, prabhu maLI jAya to janama-janamanA baMdhana tUTI jAya. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya paMnyAsajI mahArAje paramAtma-milananA paramAtmatvanI prAptimAM pariNata, thAya che, ane "prabhu ! mAre tArA jevuM thAvuM che." no saMkalpa sAkAra bane che. pUjya paMnyAsajI mArAjAnA A zabdo che ke, 'sAdhaka jyAre bhAva arihaMtanA dhyAnamAM potAnI manovRtti tadAkAra banAve che. tyAre te paramAtma-svarUpamAM pariNata thAya che. bhAvathI bhAvanI utpatti thAya che. jema prakAzita dIpakanA prakAzanI sAthe ekameka thavAthI anya dIpaka paNa prakAzita thaIne anya dIpakane paNa potAnI samAna banAvavAnuM sAmarthya rAkhe che. tema ja kevalajJAna rUpa jyotithI prakAzamAna paramAtmAnI sAthe tanmaya . banI aMtarAtmA paNa paramAtma-jyoti prApta kare che. (tattvadohana pRSTha-143) 5ramAtma-jyAtino suraja pragaTa thavAnI pahelA je aruNodaya pragaTa thAya che te paNa aMdaranI duniyAmAM kaI gaNo prakAza pedA kare che. "bisara gai duvidhA tana mana kI, acirAsuta guNa gAna meM." eka bAju prabhunA guNagAna ane bIjI bAju duvidhATenzanano lopa, Tenzana grahane zAMta karavAno A kevo sarasamaMtra che ne ! ''bisara gaI duvidhA'"no pratighoSa devAvALI bhadraMkaravANI 'zrI arihaMtaparamAtmAnA biMba ne caitya eTale kahevAya che ke paramAtmAnI mUrtine karela vaMdanAdi prazasta samAdhibALuM citta kare che. "citta prasanne re pUjana phaLa kahyuM re" paramAtmAnI pUjA cittanI prasannatAmAM vRddhi kare che. ArAdhaka bhAva arthAt Atma rati, Atma tuSTi ! sAcI prasannatA aMdarathI ja pedA thAya che. bahArathI thatI prasannatA kharI prasannatA nathI. te AnaMda nahi paNa AnaMdabhAsa che. paramAtmAnI bhakti karavAthI citta halaka bane che. enuM kAraNa che ke pApathI bhAre banela vyaktimAM pApanAza dvArA thayeluM halakApaNuM. paramAtmAnI pAse zuM mAMgavuM joIe ? pUjaya paMnyAsajI mahArAja kahetA ke, ''choDavA yogya pApathI, he prabhu ! tame mane mukta karo.'. A mAMgaNI prabhu pAse karavI. dunyavI padArthonI mAMgaNI karavA mATe prabhu nathI prabhu to aciMtyazaktinA sAgara che. AthI emanI pAse dunyavI padArthonI tuccha mAMgaNI karavI te to cakravartI pAse kANA paisAnI mAgaNI karatA paNa vadhu badatara kRtya che. (tattva dohana-pRSTha-285). cakravartI rAjA eka brAhmaNa upara prasanna thayA ane kahyuM. mAMga ! mAMga je mAMgIza te ApIza. brAhmaNe mAMgyuM. tamArA rAjyamAM mane vArApharatI dareka gharamAM bhojana maLe ane upara thoDI dakSiNA, eka sonAmahora maLe to ghaNo upakAra ! cakravartI jevo cakravartI prasanna thayA, to paNa mAMgatA na AvaDyuM. prabhu pAse zuM mAMgavuM joIe. ? e vAta Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'prArthanA sUtra" jayavIyarAyamAM batAvyuM che. ' bhava niveo maggANusAriA" pUjaya paMnyAsajI mahArAja kahe che ke bhavanirvedathI gurusevA sudhInA padArtha pApavarjananA zreSTha upAyabhUta hovAthI mAMgavAmAM AvyA che. Ama pApavarjananA upAyabhUta jeTalA padArtho che te sarvanI mAMgaNI prabhunI pAse vihita che. pApavarjanane Izvara-prArthanAno viSaya banAvo. paNa duHkha varjanane nahIM. A saMbaMdhamAM pUjyazrIe eka akADhya tarka Apyo che. "Izvara prArthanAno viSaya me pApavarjana na rahe to IzvaranuM mahattva nahI rahe. kAraNake, duHkhothI chUTakAro to zeTha. sAhukAra AdinI sahAyatA paNa thaI zake che. pApavarjananI mAMgaNI e to mokSanI mAMgaNInuM ja eka bIja che. kemake, akarma eTale ke niSpApa banyA sivAya mukti kevI rIte thAya ? | mukti bhaktithI ja maLe che. "ame bhakta muktine kheMcazuM." bhaktanI zuM vAta karavI? bhaktanI duniyA nyArI che. pUjaya mAnavijayajI mahArAjanI vANI che ke, "nirAgI prabhu paNa kheMcIyA, bhagate karI meM sAta rAja." ane enA pachI khUba ja majAnI vAta karI che ke, manamAM hi ANI vasIyA, have kima nisaravA daIe?" bhakta prabhune potAnA hRdayamAM sthApita karI lIdhA che. dhanyavANI ! prabhunuM A Agamana have haMmeza mATe thaI jAya. "jo bhedarahita muja zuM mile to palaka mAMhe chUTAya." mokSa dIdhA vinA have kema cAlaze? bhagavAna have AdhIna thayA che. kabaje AvyA svAmI have kima chUTazo, dIdhA viNa kavaNa kRpAla !" pUjya mAnavijayajI mahArAjanI A amRtavANIno pratighoSa saMbhaLAvanArI pUjaya paMnyAsajI mahArAjanI vANI, "sarva tejomAM pradhAna jayotirUpa zrI arihaMta paramAtmAnuM zivasukhanI prApti mATe dhyAna karavuM joIe. e vItarAga hovA chatAM paNa dhyAtA mumukSuone svarga ane apavarga rUpa uttama phaLa Ape che. (tattvadohana pRSTha-149). "jo bhedarahita muja zuM milo." abheda milana kevA prakAranuM che? pUjaya paMnyAsajI mahArAja A milananA mArga tarapha sUcana karatA kahe che ke, "AgamamAM nirdiSTa zrI tIrthakara svarUpamAM upara kahela sAdhaka vastutaH tIrthaMkara svarUpa che. kAraNake, A upayoganI sAthe AnI abheda-vRtti che. (tasvadohana pRSTha-146). Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramAtma zakti aciMtya mahimAvALI che. paramAtmAnuM nAma, emanuM zaraNa vyaktine jIvamAMthI ziva banAve che. AtmA paramAtmA bane che. pUjya padmavijayajI mahArAjAe supArzvanAtha paramAtmAnA stavanamAM paramAtmAnI tAraka zaktine spaSTa karavA mATe eka suMdara praznottarI lakhI che. "tAranAro tuM hi kima prabhu hRdayamAM dhare loka re, bhavasamudramAM tuM ja tAre, e tuja abhidhA phoka re." he prabhutame tAraka kevI rIte? ame tamane hRdayamAM dhAraNa karIe chIe, bhajIe chIe. ane bhavapAra utarIe chIe to tame tAraka kevI rIte ? paNa tarata ja kahe che nahIM, prabhu, nahIM, A to mithyA pralApa che. tamArA vinA tamArI zakti vinA huM kevI rIte karI zakuM ? "nIramAM dati dekhI taratI, jANIyuM e svAma re, te anila anubhAva jima tima, bhavika tAre nAma re." havAne potAnI aMdara rAkhIne mazaka pANImAM tare che. tyAM mazaka havAne nathI tAratI paNa pavana tene tAre che. te ja prakAre bhavya loka paramAtmAne hRdayamAM dhAraNa karIne bhavasAgara tare che A camatkAra kevala paramAtma-zaktino ja che. "yad vA tistarati yajjalameSa jUna-mantargatamya maMtaH sa kilAnubhAva:." pUjya paMnyAsajI mahArAjA kahe che ke, zrI arihaMta paramAtmAnuM nAma maMtrAtmaka deha che. mokSagamananI pahelA zrI arihaMta paramAtmA potAno maMtrAtmaka deha A jagatamAM choDIne jAya che. jenA dvArA temanI (anupasthiti) gerahAjarImAM paNa sAdhaka emanuM AlaMbana laIne sarva pApono kSaya karI muktipadane prApta kare che. (tattvadohana pRSTha140). mukti meLavavA mATe bhaktine sthAna ApavuM ja paDaze. "bhakti karIe zivapada varIe." bhaktinI gahanatA pragaTa karavAvALo mahAnagraMtha "lalitavistarAmAM pU.paMnyAsajI mahArAje lakhyuM che ke zrI tIrthaMkara paramAtmAnuM vAtsalya koI eka jIva mATe nathI sarva jIvo mATe che. pratyeka jIvanuM sthAna teonA hRdayamAM che. A vAstavikatA ApaNane 'lalitavistarA" graMtha vinA koNa samajAve ? paramAtmAnI kRpA rUpI jharaNuM potAnI tarapha vahI rahyuM che A kRpAnuM avataraNa ApaNAmAM thAya evI pAtratA pragaTa karavI. ApaNe sadbhAgI chIe ke duSamakALamAM AdhAra samAna ja be tattva. ApaNI pAse 10. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. "viSama kALa jinabiMba jinAgama bhaviyaNa huM AdhArA." - pUjya paMnyAsajI mahArAjanI vANI "zrI arihaMtanA biMbamAM je prabhAva che te - bhAva arihaMtamAMthI Avyo che, ema ja mAnavuM joIe. pratiSThA dvAra jAgRta banelA paramAtma-zakti rUpa caitanya ApaNA hRdayamAM apUrva zaktino saMcAra kare che. paramAtmAnuM sAmIpya, addabhuta zaktinuM saMcAraNa e bhavavanamAM bhamatAM aTakAve che. paramAtmA viraha, emano adarzana bhavavanamAM bhaTakAve che. paramArhat zrI kumArapALarAjA kahe che ke, "saMsAra samudramAM anAdikALathI bhavabhramaNa karatA tame kyAreya mArA dRSTipathamAM na AvyA. evuM huM mAnuM chuM anyathA atyaMta kaSTadAyI AvI nAzakanI bhayaMkara vedanA huM kevI rIte anubhavuM ? paramAtmAnA darzana evA karIe je anAdikALanA viraha rUpa duHkhane dUra kare. vAcaka jasanI anubhava TaMkAravALI vANI. "lahIe re sukha dekhI mukha caMda, viraha vyathAnA duHkha sahu meTazuMjI." maharSionI bhaktivANInA sahAre sahAre amRtattvanI zodha karo. 11 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 18 2) ja 27 anukramaNikA pa.pU. paMnyAsa zrIkAMtivijayajI gaNivaryazrI jIvanamAM zrI navakAra samaro maMtra bhalo navakAra zivamastu sarvajagataH parahita parAyaNatA Atmatulya dRSTi sukhanuM bIja zrIjinezvaradevanI pUjyatA dharmamahAsattAnuM sAmarthya jinAjJA ane parameSThi japa guruupAsanA jaina darzananuM maulikasvarUpa bhAvanidhAna pU. paMnyAsa zrIbhadraMkaravijayajI gaNivaryazrI namaskAra mahAmaMtra anuprekSA bhAvaratnAkara paramahitakara maMtra amApa maMtrazakti zaktinuM mahAgIta namaskAra prabhA navakAranI agAdha zakti namaskAra kaLA vizvaprANa navakAra abhuta prakAza bhAvavardhaka zakti namonI zakti aciMtya kSamatA che ja ja Ta 55 58 ja che W i che 12 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvapApa praNAzaka guNasaMbaMdha- navakAra kRtajJatAguNa dharmapratitI pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya bhadraMkarasUrIzvarajI mahArAjA 'sva-para'nI sAcI oLakha anuprekSAzaktinI agAdha mahattA dharmakathakanI yathArtha javAbadArI mArgAnusArI nyAya saMpannatA-1 nyAya saMpannatA-2 nyAya saMpannatA-3 nyAya saMpannatA-4 ziSTAcAra prazaMsA-1 ziSTAcAra prazaMsA-2 ziSTAcAra prazaMsA-3 ziSTAcAra prazaMsA-4 ziSTAcAra prazaMsA-5 ziSTAcAra prazaMsA-6 ziSTAcAra prazaMsA-7 * AryajIvana vyavasthA-1 AryajIvana vyavasthA-2 AryajIvana vyavasthA-3 AcArapAlana pU. paMnyAsa zrIabhayasAgarajI mahArAjA navakAra ane upamA zrInavakAramahAmaMtranA jApanI zAstrIya maryAdA muktino satpuruSArtha pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA navakAranI pUrva bhUmikA 13 87 91 94 97 101 102 107 111 114 118 122 126 131 136 143 146 151 155 161 165 169 172 176 181 185 186 187 205 208 209 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navakAranI aNamola, tAttvika vacanonI maheka dhyAnayoga paropakAranA zAstrIya pramANo pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjA mahAmaMtra navakAranI sAdhanA mahAmaMtranI sAdhanAmAM pathyA pathya zrAvakonA kartavyo sadguNa mImAMsA mAnasikaroga TALavAno rAmabANa upAya pAtratA keLavavAnA upAyo sukhakAraka zrInavakAra sAdhanAmAM sAdhaka-bAdhakatattvo sadguNa nAmAvali pa.pU. AcAryadeva zrImadvijaya mitrAnaMdasUrIzvarajI mahArAjA zrIpaMcaparameSThi namaskAra paddhati maMtrAdhirAjanI upAsanA lokottara dharmanI prApti dharmanI prApti yogyatA sAdhakane mArgadarzana AtmanirIkSaNa sAdhanA prakriyA pa.pU. munirAja zrItatvAnaMdavijayajI mahArAja mantrAdhirAja-upaniSad dharmanuM hRdaya dharmanuM svarUpa dharmanI pariNAmikAraNatA 'mo' pada zrIarihaMta paramAtmAnI bhakti zrInavakArano saMkSepArtha zrInavakArano vistArtha 14 213 217 220 222 223 232 240 243 246 247 249 252 255 259 260 264 268 275 282 287 293 301 302 319 324 327 331 334 336 342 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 345 348 350 353 pU.AcAryazrI bhadraguptavijayajI ma. pU.AcAryazrI bhadraguptavijayajI ma. 355 360 nizcaya ane vyavahAranuM rahasya prasanna bano ! pratiSThAnuM hArda zaraNa mATe samarpaNa bhAvano prabhAva ciMtaka zrIjinAjJAnuM svarUpa pU. munirAjazrI kalyANaprabhavijayajI ma. dharmano vAstavika prAraMbha kevI rIte? gIta gA parameSThionA pUrNanI jhaMkhanA " zrI kAMtilAla mohanalAla pArekha (kiraNa) eTamayugano mAnavI vijJAna ane dharma mAnavabhavanuM mahattva . ' vizvazAsana sAmAyika dharma eTale zuM? sAmAyika dharmano pAyo samatvabhAva risAdhirAja zAMtarasa sAmAyika dharmanuM vijJAna sAmAyika dharmanI sAdhanA 362 pU. munirAjazrI mahAprabhavijayajI ma. 364 pU. munirAjazrI jayantavijayajI ma. 367 pU. munirAjazrI caMdraprabhasAgarajI ma. 370 372 373 378 383 388 392 397 402 408 414 418 15 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama pUjya, samatA sAdhaka vardhamAna taponidhi, paMnyAsa pravarazrI kAMtivijayajI mahArAjA ke jeonuM saMyamagrahaNa saMgharSa pUrNa hatuM...to aMtima samaya-kensara jevA asAdhya vyAdhi vakhate bhayaMkara vedanA pUrNa hatuM. chatAM paNa banne ugra samaye svayaM parama-parama samatAmAM sthira hatA. kahevAya ke sthitaprajJA hatA. A evA pUjaya paMnyAsajI bhagavaMte dharmacakra mAsikamAM ApelA maulika ciMtano. ahIM ekatrita karIne prakAzita karAyA che. jIvanamAM zrI navakAra samaro maMtra bhalo navakAra zivamastu sarvajagataH parahita parAyaNatA Atmatulya dRSTi sukhanuM bIja zrIjinezvaradevanI pUjyatA dharmamahAsattAnuM sAmarthya jinAjJA ane parameSThi japa guruupAsanA jaina darzananuM maulikasvarUpa bhAvanidhAna dharma anuprekSA - 1 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanamAM zrInavakAra (zrInamaskAra mahAmaMtranA svabhAva-siddha sthAna aMge cAMya be-mata che ja nahi. jIvanamAM zrInavakAra mokhare rahe eTale zrIjinezvarabhagavaMtanI AjJAnuM pUrepUruM pAlana thAya ja, te pachI na zrIjinAjJA mujabanA anuSThAnanuM gaurava ghaTe ke na koInAya dharmapuruSArthamAM maMdatA Ave. gaMbhIra ciMtana tattvadarzI bhagavaMtonA mahAmaMtra pratyenA bhAva sAthe anuSThAno pratyenA paraMparAgata ApaNA yathArthabhAvane spaSTapaNe vyakta kare che. tema ja zrInavakAra ane dharmAnuSThAno UbhayanI AvazyakatAne saraLa chatAM bhAvavAhI zailImAM bIradAve che.) zrIjaina zAsanamAM sAdhu ane zrAvaka banneyanA jIvanamAM zrInamaskAra mahAmaMtranuM kevuM ane keTaluM agatyanuM sthAna che e hakIkata ApaNe bahu ja TuMkamAM ahIM vicAravI che. jainakuLamAM janma pAmavAnI koI paNa vizeSatA hoya to te khAsa karIne e ja che ke, ene janmatAMnI sAthe ja sarvapApapraNAzaka namaskAra mahAmaMtranA aDasaTha akSaro sAMbhaLavA maLe che, jIvana daramiyAna pratidina ahorAtrInI anekavidha AdhyAtmika carcA vaya ane yogyatA pramANe sahaja rIte prApta thAya che, temAMya jAgatAnI sAthe navakAra, divasamAM paNa anekavAra navakAra, sUtI vakhate paNa navakA2 ane maraNa vakhate chellA zvAsocchavAsa paNa e navakAranA zravaNa sAthe ja pUrA thAya che. jenA pratApe niyamA devaloka ane jyAM sudhI mokSa na maLe tyAM sudhI e puNyAtmAne naraka ane tiryaMcagatinA dvAra sarvathA baMdha thaI jAya che. jo jIvanamAM A mahAmaMtranuM gauravabharyuM sthAna na rahe, to bIjI aneka kriyAo karavA chatAM, teno sAco lAbha maLI zakato nathI agara e kriyAo niSphaLa jAya ema paNa bane ema mahApuruSo jaNAve che. sAdhu jIvananI zarUAta paNa e ja mahAmaMtranA smaraNathI ja thAya che. dIkSita thanArane upAzrayamAM AvatAnI sAthe ja sau prathama namaskAra mahAmaMtranI eka mALA gaNavAnI zAstrIya praNAlikA che. je Aje paNa cAlu ja che. sAdhune potAnI pratidina sAmAcArImAM paNa prAtaHkALathI mAMDI zayana kare tyAM sudhI eka ja divasamAM e 1. nAr vi no vRDhipnad (namaskAra phala prakaraNa zlo. 5) 2. jeNesa namukkAro patto punnANubaMdhipunneNaM / nAraya-tiriyAo tastrAvassuM viruddhAo // (bRhad namaskAra phalastotra-55) 3. nAmini pacchimanAme, sabve nAti vAtavuDDArI / paramiTTiparamamaMta jAMti sattaduvArAo // (yatidinacaryA) 20 dharma anuprekSA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAmaMtranuM smaraNa anekavAra vyavasthipaNe goThavAyeluM che. sAdhune aMtima samaye paNa-pachI te caudapUrve paNa kAM na hoya--e ja mahAmaMtra yAda karavAno yA to sAMbhaLavAno hoya che. sAdhu lAMbA kALa sudhI tapazcaryA kare, suMdara cAritra pALe ane ghaNAM zAstro bhaNI jAya, paNa jo tene navakArane viSe rati-prema na hoya to te saghaLuM ya niSphaLa che. A uparathI e phalita thAya che ke, zrAvaka ane sAdhujIvanamAM zrInamaskAra mahAmaMtranuM eka na bhUlAya tevuM ati mahattvanuM sthAna che. kadAca eka apekSAe ema paNa kahI zakAya ke-bIjA badhAya karatAM eno lAbha mahAna che, kAraNa ke e mahAmaMtranA svAdhyAyathI apekSAe caudapUrvanA svAdhyAyano lAbha thAya che. kemake e mahAmaMtra caudapUrvano artha athavA sAra che. e mahAna lAbha prApta karavA mATe zarata eTalI ja che (1) e zrInamaskAra mahAmaMtra caudapUrvano sAra che evI zraddhApUrvaka gaNAvo joIe. (2) potapotAnI bhUmikAnA pratyeka anuSThAnanI ArAdhanA cUkyA vinA gaNAvo joIe (3) nizcita samaye gaNAvo joIe. (4) ekAgratApUrvaka gaNAvo joIe. (5) zAstrIya vidhinA Adara-bahumAnapUrvaka gaNAvo joIe. (6) mokSaprApti mATe ja gaNAvo joIe. A mahAmaMtranA dhAraka ArAdhaka ke sAdhaka bhAgyazALIo nIcenI vastu upara dhyAna Apaze to A lekhano Azaya sahelAIthI samajAI jaze. namaskAra-mahAmAnI ArAdhanAnA viSayamAM padArtha, vAkayArtha, mahAvAkSArtha ane aidatparyAyArtha "bhoaNasamaye sayaNe, vibohaNepavesaNe bhaye vasaNe / paMca namukkAraM khalu samarijjA savvakAlaM pi // 1 // " (1) padArtha : bhojana vakhate, sUtI vakhate, jAgatAM, praveza karatAM, bhayamAM, kaSTamAMthAvat 4. suciraM pi tavo taviaM, cinnaM caraNaM suyaM ca bahu paDhiyaM / naTTu tA namudhAre chuM to tuM yaM vida<< II (vRddha namaskAra phalastotra-65) dharma anuprekSA * 3 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvakAle paMcaparameSThi namaskAra mahAmaMtranuM smaraNa karavuM joIe. (2) vAkyArthaH uparanA zloka-sarvakAle namaskAra mahAmatrAnA smaraNanuM vidhAna karavAthI svAdhyAya, pratilekhanA, vaiyAvacca Adi ane darzana, pUjana, sAmAyika, pauSadha, pratikramaNa Adi sAdhu tathA zrAvakanA anuSThAno nahi thaI zake, ke je te te samaye avazya kartavyarUpa che ane te te samaye avazya kartavyarUpa anuSThAna karaze to uparyukta zlokamAM sarvakAla namaskAra-smaraNanA vidhAnanuM pAlana nahi thaI zake, tethI uparanA zlokamAM jaNAvela sarvakAle namaskAra smaraNanuM vidhAna ayukta karaze. (3) mahAvAkyArtha: uparyukta sarvakAle namaskAra mahAma7 smaraNanA vidhAnano " artha nathI ke- avazya kartavyarUpa svAdhyAyAdi ane darzana pUjana Adi sAdhu ane zrAvakanA sarva anuSThAnone tajI daIne sarvakAle phakata namaskAra-mahAmaMtranuM ja smaraNa karavuM, kintu te te samaye vihita anuSThAno karavApUrvaka bAkInA samucita samayamAM avazya namaskAra mahAmaMtranuM smaraNa karavuM evo artha che. tethI te te samaye avazya kartavyarUpa anuSThAno karatI vakhate namaskAra mahAmaMtranuM smaraNa baMdha rahe-te doSarUpa nathI paraMtu te sivAyanA samucita samayamAM paNa te mahAmaMtranuM smaraNa cUkI javAya ane pramAdamAM paDI javAya te doSarUpa che. A aMge upadezapada glo.-897nI TIkAmAM jaNAvyuM che ke "zramaNopAsakAnAM zeSavihitAnuSThAnAbAdhayA samucitasamaye yuktameva namaskArAdidhyAnamiti" bhAvArtha-zrAvakoe saghaLAya vihita anuSThAnane bAdha na pahoMce te rIte yogya samaye namaskArAdinuM dhyAna avazya) karavuM joIe ane e yogya ja che. (4) aidamyaparyAyArthaH A pramANe sarvatra jinAjJAne bAdha na pahoMce te rIte vartavuM e ja eka sAra che- upAdeya che. A aidatparyAyArtha che. "madrupanna mA dharmAmi sAthe utta' (upadezapada-gA. 868) 40 dharma anuprekSA Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaro maMtra bhalo navakAra (bhava-aTavInA anekavidha bhayo vacce gherAyelA mAnavajIvanane zrInavakAranI bhAvapUrvakanI maitrI, nirbhayapaNe AgaLa vadhavAmAM amApa sahAya bakSe che.) (1) alpa parizramathI, alpa samayathI ane dhananA vyaya vinA sAdhya koI paNa zubha kriyA hoya to te zrIparameSThi namaskAramahAmaMtranA jApanI kriyA che, alpa parizramaalpa samayathI sAdhya ane dhanavyaya bilakula na hovA chatAM paNa eno lAbha mahAna che. sarva pApano nAza karanAra ane sarva maMgaLomAM prathama maMgaLa paNa e ja namaskAra mahAmaMtra che. anaMta jJAnIonI daSTimAM saghaLAya maMgalo AvI gayAM hatA, te sarvamAM namaskAra maMtrane sauthI vadhAre mahattvanuM sthAna ApyuM che. bIjA zAstrone zrutaskaMdha kahyAM che. jyAre navakArane mahAzrutaskaMdha kahela che. navakAra e zabdathI nAno hovA chatAM arthathI ati mahAnuM che ane tenuM phaLa to gajaba che. tethI ja pratyeka kAryonI zarUAtamAM jJAnIo tenuM smaraNa karavAnuM vidhAna kare che. uThatAM navakAra, besatAM navakAra, sutAM navakAra, jAgatAM navakAra, prayANa karatAM ke praveza karatAM, paccakhANa pAratAM ke bhojana karatAM, janma vakhate ke maraNa vakhate, duHkhamAM ke sukhamAM, mAMdagImAM ke ArogyamAM, vratoccAramAM naMdI saMbhaLAvavAmAM, sUtra bhaNatAM, pampIsUtra bolatAM ke sAmAyikAdi uccaratAM, aTavImAM ke koIpaNa saMkaTamAM yAvat jarUra paDe to azuci vakhate paNa navakAranA smaraNano niSedha karyo nathI. zAstranI AjJA che ke bALaka ke bALakanA janma vakhate paNa navakAra saMbhaLAvavo joIe. nhAnuM-moTuM koI paNa kArya karavuM hoya tyAre prathama navakAranuM smaraNa karIne pachI te kArya zarU karavuM joIe, tethI ja vyAkhyAnamAM sauthI prathama navakAra bolAya che. sAmAyika letAM pahelAM paNa navakAra gaNavAmAM Ave che. sAdhune AhAra vAparavA pahelAM paNa navakAra gaNavAnuM zAstrIya vidhAna che. prayANa vakhate apazukana ke durnimittAdinA pratighAta mATe navakAranuM smaraNa karIne prayANa karavAnuM zAstrIya vidhAna che. A rIte mANasa uThe tyArathI suI jAya tyAM sudhI vAraMvAra zrInavakAranuM vidhAna che. e pramANe manuSyanA jIvana vyavahAranI sAthe navakAranuM smaraNa ota-prota raheluM : 1. paMcakavastu-gAthA-355. 2. vyavahArasUtra-TIkA. dharma anuprekSA 5 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. AvI rIte jJAnIonI AjJA mujabanI bIjI paNa je je praNAlikAo cAle che te paNa ekAMte kalyANa karanArI hoI avazya sabahumAna AdaraNIya che. maraNa vakhate zrutakevalI caudapUrvadharo jayAre badhuMya zruta yAda karI zakatA nathI tyAre ekalA navakArane ja yAda kare che. A navakAra paNa jene yAda na rahI zake tene mATe e pAMce padanA Adi-Adi akSarono banelo "sigADI' ATalo nAno maMtra paNa gaNavAnuM vidhAna che, e paNa yAda na rahI zake tene mATe e pAMca padanA pahelA pahelA akSaranA saMyogathI vyAkaraNanA niyama mujaba saMdhi thaIne banelo maMtrAkSara paNa jJAnIoe batAvyo che. eTaluM paNa je na karI zake tene svajanAdi dvArA zrInavakAramaMtra sAMbhaLavo joIe. yAvatu chellA zvAsocchavAsa pUrNa karatI vakhate konamAM e navakAramaMtranA ja paDaghA paDavA joIe, ethI jainakuLamAM maraNapathArIe paDelAne Aje paNa sau zrInavakAramaMtra ja saMbhaLAve che, kAraNa ke paralokamAM javA mATenuM sAcuM ane akhUTa bhAtuM tenA sivAya bIjuM eka paNa nathI. | (2) namaskAra e paMcaparameSThi pratye Adara sUcavanArI pavitra kriyA che. e kriyAno viSaya parameSThio e mahAna che. eTale enuM phaLa paNa mUhAna che. A namaskAranI kriyA puNyarUpI zarIrane utpanna karanAra, tenI vRddhi karanAra ane puSTa karanAra eka mahApavitra kriyA che. utpatti vakhate puNyarUpI zarIranI hAlata ati nAjuka hoya che. jema mAtAnA udaramAM bALakanuM zarIra sauthI prathama sAta divasa kalArUpe, pachI sAta sAta divasa abda, pezI ane mAMsakhaMDa, pahele mahine karSa (80 ratIbhAra), bIje mahine ghana, mAMsapesI-samacaturastra mAMsakhaMDa, trIje mahine dohalA thAya che, cothe mahine mAtAnA aMgomAM pIDA thAya che. pAMcame mahine hAtha paga ane mastaka phuTe che-pragaTe che, pAvatu AThame mahine saMpUrNa zarIra taiyAra thAya che. mAtAnA udaramAM evI tAkAta hoya che ke e kalaba-abUda-mAMsapesI AdimAMthI sarvAga suMdara bALaka banI zake che. e ja rIte puNyarUpI zarIranI sthiti paNa utpatti vakhate nAjuka hoya che, tene A namaskAranI kriyA puSTa banAve che. mAtAnA udaramAM zarIra racanA thAya che te vakhate jIvane traNa zarIra hoya che : (1) audArika, (2) taijasa ane (3) kArmaNa. temAM audArika zarIra AhArathI vRddhi 3. jIyAt puNyAGgajananI pAlanI zodhanI ca me / haMsavizrAmamitazrI: namaskRti: || namaskAra mAhAbhya) 6* dharma anuprekSA Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAme che ane kAzmaNa zarIranI (puNya zarIranI) puSTi parameSThi-namaskAranI kriyA dvArA thAya che. te sivAyanI (sAMsArika) kriyAothI e kAmaNa zarIra vikRta bane che. arthAta pApanI puSTi svarUpa bane che. namaskAranI kriyA dvArA e kAmaNa zarIramAM puNya paramANuonI puSTi thavAthI saghaLAMya sukho enI meLe AvI maLe che. jema zarIramAM zaktivardhaka auSadhi ane pathya khorAka Adi javAthI zarIranI puSTi-vRddhi Adi thAya che ane zarIra dvArA sukha-taMdurastI baLa vagere prApta thAya che, e ja rIte parameSThi namaskAra kriyAthI puNyarUpa kAmaNa zarIranI puSTi thavAthI sarva prakAranA sukhanI prApti thAya che. pachI e namaskAra karanAra koIpaNa hoya, jaina hoya ke ajaina, tiryaMca hoya ke manuSya paNa parameSThi namaskAranA prabhAvathI te avazya sukhI bane che. suMdara zarIra, vipula dhana, dIrgha AyuSya, anukULa kuTuMba-parivAra, mAnapAna sAruM bhojana Adi vastuo saune game che, paNa te zAthI maLe ? puNyarUpI zarIrathI. e ja rIte rogI zarIra daridratA, TUMkuM AyuSya, pratikULa parivAra, A badhuM AraMbha samAraMbha AdinI kriyAo dvArA puSTa thayelA pAparUpI zarIrathI prApta thAya che. saMsAramAM sukhaprApti ane du:khanAzanI saunI eka sarakhI icchA hovA chatAM saune sukha-duHkha eka sarakhuM hotuM nathI, ethI siddha thAya che ke enI aMdara koI adazya vastu kArya karI rahela che. tenuM ja nAma puNya ane pApa. puNya prAptinI aneka kriyAo che. temAM sauthI zreSTha ane sahelI kriyA A paMcaparameSThinA namaskAranI che. te kriyAne jo rasapUrvaka ane ekAgracitte karavAmAM Ave to samajavuM ke kArya siddha thaI gayuM. bhojananI kriyAmAM jevI ekAgratA, asmalitatA, layalInatA ane ekamekatA anubhavAya che, tevI ekAgratA vagere jo A kriyAmAM AvI jAya, to AtmAne pArAvAra lAbha thAya. bhojana kriyAmAM mana parovAI jAya che, tethI tyAM avidhi thatI nathI. koLIyo sIdho moDhAmAM ja jAya che, kAMkaro Ave to pheMkI devAya che. mAkhIno khyAla rahe che. Ama zAthI bane che ? bhojana dvArA tRpti thAya che ane zarIra puSTa bane che, e vAta barAbara hRdayathI samajAI gaI che tethI. e ja rIte jJAnIo kahe che ke-jagatamAM sauthI zreSTha sAmagrI paMcaparameSThinA namaskArathI prApta thAya che. janmathI ja dhanavAna-nirdhana vagere je taphAvato paDe che temAM puNya ke pApa sivAya bIjuM koIpaNa kAraNa nathI. Aja vAtane zAstranI bhASAmAM jaNAvatAM jJAnIo ema kahe che ke navakAra e sarva pApono nAza karanAra che ane sarvamaMgalamAM paheluM maMgala che. jeo dareka vAtamAM yuktine ja mAge che. teone paNa zrIpaMcaparameSThi namaskAranI kriyA kevI uccakoTinI che te vAta samajAvI zakAya tema che. bIjI saghaLIya kriyAonuM dharma anuprekSA * 7 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaLa ekatra karIe ane enI sAthe zrIpaMcaparameSThi namaskAranI kriyAnuM phaLa meLavIe, to tarata ja jaNAze ke namaskAranuM phaLa ghaNuM ja moTuM che. jema ke--koI mANasa saghaLIe dharmakriyAo karI zake, e banavuM taddana azakya che. eTale svayaM karAto dharma haMmezAM thoDo ja hoya che. jyAre bIjAone karAvavA dvArA thato dharma enAthI kaMI guNo vadhAre hoya che. kAraNa ke anekane karAvAtA dharmanuM pramANa pote karelA dharma karatAM vadhAre hoya che. tenA karatAM paNa anumodanA dvArA thato dharma sauthI vadhAre hoya che. dAkhalA tarIke dAnadharma karavA mATenuM kSetra potAnI saMpatti ane bhAvanA jeTaluM ja hoya che, karAvavAnuM kSetra jyAM jyAM potAnI lAgavaga lAgatI hoya te darekanI saMpattinA saravALA jeTaluM ja hoya che, jyAre anumodanAnuM kSetra to jagatabharanA bhUtabhaviSya ane vartamAnakALanA dAtAronI dAna kriyA jeTaluM ati vizALa hoya che. e ja rIte zIla, tapa ane bhAva vagere sarva dharmakriyA mATe paNa samajI levuM. have jo ApaNe dharmakriyAo mAtra karavAnuM ja rAkhIe, paNa karAvavAnuM ane anumodavAnuM na karIye to ApaNe asaMkhya bhavonA saMcita karmono nAza kadI na karI zakIe. zAstramAM jema karavAnuM phaLa kahyuM che tema karAvavAnuM ane anumodanAnuM phaLa paNa kahyuM che. karI zakAya thoDuM, karAvI zakAya tethI vadhAre ane anumodanA to jagatabharanA tamAma dharmAtmAonI thaI zake che, ema anumodanA dvArA jIva anaMta puNya upArjana karI zake che. dAnAdi pratyeka dharma, zakti AdinA kAraNe ocho-amuka pramANamAM thavAno, karAvavAmAM paNa kIrtimahatvAkAMkSA vagere doSono saMbhava che, dAna detAM kIrtimAna-pAna abhimAna Adi, zIla pALatAM mahattvAkAMkSAdi, tapa karanArane tenuM ajIrNa krodha ane ahaMkAra Adi thaI javAno saMbhava che, paNa koInA karelA dharmanI anumodanA karavAmAM to tevo koI paNa doSa thavAno saMbhava nathI. anumodanAmAM yathAzakti paNa nahi, kAraNa ke--sArAya jagatanA jIvonA traNe kALanA sukRtanI anumodanA thaI zake che. ahIM zrInavakA2nA jApathI pAMceya parameSThinuM traNeya kALanuM sukRta anumodAya che ane te sukRta ghaNuM moTuM hovAthI zrIpaMcaparameSThine namaskAra karanAra puNyAtmA moTAmAM moTA phaLano bhoktA bane che. vartamAna covIzImAMthI mAtra pahelA zrIRSabhadeva svAmInuM ja sukRta laIe to te paNa ghaNuM ja moTuM che. to A rIte anaMtA tIrthaMkaro, anaMtA siddha paramAtmAo, anaMtA AcArya bhagavaMto, anaMtA upAdhyAya bhagavaMto ane anaMtA sAdhu bhagavaMtone bhakti-bhAvapUrvaka namaskAra karavAnuM kArya e eka evI viziSTa ArAdhanA che ke A eka namaskAra mahAmaMtranA jApathI traNe kALanA anaMta zrIpaMcaparameSThinA sukRtonI anumodanA thAya che. tethI puNyarUpI zarIra puSTa thAya che ane 8 * dharma anuprekSA Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApa paramANuono kSaya thAya che. ema anaMta jJAnIoe joyuM che. puNyathI badhI ja bAhya-jaDa sAmagrI maLe, paNa tethI kAMI jIvane zAnti ke sukha na maLe, vIMchI karaDyo hoya tyAre makhamalanI gAdI, miSTAnnanA thALa, gulAbanI sugaMdha, ramaNInAM rUpo ke vAjiMtranA nAdo tene zAnti ApI zake nahi, jIvane A jagatamAM zAnti ApanArA sAdhano bahu thoDAM che. saMsAranA jaDa padArthomAM sAcI zAnti ApavAnI zakti nathI. tethI ja vAtavAtamAM ema kahevAya che ke "kuTuMbIo mAro jIva khAya che, zarIra pIDI rahyuM che, sampatti ja vipatti che." ityAdi. mATe jIvarUpI haMsane jo zrIpaMcaparameSThirUpI kamalanI zreNimAM lIna banAvavAmAM Ave to sAcI zAnti maLI zake che. mahAjJAnIo paNa AtmavizrAnti mATe A maMtranuM ja vAraMvAra dhyAna dhare che. e maMtranA dhyAnamAM jIva parovAI jAya to pachI vizrAnti mATe bAhya sAdhanonI jarUra rahetI ja nathI. A mahAmaMtranA dhyAnanA pratApe jaMgalamAM paNa maMgala thAya che. mATe ghara AMgaNe rahelA kalpavRkSane choDIne bIje kyAMya bhaTakavAnI jarUra nathI. sarva zreSTha evA navakAramaMtranI prApti thayA pachI paNa je AtmAo bIjA bIjA maMtronI icchA rAkhe che, teonI karuNa dazAno citAra ApatAM pUjya upAdhyAyajI mahArAja zrIparameSThi gItAmAM pharamAve che ke-- "taje e sAra navakAramaMtra, je avaramaMtra seve svataMtra, karma pratikULa bAula seve, teha suratarutyajI Apa Teve." eka navakAramaMtramAM citta parovavAthI badhuM ja sukha maLe che, paNa dhyAnamAM rAkhavuM ke tenI pAse tuccha sukhanI mAgaNI na karAya, kevala mokSanA IrAde ja enuM dhyAna dharavuM hitAvaha che. navakAramAM pAMcane ja sthAna kema ? enuM paNa kAraNa che. aDhIdvIpamAM jema meru pAMca che, hAthanI AMgaLIo pAMca che, pramANabhUta vacana pAMca mANasanA samUhanuM gaNAya che, tema A vizvamAM pUjanIya tarIke paNa A pAMcano samudAya ja che. A pAMcamAM jagatano tamAma pUjya varga samAI jAya che. emane namavAthI zubha puNyarUpI zarIra utpanna thAya che ane enA ja pratApe jIvane sarvatra saghaLIye anukULa sAmagrI maLI rahe che. namana kriyA paNa yogya sthAne ja thAya paNa ayogya sthAne na thAya. namavAnI kriyA parameSThio pratye thAya to zobhe paNa e ja kriyA strI-putrAdi sAme kare to hAMsIpAtra Thare. e ja rIte yogyane karelo namaskAra pUlanuM kAma karIne vartamAnamAM ayogya dekhAtA AtmAne paNa yogya banAve che, guNAnurAgI banAve che. yogyane * namavAthI jema guNaprApti ane puNyanI prApti thAya che tema yogyane na namavAthI tathA dharma anuprekSA * 9 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ayogyane namavAthI durguNa ane pApanI puSTi thAya che. zrIparameSThine namavAnI kriyA evI adbhuta che ke--sAmarthyayogano mAtra eka ja namaskAra thaI jAya to turata mokSa thaI jAya che. have e paNa vicAravuM ke koInI pAsethI kAma levuM hoya to namratA, praNAma, namaskAra, salAma Adi karavuM paDe che. manuSyano ghaNo kharo vyavahAra namratA-namaskAra AdithI ota-prota che. bALako mAtA-pitAne ane zikSakane namana kare che. nokara zeThane, garIba tavaMgarane. ema dareka sthaLe namanakriyA dekhAya che ane tethI ja teo potapotAnuM iSTa kArya sAdhI zake che. paramAtmAmAM rahelA guNo jo ApaNe meLavavA icchatA hoIe to ApaNe temane vAraMvAra namaskAra karavo joIe. tethI jJAnIo jyAM zrIarihaMtanuM maMdira Adi hoya te sthAnamAM zrAvakone vasavuM yogya mAne che. kAraNa ke-- jyAM arihaMtanuM biMba hoya te sthAnamAM siddha paramAtmAnuM biMba paNa hoya ane e banne 52meSThinA darzana mATe AcAryonuM Agamana paNa thAya. AcAryo Ave eTale temanI sAthe upAdhyAya ane sAdhu bhagavaMto paNa Ave, A rIte paMce parameSThino samAgama thAya che. uparAMta AcArya bhagavaMto dvArA jinavANInA zravaNano, temanA anubhavajJAnano, ArAdhanAnI preraNAno ane AhArAdi devAdvArA supAtra dAnano paNa apUrva lAbha maLe che. te darekathI puNyarUpI zarIra evuM puSTa thAya che ke saMsAramAM jyAM sudhI rahevuM paDe tyAM sudhI paNa sukha, zAnti, samAdhimaraNa, sadgati--ane ArAdhanAnI UMcAmAM UMcI sAmagrI vagere pratyeka bhavamAM maLyA ja kare che ane aMte duHkha mAtrano sarvathA nAza thatAM anaMta kALa sudhI zAzvatasukhanA anubhavarUpa mokSa sthAnanI prApti thAya che. A saghaLAyanI pAchaLa parameSThi namaskAra e mukhya kAraNa che. mATe potAnA kalyANanI icchAvALA sau koIe A mahAphaLa ApanArI pavitra kriyAmAM tatpara banI javuM joIe. namaskAra mahAmaMtranA eka akSaranA smaraNathI sAta sAgaropamanAM pApa TaLI jAya che, eka padanA uccArathI pacAsa sAgaropamanAM pApa TaLI jAya che ane nave padanA smaraNathI 500 sAgaropamanAM pApa TaLI jAya che, ema jJAnI bhagavaMto pharamAve che. navakArano A prabhAva jANI sau koI tenI ArAdhanAmAM lIna bano, e ja eka zubhAbhilASA. 4. navakAra eka akkhara pAvaM pheDei- sattaayarANaM / pannAsaM ca paNNaM sAgara paNasaya samaggeNaM // 1 // 10 0 dharma anuprekSA Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zivamastu sarvajagataH (jagatanA sarva jIvonA kalyANanI bhAvanAnA mahA chaMda sarakho A lekha, jagatanA sarva jIvo sAthe AtmabhAva keLavavAmAM suMdara mArgadarzana karAve che. saM.) anAdi, anaMta evA A saMsAramAM ApaNe anAdikALathI cAragatirUpa saMsAramAM viSaya-kaSAyane AdhIna banIne paribhramaNa karI rahyA chIe. Aja sudhImAM ApaNe jIvavAne mATe, ApaNA duHkhanA nivAraNanA AzayathI ane ApaNe mAnelA sukhanI ApaNane prApti thAya e hetupUrvaka, kadAca anaMtAnaMta jIvono sahAro lIdho haze. e anaMtA jIvomAMthI moTA bhAganA jIvone to ApaNe moTe bhAge duHkha ja dIdhuM haze. e vakhate to ApaNane bhAna paNa nahotuM ke ApaNe ApaNA kSaNika ane kalpita svArthane mATe A zuM karI rahyA chIe ? paNa Aje ApaNane e vAtanuM bhAna thayuM che, kAraNa ke ApaNane ApaNI suMdara bhavitavyatAnA yoge ane ApaNAthI thaI gayelA suMdara puNyanA udaya AdinA yoge zrIjinezvara bhagavaMtoe pravartAvelA paramatAraka zAsananI nikaTatA prApta thaI che. ane ethI ja ApaNane e vicAra Ave che ke, atyAra sudhI ApaNe je je jIvono jIvavA vagere mATe sahAro lIdho athavA to ApaNe ApaNA svArthathI prerAIne je je jIvone atyAra sudhImAM du:khI karyA, te te jIvo pratye ApaNuM kartavya zuM che ? have ApaNe samaju banyA pachI to aNasamajunI jema vartI zakIe ja nahi, paNa samaju banyA pachI to ApaNuM vartana evuM hovuM joIe ke je vartanathI sujJajana jANI zake ke, 'A samaju che.' eTale ApaNAmAM jo kRtajJatA hoya to ApaNane ema thAya ke Aja sudhImAM ApaNe to jagatanA jIva mAtranA RNI-devAdAra banI gayA chIe. ane ApaNane e RNane adA karavAno have moko maLI gayo che. kRtajJatA e dharmanI prApti ane prApta dharmanI sthiratA mATe prAthamika guNa che. paNa e evo guNa che ke tenA vinA mahAdharmIne paNa cAle nahi. eTale A guNanI apekSAe paNa ApaNane ema thavuM joIe ke--sArAya jagatanA jIvo nirupadrava dazAne pAmo ! ane meM jema svArtharakta banIne anaMtA jIvone hAni karI tema teo svArtharakta banIne anaMtA jIvone hAni na karo, paNa parahitarata banIne jIva mAtranA hitanI kAmanAmAM rakta bano, ane e kAmanAne anukULa evI zakya tathA ziSTa pravRttimAM rakta bano. ApaNe jo vicAra karIe to ApaNane lAgaze ke ApaNA Aja paryaMtanA dharma anuprekSA - 11 * Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMtakAlIna jIvanamAM bhAgye ja koI jIva evo haze ke jenI sAthe ApaNe mAtApitAdika koI prakArano saMbaMdha nahi bAMdhyo hoya. A vAta dhyAnamAM Ave eTale anya sarva jIvone ApaNA saMbaMdhI tarIke jovAnI anupama nirmaLa dRSTi ApaNane prApta thAya ane ethI ema thAya ke, A sarva jIvo nirupadravI bano, parahitakara bano, doSarahita bano. ane ema karIne sarva prakAre sukhI bano ! bIjI paNa eka dRSTi che. parahitaratapaNuM e eka prakAre prAyazcittarUpa che. Aja paryaMta ApaNe jagatanA jIvone je duHkha upajAvyuM, kleza upajAvyo, trAsa Apyo, e vagerene javAba maLe evuM ApaNe zuM karI zakIe ? ApaNe kAMI evA jJAnI to nathI ke kyAre, konuM, zuM ApaNe bagADyuM che te badhuM jANI zakIe. ane ApaNe evA zaktizALI paNa nathI ke e jANIne e jIvonuM badhuM ja bhaluM karI zakIe. paNa ApaNAmAM eka sAmarthya to raheluM ja che ane te che mAnasika. e jIvo kyAMya paNa hoya, e jIvo koI paNa hoya. paNa ApaNe e jIvonA hitanI-bhalAnI bhAvanA to bhAvI ja zakIe chIe ane sAcA hRdayanI bhAvanA e to sarvazreSTha paribalane dharanArI vastu che. A saMsAramAM jIve vacana ane kAyAthI jeTalAM pApa upAE che te karatAM anaMtaguNAM pApa manathI upAE. che. ema bhaluM paNa vacana ane kAyAthI je thaI zake che tenAthI anantagaNuM bhaluM manathI thaI zake che. manane jo kevaLa sva-paranA bhalAmAM yojavuM hoya to ApaNe zuM karavuM joIe ? sauthI pahelAM to ApaNe e icchIe ke jIva mAtrane sarvadeza ane sarvakAle sarva prakAranuM nirUpadravapaNuM prApta thAo ! pachI icchIe ke--jIva mAtra parahitane viSe rata bano ! pachI thAya ke, eTalAthI e sukhI thAya ? nA, mATe icchIe ke, jIva mAtra doSathI (pApathI) mukta bano. ane jyAM doSa (pApa) nathI tyAM du:kha nathI athavA du:kha rahI zakavAnuM nathI e nizcita vAta che. jo A vAta ApaNe ApaNA AtmAnI sAthe vicArIe to ApaNane thAya ke--huM zuM icchuM chuM ? huM je kAMI paNa mane maLe ema icchuM chuM, te jIva mAtrane maLe to sAruM ema mAre icchavuM joIe. eTalA ja mATe zAstrakAra paramarSie zrIbRhatkalpamAM pharamAvyuM che ke- jaM icchasi appaNato jaM ca Na icchasi appaNato / te phaccha paraAE vi yA, puttayAM niAsAmaLayuM // (bRhatkalpa-bhA. 4-gA. 4584) A gAthAmAM zrIjinazAsanano sAra che. ATalAmAM to AkhuM zrIjinazAsana samAI jAya che. ApaNe je sukhAdikane icchatA hoIe te sukhAdika jagatanA jIva mAtrane maLe evuM icchIe ane je duHkhAdikane ApaNe icchatA na hoIe te duHkhAdika jagatanA jIva mAtrane na maLe evuM icchIe, e ja ApaNe zrIjainazAnane pAmyAno kharo paramArtha che. 12 * dharma anuprekSA Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parahita parAyaNatA (parahita parAyaNatA e zaktizALI ane upakAraka AtmaguNa che saM.) 'zivamastu sarvajJAtiH ' aMgenI eka vicAradhArA pragaTa thaI che. enA ja anusaMdhAnamAM A bIjI vicAradhArA vAcako samakSa rajU karavAmAM Ave che. kharekhara maitrI Adi A bhAvanAno viSaya ja evo che ke-ene aMge jema jema vicAraNA karavAmAM Ave, tema tema navI navI vicAradhArAo phare ane jema jema navI navI vicAradhArAo spharatI jAya tema tema mana vadhu ne vadhu praphulla bane. kRtajJatAnI dRSTie, paraspara thayela saMbaMdhonI daSTie ane mAnasika prAyazcittanI daSTie jIva mAtranA hitanI abhilASA sevavI joIe. e vAta to ApaNe gata aMkamAM vicArI gayA paNa ethIya AgaLa vadhIne vicArIe to ApaNe ApaNA potAnA paNa bhalA mATe jIva mAtranA hitanI ja abhilASA sevavI joIe. jIva mAtranA hitanI abhilASAe ja zrIarihaMta paramAtmAne saryA che. e abhilASA vinA nathI to siddha thavAtuM, nathI to AcArya thavAtuM, nathI to upAdhyAya thavAtuM nathI to sAdhu thavAtuM, nathI to dezaviratidhara thavAtuM-ke nathI to samyagdaSTi thavAtuM. jarUra ! e bhAvanI mAtrAmAM tAratamya hoya. ja samyagdaSTithI mAMDIne vAvatu arihaMtapaNAnI prAptimAM koI bIjabhUta bhAvanA hoya to te "jIva mAtranA hitanA abhilASI banavuM'-te che. ApaNe arihaMta paramAtmAthI mAMDIne ucca koTinA samyagdaSTi jIvonA caritro vAMcIe ane vicArIe to ApaNane jaNAze ke--sauthI pahelAM e puNyapuruSo parahitanA abhilASI banyA hatA ane jyArathI teo parahitanA abhilASI banyA tyArathI temanAmAM viziSTa guNonA pragaTIkaraNanuM eka suMdara cIja naMkhAyuM hatuM. anAdikALathI jIva karmanA baMdhanamAM jakaDAyelo che. emAM paNa ajJAna ane mithyAtvanuM baMdhana sauthI bhAre baMdhana che. moha jeTalo joradAra eTaluM ja ajJAna ane . mithyAtvanuM baMdhana joradAra. moha jIvane kevI rIte phasAve che? "gaE' ane "'' - A be maMtra moha jIvane Ape che ane je jIva e be maMtrane grahaNa kare che te jIva bhAva aMdhApAno bhoga bane che. A be maMtranI asara nIce dabAyelo jIva vastune yathArtha rIte jovA mATe aMdha banI jAya che. eTale e jIva bahuM' tarIke potAnA AtmAne mAnavAne badale potAnI zarIrane mAne che ane "mama' tarIke e jIva Atmika guNone mAnavAne badale managamatA dharma anuprekSA - 13 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paudgalika padArtho ane strI putrAdine mAne che. ema mAnIne e jIva zarIra Adi vastuo 52 mamatvabhAvane dhAraNa kare che. AthI e jIvanI saghaLIya pravRttio potAnA zarIranA sukha tarapha, potAnA mAnelA strI putrAdi tarapha ane potAne managamatI paudgalika cIjo tarapha ja rahe che. A kAraNe e potAnA mAnelA sukhane meLavavA mATe bIjAnA sukhane hAni pahoMce to paNa te tarapha joto ja nathI. AvA mohAndha ApaNe paNa eka kALe hatA. ene lIdhe huM AtmA chuM, sadAjIvI chuM ane mArA karyAM mAre potAne ja bhogavavAnAM che, e vAto tarapha ApaNe lakSya paNa ApyuM nahotuM. paNa ApaNA sArA puNyodaye Aje ApaNAmAM e samajaNa AvI che ke- ApaNe zarIrarUpa nathI paNa A zarIra to ApaNA AtmAnA vikAsanuM eka sAdhana che ane ApaNe to saccidAnaMda svarUpa sadAjIvI AtmA chIe. eTale ApaNane lAge che ke ApaNA guNo--AtmAnA guNo e ja ApaNI sAcI saMpatti che ane paudgalika saMpatti e ApaNI saMpatti nathI. AthI ApaNane ApaNuM eTale ke ApaNA AtmAnuM hita kema thAya eno vicAra Ave che ane e kAraNe ja ApaNane ema thAya che ke--ApaNo AtmA nirmaLa bane--arthAt ApaNA AtmAmAM guNo pragaTe evo prayatna ApaNe karavo joIe. Avo prayatna karavA mATe zrIarihaMta paramAtmAnuM jIvana ApaNA sau mATe-- dIvAdAMDI samAna che. ApaNA AtmAne sanmArge lAvavA mATe moTAmAM moTI dIvAdAMDI zrIarihaMta paramAtmAnuM jIvana che. emanA jIvanamAM sauthI prathama ane sauthI pradhAna vastu kaI hatI ? potAnA svArthane gauNa karavAnI ane pArthane pradhAna banAvavAnI ! Ama to dharma pAmavA mATe ane dharma pALavA mATe aMtarmukha banavAnuM che, paNa e aMtarmukhapaNuM lAvavA mATe pahelAM bahirmukhapaNAnuM parivartana karavuM paDe che. bahirmukhapaNuM eTale--jagatamAM je kAMI sukha che ane sArI sArI bhautika vastuo che te badhI mane ja maLo--ane mane maLeluM e badhuM mAtra mArA ja upabhogamAM AvavuM joIe. A vicAranuM parivartana thayA vinA antarmukha banAya nahi. e dRSTikoNane badalavA mATe ema vicAravuM joIe ke--jagatamAM jema huM chuM tema bIjA paNa anantAnanta jIvo che. huM jema duHkhane icchato nathI ane sukhane ja icchuM chuM tema badhAya jIvo duHkhane icchatA nathI ane sukhane ja icche che. to mAre koInAya duHkhamAM kAraNa banavuM nahi ane koInAya sukhamAM aMtarAya karanArA banavuM nahi. bahirmukhapaNAnuM A bhAvanAthI parivartana thaI jAya che ane A parivartanamAMthI antarmukhapaNuM AvavAno mArga ughaDe che. haju to ajJAna ane mithyAtva sAthe che, paNa e be nabaLA paDyA hoya to ja A vicAra Ave, ane A vicAramAMthI krame karIne samyagdaSTipaNuM vagere paNa Ave. A to bhUmikAnI vAta che. AnA upara vadhu vicAra ApaNe have pachI karIzuM. 14 0 dharma anuprekSA Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atmatulya dRSTi (potA pratyeno rAga, para pratyenA dveSamAM pariName che ane 'zivamastu sarvajJAta:'nI udAtta, maMgala bhAvanAnAM AMtar pariNAma DahoLAI jAya che. pariNAmanAM te DahoLANane TALavAno tema ja sarvajIvahitakara bhAvanAmAM ramaNatA keLavavAno anubhavasiddha bodha ahIM che. saM.) 'sArAya jagatanuM kalyANa thAva'--A bhAvanA e mAtra bolavAnI vastu nathI, paNa aMtaramAM pariNavavAnI ati udAtta bhAvanA che. jyAM sudhI jagatanA jIva mAtra pratye maitrIbhAva janme nahi, tyAM sudhI e bhAvanA sarvAMgINa bane nahi. maitrIbhAvane pragaTAvavA mATe jIva mAtrane AtmatulyadRSTithI jotAM zIkhavuM joIe.1 AtmatulyadRSTi eTale potAne aMge je jAtanI lAgaNI tevI ja lAgaNI jIva mAtra pratye. jagatanA sarva jIvo pratye hitanI lAgaNI ane dveSano abhAva e A bhAvanAnI nakkara bhUmikA che. u52 mujabanI bhUmikA taiyAra thayA pachI 'zivamastu sarvajJAtaH' A bhAvanAne kriyAtmaka banAvavA mATe ApaNe anukaMpAzIla banavuM joIe. arthAt duHkha dekhAya ke haiyuM drave, evuM thavuM joIe. potAnA duHkhathI to saunuM haiyuM drave che. jIvane duHkha to eTaluM badhuM apriya che ke--tenA AvavAnI saMbhAvanA mAtrathI paNa vidghalatA thaI jAya che. Ama chatAM duHkha na ja Ave evuM to saMsAramAM kadI banatuM ja nathI ane jyAM duHkha AvyuM ke tarata ja ene dUra karavAnA vicAro karAya che. pachI ene TALavA mATe ThIka lAge tevI pravRtti paNa sau koI kare che. emAM ghaNI vA2 sArAsArano viveka paNa bhUlAI javAya che. du:kha pratye ATalo badho aNagamo che e jIvane potAne anubhavanI vAta che. A anubhavanA AdhAre jIva vicAre ke--jema mane duHkha pratye ATalo badho aNagamo che, tema jIva mAtrane duHkha pratye tIvra aNagamo che. A vicAra Avyo, eTale haiyuM dravyA vinA rahe nahi. koIne paNa duHkhI juve ane haiyuM ve. haiyuM drave eTale dayA pragaTe. haju du:kha zAthI Ave che ane enAM mULa kAraNo kayA che eTalI sUkSmatA sudhI na pahoMcavA chatAM-parane svatulya jovAnI dRSTi prApta thavAthI--ATaluM to avazya thAya ja ke--paranA duHkhane joIne dayAbhAva pragaTe ane haiyuM drave dayA pragaTe ane haiyuM drave eTale jIva potAnI zakti-sAmagrI ane anukULatA mujaba paranA duHkhanA nivAraNano prayatna karyA vinA rahI zake nahi. A dayAmAM jo pakSapAta hoya to e dayA e dayA nathI. 1. Ayatulle payAnuM (sUtrItAM) 2. anukampA - duHkhiteSu apakSapAtena duHkhaprahANecchA duHkhapratIkAreNa bhAvataH AdrahRdayatvena (yogazAstra) dharma anuprekSA * 15 - sA ca dravyataH zaktau satyAM Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svArtha ke saMbaMdhanI apekSA vinAnI dayA e ja guNarUpadayA che. A rIte dayALu banelA jIvane samyattvanI prApti ghaNI sulabha bane che. je jIva koInAya duHkhane sahana karI zake nahi, te jIva pote evuM karavAne icche ja nahi ke-je karavAthI bIjAne duHkha thAya. eTale e jIva potAnA nimitte bIjAne duHkha na thAya evA jIvanane ane evuM jIvana jenAthI prApta thAya evA mArgane zodhe. huM jIvuM ane mArA nimitte koI paNa jIvane duHkha utpanna thavA pAme nahi e rIte jIvuM. A prakAranI IcchAne zAstrIya paribhASAmAM mokSAbhilASa kahI zakAya. A abhilASA jAgyA pachI evA jIvananI prAptino upAya zodhavAnuM mana thAya. emAM vaLI jIva laghukarmI hoya ane sadguruno yoga thaI jAya, to e saguru pAsethI dharmopadeza sAMbhaLatAM samyaktva Adi guNane pAmatAM paNa e jIvane vAra lAge nahi. caramAvarsamAM AvelA bhavya jIvo, jyAre temanA bhAvamaLano ThIka ThIka pramANamAM kSaya thAya che ane suMdara kSayopazama pragaTavA mAMDe che, tyAre ja mokSanA AzayavALA bane che, mokSanA AzayavALA banyA pachI paNa sArA pramANamAM karmano hrAsa thayAM bAda jIvo zuddha mokSamArga pratye zraddhAvALA banI zake che ane zuddha mokSamArganA ArAdhaka banI zake che. AvA jIvo A pragatinA prAraMbhakALamAM duHkhI mAtra pratye dayALu bane che ane guNavALA pratye dveSavALA bane che. guNavAna pratye rAga to pachI pragaTe che, paNa te pahelAM adveSa pragaTe che ane e jIvo sarvatra avizeSapaNe arthAt mArA-tArAnA vibhAga pADyA vinA aucityanuM sevana kare che. kRtajJatA ane parArthavyasanitA guNanI khIlavaTa mATe ApaNe bIjAnA sukhane icchavAnI paNa jarUra che, paraMtu te pahelAM to duHkhI mAtra pratye dayALu banavAnI jarUra che, e dayA dravyathI duHkhInI paNa kharI ane dharmahInanI paNa kharI ! eka vartamAnamAM duHkhI che mATe dayApAtra che ane bIjA (dharmahIna) bhaviSyamAM duHkhI thavAno che mATe dayApAtra che. samyakatvanuM cothuM lakSaNa anakampA che. prazama, saMvega ane nirvedane pragaTa karanArI anukaMpA AvyA vinA Astikya AvyA pachI-nirdayatA TakI zakatI nathI. kahyuM mastitrya di mandravRttimayanimittam (dharmaparIkSA) A saMkalanA vicAravAthI samajAze ke-jIve samyakatvAdi guNonI prApti mATe 1. dukhiteSu dayAtyanta-madveSo guNavatsu ca / gauvityAsevana vaiva, sarvavAvizeSataH II (yogadaSTisamuccaya-zlo. 32) 16 * dharma anuprekSA Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukaMpAzIla banavuM joIe ane e mATe sarvajIva pratye maitrIbhAva banyo rahe ane dveSabhAva na AvI jAya tenI kALajI rAkhavI joIe. dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke-potAnA duHkhano Dara ane potAnA sukhano lobha e ArtadhyAna che ane koI koI vAra to e raudradhyAnanuM paNa kAraNa banI jAya che. jyAre bIjA jIvonA duHkhane dUra karavAnI lAgaNI ane ene sukha ApavAnI bhAvanA parArthakaraNa nAmanA mahattvakoTino guNa che. Avo parArthakaraNa guNa vAstavika rIte tyAre ja Ave che, ke-jyAre bIjA jIvo pratye Atmatulya dRSTi Ave. jenAmAM bIjA jIvo pratye AtmatulyadRSTi pragaTa thAya che tenAmAM bIjA aneka guNo sahaja rIte AvavA mAMDe che ane e ja AtmA sArI rIte 'zivamastu sarvanatiH' e bhAvanAne bhAvI zake che. mATe A bhAvanAne AtmasAt karavA mATe sau koI jIvo maitrIbhAvane pAmo ane maitrIbhAvane pAmavA mATe Atmatulya dRSTivALA bano e ja eka zubhAbhilASA. sAMbhaLatAM zIkho tamane tamArI vAta bIjAne saMbhaLAvavI game che. e ja pramANe bIjAne potAnI vAta tamane saMbhaLAvavI game che. tame tamAruM ja gAyA karo ane bIjAnuM sAMbhaLo nahi-sAMbhaLI zako nahi-ke sAMbhaLatA AvaDe nahi e keTaluM ajugatuM gaNAya ! anya kaLAonI jema sAMbhaLavAnI paNa eka kaLA che. e kaLAmAM Alaza ke pramAda na Ave e rIte besavuM jarUrI che. jenuM sAMbhaLavAnuM che tene evI pratIti thAya ke A rasapUrvaka sAMbhaLe che. te pramANe je kAMI karavuM joIe te karavuM Avazyaka che. pipAsAbharI dRSTi vaktA sanmukha rAkhavI. mana sthira ane vyaktavyamAM parovAyeluM rahe te pramANe keLavavuM. je je kAMI ApaNe sAMbhaLIe chIe te sarva ApaNane gamatuM ja hoya che, ema nahi, bhale ApaNane e gamatuM na hoya chatAM sAMbhaLavuM to paDe ja che. to pachI zA mATe rasapUrvakana sAMbhaLavuM. bIjAnuM kathana rasapUrvaka sAMbhaLavAthI je sAMbhaLavAmAM Ave che, temAM rahelI kaTutA dUra thaI jAya che ane miSTatA vRddhi pAme che. sAmAnya rIte dareka vAta sAMbhaLavA mATe A pramANenI sthiti jarUrI che, paNa jyAre ApaNA bhalAnI vAta hoya-hitanI vAta hoya tyAre to sAMbhaLelI vAta dhAraNa karI rAkhavI, bhUlI na javI e paNa jarUrI che. vyavahAranA lAbha ne hitanI vAto upekSAbhAve sAMbhaLanArA bhUlI jAya che ne pachIthI nukazAna veThe che ne pastAya che. AthI vizeSa agatya to Atma-hitanI vAta sAMbhaLavA mATe potAnA sarva sAdhanone taiyAra karavAnI che AtmA e zravaNathI TevAyelo nathI eTale tene taiyAra karavAno che. rucI sthiratA, samajaNa dhAraNA ane anusaraNa e pramANe anukrame keLavavAthI AtmahitazravaNa yogya ane saphaLa bane che. sAMbhaLatA zIkho ne sukhI bano. pa.pU.paM. zrIdhuraMdharavijaya gaNivara. dharma anapekSA * 17 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukhanuM bIja (svArthanI zodhamAM bhUlA paDelA jIvone sanmArga cIMdhavAmAM A lekha, zarada punamanA candranI garaja sAre tevo che, kAraNa ke evA nirmaLa maMgalamaya hRdayamAMthI ja teno janma thayo che. sukhI thavAnI sAcI kaLAnuM lekhamAM spaSTa mArgadarzana che. saM.) ApaNe sau jANIye chIe ke jIvasRSTino moTo bhAga ane ApaNe suddhAMya potAnA ja sukha-duHkhanI ciMtAnA cIlA para cAlI rahyA chIe ane ApaNA pratyeka satkAryanuM phaLa ApaNane potAne ja maLe agara vadhu to ApaNA potAnA lAgatA vaLagatAne maLe evI ja manovRttithI TevAI gayA chIe. AvI manovRtti jo pazusRSTimAM agara azikSita-bInakeLavAyela ke anAtmavAdI mAnavasRSTimAM ja hota to te asahya na gaNAta balka kSantavya gaNAta, paNa jayAre evI vRttinI pakaDa. potAnI jAtane zikSita-keLavAyela ane AtmavAdI mAnanAra mAnavagaNamAM paNa dekhAya che, tyAre saheje vicAra thAya che ke-Ama kema ? jIvananA pratyeka vyavahAramAM bArikAIthI A vAta spaSTa samajAI jAya tevI che, eTale enI spaSTatA karavAnI jarUra nathI. AvI vRttinA kAraNe ja sukhaprApti mATe ane ' duHkhanAza mATe aneka jAtanI doDadhAma karavA chatAM ApaNane sukha maLatuM nathI ane duHkha TaLatuM nathI. ema banavAmAM kAraNa ApaNI dizAcUka che. - sukhanuM bIja sukhanI abhilASAmAMya nathI ane sukhanA bhogavaTAmAMya nathI. kahyuM che ke-"1 muThThI#mate suram' arthAt sukhathI sukha nathI maLatuM. dazavaikAlika-sUtranA AyAvayAhI caya sogamallaM, kAme kamAhI kamiyaM khu dukkhaM / / chivAI to vifajha rAja, purva sudhI rohiti saMparIche (a. 2-gA. 5). A zlokamAM saMsAramAM paNa sukhI kaI rIte rahI zakAya che. enuM TUMkamAM mArgadarzana karAvatAM jaNAvyuM che ke-unALAmAM ApanA le, sukumAratAno tyAga kara, abhilASAnA taraMgone oLaMgI jA, dveSane chedI nAMkha ane rAgane dUra kara, Ama karavAthI duHkha cAlyuM jaze ane saMsAramAM paNa tuM sukhI thaIza. sukhanuM bIja. maLelA sukhanA tyAgamAM ane vaLatara levAnI icchA vinA prApta sukha sAmagrIne parArthe arpaNa karavAmAM che. e ja rIte du:khanAzanuM bIja duHkhathI akaLAI javAmAM ke duHkha TALavA mATe manamAnyA upAyo yojavAmAM nathI, paNa duHkhanA 18 dharma anuprekSA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAstavika kAraNone jANI teno tyAga karavAmAM ane bIjAnA duHkhane dUra karavAnI vRtti tathA zakya pravRttimAM che. - bhUtakALanA vizALa saMsAramAM evA aneka AtmAo thaI gayA che ke-jemaNe potAnA bAhya sukha-duHkhanI ciMtAne tyajI daI agara gauNa banAvI sarvanA sukha-duHkhanI vicAraNAne jIvanasparzI banAvI hatI. ane potAnA satkAryanuM sarvajIvone phaLa maLo evI udAtta bhAvanA AtmAmAM vaNI lIdhI hatI. zrI tIrthaMkaradevonI sakalasattvahitadaSTi parAkASThAe pahoMcelI hatI, ane ethI ja--e mahApuruSonA zrIsaMghamAM e daSTi vikAsa pAmelI joI zakAya che. sUripurandara zrIharibhadrasUrIzvarajI mahArAjAnA-paMcavastukaviMzativiMzikA Adi graMthonA prAMta bhAgamAM Aje paNa enA darzana thAya che. kalikAlasarvajJa zrImad hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAje sakalAstiotranA (I) "tanotvamamatAni va' (I) TLatu vai: zriyam' (II) 'Ditu va:' (III) "pArzvanAthaH zriyestu va:' uparyukta zlokomAM vazabdano prayoga karIne bIjAnA hitanI bhAvanA vyakta karI che. te temanI jAgrata sarvasatvahitadaSTinuM pratIka che. ApaNe paNa ApaNuM hita IcchatA hoIe to e mahApuruSonI udAtta bhAvanAne pragaTAvavA tathA vikasAvavA satata prayatna karavo joIe. devAdhidevanuM dhyAna e mahAsukata che. enI anumodanA paNa thavA lAge to e dhyAnano AnaMda uttarottara utsAha vadhArato jAya ane e rIte sukato sevavAnI paraMparA cAle, eTale jIvananuM avaLuM cakra savaLI gati pakaDI le che-e paropakArI paramAtmAnuM zaraNa eTale zrIarihaMtadevanuM ja zaraNa nahi, kintu e arihaMtadevoe jene namaskAra karyA evA zrI siddha bhagavaMtonuM zaraNa, emanA mArgane avicchinnapaNe calAvI rahelA zrI sAdhubhagavaMtonuM zaraNa, ane saMsAranA nagna svarUpane, mAyAvI sukhone, vinazvara bhAvone khullA karI daIne sanmArge caDAvI denAra saddharmanuM paNa zaraNa prApta thaI jAya che. dharma anapekSA * 19 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIjinezvaradevanI pUjyatA (paramAtmAnI acinya tAraka kSamatAnuM sacoTa pratipAdana A lekhamAM thayuM che. tenuM vAraMvAra ciMtana karavAthI jIvanamAM prabhubhaktino apUrva bhAva jAge che. saM.) abhimataphalanI siddhino upAya samyajJAna che ane samyajJAnano upAya sanzAstra che. e sanzAstranI utpatti AptapuruSathI thAya che. Apta-puruSa te kahevAya che ke-jenA rAga, dveSa ane moha sarvathA kSaya thaI gayA hoya. zAstranI utpatti artharUpe zrIjinezvaradevathI thAya che eTale ahIM prApta tarIke temane ja samajavAnA che. AthI ja abhimata phala siddhinA upAyabhUta samyajJAnanA AdyaprarUpaka zrIjinezvaradevo sau koI mATe harahaMmeza trikALa pUjavA yogya che ane haraghaDI smaraNa karavA yogya che. AvA parama upakArIonuM darzana, pUjana, vandane ane smaraNa karavAnuM pavitra kartavya kRtajJa puruSo kadI paNa na bhUle. "ra di RtamuAre sAdhavo. vismaranti' - arthAt sAdhu puruSo-sajjana puruSo koIe potA upara karelA upakArane kadI paNa bhUlatA nathI. sArAMza ke-upakArIne yAda karavA e kRtajJatA tathA sajjanatA che ane bhUlI javA e kRtajJatA ane durjanatA che, bhagavAnano anugraha-1upamitimAM zrIsiddharSigaNi jaNAve che ke "bhagavAnanA anugraha vinA mArgAnusAritA paNa prApta thatI nathI. bhagavAnanA anugrahathI ja bhAvapUrvaka bhagavAna upara bahumAna thAya che, te vagara bahumAna paNa thatuM nathI. yadyapi potAnA karmano kSayopazama vagere kAraNo che, paNa te apradhAna kAraNa che, pradhAna kAraNa to bhagavAnano anugraha ja che. te paramAtmA ja acinya zaktisaMpanna hovAthI ane parArthakaraNamAM magna hovAthI jIvanI mokSamArganI pravRttinA parama hetu che. A paramAtmAnuM nirAkAra svarUpa paNa sarva jIvonuM kalyANa karI zake eTalI zaktivALuM che. e sUkSmabuddhithI vicAravuM. kadAca zaMkA thAya ke-bhagavAnane anugraha to sarva jIva upara eka sarakho che-to sarvanI mukti eka sAthe thaI javI joIe. tenA samAdhAnamAM siddharSigaNi jaNAve che ke-jIvanI muktimAM bhagavAna ja pradhAna kAraNa hovA chatAM 1. yadA ayamAtmA nijabhavyatvAdiparipAkavazAdetAvatI koTimadhyArUDho bhavati tadA asya bhavatyeva bhagavadanugrahaH, na tadavyatirekeNa yato mArgAnusAritA sampadyate, tadanugraheNaiva bhavati bhAvato bhagavati bahumAno nAnyathA, svakarmakSayopazamAdInAM zeSahetUnAM apradhAnatvAt / sa eva paramezvaro'cintyazakti-yuktatayA paramArthakaraNaikatAnatayA cAsya jIvasya mokSamArgapravRtteH paramo hetuH ityuktaM bhavati, samastajagadanugrahapravaNaM hi bhagavato niSkalamapi rUpamiti paribhAvanIyam / kevalaM tathApi jIvabhavyatAM karmakAlasvabhAvaniyatyAdikaM ca sahakArikAraNakalApaM avekSya jagadanugrahe vyApriyate tena na yaugapadyena samastaprANinAM saMsArottAra iti / AlocanIyametadAgamAnusAreNa iti / 20 * dharma anapekSA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa--jIvanuM bhavyatva, karma, kALa, svabhAva ane niyati vagere sahakAri kAraNa sAmagrInI apekSApUrvaka ja bhagavAna mokSa prAptimAM hetu bane che, tethI eka sAthe sarva prANIo mokSe jaI zakatA nathI. AgamAnusAre A badhI hakIkata vicAravI." zrIdevacandrajI mahArAja zrIcandrAnana jinanA stavanamAM bhagavAnanI karuNA aMge jaNAve che ke-- "tuja karuNA sahu upare re, sarakhI che mahArAya, paNa avirAdhaka jIvane re, kAraNa saphalo thAya re. candrAnana jina." pUjyapAda upAdhyAyajI zrIyazovijayajI mahArAja paNa cintAmaNi pArzvanAthanA stavanamAM jaNAve che ke- "kAla svabhAva bhavitavyatA e saghaLA tuja dAso re, mukhya hetu tuM mokSano e mujane sabala vizvAso re.'- Aja mahApuruSa eka bIjA stavanamAM jaNAve che ke-- "itanI bhUmi prabhu tumahI Anyo, pari pari bahuta baDhAI mAma, aba du cAra gunaThANa baDhAvata, lAgata he kahA tuma ko dAma."-- kalikAla sarvajJa bhagavAn zrIhemacandrasUrIzvarajI mahArAjA vItarAgastotramAM jaNAve che ke-- bhavatprasAdenaivAhamiyatIM prApito bhuvam / auvAsInthena nevAnI tava yuhramupekSitum // (prakAza-16 zlo0 8) A zlokanI TIkAmAM TIkAkAra lakhe che ke : "he bhagavan ! ahaM bhavatsambandhinA prasAdena anugraheNaiva iyatIM tvadupAsti stutivijJaptiyogyaM bhuvaM = sudazAM prApitaH sabhAnIto'smi tad idAnImapi vizvaikavatsalasya tava audAsInyena-mAdhyasthyena upekSituM na yuktaM AzritopekSaNaM hi na susvAmidharma iti / " bhAvArtha :--a bhagavAn ! huM ApanA anugraha vaDe ja-ApanI upAsanA, stuti ane vijJaptine yogya suMdara dazAne pAmyo chuM, to have vizvavatsala evA Ape mArI upekSA karavI yogya nathI, kAraNa ke--AzritanI upekSA karavI e susvAmIno dharma nathI. - A stutimAM AtmAnA uttarottara vikAsamArgamAM zrItIrthaMkaradeva puSTa hetu che e vAta jaNAvI che. kevaLa bhakti jagADavA mATenA ja A vacano nathI, paNa paramAtmAnA anugraharUpI nimittanA abhAvamAM upAdAna pote kAraNapaNe pariNamatuM nathI. e rahasya emAM chupAyeluM che. e sUkSmabuddhithI vicAravA jevuM che. A jAtanI vicAraNAthI paramAtmA upara sAcI bhakti jAgaze. dharma anuprekSA - 21 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmamahAsattAnuM sAmarthya (dharmamahAsattAnA aciMtya sAmarthyane yathArtha aMjalirUpa A lekhamAM, karmasattAnI parAdhInatAmAMthI sadAne mATe mukta thavAnA sAcA mArganuM hRdayaMgama nirupaNa che. saM.) sAmAnya rIte ema kahevAya che ke--sukha-du:kha, saMpatti-vipatti, aizvarya-dAridra, mAna-apamAna, Arogya-roga ane sadgati-durgati A badhuM zubhAzubha karmane anusAre thAya che. yadyapi apekSAe A vAta sAcI hovA chatAM emAM mukhyatA dharmamahAsattAnI ja che. karmasattAnuM kAma dharmamahAsattAnI AjJA pramANe cAlanArane sukha ApavAnuM che ane dharma mahAsattAnI AjJAthI viruddha vartanArane duHkha ApavAnuM che. arthAt karmasattA e dharmamahAsattAne AdhIna che. karmasattA svataMtrapaNe kazuM ja karI zakatI nathI. karmavargaNAmAM jIvane vaLagavAnI zakti che, paNa te te ja jIvane vaLagI zake che ke--je jIva dharmamahAsattAnI AjJA viruddha vartato hoya. jo enAmAM badhAyane vaLagavAnI zakti hota to eka paNa jIva mokSe jaI zakata nahi ane mokSe gayelAne paNa saMsAramAM pAchA lAvI zakata. paNa evuM kadI banatuM ja nathI. bIjI vAta e che ke--karmavargaNA vaLagyA pachI paNa jIva jo dharmamahAsattAne zaraNe cAlyo jAya ane enI AjJA pramANe varte to evuM paNa bane kevaLagelI karmavargaNA mAtra pradezodayathI ja bhogavAI jAya. vipAkodaya na bhogavavo paDe, du:kha Ape tevA paNa karmo sukhano anubhava karAvIne bhogavAI jAya, je karmaprakRti gADha baMdhavALI hoya tene zithilabandhavALI kare, lAMbI sthitivALIne TuMkI sthitivALI kare, tIvra rasavALIne maMda rasavALI kare ane bahu pradezavALIne alpa pradezavALI kare; A saghaLoya prabhAva dharmamahAsattAno ja che. nikAcita karmono bhogavaTo yadyapi karavo paDe, paNa dharmamahAsattAne zaraNe rahelo AtmA, e nikAcita karmono bhogavaTo evI rIte kare che ke-kAMto karmavargaNAnA derAtaMbu sarvathA upaDI jAya agara udayamAM AvelA nikAcita karmo zAntithI bhogavAI jAya, navA azubha karmo baMdhAya nahi, baMdhAya te karmo zubha ja baMdhAya ane jyAre e zubhakarmo pAchA udayamAM Ave tyAre e zubhakarmonA pratApe maLelI sAmagrI AtmAne karmakSayamAM madadagAra bane. A badhuM ja sAmarthya dharmamahAsattAnuM ja che. AthI sUcita thAya che ke--dharmamahAsattA e eka ati baLavAna ane jIvanuM 52mahita karanArI sattAM che. A saMsAramAM game tevo bhayaMkara kALa pravartato hoya to paNa asaMkhyAtA 22 * dharma anuprekSA Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAo to jIvanabhara dharmamahAsattAne vaphAdAra rahenArA hoya ja che. kAraNa ke- samyaktva ane dezaviratidhara AtmAo haMmezane mATe asaMkhya hoya che. e ja rIte vIsa abaja sarvaviratidhara munivaro, be karoDa kevaLajJAnI ane vIsa tIrthaMkaradevo sarvadA hoya che. utkRSTa kALamAM to---nevuM abaja sAdhuo, nava karoDa kevaLajJAnI ane ekaso sIttera tIrthaMkaradevo hoya che. karmasattA karatAM dharmamahAsattAnuM sAmarthya vadhAre che ene bIjI rIte vicArIe. Aja sudhImAM anaMtA AtmAone dharmamahAsattAe karmanI dakhalagIrImAMthI sarvathA mukta banAvyA che ane anaMtA AtmAone thoDA ja kALamAM mukta banAvaze, kAraNa ke samakitathI paDelA jIvo anaMtA che (pAMcamA anaMte che.) ane e badhA jIvo vadhAremAM vadhAre ardhapudgalaparAvarttamAM avazya mokSe javAnA ja, anaMtapudgalaparAvartanI apekSAe ardhapudgalaparAvartta kALa sAva alpa ja gaNAya. samyaktva pahelAMnA kALane samudra kahIe to samakita pAmyA pachInA kALane bindu kahI zakAya. dharmamahAsattAno upakAra kevo cAlI rahyo che e jarA zAstradRSTie vicArIe. samyaktva, dezavirati, sarvavirati ane mokSaprAptinuM jaghanya aMtara eka samayanuM che ane utkRSTa aMtara : (1) samyaktvanuM sAta divasa. (2) dezaviratinuM bAra divasa. (3) sarvaviratinuM paMdara divasa. ane (4) mokSaprAptinuM cha mahinA. arthAt A saMsAramAM vadhAremAM vadhAre sAta divasa pachI to koI jIva navuM samyaktva pAme ja. e ja rIte bAra divase (matAntare cauda divase) to koI jIva dezavirati guNasthAnaka pAme ja, paMdara divase koI jIva sarvaviratipaNuM pAme ja, ane cha mahine koI jIva mokSe jAya ja. potAnuM vismaraNa eTale potAnA tuccha svArthanI ciMtAnuM vismaraNa vismaraNanI e bhUmikAnuM ghaDatara zrInavakAra sAthenA lAMbA kALanA sahavAsa pachI evuM sudRDha banI rahe che ke indranuM vaja paNa tenA eka paramANune halAvavAmAM niSphaLa nIvaDe. dharma anuprekSA 0 23 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAjJA ane parameSThi japa (puNyAtmAone baMdhabesato thAya tevo sva-parakalyANano sugama mArga A lekhamAM spaSTapaNe darzAvavAmAM Avyo che. saM.) AtmAne dharmInuM biruda game che. adharmInI chApa koIneya gamatI nathI. tethI nizcita che ke uDe uDe paNa jIva dharmano pakSapAtI che. chatAM potAnA e pakSapAtane jIva sAcavI zakato nathI, eTale ja e jIva adharma kare che, jarUra paDe adharmano pakSa paNa kare che ane dharmanI sAme moracA paNa mAMDe che ! Ama banavAmAM kAraNa e lAge che ke jIva upara viSaya-kaSAyanuM jabbara AkramaNa che. e AkramaNa na hoya tyAM sudhI ja e jIva buddhimAna che. nimitta maLatAM bilADIne dekhIne jema kabUtara gabharAI jAya che, tema jIva paNa viSaya-kaSAyanA AkarSaNothI muMjhAI jAya che. AtmAnI A eka jugajUnI nabaLAI che. A nabaLAI dUra karavA mATe viSaya-kaSAyanI sAme aDaga UbhA rahI zakAya tevuM baLa jIve meLavavuM joIe. e baLa ApavAnI tAkAta jo koInAmAM hoya to te eka mAtra jinAjJAnA pAlanamAM che, paraMtu te pAlananI zakti jIvamAM ochI che. tenuM kAraNa e che ke ene jina tathA jinAjJAnA pAlako sAthe saMbaMdha nathI. koI koI bhavamAM saMbaMdha thAya che, paNa te mAtra nAmano ja thAya che, paNa kAmano nahi. vaLI jinAjJA viruddhanI vastuo sAtheno saMbaMdha gADha banI gayo che, e paNa eka khAsa kAraNa che. e to sau koI jANe che ke jenI sAthe aMtarano saMbaMdha baMdhAya che, tenI AjJA pALavAnuM baLa sahaja rIte pragaTe che. jo eka vAra jIvane jinAjJA sAthe aMtarano saMbaMdha thaI jAya to enA upara hallo macAvanArA viSaya-kaSAyonuM jora taddana narama paDI jAya. Aje ApaNe sau vacana dvArA "devagurupasAya-dharmano pratApa" vagere vagere zabdo bolIye chIe. arthAt devaguru ane dharma sAthe vANI dvArA ApaNo saMbaMdha A rIte jaLavAI rahelo hovA chatAM aMtarAtmAthI te saMbaMdha jANe bilakula kapAI gayo na hoya tema ApaNuM vartamAna zuSka jIvana jotAM jaNAI Ave che te saMbaMdha mana-vANI-kriyAe traNethI daDhapaNe sthapAya te mATe AjathI ja A ghaDIthI ja prayatna zarU karI devAnI ApaNI saunI parama pharaja che emAM ja ApaNuM ane sarva jIvonuM kalyANa che. e saMbaMdha bAMdhavA mATe zrInavakAra maMtra e sArAmAM sAruM sAdhana che. navakAramAM rahelA paMcaparameSThi e pitAnA sthAne che. to tamane karelo namaskAra e mAtAnA sthAne che. mAtAnA saMbaMdhathI ja pitAnI oLakhANa thAya che. pitA putrane mATe parokSa che, mAtAne pratyakSa che. tethI putre pitAne oLakhavA mATe mAtAno ja Azraya levo paDe che. mAtA pratyenI bhakti svayaMbhU che. e paNa jenAmAM na hoya te pazutulya che, evA 24 * dharma anuprekSA Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pazutulya jIvone choDIne bIjAo ke je sahaja svabhAvathI ja mAtRbhakta che, tene jema mAtA dvArA pitAnI pratIti thAya che, tema ApaNe paNa parameSThirUpa pitAnI pratIti karavI hoya, to temane namaskAra karavArUpa mAtAno Azraya avazya levo joIe. A sivAya parameSThirUpa pitAnI pratItino bIjo koI sahelo upAya che ja nahi. namaskArarUpe mAtAnA khoLe besIne ja ApaNA paramAtmArUpa pitAne ApaNe oLakhI zakIzuM. parameSThi namaskAramAM paramAtmasvarUpa deva ane aMtarAtmasvarUpa guru e baMne AvI jAya che. temane namaskAra karavAvaDe temanA paricayamAM rahevAthI ApaNane ApaNuM aMtarAtmasvarUpa ane zuddha paramAtmasvarUpa zuM che, tenI jhAMkhI thatI jAya che ane jema jema e jhAMkhI vadhatI vadhatI spaSTa rUpane dhAraNa karatI jAya che tema tema dehanA mAtApitAnA saMbaMdhanI jema ja AtmAnA mAtApitAno saMbaMdha sthApita thAya che ane sthapAyelo e saMbaMdha ja ApaNA durghaTa kAryone paNa sughaTa banAvanAra thAya che. saMsAranI viSamatAno koI pAra nathI, teno pAra pAmavA mATe baLavAna sAtha vinA, sabaLanI sahAya vinA mArga kApavo e bhalabhalA bhaDavIrane mATe paNa duSkara che. e sAtha ane sahAya parameSThi namaskAra vaDe ApaNane prApta thAya che, tethI tenA baLe koI paNa evuM durghaTa kArya rahetuM nathI je ApaNe na karI zakIe ! A rIte parameSThi namaskAranA prabhAvano vicAra karIne enA mahimAne hRdayamAM sthApita karIne tenA pratye parama bhaktivALA banavuM e saMkala saMghanuM prathama kartavya che. namaskAra mAhAbhyamAM zrIsiddhasenasUrijIe pharamAvyuM che ke 'jIyAt puNyAMgajananI pAlanI zodhanI ca me / / haMsavizrAmakamalazrIH sadeSTanamaskRtiH // ' A paMcaparameSThi namaskAra, puNyarUpI zarIranI jananI che, pAlanI che ane zioNdhanI che ane jIvarUpI haMsanI vizrAnti mATe kamalazrI che, mATe e jayavaMta raho. vaLI Aje lagabhaga sAroya saMsAra bhautikatAthI, anaitikatAthI ane pAzavatAthI hada uparAMta patita thaI rahyo che, tevA samaye patitane pAvana karanAra parameSThi namaskArano Azraya anivArya banyo che. Aje saMghanI aMdara, mAnava-mAnavanI aMdara, ghara-gharanI aMdara paraspara premanA badale dhRNA, sahiSNutAne badale ugratA che ane snehane badale virodhanuM vAtAvaraNa mAjhA mUkI rahyuM che, tevA samaye badhAnuM mAnasika valaNa eka evI dizAmAM vALavuM joIe jethI koI jAtanI preraNA karyA vinA ja sahaja rIte prema, vizvAsa ane vAtsalyanuM vAtAvaraNa phelAya. parameSThi namaskAra pratye sahu koIne eka sarakho Adara che. tethI tenA pratye samarpaNanA bhAva khIlavavA mATenA kAryamAM saune eka sarakho sahakAra rahevAno ane tethI sAcuM dharmabandhatva khIlI dharma anupekSA * 25 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIkaLavAnuM. saMghamAM babdhabhAva khIlavavA mATe A eka sulabha ane saune mAnya thAya tevo mArga che. tethI tenA para vadhAre prema jAge e mATe ene aMge UMDo vimarza karIne tenuM AMdolana pratyeka gAma-nagara-zahera-ghara ane aMtaramAM jAge tema thavAnI khAsa jarUra che. tapa vinAno japa zuSka che tema japa vinAno tapa paNa zuSka che. tethI tapa ane japanA milananI sAthe jinAjJAnA premane jagADavAnI jarUra che. jinAjJAnA khIle baMdhAIne ApaNe tapa karIe, japa karIe, saMyama pALIe, vrataniyama karIe, saMgha, sAdhu, samAdhi, vaiyAvacca vagere dharmakaraNI karIe to ApaNuM ane samagra vizvanuM kalyANa thAya. 108nI saMkhyAnuM mahattva 108no AMka mahattvano che. tenA kAraNo nIce mujaba che :- zrIpaMcaparameSThinA guNo 108 che : zrIarihaMtanA 12 guNa, zrIsiddhanA 8 guNa, zrIAcAryanA 36 guNa, zrIupAdhyAyanA 25 guNa, zrIsAdhunA 27 guNa e pramANe sarva maLI 108 guNa che. * navakAravALInA maNakA (pArA) 108 che. * uttama puruSonA lakSaNa 108 hoya che. * 108nI saMkhyAno saravALo karIe to 9 thAya che. navano AMka akhaMDa * eka sarakhI uMmaranA 108 mANaso je kuLamAM hoya che te kuLakoTi kahevAya che. * 108 AMgaLa UMco hoya te uttama puruSa kahevAya che. * 108 pUjAnuM snAtra aSTotarI snAtra che. Ama 108nI saMkhyA mahattvanI che. e saMkhyA jo siddha thaI jAya to pharI bhramaNa karavuM na paDe. - pa. pU. paM. zrIdhararavijayajI gaNivara 26 * dharma anuprekSA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruupAsanA (A lekhamAM gurubhaktinI amApazakti ane zAstrajJAnanI anivAryatA saMbaMdhI saraLa chatAM spaSTa ane maulika pratipAdana thayuM che. saM.) zAstrajJAnanI jarUra zAthI ? (1) jagatamAM du:kha na hota to zAstrajJAnanI jarUra na raheta. (2) du:kha hota paNa eno nAza iSTa na hota to paNa zAstrajJAnanI jarUra na raheta. (3) duHkhano nAza iSTa hota paNa zakya na hota--azakya ja hota to paNa zAstrajJAnanI jarUra na raheta. (4) duHkhano nAza anya upAyathI zakya hota to paNa zAstrajJAnanI jarUra na raheta. paraMtu du:kha che, duHkhano nAza saune iSTa che, duHkhano nAza zakya che paNa azakya nathI ane teno nAza zAstrajJAna sivAya anya upAyathI zakya nathI mATe zAstrajJAnanI jarUra che. zAstrapratipAdita tattvomAM mukhya Atmatattva che. AtmAnA jJAnathI ja Atmagata duHkhanI Atyantika ane aikAntika nivRtti thAya che. mATe ja kahyuM che ke- AtmAjJAnabhavaM duHkhamAtmajJAnena hanyate (yogazAstra prakAza 4 zlo0 3) 'Atama ajJAne karI je bhavaduHkha lahiye, AtamajJAnane te TaLe ema mana sahiye,' anyatra paNa kahyuM che ke--'tati zo Atmavit' '7 sa punarAvarttata-' arthAt AtmAne jANanAra zokane tarI jAya che ane te zoka punaH Avato nathI. uparyukta zAsravacanothI samajI zakAze ke Atmagata du:khanI Atyantika ane aikAntika nivRtti AtmajJAnathI thAya che ane AtmajJAna zAstrajJAnathI thAya che. mATe zAstrajJAnanI jarUra che. guru upAsanAnI jarUra zAstrajJAna gurune AdhIna che. mATe duHkhanI nivRtti karavA icchanAre zAstrajJAna prApta karavA gurunI upAsanA avazya karavI joIe. kahyuM che ke-- dharma anuprekSA * 27 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurvAyattA yasmAcchastrArambhA bhavanti sarve'pi / tasmAt purvArAdhanapoLa hitAMkSiLA mAvyam // (prazamarati) arthAt zAstrajJAnanI zarUAta gurune AdhAre ja thaI zake che, mATe hitanI icchAvALAe gurunI ArAdhanAmAM sadA jAgrata rahevuM joIe. vinayapUrvaka karelI gurusevAthI gurunI karuNA prApta thAya che. gurukaruNAthI ApaNI yogyatA mujaba ApaNane zAstrajJAna maLatuM jAya che. zAstrajJAnathI jIvana vrata ane tyAgapradhAna bane che. vrata ane tyAganA pratApe karmono bandha rokAI jAya che. karmabandha rokavAthI saMvara thAya che. saMvara thavAthI tapa karavAnuM baLa vadhe che. tapanA pratApe karmanI nirjarA thAya che. karmanI nirjarA thavAthI mana-vacana-kAyAnA yoganI pravRttino rodha thAya che. yoganI pravRtti baMdha thavAthI ayogIpaNuM prApta thAya che. ayogIpaNAthI bhavapaMraparA nAza pAme che ane bhavaparaMparAnA nAzathI mokSa prApta thAya che. arthAt duHkhanI Atyantika ane aikAntika nivRtti thAya che. A saghaLAya AtmaguNo vinayapUrvaka gurunI upAsanA dvArA prApta thayela zAstrajJAnathI ja thAya che. upara jaNAvelA guNomAM pUrvapUrvanA guNo kAraNa che ane pachInA guNo kArya che e dRSTie vinayaguNa saghaLAya guNonuM mULa che. duHkha sarva jIvone aniSTa che eTale eno nAza paNa saune iSTa che. zAstrajJAna dvArA ja evo sArvatrika ane saMpUrNa nAza thaI zake che. yadipa duHkhano nAza anya sAdhanothI thAya che evo anubhava keTalAka jIvono hoya che, paNa te nAza Atyantika ane aikAntika hoto nathI. jema bhojanathI bhUkharUpI duHkhano nAza thAya che paNa te mAtra kAmacalAu hoya che, kAraNa ke pAchuM thoDI ja vAramAM bhUkhanuM du:kha utpanna thAya che. vaLI koIne bhojanathI bhUkhanA duHkhano nAza na thatAM ajIrNAdinuM duHkha utpanna thAya che. eTale zAstrajJAna sivAyanA bIjA bIjA sAdhanothI thatI duHkhanivRtti Atyantika hotI nathI. arthAt punaH duHkhano utpAda na thAya tevI hotI nathI ane e duHkhanivRtti ekAntika paNa hotI nathI. arthAt e bIjA sAdhanothI 28 0 dharma anuprekSA Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHkha nivRtti avazya thAya ja evuM paNa banatuM nathI. e tAkAta to mAtra zAstrajJAnamAM ja rahelI che. zAstra zabdano artha jaNAvatAM jJAnasAramAM kahyuM che ke-- "zAsanAt trANazaktezca budhaiH zAstra nirucyate / vacana vItAvAsya tattu nAnyasya cit // '' (zAsrASTaka) arthAt jemAM hitano upadeza karavAmAM Avyo hoya ane jenAmAM saMsArathI bhaya pAmelA, karmathI gherAyelA ane vibhAvathI pIDita thayelA sarva jIvonuM rakSaNa karavAnuM sAmarthya hoya tene ja vidvAno zAstra kahe che ane tevuM zAstra to vItarAganuM vacana ja che paNa anya koInuM vacana tevA zAstrarUpa nathI. AthI hitecchue potAnI sarva pravRttimAM sarvajJakathita zAstrane ja AgaLa rAkhavuM joIe. mATe ja kahyuM che ke 'mAdhava: zAstravakSuSa:' arthAt sAdhupuruSo zAstrarUpa cakSuvALA hoya che. zAstrane AgaLa karavAthI tenA Adya prarUpaka zrItIrthaMkaradeva hRdayastha bane che ane zrItIrthaMkaradeva hRdayastha banavAthI jIvane sarva prakAranI siddhio prApta thAya che. kahyuM che Ge "zAstre puraskRte tasmAd bItarAgaH puraskRtaH / puraSkRte punastasmin niyamAt sarvasiddhayaH / '' (jJAnasAra) zrIvItarAga paramAtmAne hRdayamAM virAjamAna karavAthI AtmAmAM anAdikALathI rahelA kliSTa karmo nAza pAme che ane e kliSTa karmono nAza thavAthI jIvane sarva prakAranI suvidhA prApta thAya e samajI zakAya tevI vAta che. bhagavAna hRdayamAM virAjamAna thayA pachI kliSTa karmo--saMsArano anubaMdha calAvanAra karmo--TakI zakatA nathI. kahyuM che ke-- 'hRdi sthite bhagavati kliSTakarmavigamaH ' kAraNa ke 'JajJAnavivanayovirodhAt' arthAt jaLa ane agninI jema paraspara eka ja sthAnamAM (eka ja cittamAM) bhagavAnanA avasthAnano ane kliSTa karmanA avasthAnano virodha che. dharma anuprekSA * 29 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainadarzananuM maulikasvarUpa (jaina darzananA maulika svarUpane TuMkamAM spaSTa karatI aneka upakAraka hakIkato saraLabhASAmAM lakhAyelA A lekhamAM rajU karavAmAM AvI che. saM.). 1. zrItIrthakara bhagavaMtanuM cyavana kalyANaka eTale deva, tiryaMca ane naraka-e traNa gatinA bandhathI mukti. janmakalyANaka eTale garbhavAsathI mukti. dIkSA kalyANaka eTale gRhasthAvAsathI mukti. kevalajJAna kalyANaka eTale rAgadveSa Adi sarva atyaMtara saMsArathI mukti ane nirvANa kalyANaka eTale mana-vacana ane kAyArUpa traNe yogothI saMpUrNa ane sArvadika mukti. 2. zrIarihaMta paramAtmAne janma nathI, kAraNa ke ghAtakarmo nathI, siddha paramAtmAne janma ane maraNa baMne nathI, kAraNa ke-ghAtI aghAtI baMne karmo nathI, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu bhagavaMtone janma-maraNanI paraMparA nathI, kAraNa ke mithyAtva, avirati, aprazasta kaSAyo ane azubha yogo nathI. 3. paramAtmabhAva prAptavya che, tenuM sAdhana ratnatrayIrUpa yoga che, e yoga paravairAgyane AdhIna che, paravairAgya aparavairAgyane AdhIna che, aparavairAgyano pAyo maitrayAdi bhAvo che ane maitrAyAdi bhAvo dharmarUpI kalpavRkSanuM bIja che.. 4. anaMtA AtmAo muktie gayA, saMkhyAbaMdha AtmAo muktie jaI rahyA che ane huM hajI saMsAramAM kema bhaTakyA karuM chuM ? AvI hitaciMtA e potAnA AtmAnI sAcI maitrI che. 5. doSo khaTake, doSo dUra karavA zakya prayatno thAya, guNanA abhAvanuM duHkha thAya ane guNo meLavavA zakya prayatno thAya e sakriya maitrI che. 6. sarva doSa rahita ane sarvaguNasaMpanna zrIarihaMta paramAtmAnI sarvajIvahitakara AjJAne mana-vacana-kAyA soMpI devAthI doSo dUra thavA mAMDe che ane guNo pragaTa thatA jAya che, jenA pariNAme AtmA paramAtmA bane che. 7. jene dharma upara zraddhA nathI, dharma ja saghaLAya sukhano dAtA che ane dharmathI ja sarva duHkho nAza pAme che, evuM je mAnato nathI, te sukha ane zAMti apAvanAra eka mahAna zaktithI sAva ajANa che, e ajJAnatAthI ja jIva duHkha ane azAntimAM sabaDyA kare che. 8. dharma e svabhAvika ane Atmika che jyAre puNya-pApa e vaibhAvika (karmajanita) ane paugalika che. dharma upAdeya che ane puNya vyavahArathI upAdeya che paNa 30 * dharma anuprekSA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizcayathI heya che. dharma e nirvikalpadazAmAM pravarte tyAre pragaTa thAya che ane saMkalpa vikalpa dazAmAM zubhAzubha karma baMdhAya che. 9. pApathI azAtA, puNyathI zAtA, karmathI saMsAra ane dharmathI mokSa thAya che. 10. pApa ane karmabaMdhanI caturbhagI : 1. pApa ghaNuM ane karmabaMdha ocho-samyagdaSTi cakravartIone. 2. pApa ghaNuM ane karmabaMdha ghaNo-mithyAdaSTi rAjAo Adine. 3. pApa ochuM ane karmabaMdha ocho-puNiyA zrAvaka Adine. 4. pApa ochuM ane karmabaMdha ghaNotaMDaliyA maccha Adine. 11. vedanA tathA nirjarAnI caturbhAgI : 1. alpa vedanA ane alpa nirjarA-devatAone. 2. mahAvedanA ane alpa nirjarA-nArakIone 3. mahAvedanA ane mahA nirjarA-gajasukumAlaAdi munivarone. 4. alpa vedanA ane mahA nirjarA-caudamA guNasthAnakavartI jIvone. 12. upAdAna ane nimittanI caturbhagI : 1. upAdAna satya bhavya ane nimitta satya arihaMta-mokSarUpI kArya thAya. 2. upAdAna satya bhavya ane nimitta asatya rAgIdeva-saMsArarUpa kArya thAya. 3. upAdAna asatya abhavya ane nimitta satya arihaMta-saMsArarUpa kArya thAya. 1. 4. upAdAna asatya abhavya ane nirmitta asatya rAgIdeva-saMsArarUpa kArya thAya. 13. AtmA dravyArthikanaye tuMbI-mRttikAtyAyakarmanI sAthe maLelo che, eTale jema tuMbaDI upara mATIno thara lAgyo hoya paNa tuMbaDInI aMdara koI paNa jAtano bagADa na hoya tema. tathA paryAyArthikanaye AtmA kSIranIranyAye agara lohAgni nyAye karmanI sAthe ekarUpe lolIbhUta thaIne cAre gatimAM paribhramaNa kare che. 14 cetanA be prakAranI che : (1) jJAnacetanA ane (2) ajJAnacetanA. ajJAna cetanA be prakAranI che : (1) karmacetanA ane (2) karmaphalacetanA. jJAnacetanA AtmAnA zuddha upayogarUpa che. padArthane sAmAnya vizeSarUpe yathArtha jovA ane jANavArUpa jJAnacetanA e ja jIvanuM dharma anupekSA * 31 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAttvika svarUpa che. AvI jJAnacetanA samyagdaSTi AtmAone ja hoya che. karmacetanA eTale mithyAtva, avirati, kaSAya ane yogarUpa hetudvArA jIvanuM rAgadveSarUpe pariNamana ane karmaphalacetanA eTale zubhAzubha karmadvArA sukha-duHkhano anubhava. karmacetanA ane karmaphalacetanA yathAsaMbhava ekendriyAdi sarva jIvone hoya che. jJAnacetanAno vikAsathI sarva jIvo sAthe AtmasamadarzitvabhAva ane potAno AtmA paramAtmA samAna che evo bhAva pragaTa thAya che. e bhAva pragaTa thavAthI vizvanA jIvo sAthe ane paramAtmA sAthe sAco saMbaMdha baMdhAya che. jJAnacetanAthI jIva potAnuM zuM ane pArakuM zuM ? upAdeya zuM ane teya zuM ? eno vAstavika nirNaya karI zake che. kuzaLa bhagavAna (mALI) jema potAnA bagIcAmAM sArA sArA choDavAo bahArathI lAvIne rope che, tema jJAnacetanAvALo jIva jyAM jyAM guNo dekhAya tyAM te te guNonI aucityatApUrvaka anumodanA ane prazaMsA karIne potAnA AtmAmAM guNonA bIjo vAve che. jema kuzaLa vyakti ghauM vINatI vakhate ghauMmAM rahelA kAMkarAne vINI vINIne bahAra pheMkI de che, tema jJAnacetanAvALo jIva potAmAM AvI gayelA doSone vINI vINIne kADhI nAMkhavA satata prayatna kare che. ajJAnacetanAthI jIva svArthaparAyaNa bane che, potAnA mAnI lIdhelA svArtha khAtara jIvo sAthe vaira-virodha kare che ane jaDapadArthone sukhanuM kAraNa mAnI tene ja meLavavA, vadhAravA, bhogavavA ane sAcavavAmAM amUlya mAnavabhava ke je karmonI bAdabAkI ke bhAgAkAra karavA mATe maLyo che, tene karmanA saravALA ke guNAkAra karI niSphaLa banAvI cAra gatiomAM paribhramaNa karyA kare che. 15 tIrthaMkaradevanA kalyANaka vakhate sAte narake keTaluM ajavALuM hoya? pahelI narake sUrya samAna. bIjI narake vAdaLAthI DhaMkAyelA sUryasamAna. trIjI narake pUnamanA candra samAna, cothI narake vAdaLAthI DhaMkAyela caMdra samAna, pAMcamI narake grahonA prakAza samAna, chaThThI narake nakSatranA prakAza samAna ane sAtamI narake tArAnA prakAza samAna. 32 * dharma anuprekSA Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvanidhAna ('meLavavA jevA to nava bhAvanidhAna che.' e satyane mananIya A lekhamAM sacoTa rIte spaSTa karavAmAM AvyuM che.saM.) A saMsAramAM nidhAna meLavavAnI icchA kone nathI ? jemane nidhAnanI samaja nathI, tevA jIvonI vAta bAjue rAkhIe, kema ke e jIvo evA azubha karmothI pIDAya che ke--ApaNA dilamAM temane mATe game teTalI dayAnI lAgaNI hoya to paNa ApaNe ApaNI dayAne e jIvo mATe phalavatI banAvI zakIe tevI tatkAla zakyatA nathI. eTale evA jIvo mATe to ApaNe evI ja bhAvanA bhAvI zakIe ke--e jIvo manuSyapaNuM pAmI bhAvanidhAnane prApta karo. paNa je jIvo nidhAna viSe kAMIka samaja dharAve che ane ethI potAne nidhAna maLe to to sAruM ema icche che, tevA jIvonI samajane ane icchAne jo sArA ane sAcA mArge doravAno prayatna karIe, to te prayatna tevA jIvo mATe saphaLa banavAno ghaNo saMbhava che.. bIjAone sArA ane sAcA mArge doravAnI icchAvALAe ane e jAtino prayatna karavAnI bhAvanAvALAe, sauthI pahelAM to pote sArA ane sAcA mArge che ke kema ? e tapAsI levuM joIe. ApaNe koIne sArAM ane sAcA mArge na dorI zakIe e jeTaluM du:khada nathI, tenAthI adhika duHkhada e che ke ApaNe ApaNI aNasamajathI, bIjAne sArA ane sAcA mArganA nAme khoTA ane kharAba mArge dorI jaIe. eTale ApaNe ApaNI jAtane pahelAM tapAsI laIe ke ApaNane nidhAna maLe evI icchA che ? che, to kevA prakAranA nidhAnane meLavavAnI ApaNI icchA che ? ApaNe jo sArA ane sAcA mArga viSe zuddha samaja dharAvatA hoIzuM, to ApaNane lAgaze ke--khuda AtmA pote ja sarva nidhAnono svAmI che. pU. upAdhyAyajI zrIyazovijayajI ma. jJAnasAramAM jaNAve che ke : vatsa ! caJcalasvAnto, bhrAntvA bhrAntvA viSIdasi / nidhiM svasannidhAveva, sthiratA darzayiSyati // bhAvArtha :- he vatsa ! calacittavALo thaI ThAma ThAma bhamI bhamIne tuM kema kheda dharma anuprekSA * 33 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAme che ? jo tuM nidhAnano arthI che, to sthiratA tArI pAse ja rahela nidhAnane dekhADaze. AtmAnA svAbhAvika evA je jJAnAdi guNo, e evA nidhAnarUpa che ke--e nidhAnonI tulanAmAM jagatano koI paNa padArtha mUkI zakAya tema nathI. A uparAMta ApaNane ema paNa lAgaze ke--ApaNo AtmA guNa nidhAnono svAmI hovA chatAM, Aje ApaNA e guNarUpI nidhAno karmarUpI kacarA nIce dabAI gayA che. paNa ApaNe e guNarUpI nidhAnone pragaTa karavA che. e guNarUpI nidhAno to ja pragaTa thaI zake ke jo ApaNe enA upara je karmarUpI kacaro paDyo che tene dUra karI zakIe. e kacarAne dUra karavAno sahelo ane pahelo upAya e che ke--jemaNe e kacaro sarvathA dUra karyo che ane jeo e kacarAne dUra karavAno tanatoDa prayatna karI rahyA che--e paMcaparameSThi bhagavaMtonI zaraNAgati svIkAravI. emanI zaraNAgati svIkAryA vinA koI paNa jIva potAnA guNone pragaTa karI zakyo nathI ane pragaTa karI zakaze paNa nahi. emanI zaraNAgati svIkAravI eTale, emanI AjJA mujaba potAnI bhUmikAne anurUpa jIvana jIvavuM. AvI samajanA kAraNe ApaNane ema thaze ke--jagatano moTo bhAga aNasamajathI nAzavaMta ane karmarUpI kacarAne vadhAre tevA nidhAnanI pUMThe paDIne du:khI du:khI thaI rahyo che. AthI te lokone huM sAcA nidhAna viSe kAMI samaja ApuM. jagatamAM moTAmAM moTA je nava nidhAna gaNAya che, te naveya nidhAno cakravartI thanArA dareka jIvane prApta thAya che. e nave nidhAnone dravyanidhAna kahevAya che. e naveya dravyanidhAna jemane maLe che, teo jo e nidhAnamAM Asakta banIne potAnuM jIvana pUruM kare to e nidhAnanA upabhoganA pratApe ane enI AsaktinA kAraNe temane je phaLa maLe che, te phaLa zAstromAM batAvyuM che. jo e phaLa ApaNA jANavAmAM Ave to ApaNane dravyanidhAnanI icchA paNa bhayaMkara nukazAna karanArI che ema lAge. ApaNane kadAca saMjogavazAt koI dravyanidhAnanI icchA thaI paNa jAya, toya ApaNane lAge ke--A icchA paNa mAruM bhUMDuM karanArI che, to pachI e dravyanidhAnanA bhoga AdinA phaLanI to vAta ja zI karavI ? ane ethI ApaNI dravyanidhAnanI icchA pahelAM to pAMgaLI banI jaze ane pachI e icchA sarvathA nAmazeSa thaI jaze. zAstra pharamAve che ke dareka cakravartI nave nidhAna prApta kare che ane jo e cakravartI e nidhAnono bhogavaTo karate karate maraNa pAme to maryA bAda niyamA narake jAya che. ATalA vivecana uparathI dravyanidhAnanA bhogavaTAno kevo bUroM natIjo Ave 34 0 dharma anuprekSA Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, te ApaNe sArI rIte samajI zakIe chIe. zAstrakAroe u52nI vAta pharamAvavA sAthe ema paNa pharamAvyuM che ke-jo e cakravartIo jIvate jIvate e nava nidhAnono tyAga karI de ane bhAvanidhAnanone pragaTa karavA mATe jinezvaradevanuM sAdhupaNuM svIkArI, AjJApUrvaka tenuM pAlana kare to e cakravartIno jIva AThe karmono kSaya karIne mokSe jAya ane jeo te bhavamAM AThe karmano kSaya thAya tevo puruSArtha na karI zake teo devalokamAM jAya ane devalokamAMthI cyavyA bAda e jIva bhAvanidhAnone pragaTa karavA evo puruSArtha kare ke--alpakALamAM tenA sarvakarmo kSaya thaI jAya. zAstrakAra maharSioe kahelI A be vAto upara zraddhA thaI gayA pachI A devadurlabha manuSyabhava pAmIne kayA nidhAna mATe mahenata karavA jevI che, te vAta ApoApa samajAI jaze. vartamAna avasarpiNImAM A bharatakSetranA bAra cakravartIo paikI daza cakravartIoe dravyanidhAnano tyAga karI daIne bhAvanidhAnone pragaTa karavAno puruSArtha Adaryo hato, ethI e dasamAMthI ATha to e ja bhavamAM mokSe gayA che ane be cakravartIo ArAdhanA adhUrI rahevAthI devaloke gayA che. jyAre subhUma ane brahmadatta cakravartI maratAM sudhI dravyanidhAnano tyAga nahi karI zakavAthI marIne sAtamI narakamAM utpanna thayA che. Ama dravyanidhAna e durgatinuM kAraNa che ane bhAvanidhAna e mokSanuM ane sadgatinuM kAraNa che. have kyA nidhAnane icchavuM te ApaNe pote ja vicArI levAnuM rahe che. saMsAramAM du:khathI saMtaptapaNe jo bhaTakayA ja karavuM hoya to dravyanidhAnanI icchAmAM ane te meLavavA bhogavavA vagerenI mahenatamAM paDavuM, paNa jo saMklezarahita sukhanI icchA hoya to bhAvanidhAna pAmavAnI ane tene sevavAnI mahenatamAM rahevuM. jIve A vicAra vAraMvAra karavo ke jethI saMsAranA sukhanI icchA satAvI jAya nahi ane mokSanI icchA maMda banI jAya nahi. have ApaNe e vicArIe ke bhAvanidhAna kyA che ane keTalA che ? kevaLajJAnInI apekSAe vicArIe to nava prakAranI kSAyika labdhio e emanA nava nidhAna che : dharma anuprekSA 0 35 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. kevaLajJAna, 2. kevaLadarzana, 3. kSAyika samyatva, 4. kSAyika cAritra, 5. kSAyika dAna, 6. kSAyika lAbha, 7. kSAyika bhoga, 8.kSAyika upabhoga. ane 9. kSAyika vIrya. A nava kSAyika labdhio te te prakAranA karmanA kSayathI pragaTa thAya che. jJAnAvaraNIya karmanA kSayathI kevaLajJAna, darzanAvaraNIya karmanA kSayathI kevaLadarzana, darzanamohanIyanA kSayathI kSAyika samyakatva, cAritra mohanIyanA kSayathI kSAyika cAritra ane dAnAntarAyAdisvarUpa antarAya karmanA kSayathI dAnAdi pAMca kSAyika labdhio pragaTa thAya che. A uparathI samajI zakAze ke AtmAnA guNo e ja nidhAnasvarUpa che. ApaNA e guNo Aje karmarUpI kacarAthI dabAI gayA che, e karmarUpI kacarAne jinAjJAnA pAlanathI dUra karI, dabAI gayelA guNo pragaTa karI zakAya che. upara jaNAvelA bhAvanidhAnane pragaTa karavAno puruSArtha karanAro AtmA paNa chadmasthapaNe je navabhAvanidhAnano svAmI bane che, te kyA ane tenAthI jIvane zo lAbha te have joIe. (4) pAMca indriyonA viSayono virAga ane (5) cAra kaSAyono jaya e chadmastha jIvanI apekSAe nava bhAvanidhAna che. pAMca indriyonA viSayono virAga ane cAra kaSAyono jaya e kramazaH AgaLa vadhatAM vadhatAM AtmAne kSAyika nava labdhio pamADavAmAM kAraNa bane che. eTale e nava paNa bhAva nidhAna gaNAya che. (1) zrotrendriyano vikAra zame eTale vikArottejaka zabdonA zravaNanuM AkarSaNa ghaTe ane jinavANInuM zravaNa premapUrvaka thAya. (2) cakSu indriyano vikAra zame eTale vikArottejaka rUpo jovAnuM AkarSaNa ghaTe ane paramAtmAnI mUrti upara AMkha Thare. (3) dhrANendriyano vikAra zame eTale pugalanI sugaMdha-durgadhamAM rAga-dveSa ghaTe ane Atmika guNanI suvAsa pragaTe. (4) jIhAindriyano vikAra zame eTale pudgalanA raso bAkasabuksa jevA lAge ane Atmika guNono rasAsvAda amRta tulya lAge. 36 * dharma anuprekSA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) sparzanendriyano vikAra zame eTale Atmapradeze je vibhAva pariNati pariNamI che, te ghaTavA mAMDe ane svabhAva pariNita je dabAI gaI che te pragaTa thavA mAMDe. khIle. (6) krodhano vikAra zame eTale vairavRtti ghaTe, kSamA guNa vadhe ane maitrIbhAvanA (7) mAnano vikAra zame eTale ahaMvRtti ghaTe, namratA vadhe ane pramodabhAvanA (8) mAyAno vikAra zame eTale daMbhaprapaMca Adi doSo ghaTe, saraLatA vadhe, niHzalyatA prApta thAya, srIveda Adi azubha prakRtio baMdhAya nahi ane sarvatra vizvastatA prApta thAya. khIle. (9) lobhano vikAra zame eTale tRSNA ghaTe ane saMtoSa vadhe. indriyono ane kaSAyonA vikAra zamyA vinA bhAvanidhAnanI prApti thatI nathI. mATe sau koI indriya ane kaSAyonA vikAranI nAgacUDathI bacI bhAvanidhAnane prApta karo e ja zubhAbhilASA. zrI navakAra mAhAtmya paNava hariyA rIhA iha maMtaha bIyANi sappahAvANi / savvesiMtesiM mUlo, ikko navakAra varamaMto // artha :- OM hrI~, arha vagere sarva prabhAvavALA je je maMtra bIjo che, te badhAnuM mULa eka zrInamaskAra mahAmaMtra che. arthAt tenA pahelA padamAM rahelA sAta varNo che. A rIte A sAta varSomAM sUryanAM kiraNonI sarva zakti to zuM paNa saMgItanA sAta varNomAM rahelI sarva zakti, sarva svara-vyaMjanomAM, sarva prakAranA yaMtra-maMtra ane taMtromAM rahelI zakti paNa rahelI che. prAcIna graMthomAM paNa kahyuM che ke, navakAranA pratyeka akSare eka hajAra ATha vidyAo rahelI che. dharma anuprekSA * 37 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama pUjya, adhyAtmayoga niSpanna paMnyAsaprava2zrI bhadraMkaravijayajI gaNivaryazrI ke, jeonA zvAsozvAsamAM namaskAramahAmaMtra 2mI rahyo hato. jemanA rUvADe-rUvADe namaskAramahAmaMtranA bhAvo prasarI rahyA hatA. jemanA jIvanamAM namaskAra mahAmaMtra svarUpa banI cUkyo hato. te pUjyazrInI paramakRpAthI dharmaciMtana svarUpa dharmacakramAM namaskAra mahAmaMtra upara ciMtana-manana anuprekSA thaI. te lekho temaja dharma saMbaMdhI-maitryAdi bhAvo saMbaMdhI lekhonuM saMpUTa ahIM prakAzita thaI rahyo che. pU. paMnyAsa zrIbhadraMkaravijayajI gaNivaryazrI namaskAra mahAmaMtra anuprekSA bhAvaratnAkara paramahitakara maMtra amApa maMtrazakti zaktinuM mahAgIta namaskAra prabhA navakAranI agAdha zakti namaskAra kaLA vizvaprANa navakAra adbhuta prakAza bhAvavardhaka zakti namonI zakti aciMtya kSamatA sarvapApa praNAzaka guNasaMbaMdha navakAra kRtajJatAguNa dharmapratitI 38 0 dharma anuprekSA 39. 42 46 49 para 55 59 62 66 69 73 77 6 3 4 kru chu Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInamaskAra mahAmaMtra anuprekSA * (paramamaMgalamaya zrInavakAra e jeozrInA hRdayanuM hRdaya che, e pa.pU. paMnyAsajI mahArAjazrInA, mahAmaMtra zrInavakAra saMbaMdhI hRdayagata bhAvonuM sattva, tenI ArAdhanAnI zrIjinAjJA-mUlaka UMDI sUjha sAthe A lekhamAM jhaLahaLI rahyuM che. saM.) zrInavakAra ane zrI siddhacakrano saMbaMdha zrInavakAra e zrutarUpa che zrutajJAna e pAMca jJAnamAM svapara prakAzaka che. tethI mukhya maMgaLa che. pAMca jJAna maMgaLarUpa che, bhAva-maMgaLarUpa che, tethI bhAvasaMvara ane karmakSaya thAya che. jJAnane maMgaLArUpa zrI naMdIsUtramAM mAnyuM che. kAraNa ke te AtmaguNarUpa che. AtmaguNanuM dhyAna e AtmAnuM ja dhyAna che. AtmadhyAnathI AtmajJAna thAya che ane AtmajJAna e karmakSaya ane mokSano hetu bane che. zrI siddhacakra e navapado ane tenA parivArarUpa sakala lokamAM rahela zreSTha padArthono vyavasthita cakkAra saMgraha che. tethI tenuM dhyAna zrInavakArarUpI kRta vaDe aspaSTapaNe oLakhAyelA paMca parameSThi bhagavaMto ane temanA mahimAno spaSTapaNe bodha karAve che. zrutajJAna e parokSa pramANa che, tethI thato bodha e aspaSTa ane jhAMkho hoya che. zrutano viSaya sAmAnya che. vizeSano bodha mAtra zAbdika jJAnathI nahi paNa vastunA dhyAnathI thAya che. dhyAna vaDe zAbdika bodha spaSTa thAya che. sAmAnya dharmanuM jJAna hatuM te maTIne vizeSa dharmanuM bhAna karAve che. krama A pramANe che. prathama matijJAna indriya ane mana vaDe, pachI zrutajJAna kevaLa mana vaDe, pachI anubhavajJAna ane teno upAya dhyAna che. - zrata vaDe jANelA padArthone anubhava gocara karavA mATe dhyAna anivArya che. dhyAna vinAnuM ekaluM jJAna akAryakArI che. jJAnane kAryakArI karavA mATe dhyAnanI AvazyakatA che. jJAnanI sAmagrI navakAra vaDe pUrI paDe che. dhyAnanI sAmagrI siddhacakra vaDe purI thAya che. jJAna vaDe sAmAnya bodha thAya che. te ja bodha dhyAna vaDe vizeSa bane che, spaSTa thAya che, aparokSapaNe anubhavAya che. zrInavakAra e bhAva maMgaLa che, tenI samaja bhAvamaMgaLa e AtmapariNAmarUpa che. dravyanamaskAra jJAna, zabda, ane kriyA vaDe thAya che. bhAva namaskAra jJAna, zabda, ane kriyAnA ekatra milanavaDe aMtarAtmAmAM pragaTa thAya che. jJAnavaDe namaskArano je AkAra aMtaramAM pratibhAsita thAya che, te sthApanA namaskAra che, kemake jJAna e viSayAkAra banIne zeyane jaNAve che. zabdanA dharma anapekSA * 39 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uccAraNarUpa "no' e "nAma" namaskAra che. kriyArUpa namaskAra e dravya namaskAra che. dravyathI bhAva upaje che. nAma ane sthApanA abhidhAna ane AkAra vaDe bhAvanI sAthe saMbaMdha dharAve che. abhidhAna ane abhidheya vacce vAcya vAcaka saMbaMdha che. AkArane bhAva sAthe sthApaka saMbaMdha che. eka saMbaMdhInuM jJAna apara saMbaMdhInuM smAraka bane che. e nyAyathI nAma ane sthApanA bhAvanuM smaraNa karAve che. dravya svayaM bhAvasvarUpa bane che. dravya e kAraNa avasthA che, bhAva e kArya avasthA che. nAma ane sthApanA kAryane cittanI aMdara lAve che, bhAvanuM praNidhAna karAve che. praNidhAnapUrvakanI thayelI kriyA e bhAvanuM kAraNa bane che. kriyA e dravya che. temAMthI bhAva pedA karavA mATe e kriyAnI pAchaLa kriyAkArakane bhAvanuM jJAna thavuM joIe, evuM cokkasa jJAna nAma ane sthApanAthI thAya che. namaskAra eka prakAranI zaraNAgatI che. namaskAra e samudramAM nadIne maLI javAnI kriyA che. bhagavad bhAvamAM Atmavisarjana che. namaskAranuM prayojana prema che. premanI pUrvAvasthAnuM nAma bhAva athavA rati che. bhAva e mananI avasthA vizeSa che. parameSThi bhagavaMto pratye ratibhAva namaskAra vaDe keLavAya che. anAdikAlIna maMtra jainono anAdikAlIna eka mAtra mULa maMtra zrInavakAra che. kroDo zlokovALA dRSTivAdathI je kAMI sAdhI zakAya che, te A pAMca padavALA nAnA navakAramAM rahela vizAla arthanA ciMtana dvArA sahaja prApta thaI jAya che. e kAraNe ene 14 pUrvano sAra ane sarva smaraNomAM prathama mAnela che. navakAranA, manana, ciMtana ane dhyAnathI pramodabhAvanA jAgRta thAya che ane tenI vRddhi thavAthI koIne koI bhavamAM navakAranA koI eka padamAM besavAvALAnI zreNimAM avazya AvI zakAya che. zubha bhAvonI sAdhanA ane siddhinuM kAraNa hovAthI zrInavakAra maMtra sarvottama maMtra ane prathama maMgala manAya che. jJAnIonA kathana mujaba A maMtra pApamUlano athavA pApa mAtrano nAzaka che. A pavitra maMtranI smRti mATe gharamAM eka citrapaTa pratyeka bhAgyazALIe rAkhavuM joIe. bhaktino saMcAra vizvamAM sau koI potAnuM maMgala ane kalyANa icche che. namaskAra maMtra parama maMgaLarUpa che. tenA smaraNAdithI kAryanI AdithI aMta sudhI AvanArAM vighno TaLI jAya 40 * dharma anuprekSA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. citta prasanna rahe che. azubha vicAro zamI jAya che. jeTalA zvAsozvAsa A maMtrathI bharAya che, teTalA AtmahitakArI che ema zrIvItarAganuM vacana che. A maMtra jagatanA sarvaguNI puruSo pratye namratAno sUcaka che. guNI puruSonI gurutA ane temanI apekSAe potAnI laghutAnuM satata bhAna karAve che. parameSThio sarvathI mahAna che. temanI AgaLa huM atialpa, laghu, tuccha chuM, A rIte potAnuM laghutva ane parameSThionuM gurutva sthApita thatuM hovAthI A maMtra vaDe avidyA ahaMkAra ane tajjanya janmAdi doSo nAza pAme che. avidyA-ahaMkAra TaLavAthI buddhi nirmaLa thAya che. nirmaLa buddhithI thayeluM kArya saphaLa thAya che. saphaLatA meLavavAno prathama upAya buddhinI nirmaLatA che. namaskAra vaDe te siddha thAya che. namaskAra vaDe namrabhAva Ave che. gurunI gurutA ane prabhunI prabhutAnuM ciMtavana thAya che. temanI mahattA ane potAnI alpatAnuM bhAna thatAM hRdayamAM bhaktino saMcAra thAya che. bhaktinA prabhAve bhavasamudra sutara bane che. - siddhinuM bIja pApa vimukti mATe pApa rahita puruSone karAto namaskAra aMtaHkaraNanI zuddhi karAvI sakala puruSArthanI siddhinuM bIja bane che. . jIvatvanuM bahumAna jaDa pratyenA Adara, AkarSaNa, prIti, bahumAna, paricaya, pramoda, anumodana vagere pApaprakRtino rasa nikAce che. temAMthI bacavA mATe zrInavakArano Azraya anivArya che. eka navakAra ja jaDatvanA bahumAnathI jIvane bacAvI laI jIvatvanA bahumAna mArge jIvanane dorI jAya che. tethI tenuM punaH punaH raTaNa, smaraNa, paThana, ciMtana, bhAvana, guNana ekAMta hitakara che. amUlya bheTANuM - zrInavakAra e sAranI poTalI che. zrInavakAra e ratnanI peTI che. zrInavakAra e bhavATavIno bhomiyo che. bhavasamudranI dIvAdAMDI che. zrInavakAra e dhruvano tAro che. - zrInavakAra e tIrthaMkaradevonuM amUlya bheTayuM che. tIrthaMkaradevo taraphathI jagatanA jIvone mAtra eka navakAranuM ja bheTachuM evuM che ke te jyAM sudhI raheze tyAM sudhI teono saMsAra upara ananya upakAra, bIjAonA sarva upakAra ekatra maLIne paNa je lAbha na kare teTalo moTo lAbha kare che. dharma anupekSA * 41 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvaratnAkara namo'no artha jayAM sudhI huM koIno hathiyAra chuM, evo khyAla na Ave tyAM sudhI mAnavanA duHkhano bhAra jarA paNa ocho thato nathI. namaskAra eTale dAsatva, AtmadAna, AtmasamarpaNa, svAmI pratye sevakano nirbhara kRtajJatAbhAva. kharo manuSya potAnI pUrNatA temAM ja zodhe che. sonAnI vIMTI namo' e sonAnI vIMTI che. arihaMto e hIrAnA naMga che. arihaMto e. sAcA bhAva hIrA che. amUlyamUlyavAnuM che. tethI bhavyajIvonI atyaMta prItine pAtra che. tIrthakaro upara prIti batAvanAro. na hoya to pedA karanAro ane hoya to vadhArI ApanAro maMtra te zrInavakAra mahAmaMtra che. prIti e vIMTI che. "namo' e prIti vAcaka pada che. navakAramAM citta, vitta ane pAtra, traNe uttama prakAranA maLelA che. traNeno durlabha yoga navakAramAM rahelo che. navakAra e sarvazreSTha dAna che e dAnamAM pAtra tarIke sarvazreSTha tIrthaMkaradevo ane parameSThi bhagavaMto che. mATe ATaluM avazya karo. tamAro upayoga navakAramAM parovo. yoga ane upayoga bane navakAramAM lIna bane, tevuM jIvana jIvo. mana, vacana, kAyAnA yogo navakAranI sAthe tAdAbhya bhAvane pAme tevo abhyAsa karo. yoga ane upayoga navakAranA smaraNa vakhate upayogavIrya ane karaNavIrya ubhaya zuddha hoya che. upayogavIryane azuddha banAvanAra mahodaya che. navakAranA gaNanArane mohodaya hovA chatAM teno nAza karavAno saMkalpa hovAthI saMsAranA kAraNabhUta karmabaMdhano hetu te thato nathI. navakArane gaNanArA 1thI 6 guNasthAna sudhInA jIvo hoya che. 1-3 sudhI darzanamoha ane cAritramohano tIvra udaya hoya che. tethI daSTi viparIta ane upayoga vIrya sarvathA azuddha hoya che. chatAM navakAranA prazasta AlaMbanathI kramazaH yoga ane upayoganI vizuddhi thatI jAya che. tethI darzana moha ane cAritramoha nirbaLa paDe che. caturtha guNasthAne dRSTi nirmaLa che, to paNa cAritra mohano udaya che. teTalI AtmAnI nirbaLatA che. teTalA aMze upayoga azuddha che. dRSTimAM sthiratva nathI. navakAranA avalaMbane sthiratva vadhe che, cAritramoha nirbaLa bane che pAMcame guNasthAne dRSTinI sthiratA eka AnI jeTalI ane chake gussathAnake soLa AnI jeTalI Ave che, chatAM 42* dharma anapekSA Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukULa-pratikULa nimittonI hAjarImAM upayoganI sthiratA calita thaI jAya che. ATalI paNa upayoga-vIryanI azuddhi AtmAne amuka samaya paryaMta saMsAramAM rakhaDAve che. navakAranA AlaMbanathI yoga ane upayoganI sthiratA ane prazastA vadhatI jAya che. tethI teno Azraya jIvane atyaMta hitakara che. darzana ane cAritra yoganI zuddhi mATe namo pada che. upayoganI zuddhi mATe arihaMtAdi pado che. arihaMtAdi padomAM upayoga joDavAthI darzana-moha ane cAritra-moha ghaTatAM jAya che moha ghaTavAthI daSTi-doSa ane 5rabhAva-ramaNatA ghaTe che. paramAM huMpaNAnI buddhi e dRSTi doSa che ane huMpaNAnI buddhi na hovA chatAM saMskAravaza parabhAvamAM 2maNa karavAnI buddhi jAge che, e cAritra-mohano doSa che. zrInavakA2thI parabhAva-ramaNatArUpa upayogavIrya palaTAI svabhAva-2maNatArUpa bane che. A rIte paraMparAe yoga-svairya ane upayoga zuddhino janaka hovAthI navakAra AdaraNIya smaraNIya, anukaraNIya che. jema jema teno Azraya levAya tema tema AtmAnA jJAna guNanI zuddhi, darzana guNanI zuddhi cAritra guNanI zuddhi ane vIrya guNanI zuddhi thAya che. yuMjanakaraNa maTI guNakaraNano adhikA2I jIva thAya che. temAM mukhya kAraNa jJAnopayoga ane darzanopayoganA viSayonI uccatA, zreSThatA ane pavitratA che. upayogane sudhAranAra hovAthI yoga paNa sudhare che. upayoga eTale jJAna-darzana ane upayogavIrya eTale temAM vaparAtI zakti, temAM azuddhatA eTale darzana-moha ane cAritramohano saMbaMdha. navakAra mohane ghaTADanAra ane upayogane sudhAranAra hovAthI yogane sakaraNavIryane paNa prazasta banAvanAra thAya che. bhAvanA ane dhyAna navakAranuM jJAna upayogarUpa che. navakAranuM dhyAna yogarUpa che. navakAranA akSaromAM kAraNono sudRDha vyApAra hovAthI te dhyAna che. navakAranA arthanuM ciMtana e bhAvanA che. bhAvanA caMcaLa citte thAya che. dhyAna sthira citte thAya che. jJAna ane kriyA nAma namaskAra ane buddhinA AkArarUpa sthApanA namaskAra jJAna mATe thAya che. dravya namaskAra bhAva mATe thAya che. bhAva namaskAranuM sAkSAt kAraNa dravya namaskAra che. mana, vacana, kAyAnI ekAgratAthI thato namaskAra e dravya namaskAra che. dravya svayaM bhAvamAM palaTAya che. jJAna sahAyaka bane che. jJAna e bhAva namaskAranuM sahakArI kAraNa che, nimitta kAraNa che. upAdAna kAraNa dravya. kriyA vinAnuM koruM jJAna bhAvarUpa banatuM dharma anuprekSA 0 43 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. jJAna vinAnI ekalI kriyA paNa bhAvarUpa banatI nathI. tethI eka bAju navakAranuM jJAna ane bIjI bAju navakAranI kriyA maLIne bhAva-namaskAra thAya che. bhAvanamaskAra eTale AtmAnA zuddha pariNAma, namaskAranA bhAvarUpa zuddha pariNAma. te pariNAma bodharUpa che, zraddhArUpa che ane Azrava nirodharUpa hovAthI kathaMcit cAritrarUpa paNa che. bhavanAzaka bhakti bIjAmAM rahelA guNonuM darzana laghutAnI sAthe kRtajJatA paNa zIkhavADe che. e guNo jovAthI potAne te guNo meLavavAnI preraNA jAge che. preraNA jagADanAra hovAthI upakAra thAya che. upakAra karanAra pratye kRtajJatAbhAva manuSyane sahaja che. ekapaNa bhUlarahita ane sarva koI guNa sahita jIvana paramAtmAnuM che. tethI temanuM smaraNa namratA ane kRtajJatAnI sAthe bhakti paNa jagADe che. e bhakti bhavano nAza karanArI thAya che. navakAra e bhakti jagADanAra che, tethI bhavano nAzaka che. bhakti eka prakArano zubha bhAva che. jIva ane karma bhAva namaskAranI ArAdhanAthI kaSAyono nirmULa kSaya thAya che, namaskAranuM 'namo' pada karmanA baLane sUcave che. arihaMtapada jIvanA baLane sUcave che. navakAramAM namratA ane nirbhayatA ubhaya rahelA che. namratA mATe karmanA svarUpano vicAra ane nirbhayatA mATe jIvanA svarUpano vicAra Avazyaka che. jJAna ane dhyAna navakAranuM ciMtana zrutajJAnarUpa che. zrutajJAna e pAMce jJAnamAM svarUpa prakAzaka hovAthI pradhAna che. jJAna AtmAno guNa che, navakAranA dhyAnathI zrutajJAnanA AdhArarUpa AtmAnuM dhyAna thAya che. guNa guNI kathaMcit abhinna che. AtmadhyAna AtmajJAnanuM kAraNa che tethI navakAra e paraMparAe AtmAnA jJAnano hetu che. kRtajJatA ane nirIhatA namaskAra e kRtajJatA ane nirIhatAnuM pratIka che. lokamAM paNa kRtajJa ane nirIha ja Adarane pAtra bane che. dharmanA Adya prakAzaka, AghapracAraka ane AcAraka parameSThio pratye kRtajJatA bhAva hovo ane enA badalAmAM emanI AjJAnA pAlana sivAya kaMI na icchavuM, e sAco namaskAra che. namaskArano bIjo paryAya namavuM, jhUkavuM, namaskArthe je karyuM, je kahyuM te pratye Adara, te karavAnI vRtti tene sUcavanAra pada te namaskAra. rAgI doSa joto nathI, dveSI 44 * dharma anuprekSA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNa joto nathI, guNa doSane yathArthapaNe jANavA mATe vItarAga thavuM joIe, te thavA mATe vItarAgane namavuM joIe. vItarAga pratyenI bhakti keLavavAthI ja vItarAga thavAya che. rAga dveSa rahita thavAnI IcchA e ja vItarAganI bhaktinuM preraka tattva che. ekAMtamAM prArthanA namaskAra e bhagavadbhAvamAM Atma visarjana che. samudramAM nadIne maLI javAnI kriyA che. namaskAra e upAsyanI abhimukhatA che. anukULatAno saMkalpa che. pratikULatAnuM visarjana che. asahAyatAnuM prakaTana che saMrakSaNano vizvAsa che. AtmAnuM samarpaNa che. AtmarakSaNa mATe ekAMtamAM prArthanA che. * premanI prathamAvasthA namaskAranuM prayojana prema che. premanI pUrvAvasthA bhAva athavA rati che. A bhAva mananI avasthA vizeSa che. viSayarasamAM nimagna citta jyAre bhagavad abhimukha thAya che, bhagavAnanuM cintana karavAmAM rasa le che, bhagavadbhAvathI prabhAvita thAya che, tyAre tenI aMdara bhAva utpanna thayo manAya che. bhAva cittane raMjita kare che. manane komaLa banAve che. premanI A prathamAvasthA che. tyAra bAda rati pedA thAya che. guhyAtiguhyagoptA tvaM, gRhANAsmatkRtaM japaM / - siddhiH zrayati mAM yena tvatprasAdAt tvayi sthitam // 5 // he prabhu ! dharmatattvaguhya che. e amAruM rakSaNa kare che ane Apa e dharmatattvanA saMrakSaka cho. arthAtu Apa guhyAtiguhyagoptA cho. amoe karelA japano Apa svIkAra karo. jethI Apane avalaMbIne rahelA-Apane viSe rahelA mane, ApanI kRpAthI siddhi prApta thAya. - jina sahastrAnama maMtra. dharma anapekSA * 45 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama hitakara maMtra buddhi ane cAritra gAyatrI maMtra e buddhino maMtra che ane navakAramaMtra e cAritrano maMtra che. buddhimAna thavuM hoya to teNe gAyatrI ke je vedamAtA che, tene japavAthI kArya sare che. paraMtu cAritravAnuM banavuM hoya teNe navakAramaMtra ke je caudapUravano sAra che, tene japavo joIe. nirjarA ane puNya navakAramAM nirjarA ane puNya ubhaya che. guNI pratye namratArUpI vinaya e abhyatara tapa hovAthI nirjarA svarUpa che ane guNIne sanmAnanuM dAna thAya che, tethI te puNyabaMdhano hetu che. AcAravAnane ane abhayadAna dAtArane sanmAna ApavuM e ja buddhinuM sAcuM phaLa che. e dRSTie navakAramaMtra gAyatrImaMtrathI caDhI jAya che. mAtA ane pitA navakAra e mAtAnI jema zraddhA ane vizvAsanuM bhAjana che. pitAnI jema bhakti ane bahumAnanuM pAtra che. mitranI jema anumodanA ane pramodanuM sAdhana che. yogyone yogya dAna ane AtmAnuM samarpaNa che, bahirAtmabhAvanuM visarjana che. baMdhunI jema prema ane prItinuM sthAna che. navakAra e mAthAno muguTa, haiyAno hAra, AMgaLInI mudrikA, dhanuSyanuM bANa, bhayanuM trANa, roganI cikitsA, viSano apahAra, caMdananuM gharSaNa, guNa ane guNI uparano anurAga, manarUpI bhramaranuM kamaLa, manarUpI pataMgano dIpaka, manarUpI hariNano svara, manarUpI hAthIno sparza, manarUpI dIvAnI dIveTa che tathA zabdAnuviddha ane dezyAnuviddha samAdhino hetu che. nizcaya ane vyavahAra namaskAramaMtra' nizcaya sApekSa vyavahAranuM pAlana che. karemi bhaMte sUtra vyavahAra sApekSa nizcayanuM ArAdhana che. prabhune ubhayanaya sammata che. caturvidha zrIsaMghanI bhakti prathama padamAM sarva jIvo pratye niSkAma prema ane niSkAraNa karuNA rokanArA sarvajinezvara bhagavaMtone namaskAra che. temaNe sarva jIvonA hita mATenuM zAsana sthApyuM che. 46 * dharma anuprekSA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temano sarva jIvo upara to upakAra che ja, sarva upakArIo upara paNa upakAra che. bIjA padamAM sarva jIvo pratye samatva saMpUrNapaNe pragaTAvIne sarva karmathI mukta thanAra siddha bhagavaMtone namaskAra che. trIjA padamAM sarva jIvonuM hita karanArA AcAronuM pAlana svayaM karanArA ane upadezAdithI anyane karAvanArAne namana che. cothA padamAM sarva jIvonA hitano mArga jemAM darzAvyo che, te zrIjinezvaradevonA zAstronuM pote adhyayana karanAra ane bIjAne karAvanAra sarva sattvanA hitanA upAyo svayaM samajanAra ane bIjAne samajAvanArane namaskAra che. pAMcamA padamAM sarva jIvonA kalyANano je mahAmArga che tene anusaranArA mahAvratadhArI sAdhuone namaskAra che. A pAMca namaskAramAM tanmaya thavA mATe sarva jIvonuM hita haiyAmAM dharavuM joIe. ahaMne ogALavo joIe. ArAdhaka pote sarva karatAM caDhiyAto che ema nahi paNa sarva pratye samAna bhAvathI jonAro ane sarvanuM hita ane zreya thAya evI buddhithI ArAdhanA karanAro hovo joIe. * - zrInavakAranA ArAdhake ochAmAM ochuM potAnI jAtane ane potAnA svArthane gauNa karavo joIe. jenA haiyAmAM svArtha bharyo hoya, bIjA koIno vicAra ja na hoya, sarva jIvonA hitanI ciMtA na hoya ane evI ciMtA dhAraNa karanAra caturvidha zrIsaMgha, sAdharmika ke zAsananI hRdayamAM bhakti na hoya, tene navakAranI sAthe saMbaMdha kema thAya ? te navakAra - gaNe to paNa tene phaLa kevI rIte? vizALa haiyuM - zrInavakAramaMtranI ArAdhaka zrItIrthakara bhagavaMtano dAsa hoya, bhagavaMtanA dAsano paNa dAsa hoya, sakala jIvanA hitano ciMtaka hoya, potAnA aparAdhI ke virodhI pratye paNa manathIe athavA svapnamAMe ahita ciMtavanAra na hoya. zrInavakAramaMtranA ArAdhaka thavA mATe sarvane haiyAmAM samAvavA jeTaluM vizALa haiyuM banAvavuM joIe. dharma anuprekSA * 47 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ be mukhya bhAvanAo zrInavakA2nI ArAdhanAne saphaLa banAvanAra be mukhya bhAvanAo che. eka "lrAmemi savvanIve" bIjI "zivamastu sarvanAtaH' pahelI bhAvanA pAkelA gumaDAmAMthI 2sI dUra karavA barAbara che. bIjI bhAvanA rasI dUra thayA pachI malamanI paTTI coDhavA barAbara che. e baMne bhAvanApUrvaka thatuM zrInavakAramaMtranuM ArAdhana bhAva taMdurastI bakSyA sivAya rahe nahi. parArtha vyasanitA-svArtha upasarjanatA zrInavakAramAM tanmaya thavuM eTale navakAranA banavuM, eTale navakAra vinA vihvaLa thavuM, smaraNa mAtrathI haiyuM bhIMjAI javuM ? navakAranA smaraNa mAtrathI haiyuM kyAre bhIMjAya ? zrItIrthaMkaradevonI viziSTatA khyAlamAM Ave to, e vizeSatA temanI parArthavyasanitA ane svArthaupasarjanatAmAM rahelI che. premAmRtamAM snAna prabhu premathI bharelA che. sarva jIvone Atmasama jonArA che. navakAranA ArAdhake potAmAM paNa e dRSTi keLavavI joIe. zrIpaMcaparameSThi bhagavaMtomAMthI prANI mAtranA kalyANanI bhAvanArUpa premAmRta varasI rahyuM che, ema juo. temAM ApaNe snAna karI rahyA chIe, ema vicAro. bAhya-atyaMtara namaskAra zrIpaMcaparameSThio e AtmAnI ja pAMca zaktio che. eka ja zakti aneka rUpe AvirbhAva pAme che. emAM A pAMca AvirbhAvo pUjanIya ane saumAM zreSTha anukaraNIya che. arihaMtAdi paMcaparameSThi paNa svaAtmAnI judI judI pAMca avasthAo (chaThThAthI caudamA guNasthAnaka sudhInI) samajavAnI che. tattvathI tene ja namaskAra thAya che. tAttvika namaskAra pAmavA mATe parameSTipadane prApta puruSone namavAnuM che. temanA namaskAradvArA nizcayathI svaAtmAne ja namaskAra karavAno che. bAhyanamaskAra AMta2 namaskAranuM kAraNa bane che. dravyathI bhAva, bAhyathI AMtara, ema namaskAranA be be prakAra che. bAhya namaskArane vyavahAra namaskAra ane atyaMtara namaskArane nizciya namaskAra kahevAya che. 48 0 dharma anuprekSA Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amApa maMtrazakti zabdonA taraMgo hoya che. te taraMgomAMthI hRdaya AsapAsa kuMDALuM nirmANa thAya che. temAMthI bIjuM-trIjuM kuMDALuM racAya che ane kuvicAronA kuMDALAM nAza pAme che. jema jema hRdaya zuddha bane tema tema apavitra vicAro nAza pAme che ane pavitra vicArono killo nirmANa thAya che. pApanuM kuMDALuM jAya ane pavitra kuMDALuM nirmANa thAya jethI 'savva pAvappaNAsaNo' thAya che. A vastuno anubhava thaze pachI ApaNI cAre bAju 'namo arihaMtANaM'no dhvani saMbhaLAze. pachI ekAgratA Ave. A prAthamika avasthA che. zrInavakAra e mAtra pApano nahi paNa pApI vicArono nAza kare che. zrIarihaMtanA 12 guNo che. to hRdayamAM 12 vakhata to te zabdo jarUra vAMcavA. japa karatAM dhyAnamAM hajAro guNI tAkAta hoya che. akSaro sapheda ane tejasvI vAMcavA. hRdayamAM te akSaro lakhyA che, tema kalpavuM. hRdayamAM kamala ke avayavanI kalpanA karI temAM navakArane sthApo. dareka jIvane kAMIne kAMI khuTe che. indra ke cakravartIne paNa kAMIka khUTe che, evuM chUpuM chUpuM paNa jJAna hoya che. mAtra khUTatI cIja zuM che ? ane kyAMthI maLe ? tenuM jJAna hotuM nathI. ane te cIja na maLe tyAM sudhI koI saMyogomAM zAMti maLatI nathI. zrIarihaMtadevoe sarva jIvo pratye abhedabhAva sAdhyo hato. jyAM sudhI jagatanA jIvo ApaNA che ane huM teono chuM, tevo bhAva na Ave, tyAM sudhI koI sAdhanA vegavatI thatI nathI. mAtra zrIarihaMta sAthe nahi, paNa zrIarihaMta jenA saMbaMdhamAM che, te sarva jIvonI sAthe saMbaMdha thAya che, teno AnaMda avarNanIya che. maitrI tUTe paNa maitrIbhAva na tUTe--navakAra maitrIbhAva lAvI Ape che. namaskAra e siddha maMtra che kAraNa ke te yogasiddha mahApuruSono kahelo che ane kadI niSphaLa jato nathI. mAnasazAstra kahe che ke je vastunuM prathama grahaNa ane dhAraNa thayuM hoya tenuM ja udbodhana thaI zake che. A rIte gRhIta-dhArita vastunuM udbodhana thavuM te ja smRti ke smaraNa che. je maMtra mananI vRttiothI ja sva-saMvedanarUpe japAya che, te mAnasa japa che. sAdhanAno krama (1) smaraNa (2) japa (3) dhyAna, maMtranI e traNa bhUmikA che. padastha pachI piMDasthano adhikAra che athavA piMDastha pachI padasthano adhikAra che. akSara ciMtanano abhyAsa karatAM karatAM sAdhake pAMce parameSThionuM varNo pramANe dhyAna dharma anuprekSA 0 49 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharavuM. ane temAM cittavRttione tadAkAra banAvI devI. te te mUrtionA darzana sivAya bIjo vicAra ke vikalpa manamAM uThavA devo niha. dhyAnanA prAraMbhamAM arihaMta ane huM, siddha ane huM, AcArya ane huM, upAdhyAya ane huM, tathA sAdhu ane huM, evo caitabhAva hoya che. paNa dhyAnamAM pragati thatAM e dvaitabhAva bhuMsAI jaze, ane 'mAro AtmA ja arihaMta che,' 'mAro AtmA ja siddha che,' 'mAro AtmA ja AcArya che,' 'mAro AtmA ja upAdhyAya che,' 'mAro AtmA ja sAdhu che,' evo advaitabhAva utpanna thaI Atmatattvano saMpUrNa sAkSAtkAra thaze, ke je dharmanuM aMtima dhyeya che, yogano aMtima Adarza che, sAdhanAnuM aMtima phaLa che. A rIte navakAranuM dhyAna, caitanya ane AnaMdanI parama sImAe pahoMcADanAruM che. tyAM avAMtara phaLa ane avAMtara siddhionI gaNanA karavA kyAM besIe ? yogathI je siddhio prApta thAya che, te badhI mahAmaMtranA dhyAnathI prApta thAya che, kAraNa ke te zreSTha prakArano yoga paNa che. zrInavakAramAM sarva vastu ApavAnI tAkata che. navakAra gaNe tyAre AgalA vicAranuM anusaMdhAna cAle che. jethI navakAra gaNatAM zAMtimaMtra bhaNavAno hoya che. te manathI vicAra kare ke, 'AkAza, pRthvI, jaLa, agni, vAyu vagere tattvomAM zAMti thAo' zAMtino vicAra karavAthI anubhava thaze ke vikalpo naSTa thAya che. AtmA zAMtisAgaramAM DUbI gayo che. evo anubhava thAya che. pachI navakAra gaNavo. sthAna ane kALa niyata hoya to zAMti vizeSa thAya che. eka Asana upara besavAthI kArya siddha thAya che. jyotiSIo potAnA mULa Asana para besIne uttara Ape che. zAMta citte navakAra gaNavAthI A bhavanI saMpatti maLaze ane te saMpatti vairAgya utpanna karAvaze. sAdhake badhuM navakAra upara choDI devuM. zrInavakAra pApano, ajJAnano, mohano nAza kare che. tethI AtmA paramAtmA bane che. 'namo' e premanuM pratIka che. zrI paMca parameSThione traNa jagata para akhaMDa prema che, karuNA che, vAtsalya che, niHsvArtha sneha che, niSkAraNa prIti che temanI te prIti akAraNa hovAthI prakRSTa zubha che, utkRSTa balavatI che, sarva azubhano nAza karavA samartha che. azubhanI sAme zubhanuM baLa ghaNuM che. vizvamAM azubha ghaNuM che, paraMtu zubha paNa ghaNuM 50 * dharma anuprekSA Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. parameSThiono zubha bhAva eTalo badho prabaLa che ke tenI sAme anaMtAnaMta jIvonuM azubha ekaThuM thAya to paNa pracaMDa dAvAnalanI AgaLa ghAsanA tRNatulya che. parameSThionA zubhamAM ApaNuM zubha meLavIe to azubhathI DaravAnuM koI kAraNa nathI, e rIte parameSThio abhayane ApanArA che. mAtra emanA zubha pratye, akAraNa sneha pratye ApaNe najara doDAvavI joIe. temanA atyaMta zubhamAM ApaNuM atialpa paNa zubha bheLavI levuM joIe. enuM ja nAma "namo arihaMtAna' "namo siddhALa' ityAdi che. eka ne eka keTalA?" eka ne eka keTalA?' e prazna gaNitano che e pramANe vyavahArano paNa che. gaNitano sAmAnya vidyArthI paNa turata ja uparanA praznano javAba ApI zake ke eka ne eka be paNa e javAba eka apekSAe sAco che paNa bIjI apekSAe sAco nathI. eka ne eka agiyAra evo paNa javAba bIjI apekSAe Ave che. ekanI nIce eka mUkIe to be thAya paNa ekanI bAjumAM eka mUkIe to 11 (agiyAra) thAya, eka ne eke guNIe to eka ja javAbamAM Ave ane eka ne eka bhAgIe to 0 (zUnya) vyavahAramAM koI paNa bIjA ekane nIce rAkhIne saravALo karazo to kAryaphaLa bamaNuM thaze. bIjA ekane tamArI samAna gaNI tamArI bAjumAM besADazo. to tame eka hazo chatAM tamArI sAthe beThelA bIjA ekanI sahAyathI tame agiyAra jaNa jeTaluM kArya sAdhI zakazo. tame banne eka bIjA sAmasAmA guNAkAramAM utarazo to kArya-eka jeTaluM thaze ane spardhA-khoTI IrSyAthI eka bIjAnuM kArya bhAMgI nAkhavA tatpara thazo to pariNAma zUnya Avaze have vicAra karIne vartana karajo ne javAba Apajo ke eka ne eka keTalA? - pa. pU. paM. zrIdharadharavijayajI gaNivara. dharma anuprekSA * 51 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaktinuM mahAgIta arihaMtano namaskAra zrIarihaMtanA namaskArane je eka lAkhanAra gaNe ane vidhipUrvaka tIrthakara paramAtmAnI pUjA kare, te tIrthaMkara nAmagotrane bAMdhe emAM koI jAtano saMdeha nathI. namo arihaMtAna' e padanA 7 akSaro je jape che, te zIdhrapaNe bhavarUpI dAvAnalano uccheda kare che. kAraNa ke temAM AtmA paramAtmA che, evI bhAvanA satata thayA kare che. eTaluM ja nahi paraMtu AvI uccakoTinuM jJAna jemanA taraphathI ApaNane maLyuM che, temanA prati kRtajJatAno bhAva satata keLavAya che. kRtajJatA eka evo sadguNa che ke jenA vaDe jIva potAnI pAtratAno vikAsa karI anaMta saMpattino adhikArI banI zake che. namo arihaMtAI' A padamAM sarva vairIno nAza karanArA cakravartI temane namaskAra thAo, ema temanA sevakonuM vacana che. sevya sevakabhAva, svAmi-sevakabhAva, pUjya pUjakabhAva pragaTa karanAruM vAkya che. A vAkya vaDe bolanAra potAno dAsa bhAva batAve che ane arihaMto dharmacakravartIono svAmibhAva jaNAve che. pote kiMkara che ane paramAtmA potAnA mAlIka che, ema pradarzita kare che. pUjaya evA arihaMtone namaskAra thAo athavA "gagaH pUrvego nama:' pUjyatA pavitratAmAM che, pavitratA premamAM che. prema ahiMsAmAM che, ahiMsA kSamAmAM che, kSamA anukaMpAmAM che. anukaMpA bhavanirvedamAM che. bhavanirveda mokSAbhilASAmAM che. mokSAbhilASa AstikatAmAM che. AstikatA namaskAramAM che. sAdhuno namaskAra sAdhunAM hRdayamAM sarva jIvonuM potAnA AtmA jeTaluM ja sthAna che, te kAraNe ja te sAdhu che. potAnA hRdayamAM te sthAna nathI te lAvavA mATe sAdhuno namaskAra che. sAdhu karatAM upAdhyAya ane tenA karatAM AcArya potAnA hRdayamAM samagra vizvane adhikane adhika samAve che. chelle arihaMto e viSayamAM sarvathI vizeSa che. tethI temanuM pada sarvathI UMcuM che. namaskAranA padomAM chelluM sthAna sAdhuonuM che. tethI utaratA jIvo pUjya nahi paNa pUjaka che. mATe te namaskArya banI zake nahi, to paNa namaskAryanA para * dharma anupekSA Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtaHkaraNamAM rahelI vRttine potAnA aMtaramAM bhAvathI sthApI zakAya te hetue namaskAra, karavAno che: * mULamaMtranA pahelA pAMca pado zrIparameSThi bhagavaMtonI prazaMsArUpa che. pAchaLanA cAra pado cUlikAnA che. temAM zrIparameSThi bhagavaMtone namaskAra karanArAonI prazaMsA che. cUlikA sahita mULamaMtra nizcaya dRSTithI sarva jIvomAM rahela jIvatvanI ane emAM chupAyelA siddhatvanI prazaMsArUpa che, tethI te sarvottama mahAmaMtra che. sahAya kare te sAdhu sahAya kare te sAdhu, sahAya te ja kare ke je premathI bharapUra hoya, IrSyA asUyAthI rahita hoya. dveSanA lezathI mukta hoya. sAdhunuM mukhya lakSaNa kSamA che. kSamA dharma premathI ja zakya che. prema karavAmAM nyAyabuddhi che, viziSTa mati che, nirAgrahavRtti che. tattvamArge daDha TakI rahevAnI Atmazakti che, premadharma jevI mahAn vastu sAdhavA mATe je viziSTa zaktio joIe, te cAra che. (1) nirAgrahavRtti (2) viziSTamati (3) nyAyabuddhi (4) dhyeya pratye nizcaLa TakI rahevAnI Atmazakti. - nirAgraha vRttimAMthI eka zakti pedA thAya che. je prema mArge jIvane TakAve che. e ja rIte matinI nipuNatAmAMthI eka zakti pedA thAya che, je jIvane prema tattvanuM mahattva samajAvavAmAM sahAya kare che. nyAya buddhinI paNa teTalI ja AvazyakatA che. ke jenA vinA premanuM mahattva aMkita thavuM azakya che. e badhuM hovA chatAM daDhatA na hoya to paNa A mArga para TakI zakAtuM nathI. tethI e cAra prakAranI zaktio je je upAyothI vikasita thatI hoya te saghaLA upAyone zAstrakAroe dharmamArga tarIke saMbodhelA che. e dharma e ja amRta che kema ke tenA pariNAme premarUpI amRtanA paripUrNa pAna mATe adhikArI thavAya che. dveSa e mRtyu che. prema e jIvana che. jIvananI icchAvALAe premarUpI amRtanuM satata pAna karavuM joIe. e amRtanAM pAna vaDe mRtyarUpI viSanuM mAraNa thAya che. sarvapadanI sArthakatA 1. sarvagrahaNaM ca sarveSAM guNavatAM vizeSa namanIyatA pratiprAdanArthaM idaM cArhapadeSvapi voddhavya, nyAyastha samAnavAviti | dharma anuprekSA * 53 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. sarvebhyo jIvebhyo hitAH sArvAste ca te sAdhavazca / rU. sArvastha vA bahato na tu buddhAve: sAdhavaH / 4. sarvAn vA zubhayogAn sAdhayantikurvanti / 5. sarvAn vA arhataH sAdhayanti tadAjJAkaraNAdArAdhayanti pratiSThApayanti vA durnayanirAkaraNAditi sarva sAdhavaH sArva sAdhavo vA / 6. zravyeSu zravaNArheSu vAkyeSu sAdhavaH zravyasAdhavaH / 7. savyeSu vA savyAni dakSiNAni anukUlAni yAni kAryANi teSu nipuNAH savya sAdhavaH / 8. aparizeSasarvatopadarzanArthamucyate loke, manuSyaloke natu gacchAdauye sarvasAdhavastebhyo namaH / 9. samyag jJAnadarzanacAritrAdibhirAtmazaktibhiH sAdhayanti mokSamArgamiti sAdhavaH / jJAnazakti eTale viziSTamati, darzanazakti eTale nirAgrahavRtti, cAratrazakti eTale nyAyabuddhi ane tapazakti eTale titikSAvRtti. A cAra prakAranI Atmazaktio vaDe dharmane, premane, AtmaupamyabhAvane, paramAtmatattvane, brahmAtmakayalakSyane sAdhanArA mATe sAdhu-sAdhuno dharma, dAna-dayA-jJAna ane dhyAna, dAna ane dayA AtmaupamyavRttine TakAvanArA che. jJAna ane ghAna brahmAtmaaikyabhAvane puSTa kare che, anusaMdhAna karI Ape che. bhAvanamaskAra namo e dhanuSya che. AtmA e bANa che. arihaMta e lakSya che. apramatta banIne navakArarUpI dhanuSya vaDe AtmaprayatnarUpI bANathI parameSThirUpI lakSyane vIMdhavuM joIe, to sAco bhAvanamaskAra thAya. sarvajIvo sukha pAmo ane duHkhathI mukta thAo. badhA jIvo-mukta thAo. avyAbAdha sukha pAmo. e bhAvanApUrvaka navakAramaMtrano jApa mAMdagImAM ke maraNa vakhate je koI kare, te sadgati avazya pAme athavA nirogI ane dIrghAyuSI bane emAM koIpaNa jAtano saMdeha nathI. 54 * dharma anuprekSA Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAra prabhA arihaMtano upayoga e AgamathI bhAvanikSepe arihaMta svarUpa che. zrIarihaMta bhagavaMtanuM dhyAna karavuM te vizvopakAraka temanA bAraguNo ane bAraguNonuM kAraNa temanI sarvotkRSTa koTInI sarvajIvaviSayaka karuNA tenuM dhyAna karavuM te che. parameSThinA pAMca varNo zrIarihaMtano zveta varNa sattvaguNa upa2no vijaya sUcave che kema ke kSAnti, dayA, samatA, Adi guNo hovA chatAM teno ahaMkAra nathI. siddhano rakta varNa rajoguNa u52nA vijayane sUcave che saMsArI jIvanuM kartRtva karmanA kAraNe che siddhonuM kartRtva arthakriyAkAritva svataMtra che. mAtra AtmadravyanA kAraNe ja che. AcAryano pIta varNa rajoguNa ane sattvaguNanA mizraNarUpa che. rakta ane zveta maLavAthI pIta varNa thAya che. AcAra pradhAna hovAthI rajoguNa che chatAM tenA ahaMkArathI mukta thavA prayatnazIla che. upAdhyAyano harita varNa tamoguNa ane sattvaguNanA mizraNathI che. zyAma ane zveta varNa maLe tyAre rita varNa thAya che. sattvaguNano Azraya laIne nidrA, Alasya, pramAda Adi tamo guNane jItavA mATe svAdhyAya vaDe satata prayatnazIla che. sAdhuno zyAma varNa tamoguNano sUcaka che. nidrAdi doSone jItIne apramattabhAva pAmavA mATe sAdhu satata prayatnazIla che. arihaMta ane siddha sattvaguNa ane rajoguNanA vijetA che AcArya, upAdhyAya ane sAdhu temanA pagale cAlIne tamoguNano vijaya karavA mATenI sAdhanAmAM rakta che. lIlA, pILA ane zyAma banIne traNa guNanI pakaDamAMthI chUTavA mATe satata udyamazIla che. dharma anuprekSA * 55 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva joDANanuM mAdhyama zrInavakAra e bhAva joDANanuM anyatama mAdhyama che. Atma dravya karatAM adhika bhAva tenA paryAyane ApavAthI asamAna AtmadaSTine vadhu poSaNa maLe che. paryAyanA bheda ane prakAra ghaNA hovAthI badhe eka sarakho bhAva rahI zakato nathI. sArA paryAyane adhika bhAva ApavAnI ane sAmAnya paryAyane tucchakArI nAMkhavAnI vRtti jIvane saheje thaI jAya che. navakAra e samAna bhAva zIkhavanAra hovAthI bhAva joDANanuM mAdhyama bane che. arihaMtabhAvanuM zaraNa zrInavakAranuM prathama pada AtmabhAvanA bhAva zatruone haNanArA zrIarihaMta paramAtmAnA arihaMtabhAvane zaraNe javAno bodha ApaNane sahune Ape che. arihaMtabhAvanI ArAdhanA sivAya jIve judA judA bhavane viSe je te jIvo pratye darzAvelo zatrubhAva sarvathA nirmULa thaI zakato nathI tema ja tenA haiyAmAM AtmabhAvanuM amIbiMdu paNa TapakI zakatuM nathI. AtmabhAvanI laherano je puNyazALI AtmAne ekavAra paNa sparza thAya che, tene tenA bhoge sAMpaDatA svargIya vaibhavo paNa kaDavA jhera jevA lAge che. zubhabhAvanA praNidhAnanI je sarvottama sAnuLakUtA mahAmaMtra zrInavakAra purI pADe che, tenA anubhave namrapaNe kahI zakAya ke ravi teja sAme jhAkaLa na TakI zake tema zrInavakAranA ekaniSTha ArAdhakanA AtmabhAva sAme ahaMbhAva na TakI zake, azubha dhyAnane yogya karmanA aNuo na TakI zake. prathamapadano mahimA 'namo arihaMtANaM / ' sattakkharaparimANaM, aNaMtagama - pajjavatthapasAhagaM, savvamahAmaMtapavaravijjANa prmbiiabhuuaN| namo arihaMtANaM !' A prathama adhyayana sAta akSaranA parimANavALuM, anaMta gama-paryava ane arthane prakarSapaNe sAdhanAruM tathA sarva mahAmaMtrI ane prava vidyAonA parama bIjabhUta che. sAta akSaranuM dhyAna sarva mahAmaMtro ane sarva zreSTha vidyAonA parama bIjabhUta tathA anaMta gama, anaMta paryava ane anaMta arthane prakarSapaNe sAdhI ApanAra evA sAta akSaronuM 56 * dharma anapekSA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praNidhAna sarva jIvo pratye bhAva maitrIne pragaTAvI krodhAdi sarva AMtarazatruono, pApa bhAvono aMne vRttiono nAza kare che. tethI te maMtrAdhirAja padane yogya che. anAtmabhAvano nAza karI AtmabhAvane pragaTAve che. AtmabhAva pragaTAvavo, sarva jIvo pratye Atmatulya bhAva pedA karavo, e ja sarva puruSArthomAM parama puruSArtha che. e vaDe zuddha thayelI cittabhUmimAM nirmaLa AtmasvarUpanuM darzana thAya che. avidyA bhasmIbhUta thAya che, mithyAtvamaLa nAza pAme che. sa tvarUpa sUrya jANe sahastrakiraNo vaDe prakAzita thAya che. prathama padano artha sarva jIvonI hita cittArUpa maitrIbhAvavaDe sarva bhAvazatruono potAmAM rahelA anya jIva pratyenA zatrubhAvano sarvathA nAza karyo che. tethI ja zrIarihaMta bhagavaMto traNa jagatane avalaMbana levA lAyaka banyA che. temano te bhAva potAmAM utAravA mATe karavAmAM Avato namaskAra e sarva pApa bhAvono nAza karI sarvamaMgaLa bhAvane pragaTAvanAra thAya che. parahitaciMtA - potAnA ja dhyAnamAM rokAvAnI anAdikALathI vaLagelI lAlasAo parahitaciMtAthI dUra rAkhe che. niSkAraNa karuNAsiMdhu zrIarihaMta paramAtmAnI karuNAnA praNidhAnanA prabhAve svArthanuM dhyAna jema jema nAnuM thatuM jAya che, tema tema AtmabhAva AgaLa Avato jAya che ane AtmabhAva AgaLa Avato jAya che, tema tema pApakarmo ane kaSAyonuM jora ghaTatuM jAya che. kaSAyonuM jora ghaTe che eTale jIvanamAM samarasatA phelAya che. te samarasatAmAM jIvamAtranA kalyANanI bhAvanAnA mRdu sUra svabhAvikapaNe gUMjatA hoya che. AtmAne vaLagelo "huM" e tenA bhavabhramaNanuM kAraNa che. sarvajIvanA ' hitane bhAva ApavAthI AtmA uparanI "huMnI pakaDa DhIlI paDavA mAMDe che. AtmabhAvanuM dAna zrIpaMcaparameSThi bhagavaMto ApaNane AtmabhAvanuM dAna kare che. anAtmavastuone AtmA mAnI tenA para AsaktibhAva karI A jIva anAdikALathI cAra gatimAM rakhaDI rahyo che ane anaMta Apattione bhogavI rahyo che. zrIpaMcaparameSThi namaskAra ke jeno samAveza eka prathama parameSThi namaskAramAM paNa thaI jAya che, teno Azraya levAthI, tenuM dharma anapekSA * 57 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AlaMbana svIkAravAthI temAM ja cittane punaH punaH parovavAthI AtmabhAva jAgrata thAya che. anAtmabhAvanA ayogya AkarSaNarUpI viSano nAza thAya che. AtmabhAvanI prApti thavAthI jIva anupama zAMtino ane nirUpama sukhano anubhava kare che. sarve AtmAo Atma tulya che ane potAno AtmA paramAtmA tulya che. tathA pa2mAtmapada zAzvatazAMtinuM dhAma che. sarvane sukha karanAruM maMgaLakaranAruM, kalyANa karanAruM pada che, te bhAva 52meSThi namaskAra-arihaMta namaskAra jagADI Ape che. arihaMto pote ja siddha thAya che. pote ja gaNadharone upadeza ApanArA hovAthI AcArya paNa che temane ja tripadI saMbhaLAvavAthI upAdhyAya che ane svayaM sarvajIvo sAthe mana-vacana-kAyAthI maitrI sAdhavA vaDe sAdhu-sAcA sAdhaka che. arihaMto A rIte pote ja siddha, pote ja AcArya, pote ja upAdhyAya ane pote ja sAdhu hovAthI temano namaskAra pAMceno namaskAra bane che, eka namaskAramAM pAMce namaskArano saMgraha thaI jAya che. tethI te badhAno rAjA gaNAya che. rAjArUpa arihaMtono namaskAra mAtra sAta akSarono hovA chatAM sAta bhayane TALanAro, sAta (bhUmi) kSetranI jema zAzvata, ane sAta (supAtra) kSetranI jema anaMta phaLano dAyaka bane che. AtmabhAvane pragaTAvanAra arihaMta namaskArano upakAra niHsIma che. tethI temAM : 1. taccitta, 2. tamana, 3. taddezya, 4. taadhyavasAya, 5. tattIvradhyavasAna, 6. tadarthopayukta, 7. tadarpitakaraNa; 8. tadbhAvanAbhAvita thavuM joIe. e rIte AtmabhAvane vikasAvavAnA hetuthI thato prathama parameSThi namaskAra pAMce namaskAramAM maLI jaI acittva phaLane ApanAro thAya che. jIvatvanuM mUlya . koI paNa avasthAmAM rahelo jIva tenA jIvatvanA kAraNe teTalo mUlyavAn che, jeTalo siddha bhagavaMtano jIva. e rIte jIvatattvanI oLakhANa thayA pachI tenA pratyeno bhAva kadIpaNa ocho thato nathI. arihaMtaparamAtmAo jIvadravyanuM mUlyAMkana karanArA hovAthI temane sarvajIvo sarakhA mUlyavALA, sarakhA mAnane yogya lAgatA hoya che e dRSTi parameSThi namaskAra vaDe vikase che. 58 0 dharma anuprekSA Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navakAranI agAdhazakti - arihaMtano varNa zveta kema ke karmamala rahita che. soLa aMgula eTalA mATe kendra prAtihArya+4 mUlAtizaya+4 ghAti karmanA kSayathI utpanna thayela (4) guNa kula aMgula. svAda kaSAyelo kAraNa ke samyaktvarahitajIvone temanA vacanarUpI jaLamAM aruci thAya che ane samyakatvasahitajIvane temanA vacanarUpI jaLa mIThuM lAge che. haraDe athavA kerInI zekelI goTalI khAdhA pachI pANI pIe to mIThuM lAge che. jaLatattva tattvathI mIThuM che. chatAM anyavahunA saMyogathI jaLane kaSAyeluM kahevAya che. tethI arihaMtano svAda mITho che. arihaMtano vaTavRkSa ke jaLadhArAnI jema vartulAkAra che. mukhAraviMdamAMthI trIpadI nIkaLavAthI gaNadharAdi ziSyarUpI jamIna para dvAdazAMgirUpe vistAra pAmI vizvamAM phelAI jAya che. - siddhano varNa lAla, te agninI jema karmarUpI vastune bALI nAMkhe che. tethI siddhamAM ke agnimAM vAstavika koI raMga nathI. mAtra alaMkAranI jema lAla raMga baMnemAM kahyo che. cAra aMgula pramANa eTalA mATe ke siddhamAM mukhyatayA 4 guNa che. jJAna, darzana, cAritra ane vIrya. jIvAtmA ane paramAtmAmAM vAstavika koI bheda nathI, upAdhithI bheda che. te jaNAvavA mATe paNa cAra AMgaLa pramANa cheTuM kahyuM. svAda tIkho tIkSNa-sUkSma, durjaya. trikoNAkAra eTalA mATe ke avagAhanAmAM eka tRtIyAMza ghaTI javuM, ghaTIne be bhAga rahevuM. traNa bhAganI apekSAe trikoNa kahyo. AcAryano varNa pILo, aMgula 12, tIrthakaronA mukhathI trIpadI sAMbhaLI gaNadharo dvAdazAMgInI racanA kare che. rasa svAda mITho, samudAyane vizvAsa ApI mArga caMlAve che, AkAra samacatustra. caturvidha zrIsaMgha upara sadaza bhAva che. mATe AcArya catuSkoNa kahyA. na upAdhyAya tattvano varNa lIlo, 8 aMgula pramANa, svAda khATo, AkAra dhvajAnA jevo. sAdhu tattvano varNa kALo. tenA upara bIjo raMga na caDhI zake. kAbaracItaro-ghaNA raMga eTalA mATe ke sAdhu gurucaraNa sevAthI vidyAdhyayana kare, pachI adhyApana karAve, pachI AcAryapada prApta kare. anukrame arihaMtapada ane siddhapada prApta kare che. rasa kaDavo kema ke kaDavI cIjathI mana bagaDe che, paNa che guNadAyaka, tema sAdhupaNAmAM aneka pariSaha sahavA paDe che. paraMtu pariNAme sukhakAraka thAya che. AkAza tattva sarva vyApaka. badhA dravyo dharma anuprekSA * 59 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AkAzamAM samAya, tema sAdhumAM badhA pado samAya. sAdhu sarva padomAM vyApaka, AkAra zUnya. zrInavakAranI agAdhazakti zrInavakA2nI ArAdhanA eTale AtmabhAvanI ArAdhanA. AtmabhAva Ave eTale sarvAtmabhAva Ave ja. zrIarihaMta paramAtmAnI AjJAmAM teozrIno sarvAtmabhAva jhaLahaLe che. teozrIe prakAzelA nAnA-moTA paccakkhANo ane anuSThAnomAM sarvAtmabhAva bharelo che. jenAmAM svarganAM sukho ApavAnI ke narakanAM duHkho kApavAnI koI vAtane sthAna nathI maLyuM, mAtra pApano nAza ane maMgaLanuM pradAna karavAnI aciMtya zakti rahelI che, te zrInavakAranI ananyatama viziSTatA samajavA jevI che. vizvanA gUDhatama rahasyonI cAvI zrInavakAramAM che. sarva jIvo u52nA samatvabhAva vinA sAco navakAra na hoI zake, samatvavAn paMcaparameSThi bhagavaMto pratye AtmabhAva na pragaTe, sarva jIvonA hitanI-AtmasamabhAvamUlaka hitaciMtAmAMthI ja sarvezvarapaNuM pragaTe che. te sarvezvaratA pragaTa karavAnI agAdha zakti zrInavakAramAM che. ApaNI samagratAno paMcaparameSTi bhagavaMtone niSkAmabhAve havAlo soMpI devo te che 'namo'no bhAvArtha. manavacana-kAyA uparanA ApaNA saghaLA hakko rAjInAmuM Ape ane tyAM paMcaparameSThi bhagavaMtonA sarvajIvahitaciMtakatvano mahAbhAva besIne potAnuM kAma karato thAya, tyAre ja namo zabdano jApa sArthaka thayo gaNAya. mana potAnAmAM samAyeluM,na rahe tenuM nAma na mana. zrInavakArano bhAva eTale zrIarihaMtonI asIma karuNAno bhAva. kevaLa potAnA ja sukhano vicAra karanAro ArAdhaka vizvahitanI bhAvanA dharAvatA zrItIrthaMkaradeva ke teozrInA ja mArge apramattapaNe cAlanAra paMcaparameSThi bhagavaMto sAthe bhAva saMbaMdha bAMdhI zakato nathI. sva ane sarvanA vicAra vacce rahelo taphAvata spaSTa thayA vinA paMcaparameSThi bhagavaMtanI sAcI oLakhANa thavI zakya nathI. aMtarAyano nAza zrInavakArano jApa zarU thAya che eTale mana Aste Aste tenA bhAvamAM samAI javA mAMDe che. eTale ke mananuM sthAna zrInavakAranA bhAvane maLI jAya che. mana bhAva namaskAramAM pariNata thAya che. eTale manane AdhIna vicAromAM paNa mahAsattva jhaLahaLavA mAMDe che. vicAronuM te mahAsattva ApaNI samagratAne pavitra karatuM karatuM vartanarUpe bahAra Ave che ane sarvapApapraNAzaka bhUmikA AtmA prApta kare che. ApaNI samagratA vATe zrInavakAra jApajanya je AMdolana vistare che, temAM eTaluM badhuM ojasa hoya che, ke tenI 60 * dharma anuprekSA Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAme game tevo bhautika aMtarAya eka kSaNavAra paNa TakI zakato nathI, pachI bhale te himavaMta parvata jevaDo hoya ke sonAnA meru jeTalo moTo hoya. namorUpI saritA namo'rUpI saritA arihaMtarUpI sAgaramAM bhaLe, tyAre namaskAra sArthaka thayo kahevAya. namaskArane gaNanAra pratyeka samyagdaSTijIva mokSarUpI sAgaramAM potAnI jIvarUpI nadIne bheLavI daI svayaM sAgararUpa thavAno abhyAsa kare che. udakabiMdu sAgaramAM bhaLe to sAgara thaI jAya che. namaskArarUpI udabiMdu arihaMtarUpI sAgaramAM bhaLI jAya to akSaya banI jAya. sAdhu ane zrAvakonuM jIvana arihaMtAdi parameSThine namaskAra na karanAra, viSayone, kaSAyone, avirati, pramAda ane azubha yogone ane te badhAnA kAraNarUpa aSTa karmane namI rahyo che. e namaskAra ane saMsAra sAgaramAM DUbADe che. caturgati paribhramaNa karAve che. paMcaparameSThine namaskAra karanAra pratyeka jIva mokSasAgara tarapha dhase che ane te namaskArano bhAva jema jema vikasato jAya che, tema tema potAnA AtmAne mokSasukhanA sAgaramAM bheLavato jAya che. saMsAra duHkharUpI khArAjaLano sAgara che. mokSa e sukharUpI mIThA jaLano mahAsAgara che. "namo" e sarva jIvone Atmatulya gaNavAno bhAva siddha karavA mATeno zubhabhAva che. namo bhAva jene nathI maLyo, teno bhAva sarva jIvothI potAne judo pADI ahaMkAramamakAra poSavAno atyaMta azubha hoya che. jIva jIva vacce bheda paDAvanAra karmanA baMdhanone mULamAMthI ukheDavA mATe jIva-jIva vacce abheda bhAva sadhAvanAra sAmAyikarUpI samatAbhAva ane namaskArarUpI bahumAnano bhAva lAvavA sivAya bIjo upAya nathI. samatAbhAvane namaskArarUpI namaskArabhAva sahita samatAbhAva keLavavo e ja caudapUrva ane bAra aMganA upadezano sAra che. samatAbhAva pAmavAmAM AvatAM vighnone vidAravA mATe samatAbhAvane namaskAra jarUrI che. e rIte aMtarAyonA nivAraNa mATe ane samatAbhAvano abhyAsa keLavavA mATe sAdhu ane zrAvakonuM jIvana che. dharmanA traNa hetu bhaktipUrvaka paMcaparameSThinuM smaraNa, bhAvathI sarva jIvonuM hitaciMtana ane sarva padArtho upara mArApaNAnI buddhino tyAga e traNa dharmanA hetu bane che. dharma anuprekSA * 61 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAra kaLA zrInavakAramAM cha vAra namo padanuM uccAraNa che. te sahetuka che. pAMca iMdriya ane chaThuM mana e jJAnanAM sAdhana che. te sarva vaDe parameSThionuM jJAna, sarva pApanA hetubhUta duSTa mana ane azuddha iMdriyone TALI zubhamana ane iMdriyone utpanna kare che. duSTa manano nAza te pApa kSaya che ane zubha mananI utpatti te maMgaLanuM Agamana che. navakAranA pratye "namo' padane bolatI vakhate ekeka iMdriya ane chaThThA padano namaskAra bolatI vakhate manane nirmaLa karavAno prayAsa thaI rahyo che, ema vicAravuM. "namo" padamAM potAnI alpajJatA ane alpazaktimattAno sabhAna svIkAra che. e svIkAravAmAM ja paramAtmAnI stuti chupAyelI che. namo arihaMtANaM' e padamAM viveka, vairAgya, zama-dama saMtoSa-zraddhA, uparati, samAdhi-mumukSatA vagere saghaLAM sAdhanono eka sAmaTo samAveza jJAnIne dekhAya che. prabhukRpA mATe jarUrI yogyatAne te vikasAve che ane ayogyatAne nivArI Ape che. dA. ta. namo e duSkRta gavAcaka che. rirda e sukRtanumodanavAcaka che ane tALuM e catudazaraNa gamanavAcaka che. vaLI no rihaMtAnuM pada dharmakAya vAcaka, namo arihaMtA pada karmakAya vAcaka ane namo arihaMta+nAnuM pada tattvakAya vAcaka bane che. 'namo' padathI duSkRta gaI 'mahUiM' padathI sukRtAnumodanA ane 'tA' padathI pradhAna zaraNagamana vyakta thAya che. duSkata gaha mATe kahyuM che ke, "gapratidateya varmAnuvazvAnanekarmano anubaMdha dUra karavA mATe A amogha che. sukRta anumodana mATe kahyuM che, 'mahadetatkuzalAzayanibandhanam' kuzaLa Azayano anubaMdha pADavA mATe A samartha che. pradhAna zaraNAgama mATe kahyuM che ke, 62* dharma anuprekSA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'mahAnayaM pratyapAyaparirakSaNopAyaH' pratyapAyothI bacAvI levA mATe A mahAna upAya che. "tALa'='trALa'mAM sAkSAt zaraNa pada . 'rihaM padamAM tribhuvanapUjayatA mahAna kuzaLa karmane ghotita kare che. tribhuvanatAraka tIrthanuM utpAdakapaNuM ane te mATe traNa bhuvananA sakala jIvone duHkha mukta karavAno adhyavasAya temAM rahelo che. "namo' pada vaDe duSkatathI pAchA pharIne sukRta tarapha gamana karavAnI icchA abhivyakta thAya che. rihaMtA dharmakAya avasthA ke je avasthAmAM maityAdibhAvo ane tadanurUpa AcaraNa vaDe krodhAdi bhAva zatruone prabhue haNI nAMkhyA che, teno bodha thAya che. rihaMtAnuM prabhunI samavasaraNastha karmakAya avasthAno bodha thAya che. rihaMta-3mAM prabhunI tattvakAya avasthA ke je avasthAmAM prabhu jagatanA jIvone tAravA mATe AjJAnA ArAdhana vaDe AjJA svarUpa banI gayA che. bhakti karanArane anugraha karavA vaDe svayaM AjJA svarUpa banI gayA che, teno bodha thAya che. zrInavakAra e vibhAvane namAvavAnI ane svabhAvane namavAnI kriyA che. vibhAva eTale kaSAya ane tene pedA karanArA viSayono anurAga. tene namAvavA eTale tenI asAratAnuM, nirguNatAnuM, pariNAma kaTutAnuM vAraMvAra parizIlana karI tenA pratye anurAgane utAravAnI kriyA e arthamAM "no' pada paripUrNa vairAgyane sUcavanAruM pada che ane 'rihaMtAI' pada e svabhAvane oLakhAvI, tenA pratye bhAvane vadhAranAruM, bhaktine pedA karanAruM, sudaDha snehane jagADanAruM pada che. svabhAva tarapha valaNa pedA karavAnI kriyA te abhyAsa che. vibhAva pratye avalaNa, aruci, abhAva pedA karavo te vairAgya che. vairAgya ane abhyAsa vaDe cittavRttino nirodha thAya che, vairAgya cittanI zuddhi kare che, abhyAsa cittane ekAgra banAve che. vibhAva sAthe ane vijAtIya tattva sAthe tAdAbhya sAdhI zakavAnI zaktine dhAraNa karanAra cetana, jo prayatna AraMbhe to, svabhAva ane sajAtIya tattvanI sAthe sutarAM tAdAbhya sAdhI zake, emAM koI zaMkA nathI. arihaMtanA namaskAramAM svabhAvane namaskAra che ane vibhAvano tiraskAra che. vibhAvanuM tucchatva, dharma anuprekSA * 63 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane svabhAvanuM mahatva cittavRtti upara sthApita karavAnuM kArya arihaMtanA namaskArathI thAya che. svarUpano anubhava levA mATe arihaMtano namaskAra anivArya che. zAstro svarUpa tarapha AMgaLI cIMdhe che. maMtra sAthe rahIne svarUpano anubhava karAve che. zAstra e mArgadarzaka che. maMtra e mArga sAthI che. svarUpa e pahoMcavAnuM sthAna che. tyAM pahoMcADavA mATe maMtra mitranI jema sahAya kare che tathA zAstra dIpakanI jema sahAya kare che, maMtra e sutelI cetanAne jagADe che. zAstra e cetanAnuM mahattva samajAve che. zAstra zAsana vaDe trANa kare che, maMtra manana vaDe trANa kare che. trANa ka2vAnuM sAmarthya baMnemAM che. zAstranuM adhyayana-adhyApana karavAnuM hoya che, maMtranuM ciMtana-manana karavAnuM hoya che. ciMtana ane manana vaDe maMtra mananuM rakSaNa kare che. adhyayana ane adhyApana vaDe zAsra buddhinuM zAsana rakSaNa kare che. buddhine zuddha karavA mATe zAstra che. manane vikalpa rahita banAvavA mATe maMtra che. zAstra vaDe buddhi zuddha ane sthira thAya che, paNa tethI mananI caMcaLatA sarvathA maTatI nathI. maMtra vaDe mananuM sthiratva prApta. namo =mAtAnA sthAne ane arihaMtALuM =pitAnA sthAne che. baMnenA saMyogathI thato je zubhabhAva-kSayopazamabhAva te garbhadhAraNa gaNAya ane ane temAMthI kAlakrame kSAyika bhAvanI prApti thAya te putra janma gaNAya. zrI vIravijayajI mahArAje zrIvIra prabhunA stavanamAM kahyuM che ke, "kSaya upazama te kSAyika thAya, garbhavatI priyA putra jaNAya' kSAyika bhAvarUpI putranI prApti mATe kSayopazama bhAvarUpI garbhanA dhAraNanI apekSA che ane kSayopazama bhAvarUpI garbhadhAraNa mATe pitAnA sthAne upAsya ane mAtAnA sthAne upAsaka e beno ucita saMbaMdha joIe che. ucita saMbaMdha eTale ekAMtamAM bhAvapUrvaka milana. upAsyano anugrahabhAva ane upAsakano anurAgabhAva maLavAthI mohanIyanA kSayopazamarUpI garbhadhAraNa ane anukrame mohanIyanA kSayarUpI putra janma thAya che. 'namo' nA spaSTa arthane jaNAvanAruM nIcenuM subhASita zrIvItarAgastotranA chellA prakAzamAM che. tava preSyo'smi dAso'smi sevako'smyasmi kiMkaraH / omiti pratipadyasva nAtha ! nAtaH paraM bruve // 1 // 64 0 dharma anuprekSA Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he nAtha ! he arihaMta paramAtman ! huM tAro preSya chuM, dAsa chuM, sevaka chuM, kiMkara chuM, e vAtamAM tame hA pADo, e sivAya huM bIjuM kAMI mAgato nathI. navakAranA prathama padano ja A bhAvArtha che. vaLI "namo" "monuM ulaTuM "" "namo' zabdamAMthI "ra' kADhI nAkhI "none ulaTo karavAmAM Ave to 'go' banI jAya che. "na'thI huM bIjuM kAMI mAgato nathI, ema sUcavAya che ane 'go'thI Apa mArA dAsya bhAvano svIkAra karo, ema prArthAya che. arihaMta e nAthavAcaka che. "namo' nA yoge caturthI vibhaktino pratyaya dAsabhAvane sUcave che. e rIte prathama pada vaDe prabhunA dAsabhAvano Agraha ane te sivAya bIjA kizAno anAgraha sUcavAya che. namo'nuM ulaTuM rUpa jona' paNa thAya che. mona=mauna eTale munipaNuM. arihaMtonuM munipaNuM mane prApta thAo evI bhAvanA paNa namo arihaMtANaM' padamAMthI nIkaLI zake che. sama'nA prathama akSara "'mAMthI "to ane dvitIya akSara "T'mAMthI "samana' pada nIkaLe che. "naH'nA prathama akSara "ra'mAMthI "nADachuM' ane dvitIya akSara "gha'mAMthI 'namama' nIkaLe che. "ariha' zabda ucca koTInA 'mahuM eTale AtmabhAvane sUcave che ane "tANe" rakSaka bhAvane sUcave che. ucca koTIno 'mAM' eTale zuddhAtmA e ja trANa eTale rakSaka che, zaraNya che, evo bhAva paNa zrInavakAranA prathama padamAMthI nIkaLe che. . "ddhi' "maTuM 'mara' e traNa rUpo uparathI arihaMtANaM | mahaMtAnuM arahaMtA | pado thayA che. ghAtI karmone jItavAthI jeo janmane jItI gayA che. ATha karmano kSaya karavAthI jeo janma ane maraNa ubhayane jItI gayA che tathA janma ane maraNa jItavAnI sAthe jeo jIvanamAM paNa utkRSTa puNya prakRtino upabhoga karIne jIvanane paNa jItI gayA che, te sarvane zrInavakAranA prathama padamAM namaskAra che. janma, maraNa ane jIvana - e traNene jItI janArane namaskAra thAo. dharma anuprekSA * 65 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvaprANa navakAra (potAnA zaraNAgatane "vizvapuruSa'no abhiSeka karanArA vizvaprANa zrInavakAranI aciMtya tAraka kSamatAnA vividha pAsAonuM sacoTa pratipAdana tathA paMcaparameSThi bhagavaMtonI satata kalyANabhAva maheMkatI dizAmAM vALanAra A lekha che. saM.) mahAmaMtrano bhAvArtha parameSThione namaskAra e vizvapremanA mahAsiddhAntone arpalI aMjalI che. namo arihaMtANaM !', aritAne mitratA vaDe haNanArA, "namo arahaMtANaM !" sarvene mitratA vaDe zatrutAne haNavAnuM zIkhavADanArA mATe sarva pUjaya namo aruhaMtANaM mitratA vaDe zatrutAno nAza karI tathA karAvI bhavamAM niAM utpanna thanArAone janmajarA-mRtyune jItI janArAone namaskAra. karma zatrune haNanArA, dravya karma jJAnavaraNAdi ane bhAvakarma azubha rAga-dveSAdi, mAna-matsarAdi, viSaya-kaSAyAdi teno nAza karanArAone namaskAra. zubha bhAvo vaDe dravya karma ane bhAva karmano nAza thAya che. A mahAmaMtrano bhAvArtha che. paMcaparameSThimAM navatattvanuM dhyAna siddhanuM dhyAna jIvatattvanuM sthAna che. ajIva tattvanuM virodhI che. arihaMtanuM dhyAna puNyatattvanuM dhyAna che. pApatattvanuM nAzaka che. AcAryanuM dhyAna saMvaratattvanuM dhyAna che. AzravatattvanuM pratibaMdhaka che. upAdhyAyanuM dhyAna nirjarAtattvanuM sthAna che. baMdhatattvanuM nAzaka che. sAdhunuM dhyAna mokSatattvanuM dhyAna che. saMsAratattvanuM nAzaka che. vartamAna zrIjaina saMgha vartamAna zrIna saMgha paMcaparameSThi upara pUrNa bhaktivALo bano. zrIarihaMta paramAtmA vizvanuM kalyANa karanArA che. temano batAvelo dharma vizvanuM kalyANa karavA mATe che ane te dharmanuM pAlana karanArA te hetu mATe eTale vizva kalyANanA hetu mATe dharma karI rahyA che, AvI jANa jIvamAtrane thAo. tenA pariNAme arihaMta paramAtmA temanuM zAsana ane temanA zrIsaMgha pratye jIva mAtra Adara bahumAnavALA bano. trikALa smaraNa malIna manane nirmaLa banAvIne zivamastunI bhAvanAnI parakASThAe pahoMcelA zrIpaMcaparameSThinuM trikALa, vizuddha bhAvathI smaraNa karavAmAM Ave to te smaraNamAM kaSAya, 66 * dharma anapekSA Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramAda azubhayoga ane tuccha viSayo pratyenI Asakti nivAraNa karavAnuM aciMtya sAmarthya chupAyeluM che. * traNe kALa traNa traNa vakhata 'zivamastu sarvajagataH' e bhAvanApUrvaka bAra bAra navakAra gaNanAra vyaktinI, vyaktinA banela samUhanI ane saMghanA sthApaka zrIjinezvaradevanI, tIrthanI, AjJAnI ane pravacananI keTalI moTI unnati ane tenA prabhAvanI vRddhi thAya ane paraMparAe keTalAe AtmAo bodhibIjanI prApti karI sadgatinI paraMparAe mukti sukhanA adhikArI bane, te hakIkata vicArazIla pratyeka vyakti vaDe sahelAIthI samajI zakAya tevI che. zrIarihaMtamAM paMcaparameSThi zrIarihaMta paMcaparameSTimaya che paMcaparameSThinI stuti e apekSAe arihaMtanI stuti che. zrIariSkRtamAM arihaMtapaNuM to che ja uparAMta siddhapaNuM che. gaNadharone 'upanneIvA' ityAdi tripadIrUpa sUtranI dezanA ApanArA hovAthI upAdhyAyapaNuM paNa che. kaMcana-kAminInA rAgathI alipta, nirviSaya cittavALA nirmaLa, nisaMga ane apramattabhAvavALA hovAthI sAdhupaNuM dhAraNa karanArA paNa che. e rIte pAMce parameSThimaya hovAthI arihaMtanI stuti paMcaparameSThinI stutirUpa che ane paMcaparameSThinI stuti arihaMtanI stuti rUpa che. arihaMtamAM paMcaparameSThi ane paMcaparameSThimAM arihaMta kaMcit rahelA che. e ja nyAya AgaLa laMbAvatAM samagra vizvamAM arihaMta ane arihaMtamAM samagra vizva raheluM che. jJAnanA ane karuNAnA viSayarUpe samagra acetana-sacetana vizva arihaMtanA upayogamAM raheluM che kahyuM che : jino dAtA jino bhoktA, jinaH sarvamidaM jagat / jino jagati sarvatra, yo jinaH so'hameva ca // 1 // vizvanA AtmA zrIarihaMta e vizvanA AtmA che. samagra vizva temanA AtmAmAM jJAnarUpe, karuNArUpe, maitrIrUpe, pramodarUpe, mAdhyastharUpe pratibiMbita che, tethI arihaMtanI stutimAM samagra vizvanI stuti ane samagra vizvanI stutimAM arihaMtanI stuti samAI jAya che. A nizcayanI vicAraNA che. nizcayanaya abhedanuM avalaMbana le che. arihaMtamAM AtmA ane AtmAmAM arihaMta, arihaMtamAM paMcaparameSThi ane paMcaparameSThimAM arihaMta arihaMtamAM samagra vizva ane samagra vizvamAM arihaMta e saMgrahanayano viSaya che. arihaMtanI nizcaya stuti paMcaparameSThinI stuti, AtmAnI stuti, e samagra vizvanI stutirUpa che. arihaMtanI dharma anuprekSA * 67 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyavahAra stuti kevaLa arihaMtanA AtmAnI, ATha mahAprAtihAryonI samavasaraNAdi RddhinI stutirUpa che, e rIte na vibhAga samajavo. vAsakSepa pAMce AMgaLI bhegI karIne vAsakSepa naMkhAya che. vAsa eTale sugaMdha, sarvajIvo sukhI thAo evI zrIpaMcaparameSThinI bhAvanAno lepa karavo, tenuM nAma vAsakSepa athavA paMcaparameSThi bhagavaMto dvArA bhavanistAranI AziSa ApavI, te vAsakSepa. catura zaraNano prabhAva catudazaraNa vaDe cAra kaSAyono kSaya thAya che. maithyAdi cAra bhAvo poSAya che. kSamAdi cAra guNo pragaTe che. arihaMtanuM zaraNa--krodhano nAza kare che, tathA maitrIbhAva ane kSamAguNa vikasAve che. siddhanuM zaraNa--mAnano nAza kare che. tathA pramoda bhAva ane namratA guNa vikasAve che. sAdhunuM zaraNa mAyAno nAza kare che. tathA kAruNyabhAva ane saraLatAguNa vikasAve che. dharmanuM zaraNa lobhano nAza kare che. tathA mAdhyasthabhAva ane saMtoSaguNa vikasAve che. - pAMca AcAranI zuddhi parameSThinamaskAra vaDe pAMca AcAranI zuddhi thAya che. arihaMta namaskArathI jJAnAcAranI zuddhi thAya che. siddhanamaskArathI darzanAcAranI zuddhi thAya che. AcAryanamaskArathI cAritrAcAranI zuddhi thAya che. upAdhyAyanamaskArathI tapAcAranI zuddhi thAya che. sAdhunamaskArathI vIryAcAranI zuddhi thAya che. athavA pAMce namaskAra vaDe pAMce AcAronI zuddhi thAya che. arihaMtanI pUjA arihaMtanA pUjanathI rAgadveSa Adi mAnasika durbhAvo dUra thaI citta nirmaLa bane che. citta nirmaLa-nirvikAra thavAthI samAdhi, dhyAna yA cittanI ekAgratA siddha thAya che. cittanI samAdhi ane ekAgratA vaDe karmanI nirjarA ane nirvANa sukhanI prApti thAya che. mATe arihaMtanI pUjA nyAyaprApta che. arihaMtonI pUjA kuzalAnubaMdha karma che. arihaMtanI pUjAthI pavitra guNonuM smaraNa ane te vaDe pariNAmonI kalmaSatAnuM apaharaNa thAya che. mananI nirvikAratA ane nirvikalpatA siddha thAya che. paraMparAe paramapadanI prApti thAya che. 68 * dharma anuprekSA Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhuta prakAza . (bahu pArzvavaMtA aNamola hIrA zA mahAmaMtra zrInavakArano adbhuta prakAza A lekhamAM jhaLahaLI rahyo che, pariNAmane amRtano abhiSeka karanArA zrInavakArane trividha samarpita thavAnI pavitra preraNAnA vyaktasvarUpatulya A lekha che. saM.) sanmAnanuM dAna bhAva namaskAra eTale sarvotkRSTa puruSone temanA sarvotkRSTa guNono khyAla rAkhIne ApavAmAM AvatuM sanmAnanuM dAna. e dAna kevaLa annavastrAdi bhautika vastuo purI pADavArUpa ja nahi, paNa potAne maLela moMghI jIMdagInI dareka kSaNa temanI AjJAne pALavA khAtara pasAra karavAnI vRttirUpa che. dravya namaskAra dravya namaskAra eTale saMzaya, viparyaya ane anadhyavasAyapUrvaka thato namaskAra, upayogazUnyapaNe thato samyagdaSTino namaskAra anadhyavasAyarUpa che. phalanA saMzayapUrvaka thato namaskAra mithyASTino che. laukika phaLanA lobhe lokottara puruSone thato ane lokottara lAbha mATe laukika puruSono namaskAra e viparyayarUpa che. bhAva namaskAra bhAva namaskAramAM e traNa doSa nathI, kAraNa ke te lokottara phaLa mATe lokottara puruSone lokottara phaLa maLavAnI acUka zraddhA ane upayoga sahita hoya che. bhAva namaskAranI kriyA karatI vakhate teno upayoga namaskArane choDIne anyatra hoto nathI. vaLI temAM upAdeya buddhi hovAthI zraddhA sahita hoya che. muktirUpI parama ane carama phaLa meLavavAno manoratha hovAthI utsAha ane vIryollAsa apUrva hoya che. cintAmaNi ane kalpavRkSanA sevana karatAM paNa namaskAranI kriyAnA sevanamAM vadhu Adara hoya che. ghara AMgaNe kalpavRkSa vAvavAnI ke kAmadhenu gAyane bAMdhavAnI kriyA karatAM paNa A kriyA vadhu mahattvanI lAge che, tyAre te bhAvanamaskAra bane che. sarvadAnamAM sarvottama cAhanA satkAra-sanmAnanI che. namaskAra satkAra-sanmAnarUpa hovAthI sarvottamadAna che. AcAranI pUjyatA navakAramAM puNya ane nirjarA ubhaya che. sanmAnanuM dAna e puNyano hetu che, guNI pratye namratArUpI vinaya e atyaMtara tapa che, tethI nirjarAno hetu che. namaskAranA dAnathI mAyAmRSA ane mithyAtvazalya TaLe che. mastakathI caraNane namavAnuM eno artha dharma anapekSA * 69 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnane AcaraNamAM mUkavAnuM. je jJAna AcaraNamAM mUkAya e ja sArthaka che. tethI jJAna ane zraddhAthI pUrNa chatAM jainazAsanamAM pUjanIya to AcAra che. parameSThio mAtra jJAna ane zraddhAnA kAraNe ja nahi, kintu jJAna zraddhAsahita AcAranA kAraNe pUjanIya che. guNAnurAga mohanIyanA vaibhAvika saMskArone nAza karavAnuM svAbhAvika sAmarthya guNAnurAgamAM raheluM che. tethI tene jagAvanAra zruta mahAzruta che. navakA2vaDe dareka sAdhaka potAnI yogyatAnusAra vivekazaktino vikAsa karI zake che ane guNAnurAga keLavI zake che. mohano pratipakSI mithyAtvamohanIya jyAM guNa nathI tyAM guNabhAva pedA kare che. tathA jyAM guNa che, doSa nathI tyAM arucibhAva pedA kare che. dharma pratye arucibhAva ane adharma pratye rucibhAva, mokSa pratye upekSAbhAva ane saMsAra pratye AdarabhAva. mokSamArga, tenA sAdhaka ane sAdhana tarapha anAdarabhAva, saMsAramArga tenA sAdhaka ane sAdhana tarapha AdarabhAva. samyaktva, virati, apramAda, akaSAya, ayoga pratye udAsInabhAva ane mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya ane yoga pratye AkarSaNabhAva e vagere mithyAtva mohanIyanuM vilasita che. navakAra teno pratipakSI che, tethI mithyAtvamohanIyano nAzaka che ane samyaktvaguNane pragaTAvanAra che. namaskAranuM phaLa rAgAdine vaza karavA athavA temano samULanAza ka2vo te namana che. e namanaguNathI arihaMto namaskArane yogya che. bhAvathI karAto arihaMtano namaskAra jIvane hajAro bhavathI choDAve che ane punaH bodhilAbha mATe thAya che. arihaMto rAgAdine namAvanArA hovAthI arihaMtone namanArA paNa paraMparAe rAgAdine namAvanArA thAya che. rAgAdine namAvavA, vaza karavA e arihaMtanA namaskAranuM pAramArthika phaLa che. zrIarihaMta zrIarihaMto 18 doSa rahita che. cotrIsa atizaya sahita che. pAMtrIsavANI guNathI alaMkRta che. aSTamahAprAtihAryathI vibhUSita che. 64 IMdro vaDe pUjita che. zAMta, prazAMta, upazAMta che. kAruNyasAgara che, guNanA bhaMDAra tathA puNyanA Agara che, traNa jagatanI pIDA haravAne samartha che. traNa jagatanA nAtha che. traNa jagatanA svAmI che. traNa jagatanA guru che. traNa jagatanA pitAmaha che. vajaRSabhanA2AcasaMghayaNa, samacaturasra saMsthAna 1008 lakSaNothI lakSita, anupama rUpa, lAvaNya, baLa, vIrya, 70 * dharma anuprekSA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaza, jJAna ane cAritraguNanA dhAraka che. zrIsiddha * paramapuruSa, paramezvara, paramAtmA, paramabaMdhu, jagata mukuTa, jagatatilaka, jagatazaraNa, jagannAyaka, jagannAtha, jagataguru, niraMjana, nirAkAra, nirvikAra, nirmaLa, nirmama, nirIha, nirAmaya, kevaLa teja:puMjAkAra, railokyasAra siddha parameSThi avinAzIbhAve mukhya 8 guNothI, apekSAe ekatrIsa guNoe athavA anaMtAnaMta guNothI zobhe che. prakAza ane uSmA navakArano jApa ane sAmAyikano abhyAsa eka bIjAnA pUraka che. zrInamaskAra dvArA mithyAtva dUra thAya che, samyaktva prApta thAya che athavA nirmaLa thAya che. sAmAyika dvArA avirati dUra thAya che, virati prApta thAya che. zrInavakAra dvArA jJAnano prakAza (Light) prApta thAya che sAmAyika dvArA cAritranI uSmA (Heat) prApta thAya che. baMne dvArA ojas prApta thAya che. A ojas e karmamaLano hrAsa thatAM pragaTa thatI AtmaguNonI vizuddhi che.' 1. zrInavakAra ane sAmAyika zrInavakArano saMbaMdha jJAna sAthe, darzana sAthe che, je dvArA samyapha jaNAya che, samyapha jovAya che. sAmAyikano saMbaMdha kriyA sAthe che, cAritra sAthe che. je dvArA samyapha anubhavAya che. je mArga zrInavakAra dvArA dekhAya che, te mArge sAmAyika dvArA javAya che. AtmazuddhinA ane mokSa prAptinA je mahAna kAryanI javAbadArI mAnavInA mAthe rahelI che, tene saphaLa karavAnAM A baMne sAdhano che. vAstavika rIte be nathI, eka ja che. eka bIjAnA pUraka (Complimentary) che. sAdhya ane sAdhaka vacceno taphAvata (Gap) zrInavakAra darzAve che, paNa A taphAvatane dUra karavAnI ocho karavAnI tAkAta zrIsAmAyikamAM che. vidyuta ane AkarSaNa zrInavakAranuM jabbara baLa e che ke te ApaNA dumanano nAza kare che ane vAstavika rIte ApaNA potAnA duSTa mana sivAya ApaNo bIjo koI duzmana nathI. zrInavakAra mahAmaMtra che kAraNa ke te vaDe mananI duSTatA dUra thAya che. anya jIvone Atmatulya na mAnavA e mananI moTI duSTatA che. zrInavakAranI ArAdhanA vaDe, te dUra thatI jAya che. dharma anuprekSA * 71 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInavakAra mahAmaMtra che. kAraNa ke temAM aneka zaktio rahelI che. pApakarmano nAza karanArI vidyuta zakti (Electricity) ane puNya prApta karAvavAnI AkarSaNa zakti (Magnetism) temAM rahelI che. uparAMta vividha zubha zaktiono aciMtya puMja temAM che. tethI tenI ArAdhanA e manuSya janmano apUrva lahAvo che. jeNe caturazuM goThI na bAMdhI re, teNe to jANe phokaTa vAdhI re. suguNa melovere jeha uchApo re, maNua janmano tehI ja lAho re. pU. upA. zrIyazovijayajI mahArAja "trisaMdhya jApano mahimA" A paMcaparameSThi namaskAra sarva pApono nAza karanAra che. ane sarva maMgalomAM zreSTha maMgala che. pAMca samitine viSe samyaka prayatnavALo ane traNaguptithI pavitra thayelo je AtmA A parameSThi namaskAranuM trikALa-trisaMdhya dhyAna kare che, tene zatru mitrarUpa thAya che, viSa paNa amRtarUpe pariName che, zaraNarahita moTuM jaMgala paNa rahevA lAyaka ghara jevuM banI jAya che, sarva graho anukULa thaI jAya che, coro yaza ApanArA thAya che, aniSTa sUcaka apazukanAdi paNa zubhaphaLane ApanArA thAya che, bIjAe prayukta karelA maMtra-taMtra-yaMtrAdi parAbhava karI zakatA nathI, sarva prakAranI zAkinI paNa mAtAnI jema rakSaNa karanArI thAya che, sarpo tenI pAse kamaLanA nALa jevA thaI jAya che, agni caNoThInA DhagalArUpa bane che, siMha ziyALa jevA thAya che, hAthI haraNa jevA bane che. rAkSaso paNa tenuM rakSaNa kare che, bhUtono samUha paNa tenI bhUti (AbAdI) mATe thAya che. preta paNa prAyaH prIti karanAro thAya che, ceTaka (vyaMtara) paNa teno ceTa (dAsa) banI jAya che, yuddha paNa dhananA lAbha mATe, rogo bhoga mATe, vipatti saMpatti mATe ane sarva prakAranuM duHkha sukha mATe thAya che, jema garuDano dhvani sAMbhaLI caMdananA vRkSo sarponA baMdhanathI mukta thAya che. tema paMcanamaskArano gaMbhIra ane maMgaladhvani sAMbhaLavAthI mANasa sarvakarmanA baMdhanothI mukAya che jenuM citta eka namaskAramAM ja ekatAna che, teone jala, thala, smazAna, parvata, durga ane tevA bIjA sthAnomAM utpanna thatAM kaSTo mahotsavarUpa banI jAya che. - zrIsiddhasenasUri (namaskAra mahAbhya) 72 * dharma anuprekSA Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvavadhaka zakti (potAnA svArthane prabhujInI AjJAmAM vilIna karavArUpa namaskAranuM tAttvika nirupaNa A lekhanI pratyeka paMktimAM-zubhabhAvavadhaka zaktirUpe-otaprota che. prabhujInI AjJAne samarpita thavAnI pavitra bhAvanA utpanna karanAra A lekha che. saM.) namaskAra vaDe rakSaNa tA' =rakSaNa tenuM kAraNa 'rihaM' = yogyatA ane te yogyatAnuM kAraNa "namo' =namaskAra che. namaskAra vaDe yogyatA ane yogyatA vaDe rakSaNa, e prathama padano sughaTita artha che. namaskAra e puNyanA prakarSathI ane zrIarihaMta paramAtmAnI kRpAthI prApta thAya che. tethI badhAnuM mULa paramAtmAnI kRpA che. paramAtmAnI kRpAthI puNyano prakarSa, puNyanA prakarSathI parameSThi namaskAra, parameSThi namaskArathI jIvamAM pAtratA yogyatA ane yogyatA vaDe rakSaNa yogyane namavAthI yogyatA Ave che. ayogyane namavAthI ayogyatA Ave che. viSayo namavAne ayogya che. chatAM jIva sahajamaLanA dabANathI anAdikALano viSayone namato Avyo che. tethI tenI ayogyatA vadhatI rahI che. have koI prabaLa puNyanA yoge tene yogyane namavAno avasara maLyo che. namavAne kharekhara yogya paMcaparameSThi bhagavaMto che, tethI te yogyane namaskAra che. yogyane namavAthI jIvanI yogyatAmAM ApoApa vadhAro thAya che. tethI zrInamaskAramaMtra jIvane paramArtharakSaNano mahAmaMtra sAbIta thAya che. svArthanuM vilInIkaraNa - ' no+tAnaM=namaskAra e rakSaNa kare che. je potAnI jAtane bhUle, tene AkhuM jagata yAda kare che. je jagatane bhUle ane potAne ja yAda rAkhe, tene AkhuM jagata bhUlI jAya che namo pada vaDe potAnI jAtanuM vismaraNa karavAmAM Ave che, tethI AkhuM vizva tene smaraNa karavA taiyAra thAya che. potAnI jAtanuM tuccha svArthanuM arihaMtamAM vilInIkaraNa karavAmAM Ave tyAre avazya rakSaNa thAya che, evo kola zrInavakAranuM prathama pada Ape che. potAnI jAtane tuccha svArthane bhUlo paNa paramAtmAne kadI na bhUlo to tamAruM rakSaNa avazya thaze. paramAtmAne bhUlyA ane kevaLa jAtane ja namyA, tuccha svArthane na bhUlyA to trANa ke rakSaNa che nahi. trANa ke rakSaNano upAya jAtane bhUlI paramAtmAne yAda karavA te che. dharma anapekSA 0 73 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATha akSarano jApa 'mo'mAM pazcAnupUrvI uccAra karatAM 'taLa' thAya che teno artha "OM mitI pratipadyasva nAtha nAtaH paraM dhruve" -kalikAlasarvajJa zrIhemacaMdrAcArya arthAt huM tAro dAsa chuM ema svIkAra kara. e sivAya huM bIjuM kAMI mAMgato nathI. athavA pazcAnupUrvIthI 'mo'nuM uccAraNa karIne pachI pUrvAnupUrvI uccAraNa karavAmAM Ave to sAta akSaranA badale 8 akSarano navo maMtra bane che. jemake-"namo arihaMtAna' vaLI 'OMnamo' e 'namo'nuM saMpuTa bane che. rakSAno hetu zatrune haNanArA, mATe pUchyuM, ane tethI rakSaNa karanArA, tene namaskAra thAo eTale temanI AjJA ja mane pramANabhUta ho. temanI AjJA eTale 'Atmasamarzitva' jenA mULamAM che evA 52madharmanuM AcaraNa. ahiMsAdi kSamAdi ane tapasaMyamAdinuM jIvanamAM sevana karavAthI 'Atmasamadarzitva'no bhAva jaLavAI rahe che. mana-vacanakAyAnI ekatA ane jJAna darzana cAritrano abheda sacavAya che. namaskAra vaDe bhAvazatru-kaSAya-rAgadveSa-haNAya che. zatru-haNAvAthI pUjyatA prApta thAya che. pUjyatA prApta thavAthI pUjakanI rakSA thAya che. tethI pUjyanI pUjArUpa namaskAra rakSAno hetu banyo. pUjyanI pUjA pUjyanI AjJA pratye premabhAva pedA kare che ane tethI te AjJAnuM premapUrvaka pedA kare che ane tethI te AjJAnuM premapUrvaka pAlana thAya che. prabhunI AjJAnuM premapUrvaka pAlana thAya che. prabhunI AjJAnuM premapUrvaka pAlana karavAthI sarva jIvo sAthe maitrI sadhAya che ane sarva jIvonI maitrI rAgadveSano kSaya karAvI paramapadanI prApti karAvI Ape che. A rIte zrInamaskAramaMtra bhavya jIvonA mATe sarva maMgaLamAM prathama maMgaLarUpa, mULa maMgaLarUpa bane che. sarva samarpaNa namo =na mama, mAruM nathI. arihaMtANaM =arihaMtonuM che. arthAt mAruM kAMI nathI, badhuM arihaMtonuM che, e rIte badhuM siddhonuM che. badhuM AcAryonuM che, badhuM upAdhyAyonuM che ane badhuM sAdhu bhagavaMtonuM che. mAruM kAMI nathI. mane prApta thayela kSayopazamabhAva paNa mAro nathI, arihaMtAdino che. kema ke temanA AlaMbane maLelo che. mane prApta thayela zubha audiyaka bhAva-puNyaprakRtinA udaya paNa mArAM nathI. jemanA ArAdhananA ane AlaMbananA prabhAve te prApta thayA che, temanA che. tethI auyikabhAva ke. kSayopazamabhAva 74 * dharma anuprekSA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para "huMpaNAnI ke "mArApaNAnI buddhino huM tyAga karuM chuM ane te jemanA prabhAve prApta thayelAM che, temane mana-vacana-kAyAthI samarpaNa karuM chuM. pAMca AjJAone namaskAra namo + rihaMta + mAM | zrI arihaMtonI AjJAne namaskAra. namo siddha+ | zrIsiddhonI AjJAne namaskAra. namo+gAriya+mAM | zrIAcAryonI AjJAne namaskAra. namo+3vAya+mai | zrIupAdhyAyonI AjJAne namaskAra. namo+no+sahUi+gALa ! lokamAM rahelA sarva sAdhuonI AjJAne namaskAra. e pAMca jJAne karelo namaskAra sarvapApano samULa nAza kare che. sarva maMgaLomAM paheluM maMgaLa che. AjJA te AjJA che, temAM tarka ke dalIlane avakAza nathI. e AjJAnI maryAdAmAM rahe tenuM kalyANa che. e AjJAno bhaMga karanArane zikSA che, zAsana che. - AjJA trANa paNa kare che ane zAsana-zikSA paNa kare che. AjJA pAlana karanAranuM trANa kare che ane viruddha vartanAranuM zAsana kare che. AjJA akRtrima che. anAdinidhana che, bhUtahitakara che, bhUtabhAvana che, satya che, avitatha che, amithyA che, tenAthI sarva padArtho jaNAya che, yathAyogya AcaraNa thAya che, ajJAnane AdhIna samagra vizva che, indrAdi devone paNa namanIya che, AjJA pratyeno Adara paNa pApanAzaka che, anAdarano aMza paNa ghAtaka che, AjJAnI AdhInatAthI sUryacaMdra niyamati phare che, pRthvI nirAdhAra TakI che. zrInamaskAra eTale e AjJAno Adara. AjJAno Adara eTale zrInamaskAra. AjJAno Adara arihaMtonI AjJA vizvamaitrIbhAvanI che. dharma anuprekSA * 75 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhonI AjJA paramAtmasamadarzitvanI che. AcAryonI AjJA sadAcAra pAlananI che. upAdhyAyonI AjJA zrAdhyayananI che. sAdhuonI AjJA AcArapAlana ane zrutAdhyayanamAM sahAya karavAnI che. e pAMca prakAranI AjJAnA pAlanamAM maMgaLa che, viruddha vartanamAM amaMgaLa che, pApa che, durgati ane bhavabhramaNa che. e AjJA anAdisiddha che. koI temAMthI chaTakI zakatuM nathI. AjJAnI siddhimAM mukti che, asiddhimAM baMdhana che. temAM tarka ke dalIlane avakAza nathI. kAM to ArAdhana karo ane sukha pAmo kAM to virAdhana karo ane duHkha pAmo. trIjo koI mArga nathI. AjJAmAM madhyastha rahevuM te paNa gunho che, AjJAnI sAme thavA jevuM che. tene to name ja chuTako. na namyo te gayo, namyo te rahyo. e rIte sanAtana ane zAzvata AjJA pratye sadA namanazIla rahevAnuM zIkhavanAra maMtra mahAmaMtra che. e AjJAnuM svarUpa nIce mujaba che : suniuNamaNAinihaNaM bhUyahiaM bhUyabhAvaNamaNagdhaM / miyaniyaM mahattha mahAnubhAvaM mahAviSaN IjhA dhyAna-zataka artha :- (AjJA) sunipuNa, anAdi anaMta, bhUtahitakara, bhUtabhAvana, artha, amita, ajita, mahArtha, mahAnubhAva ane mahAviSaya yukta che. * virala jana 'nAguNI guNino vetti guNI guNiSu matsarI / guNI guNAnurAgI ca saralo viralo janaH' // 1 // artha :- guNahIna manuSya guNI puruSane jANI zakato nathI. guNI puruSa guNIjanono matsarI hoya che. pote guNI ane bIjAnA guNono anurAgI evo saraLa puruSa A jagatamAM virala hoya che. 76 * dharma anapekSA Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namonI zakti (maMtrAdhirAja zrInavakAranA 'namo' zabdamAM rahelI amApazaktinuM hRdayasparzI vivecana tathA maMtrAdhirAjanA merutulya 'namo'mAM indriyAbhimukha manane ogALI nAkhavAnI sva-parahitakara prakriyAnuM sugeya pratipAdana A lekhamAM thayuM che. saM.) namorUpI dhanuSya namo rUpI dhanuSya upara caDheluM manarUpI bANa 'arihaMta'rUpI brahmane lakSya karIne apramattapaNe vIMdhavAmAM Ave to 'tANa'rUpI tanmayatAne pAme che. praNavo dhanuH zarohyAtmA, brahmatullakSyamucyate / apramattena veddhavyaM zaravat tanmayo bhavet // 1 // namo praNava svarUpa paNa che. praNava eTale prakRSTa stuti. no prakRSTa stutirUpa hovAthI praNava ja che. paramAtmAnI stutirUpa banAvavA mATe nonA chellA akSarane ulaTAvavAthI 'oN' paramAtmavAcaka banI jAya che. tethI OM namo e dhanuSya banyuM. e ja rIte 'manas' ne ulaTAvavAthI 'namas' bane che. 'manas' e indriyAbhimukha mana che. tene 'namas' vaDe paramAtmAbhimukha banAvAya che. eTale namaskArAkAra manovRtti karavAnuM sAdhana 'manas' padanI sAthe 'namas' padane joDavuM te che. namo e manane ulaTAvavAnI kriyA che. manavaDe jIva indriyAbhimukha thaIne karma bAMdhato hato, te ja mana vaDe AtmAbhimukha battI jIva karma nirjare che. e prabhAva namo padano che. tethI namo pada ekaluM paNa mahAmaMtra svarUpa che. maMtra zabdanI vyutpatti maMtra zabdanI traNe vyutpatti no padane lAgu paDe che. namo manana vaDe trANa karavAnI zakti dharAve che athavA paramAtmA sAthe jIvAtmAne tanmaya thavAnI guhya maMtraNA karAve che. athavA sarva prakAranA zreSTha puruSArthone AmaMtraNa Ape che. namo e mokSa sukhanuM AmaMtraNa che. indriyo ane tenA viSayo sAthe athavA deha ane tenA dharmo sAthe joDAyeluM, ekameka thayeluM mana AtmA ane tenA dharmo sAthe athavA parameSThio ane temanA guNo sAthe namo padavaDe joDAI zake che, tethI namo mahAyoga svarUpa che. namo padano punaH punaH jApa jIvane bhogI maTADIne yogI banAve che, saMsArI maTADIne siddha banAve che, jIva maTADIne ziva banAve che. be akSaranuM 'mana' be akSaranA 'nama' vaDe vaza thAya che. dharma anuprekSA * 77 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUrya ane caMdravAcI namo pada 'na' sUryavAcI che 'mo' caMdravAcI che '7'rUpI sUrya arthAt AtmAmAM 'mo'rUpI caMdramA arthAt mana vilIna thAya che. eTale 'ahaM=ahaM' rUpa banI jAya che ane 'daM' trANarUpa banI jAya che. 'OM' paramAtma-vAcaka che. 'na' sUrya AtmavAcaka che 'mo' caMdra-manavAcaka che. sUryarUpI AtmAmAM caMdrarUpI mana maLI jAya to te AtmA pote ja paramAtmarUpa banI jAya che. maLI javAnI kriyA 'trANa'rUpa che ane maLI javAthI AtmA paramAtmasvarUpa banI jAya che. manane AtmAmAM vilIna karavAnI kriyAnuM nAma namo che. namo e mananuM trANa che--zaraNa che--AzrayasthAna che. manarUpI haMsane vizrAnti levA mATe kamalanI zreNI che. manarUpI bANa norUpI dhanuSya vaDe, adaMrUpI lakSyane vIMdhIne 'trANa'rUpa bane che. 'trANa' eTale mananuM AtmAmAM vilIna thaI javuM, saMkalpa-vikalpa rahita thavuM, nirvikalpa cinmAtra samAdhirUpa banI javuM. te samAdhi mATe 'arahaM'nA AlaMbana--lakSyanI ane namorUpI dhanuSyanI jarUra paDe che. namorUpI dhanuSya upara manarUpI bANane caDhAvavAthI 'arahaM'rUpI lakSyane vIMdhIne 'trANa'rUpI nirvikalpa avasthA sAdhI zakAya che. mananI avaLI kriyA choDAvIne tene savaLI kriyAmAM joDavA mATe namo padanI AvazyakatA che. namo pote ja 'arahaM' ane 'trANa' `vAcaka banI jAya che. kema ke temAM OM e 'arahaM' vAcaka che ane namo 'trANa' vAcaka che. trANa eTale mananuM AtmAmAM vilIna thaI javuM, AtmAkAra banI javuM morUpI mana, narUpI AtmAmAM vilIna thavAthI rUpI paramAtmA pragaTa thAya che. tethI maMtranuM uccAraNa A pramANe thayuM : 'namo-moM-araduM-tA'' 'namo'no 'ma'rUpI caMdra 'na'rUpI sUryamAM maLI gayo eTale ahaM pragaTa thayA. te pragaTa thavAthI haMmeza mATe bhavabhaya gayo ane AtmabhAvarUpI zaraNuM prApta thayuM. eTale sAta akSaramAMthI mAtra OM akSara bacyo. bIjA badhA akSaro potAnI bhAvanA sAthe praNavAkSaramAM maLI gayA. praNavAkSara mULa maMtra kAyama rahyo. maMgalapadanI vyutpatti "paDhamaM havad maMgata" mAM layati mavAt, svArthAt a Mtva-mamatva-bhAvAt ti maMtaM| je mane bhavathI, svArthathI, ahaMtA-mamatAthI dUra karI Ape te prathama maMgaLa che, 78 * dharma anuprekSA Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pradhAna maMgaLa che, zreSTha maMgaLa che, nitya vRddhi pAmatuM maMgaLa che, zAzvata maMgaLa che ahaMtva ne arhatvathI- ane mamatva ne samatvathI gALI Ape che, TALI Ape che, dUra karI Ape che, tethI maMgaLa che, arhatva paramAtmatulyatAno ane samatva sarvAtmatulyatAno bodha karAvI Ape che. e bodhanI dRDhatA parameSThi namaskAra karI Ape che. kema ke temAM arhatvane namaskAra che ane arhatva e samatvathI bharapUra che. tethI samatva sahita arhatvanuM dhyAna jemAM che, te parameSThi namaskAra mamatva ane mahaMtvane dUra karI Ape che emAM koI zaMkA nathI. samatva sarva jIvo sAthe ekatA sAdhI Ape che ane arhatva paramAtmA sAthe potAnA AtmAnI ekatA sAdhI Ape che. maMtrano tAtvika artha mananavaDe rakSaNa che. eTale maMtradvArA devatA, guru ane AtmAnuM aikaca sthApana karavuM te che. maMtra manane ane pavanane AtmA sAthe aikaca karI Ape che ane AtmA tenA mananadvArA guru ane devatA sAthe aikya karI le che. maMtranA akSaro mana ane pavana sAthe saMbaMdha rAkhe che. maMtrano artha devatA ane guru sAthe saMbaMdha rAkhe che. A rIte devatA, guru ana maMtranI ekatA sAdhavAdvArA maMtracaitanya pragaTe che ane maMtracaitanya pragaTa thavA dvArA yatheSTa phaLanI siddhi thAya che. devatA, ane guruno saMbaMdha sakala jIvasRSTi sAthe che, tethI maMtracaitanya vizvavyApI banI jAya che. samatvano lAbha e tathAbhavyatvano vikAsa che, mamatvano nAza e sahajamaLano hrAsa che. samatvano vikAsa arhatvanI sAthe saMbaMdha karAvI Ape che ane mamatvano e vijAtIya karmadravyanA saMbaMdhathI mana:kalpita hatAM te kalpanA samatva ane arhatvanI sAdhanAdvArA gaLI jAya che. vikalpa kalpita ahaMtva ane mamatvanI kalpanA osaravA mAMDe che, tema tema vijAtIya dravyanA saMbaMdhamAM AvavAnI jIvanI yogyatA paNa ghaTatI jAya che. vijAtIya dravyanA saMbaMdhane ane a Mtva-mamatvanI kalpanAne kAryakAraNa bhAvano saMbaMdha che. ekanA ghaTavAthI bIjAnuM ghaTavuM avazyameva thAya che. jJAna ane kriyA ubhaya maLIne mokSano mArga bane che, evuM zAstrakAra bhagavaMtonuM pharamAna che, vyavahA2 kALamAM kriyA ane dhyAna kALamAM jJAnamukhya banIne karma-dravya ane ahaMtvamamatvane ghaTADanAra thAya che. namo padanuM mAhAtmya 'namo' - duSkRta-AI / 'ahiM'- sutAnumolanA / 'tALa'. zaropamana / dharma anuprekSA * 79 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo vaDe yogyatA ane yogyatAvaDe rakSaNa, e artha paNa thAya che. 'ari'ne haNanArA, yogyatAne ApanArA ane te vaDe rakSaNane karanArA, evo artha paNa thAya che. 'ALuM tALuM pramAI'' arihaMtonI AjJA e ja rakSaNa karanArA che, e vAta mane pramANa che, saMpUrNa mAnya che. prabhunI AjJA sarvajIvone Atmatulya gaNavAnI che ane Atmatulya vartana karavAnI che. te AjJA mane pramANa che. ema namo padathI svIkArAya che. namo nuM auM + 7 evuM ulaTuM rUpa thAya che. OM svIkAra arthamAM che eTale prabhune kahe ke, tAro huM svIkAra karuM chuM ane 7 niSedha arthamAM che. eTale saMsArano, svArthano, mohano huM niSedha karuM chuM, evo artha paNa thAya che. 'namo' e manarUpI mAthAno muguTa che. 'namo' e manarUpI kaMThano hAra che. 'namo' e manarUpI aMgulInI mudrikA che. 'namo' e manarUpI dhanuSyanuM bANa che. 'namo' e manarUpI araNinuM uttara kASTha che. 'namo' e manarUpI soyano doro che. tethI tenuM zravaNa-manana ane nididhyAsana anukrame sarvikalpa samAdhi ane nirvikalpa samAdhi sudhI pahoMcADe che. samAdhi sudhI pahoMcavuM e jIvane atyaMta hitakara che. vaLI namo e- manarUpI samyagdaSTino deva che. manarUpI samyaglAnino guru che. manarUpI samyakcAritrano dharma che. namaskArabhAva sivAya mAnasika bheda-bhAva na TaLe ane te na TaLe tyAM sudhI ahaMkAra-mamakAra na ogaLe. ahaMkAranuM ane mamakAranuM ogaLavuM eTale bheda-bhAvanuM TaLavuM. abhedabhAva sivAya jIva jIvane jIvarUpe kadIye na oLakhe, na AvakArI zake, " na cAhI zake. te abhedabhAvane sAdhavA mATe namo e advitIya sAdhana che. 80 * dharma anuprekSA Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aciMtya kSamatA 0 (jIvane zivarUpa banAvavAnI zrInavakAranI acitya kSamatAnuM adbhuta nirupaNa- ciMtanAtmaka A lekhamAM thayeluM che. saM.) sukRtAnumodana pahelAM pAMca padano mULa maMtra che, te catuH zaraNagamanAtmaka che. cUlikAnA pahelAM be pado duSkRtagardhAtmaka che ane chellA be pado sukatAnumodanAtmaka che. e rIte bhavyatvaparipAkanA traNe upAyo cUlikAsahita mULamaMtramAM aMtarbhAva pAmI jAya che. - pApanuM mULa ajJAna ane mithyAtva che. maMgaLanuM mULa jJAna ane samyaktva che. zrIpaMcaparameSThi namaskAravaDe pApanuM, saMsAranuM mULa mithyAtva baLI jAya che ane dharmanuM, mokSanuM mULa samyakatva prApta thAya che. samyaktva guNAnurAgarUpa, sukRtAnumodanarUpa che. mithyAtvaguNazleSarUpa, duSkatAnumodanarUpa che. zrInavakAravaDe duSkRtano rAga nAza pAme che ane sukRtano rAga jAge che-zaraNa ApavA lAyaka cAra-arihaMta, siddha, sAdhu ane dharma-prathamanA pAMca padamAM AvI jAya che. zaraNa eTale gati, mati, Azraya, alaMbana, prANa, trANa, jIvana, AdhAra ityAdi koI paNa artha laI zakAya che. prathama padamAM paNa "namo' e duSkatagaha arthamAM, 'rihuM e sukRtAnumodana arthamAM ane "tALa' e zaraNagamana arthamAM laI zakAya che. AtmajJAnanuM kAraNa zrIparameSThi namaskAra e paramAtmajJAnadvArA AtmajJAna karAvanAra hovAthI ane AtmajJAna karmakSayanuM kAraNa hovAthI mumukSuono mahAmaMtra che. svAdhyAya ane dhyAnarUpI atyaMtara tapanuM kAraNa hovAthI tathA prAyazcitta ane vinayarUpa hovAthI tathA vaiyAvacca ane kAyotsarganuM paNa prabaLa ane aMtaraMga kAraNa hovAthI zrInamaskAra mahAmaMtranA . jApanuM anuSThAna abhyatara tapanA chae cha prakArono saMgraha karanAruM che. zrInamaskAra mahAmaMtranA jApanuM anuSThAna A rIte AtmAne ekAMta hitakArI che. sAdhune sUtrArtha karavAnA kahyA che, te paNa avasthA vizeSe mahAmaMtranA jApathI ane arthanI bhAvanAthI siddha thAya che. caudapUrvIone paNa A mahAmaMtra AlaMbanarUpa kahyo che. tenuM mukhya kAraNa te AtmAnI ja bhinna bhinna avasthAono smAraka ane pratipAdaka hovAthI dharma anapekSA 0 81 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmajJAnamAM asAdhAraNa kAraNa bane che. manarUpI zalya zrInamaskAra mahAmaMtra e manavaDe sAdhya hovAthI ane mana e "dehalI dIpaka nyAye eka bAju prANa ane zarIrane tathA bIjI bAju buddhi ane AtmAne sudhAranAra hovAthI zrInamaskAra mahAmaMtravaDe AtmAnI samagratA zuddha thAya che. bIjI rIte vicAratAM mana e ja zalyanI jema, kAMTAnI jema AtmAne duHkhadAyI che. te manarUpI kAMTAne kAyA ane vacanarUpI cIpiyAvaDe pakaDIne, sthira karIne, maMtra jAparUpI kriyAvaDe kADhIne dUra pheMkI devAmAM Ave che. maMtranI kriyA mukhyatve mana upara thAya che, manavaDe thAya che, manathI thAya che. mana mATe thAya che mana ane maMtrane aMtaraMga saMbaMdha che. jevo maMtra tevuM mana bane che jevuM mana tevo maMtra phaLe che. tethI maMtranA ArAdhake manane sudhAravuM joIe ane manane sudhAravA mATe maMtra sarva zreSTha pasaMda karavo joIe. maMtra akSararUpa hoI, akSara-avinAzI evA AtmAne manavaDe pakaDI zake che athavA mana jema sUkSma che, tema tene pakaDavA mATe sAdhana paNa sUkSma joIe. bIjA badhAM sAdhano karatAM akSaro sUkSma hovAthI manane pakaDavA mATe te vadhAre asarakAraka che. pavitratAno hetu . kalikAlasarvajJa viracita zrIyogazAstramAM kahyuM che ke, , nyAyye kAle tato devagurusmRtipavitritaH / . nidrAmalpAmupAsIta prAyeNa'brahmavarjakaH // 1 // yogazAstra-prakAza 3-zlo. 130 TIkA:-"upalakSaNaM caitaccatu 'raNagamana duSkRtagarhAsukRtAnumodanA-paMcanamaskArasmaraNa prabhRtInA, nahyetatsmaraNamantareNa pavitratA bhavati / smRtirmanasyAropaNaM tayA pavitrito nirmliimUtAtmA !" artha tyAra bAda yogya avasare deva-gurunA smaraNathI pavitra thayelo zrAvaka alpa nidrAne kare. moTe bhAge abrahmano varjaka hoya. A zlokanI TIkAmAM lakhyuM che ke-ahIM deva-gurunA smaraNathI pavitra thavAnuM kahyuM, tenA upalakSaNamAM catuHzaraNagamana, dukRtagartA, sukRtAnumodanA, paMcanamaskAra smaraNa vagere samajavAM. kAraNa ke e badhAnAM smaraNa vinA pavitratA thatI nathI. smaraNa eTale manane viSe AropaNa, te vaDe pavitra eTale nirmaLa thayelo aMtaraAtmA che. 820 dharma anapekSA Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'prakAzaka 3-zlo. 130 svopajJaTIkA "nA'haM na mama"so'haM sa mama' namo' e mamatvanA tyAgapUrvaka samatvano svIkAra che. sarva jIvo pratye Atmatulya bhAva lAvavA mATe "namo arihaMtAI'no jApa kartavya che. caitanyanI upAsanA caitanyanA eka aMzanI paNa hIlanA anaMta caitanyanI AzAtanA che. caitanyanA eka aMzanuM paNa bahumAna sarva caitanyanI bhaktirUpa che. parameSThionuM bahumAna paNa caitanyanA bahumAnanA kAraNe che. kema ke parameSThi bhagavaMtone parameSThi padanI prApti caitanyanI bhaktinA pariNAme che. parameSThionI abhakti, abahumAna, upekSA ke mAdhyacya e caitanyanI ja abhakti, abahumAna, avajJA ke AzAtanArUpa che. "mi pUrUM saLe te pUrU dakti ' . "mi hIti, saLe te rAtri rotti '' A nyAya tIrthakaro, siddho, sAdhuo ke dharmanA koI paNa aMgane lAgu paDe che. ekanI halanAthI sarvanI hIlanA ane ekanI pUjAthI sarvanI pUjA tenI pAchaLa paNa rahasya to caitanyanA bahumAnanuM ja che. viSayone namavAnuM choDIne parameSThione namavuM te jaDane namavAnuM choDIne caiitanyabhAvane namavAnuM che caitanya tattvanI upAsanA e muktinuM kAraNa che. jaDa tattvanI upAsanA jIvanA baMdhananuM kAraNa che. ekamAM viveka che, bIjAmAM aviveka che. viveka e prakAza che, aviveka e aMdhakAra che. vivekI AtmA cetanane name che. avivekI AtmA jaDane name che. viveka e vicArathI janme che ane vicAra e satyanI zodha che. satya te che ke jaDa sukha rahita che, cetana sukhano AdhAra che. cetana tattva sukharUpa che, jaDa atattva-sukharahita che. cetananI upAsanAthI hRdayazuddhi thAya che. hRdayazuddhi eTale jIvo pratye Atmatulya bhAva ane jaDa pratye Atmabhinna bhAva. caitanyanI bhakti, jaDanIanAsakti upAdeya che. caitanyanI spRhA, jaDanI aspRhA e kartavya che. dharma tenuM nAma che ke jenAvaDe caitanya tattvanuM dhAraNa, poSaNa ane zodhana thAya, e dharma saune sukhakArI che. koI ekane paNa asukhakArI nathI. dharma e sArvajanika (sarva nego hita rUti sArvani:) vastu che. je sarvane paNa sukha kare, te dharma che. koI ekane kare ane ekane na kare te dharma nathI paNa pApa che. dharma anuprekSA 0 83 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInavakAranuM phaLa manarUpI milana jaLamAM 'namo arihaMtANaM'nA jAparUpI katakacUrNa nirmalIcUrNa satata paDatuM rahevAthI te svaccha thatuM jAya che. manane svaccha karavAnI prakriyA e ja prathama padanA jApano pradhAna hetu che. zrInavakAramAM cittanuM coMTavuM e ja moTuM phaLa che. kahyuM che ke- mahIyasAmapi mahAn mahanIyo mahAtmanAm / aho me svataH svAmI stutergocaramAgataH // artha :- aho ! AzcaryanI vAta che ke stuti karatA evA mane moTAthI paNa moTA ane pUjyonA paNa pUjya evA Apa stutinA viSaya banyA cho. vItarAgastotra-mahimAstava zlo0 8 janmavAnasmi dhanyo'smi kRtakRtyo'smi yanmuhuH / jAto'smi tvadguNagrAmarAmaNIyakalampaTaH // artha :- mAro janma saphaLa che, huM puNyavAna chuM, huM kRtArtha chuM, kAraNa ke mAruM mana ja prabhunA agaNita guNonA samUhanI manoharatAmAM vAraMvAra laMpaTa-lAlacu banyuM che. vItarAgastotraM--bhaktistava zlo0 9 A vagere vAkyo zrInavakAranA sAcAM phaLane jaNAvanArAM che. prabhumAM citta lAgavuM e ja moTuM phaLa che. pachInuM kArya ApaNe karavAnuM nathI, tenA svabhAvathI ja thAya che. ApaNo puruSArtha to zrInavakAranA akSaromAM ane arthamAM ApaNAM cittane parovavAmAM che. eka vakhata citta jo te akSaronA smaraNamAM ane arthanA dhyAnamAM lIna thayuM, to pachI janma kRtArtha thaI gayo. A janmamAM meLavavA lAyaka maLI gayuM. zrIarihaMtanA namaskAramAM cittano praveza thavo e ja arihaMta banavAnI prakriyA che. vividha upamAo 'namo'rUpI agnino AtmasuvarNanI sAthe yoga thatAM ja malinatA baLI jAya che ane zuddhi, ujjavaLatA vagere vikasatAM jAya che. athavA mana te tAmra che ane 'namo' te agni athavA pArasamaNi che. agnithI malasaMkoca ane maNithI ujavalIkaraNa thAya che. tethI baMne upamAo sArthaka che. manarUpI jaLamAM 'namo'rUpI tailabiMdu paDavAthI arihaMtabhAvavaDe mana vyApta thaI jAya che. 84 * dharma anuprekSA Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'namo' e chatrano dAMDo che. 'arihaMtANaM' e mastaka 52 chatra che. zrInavakAranA akSaro ekadezavyApi che. zrInavakArano bhAva sarvadezavyApI che. potAnA ja svArthane praNAma karavo te mAnavadehanuM apamAna che. manamAM rAgadveSane ramavA devA te vizvahitanuM apamAna che. namaskAra eTale svArthane namAvavo ane 52mArthane namavuM, 'huM'ne sAthe laIne koI mokSamAM gayuM nathI, javAnuM nathI. kevaLa svArthanA vicAro prANone dUSita kare che. dUSita thayelA te prANo 'bhAvadayA ane bhAvadAna' mATenI pAtratA gumAvI de che. pApane vadhAranAro svArtha che, tethI te ghaTavo joIe. bhavyatvano vikAsa karanAra paramArtha che, tethI.te vadhavo joIe. viSayakaSAyane namavAthI sahajamaLanuM baLa vadhe che. zrIpaMcaparameSThione namavAthI bhavyatvabhAvanuM baLa vadhe che. bhAvathI adaridra zrInavakAne gaNanAro bhAvathI daridra na hoya. daridra eTale kRpaNa, kRpaNa eTale potAnI pAse hoya te vastune bhogave paNa nahiM ane Ape paNa nahiM. sarva jIvo sukhI thAo evo bhAva ApavA mATenuM mana maLeluM hovA chatAM teno upayoga kare ja nahiM, te bhAva-kRpaNa che--bhAvathI daridra che. zrInavakAranA gaNanAramAM te daridratA TakatI nathI kema ke zrIpaMcaparameSTi bhagavaMto maityAdi bhAvathI bharelA che. zrIarihaMto maityAdi bhAvonA Adya pracAraka che, utpAdaka che, vizvamAM vahetA mUkanArA che. zrIsiddhabhagavaMto te bhAvane siddha karanArA che. zrIAcArya bhagavaMto te bhAvane AcaraNamAM mUkavA tathA mUkAvavA prayatnazIla che. zrIupAdhyAya bhagavaMto te bhAvane vikasAvanArA zAstrone bhaNanArA tathA bhaNAvanArA che. zrIsAdhu bhagavaMto te bhAvane mana, vacana ane kAyAthI sAdhanArA che. maitryadi bhAvathI vAsita jenuM aMtaHkaraNa hoya tene puNya khUTatuM ja nathI. navuM puNya dhodhabaMdha AvyA ja kare che. tethI tenuM dravya dAridra paNa TakatuM nathI. dravyathI ane bhAvathI, ubhayathI te sadA samRddha rahe che. tethI ja kahevAya che ke zrInavakA2ne gaNanAro kadI daridra hoto nathI. dharma anuprekSA 0 85 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtranI gUDha zakti 'OM zrIM namaH' e sAta akSaro "namo arihaMtAnuM' padanuM ja saMskRta rUpAntara che. vaLI "namo arihaMtANa' padanA garbhamAM 'mayamAtmA brahma' "tatvamasi' "maTuM vrazmi ' sarva ratvaTuM brahma' "prajJAnamAnandra brahma' vagere vedanA mahAvAkyo paNa aMtabhUta thaI jAya che. maMtrAkSaro gUDha sAMketika padothI yukta hoya che. tene yogya adhikArI jIvo AgaLa ja kholavAmAM Ave che. athavA devabhakti ane gurubhaktinA prabhAve sAdhakanA aMtaHkaraNamAM te te artho ApoApa pragaTa thAya che. badhAM zAstronA adhyayanano sAra aMte dehAtmabuddhi TALI paramAtmabuddhi pedA karavI te che ane tenA upAya tarIke aMtarAtmabuddhino adhikAra prApta karavAno che hRdaya zuddhi thavAthI te adhikAra Ave che. namo rihaMtA' pada dehAtmabuddhi TALI aMtarAtmabuddhi jagADI. paramAtmabuddhi prApta karAvI Ape che, tethI te mahAmaMtra che. cauda pUrvadharone paNa badhuM choDIne aMte zaraNe levA lAyaka che. e ja eka mahAmaMtranI ArAdhanAthI teo kRtakRtya thaI jAya che. prabhunI AjJAnuM pAlana eTale parameSThi namaskAranuM satata dhyAna ane sAmAyikanI kriyAnuM satata sevana, ethI prabhu prasanna thAya che. arthAt prabhuprasannatAthI maLanArA paramapadanI prApti thAya che. zrInavakAramAM vRttinI krAnti che, darzananAM rUpAMtara che, dRSTinuM parAvartana che. zrInavakAravaDe potAnA ahaMkAranI kSullakatA, kSudratA, tucchatA, hanatA, laghutA dekhAya che. paramatattvanI mahattA, bhavyatA, sArarUpatA, gurutaratA, uccatamatAno khyAla Ave che. ahaMtAno phoDo phUTI jAya che ane mamatAnuM paru nIkaLI jAya che eTale jIvane zAnti thAya che. jJAnanI anaMtatA, apAratA ane gaMbhIratA samajAya che. namaskAra Adarajanya kriyA che. sAcA praNAmamAM praNamyanI mahattAno ane potAnI alpatAno bhAnapUrvaka svIkAra hoya che. ahaMbhAva ogaLe eTale praNAma thaI jaya. dravI gayelo ahaMkAra jayAre zUnyavat thaI jAya. tyAre paramezvaranI preyasI namratA pragaTe che. A namratA hRdayamAM paramezvaranI grAhaka bane che. tethI sAttvika prasannatA pedA thAya che. sAttvika prasannatA, pavitratA. nirmaLatA ekArthaka che. 86 * dharma anupekSA Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvapApa praNAzaka (maMtrAdhirAja zrInavakAranA "namo' padanI aciMtya zakti, "namo arihaMtANaM padanA sAta akSaromAM rahelI sarvapApa praNAzaka kSamatA ane AkhA zrInavakAranI bhavajaLatAraka pratibhAnuM mananIya nirUpaNa A lekhamAM thayeluM che. saM.) - traNa prakAranA yoga sarvAtmabhAvanI ArAdhanA e karmayoga che, tethI cittanI maLadoSa dUra thAya che. paramAtmabhAvanI ArAdhanA e bhaktiyoga che, tethI cittanA vikSepadoSa dUra thAya che. brahmAtmambhAvanI ArAdhanA e jJAnayoga che, tethI AtmA uparanA AvaraNa doSa dUra thAya che. | namo nA "nama' padArthavaDe "mama' bhAva jAya che. arihaMtanA sarva bhAvavaDe samabhAva Ave che. "namabhAvavaDe "mamabhAva dUra karIne ane marda bhAvavaDe "samabhAva prApta karIne AtmA rAgadveSathI mukta thAya che, vItarAgabhAvane pAme che. "mamabhAva e svArthabhAva che; teno "namabhAvavaDe tiraskAra karI samabhAva ke je sarvArthabhAva che, tene prApta karI zakAya che. sarvArthabhAvavaDe svArthabhAva TaLe che. svArthabhAva TaLavAthI sahajamaLa ke je pApanuM mULa che, te jAya che. sarvArthabhAva vikasavAthI muktigamayogyatA ke je maMgaLanuM mULa che, te vikase che. "namo arihaMtA" e eka ja padamAM karmayoga, bhaktiyoga ane jJAnayoga traNenI ArAdhanA thaI jAya che, cittanA maLa, vikSepa ane AvaraNa doSa haTI jAya che. AtmAnI sahajaayogyatA TaLe che ane sahajayogyatA | vikase che. e vikAsanI parAkASThA e ja sakalakarmamuktirUpI mokSanAmano padArtha che. jene mokSano khapa che, tene mATe zrInavakAranuM prathama pada ane tenuM ArAdhana aparihArya che. namo padanI sAthe OMkArane saMbaMdha 3OMmAM namo ane namomAM 3OM samAI jAya che. namo ane 3OM be saMjJA ane vyaMjanA ubhayathI samAna che. mo akSarane ulaTAvavAthI 3% dhvani pedA thAya che. OM dhvanine AlekhavAthI namopada prakaTe che. kema ke na+gau maLIne OM AkRti thAya che, tethI OM ane namo e be padArtha eka ja che. "OM nama:' maMtra paNa temAMthI ja utpanna thAya che. OM e zrIpaMcaparameSThivAcaka pada che. tene namaskAra, temanI AjJAne namaskAra e ja karmanA bhISaNa baMdhanamAMthI chUTavAno ananya upAya che. zrInavakAramAM adhyAtma zrIpaMcaparameSThi bhagavaMtonI AjJAne nahi mAnavAthI ja jIva bhavabhramaNa kare che. dharma anuprekSA * 87 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temanI AjJA eTale sarvAtmabhAva ane paramAtmabhAvane pAmavAnA upAyarUpa AcAra ane jJAnane jIvanamAM sAdhavA tatpara rahevuM. sarva jIvo Atmatulya che, evA parameSThi bhagavaMtanA jJAna ane upadeza mujaba jIvanamAM vartana karavuM, tethI sarvAtmabhAva sthira thAya che. te sthira thatAM ja potAnA AtmAmAM paramAtmAnA darzana thAya che. pachI sarva AtmA svarUpathI paramAtmatulya dekhAya che. e jJAna ane e darzana pAchuM potAnA AtmAmAM ramaNa karAvanAruM vartana lAvI Ape che. "mAtmAnapatya : pavIvIravArimA' AtmAne uddezIne paMcAcAranA pAlanarUpI adhyAtmane meLavI Ape che. sarva jIvone Atmatulya mAnIne temanI sAthe Atmatulya vartanarUpI vyavahAra e RjusUtra nayanuM adhyAtma che. potAno ane sarvano AtmA paramArthathI paramAtmatulya che, ema mAnIne potAnA AtmAmAM ja paMcAcAranuM pAlana te zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta nayanuM adhyAtma che. adhyAtmamAM cittavizuddhi joIe ane yogavizuddhi paNa joIe. cittanI vizuddhi jemAM pradhAna che ane yoganI vizuddhi tenA kAraNarUpe thaIne gauNa che, te vyavahAra ane RjusUtra nayanuM adhyAtma che. cittanI vizuddhi jemAM kAraNa thaIne gauNa che ane yoganI vizuddhi jemAM mukhya che. te zabda, samabhirUDha ane evaMbhUtanayanI dRSTie adhyAtma che. A rIte na vibhAgane yathArthapaNe samajIne syAdvAda dRSTithI samanvaya sAdhIne, je koI svarUpamAM vizrAnta thavA mATenA prayatnamAM lIna che, te adhyAtmanuM bhAjana thAya che. sarva jIvono upakAra , sarva jIvo hitaciMtA mATenuM AlaMbana pUruM pADe che, mATe nizcayathI mAnanIya che, AdaraNIya che. temanI hayAti mAtra jJAnIne svakalyANamAM nimitta bane che, tethI upakAra dRSTithI guNa dRSTithI jovAlAyaka che. guNa karanArA che, chatAM guNa dRSTie na jovAya to kRtajJatAguNa haNAya che. ajJAnI upakAra karanArane paNa upakArI tarIke jANato nathI. jJAnI upakAra na karanAra chatA upakAramAM nimitta bananArane paNa upakArI tarIke jANe che. namo rUpI telanuM TIpuM namo padavaDe manarUpI telanuM TIpuM arihaMtabhAvarUpI jaLanI aMdara phelAIne vizvahitanI bhAvanAvALuM banI jAya che. namo pada viSayavAsanAne saMkoca pamADanAruM ane dharmabhAvanAne vistAranAruM che. nama: e pada snehane sUcavanAruM hovAthI ahIM tene telanA biMdunI upamA ApI che. namo padane anya upamAo namo pada e manarUpI mastakano mukuTa, manarUpI kaMThano hAra, manarUpI aMgulInI 88 * dharma anapekSA Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mudrikA, manarUpI bANanuM dhanuSya, manarUpI araNinuM maMthana ane manarUpI soyano doro che. mana e bANa che, namo e dhanuSya che. mana e araNinuM kASTha che, namo e maMthana mATe utta2A2NInA sthAne che. mana e soyanuM nAkuM che, no e temAM parovavAno doro che. manarUpI soyanA nAkAmAM namo rUpI sUtrano doro parovavAthI te bhavamAM khovAI jatuM nathI: 'mana'rUpI araNine namorUpI araNivaDe maMthana karavAthI je jJAna prakAza pragaTe che, te vaDe pApanuM maMthana thAya che e AtmadevanA darzana thAya che. namorUpI dhanuSya upara 'mana'rUpI bANa caDhAvavAthI arihaMtarUpI lakSyano vedha thAya che. pUjA, dAna ane Atmabhoga yan to worship. pUjA, dAna ane bhoga e traNa artha yaj dhAtunA thAya che, temAM chello artha mahattvano che. namo pada paNa pUjA arthamAM hovAthI dAnArthe, pUjanArthe ane AtmatyAgArthe yojI zakAya che. namo padavaDe zrIpa2meSThionI bhAvapUjA, parameSThione sanmAnanuM dAna, ane parameSThiomAM AtmAnuM visarjana sadhAya che. eka sAco namaskAra traNe arthonI siddhi kare che. namo pada ane tenI punaH punaH bhAvanAvaDe bahArathI nAnA banAya che ane aMdarathI moTA thavAya che. bahArathI nAnA thanArane viSayonAM AkarSaNa nathI aDatAM. aMdarathI moTA thanArane kaSAyonA humalA nathI naDatA. e rIte je zrInavakArane bhAvita karavA prayatna karaze. tene tenA prathama padanA sAta akSaromAM apUrva camatkAra dekhAze, sarva tIrthaMka2 gaNadharonA AMtardarzana thaze, sarva maMtra ane vidyAonI siddhi thaze. prathama padanA sAta akSaro prathama padanA sAta akSaronuM zvetavarNe dhyAna karavAnuM che. temAM zvetavarNamAM sAta raMga rahelA che. te sUryanA sAta ghoDA svarUpa che. eTale prathama padanA jApathI te padanA sAta akSaro sAta ghoDArUpa banIne AtmarUpI sUryano saMbaMdha karAve che. AtmA e sUrya che. tenA ja sAta ghoDA e sAta varSo che. tene sAta akSaromAM jANe varNavyA che. prathama padanuM dhyAna e sAta azvavALA sUryanuM dhyAna che. sUrya e AtmAnuM pratIka hovAthI zuddha dharma anuprekSA * 89 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnuM ja dhyAna che. zuddha AtmAnuM dhyAna karAvanAra hovAthI prathama padano mahimA avarNanIya che. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUrIzvarajI pharamAve che ke, 'yadiccheda bhavadAvAgneH, samucchedaM kSaNAdapi / mot tAlimaMtraNya, vaUsaptamAlimam zo' yogazAstra prakAza-8 jo bhavarUpI dAvAnaLano eka kSaNamAM ja samULa uccheda karavAnI icchA hoya to pahelA padanA sAta akSaronuM smaraNa karo. sUrya ane caMdra na =sUrya man =caMdra (ekAkSarI koSa) na+mo e sUrya ane caMdranuM pratIka che. mahuM e sUrya che ane e caMdra che. zuddha ahaM eTale AtmA ane zuddha mama eTale tenA kevaLajJAnAdiguNo, e benuM dhyAna eka namo padavaDe thAya che. no e pada azuddha ahaM ane azuddha mamano tyAga karAvI zuddha ahaM ane zuddha mamanuM dhyAna karAvanAra hovAthI svayaM mahAmaMtra bane che. mahAmaMtranI vizeSatAo zrInamaskAra mahAmaMtra e devAdhideva zrIarihaMtadevanuM bheTazuM che, sAranI poTalI che, ratnanI peTI che, bhavATavIno bhomiyo che, bhavasamudranI dIvAdAMDI che. tathA mokSa tarapha javAmAM sahAyaka uttara dhruvano tAro che. zrInamaskAra mahAmaMtranA punaH punaH uccAraNathI sahajamaLano hrAsa thAya che, tathAbhavyatvabhAvano vikAsa thAya che, bhavabhayanuM trANa thAya che, karmaroganI cikitsA thAya che, mohaviSano apahAra thAya che, viSayarasathI vimukhatA thAya che, paramatattvanI sanmukhatA thAya che, jIva mAtra pratye anukULatAno saMkalpa thAya che, jIva mAtra pratye pratikULatAnuM visarjana thAya che, potAnI asahAyatAnuM prakaTana thAya che, AtmasaMrakSaNano vizvAsa thAya che, sarvasvanuM dAna tathA aMtarAtmAnuM samarpaNa thAya che. vaLI te sAdhakanA mana matagaMjano aMkuza che, mana turaMgamanI lagAma che, mana vAnaranI sAMkaLa che, mane mInanuM jaLa che, mana bhramaranuM kamaLa che, mana pataMgano dIpaka che, mana hariNano svara che, mana cakorano caMdra che, mana cakravAkano sUrya che, mana garuDano goviMda che, mana mayUrano megha che tathA mana saritAno sAgara che. 90 * dharma anapekSA Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNasaMbaMdha navakAra (zrInavakArano saMbaMdhI potAnI jAtane rAga-dveSanA saMbaMdhI tarIke oLakhAvatAM khUba ja duHkha anubhave. tene to saMbaMdha game kRtajJatA ane paropakAraguNano. e mahAna guNo sAtheno pavitra saMbaMdha daDha banAvavA saMbaMdhI hRdayasparzI vivecana A lekhamAM karavAmAM AvyuM che. saM.) kRtajJatA ane paropakArano mahAmaMtra kRtajJatA vinAno paropakAra e ahaMkAra che ane paropakAra vinAnI kRtajJatA e mAyAcAra che. paropakArane nirahaMkAra banAvavA mATe kRtajJatAbhAvanI jarUra che. kRtajJatA guNane kevaLa ziSTAcArarUpa na banAvavA mATe athavA mithyAcArarUpa banatAM aTakAvI levA mATe paropakAraguNanI AvazyakatA che. paropakArathI kRtajJatA caritArtha thAya che ane kRtajJatAthI paropakAra dharmarUpa bane che. tugaMtribhuvanatihAya nAtha !' traNa bhuvananA jIvonI pIDAne haranArA he nAtha ! tamane namaskAra thAo. e stuti prabhunI to ja sArthaka thAya ke prabhunA dharma vaDe traNa bhuvananA jIvonI pIDA ochI thatI hoya. jo prabhunA sevelA ke upadezelA dharmathI anya jIvonI pIDA dUra thAya to te ja dharmanuM sevana karanAra bIjAonA dharmathI paNa e kArya thavuM joIe. kema ke dharmapaNuM sarakhu che. ApaNA dharmathI yogyatA mujaba sAkSAt ke paraMparAe traNe lokanA jIvone sukha thAya che ane traNa lokanA jIvonAM duHkhono ghaTADo thAya che. evI samajaNa uge to dharma karatI vakhate karanAramAM aneruM baLa pragaTe. potAnA dharmathI potAne ja lAbha ane bIjAne kAMI nahi, e vicAra jIvane kRtajJatA guNa ane paropakAraguNa, e be guNathI vaMcita banAve che. bIjAnA dharmathI thayelA potA uparanA upakArano temAM apalopa thAya che ane bIjA upara upakAra karavAnA potAnA pariNAmano abhAva thAya che. badhAnA upakAra levAnuM rahe che, karavAnuM rahetuM nathI, tethI ekalI svArthavRtti daDha thAya che ane svArtha vRtti ja badhA pAponuM mULa che. - kRtajJanA guNathI sahajamaLano hrAsa thAya che. paropakAraguNathI tathAbhavyatva paripAka thAya che. sahajamaLanA kAraNe jIva karmanA saMbaMdhamAM Ave che ane karmano saMbaMdha tene viSayonmukha banAve che. viSayomukhatA e svArthavRttinuM bIjuM nAma che. tathAbhavyatvano paripAka jIvane dharmanI sAthe saMbaMdha karAve che. dharmano saMbaMdha samatvabhAvane vadhAre che, samatvabhAvanI vRddhi e paropakAravRttine uttejIta kare che. dharma anuprekSA * 91 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRtaghnatA doSa sahajamaLanI vRddhi kare che. parApakAranI vRtti bhavyatvabhAvano vikAsa thatAM aTakAve che. muktigamananI yogyatA eTale svArthavRttimAMthI mukta thavAnI yogyatA ane te paropakAraparAyaNatAthI vikasita thAya che. svArthavRttimAMthI parA5kA25rAyaNatA janme che ane te jIvanA nirmaLa svabhAvane pragaTa thatAM aTakAve che. jIvano nirmaLa svabhAva prApta karavA mATe, paropakAraparAyaNa thavuM joIe. ane paropakAraparAyaNa thavA mATe kRtajJatA guNane vikasAvavo joIe. bIjAthI thayelA potAnA uparanA upakAronuM jJAna thayA vinA thatI paropakAra kriyA ahaMkArabhAva ane svArthabhAvane poSe che. tethI svArthanuM visarjana thavAne badale ulaTuM daDhIka2Na thAya che. meM pArakA upara upakAra karyo e vicAra ja huM paNAne majabUta karanAra che. tethI 'huM'paNAmAMthI chUTavA mATe paropakArabhAva kRtajJatAguNamAMthI pragaTelo hovo joIe. mArA upara sarvanA upakAro thaI rahyA che. tenA samyajJAnamAMthI thato parano upakAra- paranuM kArya e ahaMkArapoSaka nahi bane, paNa namaskArapoSaka banaze, jeTalA upakAra paranA mArA upara thaI rahyA che, teno eka aMza paNa pratyupakAra mArAthI thaI zakato nathI evo spaSTa khyAla tene 2heze. ane te namaskArapoSaka banaze. 'kRtajJatA' paranA guNanuM satata smaraNa karAvanAra hovAthI svArthanA vismaraNamAM upakAraka thAya che ane paropakAranA kAryamAM praveza pAmatAM ahaMkArabhAvane rokanAra thAya che. sahajamaLa eTale anAdi svArthavRttine poSaka maLa, te svArthavRtti parArthavRttithI jItAya che. parArthavRtti be prakAranI che. eka bIjAe karelA guNonI smRtithI thatI namra vRtti ane bIjI bIjAnA upakAra upara prati-u5kA2 ka2vArUpa potAnA kartavyanA smaraNathI utpanna thatI udAravRtti. udAratA svane bhUlADavArUpa che ane namratA parane yAda rAkhavArUpa che. svane bhUlavA mATe parArthatA ane parane yAda rAkhavA mATe kRtajJatA anukrame bhavyatvano paripAka kare che ane sahajamaLano hrAsa kare che. sahajamaLano nAza karavA mATe namratA ane bhavyatvano paripAka karavA mATe udAratA anivArya che. te baMne guNonuM sevana eka sAthe namaskAranA prathamapadanA ArAdhanathI thAya che. 'namo' e kRtajJatAnuM ane 'rihaMtALa' e udAratAnuM pratIka che. 52no guNa svIkAravAthI yogyatA vikase che. pa2ne guNa karavAthI ayogyatA nAza pAme che. yogyatA vikasavAthI tathAbhavyatvano paripAka thAya che ane ayogyatA javAthI sahajamaLano hrAsa thAya che. navakAramAM 'namo' padanA smaraNathI paranA guNano svIkAra thAya che ane 'arihaMtANaM' padanA smaraNathI parane guNa karavAnI vRtti thAya che, 920 dharma anuprekSA Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e rIte zrInavakAra maMtra e kRtajJatA ane paropakArano mahAmaMtra bane che. paranI kiMmata jyAM sudhI svatulya svIkAramAM na Ave, tyAM sudhI svanI kiMmatI vadhatI nathI eTaluM ja nahiM paNa kRtajJatA ane paropakAra nAmanA mahAguNo vikasatA nathI. pa2ne svatulya mAnyA pachI kRtajJatA ane paropakAra sahaja bane che. kRtajJatA ane paropakAra e be guNo 52ne svatulya samajavA ane svIkAravAnAM abhyAsarUpa ja che. pote jenA upara guNa kare te jo kRtaghna bane to tenI unnati thAya nahi. e ja nyAyathI potAnA para je guNa kare teno upakAra na mAnavAmAM Ave to potAnI unnati thAya nahiM. e samajamAMthI kRtajJatA ane paropakAraguNanuM pAlana thaI zake che. zrItIrthaMkarabhagavAna bhagavAna banyA che, kAraNa ke temaNe 52nA guNane svIkAryA che ane pa2ne guNa karavA mATe puruSArtha sevyo che. ayogyatAne TALavA ane yogyatAne vikasAvavA je be guNanI jarUra che, tenuM ja nAma kRtajJatA ane paropakAra che jene paropakAranI paDI nathI tenI ayogyatA eTale svArthaparAyaNatA jatI nathI. jene bIjAthI potAne thayelA guNanI kadara nathI, tenI paNa svArthaparAyaNatA TaLatI nathI. svArthaparAyaNatAneM puSTa karanAra kRtaghnIpaNuM ane parApakAratA mukhya che. potAne parApakAra gamato nathI paNa paropakAra game che. tathA paranuM kRtaghnIpaNuM gamatuM nathI paNa kRtajJapaNuM game che, mATe Atmatulya paranuM jJAna jene siddha karavuM che, teNe 'kRtajJatA ane paropakAra' e be guNone apanAvavA joIe. jo e be guNono svIkAra ane vikAsa karavAmAM na Ave to anaMta evA paranI virAdhanAnuM mahApApa tene paLe paLe lAgyA kare. paranI kiMmata jeTalI ochI AMke teTalI potAnI kiMmata paNa ghaTatI ja jAya. kAraNa ke jeTalI paranI kiMmata ApaNe AMkI zakIe chIe teTalI ja ApaNI kiMmata thAya che. AtmarUpa vaDe saghaLA AtmA sarakhA hovAthI jyAM sudhI svaparanI (AtmadRSTie) tulya kiMmata na aMkAya. tyAM sudhI jJAna-darzanamAM mithyApaNuM TaLatuM nathI ane e mithyAtva jIvane anaMtakALa paryaMta saMsAramAM bhaTakAvyA sivAya rahetuM nathI. temAMthI chUTavAno sakriya upAya kRtajJatA ane paropakAraguNanuM pAlana che. te be guNonA pAlanano satata abhyAsa vikasAvavA mATe zrIpaMcaparameSThi namaskAra mahAmaMtrano Azraya avazya levo joIe. e mahAmaMtranA prabhAve kRtajJatA ane paropakArabhAva vikase che ane sarva jIvo pratye AtmatulyabhAvanuM sakriya pAlana thAya che. e pAlana jIvane karmanA saMbaMdhamAMthI choDAvIne muktinI sAthe saMbaMdha karAvI Ape che. dharma anuprekSA * 93 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kRtajJatAguNa (kRtajJatAguNane pragaTa karavA saMbaMdhI mananIya pratipAdana karavAmAM AvyuM che sAdhanAnA bIjA svarUpa kRtajJatAnA abhAvamAM thato paropakAra paNa ahaMkAranI puSTimAM kevI rIte pariNata thAya che, tenuM sacoTa darzana A lekha karAve che. saM.) kRtajJatA ane paropakArano mahAmaMtra kRtajJatA 'kRta nAnAti sa tanna:' potAnA upara karelA upakArane je jANe te kRtajJa, eTale kRtajJa bananAre paropakArane guNa tarIke svIkArI ja lIdho. jo paropakAra e sadguNanI vizvamAM hayAtI ja na hoya, to kRtajJatA guNanuM paNa astitva nathI. kRtajJatAne astitvamAM lAvanAra paropakRti che ane paropakRtine preranAra kRtajJatA che. kRtajJatA paropakAranI preraka che. kRtajJatA jevo guNa na hoya to paropakAra saMbhavato ja nathI. kevaLa ahaMkAra ja rahe che. para upara upakAra karavo hoya tyAre svArthane svane bhUlavo ja joIe. svane ja mukhya mAnanAra ane paropakAra vaDe paNa svanuM mAna vadhAravA mATe prayatna karanAra je paropakAra kare che, te guNa nahi paNa guNAbhAsa che. dekhAya che paropakAra paNa kArya che ahaMkAranuM ane tyAM sudhI paropakAraguNa vaDe je svArtharUpI malano nAza karavo che, te siddha thaI zakato nathI. svArthavRtti e mala te 'mala' eTalA mATe che ke tenI pAchaLa bhArobhAra moha ane ajJAna che. badhA AtmAo svasamAna che. e maulika jJAnanA abhAve ja moTe bhAge rAgadveSa ane tenAM irSyA, amarSa Adi pharajaMdo pedA thAya che. viSayAzakti paNa emAMthI janme che ane vadhe che. sarvadoSonI jananI mamatAnI paNa mAtA e maulika ajJAnatA che. ajJAna-svArtha vagere doSone poSanAra hovAthI te mULamala kahevAya che, sahajamala zabdathI oLakhAya che. tenuM nivAraNa ahaMkAra mATe thatA paropakArathI thatuM nathI paNa parane Atmatulya samajIne svanA upakAra jeTalo ja upakArano adhikArI 'para' che, ema dhArIne svArthavRttirUpI malane nivAravA mATenA AlaMbanarUpe thato paropakAra sadguNa gaNAya che. paropakArabhAva vaDe anAdi svArthavRttirUpI sahajamaLano vigama thAya che ane kRtajJatA guNa vaDe svArthavRttimAMthI mukta thavAnI jIvanI sahajayogyatAno vikAsa thAya che. kRtajJatA e paropakAra mATenI pUrvabhUmikA pUrva taiyArI che. paropakAra guNanA mAlIka banavA mATenI te pUrva tAlIma che. tethI thayelo yogyatAno vikAsa paropakAra guNamAM pariName che. paropakArane sAro 94 * dharma anuprekSA Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnanAra kRtajJa kahevAya che. jene je sAro mAnatAM zIkhe tene te kAlakrame paNa karyA vinA na rahe. * paropakAra kRtajJatA guNa jema "kRta' eTale karelAnuM, bIjAe ApaNA upara karelA upakAronuM arthAta paropakAranuM smaraNa karAve che, tema paropakAra paNa paranA ApaNA upara thatAM upakAronuM smaraNa eTale kRtajJatAnuM smaraNa karAve che. paropakAra e svopakAranuM aNamola sAdhana che jema paropakAra svapakAranuM kAraNa che. eTale paropakAra vaDe parano nahi paNa svano upakAra sadhAya che, "para" tenA para thatA upakAra vaDe upakAra karanAranA "sva"ne tAranAra thAya che. e tattvajJAnanA AdhAre paropakAra e svaupakArane jaNAvanAra hovAthI kRtajJatAne-puSTa kare che ane kRtajJatA e paranA thayelA upakAranuM vaizisya jaNAvanAra hovAthI paropakArane puSTi Ape che. Ama paropakAra ane kRtajJatA e be guNa paraspara saMbaMdhavALA hoIne jIvanI yogyatA vikasAve che ane ayogyatA TALe che. parane upakAraka na mAnavo e ayogyatA che-apAtratA che. parane upakAraka mAnavo e yogyatA che-pAtratA che. upakAra mAnavAthI kRtajJatA ane upakAra karavAthI paropakAra e be guNa vaDe bhavyatvabhAvano vikAsa ane sahajabhAvamaLano hrAsa thAya che. Atmasamadarzita | gRhasthone jema nyAyopArjita vitta e mULa guNa che, tema mumukSuone Atmasamadarzitva e mULa guNa che. Atmasamadarzitva e nyAyabuddhinuM ja phaLa che. manuSyane yogyAyogyano vibhAga karavA mATe je buddhi maLI che, te buddhi tene nIceno vibhAga karI Ape che. bhakSyAbhaDhya, peyApeya, kRtyAkRtya ane gamyAgamya, athavA "mAtRvat parApu, parabyapu nokavan ! Atmavat sarvabhUteSu yaH pazyati sa pazyati // ' manuSyane vivekadarzana zakti maLI che, tenA phaLarUpe gamyAgama vibhAgamAM mAtRvat pArevuM kRtyAkRtya vibhAgamAM 'padravyapu tochava' tema e badhA kartavyanA dhAramAM svapara tulyatAnI dRSTi paNa Avazyaka che. tethI 'nAtmavat sarvabhUteSu' paNa kahyuM che. jo "Atmasamadarzitva' nAmano guNa na hoya to kRtyAkRtya, gamyAgamya, ke bhakSyAbhaDhyAdi vibhAganA vivekanI koI AvazyakatA ja rahetI nathI, tethI badhA sadgaNonA AdhArabhUta Atmasamadarzitvano bhAva mAnava mAtramAM hovo joIe. e dharma anapekSA * 5 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya to ja tenA upara jJAna-dhyAna-tapa-japanI saphaLatA che. anyathA ahaMkAra-mamakAra poSaka banIne bhavavRddhino hetu thAya che. mArgAnusArIbuddhi jema nyAsaMpannavaibhavAdi guNomAM hetubhUta che, tema te ja mArgAnusArIbuddhi AtmasamadarzitvamAM, mAtRvat paradArabuddhimAM, lovat paradhanabuddhimAM hetubhUta che ane e buddhi ja AgaLa vadhIne AtmajJAnamAM paNa kAraNabhUta thAya che. AtmA dehAdithI bhinna che. upayogAdi lakSaNavALo che, cetana ane avinAzI padArtha che. A badhuM zAstrIya jJAna 'parajJAna'-52 taraphathI maLeluM jJAna che. tene 'svajJAna' banAvavA mATe, te jJAnane potAnuM anubhavAtmaka banAvavA mATe e jJAna ApanAra mahApuruSo pratye kRtajJa banavuM joIe, ane e jJAna jeomAM nathI teone pamADavA mATe niHsvArtha prayatna karavo joIe, ema karavAthI te jJAna potAnuM banAvI zakAya che. anyathA te pArakuM ja rahe che. jema bIjAnI bhojana kriyAne jANavAthI potAne tRpti thatI nathI, tema bIjAnI jJAnakriyAne jANavA mAtrathI potAne te jJAna phaLadAyI banatuM nathI. bhojana kriyAnI jema te jJAnane potAnuM banAvavA prayatna karavo joIe. e prayAsanuM nAma ja jJAnadAtA pratye namra ane kRtajJa banavuM te che. tethI te jJAnanuM pAcana thAya che, te jJAna anubhavAtmaka bane che ane AtmAnA rUpa-guNa-baLanI vRddhi karanAruM thAya che. kRtajJatA jema jJAnasvarUpa che, tema paropakAravRtti paNa nipuNabuddhigamya hovAthI kathaMcit jJAnasvarUpa mAnela che. paropakAra jema svopakAramAM nimitta bane che, tema paropakAra e svopakAramAM nimitta thAya che. e eka prakAranuM vizeSa jJAna che ane te nipuNabuddhigamya che ane parahitaciMtA eTale 'parasmAt mama hita mavati rUti vintA rUpi arthI yuoH / ' bIjAthI mAruM hita thAya che evI vicAraNA, A artha paNa vyAjabI che. sarva jIvo upara AtmadRSTi rAkhyA vinA koI paNa AtmA kadI cittazAMti yA bhAvasamAdhi pAmI zakato nathI. Atmavat sarvajIveSu, dRSTiH sarvonnatikArikA / bhAvazAntiprakAzArthaM deyA bhaktiparAyaNaiH // 1 // sarva jIvo Atma samAna che, evI dRSTi sarvanI unnati karanArI che, tethI bhaktiparAyaNa puruSoe bhAvazAMtine pragaTa karavA mATe te dRSTi dharAvavI joIe. 96 * dharma anuprekSA Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmapratIti A (sarvajJa prabhujI kathita dharmanI ArAdhanAnA traNa aMgo, dharmanI ArAdhanAnuM mULa ane sAcuM anumodana e muddAo upara ciMtanAtmaka A lekha upakAraka prakAza pheMke che. saM.) AtmA, guru ane zAstra jainazAsana sarvajJakathita che. tenI pratIti traNa prakAre thaI zake che. AtmA, guru ane zAstra. zrI vizeSAvazyakabhASyamAM kahyuM che ke, . AyA gukho satthaM tipazcayA vA''dimo cciya jiNassa / sapaccavakhattaNaoM sesANa u tipayAro vi // 1 // artha :- AtmA, guru ane zAstra e traNa pratyayo che. emAM pahelo AtmalakSaNa pratyaya tIrthakara bhagavaMtone hoya che. teo sarvajJa hovAthI AtmapratyakSa karIne dharmane kahe che. gaNadharabhagavaMta ane temanA ziSya-praziSyo Adine paNa traNa prakAre dharmanI pratIti hoya che. AtmapratIti, gurupratIti ane zAstrapratIti. temAM prathama AtmapratIti eTale koI paNa prekSAvAna puruSa "A vyAjabI che," ema dhArIne ja dharmane aMgIkAra kare che gurupratIti eTale gaNadhara bhagavaMtanA guru tIrthakara bhagavaMta che. temanA uparanA vizvAsathI gaNadharo dharmano aMgIkAra kare che. teo vicAre che ke amArA A guru pratyakSa anubhavasiddha sarvajJa che. kema ke teo amArA sarva saMzayone chedanArA che tathA rAgadveSa ane bhayarahita paNa che. te traNa doSonuM eka paNa cihna temanAmAM dekhAtuM nathI. ema sarvajJa tathA rAga-dveSa-bhayathI rahita hovAthI teo kadApi asatya bole nahi, tethI temanuM vacana zraddheya che. teo sAmAyikadharmano je upadeza Ape che, te yathArtha che-satya che. vaLI teo anupakRta parAnugrahapara che. kRtakRtya hovAthI AtmopakArathI nirapekSapaNe parane upakAra karanArA che. tethI tribhuvanane temanuM vacana mAnya che-pramANa che. teo je sAmAyikadharmano upadeza Ape che, te amAre mATe zraddheya che. te rIte gaNadhara bhagavaMtanA ziSya-praziSyo paNa potapotAnA guruonA guNono pratyakSa anubhava karavAthI dharmazraddhAvALA bane che. AtmapratIti ane gurupratItinI jema trIjI pratIti zAstrapratIti che. zAstra sarva jIvane hitakara che, tathA pUrvApara aviruddha che. A zAstra je sAmAyikadharmane upadeze che, te sAmAyikadharma sarva guNI puruSone grahaNa karavA yogya che. tethI amane upAdeya che. e rIte zAstranI pratItithI paNa dharmano svIkAra thAya che. e rIte AtmA, guru ane zAstra dharma anapekSA * 97 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane traNa pratyayathI dharmamArga ane tenI ArAdhanA vizvamAM pracalita che. ArAdhanAnA traNa aMgo sarva darzanomAM, dharmomAM zrI jinazAsana pradhAna che, enI pratIti zrIjinazAsane batAvela ArAdhanAnA traNa mukhya prakAro vaDe thaI zake che. zrIjinazAsanane batAvelA ArAdhanAnA traNa mukhya prakAronAM nAma duSkRtagaha, sukRtAnumodanA ane catudazaraNagamana che. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAja nIcenA eka ja zlokamAM e traNa sAdhanone varNave che. svakRtaM duSkRtaM garhan, sukRtaM cAnumodayan / nAtha ! tvaccaraNau yAmi, zaraNaM zaraNojjhitaH // 2 // artha :- he nAtha ! meM karelA duSkatonI gaha karato ane sukRtonI anumodanA karato zaraNa rahita evo huM ApanA caraNonA zaraNane svIkAruM chuM. (vItarAgastotra pra. 17. zloka 1.) duSkRtanI gahapUrvaka duSkRta na karavuM, sukRtanI anumodanApUrvaka sukRta karavuM ane potAne anya sarva vastuonA zaraNathI rahita azaraNa mAnIne prabhunA zaraNe javuM, e zrI jinazAsananI ArAdhanAnuM uMDAmAM uMDuM rahasya che. duSkRta na karavAno upadeza to ghaNA Ape che. sukRta karavAno tathA prabhunA zaraNe javAno upadeza paNa sarvatra maLe che. kintu duSkRta-mAtranI TakAlika gaha, sukRta mAtrAnI sArvadezika anumodanA ane anyazaraNarahita prabhunA ananya zaraNano upadeza vyApaka rIte mAtra eka zrIjainazAsanamAM ja maLe che. jainazAsananI ArAdhanAno pAyo duSkatanI gartAmAM che, sukRtanI anumodanAmAM che ane prabhunI ananya zaraNAgatimAM che. gartAnA pariNAma vinA duSkRta ghaNIvAra jIve choDyuM che, anumodanAnA pariNAma vinA sukRta ghaNIvAra jIve karyuM che, prabhune ananya-AdhAra mAnyA vinA prabhune ghaNIvAra bhajayA che, paraMtu teTalA mAtrathI bhavano aMta Avyo nathI, pApanA anubaMdha tuTyA nathI, puNyanA anubaMdha paDyA nathI. bhavano aMta lAvavA mATe, pApanA anubaMdha toDavA mATe ane puNyanA anubaMdha pADavA mATe zrI jinazAsane batAvelA ArAdhanAnA traNa prakAro jIvanamAM lAvavA joIe. arihaMtAdicAranI ananya zaraNAgati bhavano aMta lAve che, duSkRta mAtranI gaha pApanA anubaMdhone toDe che ane sukRta mAtranI anumodanA puNyanA anubaMdhone saraje che. zrInamaskAra mahAmaMtramAM ArAdhanAnA e traNe aMgono eka sAthe 98 * dharma anapekSA Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha thayelo che, tethI te mahAmaMtra che. tenuM satata smaraNa, cintana ane manana anupama sukhano hetu che. ArAdhanAnuM mULa namravRtti saghaLI ArAdhanAnuM mULa namravRtti che. prabhue sapratikramaNa dharma kahyo che, tenI pAchaLa paNa e ja rahasya che. jIvo pratye AkramaNa e adharma che. AkramaNa anupayogo paNa thaI gayuM hoya to tenAthI pAchA pharavuM, pratikramaNa karavuM te dharma che. dharmanA sAdhake AkramaNa nahiM paNa pratikramaNa--svasaMrakSaka banavAnuM che. sva-eTale AtmA, tenuM saraMkSaNa to ja thAya ke sadA namravRtti TakI rahe. dharmano virATa mahimA jeonA khyAlamAM sahajapaNa Ave, teo namra banyAM sivAya rahI zake ja nahi, dharmano pratipakSI adharma che. adharmanA mArge cAlavAmAM rahelI Apatti ane dharmamArge cAlavAmAM rahelI saMpatti tenuM jJAna ane saMvedana jeone thAya che, teo haMmezAM namra rahe che. mALAnA maNakAomAM rahelA dava2ka-dorAnI jema--dharmanA pratyeka anuSThAno, ahiMsA, saMyama, tapa vagere maNakAomAM namratArUpI dava2ka parovAyelo rahe, to ja te mALA svarUpa banI zake, ane kaMTha u52 dhA2Na ka2vAne lAyaka thAya, jo namratArUpI doro khasI gayo ke tUTI gayo, to chUTA paDelA badhA maNakA paheravA mATe ayogya bane che. namratAmAM kSamA che, namratAmAM audArya che, namratAmAM dAkSiNya che. namratAmAM saujanya che ane namratAmAM zama, dama ane saMtoSa che. guNamAtranI jananI namravRtti che. e namravRtti vaDe gaNadhara bhagavaMto gaNadharo bane che ane tribhuvanapati zrIjinezvara bhagavaMto jinezvaro bane che. sarva prakAranI zubhaprakRtiono ekI sAthe saMcaya karAvanAra vRttinuM nAma napravRtti che. kema ke te maitrI svarUpa che. pramoda svarUpa che, kAruNyamaya che ane mAdhyasthyathI bharapUra che. nIce rahelAne UMce javA mATe namavuM paDe che, tema AdhyAtmika sAdhanAmAM paNa ghaNI nIcI sapATIe rahelA jIvone UMce caDhavA mATe namravRtti sahAyaka bane che. namavuM eTale mAna choDIne bIjAne mAna ApavuM eTale potAnI jAtane (pApI hoI) tRNatulya gaNavI ane (karmathI baddha hoI) sarva prakAranA parIsaha--upasargane yogya mAnavI. namavuM eTale sakala vizvanA jIvomAM pracchannapaNe rahelA prabhutvane jovuM ane potAmAM pragaTapaNe rahelA kSudratvane nihALavuM, ane nAma tAttvika namravRtti che. sAcuM anumodana dharma sarvanuM kalyANa kare che, e dharma pachI potAno karelo hoya ke parano. dharmamAM sarvanuM kalyANa karavAnI zakti rahelI na hoya to ekanA dharmanuM bIjo anumodana kare, anuprekSA . 99 dharma Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM anumodana karanArane teno lAbha kevI rIte maLe? dharmamAM sarvakalyANakara zakti che, mATe anumodana karanArane teno lAbha maLe che, nahi ke anumodana kare che mATe ja lAbha maLe che. anumodana na karanAra teno lAbha meLavI zakato nathI e vAta satya che, paraMtu teTalA mAtrathI anumodanAmAM ja zakti che ane dharmamAM nahi, ema sAbita thaI zakatuM nathI. zakti to dharmamAM ja che, teno lAbha anumodana kare to maLe, na kare to na maLe, anumodanAmAM preraka paNa dharmanI tAraka zakti che e na hoya to anumodana thAya konA baLe ? mATe dharmamAM tAraka zakti na mAne ane mAtra anumodanAmAM ja tAraka zakti mAne, to te sAcuM anumodana nathI. anumodana dharmanuM karavAnuM che, nahi ke dharmamAM zakti na mAnanAranI korI anumodanA mAtranuM. dharmamAM sarvakalyANakara zakti rahelI che, pachI te dharma svano hoya yA parano, e vizvAsa upara ja sAcuM anumodana thaI zake che. taLAvamAM pANI che, to ja pAIpa dvArA gharamAM lAvI zakAya che. pAIpanI jagyAe ahIM anumodana che. pANIthI bharelA taLAvanA sthAne sva ke parakRta dharma che. dharmamAM eka evI aciMtya zakti che ke je tene karanAra, karAvanAra ke anumodana karanAra, saune sarakhI rIte tAravAnI tAkata dharAve che. kahyuM che ke vItarAgo'pyaM devo dhyAyamAno mumukSubhiH / / svargApavargaphalado zaktistasya hi tAdRzI // 1 // artha - A deva vitarAga hovA chatAM mumukSuo vaDe dhyAna karAtAM svarga ane apavarnarUpI phaLane ApanArA thAya che kema ke temanI zakti ja tevA prakAranI che. zrItattvanuzAsana. vaLI paNa kahyuM che ke, sa devo paramAtmAkhyaH zuddhabodhaprabhAvakaH / . azarIroDapyanantena vIryeNa bhavamocakaH // 1 // artha :- te vItarAga paramAtmA nAmanA deva, zuddha jJAnarUpI prakAzane phelAvanArA (svaya) zarIra rahita hovA chatAM anaMta vIrya vaDe (jIvone) saMsArathI mukAvanArA che. zrIupamiti bhavaprapaMcA kathA. 1000 dharma anuprekSA Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama pUjya, bApajI mahArAjanA samudAyanA tattvaciMtaka-dharmasaMgraha-dazavaikAlika jevA graMthonuM bhASAMtara karIne caturvidha saMghane paramAtmamArgamAM prekTIkala cAlavAno bodha ApanArI, parama pUjya, AcAryadeva zrImadvijaya bhadraMkarasUrIzvarajImahArAjA e varSo pUrve dharmacakramAM anuprekSA zIrSaka heThaLa patrAtmaka lekho ApelA te lekho ahIM pragaTa thaI rahyA che. 'sva-para'nI sAcI oLakha 102 anuprekSAzaktinI agAdha mahattA 107 dharmakathakanI yathArtha javAbadArI 111 mArgAnusArI 114 118 122 126 131 136 143 146 151 155 161 165 169 172 176 181 nyAya saMpannatA-1 nyAya saMpannatA-2 nyAya saMpannatA-3 nyAya saMpannatA-4 ziSTAcAra prazaMsA-1 ziSTAcAra prazaMsA-2 ' ziSTAcAra prazaMsA-3 ziSTAcAra prazaMsA-4 ziSTAcAra prazaMsA-5 ziSTAcAra prazaMsA-6 ziSTAMcAra prazaMsA-7 AryajIvana vyavasthA-1 AryajIvana vyavasthA-2 AryajIvana vyavasthA-3 AcArapAlana dharma anuprekSA 0 101 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'sva-para'nI sAcI oLakha (ciMtanAtmaka A patra-lekha, manane-buddhine maMgalanuM ghara-sarva maMgalanuM mahAkendra kema banAvAya te ati agatyanA muddA upara suMdara prakAza pheMke che. kevaLa 'sva' (bhava) pratyeno moha eTale zrIjinAjJAno droha e tAttvika vAta darzanazuddhi sivAya 'sva para'nI sAcI oLakha na thAya te hakIkatanuM darzana kharekhara spaSTa che, maulika che, hRdayasparzI che. te zuddhinA kAraNabhUta zrInavakAra pratyeno bhAva sAro ghuMTAyo che. saM.) mahAnubhAva sumana ! Aje tuM ghaNA lAMbA kALe maLyo. hamaNAM zuM kare che ? tuM jANe che ne, ke mAnavajIvana moMghu ane durlabha hovA sAthe ghaNuM Avazyaka che. ene jJAnIoe ciMtAmaNI vagerethI paNa adhika kahyuM che, teno kSaNa paNa pramAdamAM vItAvavA jevo nathI. prabhu mahAvIradeve svamukhe zrI gautama jevA jJAnIne kahyuM hatuM ke- 'goyamA samayaM mA pamAyaha' he ! gotama kSaNa paNa pramAda karavo yogya nathI. sumana, A pramAda zuM che ? te jANavA jevuM che. lokonI sAmAnya buddhi evI che ke devadarzana, vaMdana, pUjana, sAmAyika, pratikramaNa vagere karavuM te apramAda ane khAvuM, pIvuM, UMghavuM, ArAma karavo, vAto karavI, vepAra karavo gharanAM kAmakAja karavAM, vagere vagere pramAda. paNa evo ekAnta nathI. devadarzana, vaMdana, pUjanAdi dharmAnuSThAno paNa pramAdarUpa hoya che ane khAvuM, pIvuM, UMghavuM vagere kriyAo paNa apramAdarUpa hoya che. sumana ! tuM buddhizALI che. jarA ciMtana karavAthI A marmane'samajI zakIza. jo jenAthI saMsAra vadhe. bhAvi kaSTo vadhe, te badhuMya pramAda ane jenAthI bhAvi sukha vadhe, saMsAra TUMko thAya, mukti najIka thAya te saghaLuMya apramAda-pramAda-apramAdanI A jJAnIoe karelI vyAkhyA vyApaka che. amuka kriyA pramAdarUpa ane amuka kriyA apramAdarUpa, ema mAnavuM e adhUrI samaja che. jinavacanAnusAriNI amUDha buddhithI je je kAryo thAya te dareka apramAda gaNAya ane mUDha--mohAdhIna buddhithI je je karIe te badhuMya pramAda gaNAya. zuM tuM ema kahI zakIza ke saMsAramAM jarUrI dhana-putra-parivAra ke evuM bIjuM paNa je je meLavavA mATe dharmakAryo karIe tene apramAda kahevAya ? kIrti ke lokaraMjana vagere 102 * dharma anuprekSA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe dharmakriyA karIe te paNa dharma kahevAya ? zreyas ! to pachI ApaNe laukika pratyeka kAryo karatAM pahelAM devadarzana, guruvaMdana, jJAnapUjana vagere karIe chIe, guruno vAsakSepa laIe chIe, teozrInA mukhe mAMgalika stotrAdi sAMbhaLIe chIe, dukAna tarapha pagaluM bharatAM namaskAra mahAmaMtranuM smaraNa karIe chIe, lagnAdi prasaMge prabhubhaktinA mahotsavo UjavIe chIe, vagere ghaNuM ghaNuM karIye chIe. ApaNe sAMsArika kayAM kAryomAM dharmane AgaLa nathI karatA ? prAyaH ApaNI zraddhA che ke jIvananuM koIpaNa kArya karatAM dharmanuM maMgaLa karIe to ApaNuM kArya nirvighne siddha thAya, sukha maLe, dhana-dolata maLe, putra-parivAra maLe, vagere vagere. zuM A badho pramAda che ? ane pramAda che to ApaNA jJAnI guruo tevA prasaMge ApaNane vAsakSepa kare che, mAMgalika saMbhaLAve che, te badhuM kema karI zake ? teo ApaNA hitasvI che, mahA upakArI che, te ApaNane pramAdathI roke kema nahi ? sumana ! koIpaNa dharmakriyA karanAranI samajaNa upara tenuM sArA-narasApaNuM raheluM che. dharma ane dharmakriyA be bhinna che, teno vicAra ApaNe AgaLa upara karIzuM. atyAre to prAyaH loka dharmakriyAne dharma samaje che. tethI huM paNa dharmakriyAne dharma tarIke mAnI A vAta karuM chuM. dharmanuM kArya mukhyatayA buddhine zuddha karavAnuM che, mUDhatAne dUra karavAnuM che ane e kAraNe dharma to karavA yogya che ja. mAtra ApaNe bIjI bIjI vastusiddhi karavAnI buddhie dharma karIe chIe tyAM bhUla thAya che. laukika ke lokottara kAryo to saune pota-potAnA jIvananI paristhiti pramANe karavAnAM ja hoya che, te na karavAthI jIvana vyavahAra aTakI paDe che ane AgaLa jatAM dharma karavAnI sagavaDa paNa nAza pAme che. mATe saMsAramAM rahelA jIvane sAMsArika kAryo to anivArya che. paNa e kAryomAM 'buddhi nirmaLa ane amUDha rahe e mATe dharma ka2vAno che.' sumana ! amUDha moharahita buddhithI bhojana karanAra kuraga u RSine bhojana karatAM karatAM paNa kevaLajJAna nahotuM thayuM ? ema lagnanI corImAM kanyAno ka2 pakaDIne beThelA guNasAgarane kevaLajJAna nathI thayuM ? nATaka karatAM zuM zrIASADhAbhUtijI kevaLI nahotA thayA ? sumana ! zuddha-amUDha buddhithI kareluM koIpaNa kArya apramAda che, enAthI dharma anuprekSA 0 103 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAno saMsAra ghaTe che. bhale, dekhAvamAM te sAMsArika hoya. ethI viparIta mUDhabuddhithI kareluM kArya pramAda che, enAthI saMsAra vadhe che, bhale pachI dekhAvamAM te dhArmika hoya. A kAraNe ja zrIjinezvaradevoe samyagdarzanane mahattva ApyuM che. enA vinA mokSa na ja thAya ema kahyuM che. 'aNagAra banyA vinA' ke 'bhoga tajyA vinA mukti na thAya ema na kahyuM,' 'jainazAstrone bhaNyA vinA mukti na thAya' ema na kahyuM, paNa 'samyag darzana vinA mukti na thAya' ema kahyuM tenI pAchaLa kyuM tattva chUpAyeluM che. sumana ! vastutaH saMsAra ane muktinuM mULa buddhi che. ethI ja kahyuM che ke "mana Dva manuSyALAM jAranuM vadhamokSayoH' - arthAt manuSyonuM mana e ja saMsAranuM ane muktinuM kAraNa che. A mana eTale buddhi. jo te mUDha hoya to saMsAramAM rakhaDAve ane amUDha hoya to saMsArathI choDAve. kalikAla sarvajJa zrIhemacaMdrasUrijIe paNa kahyuM ja che ke- ayamAbhaiva saMsAraH, vaSAyendriyaninitaH / tameva tadvijetAraM mokSamAhurmaniSiNaH // kaSAyo ane indriyothI jItAyelo A mUDha AtmA e ja saMsAra che ane teno vijaya karanArA amUDha te AtmAne ja jJAnIo mokSasvarUpa kahe che. sumana ! tane samajAyuM haze ke dharmano AdhAra amUDha buddhi che ane amUDha- zuddhabuddhinuM kAraNa laukikalokottara sarva uttama anuSThAno che. A ja kAraNe laukika kAryomAM paNa devadarzana, vaMdana, pUjana vagerene mokhare rAkhavAnAM che. dhana kamAvA mATe dukAne to javuM ja paDe. paNa tyAM gayA pachI dhananA lobhe anyAya anIti karavAnI duSTa buddhi na thAya, e uddezathI ApaNe zrInavakAranuM smaraNa karIne pagaluM bharIe chIe. ahIM dhana meLavavA zrInavakAranuM smaraNa karIe to pramAda ane anyAya-anItithI bacavA dukAne jatAM paNa zrInavakArane AgaLa karIe to apramAda. brahmacarya pAlana karavAnuM sAmarthya na pragaTe, tyAM sudhI lagna anivArya che, tethI karavuM paDe, paNa lagna pachI bhoganA kIDA banI saMsAra vadhAravA jevI AsaktimAM na sapaDAIe, buddhimAM vairAgya TakI rahe, e mATe lagnAdi prasaMgomAM paNa prabhubhakti vagerenA mahotsavo UjavIe chIe. ahIM paNa bhogasukha mANavA mahotsavo UjavIe 104 * dharma anuprekSA Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te pramAda ane lagna karavA chatAM bhogAsaktithI bacavA mahotsavo UjavIe te apramAda. * - ema bhojana bhAve, zarIra puSTa bane, khAdheluM pacI jAya, vagere icchAthI bhojana pahelAM zrInavakAranuM smaraNa karavuM te pramAda ane svAdiSTa bhojana levA chatAM tenA rasamAM na lapaTAvA mATe zrInavakAranuM smaraNa karavuM te apramAda. sumana ! mohamUDha bananArI sAMsArika kriyAothI ApaNe ekAeka nahi chUTI zakIe, e mATe to ghaNI ghaNI zuddhi karavI paDaze. mATe jayAM sudhI ApaNe evuM yogabaLa na pAmIe, tyAM sudhI kriyAo karatAM paNa ApaNe mUDha banI navo navo karmono baMdha na karI besIe, amUDha lakSyavALA rahI zakIe ane sAMsArika kAryo karatAM paNa karmano bhAra ocho karI zakIe, e kAraNe pratyeka kAryomAM dharmane AgaLa rAkhavo jarUrI che. - sumana, gRhasthajIvanamAM aneka pApakAryo anivArya che, sAdhupuruSo ja eno tyAga karI zake che. jo A kAryomAM ApaNe dharmanuM zaraNa na laIe to ApaNI zuM dazA thAya ? sAdhu jIvananI zubha pravRtti svarUpe zubha che, chatAM sAdhupuruSo pratyeka kAryomAM zrIpaMcaparameSThi bhagavaMtonuM zaraNa kare che, to gRhasthane pratyeka kAryamAM dharmane AgaLa rAkhyA vinA kema cAle ? eka to ghaNuM kharuM sAvadya jIvana ane temAM dharmanuM zaraNa na laIe to pariNAma zuM Ave ? ' ' sumana, dharmanuM baLa pAmyA vinA buddhi zuddha thatI nathI, amUDha lakSyatA pragaTatI nathI. mATe to jJAnI bhagavaMto besatAM-uThatAM, UMdhatAM-jAgatAM, khAtAM-pItAM, letAM-detAM ke jatAM-AvatAM, sarva kAryomAM zrInavakAramaMtranuM maMgaLa karavAnuM kahe che. pratyeka kAryamAM buddhine nirmaLa ane amUDha rAkhavAnA uddezathI sAdhubhagavaMto paNa bhojana, vihAra, nidrA, vagere kAryo pahelAM zrInavakArasmaraNAdi maMgaLa kare che. kadAca teo na kare to cAle kAraNake teonI pratyeka pravRtti zubha hoya che. gRhasthane to pratyeka pravRtti prAya: sAvadya hovAthI temAM dharmane AgaLa rAkhavo ja paDe. anyathA tenuM guNasthAnaka Take ja nahi. vadhe ja nahi. laukika kAryomAM dharmanI sahAya levI, e pramAda evuM tuM samaje che te yathArtha nathI. vastutaH laukika ke lokottara koIpaNa kAryamAM buddhine amUDha lakSyavALI rAkhavA mATe maMgaLa tarIke dharmanI sahAya to levI ja joIe. sarva zubha kAryono AdhAra zuddha buddhi che ane buddhine zuddha karanAra eka ja dharmarUpa auSadhi che. jema melA pANImAM paDeluM katakanuM cUrNa pANIne zIdhra nirmaLa banAve che, tema mohamalina buddhine paNa dharmarUpa dharma anupekSA * 105 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auSadhi nirmaLa ane svaccha banAve che. evI buddhithI karAyelAM laukika lokottara sarva kAryo apramAdarUpa hoI AtmAne hitakara bane che. sumana, gRhastha potAnA pratyeka kAryamAM dharmanI sahAya svIkAre to tenI buddhi nirmaLa-amUDha thavAthI gRhasthAzramamAM te DUbI jato nathI paNa te te laukika kAryo karavA chatAM buddhi zuddha rahevAthI vairAgya TakI rahe che ane saMsArane choDI saMyamI paNa banI zake che. gRhasthajIvananAM pratye kAryomAM buddhi zuddha karavA dharma ka2NIya che ane sAdhujIvanamAM buddhi zuddha ane amUDha hovAthI pratyeka kAryomAM AtmAne zuddha ka2vA dharma karaNIya che. ethI ja gRhasthanAM dharmakAryomAM puNyabaMdha mukhya che ane sAdhune nirjarA mukhya che. sumana, A ane AvuM bIjuM paNa ghaNuM samajavA yogya che, te punaH ApaNe maLIzuM tyAre vicArIzuM. hAla to Aje meM je kahyuM tenuM ciMtana karaje, ethI bIjI vAto samajavI saraLa thaze. dharmamitra 'zreyas' mahAmUlo bodha sAdhanAnI pUrNatAne varelA ane sAdhanAnA mArge cAlI rahelA zrIpaMcaparameSThionA nAma ane namaskArane sUcavatA akSaro maMtrarUpa banI jAya che. pachI, e bArAkhaDInA akSaro rahetA nathI paNa maMtradevatA bane che. bhavoSitAraka tIrthanuM svarUpa dhAraNa kare che. gurau mAnuSa buddhiM ca mantre cArabuddhikaM / pratimAsu zilAbuddhiM kurvANo narakaM vrajet // gurumAM eka sAmAnya mAnavI tarIkenI kalpanA, maMtramAM bArAkhaDInA akSaranI mAnyatA ane devamUrtimAM paththaranI buddhi karanAra AtmA narake jAya che. gurune devatulya mAnavAthI--maMtrAkSaronuM vAraMvAra manana karavAthI ane pratimAmAM paramAtma buddhi rAkhavAthI temAM rahelI ajaba zaktiono sAdhakane anubhava thAya che. gurumAM ziSyanA tattvaviSayaka saMdehone TALavAnI, maMtramAM mananA azubha vikalpothI saMrakSaNanI ane bhagavAnanI pratimAmAM Atmadarzana karAvavAnI zakti rahelI che. 106 0 dharma anuprekSA Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuprekSAzaktinI agAdha mahattA | (svanI adhika ciMtAne kAraNe, sva-para upakAraka zAstronA artha ane bhAva saMbaMdhI ApaNI anuprekSA (maulika ciMtana) zakti kharekhara ghaTI che. te zaktinI agAdha mahattA A lekhanI paMktie paMktie jhaLahaLe che. dAMta sivAya UMco, sAttvika AhAra paNa bhAgye ja cAvI zakAya, tema anuprekSAbhAva sivAya, zrIjinezvara bhagavAnanA anaMta upakAraka vacanano yathArtha marma bhAgye ja jhIlI zakAya, jIvananA aMgabhUta banAvI zakAya. saM.) sumana ! gaI vakhate karelI vAto upara teM ciMtana karyuM haze. tane samajAyuM haze ke gRhasthajIvananAM pratyeka kAryone dharmasvarUpa banAvavA mATe jinavacanano Azraya lIdhA vinA cAle tema nathI. sAMbhaLa ! e mATe jarUrI eka vAta huM tane samajAvuM chuM. jJAnAvaraNIyAdi karmonA udayathI saMsArI jIva mAtra chadmastha eTale ajJa che. tethI te sukhanA prayatno kare to paNa prAyaH viparIta thAya che. e kAraNe to ApaNe anaMta kALathI pratyeka janmamAM sukha mATe ghaNuM ghaNuM karyuM, paNa sukha na maLyuM, duHkha vadhatuM ja rahyuM. zuM koI kArya tene karavAnI AvaData vinA siddha thAya? A jJAna ApaNe jyAM sudhI prakAzamAM na Ave, tyAM sudhI bIjAnA jJAnano Azraya levo ja rahyo. te paNa je te jJAnano nahi, paNa jJAnasaMpUrNa evA zrI tIrthakara bhagavaMtanA jJAnano ja. . e kAraNe ke teo potAnA jJAnano saMpUrNa prakAza karIne pachI jagatanA jIvone mArga batAvI gayA che. ema chatAM sumana ! jagatanA traNe kALanA bhAvo eTalA badhA che ke tene zabdothI pUrNatayA zrItIrthakaro paNa na samajAvI zake. - ethI to teoe kahyuM che ke samajavA yogya bhAvone pUrNatayA samajavA chatAM teno anaMtamo bhAga ja vANIthI samajAvI zakAya tema che. zuM ghauM, juvAra, bAjaro vagerenA loTano svAda cAkhIne, samajavA chatAM temAM raheluM aMtara yathArtharUpamAM bIjAne zabdothI samajAvI zakAya ? ema bhinna bhinna bhAvomAM raheluM tAratamya paNa zabdothI pUrNatayA kadI na samajAvI zakAya. dharma anapekSA * 107 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane sumana ! jeTaluM vANIthI je rIte samajAvI zakAya teTaluM lakhIne te rIte . samajAvI zakAya ? kadI nahi, e kAraNe bolI zakAya tevA bhAvono paNa anaMtamo bhAga ja sUtrarUpe gUMthAyo che. sumana ! tane prazna thaze ke jo sUtromAM anaMtamAMthI paNa anaMtamA bhAganuM lakhAyuM che, to tene pUrNa kema manAya ? paNa e barAbara nathI. saMkSipta paNa Agama paripUrNa che. kAraNa ke tenA pratyeka vAkyo amuka ja arthanAM vAcaka nathI, vividha apekSAothI yukta che. zAstro kahe che ke--sUtranA eka eka akSaranA bhinna bhinna apekSAe anaMtA artha thaI zake che. tuM evuM na samajato ke to pachI game te sUtrano game te apekSAnAM baLe game te artha karI zakAya. kAraNa ke eno koIpaNa artha sva-para AtmazuddhikA2ka bane tevo ja karavo joIe. anyathA utsUtra thaI jAya che. e kAraNe to zabdArtha, vAkcArtha, mahAvAkyArtha ane a~daMparyAyArtha, ema arthanA cAra prakAro kahyA che ane temAM cotho prakAra pUrNa che, zeSa prakArone, adhUrA kahyA che. e cAranuM svarUpa vaLI koIvAra vicArIzuM. Aje to tuM eTaluM samajI le ke zAstronuM ane tenA prarUpaka tathA raciyatAnuM dhyeya jIvonI rAga-dveSAdi mUDha pariNatine dUra karI, AtmAnI zuddhi karIne muktimAM pahoMcADavAnuM che. e dhyeyathI viparIta artha karavAthI zAstronI tathA tenA praNetA ane racayitAnI AzAtanA thAya che. uparAMta jagatanA ajJa vizvAsu jIvone unmArge doravArUpe droha thAya che. sumana ! A kAraNe zAstronA artha zodhavA e ghaNuM gahana kArya che. eka artha karatAM bIjAne gauNa karAya tyAM sudhI vAMdho nathI, paNa bIjAno virodha thaI jAya to mahAhAni sarjAya che. mArga unmArga banI jAI che. e kAraNe to nirvedI, vairAgI, saMvegI evA gItArtho zAsrArthane yathArtharUpamAM samajI-samajAvI zake, ema kahyuM che. sumana ! vaidyaka graMtho bhaNavA saraLa che. bhaNavA chatAM roganidAna duSkara che. ethI paNa rogano pratikAra karanArA auSadhano nirNaya adhika duSkara che. sumana ! evA vaidyo virala ane e viSayanuM yathArtha sAhitya racanArA to koIka ja. sumana ! bhaNavuM saheluM che, gaNavuM duSkara che. tema ahIM paNa zAstra rahasyone sUtromAMthI zodhavAM ane samajAvavAM duSkara che. ethI to sakaLazAstronA marmane-aidaMparyane jANanArA prAvacanIne zAsanaprabhAvaka kahyA che. uparAMta je jIvane je rIte je kALamAM, je 108 0 dharma anuprekSA Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSetramAM, je paristhitimAM Atmazuddhi thAya, ajJAna, mUDhatA ane asadAcAra ghaTe, te rIte samajAvanArA dharmakathIne tethI paNa adhika prabhAvaka kahyA che. sumana ! zAstro vinA Aje ApaNuM aMdhAruM TALanAra koI nathI.ane zAstronuM gAMbhIrya svayaMbhUramaNa samudra karatAMya ghaNuM che. tenA UMDANamAM pahoMcI tattvone zodhavAM e ghaNuM ja duSkara che. ethI to jJAnIoe svAdhyAyanA pAMca prakAro jaNAvyA che. teno pahelo prakAra che vAcanA. vAcanA eTale graMthanA AlaMbanathI sUtronuM adyayana karavuM ane adhyApana karAvavuM. bIjo prakAra che pRcchanA. nahi samajAyeluM ke vistRta thayeluM bIjAne pUchavuM tene pRcchanA kahevAya 'che. trIjo prakAra che parAvartanA. bhaNeluM visarI na jAya, e mATe uccAra zuddhipUrvaka vAraMvAra gaNavuM te parAvartanA kahevAya che. A traNa prakArone dravyazruta kahyuM che. kAraNa ke te cothA pAMcamA prakAranA kAraNabhUta che. cotho prakAra che anuprekSA 'anu' =sUtrane anusarIne, pra+kSA =prakRSTatayA jovuM, zodhavuM, tene 'anuprekSA' kahevAya. sumana ! A anuprekSA zAstronAM gUDha rahasyone zodhavAnI divyacakSu che. jenAM netro nirmaLa ane tejasvI hoya te teTaluM spaSTa ane dUra paNa joI zake, tema jeno darzanamohanIya roga TaLavAthI buddhi mArgAnusAriNI thaI hoya ane jJAnAvaraNIyano kSayopazama thavAthI sateja thaI hoya te zAstronAM UMDAM satya tattvone zodhI zake. sumana ! have tane samajAze ke mAtra bhASAjJAnathI zAsragata gUDha rahasyone pAmI na zakAya. deva-gurune samarpita thaIne teonI vidhi pUrvaka upAsanA karI hoya, ane te dvArA AvaraNono kSayopazama thavAthI jIvanamAM namaskArano sparza thayo hoya, ahaMkAra ane mamakAra ghaTyA hoya, tyAre A yogyatA prApta thAya che. sumana ! anuprekSAnuM baLa prApta karavuM anivArya che. tenA abhAve zAstra zastra banI jAya che. sUtragata apragaTa bhAvone e sUtranA AdhAre zodhyA vinA sAcuM dharma anuprekSA * 109 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvajJAna pAmI zakAya tema nathI. sumana ! zAstraviruddha bodha hAnikAraka che tema zAstronA audaMparyane zodhyA vinAno adhUro bodha paNa hAnikAraka che. ethI usUtrano bhaya evo na joIe ke je zAstronAM rahasyo zodhatAM muMjhave. zabdArthamAM baMdhAI rahevuM ane TuMkA ane pUrNa mAnI levo e vikAsamAM rodhaka che. sumana ! anuprekSA AtmavikAsano pAyo che. zAstro AtmAnA guNorUpa jhaverAtanI peTI che-tijorI che. syAdvAda ene ughADavAnI kuMcI che, mArgAnusAriNI buddhi ene ughADavAnI AvaData che ane anuprekSA jhaverAtane jovAnI AMkha che, prakAza chatAM AMkha vinA aMdhAruM na TaLe tema zAstro chatAM anuprekSA vinA ajJAna na TaLe. sumana ! zAstrone samajavA mATe pU. haribhadrasUrijI mahArAje svakRta aSTakaprakaraNamAM sUkSmabuddhinuM ane mArgAnusAriNI buddhinuM je mahattva varNavyuM che te keTaluM upayogI che te tane have samajAze. mArgAnusAriNI buddhi syAdvAdanI bhUlabhUlAmaNImAMthI mArga Ape che ane sUkSmabuddhi anuprekSAmAM UMDA utaravA sahAya kare che. zAstrone jagatano ArIso kahyo che. kAraNa ke temAM jagatanA saikAlika sarva bhAvonuM vAstavika pratibiMba che ane tene jovAnI AMkha A anuprekSA che. sumana ! jJAnIoe bAra prakAranA tapamAM svAdhyAyane sarvazreSTha tapa kahyo che, te zreSThatA A anuprekSA ane pAMcamA dharmakathA svAdhyAyane yoge che e vAta have pachI vicArIzuM. ApaNe je kaMI samajavuM jarUrI che, temAM anuprekSA vinA cAle tema nathI mATe e saMbaMdhI Aje tane thoDuMka samajAvyuM che. tenuM ciMtana-manana karaje ane na samajAya te vinA saMkoce pUchaje. dharmamitra, zreyasu. 110 * dharma anapekSA Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmakathakanI yathArtha javAbadArI (A patra-lekhamAM sva-upakAraka pAMcamA svAdhyAya-dharmakathAnuM sarasa-suMdara zabda-citra che. dharmakathakanI yathArtha javAbadArInuM A lekha spaSTa darzana karAve che. saM.) sumana ! pahelAM ApaNe anuprekSA svAdhyAya aMge je vAto karI hatI, tenuM te ciMtana karyuM haze. tane samajAyuM haze ke anuprekSAnA baLa vinA zAstrokta gUDha tattvonI samaja prApta thaI zake tema nathI. sumana ! anuprekSAno mahimA ghaNo ja che. cilAtIputra jevo mahApApI mAtra gurumekhe eka ja vAra sAMbhaLelA upazama, saMvega ane viveka e traNa padothI, zithilAcAramAM DUbI gayelA zrI somaprabhasUrIjI eka mAtra pramAda' zabdathI, aImuttA nAmanA bALamuni mAtra iriyAvahisUtranA eka mAtra 'dagamaTTI' padathI kalyANa sAdhI gayA, temAM A anuprekSAnuM ja baLa kAraNabhUta hatuM. sumana ! e uparAMta paNa je koI muktine varyA che, vare che ane varaze, te sarvane kSapakazreNImAM zukladhyAnanA dvitIya caraNa sudhI paNa A anuprekSAnuM baLa upakAra kare che. sumana ! anuprekSAnuM baLa meLavavA jIvanamAM sAdhanA karavI paDe che. viSayakaSAyonAM AkarSaNa tajavAM paDe che. te pachI ja anuprekSAnuM baLa pragaTa thAya che. sumana ! bIjAnI pAsethI kaMI meLavavuM hoya to tenI icchAne anusaravuM paDe che, te zAstragata rahasyone meLavavA zAstrone samarpita thavuM paDe che. tenA pratye bahumAna dharAvIne zaMkAdi doSothI dUra rahI tattvane zodhavAM paDe che. e mATe sumana ! zAstrapraNetA pratye ghaNo sadubhAva joIe, teonA upakArone oLakhI teo pratyenI kRtajJatAthI haiyuM bharI devuM joIe. sumana ! anuprekSA pachI pAMcamo svAdhyAya dharmakathA che. anuprekSA sva upakAraka che, jayAre dharmakathA sva-para upakAraka che. e kAraNe svAdyAyano e sarvazreSTha ane chello prakAra che. sumana ! anuprekSAnuM baLa pragaTyA pachI ja dharmakathAno vAstavika adhikAra prApta thAya che. dharmakathAmAM anuprekSA uparAMta bIjA paNa ghaNA guNonI jarUra rahe che. kAraNa ke anuprekSA roganA nidAna jevI che ane dharmakathA auSadha ApavA jevI che. auSadha ApavAmAM rogInA zarIra sAthe bIjI paNa aneka bAbatone samajavI paDe che. e mATenAM pustako hotAM nathI, jagatanA prApta thayelA anubhavothI te samajI zakAya che. sumana ! dharmakathAmAM paNa ema ja che. dharmakathake zrotAne sarvaprakAre samajavA paDe che. te te dravya, kSetra, kALa, bhAva sAthe zrotAnI buddhi, ruci, saMyoga, saMpatti vagere dharma anapekSA * 111 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aneka bAbatono khyAla rAkhavo paDe che. sumana ! darajI jema kapaDuM sIvavAmAM soya kAtara banneno upayoga kare che, tema dharmakathAmAM khaMDana-maMDana ubhaya paddhatinI jarUra rahe che. paNa kAtarano upayoga sIvavAnA lakSyane anusarIne thAya che tema khaMDana paNa maMDananA lakSyapUrvaka karavAthI hita thAya che. sumana ! khaMDana oparezana jevuM che, te zANo hitasvI, buddhimAna DaoNkTara nirupAya kare che ane temAM khUba sAvadha rahe che. tema khaMDana paNa nirupAya karavA jevuM che ane te paNa maMDananI puSTi thAya tevI kALajI ane kaLApUrvaka. anyathA lAbhane badale hAnino saMbhava vizeSa che. sumana ! jenI pAsethI kAma levuM hoya tene rIjhavIne kAma levuM te sarvazreSTha upAya che. Thapako vizeSa kAragata nIvaDato nathI. tema zrotAne paNa guNo pratye sanmAna pedA karAvI ne tenAmAM dharmarasa jagADavo hitAvaha che. bahudhA jIvo viSaya kaSAyo pratye AdaravALA hoya che, teone guNonuM mahattva samajAvIne dharmamArge caDhAvavA e nirbhaya upAya che. sumana ! tattvathI to doSo TALavAno upAya anya jIvo pratye bahumAna pragaTAvavuM te che. jema jema zarIrabaLa vadhe tema tema roganuM baLa ghaTe che, e rIte jIvonA jIvatva pratyenuM bahumAna pragaTa thatAM svArtha, ahaMkAra, hiMsA, jUTha, anIti, asadAcAra, asatyano pakSa, krodhAdi kaSAyo, niMdA, irSyA, vaizunya vagere sarva pApo svayaM ghaTavA mAMDe che. pApAcaraNa jIvonA jIvatvanI kiMmata na samajavAne kAraNe thAya che. jIvatva pratye sanmAna jAgyA pachI pApAcaraNa thaI zakatuM nathI. sumana ! e kAraNe dharmakathA mukhyatayA bALabuddhi, madhyamabuddhi ane paMDitabuddhi, e traNa prakAramAM zrotA kayA prakArano che te jANIne prathama sAmAnya guNAnurAga vadhe, upazama pragaTe, maitrI, pramoda, karuNA, upekSAdi bhAvo janme tevI rIte karavI hitakara che. sumana ! dharmakathA saMvega pragaTa thAya te rIte vairAgya pradhAna karavAthI svaparahitakara thAya che. sumana ! vairAgya eTale svArthavRttine toDIne parArthavRtti pragaTAvavI. svArthavRttithI sarva pApo vadhe che ane parArthavRttithI sarva pApo ghaTe che. A parArthavRtti paNa nirAdhAra nahi, kRtajJatApUrNa hovI joIe. e mATe sumana ! zrotAmAM bIjAnA upakArone oLakhavAnI ane kRtajJabhAve teno badalo ApavAnI vRtti pedA karavI e dharmakathAnuM mukhya lakSya hovuM joIe. sumana ! A vRtti sahaja prApya nathI, te mATe kramika upAyo samajAvavA joIe. 112 0 dharma anuprekSA Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokottaraguNonI prApti mATe laukikaguNa keLavavA e pAyAno dharma che. sumana ! mIMDAnI koI kiMmata nathI paNa ekaDA mATe te anivArya che. mIMDA vinA ekaDo thaI zake zI rIte ! ekaDAnI daza daza guNI kiMmata vadhAravAnI zakti paNa mIMDAmAM che. e rIte sumana ! lokottara guNo mATe laukikaguNo anivArya che. te guNo ja AgaLa vadhIne lokottarasvarUpane dhAraNa kare che. eTaluM ja nahi, lokottara guNonI mahattA vadhAravAmAM paNa laukika guNo kAraNa bane che. sumana ! e kAraNe zAstrakAroe mArgAnusAritAne prathama Avazyaka mAnI che. tenA abhAve Atmika guNo pragaTa thatA nathI, TakatA nathI, vRddhi pAmatA nathI ane saphaLa thatA nathI. e kAraNe sumana ! prathama te guNonuM mahattva samajAvavuM e dharmakathakanuM kartavya che. sumana ! dharmakathAnuM samya-svarUpa samajanArA ane vidhipUrvaka dharmakathA karanArA upakArIone pravacanaprabhAvaka kahyA che. | mohAvRttajIvonA ajJAnane dUra karI teo sarvatra prazamabhAvane pragaTAvatA rahe che. kleza, kaMkAsa, saMtApa, zoka vagere mananA rogo temanA eka AzIrvAdathI ja bhAgavA mAMDe che. teo jyAM jyAM vicare che tyAM tyAM jIvonI viSayatRSNAnA tApane dUra karI maitrI ane prazamabhAvano AlhAda pragaTa kare che. sumana ! bhinna bhinna ruci ane bhinna bhinna prakRtivALA aneka zrotAone eka samAna dharmakathAthI dharma samajAvavo te ghaNuM agharuM che. e mATe dharmakathakane potAnI yogyatA, puNyabaLa ane buddhibaLa vagere pragaTAvavA viziSTa sAdhanA karavI paDe che, anugrahabuddhi pragaTAvavI paDe che. vacanavilAsa ane dharmakathAmAM moTuM aMtara che. sumana ! AvA dharmakathakono upakAra jagata upara amApa che. jagatanA utpAtone zimAvavAmAM teono phALo mukhya che. dharmakathAnI yogyatAne pAmelA dharmakathakanA yoge vaira-virodha thatA nathI, hoya te paNa zamI jAya che. vagere dharmakathA ane dharmakathakano mahimA ghaNo che. sumana ! je anuprekSAthI ApaNe dharmatattvane samajavuM che, te mATe anuprekSAne samajavI Avazyaka hovAthI prasaMgane pAmIne svAdhyAyanA pAMca prakAra aMge ApaNe thoDI vAto karI che. have ApaNe AtmAnA vikAsamAM prathama Avazyaka mArgAnusAritAnuM mahattva kevuM che te vicArIzuM. dharmamitra zreyasu. dharma anapekSA * 113 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgAnusArI (agAdha ciMtananA paripAka svarUpa A patra-lekhamAM upakAraka zAstronI gaMbhIra vAto khUba ja mananIya tema ja bodhaka zailImAM rajU thaI che. mAnavabhava, zubhAzubha karmonuM svarUpa, mArgAnusAritA ane guNasthAnako viSenuM je spaSTa vivaraNa A patra-lekhamAM thayuM che te anaMtakaruNAnidhAna zrI tIrthaMkara paramAtmAnI AjJAnA rahasyane pAtra banavAmAM ApaNane khUba preraka thAya tevuM che. saM.) sumana ! anuprekSAnuM mahattva tane samajAyuM haze, koI paNa viSayanA yathAtathya jJAna mATe anuprekSA ghaNI jarUrI che. sumana ! Aje huM tane dharma ke jenA vinA bhavabhramaNa TaLe tema nathI ja, te dharmano mArgAnusAritA sAthe ane mArgAnusAritAno manuSyabhava sAthe kevo saMbaMdha che, te aMge samajAvIza. eka vAta to tAre samajI levI joIe ke, dharma e AtmAno svabhAva che. kahyuM che ke, "vatthalAhavo dho' arthAt pratyeka padArthanA svabhAvane dharma kahevAya che. e kAraNa dharma" e bahArathI meLavavAnI vastu nathI, AtmAmAM che, tene pragaTa karavAno che. paNa tene pragaTa karavAmAM acetana evI para (bAhya) vastuonI sahAya vinA cAle tema nathI. sumana ! cAlavAnI zaktine pragaTAvavA cAluNagADInI, caDhavAnI zakti pragaTAvavA nisaraNInI, pAcanazakti pragaTa karavA AhAranI jarUra paDe che, tema AtmAnA svabhAvane pragaTa karavA bIjI bahAranI vividha vastunI jarUra paDe che. cAre gatimAM manuSyanI gatine dharma mATe mukhya kahI che, manuSya janmane ciMtAmaNIthI paNa adhika durlabha, mUlyavAna ane Avazyaka kahyo che, tenuM kAraNa dharmane pragaTa karavA mATe joItI bAhya sAmagrI manuSyabhavamAM ja maLI zake che. mATe ApaNe prathama e saMbaMdhI vicAra karIe. sumana ! vastusvabhAva che ke jene AjanA vaijJAniko (Positive) pojhITIva ane (Negative) negeTIva kahe che, tevAM be tattvono paraspara yoga maLyA vinA koI kArya thatuM nathI. nadInI pavitra retImAM pANInuM poSaNa joItA pramANamAM hovA chatAM vanaspatinA aMkurA UgatA nathI. khetaramAM paNa dhovAI gayelI bhUmimAM vAraMvAra khAtara meLavavuM paDe che. khAtara vinAnI zuddhabhUmi ke bhUmivinAnuM kevaLa khAtara dhAnya pakAvavAmAM asamartha che. e rIte dharmane pragaTa karavA mATe paNa pojhITIva-negeTIva jevAM be tattvonI jarUra paDe che. sumana ! manuSyanI ja mukti thAya, anyagatie mukti na ja thAya, temAM paNa 114 * dharma anuprekSA Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ja kAraNa che. anyagatimAM A be tattvonI mAphakasarano prAmANika yoga jIvane prApta thaI zakato nathI. - divasa ane rAtrino vibhAga manuSyalokamAM ja hoya che. anyatra kevaLa prakAza ke kevaLa aMdhakAra hoya che. mAtA-pitAno ke svajanAdino saMbaMdha paNa manuSyane ja maLe che. devo, nArakone mAtA pitA ke svajano hotA nathI, tiryaMcone mAtA pitAno saMbaMdha hovA chatAM prAmANika kAryasAdhaka hoto nathI, e ane evI keTalIya vizeSatAo manuSyajIvanamAM hoya che. tethI teno mukti sAthe ghaniSTa saMbadha che te ApaNe prasaMge prasaMge vicArIzuM. sumana ! dharma aMge pojhITIva ane negeTIvanI kAryasAdhakatA jarA UMDANathI samajavI paDaze. te mATe AtmA, tene lAgelI karmanI vargaNAo ane zarIra vagere dharmasAdhaka bAhya sAmagrI, e traNano pArasparika saMbaMdha kevo che ? te jANavuM paDaze. - sumana ! garamIthI rakSaNa karavA zIta upacArono ane ThaMDIthI bacavA mATe pramANopeta uSNatAno Azraya levo paDe che. AhArane pacAvavA mATe pAcanazaktinI jarUra rahe che, tema AtmAnA prati pradeza lAgelAM vividha karmonA AkramaNathI bacavA mATe paNa koI rakSaNanI AvazyakatA svIkAravI ja paDaze. : sumana ! AtmAnA pratyeka pradezo sAthe anaMtAnaMta karmANuo dUdha-pANInI jema maLelA che. uparAMta AtmAnA pradezo paNa zarIranA aNuo sAthe e ja rIte maLIne rahyA che. - sumana ! AtmA svarUpe krodhI nathI, paNa krodha mohanIya nAmanuM tene lAgeluM karma udayane pAmIne jyAre AkramaNa kare che tyAre tene vaza banIne jIva mana, vacana ke kAyAthI gusso kare che. jo te prasaMge tenA jIvananA AdhArabhUta audArika zarIranA athavA bIjA zabdomAM kahuM to tenA mana, vacana ane kAyAnA aNuo e krodhanI asaravALA na banatAM krodhano parAbhava karI zake tevAM puNya-pavitra hoya to jIva krodhanA AkramaNathI uttejIta na thAya, gusso na kare. pariNAma e Ave ke udaya pAmelo krodha niSphaLa bane ane AtmAnA svabhAvarUpa kSamAdharma pragaTa thAya. e rIte vedamohanIya nAmanuM karma udayamAM AvIne AkramaNa kare tyAre paNa tenAM mana vacana kAyAnuM baLa jo teno sAmano karI zake to udayamAM AveluM vedamohanIya karma tene vikAra na karI zake. pariNAma e Ave ke AtmAno svabhAvagata brahmacaryadharma pragaTa thAya ane udayamAM AveluM karma niSphaLa banI chUTI jAya. sumana ! badhAM karmone toDavAno A eka ja sAco upAya che. mATe to mana vacana kAyAne yoga kahyA che. karmano sAmano karI mokSa sAthe AtmAno yoga karAve tene yoga kahevAya. dharma anapekSA * 115 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumana ! samagra zAstramAM karmanA vividha svabhAvanuM ane teno sAmano karI zake tevA prakAranuM mana vacana kAyAnuM yogabaLa pragaTa karavAnA upAyonuM varNana che. A yogabaLathI karmone parAsta karavAM, tene vaza na thavuM e ja cAritra che. e mATe ja sarvavirati che. e ja manuSya janma pAmelA AtmAnuM mukhya kartavya che. sumana ! corothI rakSaNa karavA coranI jAtinA paNa corano sAmano karI zake tevA cokIdAronI sahAya levI paDe che, tema Atmadhanane lUTanArAM karmonA AkramaNathI bacavA mATe mana vacana kAyAnA bAhyayogabaLanI sahAya levI ja paDe. e rIte karmone toDavA mATe tenA AkramaNane sahI zake ane karmone niSphaLa banAvI zake tevuM mana vacana kAyAnuM puNyapavitra yogabaLa Avazyaka che. sumana ! nizcayathI to AtmAnA jJAnAdi guNonI prApti e muktino upAya che, paNa corothI bacavA cokIdAranI jarUra paDe che tema vyavahAranayathI karmonA zubhAzubha AkramaNathI bacavA mATe prAraMbhamAM bAhyayogabaLanI mukhyatA jaNAvI che. eTaluM ja nahi, sumana ! samyajJAnAdi guNone pragaTAvavA mATe paNa A bAhyayogabaLa Avazyaka che. e kAraNe to jainAgamamAM bahudhA vidhiniSedho bAhyayogabaLanA pragaTIkaraNa mATe karelA che. sumana ! je vAta tArI buddhimAM slarI ja na hoya, samajavI duSkara hoya, chatAM samajayA vinA cAle nahi tema na hoya, tene samajAvavA mATe te tAttvika UMDANamAM utaryA vinA na cAle. ApaNe mArgAnusAritA saMbaMdhI vicAra karavAno che, tenuM mahattva samajavuM che, paNa te kevo upakAra kare che ? kevI rIte kare che? vagere samajyA vinA tenI mahattA, upakArakatA ane AvazyakatA zI rIte samajI zakAya ? ' sumana ! mArgAnusAritAno ekaeka prakAra AtmAne karmonA AkramaNathI bacAvI lenAra eka saphaLa bakhtara tulya che. tenI sahAyathI karmone parAsta karI zakAya che. tuM sthirabuddhithI vicAra karIza tema tema A tattva tane vadhu spaSTa samajAze. sumana ! karmone bAMdhIne ApaNe ahIM AvyA chIe, teno udaya paNa pratisamaya cAlu che. have ApaNuM kartavya to tenA AkramaNathI bacavAnuM che. arthAta tene mATe puNyapavitra yogabaLa pragaTa karavuM te che. sumana ! karmonA AkramaNano sAmano karavo kevo duSkara che ane te kevI rIte karI zakAya, vagere samajavuM paDaze. sumana ! mArge cAlavuM kaThIna nathI, mArge caDavuM ghaNuM kaThIna che. mArga bhUlelA musApharane ujjaDa mArge eka phalAMga bhUmikA pasAra karatAM je muzkelI naDe che te mArge caDhyA pachI aneka gAu sudhI cAlavAmAM paDatI nathI. je moTara sIdhI sArI saDaka upara 116 * dharma anuprekSA Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ seMkaDo mAIla doDI jAya che te paNa khADA-TekarAvALI jamInamAM bhAMgI jAya che. sumana ! muktino mArga prApta karavo durlabha che. prApta thayA pachI teTalI muzkelI naDatI nathI. rogIne pAzera dUdha pacAvavuM duSkara che. nirogIne te eka pAna cAvavA jevuM saraLa che. sumana ! bALakane eka ratala bojo bhArarUpa bane che, yuvAna tene paganI Thokare uDADI zake che. ema anAdi mithyAtvI jIvane prathamataH mokSamArgano pakSa karavo, arthAt mArgAnusAritAnuM pAlana karavuM ghaNuM duSkara che. e mATe manuSyabhava, Aryadeza ane uttamakuLa sAthe ca2mAvartakALano sahakAra meLavavo paDe che. anaMtA acaramapudgala parAvartano eTale aMdhanetre mArga vinAnI parvatonI AkarI khINomAM paribhramaNa. caramapudgala parAvarta eTale muktimArganuM sAmIpya. paNa temAM ya prathama guNasthAnaka eTale khINomAMthI mArge pahoMcavA mATenI AkarI keDI. Ane mArgAnusAritA kahI zakAya. te keDIne nirvighne pasAra karavAthI kAco retALa bhUlabhUlAmaNIvALo mokSamArga maLe ene samyagdarzana kahI zakAya. sumana ! aviratinI beDIo paherIne raNano rasto kApavA jevo prayatna chatAM mArga maLI javAthI samyagdarzana pAmelo jIva Akhare muktine pAme che. sumana ! trIjuM guNasthAnaka eTale utsAha-nirutsAhanAM jholAM, bIjuM guNasthAnaka eTale thAkelA jIvanuM bhaya pAmIne punaH khINo tarapha pAchuM pharavuM. pAMcamuM guNasthAnaka eTale belagADInI kAcI saDake musApharI. chaThThuM guNasthAnaka eTale parvatanuM caDhANa. sumana ! ahIM sudhI to pramAdanA AMcakArUpa khADA-TekarA, kAMTA-kAMkarA, bhUlabhUlAmaNI, cora zvApadono bhaya vagere vividha vighno naDe che. sAtamA guNasthAnakathI caudamA sudhInAM apramattadazAnAM guNasthAnako eTale koI paNa vighnavinAnI suMdara sIdhI pAkI saDaka upara cAritradharmarUpa moTaranI musApharI. koI jIva to aMtarmurbhUtamAM ja mukti maMdiramAM pahoMcI jAya. vacce upazama zreNino unmArga che; paNa Akhare sAco mArga maLI jAya che eTale e bahu jokhamarUpa nathI. sumana ! gharamAMthI nIkaLavuM kaThIna che, nIkaLyA pachI cAlavuM teTaluM kaThIna nathI. anAdikALathI svArthamAM rasIyA banelA jIvane svArtha choDavo kaThIna-atikaThIna che. upavAsa ka2nA2ne paNa AA-bIDInI Adata choDavI kaThIna paDe che, tema 52mArthanA kAryo karanArane paNa svArtha choDavo ghaNo kaThIna che. sumana ! mArgAnusAritAnA baLe anAdi vyasanarUpa banI gayelA svArthane choDavAnuM sAmarthya prApta karI zakAya che. e tane have pachI samajAvIza. Aje to ATaluM paryApta che. tuM AjanI vAtone ciMtana mananapUrvaka vAraMvAra anuprekSA karIza to tane ghaNuM jANavA maLaze. - dharmamitra zreyas. dharma anuprekSA * 117 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAya saMpannatA-1 (unmArgagAminI buddhine mArgAnusAriNI banAvIne zrIjinezvara bhagavAnanI AjJAmAM sthira karavAmAM "nyAya" keTalo upakArI che tema ja "anyAya" keTalo anartha janmAve che te hakIkatanuM hRdayasparzI vivecana A patra-lekhamAM saraLa tema ja bodhaka zailImAM karavAmAM AvyuM che. saM.). sumana ! anuprekSA tane rUcikara banI che, ema tArI vadhatI jatI jijJAsAthI samajI zakAya che. vastutaH jIvano samyagbodha jema jema vadhe che, tema tema jijJAsA paNa vadhe che. jANeluM alpa lAge, potAnI ajJAnatA oLakhAtI jAya ane mithyA ahaMkAra maMda paDato jAya, to samajavuM ke jJAna pacyuM che. lIdhelo AhAra pacavAthI svAthya sudhare che ane sAcI bhUkha jAge che tema jJAna paNa pace che tyAre upazamabhAva pragaTe che ane jijJAsA vadhe che. sumana ! jijJAsAnI sAcI pUrti to potAno ja prakAza karI zake. kintu e prakAza mATe bIjAnI pAsethI jANavuM jarUrI che. zrIjinezvaradeva ane jinavacano pratye jeTaluM bahumAna vadhe teTalo prakAza zIdhra thAya ane teTaluM jinavacananuM gAMbhIrya samajAya. sumana ! sarva zAstrono sAra e che ke mithyA ahaMkAramAMthI janmelI svArthavRtti sarva anarthonuM mULa che ane namaskArabhAvamAMthI pragaTa thayelI parArthavRtti sarva saMpattinuM mULa che. te svArthavRttine TALavA ane parArthavRtti pragaTa karavA mATenA prAraMbhika upAyone mArgAnusAritA kahI che. tene samajatAM pahelAM tenuM mahattva jANavuM anivArya che. sumana ! paraspara anuviddha samyagdarzana, samyajJAna ane samagu cAritra e AtmaguNo muktino mArga che. e ja yogabaLa che, tattvathI e ja jAya che, e ja cAritra che. e ja AtmA che ane e ja mukti che. tene prApta karavA mArgAnusAritA ati Avazyaka che. sumana ! pAyo AgaLa vadhIne jema makAna bane che ane bIja AgaLa vadhIne vRkSa bane che, tema kramazaH Atmazuddhi sAthe vadhatI A mArgAnusAritA e ja mokSamArga banI jAya che ane parAkASTAe pahoMcelI te ja mukti bane che. sumana ! e rIte mArgAnusAritAno sukha (mukti) sAthe evo saMbaMdha che ke nAnA moTA, bAhya atyaMtara koI paNa sukhane prApta karavA mATe tenuM pAlana anivArya che. zAstrakAra bhagavaMtoe tenuM pAlana karavAnA pAMtrIsa prakAro jaNAvyA che, tene zAstrIya paribhASAmAM mArgAnusAritAnA pAMtrIsa guNo kahevAya che ane te sarvamAM "nyAyasaMpanna vaibhava' e pahelo guNa che. 118* dharma anapekSA Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumana ! A "nyAyasampannavaibhava" guNanuM vidhAna karavAmAM zAstrakArono mukhya uddeza vaibhava- prApta karAvavAno nahi, kintu anyAyanA tyAgapUrvaka nyAyanuM pAlana karAvavAno che. sumana ! sAthe rahetI eka ja rAjyanI prajAnuM kartavya che ke potAnA jIvanathI bIjAne bAdhA na pahoMcADatAM zakyatA pramANe sahAya karavI. bAdhA pahoMcADanAra rAjayano gunhegAra bane che ane yathAzakya bIjAne sahAya karanAro rAjAnI maherabAnInuM pAtra bane che, prajAmAM paNa te Adara sanmAna pUjA vagerene pAme che. tema jainazAsananI prajArUpe jagatanA sarva jIvonuM kartavya che ke potAnA svArthane kAraNe bIjAne kaSTa nahi ApatAM zakti sAmagrI anusAre bIjAne sukhI karavA prayatna karavo. bIjAne kaSTa ApanAra dharmazAsanano gunhegAra bane che tethI tenA gunhAne anusAre karma tene nAnI moTI zikSA kare che. ethI viparIta bIjAne yathAzakya sukha ApanAro dharmazAsananI maherabAnI meLavI zake che ane sarvatra Adara sanmAna pUjA vagerene pAme che. sumana ! e kAraNe anya jIvane koI prakAre duHkhamAM nimitta banavuM te anyAya che ane sukhamAM nimitta banavuM te nyAya che. sumana ! sakaLa jantanA kalyANa mATenA zuddha AtmapariNAmapUrvakanuM sarvathA prANAtipAtaviramaNa, arthAta. ahiMsA, tene parama eTale sarvazreSTha dharma kahyo che ane koI paNa jIvane thoDuM paNa du:kha upajAvavuM tene hiMsArUpa adharma kahyo che, tenuM kAraNa e che ke hiMsA e anyAya che ane ahiMsA e nyAya che. nyAya e sampatti che e anyAya e vipatti che. sumana ! koI paNa tane anyAya kare to tane iSTa nathI tema koIne paNa tuM anyAya kare, tene te ISTa na ja hoya. sumana ! sAmAnyatayA to sarva koI nyAyane kartavya ane anyAyane akartavya samaje che, paNa nyAya zuM ane anyAya zuM ? e viveka duSkara che. jenI buddhi upara ahaMkAranuM sAmrAjaya varte che te prAyaH nyAya-anyAyano sAco viveka karI zakato nathI. e kAraNe nyAyane samajavA mATe mArgAnusAriNI buddhinI jarUra rahe che. A buddhi jIvamAM namaskAra mahAmaMtranI ArAdhanAthI pragaTe che, mATe jJAnIoe sarva kAryo karatAM pahelAM zrInavakAramaMtranA uccAraNano vidhi jaNAvyo che. sumana ! koI paNa kArya aneka nimittonuM baLa maLavAthI siddha thAya che, te sarva nimittone be bhAgamAM vaheMcIe to aMtaraMga nimitta ane bAhya nimitta ema be vibhAgamAM te vaheMcI zakAya che. dharma anuprekSA * 119 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumana ! samajavA mATe jarA dhyAna daIne sAMbhaLa. eka guru ane ziSya che. guru ziSyane bhaNAve che ane ziSya bhaNe che. A kAryamAM bIjA kAraNone gauNa karIye to paNa ziSyano udyama ane buddhi tathA guruno bhaNAvavAno prayatna traNa kAraNone mAnavA joIe. traNenA yoga vinA bhaNavuM duHzakya che. sumana ! A kAryamAM bhaNanArano prayatna ane buddhi banne kA2Na chatAM 'guru kRpAthI huM bhaNI zakyo' ema mAnanAra ziSyanI buddhi mArgAnusAriNI gaNAya che ane gurunI kRpA bhale hoya, paNa mArI buddhi vinA guru zI rIte bhaNAve ? mATe mArI buddhithI huM bhaNI zakyo.' ema mAnanAranI buddhi unmArgagAminI kahI che. pahelI buddhimAM nyAya che, bIjI buddhimAM anyAya che. A dRSTAntamAM guru paNa jo ziSyanA udyama ane buddhine mukhya mAne ane potAnA prayatnane gauNa mAne to gurunI buddhi mArgAnusAriNI ane 'pote bhaNAvyo mATe ja ziSya bhaNI zakyo' ema mAne to te buddhi unmArgagAminI gaNAya. kAraNa ke te ahaMkAravardhaka che. sumana ! e ja rIte samaja, ke bhaNavA-bhaNAvavAno prayatna karavA chatAM ziSya na bhaNI zakyo. tyAre jo ziSya mAne ke gurue to mArA pratye ghaNo upakAra karyo, paNa mArI buddhi maMda hovAthI huM na bhaNI zakyo, to te buddhi mArgAnusAriNI ane potAnI maMdabuddhine gauNa, karI 'gurue bhaNAvavAmAM lakSya na ApyuM, mATe huM na bhaNI zakyo', ema mAne to te buddhi unmArgagAminI samajavI. guru paNa ema mAne ke 'ziSya jaDa hovAthI na bhaNI zakyo, meM to ghaNA prayatno karyA'. to te buddhi unmArgagAminI che. tene badale ema mAne ke 'mArI bhaNAvavAnI kaLAmAM trUTi hovAthI ziSya na bhaNI zakyo, kaLAvaMta guruo to pattharane paNa, pallavita karI zake che, mArAmAM e zakti nathI mATe te bhaNI na zakyo' to e buddhi mArgAnusAriNI che. ema sumana ! mAnI le ke eka mANase kaMI kupathya karyuM ane bimAra paDyo. temAM jo te potAnI bhUlane badale kupathyano doSa AgaLa kare to tenI buddhi unmArgagAminI gaNAya ane 'mArI lolupatA ke ajJAnatAne kAraNe huM bimAra paDyo' ema mAne to te mArgAnusAriNI gaNAya. sumana ! sAmAnyatayA koI paNa zubha-azubha kAryamAM pote ane bIjA nimitta hoya che, temAM zubha kAryano yaza bIjAne Apavo ane azubha kAryano doSa potAno mAnavo, e nyAya che tethI viparIta zubhakAryano yaza pote upADI levo ane azubhano doSa bIjAne zire mUkavo te anyAya che. eka saghukti che, bIjI asaghukti che. eka buddhi ahaMkAraprabhAvita che. bIjI namaskAraprabhAvita che. eka bhAvazuddhirUpa che bIjI 120 0 dharma anuprekSA Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvaazuddhirUpa che. eka dharma che. bIjI adharma che. eka jinAjJArUpa che, bIjI mohanI AjJArUpa che. sumana ! anAdikAlIna ahaMkAra prerita buddhine kAraNe jIva vividha prakAre anyAya sevato Avyo che. tethI ja karmanAM baMdhano cAlu rahyAM che tene toDavAno eka ja upAya che nyAya ! teno Azraya lIdhA vinA kadApi te sukhI thAya tema nathI. mATe sarva kAryomAM nyAyano Azraya anivArya che. e kAraNe A guNane prathama naMbare prarUpyo che. sumana ! nyAyanAM kAryabhede ane kartAnAM bhede vividharUpo che. temAM prathama saMpatti meLavavAmAM anyAyane tajI nyAyano Azraya levAnuM A guNanuM vidhAna e kAraNe che ke gRhasthajIvanamAM svaza2I2-kuTuMba-svajana saMbaMdhIo vagerenA pAlana-poSaNa-2kSaNa ke sukha mATe dhana meLavavAmAM Ave che tene te duHkhI kare che. nyAyathI meLaveluM ja dhana sukhanuM sAdhana banI zake che mATe tenuM pAlana jarUrI che. sumana ! je mAnavadeha sarvayaMtronuM eka ja yaMtra che, anya koI zarIrathI azakya evAM dharmanAM kAryo karavAnI jemAM zakti che, tethI ja jene dharmanuM mukhya sAdhana mAnyuM che, te zarIrane nyAMyI banAvyA vinA anya kAryomAM nyAyanI rakSA kadApi zakya nathI. sumana ! tane lAgaze ke je zarI2 jaDa che ane sadAya AtmAne unmArge laI javAnA svabhAvavALuM che, tene nyAyI kema banAvI zakAya ? zuM te jaDa maTIne cetanAvALuM banI zake ? tenuM samAdhAna e che ke corInI vyasanavALo paNa bhIla jema zrImaMtanI buddhine yoge zrImaMtano pakSakAra banI tenI rakSA ane tenAM kAryo paNa kare che tema AtmAnuM virodhI jaDa paNa zarIra (zarIragata mana ane indriyo) mArgAnusAriNI buddhivALA AtmAnA pakSamAM rahIne tenI rakSA ane tenAM kAryo karI zake che. A kAraNe ja mana ane indriyonA prazasta-aprazasta evA bheda zAstramAM kahyA che. AtmAno pakSa kare tene prazasta ane virodha kare tene aprazasta kahevAya che. sumana ! nyAyasaMpannavaibhavanuM tattvathI e phaLa che ke tenAthI poSAyelI indriyo ane mana AtmAno pakSa kare che. AtmAnI AjJAne vaza rahI tenAM kAryo karI Ape che. A vAta samajavA mATe sUkSmabuddhino Azraya levo paDaze. te tane have pachI samajAvIza. Aje karelI vAtonuM tyAM sudhI ciMtana karavAthI AgaLa samajavuM saraLa thaI paDaze. Aje to ATaluM basa che. dharma anuprekSA 0 121 - dharmamitra zreyas. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAya saMpannatA-2 sumana ! mAnavanuM zarIra sarvamaMtronuM eka alaukika yaMtra che. jIvana mATe jarUrI laukika lokottara sarva kAryo karavAnI temAM zakti che, AvaData che. bIjA koI zarIrathI azakya evAM dharmanAM kAryo karavAnI tenI zaktine kAraNe jJAnIoe tene dharmanuM mukhya sAdhana mAnyuM che. sumana ! A zarIranuM saMcAlaka mana che. mananI preraNAne AdhIna banelI indriyo te te pravRtti kare che. tethI manane vaza karavuM jarUrI che. manane vaza karavuM eTale nyAyanA pakSakAra banAvavuM. sumana ! manane nyAyanA pakSamAM joDavA mATe nyAyasaMpannavaibhavanI keTalI ane kevI jarUra che te ApaNe vicArIe. sumana pratyeka saMsArI jIvane traNa kuTuMba hoya che. eka bAhya ane be AMtara. temAM pratyakSa dekhAtuM bhavadhAraNIya zarIra ane te zarIra sAthe saMbaMdha dharAvatAM dhana-dolata, mAtA-pitA, pati-patnI, bhAI-bahena ane saghaLA svajana-saMbaMdhIo vagere jIvanuM bAhya kuTuMba che. teno saMbaMdha jIvane eka ja bhava pUrato hoya che. kAraNa ke pratyeka bhavamAM te badalAya che. sumana ! tattvathI jIvanuM hita-ahita karavAmAM A kuTuMba gauNa che. kAraNa ke pratyeka prasaMgamAM te manane AdhIna rahe che ane mana be AMtara kuTuMbomAMthI koI ekane AdhIna rahe che. chatAM sumana ! mUDha puruSo A kuTuMbane potAnuM sarvasva mAnIne bhUle che. sumana ! e uparAMta be AMtarakuTuMbo paikI kSamA, namratA, saraLatA, saMtoSa, jJAna-darzana-cAritra, vinaya, dayA vagere parivAravALuM eka AMtarakuTuMba jIvanuM hitasvI che. te anAdi che, akSaya che, AtmAnAM sarvahitakara kAryo karavAno teno svabhAva che ane te pragaTa-apragaTarUpe nitya AtmAnI sAthe rahe che. tene jJAnIo dharmakuTuMba kahe che. sumana ! A kuTuMbano prANa nyAya che. nyAyanA pAlanathI tenuM poSaNa thAya che ane puSTa thatAM te pragaTa thaI AtmAnuM hita sAdhe che. sumana ! bIjuM AMtarakuTuMba krodha-mAna-mAyA-lobha moha, mada, IrSA, hiMsA, bhaya vagere parivAravALuM che. te jIvanuM ahitakara che. anAdikALathI jIvanuM sahacara chatAM asvAbhAvika hovAthI keTalAka bhavyajIvo tenA saMbaMdhane toDI zake che. jJAnIo tene 122 * dharma anapekSA Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApakuTuMba kahe che. sumana ! A pApakuTuMbano prANa anyAya che.anyAya vRttithI te poSAya che ane puSTa baneluM te AtmAnuM ahita kare che. sumana ! bAhya kuTuMbanuM saMcAlaka mana je AMtara kuTuMbanA pakSamAM joDAya che tenI sAthe bAhya kuTuMba paNa joDAya che ane nyAya-anyAya dvArA te te kuTuMbane jIvaMta banAvavAnuM kArya te kare che. sumana ! pApakuTuMbanA saMbaMdhathI chUTavA mATe dharmakuTuMbane puSTa (jIvaMta) karavuM ja paDe. nyAyanA pAlanathI ja te puSTa thAya, kAraNa ke nyAya teno prANa che. sumana ! nyAya-anyAyano AdhArastaMbha mana che, tethI nyAyanuM pAlana karavA manane anyAyathI rokavuM ja joIe. sarva dharmazAstrakAroe manane vaza karavAnuM, anyAya pakSamAM jatAM rokavAnuM vidhAna karyuM che tenuM kAraNa tane have samajAze. sumana ! manane anyAyathI rokavAmAM Ave to sarva pApo rokAI jAya che ane je puruSa manane anyAyathI rokato nathI tenAM sarva pApo vadhI jAya che, ema jJAnIbhagavaMto kahe che. * sumana ! nyAyasaMpannavaibhava manane vaza karavAmAM kaI rIte saphaLa thAya che, te samajavA mATe jaDadravyo upara manovRttinI kevI asara thAya che te jANavuM jarUrI che. sumana ! manovRttinI asara aciMtya thAya che. zabdavargaNAnAM pudgalo jaDa che, bolanAranA manogata bhAvathI te vAsita thaI zrotAmAM tevo tevo bhAva pragaTa kare che. eka mANasa sadUbhAvathI bole che tyAre tenA sarbhAvathI vAsita thayelA zabdo kaThora na hoya to paNa zrotAmAM sabhAva pragaTa kare che, te ja mANasa jayAre asaddabhAvathI bole che tyAre tenA asadbhAvathI vAsita thayelA komaLa paNa zabdo zrotAne bANaprahAra jevI vyithA kare che. AhArAdinAM pugalo jaDa che, chatAM sabhAvathI pIrasAyelo sUko roTalo paNa mITho bane che, asadbhAvathI pIrasAyelAM suMdara pakavAna paNa besvAda lAge che. AvA anubhavo prAyaH sarvane thAya che. udAratAthI Apelo oTalo paNa ArAma Ape che ane tiraskAravRttithI vAsita banelI kusumazaiyA paNa becena banAve che. sumana ! e kAraNe buddhimAna puruSo vastunI kiMmata ApanAranI manovRttine (bhAvane) anusarIne AMke che. vyApArIo vecavA-levAnI vastunA mUlyane "bhAva" kahe che tenuM kAraNa paNa A ja che. dharma anapekSA * 123 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumana ! "pudgaladravya bhAvanuM vAhaka che' e have tane samajAyuM haze. parasparanA zubhAzubha bhAvanI levaDa-devaDa prAyaH te te bhAvathI vAsita karelAM pudgala dravyodvArA thAya che. sumana ! A paNa ekAMta nathI, koI uttama puruSane kuvAsanA vAsita pudgalo paNa durbhAva pedA karavAmAM niSphaLa nIvaDe che ane koI nikRSTa puruSane sadbhAvavAsita pugalo paNa durbhAva pragaTa kare che, paNa temAM te te jIvanI uttamatA, adhamatA kAraNabhUta hoya che. vastusvabhAva to svAnurUpa asara pragaTAvavAno che. e rIte sumana ! nyAyavRttithI meLavelo vaibhava nyAyavAsita bane che ane anyAyavRttithI meLavelo vaibhava anyAyavAsita bane che. bIjI vAta e paNa che ke vaibhava meLavavA nyAyano vicAra mAtra karavAthI paNa pahelAM kahyuM te dharmakuTuMba svastha bane che ane anyAyano vicAra karavAthI pApakuTuMba puSTa bane che. dhana maLe ke na maLe paNa nyAya ke anyAyanA pakSathI te te AMtara kuTuMbone to poSaNa maLe ja che. sumana ! pariNAma e Ave che ke anyAyathI meLavela vaibhava anyAya vAsita thAya che, AMtara pApakuTuMba poSAya che ane te vaibhavathI maLelA bhogo anyAya vAsita hovAthI bhogavanAranuM mana ane zarIra anyAya vAsita banI punaH punaH anyAyano pakSa karI pApakuTuMbane poSe che. jyAre nyAyathI meLavelo vaibhava nyAyavAsita bane che, AMtara dharmakuTuMba poSAya che ane nyAyavAsita vaibhavathI maLelA bhogo nyAyavAsita hovAthI bhogavanAranuM mana ane zarIra nyAyavAsita banavAthI punaH punaH nyAyanuM sevana karI dharmakuTuMbane poSe che. e rIte sumana ! nyAyasaMpannavaibhava manane nyAyamArge joDavAmAM sahAya kare che ane nyAyanA mArge caDheluM mana sarva kAryomAM bAhya zarIra vagerene dharmakuTuMbanA pakSakAra banAvI sarva zubhapravRttionuM sAdhaka bane che. A kAraNe sumana ! sarva dharmazAstrakAroe manane vaza karavAnuM vidhAna karyuM che ane tenA vividha upAyo jaNAvyA che. te sarva upAyono mULabhUta upAya "nyAyasaMpannavaibhava che. enA abhAve bIjA upAyo prAyaH niSphaLa nIvaDe che. sumana ! sarva pApavyApArono tyAga karI kevaLa pApakuTuMbano saMbaMdha toDavA mATe jIvanane jinAjJAthI baddha karanAra pU. sAdhu-sAdhvIvargane paNa beMtAlIsa doSa rahita nirdoSa (nyAya saMpanna) AhArAdi meLavavAnuM vidhAna che. teo paNa anyAyasaMpanna 124 * dharma anapekSA Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (doSita) AhArAdino upabhoga kare to manano vijaya karI zakatAM nathI, to vividha pApapravRttiomAM gUMthAyelo gRhastha nyAyasaMpannavaibhava vinA manano vijaya kaI rIte karI zake? ane manano vijaya karyA vinA pApakuTuMbanA poSaka manathI karmanAM baMdhano kaI rIte toDI zake ? e kAraNe sumana ! AjIvikA meLavavAmAM nyAyanuM pAlana anivArya che. sumana ! ApaNe dharma-adharma evA zabdone jANIe chIe. paNa tenA AMtara svarUpathI ajJAta chIe. tethI ApaNe dharmanAM kAryo karIe chIe paNa nyAyano pakSa karatA nathI. adharmanAM kAryothI DarIe chIe paNa anyAyanA pakSathI DaratA nathI. sumana ! dharmakuTuMbanA prANabhUta nyAyanI rakSA e ja dharmanI rakSA ane pApakuTuMbanA prANabhUta anyAyano tyAga e ja pApano tyAga, A tattvane ApaNe svIkAravuM paDaze. - sumana ! dIkSA lIdhA vinA mukti thaI zake che, nyAyanA pAlana vinA koInI mukti thaI nathI ane thavAnI paNa nathI. meM kahyuM hatuM ke tattvadRSTie nyAya e ja muktino mArga che, e ja yogabaLa che, e ja cAritra, e ja AtmA ane e ja mukti che. e tattvane tuM jema jema samajIza tema tema tane nyAya pratye sanmAna jAgaze, anyAya pratye tiraskAra pragaTaze. jIvane anAdikALathI saMsAramAM rakhaDAvanAra, puNya prApta vividha sukha sAmagrIne barabAda karanAra, ane e rIte vividha duHkhonI paraMparA sarjIne jIvane pIDanAra eka anyAya AtmAno anAdi vairI che, e satyane samajavA mATe karmo, teno baMdha, baMdhanAM kAraNo, tenA vipAko, vagere ghaNuM ghaNuM jANavA jevuM che. te have pachI - dharmamitra zreyasu. dhArmikatAnI kasoTI zarIranA duHkha karatAM mananuM duHkha vadhAre kaparuM che. dhArmikatAnI kasoTI traNa rIte che: (1) IzvaramAM zraddhA. (2) viSayo pratye anAsakti - vairAgya. (3) jIva mAtra pratye anukaMpA. A traNa guNa jenAmAM hoya tene dhArmika mANasa mAnavo. pachI bhale te nAno | hoya ke moTo. dharma anapekSA * 125 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAya saMpannatA-3 (potAnA svArthano pakSa eTale anyAyano pakSa. paramArthano pakSa eTale nyAyano pakSa anyAyathI meLaveluM dhana kadIye dharma-dhyAnamAM sthira na banavA de. sarvanA hitano vicAra na sparze tyAM sudhI anyAya barAbara na khaTake. nyAyane namavAno AMtarbhAvanA keLavavAmAM tema ja anyAyane jANatA-ajANatAM paNa AvakAra na ApI devAya tevI jAgRti khIlavavAmAM, ciMtanAtmaka A lekha, suMdara mArgadarzana pUruM pADe che. saM.) sumana ! nyAyasaMpannavaibhava Atmadharmano pAyo che, e Aja pUrve karelI vicAraNAthI tane samajAyuM haze. AtmAno kaTTara zatru ahaMbhAva che, tenA vazIkaraNathI jIva svArthI banyo che, jaDa, anitya, para vastuomAM mamatA kare che ane e mamatA jIvane anyAyanA paMthe ghasaDI jAya che. mATe anyAyathI bacavuM haze teNe tenA mULa kAraNane nAbUda karavuM paDaze. sumana ! bAhya zarIranA rakSaNa-poSaNa mATe jaDa padArthono upayoga anivArya che, tethI tene meLavavAno niSedha na karI zakAya, paNa jIvane anyAyanA paMthe dorI janArI te padArtho pratyenI mamatAne tajyA vinA nyAyanuM pAlana zakya nathI ane nyAyanA pAlana vinA tattvathI dharma ke tajjanya sukha kadI prApta thaI zake tema nathI. sumana ! jagatamAM kaMcana ane kAminI e be evAM mohaka tattvo che ke sAmAnya manuSya tenA saMgane tajI zake tema nathI ane teno saMga sattvahIna rAga-dveSI jIvone nyAyathI calita karyA vinA raheto nathI. prathama najare to jIvanamAM dhanane anivArya mAnIne manuSyanuM mana dhana meLavavA tarapha dorAya che, paNa pachI tene maLeluM thoDuM paNa dhana rAga pragaTAvI tenA meLavanArane gulAmathIya halako banAvI de che. tenA thoDA paNa sattvano nAza karIne dIna banAvI de che ane dIna banelo mAnava pachI jIvanamAM nyAyane badale anyAya bharI de che. sumana ! A paristhitie ApaNane vAraMvAra nIce paTakyA che. koI susaMyogane pAmIne jIva thoDuM-ghaNuM satkArya kare che, tenAthI puNyabaMdha thAya che ane te puNyanA udaye tene dhana vagerenI prApti thAya che. paNa prApta thayeluM te thoDuM paNa dhana ke maLelI bAhya sukha-sagavaDo tenA jIvanamAM namaskArabhAvanA abhAve svArthaparAyaNatA pragaTa karIne vividha prakAre anyAya karAve che. e kAraNe sumana ! namaskArabhAva pragaTAvavo ati Avazyaka che. jJAnIoe ethI ja sarva sAdhanAonA sAdhya tarIke namaskArabhAvane jaNAvyo che. zrIparameSThi namaskAra e mahAmaMtra hoya, sarvapApapraNAzaka hoya, ke sarva maMgaLomAM zreSTha-prathama maMgaLa 126 dharma anuprekSA Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya, to tenuM kAraNa te tenA sAdhakamAM namaskArabhAvane pragaTa kare che te che. sumana ! auSadhane ApaNe roga nivAraNa mATe jarUrI mAnIne tenI mAtrAmAM laIe chIe ane letI veLA paNa tenAthI chUTavAnI vRtti akhaMDa rAkhIe chIe. e nIti dhana meLavavAmAM paNa rAkhavI joIe. jIvananirvAha mATe dhanane anivArya samajIne te jarUra pUratuM meLavIe ane meLavatI veLA paNa tenAthI chUTavAnI vRtti rAkhIe to anyAyathI bacI zakIe. paNa sumana ! mamatAnA kAraNe ApaNI jarUrIyAtone kalpavAmAM paNa ApaNe anyAya karatA hoIe chIe. ahaMbhAvane vaza thaI, "amuka to joIe ja, amuka vinA to na ja cAle evI mAnyatA bAMdhI ApaNA puNyathI paNa adhika sukha meLavavA jyAre valakhAM mArIe chIe tyAre bahudhA ApaNe sva-parane anyAya karatA hoIe chIe. ane chatAM ApaNI kalpelI khoTI jarUrIyAtonA bahAnA nIce ene nyAya mAnIne-kartavya samajIne e calAvyA karIe chIe. sumana ! tattvathI to mAnava potAnAM bAMdhelAM zubha-azubha karmone bhogavI zake, sukha ane duHkhamAM ahaMkAra ke dInatA vinA jIvI zake, tevuM zarIra vagere tene maLyuM hoya che. mAnavanuM zarIra prAyaH evuM hoya che ke tene ochuM ke vadhAre, sAduM ke pauSTika je jeTaluM ApIye temAM te TevAya che ane nirvAha karI le che, paNa mohamUDha mana temAM mAnatuM nathI. gamatuM maLavAthI ahaMkAra ane gamatuM na maLavAthI ke aNagamatuM maLavAthI dInatA karIne te anyAyane mArge jAya che. ApaNI eka mAnyatA che ke zarIrane anukULa AhArAdi maLe to Arogya sacavAya, paNa A mAnyatA adhUrI che. ghaNA bhAge ahaMkAra ke dInatAnA arthAt yatheccha bhogone bhogavavAnA mananA vikalpo rogane pragaTAvavAmAM vizeSa bhAvane bhajave che. saMtoSI sadA sukhI e lokoktimAM A tattva chUpAyeluM che chatAM ApaNe tene samajatA nathI, tethI mananA vikalpone zAnta karavAne badale ulaTA tevA prasaMge vadhArI mUkIe chIe ane ema karIne adhika adhika Apattine noMtarIe chIe. - sumana ! anukULatA-pratikULatA e mAtra mAnasika mohajanya vikalpo che, tattvathI satya nathI. ApaNe jANIe chIe ke eka kALe vipula sukha sAmagrI bhogavanAra paNa paristhiti palaTAtAM pUrvanI sthitine bhUlIne nokarI paNa prasannatAthI karI zake che. eka kALe nokaronA baLe jIvanAra nokarI maLatAM prasanna thaI jAya che. leza paNa garamI ke saMkaDAzane gharamAM nahi calAvI lenAra prasaMge sakhata bhIDamAM UjAgaro karIne UbhA page dharma anapekSA * 127 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalAko sudhI relve vagerenI musApharImAM agavaDo bhogavI zake che. vividha vAnagIothI paNa saMtoSa nahi anubhavanAra paristhitine vaza sUkA roTalAne paNa prasannatAthI Aroge che. eka divasa paNa priyajanano viyoga nahi sahana karanAra varSo sudhI svajanothI dUra dezAvaramAM jIvana gujArI zake che. koI to jenA snehathI ghelo bane che tenuM mukha paNa jovA mAgato nathI. sumana ! AvuM AvuM to ApaNe ghaNuM joIe chIe ane anubhavIye paNa chIe. eka kALe anukULa hoya te bIjA kALe pratikULa banI javAnAM dRSTAnto ghaNAM maLe che. aNagamatuM-gamatuM ane gamatu-aNagamatuM banI jAya che. zuM A badhuM mAnasika kalpanA mAtra nathI ? ane A kalpanAone vaza thaI ghaNuM kharuM ApaNe anyAyane mArge jatA nathI ? sumana ! e kAraNe nyAyanuM tAttvika pAlana karavA mATe ApaNe vairAgyane pragaTAvavo paDaze. svArthane gauNa karI parArthabhAvane pragaTAvavo te vairAgya che. svArthane gauNa karavA chatAM parArthabhAvane pragaTa nahi karIe tyAM sudhI anyAyanuM sarvathA unmUlana nahi thAya. lokAcAra ke kuLAcArathI ApaNe vyavahAramAM nyAyanuM pAlana karIzuM to paNa anyajIvonA hitanI buddhi nahi pragaTe tyAM sudhI anyAya thavAno. je je kALe je je kSetramAM je je jIvamAM svArthavRtti vadhe che ane parArthavRtti ghaTe che, te te kALe te te kSetramAM te te jIvo eka yA bIjI rIte anyAya karatA hoya che. evuM paNa jovA maLe che ke vyavahAramAM nyAyane pALanAro eka sago bApa paNa jIvhAne vaza thaI potAnAM priya saMtAnothI gupta rIte sArI vastune khAto hoya che. koI potAnAM pUjya mAtA-pitAdine rotAM rAkhIne yatheccha moja karato hoya che, vyavahAramAM nyAyane sAcavanAro paNa koI nokara-cAkaronA niHsAsA laI paTAro bharato hoya che, koI chatI saMpattie rotAMkaragaratAM dIna-duHkhIyArAone tiraskArato hoya che, koI bhUkhyAM-tarasyAM pazuo pAse baLAtkAre kAma leto hoya che, koI adhika kamAI karanAro ochuM raLanArA potAnA bhAIo vagere pratye anAdara ke tiraskAra karato potAnuM Adhipatya jamAvato hoya che, to koI nipuNyaka jevo pote na kamAvA chatAM hakka mAnI bIjAnI kamAIno yatheccha bhoga karato hoya che. sumana ! e saghaLo anyAya che. parArthavRttinA abhAve vyavahAramAM nyAyanuM pAlana karanArA paNa keTalAya mAnavone anyAya AvAM vividharUpone dhAraNa karIne potAne vaza kare che. sumana ! lobhAdinA AbhimAnika AnaMdanI khAtara nyAyapUrvaka paNa dhana meLavavuM te anyAya che. kuLa tathA dharmane anurUpa jIvI zakAya teTaluM dhana hovA--maLavA chatAM 128 * dharma anuprekSA Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhika jarUrIyAto kalpIne dhana meLavavuM te paNa anyAya ja che. ghaNI vAra jarUrIyAtone nakkI karavAmAM ApaNe ApaNA AtmAne chetaratA hoIe chIe. kevaLa lobhavRtti ane viSayonA rAgane poSavA mATe jarUrIyAtonuM AropaNa karIe chIe. tattvathI ghaNI jarUrIyAto ApaNe kalpI lIdhelI hoya che. mana upara saMyama karIe to saMkhyAbaMdha evI vastuone ApaNe bhogavatA hoIe chIe ke jenA vinA cAlI zake, vadhArAmAM mana ane zarIra nirogI rahI zake. sumana ! bacapaNathI ApaNane evuM zikSaNa maLyuM che ke "dhana vadhAre te DAhyo" ethI paNa ApaNI buddhimAM nyAyanuM mahattva ghaTyuM che. vAMdaro ane nIsaraNI maLI. eka to anAdikALathI ApaNo anyAyano pakSa ane bIjI bAju prerako paNa anyAyanA pakSakAra, eTale nyAyanuM mahattva ApaNe visarI gayA. anaMta jJAna ane anaMta cAritrano (sattvano) dhAraka AtmA tuccha nAzavaMta dhanane meLavavA pAchaLa ghelo banI jAya e keTaluM ajJAna ? jJAnI ane sattvazALI AtmAne Ama raMka jevo mAnI tuccha vastuone AdhIna banAvI devo te nAno-suno anyAya nathI. AtmAnA sattvane na jANavAthI ApaNe dhana vagerenuM mahattva AMkaDyuM ane anyAyane vaza thayA. teno pakSa karIne Aje to anyAya vinA jIvAya ja nahi evuM mithyA bolatA thayA. ApaNI A mithyA vAto sAMbhaLIne manuSyanI sattva ane satya pratyenI zraddhA khUTatI gaI ane anyAye sarvanI upara potAno kabajo jamAvyo. eka kALe anyAya pratye atisUga dharAvanAra Arya mAnavI Aje anAryanI jema pratyeka pravRttimAM anyAya karIne AnaMda mAnavA lAgyo. covIse kalAka dhana vagere meLavavAnI dhUnamAM manuSya Arta ane raudradhyAnathI manane evuM bharI dIdhuM ke tenA manamAM dharmadhyAnano avakAza ja na rahyo. AtmAne anyAyathI bacAvI levAmAM samartha ane Avazyaka evA lokAcAra, kuLAcAra ane saMyuktakuTuMbanA vyavahArone agavaDarUpa mAnI AcAranA anAdara sAthe vibhaktakuTuMba tarIke jIvavA mATe te prerAyo, pariNAme mAtA-pitAdi guruvarganI sevA ane AzIrvAdathI vaMcita rahyo ane eka vyAdhimAMthI aneka vyAdhio pragaTe tema dhana ane bhoganI paravazatAthI jIvana anyAyanI khANarUpa banI gayuM, mAnava mAnava maTIne dAnava banato gayo, ema eka parArthavRttinA abhAve anyAye agaNita anarthone sarajyA. sumana ! A anyAyanI cUDamAMthI chUTavA mATe ApaNe ahaMbhAvane tajavo paDaze. "huM karuM chuM, meM karyuM vagere ahaMvRtti e ja tattvathI anyAya che. te ja vividharUpo sarjIne dharma anapekSA * 129 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mANasane paravaza karI de che. eka mANasa dhana kamAya che, temAM tenA puNyano prabhAva kAraNabhUta che. tethI kamAyeluM dhana vizeSatayA puNyakAryomAM kharcIne tenuM RNa cUkavavuM joIe. puNyathI maLeluM dhana yatheccha bhoga-vilAsamAM kharcavAthI puNyane anyAya thAya che, pariNAme puNya teno pakSa choDe che ane tethI A janmamAM ke anya janmamAM te nipuNyaka banI dhana vinA daridra ke bhikSuka banI jAya che. koI potAnA dhanano puNyakAryamAM vyaya kare che to paNa ahaMkAra karIne jagatanI mAtAtulya dharmamahAsattAne ane tene oLakhAvanArA zrIarihaMta devAdine anyAya kare che. je dharmamahAsattAnA baLe puNyakAryo karIne dhana meLavyuM te ja dhanathI dharmamahAsattAnA kaTTara vairI ahaMkArane poSavo tene koNa anyAya nahi kahe ? ema sumana ! ahaMkAra e sarvopari anyAya che. athavA sarva anyAyonuM mULa che. teno tyAga karyA vinA anyAya dUra nahi thAya ane nyAyanuM pAlana paNa nahi thAya. paNa sumana ! nyAya-anyAyanI A vAto sAMbhaLIne gabharAvAnuM koI kAraNa nathI. ahaMkArane tajavo e duSkara-atiduSkara che. tathApi nyAyanA pAlanathI kramazaH ahaMkArano samUla nAza karIne ja ApaNe ApaNuM kArya pUrNa karavAnuM che. prAraMbhamAM bhale ApaNe ahaMkArane nAza karavA jeTalo nyAya na pALI zakIe, paNa jJAnIoe kahelA svAmidroha, mitradroha, kulAcAra viruddha dhana meLavavuM vagere anyAyanA prakArono tyAga karavArUpa prAthamika nyAyanuM pAlana karatAM dhIme dhIme AgaLa vadhIe to chelle saMpUrNa nyAyanuM pAlana karIne-parArthabhAvane sAdhIne ApaNe ahaMkArano sarvathA nAza karI zakIzuM. sumana ! sarva anyAyonA mULabhUta ahaMkArano nAza karavA mATe nyAyanA AdhArastaMbha parArthabhAvanI prarUpaNA jJAnIoe karI che. tene lakSya banAvI ApaNe nyAyanuM pAlana karIe to eka divasa ahaMkAranI sAme ApaNo AkharI vijaya nizcita che. ethI ja jJAnIoe prathama nyAyasaMpannavaibhava guNadvArA ApaNane AgaLa vadhavAnuM pharamAvyuM che. sumana ! A nyAyasaMpannavaibhavaguNa ApaNA upara kevA upakAro kare che ane enAthI uttarottara Atmazuddhi kaI rIte thAya che te punaH ApaNe maLIzuM tyAre vicArIzuM. Aje to meM kahI te vAtonuM punaH punaH ciMtana karaje, eTale vizeSa vAto samajavI saraLa thaI paDaze. - dharmamitra zreyasu. 130 * dharma anuprekSA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nyAya saMpannatA-4 (vRtti-anyAyanA pakSamAM bhaLe che tenAM kevAM bhayaMkara pariNAma jIvane bhogavavAM paDe che tenuM tathA nyAyanA pakSamAM rahe che tenuM kevuM maMgalamaya pariNAma Ave che tenuM A patra-lekhamAM spaSTa vivecana che. mArgAnusAritAnA prathama guNarUpa nyAyasaMpannavaibhavanuM ciMtanAtmaka vivecana A lekhamAM pUruM thAya che. saM.) sumana ! Aja pUrve anuprekSArUpe nyAyasaMpannavaibhava aMge je kaMI vicAryuM ethI sArabhUta tane eTaluM samajAyuM haze ke laukika lokottara koI paNa pravRtti jo nyAyavRttithI karavAmAM Ave to te dharmane-Atmadharmane (AtmAnA svarUpane) pragaTa karI jIvane nirupAdhika sukhano bhoktA banAvI zake che, ethI viparIta sArI gaNAtI pravRtti paNa jo anyAyavRttipUrvaka karavAmAM Ave to te adharmanuM-mithyAtvanuM (kAma-krodhAdi jaDabhAvonuM) poSaNa karI jIvane bhavamAM bhaTakAve che. A kAraNe ja jJAnIoe sukhanuM mULa nyAya che ane duHkhanuM mULa anyAya che ema kahyuM che. sumana ! anyAyI pravRtti karatAMya anyAyavRtti bhayaMkara che. jyAM sudhI manovRtti anyAyano pakSa karaze tyAM sudhI bAhya pravRttimAM nyAya nahi sacavAya, sacavAze to paNa thoDA kALa mATe, ane te paNa koI koI pravRttimAM ja. sadaiva sarvapravRttiomAM nyAyanuM pAlana karavA mATe to manovRttimAM nyAyano pakSa jagaDAvo paDaze ane te mATe ahaMkAra, svArtha ane temAMthI pragaTelA kAma, krodha, mada, moha vagere aMtaraMga zatruone dUra karI tenA sthAne namaskArabhAva, parArthabhAva ane vairAgyamUlaka kSamAdi dharmone pragaTAvavA paDaze. sumana ! jIvanamAM zvAsocchavAsa karatAMya nyAyavRttinI AvazyakatA ghaNI moTI cheH 'kAraNa ke eka zvAsocchavAsamAM asaMkhyAtA samayo vyatIta thAya che ane te pratyeka samaye jIva mULa sAta ke ATha karmo bAMdhyA ja kare che. A karmabaMdha samaye jo mana nyAyanA pakSamAM hoya to baMdhAtAM te dareka karmo zubha baMdhAya ane anyAyanA pakSamAM hoya to te dareka karmo azubha baMdhAya che. enuM pariNAma e Ave ke bAMdhelAM te zubhakarmonA udayathI jIvane sukhasAmagrI maLe ane tene bhogavatAM sukhano anubhava karI zakAya. azubha karmo bAMdhyA pachI tenA udaye na game to paNa duHkhanAM nimitto Ave ane te duHkhano anubhava karAve. sumana ! ema zvAsocchavAsa baMdha thavAthI eka ja vartamAna bhavano nAza thAya che, jyAre azubha karmonA baMdha ane udayanI paraMparAthI vartamAna sAthe bhUta-bhAvi paNa aneka janmo barabAda thAya che. mahA mahenate lAMbA kALe mAnavabhava jevI ucca kakSAne pAmelo dharma anuprekSA 0 131 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva punaH tyAMthI nIce utarato nArakI, tiryaMca ane cheka nigoda sudhI paNa pahoMce che. sumana ! anyAyavRttithI jIva pAMca prakAranuM jJAnAvaraNIya ane nave prakAranuM darzanAvaraNIya karma bAMdhe che. tenA udayathI te ajJAna, mUrkha, jaDa, AMdhaLo-bahero, bobaDo-muMgo, lulo-pAMgaLo-ThuMTho thAya che. te te indriyo maLatI nathI ane maLe to paNa tenAthI zabdAdi te te viSayonuM yathArtha jJAna thaI zakatuM nathI. pariNAme vividha kaSTone bhogavato te jIvanane niSphaLa pUrNa kare che. anyAyavRttithI vedanIya karma azAtArUpe baMdhAya che, tenA udayathI vividha rogAdinI pIDAo sahavI paDe che. auSadhopacAro paNa akiMcitkara bane che ane bhArabhUta baneluM jIvana duHkhapUrNa pasAra karavuM paDe che. AyuSya prAyaH narakagatinuM baMdhAya che ke je naraka vividha yAtanAothI bharelI ghaNA lAMbA kALanI jela che. tyAMnA duHkhonuM varNana sAMbhaLatAM paNa hRdaya kaMpe che. kadAca koI uparanA guNasthAne vartato hovAthI narakane badale tiryaMca, manuSya ke devagatinuM AyuSya bAMdhe to paNa te TUMkuM baMdhAvAthI te te bhava maLavA chatAM sukRtya thaI zakatuM nathI, alpa kALamAM ja maraNane zaraNa thavuM paDe che. mohanIyanI-mithyAtva, kaSAyo ane nokaSAyo ema sarvaprakRtiono baMdha thAya che, teno udaya thatAM anya zubha karmanA udayano paNa durupayoga karAvI te AtmAne vividha pAmavRttiomAM phasAve che, jIvanI buddhimAM viparyAsa kare che ane te viparyAsane vaza tene viSayono dAsa banAvI kaSAyonuM baLa vadhArI mUke che. tethI te upakArIono paNa droha kare che, jaDa pratye rAga ane jIva pratye dveSa karI vera vadhAre che. uparAMta deva, guru ane dharmano evo virodha ane viyoga karAve che ke anaMtakALa pachI paNa teono yoga thato nathI, yoga thAya tyAre paNa te gamatA nathI, ane e rIte jIvanuM sarvadezIya patana thAya che, nAmakarmanI sarva azubha prakRtiono baMdha thAya che ane tenA udayathI jIvane naraka jevI azubhagati, vikalendriya ke ekendriya jevI halakI jAti, badhI rIte kharAba-duHkhadAyI zarIra, ane tenAM kaSTo uparAMta durbhAgya, daridratA vagere agaNita evA doSo pragaTe che ke tenAthI vividha yAtanAo bhogavato jIva trAhi trAhi pokArato saMsAramAM rule che. gotramAM nIcagotrano baMdha thAya che ane tenA udayathI manuSya thAya to bhIla, koLI, vAgharI, camAra, bhaMgI, hajAma, mocI, darajI jevA halakA kuLamAM janme che, deva thAya to paNa kilbiSika jevo halakaTa deva thAya che, tiryaMcamAM paNa kutaro, bilADo, bhUMDa, gadheDo, kAgaDo, ghUvaDa vagere jAtimAM janme che ane sarvatra tiraskAranuM pAtra bane che athavA to nArakImAM nAraka thaI akathya duHkho bhogave che. aMtarAya karmanI paNa pAMca prakRtiono baMdha thAya che, ethI tenA udaye nidhana, kRpaNa, tuccha prakRtivALo bane che. tenI icchAo sadaiva adhUrI rahe che, maLelI paNa sukhasAmagrIne bhogavI zakato nathI ane nirvIrya tathA niHsattva banI koI zubha puruSArtha karI zakato nathI, sarvatra bhayabhIta ane ciMtAtura rahe che. 132 * dharma anuprekSA Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumana ! anyAyavRttinAM A pariNAma tane samajAvavA pUratAM TUMkamAM kahyAM. tattvathI to eka kSaNa paNa anyAyano pakSa karanAra je je azubha karmone bAMdhe che ane tenA udaye je vividha kaSTo bhogave che tenuM yathArtha varNana karI zakAya tema che ja nahi. jJAnIoe zAstramAM kaheluM vividha karmonuM ane tenA vipAkanuM vistRta varNana paNa eka sUcana mAtra che. TUMkamAM ema kahI zakAya ke jagatanA jIvo dazyamAna ke adazya je je duHkhone bhogave che te sarva eka anyAyavRttino pakSa karavAnuM pariNAma che. ema sumana ! anyAyavRttithI meLavelA bhogo anyAyavRttino pakSa karAvI tenA phaLarUpe jIvane upara kahA tevAM du:khada pariNAma sarje che. nyAyavRtti ane nyAyasaMpannavaibhavanI e kAraNe AvazyakatA che ke nyAyavRtti e tattvathI AtmIyavRtti che, svabhAva ramaNatA che, tethI teno pakSa karanArane baMdhAtAM sarva karmo zubha baMdhAya che. pUrve bAMdhelAM pApakarmo paikI jJAnAvaraNIyAdi ghAtI karmo tUTe che (kSaya-kSayopazamAdi bhAvane pAme che.) ane azAtAvedanIyAdi aghAtI karmo paNa zAtA vedanIyAdirUpe palaTAIne duHkhadane badale sukhada bane che. TUMkamAM ema kahI zakAya ke traNekALamAM traNe lokamAM jagatanA jIvo dazyamAna ke adazya je koI sukha bhogave che te sarva eka nyAyavRttinuM ja phaLa che. nyAyavRttithI maLelo nyAyasaMpannavaibhava anyAyavRttino nAza karI manazuddhi dvArA AtmAne paNa pavitra banAve che. karmothI mukta kare che. - sumana ! jJAnIoe dhana-saMpattinI dAna bhoga ane nAza, e traNa gati kahI che. paNa temAM dAna eka ja tenI sadgati che. A dAnamAM nyAyopArjitavaibhavanuM mahattva che. anyAyopArjita dravyanA dAnanI kiMmata nahivat che. alpamAtra dAnanAM paNa viziSTa ane agaNita phaLo maLyAnAM vividha dRSTAnto zAstramAM kahelAM che te prAya: nyAyasaMpannavaibhavanA dAnanAM, athavA dAnavRttinAM (nyAyavRttinAM) che. - sumana ! nyAyasaMpannavaibhavanI eka viziSTatA e che ke te tenA mAlikane leza paNa ciMtAnuM kAraNa banatuM nathI. te svayaM potAnuM rakSaNa kare che, tene koI corI zakatuM nathI, coranAra pote corAya che, agni ke pANInA upadravo paNa tene naDatA nathI. rAjA tenuM haraNa karI zakato nathI, koI ajJAnathI tenuM haraNa kare che to paNa tenI buddhi zuddha thAya che ane te pAchuM ApavA prerAya che. sAcA zeThanI pAMcazerI e kahevata tevA daSTAntarUpe sarvatra pracAra pAmelI che. uparAMta te tenA mAlikanI paNa rakSA kare che, tenI buddhimAM audArya, saMtoSa, nIti, sadAcAra vagere vividha guNone pragaTa karI janma sudhAre che ane sadgati prApta karAve che. ethI viparIta anyAyanuM dravya meLavatAM ane meLavyA pachI paNa ciMtAnuM kAraNa bane che. potAno ane potAnA mAlikano paNa nAza kare che. vividha upAyothI tenI dharma anuprekSA * 133 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rakSA karavA chatAM koI agamya rIte tenA mAlikane nirdhana ane daridra banAvI te cAlyuM jAya che. cAlyuM na jAya ane rahe to paNa rahe tyAM sudhI tenA mAlikanI buddhimAM lobha, kRpaNatA, anIti, asadAcAra vagere sva-para hAnikAraka aneka dUSaNone pragaTa karI tene jIvanabhara duHkhI kare che ane bhavAntaramAM durgati pamADe che. bIjAone paNa coravAnI, lUMTavAnI vagere pApabuddhi pragaTa kare che. sumana ! prajAmAM jyAre anyAyavRtti vadhI jAya che tyAre rAjya ane rAjA paNa anyAyI bane che. vividha karonA bahAne prajAnA dhanane te lUMTe che ane prajAnI adharmathI rakSA karavAnuM svakartavya cUkIne adharma vadhe tevA kAyadAo karI prajAnA kuLadharma ane Atmadharmane paNa lUMTe che. nyAyapriya prajAno rAjA paNa nyAyI bane che ane tenA rakSaNa taLe prajA potAnA dhana ane dharmanuM rakSaNa karI laukika lokottara ubhaya prakAranA hitane sAdhI zake che. ethI sumana ! surAjyanI prApti mATe paNa nyAyanuM pAlana Avazyaka che. yathA rAjA tathA prajA' e lokoktinI jema yathA prajA tathA rAjA' e paNa eka satya che. anyAyI prajA ane nyAyI rAjAno sumeLa maLato nathI. e rIte sumana ! nyAyavRtti ane nyAyasaMpannavaibhava jagatanA prANa che, sukha mAtrano AdhAra che ane dharmanuM mULa che. tenuM yathArtha saMpUrNa varNana karavuM azakya che. sumana ! jIvamAM jema jema sattva khIle che tema tema A nyAyavRtti ane nyAyasaMpannavaibhava sulabha bane che. svaguNone jIvanamAM mahattva ApavAthI sattva khIle che ane dhana vagere jaDa vastuonI AvazyakatA upara bhAra ApavAthI rajoguNa ane tamoguNa poSAya che. pariNAme sattvaguNa nAza pAme che ane jIva jaDapadArthono dAsa banI anyAya karato thaI jAya che. saMbhaLAya che ke ekadA rAjA vikrama sAmAnya nidrAmAM hato tyAre madhyarAtre eka strI tenA zayanagRhamAM AvI ane vikramane jagADyo. vikrame pUchyuM, kema ? koNa cho ? kema AvyAM cho ? strIe kahyuM, huM lakSmIdevI chuM, ApanI pAsethI javA mATe anumati meLavavA AvI chuM. vikrame kahyuM, sukhethI jyAM javuM hoya tyAM jAo ! ane pachI leza paNa ciMtA karyA vinA te punaH nidrAdhIna thaI gayo. devI Azcarya pAmI, bahAra nIkaLI ane vicAra karatI UbhI rahI. thoDI vAre bIjI strI AvI, teNe vikramane jagADyo ane pote kIrti che ema kahI javAnI rajA mAgI. leza paNa dubhAyA vinA vikrame tene paNa javAnI rajA ApI ane pote nidrAdhIna thayo. kIrtinI dazA paNa lakSmInA jevI banI gaI, te paNa muMjhANI, bahAra nIkaLI ane vicAra karatI lakSmInI bAjumAM UbhI rahI. vaLI thoDI vAre eka divyaveSadhArI puruSe vikramanA zayanagRhamAM praveza karyo. vikrama jAgI gayo ane sadbhAvapUrvaka pUchyuM, koNa ? sattva. atyAre kema AvavuM thayuM ? 134 * dharma anuprekSA Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarve uttara vALyo, have ApanI pAsethI javuM che, anumati levA Avyo chuM, vikrame kahyuM, bhale jAo, paNa ema na javAya, thoDIvAra UbhA raho. ema kahI ozikA nIcethI kaTAra kADhI potAnA peTamAM mAravA taiyArI karI. sattva vinAnA jIvananI zuM kiMmata ? ema kahI jyAM maravA mATe kaTAra UgAmI tyAM turata sarve tenI be bhujAo pakaDI lIdhI. pagamAM paDI vikramanI kSamA mAgI ane nahi javAnI kabUlAta ApI. ethI vikrama prasanna thayo tyAre lakSmI ane kIrti bane punaH zayanagRhamAM AvI namI paDyAM. rAjan ! kSamA karo ! sattvane choDIne ame kyAMya jaI zakIe tema nathI. kAraNa ke sattva jyAM rahe tyAM ja amAro vAsa hoya che, ema kahI rahevAnI AjJA mAgI. vikrame kahyuM, tamArI icchA ! sumana ! kahevAnuM tAtparya e che ke lakSmI ane kIrtine vaza paDelA jIvo sattvane potAnA guNone mahattva ApI zakatA nathI, teno anAdara kare che ane te jAya che tyAre lakSmI ane kIrti rAkhavA chatAM rahetI nathI. pachI tenA mohamAM phasAyelo jIva tene rAkhavA vividha anyAyo karI thAke che jIvana pApathI bharAI jAya che. jyAre sattvazALI AtmA lakSmI ane kIrtinI darakAra ochI kare che, sattvane tattva mAnI tenI rakSA kare che, sattvane choDatAM pahelAM prANane choDavA taiyAra thAya che ane tethI sattvanI sAthe rahenAra lakSmI ane kIrti tenI dAsIo banIne rahe che. pariNAme samagra loka paNa tenI sevA karavA prerAya che. sumana ! jIva jyAre potAnA jIvananI sattvathI rakSA karaze, lakSmI ane kIrtinI mahattAne ochI samajaze, tyAre te maLaze te dhana ane kIrti pUrNanyAyasaMpanna haze. te tenA sarva sukhonuM kAraNa banaze. mATe sattvane mahattva ApI tenI rakSA karavI joIe, lakSmI ane kIrtino moha tajavo joIe. nyAyasaMpannavaibhavanI prAptino e ja sAco upAya che. sumana ! TUMkamAM kahuM to nyAya e jJAna che, darzana che ane cAritra che. e vinaya che, tapa che, jinapUjA che ane dharmanuM sarvasva che. sattvathI nyAyanuM pAlana karIne meLaveluM dhana sarva sukhone prApta karAve che. mATe tene mArgAnusAritAmAM prathama guNa tarIke varNavyo che. A viSayamAM tuM jema sUkSmabuddhithI madhyasthabhAve vicArIza tema tema tane ghaNuM tattvajJAna pragaTa thaze. have pachI ApaNe "ziSTAcAraprazaMsA' nAmanA mArgAnusAritAnA bIjA guNa aMge anuprekSA karIzuM. - dharmamitra zreyasu. dharma anuprekSA * 135 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ziSTAcAra prazaMsA-1 (mAganusAritAnA bIjA prakAra, ziSTAcAraprazaMsA viSayaka A patra-lekhamAM sarvajIvahitakara svabhAvavALA dharmanA svarUnuM adbhuta varNana karavAmAM AvyuM che. "AcAra' eTale zuM? tenI vizada chaNAvaTa che. saM.) sumana ! jIva anAdikALathI je sukha mATe prayatno kare che tenI prAptinA prathama upAyarUpa mArgAnusAritAno bIjo prakAra ziSTAcAra prazaMsA che. A guNa nyAyasaMpannavaibhavano alaMkAra che. tene samajavA mATe ziSTa-AcAra-prazaMsA e traNene judA judA ane samudita samajavAnI jarUra che. sumana ! A guNamAM "prazaMsA vidheya che ane ziSTAcAra' anuvAdya che. ethI tattvathI prazaMsAne samajavAnI che, to paNa jenI prazaMsA karavI hoya tenuM mahattva samajayA vinA tenI prazaMsA yathArtharUpamAM thaI zakatI nathI, mATe prazaMsA pUrve ApaNe AcAranuM mahattva vicArIe. saMskRta bhASAnA niyama pramANe "vara' dhAtune "varga pratyaya tathA pUrve ' upasarga AvavAthI 'bA+vAra-nIvAra' zabda bane che. temAM 'mA'no artha abhividhi ane maryAdA che, tethI maryAdAmAM ane pUrNa cAlavuM tene AcAra kahevAya che. ApaNI bhASAmAM "iSTa prApti sudhI mArge cAlyA karavuM' e artha thayo. ahIM cAlavuM eTale vartana karavuM ema samajavuM. kAraNa ke AcAra, AcaraNa, vartana, cAritra vagere zabdono samAna artha thAya che. sumana ! e rIte AcAra zabdamAM "mArge-satata-cAlavuM" e traNa aMzo che tethI akhaMDa-satata vidhipUrvaka zubha vartana karavuM. tene AcAra kahevAya che. dhImI gatie paNa zakti-saMyoga pramANe je pratidina mArge cAlato rahe te hajAro mAIla dUra rahelA paNa iSTa sthAne pahoMce che, tema pratidina yathAzakya zubha vartana karato rahe te cheka mukti sudhI pahoMcI zake che. cAlanAra bhUlo na paDe ane kAMTA-kAMkarAthI bacI sukhapUrvaka ISTasthaLe pahoMce te mATe loko mArgano Azraya le che, tema bhavamAM bhaTakayA vinA nirvidane sukhapUrvaka mokSamAM pahoMcavA mATe cAranuM pAlana karavuM joIe. AcAranA Azraya vinA kadI mukti thatI nathI. jJAnIoe saMsArane aTavI kahI ane temAMthI pAra utAranAra AcArane mArga kahyo che. arthAt AcAra e muktipurIno mArga che.' 136 * dharma anuprekSA Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumana ! A AcArarUpa mokSano mArga e ja jIvanuM sarvasva che. tenuM pAlana karanAro, upadezadvArA dAna karanArA, tenA pAlakane sahAya karanArA je koI che te ja A jagatamAM sAcA upakArI che. ApaNe zrIarihaMtadeva vagere parameSThi bhagavaMtone ke teonI AjJAnA pAlaka bIjAone upakArI mAnIe chIe, tenuM kAraNa teo A AcArano upadeza, pAlana, dAna ane sahAya kare che te che. sumana ! AtmAno zuddha svabhAva te teno dharma che ane tene pragaTa karavAnuM sAdhana AcAra che. tethI kAryano kAraNamAM upacAra karIne AcArane paNa dharma kahyo che. zrIjinezvaradevoe jJAnAcArAdi pAMca AcAronuM ane bIjA laukika AcAronuM paNa dAna jagatane karyuM che. temAM jJAnAcAra vagere pAMcane lokottara AcAro kahevAya che ane te AcArone AtmasAta karavAnI zaktine pragaTa karAvanArA dezAcAra, kuLAcAra, lokAcAra vagerene laukika AcAro kahevAya che. pAlana karanAra vyaktinI avasthAnA bhede ane viSayanA bhede AcAranA aneka bhedo kahyA che, to paNa tattvathI te saghaLA AcAro muktinA sAdhanarUpa hovAthI eka ja dharmarUpa che. arthAt saghaLA sadAcAro te dharma che. sumana ! ahIM ApaNe sadAcArane dharma kahIzuM ane e AcArarUpa dharmano keTalo upakAra che, vagere vicArIzuM. . sumana ! AcArarUpa dharmano vizva upara eTalo moTo upakAra che ke tenuM varNana pUrNatayA karI zakAya tema nathI. chatAM TuMkamAM ema kahI zakAya ke ekendriyathI paMcendriya jAtimAM utpanna thatA jIvo te te jAtimAM ane te te yonimAM jIvyA che, jIve che, ke jIvaze, te sarva pratye dharmano moTo upakAra che. kAraNa ke sarva jIvone jIvana sAmagrI AhAra-pANI-vAyu vagere dharmIonA dharmanA prabhAve maLe che ane tethI AcAradharma sarva jIvono prANAdhAra che-prANa che. sumana ! koI jIva AhAra pANI vAyu vagere vinA jIvI zake nahi, pratyekane tenI jarUra rahe, yogya AhArAdi na maLe ke pratikULa maLe to jIvanano aMta Ave. dhana, strI, kuTuMba, ke vastra-pAtrAdi vinA jIvI zakAya, paNa mAphakasaranA AhArAdi vinA koIthI jIvI na zakAya. sumana ! pRthvI upara pratyeka jIvane yogya AhAra utpanna thAya che ane maLI rahe che, tathA laTakatI khullI talavAranI jema mastaka upara jhajhumI rahelAM maraNAMta saMkaTo paNa naDatAM nathI, temAM eka dharma kAraNa che. jJAnIo kahe che ke vividha saMkaTothI bharelA A saMsAramAM jIvonuM rakSaNa karanAra koI hoya to baMdhunI jema sadA sAthe rahenAra ativatsala dharma anuprekSA * 137 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka mAtra dharma che. sumana ! A dharmanA prabhAvathI pRthvInI sapATIthI UMcuM raheluM paNa samudranuM pANI relAIne pRthvIne DUbAvatuM nathI. ane tApathI ati tapI jatI pRthvIne varasAda AzvAsana ApI tRpta kare che. arthAt dharamanA prabhAve jIvo pRthvI upara rahI zake che, javuM AvavuM karI zake che ane jIvI zake che. agnino svabhAva bALavAno che, te jo tihu~ gamana kare to saghaLuM bALI mUke, chatAM tema thatuM nathI ane agni urdhva dizAmAM gamana kare che. vAyu svecchAcArI che, tene rokavAnuM koImAM sAmarthya nathI, te jo UMce cAlyo jAya to koI zvAsocchavAsa paNa laI zake nahi, chatAM tema banatuM nathI ane vAyu tihu~ gamana kare che. nIce AdhAra vinA ane upara AlaMbana vinA paNa jagatano AdhAra pRthvI sthira TakI rahI che ane prANIone AdhAra ApI rahI che. jenA paribhramaNathI anAja, auSadhio ane ghAsa pAke che, Arogya sacavAya che ane bIjA paNa vividha lAbho jIvone maLe che, te sUrya-caMdra dharmanA prabhAve niyamita udaya pAme che ane satata paribhramaNa kare che. sumana ! jo dharma na hoya to, te te samudra, agni, vAyu vagerenI sahAya maLavAne badale upadravo thAya. eka ekamAM eTalI tAkAta che ke pRthvIno pralaya kare, koI bacI zake nahi. tema sUrya-caMdranuM paribhramaNa na hoya to AhArAdi jIvana sAmagrI maLI zake nahi. dharma ane dharmIonuM astitva anAdikALathI che ane tenA prabhAve jIvone te te jIvana sAmagrI maLatI rahe che, upadravothI rakSaNa thAya che. sumana ! tane prazna thaze ke aneka upadravothI bharelo saMsAra che. jo dharma sarvanA upadravo aTakAvato hoya to agni, jaLa ke duSkALa vagerenA upadravo kema hoI zake ? tenuM samAdhAna e che ke dharma sadAya sarvanuM rakSaNa karato hoya che, paNa teno anAdara karIne jIvo pote potAnA ajJAnathI-mUDhatAthI dharmano droha karIne svayaM du:khI thAya che. evA jIvone paNa te te prasaMge dharma to upakAra karato ja hoya che. jIva, ajJAna ane mohathI dharmano droha kare che, to paNa dharma tenA pratye upakAra karato hoya che. sumana ! navA navA janmo ane navA navA karmonA udaya Akhare tenA janmono ane sarva karmano nAza karavA mATe che, ema yogIjJAnI puruSo samaje che, tethI 138 0 dharma anuprekSA Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teo viSama karmonA udayamAM ane maraNamAM paNa muMjhAtA nathI, prasanna rahe che. sAmAnya jIvo jJAna ane sattvarahita hoya che, ethI Apatti-saMpatti ke maraNa-jIvana sarva prasaMgomAM gabharAtA ane muMjhAtA hoya che. sumana ! Aje bhale ApaNe na karI zakIe, paNa Akhare to ApaNe e sattva keLavavAnuM ja che. ApaNI javAbadArI ApaNe choDIne karmanA udayane zaraNe javAnuM ja che. karma bAMdhavA mATe manasvI ApaNe teno badalo bhogavavA taiyAra nathI rahI zakatA e ApaNo gunho che ane e gunhAnI zikSA bhogavavA mATe ApaNe navA navA janmo levA paDe che. jyAre ApaNe ApaNAM bAMdhelAM karmone samatApUrvaka gabharAyA ke muMjhAyA vinA prasannatAthI bhogavI laIzuM tyAre ApaNuM bhavabhramaNa aTakaze. sumana ! hitabuddhie paNa zikSA karavI paDe che, tema karyo paNa ApaNane pIDe che temAM e tattva samAyeluM che. jo ema na hoya to karmanA udayano virodha karavArUpa ArttaraudradhyAnane tajavAnuM ane zubhAzubha karmonA udayamAM samAdhi keLavavArUpa dharmadhyAnane sevavAnuM vidhAna jJAnIo na kare. ApaNe sUkSmabuddhi ane mAdhyasthyabhAva keLavIne tattvanI zodha karIzuM, tyAre A rahasya samajAze. ane tyAre ja parakhAze ke huM mArA ajJAna ane mohathI dharmano dvohaM karI rahyo chuM, chatAM dharma mArI rakSA karyA ja kare che. ema sumana ! dharma e to dharma ja rahe, kadI paNa ApaNI rakSAne e na choDe. ApaNe bhale teno vA2 vA2 droha karIne Apattio UbhI karIye, e to enuM kArya karyA ja kare che ane karyA ja karaze. ApaNe mAnavuM joIe ke anAdikALathI dharma mAruM rakSaNa karI rahyo che ane mane jIvADI rahyo che. mane UMce laI javAnA-sukhI karavAnA prayatno te kare ja che. . sumana ! e rIte dharmane nahi pAmelA jIvonuM paNa rakSaNa anya jIvonA dharmathI thAya che. zAstro kahe che ke eka paryAptA jIvanI nizrAye bIjA asaMkhyAtA aparyAptA jIvo jIve che. lokamAM paNa ApaNe joIe chIe ke eka puNyavaMtanA puNyanA prabhAve aneka nipuNyaka jIvo jIvatA hoya che. eka jinezvaradevanI siddha ahiMsAnA prabhAve jAtivairavALA jIvo paNa baira bhUlI jAya che. zrIjinezvaradevanA puNyaprAbalyathI pragaTelA atizayothI savAso yojana sudhI upadravo TaLe che, roga-mArI-marakI vagere thatAM nathI, vagere eka AtmAnA dharmathI anya AtmAone thatA upakAronAM dRSTAMto che. A kAraNe jJAnI bhagavaMto kahe che ke dharma anAthano nAtha che, abandhuno bandhu che, amitrano mitra che ane samagra vizva pratye vAtsalya dharAve che. jIva ajJAna ane mohathI Apattio dharma anuprekSA 0 139 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saraje che ane dharma te Apattione dUra karyA ja kare che. sumana ! jIva bhale game tevA aparAdha kare, game tevI Apattio saraje, paNa dharma e jIvomAMthI ochAmAM ochA cha mahine eka AtmAne to paNa sukhI kare ja che. arthAt cha mahine ochAmAM ocho eka jIva to mokSane pAme ja che. sumana ! sUryanI sAme dhULa pheMkanAranI AMkho bhale dhULathI bharAya, sUrya to tene prakAza ja Ape che. ema ajJAnI mUDha jIvo bhale dharmanuM ke dharmIonuM apamAna kare, te to apamAna karanAranuM paNa hita icche che ane hita karato rahe che. sumana ! apamAnane gaNIne upakAra karavo choDI de te sAco upakArI nahi, dharma sAco upakArI che, te drohInuM paNa hita ja kare. tenI rakSA ja kare. tene sudhAravAnuM kArya karyA ja kare. sumana ! tane Azcarya thaze, A hakIkatanI pAchaLa aneka vikalpo ane tarko jAgaze. paNa Azcarya pAmavAnuM ke vikalpo ane tarko karavAnuM koI kAraNa nathI. e mATe tAre vastunA svabhAvane-svarUpane samajavuM paDaze. pratyeka vastu potAnA svabhAvane choDatI nathI. dharmano svabhAva ja evo che ke sarvanuM kalyANa karavuM. huM tane pUchuM chuM ke je samagra vizvanuM kalyANa na kare te dharma kahevAya ? ane sarvajIvono hitakara kahevAya ? tAre kahevuM ja paDaze ke na kahevAya, jo ema che to zrIjinezvaradevone jagatyitAmaNi, jagannAtha, jagadguru, jagadrakSaNa, jaMgabaMdhu, vagere kahyA che, te teo tevA che mATe kahyA che ane e badhAM vizeSaNo teono dharma jagatane te te prakAre upakAra kare che mATe ja temane ApyAM che. e rIte dharma vizvano upakAraka che. sumana ! dharmano svabhAva ja evo che ke tenAthI vizvane upakAra thAya. apakAra na karavo te paNa eka upakArano ja prakAra che. dharma koIno apakAra karato nathI, uparAMta apakArIno paNa upakAra kare che. e eno svabhAva che. A hakIkata jarA spaSTa karIe. ApaNe mArge cAlatAM bIjAothI bacavA tene rasto ApIe chIe to ja cAlI zakIe chIe. dAna bIjAne ApIe chIe. sevA bIjAnI karIe chIe, ahiMsA mATe anya jIvone mAratA nathI, jIvADavAnA zakya prayatno karIe chIe, vIMchI karaDe ane pakaDAya to paNa mAratA nathI, koI mAre to mAravA detA nathI, mAre to pApa mAnIe chIe. krodhIne paNa kSamA ApIe chIe, abhimAnInI paNa dayA ciMtavIe chIe, Apno aneka prakAre ApaNe dharma karIe chIe tenAthI te te vyaktione upakAra thAya che ke nahi ? thAya che to e upakAra ApaNA dharmathI tene thAya che, ema mAnavuM joIe. 140 * dharma anuprekSA Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumana ! A to sAmAnya hakIkata kahI. tattvathI dharmanA prANasvarUpa maitrI, pramoda, karuNA ane mAdhyastha, e cAre bhAvanAo parasApekSa che. vizvanA sarvajIvonA hitanI ciMtA ane duHkhamukta karavAnI bhAvanA te maitrI, yathArtha tAttvika guNane pAmelA guNavaMtonA guNano pakSapAta te pramoda, duHkhIonAM duHkhanA pratikAranI buddhi te karuNA ane Arogya-sudharI na zake tevA jIvonI upekSA te mAdhyacya. A cAre bhAvanAo jo paranA hitarUpa che ane e dharmano prANa che to dharma sarva jIvonuM hita karanAra che, ema mAnavuM ja joIe. sumana ! aMdha svayaM sUryanA prakAzane pAmato nathI, paNa dekhatA manuSya dvArA sUryano prakAza tene upakAra kare che. udAharaNa tarIke ApaNane mArge cAlatAM koI aMdha maLe, te ApaNane na dekhI zake, paNa ApaNe sUryanA prakAzanA baLe tene dekhI zakIe, ane tene tenA mArge cAlavA devA mATe bAjunA mArge ApaNe cAlIe. ethI e athaDAto bacI jAya. sumana ! sUryano prakAza na hoya to ApaNe tene bacAvI nA zakIe. e rIte jema ApaNA dvArA sUryanA prakAzathI tene upakAra thAya che, tema dharmIdvArA dharma adharmIone paNa upakAra kare che. vaLI sumana ! mana vinAnA jIvone dharma hoya nahi, kAraNa ke dharmano AdhAra mana che. chatAM ekendriyathI paMcendriya sudhInA asaMjJI jIvo UMce Ave che, temAM kALa, svabhAva, bhavitavyatAdi kAraNo chatAM dharmIonA dharmano prabhAva viziSTa kAraNarUpa che. kAraNa ke dharmAjIvo anya sarvajIvonA kalyANanI bhAvanAvALA hoya che. teonI e bhAvanArUpa dharmanA baLe anya jIvo UMcA Ave che. jo ema na hoya, eka dharmInI bhAvanA bIjAne upakAra na karatI hoya to ApaNe zrIarihaMta bhagavaMta vagere parameSThione ke bIjA paNa dharma ArAdhakone upakArI kaI rIte mAnI zakIe ? ema mAtA-pitAdinI paNa zubha lAgaNIo ApaNA hitane na karatI hoya to teono upakAra kayA kAraNe mAnIe? - sumana ! jinabhaktine muktinI dUtI kahI che. e bhaktinA prabhAve jIva mokSa mATe prayatna karI zake che ane jinAjJAne pALI zake che. bhakti na hoya to teonI AjJA pALI zakAya nahi. A bhakti paNa jIvamAM teonI kalyANakara vizvahitakara bhAvanAne baLe jAge che. teonI e bhAvanA eTale vizvane sarvathA duHkhamukta karI zAzvata sukhanI prApti karAvavAnI bhAvanA. kSamAdi dharmo ane A bhAvanAmAM bhinnatA nathI, apekSAe te badhA dharmasvarUpa che ane te bhAvanAthI ApaNane lAbha thayo ja che. dharma anupekSA * 141 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "he jinezvaradeva ! ApanA prasAdathI ja huM ATale UMce Avyo chuM ane e prasAdathI ja AgaLa vadhI zakavAno chuM. mATe have mArI upekSA na karazo !" ema zrIvItarAga stotramAM kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya mahArAjA prabhune vinave che.1 sumana ! ema vividha rIte tuM samajI zakIza ke dharma vizvano AdhAra che, teno prANa che tenuM sarvasva che. e dharma AcAramAM rahelo che ane AcArano vAraso kramazaH ApaNA sudhI Avyo che. pUrva puruSoe, zrIjinezvaradevoe sarva jIvanA hita mATe kareluM A AcArarUpa dharmanuM dAna, zakya prayatnothI sAcavyuM che, ApaNane vArasAmAM ApyuM che ane ApaNe tenuM pAlana karI bhAvi peDhIne ApavAnuM che. manuSya jIvana pAmIne koI mukhya kArya karavAnuM hoya to sarvajIvonA prANasvarUpa A AcAronuM pAlana karavAnuM che ane bhAvi peDhIne e soMpavAnuM che. te mATe prazaMsAnI keTalI jarUra che, AcAra ane prazaMsAno paraspara kevo saMbaMdha che, ziSTapuruSono AcAranI rakSAmAM kevo phALo che ? vagere have pachI vicArIzuM. te pahelAM Aje karelI vAtonuM ciMtana karIza to AcAranuM mahattva ane upakAro keTalA che te tane jarUra samajAze. sumana ! dareka vastune samajavAmAM samajanAranI dRSTinI mukhyatA che. ethI kadAca tane AjanI vAtomAM tarka-kutarka thaze paNa kRtajJatA bhakti vagere guNone pragaTAvavA haze, to pratyeka bhAvone guNAnurAganI daSTie samajavA paDaze. dharmanA upakArone samajavA mATe ane kRtajJatA keLavavA mATe ApaNI yogyatAnI vAtane gauNa karIne dharmanA prabhAvanuM mahattva svIkAravuM ja joIe. A je vAto kahI che temAM sarvatra jIvanI yogyatAne sthAna che ja. chatAM sarvajIvonA ananya AdhArarUpa AcArane jagatamAM jIvatA rAkhavA hoya to je je apekSAe tenuM mahattva che, te te apekSAne mukhya banAvIne tenuM mahattva vicAravuM joIe. ane e dRSTie tuM vicArIza to meM kahyuM che tenAthI paNa kaI guNuM adhika AcAranuM mahattva tane samajAze. - dharmamitra zreyasu. 1. mavaprasanaivAmiyata prApito muvam | audAsInyena nedAnIM tava yuktamupekSitum // vI. stotra pra. 16 : zlo. 8 142 * dharma anapekSA Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSTAcAra prazaMsA-2 (mArgAnusAritAnAM bIjA guNarUpa "ziSTAcAraprazaMsAnA "ziSTa' zabdanI aMzathI paNa je spaSTatA A lekhamAM thaI che te ziSTapuruSonA upakAranA svIkArarUpa kRtajJatA ane bhaktirUpa vinaya saMbaMdhI agatyanI tAttvika sAmagrI pUrI pADe che. saM.) sumana ! nyAyasaMpannavaibhava ziSTAcAranA pAlanathI prApta thAya che. athavA nyAyasaMpannavaibhavanuM phaLa ziSTAcAranI prApti che. mATe mArgAnusAritAno bIjo guNa ziSTAcAranI prazaMsA kahyo che. temAM ziSTAcAranA pAlanarUpa AcAradharmanuM mahattva kaMIka mAtra gaI vakhate tane jaNAvyuM hatuM. tenuM ciMtana te karyuM haze ane AcAradharma e jIvonuM sarvasva che. e tattva tane samajAyuM haze. sumana ! devadurlabha mAnavajIvananI saphaLatA sarvajIvonA eka mAtra prANAdhArarUpa AcAradharmanI rakSAmAM che kAraNa ke pratyeka sadAcAramAM jIvonuM kalyANa karavAnI aciMtya zakti chUpAyelI che ane tethI sadAcArano rakSaka yA pAlaka tattvathI anyajIvonuM kalyANa kare che. e ja tenuM moTAmAM moTuM ane zreSTha kartavya che. moTo upakAra che. sumana ! Aje ApaNe ziSTAcAranuM mahattva samajavA mATe "ziSTa' aMzano vicAra karIzuM ahIM "ziSTa' eTale jeoe sadAcArI ane jJAnavRddha (viziSTa anubhavI) evA gRhastha vaDIlo jevA ke mAtA-pitA vidyAguruo ke jJAti-samAja vagerenA agresaro pAsethI, tathA tyAgI virAgI jJAnI parahitakArI evA dharmaguruo pAsethI, teono vinaya ane sevA karavApUrvaka hitazikSA prApta karI hoya tevA puruSo. AvA puruSoe sadAcArano vAraso meLavyo che ane potAnI pachInA jIvone Apyo che. ema sarva jIvonA sukhanA eka ananya sAdhanarUpa sadAcArono pravAha akhaMDa vahevaDAvavAmAM A ziSTa puruSono amUlya phALo che. - sumana ! zrIjinezvaradevo sukha prAptinA upAyono upadeza kare che. tene ziSTapuruSo jhIle che ane tenuM yathAzakya pAlana karavA pUrvaka anya jIvone vArasArUpa Ape che. e rIte ziSTAcAranuM astitva ziSTapuruSone AbhArI che, tethI ziSTAcAranuM jeTaluM mahattva che teTaluM ke apekSAe tethI paNa adhika mahattva ziSTa puruSonuM che. teono jagata upara A asAdhAraNa upakAra che ke teoe ziSTAcAranuM dAna karyuM che. ApaNe sau dharma anuprekSA 143 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teonA RNI chIe. sumana ! manuSyanA dehanI apavitratAnA yoge pratidina UkaraDA sarjAya che ane tenI durgaMdhathI havAmAna bagaDatuM rahe che. tenI asaramAMthI bacavA bIjI bAju bAgabagIcAmAM phUlajhADono uchera karavAmAM Ave che ane tenA AlaMbanathI Arogya rakSaNa karAya che. e rIte anAdikALathI saMsArI jIvonI apavitratArUpa kAma-krodha-mada-mohamAyA-lobha-irSyA-ahaMkAra vagere doSothI jagatamAM dUSita vAtAvaraNa sarajAtuM rahe che ane tenI asarathI anyAnya jIvo pApapravRttimAM prerAya che. tenI sAme ziSTapuruSonA AcAro--jevA ke vairAgya, kSamA, namratA, saraLatA, saMtoSa, prema, vAtsalya, paropakAravRtti, vagerenuM pavitra vAtAvaraNa aneka jIvone pApapravRttithI bacAve che. apavAda tarIke alpajIvone bAda karatAM traNe kALamAM je koI jIvo sadAcAranuM pAlana karI zakyA che, kare che ke ka2ze, te sarvanA upara A ziSTapuruSono viziSTa upakAra che. kAraNa ke teonA jIvanano aciMtya prabhAva temAM kAraNabhUta che. sumana ! mAtA-pitA ke tevA anya pAlakanI sahAya vinA jema bALakano uchera thAya nahi, tema ziSTapuruSonA AlaMbana vinA koI ziSTAcArane prApta karI zake nahi. sumana ! e kAraNe ziSTapuruSonA upakArane svIkAravo joIe. tattvathI je ziSTapuruSonA upakArane mAne che, teo pratye kRtajJatA dhAraNa kare che ane teonA vinaya-bahumAna-sevA kare che, te ja dhanya puruSa sadAcArane prApta karI ziSya banI zake che. e kAraNe ja jJAnIoe vinayane mokSanuM mULa kahela che mArgAnusAritAno paNa eka prakAra 'vRttasthajJAnavRddhAnAM pUnaH' arthAt 'sadAcArI jJAnavRddha puruSonI sevA-pUjA karavI' e pramANe kahyo che. temAM paNa e ja hetu che ke koI paNa guNanI prApti guNInA vinaya bahumAna ane sevA vagerethI ja karI zakAya che. sumana ! tattvathI AvA ziSTapuruSo e mAtA-pitA-guru-baMdhu-mitra vagerenI upamAne dhAraNa kare che ane teonA AcAro e ja manuSyanuM sAcuM dhana che. ziSTapuruSonA upakAronuM zata-sahasramukhe kroDo kalpo sudhI varNana ka2vA chatAM pUrNa thAya tema nathI. cAre gatimAM manuSyagatine sarvAdhika mAna maLyuM hoya, tene kAmadhenu, kalpavelI ke ciMtAmaNithI paNa adhika mahattva ApyuM hoya to te A ziSTAcArane kAraNe che ane tenA dAtA ziSTapuruSo che. je ziSTAcAronA abhAve manuSyabhava vividha 144 0 dharma anuprekSA Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anarthonuM kAraNa bane che ane ziSTAcArayukta manuSyabhava bAhya-atyaMtara sarva saMpattinuM kAraNa bane che. e ziSTAcAranA pAlaka ane dAtA ziSTa puruSonA upakAronuM varNana sumana ! kayA zabdomAM karI zakAya ? sumana ! je ziSTAcAranA baLe manuSya potAnA jIvanane sva-para hitakara banAvI zake che, te ziSTAcAranI prApti ane pAlana manuSya karI zake che mATe ja teno mokSa thaI zake che. sumana ! ziSTAcAranuM pAlana karanArA ziSTapuruSo dAnAdi dharmanA pAlaka ane pracAraka che. kAraNa ke ziSTAcAranuM pAlana e sarvazreSTha dAna che, e ziyaLa che, e tapa che ane e ja tattvathI bhAva che. zAstromAM dAnAdi cAra prakAranA ke kSamAdi daza prakAranA dharmanuM je koI varNana karyuM che te sarva tattvathI ziSTAcArarUpa che. - to paNa ahIM lokApavAdano bhaya, dIna duHkhIyAono uddhAra karavAnI vRtti, kRtajJatA, satkAryone aMge dAkSiNya, sarvanI niMdAno tyAga, sAdhu-ziSTapuruSonI prazaMsA, ApattimAM dInatAno abhAva, saMpattimAM savizeSa namratA, prasaMge alpabhASaNa, vacanamAM paraspara avisaMvAda, prANAnta paNa aMgIkAra karelI pratijJAnuM pAlana, kuLAcAranuM pAlana, asad vyayano tyAga, sarvakriyA yogya dezakALe karavI, uttarottara zreSTha kAryo karavAno Agraha, pramAda-durvyasanano tyAga, lokAcAranuM pAlana, sarvatra aucityanuM pAlana ane prANAnta paNa gahita kArya na karavuM, vagere sarvajana sAmAnya ziSTAcAronI prazaMsAne aMge vicAravAnuM che ke je ziSTAcAro sarva guNonA AdhArabhUta che. - sumana ! A ziSTAcAro ane mArgAnusAritAnA guNo tattvathI abhinna che. eTale mArgAnusAritAnA varNanamAM e sarva AcAronuM mahattva samajAze. ahIM tenI prazaMsAne guNa kahyo che. tethI ApaNe prazaMsAne aMge vicAravAnuM che. te have pachI vicArIzuM. : - dharmamitra zreyasu. dharma anapekSA * 145 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSTAcAra prazaMsA-3 (ziSTAcAranA dAnanI vizada chaNAvaTavALo A patra-lekha dAnanI bhAvanAne pakavavAmAM AdhyAtmika darajjAnI uSmAtulya che. A lekhane bhAvapUrvaka vAMcavA-vicAravAnI vinaMtI che. saM.) sumana ! jIvananA anAdi kutUhalapriya svabhAvane kAraNe tene ziSTAcAranuM pAlana duSkara ke duHkhada lAge e saMbhavita che, chatAM ziSTAcAranI jIvanamAM eTalI moTI AvazyakatA che ke tenA pAlana vinA manuSya A janmamAM paNa zArIrika-mAnasikaArthika-sAmAjIka vagere sukhonI sAmagrI maLavA chatAM teno AnaMda anubhavI zake tema nathI, pachI lokottara sukhanI prApti to saMbhave ja kaI rIte? kAraNa ke lokottara dharmanIAtmadharmanI prApti ziSTAcAranA pAlana dvArA yogyatA prApta karanArane ja thAya che ane e lokottara dharmathI ja lokottara sukhano anubhava karI zakAya che. manuSya jayAM sudhI ziSTAcAranuM pAlana kare nahi, yogyatA pragaTAve nahi, tyAM sudhI tene anAdi janmamaraNanI ke viSaya-kaSAyonI pIDAo choDatI nathI, ane Atmasukhano sahaja AnaMda anubhavavA maLato nathI. e kAraNe sumana ! dareka manuSya potAnI zakyatA ane bhUmikAne anusAra ziSTAcAranuM pAlana avazya karavA yogya che. eTaluM ja nahi, bIjAone paNa tenuM dAna karavuM Avazyaka che. zrImaMta bIjA jIvonA hitArthe jeTalo dravyavyaya kare teTaluM ja dravya saphaLa thAya che, bIjuM bhoga ke nAzarUpe niSphaLa thAya che, tema ziSTAcAra mATe paNa che. pote ja ziSTAcAra pALe, bIjAne tenuM dAna karavAno uddeza ke pravRtti na hoya to tattvathI tenuM ziSTAcAranuM pAlana niSphaLa nIvaDe che, AtmavikAsanA mArge tene AgaLa vadhArI zakatuM nathI, ane saMsAranAM baMdhanothI choDAvI zakatuM nathI. sumana ! zrIjinezvaradevoe zAsananI sthApanA karIne upadeza Apyo ane eno pravAha AryAvartamAM cAlu che, sarvaloka ane sarvadarzano upadezanI AvazyakatA svIkAre che, tenuM kAraNa ziSTAcAranuM-sadAcAranuM dAna karavuM e ja che- sumana ! dharmanuM tattva sukha pAmIne prasanna thavAnuM nathI, paNa sukha ApIne prasanna thavAnuM che. potAnA sukha mATe A jagatamAM koNa prayatna nathI karatuM? je paranA sukha mATe janme che-jIve che ke prayatna kare che, te ja mahAna che ane te ja mahAtmAM banI paramAtmA paNa banI zake che. eTale ziSTAcAranuM pAlana pote ja karIne saMtoSa mAnavo 146 * dharma anapekSA Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ucita nathI. jIva mAtra ziSTAcAranI bhUmikAne pAme, ziSTAcArane pALe ane sukhI thAya, e bhAvanApUrvaka ziSTAcAranuM pAlana ane tenuM dAna paNa karavuM ja joIe. * chatAM sumana ! je potAnI ja ciMtAmAM DUbelo che, parane sukha ApavA jeTalI ke bIjAne sukhI joI prasanna thavA jeTalI vizALa dRSTi jenI ughaDI nathI, mAtra potAnAM ja sukha mATe prayatno kare che, te svArthaparAyaNa jIvane paNa bIjAne sukha ApyA vinA chUTako ja nathI. sukha eka evo bhAva che ke bIjAne ApavAthI ja te ApaNane maLe che. gharamAM bIjA duHkhI hoya, to pote bhale nIrogI hoya, buddhimAna hoya, raLato kamAto hoya, paNa sukha bhogavI zakato nathI. bIjAnA duHkhanI asara tene vyathA kare che. tema sarva viSayamAM samajavAnuM che. dAna dharmanI, sevA dharmanI, paropakAra vagerenI mahattA A kAraNe ja che. jo ema na hota to vizvavatsala jinezvara bhagavaMto kadApI ekanI saMpatti bIjAne ApI devAnI, ke eka sajjana sukhI AtmAne bIjA du:khI vagere jIvonI sevA karavAnI bhalAmaNa na karata ! agara to e bhalAmaNa dharmarUpa nahi paNa anyAyarUpa manAta. sumana ! jo e rIte chadmastha jIvonuM sukha para sApekSa che, bIjAnA sukhe tene sukha maLe che to ja sukhano anubhava karI zakAya che, to jIva mAtranA sukhanA hetubhUta ziSTAcAranuM dAna anivArya thaI paDe che. bIjAM dAna ApaNe game teTalAM karIe, paNa sAmAne sukhI karavA mATenuM sarvazreSTha dAna e to mAtra ziSTAcAranuM dAna ja che. anna, pANI, vastra, pAtra, dhana, dolata, Azraya, ApaNe keTaluM ya ApIe, paNa te lenArane alpakALa mATe amuka prakAranuM ja sukha ApI zake. sarva kALa mATe sarva prakAranuM saMpUrNa sukha to jIva pote ja sadAcAra dvArA prApta karI zake. ane evuM sukha prApta thayA pachI ja enI sukhanI bhUkha bhAMgI zake. mATe tene sadAcAranuM dAna karavuM e zAzvata-saMpUrNa-sarvadezIya sukhanA dAnarUpa che. sumana ! daridra-dIna-du:khI vagere lAcAra manuSyone ke pazu-pakSI vagerene dAna karIe tenA karatAM e ja vastunuM dAna saMta sAdhuone karIe to tenuM phaLa dharmazAstromAM ghaNuM moTuM kahyuM che, tenuM kAraNa paNa e che ke saMtapuruSone dIdheluM dAna sadAcAra ke ziSTAcAranuM poSaka, vardhaka ane pracAraka bane che. eka saMtane dIdhelA dAnanuM phaLa hajAro, lAkho, ke kroDo athavA agaNita jIvonA hita sudhI pahoMce che. pazu pakSI ke lAcAra manuSya ne dIdheluM dAna prAyaH tene ja alpa upakAra kare che. dharma anuprekSA * 147 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eno artha e nathI thato ke dIna duHkhIyAne dAna nahi ApatAM kevaLa saMtasAdhuone ja ApavuM. saMtasAdhuone dAna karatAM paNa jagatanA sarva duHkhI jIvone eno lAbha maLaze e bhAvanA rAkhavI ane potAnI zaktine anusAre dIna-duHkhIlAcAra vagere manuSyone ke anAtha pazu-pakSI Adi jIvone paNa dAna karavuM. sumana koI dardathI pIDAtuM bALaka raDe che ane rudana dvArA potAnI avyakta vedanAne jAhera karavA prayatna kare che, tyAre tenA dardane nahi samajatI mAtA prathama to tene stanapAna karAvIne ke ramakaDAM ApIne raDato aTakAvavAnA prayatno kare che, paNa jyAre dardathI pIDAtuM bALaka stanapAna ke ramakaDAMnI paNa avagaNanA karIne raDyA ja kare che, tyAre koI rogAdinuM anumAna karIne vaidya-DaoNkTaranI salAha levA doDe che ane roga thayo che ema samaje che tyAre te zANA-niSNAta vaidya-DaoNkTarane dhana ApIne tenA dvArA bALakane sAjo karavAnA prayatno kare che. e rIte sumana ! prAthamika kakSAnI dayAmAM manuSya dIna-duHkhI vagerene annajaLa vagere jIvanasAmagrInuM dAna karavAmAM itikartavyatA samaje che, ene ja zreSThadharma mAne che ane dIna-duHkhI vagerene anna-jaLa vagerenuM dAna karI potAne kRtakRtya mAnI le che. eTaluM ja nahi, enI dRSTie ziSTAcAra ke ziSTAcAranA pAlaka-pracArakonI sevA kiMmata vinAnI dekhAya che ane tethI tenA pratye kadAca te aNagamo paNa karI nAkhe che. . paNa sumana ! te tenI adhUrI samajanuM pariNAma che. eka dAMtano DaoNkTara dAMtanA rogInI sevA karavAmAM dAMtane aMge khUTatAM ke saDatAM tattvono vicAra karI teTalA ja prayatno karaze, paNa AyurvedanA niSNAtane tethI saMtoSa nahi thAya, te to dAMtanA roganA mULa kAraNa sudhI pahoMcI tenA peTane ane hojarIne tapAsaze, temAM khUTatAM ke bagaDatAM tattvone pUrNa karavA ke sudhAravA prayatna karaze ane e rIte dAMtanA rogane mULamAMthI nAza karavA prayatno karaze. e rIte sumana ! tAttvika dayAne samajanAro jJAnI dIna-duHkhIyAonI azaraNa, anAtha ane lAcAra dazAne joI tenA mULa kAraNo sudhI pahoMce che. pUrve teNe sevelA "asadAcAro ane karelAM pAponuM A pariNAma che' ema samaje che. te pachI annajaLa vagere ApIne aTakato nathI. tenA asadAcArone dUra karavA icche che, annAdi ApatAM paNa tenAM pApothI-asadAcArothI bacAvavAno uddeza rAkhe che ane e uddezathI te sadAcAranA pitA zrIarihaMtadevo tathA tenA pAlaka ane pracAraka saMta-sAdhuonI 148 * dharma anuprekSA Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sevAne paNa sarva duHkhIyAonI sevA jeTalI ja ke tethI paNa adhika hitakara mAnIne kare che. * mA jyAre potAnA rogI bALakanI sevA kare che tyAre, ane vaidya ke DaoNkTaranuM sanmAna kare che ke tene dhana ApI saMtoSe che tyAre paNa enI dRSTimAM potAnA bALakanuM Arogya ramatuM hoya che. tema sumana ! jJAnI puruSo dIna-duHkhIyAone dAna karatA hoya che tyAre ane deva-guru vagerenI sevA karatA hoya che tyAre paNa teonI bhAvanAmAM jagatanA sarva duHkhI jIvonuM hita-ramatuM hoya che. sarva duHkhonA mULathI nAza karanArA sadAcAranA pAlana ane pracAra mATe teono te prayatna hoya che. sumana ! samaja TuMkI hovAnA kAraNe athavA jaDasukhanI lAlasA vadhI javAnA kAraNe vartamAnamAM A tattvane samajanAra varga ocho maLaze, paNa sadAcAranA dAna vinA sAco upakAra thaI zakato nathI ja, ema tattvathI je koI samajaze tene ziSTAcAranA pAlaka-pracArakonI sevAnuM mUlya ghaNuM adhika che ema avazya samajAze. sumana ! Aja paryanta AryAvartamAM sadAcArI puruSo pratye ane teonI sevA pratye adhika mAna sacavAI rahyuM che tenuM mULa kAraNa have tuM samajI zakIza ke e dvArA jagatanA duHkhI jIvone ziSTAcAranuM dAna karI teonAM duHkhono nAza karAvI zakAya che. sumana ! koI eka vyakti ke vyaktione ja sukhI karavAnA uddezathI karAtuM dAna e tattvathI dharmarUpa banatuM nathI. jemAM eka yA aneka paNa amukane ja sukhI karavAnI bhAvanA hoya, te sivAyanA anya jIvonI upekSA ke anAdara hoya, te bhAvanAmAM tattvathI dharma nahi, paNa mohanI jALa hoya che. pariNAme evo paNa saMbhava che ke pariNAma dayAnA hovA chatAM amukane ja sukhI karavAnA uddezathI bIjA jIvone duHkha thAya tevA hiMsaka mArge paNa jIva caDhI jAya. e ja kAraNe zrIarihaMtadevoe "vizvanA hitamAM ekanuM hita ane ekanA hitamAM paNa samagra vizvanuM hita hoya tene tAttvika dharma kahyo che. e saMbhavita che ke samagra vizvanuM hita karavuM zakaya na bane, paNa jJAnI dayALu dharmI AtmAnI bhAvanA to samagra vizvane sukhI karavAnI-sukhI jovAnI hoya, ane hovI joIe. sumana ! huM jyAre "sadAcAra' zabda boluM chuM tyAre paNa tyAre tene ziSTAcAra' samajavAno che. kAraNa ke tattvathI sadAcAra ane ziSTAcAra bhinna nathI. pratyeka sadAcAra ziSTAcArarUpa che, athavA temAM aMtargata ziSTAcAra rahelo hoya che. dharma anapekSA * 149 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumana ! e rIte sadAcAranA dAna vinA anya jIvone sAco upakAra thaI zakato nathI, mATe tenuM dAna e sarvazreSTha dAna che ane tethI te karavuM-karAvavuM joIe, te mATe sadAcAranA pAlaka-pracAraka saMta sAdhu vagerene paNa annajaLa vagerenuM dAna karavuM joIe. supAtradAnano mahimA paNa A kAraNe ja adhika che. ema sumana ! tattvajJa puruSa koIne paNa je kaMI dAna kare che tyAre tenA aMtaramAM vizvakalyANanI bhAvanA ane sadAcAranI parama pAvanIya prazaMsanIya prabhAvanA rahelI hoya che. tevI ucca ane vizALa dRSTi na UghaDavAnA kAraNe ApaNe dAna karatAM Avo anubhava na karI zakIe, to paNa A eka hakIkata che, parama satya che, AtmAnI pavitra avasthAnuM eka A svAbhAvika svarUpa che. tene ApaNe svIkAravuM ja joIe. sumana ! AtmAno vikAsa vadhe che tema tema tene jaDa padArthonI ane jaDasukhanI AsthA ghaTatI jAya che, caitanyanuM mUlya adhikAdhika samajamAM Ave che ane tethI te anna-jaLa-vastra-auSadha vagerenuM dAna karavA chatAM temAM saMtoSa pAmato nathI. ethI AgaLa vadhIne sadAcAranuM dAna karavAnI tenI dRSTi khUle che ane te mATenI tamannA paNa jAge che. anna-jaLa ke vastrAdinA abhAve TaLavaLatA duHkhI jIvone joIne tene du:kha thAya che te rIte sadAcAravihoNA vilAsI-pApI jIvanane jIvatA jIvone joIne paNa te du:khI thAya che. enI dRSTie daridratA, roga vagerethI pIDAtA ke dhana-saMpatti pAmIne pApAcaraNa karatA sarvajIvo du:khI dekhAya che ane tethI te sarvanA uddhAra mATe ziSTAcAranuM dAna karavA karAvavAnI dizAmAM te AgaLa vadhe che. sumana ! ziSTAcAranI 'prazaMsA'ne guNa kahyo che enuM kAraNa e che ke ziSTAcAranuM dAna karavAno upAya tenI prazaMsA karavI te che. e prazaMsAnI agatyatA ane mahattA tuM samajI zake e uddezathI meM tane Aje dAna ane temAM paNa ziSTAcAranuM dAna keTaluM mahattvanuM che te kaMIka samajAvyuM che. enuM tuM zakya-ciMtana karaje. have pachI ApaNe maLIzuM tyAre prazaMsAthI ziSTAcAranuM dAna kevuM thAya che. prazaMsakane ane prazaMsA sAMbhaLanArane ethI kaI jAtanA keTalA lAbha thAya che, tathA prazaMsake e prazaMsAne saphaLa banAvavA zuM zuM karavA yogya che. vagerenI anuprekSA karIzuM. dharmamitra, zreyas. 150 0 dharma anuprekSA Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSTAcAra prazaMsA-4 (ziSTAcAranI prazaMsA dvArA jIvamAM ziSTAcAra pALavAnI pAtratA kaI rIte vadhe che, tenuM mAnanIya vivecana A patra-lekhamAM karavAmAM AvyuM che. saM.) sumana ! ziSTAcAranI prazaMsA eka evo guNa che ke tenuM ciMtana jema adhika thAya tema tenuM mahattva adhikAdhika samajAya che. tuM jANe che ke vizvanA sakaLa jIvomAM zrIarihaMta devono AtmA uttamottama hoya che, teonI ArAdhanAnA phaLarUpe teone tIrthaMkarapadanI prApti thAya che ane A tIrthaMkarapadanuM zreSThatama kArya zAsananI sthApanA che. ethI ema svIkAravuM ja paDaze ke jainazAsana e vizvamAM evuM kalyANaprada zAsana che ke tenI tulanAmAM koI na Ave. sumana ! AvA kalyANaprada sarvazreSTha zrIjaina zAsanano uddeza kevaLa jIvone sadAcAra paLAvavAno ane pracAravAno che. jo tenA sarva vidhi-niSedho AcAranuM AdAna-pradAna karavA-karAvavA ane anumodavAnI preraNA Ape che, to AcAra e vizvanI keTalI mUlyavAna vastu che ? te tAre samajavuM joIe. sumana AcAranA pAlana ane pradAna vinA muktanA paMthe prayANa karavuM koI rIte zakya nathI, mATe to mokSamArgarUpa samyagdarzana jJAna ane cAritra e AtmAnA traNe guNomAM AcAranuM pAlana ane prazaMsA vyApaka che. athavA AcAra e ja samyagdarzana jJAna ane cAritra che. . . sumana ! samyagdarzananA ATha AcAro paikI niHzaMkatAdi cAra AcAro nizcayanayapradhAna che ane upabRhaNA, sthirIkaraNa, vAtsalya tathA prabhAvanA, e cAra vyavahAranayapradhAna che. vyavahAra ane nizcaya bane tattvo paraspara evAM sApekSa che ke ekanA abhAve banneno abhAva thAya, eTaluM ja nahi, sumana ! apekSAe nizcaya karatAM vyavahAranuM mUlya adhika che, nizcaya sva-upakAraka che. vyavahAra sva-para upakAraka che. mATe simyagdarzana guNanI ArAdhanA mATe upabRhaNAdi vyavahAra anivArya che. sumana ! A upabRhaNA anyane AcAra pratye Adara vadhe evA prayatno karavAthI thAya che. AcAra pAlana mATe sAmAno utsAha vadhe tema AcAranuM mahattva samajAvavuM, tenA phaLonuM varNana karavuM, ane AcArapAlana pratye tenI prIti vadhe e rIte tenuM mAnasanmAna-bahumAna vagere karavuM. te saghaLuM upavRMhaNa che ane te AcAranI prazaMsArUpa che. dharma anuprekSA * 151 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthirIkaraNa paNa evo ja guNa che. AcArapAlana pratye asthira--calavicala banelA jIvone tenAthI thatA lAbho samajAvIne ke jarUrI sahAya karIne AcAramAM sthira karavA tene sthirIkaraNa kahevAya che. AmAM paNa bIjAne AcAramAM sthira karavA karAtA vividha prayatno tattvathI AcAranI prazaMsArUpa ja che. darzanAcArano trIjo athavA sAtamo prakAra che vAtsalya ! A vAtsalya anya sadAcArI jIvo pratye mamatArUpa che. teonA sadAcaraNathI prasanna thavuM, vagere bhAva vAtsalya che ane vividha rIte teonI sevA-bhakti karavI te dravyavAtsalya che. A vAtsalya paNa tattvathI AcAranA bahumAnarUpa hovAthI mAnasikI AcAraprazaMsA che. ane sumana ! darzAnAcArano AThamo prakAra prabhAvanA che, jenuM mUlya bhAvanAthI paNa adhika kahyuM che, te to AcAranuM dAna karavA mATe ja che. jaina zAsanano prabhAva vadhe, tenA pratye anya jIvone AkarSaNa thAya, tenI ArAdhanAmAM joDAya, tenI prazaMsA kare ane tenA pratye bahumAnavALA bane, tevAM viziSTa kAryo karavA dvArA jagatamAM jainazAsananuM arthAt sadAcAranuM mahattva vadhAravuM tene prabhAvanA kahevAya che. jainazAsananI prabhAvanA jevuM sumana ! koI puNyakArya nathI ane tenI apabhrAjanA jevuM bIjuM pApa nathI. A prabhAvanA paNa anya jIvone jainazAsana pratye arthAt AcAra pratye sanmAna pragaTAvavAnA uddezathI karAtI hovAthI te paNa ziSTAcAranI prazaMsArUpa che. e rIte sumana ! samyagdarzananI ArAdhanAmAM ziSTAcAraprazaMsA vyApaka che, tema samyajJAna paNa sadAcAranA pakSarUpa ane asadAcAranA pratipakSarUpa hovAthI tattvathI te sadAcAranuM prazaMsaka che. je jJAna ke zAstra sadAcAranuM preraka ane asadAcAranuM avarodhaka na hoya te jJAna samyajJAna nathI ane evuM zAstra sabhyazAstra nathI. zAstro bhaNavAM, bIjAne bhaNAvavAM ke bhaNanArane sahAya karavI, vage2e zrutajJAnanI saghaLI upAsanA sadAcAranA AdAna-pradAnarUpa che, pALavA-paLAvavArUpa che, jo zAstranA paThana-pAThana vageremAM sadAcArane prApta karavA-karAvavAnuM dhyeya na hoya, to te tattvathI zrutanI upAsanA ja nathI, ethI tane samajAze ke zrutajJAnanI nAnI moTI saghaLI upAsanA e tattvathI sadAcAranI ja upAsanA che ane tethI te ziSTAcAra prazaMsArUpa che. sumana ! mokSasAdhanAmAM trIjo naMbara cAritrano che. A cAritra eTale sadAcAranuM pAlana ! ane tenA pAlanapUrvaka bIjA jIvone sadAcAranuM dAna karavAno puNya-pavitra prayatna. ema cAritra paNa sadAcAranI prazaMsArUpa che ja. 152 * dharma anuprekSA Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumana ! e rIte mokSaprAptinA upAyorUpa AtmAnA darzana jJAna ane cAritraguNonI ArAdhanA tattvathI ziSTAcAranI mAnasikI, vAcikI ane kAyikI prazaMsArUpa che ane tethI mokSanI sAdhanA mATe zrIjinezvaroe sthApeluM jinazAsana paNa tattvathI ziSTAcAranuM prazaMsaka che. sumana ! mRSAvAda, kalaha, abhyAkhyAna, vaizUnya, pa2parivAda ane mAyAmRSAvAda e cha doSo asadAcAranA poSaka ane sadAcAranA ghAtaka-niMdaka hovAthI tene pApasthAnako kahyAM che. puNyaprApya jIlDA indriyanuM phaLa ziSTAcAranI prazaMsA karavI te che ane tenuM pApa anya jIvone sadAcAra pratye anAdara janme asadAcArano pakSa vadhe te rIte bolavuM te che. e ja kAraNe sumana ! cAritranI mAtA tarIke varNavelI aSTapravacanamAtAmAM bhASAsamiti ane vacanaguptinuM vidhAna karI jIhAindriyane puNyAnubaMdhI puNyanuM sAdhana banAvavAnI vyavasthA che.enA pAlana vinA mRSAvAda vagere jIlDAnAM pApothI bacI zakAya tema nathI. vratomAM mRSAvAda viramaNarUpa satyavratanuM vidhAna paNa jIllAnAM pApothI bacI tene puNyAnubaMdhI puNyasvarUpa banAvavA mATe che. sumana ! anya indriyo mAtra potAnA zabdAdi viSayone grahaNa karI AtmAne tenA guNa-doSanuM jJAna karAve che, jyAre jIlDA svaviSayanuM jJAna karAvavA uparAMta pAMce IndriyothI prApta thayelA jJAnanuM bIjAne dAna karavAmAM paNa sAdhana bane che. e apekSAe jIlDAnuM kArya ghaNuM mahattvanuM che ane tattvathI te ziSTAcAranI prazaMsArUpa ja che. jeo potAne puNyathI prApta thayelI jIvhAdvArA sadAcAranI prazaMsA thAya tevuM bole che, teo puNyAnubaMdhI puNyanA bhAgI banI uttarottara AtmavikAsanI adhikAdhika sAmagrIne pAmI zake che ane teno sadupayoga karI sva-para kalyANa sAdhI zake che. mATe sumana ! jIvanuM kartavya che ke teNe potAne puNyathI maLelI jIhAdvArA ' ziSTAcAranI prazaMsA karI anya jIvone ziSTAcAranA pakSakAra-pAlaka ane pracAraka banAvavA joIe. sumana ! ziSTAcAranI prazaMsAthI anya jIvone upakAra karI zakAya che, tema ziSTAcAranA prazaMsakane paNa ghaNo lAbha thAya che. ziSTAcAra prazaMsA karanArane evuM puNya baMdhAya che ke tenA baLe te sadAcArano pakSa, pAlana ane pracAra karavAnI yogyatA prApta kare che. A yogyatA e ja jIvanI cAritranI yogyatA che ane tenA pariNAme dharma anuprekSA * 153 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samyagdarzana jJAna ane cAritrano ArAdhaka banI jIva uttarottara muktinAM sukhone paNa meLave che. sumana ! guNano pakSa pragaTyA vinA tattvathI guNo pragaTatA nathI ane guNano pakSapAtI guNa-guNInI yogya prazaMsA karyA vinA rahI zakato nathI. ethI samajavuM joIe ke guNanI--sadAcAranI prazaMsA je karato nathI te tattvathI guNI ke sadAcArI nathI. jenAmAM guNano pakSa janme che te tenI yogya prazaMsA kare ja che ane e prazaMsAthI prApta thayelA puNyanA baLe uttarottara viziSTa guNonuM bhAjana bane che. ema sumana ! guNaprAptino prabaLa upAya guNanI prazaMsA che ane ziSTAcAra e guNasvarUpa che to tenI prazaMsA anivArya che. sumana ! ziSTAcAranI prazaMsA e tattvathI arihaMtAdi paMcaparameSTi bhagavaMtonI bhakti che, teone namaskArarUpa che. jagatanA kalyANa mATe teoe sthApelA zAsananI sevA che, sadAcAranA pAlaka ane pracAraka guruvarganI upAsanA che ane guNaprAptinA upAyarUpe dharmanI sAdhanA che. ema ziSTAcAra prazaMsA deva-guru ane dharmanI sevArUpa che tethI te jJAna-darzanacAritranI ArAdhanArUpa paNa che. anAdi asadAcArano pakSa ane pracAra karI bAMdhelAM pApa karmone toDavAno te upAya paNa che. ahaMkArane dUra karI namaskArabhAvane prApta karavAno puNyaprayatna che ane A rIte AtmAnuM zreyaH ka2nA2 hovAthI mArgAnusAritArUpa pAyAnA dharmamAM ziSTAcAranI prazaMsA karavAnuM vidhAna che. e rIte sumana ! tuM jema jema ciMtana karIza, tema tema gRhasthanA sAmAnya dharmarUpe upadezelI mArgAnusAritA ane tenA pratyeka prakAromAM rahelI mokSapradAyaka zaktiono tane khyAla Avaze, ane te pachI dharmaArAdhananuM pavitra sattva pragaTaze. sumana ! ziSTAcAra prazaMsAne puNyAnubaMdhIpuNya sAthe kevo saMbaMdha che ? vagere vAto ApaNe have pachI vicArIzuM. dharmamitra, zreyas. zrIjinezvaradevakathita sadAcAranA aNizuddha pAlana dvArA, jIva jagatanuM RNa cUkavIne paramapadano adhikArI banI zake che. 154 * dharma anuprekSA Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSTAcAra prazaMsA-pa (sva-para upakAraka AryajIvanavyavasthAmAM sevyanI sevA ane sevakanI rakSAnuM tattva kaI rIte samAyeluM che, tema ja tene ziSTAcAraprazaMsA ane tenA dAna sAme keTalo gADha saMbaMdha che tenuM-- mananIya A patralekhamAM--khUba ja asarakAraka rIte vivecana karavAmAM AvyuM che. saM.) sumana ! ziSTAcAranI prazaMsA' nAmanA bIjA mArgAnusAritAnA guNanI pUrve karelI anuprekSAmAM tane ziSTAcAranuM mahattva samajAyuM haze. jIva mAtranA kalyANano AdhAra ziSTAcAra athavA sadAcAranuM pAlana che. mATe tenuM dAna sarvottama dAna che ane te mATe ziSTAcAronI prazaMsA karaNIya che. zAstromAM jJAnadAnane sarva zreSTha dAna kahyuM che, tenuM kAraNa paNa ziSTAcAranI mahattA, anivAryatA ane durlabhatA ke duSkaratA ja che. jJAnadAna ane ziSTAcAranuM dAna tattvathI eka ja che. jJAnadAnadvArA ziSTAcAranI samajaNa mahattA, anivAryatA ane durlabhatA vagerenuM ja jJAna karAvAya che. je jJAnadAnamAM sAmAne sadAcAra prApta karAvavAnuM dhyeya na hoya ke asadAcArathI bacAvavAnI bhAvanA na hoya tene jJAnadAna kahI zakAya ja nahi. zAstramAM jJAna ane ajJAnano bheda kahelo che, temAM paNa A kAraNa ja che, jJAna eTale sadAcAranuM preraka tattvajJAna. je bodha sadAcAranI preraNA na Ape te tattvathI abodha che--ajJAna che--mithyAjJAna che. sumana ! sva-sva karmodayane yoge potAne prApta thayelI avasthAmAM te te avasthA yogya--nItinuM pAlana karavuM ane anya jIvo paNa e rIte avasthAne ucita jIvana jIve te .mATe potAnA jIvanane dRSTAntarUpa banAvavuM te ziSTAcArano tattvathI eka ja prakAra che, sarva sadAcAro temAM aMtargata rahelA che, chatAM jIvonAM karmonI vicitratAne kAraNe te te jIvonI avasthAo ane jIvanasAmagrI vicitra hoya che. tethI pratyeka manuSyanA AcAro bhinna bhinna--vicitra hoya che. temAMnA keTalAka sarva sAdhAraNa AcArone ahIM ziSTAcAra tarIke jaNAvI tenI prazaMsA mATe upadeza karelo che. sumana ! pratyeka Arya AcAro ziSTAcArarUpa che. tenA pAlanathI jIvana UrdhvagAmI banI zake che. mATe mokSanI-dharmanI sAmagrI tarIke manuSyabhava pachI AryadezanI AvazyakatA varNavI che. AryadezamAM janmelo manuSya Arya AcAronuM pAlana karI zake che. AryaAcAromAM kevuM tattva che, e jANavA mATe ApaNe eka-be vAtono vicAra karIe. dharma anuprekSA * 155 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka zrImaMta potAno sAmAna majUra pAse upaDAve che, to te anucita manAtuM nathI, na upaDAve to lokadaSTie anucita che ane lokamAM apavAdarUpa bane nahi tema vartavuM e ziSTAcAra kahyo che, ethI teNe potAno sAmAna majUra pAse upaDAvavo e kartavya gaNAya che. sumana ! sthUla dRSTie to A vyavahAra anucita lAgaze, potAnuM kArya bIjA pAse karAvavuM te ucita nathI, chatAM evA keTalAya vyavahAro che ke jemAM potAnuM kAma bIjA pAse karAvAya che, na karAve to anucita gaNAya che. tyAre temAM kaMIka rahasya che ane te ApaNe zodhavuM joIe. zrImaMta bIjA pAse bojo upaDAve ane majUra teno bojo upADe temAM banne ziSTAcAranuM pAlana kare che. bojo upaDAvanAra zrImaMta jo vizvavyavasthAne, tenI saMcAlaka dharma mahAsattAne ane te mahAsattAnA niyamorUpa ziSTAcArane tathA tenA rahasyane samajelo hoya ane tethI je majUra pAse potAno bojo upaDAve che temAM tenI daridratAnuM tathA tene halakI majUranI avasthA prApta thavAnuM je mULa kAraNa che tene dUra karavAnuM dhyeya hoya, potAnI sukhazIlatAne poSavAnI vRtti ke zrImaMtAIno garva-ahaMkAra na hoya, majUra pratye paNa tiraskAravRtti na hoya, paropakAranI bhAvanA hoya, to te ziSTAcAra bane che. kAraNa ke bojo upaDAvavAmAM potAnA svArthane bale te majUre ajJAna ane mohathI pUrve tene maLelI saMpatti, jAti, kuLa, aizvarya vagereno ahaMkAra karIne, ke bIjI koI rIte teno durupayoga karIne, athavA tevA puNyane pAmelA zrImaMta jAtivaMta kulIna vagerenI irSyA karIne, niMdA karIne ke dhana vagere iSTa vastuone meLavavA mATe anyAya anItino Azraya karIne, ziSTAcArano bhaMga karIne, athavA je je vartanathI bhaviSyamAM daridratA, halakuM kuLa vagere maLe tevuM koI paNa vartana karIne potAne daridratA prApta karAvanAruM je pApakarma bAMdhyuM che, te karmane ane avRttine dUra karAvI vinaya zIkhavavAnuM ane sukhI karavArUpa paropakAranuM dhyeya che tethI bIjAne kaSTa ApavArUpe anucita nahi, paNa paropakAra karavArUpa te ziSTAcAra kahyo che. e rIte sumana ! te majUra paNa vizvavyavasthAne, dharmamahAsattAne ane tenA zAzvata niyamorUpa AryaAcArone-kartavyone samaje ane tethI pUrve meM dharmamahAsattAnI vizva vyavasthAno bhaMga karavArUpa--tenA niyamorUpa AcAronuM pAlana karavAmAM karelI bhUlanA phaLarUpe A ridratA, halakuM jIvana vagere mane maLyuM che, mATe tenA prAyazcittarUpe vartamAnamAM mArI avasthAne ucita zrImaMtanI sevAdvArA te bhUla mAre sudhAravI joIe, mArA ahaMkArane tajavo joIe, dInatA tajIne kartavya bajAvavuM joIe, nItipUrvaka bIjAnI sevA-majUrI karavI joIe, ema samajI majUrI karavArUpa kartavyapAlana kare to 156 0 dharma anuprekSA Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tene paNa te sadAcAra manAya che. sumana ! jagatamAM sadAcAra tarIke manAtA laukika lokottara sarva vyavahAro sevyasevaka bhAvarUpa hovA chatAM tattvathI te sevArUpa che. paropakArakarUpa che. sevA karanAra jema sevyanI sevA kare che tema sevyapade rahelo sevA levA chatAM sevakanuM hita karI zake che. mAtra A vyavahAronuM sau ochA-vadhatA pramANamAM pAlana karavA chatAM temAM rahelA sva52 hitanA A 52mArthane na samajavAthI ane ajJAnane kAraNe kevaLa svArthavRttimAM DUbelA hovAthI mAnavabhava pAmavA chatAM moTo varga tenuM sAcuM phaLa meLavI zakato nathI. sumana ! eka zrImaMta ane majUranA pArasparika vyavahAramAM jema A AdhyAtmika tattva raheluM che, tema rAjA-prajAnA, zeTha-nokaranA, pitA-putranA, pati-patnInA, dAtA ane yAcakanA tathA guru ane ziSyanA pArasparika vyavahAromAM kartavyomAM paNa e tattva raheluM che. sevyapade rahelo rAjA, zeTha, pitA, pati, dAtA ke guru vagere potAnI sevA karanAranuM te te rIte kalyANa karavAnA AzayathI sevA le to tattvathI te paropakAra kare che ane sevakapade rahelI prajA, nokara, putra, patnI, yAcaka ke ziSya vagere sevyanI sevAdvArA tenI yogyatAne AdhyAtmika baLane adhikAdhika vikasAvavAmAM nimitta banavArUpe hita kare che. ema chatAM sumana ! parArtha ane svArtha banne evAM tattvo che ke te eka bIjAne siddha karyA vinA rahetAM nathI. ane tethI paropakAra mATe kareluM ziSTAcAranuM pAlana sevyasevaka bannenuM paNa hita kare che. jo ema na hoya to jagatanI sarvocca kakSAne pAmelA zrIarihaMtadevo vagere A vyavahAranuM pAlana ane prarUpaNa kare ja nahi, zAstro kahe che ke zrItIrthaMkaradevanA chellA bhavamAM teonI saghaLI pravRtti aucityane anusaratI hoya che ane teo paNa laukika lokottara sarva vyavahAromAM A sevya-sevakabhAvane anusare che, to e vyavahArarUpa ziSTAcAromAM A AdhyAtmika tattva raheluM ja che, ema mAnI ApaNe tenuM pAlana karavuM- karAvavuM e anivArya che. sumana ! koI paNa manuSyanA jIvanamAM A baMne bhAvo keLavyA vinA tenuM UrdhIkaraNa zakya nathI. eka manuSya potAnA mAtA-pitAdi guru varganI sAme sevakabhAve ane patnI-putra vagerenI sAme sevyabhAve varte, tyAre ja teno vyavahAra pUrNa manAya che, mAtra mAtA-pitAdinI sevA kare paNa patnI putrAdine saMbhALe nahi, teonI ciMtA kare nahi, to tenI eka bAju adhUrI rahe che, tema mAtra patnI putrAdinI ciMtA kare, mAtA pitAdinI sevA vinayAdi na kare to paNa eka bAju adhUrI rahe che. ema eka rAjA prajAne ja saMbhALe, mAtA-pitA ke dharmagurvAdi upakArIonI sevA na kare athavA mAtA dharma anuprekSA 0 157 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitA ke dharmagurnAdinI sevA kare ane prajAnuM rakSaNa karavAnuM choDI de to te paNa rAjyadharmane cUke che. eka patnI paNa mAtra putrAdinuM rakSaNa kare, pati vagerenI sevA na kare, athavA pati vagere vaDIlonI sevA kare paNa putrAdinuM rakSaNa na kare to te potAnA strIdharmane cUke che. eka guru paNa ziSyAdinI rakSA choDIne kevaLa gurnAdinI sevA kare, ke deva gurvAdi vaDIlonI sevA choDIne kevaLa ziSyone saMbhALe, to te paNa potAno dharma cUke che. e rIte sumana ! manuSya jIvanane potAthI nIcenI kakSAnA jIvonI rakSA ane viziSTa puNyavaMtonI sevA karIne ja kRtArtha karI zakAya che. sumana ! AryadezamAM prApta thatA AryakulonA AcAromAM pUrvabaddha azubhakarmone khapAvavAnI ane viziSTa puNya upArjana karAvavAnI vyavasthA che ane e AcAro sau potAnA karmAnusAra yathAyogya pALI zake e mATe temAM varNavyavasthA paNa jIvaMta che. te te varNamAM janma pAmIne potAnAM zubhAzubha udayamAM AvelAM karmone anusaratuM jIvana jIvI AtmAno vikAsa sAdhI zake che, mATe zAstrakAroe lokAcArane anusaravuM, kuLadharmanuM pAlana karavuM ene paNa ziSTAcAro kahyA che. sumana ! eka bhaMgI pAse gaTarane sApha karAvavAno ApaNe bhAva ke hakka na karI zakIe, paNa te gaTarone sApha kare tene ayogya na mAnI zakIe. ene yogya badalo ApIne tenuM hita thAya te rIte tenA kartavyamAM tene niSTha banAvIe to te ApaNe mATe ayogya nathI. kAraNa ke pUrva janmomAM teNe tevuM karma bAMdheluM hovAthI Aje tene bhaMgInuM kuLa maLyuM che. temAMthI mukta thaI uttama kuLamAM janma levAnI yogyatA dInatA vinA e kartavya bajAvavAthI tene prApta thAya che. sumana ! anya varNonA AcAro aMge paNa Aja nyAya samajavAno che. sumana ! dharmamahAsattAnA niyamonuM pAlana karAvanArI karmasattAne vaza jIvA potAnI yogyatAne anurUpa bhUmikAe upaje che ane te bhUmikAne ucita kartavyo karavAthI te duHkha mukta thaI zake che. paNa ajJAna jIva mohane vaza thaI te te aucityanuM pAlana karato nathI, tethI tenuM duHkha TaLatuM nathI. jJAnIoe ArtadhyAna ane raudradhyAnane duSTa kahyAM che tenuM kAraNa paNa e ja che. sumana ! eno artha e nathI ke karmasattAne upAdeya mAnavI. tattvathI karma baMdhanarUpa che, AtmAnI svataMtratAmAM bAdhaka che, paNa auSadha duHkhadAyI chatAM rogI avasthAmAM teno upayoga karavAthI ane parejI pALavAthI rogamukta thaI zakAya che mATe te Avazyaka che, tema AtmAnA bhAvarogarUpa karmone nAza karavA mATe te te karmonA 158 * dharma anupekSA Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udaya anusAra prApta thayelI bhUmikAne anurUpa kartavyo karavAM e auSadha che ane temAM dInatA ke "ahaMkArane vaza na thavuM e parejI che. mATe te auSadha ane parejIdvArA rogamukta thavuM emAM AtmAnuM hita che. sakaLa zAstropadezano sAra paNa e ja che ane tethI kavivara paMDita zrIvIravijayajI mahArAja bahusAdA zabdamAM kahI gayA che ke baMdha samaya citta cetIye, udaye zo saMtApa saluNA, zoka vadhe saMtApathI, zoka narakanI chApa saluNe."--baMdha. sumana ! jJAnI bhagavaMtoe A kAraNe ja karmAnusAra prApta thayelA aniSTa bhAvone dUra karavAnI ciMtAne, te bhAvo na Ave tenI ciMtAne tathA ISTa prApta karavAnI ke prApta thayeluM hoya te cAlyuM na jAya tenI ciMtAne ArtadhyAna tathA tenA upAyo ciMtavavA tene raudradhyAna kahyuM che ane te baMne dhyAno nahi karavAnuM upadezya che. sumana ! vAtano sAra e che ke tattvathI jIve navAM karmonAM baMdhano vadhAravA na joIe. bAMdhelAM karmone to tenA udayane anusAra prApta thayelI avasthAne ucita kartavyapAlana karavAthI ja toDI zakAya che, mATe te kartavyapAlanane ziSTAcAra kahyo che. - sumana ! e rIte madhyasthabhAve vicAratAM samajAze ke lokAcAro ke kuLadharmo jIvanuM hita karanArA che. eTaluM ja nahi sumana ! te te kuLadharmone anusaravAnuM sattva paNa jIvamAM te te kuLanA nimitte pragaTe che. daridratA ke halakuM kuLa vagere adhika puNyavALA jIvonI sevA karavAnI tathA zrImaMtAI ke uccakuLa vagere alpapuNyavALA ke dInadu:khI niSNuNyaka jIvonI rakSA karavAnI preraNA Ape che, zakti Ape che ane niSThA prApta karAve che. sumana ! tenA kuLanA baLe bhaMgI sUga ke saMkoca vinA gaTaro sApha karI zake che, e rIte kSatriyakuLanA baLe kSatrI kartavyaniSTha banIne duHkhIyAonI rakSA karI zake che. nirdhana vagere paNa nirdhanatAnA baLe lakSmIvaMta vagereno vinaya vagere karI zake che ane zrImaMta paNa zrImaMtAIne baLe dIna duHkhIyAonAM duHkha TALavAnI ke haLavAM karavAnI vRtti tathA tadanurUpa prayatno karI zake che. * sumana ! e rIte kauTuMbika AcAro paNa potAnA vRddhonI sevA ane strI-putrAdi AzritonI rakSA zIkhave che. eka jIvananI vividha avasthAo paNa e ja zikSaNa Ape che. bAlyAvasthA sevA-vinaya vagerethI ane yauvanAdi avasthAo vadhArAmAM AzritonI rakSAthI kRtArtha thAya che. sumana ! e rIte lokAcAro, kuLadharmo ane bIjA paNa ziSTAcArI jIvane sevA ane rakSAnuM zikSaNa preraNA tathA sattva ApI tenA kartavyomAM niSTha banAve che ane e dharma anuprekSA * 159 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kartavyo karato jIva kRtakRtya bane che. sumana ! tattvajJo kahe che ke mAtA-pitAdi ke deva-gurvAdi pUjyonI sevA karavAthI jIvamAM sevAvRtti pragaTa thAya che ane tethI potAnA Azrita varganuM rakSaNa karavAnI tenAmAM yogyatA pragaTe che. je pUjyonI sevAmAM upekSA ke anAdara seve che tenAmAM AzritonuM rakSaNa karavAnI vRtti, zakti, ke niSThA kadApI pragaTatAM nathI. sumana ! namaskAra mahAmaMtra ane namaskAra bhAvanuM mahattva samajavA mATe ATalI hakIkata tane kahI che. jaina-ajaina zAstromAM prANane bhoge bIjA jIvonI rakSA karanArA sattvazALI mahAtmAonAM je dRSTAnto maLe che, te sattva khIlavavA mATe teoe karelI pUjyavarganI sevAnuM pariNAma che. zrImetAja munie eka pakSInI rakSA mATe prANa Apyo, zrIzAntinAtha prabhunA jIve dazamA bhavamAM rAjA chatAM zaraNe AvelA eka pArevAnA rakSaNa mATe kAyAnuM balidAna karyuM, ke mahArAja kumArapALe eka maMkoDAnI dayA karatAM potAnI cAmaDI kApI, vagere je ApaNe sAMbhaLIe chIe temAM teoe karelI pUjyonI sevAthI pragaTelA sattvanuM e phaLa hatuM ema ApaNe mAnavuM joIe. sumana ! sevA ane rakSArUpa A ziSTAcAro evA che ke tenA pAlanathI jIvamAM vinaya-sevArUpa namaskArabhAva ane ahiMsA-rakSArUpa sAmAyikadharma pragaTe che. sevA ane rakSA evA saMkalita che ke ekanI siddhimAM bIjAnI siddhi thAya che ane ekanA abhAve bIjAno abhAva thAya che. temAMthI pragaTa thato namaskArabhAva ane sAmAyika dharma paNa e rIte saMkalita che, parasparanA baLe vRddhi pAmatA te AtmAne zAzvata sukhano bhAgI banAve che. sumana ! e rIte dharmanA mULamAM rahelA ziSTAcAromAM dharmanA phaLarUpa mokSane ApavAnuM sAmarthya che. tenA pAlana vinA laukika-lokottara eka paNa sukhane pAmI zakAya nahi. sumana ! mArgAnusAritAnA 35 guNo e ziSTAcAranuM pAlana che ane ziSTAcAranI prazaMsArUpa teno bIjo prakAra te ziSTAcAranuM dAna che. sumana ! anya jIvone ziSTAcArI banAvavAnI vRtti vinAnuM kevaLa ziSTAcAranuM pAlana apUrNa rahe che, yathArthabhAvane pAmatuM nathI. mATe ziSTAcAranuM dAna karavAno upAya tenI prazaMsA karavI Avazyaka hovAthI ahIM tene kahyo che. e prazaMsA aMge ApaNe have pachI vicArIzuM. dharmamitra, zreyas. 160 * dharma anuprekSA Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSTAcAra prazaMsA-6 (A patra-lekhamAM ziSTAcAranuM pAlana ane tenI bhUri-bhUri anumodanA jIvane keTalI upakAraka nIvaDe che te sarasa rIte spaSTa karavAmAM Avela che. saM.) sumana ! ziSTAcAra e jagatamAM sarva AstikadarzanamAnya sAdhAraNa dharma che, sarvadharmanI bhUmikA che, AtmadharmarUpI kalpavRkSanuM bIja che, laukika-lokottara sarva sukhono AdhAra che, jIvono rakSaka che. guNa mAtrano pitA che, sarva duHkhomAMthI chUTavAno ananya asAdhAraNa upAya che athavA jIva mAtrano sAco prANa che ema jIvanuM je kaMI hitakara kaho ke te ziSTAcAranuM pAlana che. ene mAtA kaho, pitA kaho, baMdhu kaho, mitra kaho, sarva vidyAnI vidyA kaho ke sarva prakAranuM dhana kaho, jIvanuM sarvasva eka ja ziSTAcAranuM pAlana che. - sumana ! traNe kALamAM jIvanuM hita karanAra ziSTAcArane jagatamAM jIvaMta rAkhavo e ja eka manuSyanuM kartavya che. sarva kartavyonuM te eka kartavya che, tethI tenI prazaMsA karavI anivArya che. kAraNa ke ziSTAcAranuM dAna karavAno ane tenuM pAlana akhaMDa rAkhavAno upAya eka ja tenI prazaMsA che.. sumana potAnA ke bIjAonA ziSTAcAranA pAlane ApaNA upara vividha ane viziSTa upakAro karyA che, tethI tenI sevA athavA tene jIvaMta rAkhavAno vidhipUrvakano yathAzakya prayatna ApaNe na karIe to kRtajJa banIe. kRtajJatA e moTAmAM moTuM pApa che. sumana ! janma denArI janetAnA upakAro karatAMya ziSTAcAronA upakAro ApaNA upara ghaNA che. enuM varNana kyA zabdomAM karI zakAya ? sumana ! bhUtakALamAM ajJAna-moha vagere ApaNA doSothI ziSTAcArano droha kirIne ApaNe jyAre dIna-duHkhI-AMdhaLA-baherA-bobaDA-anAtha-rAMka-nirAdhAra banI asahya duHkhonA bhoga banyA tyAre tyAre e duHkhothI bacAvavA ke dilAso ApI duHkhamAM samAdhi keLavavA je je ziSTAcArIoe ApaNane ochA-vadhu pramANamAM upakAra karyo, athavA koI tathAvidha puNyanA baLe ApaNane vividha vaibhava ane bhogasAmagrI ke guNasaMpatti maLI haze tyAre paNa ahaMkArane vaza thayA vinA tenA baLe svapara hita karyuM haze te saghaLo upakAra tattvathI ziSTAcArono ja che, ema have tane samajAyuM haze. sumana ! jagatamAM ziSTAcAro ke tenA pAlako na hota to ApaNI dayA koNa dharma anuprekSA * 161 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karata ? athavA ApaNe sukhanA prasaMge ahaMkArathI bacIne sadAcAranuM pAlana kaI rIte karI zakata ? ema sukha-duHkhanAM AkarAM AkramaNomAMthI ApaNane bIjuM koNa bacAvI zakata ? Aje maLelo manuSyabhava, Aryadeza, uttamakuLa, dIrghaAyuSya, thoDI ghaNI buddhi, jJAna, viveka ke vinaya tathA Arogya ane jIvana mATe jarUrI dhanasaMpatti uparAMta AtmahitanI paNa sAmagrI vagere je kaMI sAruM maLyuM che, te pUrve ziSTAcAranuM pAlana karavAno ja prabhAva che. e rIte sumana ! vartamAnamAM paNa ApaNe ziSTAcAranI kRpAthI jIvIe chIe. jo duniyAmAMthI ziSTAcAro maTI jAya ane durAcAronuM sAmrAjaya varte to evo ulkApAta pragaTe ke koI sukhe khAI paNa zake nahi. traNe kALamAM traNe lokamAM jeTale aMze ziSTAcAranuM pAlana nabaLuM paDe teTale aMze duHkhonI vRddhi thAya che. sumana ! Ajano mAnavI je vividha kaSTo bhogavI rahyo che, te kaSTo ziSTAcArarUpa kartavyapAlananI sva-paranI javAbadArIne bhUlIne asadAcAronuM sevana karavAnuM pariNAma che. ema chatAM sumana ! ajJAna ane mohanI nAgacUDamAM phasAyelo mAnavI potAnA pAlakano drohI bane tema te ziSTAcArono virodhI banato jAya che. tuccha evA kRtrima sukhanA lezanI pAchaLa ghelo banIne te potAnA sAcA pAlaka ane rakSaka evAM ahiMsA, satya, nIti, brahmacarya, zIyaLa, audArya, paropakAra, dAna, dayA, kSamA, vinaya, saraLatA, saMtoSa vagerenuM apamAna karI rahyo che, uparAMta jIvanuM sarvasva haraNa karanArA ane duHkhonI khADImAM pheMkanArA hiMsA, asatya, anIti, abrahma, lobha, kArpaNya, krodha, kalaha, irSyA, asUyA, ahaMkAra, phUDa-kapaTa ane krUratA vagere asadAcArono pakSakAra banI rahyo che. te kALe tene ziSTAcAranuM mahattva samajAvavA prazaMsA karavI ane tene sanmArge vALavo te ati Avazyaka che. sumana ! A eka aTala satya che ke jema jema ziSTAcAronuM pAlana ghaTe-tUTe tema tema duHkhonI vRddhi thAya ne jema jema ziSTAcAranuM pAlana vadhe, sudRDha bane, tema tema cAre gatinA jIvonAM du:kho ochAM thAya--sukhanI vRddhi thAya. kAraNa ke bAhya-atyaMtara sarva sukhonI janetA ziSTAcAranI rakSA che. mAtA vinA putra na ja janme tema ziSTAcAranA pAlana vinA sukha kadApI na maLe. ema sumana ! bhaviSyanuM sukha paNa ziSTAcAranA pAlanathI ja maLI zake che. sumana ! sarva jIvonA sukhane joI prasanna thavuM e paNa ziSTAcAra che. tethI 162 0 dharma anuprekSA Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anya jIvone sukhI jovAnI ApaNI bhAvanA na jAge ke teonuM sukha ApaNane na game tyAM sudhI ApaNe kadApI sukhI thaI zakIe nahi. tethI sarva sukhI thAya, te mATe sarva sadAcArI bane, koI pApa na kare ane sarvanAM duHkha nAza pAme, evI vRtti ApaNe sevavI joIe. jyAM sudhI A parArthavRtti na pragaTe tyAM sudhI ApaNAmAM rahelA mAnano nAza thAya nahi. sumana ! anupakAravRttine paNa jJAnIo mAna kahe che. jIvamAM jyAM sudhI mAna che-ahaMvRtti che, tyAM sudhI svArthavRtti rahe che ane e svArthavRttinA phaLarUpe anupakAravRtti pragaTe che. ethI phaLamAM hetuno upacAra karIne anupakAravRttine mAna kaheluM che. sumana ! e ApaNI anupakAravRttine-mAnane dUra karavA mATe paNa jagatanA jIvo sukhI thAya evI parArthavRttipUrvaka teone ziSTAcArI banAvavA ziSTAcAranI prazaMsA karavI anivArya che. sumana ! manuSyane maLelI mana, vacana ane kAyArUpa mUlyavAna sAmagrInuM ane tenI aciMtya zaktinuM koI paNa tAtvika phaLa hoya to te traNe yogo dvArA ziSTAcAranuM pAlana ane prazaMsA karavI te che. manathI ziSTAcArono pakSa karavo, tenA pratye AdarabahumAna-prIti sabhAva pragaTAvavo, vacanathI ziSTAcArapAlananAM uttama phaLo ane tenA upakAro varNavavA tathA tenA pAlana vinA thatI bAhya-atyaMtahAni vagerenuM varNana karI anya jIvone ziSTAcAranA pakSakAra banAvavA uparAMta kAyAthI paNa yathAzakya vidhipUrvaka ziSTAcAranuM pAlana karavuM. ema mana, vacana tathA kAyA e traNa yogone ziSTAcAranA pAlana tathA pracAramAM pravartAvavA e ziSTAcAranI trividha prazaMsA che. sumana ! ziSTAcArano pakSa jAgyA vinA tenA lAbhanuM varNana karavuM ke tenA pAlanano upadeza karavo te zuSka hovAthI sAcI prazaMsArUpa banato nathI. e rIte pakSa hovA chatAM tenA pAlana vinA karAto upadeza paNa prAya: bIjAne asara upajAvI zakato nathI. tethI ziSTAcAranI prazaMsA mATe sauthI prathama tenA prazaMsakamAM ziSTAcArano pakSa pragaTavo joIe. ane tenI sAthe yathAzakya pAlana paNa karavuM joIe. je je AcAronuM pAlana na karI zakAya te paNa karavA mATenI zraddhA hovI joIe, uparAMta vacanathI tenI 1. "hItA nirupAritva niravamAnatA vinaya parANapracchanatA patApa mAnadhvaninAgaSidhIyane ' - upadezamALA gA. 306nI zrIsiddharSikRta TIkA. dharma anuprekSA * 163 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazaMsA ane asadAcAronI niMdA karavI joIe. ziSTAcAranI prazaMsAno A utsarga athavA rAjamArga che. ema chatAM sumana ! emAM ekAMta nathI. ziSTAcArono pakSa ke pAlana icchA mAtrathI zakya nathI. te mATe jJAnAvaraNIyAdi karmono tathAvidha kSayopazama paNa jarUrI che. ethI jenAmAM tevo kSayopazama na pragaTyo hoya teNe paNa tenI vAcika prazaMsA karavI joIe. uparAMta pakSa vinA paNa kuLAcAra ke kartavya samajIne paNa tenuM pAlana karavA prayatnazIla banavuM joIe. ema karavAthI ziSTAcAranA pAlanamAM naDatAM virodhI karmo nabaLAM paDe che ane kSayopazamanA pramANamAM ziSTAcArapAlana pratye Adara tathA pAlananuM sattva pragaTe che. ema ziSTAcAranI mAtra vAcika prazaMsA paNa sva-para hitakara bane che. sumana ! "mahInano cena rataH sa sthAH' e uktine anusAre manuSyano evo svabhAva che ke moTA mANaso je vartana kare tevuM vartana karavA te prerAya che. tethI manuSya jema jema adhika puNyanA baLe mahAna banato jAya tema tema sva-para hitanI daSTie ziSTAcAranuM pAlana karavAnI tenI javAbadArI vadhatI jAya che. tattvathI uMmara ke prApta saMpatti vagerenA kAraNe manuSya moTo banato nathI, kiMtu jenI ziSTAcAra pAlananI javAbadArI adhika bane che ane e javAbadArIne samajIne je tenuM pAlana kare che te puruSa tattvathI mahAnuM bane che. sumana ! cAre gatinA jIvomAM manuSyabhavanI kiMmata adhika che te manuSyanI ziSTAcArapAlananI javAbadArIne kAraNe che. manuSyamAM paNa je uccakuLa vagere pAmyo che, tenI javAbadArI anya manuSyonI apekSAe adhika che ane temAM paNa sarvajagatanuM kalyANa karanAra vItarAganuM zAsana jene maLyuM che, te sarva dharmIo karatAM adhika puNyavAna hovAthI ziSTAcAra pAlananI ane pracAranI javAbadArI tenI ghaNI vadhAre che. e kAraNe jainadarzanamAM zrAvakanA ane sAdhunA AcAronA pAlana upara ghaNo bhAra mUkAyo che. sumana ! vAcakapravara zrIumAsvAtijIe tattvArtha jevA gaMbhIra ane sarvamAnya graMthanI AdimAM "samyagdarzana jJAna cAritrANi mokSamArga :" e sUtrathI je maMgaLa karyuM che ane samyagdarzana jJAna tathA cAritrAnI je upAdeyatA jaNAvI che, tenI sAthe . ziSTAcArapAlanano ane prazaMsAno kevo gADha saMbaMdha che, te have pachI vicArIzuM. dharmamitra, zreyasu. 164 * dharma anuprekSA Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ziSTAcAra prazaMsA-7 (cittazuddhipUrvaka thatA satkAryane ziSTAcAraprazaMsA sAthe kevo gADha saMbaMdha che ane tenAM kevAM supariNAma jIvane anubhavavA maLe che, tatsaMbaMdhI anumodanIya prakAza--ciMtanAtmaka-A lekha pAtharI rahyo che. saM.) sumana ! Aje ApaNe jANe ghaNA samaya pachI maLIe chIe. temAM tArI jijJAsA vadhAravAno uddeza hato ane te saphaLa thayo che. mayUra meghanI rAha jue te rIte ApaNI mulAkAtane anya jijJAsuo paNa joI rahyA che. sumana ! chellI mulAkAtane aMte meM tane ziSTAcAra prazaMsAnI sAthe puNyAnubaMdhI puNyano kevo ghaniSTha saMbaMdha che te samajavA kahyuM hatuM, te tane yAda haze. sAMbhaLa sumane ! sAmAnya rIte to jaDa-baMdhanarUpa hovAthI ATheya karmo heya che. paNa temAM ekAMta nathI. puNyakarma e karmano ja eka prakAra che ane chatAM zAstromAM tene upAdeya paNa kahyuM che. - sumana ! lokamAM lokhaMDanA kaDAne beDI kahevAya che, paNa sonAnAM kaDAMne alaMkAra mAnavAmAM Ave che. banne kaDIrUpe sAmAnya che chatAM eka beDI che, eka alaMkAra che ane alaMkAra manAto hovAthI mANasa tene harakhe harakhe pahere che. tema Azrava (navAM karmono baMdha) sAmAnyarUpe heya che, chatAM azubha AzravarUpa pApa lokhaMDanI beDI tulya hovAthI lokane te gamatuM nathI, tenAthI bacavA prayatna kare che. jyAre puNya sonAnI beDI tulya chatAM sonAnA kaDAnI jema lokane game che ane tethI loka teno Adara kare che. emAM kAraNa e che ke beDarUpa chatAM sonAnuM kaDuM jIvanopayogI bane che, tema puNyakarma jIvane jIvanasAmagrI Ape che, pApathI mukta kare che ane pote paNa chUTI jAya che. AvA puNyane ja jJAnIoe upAdeya kahyuM che. sumana ! evA paNa durjano hoya che ke jeo sajjananA lebAzamAM rahI durjananuM kAma karI lokone Thage che. tema eka puNya evuM paNa hoya che ke je dekhAvamAM puNya chatAM jIvane pApano pakSakAra banAvI, aneka pApAcaraNo karAvI, te dvArA anekavidha pApakarmano baMdha karAvI, pote khasI jAya che ane enA vizvAse paDelo jIva duHkhI thAya che. evA puNyane jJAnIoe upAdeya mAnyuM nathI, kiMtu tattvathI pApa mAnyuM che. sumana ! mitro be prakAranA hoya che, eka upakAra karI sukhasAmagrI prApta karAvI pachI rakhe, potAne teno pratyupakAra levAno prasaMga AvI paDe evA bhayathI bhAgI jAya dharma anapekSA * 165 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. AvA mitrane dharmamitra kahevAya che. bIjo evo paNa mitra hoya che ke je unmArge caDhAvI, dhana-saMpatti vagere sukhasAmagrIno pApAcaraNa dvArA durupayoga karAvI daridra banAvIne pachI "rakhe mAre sevA ApavI paDe" e bhayathI bhAgI jAya che. AvA mitrane pApamitra kahevAya che. e rIte sumana ! puNya paNa eka dharmamitrAnI jema upakAraka ane bIjuM pApamitranI jema apakAraka hoya che. je upakAraka che tene zAstrakAroe puNyAnubaMdhI puNya kahyuM che ane apakAra kare che tene pApAnubaMdhI puNya kahyuM che, pahelAne upAdeya ane bIjAne heya kahyuM che. sumana ! A banne prakAranuM puNya jIvana mATe jarUrI sAmagrIne to Ape che paNa puNyAnubaMdhI puNyano e svabhAva che ke te jIvana mATe jarUrI saghaLI sAmagrI pUrI pADe che, tenI sAthe e sAmagrIno sadupayoga karI zakAya te mATe cittazuddhi paNa kare che. pApAnubaMdhI puNya tethI ulaTuM kAma kare che, jIvana mATe jarUrI sAmagrI to Ape che, paNa te cittane malIna kare che-rAga-dveSa-moha-ajJAna vagere doSothI cittane te evuM dUSita kare che ke te te dUSaNo dvArA prApta sAmagrIno durupayoga karI nUtana pApakarmone bAMdhI AtmA saMsArarUpI aTavImAM rakhaDato thaI jAya che, ema bannemAM moTuM aMtara che, eka upakArI che, bIjuM apakArI che. sumana ! Ama hovAthI jIva pApane vaza paDI jeTaluM ThagAyo nathI, jeTalo duHkhI thayo nathI, tethI adhika te pApAnubaMdhI puNyathI ThagAyo che. pApane vaza paDavAmAM paNa bahudhA pApAnubaMdhI puNya kAraNabhUta che ane A apekSAe ema kahI zakAya ke jIva A puNyanA vizvAse duHkhI thayo che. e kAraNe sumana ! puNyAnubaMdhI puNyanI AvazyakatA che, kAraNa ke te cittazuddhi kare che tethI prApta thayelI manuSyajanma, Aryadeza, uttamakuLa vagere jIvana sAmagrIthI sukha bhogavI zakAya che, uparAMta dharma-sadAcAranuM pAlana vagere paNa karI zakAya che. arthAta ema kahI zakAya ke AvA puNyAnubaMdhI puNyanA sahakArathI jIva potAnI saghaLI jIvanapravRttimAM parArthaparAyaNa banI maitrI-pramoda-karuNA tathA mAdhyazmabhAvanA baLe rAga-dveSa-kAma-krodha-mada-moha-ISya vagere aMtaraMgazatruono parAjaya karI uttarottara Atmazuddhi karato sarvakarmathI mukta paNa thaI zake che. sumana ! 'pApa duSTa che" e to AbAla-vRddha sau samaje che, paNa puNya droha kare che e vAtane virala vyaktio samaje che. sau sAmAnya rIte puNyane icche che ane te 166 * dharma anuprekSA Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe satkAryo paNa kare che, tathApi puNyAnubaMdhi ane pApAnubaMdhI evo bheda na samajavAne kA2Ne satkArya karavAmAM jarUrI zubhabhAvane (cittazuddhine) mahattva ApI zakatA nathI; ethI e satkAryathI baMdhAyeluM pApAnubaMdhIpuNya udaya vakhate pApamitranuM kAma karI AtmAne savizeSa duHkhanuM pAtra banAvI mUke che. have sumana ! tane samajAze ke satkArya karavAnI jeTalI jarUra che teTalI athavA to tethI ghaNI adhika jarU2 cittazuddhinI che. cittazuddhi vinA kareluM puNyakArya paNa prAyaH pApamitranI garaja sAre che, jyAre saMyoga sAmagrInA abhAve ke pratikULatA puNyakArya na karI zakAya ke sadAcAra na pALI zakAya to paNa cittazuddhinA baLe puNyakAryonI ke sadAcAronI anumodanA--prazaMsA karavAmAM Ave to paNa tethI baMdhAyeluM puNyAnubaMdhIpuNya dharmamitranuM kAma kare che. sumana ! jIvane dharmanA prAraMbhakALe jyAre kSamAdi dharmo ke maitrI Adi guNo pragaTelA na hoya, viSaya-kaSAyonuM AkarSaNa hoya, ahaMkAra-irSyA-droha vagere pAponuM jora hoya tyAre to e pApavRttionA nAza mATe ane maitrI Adi zubhabhAvone pragaTAvavA mATe ziSTAcAranI prazaMsA ati agatyanI che, kAraNa ke tethI cittazuddhi sAthe puNyanubaMdhIpuNya prApta thAya che. sumana ! ziSTAcAronuM pAlana guNasvarUpa che ane guNanI ke guNanA lakSyathI karelI guNInI prazaMsAthI AtmAmAM kSamAdi dharmanAM bIja vavAya che. pachI tenA aMkurarUpe cittamAM jyAre maityAdi bhAvo pragaTe che, tyAre te anAdi viSayakaSAyonA AkarSaNarUpa cittanI malInatAne dUra karI cittazuddhi kare che. A cittazuddhinA baLe kartavyaniSThAthI karelAM nAnAM moTAM laukika sarvakAryo ziSTAcArarUpa banI jAya che ane sarva lokottara kAryo dharmAcaraNarUpa banI jAya che. A ziSTAcaraNa ane dharmAcaraNathI baMdhAtuM puNya puNyAnubaMdhI banavAthI tenA udaye maLelI dhana-zarIra-kuTuMba vagere saghaLI sAmagrI dharmasAmagrI banI AtmAne jinAjJAno pAlaka banAvI uttarottara pavitra kare che. ema sumana ! dharmanA prAraMbha (Adi) kAlathI mAMDIne dharmanI chellI--UMcI bhUmikAe pahoMcatA sudhI saghaLI jIvanasAmagrIne dharmasAmagrI banAvavA mATe athavA laukika-lokottara sarva pravRttione dharma svarUpa banAvavA mATe puNyAnubaMdhIpuNyanI AvazyakatA che ane te mATe ziSTAcAranI--sadAcAranI prazaMsA jarUrI che. sumana ! daridrane prathama dhana meLavavA mATe dhanikanI sevA ke tenuM dhana vyAje laI dhaMdho karavo paDe che, tema guNadaridra-nirguNI AtmA anya guNavAnonI sevA tathA dharma anuprekSA 0 167 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teonA guNanI-sadAcAranI prazaMsA dvArA dharmasaMpattinI prApti karI zake che. sumana ! je AtmA kulAdinA AlaMbane sadAcAranuM pAlana karavA chatAM guNAnurAganA abhAve guNa--guNInI anumodanA ke prazaMsA vagere karI zakato nathI, te AvuM nirmaLa puNya prApta karI zakato nathI. kAraNa ke puNyAnubaMdhI puNyanI prApti mATe sadAcAranA pAlananI sAthe zubhabhAvanI jarUra rahe che. mATe sadAcAranuM pAlana karatAM ke tenuM pAlana na karI zakAya tyAre paNa guNAnurAga keLavavo joIe ane tenA baLe guNagaNanI anumodanA, prazaMsA vagere karavAM joIe. mArgAnusAritAnA pratyeka guNamAM sumana ! puNyAnubaMdhI puNyane prApta karAvavAnI zakti che ane tethI ja tene pAyAno dharma kahyo che. tattvathI puNyAnubaMdhI puNyanI sahAya vinA jIvananA aMtaraMga zatruono parAjaya thato nathI, mATe ziSTAcAraprazaMsA dvArA tevA puNyane prApta karavuM joIe. mArgAnusAritAnA A bIjA prakAra aMge tane je kAMI kahyuM che, tenuM tuM jema jema adhika ciMtana-manana karIza, tema tema tane temAM raheluM tattva adhikAdhika samajAze. dharmamitra, zreyasu. jIvananA prakAro jIvanavALA jIvonA aneka rIte aneka prakAro paDe che-pADavAmAM Ave che. temAM A paNa eka prakAra samajavA jevo che. 1. sAdhAraNa jIvanavALA, 2. madhyama jIvanavALA, 3. uttama jIvanavALA ane 4. uttamottama jIvanavALA. (1) jeonA jIvanamAM moTo bhAga karuNa, bhayAnaka, bIbhatsa ane raudrarasa anubhavato hoya evA jIvanavALAnuM jIvana sAdhAraNa che. (2) zRMgAra, hAsya ne vIra e raso jIvanano moTo bhAga AvarI letA hoya e jIvana madhyama che. (3) zRMgAra, vIra, adbhuta ane zAMta e raso je jIvanamAM pradhAna bhAga bhajavatA hoya te jIvana uttama che. (4) vIra, adbhuta ane zAMta e raso jemAM pradhAna che te jIvana uttamottama - pa. pU. paM. zrIdhuraMdharavijayajI gaNivara. 1680 dharma anapekSA Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AryajIvana vyavasthA-1 (A lekhathI mArgAnusArItAnA trIjA guNanI anuprekSA zarU thAya che. AryakuLonI vivAhavyavasthA AtmavikAsamAM kaI rIte sahAyabhUta thatI AvI che tema ja thaI rahI che, tatsaMbaMdhI mananIya nirupaNa A lekhamAM che. saM.) sumana ! ziSTAcAranI prazaMsA pachI mArgAnusAritAnA trIjA guNamAM jJAnIoe AryakuLonI vivAhavyavasthAnuM pAlana karavAnuM kahyuM che. arthAt vivAha karavo anivArya bane to paNa te AryakuLonI vivAhavyavasthAne anusarIne karavo joIe. sumana ! pahelAM ApaNe vicAryuM che ke tattvathI dhana meLavavAnI buddhi e pApa che, tathApi gRhasthane dhana vinA vyavahAro cAle nahi. e kAraNe jo laukika vyavahAro aTakI paDe athavA pariNAme dhArmika vyavahArothI paNa vaMcita thavAno prasaMga Ave, to gRhasthane dhana meLavavuM joIe. paNa te nyAyapUrvaka meLavavuM joIe ke jethI saMsAravRddhinuM kAraNa na bane. sumana ! dhana meLavavAmAM paNa nyAyanuM pAlana karavuM te dharma che ane tethI tene mArgAnusAradharmano prathama pAyAno guNa kahyo che. e rIte sumana ! AryakuLonI vivAhavyavasthA mATe paNa samajavAnuM che. ciMtAmaNI ane kalpavRkSa vagerenI upamA paNa jene ochI paDe tevuM mahAmUlya manuSyajIvana pAmIne AtmAe mukhyatayA brahmacarya vagere AtmaguNonI siddhi karavI joIe. kAraNa ke temAM ja mAnavatAnuM mUlya che ane te ja manuSya jIvananuM sAcuM phaLa che. ema chatAM sumana ! sarva koI manuSyo tevI yogyatAne pAmelA ja hoya tema bane nahi ane yogyatAne pAmelA paNa sarva brahmacaryanI siddhi karI ja zake te paNa niyama nahi moMghA mAnavajIvanane pAmelA paNa jIvomAM ghaNA jIvo AtmaguNanAM ghAtaka mohanIyAdi karmothI gherAyelA hoya che tethI pApane pAparUpe samajavA chatAM choDI zakatA nathI. - tethI sumana ! evA jIvo paNa pApakriyA karavA chatAM pApavRttinA poSaka na bane, pApanI paraMparArUpa anubaMdhane na kare, ane pariNAme te pApakriyAthI chUTavAnuM sattva keLave evA zubha AzayathI jJAnIoe pApakriyA na chUTe to paNa dharmanI siddhi karI 'zakAya tevo mArga batAvyo che. e mArgane zAstromAM mArgAnusAritA nAmano gRhasthano sAmAnya dharma kahelo che. sumana ! tenA trIjA guNamAM brahmacaryanA pAlanamAM asamartha jIva paNa uttarottara kAmavAsanAno vijaya karI brahmacarya pAlananuM sattva keLavI zake te mATe vivAha kevI rIte konI sAthe karavo te mATe vyavasthA karavAmAM AvI che. A vyavasthAnI maryAdA evI che ke. jeo kuLa ane AcArathI samAna hoya, ane gotrathI bhinna hoya tevA gRhasthonA dharma anuprekSA * 169 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ putraputrIno vara-kanyA tarIke saMbaMdha tenA vAlIoe dharmabuddhie karavo. arthAta potAnAM saMtAna kAmavAsanAthI pIDAIne svacchaMdI na banI jAya, kiMtu vAsanAno vijaya karavAnuM sattva pragaTe ane tenA baLe durAcArathI bacI jIvanane pavitra banAve evI buddhithI vivAha karavo joIe. sumana ! e uparAMta paNa vivAha karavAmAM banne pakSanI vaibhava, veSa ane bhASAnI samAnatA, vara-kanyAnAM uttama lakSaNo, aMgopAMganI avikalatA, mAtA-pitA dharmaguru vagere pratye kRtajJatA, pUjyabhAva, vinaya, AjJAdhInatA tathA vidyA-vaya vagere bIjA paNa guNo jovA joIe. sumana ! A maryAdApUrvaka vivAha karavAnAM laukika lokottara vividha phaLo nItizAstramAM tathA dharmazAstromAM paNa varNavelAM che. temAM mukhya phaLa zuddha arthAt sadAcAriNI (pativratA-satI) patnInI prApti thAya te che. tevI patnIthI sujAtauttama putranI prApti thAya te enuM bIjuM phaLa che.ane evA uttama parivArathI cittaprasannatA, gharanAM kAryomAM nirvijJatA kulAcAra tathA dharmAcAranuM rakSaNa-pAlana vagere bIjA paNa ghaNA lAbho thAya che. temAM sumana ! uttama putrathI mAtA-pitAdine, jJAtijanone, samagra manuSya jAtine ane devAdi anya gativALA jIvone paNa kevo lAbha thAya che te samajavAnI jarUra che pUrve ApaNe vicAryuM hatuM ke sadAcAra e vizvanA sarva jIvonuM ane vizeSatayA manuSyanuM sAcuM dhana che. tenA rakSaNa ane pAlanathI sarva jIvonuM hita thAya che. jIvanamAM bhogopabhogAdi sAmagrI game tevI ane game teTalI maLI hoya paNa tenAthI sAcA sukhano anubhava karavo te to koI jJAnI virala AtmA karI zake che. e mATe AvaData joIe che ane e AvaData kSamAdiguNa svarUpa-dharmarUpa che. A guNone pragaTAvavAnuM, rakSaNa karavAnuM ke vadhAravAnuM baLa sadAcAramAM raheluM che. sadAcArathI na hoya te guNo pragaTe che, hoya te sudaDha ane vizuddha bane che ane uttarottara vadhatA jAya che. A sadAcArano AdhAra mukhyatayA manuSya jIvana che. manuSya jeTalA sadAcArI devo paNa banI zakatA nathI.. ema chatAM sumana ! badhA ja manuSyo sadAcAranuM yathArtha ke saMpUrNa pAlana karI zake te zakya nathI. koI uttama kulIna mAtA-pitAthI janmelA puNyavAna manuSyo ja sAcA sadAcArI banI zake che. AvA eka sadAcArIthI hajAro lAkho ke tethIye adhika jIvo sadAcArano pATha zIkhI zake che ane sadAcArI banI zake che. sumana ! zAlIbhadrajI ke tevA bIjA dhannAjI jevA uttama AtmAonA jIvanane dRSTAnta banAvIne Aja pUrve lAkhkho jIvo dAnadharmanuM pAlana karatA thayA che. mahAtmA sthUlabhadrajI, vijaya zeTha ane vijayA zeThANI, tathA sudarzana zeTha vagere ane zrImatI sItAjI vagere aneka mahAsatIonA pavitra brahmacarya ane zIyalanuM AlaMbana laIne 170 * dharma anuprekSA Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agaNita AtmAo maithunanA pApathI bacyA che. e rIte mahAtapasvIonA tapanuM AlaMbana laIne aneka AtmAo tapa dvArA sva-52 kalyANa sAdhI zakyA che ane zatru pratye paNa paropakAra karavAnI buddhivALA maitrIAdibhAvanA bhaMDArabhUta samatAnA sAgara khaMdhakajI, gajasukumAra, metAraja muni, vagere mahAtmAonA draSTAntane anusarIne aneka jIvo maitrIAdibhAvone ane kSamAdi dharmone siddha karI zakyA che. sumana ! jeo tevI dAnAdinI zakti-yogyatA pAmyA nathI tevA aneka devo ane tiryaMco paNa tevA sadAcArIonI sevAbhakti ane prazaMsA anumodanA vagerethI svajIvanane UrdhvagAmI banAvI zake che. eTaluM ja nahi narakAdigAmI anya jIvo paNa teonI dayAnuM--anugrahanuM pAtra banI vizeSa duHkhothI durgatithI bacI jAya che. ema eka sAco dharmI--sadAcArI AtmA vizvano upakArI banI zake che. eka sAcA sadAcArI manuSyanA AlaMbanathI samagra mAnava jAtine paNa keTalA lAbha thAya che tenAM mAtA-pitAdi ke jJAtijanone kevA lAbha thAya che te to tuM svayaM samajI zake tevuM pragaTa che. sumana ! Arogya mATe pathyApathyano viveka karanArA maLI Avaze, uttama dhAnya nIpajAvavA mATe bIja ane kSetranA guNo jonArA ghaNA maLaze, rahevAnA makAnamAM sukhI thavAnA dhyeyathI tenA guNadoSane zodhanArA-samajanArA paNa maLaze, bhAvI sukha mATe zarIranA lakSaNo vagerenI AvazyakatA mAnanArA jaDaze, paNa e sarvathI adhika jenI jarU2 che tevA guNonA AdhArabhUta uttama sadAcArI saMtatInI prApti mATe vara-kanyAnA vivAhanI uttamakuLonI zAstrIya maryAdAnA marmane samajanArA ane pALanArA bahu ochA maLaze. sumana ! pUrvakALamAM A maryAdAnuM pAlana AryakuLomAM sAruM thatuM hatuM tethI mAnavajAtinI zreSThatA akhaMDa rahI zakI hatI. uttarottara kALanI viSamatA, jIvanI niHsattvatA, vikArano Avega vadhatAM gayAM ane AtmIya sukhanuM lakSya ghaTatuM gayuM tema tema mAnavajIvananI zreSThatAnA AdhArabhUta vivAhanI A maryAdAnuM mUlya ghaTatuM gayuM. enA pariNAme Aje mAnavatA ghaTI rahI che, mAnava jIvana maLavA chatAM mAnavatA avikasita banI rahI che ane ethI mAtra mAnavanuM ja nahi, vizvanA saghaLA jIvonuM hita ghavAI rahyuM che. A badhuM vicAratAM tane samajAze ke AryakuLonI vivAhavyavasthA keTalI mahattvanI che, enAmAM AtmavikAsa karavAnI keTalI zakti che ane tethI ene sAcavavAnI keTalI agatyatA che. sumana ! tattvathI abrahmasevana pApa che. paNa temAMthI chUTavAnuM sattva AtmAmAM na pragaTe tyAM sudhI mArgAnusAritAnA A guNanI ati AvazyakatA che. enA pAlanathI je vividha lAbho thAya che te aMge vizeSa vicAra ApaNe have pachI karIzuM.dharmamitra, zreyas. dharma anuprekSA * 171 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AryajIvana vyavasthA-2 (jIvanabharanA brahmacaryavratane aMgIkAra karavAnuM jemanuM sattva pragaTyuM nathI, evA strIpuruSone AryajIvanavyavasthAnA aMgabhUta vivAhavyavasthAne svIkAravAthI pariNAme zo lAbha thAya che, tenuM mananIya nirupaNa A patra-lekhamAM karavAmAM AvyuM che. saM.) sumana ! mArgAnusAritAnA trIjA guNamAM AryakuLonI vivAhavyavasthAne anusaravAnuM vidhAna che. A vivAhavyavasthAnA rahasyane jANavAthI tane samajAze ke gRhasthajIvanamAM mArgAnusAritAnI prApti mATe tenI keTalI mahattA che? sumana ! AryakuLomAM patnIne sadharmacAriNI ane patine Aryaputra tarIke saMbodhavAmAM Ave che. pati ane patnInAM A vizeSaNo tane vivAhanuM tattva samajavA mATe upayogI thaI paDaze.. sumana ! "sadharmacAriNI' eTale patinI sAthe athavA patinI samAna dharmane AcaranArI suzIla patnI. ethI e samajavAnuM che ke patnIno dharma patinI sAthe tenA samAna dharmane AcaravAno che. eno artha e nathI ke pati game tevA kharAba mArge dore to paNa patnIe tenI AjJAne anusaravuM ! kAraNa ke patinuM vizeSaNa "Aryaputra che. Arya" tene kahevAya che ke je sarva asadAcArothI dUra rahI yazAzaya svaparahitakara sadAcArone anusare. evA Aryano putra sarva asadAcAranAM tyAgapUrvaka zakya sadAcAranuM pAlana karanAra hoya. tethI tenI AjJA asadAcAra sevavAnI kadI na hoI zake. strIone pati e patideva tarIke ArAdhavAnuM nItizAstra ke dharmazAstranuM pharamAna paNa A kAraNathI che ke Aryapati kadApI potAnI nizrAmAM jIvana samarpaNa karanAra patnIne asadAcArane mArge na dore, kiMtu asadAcArathI rakSaNa karI sadAcArapAlanamAM sahAya kare. sumana ! puruSarUpe ke strIrUpe paNa manuSyano janma ghaNA puNyanA baLe maLe che, AvuM puNya dharma karavAthI baMdhAya che ane tenA phaLarUpe maLelA mAnavabhavane viziSTa phaLadAyaka banAvavA mATe punaH dharma karavo anivArya che. sumana ! ema chatAM jJAnIoe Acarelo ane upadezelo e dharma prApta karavo sahelo nathI. tenA nizcaya ane vyavahAra ema be prakAro che. temAM nizcayadharma ke je AtmazuddhirUpa che, tene mATe vyavahAradharma ke je apekSAe zuddhi mATenA auSadharUpa che tene jIvanamAM jIvavo paDe che. A vyavahAradharmamAM vividha bAhya AlaMbanono Azraya levo paDe che. te AlaMbanomAM manuSyabhava prathama naMbare che, tethI tenuM mahattva che ethI paNa uttarottara adhika mahattva Aryadeza-uttamakuLa-paMcendriyapATava vagerenuM che. je deza, jJAti, ke kuLa vageremAM janma levA mAtrathI paNa vividha asatyavRttiothI bacI javAya che ane 172 * dharma anuprekSA Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuLAcAra, lokAcAra tathA dezAcArane anusarIne sadAcArane pALavAnI sagavaDa maLe che te kuLa, jJAti, deza, vagere paNa dharmanI sAmagrIrUpe dharmanAM AlaMbano gaNAya che. kAraNa ke tyAM janma pAmelA jIvane uttarottara sadAcAramAM-dharmamArgamAM preranArA svajano, saMbaMdhIo, jJAtijano, vRddha prajAjano ane dharmaguruono yoga maLe che ane teo dvArA jIvane dharmamArgamAM pravRtta thavAnuM preraka baLa maLe che. sumana ! A puNyapavitra sahayogathI bAlyakALa sadAcAramaya pasAra thavA chatAM, yauvanavaye kAmonmAdane vaza banatAM anAdi abhyAsathI jIva evo pAmara banI jAya che ke bAlyavayanA saMskAro temAMnA koIkane ja bacAvI zake che. prAyaH sarva jIvo indriyone vaza banI vividha pApone seve che. zAstrajJo kahe che ke nirdaya kAma caMDALa paMDitone paNa pIDe che. arthAt yauvananA unmAdanI sAme pAMDitya paNa prAyaH akiMcitkara banI jAya che. te avasthAmAM sadAcAranuM rakSaNa karavA mATe sattvazALI pati ane patnI paraspara sahAyaka banI zake che. mATe patnIne sadharmacAriNI ane patine Aryaputra tarIke saMbodhavAmAM Ave che. vaLI sumana ! A vivAhavyavasthAnA baLe viSayavAsanAnI vRttine maryAdita banAvI zakAya che. jema parigrahaviramaNa, diziparimANa, bhogopabhoga viramaNa, anarthadaMDa viramaNa ke dezAvagAsika vagere vrato dvArA amaryAdita pApavRttine maryAdita karI jIva nirarthaka pApavRttijanyakarmanA navA baMdhathI bacI jAya che, tema vivAhanI A vyavasthAthI strI sarva puruSonI ane puruSa sarva srIonI abhilASAne maryAdita karI vivAha jenI sAthe thAya te strI ane te puruSa sivAyanA saghaLA anya strI ke puruSonI abhilASAthI bacI jAya che ema kAmavAsanAnI amaryAdita vRttine maryAdita karavA mATe vivAhavyavasthA sva-para hitakara upAya che. sumana ! pApI manovRttine aMkuzamAM levI ati duSkara che. te mATe navavidhabrahmaguptinuM pAlana vagere bIjA paNa vividha upAyonuM satata sevana karavuM Avazyaka che. kAraNa ke anAdi abhyAsane TALavo ati duSkara che. zAstrakAro kahe che ke pUrvajanmamAM rAgAdipUrvaka AcarelI zubhAzubha pravRttino abhyAsa jIvane upayoga vinA paNa keTalAya kALa sudhI sAthe rahe che. tyAM jIvanI anaMtAnaMta janmothI poSAyelI kAmavAsanA mATe to kahevuM ja zuM ? te eTalI dRDha banI jAya che ke anyabhavomAM to tene toDavAnuM sAmarthya jIvane prApta thatuM ja nathI. eka ja manuSyabhava ane temAM Aryadeza, kuLa, jAti vagerene prApta karIne koI virala AtmAo ja teno parAbhava karI zake che. sumana ! vividha rUpone dhAraNa karatI pApavAsanA jIvane pApathI bhAre karI vividha du:khonuM bhAjana banAvI de che. vaira-virodha, tejodveSa-irSyA-asUyA, krUratAdharma anuprekSA 0 173 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirdayatA ane durAgraha-vigraha-ahaMkAra-mada vagere saghaLAM pApavAsanAnAM ja vividharUpo che, tene dUra karavA maitrI, pramoda, karuNA ane mAdhyasthya jevI svapara hitakara bhAvanAo ane tene anurUpa paropakAravRtti vagere vastuo ja samartha che. mATe jJAnIoe dharma mATe tenI upayogitA varNavI che. sumana ! maitrI Adi bhAvone pAmelo jIva abrahma Adi sevavAmAM mahAkaMpane anubhave che. kAraNa ke ekavAra abrahma sevavAthI asaMkhyAtA beindriya jIvo. asaMkhyAtA saMmUrNima paMcendriya jIvo ane navalAkha garbhaja paMcendriya jIvonI hiMsAno saMbhava che ema zAstrakAro kahe che.e zAsravacana jANyA pachI koNa AtmavairI jIva bhoganA kSaNika, kRtrima ane virasa evA sukhane mATe ATalA jIvonI hiMsAnuM kArya Acare ? anya jIvonA hitanI thoDI paNa saMjJAne pAmelo jIva potAnA kSaNika bhoga-sukha mATe thatI A jAtanI ghora hiMsArUpa maithunakarmane tajavAnuM ja pasaMda kare ane ene mATe potAne evA pApamAMthI bacAvavA samartha sahAyaka sAdhanono sAtha meLave. sumana ! evA sahAyakomAM prathama naMbara uttama dharmaguruono che. maithunAdi sarvapApothI bacavAnA dhyeyapUrvaka teonI nizrAmAM jIvanane saMpUrNa samarpita karanAra sadAne mATe pApothI bacI jAya che. paNa sarva manuSyo eTaluM sattva pAmelA hotA nathI, tethI alpa sattvavALA jIvo gRhastha tarIke jIvavA chatAM uttarottara maithunasaMjJAnA pApathI bacI jAya e uddezathI yogya strI-puruSanA vidhipUrvakanA vivAhanI vyavasthAne anusare che tethI AryadezomAM te anAdikALathI cAlI AvI che. tene anusaranArA puNyaAtmAo pANIgrahaNa karavA chatAM maithunavRttino nAza karavAnI ane brahmacaryaguNane pragaTa karavAnI bhAvanAvALA hovAthI cIkaNAM pApakarmothI lepAtA nathI, kintu uttarotta2 bhogakarmano kSaya karI saMpUrNa brahmacaryanuM sattva pragaTa karI zake che. jaina-ajaina zAstromAM evA satpuruSonAM ane mahAsatIonAM agaNita dRSTAnto che. sumana ! rogI roga pratye aNagamo dharAvI Arogya meLavavAnA lakSyathI yogya auSadhanuM vidhipUrvaka sevana kare to nirogI bane che, tema kulIna sadAcArano pakSapAtI AtmA, vivAhavyavasthAnA pAlanapUrvaka lagna karI auSadhanI jema gRhavAsa sevavA chatAM kramazaH Atmavizuddhi karato AtmAnA ArogyarUpa saMpUrNa brahmacaryanuM sattva pragaTa karI zake che. sumana ! gRhasthajIvanamAM dharma karatAM adharmanuM palluM bhAre-namatuM hoya che, jJAnIoe UMcAmAM UMcA gRhasthadharmane paNa sAdhudharmanI apekSAe savA vaso (rUpiyAmAM eka AnA jeTalo) kahyo che. paMdara AnA pApapravRtti ane eka Ano niSpApapravRtti karI zake che, to paNa tenAmAM pragaTa thayelI mArgAnusAritA ane samyagdaSTirUpa evI 174 * dharma anuprekSA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakti pragaTI zake che ke jenA baLe eka AnA jeTalA dharmathI paMdara AnA jeTalA pApano nAza karI soLe soLa AnA dharma karavAnI zakti meLavI zake che. , sumana ! nirogIne auSadha anAvazyaka che. tema pUrvajanmomAM vividha sadAcAra sevanathI bhogavRttine nirmAlyaprAya banAvI dIdhI hoI bhoganA sarvatyAganuM sattva pAmelA hoya che te AtmA Ajanma brahmacaryavrata pALI sva-para hita sAdhI zake che. jyAre tevI kakSAe nahi pahoMcelo-bhogavRttine parAdhIna jIva bhogavRttino nAza karavAnA lakSyapUrvaka AryakulonI vivAhavyavasthAne anusaravAthI uttarottara bhoga vRttine kSINa karI saMpUrNa brahmacaryanuM sarva pragaTa karI zake che. sumana ! vivAhavyavasthA bhoga-sukha mATe che, ema mAnavuM te ajJAna che. bhoga e roga che ane tene TALavA mATe vivAhavyavasthAdi AryaAcAro eka viziSTa upAyarUpa che, evI samaja e tAttvika samajaNa che. gRhasthAzrama sevavA chatAM naiSThika brahmacaryane pAmelA saMpuruSo ane mahAsatIo traNe lokamAM pUjAya che. devo paNa temanA dAsa banI sevA karatA hoya che. sumana ! AvA pavitra saMto ane satIonA dharmathI jagatanA jIvo zAtAne pAme che. teonA nAmasmaraNa mAtrathI pApIonAM pApo nAza pAme che, e rIte anya jIvonuM paNa hita thAya che. . ' sumana ! muktinuM anaMtarakAraNa cAritra che, e cAritra sarva sadAcAronuM kuLadhara che ane te cAritranuM mULa brahmacarya che ane brahmacaryanI siddhi kevaLa manuSya janmamAM vidhipUrvakanI vivAhavyavasthAne anusaravAthI thAya che. mATe mArgAnusAritAno A trIjo guNa bIjA guNone pragaTAvavA mATe ghaNo mahattvano che, e tane have samajAyuM haze ene anusaravAthI sva-para kalyANa thAya che e sunizcita che. sumana ! jeo potAnA karmodayane anusAra je jJAti, kuLa, deza, ke dharmamAM janmyA hoya teo te te jJAti, kuLa, deza ke dharma vagerenA niyamone (AcArone) pALavA mATe javAbadAra hoya che. ema chatAM mohAdine vaza thaI jeo e niyamone anusaratA nathI teo kevaLa potAne ja nahi, paNa te te samagra jJAti, kuLa, deza, dharma ane paraMparAe samagra vizvane paNa hAni pahoMcADe che, anyAya kare che ane tethI potAnuM saMsArabhramaNa vadhArI mUke che, e vAta ApaNe have pachI vicArIzuM. dharmamitra, zreyasu. dharma anuprekSA * 15 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AryajIvana vyavasthA-3 (jIvanabharanA brahmacaryavratane aMgIkAra karavAnuM jemanuM sattva pragaTyuM nathI, evA strIpuruSone AryajIvanavyavasthAnA aMgabhUta vivAhavyavasthA tema ja tene TakAvI rAkhanArA nItiniyamonA pAlanathI zo lAbha thAya che ane bhaMgathI kevAM-kevAM nukazAna thAya che, tenuM mananIya nirupaNa A patra-lekhamAM karavAmAM AvyuM che. saM.) sumana ! mArgAnusAritAnA trIjA guNamAM AryakuLonI vivAhavyavasthAnA pAlananuM vidhAna che. A guNa vivAhita pati-patnIne hita kare che, uparAMta tenA kuTuMbane, svajanone, saMbadhIone, jJAtijanone, te te samAjane, rASTrane ane samagra vizvane paNa hita kare che. sumana ! A hakIkatane samajavA dRSTine vizALa ane sUkSma banAvavI paDaze. ekAgratAthI zravaNa, manana ane ciMtana karavuM paDaze. sumana ! moMghA manuSyabhavane pAmIne mANasa kevaLa jIvana jIvI jato nathI, pote vividha prakAre lAbha ke hAni karI jAya che ane pAchaLa vividha prakArano vAraso mUkato jAya che. sumana ! ApaNe koI lakSmIno vAraso mUkI jAya che, to koI devAno mUkI jAya che e jANIe chIe paNa e uparAMta bIjo vividha vAraso mUkI jAya che te tarapha lakSya ochuM ApIe chIe. koI sadAcArano to koI asadAcArano, koI rAgano to koI vairAgyano, koI tyAgano to koI bhogano ema vividha vastune mANaso vArasAmAM mUkI jAya che. sumana ! manuSya potAnA vArasAmAM eka evo jIvanano itihAsa paNa mUkI jAya che ke pAchaLanA jIvo temAMthI potAnI yogyatA pramANe guNa ke avaguNane paNa grahaNa kare che. enI prazaMsA ke niMdA dvArA, sadbhAva ke asadbhAva dvArA athavA anukaraNa ke anukaraNa dvArA potAnuM hita ane ahita paNa kare che. Aje ApaNe paNa jIvana ghaDatara mATe bahudhA pUrva puruSonA jIvanane draSTAMta tarIke svIkArI te te pravRtti karIe chIe e kone anubhavasiddha nathI ? sumana ! e uparAMta gRhasthAzrama sevanAra manuSya vArasAmAM potAnI saMtatine mUkI jAya che. enAthI kevaLa teno vaMza cAlu rahe che ema nahi, e saMtati jo uttama 176 0 dharma anuprekSA Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya to tenA AlaMbanathI ane sahakArathI tenA kuTuMba, jJAti ane yAvat samagra vizvane paNa hita thAya che ane jo saMtati adhama hoya to tenuM, tenA kuTuMbanuM, svajana, saMbaMdhIonuM ke jJAti, samAja, rASTra yAvat samagra vizvanuM ahita paNa thAya che. sumana ! vizvanA samagra jIvonA jIvanano evo saMbaMdha che ke temAMthI paraspara hitAhita thAya che. zAstramAM paNa kahyuM che ke, 'parasparopagraho nIvAnAm' arthAt jIvo potAnA jIvanathI paraspara hitAhita kare che. mATe sumana ! sukhano arthI manuSya jo pUrNa brahmacaryane pALIne potAnA jIvanano evo uttama itihAsa na racI zake to paNa teNe A vivAhavyavasthAnuM dhoraNa pALIne lagna karavuM joIe, ke jethI saMtati thAya to paNa sujAta vagere guNavALI uttama thAya ane tenAthI potAne, te saMtatine, tenA kuTuMba, svajana, saMbaMdhIo, jJAti, samAja, rASTra, ane yAvat vizvane paNa hita thAya. sumana ! apavAdane bAjumAM rAkhI sAmAnya dhoraNe vicAratAM samajAze ke je manuSya potAnA jIvanamAM saMyukta kauTuMbikajIvananA, jJAtinA, samAjanA, ke rASTra vagerenA laukika kAnunonuM pAlana kare che te bIjAone paNa e kAnunonuM pAlana karavAnuM zikSaNa Apato hoya che : ethI viparIta je te te kAnunono anAdara ke bhaMga kare che te bIjAone paNa anAdara ane bhaMga karavAnuM zIkhave che. sumana ! bIjA jIvonuM hitAhita jeTaluM hitakara-ahitakara upadeza ApavAthI thAya che, tethI keI guNuM adhika ane zIghra tenuM hitAhita te te prakAranA vartanathI thAya che, upadezathI bIjAne je asara thAya che te karatAM ghaNI, sacoTa ane zIghra asara sArA narasA AcaraNane jovAthI thAya che. ajJAna evA paNa bALakane mAtA upadeza vinA kevaLa potAnA AcaraNa dvArA zikSaNa ApI zake che. sumana ! manuSyono moTo varga bALaka jevo che, tene upadezanI asara nahivat thAya che, tevA jIvonA hita mATe kevaLa upadeza nahi, paNa tevuM vartana paNa karavuM jarUrI che. sumana ! laukika ke lokottara pratyeka uttama AcAra samagra vizvanA hita mATe che e vAta tane pahelAM yuktipUrvaka samajAvI che eTale e viSayamAM have tane samajAvavAnI jarUra nathI. tuM samajI zakIza ke eka nAnAmAM nAnA paNa sadAcArano anAdara karI je dharma anuprekSA - 177 * Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenuM pAlana karato nathI te potAno ane yAvat samagra vizvano paNa droha kare che. e ja tenA saMsAra paribhramaNanuM mULa kAraNa che. zAstramAM asadAcAranA tyAgane ane sadAcAranA pakSane dharma kahyo che ane enI viruddha sadAcAranA tiraskArane ane asadAcAranA pakSane adharma kahyo che, tenuM rahasya paNa A ja che. sumana ! manuSyanuM jIvana anya sarva jIvonA jIvana karatAM vadhu javAbadArIvALuM che, tenuM kAraNa paNa e ja che ke tenA sArA narasA AcaraNanI asara anya jIvone moTI thAya che. sumana ! e ja kAraNe eka asadAcAra tiryaMca seve, tevo ja asadAcAra manuSya seve to tene tiryaMca karatAM pApakarmano baMdha ghaNo moTo thAya che. devo ane nArako mATe paNa tAratamya chatAM e ja nyAya kahyo che. arthAt samAna pApa AcaravA chatAM tenAthI manuSyane jeTalo pApakarmano baMdha thAya che teTalo, devone tiryaMcone ke nArakone thato nathI. sumana ! mAnava jAtimAM janmelA mATe paNa A nyAya che. eka uccakuLane pAmelo--uttama tarIke paMkAyelo manuSya je pApa kare tevuM ja te pApa halakA jIvanane pAmelo sAmAnya manuSya kare to tene samAna zikSA ke samAna karmabaMdha thato nathI. sumana ! jema jema jIvana UMcuM ane kIrti vadhAre tema tema tenA sArA narasA kAryothI tene ane bIjAne paNa lAbha ke hAni moTI. eka cora corI kare tyAre tene je zikSA thAya che tenAthI keI guNI adhika zikSA--daMDa vagere eka nyAyAdhIzane nAnakaDI lAMca-ruzvata levAthI thAya che. sumana ! ethI tane samajAze ke vizvavyavasthAnA dhoraNe cAre gatimAM manuSya jIvananuM mUlya ane mahattva ghaNuM che to tenI javAbadArI paNa ghaNI moTI che.ane tethI vizvavyavasthAnA laukika ke lokottara nAnAmoTA kAnUno paikI je je kAnUno mATe pote pALavAne javAbadAra che te te kAnUnone teNe pUrNa vaphAdArIpUrvaka pALavA jAIe ethI viruddha te te kuTuMba, jJAti, samAja, rASTra ke vizvanI eka vyakti paNa emAM bhUla kare che to te potAne, te te kuTuMba, jJAti, samAja, rASTra, ane yAvat vizvane paNa hAni pahoMcADe che. A hakIkatane samajavA eka dRSTAMta che te sAMbhaLa ! zrIkRSNavAsudevanI AyudhazALAmAM eka cAmaDAnI devAdhiSThita 'bherI' nAmanuM vAjiMtra (nagAruM) hatuM. tene vagADatAM evo zabda thato ke tene sAMbhaLavAthI 178 * dharma anuprekSA Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMbhaLanAranA sarva jAtinA rogo nAza pAme ane cha mAsa sudhI navo roga thAya nahi. prajAvatsala kRSNavAsudeve prajAnA hitArthe te bherIne cha cha mAsanA aMtare vagaDAvavAnI vyavasthA karI ane tene vagADavAno divasa vagerenI sarvatra jAherAta karI. uparAMta bherInA rakSaNa mATe eka mANasane rakSaka tarIke nImyo. sumana ! vyavasthA pramANe dUra dUra dezavidezathI rogIo AvatA ane niyata divase bherI vAgatI, teno avAja sAMbhaLavAthI dareka rogInA vividha rogo zamI jatA. sumana ! pudgalanA guNa--dharmarUpa tenA zabda, rUpa, gaMdha, rasa ane sparzamAM evI vividha zakti hoya che ke amuka pudgalanA sevanathI te te rogo janme che ane tethI viruddha dharmavALA pudgalanA sevanathI te te rogo zamI paNa jAya che. vaidyo, DaoNkTaro- auSadha Ape che te paNa vividha pudgalonA mizraNathI ja taiyAra thayAM hoya che. rogo AhAramAMthI janme che ane AhA2thI zame che, ema vaidyakazAstra mAne che. saune prAyaH eno anubhava paNa che. audArika zarIrane mAphaka na Ave tevo ke teTalo audArika pudgalano AhAra .levAthI roga pragaTe che ane tenA zamana mATe levAtAM auSadho paNa audArika pudgalo ja hoya che. koI pudgalano rasa to koIno gaMdha, koIno sparza ke koInuM rUpa, rogone pragaTa kare che, tema tethI viruddha rasa vagerethI roga zame paNa che. e rIte tenA zabdamAM paNa roga pragaTAvavAnI ane zamAvavAnI zakti hoya che. sumana ! AjanI vaijJAnika zodhathI paNa A hakIkata siddha thaI che ane vividha saMgItanA prayogathI vividha rogone zamAvavAnI yojanA paNa amuka sthaLomAM cAlu thaI che. sumana ! kRSNavAsudeve karelI vyavasthA pramANe eka vakhata bherI tenA niyata divase vagADavAmAM AvI ane eka rogI AvavAmAM eka divasa moDo paDyo. teNe jANyuM ke bherI to kAle vAgI ane have cha mahinA pachI ja vAgaze, tyAre tene bhAre AMcako lAgyo. A roga cha mahinA sudhI kaI rIte sahana thaze ? e ciMtAthI teNe upAya zodhavA mAMDyo ane tene sUjhyuM ke je bherInA zabdazravaNa mAtrathI paNa roga zame che te bherInuM cAmaDuM roga zamAvavA samartha kema na bane ? pachI to teNe bherInA rakSakane sAdhyo, lakSmInI lAlacamAM sapaDAvyo ane moM mAgyA dAma ApI bherInA cAmaDAmAMthI eka TukaDo kapAvI lIdho. dharma anuprekSA 0 179 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sumana ! basa, pahela karanAranI rAha mANasa jue che. te pachI to te vAta gupta rIte paNa karNopakarNa bIjA dardIo sAMbhaLatA gayA ane zrImaMta dardIo zIdhrapaNe rogano nAza karavA lAMca ApI ApIne bherImAMthI cAmaDAnA TukaDAne meLavatA rahyA. bherInA rakSake paNa lakSmInA lAlace mULa cAmaDAne ApI tenI jagyAe bIjA cAmaDAnA kRtrima sAMdhA joDavA mAMDyA. pariNAma e AvyuM ke cha mahinAmAM to te bherImAMthI mULa cAmaDuM kapAI gayuM ane kRtrima sAMdhAthI bherI bharAI gaI. tethI jyAre cha mahine ene vagADI tyAre tenA avAjathI koIne asara na thaI ane haMmezane mATe rogIo nirAza thayA. sumana ! killAnI eka pahelI IMTa TUTyA pachI samagra killAno nAza saraLa thaI jAya che, nAvaDImAM eka nAnuM chidra karavAthI samagra nAvaDIne sahajamAM DUbAvI zakAya che. bherInA prathama TukaDAne lenAre evo mArga cAlu karyo ke pAchaLa ghaNA mANasoe tenuM anukaraNa karyuM ane bherInI zakti nAza pAmavAthI rogIo haMmezane mATe nirAza thayA. e rIte sumana ! samagra vizvanuM jemAM hita che te vizvavyavasthAnA nAnA moTA laukika ke lokottara AcArane ajJAna ke mohane vaza thaI je manasvIpaNe bhAMge che, ke tenuM mULa svarUpa badalI nAkhe che, te samagra vizvane hAni kare che. anya jIvone e AcArapAlanamAM anAdara upajAve che, zithila banAve che ane AcArabhaMgano mArga khullo kare che. sumana ! abrahma heya che, tathApi brahmacaryapAlananI viziSTa zakti jenAmAM nathI tenA mATe A AryakuLonI vivAhavyavasthAnuM pAlana ghaNuM agatyanuM che. mAnavajAti e ucca gaNAya che, te pramANe tenI uccatA akhaMDa rahe evI saMtati mATe A vyavasthA kaI rIte upakAraka bane che e to tane have pachI samajAvIza, paNa Aje eTaluM tAre samajI levuM joIe ke viziSTa puNyathI potAnA ghera mAnava tarIke janma lenAra bhAvi putra putrInA jIvanane suMdara banAvavA mATe ane e rIte potAnI uttama saMtatino vAraso jagatane ApavA mATe manuSya A AryakuLonI vivAhavyavasthA khUba mahattvanI samajI tenuM pAlana karavuM-karAvavuM te mAnavano eka dharma che. dharmamitra, zreyasu. 180 0 dharma anapekSA Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArapAlana (mananIya A patra-lekhamAM sadAcAranA pAlananI yathArtha mahattA AlekhavAmAM AvI che. saM.) sumana ! mAnavajIvana anya gationI apekSAe ghaNuM ucca che ema sarva darzanakAro kahe che ane sau koI e pramANe svIkAre che, tenuM kAraNa mAnavajIvanamAM mukhyatayA ziSTAcAra, sadAcAra ke dharmAcArarUpa AcAradharmanA pAlana dvArA viziSTa sAdhanA karavAnI hoya che. sumana ! manuSyanA A AcAradharmanA pAlanathI anya jIvonuM hita thAya che, ethI enuM potAnuM paNa hita thAya che ane anya jIvone AcArapAlananI hitakara preraNA maLe che. tethI ema kahI zakAya ke eka sadAcArI uttama manuSya jagatanA jIvone saMsArasamudrathI pAra utAranAra nAvika che. sumana ! nAvikanuM kArya bIjAne tAravAnuM hoya che. te bIjA musApharone tAre che chatAM trIjAne tAratAM pote paNa tare che. sumana ! badhA nAvika banI zakatA nathI, nAvika to koI amuka ja hoya che, bIjA to taranArA tarIke musApharo hoya che, paNa nAvika ane musApharo badhAnI buddhi nAvaDI nirvine pAra utare ane sau tare-pAra utare' evI hovAthI badhA pAra utare che. nAvaDInI rakSA mATe sau ekamata hoya che ane nAvaDInI rakSAmAM sarvanI rakSA samajatA hoya che. ' : ' sumana ! sadAcArane nAvaDI, tenA prarUpaka tathA pracArakane nAvika ane pAlakane taranArA musApharo kahI zakAya. sumana ! jema saghaLA manuSyo nAvika ke musApharo banI zakatA nathI, tema sarva jIvo AcAradharmanuM pAlana karI zakatA nathI, paNa yathAyogya AcAradharmanuM pAlana karanAra to manuSya ja hoya che, e kAraNe ja mAnavajIvananI uccatA sau koIe svIkArI che. sumana ! jema musAphara nAvaDInI salAmati mATe bedarakAra bane to te sarva musApharono drohIM Thare che, tema manuSya paNa potAnA jIvanane yogya evA zakya sadAcAranA pAlanamAM bedarakAra banavAthI drohI Thare che. mATe mAnavajIvana pAmelA sau koIe AcAradharmanA pAlananI ane rakSaNanI potAnI javAbadArIne samajavI joIe dharma anuprekSA * 181 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane enuM pAlana--rakSaNa karavuM joIe. sumana ! potAnA jIvanane anurUpa sadAcAranuM pAlana karavuM ane asadAcArano tyAga karavo, e ja mAnavajIvananuM mukhya kartavyabiMdu che. emAM sarva kartavyono samAveza thaI jAya che. zAstromAM kahelA samagra vidhi niSedhonuM tAtparya eka ja A kartavyapAlanamAM raheluM che. sumana ! A kartavyapAlanarUpa AcAradharmanA pAlanathI potAne maLelA durlabha mAnavajanmanI sevA thAya che ane je pote mAnavajanmanI AvI niSkalaMka sevA kare che, tenI sevA teno mAnavajanma kare che. ema sumana ! manuSya mAnavatAnI sevA kare che, to mAnavatA te manuSyane ucca banAve che. sumana ! have tuM samajI zakIza ke potAnuM hita karanArA durlabha mAnavajanmane asadAcArathI dUSita karavo enAthI bIjuM geravartana kyuM hoI zake ? ane enI sarvamAnya uccatA niSkalaMka ane akhaMDa rahe, te rIte AcAradharmanA pAlanadvArA tenI sevA ka2vAthI vizeSa suMdara bIjuM kyuM kartavya hoI zake ? sumana ! nAvaDI anekane taravAnuM sAdhana hovAthI eka manuSya teno nAza thAya te rIte yatheccha upayoga karI zake nahi. tema sadAcArorUpa AcAradharma paNa sarvanA hitanuM sAdhana hovAthI tenI maryAdAno bhaMga karI zakAya nahi. mATe sva-sva-yogya AcAronI maryAdAmAM rahIne jIvavuM e dharma che ane e maryAdAone toDIne yatheccha jIvavuM e adharma che. kAraNa e che ke sadAcAranI maryAdAnA pAlanathI sva-para sarva jIvonuM hita thAya che ane e maryAdA toDavAthI sva-para sarva jIvono droha thAya che. * sumana ! eka kuTuMbanA kuLAcArone nahi pALanAro samagra kuTuMbano, jJAtinA AcArone nahi pALanAro samagra jJAtino ke dezanA AcArone nahi pALanAro samagra dezanI prajAno drohI che, tema zrIjinazAsananA jinakathita nAnA moTA AcAro paikI je AcArone pALavA mATe pote javAbadAra che, puNyanA baLe tenA pAlananI yogyatA tathA sAmagrI jene maLI che, te jIva e AcAronuM pAlana na karavAthI samagra vizvano drohI bane che. kAraNa ke jainazAsana e samagra vizvanuM hitakara zAsana che. temAM eka paNa jIvanA hitanI upekSA nathI, enA prarUpaka vItarAga arihaMtadeva che, teo vizvanA pitA che, traNe jagatanA nAtha che, tethI teonA zAsanamAM vizvanA samagra jIvonA 182 0 dharma anuprekSA Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hitanuM amRta che. A kA2Ne sumana ! AryakuLamAM janmelA sau koIe AryakuLonI vivAhavyavasthAne anusaravuM joIe. e vivAhavyavasthA tenA pAlakane saMpUrNa brahmacArI banAvavAnI kSamatA dharAve che. AryakuLomAM maLelA janmane paNa prAyaH Arya AcAronA pAlanadvArA AtmavikAsa karavAnI yogyatA prApta karI hoya te saphaLa karI zake che, tethI kalyANanA arthIe A vivAhavyavasthAnA pAlanapUrvaka saMpUrNa brahmacarya pAlananI yogyatA--sattva ane sAmagrI prApta karavAnA dhyeyathI viSayonI pAzamAMthI chUTavAno abhyAsa karavo joIe. sumana ! brahmacaryapAlana mATenA A abhyAsathI-prayatnathI jIva puNyAnubaMdhI puNyano bhAgI banIne e puNyanA baLe saMpUrNa brahmacarya pAlananI yogyatA, sattva ane sAmagrI prApta karI zake che ane pariNAme sva-para kalyANa sAdhI zake che. sumana ! pUrvajanmamAM upArjana karelA puNyano AtmahitArthe sadupayoga karI saphaLa banAvavAnuM sthAna AryakuLo che, tyAM janma levAthI Arya AcAronA pAlanadvArA puNyane saphaLa karato jIva uttarottara AtmavikAsadvArA sva-para kalyANa karI zake che ane AryakuLamAM janma na maLavAthI, ke maLavA chatAM te kuLanA AcAronuM yathAyogya pAlana na karavAthI jIva pUrvopArjita puNyano durupayoga karI. pApano saMcaya karI, bhavacakramAM bhaTakato thaI jAya che.ema mahAmuzIbate maLelA mAnavajanmane dUSita karI anarthanI paraMparA sarje che. sumana ! manuSyapaNAmAM ane uttamakuLomAM janma maLavo e uttama gaNAya che, tema tenI javAbadArIo paNa AkarI hoya che. mAnavajanmanI uttamatA te javAbadArIone pUrNa karavAthI akhaMDa ane niSkalaMka rahe che ane ethI jIvanI yogyatAmAM paNa vadhAro thAya che. punaH tene viziSTa ane pavitra evI jIvana sAmagrIvALo deva-manuSyano bhava prApta thAya che ane uttarottara AtmA vizuddha banato paramapadano adhikArI thAya che. e rIte sumana ! A AcAranA pAlanathI jIvane potAne lAbha thAya che, potAnA jIvananA pavitra itihAsathI bhAvi prajAne paNa lAbha thAya che ane saMtati thAya to paNa mAtA-pitAnA sadAcArano vAraso prAyaH tenA jIvanamAM Utare che, tethI dharma anuprekSA 0 183 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA baLe mAtA-pitAdinA hitamAM te sadA tatpara rahI sahAya kare che, potAnA jIvanathI te paNa anya jIvone sanmArgamAM prere che ane eno itihAsa paNa punaH bhAvi jIvonuM hita kare che. ema A AcAranA pAlanathI potAnA AtmAnuM hita karavApUrvaka mAnavajanmanI uccatAnI niSkalaMka rakSA thaI zake che. je sthAne potAno janma thAya te sthAnane (kuLa-jJAti-dharma vagerene) potAnA jIvanathI dUSita na karatAM pavitra banAvavuM, tenuM mahattva vadhAravuM, e ja tattvathI sadAcArI jIvana che. ethI vizvanuM hita thAya che ane vizvanA hitathI potAnuM hita thAya che. sumana ! mAruM mukhya lakSya tane pratyeka vAtamAM AcAranuM mahattva ane tenA pAlananI anivAryatA samajAvavAnuM che tethI vAraMvA2 e vAtane karuM chuM. kAraNa ke pratyeka AcAranA prarUpaka karuNA-samudra ane vItarAga evA niSkAraNa upakArI arihaMta devo che, tethI temaNe prarUpelA pratyeka AcAromAM samagra vizvanuM hita karavAnI zakti che. ane e zakti te AcAranA yathArtha pAlanadvArA akhaMDa rahI zake che. tethI sukhanA arthI jIvanuM kartavya che ke te AcAranA pAlanahArA sva-52 kalyANa sAdhe ane e AcArone leza paNa dUSita banAvyA vinA bhAvi jIvone eno uttama vAraso Ape. dharmamitra, zreyas. 'sva' ane 'para' vacceno bhAvAtmaka AMtaro-bhedabhAva-jenA prabhAve ghaTe te paropakAra. evA sarvocca paropakAranuM mahAbIja te zrInavakAra. evA anupama zrInavakAramAM bhAvapUrvakano praveza thAya, eTale AtmAno asalI guNa--sarvajIvahitaciMtA--jarUra pragaTa thAya. 184 * dharma anuprekSA Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAra mahAmaMtranA mahAna upAsaka, zrIsAgarAnaMdajI mahArAjAnA samudAyanA parama pUjya paMnyAsa pravarazrIabhayasAgarajI mahArAjA e zrInavakArano mahimA upamA batAvIne zrInavakAra mahAmaMtranuM jApa kevI rIte karavuM tenI zAstrIya maryAdAo jaNAvIne zrIsaMghane sacoTa mArgadarzana ApyuM che. dharmacakramAM Avela. navakAra ane upamA 186 zrInavakAramahAmaMtranA jApanI zAstrIya maryAdA 187 muktino sapuruSArtha 20u dharma anuprekSA * 185 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInavakAra ane upamA zrInamaskAra mahAmaMtra kharekhara aciMtya prabhAvazALI hoI AtmazaktionA vyavasthita vikAsane sAdhavAmAM mumukSuone atyaMta upayogI ane hitakara nIvaDe che. tethI ja ArAdhaka puNyAtmAo ciMtAmaNI, kalpavRkSa, kAmadhenu Adi bhavya upamAo, tenA prati kRtajJatA darzAvavA sahaja bhAve prarUpatA hoya che. vAstavika dRSTie, to anaMtazaktinidhAna AtmAnI virATa zaktionA udgamasthAnasamA rAjarAjezvara zrInamaskAra mahAmaMtra mATe laukikadRSTie uttama gaNAtI badhI ja upamAo sUryane dIpaka batAvavA samAna che. kema ke A upamAo dvArA vyakta karAto jaDa zaktiono carama utkarSa paNa je Atmazaktine AdhIna che tenA saMpUrNa utkarSanI sAdhanA jenI ArAdhanAthI suzakya bane tevA akhaMDa jyotinidhAna zrInamaskAra mahAmaMtrane ajJAna, mohanA saMskAro ane anAdikAlIna bhavavAsanAoe upajAvela vividha kAmanAo ane eSaNAonA duHkhane anaikAntika rIte mAtra haDaselavAnI (dUra karavAnI zakti to nathI ja) zakti dharAvanArA-ciMtAmaNI Adi uttama padArthonI paNa upamA merune rAInA dANAnI upamA ApavA samAna che. tAttvikadRSTie mahAmaMtra zrInavakA2 anupameya ja che. tema chatAM anaMtapuNyanA saMyoge zrInavakAra mahAmaMtrane pAmelA AtmAo, zrInavakAranI ArAdhanAmAM adhika niSThAvALA bane te bhAvadayApUrNa anugrahanI dRSTie upakArI bhagavaMtoe yojelI A badhI vyAvahArika upamAo, ArAdhanAnI prAthamika bhUmikAe ArAdhakabhAvanI dRDhatA mATe Avazyaka vyAvahArika samarpaNa bhAva keLavavAmAM upayogI nIvaDe che. cAlatAM zIkhI jAya eTale bALaka cAlaNagADImAM nathI mohAto tema ArAdhanAmAM pAkaTatA Ave eTale mumukSu AtmA upamAnA sahArA sivAya ja AgaLa vadhe che. zrInavakArane maLatI vakhate manamAM harSano je maherAmaNa umaTe che, tenI lahero traNa lokamAM prasannatA pAthare che. 186 * dharma anuprekSA Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInavakAra mahAmaMtranA jApanI zAstrIya maryAdA jApa eTale ? anaMta upakArI jJAnI bhagavaMtoe AtmakalyANanA paMthe vyavasthita vikAsa sAdhavA mATe jarUrI jaNAvela zrInamaskAra mahAmaMtrano jApa eTale ApaNA pariNAmovicArone, ArAdhakabhAvane poSaka viziSTa zaktivALA varNonA satata uccAraNanI pavitra kriyAmAM sAMkaLI laI mohanA saMskAronI pakaDa DhIlI pADavAnI mahattvapUrNa kriyA. zrInavakAranA jApanI mahattA A dRSTie kharekhara zAstromAM zrInamaskAra mahAmaMtranA jApane atyaMtara tapanA cothA bhedarUpa svAdhyAyamAM aMtargata jaNAvyo che. zrImahAnizItha Adi mahAmahimazAlI artha gaMbhIra AgamomAM paNa jJAnAvaraNIyakarmanI viSamatAe sUtrapauruSInI maryAdA na jALavI zakanArA puNyAtmA munibhagavaMto mATe zrInamaskAra mahAmaMtranA amuka saMkhyAnA jApathI ArAdhakabhAva jALavavAnuM vidhAna pharamAvyuM che. sAmAnyataH pAkSika--cAturmAsika ane sAMvatsarika AlocanAnA prAyazcitta tarIke dareka ArAdhake avazya karavA lAyaka upavAsa---chaThTha ane aTThama tapanI AjJAnuM pAlana tapasyA karavAnI kAyAzakti sarvathA jene na hoya tevAone paNa vIza, cAlIza ane sATha navakAravALI (bAMdhI) gaNIne paNa zAstrIya maryAdA jALavavArUpe karavAnuM hoya che. AvA aneka kAraNothI zrInamaskAra mahAmaMtrano jApa atyaMta mahattvanI dharmakriyA jaNAya che, tenuM mahattva-yogyabaMdhAraNa Adi jJAnIgurunI nizrAe vyavasthita rIte samajavAnI jarUra che. jApa aMge baMdhAraNanI jarUra zrItIrthaMkara paramAtmAe jagatanA prANIonA ekAMta kalyANa mATe nirdezelI dharmanI koI paNa kriyA jJAnI bhagavaMtonI yogya nizrA tema ja temaNe jaNAvelI maryAdA pramANe karavAthI jaldI ane vizeSarUpamAM yathArtha phaLa ApanArI nIvaDe che. kema ke dravyakriyAmAM bhAvakriyAnuM paDI raheluM bIja vidhipUrvaka yogya rIte jJAnI gurunI nizrAe Asevana karavAnA baLe vikasita thaI yogya phaLa janmAvI zake che. tethI zrInamaskAra mahAmaMtrano jApa kliSTa karmonA paDalane bhedI nAMkhavAmAM vajra samAna tapanA atyaMtara bheda tarIkenI mahattvanI dharmakriyArUpa gaNI-samajI ArAdhaka puNyAtmAoe gurugama ane vyavasthita jANakArInA abhAve vartamAnamAM cAlu navakAravALInA maNakA pheravavA rUpanI dravyakriyAmAM bhAvanuM ojasa bheLavavA mATe nIce jaNAvAtI zAtrIya dharma anuprekSA * 187 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maryadAone cokkasa rIte lakSyamAM laI yathAzakti te maryAdAone jIvanamAM apanAvavA mATe prayatna karavo. jApanA maulika tattvo sAmAnyataH maMtrazAstranA niyama pramANe dareka maMtronuM judA judA anuSThAnanA baLe vividha zaktionA anubhava mATe amuka nizcita Asana, dizA, kALa, mALA, mudrA, AdinuM baMdhAraNa jarUrI hoya che, maMtra teno te ja paNa baMdhAraNIya tattva tarIke jarUrI Asana, mALA, dizA AdinA pheraphArathI maMtranI zaktino pravAha judI judI dizAomAM cokkasa rIte vALI zakAya che. maMtrazAstranA maulika baMdhAraNanI mArmikatA jANanArAonuM A eka parama anubhava satya che. A uparathI ema paNa spaSTa thAya che ke jo nizcita baMdhAraNanI jALavaNI nahoya to game teTalI zakti maMtramAM hoya paNa cokkasa bhUmikA vinA te zaktinuM avataraNa zakya nathI. tethI zrInamaskAra mahAmaMtranA jApa mATe-jApathI upajatI zaktionA pravAhane jhIlavA sthira thavA mATe niyata baMdhAraNa Avazyaka che. sarva maMtra, yaMtra ane taMtronI adbhuta zaktionA mULakendrarUpe zrInamaskAra mahAmaMtrane "zrImahAnizIthasUtra", "zrIpravacanasArodvAraM" "zrInamaskAra mahAmaMtrapaMjikA' Adi graMthomAM varNavyo che ane "maMtrAkSara mAtRkA" "varNazakti bIja prakAza," "maMtravyAkaraNa" "maMtraratna majUSA" Adi maMtra zAstronA maulika graMthonA rahasyane vicAratAM kharekhara anAdi siddha zrInavakAra mahAmaMtramAM alaukika zaktio hoya e nitAMta saMgata ane yathArtha lAge che. tethI anya sAmAnya maMtronI sAdhanA vakhate cokkasa rIte rakhAtI Asana-dizA, kALa vagerenI jALavaNI ane vidhinI maryAdA karatAM paNa vadhu cokasAI bharI rIte vyavasthita amuka baMdhAraNanI maryAdAnA pAlana sAthe mahAmaMtra zrInavakArano jApa karavo jarUrI che. zrInamaskAra mahAmaMtranA jApanI maryAdA jApa karanArAoe nIcenI pAMca bAbato khAsa lakSyamAM levI : nizcita samaya nizcita Asana 188 0 dharma anuprekSA Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizcita dizA nizcita mALA nizcita saMkhyA khAsa agADha kAraNa vinA A pAMca bAbatomAM vAraMvAra pheraphAra na karavo. A saMbaMdhI mAMtrika rahasyavettA pU. A. zrImalliSeNasUrIzvarajI ma. pharamAve che "viva - vana - mudrA - DaDasana-parzavAnAM, kheH rijJA pat sa mastrI | na cAnyathA sidhyati tasya mantraM, kurvan sadA tiSThatu jApya homaM // " (neva pAvatI ~ pari rU mA. 4) bhAvArtha-"maMtranI sAdhanA karanAre dizA-kAla-mudrA Asana ane pallavo (maMtranI Adi ke aMtamAM AvatA bIjAkSaro)nA bheda-vyavasthAne jANIne jApa karavo joIe. anyathA maMtrane japato rahe ke homa karato rahe paNa maMtra siddhi na thAya." A rIte sAmAnya maMtra mATe jarUrI baMdhAraNanI vAta uparathI mahAmaMtra ane maMtrAdhirAja tarIke jagajAhera zrInamaskAra mahAmaMtra mATe vyavasthita Asana kALa-dizA AdinA vivekanI atyaMta jarUrIyAta spaSTa samajAya che. nizcita samaya zrInavakAra mahAmaMtranA jApathI AtmazaktinI khIlavaNI mATe savAra-bapora ane sAMjanI traNa saMdhyAno samaya atyaMta zreSTha che. - zrInamaskAra mahAmaMtrano jApa vikharAI gayela maulika AtmasvarUpanuM anusaMdhAna karavA mATe paMcaparameSThi bhagavaMtonA apUrva tAdAbhyane prApta karavAno hoya che. te saMdhyA zabdamAMthI phalita thatI saMdhikALanI apUrvazaktino lAbha meLavavA saMdhyAnA samaya tarIke niyata samaya savAranA 6, baporanA 12 ane sAMjanA 6nI AgaLa-pAchaLa 24-24 miniTa sudhI hoya che, eTale bane tyAM sudhI to 6-12-6no ja samaya nakkI rAkhavo ghaTe. te kadAca na sadhAya to 24-24 miniTa AgaLa pAchaLanI je che temAMthI niyata karavo. eTale ke sauthI zreSTha jApano samaya savAre cha vAge, bapore bAra vAge ane sAMje cha vAge jJAnI bhagavaMtoe nirdezyo che. traNa saMdhyAe jApano samaya anukULa na Ave temaNe nIcenI vAta dhyAnamAM levI: zrInamaskAra mahAmaMtrano jApa savAre brAhmamuhUrta (pAchalI cAra ghaDI rAtre)mAM dharma anuprekSA * 189 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavo joIe. chevaTe sUryodayathI 10 vAgyA sudhIno samaya jApa mATe niyata karyo che. divasanA 10 vAgyAthI sUryAsta pachI 2aa ghaDI (1 kalAka) sudhIno samaya sAmAnyataH jApa mATe niSiddha che. A vAta viziSTa, vyavasthita ane dhoraNasaranA jApa mATe jANavI. cAlu dainika smaraNa agara 15 lakSAdi jApanA anuSThAna tathA trikALajApanI maryAdAne te lAgu paDatI nathI. zrInamaskAra mahAmaMtranuM smaraNa game tyAre ane vAraMvAra karavAnuM zAstrIya vidhAna saMskAronI jAgRti ane te jAtanI viziSTa pariNAmonI keLavaNInI apekSAne sArthaka samajavuM. paNa jApanI prAthamika bhUmikAe thoDIka Atmazakti jAgRta karavA mATe upara jaNAvela samayanI maryAdA jALavavI jarUrI che. prAthamika bhUmikAe jApa karanAre amuka samaya (pAchalI cAra ghaDI rAtrImAMthI divasanA dasa vAgyA sudhImAM to game te) nizcita karI rAkhavo joIe, te samaye game tevA kAmane paNa paDatuM mUkIne jApa karavAnI tatparatA keLavavI ghaTe. tema karavAthI jApanI zaktiono dhImo paNa maulika saMcAra jIvanamAM anubhavavA maLe che. TuMkamAM jApanI prAthamika zaktionA anubhava mATe samayanI cokasAI jALavavI jarUrI che. nizcita Asana zrInavakAra mahAmaMtranA jApa mATe zveta, zuddha unanuM Asana rAkhavuM, tema ja eka ja jagyA nizcita rAkhavI. eka ja sthAna upara zrInamaskAra mahAmaMtranA jApathI viziSTakoTinuM vAtAvaraNa sarjAya che. jyAM tyAM zrInavakAra mahAmaMtrano jApa aicchika rIte karatA rahevAthI jApanA AMdolano barAbara vAtAvaraNa sarjI na zake ane zakti jyAMtyAM vikharAI jAya, tethI khAsa jarUrI kAraNa sivAya jApanuM sthaLa pheravavuM nahi. anivArya kAraNe sthAnAMtara karavuM paDe to paNa zveta, zuddha unanuM Asana eka ja rAkhavuM, game tyAM paNa e ja eka Asana para vyavasthita jApa cAlu rahevo joIe. nizcita dizA maMtranI judI judI zaktio dizAnA herapherathI upajatI hovAnuM maMtrazAstramAM prasiddha che. tethI zrInamaskAra mahAmaMtranA jApa mATe pUrva ane uttara dizA jJAnIoe vihita karI che. 190 * dharma anuprekSA Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM paNa savAranA daza vAgyA sudhInA jApa mATe pUrva dizA ane sUryAstathI rA ghaDI kalAka pachInA jApa mATe uttara dizAnuM vidhAna che. - roja jApa nizcita karelI dizAmAM mukha rAkhIne ja karavo. vinA kAraNe vAraMvAra dizAno heraphera na karavo. nizcita mALA zrInamaskAra mahAmaMtra gaNavA mATe prAthamika jApa (ochAmAM ocho 12500 navakArano) navakAravALI vaDe karavo joIe. mALA zveta-zuddha sutaranI levI. paNa je sutaranI mALA gUMthavAnI ochI mahenata paDe te hetuthI aMdara jUnuM kapaDuM bharI upara thoDuMka gUMthIne banAvela maNakAvALI hoya te azuddha ane jApa mATe agrAhya jANavI. bajAramAM sastA bhAve vecAtI sutaranI mALAo lagabhaga badhI AvI azuddha hoya che. te paNa je mAMLAnA maNakA aMdarathI te upara sudhI akhaMDa sutarathI gUMthIne ja banAvela hoya tevI mALA jAma mATe vihita jANavI. kharI rIte to sutaranI kokaDI-soTo ane bIjA je kaMI sAdhana hoya te darekane 41 navakAra maMtrathI abhimaMtrita karI zuddha vastra-pavitra dehapaNe ekeka navakAra mahAmaMtranA padanA uccAra sAthe ekadhArA saLaMga dorAthI (aMdara nIcethI upara sudhI) gUMthIne taiyAra karela maNakAvALI mALA jApa mATe zreSTha kahevAya. tevI mALAthI karAto jApa, jhaNajhaNATI upajAve ane AtmAne suMdara zaktionA vahetA dhodhane jhIlavAno anubhava karAve. te chatAM Aje jeTalI zakya hoya teTalI pavitratA jALavavA sAthe gUMthAyelA mALA mATe tatparatA rAkhavAthI taratamatAe jApanI apUrva zakti sahaja rIte anubhavAya che. asalI sphaTikanI mALA zreSTha che, paNa nakalI sphaTika (je Aje moTA bhAge bajAramAM jovA maLe che)nI mALA karatAM to upara batAvI tevI sutaranI mALA atyaMta zreSTha jANavI. cAMdInI mALA gRhastho mATe uttama kharI. paNa temAM lAkaDA para cAMdI maDhIne agara nakkara cAMdInA maNakA hoya to. anyathA aMdara mINa ke lAkha jevI azuddha cIja bharela sastA bhAvanI pracalita cAMdInI mALA karatAM pUrvokta sutaranI mALA sarvazreSTha che. dharma anuprekSA * 191 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TuMkamAM zrInamaskAra mahAmaMtranA jApa mATe zuddha sutaranI, asalI sphaTikanI ane nakkara cAMdInI mALA zAstrIya maryAdAthI vihita jANavI. vartamAnakALe bahu pracalita thaI gayela plAsTika ane reDiyamanAprakAzavALI mALA to nitAMta varSanIya che. kema ke plAsTika pote ja atyaMta azuddha-apavitra dravyonA mizraNarUpa che. plAsTika e jhADano rasa hovA chatAM tene zodhavAmAM ane AjanA mohaka svarUpamAM lAvavA mATe chUTe hAthe sUkAM hADakAMno bhUko vaparAya che. zrInamaskAra mahAmaMtrano jApa upara batAvyA mujabanI viziSTa mALAthI karavAmAM paNa eka bahu mahattvanI vAta jANavI jarUrI che. te e ke :- "mALA kaI rIte rAkhavI ? ane kaI rIte maNakA pheravavA ?" kemake jJAnIonA baMdhAraNanI maryAdA pramANe niyata vidhipUrvaka karAtI kriyA paraMparAe paNa AMtiraka Atmazuddhine janmAvanArI thAya che ane maMtra-zAstranA dhoraNe paNa eka ja maMtranA judA judA mohana, vazIkaraNa, mAraNa Adi kAryomAM karAtA jApamAM bhinna bhinna pallavabIja, Asana, dizA Adi phe2vavAnI sAthe mudrAno pheraphAra eTale kaI rIte maNakA pheravavA ? ane mALA kaI rIte rAkhavI ? tenI vyavasthA paNa . mahattvanI che. eTale AdhyAtmika zaktionA vikAsArthe karmanirjarA dvArA AtmazuddhinA lakSyathI karAtA zrInamaskAra mahAmaMtranA jApamAM paNa gItArtha jJAnIonA vacano ane zAstramaryAdAthI phalita thatA amuka cokkasa baMdhAraNane lakSyamAM levAnI jarUra che. vartamAnakALe zrInavakAravALI gaNavAnI judI judI ghaNI rIto jovA maLe che :(1) aMguThA upara mALA rAkhI tarjanI (aMguThA pAsenI pahelI AMgaLI)thI gaNavAnI. (2) madhyamA (sauthI moTI vacalI AMgaLI, aMguThAthI bIjI) para mALA rAkhI aMguTho ane tarjanInA saMyukta sahakArathI gaNavAnI (A rIta vadhu pracAramAM cAle che). (3) aMguThA upara mALA rAkhI anAmikA (pUjAnI AMgaLI-chellI-TacalI AMgaLI pAsenI)thI gaNavAnI. A saMbaMdhI kAraNonI samIkSAmAM te te rIte pAchaLa vividha tarko jANavA maLyA che jemake : prathama rItanA samarthanamAM pravacanamudrAnI vAta, bIjImAM karmazatrunuM tarjana ka2vA sAthe mALA paDI na jAya te mATe aMguThAno upayoga, ane chellI rItamAM pUjA mATenI 192 0 dharma anuprekSA Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pavitratama. AMgaLIthI jApa bahu zreSTha hovAnI vicAraNA vagere. " paraMtu vAstavikatAnA dhoraNe zAstrIya akSaronI gaveSaNA karatAM nIce mujaba jANavA maLyuM che : "AdhyAtmika dRSTie zrInamaskAra mahAmaMtranA jApanI maulika zaktino vikAsaadhakhulI muThThIrUpe cAra AMgaLIo vALI, tarjanInA vacalA veDhA upara mALA rAkhI aMguThAnA pahelA TeravAthI (nakha na aDe te rIte) maNakA pheravavA dvArA-thAya che." A bAbata maLelA zAstrIya pramANonuM samarthana nIce mujaba che :(1) "mokSA-fmavAra-zakti-vazya- Epu yogavet mazaH | ___ aGguSThAdyaGgulikA, maNayo'GgaSThena cAlyante // TIkA:- aGgaSThAdyaGgalikA-aGgaSThamAdi kRtvA aGgalI: mokSAdikarmasu yojyate, katham ? kramaza:-kramaparipATya maNayaH-prAkkathita maNayaH-aDaguSTena, cAlayante / "mokSArthI ane vAta, abhicArakarmaNi tarjanyA-zAntika-pauSTikayoH madhyamAGgalyA-vazyakarmaNi anAmikAGgalyA-AkarSaNakarmaNi kaniSThikAGgalyA-cAlayet" // bhAvArtha - mokSa Adi kAryone nimitte karAtA jApamAM aMguSTha Adi AMgaLIo yojavI, eTale ke-mokSanA arthIe aMguThAthI pUrvokta (nAnA prakAranI mALA saMbaMdhI) maNakAo pheravavA. ke zatra nigrahAdi kAryamAM tarjanI vaDe-zAMti-puSTinA kAryamAM madhyamA vaDe- pazyakarmamAM anAmikA vaDe-AkarSaNa kAryamAM kaniSThikA vaDe-maNakA pheravavA. .. - pU. A. zrImalliSeNasUri racita, zrIbhairava padmAvatI kalpa pari. 3-zlo. 12nI TIkA.' (2) "eka puruSa tasa upara sohe, cAra sakhizuM khele re, eka bera che tehane mAthe, te tasa keDa na mele re kahejo catura nara ! e kuNa nArI? dharamI janane pyArI re." - pU. upA. zrIvinayavijayajI ma.nA ziSyaratna pU. rUpavijayajI ma. kRta, samasyA prahelikAmaya zrInavakAravAlInI sajhAya-gA. 3 bhAvArtha :- "he catura sajajano ! dharmIjanane vahAlI evI te kaI nArI che ? jenA upara eka puruSa zobhe che, vaLI je nArI cAra sahIyArIo sAthe khele che ane eka bora tenA mAthe che ke je tenI keDa nathI choDatuM ?" dharma anuprekSA * 193 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - A prahelikAnA bhAvArtha tarIke 108 maNakAnI navakAravALI sujJapuruSoe nirdezela che, tethI temAM cAra sakhIrUpa cAra AMgaLIo (jenA para mALA rAkhavAnI che. tenI para mALA phare eTale vivakSAe) tenI sAthe khela karatI nArI tarIke ghaTI zake-ane upara eka puruSa eTale aMguSTha-(jenAthI maNakA pheravAya che) te zobhe che. e je meru athavA phumatuM hoya che te bora tenA mAthe che, te tenI keDa eTale kaTipradeza nahIM paNa pIcho nathI choDatuM. A pramANe artha saMgatithI aMguSThathI maNakA pheravavAnI vAta samarthita thAya che. mokSAnulakSI jApa ja vAstavika niSkAma bhakti-upAsanAnuM tattva hoI jAheramAM varNana-guNagAna tenA ja hoI zake, bAkInA vazIkaraNAdinI kAmanAthI thato jApa vAstavika rIte mohanA saMskAravALo hoI ekAMta hitakara ke sajjanonI prazaMsAne pAtra na hoI ahIM aMguThajApanI pradhAna vivaphA ucita lAge che. (3) "mokSa jApa aMguThaDe, vairI rUDe re tarjanAMgulI hoya, bahusukhadAyaka madhyamAM, anAmikA re vaNyAratha hoya. AkarSaNa TacI AMgaLI, vaLI suNajo re gamavAnI rIta, meru ullaMghana mata karo, mama karajo re nakha agre prIti." - pU. lablivijayajI ma. racita zrInavakAravAlI sajajhAya gA. 3-4 (4) "mokSa jApa aMguThaDe, vairI rUThaare tarjanI AMgaLI joya, bahusukhadAI madhyamAM, anAmikA re vazyAratha hoya ke, AkarSaNa TacI AMgaLI, iNa rIte japajo navakAra." - pU. samayasuMdara gaNI racita zrInavakAra mahAmaMtranI sajhAya gA. 4-pA (A sajajhAya barorA (vardhA-hiMganaghATathI bhAMDaka tIrthe jatAM vacalA mukAme)nA upAzrayanA kabATamAM paDI rahela astavyasta dazAmAM lagabhaga kacarArUpe upekSita prAcIna hastalikhita patronA chUTaka pAnAMmAnA saMgrahamAMthI maLI Avela prAcIna lipivALA hastalikhiti pAnAmAMthI utArela che.) (5) "maTTI yajJapta, yajJad merUnA vyagracittena yajjaptaM, tatprAyo'lpaphalaM bhavet // " bhAvArtha :- AMgaLInA agrabhAgathI, merune oLaMgavApUrvaka ane vyagracittapaNe je jApa karAya te prAyaH alpaphaLadAyI thAya. A uparathI aMgulIthI jApa karavo ucita nathI ema dhvanita thatuM lAge che. 194* dharma anuprekSA Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ahIM keTalAka Apta puruSonA mata pramANe "ka " padano artha "nakha' karI "nakha aDADIne jApa na karavo' ema paNa thAya che. . (6) "**aMguThAthI niraMtara gaNo to mokSapadanI prApti thAya, tarjanIthI gaNe to vairI nAza pAme, madhyamAthI gaNIe to sarva dAsa thAya, anAmikAthI gaNIe to lakSmInI prApti thAya, kaniSThAthI jApe to kheMcI vastu Ave ***." - zrIAtmakamala labdhisUrIzvarajI jaina zAstrasaMgraha, IDaranA hastalikhita bhaMDAra, prata naMbara 1773 "paMcaparameSThI pyAna" nAmanI prata parathI. (A pratamAM atyaMta mahattvapUrNa ghaNI ghaNI addabhuta AmnAyo zrInamaskAra mahAmaMtra saMbaMdhI jaNAvatAM uparanI vAta noMdhI che. durbhAgye A pratanuM prathama pAnuM ja maLyuM che. AgaLano bhAga truTaka che-nahIM to ghaNI navI cIjo sAMpaData.) (7) "duSa-pravAnA-khUna-hema-patra-vastrano 8muaphatnIfmaH |. mokSe'bhiyAre zamane vaze ca AkarSaNe karmaNi-cAlayeddhi" // - pU. A. zrIsAgaracaMdrasUri praNIta ati prAcIna zrImaMtrAdhirAja ciMtAmaNi bRhat kalpa-paTala-5 gA. 18 bhAvArtha :- daSat (sphaTika), pravAla, kamala, svarNa ane patrajIva (putrajIva nAmanI vanaspati)nI mALAo kramazaH mokSa, abhicAra, zAMti, vazIkaraNa ane AkarSaNa kAryamAM aMguSTha Adi AMgaLIothI pheravavI. (8) "maMthinApo mokSAya, 3pavAre tu targanI ! madhyamA dhanasaukhyAya zAntiM kuryAdanAmikA // . AkarSaNe kaniSThA ca SaD karmANi samAcaret // - muharI pArzvanAtha tIrtha-TIToInA jaina upAzrayanA hastalikhita pAnAMonA saMgrahamAMthI maLI Avela "namanniA vivAra" nAmanA saMskRtamAM jApanI ghaNI ghaNI prAcIna gurugamanI AmnAya-paMraparAonA saMgraharUpanA eka pAnAmAMthI. (9) "*** 1. sutara rI mALA japyAM sukha 2. rUpAnI mALA jayAM saubhAgya 3. muMgIyA rI mALA japyAM sukha 4. sonA rI mALA jayAM saubhAgya 5. motIyAM rI mALA jayAM sukha 6. phiTaka rI mALA japyAM sukha dharma anuprekSA * 15 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. kapUra rI mALA japyAM saubhAgya 8. rUdrAkSa rI mALA japyAM sukha 9. jIvApotA (putrajIva)nI mALA japyAM saubhAgya. (tti mAtA vivAra) ethI mALA jainAcArya bhalI kahI, kASThAdikanI mALA varjavI. (1) 1. mokSare arthe aMguThA sau jApa 2. kiNahI upacA(rA)the tarjanI jApa 3. dhanArthe madhyamAM sau jApa 4. anAmikA sukhane arthe jApa 5. ciTi (TacalI AMgaLI) AkarSaNa arthe jApa." - metA (pAlaNapurathI metrANA tIrtha jatAM chello mukAma) jaina upAzrayanA meDA para junA paDI rahelA hastalikhiti chUTaka pAnAM saMgrahamAMnA eka moTI guTakA jevI noMdhapothI pR. 133mAMthI. 11. "naMdyAvarta-navapadAvarta-zaMkhAvarta Adi tamAma Avarnono jApa aMguSThathI ja thAya che ane mALA karatAM AvarnAdithI karAto jApa zrIupadezaprAsAda Adi graMthonA AdhAre uttama manAya che." (vi. saM. 2013, zrAvaNa vada 5 rAtridhyAna prasaMge zrInamaskAra mahAmaMtra ciMtana prasaMge thayelI sahaja phuraNA). A uparAMta anyadarzanIomAM pracalita jApa AdinI maulika praNAlIkA keTalAka tattvo AtmazaktinA vikAsa mATe lagabhaga sarakhA upayogI jaNAya che. jApane lagatA mULasiddhAnto gaNitanA siddhAMtonI mAphaka lagabhaga darekane mAnya hoya to te anucita nathI. A rIte vicAratAM atyaMta prAcIna paM. zrIlemAnaMdanAtha racita tAgnika graMtha zrInityotsava graM (praka. 3-pR. 95)mAM jApanI maulika prakriyAnA ghaNAM tattvonA vivecana prasaMge batAvela nIcenI vAta upayogI lAge che : 12. "xxx kSiMdastena mAtta pRhItvI madhyaHImadhyavasvinI tAM tarnanyA vAmahastena cAspRzn, ekamaNigrahaNo cAnyamanupAdadAna: kramAdaGguSThAgreNa maNIn parivartayan, vRnma-kuMtAdyajrvanuM 444". | bhAvArtha :- "xxx jamaNA hAthavaDe mALAne laIne madhyamA AMgaLInA vacalA veDhA para rAkhI tene (mALAne) tarjanI ane DAbA hAthathI na aDato, eka maNako letI 196 * dharma anapekSA Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vakhate bIjA (maNakA)ne na leto, krame karIne aMguSThanA agrabhAgathI maNakAo pheravato, bagAsuM chIMka vagere na karato xxx". - 13. A ja pramANe maMtrazAstranA maulika baMdhAraNone khUba cIvaTa-jhINavaTathI jaNAvatAM "maMtraratnamaMjUSA" (paTala-3)mAM paNa bhaivarapadmAvatIkAlpamAM pU. A. zrImalliSeNasUrijIe jaNAvela mokSAmavAra gAthA akSarazaH- zabdazaH maLe che. 14 vaidika Adi tamAma jainetara darzanane mAnanArAomAM aMguThAthI gaNavAnI ekadhArI rIta Aje jovA maLe che. 15. zraddhopajIvI tarkanI dRSTie vicAratAM AMgaLIo nArIjAti ane aMguSTha puruSarUpa hoI sattva-zaktino vyavasthita vikAsa aMguSThathI karAtA jApathI thAya te baMdhabesatuM lAge che. 16. anubhavanI sarANe aMguThajApanI vAtane cakAsatAM to Aje zrInamaskAra mahAmaMtranA ciMtana-manana ane nididhyAsanamAM AkaMThamagna mahApuruSonA saMvedanAtmaka AtmAhuMkArathI e vAta spaSTarUpe niSThakita thAya che ke - "aMguThajApa atyaMta zaktipUraka ane sAdhakone upayogI che." 17. ahIM eka vAta vicAravI ghaTe che ke-upara jaNAvela ullekho sAme tapAgacchamAnya pratiSThA prApta kavirAja zrI RSabhadAsa zrAvaka racita "hitazikSAnA sasanArahasya" nAmanA pustakano nIceno ullekha kaMIka bIjI vAta rajU kare che- ' "44 have navakAravALI kaI AMgaLIe ane kevI rIte gaNavI ? te kahe che, je muktinA arthI bhavya jIvo hoya to te aMguThA upara navakAravALI rAkhIne tenI pAsenI tarjanI vaDe gaNe che tene tevA prakAranA phaLanI prApti thAya che, madhyamAvaDe gaNe tene dravyAdikanI prApti thAya che, anAmikAvaDe gaNe to gharamAM zAMti thAya che ane kaniSThAvaDe gaNe to zatru tenI pAse AvIne name che ***". ahIM aMguThathI jApa karavAnI vAtane Teko nathI paNa ghaNA ghaNA prayatna chatAM hitazikSAnA ukta rAsanI mULagAthA na maLI-mULagAthA vinA anuvAda parathI kaMI dhoraNa na baMdhAya. vartamAnakALe anuvAdakanI samajaphera ke cAlu vAtane vicAravAnI zailI pramANe mULagraMthakAranA AzayathI viparIta vAta paNa kyAreka ajANye bIjI rIte rajU thaI-thatI hovAnuM ghaNAM ghaNAM pramANothI anubhavasiddha che. te chatAM je kavie hitazikSAnA rAsamAM anuvAdakanA mata pramANe jo uparanI vAta kahI hoya te ja kavi paramAt kumArapALa mahArAjAnA rAsa (AnaMda kAvyamahodadhi dharma anuprekSA - 197, Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mau. 8 pA. 168-169)mAM nIce mujabanI trIjI ja vAta rajUAta kare te jarA vicAraNIya thaI paDe che "mokSa taNo je arathI hoI, madhyama aMgulIse guNa I soya, bIjI trIjI saMsAra kAja RddhiramaNI te ApaI rAja.". AmAM kavi mokSArthI mATe madhyamAM aMgulinuM vidhAna karatA dekhAya che, sAthe ja saMsAranI Rddhi Adi mATe bIjI-trIjI AMgaLInuM vidhAna kare che-to aMguThanI apekSAe "bIjI tarjanI kahevAya, tenAthI sAMsArika sukhanI prApti zI rIte ? uparanA aneka pramANothI madhyamAthI sAMsArika sukhonI prApti jaNAvI che. kadAca aMguSThanI apekSAe "trIjI' zabdathI madhyamAM Ave kharI, paNa temAM bIjI saMgati kema karavI ? ane mokSa mATe "madhyamA'no spaSTa ullekha pote karyo che tenuM kema? A eka vicAraNIya muddo che. kharI vAta mane ema lAge che ke-RSabhadAsa kavi jevA prAmANika, zramaNopAsaka AvI pUrvAparavirodhI vAtanI rajUAta kare te saMgata nathI jaNAtuM. eTale mArI TuMkI mati anusAra hitazikSAnA rAsamAM aMguSTha jApa mokSa mATe vidita karyo haze (mULagAthA upalabdha na hovAthI nizcita na kahI zakAya) ane kumArapALa rAsamAM te vakhatanI koI pracalita vAtanuM pratipAdana karyuM hoya, kema ke temAM sAMsArika karmonI siddhi mATe bIjI-trIjI zabdo kavi pote spaSTa samajaNapUrvaka vAtanI rajUAta na karI hovAnuM sUcave che, mAtra sAMbhaLelI-jANelI vAtanI gUMthaNI karI hoya ema samajAya che. A badhI vicAraNAmAM pU.A. zrIvijayasenasUrijI ma. ane pU. A zrIvijayadevasUrIzvarajI ma. Adi samartha gItArthoe sAdhu-sAdhvIne paNa Avazyaka kriyAmAM jenI kRti bolavAnuM mAnya karyuM che te mahAbhAgadheya puNyAtmA zrAddharatna zrI RSabhadAsa kavinI vAtanI avahelanA karavAno jarA paNa Azaya nathI. A badhA lakhANano mULahetu aMguThajApanI vAtano badhI rIte vicAra karavAno che. AmAM je kAMI jJAnIonI maryAdA ke mahApuruSonA arthagaMbhIra vAkyonI judA svarUpe rajUAta thaI hoya to te saMbaMdhI sakala saMgha samakSa trividha mithyA duSkRta mAMguM chuM. 18 vaLI prAcIna gurumUrtiomAM zilpazAstranI maryAdA pramANe AcArya bhagavaMtonI pravacanamudrA, upAdhyAya bhagavaMtonI anuyogamudrA ane sAdhu bhagavaMtonI svAdhyAyamudrAnuM vidhAna che. te pramANe phakta sAdhuonI mUrtimAM svAdhyAyamudrA darzAvavA paramotkRSTa 198 * dharma anapekSA Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInamaskAra mahAmaMtrano svAdhyAya karI rahyA hovAnuM darzAvavA navakAravALI hAthamAM batAvAtI. pU. AcArya bhagavaMtonI mUrtimAM mAtra pravacanamudrA zilpazAstrAnusAra vidita hatI paNa zA kAraNe hAlamAM upalabdha pU. AcArya bhagavaMtonI mUrtiomAM mALA vaparAya che te gItArtho pAsethI samajavA jevuM che. bAkI sUkSma nirIkSaNa karatAM je je sUribhagavaMtonI mUrtimAM mALA batAvAI che te mAtra darzAvavA khAtara ja hoya tema spaSTa jaNAya che, pravacanamudrA sAthe mALAno krama saMgata nathI lAgato. jema jema prAcIna gurumUrtio tapAsIe tema tema A vAta vadhu spaSTa thatI jAya che. kyAreka to ati prAcIna AcAryonI mUrtimAM to mALA dekhAtI paNa nathI. te chatAM nIcenA zilpazAstranA keTalAka namUnA aMguSThajApanI vAtanuM samarthana karanAra jANavA maLyA che-- A vAta uparathI vAstavika paraMparA pU. AcArya bhagavaMtonI mUrtimAM zI hoI zake ? te paNa tAravI zakAze. (1) udayapura (mevADa)mAM jaDIonI oLamAM duggaDonA maMdira tarIke prakhyAta zrIzItalanAtha prabhunA jinAlayamAM raMgamaMDapamAM jamaNe hAthe pattharanA jUnA bhaMDakiyAmAM eka bAjunA DhIMcaNano jarA bhAga khaMDita jevo hovAthI apUjita avasthAmAM rAkhI mUkela (lokokita pramANe pU. gautamasvAmIjInI) 15' iMcI guru mUrti atyaMta suMdara bhavya zilpakaLAnA benamUna udAharaNarUpa che. jemAM aMguSThathI mALA gaNatA hovAnuM ane cAra AMgaLI (adhakhulI muThIrUpe) para mALA rAkhI hovAnuM spaSTa che. vaLI A mUrtinI vizeSatA e che ke aitihAsikonA dhA2vA pramANe caudamI sadInA pUrvArdha sudhI je rivAja pracalita hato te muhapattIne jamaNA khabhe rAkhavAno--A mUrtimAM spaSTa jovA maLe che. (2) udayapura (baDA bajAra)mAM rastA upara zrIcaumukhajInuM bhavya jinAlaya che, temAM gabhArAmAM DAbI bAju khUNe, dakSiNa sanmukha gurumUrti suMdara kalAtmaka kamaLanA jhINA pAMdaDAnI koraNIvALA Asana para prAyaH 1aa phUTanI che--jenA para nIce vi. saM. 2782 varSe vai. su. 1 zani bAkIno lekha pAchalI bAju sImenTamAM dabAyela che. A mUrtimAM paNa cAra AMgaLI para mALA rAkhI aMguSThathI jApanI mudrA spaSTa che. (4) udayapura (dhAnamaMDI)mAM bhavya UMcI beThakavALuM zrIRSabhadeva prabhunuM dharma anuprekSA - 199 * Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAlaya che, temAM raMgamaMDapamAM jamaNe, jharUkhA jevA bhAgamAM bhavya zveta pASANanI prAyaH 1 phUTanI gurumUrti che-jemAM spaSTa rIte aMguThAthI mALA pheravavAnI mudrA dekhAya che. jenA para vi. saM. 161ra ne. . rUno ullekha che. lekha vadhu moTo mUrtine cophera che, paNa aspaSTa bahu che. (4) A ja jinAlayamAM eka bIjI gurumUrti tyAM ja che-jemAM paNa cAra AMgaLI para mALA spaSTa rIte dekhAya che ane aMguSThajApa samarthita thato dekhAya che. jenA para vi. saM. 2752 . su rUno ullekha che. lekha bahu moTo che, paNa aspaSTa che. A rIte zrInamaskAra mahAmaMtrano jApa aMguSThathI karavAnA vidhAnane samarthaka zAstra pramANAdino vicAra yathAmati karyo che. A pramANe zAstrIya jApanI maryAdAnA aMga tarIke aMguSThathI niyatarUpe jApa ati mahattvanI vastu che, te dhyAnamAM rAkhI zrInamaskAra mahAmaMtrano jApa sahue karavo ghaTe.. aMguSThajApano prabhAva tarjanInA vacalA veDhA upara mALA rAkhIne aMguThAnA pahelA TeravAthI pheravavAthI cittasamAdhi janme che ane tatkALa nAbhi, hRdaya ane brahmaraMdhramAM na varNavI zakAya tevA AlhAdano sparza thAya che. tenA prabhAve pariNAmazuddhinI viziSTa koTInI prakriyAno sugama mArga ArAdhaka AtmAne sadAne mATe jaDI jAya che. ' mALAnI pratiSThA zrInamaskAra mahAmaMtranA jApamAM levAtI mALA viziSTa koTinA mAMtrika saMskArovALI joIe. arthAtu je rIte kArIgarane tyAM ghaDAIne taiyAra thayelI prabhumUrtimAM viziSTa prazasta dravya-kSetra-kAlAdinI sAmagrIe cokkasa vidhi-vidhAnadvArAM adhikArI puruSonA varada haste aMjanazalAkAnA baLe atyuttama bhAvanuM saMcAraNa thavA rUpa prANapratiSThAdi saMskAronI apekSA rahe che. tathA AvA mAMtrika saMskAronA baLe ja mUrti prabhusvarUpa banI darzana-vaMdanapUjAdine yogya bane che ane prazasta bhAvollAsa-nirjarAdinuM aMga bane che. tema ja aprazastaazuci vAtAvaraNa ke mahattvanI AzAtanAdvArA te saMskAronI asaramAM parivartana thavAthI puna aDhAra abhiSeka Adi karAvavA paDe che. tathA khaMDita mUrtione bhUgarbha ke jaLAzayamAM padharAvatAM pahelAM mAMtrika saMskArothI saMcArita prANatattvanuM visarjana viziSTa mAMtrika rIte karavuM paDe che. te mujaba zrInamaskAra mahAmaMtranuM smaraNa je mALA dvArA karI prabaLa mohanA 200 * dharma anapekSA Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskAronA apasarpaNa karavArUpa mahattvanuM kArya sAdhavuM che te mALAne paNa mAMtrika saMskAronI apekSA, sAdhanAnA mArge viharatA mumukSuo mATe atyaMta jarUrI che. . game tevI mALA bajAramAMthI lAvI gaNavA mATe upayogamAM levI ThIka nathI. paNa jApa mATe levAtI mALA 18 abhiSeka karelI, mALAnA (AcAra dinakara)nA pratiSThAmaMtrathI pratiSThita ane sUrimaMtra ke vartamAna vidyAthI abhimaMtrita joIe. je rIte pASANanI mUrti viziSTa AtmazaktisaMpanna mahApuruSonA varadahaste prANapratiSThAdvArA prabhu-bhagavAna svarUpa bane che, te rIte yogya adhikArI mahApuruSanA AtmabaLanA vAhaka viziSTa mAMtrika tattvanA saMcArathI mALA e mokSamArge saMcaravA udyata thayela kalyANakAmI mumukSuo mATe mohanA saMskArone haTAvavA amogha zaktidhara sAdhanarUpa banI jAya che. - zrInamaskAra mahAmaMtrano jApa je mALAthI karAto hoya te mALAthI anya koI paNa deva-devInA maMtrano jApa na karavo. jJAnI-gItArthoe to amuka prAthamika bhUmikAvALA ArAdhako mATe to sApekSabhAve evuM paNa jaNAvyuM che ke zrInamaskAra mahAmaMtrI gaNavAnI mALAthI zrInamaskAra mahAmaMtra sivAya zrI siddhacakrajI ke zrIzaMkhezvara pArzvanAtha prabhu Adi zAsananI maryAdAnusArano koI paNa dhArmika tapanAM gaNaNAM vagereno jApa amuka samaya sudhI na karavo hitAvaha che." A vAta sApekSa rIte sAdhakanI prAthamika zaktionA vyavasthita vikAsanI mAtrAnA ghaDatara mATe atyaMta jarUrI lAge che. zrInamaskAra mahAmaMtrano jApa roja eka ja mALAthI karavo. mALAnI pherabadalI na karavAthI zaktionAM je bIjako mALAnA maNakA para amuka cokkasa rIte ApaNI AMtarika zuddhi ke bhAvanI bhUmikAnA baLe kendrita thayA hoya teno uttarottara sAmUhika lAbha eka ja mALA upara ekadhAro akhaMDapaNe jApa karavAthI maLI zake che. koInI gaNelI mALAthI zrInamaskAra mahAmaMtrano jApa na karavo. tema ja ApaNI mALA paNa bIjAne gaNavA ApavI nahI. koInA hAthano sparza paNa ApaNI mALAne thavA devo nahi. maMtrazakti vize UMDANathI avagAhana karatAM ema paNa jANavA maLe che ke "dareka jIva viSenI zubhAzubha karmaprakRtionI paudgalika asara be hAtha ane be paganA agrabhAga-AMgaLIo ane dRSTidvArA bahAranA vAtAvaraNamAM phelAya che. dharma anuprekSA - 201 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM paNa daSTithI to vizeSa rIte AtmA upara rahela zubhAzubha karmaprakRtinI asara vahevAnuM anubhavIo darzAve che." tethI aMtaraMga vikAsanI sahunI potapotAnI yathAyogya bhUmikAnA AdhAre je amuka jAtanA zrInamaskAra mahAmaMtranA jApadvArA upajela zaktibIjako mALA upara kendrita thayela hoya te bIjAonI dRSTi paDavAthI vikharAI jAya te svAbhAvika che. mATe bane to zrInamaskAra mahAmaMtrano jApa ekAMtamAM karavo, ane mALA paNa koIne batAvavI nahi. bahu ja maryAdApUrvaka nidhAnanI jema sAcavIne rAkhavI. paNa adhikArI mahApuruSonI viziSTa Atmazaktino lAbha meLavavA mATe mALAne tevA mahApuruSonI daSTitaLe kADhavA ke tevAonA punita sparzathI pavitra banAvavAnuM mahattva paNa bhUlavA jevuM nathI ja. A rIte zrInamaskAra mahAmaMtranI anaMtazaktiomAMthI ApaNI yogyatAnusAra te te zaktione ApaNA jIvanamAM saMcArita karavA sAruM jApamAM upara jaNAvela bIjAnA sparza, daSTipAta Adi varjavAnI vAta atyaMta mahattvanI che. . AnuM vadhu rahasya gItArtha jJAnIo pAsethI samajavA jevuM che. TUMkamAM pratiSThita-abhimaMtrita ane adhikArI mahApuruSanA hastasparza ke vAsakSepathI divyazaktionA saMcAravALI eka ja mALAthI ekAMtamAM vyavasthita rIte karAtA zrInamaskAra mahAmaMtranA jApadvArA pratyeka ArAdhakanI vikasita Atmazakti navakAravALInA te te maNakAo upara kendrita thAya che. pariNAme amuka samaya gayA pachI AtmazaktinA kendravALA te te maNakAvALI mALAthI jApa karavAthI Atmazaktiono jhaDapI vikAsa thAya che. ane zUrAsubhaTane laDAInA medAnamAM jhajhumatAM zirohInI pANIdAra talavAranI jema ArAdhaka puNyAtmAne mohanA saMskArothI upajatA saMkaleza avasare AdhyAtmika vikAsanA paMthe dhapavArUpe sAcI saphaLatA varavA mATe amogha hathiyArarUpa zrInamaskAra mahAmaMtrano jApa banI rahe che. tethI ja zrInamaskAra mahAmaMtrane caudapUrvanA sArarUpa jJAnIoe biradAvyo che. kema ke saMkaleza vakhate bIjA badhAM sAdhano jyAre potAnI asamarthatA jAhera kare tyAre paNa potAnA akhUTa zaktionA pUratA jaththA sAthe ArAdhaka bhavyAtmAne paDakhe rahI saMklezanI nAgacUDamAMthI sahelAIthI te choDAvI de che. mATe mALA saMbaMdhI cokasAI gurugamathI barAbara samajI zrI namaskAra mahAmaMtrano jApa karavo ghaTe. 202* dharma anuprekSA Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | nizcita saMkhyA zrInamaskAra mahAmaMtrano jApa karanAre potAnI vRttione jagatamAMthI pheravIne AtmAbhimukha karavA mATe roja nizcita karela saMkhyAne vaLagI rahevuM jarUrI che. auSadha vijJAnamAM amuka nizcita karela pramANasara vaparAtAM auSadho ke rasAyaNo cokkasa phaLanI prApti karAvavAmAM madadagAra thAya che. tema AMtarika karmamaLane ghaTADavA jJAnIoe jaNAvela maryAdAne vaLagI rahI satata prayatnazIla rahevuM jarUrI che. ApaNI phalalipsAne AdhIna banI kyAreka vadhu karI levAnI lAlacamAM jJAnIonA amuka cokkasa baMdhAraNanI vaphAdArI vinA kyAreka samULaguM rahI javAnI sthitinuM vAraNa karI zakatA nathI. A jeTalI saMkhyAthI jApa zarU karyo hoya, te dhoraNa roja niyatarUpe TakAvI rAkhavuM. marajI pramANe bedarakArIthI avyavasthitapaNe saMkhyAnA dhoraNa vinA karAto jApa zaktionA kendrane sarjI zakato nathI. kema ke mULamAM ja svacchaMdanuM prAdhAnya raheluM che. jJAnIomAM baMdhAraNane AdhAre karavAnI vRttine badale ApaNI sagavaDe karavAnI vRtti pradhAna che. AMtarika zaktionAM vikAsanI dizA saMkhyAnA dhoraNane cokkasa rIte jALavavAthI saphaLa rIte meLavAya che. jo saMkhyAmAM pheraphAra karavo hoya to vadhAro thaI zake, paNa ghaTADo to na ja karAya. ane vadhAro paNa ekavAra karyo eTale pachI te vadhArAyelI saMkhyA ja TheTha sudhI jALavavAnA daDha saMkalpa sAthe nabhAvavI jarUrI che. . . A pramANe zrInamaskAra mahAmaMtranA jApa mATe jarUrI samaya-Asana-dizA-mALA ane saMkhyAnA niyata baMdhAraNanI mahattAno vicAra karyo che. ' uparanA vivecanathI kadAca koIne ema lAge ke "zrInavakAra mahAmaMtra gaNavAmAM A badhI mAthAkUTa zI ? zrInavakAra to game tema paNa gaNI zakAya...vagere. . paraMtu kharIvAta e che ke, jJAnIoe dharmanAM anya sAdhano karatAM zrInamaskAra mahAmaMtrane Azaya zuddhi mATe vadhu upayogI jANI asthimajjAnugata daDha karavA mATe vAraMvAra ane game tevI sthitimAM tene gaNavAnI bhalAmaNa karI che, paNa uttama-suMdara cIja paNa vyavasthitarUpe upayogamAM levAya to ja tenuM vAstavika phaLa maLI zake. eTale "tipariyavijJA"nI jema navakAra mahAmaMtra mATe banavA pAmyuM hoI ArAdhako tenA vyavasthita upayoganI dizA kaMIka aMze bhUlI javAnA kAraNe atyadhika pramANamAM zrInavakArano jApa karavA chatAM Aje keTalIkavAra tenI sAmAnya-zaktio paNa dharma anuprekSA * 203 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI dekhAtI, pariNAme mahAmaMtra ane sakaladivyazaktinA nidhAnarUpa biradAvAyelA paNa zrInavakAra mahAmaMtra prati ArAdhakonI jagatanA anya tuccha maMtro prati rakhAtI vivekabuddhi-AdaravRtti jevI paNa manovRtti nathI rahetI. mATe ekaDe eka ghUMTavAnI jema zrInavakAra mahAmaMtrane jApanI prAthamika bhUmikAthI ArAdhavAnI atyaMta upayogItA hoI uparanI pAMca bAbato dareka ArAdhake AtmazaktinA vikAsanI mAMgaNI karavA mATe AdarapUrvaka apanAvavI ghaTe. vaLI Adhunika vijJAnanA keTalAka prayogothI e vAta sAbita thAya che ke-niyata jagyAe, niyata samaye ane niyata saMkhyAmAM dhArAbaddha rIte jApa karavAthI amuka prakAranuM cokkasa vAtAvaraNa baMdhAya che. jemAM pravezanAra bhayaMkara AcAra-vicAravALo paNa camatkArika rIte te vAtAvaraNanA pavitra saMskArothI ghaDIbharane mATe raMgAI jAya che. keTalAka varSo pahelAM anubhavI eka vidvAna vyakti pAsethI jANavA maLela ke nakkI karela jagyAe, nakkI karelA samaye mAtra pAMca ja miniTa potAnA game te (arihaMta, rAma, kRSNa, Izu ke allAha vagere) ISTadevanA nAmano jApa lAgalagATa, (eka paNa divasanI khAmI paDavA dIdhA sivAya) bAra varSa sudhI jo karavAmAM Ave to rojanA phakta pAMca ja miniTanA jApamAM niyata Asana ane niyata samayanuM baLa maLavAthI tyAMnA vAtAvaraNamAM jApanA akSaronA AMdolananuM evuM vidyubaLa pedA thaI sthAyIrUpe banyuM rahe che ke bhayaMkara badamAzI, lUMTaphATa ane cArasovIzane chAje tevA kukarmane karanArAne game tevI lAlaca ApIne te Asana para besADavAmAM Ave to samaya-saMkhyA ane AsananI niyatatA jaLavAyAthI baMdhAyelA vAtAvaraNathI te guMDAnA mAnasa para evo prabhAva pADaze ke te game te koma ke dharmano haze chatAM ApoApa vagara preraNAe ApaNe jeno jApa bAra varSa sudhI karyo haze te ja te guMDAnA mukhamAMthI nIkaLavA mAMDaze !" A che Adhunika vaijJAnika satya ! A che sthAna, samaya ane saMkhyAnI cokasAI jALavavAno mahimA !! A che zabdazaktinA vidyuta taraMgono anubhava !!! mATe mokSe gayela anaMtAnaMta puNyAtmAonA vizuddha AtmabaLanA vAhakarUpe divyazaktinidhAna ane anAdisiddha zrInavakAramahAmaMtranA aDasaTha varNone samaya, sthAna, saMkhyA, mALA ane dizAnI niyamitatA vyavasthA ane maryAdAne jALavI akhUTa AtmazaktionA srotane vaheto karavAnuM kAma hastAmalakanI jema gurugamathI saheluM karavAnI ArAdhakonI pavitra pharaja che. 204 * dharma anapekSA Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktino sapuruSArtha ('zivamastu sarvagatiH'nuM rahasya) * pU.zrIdazapUrvadhara A. zrIumAsvAtijI mahArAje saMkSeparuci bAlajIvonA hitArthe racela zrIahityavacanasaMgraha (zrItattvArthAdhima sUtronA pAMcamA adhyAyamAM padravyonA svarUpanA vivecana prasaMge jIvadravyanuM vyavahAra-sApekSabuddhithI svAbhAvika lakSaNa batAvatAM jaNAvyuM che ke parasparopagraho gIvAnA' (a. 5. sU. 17) arthAta "paraspara sahakAranI levaDadevaDa" e jIvadravyanI khAsIyata che. temAM paNa sAmAjika rIte jIvanAra mAnavo mATe to eka-bIjAnA AcAravicAranA sahakAranI pUrNa jarUra paDe e dIvA jevI spaSTa vAta che. paraMtu "huM ane mahAruM"nA cakrAvAmAM aTavAI gayela ApaNane sahaja rIte atRpti, asthiratA ane kaluSitabhAva janmAvanArA jagatanA mohakapadArthonA TekAthI jIvananI zaktionA vikAsanuM bhrAmaka lakSyabiMdu moTe bhAge najara sAme hoya che, ke jethI ApaNe pAmara dIna-hIna, alpazaktika ane kaMgAlapaNAnA mAnI lIdhelA vicAronA gADha saMskArothI asaMhAya jevI avasthAmAM vartIe chIe. pariNAme ApaNA jevAnA bhavya utthAna mATe anaMta upakArI niSkAraNa karuNAnA bhaMDAra ane vizvavatsala AtmAoe vahevaDAvela akhUTa AtmazaktinA srotamAMthI vaNamAgyA maLatA sahakAranI ApaNe jarA paNa kadara karI jANatA nathI, ane svAbhAvika rIte karma-moharAjAnA sAgrIta tarIke ApaNA nijasvarUpanI zuddhatAne AvaravAnuM kArya ApaNA ja sahakAranA durupayoga karanArA jagatanA padArtho pAchaLa ane tenA azubha saMskArone jIvananuM lakSya mAnanArA mohamUDha jIvo pAchaLa ApaNI vAsanA-kAmanAnI bhUkha maTADavAnI garajathI bhaTakyA karIe chIe. tema chatAM paulikabhAvono bhIkhanA TukaDArUpe meLavelo sahakAra chevaTe ApaNA viSama bhavabhramaNanA kAryane vadhu vegavaMta banAvI saravALe ApaNane vadhune vadhu jaDabhAvanA sahakAranA vadhu bhikhArI ja banAve che. - A rIte "maLe kaMI nahi ane bhIkha aTake nahi." AvI kaDhaMgI sthitinuM mULa ApaNI potAnI sahakAranI levaDa-devaDa karavAnI nIti-rItinA mULamAM rahelI "huM ane mahAruM"nI bhAvanA che. jo tenA badale 'zivamastu sarvanatiH'nI udAtta bhAvanAnA adbhuta bIjane sthApI tadanukULa jIvana jIvavAnA lakSyapUrvaka je kaMI vyAvahArika ke AdhyAtmika puruSArtha phoravAya dharma anapekSA - 205 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to ApaNo badho ja puruSArtha te bIjanA vikAsamAM sahayogI nIvaDe, ane pariNAme temAMthI dareka dharmakriyAnA pAyArUpa ane samyakatvanA pradhAna kAraNarUpa mohanA kSayopazamanI mAtA samAna maitrI Adi cAra bhAvanAorUpa sugaMdhI phUlo vikasvara thAya ane temAMthI nirjarA ane AtmasvarUpanI saMpUrNa nirmaLatA ane temAM sthiratArUpa mokSarUpI phala paNa sahajabhAve siddha thAya. bIjane vAvavAmAM ja pUrNa viveka joIe ! "bIja saDeluM to nathI ne ? mAre je phaLa meLavavuM che tenuM ja A bIja che ne ? A jAtano viveka bIja vAvatI vakhate na rAkhyo hoya to AMbo ke ghauM meLavavAnI game teTalI tIvra utkaMThA hoya, paNa bAvaLanuM bIja ke sekeluM-saDeluM (ghauMnuM) bIja vAvo to pariNAma viparIta ja Ave temAM kaMI Azcarya jevuM nathI ! Aje ApaNI sthiti paNa lagabhaga AvI ja che. '' vipula dharmakriyAo ane ArAdhanAomAMthI jarA paNa nivRtti nahi thanArA keTalAka puNyAtmAone kayAreka UMDe UMDe hArdika anutApa upaje che "dharmakriyA mATe joDAyA hatA tyAre-saMsArano sarvathA tyAga karI sarvavirati ke dezaviratinA paMthe vaLatI vakhate kevo ? ne keTalo thanaganATa hato ? ke jene zAstrakAroe paNa AkhA jIvanamAM sonerI takanI jema atyaMta durlabha batAvI kALajAnI koranI mAphaka ke mahAmUlyavAnuM jhaverAtanI mAphaka jatana karI rAkhavA jevo jaNAvela, te avasarpiNI kAlarUpe Aje kema pariNamyo ? ATalA lAMbA prayatna paNa je meLavavuM hatuM, ke je tenA AchA-aspaSTa paNa darzana ke nahi ?" vagere vagere. " chevaTe AvA puNyAtmAo kAlanI viSamatA, ArAdhakabhAvanI taratamatA, bhavasthitinI aparipakavatA ke karmazaktinI prabaLatA Adi game te kAraNanI kalpanA karI mAnasika zAMti meLave che. paNa kharI rIte pAMca samavAyathI thatI kAryasiddhinA jinazAsananA TaMkazALI siddhAMtanA AdhAre ApaNI vartamAna sthitie puruSArtha sivAyanA cAre kAraNo lagabhaga kRtArtha thaI gayelA hoI pUrvokta hetuonI kalpanA vAstavika na kahevAya kema ke niyatinI pradhAnatAe avyavahArarAzimAMthI niSkramaNa thayuM. akAmanirjarAmAMthI janmatI karmalaghutAnA yoge saMjJIpaMcendriyapaNuM prApta thayuM ane karmalaghutAthI akAmanirjarAnA yathottaraprakarSarUpa anaMtapuNyanA balanI khIlavaNI thatAM uttamakSetra, indriyapaTutA Adi dharmArAdhanAnI sAmagrI maLI. kAlanI pradhAnatAe zuklapAkSikapaNuM prApta thayuM. ke jethI dharmakriyAo prati ruci 206 * dharma anuprekSA Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thavAthI caramAvartapaNuM phalita thAya che. tathAbhavyatvarUpa svabhAva to AtmA sAthe che ja temAM kaMI thavApaNuM che nahi. * A rIte AtmakalyANasiddhirUpa kArya mATe jarUrI pAMce samavAyamAMnA cAra kAraNo potapotAnI hadapUratuM kAma karI, lagabhaga kRtArtha banI gayela che. have to badhA hathiyArono upayoga karavA chatAM kAbUmAM na AvatA prativAsudeva ke harIphane kabaje levA jema vAsudeva ke cakravartI chellAmAM chellA astra tarIke cakraratnano upayoga kare che tema karmarAjAnA sakaMjAmAMthI chUTavA bhavyAtmA avyavahArarAzimAMthI nIkaLyA pachI jJAnInI daSTie samaye samaye mukti tarapha AgaLa vadhavA mATe gaDamathala karato hoya che, chatAM jayAM sudhI puruSArtharUpa cakraratnano Azraya na levAya tyAM sudhI karmanA baMdhanomAMthI kramazaH chuTakAro thaI sAcI rIte bhavyAtmAo kevI rIte AgaLa vadhI zake ? eTale Aje aMtima hathiyAra ugAmavAnI jarUriyAta na samajanArA ApaNe kAlanI viSamatA Adi bhaLatA hetuonI kalpanA karI keTalIkavAra mana manAvatA hoIe chIe ! paNa kharI rIte uMDuM AtmanirIkSaNa karI ArAdhanAmAM khUTatA tattvane umeravAno satkrayatna karavo jarUrI che. - te khUTatuM tattva che puruSArthanI khAmI ? paNa puruSArtha kayo ? kAyAthI vacanathI to ApaNe puruSArtha karIe chIe ane karatA AvyA chIe ! paNa tenA mULamAM "huM ane mahAruM"nI bhAvanAbIjane kAyama rAkhavAnA pariNAme ApaNo saghaLo puruSArtha uMdhI dizAmAM vaLI dharmAnukUla vAcikakAyika bahoLI sArI paNa pravRttionuM saravaiyuM kADhatAM eka ThekANe karela nAnI bhUla jema AgaLa upara jaI hajArono pharaka Ubho kare tema azubha ane bhavabhramaNa vadhAranAro thaI rahe che. mATe ApaNA sapuruSArthanI khAmIne dUra karavA amogha upAyarUpa dharma rasAyaNa tarIke zAstromAM varNavAyela maitrI Adi cara bhAvanAone utpanna karanAra "zivaBg sarvagatiH'nI bhAvanA hRdayaMgama karI "huM ane mAruM"nI bhAvanAne vidAya ApIe to ApaNI badhI dharmapravRttio ArAdhakabhAvane vikasita karI AtmakalyANanA mukhya phaLane janmAvanArI nIvaDI zake. tethI vivekabuddhino sadupayoga karI "zivamastu sarvanAtaH"nI bhAvanA sAthe dharmakriyAono sapuruSArtha karavo joIe. dharma anuprekSA * 207 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama pUjya, nyAyavizArada, aneka yuvAnonAM saMyamadAtA, AcAryadeva zrImadvijayabhuvana bhAnusUrIzvarajI mahArAjAe dharmacakramAM ApelA lekho... navakAranI pUrva bhUmikA navakAranI aNamola, tAttvika vacanonI maheka 213 dhyAnayoga 217. paropakAranA zAstrIya pramANo 220 208 - dharma anuprekSA Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navakAranI pUrva bhUmikA (mahAmaMtra zrInavakAra ArAdhakane zenI bhUkha hoya, te bhUkha kaI rIte jAge, te bhUkha jenA jIvanamAM jAgI hoya te bhavyAtmAnA vicAra, vANI ne vartana kevA hoya, tenA jIvanano svAbhAvika jhoka kaI dizAmAM hoya, evI evI sukomaLa, surucikara, sattva-parAgapUrNa pAMkhaDIonA banelA padma sarakho A lekha zrIjinapravacana, zrInavakAra ane zrIpaMcaparameSTi bhagavaMto pratyenA paramapUjyabhAvane vadhu nirmaLa, vyApaka ane acaLa banAvavAmAM aNamola bakSIsa samAna che zrInavakAra ane zrIpaMcaparameSTi bhagavaMto pratyenA maghamaghatA bhAva pratyeno sAco Adara, lAvanAra che. saM.) zrInamaskAra mahAmaMtra ane paMcaparameSThibhagavaMtonI bhakti upAsanA karavAnuM prApta thAya e koI anero bhAgyodaya che. enI bhaktiupAsanA vikasAvavAnA uddezathI 'dharmacakra' mAsika patra gatimAna thAya e paNa e bhAgyodayamAM pUraka banaze. tethI prAraMbhe 'dharmacakra'e uddeza bara lAvavAmAM sArI saphaLatA meLave evI zubhecchA pragaTa karI ema icchIe ke patranA saMcAlako e paNa dhyAna rAkhe ke,- (1) zrInavakAra ane paMcaparameSThinA bhaktane AjubAjunI bhUmikArUpe kayA guNonI jarUra che ? (2) jIvananA prasaMge prasaMge zrInavakAra ane paMcaparameSThi pradhAna sthAna kema pAme. ahIM ApaNe pahelI vAta vicArIe. navakAra ane paMcaparameSThi bhinna bhinna dRSTie eTalI UMcI vastu che ke ene hRdayamAM vasAvIe tyAre sAthe bhUmikArUpe amuka amuka guNa to hovA ja joIe. koI sArA mANasane ghare noMtaryA hoya to enA AvatAM pahelAM gharane sAphasUpha ane ThIkaThAka karavuM paDe che, to pachI zrInavakAra mahAmaMtra ane paMcaparameSTi bhagavaMtane hRdayagharamAM vasAvavA pahelAM A gharane sAphasUpha ane ThIkaThAka karavuM paDe ke nahi ? bAhyamAM e vidhi sAcavavAnI khabara paDe che ane abhyantaramAM evuM kAMI jo jarUrI nathI lAgatuM, e tarapha koI jo dRSTi ja nathI jatI, to e hajI jugajunI cAlI AvatI ajJAna dazA UbhI ja che. ucca mAnava avatAramAM je buddhinI viziSTa saMpatti, alaukika saMpatti maLI che, dharma anuprekSA * 209 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enI to UMcI kadara karavI ghaTe che ane zakya sArAmAMsAro upayoga karI levo ghaTe che. nahitara chatI saMpattie dArUDiyA ke vezyAlaMpaTa puruSanI jema mahAsaMpattine veDaphI nAkhavAnuM thaze. buddhinI mahAsaMpattino upayoga ApaNane A khyAla karAvI zake ke navakAra ane paMcaparameSThi jevA moMgherA memAnane hRdayagharamAM vasAvatAM, gharamAM sArI sAphasUphI ane ThIkaThAka zobhA karavI ja joIe. A lakSa jAgyA pachI buddhi saMpattino upayoga karIne zodhI kADhavuM joIe ke hRdayagharamAM kaI kaI maulika kharAbIo vartI rahI che ane ene haTAvavA mATe kevI kevI sAvadhAnI sAvacetIo AdaravI. jagatanA moTAmoTA tApasa, jogI, saMnyAsI karatAM paNa zrAvakane UMcuM pAtra gaNavAmAM AvyuM che, enuM kAraNa A che, ke pelA tApasa vagere karatAM zrAvakanI AMtarika zuddhi ane vikAsa UMcA che. A UMcApaNuM e mokSaruci banIne tattva zraddhAnA pagathiyA para AvI pahoMcavAnA lIdhe che. navakAramaMtra ane paMcaparameSThi upara zraddhA dharI, ene sarvazreSTha mAnyA 'mAre to sAco AdhAra e,'- evI mAnyatA dharI, to A pagathiyuM caDavAnuM lIdhela che. mATe ja vicAravA jevuM che ke to pachI e zraddhA koI pAyAnI sAphasUphI ane ThIkaThAka sthiti mAge ke nahi ? sAphasUphI ane ThIkaThAka sthiti karavAmAM zuM Avaze ? zuM karavuM jarUrI che ? Ano vicAra zAstrIya rIte juo. navakAra ane paMcaparameSThinI zraddhA tathA smaraNa e eka mahAna dharma che. dharmanA pAyAmAM maitrI Adi cAra bhAvo jarUrI che ema AcArya bhagavAna zrIharibhadrasUrijI mahArAja dharmabiMdu nAmanA mahAzAstramAM dharmanI vyAkhyA karatAM, dharmanuM svarUpa batAvatAM kahe che. AtmAmAM dharmanuM caNatara karavuM hoya to pAyAmAM maitrI, pramoda, karuNA, ane madhyasthabhAva vasAvo e emano upadeza che. e cAra bhAvanA konI pratye karavAnI ? tattvArthasUtrakAra kahe che 'sattvazuLAdhiktizyamAnA-vinayeSu' arthAt jIva (sattva) mAtra pratye maitrIbhAva, adhika guNI pratye pramoda bhAva, du:khita pratye karuNAbhAva ane avinIta yAne asAdhya pAparogI pratye upekSAbhAva navakAramaMtra ane paMcaparameSThinI ArAdhanA zuM ? kiMtu koI paNa dharma mATe pAyAmAM A cAra bhAva vasAvavA ja joIe. e karavuM hoya to enA cAra virodhI bhAvanA kacarAne hRdayamaMdiramAMthI dUra haTAvavA ja joIe. e virodhI bhAva kramazaH A che. 1. jyAM ne tyAM vaira virodha paranI akalyANa-bhAvanA, athavA bIjA pratye 210 0 dharma anuprekSA Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upekSA karI svArthanI rakhAtI tatparatA. 2. irSyA, asUyA, asahiSNutA, niMdA, asaropa, cADI-cugalI. 3. nirdayatA, niSThuratA, svArthAMdhatA, kRpaNatA-- 4. adhamAdhama paraciMtA, paradoSadRSTi, svotkarSanA guNagAna, mada ityAdi-- A cAra kacarA dUra karI maitrI Adi cAra bhAvone dilamAM vasAvAya to enA upara navakAra ane paMcaparameSThinI ArAdhanA vagere dharmanI ImArata pAyAvALI bane. bIjI rIte vicArIe to dharma, dAna-zIla-tapa-bhAva ema cAra prakAre che. emAM pahelo pAyAno dharma dAnadharma che. navakAra ane paMcaparameSThinI zraddhA tathA upAsanA e zIla dharmamAM Ave tema tapa ane bhAvanA dharmarUpa paNa hoI zake. paraMtu enA mATe pAyAmAM dAnadharma joIe, e dAnadharamanI sAdhanA mATe aMze paNa svArthano tyAga karavo paDe, zakya saMpattibhoga Apavo ja paDe. ekaluM mAruM te mAruM ja karI besavAmAM A pAyo nahi racI zakAya. vaLI juo ke--dharmasAdhanA mATe praNidhAna, pravRtti, vighnajaya, siddhi ane viniyoga e pAMca Azaya jarUrI kahyA che. tyAM pahele pagathiye praNidhAnamAM paNa parArthavRtti jarUrI che, ema tenuM zAstra bAMdheluM lakSaNa kahe che. to navakAra sAdhanAnA mahAna dharma mATe aMze paNa svArthatyAga karI parahitane haiye khAsa vasAvavuM paDaze. svanI sAthe parano vicAra paNa avazya rAkhavo joIe. to ja bIjAnA dharmayogane vyAghAta pahoMcADavAnuM ke bIjAne tucchakAravAnuM ane ema karIne pAyAnA praNidhAnano bhaMga karavAnuM aTakAvI zakAze. bIjI rIte joIe to, vizuddha hRdayanI navakAra tathA paMcaparameSThinI zraddhA e samyagdarzananuM svarUpa che. e dRSTie vicArIe to enA mATe mokSaruci, Astikya ane upazama jarUrI che. paNa e mATe samyaktvanA ghAtaka bhavabahumAna, tattva-aruci, ane anaMtAnubaMdhI kaSAyone tilAMjali ApavI joIe. jo A traNane choDavA nahi hoya to navakAra ane paMcaparameSThi bhagavAnanI sAdhanA vAstavikarUpamAM AkAra nahi pAmI zake. jo saMsAra khaTakato nathI, jinavacana para ekarAga nathI, krodha lobha mada mAyA-matsara vagere kaSAyo ugra koTinA varte che eTale ke emAM akartavyanA khyAla jeTaloya upazama nathI karavo, kaSAya karyA eTale guno karyo evuM mAnavuM nathI, to eno artha e che ke bhavarAga, tattva-aruci, ane aprazamabhAva jIvatA jAgatA che. tyAM sudhI zraddhAyukta dharma anuprekSA 0 211 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navakAra sAdhanA kyAMthI astitvamAM AvI zake ? vaLI juo paMcaparameSThinI upAsanA e mArgAnusArInI bhUmikA karatAM uparanI bhUmikA che, e daSTie vicArIe to enA mATe mArgAnusArInA pAMtrIsa guNobharyuM jIvana banAvavuM paNa teTaluM jarUrI che. e mATe guNonA pratipakSI doSono tyAga karavo joIe. tyAre e paNa juo ke navakArano jApa, smaraNa ke ciMtana e mahAmaMgaLamaya svAdhyAya dharma che, jJAnopAsanA che, to e to pavitra jJAnAcAramAM 6-7-8me naMbare che, enA mATe pUrvanA pAyAbhUta pAMca AcAra, kAma, vinaya, bahumAna, upadhAna ane anidvava,-e sAdhavA jarUrI che. tyAM guNano avinaya, abahumAna, nidvava (apalApa) vagereno tyAga paNa karavo ja joIe. bIjI rIte joIe to navakAra e paMcaparameSThinI ArAdhanA samyagdarzananI paNa eka mahAna ArAdhanA che ane darzananI ArAdhanA mATe niHzaMkapaNuM nirAkAMkSIpaNuM, vagere ATha darzanAcAra bahu jarUrI che. emAMnA sAdharmikanI upabRhaNA (prazaMsAprotsAhana), sthirIkaraNa ane vAtsalya khAsa jarUrI che. e mATe enA virodhI saMgha sAdharmikanI niMdA-avagaNanA, koInuMya zraddhA-pAlanAdi dharmamAM asthirIkaraNa, tathA saMghasAdharmika pratye aprIti aruci, vagerene khAsa dUra rAkhavA joIe. bIjI daSTie jotAM, paMcaparameSThinuM ciMtanasmaraNa e ubhaya yogabIja che. yogadaSTi samuccaya zAstramAM kahyuM che, "vineSu kuzavaM vitta' - ityAdi, A yogabIjanI upAsanA mATe be vastu jarUrI che. 1. oghadRSTino arthAt bhavAbhinaMdIpaNAno tyAga, ane 2. yoganI pUrvasevA. bhavAbhinaMditA arthAta saMsArarasikatAnA tyAga mATe kSudratAlobha rati-dInatA (mAgaNiyApaNuM) mAtsarya-bhaya-zaThatA-adAtA-niSphalAbhasaMgitA,e ATha doSono tyAga jarUrI che. yoganI pUrvasevA arthAt yoga-pUrvabhUmikA mATe mAtApitA, vidyAguru ane dharmagurunA vinaya sevAdi, devapUjA, ziSTapuruSonA AcAranuM pAlana, tapa ane mukti pratye adveSa jarUrI che. to enA virodhI doSo, vaDIlanA avinayAdi, ekAMta sAMsArika pravRttinI raktatA, AhAralaMpaTatA ane mokSa aruci dUra karavA joIe. 212 * dharma anuprekSA Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * navakAranI aNamola, tAttvika vacanonI maheka . ('aNamola mAnavajIvananI pratyeka kSaNa zrInavakAramaya banI rahe, aMtarAya ane Apatti vakhate ApaNuM haiyuM bevaDA baLapUrvaka zrInavakArane ja raTe, sukha ane sAnukULatAne zrInavakAranI ArAdhanAnA mAtra AMzika phaLa tarIke samaje ane svIkAre ane kadIye na calita thAya evA paramapadanI niSThApUrvakanI ArAdhanAmAM adhika vIrya phorave, tema ja zrInavakArano kevaLa svArtha kharIdavAnA calaNI sikkA tarIke bhUla yA pramAdathI paNa upayoga na karI bese,' evAM aneka aNamola, tAttvika ane upakAraka vacanonI surabhi vaDe mahekato A lekha saune upayogI thaze. .) aneka dRSTie jotAM zrInamaskAramaMtra ane paMcaparameSThInI upAsanA aneka prakAranA dharmarUpa banavAthI e enI bhUmikAmAM upAsaka pAse vividha yogyatAnI, vividha guNonI apekSA rAkhe che. tethI jevI rIte bIjanuM vAvetara karI pAkanI apekSA rAkhanAro kheDUta bhUmine kheDIne mulAyama banAvavAnI upekSA karI zake nahi, jevI rIte kapaDA para raMga caDhAvavA icchanAra raMgareja bhUmikArUpe kapaDAmAMthI mela kADhI sApha karavAnI upekSA karI zake nahi, jema makAnano pAyo nAkhavA icchanAra kArIgara bhUmimAMthI dhULa, zalyo vagere haTAvavAmAM bedarakAra rahe nahi, evI rIte zrInavakAramaMtranI upAsanA karavA icchanAra bhavyAtmA bhUmikAnA doSatyAga ane guNasaMpAdananI upekSA karI zake nahi. A kahevatano e artha nathI ke to pachI bhUmikAnA abhAve mahAmUlA zrInavakAramaMtrane gaNanArane nirutsAhI karavA. kahevuM to e che ke Avo kiMmatI zrInavakAra gaNIe ne lAkhano mAla pAMca rUpiyAmAM lIlAma thavA jevuM na bane e jovAnuM che. sarva pApano nAzaka ane sarvamaMgalamAM zreSTha maMgaLabhUta zrInavakAramaMtra gaNavAnA keTalA badhA UMcA lAbha che ! e gumAvIne kevaLa aihika hetu mATe ene gaNavo e dayApAtra sthiti che. vicAravuM ghaTe che ke Ameya A virATa vizvamAM navakAramaMtra kyAM maLe che? ahIM jo e maLyo che to enI anya lAbhadAyI ArAdhanA karavAmAM kacAza zA mATe rAkhIe ? - zrInavakAranA mahAna lAbhamAM baLavAna puNyAnubaMdhI puNya upArjavA uparAMta anAdikALathI cAlI AvatI kuvAsanAo ane doSomAM dharakhama hRAsa karavAno che. A to ja zakya bane ke bhUmikAnA guNo ane prazasta bhAva tarapha jarAya upekSA karyA vinA e mATe prayatnazIla rahIe, ane zrInavakAramaMtra para zraddhA eTalI badhI vikasAvIe ke jIvanamAM e pradhAna sthAna pAme. dharma anupekSA - 213 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanamAM zrInavakArane pradhAna sthAna kevuM ApIe chIe e gaMbhI25Ne vicAravAnI jarUra che. ahIM, pradhAnano e artha nathI ke enI ekane badale pAMca daza mAlA gaNatA hoIe, athavA mAtra sutAM jAgatAM zrInavakAra pAMca-sAta gaNatA hoIe to ene pradhAna karyo gaNAya. pradhAnano artha che ke vividha duHkha nivA2vAmAM ane vividha sukha meLavavAmAM jema bhinna bhinna sAdhano magajamAM jhaTa upasthita thAya che. enA badale pahelo jhaTa zrInavakAra upasthita thaI jAya. dA. ta.tAva Avyo ke jhaTa sudarzana, kavInAIna ke vaida DAkTara tarapha najara jAya che. mAthuM dukhyuM jhaTa bAma ke evA sAdhana tarapha dRSTi jAya che, jAya paNa e pachI, pahelAM to zrInavakAra tarapha ja dRSTi jAya. jo zrInavakAra para evI aTala zraddhA hoya ke--'samasta duHkhono nAza karavAnI zrInavakAramAM tAkAta che, to tAva, ziradarda vagere duHkha kema nahi TALe ? jarUra TALaze,'--AvI jo zraddhA che, to saheje duHkha AvatAM jhaTa pahelAM zrInavakA2 yAda Avavo ja joIe. prazna thaze ke to zuM zrInavakAra raTatA besI rahevuM ne davA na levI ? uttara e che ke hA, jo dhairya hoya samAdhi rahetI hoya to ema karavuM. paraMtu cittanI sthiratA na rahetI hoya davA levA-vAparavA jatA hoIe, to paNa pahelAM navakAra yAda karIne. teya be pAMca nahi, 50-100-200. bhaDakazo nahi, DAkTaranA davAkhAne AjanI bhIDamAM keTalo samaya jAya che ? davA khAvA chatAMya pathArImA `kalAko ke divaso paDI rahevuM paDe che ne ? to A zuM khoTuM che ? paNa A zraddhA joIe ke mArA sarva du:kha jaze to te navakAranA prabhAve ja. sarva duHkhono nivAraka ane sarva sukhonuM kAraNa eka mAtra namaskArAdi dharma ja che. mATe te sarvapradhAna puruSArtha che. eTale bIjA koIpaNa puruSArtha karatAM Ane paheluM sthAna ApuM, pradhAna, mukhya samajIne Ada.--AvI dRDha zraddhA hoya to ucita pravRtti mAtramAM pahelo zrInavakAra yAda Ave. tyAre zrInavakA2no gaNanAro anucita to kazuM Adare nahi, eTale kaho ke enI pravRttimAtramAM paheluM zrInavakArasmaraNa hoya paMcaparameSThine namaskAra hoya. eTaluM samajavAnuM che ke zrInavakA2 gaNIne e zuM icche che ? zuM mAtra laukika lAbha ? nA, paryantavartI mokSanA lAbha, ne enAM sAdhanabhUta ucca darzana-jJAnacAritranA lAbha. eTale ene viSakriyAno doSa nathI lAgato. zuM jagatamAM ke zuM mokSamAM, sarvatra sukha namaskArAdi dharmamaMgaLathI maLe che,--evI enI sacoTa pratIti ane mATe ja kharo puruSArtha dharmano ja che--evuM enuM dRDha mAnasika dhoraNa, ene vAtabhego zrInavakA2 bhajavA prere che. pachI bIjA laukika sAdhanane AdaratAM paNa A vizvAsa che ke 214 0 dharma anuprekSA Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArA zrInavakAranA prabhAve ja A sAdhano paNa saphaLa thaI zakavAnA che. sAdhanono puruSArtha eTele ke davA levAnuM karavuM, dukAna calAvavI, vagere puruSArtha to pAtaLA puruSArtha che. kharo puruSArtha, AtmAne zobhAdAyI puruSArtha, zrInamaskArAdi dharmano puruSArtha ja che. e ja mane sarva duHkha, sarva viTaMbaNA, sarva nAlezInA kAraNabhUta karmabaMdhanomAMthI choDAvI kevaLa hAlanA maMgaLa-prakAza sAthe mukti mahelamAM zAzvata vAsa karAvaze." basa, vAta A che ke, (1) rogamAM davA, dhanecchAmAM dhaMdho, dAvAmAM vakIla, kAryanI bhIDamAM sahAya vagere vagere sAdhana bhajatA pahelAM zuM navakArane bhajIe chIe ? (2) avaranavara 200-500-1000-5000 zrInavakArano prayoga karIe chIe ? arthAtu dA. ta. klezanI zAnti karavI che, to lAva, be hajAra zrInavakAra gaNI lauM.. duniyA koI viSaya lobhamAM taNAya che, lAva huM zrInavakArajApamAM lAgu, Aje vahelo jAgyo chuM to besuM hajAra be hajAra zrInavakAra gaNavA...sAmo nakAmI kuthalI niMdA karavA Avyo che, tyAMthI cAlI javAnI ke uThADI mUkavAnI hiMmata nathI, to lAva huM mAre manamAM zrInavakAranuM dhyAna karato besuM...gADImAM ADuMavaLuM jovA sAMbhaLavAmAM nakAmA pApa baMdhAze, ane mohanA saMskAro daDha thaze, enA karatAM lAva saLaMga zrInavakAra smaraNa karyA karuM...loko kahe che davA karo roga maTI jaze, paNa lAva huM zrInavakAra upara maMDIne ja dravya-bhAva baMne roga kADhuM...ityAdi ityAdi prayoga prayatna karAya che kharA ? (3) kaSAyanA AvezamAM caDyA vinA rahevAtuM nathI, paNa zuM e zraddhA che ke lAva pahelAM dhyAnapUrvaka zrInavakAra 5-50 gaNavAde. kadAca Aveza zamI jaze agara ocho to thaI jaze ja ? ema karIne krodha, abhimAna, irSyA, lobha, lAlasAnA uchALA Ave tyAre tyAre pahelAM 5-50 zrInavakAranuM smaraNa karAya che kharuM? (4) koI pApa thaI jAya to mana DaMkhe che ke "are pApa thaI gayuM, tyAM zuM evuM rAkhyuM che to lAva pahelI sajA tarIke 500-1000-2000 zrInavakAra gaNI levA de? jUThuM bolAI gayuM, lAva baso zrInavakAra gaNI lauM, mAyA, anIti thaI gaI, lAva 500-1000 zrInavakAra gaNI lauM, ugratA karI, koInI sAthe vikhavAda karyo, lAva hajAra zrInavakAra gaNI lauM,-jethI sAco pazcAttApa thAya, pApamAM vaLatara maLe, ne namaskArAdi dharmanuM zaraNa kharuM svIkAryuM gaNAya. rojIMdA jIvanamAM potAnA ane kuTuMbIonA mATe AvI koI pravRtti kharI ? dharma anuprekSA 215 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) malina vicAro ke phajula vicAro manamAM AvyA ja kare che, Ama rokyA rokatA nathI, to lAva jayAre jayAre evA vicAra cAlu thavAnuM dekhAya ke tarata zrInavakAra raTavA mAMDe. AvuM kaMIka kharuM? (6) koIpaNa dhArmika paNa pravRtti zarU karatAM pahelAM zrInavakAra ciMtana thAya che ne? A prazno e tapAsavA mATe che ke jIvanamAM zrInavakArane kevuMka pradhAna sthAna ApIe chIe, tema e samajavA mATe che ke pradhAna sthAna ApavA zuM zuM karavuM joIe. ApaNI zraddhAnI, ApaNI bhaktinI, ApaNI paralokadaSTinI ane ApaNA mAnavabhavanAM mUlyAMkananI kasoTI ahIM thAya che. zrInavakAra mahAmaMtrane jIvanamAM pradhAna sthAna ApavAthI koI navuM joma, navI skUrti ane navIna ja jinazAsana-sparzanAno anubhava thAya che. A mahAna zrInavakAramaMtranI ArAdhanAmAM anumodanA ane prArthanAnA be mahAna tattva sAmela karAya e keTaluM jarUrI ane kevuM lAbhadAyI che enI vicAraNA vaLI koI avasare joIzuM. AyanAmAM jovA mATe moM barAbara tenA sarasuM laI javuM paDe che te pramANe "namo' zabda mananA moMne zrIpaMcaparameSThi bhagavaMto prati laI javAmAM aciMtya sahAya kare che. namaskArabhAva sivAya jIvananA samagra pravAhanuM vaheNa potAnI dizA badalI zakatuM nathI. vyavahArathI ema paNa kahI zakAya ke, namo e zrIpaMcaparameSThi bhagavaMto sAthe bhAva-saMbaMdha bAMdhavA mATenI TikiTa che. e TikiTa meLavavAne pAtra banavuM e vizva-mAnavanI kakSAmAM (Class) pravezavA barAbara che. e kakSAmAM AvyA pachI devAdhidevanI paramamaMgalamaya bhAvanA ane AjJA e ja jIvananA aMgabhUta banI jatI vartAya che ane mana namomayatA dhAraNa kare che. 216 * dharma anuprekSA Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAnayoga (cittanI zAMti ane ekAgratAnI sAthe zrIjinezvaradevakathita kriyAne prANavaMtI banAvavAno sacoTa mArga ciMtanAtmaka A lekhamAM darzAvavAmAM Avyo che. dhyAnayogane lagatI pAyAnI hakIkata A lekhamAM suMdara rIte vyakta thaI che. saM.) Aje comera zuM prasarI rahyuM che ? evAM keI kAraNo upasthita thAya che ke je tamArA komaLa dilane keTaluMya vihnala, asvastha, azAMtivALuM banAvavAmAM sahAyabhUta thAya che. vivekI mANasa haiye zAMti ane cittamAM svasthatA game teTalI icchato hovA chatAM e kAraNoe te prApta karavA mATe asamartha bane che. Ajano jaDavAda, jakaDAI gayelA vepA2, snehIkuTuMbInI ciMtAo, AMtararASTrIya vikhavAda, Arthika muMjhavaNo, kAyadAnA niyaMtraNo vageremAM zAMtisvasthatA cAMthI anubhave ? to prazna thAya ke sukhazAMti kevI rIte sulabha bane ? AvA mAmUlI praznano uttara ghaNo moTo che, kema ke enA mATe tattvadRSTi, indriyadamana, kaSAyanigraha, maitrI Adi bhAvanAo vagerenI ghaNI prakriyA prayogamAM lAvavAnuM Avazyaka hoya che. paraMtu atre eno eka upAya--dhyAnano vicA2 prastuta karavAmAM Ave che. dhyAnayogathI hRdayane ghaNI zAMti ane cittane sArI sphurti maLe che. A lagabhaga badhA Astika darzanovALA mAne che. kema ke aneka azubha AlaMbanono sahAro levAthI citta asvasthatA azAMtino bhoga baneluM hovAthI, have keTalAMya zubha AlaMbanano sahAro ApyA sivAya zAMta-svastha thavuM azakya che. ema kahevAya ke cittasvasthatA e ja dhyAna che. dhyAnanI sAdhanA karavA mATe iSTadeva athavA maMtrano jApa ane ekAgraciMtana e upAya che ane e rIte dhyAna karanArA Aje dekhAI Ave che. paraMtu bIjI bAju divasabharamAM keTalAMya cittavikSepa, dhanamUrchA, ahaMtva, roSa, irSyA, asahiSNutA vagerene AdhIna thaI citta bhAre asvasthatAnuM parAdhIna banyuM rahe che, to vicAraNIya che ke dhyAnano prayatna kyAM saphaLa thayo ? tethI evo koI upAya hAtha dharavo joIe ke jethI cittane svastha ane zAMta karanAra dhyAnayoganI sAdhanA thatI rahe. evo adbhuta upAya jinendrakathita gRhastha ane sAdhunA AcAra ane anuSThAna che ane e anuSThAno AcAromAM dhyAna bheLavavuM jarUrI che. dhyAnanuM mahatva e ja che ke mananuM askhalita rIte cAlavuM. dAkhalA tarIke-- savAre uThatAMnI sAthe namaskAramaMtranuM smaraNa karIe chIe temAM akhaMDa-dhArAe dharma anuprekSA 0 217 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka padathI bIjA pada para, bIjA padathI trIjA pada upara. ema yAvatu chellA padathI pharI prathama pada para mana lAgyuM rahe, eTaluM ja nahi paraMtu mananI sAme dareka pada lakhelA jevuM upasthita thAya ane ApaNe vAMcatA hoIe athavA tenA arthanuM citra taravare, jema ke anaMta arihaMta devanuM, anaMta siddhabhagavaMtonuM. vaLI sAmAyika-caityavaMdana-pratikramaNamAM sUtroccAraNa karatI vakhate dareka sUtranI gAthAo jANe najara sAme kaoNlamabaddha lakhelI Ave arthAt pahelA eka gAthA, pachI bIjI gAthA...athavA enA bhAvanuM Abehuba citra jANe ke sAkSAt sAme hoya tevuM mananI sAme Ave. jema ke "IriyAvahiyaM sUtranI gAthAo mananI sAme alaga alaga kaoNlama (koThA)mAM lakhelI eka pachI eka AvatI jAya. athavA sAme eka citra evuM khaDuM thAya ke jemAM gurudeva nyAyAdhIzanA sthAnamAM beThA che ane ApaNe gunegAra tarIke jIvaghAtano ekarAra karatA sAme UbhA chIe ane tIvra pazcAttApapUrvaka kSamAnI vinavaNI karI rahyA chIe ! temAM pahelA sAmAnyathI gamanAgamana saMbaMdhI jIvanI virAdhanA, pachI kramasara dhAnya, vanaspati-osa-kIDInuM-naga-nigoda-mATI-pANI karoLIyAnA jALAnI virAdhanA, ekendriyathI paMcendriya sudhInA jIvanI judI-judI rItathI thayelI virAdhanAnuM dezya khaDuM thAya. e pramANe A sUtra pUruM thatAM mAtra bIjA koI vicAra-vikSepa vagara citra sAme tarata ja "tarU3ttarI'. sUtranA pado dekhAvA lAge ane te pUrNa thatAM ja "annattha." sUtranA pado. evI rIte caityavaMdananI kriyAmAM cittano upayoga satata dhArAbaddha vaheto rAkhavo. temAM paNa sUtra-stotra-stavana ane stutinA padArthonA citra kramasara mananI sAme khaDA karatA javuM joIe. jema ke "saMkalakuzalavallI puSparAvartamegho bolatAM ja manamAM badhI zubha vastuone utpanna karavA mATe utkRSTa meghasamAne paramAtmAnuM dazya khaDuM thAya. tyArapachI "duritatimirabhAnu " bolatAM sarva durbhAgya ane pApavRttino aMdhakAra dUra karAvavALA paramAtmArUpI sUrya upasthita thAya, pachI e sarva vAMchitane ApanAra kalpavRkSa samAna dekhAya, bAda saMsArasAgarathI pAra karAvavA mATe jahAja samAna dekhAya. evI ja rIte jaMkici'sUtra vakhate svarga pAtAla ane manuSya traNe lokanA tIrtha ane zrIjinezvara bhagavaMtanI pratimA cittanI sAme upasthita thAya ane "vaMdAmi' bolatA bhagavAnane namaskAra thAya. tyAra pachI "namutthaNa' sUtra mATe arihaMta paramAtmA samavasaraNamAM beThelA yA vicaratA najare paDe ane "namutyue." sUtranI zarUAta karatA ja namaskAra karIne dareka padanA bhAvavALA arihaMta paramAtmAnI vizeSatAnA citra kramasara upasthita thAya. A na AvaDe tyAM sudhI A sUtranI judI-judI saMpadA eka pachI eka 218 * dharma anuprekSA Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kramasara jANe lakhelI najara sAme AvatI jAya. - uparokta badhuM banAvavA mATe kriyA sivAyanA kALamAM dareka sUtra, pada athavA te sUtranI gAthAnuM kalpanA citra taiyAra karavuM joIe ane tene raTavuM joIe. jethI kriyA vakhate te jaldI upasthita thAya. judI judI jAtanA kalpanA citro kevA kevA hoya che te ghaNo moTo viSaya che tethI ahIM nAnA lekhamAM eno ullekha karI zakAto nathI. vAta eTalI che ke saMpUrNa kriyA vakhate cittane bIje nahi laI jatAM mAtra te kriyAmAM, tenA artha jANatA na hoya tyAM sudhI tenA akSaromAM kramasara lagADavuM joIe. ahIM dhyAnayogano sAro abhyAsa thAya che. stavana bolatA hoIe, svAdhyAya karatA hoIe yA vyAkhyAnavANI sAMbhaLatA hoIe tyAM paNa kalpanA citra dazyamAna thavAM joIe ane bIjuM khAsa eka uttarottara padArthonuM anusaMdhAna ane saMkalana karavuM e dhyAnazaktine khUba khIlavanAra che. tyAre A rIte dhyAnayoganA sArAM abhyAsa ane cittanI ekAgratAthI cittasvasthatA-zAMti prApta thatI jAya che.' ahIM eka vizeSatA che ke vividhabhAvonuM mAnasa darzana karatA karatA sAthe sAthe cittanI tevA tevA prakAranI leMgyA UbhI karavI paDe che. dAkhalA tarIke iriyAvahiya, devasiya AlouM, vaMditta. ItyAdi sUtromAM pApanI tIvra pazcAttApanI vezyA, namutthaNe.' vagere sUtromAM utkaTa bhakti-bahumAnanI vezyA, "vAMdaNAmAM atyaMta namratAdinI lezyA...vagere. ucitakriyAo choDIne mAtra dhyAna lagAvavAthI A jAtano lAbha prApta thato nathI. . . ucitakriyAomAM supAtradAna, abhayadAna, devadarzana-pUjana, satsamAgama, vrata niyama, tapasyA vagere aneka pavitra AcAro Ave. emAM zubhabhAvono dhyAnAbhyAsa sArI rIte karavo jarUrI che. dhyAnano abhyAsa tyAM sudhI vadhAravo joIe ke bIjI bAhya duniyAnI pravRttimAM paNa citta game tema rakhaDe nahi, phogaTanA udharatIdharanA vikalpothI pIDita na thAya ane azubhabhAvane paravaza na thAya balka vairAgyAdi zubhabhAvathI paripUrNa (bharacaka) rahe. ahIM mAtra dhyAnayoganA abhyAsanuM saMkSipta digdarzana che, paraMtu gurugamathI Ano vistAra samajavA ane sAdhavAnI jarUra che. dharma anuprekSA - 219 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paropakAranAM zAstrIya pramANo paropakAra-paramArthavRtti e dharmanA pAyAmAM jarUrI eTalA mATe ke (1) dAnAdi dharmamAM paheluM dAna kahyuM che, (2) praNidhAnAdi pAMca dharma-Azaya (dharmavRtti)mAM praNidhAna paheluM che. tenuM svarUpa kathatAM emAM paropakAra mUkyo che. (3) vinaya-bhakti dharmanuM mULa che, te parArthavRtti banavAthI--para--je--guNI puruSo, temanAM mAna-sanmAna-sagavaDa-arthe khaDA rahevAthI siddha thAya che. (4) dharma upazamamAMthI janme che, e upazama eTale ugnakoTInA krodha-mAna-mAyAlobhanAM zamana. AmAM krodhanA zamana mATe paranA bhalAnuM hRdaya, bhalAno vicAra joIe, sAmAno vAMka nathI, vAMka dekhAto hoya toya--te enA karmano che, ene sabuddhi maLo. mArA krodha karavAthI ene vadhu krodha caDhe. enuM bagaDe mATe paNa huM krodha na karuM, ema parArthavRtti jarUrI che. evuM mAna-mAyA dubhAvavAmAM paNa parArthavRtti. lobha dubhAvavAmAM paNa e dila rahevuM joIe ke vizva mAro mitra che, enuM paDAvI mAre 'tara' kema thavAya ? mArA lobhathI bIjAne khoTo dAkhalo maLaze, to enuM bagaDaze vagere. (5) ahiMsA paramo dharma :' jIvanamAM siddha karavA mATe "zrIdazavaikAlika sUtra"mAM kahyuM che ke, "sa pALA paramAdamniyA' sarva jIvo '52madharma'vALA che. AtmAno 'paramadharma' sukhakAmanA che. to eno vicAra rAkhI 'koInAya sukhane huM na luMTuM', koIneya 'huM duHkha na ApuM,' A vicAra joIe. AmAM paNa parArthavRtti ja jarUrI che. (6) "samyaktva"nA pAMca lakSaNamAM utpattikrama zAstra 'Astikya, anukaMpA, nirveda, saMvega, zama ema kahyAM che. tyAM Astikaya eTale 'naM niLerdi veDyuM tameva sattva niE' eTale ke zrIjinavacana upara sacoTa zraddhA janmyAnuM pratIka e che ke emAMthI anukaMpA--'du:khInI dravyadayA ane pApInI bhAvadayA'-janme. A parArthavRtti ja che ke du:khInA duHkha huM kema pheDuM ? (7) zrIupadezapada, zrIyogabiMdu vageremAM aucityane bahu prAdhAnya ApyuM che. dA.ta.--apunarbandhakanA traNa lakSaNamAM tIvrabhAve pApa na karavuM, bhavAbahumAna ane sarvatra aucityapAlana. e rIte sahajamaLanA kSayanA paNa sarvaupAyomAM aucitya mUkyuM che. vaLI te te dharmanA adhikArI banavA tadbahumAna, taddhidhipara vagere lakSaNa kahyAM, temAM 220 0 dharma anuprekSA Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhipara aMge kahyuM che ke A lokanA kRtyamAM ucita vidhi, ucita vRttivALo na hoya te paralokavidhimAM paNa na hoya. tAtparya ke aucitya pAlana, anaucitya tyAga e dharmasiddhimAM ati jarUrI che. e parArthavRtti vinA nahi AvI zake. parane takalIpha nA ApuM, parane zAtA ApuM, parane na dubhAvuM vagere valaNa rAkhavuM ja joIe. (8) sahajamaLa kSaya vinA yogabIjano saMgraha nathI thaI zakato ke je saMgraha pahelI yogadaSTimAM ja jarUrI che. e sahajamaLakSayanA lakSaNamAM paheluM "duHvitepu yAtyantam" che. e dayA parArthavRtti banavAthI ja zakya che. (9) dharmanI vyAkhyA (dharmabiMdumAM) "maicadvimAvasaMyu$" e vizeSaNavALI che. tyAM paNa maitrI parahitaciMtA ane parArthavRtti banavAthI ja Ave. - (10) mArthAnusArI guNomAM paropakAra to che ja. uparAMta, poSyapoSaNa, mAtApitAnI pUjA, atithi, sAdhu dina-pratipatti, paraniMdAdi niMdya pravRttino tyAga, dayA, saumyatA vagere parArthavRtti banyAthI Ave. - (11) zrAvakadharmanI yogyatAnA 21 guNomAM pahelo guNa akSudratA tathA bIjA paNa keTalAka guNa parArthavRttivALA hRdayanI apekSA rAkhe ja che. (12) sAdhu dharmane "zrIlalitavistarAmAM sakala-sattva-hitAzaya-amRta-svarUpa, ' kahyo che. e parArthavRttinI UMcI kakSAthI zakya bane-zrAvakadharmane e cAritradharmanA abhilASarUpa kahyo che. emAM paNa-parArthavRttinI tamannA rAkhavI paDe. (13) bhavano rAga, viSayono rAga, svArthavRtti para nabhe che, e TALavA parArthavRtti khAsa joIe. (14) yoganuM paheluM bIja "nineSu zataM vitta' (dvitana) e vicArathI kahI zakAya ke "aho "jinezvaradeva kevA jagata upakArI ?' kevA vizvavatsala ? kevA sarva dayALu? A bhAvanA karavA mATe, A bhAvanAthI bhAvita thavA mATe, paraupakAra, paravAtsalya ane paradayAnA anupama guNano anurAga joIe ane e sAco anurAga enI abhilASAthI, enA taraphanA jhokathI Ave che eTale paNa yogabIjArthIe paropakAra, paravAtsalya, paradayAnI tamannA jagADavI ja paDe. dharma anapekSA - 221 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama pUjya, hAlAranA hIralA, AcAryadevazrImadvijaya kuMdakuMdasUrIzvarajI mahArAjA mahAmaMtra navakAranI sAdhanA mahAmaMtranI sAdhanAmAM pathyA pathya zrAvakonA kartavyo sadguNa mImAMsA mAnasikaroga TALavAno rAmabANa upAya pAtratA keLavavAnA upAyo sukhakAraka zrInavakAra sAdhanAmAM sAdhaka-bAdhakatattvo sadguNa nAmAvali 222 0 dharma anuprekSA 223 232 240 243 246 247 249 252 255 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nI ,,, te mahAmaMtra zrInavakAranI sAdhanA zrInavakAra e sarva maMtromAM ziromaNibhUta mahAmaMtra che ane uttama sAmagrI sahitano mAnavajanma e sarva janmomAM zreSThatama janma che. zreSThanI sAthe jayAre zreSThano suyoga thAya che, tyAre emAMthI mahAna phaLa nIpaje che, e nirvivAda che. zrInamaskAra mahAmaMtramAM birAjamAna pAMca parameSThio paramapade pahoMcI cUkelI jagatanI pAMca mahAvibhUtio che ane ApaNo AtmA to atyAre ghaNI ja nIcI bhUmikAmAM rahelo, aneka azuddhiothI bharelo, ati pAmara dazA anubhavI rahelo che, e paNa eka anubhavasiddha hakIkata che. chatAM paNa yogya AlaMbananA baLathI nIce rahelo manuSya paNa UMce caDI zake che. jIvano Aja sudhI mokSa thayo nathI, tenuM mukhya kAraNa bIjuM koI nathI, paNa jIve pUrve kadI paNa potAnI azuddhio dUra karI nathI. bIjI rIte kahevuM hoya to azuddhio jenAthI dUra thAya, te upAyonuM sAcuM AlaMbana teNe kadI lIdhuM nathI. navakAra eTalA mATe mahAmaMtranI upamAne lAyaka Thare che ke jIvavizuddhi mATe te eka mukhya ane ajoDa sAdhana che. bIjA badhAM sAdhano paNa A navakAra mULamAM hoya to ja saphaLa bane che. anyathA nahi. paraMtu A navakAra jIvanI azuddhio kevI rIte TALe che? jIvanI mULabhUta azuddhio kaI kaI che? ane vizuddhi kevI rIte pragaTe che? tenuM spaSTa jJAna karI levuM e mahAmaMtranA sAdhakane mATe ati jarUrI che. mahAmaMtranI mahAmaMtratA samajavA mATe navakAranA aMdaranA bhAgamAM praveza karavo paDaze. jo ke A mahAmaMtra anaMta gama-paryAya ane arthano prasAdhaka, tathA sarva mahAmaMtra ane pravara vidyAonA utkRSTa bIja svarUpa che, tethI teno tAga pAmavo duSkara che, to paNa tenI cAra bAbato mahAmaMtranI sAdhanAmAM vega lAvavA mATe atyaMta preraNAdAyaka hovAthI tene samajI levI jarUrI che. te cAra vastuo nIce mujaba che : zrImahAnizItha sUtra (1) zrInavakAra e kRtajJatA guNanuM pratIka che. (2) zrInavakAra e paropakAra guNano Adarza che. (3) zrInavakAra e sarvajIvo pratye Atmasamadarzitva bhAvane lAvanAra che. (4) zrInavakAra e paramAtmasamadarzitvabhAvano udghodhaka che. 1. aNatagamapajjavatthapasAhaga, savvamahAmaMtapavaravijjANaM paramavIyabhUyam // dharma anapekSA * 223 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AthI ja zrInamaskAra mahAmaMtranI sAdhanAdvArA jIvanI zuddhimAM ananya kAraNabhUta kRtajJatA, paropakAritA, Atmasamadarzitva ane paramAtmasamadarzitva Adi bhAvo mahAmaMtranA sAdhakamAM paNa utpanna thAya che. zrInamaskAra mahAmaMtramAM A cAre vastuo sahaja bhAve rahelI che. parameSThio A cAre bhAvathI bharapUra che, eTale temanuM AlaMbana lenAramAM paNa e bhAvo kramazaH pragaTe te sahaja che. uparokta cArenI pratipakSI vastuo :- kRtajJatA, svArtha rasikatA, anAtmasamadarzitA ane aparamAtmasamadarzitA e ja jIvanI mULabhUta azuddhi che. bIjI tamAma azuddhionuM te bIja che. jayAre kRtajJatAdi cAre bhAvo e jIvazuddhinuM paramabIja che. zrInavakAramAM birAjamAna zrIarihaMta-Adi pAMca parameSThio mukhya gauNabhAve kRtajJatA guNanA svAmI che. paropakArapradhAna emanI tamAma pravRttio che Atmasamadarzitva emano prANa che ane paramAtmasamadarzitva emanuM sarvasva che. mahAmaMtranA sAcA sAdhaka banavA mATe tenA sAdhake paNa parameSThionA e guNone lakSyamAM rAkhavAnI ati AvazyakatA che. te vinA mahAmaMtranI sAcI sAdhanA zakya nathI. sAdhanAmAM atiprayojanabhUta e cAre vastuone have ahIM kramasara vicArIe. kRtajJatA , mahAmaMtranI sAdhanA mATe sAdhakanI pahelI yoMgyatA kRtajJatA che. namavA yogyane na namavuM e karmasattAno gunho che. tenI sajA paNa moTI che. zrIarihaMta Adi pAMca parameSThio namavA yogya che, kAraNa ke teo ApaNA parama upakArI che. emanI karuNAthI ja ApaNe ahIM sudhI UMcI dazA prApta karI zakyA chIe to jenAthI ApaNe UMce AvyA te ApaNA parama upakArI pratye namratAno bhAva na keLavIe to ApaNo kRtajJatA guNa nAza pAme che. namavA yogya upakArIne je namato nathI, te kRtaghna bane che. kRtajJatA e ghaNuM moTuM pApa che. sarva pApanAM prAyazcita che, paNa kRtajJane mATe koI prAyazcitta nathI kRtajJatAno tyAga karIne jyAre jIva kRtajJa bane che, tyAre ja eno chuTakAro thAya che. zrIpaMcaparameSThi pratye kRtajJa banelo AtmA eka evI nirmaLa dRSTine prApta kare che ke te dRSTino jema jema vikAsa thato jAya che, tema tema tenAmAM namratAno bhAva vadhune vadhu vikAsa pAmato jAya che. yogya pratyeno sAco namrabhAva e ja bhAvanamaskAranuM bIja che. pariNAme te jagatanA tamAma padArthone potAnA upakArI tarIke joI ane jANI zake 1. mavajhAvernavAmiyata prApito muvam ! zrIvItarAga stotra 2. takhaca nAti nitiH | zrI yogazAstra TIkA 224 * dharma anuprekSA Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane ethI maraNAMta upasarga karanArane paNa apakArI dRSTithI nahi paNa potAne parama samAdhibhAva lAvavAmAM nimittabhUta thanAra tarIke ane pariNAme karma kSayamAM sahAya karanAra parama bAMdhavathI paNa adhika upakArInI dRSTithI joI zake che. AvA kRtajJA jIvamAM jagatanA jIvonA karelA aparAdharUpa RNamAMthI mukta thavA mATe tatparatA svAbhAvika rIte ja vadhI jAya che. kRtajJatAnI buddhimAMthI utpanna thayela RNamuktinA vicAramAMthI je paropakAranI pravRtti thAya che, te ja sAco paramArtha-paropakAra bhAva che, kAraNa ke emAM ahaMkArane sthAna nathI. "huM bIjAnuM bhaluM karuM chuM, evI tuccha vRtti paNa nathI. huM tamAma vizvano devAdAra chuM. anAdikALathI anekanA du:khamAM huM nimitta banyo chuM. aneka jIvoe anekavAra mAruM bhaluM karyuM che mATe e RNamAMthI mukta thavA mATe mAre saunuM bhaluM icchavuM ja joIe ane zakti mujaba mAre saunuM bhaluM karavuM e mArI pharaja che. kRtajJatA guNanI A parAkASThA che. paraMtu tenI zarUAta to parama upakArI zrIarihaMta Adi pAMce parameSThione bhAvapUrvaka namaskAra karavAthI thAya che, jIvane vizuddha dharmanI zarUAta paNa kRtajJa buddhithI karelA namaskArathI thAya che. A kRtajJatA guNanA pAlanapUrvaka karAtA namaskArano prabhAva evo aciMtya che ke te ApaNA tamAma aMtarAyone dUra karAvI ApaNA sarva icchitonI prApti karAvI Ape che. - paropakAritA zrImahAmaMtranI sAdhanA mATe sAdhakanI bIjI yogyatA paropakArabhAva che. mana, vacana, kAyA ane bIjI paNa prApta sAmagrIne paranuM hita thAya e rIte yojavI enuM nAma paropakAra che. manuSyone sukhI karavA mATe jagatamAM aneka prakAranA vAdo cAle che. paraMtu namrapaNe bIjAnuM bhaluM karavuM, arthAta bIjAnuM bhaluM cAhyA vinA ke bIjAnuM zakya bhaluM karyA vinA ApaNuM bhaluM kadI paNa thaI zakatuM nathI A jAtinA bhalAIvAda pAse bIjA badhA vAdo pAMgaLA banI jAya che. samagra dvAdazAMgInA sAra ane caudapUrvanA samyam uddhArasvarUpa mahAmaMtra navakAra che ane e navakAranuM rahasya mahAmaMtranuM prathama pada "namo arihaMtA' che. A "namo arihaMtA' pada e paropakAra guNanI ja pratiSThA che. sarva karmarahita siddha bhagavaMto karatAM paNa zrIarihaMta bhagavaMtone mahAmaMtranA prathama padamAM birAjamAna karavAmAM AvyA che, temAM mULa rahasya emanI paropakAritA che. vizvamAM zrIarihaMto sauthI vadhu paropakArI che. vizvanA tamAma jIvo emanA RNataLe dabAyelA che. kAraNa ke emaNe saMpUrNa vizvanA tamAma jIvonA samagra duHkhonA nAzanI ane emane anaMta sukhanI prApti thAya te mATe tIvra bhAvanA ane e mATe satata puruSArtha karyo che. emanI e udAttabhAvanA ane uttama avasthAnuM varNana zAstromAM nIce mujaba karavAmAM AvyuM che. dharma anuprekSA - 225 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrItIrthaMkaronI pUrvabhavonI bhAvanA "aho ! Azcarya che ke zrIjinezvaradeva prarUpita sphurAyamAna prakAzavALuM pravacana vidyamAna hovA chatAM mohAndhakArathI jemano sanmArga lupta thayo che, evA duHkhaparIta cittavAlA jaMtuo A saMsAramAM paribhramaNa karI rahyA che. huM teone A bhayaMkara saMsArathI, A tAraka pravacana vaDe pAra utAruM e rIte vicAra karIne je je prakAre bIjAone upakAra thAya te te prakAre zrItIrthaMkara paramAtmAnA AtmAo udyama kare che:" "aho ! citrametat, yat - satyapi pAramezvare pravacane sphurattejasi, mohAndhakAraviluptasatpathi duHkhaparItacetaso jantavaH paribhramanti tadahametAnataH saMsArAt anena pravacanena yathAyAgamuttArayAmIti vaM ca cittayitvA yathA yathA reSAmupAro bhavati tathA tathA jete / ' zrIpaMcasaMgraha TIkA. A rIte namaskAra mahAmaMtramAM sArabhUta arihaMtapada pote ja paropakArabhAvathI bharapUra che ke je arihaMtapada ApaNI samagra ArAdhanAnA kendrarUpa che. zrIarihaMtone AdarzarUpa banAvyA vinA koIpaNa sAdhaka ArAdhanAmAM AgaLa vadhI zakato nathI. eno artha paNa e ja che ke paropakArabhAvane AdarzarUpa banAvyA vinA ArAdhanAmAM AgaLa vadhI zakAtuM nathI. vizvanuM bhaluM karavAnI bhAvanAthI bharapUra banyA vinA navakA2mAM birAjamAna pAMce parameSThiomAMthI eka paNa parameSThi, parameSTipada sudhI pahoMcI zakatA nathI, to je mahAmaMtramAM, vizvahitanI ja bhAvanA bharI che. tenuM ArAdhana karanAra sAcA sAdhakamAM paNa paropakArabhAva pragaTyA vinA kema rahe ? ane parahitano bhAva Adarza na bane tyAM sudhI mahAmaMtranI sAdhanAnI yogyatA sAdhakamAM AvI che, ema paNa zI rIte kahI zakAya ? jIvanamAM paropakAra bhAvane Adarza banAvyA vinA navakAramaMtranI sAcI ArAdhanA bIjA hajAro upAyothI paNa zakya nathI. saMkSepamAM dharmanuM sarvasva kaMIpaNa hoya to te paNa paropakArabhAva ja che ?1 artha--maitrIbhAvano vikAsa, paropakAra karavo ane zamabhAvanI upAsanA karavI e dharmanuM ati spaSTa svarUpa che. ahIM dharmanA svarUpa tarIke maitrI, paropakAra, ane zama e traNa vastu batAvI che. paraMtu A traNamAM paNa paropakAra mukhya che. kAraNa ke maitrI ane zamabhAvane TakAvI rAkhanAra, vadhAre pavitra banAvanAra paropakAra bhAva che. paropakAra ane kRtajJatA guNanuM prAdhAnya jaNAvavA mATe anyatra paNa kahyuM che kera 1. dharmasya tattva suspaSTa, maitrImAva vijrAsanam / paropakAranirmANaM, zamavRtterupAsanam // 2. vo purise dharaDa dharA, ahavA drohipi dhAriyA vasuhA / vayAre nasla maDuM, vayaritraM no na pannusapha // zrIdharmaratnaprakaraNa TIkA. 226 0 dharma anuprekSA Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "paropakAramAM jenI buddhi che ane karelA upakArane je bhUlato nathI evA mAtra be ja puruSone pRthvI dhAraNa karo." athavA AvA be puruSathI ja A pRthvI TakI rahI che. ahIM 'be puruSathI ja' ema lakhyuM che te jAtimAM eka vacana che. arthAt AvI jAtanA paropakAravRttivALA ane kRtajJa manuSyo duniyAmAM vase che, tethI ja A pRthvI TakI rahI che. je divase badhA ja svArthaparAyaNa ane kRtaghna banI jaze, te divase pRthvI upara sat tattva TakI zakaze nahi ane sat tattvano nAza thavo e ja paramArthathI nAza che. eTale sat tattvane-dharmatattvane TakAvavAmAM pradhAna phALo kRtajJabhAva ane paropakAravRttino che. vaLI zakya paropakAra karyA vinA muktisAdhaka yogonI paraMparA paNa avicchinna banI zakatI nathI. je bIjAne Apato nathI, tene janmAMtaramAM uttama sAmagrI maLatI nathI eTale vastutaH to paranuM hita karanAro ja potAnuM sAcuM hita sAdhI zake che. A rIte mahAmaMtra navakAra e mumukSu jIvomAM paropakArabhAva khIlavavA mATeno eka suMdara padArthapATha pUro pADe che. Atmasamadarzitva mahAmaMtranI sAdhanA mATe sAdhakanI trIjI yogyatA sarva jIvo sAthe AtmasamadarzitvabhAva keLavavo te che. AtmasamadarzitvabhAva eTale jagatanA tamAma AtmAo ApaNA AtmAnI samAna che. evo bhAva ApaNA AtmAnI samAna che eTale ApaNane jema sukha iSTa che ane du:kha aniSTa che, tema jagatanA tamAma jIvone sukha iSTa che ane duHkha aniSTa che. je vastu ApaNane aniSTa hoya te bIjA pratye paNa na icchavI, na AcaravI ane saunuM zubha icchavuM, karavuM e nyAyabuddhinuM lakSaNa che. dharmano e saMkSepamAM sAra che. anAdikALathI jIvane jaDa padArthonI sAthe sahaja bhAve prIti che ane jagatanA jIvo sAthe aprItibhAva che. te bhAva ati malIna che, kAraNa ke temAM caitanyanuM apamAna che. je tattva atimahimAvaMtu hoya, tenuM sanmAna karavuM joIe. tamAma jJAnI puruSoe caitanyanuM bahumAna karyuM che. jyAM jyAM caitanya che, tyAM tyAM sarvatra zubhanI cAhanA karI che caitanya mAtranuM bahumAna karavA zAstromAM jyAM tyAM 'sarva' zabdano prayoga yojavAmAM Avyo che. jemake- 'khAmemi savva jIve,' 'savve jIvA khamaMtu me, 'mittIme savva bhUesu', 'savvassa jIvarAsissa', 'savvaM khamAvaittA', 'khamia savva jIvanikAya', 'savve jIvA kammavasa', 'savvaM khamAviA', 'zivamaMstu sarvajagataH ' 'sarva kalyANakAraNam', 'duHsthAM bhavasthiti' sthemnA 'sarvanIveSu vityan', 1. savva sUyamUbamsa, samAM bhUyArUM pAso / zrI dazavaikAlika sUtra 4/9 dharma anuprekSA 0 227 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'sarvatra sarve suhino bhavantu', 'savva mUyaLamUyasta'. ityAdi A 'sarva' zabdonA prayoganI pAchaLa e rahasya che ke caitanyavALA eka paNa jIvane temAMthI bAda karI zakAya nahi. eka jIvanI upekSAthI sarvanI upekSA AvI jAya che. kAraNa ke karmanI parataMtratAthI jIvo bhale judIjudI viSama avasthAo dhAraNa karatA hoya ane bhale judIjudI rIte oLakhatA hoya paNa caitanyanI apekSAe jagatanA tamAma jIvo samAna che. e rIte potAnA AtmAthI abhinnapaNe eTale ke jagatanA tamAma jIvone potAnA AtmAnI samAna- AtmasamazitvabhAve jonAra Avo samadaSTijIva mokSane prApta karanAra bane che.1 kAraNa ke tene jIva mAtra upara samAna bhAva che. jIvonuM nirupAdhika svarUpa zuddha che, tene lakSyamAM rAkhIne jIva mAtra upara te bahumAnavALo bane che ane ethI ja te sAco daSTA che. enuM ja nAma sAcuM samyagdarzana che. AtmasamadarzitvabhAva pragaTyA vinA kSamA vagere dharmo ke vAstavika maitrI Adi bhAvo paNa pragaTI zakatA nathI. jIvamAM maitrI Adi bhAvo to bharelA ja che. paNa mohanA kA2Ne te mAtra potA pUratA ja maryAdita che. krUramAM krUra gaNAtAM ane jherImAM jherI gaNAtAM prANIomAM paNa potA sudhI to maitrIno bhAva barAbara hoya ja che. krodhamAM aMdha banIne caMDakauzika sarve jyAre bhagavAnazrImahAvIranA caraNe daMza Apyo, tyAre teNe vicAryuM ke mArA viSathI AkraMta thaIne hamaNAM ja A nIce paDI jaze, paraMtu te mArA upara na paDe, huM chuMdAI na jAuM ema mAnI potAne pIDA na thAya te mATe pote dUra khasI gayo. tAtparya e che ke maitrI Adi bhAvo potA pUratA to saumAM hoya che. eTale A maitrI Adi bhAvo navA pragaTAvavAnA nathI, paNa tene svamAMthI kheMcI-mAtra svArthamAMthI kheMcI sarva tarapha vALavAnA che. maitrI Adi bhAvone akALe TALI zakAtA nathI, paNa temane yogya dizAmAM vALI jarUra zakAya che. bhagavAne e bhAva sarva jIvo sudhI vistAryo hato. eka paNa jIvane temAMthI bAkAta rAkhela nahi. ane tethI ja daMzavA Avela caMDakauzika upara paNa bhagavAna potAno akhaMDa maitrIbhAva TakAvI zakyA hatA, kAraNa ke bhagavAnanA AtmAmAM jagatanA tamAma jIvo pratye Atmasamadarzitvano bhAva parAkASThAe pahoMcyo hato. bhagavAnanA A AtmasamadarzitvabhAve caMDakauzika jevA ghorAtighora aparAdhInA hRdayamAM paNa jAduI asara karI. krodhI sarpamAMthI svArthabhAva vilIna thaI gayo. prabhunI karuNApUrNa dRSTie enAmAM parahitaciMtAno bhAva evo jAgrata karyo ke prANAMte paNa sarpano e bhAva haNAyo nathI. A maitrI Adi bhAvo jyAM 1. anicchan rmavaiSamya, brahmAMzena samaM nAt / AtmADamerena yaH pazya-sau mokSAnI zamI /// zrIjJAnasAra 6/2 228 * dharma anuprekSA Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhI potA pUratA maryAdita rahe che, athavA svArthadRSTie jyAM jyAM potApaNuM mAnyuM hoya, teTalA pUratA ja maryAdita rahe che, tyAM sudhI temAM svArthabhAva mukhya hovAthI te jhera-svarUpa bane che ane te ja bhAvo niHsvArthabhAve jyAre sarva tarapha vaLe che tyAre jIvane ajarAmara svarUpa banAvanAra amRtatulya banI jAya che. jagatanA jIvonI sAthe niHsvArtha AtmIyabhAva jeTalA pramANamAM vistAra pAme che, teTalA pramANamAM A maitrI Adi bhAvo ApoApa vistArane pAme che. eTale maitrI Adi bhAvo vikasAvavAno paNa vAstavika upAya niHsvArtha AtmIya bhAvane vistAravo te che. A AtmIyabhAva jyAre parAkASThAe pahoMce che, tyAre jagatanA tamAma jIvonI sAthe Atmasamadarzitva sahaja bane che. zrIpaMcaparameSThiomAM e bhAva saMpUrNapaNe pragaTa thaI cUkyo che. emane namavAthI, emanI kRpAthI ApaNAmAM paNa e bhAva pragaTe che, sthira bane che. A rIte zrIpaMcaparameSTi bhagavaMtone namaskA2 ka2vAmAM ApaNuM mukhya gheya ApaNA AtmAmAM Atmasamadarzitvano bhAva pragaTAvavo te che. jema pragaTelo dIvo potAnA AlaMbanathI bIjA apragaTa dIvAne paNa pragaTAve che. tema parameSThionA AlaMbanathI ApaNAmAM e bhAva pragaTe che. e bhAva pragaTAvavA mATe jyAre ApaNe parameSThione namIe chIe tyAre ApaNo namaskAra vAstavika lakSyapUrvakano bane che ane e ja kharo bhAva namaskAra che. e namaskAra mokSanuM avaMdhya bIja che. ApaNA AtmAmAM te avazya mokSanuM bIjAropaNa kare che. zuddha aMtaHkaraNathI sarvanuM hita icchavuM, sarvanuM sukha icchavuM, sarvane kSamA ApavI, manathI sarvanI kSamA mAgavI, manathI sarvane kSamA ApavI, manathI sarvane paramamitra mornavA, sarvanuM duHkha nAza thAo ema icchavuM, e saghaLuM Atmasamadarzitvano bhAva keLavavA mATe jarUrI che. anAdikAlIna asamadarzitvano bhAva palaTAvavA mATe ekAgratA ane upayogapUrvaka samagra puruSArtha phoravIne Atmasamadarzitvano bhAva keLavavAnI jarUra che. mAnavajIvanamAM e sauthI zreSTha puruSArtha che. zrIarihaMta paramAtmAnI e sAcI bhAvabhakti che. tamAma jIvonuM bhaluM icchavuM, e paramAtmAne sauthI iSTa vastu hatI. bhagavaMtano e mukhya Azaya hato. paramAtmAnA e Azayane anusaravuM e ja bhagavAnanI bhaktino uttamottama prakAra che. adhikAra bhede bhaktinA bIjA tamAma prakAro paNa enI ja siddhi mATe che. dharma anuprekSA 0 229 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samagra jagatanA tamAma jIvonI sAthe jyAM sudhI samadarzIpaNuM AvI zakatuM nathI tyAM sudhI mokSanA sAcA adhikArI banI zakAtuM nathI. mokSamAM anaMta jIvonI sAthe samAI javAnuM che. saMsAra avasthAmAM tenI manathI tAlIma levAnI che. arthAt potAnA manamAM jagatanA tamAma jIvone je samAvI zake che, tene ja mokSano adhikAra maLe che. mumukSu AtmAo mATe A aMtima parIkSA che. emAM uttIrNa thanArane mokSa prAptirUpa sarvazreSTha inAma maLe che. A rIte mahAmaMtra zrInavakAramAMthI ApaNane mokSanA ananya kAraNabhUta ApaNA zreSTha kartavyonI jhAMkhI thAya che. A mahAmaMtra to sanAtana satyono bhaMDAra che. gurukRpAthI ja te satyo samajavAnuM sadbhAgya prApta thAya che. ' paramAtmasamadarzitva mahAmaMtranI sAdhanA mATe sAdhakanI cothI yogyatA paramAtmasamadarzitva bhAva che. paramAtmasamadarzitva bhAva eTale mAro AtmA paramAtmA samAna che. evo bhAva siddhano je svabhAva che, te ja sAdhakanI yogyatA che. jema bIja vinA vRkSa hoya nahi, tema yogyatA vinA koI paNa pravRttinuM phaLa maLI zake nahi. mAro AtmA paramAtmAnI samAna che e zuddha nizcaya che ane jagatanA tamAma jIvo mArA AtmAnI samAna che, mATe temane pIDArUpa na thAya tevo yogya vyavahAra mAre karavo joIe e zuddha vyavahAra che. nizcayanA lakSyapUrvakano zuddha vyavahAra jIvane mokSanagaramAM laI jAya che. ekalo vyavahAra ke ekalo nizcaya mokSasAdhaka banI zakato nathI. zuddha vyavahAranA pAlana sivAya sAco nizcaya kadI paNa pragaTI zakato nathI. eTale mokSamArgamAM zuddha vyavahAranA pAlananI prathama jarUra rahe che. A zuddha vyavahAra nizcayano parizodhaka che. jagatanA tamAma jIvo mArA AtmA samAna che. Avo AtmasamadazitvabhAva AvyA vinA ja mAro AtmA paramAtmA samAna che e mAnavA mAtrathI paramAtmapadanI prApti thatI nathI, ane e sAcuM paramAtmasamadarzipaNuM nathI paNa te eka prakAranI bhramaNA che. kAraNa vinA ja kAryasiddhi mAnI levA jevI bALaceSTA che. eTale paramAtmasamadarzitvano bhAva AtmAmAM pragaTAvavA mATe prathama jagatanA tamAma jIvo sAthe Atmasadarzitvano bhAva jagADavAnI mukhya jarUra rahe che. paramAtmasamadarzitvano bhAva pragaTAvavAno e ja sAco upAya che. 1. siddhahya hi svabhAvo:, saiva sIdhayo thatA | zrIadhyAtmasAra 230 * dharma anuprekSA Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAmaMtra zrInavakAramAM Atmasamadarzitva ane paramAtmasamadarzitva e banne bhAvono sumeLa sadhAyelo che. ene samajayA vinA ane jIvanamAM utAryA vinA navakAranI sAdhanA adhUrI rahe che. eTale jJAnIonI daSTie navakAra sAdhanAnuM aMtima dhyeya e banne bhAvone jIvanamAM utAravA e che. e baMne bhAvo jayAre jIvanamAM utare che, tyAre mahAmaMtranI sAdhanA saMpUrNa bane che. mahAmaMtra navakAranI sAdhanAthI kevI rIte te baMne bhAvo jIvanamAM utare che te have tapAsIe. navakAranI cUlikAmAM jaNAvyA mujaba navakAranuM mukhya prayojana pApone aTakAvavAnuM ane maMgalanI prApti karAvavAnuM che. paraMtu Atmasamadarzitva AvyA vinA pApa rokAtuM nathI ane paramAtmasamadarzitvano bhAva ughaDyA vinA AtmalAbharUpa mukhya maMgaLanI prApti thaI zakatI nathI. sarva pApanuM mULa anAtmasamadarzitva che ane sarva maMgaLonuM mULa paramAtmasamadarzitva che. tethI navakAranI ArAdhanAnI pAchaLa uddeza "Atmasamadarzitva" ane "paramAtmasamadarzitvanA bhAvane pAmavAno hovo joIe. ane enA pariNAme ubhayalokanA sukhano lAbha thavo e mahAmaMtranI sAdhanAnuM phaLa che. e rIte prayojana ane phaLa vacce raheluM aMtara tapAsatAM navakAra gaNatI vakhate pApanAza ane maMgalanuM Agamana prayojana tarIke rahevuM joIe. e bannene uddezIne navakAra gaNAvavo joIe. pApa nAzano artha ahIM pApanA bIjano nAza samajavAno che. pApanuM bIja eTale ja anAtmasamadarzitva. maMgalanuM Agamana eTale paramAtmapadanI prApti. tenuM bIja paramAtmasamadarzitvano bhAva che. aMzathI paNa te banne prakArano bhAva jo navakAranI ArAdhanA vaDe na vikase to navakAra niSphaLa che. prayojana vinA maMda buddhi paNa pravRtti karato nathI. tethI navakAranAM banne prayojana nakkI karIne tenI ArAdhanA thAya to ja tenI pravRttimAM vega Ave ane tenA phaLanA sAcA adhikArI thaI zakAya. arthAt A rIte samajIne vidhipUrvaka ArAdhelo A mahAmaMtra avazya mokSa sukhanuM kAraNa bane che ane jyAM sudhI mokSa na maLe tyAM sudhI paNa A lokamAM sarvatra prazasta artha, kAma, Arogya ane abhirati (AnaMda-maMgaLa), tathA paralokamAM deva athavA manuSyanI uttamagati ane bodhI vagerene prApta karAvI aMte siddhinA anaMta sukhane ApanAro bane che." - pA 1. rUdatto baOAma, mAru biru na nittI | siddhI A sana sutra pavAyADu ya paratno | zrInamaskAra niyukti dharma anuprekSA * 231 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAmaMtranI sAdhanAmAM pathyApathya (AtmabhAvanI sAdhanAnA paramamaMgalamaya mArgamAM aneka prakAranA je AntarabAhya bhayasthAno che tene TALavAnI hitakara hakIkata atra saraLa bhASAmAM, sarasa rIte vyakta thaI che.) jIvanamAM zrInamaskAra mahAmaMtranI sAdhanA karavI e ahaMkArAdi Atmika rogone TALavAnA eka auSadharUpa che, dareka auSadhane pathya ane apathya ema banne bAjuo hoya che. pathyanA pAlanathI auSadha tarata, aneka rIte guNakArI bane che ane apathyanA sevanathI auSadha guNakArI to banatuM nathI, paNa keTalIkavAra ulaTI asara paNa kare che. eTalA mATe pathyApathyano viveka karI apathyanA AsevanathI dUra rahevAmAM ane pathyapAlanamAM sAdhaka jeTalo adhika AdaravALo bane che, teTalo te sAdhanA mArgamAM vadhAre pragati karI zake che. pathyamAM AdaravALA thavuM e pratyeka vivekI sAdhakanuM paramakartavya che. bahAranAM vidgo sAdhakane be prakAranAM vino che. eka bahAranAM ane bIjA aMdaranAM. bahAranAM vidanomAM mukhya vina kharAba sobata che. kharAba sobata eTale kharAba mANasonI sobata. kharAba pustakono saMsarga. kharAba dekhAvono saMsarga. kharAba vicAronuM raTaNa. vairAgyane, zAMtarasane ane sAtvikarasane poSanArI vItarAga puruSonI mudrAe, temanAM vacano, temanI adbhuta kathAo ane uttama saMgItAdi jema uttama sAttvika bhAvone jAgRta kare che, tema kharAba AlaMbano khoTI asara upajAvavAmAM prabaLa nimittabhUta bane che. yogazAstranA navamAM prakAzamAM ApavAmAM AveluM te saMbaMdhI nIcenuM maMtavya khAsa upayogI che : nAsadhyAnAni sevyAni, kautukenApi kintviha / / svanAzAyaiva jAyante, sevyamAnAni tAni yat // kutUhalavRttithI eTale ke parIkSA karavA arthe jema ke huM parIkSA karI jouM ke, AnAthI mane zuM asara thAya che ? athavA "mane kaMI asara thAya ja nahi' evI rIte kutUhalavRttithI paNa asad AlaMbanono paricaya karavo nahi, kAraNa ke tethI potAno nAza ja thAya che. manuSyanuM mana pANI jevuM che ke jenA saMsargamAM Ave che tenA AkAranuM banI jAya che. kharAba saMsargamAM kharAba bane che ane jyAre arihaMtAdi paMcaparameSThionA saMsargamAM Ave che tyAre temanA jevuM banI jAya che. A pramANe vastusthiti hovAthI 232 * dharma anuprekSA Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manane kharAba saMsargathI bacAvI levuM joIe ane sArA saMsTaMgamAM joDavuM joIe. durAcArI mANaso moTA bhAge kharAba saMsargathI ja durAcArI banyA hoya che. moTA moTA gaNAtA gunhAonI utpatti anukrame A pramANe thAya che. kAmamAM krodha, krodhamAMthI moha, mohamAMthI smRtibhraMza, smRtibhraMzathI buddhinAza ane buddhinAzathI pApAcaraNa utpanna thAya che. paraMtu e kAmAdinuM paNa mULa kAraNa to kharAba saMsarga che. kAma-krodhAdi tathAvidha karmodaya darekanI aMdara hoya che. pavana jema agnine pradIpta kare che tema kusaMsarga te kAma-krodhAdine uttejita kare che. kharAba sAMbhaLavuM, kharAba jovuM, kharAba gAvuM, kharAba bolavuM, kharAba cAlavuM, kharAba vasavuM, kharAba saMkalpo karavA vagere, aMdaranA chUpA rahelA doSone ane vighnone ekadama vadhArI mUke che. tribhuvanapati zrItIrthaMkara paramAtmA bhagavAna zrImahAvIradeva Adi mahApuruSone paNa aMda2nA zatruo sAthe ghora yuddha karavuM paDyuM hatuM. to bIjAo ke je teonA paganI raja sarakhA paNa nathI, teoe kharAba saMsargamAM rahIne, doSone jItavAnI vAta karavI e khUba ja jokhamI che. ethI ja kharAba saMsargano tyAga karI sArA saMsargamAM rahevuM e sAdhanA mArgamAM sauthI prathama zarata che. saMdAcArI puruSonI vacce vasavA mAtrathI aneka pApI AtmAono paNa uddhAra thayo che. sAdhanA mArgamAM e uttama prakAranA pathyanuM pAlana Avazyaka che ane kusaMsargamAM rahevuM e sauthI moTuM kupathya tajavA yogya che. bahAranuM sauthI moTAmAM moTuM e vighna che. aMdaranAM vighno (1) kAma :- aMdaranA vighnomAM kAma e sauthI prathama vighna che. kAmavAsanA aneka doSonI utpattinuM sthAna che. zikAra, jugAra, divase nidrA, paraniMdA, kharAba strIono saMga, gIta, nRtya, vAjiMtra ane rakhaDavuM, e daza kuTevo kAmI puruSonI vRttimAM hoya che. uttama sadAcArI puruSonI vacce vinamrabhAve vasavuM tathA brahmacaryanI nava vADonuM pAlana karavuM, e kAmavAsanA upara kAbU meLavavAno saraLa upAya che. tathA nIcenA vicAronuM punaH punaH parizIlana tathA anubhAvana paNa kAmavAsanA upara kAbU meLavavA mATe parama sahAyakAraka che. 1. sarva vizva pratye ane strI jAti pratye divya mAtRbhAva keLavavo. mAtA saMbaMdhI vicAra pavitratA TakAvavA mATe prabaLa preraNAdAyaka bane che. dharma anuprekSA 0 233 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. AdhyAtmika jIvananA vikAsa mATe akhaMDa brahmacaryanI ati AvazyakatA che. brahmacarya e uttama tapa che. 3. zarIra e Atma maMdira che mATe tene pavitratama rAkhavuM joIe. brahmacarya pALavuM e ja zarIrane pavitratama rAkhavAno upAya che. 4. bhAre ane mAdaka khorAka kAmottejaka che. kaThaNa zayyA ane vaheluM zayana e brahmacarya mATe sahAyaka che. upavAsa ane unodarI paNa temAM sahAyaka che. Asana, mudrA ane prANAyAma kharAba vicArone aTakAve che. 5. rAgajanaka padArtho uparano prema, vAsanA gaNAya che ane e ja premane vItarAganI sAthe joDavAthI zubhabhAvanA gaNAya che. vAsanA sarva durguNonuM mULa che ane zubhabhAvanA sarva sadguNonI janetA che. eTale ayogya sthAnethI premane palaTAvIne tene prabhumAM joDavAno prayatna karavo joIe. te vinA bhayaMkara doSo jItI zakavA azakya che. e rIte premanuM rUpAMtara karavuM e kAmane jItavAno eka uttamamAM uttama upAya che ane tethI Atmika AnaMdano paNa anubhava thAya che. Atmika AnaMdano anubhava thayA vinA vaiSayika AnaMdanI vRtti saMpUrNapaNe khase nahi. 6. gRhastha sAdhakoe paNa banI zake to saMpUrNa brahmacarya pALavuM ane tema na ja banI zake to ochAmAM ochuM svasrImAM saMtuSTa banI paraMdArAno abhilASa tajavo. (2) krodha :- aMdaranAM vighnomAM krodha paNa eka bhayaMkara koTinuM vighna che. krodhane jItavAno eka upAya krodhathI thatA anarthonI vicAraNA karavI te che. vAraMvAra anuprekSApUrvaka vicAraNA karavAthI dhIre dhIre krodha upara kAbU Avato jaze. te vicAraNA nIce mujaba thaI zake : 1. koI paNa durguNa ekalo hoto ja nathI, tenI pAchaLa bIjA aneka durguNonI hAramALA hoya ja che. tethI eka durguNane jItavAthI tenA sahacArI bIjA paNa aneka durguNo vinA prayatne jItAI jAya che. 2. krodhanI sAthe vaizunya, du:sAhasa, droha, irSyA, asUyA, kaThoravacana, asatya, abhyAkhyAna, Adi aneka doSo rahelA hoya che. eTale eka krodhane jItavAthI e badhA doSo paNa nabaLA paDI jAya che. 3. krodhathI cahero bIhAmaNo thAya che, AMkho phUlIne lAla TeTA jevI thaI jAya che, hoTha phaphaDe che, zvAsozvAsa jorathI cAle che, amAnuSI dekhAva ane AkRti thAya che, ugra krodhathI parasparanI prItino nAza thAya che, zarIranI kAntino nAza thAya che, lohI 234 0 dharma anuprekSA Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhAre vegathI pharavA mAMDe che, jJAnataMtuo nabaLA paDI jAya che, mAnasika nabaLAI vadhI jAya che, pariNAme vAI, hisTIrIyA, gAMDapaNa vagere aneka rogo krodhIpaNAmAMthI pragaTa thAya che. krodhathI pAcanazakti maMda paDI jAya che ane koIka vakhate krodhathI ApaghAta ke bIjI rIte maraNa paNa thAya che. A rIte krodhathI thatA anarthonI vAraMvAra vicAraNA karavI. 4. krodha Ave tyAre krodhajanaka vastu ne vyaktithI dUra thaI javuM. krodhAveza vakhate mauna rahevuM ane krodha utarI gayA pachI ja bIjuM kAma karavuM. krodha zamyA pachI bhUla kabUla karavI ane sAmAnI mAphI mAgavI. krodha Ave tyAre ekaso vakhata iSTa devanuM nAma levuM athavA ekaso vAra iSTa maMtrano jApa karavo. teTalA samayamAM prAyaH krodhano Aveza utarI jAya che, apamAna sahana karavAnI Teva pADavI. nukasAna apamAna karanArane thAya che, sahanArane thatuM nathI. je mANasa kSamA ApatAM zIkhe che tene pachI bhavabhramaNa rahetuM nathI ane je mANasa sahana karatAM zIkhe che tene badalAmAM mokSanAM anaMta sukho maLe che. A pramANe vicAravAthI paNa krodha upara kAbU AvI zake che. 5. nIcenI vicAraNA paNa krodha upara kAbU meLavavA mATe upayogI che : (a) aMte to satyano ja jaya thAya che, asatyano nahi. (ba) krodha karatAM mAyALu vartanathI dhAreluM kAma sArI rIte pAra paDe che. (ka) baLatA taNakhalAthI sAgaranuM pANI ukaLI zake nahi, tema krodhathI koI paNa puruSArtha siddha thaI zakato nathI. (Da) namratAne kAMI asAdhya nathI, koI vakhata krodha karavAno prasaMga Ave tyAre paNa mahApuruSonI jema krodhanI lAgaNI vinA mAtra bahArathI krodhano dekhAva ja karavo, paNa krodhane AdhIna na banavuM. 6. satata iSTamaMtranA smaraNathI krodhadoSa nAza pAme che. (3) lobha :- aMdaranAM vighnomAM kAma, krodha pachI lobhano naMbara Ave che. bIna jarUrI saMgraha karavo ane bIjAne jarUra hoya to paNa na ApavuM, e lobhanuM lakSaNa che. lobha ane tRSNA e banne eka ja kumatimAMthI janmelAM bhAI-bahena che. AkAzanI jema tRSNAno cheDo nathI, tema lobhano khADo kadI ja pUrAto nathI. svayaMbhUramaNa samudra be hAthe kadAca koIka tarI zake, paraMtu deva-gurunI kRpA vinA lobhasAgara taravo zakya nathI. A lobha vRtti upara vijaya meLavavA mATe ekAMtamAM besIne sthiracitte nIce mujaba vicAraNA karavI. dharma anuprekSA 0 235 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ huM zAno lobha rAkhuM chuM ? tenI prAptithI maLanAruM sukha keTalo vakhata Takaze ? aMte tenAthI zo lAbha thavAno che ? lobhanuM mULa ajJAna che. bhoganI asthiratAnuM tathA vastunI anityatAnuM jJAna thatAM ja lobha osarI jAya che. parvatathI paDato dhodha, jhAkaLanuM biMdu, zaradaRtunAM vAdaLAM, pANInA parapoTA, jhAMjhavAnAM nIra, kupathya anna ke khAruM pANI vagerenI upamAne pAmelA bhogo anitya asAra, kaSTakAraka ane atRptikara che. Aje bhogavelA kAle smRti ane svapnarUpa banI jAya che. kAmanAo manuSyanA kaTTara zatruo che. tRSNAonI tRpti mATe prayatna karavA e baLatAmAM ghI homavA jevuM che. eka mANasanI kAmanAne paNa saMsAranA sarva padArtho paNa pUrI karI zake tema nathI lobha e mAnasika roga che, asAdhya vyAdhi che, saMtoSa ane saMyama e ja enA mATe rAmabANa upAya che. nAnAmAM nAnI kAmanAne paNa saMyamathI dAbI devA prayatna karavo e ja kAmanAne jItavAno maMtra che. ' vaLI vicAravuM ke ApaNane jenA vagara cAle ja nahi evI keTalI kaI vastuonI A duniyAmAM ApaNane sAcI jarUra che ? madhyasthapaNe vicAra karatAM jaNAze ke jarUrIyAto ghaNI thoDI ja che, maLelI vastuo paNa jarUra karatAM ghaNI vadhAre che. saMtoSIne mATe pRthvI palaMga che, hAtha ozIkuM che, AkAza chatra che, caMdramA dIpaka che, dizAono pavana paMkho che, virAga patnI che ane nyAyapUrvaka pravRtti karatAM bhAgyAnusAra sahajabhAve je maLI Ave te bhojana che. vAstavamAM manuSyane ghaNA ja ochA padArthonI ane te paNa alpa samayane mATe ja jarUra che. A pramANe vicAra karavAthI lobhavRtti pAtaLI paDe che. (4) moha - mohanuM kAraNa avidyA che. potAnI na hoya te vastune potAnI mAnavI tenuM nAma moha, manuSyane zarIra AdimAM potApaNAnI buddhi thAya che temAM kAraNa moha che. zarIra potAnuM hoya to eka paNa dhoLAvALane kALo kema karI zakAto nathI ? ghara potAnuM hoya to marajImAM Ave tyAM sudhI temAM kema rahI zakAtuM nathI ? mohanuM mAhAbhya kevuM agamya che, ke je dekhatI AMkhamAM dhULa nAkhIne kharAba ane gaMdAmAM gaMdA padArthone paNa suMdara ane AkarSaka tarIke dekhADe che. moha eTale ajJAna. jema sUryathI aMdhakAra TaLe che, tema jJAnarUpI sUryathI ja ajJAnarUpa aMdhakAra TaLe che ane te jJAna huM koNa chuM ? ane mAruM zuM che ? te samajavArUpa che. jene A barAbara samajAI jAya che te bahAranI koI paNa vastuthI lepAto nathI. prArabdha karmane anusAra je manuSya potAne ucita karaNI kare che, paNa temAM potAnA kartutvanuM khoTuM abhimAna rAkhato nathI, te potAnI viveka buddhithI cokkasa 236 * dharma anupekSA Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rItie mAne che ke adharma ane anIti e ja manuSya jAtinA zatruo che, nahi ke amuka mANasa yA vastu, tethI te adharma ane anIti bharyA AcaraNathI haMmezAM bacato rahe che. mAtra potAnA pUratI ja maryAdita svArthanI lAgaNIthI moha atyaMta vRddhi pAme che. tethI mohane ghaTADavA mATe vivekI AtmA niHsvArtha premanuM kSetra vistAre che ane kramazaH premane vizvavyApI banAve che. potAnA sukha karatAM paNa prANI mAtranA sukhane te adhika cAhe che. A bhAvanA ja mohanAza mATenuM chellAmAM chelluM ane ati ugra zastra che. tenAthI mohano evo samUla nAza thAya che ke je kadI paNa pAcho Ubho thaI zakato ja nathI. svArthano tyAga karI samagra vizvanA tamAma jIvo sudhI maitrI bhAvanAne vistAryA vinA koI paNa AtmA sarvathA doSa rahita-vItarAga banI zakato nathI. (5) mada. :- mada eTale prApta vastuno garva, AtmanirIkSaNa karavAthI mada ke mithyAbhimAna TakI zakatuM nathI. vidyAno garva hoya teNe vicAravuM ke tArA potAnA viSayamAM tuM keTaluM jANe che ? dehanA avayavo, indriyonAM kAryo, lohInAM biMduo ane rajakaNo, zarIranI racanA vagere saMbaMdhI keTaluM jJAna che ? ane kadAca hoya to paNa tArA potAnA prayatnathI te : jJAna meLavyuM ke bIjAnI sahAyathI ? retIno kaNa zAno bane che ? lohacuMbaka loDhAne zAthI AkarSe che ? vagere. vakatRtva zaktino garva hoya teNe vicAravuM ke hArI A vakatRtva zakti kyAMthI AvI che ? zuM 'te' haMmezAM eka sarakhI rahenArI che ? vaLI temAM tAro phALo keTalo che? ane zrotAono phALo keTalo che ? bhUtakALanA vaktAonAM vaktavyo, mahAna graMthakAronA racelA graMtho ane guruonA AzIrvAda, Adi anekano emAM phALo che. uchInI vastuono garva zI rIte karI zakAya ? vaLI garva vakhate vicAravuM ke mahAna kavio, gaNitazAstrIo, yoddhAo, ke kaLAkArono garva keTalo vakhata Take che ? potAnI zaktio u52 paNa potAno kAbU keTalo che ? zarIra, roga, jarA ane mRtyu upara kAbU keTalo che ? zaktio, dhAraNAo ane AzAo keTalI kSaNabhaMgura che ? nAnAmAM nAnI zakti paNa manuSyanI nathI, kudaratanI che. caitanyanI sahAya vinA eka taNakhaluM paNa bALI zakAtuM nathI. sarva zaktio caitanyane avalaMbIne rahelI che. netronuM teja, vAcAnI vAcA ane mananuM manana paNa eka AtmA ja che. bAkI badhuM mAgI lAvelA dAgInA samAna che, chatAM tene potAnuM mAnavuM e mUrkhAI che. jJAna, DahApaNa, dharma ke nIti vagere hoya to paNa te moTe bhAge bIjAnI kRpAthI prApta thayelAM che ane tethI pArakAM ja che. teno garva manuSya zI rIte karI zake ? dharma anuprekSA * 237 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mada nAza mATe nIcenI vicAraNA ane upAyo paNa upayogI che : (1) potAnA doSonI eka yAdI banAvo ane tene roja lakSyapUrvaka joI jAo. (2) madamAMthI utpanna thatA bhayaMkara doSono vicAra karo. madamAMthI nIce mujaba doSo utpanna thAya che. anya manuSyo upara tiraskAra, bIjAne pIDavAnI vRtti, doSa daSTi, asatya vacana, krodha, cIDIyApaNuM, adekhAI, julma, kinnAkhorI, kaTubhASaNa, buddhinAza, udvega ItyAdi. (3) prabhu hRdayamAM Ave che tyAre "ahaM bahAra jAya che ane "ahurUpI mada hRdayamAM Ave che tyAre prabhu bahAra jAya che agni ane jaLa bane jema eka ja sthaLamAM rahI zake nahi, tema "ahaM ane ahaM (prabhu) eka sthAne rahI zake nahi. e mATe eka jagyA nathI. bemAMthI eke to bahAra nIkaLavuM ja joIe. (4) koI paNa mANasa ema kahI zakaze ke meM mAruM jIvana tadana bhUla vinAnuM ane niSkalaMka gALyuM che (5) jeno garva thAya che, te padArtho mRtyu bAda potAnA maTI pArakA bane che. keTalIka vAra to mRtyu pahelAM paNa tema thAya che. (6) dareka mANasa koIne koI viSayamAM to potAnAthI caDhiyAto hoya che. A vicArathI paNa madajavara gaLI jAya che. (6) IrSyA :- kAma, krodha, lobha, moha ane madanI jema. IrSyA paNa aMdarano eka mahAna zatru che. IrSyA e udhaI jevI che, te jene lAgu paDe che tene dhIre dhIre khalAsa karIne ja jaMpe che. IrSAne jItavAno kharo upAya prema che. jenA para prema hoya che, tenA upara irSyA kadI thatI nathI. jenA hRdayamAM IrSA hoya che, tenI jIbhamAM niMdA paNa hoya ja che. mATe niMdA choDavAno upAya paNa hRdayamAMthI ISyane tilAMjali ApI tenA sthAne prema pragaTAvavo te che. hRdayamAMthI irSA doSane TALavA mATe potAnA doSone joyA karavA ane bIjAnI sArI bAju jotA rahevuM. kharAbamAM kharAba mANasanA paNa guNo zodhavAnI vRtti rAkhavI. kharA dilathI je pavitratAne ane zuddha cAritrane cAhe che, tene jayAMthI ane tyAMthI saddaguNo zodhI zodhIne potAnA cAritramAM ghaTAvavA paDe che, tethI guNanI hariphAI-spardhA thAya che. paNa IrSyA thatI nathI, guNonI hariphAIthI unnati thAya che ane doSa dRSTithI avanatI thAya che. irSyAvAna dayApAtra bane che. je vastuo jovAthI bIjAone AnaMda thAya che, te 238 * dharma anapekSA Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastuo joIne te atyaMta udvega pAme che. tene mana amRta e jhera jevuM, svarga e naraka jevuM, ane pUrNimA amAvAsyA jevI lAge che. irSyAvAna jevo abhAgIo bIjo bhAgye ja hoI zake ! jheranI asara jevI zarIra para thAya che, tevI ke tethI keI guNI irSyAnI asara mana para thAya che. irSALunuM mana becena rahe che, zarIra taMdurasta rahetuM nathI, mana khAlI thaI nabaLuM paDI jAya che, koI kAma karavuM tene gamatuM nathI, teno saghaLo AnaMda khalAsa thAya che, ghaNAkharA kajIyAonuM mULa irSyA hoya che. irSyAe kajIyA karAvI keTalIye prajAono ane vyaktiono nAza karAvyo che. je mANasamAM potAmAM guNo hotA nathI, te ja prAyaH bIjAnA guNanI irSyA kare che. kAraNa ke manuSyanuM mana to potAnA guNomAM athavA pArakAnA durguNomAM rAce che. jene potAnAmAM guNa nahi hoya te moTe bhAge bIjAnA durguNone joyA karaze. je nabaLo haze teja bIjAnA baLanI irSyA karyA karaze. bIjAnA guNone saMpAdana karavAnI zakti jenAmAM nathI hotI te ja mANasa pArakAnA guNone utArI pADI tenI barobarI karavA mathe che. tuccha ane nabaLA aMtaHkaraNamAM ja irSyAno vAsa hoya che. dareka manuSya koIka nahi to koIka amuka kAmamAM to khyAti meLavavAne lAyaka hoya che. kAraNa ke- sukha, vaibhava, kIrti ane khyAti meLavavAnAM aneka sAdhano che. te darekane judAM-judAM maLelAM hoya che ane te dvArA teone khyAti maLatI hoya che. tenI irSyA karavI te koI rIte vyAjabI nathI. sau pota-potAnA prArabdha ane puruSArtha `anusAra kIrti saMpAdana kare che. temanI irSyA karavI e narI ajJAnatA che. irSyA karavAthI koIne kaMI prApta thatuM nathI. irSyAne sthAne guNa dRSTi keLavavAthI dareka vyaktimAMthI ane dareka prasaMgamAMthI kaMIne kaMI sadguNa prApta karI zakAya che. mahAmaMtranA sAdhako mATe kAma, krodha, lobha, moha, mada ane irSyA, A cha vastuo apathyanA sthAne che, doSonI khANarUpa che ane tethI te atyaMta tyAga karavA lAyaka che. ahIM saMkSepamAM te svarUpa batAvyu che. tenA punaH punaH vAMcana, manana ane parizIlana dvArA ApaNe e doSonI pakaDamAMthI krame krame mukta thavAnuM baLa keLavavA bhAgyazALI banIe evI AzA che. potAnA AtmA uparanI vijAtIya baLonI pakaDamAMthI sarvathA mukta thavA mATe sajAtIya evA Atmatattvane sAco bhAva Apavo joIe. jIvanA jIva pratyenA bhAvanA prabhAve, jIvano mULa svabhAva pragaTa thAya ja che. dharma anuprekSA 0 239 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakonAM kartavyo 'devapUjA gurUpAstiH, svAdhyAyaH saMyamastaH / dAnaM ceti gRhasthAnAM, SaTkarmANi dinedine // ' (1) devadarzana-pUjana devAdhideva zrIarihaMta paramAtmA sarvadoSathI rahita (vItarAga) ane sarvaguNasaMpanna che. temanA darzana, pUjana ane guNotkIrtana e uttama AtmAo mATe pratidina karavA lAyaka avazya-kartavya che. parama guNa prakarSane pAmelA vItarAga paramAtmAnI hRdayanA bahumAnapUrvaka dravyabhAva ubhaya prakAre sevA-bhakti karyA sivAya uttama guNonI prApti prAyaH sulabha nathI. "prazamarasa nimagna, parama karuNArasanI mUrti, nirmaLa ane nirupAdhika evI zrIjinezvaradevanI pratimAnA darzana karavA huM jAuM" AvA saMkalpa mAtrathI pApanI rAzio pIgaLavA mAMDe che ane jema jema e dizAmAM AgaLa pagalAM bhare che, tema tema adhyavasAyanI zuddhithI adhika adhika nirjarAno bhAgI banato jAya che. bhagavAnanA yathArtha guNone viSe bahumAna yukta banelA AtmAne kevaLajJAna ane kevaLadarzana paNa sulabha bane che, to pachI bIjA phaLa maLe emAM kaMI navAI nathI. e eka sAdhAraNa niyama che ke je jenuM pratidina dhyAna dhare che, te moDo vahelo eka divasa avazya tenA jevo thAya che. tethI jemane paramAtmapada prApta karavuM hoya temaNe paramAtmAnA guNone lakSyamAM rAkhIne temanI tana, mana ane dhanathI sevA bajAvI, mokSanA mIThA mevA prApta karavA prayatnazIla banavuM jarUrI che. ' (2) guruvaMdana pAMca mahAvratone dhAraNa karanArA, sarvathA kaMcana kAminInA tyAgI, sAmAyikamAM rahenArA ane dharmano upadeza ApanArA guruo kahevAya che. AvA guruone vaMdana karavAthI tIrthaMkara paramAtmAnI AjJAnuM pAlana thAya che. mAnarUpI parvata gaLI jAya che. namratA, laghutA, vagere guNonI prApti thAya che. zAstrazravaNa ane zAstra adhyayananI suMdara taka maLe che. temanI vaiyAvacca ane bhakti, saMsAra samudrathI tAravA mATe nAvaDInuM kAma kare che. temanI kRpAthI ja vinaya, viveka, udAratA, kSamA Adi nirmaLa guNonI prApti thAya che. temane kareluM vaMdana nIca gotra khapAve che ane ucca gotra baMdhAve che. sugurunA samAgama vinA jIvane kadIpaNa sAcuM jJAna thatuM nathI. puNya-pApa, bhakSyAbhaDhya, 240 * dharma anapekSA Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ peyApeya Adi vastuno viveka paNa gurugama vinA pragaTato nathI. mATe ja jIvanane unnata banAvavAnI icchAvALAone guru upAsanAnI ghaNI jarUra che. (3) svAdhyAya mokSArthIe pratidina jJAna vRddhi karavI joIe. nitya navIna navIna jJAna vRddhimAM upayogavaMta rahenAra yAvatuM tIrthakara nAmakarma upArjana kare che. zrIjinazAsanamAM svAdhyAyane mokSanuM parama aMge kahyuM che. AtmAne mokSanI sAthe joDanArA asaMkhya vyApAro che. e asaMkhya vyApAromAMthI koI paNa yogamAM vartato jIva prati samaya asaMkhya bhavanA karmone khapAve che. to paNa svAdhyAyayogamAM vartato jIva sthiti ane rasavaDe karmone vizeSa karIne khapAve che. mana, vacana ane kAyAnA azubha vyApArono nigraha ane e traNenuM zubha vyApAromAM pravartana, svAdhyAya yogamAM je rIte siddha thAya che, te rIte prAya anya vyApAro vakhate thaI zakatuM nathI. A svAdhyAya utkRSTa cauda pUrvadharone hoya che e ghaTatAM ghaTatAM jene bIjuM kAMI paNa na AvaDatuM hoya tene paNa paMcaparameSThi namaskArano svAdhyAya hoya che. kAraNa ke A paMcaparameSThi namaskAra dvAdazAMgIno sAra che. vAcanA, pRcchanA, parAvartana, anuprekSA ane dharmakathA, A pAMce prakArano svAdhyAya karmakSayamAM asAdhAraNa hetu banI paraMparAe paramapadanI prApti karAve che. e kAraNathI zrIjinavacanane paramamaMtra svarUpa mAnIne ati Adara ane bhaktipUrvaka svAdhyaya yogamAM prayatna karavo e mumukSunuM parama kartavya che. (4) saMyama - indriyanigrahanI buddhithI anAdi saMjJAone kApavA tathA indriyonI sahaja viSayonuMkha vRttine pratikULa vartavAno abhyAsa vadhAravo ane anukULa vartavAno abhyAsa ghaTADavo e ja kharo saMyama dharma che. indriyo ja svarga ane narakano hetu che. nigraha karAyelI indriyo sadgatino hetu thAya che ane nahi nigraha karAyelI indriyo ja durgatino hetu thAya che. indriyono asaMyama Apattino mArga che ane indriyono saMyama saMpattino mArga che. tethI zakti mujaba krame krame saMyamane jIvanamAM amalI banAvI tenA pratye atyaMta Adara keLavavAnI jarUra che. Ajano e abhyAsa eka divase saMpUrNa saMyamI banAvavAmAM kAraNabhUta bane che. (5) tapa anAdi AhArasaMjJAne kApavA mATe tapa eka parama zastra che. tathA aneka dharma anupekSA 241 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhionuM nidAna che. karmakSayanuM amodha sAdhana che. narakamAM ane pazu pakSIonI yonimAM parataMtrapaNe to bhUkha, tarasa, TADha ane taDakA AdinI anekavidha takalIpho A jIve anekavAra sahana karI che. paraMtu temAM dharmabuddhi nahi hovAthI mAtra akAma nirjarA ja thavA pAmI che. dharmanI bhAvanA vinA je duHkho sahana karavAmAM Ave che ane tenAthI je karma kSaya thAya che, tene akAma nirjarA kahevAya che. nArakImAM rahelo AtmA akAma nirjarA vaDe asahya duHkhone sahana karavAthI so varSamAM jeTalAM karmo khapAve che, teTalA ja karmo mAtra savAre navakArazI (sUryodaya pachI beghaDI sudhI)nuM paccakhkhANa karanAro khapAvI zake che. porasIthI eka hajAra varSanA. A pramANe vadhatAM vadhatAM eka AyaMbilathI hajAra kroDa varSanA ane eka upavAsathI daza hajAra kroDa varSanA karmo khapAvI zakAya che. eTalA mATe uttama mAnavabhava pAmIne sakAma paNe-IcchApUrvaka, dharmabuddhithI zrIjinezvara bhagavaMtanI AjJA mujaba navakArazIthI mAMDIne poriTI, ekAsaNuM, AyaMbila, upavAsa vagere paccakhANano abhyAsa zarIranI anukULatA mujaba cAlu rAkhavo e buddhimAnonuM parama kartavya che. (6) dAna cAra prakAranA dharmamAM dAna e dharmanuM prathama aMga che. te vagara takalIpha sahelAIthI AcarI zakAya tevuM anuSThAna che. dAnathI dhanano nAza thato nathI paNa vRddhi thAya che. dAnanA abhyAsa vinA parigraha saMjJA chedAtI nathI. tethI parigraha saMjJAne kApavAnI buddhipUrvaka nitya dAna kriyAno abhyAsa keLavavo jarUrI che. parigraha saMjJA eTale parapudgala padArthamAM maheM-mama'nI kalpanA. abhayadAna, jJAnadAna, supAtradAna, anukaMpAdAna, Ama dAnanA aneka prakAro che. koI paNa ThekANe apAyeluM dAna niSphaLa jatuM nathI. sAta kSetramAM apAyeluM dAna dharmavRddhinuM kAraNa bane che. tethI zAsana avicchinna bane che. anukaMpA dAnathI hRdayanI komaLatA akhaMDa rahe che ane jagatamAM jaina zAsananI prabhAvanA thAya che. dAnavaDe aneka prakAranA vera-virodha nAza pAme che ane prANIo vaza thAya che. vyaktinA vikAsanuM ane vizvabharamAM zAMtinI samatulA jALavavAnuM amogha sAdhana dAna che. daridratAnA samULa nAzano upAya eka dAna ja che. evuM dAna dharmanuM rahasya je jANe che, te thoDAmAMthI paNa thoDuM ApavAnI ja vRtti keLave che. 2420 dharma anuprekSA Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sadguNamImAMsA (sadguNonI jIvanamAM keTalI anivArya agatya che tenuM tema ja kSamAnA hetu, svarUpa ane anubaMdhanuM mananIya nirupaNa atra karavAmAM AvyuM che. saM.) saMsAra eTale bhinna bhinna rucivALA jIvonuM saMgraha sthAna. "muzke muzke matiminnA'' e kahevata uparanI hakIkatane caritArtha kare che. A rucibhedanuM mukhya kAraNa pUrva janmomAM jIvoe pADelA tevA tevA saMskAro hoya che. darekanI rucinuM ghaDatara judA judA prakAranuM hovAthI sadguNonA artha jIvomAM paNa koI eka ja sadguNa tarapha darekane zarUAtamAM eka sarakhuM AkarSaNa thatuM nathI. paraMtu janmAMtaramAM je sadguNanuM bhAvapUrvaka punaH punaH Asevana thayuM hoya che, te sadguNa tarapha te vyaktinuM sAhajika AkarSaNa thAya che. svAbhAvika rIte ja keTalAkane dAna ruce che ane tethI teo game teTaluM Ape che chatAM temano utsAha kadI ghaTato nathI. jyAre keTalAkane tapa ane kriyA sukara lAge che. vaLI keTalAkane bhaNavuM vadhAre saraLa lAge che ane temAM vadhu rasa hoya che. keTalAka svabhAvathI ja zAMta hoya che ane keTalAka svabhAvathI ja paragaju--pArakAnuM bhaluM karavAnI vRttivALA ane dayALu paNa dekhAya che. A badhuM duniyAmAM pratyakSa joI zakAya che. dhArmika sabhAmAM paropakAranirata dharmaguruo dareka zrotAone eka sarakho upadeza Ape che, paraMtu temAMthI dareka mANasa potAnI ruci anusAra tattvane grahaNa kare che. A bhedanuM mukhya kAraNa pUrvanA saMskAro sivAya bIjuM nathI. mokSaprAptinA asaMkhya yogo che ane te eka eka yoganuM AlaMbana pAmIne paraMparAe anaMta jIvo mokSamAM gayA che. tethI jene je sadyoga game te dvArA te potAno vikAsa keLave temAM vAMdho laI zakAya nahi. zarata mAtra eTalI ja ke ArAdhana bhale amuka sadguNanuM thAya paraMtu temAM aucityanuM pAlana joIe, uparAMta guNavaMtanuM pA2taMtrya ane prajJApanIyapaNuM hovuM joIe. ane jagatanA koI paNa sadguNa pratye arucibhAva na hovo joIe. kAraNa ke tema karavAthI bIjA je satya mArge potAno AtmavikAsa sAdhI rahyA hoya che temano ane temaNe je sadguNono Azraya lIdho hoya che temano anAdara thAya che. eka paNa guNI ke eka paNa sadguNano apalApa karavAthI samagra guNI ane samagra guNono apalApa thaI jAya che. dareka guNo nAmathI, hetuthI ane svarUpAdithI dharma anuprekSA * 243 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhale bhinna bhinna hoya paNa te dareka guNomAM jAti eka hovAthI sarva guNomAM abhedapaNuM paNa raheluM che eTale eka guNanA apalApathI sarva guNano apalApa thaI jAya che ane eTalA mATe ja ekanI ArAdhanAthI sarvanI ArAdhanA ane ekanI virAdhanAthI sarvanI virAdhanA thAya che ema siddAMtamAM kahevAyuM che. koI paNa eka sAcA sadguNanI ArAdhanA karavAthI pariNAme sarva sadguNonI ArAdhanA thaI jAya che. kAraNa ke koI paNa sadguNanI sAdhanA jyAre parAkASThAe pahoMce che, tyAre bIjA tamAma guNo tenAmAM potAnI meLe pragaTI uThe che ane e pramANe bane tyAre ja eka sadguNanI sAdhanA saMpUrNa banI che ema kahI zakAya. "je ekane jANe che te sarvane jANe che.'' kAraNa ke vAstavika rIte je sarvane jANe che te ja ekane paNa jANI zake che" A paNa siddhAMta che anekAMta daSTie A rIte bhedamAM abheda ane abhedamAM paNa bheda rahelo che. sadguNone samajavA ane jIvanamAM utAravA mATe teno aneka rIte vicAra karavo jarUrI che. dRSTAMta tarIke kSamAguNano vicAra karavo hoya tyAre tenA hetu-svarUpa ane anubaMdha Adi bhedanI vicAraNA nIce mujaba thaI zake che. kSamAno hetu krodhanA upazamane kSamA kahevAya che. kSamAno pratipakSI krodha che ane te sarva puruSArthano ghAtaka che. bhUtakALamAM ghaNo kALa paNa pALeluM saMyama kSaNavAranA krodhathI nAza pAme che. krodhathI mana, buddhi, indriyo ane zarIra upara ghaNI .kharAba asara thAya che. ghaNA kALathI cAlI AvatI parasparanI prIti krodhathI nAza pAme che. krodhI mANasane vyavahAramAM Dagale ne pagale aneka muzkelIo UbhI thAya che. A rIte vartamAnamAM paNa krodhano pariNAma kaTu che,ane te azubha karmano baMdha karAvI pariNAme paNa duHkhadAyI che, durgatine ApanAro che. jyAre kSamAthI sarva puruSArthanI anAyAse siddhi thAya che. kSamA e jIvano sahaja guNa hovAthI emAM jIvane zrama paDato nathI, paNa ulTo AnaMda thAya che. kSamAthI paramAtmAnI AjJAnuM pAlana thAya che. kSamAmAM kharca kAMI paDatuM nathI. ane 1. egammi pUINa rasavve te puiyA hoMti / mmi hItir satre te hIliyA hAMti | zrIlalitavistarA 244 0 dharma anuprekSA Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha prakRtino baMdha tathA pariNAme sadgati ane mokSanA anaMta sukhanA bhAgI banAya che. A rIte krodhanA kaTu vipAko tathA kSamAnA guNonuM ciMtana karavuM e kSamA guNanI utpattimAM hetu che. krodha upara vijaya prApta karI cUkelA ane sahajabhAve kSamA bhAvane varelA mahApuruSo pratye namravRtti keLavavAthI, bhAvapUrvaka temane namaskAra karavAthI ane emanA guNonI anumodanA, stavanA Adi karavAthI paNa kSamAguNa prakaTI zake che tethI te paNa tenA hetuo che. jagatanA tamAma jIvo pratye maitrIbhAva keLavavAthI paNa koInA upara kaSAya thato nathI ane kSamA sahaja bane che. sAdhAraNa rIte tamAma dharmAnuSThAnanA mULamAM maitrIbhAva jarUrI che. maitrIbhAvayukta anuSThAnane zAstrakAroe dharma kahyo che e rIte kSamAmAM paNa maitrIbhAva jarUrI che. .. kSamAnuM svarUpa potAnI nirAkula avasthA, dRSTimAM karuNA, jenA sAnidhyamAM azAMta ane satata vairabhAvathI bharelA AtmAo paNa zAMta ane vairabhAva vinAnA banI jAya tevI prasanna, udAtta, ane zAMta tathA AnaMdamaya mukhamudrA vagere kSamAnuM svarUpa che. kSamAnuM jemaNe AvuM nirUpAdhika svarUpa prApta karyuM che temanA darzana mAtrathI mahApApIonA paNa pApa nAza pAmI jAya che ane teo pavitra banI jAya che. kSamAnuM phUla . kSamAnuM tAtkAlika phaLa cittanI prasannatA, AzayanI udAratA, azubhatara ane kliSTatama karmaprakRtiono prati samaya hRAsa ane zubha puNyAnubaMdhI puNyano utkRSTa baMdha vagere tatkAlika phaLa che ane paraMparAe deva, manuSyanI uttamagati, dharmanI sAmagrI, bodhI, samAdhi ane sarva karma rahitapaNuM paraMparA phaLa che. - A rIte bIjA paNa dareka saguNonA hetu, svarUpa ane anubaMdha (phaLa)thI vicAra karavA vaDe sadgaNo upara aMtaraMga prIti jAgRta thAya che. vastunA guNa jANyA pachI vastu upara je bhAva jAgRta thAya che te bhAvano saMskAra ghaNo ja UMDo utare che ane janmAMtara sudhI pahoMce che. dharma anapekSA - 245 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnasika roga TALavAno rAmabANa upAya kharAba vicAro e mAnasika roga che. bhale te judA judA aneka AkAre pragaTa thAya paNa mULa to te badhA vikRta mananA pariNAmo che. judA judA te tamAma kharAba vicArone aTakAvavAno ane mAnasika rogone TALavAno siddha rAmabANa upAya zrIpaMcaparameSThi navakAra maMtranA pavitra jApathI manane vAsita karyA karavuM te che. athavA mahAmaMtranA prathama pada svarUpa "namo arihaMtAI'nuM raTaNa karyA karavuM te che. te saMbaMdhI kahyuM che ke- "namaskAra arihaMtane vAsita jehanuM citta, dhanya teha kRtapuNya te, jIvita tAsa pavitta. ArtadhyAna tasanavi hue, navi hue durgati vAsa, bhavakSaya karatAM samaratAM, lahIe sukRta abhyAsa.'' 1 jema kuzaLa vaidya hajAro rogonI eka ja davA zodhI kADhe che tema jJAnI bhagavaMtoe manuSyonA mAnasika hajAro roganA nAza mATe amogha jaDIbuTTI samAna A maMtrane pharamAvyo che. A navakArarUpI kezarI kizora jyAM sudhI ApaNA manamAM nirbhayapaNe phare che, tyAM sudhI pApa vicArarUpI tuccha sattvo praveza pAmI zakatA nathI. "sarvajagatanuM kalyANa thAo' evI zubha bhAvanApUrvaka mahAmaMtra zrInavakAranA satata smaraNathI mAtra mAnasika kharAba vicAro aTake che, eTaluM ja nahi paNa kharAba vicArane utpanna thavAnI mULabhUta yogyatA ja nAza pAme che. mahAmaMtra zrInavakA2nI e ja vizeSatA che. ''savvapAvappaLAsaLo" e padamAM A artha chupAyelo che. moTo bhAI, potAnA nAnA bhAInA dhagadhagatA kapALa upara caMdanano lepa lagAve tema sAdhake potAnA cittane 'zivamastu sarvajJAtaH 'nI bhAvanAnA divyacaMdanano lepa karavo joIe. 246 0 dharma anuprekSA Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAtratA keLavavAnA upAyo nIcenA guNone khUba mahattvanA mAnI tene jIvanamAM utAravA mATe zakya prayatna karavAthI jIvanamAM pAtratA keLavAya che. aMte to jIvanamAM keLavAyelI pAtratA e ja sarva sadgaNone TakAvanAra, vadhAranAra ane sAnubaMdha banAvanAra eka ajoDa jaDIbuTTI che. (1) koIne paNa niMdanIya mAnavo nahi. pApImAM pApI jIva pratye paNa bhavasthiti ciMtavavI. (2) koI paNa eka asAdhAraNa guNane varela AtmA pratye paNa hRdayamAM bahumAna dhAraNa karavuM. guNano leza paNa koI jagyAe jovA maLe to AnaMdita thavuM. (3) lokasaMjJAne choDI devI, zAstrasaMzAne keLavavI. | (4) hitakara vacana nAnA bALakanuM hoya to paNa grahaNa karavuM. (5) durjana pratye dveSa na karavo. bIjA upara dveSabuddhi e tattvajJAna prAptimAM pratibaMdhaka che. tattvajJAnanI prAptimAM nIce mujaba adveSa Adi ATha aMgo che : (a) adveSa eTale bIjA jIvo athavA tattvo upara apriyatAno abhAva. (b) jijJAsA eTale tattvane jANavAnI icchA. (c) zuzruSA eTale tattvane sAMbhaLavAnI icchA. (1) zravaNa eTale tattvane sAMbhaLavuM. (e) bodha eTale sAMbhaLela tattvono avagama. (1) mImAMsA eTale avagama pachInuM tattvanuM manana. () pratipatti eTale manana pachI tattvano svIkAra. arthAt tattva nizcaya "A AvuM ja che" evo nirNaya. (1) pravRtti eTale tattvanirNaya pachInuM tadanusAra anuSThAna. A rIte tattvajJAnanI prApti aSTAMgI che. tenI prAptimAM adveSabhAva e prathama hetu che. tethI koI paNa jIva pratye dveSa na karavo e rahasya che. (6) potAnA bhautika kAryo mATe pArakI AzA kadI sevavI nahi. svAzrayI rahevuM. . (7) svajanasaMyogone niHsvArthabhAve vedavA. sarva saMyogasaMbaMdhane baMdhanarUpa dharma anuprekSA * 247, Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jANavA. karavI. (8) koI stuti kare to phulAvuM nahi. niMdA kare to kopAyamAna thavuM nahi. (9) sadAcArI dhArmika puruSonI sevA karavI. (10) tattvanI jijJAsA rAkhavI. (11) jIvana pavitra gALavuM. (12) kaSTa vakhate sthira-dhIra rahevuM. (13) nirdaMbha jIvana gALavuM. (14) indriyonA anukULa viSayo pratye vairAgya keLavavo. (15) saMsAranuM nirupapaNuM ciMtavavuM. (16) zarI2, dhana, vaibhava AdinI mUrchA utAratA rahevuM. (17) bhagavAna pratye bhakti vadhAravI. (18) svAdhyAya, dhyAna, jApa mATe zAMta ane pavitra sthAna pasaMda karavuM. (19) samyaktva dRDha karavuM. (20) pramAdano vizvAsa na karavo. (21) AtmajJAna prApta karavA sadA jhaMkhanA rAkhavI. (22) vaya, sadAcAra ane jJAnathI vRddha puruSone anusaravuM. (23) kuvikalpo choDavA. (24) Atmatattvano sAkSAtkAra karavA nitya talasavuM. (25) zakya pravRttino ja AraMbha karavo. (26) pUrNanA pakSapAtI thavuM. (27) AtmajJAnInI sevA karavI. (28) ratnapAtra samAna zrIjinezvaradeva ane uttama puruSo pratye bhakti dhAraNa 248 0 dharma anuprekSA Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sukhakAraka zrInavakAra . harai duhaM kuNai suhaM jaNai jasaM sosae bhava samudaM / iha loya pAraloiya, suhANa mUlaM namukkAro // 1 // artha :- zrInamaskAra mahAmaMtra duHkhane hare che, sukhane kare che, yazane utpanna kare che, bhavasamudrane zoSave che tathA A navakAra Aloka ane paralokanAM saghaLAM sukhonuM mULa che. zAstromAM Thera Thera mahAmaMtra zrInamaskArano je mahimA batAvavAmAM Avyo che te kevaLa zraddhokti nathI, temAM atizayoktibharyuM kaMI paNa nathI. paraMtu jJAnIonI daSTie eka siddha thayelI hakIkata che. Aje paNa samarpitabhAve jeo mahAmaMtrane zaraNe jAya che ane vidhipUrvaka tenuM ArAdhana kare che, temane potAnI yogyatAnusAra yatkiMcit paNa svAnubhava thayA sivAya raheto nathI. mAtra te anubhava meLavavA mATe sAdhake potAnI yogyatA vadhAravAnI jarUra rahe che. zrInamaskAranuM smaraNa duHkhane hare che, sukhane kare che ityAdika kahevAnI pAchaLa je rahasya raheluM che, te sthira buddhithI vicAravAthI e vAta samajI zakAya tevI che. ApaNA cittamAM sattva, rajasu, ane tamasa nAmanI traNa vRttio rahelI che. temAM jyAre citta tamovRttithI AvRtta thAya che, tyAre temAM kAma, krodha, lobha, moha, irSyA, ahaMbhAva, mAyA, asatyatA, kaThoratA, IrSyALutA, ciMtAturatA, dInatA, nirmAlyatA, lubdhatA, mUDhatA Adi kliSTa lAgaNIo utpanna thAya che ane cittanI e kliSTa lAgaNIo ja ApaNA duHkhamAM mukhya hetubhUta hoya che. cittano evo dharma che ke te jevA bhAvamAM bhaLe che, temAM te tadAkAra banI jAya che. jyAre te krodhAdi kliSTa bhAvonI asara nIce Ave che, tyAre te tadrupa banI jAya che. e kliSTa vRttio AtmAmAM vividha prakAranA saMklezo utpanna kare che, e eka anubhava siddha hakIkata che. have e ja citta jyAre sAtvikAdi bhAvothI bharapUra paMcaparameSThionuM uttama AlaMbana pAmI temAM lIna thAya che, tyAre te duHkhakAraka kliSTa vRttiothI eTalo vakhata nirALuM bane che ane pote sattvapradhAna vRttio sAthe tadAkAra bane che. A sattvaguNano prabhAva ja evo che ke te cittamAM AhvAda, prasannatA ane pramoda Adi uttama bhAvone utpanna kare che, ke je bhAvo utpanna thatAM duHkha TakI zakatuM nathI. | sukha ane duHkha e bahArathI AvatAM nathI, paNa banne cittanA dharma hovAthI dharma anuprekSA - 249 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMdarathI ja pragaTe che ane te banneno svabhAva prakAza ane aMdhakAranI jema parasparavirodhI che. jyAM prakAza hoya tyAM aMdhakAra Take nahi, ane jyAM aMdhakAra hoya tyAM prakAzanI vidyamAnatA che ema kahI zakAya nahi. eka kALe banne bhAvo pradhAnapaNe eka sAthe TakI zakatA nathI, tethI paMcaparameSThionA AlaMbanathI citta jyAre sattvapradhAna bane che, tyAre teTalo vakhata duHkhathI te mukta bane che ane temAM sukha ApoApa utpanna thAya che. prakRtinA niyama pramANe jyAre manuSyanuM citta sarvapradhAna bane che, tyAre temAM eka evuM sAmarthya pragaTa thAya che ke tenA prabhAve te sArA mAThA tamAma nimittone lAbhakArI banAvI zake che. sAmAnya upadravathI mAMDI maraNAMta upasarga sudhIno eka paNa prasaMga evo nathI ke sthira ane zAMta cittavALAne te lAbha karanAro na bane. tenAthI ulaTu jenuM citta sthira nathI, ane jenI buddhi nirmaLa nathI, tenA mATe UMcAmAM UMcuM gaNAtuM AlaMbana paNa lAbha karanAruM banatuM nathI. caMcaLa cittanI sthiratA uttama AlaMbanonA punaH punaH abhyAsathI sAdhya che, te vinA zakya nathI. AtmAnA vikAsa mATe uttama AlaMbanonA baLathI dina pratidina potAnI yogyatA pragaTAvavA sadA apramatta rahevuM e mAnava jIvanamAM karavA lAyaka eka mahAna kArya che. jeTalA pramANamAM yogyatA pragaTe che, teTalA pramANamAM AtmAno vikAsa vegavaMta bane che. parameSThionA smaraNa, jApa, dhyAna, AdithI citta sAttvika bane che. sAttvika citta aneka guNa ratnonI khANa svarUpa che. zIla ane sattvaguNathI bharapUra pUrvakAlIna mahApuruSonA pavitra caritro sAMbhaLatAM Aje paNa ApaNI romarAjI vikasvara bane che ane aneka AtmAone UMce caDAvavAmAM e daSTAnto AlaMbanabhUta bane che, temAM mukhya kAraNa emaNe sattvapradhAna vRtti keLavI hatI, te che. paMcaparameSThionA AlaMbanathI citta jyAre sattvapradhAna bane che, tyAre cittamAM dhIratA, vIratA, gaMbhIratA, karuNA, maitrI, prema, udAratA, kSamA, saMtoSa, samatA, saraLatA, prAmANikatA, madhyasthatA, satya, nyAyaniSThA, kRtajJatA, paropakAritA, prasannatA, prazAntatA, sahRdayatA, namratA, guNapramoda, samarpitatA Adi aneka guNonI hAramAlA pragaTa thatI ja rahe che. 250 * dharma anuprekSA Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM eTaluM samajavuM jarUrI che ke--paMcaparameSThionuM smaraNa eTale amuka samayamAM ke amuka saMkhyAmAM mAtra upara uparathI navakAra gaNI javA eTalo ja eno artha nathI, paraMtu ApaNA cittamAM mahAmaMtranI sthiratApUrvaka sthApanA karavI jarUrI che. tenA smaraNAdimAM AtmAne tadAkAra banAvavo joIe. zuddha bhAva, prema ane divya bhaktithI parameSThionuM smaraNa karavuM joIe. jevI rIte jalathI paripUrNa sarovaramAM ghaDAne DubADavAmAM Ave che, tevI rIte parameSThionA parama tejane ApaNA Atma pradezamAM kalpI temAM ApaNA cittarUpI ghaTane DubADI devo jAIe, temAM tanmaya thavuM joIe, te tyAM sudhI ke ApaNe ane parameSThio have judA nathI, evI rIte cittane temAM vilIna karavAnuM hoya che. jema vyAyAma karanAra mAtra thoDo samaya ja vyAyAma kare che paNa te dvArA meLavelAM baLa ane sphUrti tene covIse kalAka kAma Ape che, tevI rIte parameSThionI sAthe vidhipUrvaka thayelo milApa bhale hoya alpa samaya mATe paNa te jIvananA vikAsakramamAM pratikSaNa upayogI bane che. jyAre jyAre citta tamovRttithI AvRtta thaI udvigna bane, tyAre tyAre cittane prasanna karavA mATe aMtaHkaraNamAM birAjamAna parameSThionA tejamAM cittane vilIna karavAno abhyAsa keLavavo e duHkhanAzano ane sukhaprAptino eka ghaNo ja saraLa, nirapAya ane nirbhaya upAya che. zrIpaMcaparameSThionI sAthe cittanI ekAgratA sAdhavA mATe devaguru pratye hArdika bahumAna, nirdoSa jIvana, sarvatra aucityanuM pAlana, pavitra vAtAvaraNa, brAhma muhUrta athavA trisaMdhyano pavitra samaya, sthira Asana, bhAvanAonuM paribaLa, viSayothI cittanI parAMgamukhatA, dhyeyanI ekAgratA, nizcita karelA samaye niyamitapaNe Ada2 ane satkA2pUrvakano prayatna jarUrI che. zraddhA, utsAha ane khaMtapUrvakano A viSayamAM karelo punaH punaH abhyAsa parameSThionI ekatA-tanmayatA karAvavAmAM ghaNo ja sahAyaka bane che. uparokta rIte hRdaya kamala Adi koI paNa ekAda dhyeya sthAnamAM parameSThionI kalpanA karI cittanuM tyAM sthApana karavAthI potAne anubhavamAM AvI zake tevI ghaNI pratItio utpanna thAya che.1 sau koI namaskAranA parama tejane prApta karo e ja zubhecchA. 1. eSA mekatra kutrApi sthAne sthApayato manaH / utpadyante svasaMvitte rbahavaH pratyayAH kila // yogazAstra pra0 6 zlo0 8 dharma anuprekSA 0 251 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanAmAM sAdhaka-bAdhaka tattvo sAdhanAmAM pratibaMdhaka tattvo : vastune cAre bAjuthI vicAravA mATe sAdhakanI sAthe bAdhaka tattvono vicAra paNa jarUrI che, tethI ahIM sAdhanAmAM pratibaMdhaka tattvo kyAM kyAM che, tene jANavA paNa jarUrI che. guNIjana mAtsarya. nirguNIpara dveSa, kSudratA, tucchatA, agaMbhIratA, asahiSNutA, tamoguNapradhAnatA, sankriyA prati aruci ane anAdara, paraniMdA svazlAdhA, paizUnya ane abhyAkhyAnAdi A badhA sAdhanAmAM pratibaMdhaka tattvo che. tatkALa TALavA jevI trUTio : dharmakAryamAM pramAda, Alasya, dehamAM ahaMbuddhi, sukumAlatA, zarIra upara atyaMta mUrchA ityAdi sAdhanA mArgamAM AgaLa vadhavA icchanAre tatkALa TALavA jevuM che. mahA anarthakara truTio H mithyAbhiniveza, durAgraha, svacchaMdamati, mithyAhaMkAra, ahaMmAnitA, A badhA mahA anarthakara durguNo che, teno thoDo paNa Adara mahAna hAnikA2 che. tema ja ati harSa, ati zoka, ati bhaya, ati jugupsA vagerene paNa tilAMjalI ApavA lAyaka che. sAdhanA mArgathI calita karanArA doSo : nIcenA doSo sAdhanA mArgathI jIvane vicalita karanArA che, tethI temane barAbara oLakhI temAMthI bacavA haMmezAM prayatnazIla rahevuM. kAmavikAra, krodhazIlatA, ApavaDAI, mAyAprapaMca, tIvra lobha, asatyapriyatA, kaThoratA, vAcALatA, vAdazIlatA, mohamUDhatA, irSyA, khoTI ciMtAturatA, dInatA, nirmAlyatA, lubdhatA, avyavasthitatA, ekalapeTApaNuM, nirAzAvAditA, dehAdhyAsa, vizeSa AhAra, tuccha vastuthI AnaMda, pArakuM aniSTa icchavuM, vyasanAsakti, ayogya sthAne javuM, dharma nirapekSa kevaLa sAMsArika vyavahAra-kuzaLatA ityAdi. niyamita abhyAsa dvArA prApta karavA lAyaka guNo : dhairya, karuNA, maitrI, prema, udAratA, kSamA, saMtoSa, brahmacarya, samatA, saraLatA, prAmANikatA, madhyasthatA, satya, nyAyaniSThatA, kRtajJatA, paropakAritA, niHsvArthatA, sevAbhAva, tapazcaryA, japa, tyAga, jJAnAdinI ruci, mitAhAra, mauna, prasannatA, sahRdayatA, pavitratA, namratA, guNapramoda, niyamitatA nizcayabaLa (praNidhAna) samarpitatA vagere. A guNo prApta karavA mATe prathama svaruci anusAra koI eka guNane grahaNa 252 0 dharma anuprekSA Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karIne teno dararoja thoDo samaya paNa niyamita abhyAsa karavo khAsa jarUrI che. guNo badhA paraspara saMkaLAyelA che. sAcA bhAvathI sAcA eka paNa sadguNane keLavavAthI bIjA sadguNone paNa sAhajika rIte uttejana maLe che ane te paNa puSTa thAya che. hakIkatarUpe te satya hovA chatAM sadguNanA viziSTa abhyAsa mATe to koI eka sadguNane mukhya banAvI tenI ArAdhanA karavI e sadguNane keLavavAno saraLa upAya che. eka sadguNano vizeSa abhyAsa thayA pachI bIjA guNano abhyAsa zarU karavo. e pramANe eka pachI eka ema sadguNono kramasara akhaMDita abhyAsa cAlu rAkhavAthI thoDA ja mahInAo pachI abhyAsInA jIvanamAM moTo pheraphAra thato anubhavAya che sadguNonA abhyAsathI jIvana pavitra, prasanna ane zAMta bane che. jIvanane pavitra, prasanna ane zAMtimaya banAvavuM e ja tamAma sAdhanAnuM pradhAna phaLa che. sadguNanA sAdhake potAnI AMtarika pariNita vAraMvAra tapAsyA karavI joIe. jIvanamAM jo pavitratA, prasannatA ane zAMtatA vadhatA dekhAya to samajavuM ke sadguNanI sAdhanA lAgu paDI che ane tenA abhyAsanuM phaLa potAne prApta thaI rahyuM che. "khaMta ane utsAhapUrvakanA niyamita abhyAsa dvArA duSkara kAryo paNa sukara bane che." evA vizvAsane dRDha karIne sadguNanA abhyAsamAM zarUAtamAM kaMTALo Ave to paNa tene vaLagI rahevuM temAM AtmAnuM ekAMta kalyANa che. sadguNa sAdhanA mATe jeTalo puruSArtha pho2vavAmAM Ave che, te kadI paNa niSphaLa jato nathI, avasara prApta thaye teno anekagaNo badalo abhyAsIne avazya maLe che. khAsa lakSyamAM rAkhavA lAyaka : sadguNanI sAdhanA mATe tatpara thayela AtmArthI janoe nIcenI hakIkata khAsa lakSyamAM rAkhavA lAyaka che. (1) zAstra e parama dIvo che, ema mAnIne tenuM parizIlana jeTaluM vadhe teTaluM vadhAravA udyamI rahevuM. samyagdaSTi--maharSi praNita upalabdha Agama ane dharmazAstrone ApaNAthI jeo adhika jANe che, temanA dAsa thaIne rahevuM ane temanI AjJAmAM ja ekAMte hita raheluM che, evo vizvAsa vadhune vadhu keLavavo, e ja A manuSyajanmane saphaLa karavAno upAya che ema vAraMvAra ciMtavavuM ane te mujaba jIvana ghaDavuM. (2) jJAnIono vinaya ane guNavaMta AtmAonuM pArataMtrya e be mukti paryanta pahoMcADanAra atyaMta nirbhaya ane sahisalAmata rAjamArgo che. te bannene barAbara pakaDI rAkhavA, temAMthI eka paNa chUTI na jAya tenI khUba ja kALajI rAkhavI. dharma anuprekSA 0 253 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) saMsAranI nirguNatA ane mokSanI guNamayatAne sadA lakSya sanmukha rAkhavI ane e be vastune roja ne roja khUba bhAvita karavI. e vinA jIvanamAM saMyamazuddhi TakavI duSkara che. badhA yogomAM ene ja moTo yoga samajavo. tevuM ja vAMcavuM, tevuM ja sAMbhaLavuM ane tevuM ja vicAravuM ke jenAthI e be vastu daDha thAya. (4) prArabdha karmanA yoge prApta thayela saghaLA saMyoga saMbaMdhone samabhAve vedavA ane manathI sarva jIvonI sAthe maitrIbhAva dhAraNa karI sarvanI sAthe yathA ucita vyavahAra karavo. samAna dharmI pratye dharmaprema khUba vadhAravo, guNavaMta AtmAo pratye pramodabhAva dhAraNa karavo, viruddha dharmI pratye mAdhyacyabhAva ane du:khI pratye karuNAbhAva keLavavo. A cAra bhAvanAthI viparIta bhAva na sparze te mATe satata jAgaruka rahevuM. AtmAne haMmezAM cAra bhAvanAmAM ramaNatA karAvavAno prayAsa karavo e yoga adhyAtma mArganuM sarvasva che. te eka mahAna yoga che, eTaluM ja nahi paNa bIjA tamAma yogo mATe prANapUraka tattva paNa che. tenAthI doSonI sattA nirmULa bane che. haMmezAM cAra bhAvanAmAM ramaNa karanAro AtmA potAnA sahaja guNomAM ramaNa karanAro hovAthI tene keTalAka "brahmavihAra" paNa kahe che. (5) ApaNo AtmA nizcayathI siddha svarUpa hovA chatAM vartamAnamAM ajJAnI, nirguNI, pApI ane sarva prakAranA doSothI bharelo che, e na bhUlavuM enA pratikAra mATe nitya adhika jJAnI, adhika guNI, adhika puNyazALI ane adhika nirdoSa puruSonI satsaMgatine cAhavI ane emanI zItaLa chAyA nIce rahevuM. (6) cAritradharma e vIra puruSono mArga che. tene siMhanI jema svIkAravo ane siMhanI jema pALavo e ApaNo Adarza hovo joIe. sAdhanAnuM aMtima rahasya: sAcA bhAve deva, guru, dharmanuM pAtaMtrya keLavavuM. temane samarpita rahevuM mana, vacana, kAyA temanI AdhInatAe pravarte tevo abhyAsa keLavavo. prApta thayela sarva vastuo upara potApaNAnI mAlIkInI buddhi uThAvI levI ane deva, guru, dharmanI mAlIkI che, e prakAranI buddhine daDha karavI ane zakya pramANamAM tene vartanamAM lAvavA khUba ja prayAsa karavo, e sAdhaka jIvananuM rasAyaNa che. sAdhanAnuM aMtima rahasya che ane sAdhyasiddhino amogha upAya che. 54 * dharma anuprekSA Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saguNa nAmAvali . (judA judA sadaguNonA mAtra nAmo ja ApavAmAM Ave che. temAMthI sAdhake potAnI prakRtine mAphaka Ave tevA sadgaNone punaH punaH abhyAsa dvArA potAnA aMtaHkaraNamAM bhAvita karavA prayatna karavo. le.) sadguNono abhyAsa zarU karyA bAda temAM pragati sAdhavA mATe cAre bAjuno prayatna cAlu rAkhavo jarUrI che. koI paNa viSayamAM aucityano bhaMga na thAya tevI rIte sadgaNonA abhyAsamAM racyApacyA rahevuM joIe. sAdhake badhI pravRttine evI rIte goThavavI ke te dvArA sAhajika rIte saguNa sAdhanAmAM puSTi maLatI rahe je saguNono abhyAsa zarU karyo hoya te sadgaNone puSTa kare tevA sAhityanuM vAMcana, manana ane parizIlana vadhAravuM joIe. zarU karela sadgaNanA saMskArane aMtaHkaraNamAM vadhAre puSTa karavA mATe te viSayanA vizeSa jANakAro pAsethI yukti, dalIlo ane dRSTAMto tathA temanA svAnubhavo jANavA mATe namra banIne prayAsa karavA joIe. anubhavI puruSonA sAnnidhyamAM sahajabhAve eka kSaNamAM je maLe che te bIjI rIte varSo sudhInA seMkaDo prayatnothI paNa sulabha thatuM nathI. tethI saddaguNanI prAptimAM sauthI zreSTha ane saraLa upAya saguNI puruSonA sAnnidhyamAM jijJAsubhAve vasavuM te che. temane parataMtra thavuM. temanI hitazikSA premapUrvaka svIkAravI ane yathAzakti amalamAM paNa mUkavI. sadgaNonI prApti ane tenA saMskArone hRdayamAM daDha karavA mATe A badhI anukULa sAmagrI gaNAya. sarva sAmagrI sahita vastu phaLadAyaka bane che. '' aMte to jIvanamAM utArelA sadguNo ja manuSyane divya banAve che. ema mAnI nIce lakhelA koI paNa sadguNane jIvanamAM utAravA prayatna karavo. miSTAnnanA mAtra nAma gaNI javAthI tenA svAdano anubhava thato nathI ke peTa bharAtuM nathI, paNa tene peTamAM utAravAthI tenA svAdanI khabara paDe che. peTa bharAya che ane tRpti anubhavAya che. sadgaNonA viSayamAM paNa ema ja che. sadgaNone mAtra gaNI javAthI sadguNa AvI jatA nathI paNa tene prayatnapUrvaka hRdaya sudhI utAravA prayatna karavAno hoya che. hRdaya sudhI utAravA ApaNe yogya prayatna karavAno che ane pachI saguNa pote ja ApaNuM rakSaNa karaze. "dha rakSati kSataH" e ja vAta sadgaNanA viSayamAM samAna rIte lAgu paDe che. sadguNo e dharmanA ja alaga alaga prakAro che. hRdayamaMdiramAM tene premapUrvaka padharAvavAthI te jarUra rakSaNa kare che. saddaguNo anaMta che. te badhA lakhI zakAya nahi chatAM keTalAka sadguNonA nAma mAtra ahIM jaNAvavAmAM Ave che. pratyeka saddaguNono jo vistAra karavAmAM Ave to tenuM eka moTuM pustaka thAya. tethI ahIM to jIvanavikAsamAM upayogI sadguNonA mAtra nAma ja jaNAvavAmAM AvyA che. dharma anapekSA * 55 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saguNonA nAmoH 1. kSamAzIlatA 2. namratA 3. saraLatA 4. saMtoSavRtti 5. ahiMsA 6. satya 7. acaurya 8. brahmacarya 9. aparigraha 10. maitrIbhAva 11. pramodabhAva 12. karuNAbhAva 13. madhyasthabhAva 14. zama 15. saMvega 16. nirveda 17. anukaMpA 18. Astikya 19, dAnapriyatA 20. zIlasaMpannatA 21. tapazcaryA 22. bhAvanApriyatA 23. jJAnarasikatA 24. samyagu zraddhAna 25. cAritrasaMpannatA (saMyamapriyatA) 26. dharya 27. dhairya 28. gAMbhIrya 29. dAkSiNya 30. saujanya 31. audArya 32. sauhArda 33. mAdhurya 34. mArgAnusAritA 35. nyAyapriyatA 36. kRtajJatA 37. paropakArarasikatA 38. ziSTAcAra prazaMsA (ziSTano Adara) 39. avisaMvAditA 40. pApabhIrutA 41. satsaMgapriyatA 42. dharmazravaNa rasikatA 43. sAttvikatA 44. aucitya veditA 45. anabhinivezitA 46. guNa pakSapAtatA 47. vimRzyakAritA 48. lokapriyatA 49. lajjALutA 50. dayALutA 51. vRddhAnusAritA 52. saumyatA 53. vizeSajJatA 54. labdhalakSatA 55. dIrdhadarzitA pa6, akrUratA 57. azaThatA 58. madhyasthatA 256 * dharma anuprekSA Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59. madhurabhASitA 60. prasannadaSTitA 61. sAragrAhakatA 62. dInAkyuddharaNAdara 63. adInatA 64. ojasvitA 65. pracchannadAnitA (guptadAna) 66. sadAcArarasikatA 67. gurujana pUjakatA (vaDIlavarga) 68. svAdhyAyarasikatA 69. sahiSNutA 70. bhAtRbhAva 71. sahAyatA 72. vinaya 73. viveka 74. svAzraya 75. nirbhayatA 76. niSpakSapAtitA 77. sevArasikatA 78. uttamatA 79. iMdriyavijayatA. 80. paraniMdAtyAga 81. lokApavAdabhIratA 82. bhadrakapariNati 83. mitabhASaNa 84. komalatA 85. prajJApanIyatA 86. akSudratA 87. nirguNIdayAparatA 88. guruparataMtratA 89. zrInamaskAra mahAmaMtra raTaNatA 90. devagurubhaktitatparatA 91. mitAhAra 92. maunapriyatA 93. niyamitatA 94. nizcayebala (praNidhAna) 95. udyamazIlatA (satkartavyomAM) 96. nikhAlasatA 97. sughaDatA (vyavasthitatA) 98. prazAMtatA 99. pavitratA (mana-vANI ane kriyAnI) 100. prasannatA 101. mAnavatA 102. sahRdayatA 103. niHsvArthatA 104. guNAnurAga 105. vAtsalyatA 106. guNavaMtapAtaMtrya 107. zraddhALutA 108. zubhadhyAna rasikatA 109. saMvarapriyatA 110. upazamapradhAnatA 111. catu:zaraNagamana 112. sukRtaanumodana 113. duSkRtagartA 114. prAyazcitta (pazcAtApanA pariNAmo) 115. adhyAtmapriyatA 116. SaDAvazyakarasikatA 117. yamaniyamAdiyogAMgapriyatA 118. sthAnAdiyogapriyatA dharma anapekSA * 257 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ priyatA 119. prItibhakti Adi anuSThAnaraktatA 120. khedAdidoSa parihAraparAyaNatA 121. amRtAnuSThAnasadanuSThAnatatparatA 122. praNidhAnAdipUrvakazuddhakriyApakSapAtitA 123. adveSAdi guNapriyatA 124. piMDasthAdi dhyAnapraviNatA 125. paramatattvajijJAsA 126. paramatattvaciMtana 127. vairAgya 128. tyAgapriyatA 129, samarpaNatA (paramatattvopratye) 130. apramattatA 131. niHspRhatA 132. nirlepatA 133. audAsinyatA 134. samabhAvitA 135. nirvikalpatA 136. sadAmaganatA 137. sarvatra Atmasamadarzitva 138. paramAtma samadarzitva ahIM saguNo ane sadgaNone upakAra karanArA tattvono paNa saMgraha karI levAmAM Avyo che. AmAM darzAvelA koI koI saguNo jo ke samAna arthavALA lAge che. paraMtu sUkSma dRSTithI vicAratAM dareka zabdono kAMIka svataMtra artha paNa hoya che. samabhirUDha nayano evo mata che ke zabda phare che eTale arthamAM paNa pheraphAra thAya che. e apekSAe dareka zabdamAM kaMIka vizeSatA paNa rahelI hoya che. ahIM eTalI vAta yAda rAkhavAnI khAsa jarUra che ke saguNone sAnubaMdha banAvanAra sadguNa ane saddaguNavAna uparano prema che. parameSThio saguNanA bhaMDAra che. temanAmAM anaMta sadguNo bharyA che : temanAmAM rahelA e sadgaNonuM ciMtana, manana ane anubhAvana sadguNo pratye prema jagADavAmAM ane saddaguNonI prAptimAM prabaLa nimittabhUta che. prItipUrvakanA niyamita abhyAsathI hRdayamAM saguNonA saMskAro ghaNA UMDA utarI zake che ane tethI janmAMtaramAM saguNonI prApti, ruci, pAlana ane pAra pAmavApaNuM sulabha bane che. bhinna bhinna rucivALA jIvone saguNanI sAdhanAmAM paNa bhinna bhinna ruci svAbhAvika hoya che. sAdhaka koI paNa vAstavika saguNa pratye arucibhAva rAkhyA vinA potAne yathAruci sadguNanI sAdhanA dvArA potAnA AtmAno vikAsa sAdhI zake tethI ahIM aneka sadguNonA nAmo darzAvavAmAM AvyA che. sau koI saguNonA niyamita abhyAsa dvArA tenA pratye prItivALA banI nirmaLatA prApta karI sva-paranuM kalyANa sAdhanArA bano e ja zubhecchA. 258 - dharma anapekSA Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama pUjya AcAryadeva zrImadvijaya mitrAnaMdasUrIzvarajI mahArAjAe dharmacakramAM Apela navakAramaMtranA lekho. pa.pU. AcAryadevazrImadvijaya mitrAnaMdasUrIzvarajI mahArAjA zrIpaMcaparameSThi namaskAra paddhati maMtrAdhirAjanI upAsanA lokottara dharmanI prApti dharmanI prApti yogyatA sAdhakane mArgadarzana AtmanirIkSaNa sAdhanA prakriyA dharma anuprekSA 0 259 260 264 268 275 282 287 293 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIpaMcaparameSThi namaskAra paddhati maMtrAdhirAjanI upAsanA (prAcInakALathI zrIsaMghamAM paMcaparameSTi bhagavaMtanA dhyAnanI praNAlikA cAle che, pUrvanA munivaroe tathA suzrAvakoe parameSTi bhagavaMtonA dhyAnane vikasAvanArA sAhityanuM sArA pramANamAM sarjana karyuM che, temAM keTalAka TabAo maLe che. je pUrvamunioe roja parameSThi bhagavaMtonA dhyAna ane guNAnuvAda mATe banAvelI kRtio che. e TabAomAM parameSTi bhagavaMtonA svarUpanuM tathA viziSTa koTinA guNonuM tAttvika digdarzana karAvyuM che. tema ja dhyAnayogamAM praveza mATe prAthamika mArgadarzana ApyuM che. junI gujarAtI bhASAmAM lakhAyelA e TabAonA AdhAre AjanI gurjara bhASAmAM zrIpaMcaparameSThi namaskAra paddhatinuM ahIM Alekhana karavAmAM AvyuM che. zrInamaskAra mahAmaMtranA jApa tathA parameSTi bhagavaMtonA-dhyAnapUrve AnuM vAMcana sAttvika sphUrti Apaze ane jApa tathA dhyAnamAM tanmayatA lAvaze.) "namo arihaMtANaM' mAro namaskAra zrIarihaMta bhagavaMtone thAo. je arihaMta bhagavaMto (1) dAnAMtarAya (2) lAbhAMtarAya (3) bhogAMtarAya (4) upabhogAMtarAya (5) vIryaMtarAya (6) hAsya (7) rati (8) arita (9) bhaya (10) zoka (11) jugupsA (12) mithyAtva (13) ajJAna (14) avirati (15) nidrA (16) kAma (17) rAga (18) dveSa A aDhAradoSothI rahita che. cotrIsa atizaya sahita che. vANInA pAMtrIsa guNothI parikalita che. (1) potapotAnA dehathI bAragaNuM UMcu azokavRkSa (2) kusumavRSTi (3) divyadhvani (4) cAmara (5) ratnajaDitasuvarNamaya siMhAsana (6) sUrya karatAM adhika tejasvI bhAmaMDala (7) devaduMdubhi (8) chatratraya A AThamahAprAtihAryathI vibhUSita che. cosaTha indrothI pUjita che. zAMta-prazAMta ane upazAMta che. karuNAnA sAgara che. guNaratnonA bhaMDAra che. puNyanA Akara che. traNe jagatanI pIDAne haravA mATe samartha che. traNa jagatanA nAtha che. traNa jagatanA svAmI che. traNa jagatanA guru che. traNa jagatanA pitAmaha che. vajraRSabhanArAcasaMghayaNavALA che. samacaturasra saMsthAnanA dhAraka ane eka hajAra ATha lakSaNothI lakSita che. anupamarUpa- 260 * dharma anuprekSA Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anupamalAvaNya-anupamabaLa-anupamavIrya--anupamayaza-anupamacAritra ane anaMta kevaLajJAnanA dhoraka che. * vizvanA pazuprAyaH jIvonI rakSA mATe mahAgopa che. matsyagalAgalanyAye haNAI rahelA jIvo mATe ahiMsA dharmanA upadezaka hovAthI mahAmAraNa che. dustara saMsAra sAgarane taravA ane tAravA mATe mahAnirdhAmaka che. bhayAnaka bhavATavIno pAra pAmI sukhapUrvaka mokSa nagara pahoMcavA ane pahoMcADavA mATe mahAsArthavAha che. mahAjJAnI, mahAdhyAnI, mahAdAnI ane mahAmaunI che. mahAvirAgI, mahAyogI, mahAtapasvI ane mahAvratI che. mahAvIra-mahAvIra ane mahAgaMbhIra che. aucitya, audArya ane ojasanA bhaMDAra che. abhayadAtAomAM ziromaNi, syAdvAdI, parArthavyasanI ane kRtajJatAguNanA svAmI che. pariSado ane upasargonA vijetA che. vizvanA samagra bhAvonA jJAtA ana draSTA che zratadharmanI Adi karanArA che. caturvidha saMgharUpI tIrthanI sthApanA karanArA che. svayaMsaMbuddha che. " paropakArAdi guNo vaDe puruSottama che. zauryAdi guNothI puruSomAM siMha samAna che. bhoga ane karmanI nirlepatAmAM puMDarika kamaLa samAna che. svacakra paracakrAdi sAta prakAranI itio dUra karavA mATe gaMdhahasti samAna che. bhavya prANIrUpa lokamAM potAnA tathAbhavyatvAdithI uttama che. viziSTa bhavya lokonA yoga ane kSema karavA vaDe nAtha che. vyavahAra rAzimAM AvelA prANIonuM samyaguM prarUpaNA vaDe hita karanArA che. saMjJI prANIonA hRdayamAM rahelA mithyAtvarUpa pragADha aMdhakArane dUra karanArA hovAthI lokamAM dIpaka samAna che. viziSTa cauda pUrvadharonA sUkSma saMdehane dUra karanArA hovAthI lokapradyotakara (sUrya) che. abhaya (dharya)ne ApanArA che. zraddhArUpI cakSunA dAtA che, karmanA viziSTa kSayopazamarUpa mArganA darzaka che. AMtara zatruothI parAbhava pAmelA prANIone zaraNa ApanArA che. bodhIbIjanA dAyaka che zrutacAritrarUpa dharmanuM dAna karanArA che. dharmanA upadezaka che. dharmanA nAyaka (svAmI) che. dharmarathane calAvanArA niSNAta sArathI che. dharmarUpI cakra (caturgatinAzaka)nA dhAraka cakravartI che. asmalita kevaLajJAna ane darzanane dharanArA che. sarva prakAranA ghAtI karmothI mukta che. svayaM rAgaveSane jItI jina banelA che. upadeza vaDe bIjAone paNa jina banAvanArA che. samyagdarzanAdi jahAja vaDe moha (saMsAra) sAgarane tarI gayA che. bIjAone paNa tAranArA che. pote kevaLajJAna pAmI buddha banyA che. bIjAone paNa mukti apAvanArA che. jeonuM dhyAna maMgaLarUpa che. jeone karelo bhAva namaskAra bhavyonA bhavakSayane kare che. sarvazreSTha tIrthaMkara nAmakarmanA vipAkodayathI prApta thatI samavasaraNAdi RddhinA jeo dharma anuprekSA * 261 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhoktA che. zrIarihaMta bhagavaMto samavasaraNamAM besI aglAnapaNe dharmadezanA Ape che. je kSetramAM samavasaraNa racAya che te kSetranI bhUmimAMthI eka yojana sudhI cAre bAjuthI vAyukumAra devatAo kacaro vagere sApha karI bhUmine zuddha kare che. meghakumAra devatAo sugaMdhI jaLanI varSA karI bhUminI rajane zamAve che. chae RtunA adhiSThAyaka devo nIcA DIMTavALA pAMcavarNanA sugaMdhI kusumonI vRSTi kare che, tyArabAda vANavyaMtara devatAo maNi, suvarNa ane ratnothI suzobhita pIThabaMdha (bhUmikA) race che. e pIThabaMdha u52 bhavanapati devatAo sonAnAM kAMgarAvALo rUpAno bahArano trIjo gaDha race che. jyotiSI devatAo ratnonA kAMgarAvALo suvarNamaya madhyano bIjo gaDha race che ane vaimAnika devo maNimaya kAMgarAvALA ratnamaya aMdaranA prathama gaDhanI racanA kare che. pRthvI upa2thI eka hAtha pahoLA ane eka hAtha UMcA daza hajAra pagathIyAM caDhIe tyAre bahArano prathama gaDha Ave pachI pacAsa dhanuSa sapATa bhUmivALo bhAga cAlIe tyAre pAMca hajAra pagathIyAM caDhavAnA Ave tyArabAda bIjo gaDha Ave. tyAM paNa pacAsa dhanuSa sapATa bhUmi cAlI, pAMca hajAra pagathIyAM caDhIe eTale trIjo gaDha Ave tyAM paNa eka gAu ane chaso dhanuSa pramANanI sapATa bhUmi hoya che. te sapATa bhUminA madhya bhAgamAM cAre bAju cAra dvAravALI, pratyeka dvAre 'traNa-traNa pagathIyAMvALI tema ja zrIjinezvaradevanA zarI2 pramANa UMcAIvALI baso dhanuSa lAMbI, pahoLI, corasa ane pRthvItalathI UMcI maNipIThikA hoya che. te te jinezvaradevanA zarIrathI bAragaNuM UMcuM ane eka yojanathI kaMIka adhika vistAravALuM azokavRkSa hoya che. enA taLe (dezanA devAnI bhUmie) devachaMdaka hoya che. tenI upara pAdapIThathI yukta sphaTika ratnamaya cAra siMhAsana hoya che. cAre dizAnA e cAre siMhAsanone pratyeka traNa traNa chatro hoya che. uttara-pazcima ane dakSiNa dizAnA siMhAsano u52 vyaMtaroe vipurvelA prabhunA traNa pratibiMba hoya che. cAre dizAmAM suvarNakamala u52 sphaTika ratnamaya cAra dharmacakro hoya che. traNe gaDhanI cAra bAjunA maLI bAra dvAra AgaLa dhvaja, chatra, makara, aSTamaMgaLa, putaLI, puSpamALA, vedikA pUrNakaLaza, maNimaya toraNa, trika ane dhUpaghaTA A sarva vastuo vyaMtara devo vikurve che. samavasaraNanI bahAra cAre dizAmAM eka hajAra yojana pramANa daMDavALA nAnI nAnI ghaMTaDIo ane dhvajAothI yukta (1) dharmadhvaja, (2) mAnadhvaja, (3) gujadhvaja, (4) siMhadhvaja nAmanA cAra dhvajo hoya che. ahIM te te prabhunA AtmAMgulathI dhvaja vagerenuM pramANa gaNAya che. zrIarihaMto pUrva dizAnA dvArethI praveza karI pradakSiNA 262 * dharma anuprekSA Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApI, pUrva dizAnA siMhAsana upara birAjamAna thAya che. baMne paga pAdapITha upara sthApe che ane "namo tiththasa"nA vacanoccArapUrvaka tIrthane namaskAra karI kalyANamaya dharmadezanA pharamAve che. samavasaraNamAM vidizAone viSe parSadAo bese che. munivaro, vaimAnika devIo ane sAdhvIo e traNa parSadAo pUrva dizAnA dvArathI praveza karI agni khUNAmAM bese che. AgaLa pahelA munio temanI pAchaLa vaimAnika devIo ane temanI pAchaLa sAdhvIjIonI parSadA bese che. bhavanapatinI devIo, jyotiSInI devIo ane vyaMtaranI devIo e traNa parSadAo dakSiNa dizAnA dvArathI praveza karI naiRtya khUNAmAM bese che. I - soya jevA thajo, kAtara jevA nahi soya sAMdhavAnuM kAma kare che ane kAtara kApavAnuM kAma kare che. be judA hoya tene soya eka karI Ape che. be ekameka hoya-akhaMDa hoya tene kAtara chUTA pADe che. e pramANe keTalAka mANaso soya jevA hoya che. teo ekabIjAne samajAvIne meLavI Ape che-saMpa karAvI Ape che. game tevA vera-virodha dUra karIne eka karI ApavAnuM kAma evA mANasone game che. temanA vacano keTalIka vakhata soyanI aNInI mAphaka zarUAtamAM jarA tIkhA lAge paNa pariNAma ghaNuM mIThuM lAge che. jyAre keTalAka mANaso kAtara jevA hoya che. temanuM kAma ekabIjAne laDAvI mAravAnuM-chUTA pADavAnuM. e mANaso bahArathI moTA jevA dekhAtA hoya paNa temanuM kArya ghaNuM ja bhayaMkara che. darajIne tyAM soya ne kAtara bane hoya che, paNa tenA kAryane hisAbe te bannene darajI yogya sthAne rAkhe che. soyane pAghaDImAM bharAve chemAthe caDAve che, kAraNa ke te sAMdhavAnuM sAruM kArya kare che. kAtarane paga nIce dabhAve che, kAraNa ke te kApavAnuM kharAba kAma kare che. soya jevA thajo paNa kAtara jevA nahi, jo soya jevA thazo to UMce sthAna maLaze ane kAtara jevA thazo to nIce. - pa. pU. paM. zrIdhurandharavijayajI gaNivara T dharma anuprekSA * 263 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrAdhirAjanI upAsanA (A lekhamAM maMtrAdhirAjanA sAdhakanI yogyatA, pratibhA tema ja jApanA prakAro ane jApa saMbaMdhI upayogI hakIkato saraLa bhASAmAM rajU karavAmAM AvI che maMtrAdhirAjanI upAsanAmAM upayogI thaze. saM.) namaskAra mahAmaMtra e sarvoparimaMtra che. jagatabharamAM A maMtrathI adhika prabhAvazALI koI maMtra nathI. A maMtranI samyag upAsanAthI iSTa phaLanI avazya siddhi thAya che, evI sacoTa zraddhApUrvaka paMcaparameSThio-pratye AtmasamarpaNa karI zrInamaskAra mahAmaMtra japanAramAM AkarSaka vyaktitva, AMkhomAM teja, vANImAM baLa ane caherA para vilakSaNa kAMti jhagamagatI dekhAya che. sAdhaka dhIra ane gaMbhIra hoIne AmajanatA upa2 teno sAro prabhAva paDe che. saMparkamAM AvatA loko tenAthI prabhAvita thAya che, e tenI AjJAne AdhIna rahIne varte che ane sanmArgamAM pragatizIla bane che. sAdhakane potAnA aMtaramAM maMtra-caitanyanI hAjarI hoya tevo anubhava thAya che ane koI prakAranI alaukika AdhyAtmika zaktino prAdurbhAva thayAno AMtiraka anubhava thAya che. pApakAryo tarapha tene tiraskAra chUTe che, satkArya tarapha AkarSaNa jAme che. koI aghaTita kArya potAne hAthe thaI jAya to bhAre kheda ane pazcAttApa thAya che. duHkhamAM dInatA ke sukhamAM chakelapaNuM yA AphatamAM adhIratA vagere nabaLAIo sAdhakamAMthI nAbUda thAya che. eka viziSTa prakAranI kuNAza, komaLatA, dayArdratA tenA hRdayamAM pragaTe che. bhaviSyamAM thanArA banAvonI pahelethI ja manamAM AgAhI--bhAsa thAya che. sAmA mANasano cahero joIne ja tenA guNadoSa jANI jAya che. potAnI sUkSmadaSTithI, maMtrapUta buddhithI bIjAnAM guNadoSo, vicAro, AcaraNo pAradraSTAnI mAphaka te jANI zake che. potAnA pavitra vicArono bIjAnA aMtaHkaraNamAM sahelAIthI praveza karAvI zake che. A mahAmaMtrano sAdhaka jyAM rahe che tyAM AsapAsanuM vAtAvaraNa khUba zAMta ane sAttvika banI jAya che. tenA saMnidhAnamAM lokone paNa zAMti-sAttvikatA ane pavitratAno rasa cAkhavA maLe che. zarI2mAM sphUrti tema ja sugaMdha, manamAM utsAha, svabhAvamAM gaMbhIratA vagere cinho sAcA sAdhakamAM pragaTyA vinA rahetA nathI. japanA prakAro : kamalabaMdha-hastajApa-mALAjApa vagere jApanA prakAro che. kamalabaMdha jApa :- A jApane sarvottama kahyo che. ATha pAMkhaDIovALA kamaLanI 2640 dharma anuprekSA Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (AlekhelA athavA hRdayamAM kalpelA) madhyamAM karNikAnA sthAne "namo arihaMtANaM" e prathama pada cAra mukhya dizAonI cAra pAMkhaDIomAM kramazaH navakAramaMtranuM bIjuM trIjuMcothuM. ane pAMcamu pada ane vidizAomAM bAkInA cAra pado sthApI kamaLabaMdha jApa karAya che. zarUAtamAM namaskAra mahAmaMtranA akSaromAM cittane ekAgra banAvavuM joIe. zraddhA sadbhAvapUrvaka tanmayatAthI kamaLabaMdha jApa vaDe japelo eka ja navakAra eka lAkha navakAranA jApanuM phaLa ApanAra thayA che. hastajApa :- naMdAvarta, zaMkhArvata vagere prakArothI hastajApa (karajApa) thAya che. iSTakAryanI siddhi, pizAcAdi vyaMtaronA upadravanI zAMti, kleza-vinAza ityAdi phaLo A hastajApanAM zAstrakAroe darzAvyA che. enI rIta gurugamathI jANavI. mAlAjApa :- kamaLabaMdha jApa ke hastajApa karavAnI zaktinA abhAve sutara, ratna ke sphaTika ityAdinI mALA potAnA hRdayanI samazreNImAM rAkhI jApa karavo. paherelA vastra ke paga sAthe mALAno sparza na thavA devo. ajapAjApa :- hajAro ke lAkhonI saMkhyAmAM maMtrajApa thayA pachI jApa sivAyanA kAryo karatI veLAe paNamaMtrAkSaronuM aMtaramAM raTana cAlu rahe. bahAramAM hoTha vagere pharake nahi te ajapA jApa kahevAya che. maMtrajApano abhyAsa vadhI jAya che, tyAre tadAkAratA anubhavanA2ne A ajapA jApa siddha thAya che. trividha jApa H- (1) kevaLa manovRttithI utpanna thayelo ane mAtra pote jANI zake te rIte thato pahelo 'mAnasa jApa' zAMti Adi uttama kAryo mATe thAya che. (2) vyakta varNa na saMbhaLAya e rIte maMtrAkSaro bolIne jApa karavo te bIjo 'upAMzujApa' che. (3) bIjAo sAMbhaLI zake te rIte karAto trIjo 'bhASyajApa.' likhita jApa :- likhita jApa ghaNo ja lAbhakArI che. likhita jApamAM citta avazya ekAgra bane che. hRdaya pavitratAthI bharapUra bane che. eka ja Asane lAMbo kALa besavAno abhyAsa thAya che.iMdriyo svavaza bane che. maMtra lakhavAnA samaye maMtroccAraNa karatAM rahevuM joIe. japayogamAM prathama pravezakane A likhita jApa ati sahAyaka bane che. japa aMge jANavA lAyaka : japanI rIta :- (1) stotra prArthanA : japanI pUrve zrIjinezvaradevanI gaMbhIra bhAvathI bharelI prArthanA-stavanA ka2vI dharma anuprekSA * 265 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avazyaka che. tenAthI sAdhakamAM sAttvika bhAvanuM uddIpana-AvirbhAva thAya che. (2) jApanI dizA : jApa mATe pUrva yA uttara dizA pasaMda karavI. dizAno paNa prabhAva rahelo che. japamAM kalpanAtIta sahAyatA dizA dvArA maLe che. (3) jApano samaya : zrInamaskAra mahAmaMtra gaNavA mATe brAhmamuhUrtano (savAre sUryodaya pahelAM cAra ghaDI) samaya tathA sAMje godhulIno samaya ati zreSTha che. te vakhate navakArano jApa karavo joIe. prAtaHkALe mANasanuM mana korA kAgaLa jevuM svaccha hoya che. gorajano samaya paNa vyagratA vinAno hoya che. te vakhate na banI zake to potAne anukULa evA anya samaye karavo. roja niyata samaye jApa thAya to jApamAM svairyaekAgratA zIghrapaNe anubhavI zakAya che. (4) jApanuM sthaLa : jApa mATe sthAna ekAMtavALuM pasaMda karavuM. bIjAonI avarajavaravALA ke ghoMghATavyAkSepavALA sthAnamAM cittanuM svairya rahI zake nahi. haMmeza mATe niyata sthAne jApa thAya te khAsa sAcavavuM. vAraMvAra sthAna badalavuM nahi. niyata sthAne karelo jApa bahu lAbhadAyI thAya che. (5) jApanI mudrA : padmAsana vagere koI paNa, sukhe besI zakAya evA Asane besI jApa karavo. karoDarajju sIdhI rAkhavI. dararoja niyata saMkhyAmAM jApa cAlu rAkhavo. vacamAM AMtaruM na paDe te khAsa lakSamAM rAkhavuM. niyata saMkhyAmAM jApa pUrNa karyA pachI ja uThavuM. brahmacarya : brahmacarya to sadAya hita kare che, paraMtu japasAdhanAnA divasomAM to tenuM vizeSa pAlana thavuM joIe. vyasana tyAga : sAdhake tamAma prakAranA mAdaka padArtho, tamAku-pAna-bIDI, chIMkaNI vagere vyasano ane mAdaka padArthono tyAga karavo joIe. A padArtho parama Avazyaka evI ekAgratAnA ghAtaka che. aMgulInA agrabhAgathI, vyagnacittathI ane merunA ullaMghanathI karelo jApa prAyaH alpaphaLa ApanAro thAya che. mauna vinA, dhyAna vinA, cittanA nirodha vinA, svasthatA vinA karelo jApa 266 0 dharma anuprekSA Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaghanya jApa kahevAya che. iMdriyonA viSayothI manane khaseDI laIne, maMtranA arthamAM tanmaya maMnavALA banIne, ghaNI utAvaLathI paNa nahi ane ghaNA vilaMbathI paNa nahi ema sarakhI rIte maMtra jApanI kriyA karavI joIe. maMtra paMcAMgI : koI paNa maMtra hoya temAM maMtraRSi, maMtrachaMda, maMtradevatA, maMtraviniyoga ane maMtranyAsa A pAMca aMgo avazya hoya che. A pAMca aMga vinAnA maMtrane maMtra kahI zakAya nahi. (1) maMtra RSi : navakAra maMtranA RSi zrIsudharmAsvAmI che ke jeoe vartamAna zAsanamAM sUtrarUpe maMtrano prathama sAkSAtkAra karyo ane bIjAone Apyo. (2) maMtra chaMda : eka cUlikA tathA pAMca adhyayanAtmaka gAthAchaMda che. (3) maMtra devatA : arhaarihaMtAdi paMcaparameSThio ArAdhya tattvo che. (4) maMtraviniyoga : (prayojana) sarva pApono mULathI nAza ane maMgaLanuM Agamana. (5) maMtranyAsa : aMganyAsa vajrapaMjara stotra, karanyAsa, Avarta jApa Adi. jApa sAdhakanA lakSaNo : (1) upazAMta H- kaSAyonA tApathI rahita caMdana jevA zItaLa hoya. (2) ekAgracita :- bIjA ADA avaLA vicAro dUra karanAra. (3) sunizcita :- AnAthI mAruM iSTa siddha thaze ja, evI aTala zraddhAvALo. (4) upayukta :- cAlu jApanI kriyAmAM ja magna. (5) avyAkSipta :- cittanI vyagratA ke vyAkuLatA vinAno. (6) virakta :- vairAgyasaMpanna-samacitta rati ane atinA humalAthI para banelo hovo joIe. dharma anuprekSA * 267 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dveSa ane sukha uparano rAga TaLyA vinA mokSa thAya nahi. mATe; dharmanA arthIe potAnA du:kha uparano dveSa ane potAnA sukha uparano rAga ke je ArtadhyAnanuM bIja che, tene ghasI nAkhavA prayatna Adaravo jarUrI che. paraMtu e vRtti AtmAmAM eTalI otaprota thaI gaI che ke ene AtmabhUmimAMthI ukheDI nAMkhavI e ghaNuM kaparuM kArya che. patthara taLe AvI gayelI AMgaLI baLathI nahi paNa kaLathI nIkaLI zake che. baLa vAparavA jatAM AMgaLI ja tUTI jAya ane kArya siddha thAya nahi, je kArya baLathI thaI zakatuM nathI, te kArya kaLathI sahelAIthI thaI zake che. tema ahIM paNa kaLathI arthAt e vRttinA unmelanano prayatna karavAthI e kaparuM kArya saraLa banAvI zakAya. ' urvIkaraNano upAya svArthavRttinuM udghakaraNa eTale "sva'ne ThekANe "sarvano vicAra karatA thavuM te. svArthavRtti ke jenA upara sarva pApo ane sarva adharmo nabhe che tene AtmAmAMthI ukheDI nAMkhavAno A amogha kImiyo che. tethI, mokSanI icchA paNa kevaLa "sva" mATe nahi paNa sarva mATe karavAnI AjJA zAstrakAroe karI che. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUri mahArAje yogazAstramAM rAtre jyAre nidrA uDI jAya tyAre zrAvakane A bhAvanA karavA pharamAvyuM che ? duHsthAM bhavasthiti sthemnA sarvajIveSu ciMtayan / nisa sudhvasa teapavA vimAt te prakAza 3, zlo. 137 "saMsAramAM rahevuM te sarva jIvone duHkharUpa che, ema sthira cittathI vicAra karatAM, sarva jIvone mATe svAbhAvika sukhanA saMsargavALuM mokSapada mAgavuM." '' saMsAranI bhISaNa yAtanAomAM rIbAtA prANI samudAyane dukhArta joIne zrAvakanuM haiyuM, jIvamAtrane pIDA ApanAra evA A saMsAra ane tenA hetuo uparathI UDI jAya, ane e nirvedamAMthI sarvane mATe mokSanA nirupama sukhanI mAgaNI karavA e prerAya che. jJAnagarbhita vairAgyathI phalita thatA nirveda ane saMveganuM A lakSaNa kahI zakAya. jagatanA jIvone duHkhI jovA chatAM, emane mATe koI lAgaNI anubhavyA vinA, kevaLa potA mATe ja mokSasukhanI mAgaNI sAco zrAvaka karI ja na zake. duHkhInA duHkha joIne zrAvakanuM haiyuM tadavastha rahI ja na zake. enuM haiyuM anukaMpAthI sadAya bhInuM hoya. bIjAne duHkhI joI e dravI UThe. potAnI pAse zakti-sAmagrI hoya to enuM duHkha dUra karavA kaMIka kare. anukaMpAzUnya vyakti zrAvaka nathI. anukaMpA to zrAvaka karatAM nIcenI bhUmikAe dharma anapekSA * 269 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dveSa ane sukha uparano rAga TaLyA vinA mokSa thAya nahi. mATe dharmanA arthIe potAnA duHkha uparano dveSa ane potAnA sukha uparano rAga ke je ArtadhyAnanuM bIja che, tene ghasI nAkhavA prayatna Adaravo jarUrI che. paraMtu e vRtti AtmAmAM eTalI otaprota thaI gaI che ke ene AtmabhUmimAMthI ukheDI nAMkhavI e ghaNuM kaparuM kArya che. patthara taLe AvI gayelI AMgaLI baLathI nahi paNa kaLathI nIkaLI zake che. baLa vAparavA. jatAM AMgaLI ja tUTI jAya ane kArya siddha thAya nahi, je kArya baLathI thaI zakatuM nathI, te kArya kaLathI sahelAIthI thaI zake che. tema ahIM paNa kaLathI arthAt e vRttinA unmelanano prayatna karavAthI e kaparuM kArya saraLa banAvI zakAya. - urvIkaraNano upAya svArthavRttinuM urtIkaraNa eTale "sva"ne ThekANe "sarvano vicAra karatA thavuM te. svArthavRtti ke jenA upara sarva pApo ane sarva adharmo nabhe che tene AtmAmAMthI ukheDI nAMkhavAno A amogha kImiyo che. tethI, mokSanI icchA paNa kevaLa "sva" mATe nahi paNa "sarva' mATe karavAnI AjJA zAstrakAroe karI che. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUri mahArAje yogazAstramAM rAtre jyAre nidrA uDI jAya tyAre zrAvakane A bhAvanA karavA pharamAvyuM che ? duHsthAM bhavasthiti sthemnA sarvajIveSu ciMtayan / nisa susa tethvapava viyet . prakAza 3, zlo. 137 saMsAramAM rahevuM te sarva jIvone duHkharUpa che, ema sthira cittathI vicAra karatAM, sarva jIvone mATe svAbhAvika sukhanA saMsargavALuM mokSapada mAgavuM." * saMsAranI bhISaNa yAtanAomAM rIbAtA prANI samudAyane dukhArta joIne zrAvakanuM haiyuM, jIvamAtrane pIDA ApanAra evA A saMsAra ane tenA hetuo uparathI UDI jAya, ane e nirvedamAMthI sarvane mATe mokSanA nirupama sukhanI mAgaNI karavA e prerAya che. jJAnagarbhita vairAgyathI phalita thatA nirveda ane saMveganuM A lakSaNa kahI zakAya. jagatanA jIvone duHkhI jovA chatAM, emane mATe koI lAgaNI anubhavyA vinA, kevaLa potA mATe ja mokSasukhanI mAgaNI sAco zrAvaka karI ja na zake. duHkhInA duHkha joIne zrAvakanuM haiyuM tadavastha rahI ja na zake. enuM haiyuM anukaMpAthI sadAya bhInuM hoya. bIjAne duHkhI joI e dravI UThe. potAnI pAse zakti-sAmagrI hoya to enuM duHkha dUra karavA kaMIka kare. anukaMpAzUnya vyakti zrAvaka nathI. anukaMpA to zrAvaka karatAM nIcenI bhUmikAe dharma anuprekSA * 269 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahela samakitanA paNa liMgomAMnuM eka che. anukaMpA eTale zuM ? zrIyogazAstrakAra bhagavaMta anukaMpAnI oLakhANa A rIte karAve che : "duHkhiteSu apakSapAtena duHkhaprahANecchA anukaMpA / sA ca dravyataH zaktau satyAM du:svapratiSThAoLa, mAvataH Ardra hRdyatvena / ' viratidhara banavA mATe pote koIne duHkha na ApavuM eTaluM ja pUratuM nathI, paNa koInuM paNa duHkha jotAM pIgaLI UThe evuM haiyuM banI javuM joIe. evuM komaLa aMtaHkaraNa banyA pachI ja viratidharmanI vAstavika prApti thaI zake. dharmanuM prathama pagathiyuM dAna kahyuM che. kAraNa ke ethI ekalapeTAvRtti TaLe che ane potAne prApta sukho ane tenI sAmagrImAMthI bIjAne bhAga ApavAnI pravRttithI dhIme dhIme parArthavRttinuM AtmakSetre vAvetara thAya che. dAnomAM paNa anukaMpAdAna prathama che. "mATe bhavya jIve zakti anusAra anukaMpA sahita dAna-dharmanuM pAlana karavuM joIe. enAthI ja zeSaguNonI prApti thAya che." anukaMpA e 'sarva'nA vicArano-parArthano prAraMbha che. jagatanA bIjA dukhArda jIvone rIbAtA joI temane mATe haiyAmAM karuNAnI koI lAgaNI na jAge ane kevaLa potAnuM bhavaduHkha TaLIne potAne vaheluM vaheluM mokSanuM sukha maLI jAya evI svamanaHkalpita icchA karanAra mumukSu tattvataH ArtadhyAnanA vamaLamAM ja aTavAI rahelo che. bIjAnAM du:kha pratye lAgaNIzUnya haiye, kevaLa potAnuM ja duHkha TALavAnI icchAmAMthI thatI pravRttine ApaNe bhale ahiMsA, kSamA, tapa, japa ke saMyamanA nAmathI oLakhIe to paNa paramArthathI to e ArtadhyAna ja rahe che. paranA jarApaNa vicAra vinA kevaLa svanA vicAramAMthI--korA svArthamAMthI udbhavela e pravRttino bAhya dekhAva bhale dharmano hoya paNa ethI ApaNe ApaNA kSudra atimaryAdita ahaMnI ja uprAsanA karIe chIe. paramArthathI dharma "bhaviSyamAM mane du:kha na maLe mATe ahiMsA pALuM." e rIte, vipAkanI ke bhAvi nukazAnanI vicAraNAthI pALelI ahiMsA e paramArthathI dharma nathI. dharma parArthabhAvamAMthI janme che. raste jatAM, kIDI upara paga na Ave evI kALajInI pAchaLa Azaya zo che, enA u52 ja paramArthathI e dharma che ke nahi eno vibhAga karI zakAya. "jo kIDI upara paga AvI jAya to ene duHkha thAya--jema mane duHkha thAya che tema, mATe 1. ''dharmIssArUpamiAM nandA sIAM masta panaMte / ' - dAnaviMzikA gA. 19 " tamhA satta'NurUvaM aNukaMpA saMgaNNa bhavveNaM / aNuciTThiyavvameyaM ittocciya sesaguNasiddhI // " 2700 dharma anuprekSA dAnaviMzikA gA. 20 - Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ene duHkha na thAya eTalA mATe mAre IryAsamiti sAcavavI." e vicAramAMthI janmelI, kIDI upara paga na Ave enI kALajI e dharma che. kAraNa ke emAM parArthavRtti rahelI che. paraMtu "kIDI marI jAya to mane karmabaMdha thaze ane tethI bhaviSyamAM mane duHkha maLaze. mATe mane bhaviSyamAM e nimittaka duHkha na Ave mATe "iryAsamiti' pALuM." A vicAramAMthI janmela kIDIne bacAvavAnI kALajI e paramArthathI dharma nathI. kIDI na mare enI kALajI baMne ThekANe sarakhI hovA chatAM, jyAM parArthathI-sanasattvahitAzayathI nahi paNa bhAvi svaduHkha TALavA mATe, e kALajI rakhAya che tyAM e paramArthathI dharma nathI. ArtadhyAnanA pahelA pAyAmAM eno samAveza che"manojJAna saMprayoje tat viprayojAyasmRtisamanvIhAra: " - tattvArtha a. 931 vartamAna aniSTaviyoganI ciMtA e jema ArtadhyAna che tema bhAvi aniSTa viyoganI ciMtA e paNa ArtadhyAna ja che. TUMkamAM, saMtattvihitAzayanI - parArthanAvicAramAMthI janmatI pravRtti ja dharma che, e vicAra vinA-kevaLa potAnuM ja bhAvi duHkha TALavAnA vicAramAMthI janmatI pravRtti ahiMsA, kSamA, tapa, japa, saMyama vagere game te svarUpe hoya to paNa te paramArthathI dharma nathI. dharmanA pAMca prakAra : prathama najare kadAca A vAta coMkAvanArI lAgaze. paraMtu upA. zrIyazovijayajI mahArAjanuM nIcenuM vacana vicAratAM A vAta spaSTa thaI jaze : "laukika lokottara kSamA, duvidha kahI bhagavaMta, tehamAM lokottara kSamA, prathama dharma che taMta. 2. upakAre apakArathI, laukika vaLI vivAga, bahu aticAratIrI kSamA, nahi saMyamane lAga. 5 maddava ajava mutti tava, paMcabheda ema jANe, tyAM paNa bhAva niyaMThane, caramabheda pramANa." 7--yatidharma batrIzI koI paNa dharma pravRtti-namratA, saraLatA, saMtoSAdinA uparokta pAMca prakAra paDI jAya che. dA.ta. kSamA laIe, to nIce mujaba enA pAMca vibhAga paDe : ' (1) upakAra kSamA eTale "amuke mArA upara upakAra karelo che mATe mArAthI enI sAme na bolAya" ema vicArIne, athavA A prasaMge kSamA rAkhavAthI lAbha che, ema samajIne kSamA rAkhavI te. | (2) apakAra kSamA eTale "jo huM zAMta nahi rahuM to sAmI vyakti mArI apakArI banI jaze - baLavAna Adi hovAnA kAraNe)" ema vicArIne rakhAtI kSamA. (3) vipAka kSamA eTale "kSamA na rAkhuM to ethI thatA karmabaMdhathI narakAdi . bhavomAM kevAM kaDavAM phaLa bhogavavAM paDe !" e bhayathI, ke manuSyabhavamAM ja ethI prApta dharma anapekSA * 271 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thatA anarthonA bhayathI rakhAtI kSamA.1 (4) vacana kSamA eTale AgamavAkyonA smaraNathI--"zrIjinezvaradeve kahyuM che mATe mAre kSamA rAkhavI joIe," ema vicArIne rAkhavI te. (5) dharmottarA kSamA--vacana kSamAnA cIrakALanA abhyAsathI svabhAvagata banI gayela kSamA. A kSamA mahAtmAomAM caMdanagaMdhanyAye ekameka thaI gaI hoya che. jema caMdanane kApo ke bALo to paNa te sugaMdha ja Ape che, tema koI mAre ke kApe to paNa, sahajapaNe eno upakAra thAya e rIte vartavAno mahAtmAono svabhAva ja banI gayo hoya che. e svabhAvarUpa banI gayela kSamA te dharmottarA kSamA. AmAMnI prathamanI traNa kSamA laukika kahI che ane chellI be lokottara kahI che, dharmanI zarUAta lokottara kSamAthI ja thAya che--"...lokottara kSamA prathama dharma che taMta." jyAre upakArAdi prathamanI traNa laukika kSamAmAM vAstavika--muktipradAyaka dharma nathI. upA. zrIyazovijayajI mahArAjanAM uparokta vacano vicAratAM A spaSTa samajAze. laukika dharma pUrvadharonA nikaTanA samayamAM thayelA hovAthI pUrvenA jJAnanAM rahasyonuM pAna karavAnuM sadbhAgya jemane prApta thayeluM, ane pUrvenA rahasyabhUta e jJAnane pacAvIne bhAvi prajAnA hita mATe 1444 graMthonuM navanirmANa karanAra suripuraMdara zrIharibhadrasUri mahArAja paNa 'viMzati viMzikA" nAmanA prakaraNamAM pharamAve che ke-- "uvagAravagAri vivAga vayaNa dhammuttarA bhave khaMtI / ''' sAvikkhaM AditigaM logiMgamiyaraMdugaM jaiNo // " "upakAra kSamA, apakAra kSamA, vipAka kSamA, vacana kSamA ane dharmottarA kSamA, ema pAMca prakAre kSamA che, emAMnI prathama traNa kSamA sApekSa che ane laukika che, chellI be nirapekSa ane lokottara che, te be kSamA yatine hoya." - yatidharma viMzikA gA. 3 caramakSamAdvika nirapekSa che---niSkAma che, temAM phaLa upara najara nathI. prathamanI traNa kSamAmAM phaLa upara dRSTi che mATe tene sApekSa ane laukika kahI. Ama dekhItI pravRtti kSamAnI hovA chatAM te lokottara dharmarUpa nathI. evI ja rIte Arjava, mArdava ane mukti paNa pAMca-pAMca bhede che. temAM paNa pUrvokta nyAyathI yatine chellA be prakAra hoya.2 1. "karmaphalavipAkaM narakAdigatamamanupazyato duHkhabhIrutayA manuSyabhava eva vA'narthaparamparAmAlocayato vipAkadarzanapurassarA vipAkakSAntiH / " SoDazaka 10, gAthA 10, TIkA 9 - 2. emeva'havamajjavamuttIo huMti paMcabheyAo / puvvoiyanANNaM jaiNo itthaMpi caramadugaM // 272 * dharma anuprekSA Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A uparathI e vicAra sthira thaI javo joIe ke karma vipAkanA ciMtanathIarthAta "amuka rIte vartavAthI potAne karmabaMdha thaI bhAvimAM duHkha maLaze, e duHkha potAne na maLe mATe e rIte na vartavuM, ane duHkha TaLIne potAne sukha maLe e rIte vartavuM." A vicAramAMthI thato nivRtti ke pravRttirUpa dharma, e laukika dharma che, lokottara dharma nathI. jyAM kevaLa svanA sukha-duHkhanI ciMtA che tyAM hajI dehabhAva ja che, AtmAno vicAra vAstavika ugyo ja nathI. nirmaLacittamAM AtmAnuM pratibiMba citta nirmaLa ane sAtvika banyA pachI ja temAM AtmAnuM pratibiMba paDavA mAMDe che ane ApaNane anubhavayukta khAtarI thavA mAMDe che ke ApaNe zarIrathI-manathI alaga chIe, ane tenA sAkSI-niyaMtA chIe. | cittamAM AtmAno prakAza paDavA mAMDe pachI te vyakti kevaLa potAnA ja sukhanI paritRptimAM nimagna rahI bIjA jIvo pratye taddana udAsIna rahI zakatI nathI. jIvajagata pratye udAsInatA ane jaDajagata pratye prIti-AkarSaNa, e mohanI prabaLatA sUcave che. mohanuM AvaraNa gADha hoya tyAre ja potAnA sajAtIya AtmAo pratye taddana udAsIna rahI zakAya. videzamAM rahetA be hindIone paraspara sahAnubhUtinI lAgaNI sahaja janme che. saMsAra e Atmadravya mATe videza che, eno sva-deza muktipurI che. potAnA jevA ja samRddhimAna potAnA sajAtIya bIjA AtmAne e videzamAM dhanamAla (AnaMda, jJAnAdi anaMta aizvarya) hIna khuvAra thayela duHkhI sthitimAM joIne paNa jenA aMtarano eka paNa tAra na hAle evI kaThora vyaktine kevI gaNavI ? lokottara dharma dharmanI vAta to dUra rahI, dharma mATenI yogyatA paNa AtmAmAM tyAre ja Ave che jyAre enAmAM bIjA jIvo mATe kaMIka paNa vicAra jAge che. potAnA sajAtIya AtmatattvanI upekSA e moTo Azrava che. te moTA Azravano tyAga na thAya tyAM sudhI hiMsAdi bIjA Azrayone choDavAno prayAsa cAlu hoya to paNa lokottara dharmano prAraMbha thaI zakato nathI. samagra pravacananA sArabhUta zrImahAnizItha sUtre A cetavaNI spaSTa rIte uccArI 1. A mATenA zAstrokta pramANonI vicAraNA A lekhamAM anyatra karI che. dharma anuprekSA * 273 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. '"oyamA ! paDhamaM nALa to vyA, tyA ya savvajJAnIvALamUyasattAnuM attasamarisitta, savvajagajIvapANabhUyasattANaM attasamadaMsaNAo ya tesiM ceva saMghaTTaNapariyAvaNakilAvaNoddhAvaNAidukkhuppAyaNa bhaya vivajjaNaM, tao aNAsavo.... / " "he gautama ! prathama (Atma)jJAna thAya pachI dayA Ave che ane dayAthI jagatanA sarva jIva-prANI-bhUta ane sattvo pratye AtmasamadarzipaNuM Ave che ane jagatanA sarva jIva-prANI-bhUta ane sattvo pratye AtmasamardaSTi thavAthI temane saMghaTTAdithI du:kha upajAvanAra ke bhaya pamADanAra pravRttino te AtmA tyAga kare che, tethI anAzrava thAya....' ,, zrI mahAnizItha sUtra. e AtmajJAna thavAthI sarvajIvo pratye Atmatulya dRSTi jAge che. AtmatulyadRSTithI prerAIne, nahi ke kevaLa sva-sukhanI kAmanAthI prerAIne, jIva jyAre ahiMsAdinuM pAlana kare tyAre karmabaMdha aTake che. e kAraNe zrIdazavaikAlikasUtranA cothA adhyayanamAM kahyuM che ke : " savvabhUappabhUyasya sammaM bhUyAi pAsao / pihiAsavassa daMtassa pAvaM kammaM na baMdhai // " "sarva jIvone Atmatulya jANe, jue, saMyama pALe tene pAmakarma na baMdhAya." anubhavI jhaverI ukaraDA upara paNa paDela ratnane AvakAre che, tema AtmatattvanuM jJAna thayA pachI te mahAtmA cetanAzaktine game tyAM paDela--kITa-pazunI tuccha kAyAmAM, caMDALanA gharamAM, ke cora ane khUnI tarIke kedanI koTaDImAM paNa dekhe toye enI avahelanA ke avagaNanAnI buddhi tene na jAge, tenA aMtaHkaraNamAM enA pratye paNa AdaranI-sahAnubhUtinI lAgaNI ja janme che. zAstra ane sAcA ArAdhakono anubhava A vAtanI zAkha pUre che. vartamAna kALe paNa je virala ArAdhako AtmajJAna meLavI zakyA che temano anubhava Avo ja che. jIva jyAre, jaDa pratyeno prema ane Atmadravya pratyenI udAsInatA ochI ka2vA mAMDe che tyAre ja te dharmasanmukha bane che. 274 * dharma anuprekSA Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma prAptinI yogyatA (A lekhamAM dharmaprAptinI yogyatA, dharmano prAraMbha, dharmano mApadaMDa, dharmanuM dhyeya e vagere agatyanA upakAraka muddAone zAstrakAra bhagavaMtonI AjJAnA prakAzamAM spaSTa karavAmAM AvyA che. saM.) koI paNa dharmapravRtti parArthabhAva-"sakala-sattva hitAzaya"thI prerAIne nahi, paNa kevaLa bhAvi svaduHkha TALavA mATe eTale ke svArthathI prerAIne karavAmAM Ave to te paramArthathI dharma nathI. ATalI vAta ApaNe gayA vakhate vicArI gayA. have AgaLa joIe. zAstra pramANe dharma prAptinI yogyatA keLavavA zAstrakAro je upAyo batAve che tenuM ApaNe parizIlana karIe to A vAta temAM tarI Ave che : 1. zrIyogabiMdu granthamAM yoganI pUrva sevA arthAt yoga mATenI pUrva taiyArI batAvI che. temAM gurudevAdipUjana, dAna ane dInAbhyaddharaNa, dAkSiNyAdi guNo kahyA che, guru-devAdipUjanamAM mAtA-pitAdi vaDIlavarganI sevA-bhaktinuM, dAnamAM pAtrane ane dInAdi (sakala puruSArthamAM kSINa zaktivALA, AMdhaLA, satpuruSonI dayAnA sthAnabhUta koDhAdi rogavALA, daridri--nirvAhanA kAraNabhUta vyApAro ka2vAmAM asamartha)ne anna, vastra, auSadha vagere temanI jarUrIyAtonA dAnanuM, dInAbhyadvaraNamAM dIna-anAthane upakAra thAya tevA prayatna karavAnuM ane dAkSiNyamAM svabhAvathI ja para kAryamAM sahabhAgI banavAnuM.1 sUcana karyuM che. 2. viMzati viMzikA graMthanA prAraMbhamAM ja tattvaprAptinA upAyo batAvatAM ane caramAvartanI oLakhANa ApatAM zrIharibhadrasUri mahArAja kahe che ke, majjhatthayAi niyamA, subuddhijoeNa atthiyAe ya / najjai tattaviseso, na annahA ittha jaiyavvaM // 18 // guNagurusevA, sammaM viNao tesiM tadatthakaraNaM ca / sAhUNamaNAhANa ya sattaNuruvaM niogeNaM // 19 // 1. dAkSiNyanI oLakha 'SoDaza' A rIte karAve che : "dakSiLyuM patyepi yoAparaH zumAzayo jJeyaH / "- bIjAnA kAmamAM paNa utsAhavALo adhyavasAya. ? dharma anuprekSA 0 275 - Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavvassa caramapariyaTTavattiNo paraM eyaM / eso'viya lakkhijjai bhavavirahaphalo imeNaM tu // 20 // madhyasthatA, sadbuddhino yoga ane arthitA vaDe avastha tattvavizeSanuM jJAna thAya che. A traNa guNa vinA tattvajJAna thatuM nathI. mATe A (guNo sahita AgamanA parizIlana)mAM prayatna karavo joIe. sAthe sAthe guNI puruSonI sevA, temano vinaya, temanI AjJAnuM pAlana ane zakti mujaba sAdhu ane anAtha janonI sevA paNa avastha joIe. caramaparAvartamAM rahelA bhavyamAM A guNo khIlelA hoya che ane bhavano aMta jenuM phaLa che evo caramAvarta paNa A guNothI kaLI zakAya che. 3. jIva jayAre caramAvartimAM Ave che ane teno bhAvamaLa kSINa thAya che, tyAranI enI sthitinuM varNana karatAM "yogadaSTi samuccaya"mAM graMthakAra kahe che ke "Tu viSa cittavo guNavatyuM 2 ! riyAsevanuM vaiva, sarvatravAvizeSataH " glo. 32 "duHkhI mAtra pratye atyaMta dayA, guNavAna pratye adveSa ane sarvatra ucita pravRttinuM Asevana" e jIva kare che. - dharma prApti mATe je sAmAnya sadguNonI mUDI joIe teno khyAla jJAnIo uparokta vacanomAM ApI de che. guNI, upakArI ane dIna-duHkhInI sevA-bhakti ane sahAyatA-ochAmAM ocho ATalo parArtha jIvanamAM AvyA vinA dharma prAptinI yogyatA paNa nathI AvatI- dharmaprApti mATe A Qualification yogyatA joIe ja, A hakIkata uparokta zAstravacanothI dIvA jevI spaSTa thaI jAya che. dharmano prAraMbha mArgAnusArI AtmAnA guNomAM prathama guNa nyAyasaMpannavaibhava kahyo che. emAM paNa paranA vicAranI-parArthabhAvanI keLavaNI che. AtmavikAsanI e prAraMbhika bhUmikAmAM bIjA jIvane pote sukha na ApI zake e bane, paraMtu "bIjAne je sukha ke sukhanI sAmagrI maLelI che. enAthI emane potAnA svArthavaza vaMcita to na ja karavA eTalA parArthanI khIlavaTano ane svArthavRttine aMkuzamAM levAno A prAraMbhika abhyAsa che. jeTalA pramANamAM svArthaparAyaNatA vadhAre teTalA pramANamAM anItimattA paNa vadhAre, 276 * dharma anuprekSA Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niHsvArthatA ane nItimattA A paryAya zabdo che. Ama, dharmano prAraMbha parArthabhAvanA bIjathI thAya che ane dharmanI pUrNatA paNa parArthanI siddhi dvArA ja prApta karI zakAya che. "dazasaMjJAviSkaMbhaNayoge satyavikalaM hyado bhavati / patiniratasya savA gaMbhIrovaramAvasya / '' SoDazaka 5, gA. 10. "za saMjJAonA nirodhathI ke nirodhanA utsAhathI sadA parahitamAM rata rahenAra, gaMbhIra ane udAra vyaktinuM sadanuSThAna paripUrNa bane che." eTale ke svArthaparAyaNa vyaktio daza saMjJAonA nirodhano prayatna saphaLa nathI banI zakato, kAraNa ke jyAM sudhI manamAM svArthavRtti che, tyAM sudhI temAM kAma, krodha, lobha, moha, mada, matsara vagere adhama vRttionuM astitva hoya ja. sukheththu, saMkucita ane svArthI mana iMdriyonI doravaNI svIkArI Akhare AtmAne vAsanAnA kIcaDamAM ja kheMcI jAya che, niSkAma sevA, dAna ane premanA abhyAsapUrvakanI ArAdhanAthI ja AdhyAtmika unnati sAdhI zakAya che. A vicAra manamAM saMsthira thavo joIe. dharmano mApadaMDa have, prazna thaze ke "hiMsAdi pApo karavAthI narakAdi durgati prApta thAya che." e rIte vipAkanuM darzana zAstrakAro Thera Thera karAve che ane e rIte vipAkadarzana karAvI jIvone e pApo karatA vALI levAno temano Azaya jaNAya che, enuM zuM ? samAdhAna : jagatanA jIvo jyAre dharmanA paricayamAM Ave che tyAre prAraMbhakALamAM to temAMno moTo bhAga "sva"mAM ja pUrAyelo hoya che. te prAraMbhika avasthAmAM emane bIjAnuM zuM thAya che enI paDI nathI hotI, paNa mAruM du:kha koI rIte TaLe che ? mane sukha ApanAra koI pravRtti ke jIvanapaddhati che ?" e vicAramAM teo gaLADUba hoya che. e avasthAmAM teo 'sva'ne sparzatI vAta pratye ja kheMcAya e svAbhAvika hovAthI, parama karuNALu jJAnIo svArthamAM pUrAyelA evA jIvonuM paNa hita karavAnI buddhithI prAraMbha kALamAM emane pApAcaraNanA vipAkanuM darzana karAvI pahelAM emane pApapravRttimAMthI bahAra kADhe che. tIvra saMklezavALA jIvone maMda saMkalezavALA karavAno emano e prAraMbhika prayAsa che. e rIte sadvyavahAramAM joDIne e jIvone prathama laghukarmI banAvavAno jJAnIono Azaya che. jethI vRttionI zuddhi-azuddhi samajavA mATe teo yogya bane. paramArthika dharma to vRttinI sudhAraNAmAM che, nahi ke mAtra pravRttinI pherabadalImAM. dharma anuprekSA 0 277 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanI vyAkhyA karatAM yogaviMzikAnI TIkAmAM pU. upA. zrIyazovijayajI mahArAja kahe che ke, "dhatAvA mitra vimena puSTi zuddhimanvimeva " rAgAdi maLano hrAsa thavAthI puSTa ane nirmaLa baneluM citta e dharma che." nirmaLa cit e dharma che ane cittane malIna karanAra rAga-dveSa ane moharUpa maLa che. svasukhano rAga, svaduHkhano vaiSa ane moha eTale ke potAnI jema bIjA jIvo paNa sukhanA artha che, duHkhathI pIDita che, e najare dekhAtI vastusthitine na samajI zakavArUpa mUDhatA, A traNa maLo manane malina rAkhe che, e maLo ochA thAya tyAre AtmAmAM dharmane praveza maLe. arthAta kevaLa svasukha uparano rAga ane svaduHkhano dveSa TaLe nahi tathA bIjA du:khInA duHkha dUra thAya, sukha maLe evI IcchA jAge nahi, eTale ke parArthapradhAnavRtti bane nahi tyAM sudhI nirmaLa dharma AtmAmAM Ave nahi. AthI e vicAra suspaSTa thaI jAya che ke tapa, japa ke saMyamAdi pravRtti keTalI thaI enA AMkaDA uparathI "ATalo dharma thaI gayo" evo saMtoSa mAnI laIe to koI vAra bhramamAM rahI jaIe. jema koI vepArI peDhI kevaLa potAnA vepAranA AMkaDAthI saMtoSa nathI mAnatI, paraMtu saravaiyAmAM naphAno AMkaDo jue che, tema ApaNe paNa ApaNI dharmapravRttithI ApaNI vRttinI sudhAraNA keTalI thaI-svArthavRtti keTalI TaLI ane parArthavRtti keTalI khIlI ?-e mApadaMDathI ApaNA dharmanuM mApa kADhavuM joIe. AjJA bahumAna jeTalI ApaNI vRtti badalAI teTalo ja dharma thayo. "dharma zubhAtmapariNAma hovAthI sadA AMtarika (cittagata) che." Avo nirmaLa AtmapariNAma karmanI laghutAthI prApta thAya che ane vipAkadarzanathI paNa jIva jyAre pApAcaraNa choDIne savyavahAramAM rahe che tyAre tethI karmalaghutA prApta karI zake che. tethI, parama karUNAvALA jJAnIo vipAkano bhaya batAvIne paNa jIvone dharmapravRttimAM joDe che. paraMtu dharma pAmavA pahelAMnI e prAraMbhika avasthA che, e ApaNe bhUlavuM na joIe. dharmAnuSThAnonI ApaNI pravRttinI pAchaLa ApaNA aMtaramAM kaI vRtti rahelI che enuM saMzodhana nitya karatA rahevuM joIe. to e pravRtti ApaNane vRttinI sudhAraNArUpa vAstavika dharma sudhI laI jAya. dharma pravRttinA vadhArA sAthe ApaNI vRttinI sudhAraNA thaI rahI che ke nahi e 1. "paNo satapariNAmarUvo navaraM sarU saMto mo " zrIharibhadrasUri ma. viziMkA 9, gA. 4. 278 - dharma anuprekSA Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jotA rahevuM joIe, "AMbela so thayAM", "pauSadha pacAsa thayA", "pacIsa AgamanuM vAMcana thaI gayuM," ane "saMyama paryAya 20 varSano thayo." e gaNatrI rAkhIe chIe tema e badhI ArAdhanAthI "ApaNI svArthavRtti keTalI ghaTI ? parArthavRtti keTalI AvI ?" moha keTalo ghaTyo ? nirmohatA keTalI AvI ? e AtmanirIkSaNa paNa sAthe sAthe karatA rahevuM jarUrI che. tAva mApavA jema tharamomITarano upayoga karIe chIe tema ApaNA AtmAmAM vikasatA dharmane paNa mApatA rahevuM joIe. parArthavRtti e dharmanI pArAzIzI che. lokottara dharma parArthavRttimAMthI ke zrI jinezvaradevanA vacananA AlaMbanathI janme che, kAraNa ke, zrIjinezvaradevanI AjJA 52mArthamAMthI "savI jIva karuM zAsanarasI' arthAt sakaLa jagatanI hitaciMtAmAMthI--janmelI che. kevaLa potAnuM ja sukha icchavuM ane jinAjJA pALavI e be vAtane meLa ja nathI.1 parArthabhAvano leza paNa AvyA vinA, mAtra svArthavRttimAMthI jAgatI, kevaLa potAnuM ja du:kha TALavAnI icchA ke e icchAmAMthI janmatI pravRtti--pachI bhale te viSayothI dUra rahevAnI hoya to paNa--tAttvika dharma nathI, ArtadhyAna sUkSmarUpe emAM beTheluM che. sarva jIva duHkhI che, e du:kha joIne enuM potAne saMvedana thAya--eTale ke jema potAnuM duHkha dUra karavAnI icchA rahe che tema sarva jIvanuM duHkha dUra karavAnI icchA jAge tyAre ja samajavuM ke dharmanI zarUAta thaI. "sarva jIvonuM duHkha TaLo." eTaluM ja nahi paNa e bhAvanAmAMthI janmatI "sarva jIvone sukha maLo" evI evI icchA-anukaMpA-- ane e icchApUrvaka pravRtti e ja dharma che. lokottara dharmanI prApti mATe parArthavRtti ane parArthapravRtti avazya joIe. sarvavarita ke dezivaratidharmanI vAta to dUra rahI, paNa virati rahita evA jIvane paNa jyAre mAtra samyagdarzana prApta thAya che tyAre enAmAM A buddhi jAgyA vinA rahetI nathI.'' " daTThUNa pANinivahaM bhIme bhavasAgarammi dukkhattaM / avisesa kaMpaM duhAvi sAmatthao kuNai // " "bhayAnaka bhavasAgaramAM prANIsamUhane duHkhArda joIne potAnuM ke parAyuM evo 1. "... sattvAdiSu maitryAdibhAvaH - teSu yatsaMjJAnaM zuddhasaMvedanarUpaM tena vinirmuktaM kriyAmAtraM prAyaH zuddhAnA bahumAna vidInAnAmiti / '' zrImunicaMdrasUri ma., upadezapada gA. 241 TIkA. dharma anuprekSA 0 279 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI bheda pADyA vinA potAnA sAmarthya anusAre te dravya-bhAva anukaMpA kare che."-- saddharmaviMzikA gA. 12. praNidhAnAdi Azayo praNidhAnAdi AzayapUrvakanI kriyAne ja zAstrakAro phalasAdhaka kahe che. praNidhAnAdi Azaya vinAnI dharmapravRttine asAra-'dravyayiA tuA" tarIke jJAnIo oLakhAve che. ApaNI dharmapravRttimAM praNidhAnAdi pAMca AzayomAMthI eka--praNidhAna Azaya paNa che. praNidhAna AzayanuM svarUpa batAvatAM zrIharibhadrasUri mahArAja kahe che ke, '...niravadyavastu viSaya parArthaniSpattisAraM ca / '' SoDazaka 3, gA. 7 "...jemAM pravRttino viSaya niravagha hoya ane jemAM paropakAra mukhya hoya." kAraNa ke, "sarvasthApi satAM pravRttehapasarnanISkRta svArthapradhAnIkRta pArthatvAt / " "sajjanonI pratyeka pravRttimAM svArtha gauNa ane parArtha mukhya hoya che." upA. zrIyazovijayajI ma., SoDazaka TIkAmAM. jo sajjananI paNa pratyeka pravRttimAM parArtha mukhya hoya to svArthane mukhya rAkhIne--kevaLa potAnI jAta mATe ja bhavaduHkhathI muktinI icchApUrvaka pravRtti karIne dharmI zI rIte banI zakAya ? praNidhAna Azayano eka aMza--"navadyavastuviSayaM" che tene jema yAda rAkhIe chIe tema eno bIjo aMza--"parArtha niSpattisAra" che te paNa bhUlI javA yogya nathI. parArthavRtti, parArthapravRttine kheMcI lAvaze. jema apramattamunithI kaMI jIva-virAdhanA thaI paNa jAya chatAM enuM pApa ene nathI lAgatuM. kAraNa ? enI pAchaLa jIvahiMsAnI vRtti nathI, jIvahiMsAnI vRtti vinA thayelI e hiMsA jema pApabaMdha nathI karAvatI--tema parArthavRtti vinA thatI "dharmapravRtti" paNa dharma zI rIte banI zake ? dharmanuM dhyeya potAnI jAta uparano rAga vividha svarUpo dhAraNa karIne Ave che. keTalIkavAra dekhItI rIte parArtha mATe thatI pravRttimAM paNa e "ahaM" potAnI puSTi mATe mathe che. tapa, japa ane zrutadvArA paNa e ahaMvRtti potAnuM dhAraNa-poSaNa karAvI jAya che, je tapa-japa karIne potAnI jAta uparano e durnivAra rAga ghaTADavAno hato, te tapa-japa karIne ApaNe ApaNA uparano rAga ghaTADavAne badale bevaDo to nathI karyone ? 280 0 dharma anuprekSA Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "rAgaharaNa tapa japa zrata dAkhyAM, * tehathI paNa jeNe bhavaphaLa cAkhyAM re, koI na che temano pratikAro re, amiyaviSa hoya tyAM zo cAro re." upA. zrIyazovijayajI ma. AtmanirIkSaNanI zAMta paLomAM "aha"nA sUkSmarUpone paNa oLakhI kADhI anAdithI ghara ghAlI beThelI svArthavRttine AtmabhUmimAMthI khotarI kADhIe. navyayatijItakalpa TIkA adhurA bhAjana sarakhA je jIvone mRdutA lAvanAruM jJAna paNa jo madano hetu thAya che to teone mATe auSadha paNa viSanuM AcaraNa kare che. eteSu madasthAneSu nizcaye na ca guNo'sti kazcidapi / vanamunAvaH svahRdayastha saMsAravRddhi za . prazamarati zlo. 97 svArthavRtti ghaTI, jIvanamAM parArthe Avaze pachI zAsanano utkarSa paNa ApoApa thavAno, kAraNa ke koI paNa saMsthA, samAja ke saMghanA utkarSano AdhAra temAM rahelI vizALa vRttivALI, niHsvArthI, saMyamI ane AtmasamadarzitvanI bhAvanAmAM sthira thayelI vyaktio upara che. je samudAyamAM AvA mahAnubhAvo vadhAre pramANamAM hoya che te samudAya tvarita gatithI AgaLa vadhe che ane jemAM AvI dariyAdila vyaktiono abhAva hoya che, tenI avanati thAya che. mATe, zAstrakAra bhagavaMtonA uparokta vacanone sadA smRtipathamAM rAkhI tapajapa-adhyayanAdi ApaNI dharmapravRttine jAta uparano rAga vadhAranArI nahi, paNa parArtha niSpatti sAra' banAvIe. jethI, " mAmate parArthavyasaninaH" biruda pAmelA zrIjinezvaradevonI vizvakalyANakAriNI AjJA sAthe ApaNI pravRttino meLa maLe, ane zAsanano bhAva udyota thAya. evI maMgaLa kAmanA. 1. maduvakaraNaM nANaM teNeva u je mayaM samuihaMti / UNagabhAyaNasarisA agado vi visAyae tesiM // dharma anupekSA 281 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhakane mArgadarzana sAdhaka kone kahevAya tema ja ArAdhaka eTale zuM tenI maulika spaSTatA sAthe mananIya A lekhamAM zuddha dharmanA sAdhakane mArgadarzaka tema ja preraka sAmagrI rajU karavAmAM AvI che. (3) sAdhaka ane ArAdhaka jainakuLamAM janma mAtrathI zrInavakAra mahAmaMtra, jinapUjA, sAdhuonI bhakti, supAtra dAnAdi dharmanI ApaNane prApti thaI gaI che. e dharmanuM ApaNe niyamapUrvaka pAlana karatA hoIe-zrInavakAranuM smaraNa, zrIjinezvaradevanI pUjA ane supAtrabhakti karyA vinA anAjano dANo ke pANInuM TIpuM paNa ApaNe moDhAmAM na nAkhatA hoIe- to ApaNane dharmanI prApti thaI gaI gaNAya ja ne ? kulAcAra ke dharma ? "laukika--dharma eTale anya dharmo ane lokottaradharma eTale jainadharma." evo artha jo ApaNA manamAM goThavAI gayo hoya to ApaNe lokottaradharma meLavI cUkyA chIe ema jarUra kahI zakAya. paraMtu, jainakuLanA anuSThAnonA AcaraNa mAtrathI lokottaradharma AtmAmAM AvI gayela samajavo e kevaLa bhrAnti che. e vAta A lekhanA pahelA be haptAmAM ApaNe vicArI gayA. parArthavRtti vinA dharma nathI, ane audAryAdi guNo vinA apunarbaMdhakapaNuM paNa nathI.` apunarbaMdhakAvasthAmAM, jIva jyAre dharma mATe adhikArI bane che tyAre tenAmAM zukalapakSanA caMdramAnI jema audArya-dAkSiNyAdi guNo dina pratidina vadhatA jAya che. AthI e jIvane zAstro "zuklapAkSika" saMjJA paNa Ape che. e guNo vinA pUjA, sAmAyika ane dAnAdi kriyAo e mAtra kulAcAra che--jainakuLano AcAra mAtra che. jainakuLamAM janma pAmavA chatAM jene jainakuLanA A AcAra pratye paNa aci che te to dharmathI vegaLA che ja, paraMtu A kulAcAranuM pAlana karanAra badhA sAcA arthamAM dharmI ja che evuM paNa nathI. sAdhakavRtti bIjo eka varga evo maLe che ke jene A badhI sAdhanA karavA mAtrathI saMtoSa 1. '...vardhamAnanuprAyo Apunarvandho mataH / '' - zrIyogabiMdu, zlo. 178 svopajJaTIkA- "zuklapakSakSapApati maNDalamitra pratikulamullasanto guNA audAryadAkSiNyAdayaH prAyo bAhulyena yasya sa apunarbandhako dharmAdhikArI mato'bhipretaH / " 282 * dharma anuprekSA Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI maLato. pUjA, tapa, japa, sAmAyikAdi ArAdhanA karyA pachI te potAnuM nirIkSaNa kare che ke kAla karatAM Aje huM kaMIka AgaLa vadhyo ke nahi ? dinapratidina potAnI unnati thatI rahe che ke nahi ? kAla karatAM Aje vRttiomAM keTalo pharaka paDyo ? vagereno pratyakSa anubhava karavAnI ene prabaLa jijJAsA hoya che. kriyA karyA pachI enuM kaMI paNa phaLa na anubhavAya to ene jaMpa vaLato nathI--ene cena paDatuM nathI, e sAdhaka varga che. zrIsiddhagirinI yAtrAe gayA, pagapALA girirAja caDyA, gabhArAmAM pahoMcyA, dAdAnA darzana karyAM--ethI, yAtrA thaI gayAno saMtoSa upAsaka mANI zake che. girirAja caDyA, prabhunA darzana karyAM eTalA mAtrathI sAdhakane saMtoSa nathI thato enA manamAM to vicAro ghoLAya che ke huM ahIM sudhI Avyo, zrIsiddhagiri jevA paramapAvana tIrthanA pavitra vAtAvaraNamAM peTho, karuNAnA amRtarasathI bharapUra prabhunI dRSTi sAthe STi meLavavAno maMgaLa avasara mane prApta thayo--AvI anupama sAmagrI maLI to kaMIka apUrva bhAvollAsa jAgavo joIe. deha romAMcita thavo joIe, harSAzrunI dhArA vahevI joIe. paNa, evuM to kazuM thayuM nahi. ene yAtrA apUrNa lAge che. upAsaka vyavahArapradhAna hoya che, sAdhaka nizcayapradhAna hoya che. vyavahAra naya pAMce varNayukta bhamarAne, te bahArathI kALo che mATe, "kALo" kahe che, nizcayanaya aMdara DokiyuM kare che--bahArathI to bhramara kALo dekhAya che paNa aMdara kevo che ? tema dharmanA mAtra bAhya anuSThAno joIne "ahIM dharma che." ema vyavahAranaya svIkAre che, ke sAdhuno veza mAtra joIne "A sAdhu che." ema te mAne che, paNa nizcayanaya bahAranA AkArane vIMdhI, aMtastala kevuM che tenI kasoTI kare che. tethI, sAdhakane dharmanI kriyA mAtrathI ke veza mAtrathI "huM dharmI chuM," ke "huM sAdhu chuM." evo saMtoSa thato nathI, e prazna kare che--AtmanirIkSaNa kare che ke "mArI pAse dharmakriyA to che paNa aMdara bhAva kevo che ? veza to che paNa vRtti kevI che ?" ema, enuM AtmanirIkSaNa satata cAlu ja rahe che. tethI, upAsakanI jema kriyA mAtrathI te nirAMta nathI anubhavI zakato. davA lIdhA pachI roga ghaTe che ke nahi, tenI pratIkSA daradI satata karato rahe che, davA levA chatAM roganAM cihno moLA na paDe to e davA badale che, koI niSNAta dAktaranI salAha le che, tema dharma-auSadhanuM sevana karavA chatAM bhavaroga moLo paDato na dekhAya to sAdhakane ciMtA thAya che. bhAvArogyanI tenI jhaMkhanA eTalI tIvra hoya che ke pote sevana karI rahela auSadha, tenI sevanavidhi ane pathya barAbara che ke temAM kaMI bhUla dharma anuprekSA * 283 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che, enuM anveSaNa karyA vinA te rahI zakato nathI. ratna ke kAca ! dareka dharmanA ane dareka matanA anuyAyIo potAne maLela sAdhanApaddhatine sarvAga saMpUrNa mAnatA hoya che. eka divasa pUjA na thAya to mUrtipUjakane te khaTake che, sthAnakavAsI jIvanabhara prabhupUjA na kare toye ene DaMkha nahi. kAraNa, ene janmathI e jAtanA saMskAra maLyA che, tema terApaMthIne janmathI e jAtanA saMskAra maLyA che ke bIjA duHkhInA duHkha dUra na karIe-duHkhI pratye dayA na batAvIe chatAM dharma thaI zake che. tethI, dayA cUkAya che, enuM ene duHkha nathI. | upAsaka koTinA ArAdhako, e rIte, potAne kuLaparaMparAthI prApta thayela dharmArAdhanAmAM kaMI prazna UThAvatA nathI, ane potAnA e kuLAcAramAM potAne jo ruci jAgI gaI hoya to potAne mukti mArganI prApti thayelI mAne che. eTaluM ja nahi, e ruci thoDI vadhu tIvra hoya to potAne samakitanI, sAcA dharmanI, prApti thaI gaI che evuM kharA aMtaHkaraNathI mAnavA lAge che. samyagdarzana to kharekhara aNamola ratna che. zAstrakAroe ene pAMca ratna sAthe sarakhAvyuM che. enI tulanAmAM dRSTirAgarucisva kuLanA AcAranI uparokta AMdhaLI ruci-e kAca che. e kAcane ajJAna jIva pAMcaratna. mAMnI, "samakti ratnanI saMpatti potAnI pAse AvI gaI." e brAntimAM rAjI rahe che, "daSTirAgaruci kAca pAMca samakita gaNuM" ema kahIne ApaNA pUrvAcAryo A avasthAno nirdeza kare che. ratnanuM pANI parakhanAra anubhavI jhaverIne jIvonI A dazA joIne karuNA upaje che, paNa mauna rahe che. tamane thatuM haze ke to pachI....te anubhavIo, jJAnIo, ajJAna jIvone cetavatA kema nathI ? enI pAchaLa eka rahasya che. eka nAnakaDA diSTAMtathI e spaSTa samajAze. eka dhanADhaya jhaverI hato. pAchalI vaye ene eka putra thayo, paNa sthiti palaTAI gaI, dhana gayuM. chokaro cAra-pAMca varSano thayo. zeTha bimAra paDyA. zeThane mRtyu nikaTa lAgyuM. potAnA mRtyu pachI potAnI strI hiMmata hArI na bese te mATe emaNe eka yukti karI, patnIne eka ratna ApIne kahyuM ke huM to have ghaDI-beghaDIno mahemAna chuM. A ratna sAcavIne mUkajo. Apatti Ave tyAre mArA mitra amuka zeTha pAse ja jaI A ratna vaTAvI lejo. patnIne dharapata vaLI, divaso upara divasa ane varSa upara varSa vItI gayAM, chokaro cauda varSano thayo, nANAMbhIDa vadhI, zeThANIe chokarAne tenA pitAe 284 * dharma anuprekSA Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sopela ratna kADhI ApyuM ane pitAnA mitra pelA zeTha pAse jaI vecI devA jaNAvyuM. zeThe ratna hAthamAM laI, te ratna chokarAne pAchuM ApyuM ane kahyuM ke hamaNAM bajAramAM maMdI che, nANAMnI bahu taMgI hoya to thoDA rUpiyA hamaNAM mArI pAsethI laI jAo. bajAra sudharyA pachI ratna vecIzuM. have chokaro e zeThanI dukAne bese che, anubhava le che. thoDA vakhatamAM to e kAbela jhaverI bane che. eka divasa zeThe kahyuM ke have peluM ratna lAvajo. chokarAe mA pAsethI ratna lIdhuM. paNa A zuM ! jue che to kAcano TukaDo ! . chokarAe dukAne jaIne zeThane vAta karI, zeTha kahe mane to te divase ja e samajAyuM hatuM. paraMtu te vakhate huM tane e vAta karata to mArA upara vizvAsa na besata. tane ane tArI mAne zaMkA thAya ke zeThanI dAnata bagaDI lAge che, ratnanI purI kiMmata ApyA vinA e paDAvI levuM che, bIjuM, te vakhate AvakanuM koI sAdhana tamArI pAse nahotuM, te avasthAmAM A kharI vastusthiti samajAta to tame nirAza thaI jAta, tethI tyAre meM phoDa na pADyo, ane tamane "ApaNI pAse A ratna che." e AzvAsanamAM rahevA dIdhA. " * jJAnIonI karuNA tema, dharmaratnane pArakhanArA jhaverIo, jJAnIo, anubhavIo karuNAbuddhithI mauna seve che. jIvane tenI ajJAna-avasthAmAM, jo teo kahe ke bhAI ! tuM jene samaktiratna mAnI beTho che te to dRSTirAgarucirUpa kAca che ! to ajJAna jIva jhaverIne ja cora gaNI kADhe, ane sAcA dharmanI hAMsI uDAve. - "ra vetti yo ya guIBorSama, satI satataM roti ninAm. yathA kirAtI karikuMbhajAtAm, muktAM parityajya bibharti guMjAm // " bhIlaDI gajamautikane nakAmo patharo samajI pheMkI de che ane caNoThInA AbhUSaNo banAvI te paherIne rAjI thAya che tema, ajJAna avasthAmAM jIva pAramArthika dharmanI avajJA karI pApamAM na paDe, e karuNA buddhithI jJAnIo cUpa rahI rAha jue che- yogyakALanI. pote karI rahela ArAdhanAmAM kaMI khAmI che, e vAta sAMbhaLavA jeTalI paNa madhyastha buddhi, ane enA upara zAMta citte vicAra karavAnI vRtti, jIvamAM na dekhAya tyAM sudhI jJAnIo-anubhavIo cUpa rahevAmAM sAra jue che. dharma anapekSA * 285 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhaka paraMtu, sAdhakavRttivALo AtmA ajJAna aMdhakAramAM lAMbo samaya rahI nathI zakato. gatAnugatika dharmapravRttithI ene tRpti nathI thatI. AtmasvarUpanI nirmaLatAno anubhava levA enuM aMtara talasatuM hoya che. ne A mAnava prakRti che ke tenA aMtaramAM koI joradAra laganI pedA thayA pachI te laganI tenAthI dAbI nathI zakAtI, paraMtu ene vaza thaI javAya che. A niyamAnusAra "sAcuM tattva zuM che ?" e potAnI jijJAsA saMtoSavA sAdhaka pote ja prayAsa Adare che. te mATe te pravAsa paNa kheDe che, satparuSonI zodha kare che. jJAnIo ane anubhavIonA anubhava prakAzamAM e potAnI sAdhanAnI AkarI kasoTI karI jue che. saphaLa vepArI jema sAMje meLa meLave che, tema sAdhaka potAne prApta thayela sAdhanAthI AtmanirmaLatA-udAratA, gaMbhIratA, cittanI prasannatA, Adi Atmika guNasaMpatti vadhe che ke nahi ? te sadA tapAsato rahe che. sAdhya enI dRSTi sanmukha sadA taravare che, sAdhyanI prAptimAM vijJabhUta paristhatino aMta ANavA ane tenI sAdhakasAmagrIne meLavavA te kaTibaddha thayela hoya che. ApaNA hitanI vAta have vicArI juo ke tamArI prakRtino DhALa kevo che ? upAsaka jevo ke sAdhaka jevo ? durlabha mAnavabhavanI saphaLatA to tame iccho ja cho. dharmanI ArAdhanA vinA te saphaLa na bane e tame jANo cho, ane mAno paNa cho. je tattvathI devadurlabha mAnavabhavanI sArthakatA nirmita thAya che e che "dharmanI ArAdhanA"... mAtra "dharma"nI ArAdhanA nahi, paNa "zuddhadharma"nI ArAdhanA. kAraNa ke, zuddha zramaNabhAvane yogya pratyupekSaNA-pramArjanAdi saghaLI cinokta kriyAo paNa (avyavahAra rAzigata ane temAMthI nIkaLyAne jene ghaNo vakhata thayo nathI evA jIvone mUkIne) saune anaMtavAra maLI, ema zAstro kahI jAya che. chatAM, bhavabhramaNa to UbhuM ja rahyuM. tethI, sAdhakavRtti keLavI, AtmanirIkSaNa karI, ApaNane prApta ArAdhanA zuddha dharmanI-lokottara dharmanI--che ke nahi tenI kasoTI karI levI zuM hitAvaha nathI ? 1. "...zuddhajhamanamAvayogya: pratyupekSaNa pramArganAvikozeTTa: manantA: vyatikrAntA mane, paripUrNA api, sarveSAM bhavabhAjAM prAyeNa, avyavahArikarAzigatAnalpakAlatannirgatAMzca muktatvetyarthaH |"zrIupadezapada zlo. 233-TIkA 286* dharma anuprekSA Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmanirIkSaNa ApaNI jarUrIyAta sAdhake haMmezAM potAnuM-potAnI sAdhanAnuM, potAnI manovRttionuM-nirIkSaNa karatA rahevuM joIe. sAmAnya mANasa bIjAnA doSo zodhI kADhavAmAM jeTalo rasa le che tethIye adhika jAgRti sAdhakane potAnI truTIo zodhI kADhavAmAM hoya. bIjAnI bhUla jovA mANasa jeTalo tatpara rahe che, teTalI tatparatA potAnI bhUla jovA-samajavAmAM rAkhe to teno vikAsa thayA vinA na rahe, sAdhaka to sadA vikAsazIla hovo joIe, mATe eNe potAnI tapAsa rAkhavI anivArya che, e AtmanirIkSaNa vinA AtmonnatinA mArge prayANa akhaMDa na rahI zake. ApaNane prApta thayela ArAdhanApaddhati zrI sarvajJa ane vItarAgakathita hovAthI sarvAga saMpUrNa che. to paNa emAM vidhi-niSedhonuM je nirupaNa che, tene te je bhAvamAM che te ja bhAvamAM, ApaNe samajayA chIe ke kema ? e kasoTI to karavI ja rahI. kAraNa ke bhagavAnanI paNa AjJA jo viparIta rIte AdaravAmAM Ave to jIvo potAne ane pote jenA upara upakAra karavA icche che, tevA potAnAo (kuTuMbIjano, ziSyo ke anuyAyIo)ne upakAra karI zakatA nathI.' sUripuraMdara zrIharibhadrasUri ma. kahe che : "zuddhati yatrAsavAma: suparizuddhaH | tanAve taddeza: zilyonyathA grAn II" SoDazaka 16, zlo. 12. AnA upara TIkA karatAM zrIyazobhadrasUri mahArAja spaSTatA kare che ke : jemAM zrIjinezvaradevanI AjJAnuM audaMparya skuTa thatuM hoya te Agamavacana pramANabhUta gaNAya. te vinA, eTale ke aidaMparyazuddhi vinA zrIjinezvaradevanA vacanano koI aMza e anyanuM vacana banI jAya che. kAraNa ke temAM zrIjinezvaradevanI AjJAno je viSaya che, teno avaLo svIkAra che. * mAtra zrutajJAnathI zrIjinezvaradevanI AjJAnA audaMparya sudhI nathI pahoMcAtuM, zrata 1. "bAyaparizvAno mAnajove rUrI niyama | - zrIupadezapada, gA. 36 TIkA:- AtmaparaparityAgaH AtmanaH svasyapareSA cAnugRhItu miSTAnAM dehinAM parityAgaH dugartigartAntagatAnAM projjhanaM kRtaMbhavati AjJAkopena bhagavadvacanavitathAsevanarUpeNa" - zrImunicaMdrasUri ma. dharma anuprekSA * 287 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane ciMtana pachI jayAre bhAvanAjJAna jIva meLave che tyAre tene aidaMparyanuM bhAna thAya che. 2. "vAvayArthamatraviSayaMkRtam | 2. yattu mahAvAkyArthajamatisUkSmasuyukticintayopetaM...cintAmayaM tatsyAt / rU. pappayyataM hatat (mAvanAmayaMjJAnama) ' poDaSaka 11, zlo. 7/9 "zrutajJAnano viSaya vAkyartha mAtra che. mahAvAkSArthamAMthI nIpajatuM ane atisUkSma suyuktiopUrvakanI vicAraNAvALuM je jJAna te ciMtAjJAna che. bhAvanAjJAna aidaMparya sudhI pahoMce che." "A bhAvanAmaya jJAnathI jANeluM te ja jJAna kahevAya, ane kriyA paNa bhAvanApUrvakanI hoya che ja, TuMka samayamAM, mokSasAdhaka bane che. - mane di jJAti jJAnaM nAma kriyAye viveva mokSAyAkSepeNa sampane ' SoDazaka 11, zlo. 9-TIkA. jIvanuM hita sadhAya che...bhAvanAjJAnathI mATe svahita sAdhavuM hoya to, zrutajJAnane bhAvanAjJAna sudhI pahoMcADavuM rahyuM. te vinA, kevaLa zrutajJAna to koThAramAM paDela bIja jevuM che, enAthI dharmasiddhino pAka na lakhI zakAya. jinAjJAnI bhAvathI prApti bhAvanAjJAna thatAM te AtmAnI pravRtti sarvajIvahitakara bane che. "bhAvanA jJAne sati sarvopu nIveSa ditadetuH pravRtti: " . SoDazaka 1.1, glo. 11-TIkA aidaMparyayukta hoya te bhAvanA jJAna. ane bhAvanAjJAna Ave ke "sarvatra hitAvRtti" sarva jIvonA hitanI vRtti AvI jAya che. arthAt sarvajIvavatsala zrIarihaMta paramAtmAnI AjJAnuM aidaMparya e thayuM ke "sarvanuM hita thAya te rIte varte." zrutajJAnane ja mokSasAdhaka jJAna mAnI besI na rahetAM zrutajJAnanA kuMDALAmAMthI bahAra nIkaLI, zravaNa pachI ciMtana-manana karI, bhAvanAjJAna meLavIe to sarvajIvonA 1. " varamaM hitai I" TInA:- "varamaM bhAvanAmayaM tRtIyaM (jJAna), hinarvartana glo. 6 naM astha " SoDazaka 11, 288 * dharma anuprekSA Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hitanI kAmanAmAMthI jeno udgama che e prabhu AjJAnA audaMparyanuM jJAna thAya. e pachI ArAdhanA karavI eTale mAtra potAnA "hita mATe ja sAvadhAna rahevuM. evo saMkucita AbhAsa pedA na thatA, AjJA sarvanuM hita thAya te rIte vartavAnI che, e mULabhUta vAta cittamAM susthira banaze, e pachI ja zrIarihaMtaparamAtmAnI AjJAnI bhAvathI prApti thaI gaNAya. aidaMparyazuddhi vinA, zrIjinezvaradevanA vacanano koI aMza e anyanuM vacana banI jAya che, kAraNa ke temAM zrIjinezvaradevanI AjJAno je viSaya che teno avaLo svIkAra che," e zrIyazobhadrasUri mahArAjanI vANI upara lakSa ApyA vinA, ApaNI ArAdhanAne ApaNA zrIjinezvaradeve batAvela anuSThAna tarIke mAnI laIe to paNa te jemAMthI kapUra uDI gayuM che tevI "kapUranI peTI" tulya che. - AtmanirIkSaNamAM taTasthatA anivArya Atma nirIkSaNa vRttivALo ArAdhaka vaijJAnika kSetre prayoga karanAra vaijJAnika vIra jevo hoya che. potAnAM sAdhano barAbara kAma Ape che ke nahi tenuM koIpaNa vaijJAnika taTasthatAthI nirIkSaNa kare che ane temAM kAMI truTi dekhAya to sudhAre che, jarUra jaNAya to tene badale paNa che. emAM sAdhana pratyenA potAnA mamatvane te ADe AvavA deto nathI. - traNa varSa pahelAM, 1958nA ogasTa mahinAnI 10mI tArIkhe, amerikAe caMdra upara rokeTa mokalavAno prayAsa karyo hato. te rokeTa upaDyA pachI 77 sekaMDe bekAbU banyuM. tarata kenevaralabhUsira para AvelA rokeTa mathake baTana dAbIne reDiyo mojAM vaDe rokeTamAM dhaDAko karIne tene toDI pADavAmAM AvyuM. pachI samudramAM tUTI paDela e rokeTano bhaMgAra hAtha karavA barjarsa marIna sAlveja konTekaTarsane saMdezo mokalavAmAM Avyo ke maLe teTalo bhaMgAra dariyAmAMthI kADho. varSonI bhAre jahemata ane lAkhonA kharce taiyAra karela, eka iMce doDha lAkha ratalano dhakko dharAvatA totiMga enjanavALuM e rokeTa upaDyuM ke bIjI ja miniTe tene toDI pADatAM e vaijJAnikono jIva kema cAlyo haze ? paNa...sAdhyane najara sAme rAkhI prayoga karanArane potAnA sAdhana pratye AMdhaLuM mamatva paravaDatuM nathI. e kiMmatI rokeTane toDI pADI, eno bhaMgAra hAtha karI, e bekAbU kema banyuM tenuM saMzodhana karavA pAchaLa buddhi, zrama ane dhana traNe kharacatA e vaijJAniko na acakAyA, Aje je saphaLa avakAzI uDDayananA samAcAra ApaNane maLe che te AvA dharma anuprekSA * 289 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ madhyasthabuddhinA anveSaNanuM pariNAma che. sAdhakavRttino ArAdhaka AMtarajIvanamAM prayoga karavA nIkaLanAra vaijJAnika che. potAne prApta sAdhana, paddhatithI dhAreluM pariNAma nIpajatuM na dekhAya to te aTake che, enuM kAraNa zodhI kADhavA prayAsa kare che. potAnI sAdhanAmAM rahI jatI skhalanAnuM te anveSaNa kare che. potAnA matano AMdhaLo Agraha nathI rAkhato. madhyasthabuddhi, pUrva grahono parityAga, nipUNatA ane satya pAmavAnI tIvra jhaMkhanA hoya to ja e anveSaNa-AtmanirIkSaNa-ene enI sAdhanAnuM yathArtha darzana karAvI zake. vaijJAniko prayogonA AdhAre siddhAMta tArave che. e siddhAMtanI satya leboreTarImAM Practical-demonstration prayoga dvArA navA abhyAsIone (Aje skUlo ane kolejonA vidyArthIone paNa) batAvavAmAM Ave che. koI paNa thIyarI jo sAcI hoya to, temAM jaNAveluM pariNAma, tenA AdhAre karavAmAM AvatA prayogamAM dekhAvuM joIe. ApaNI caraNakaraNanI pravRtti e prayoga che, ApaNo e prayoga jo zrIjinezvaradeve sthApita karela Theory - ArAdhanA paddhati anusArano ja hoya to te prayogamAM, tenI TheorymAM jaNAvela pariNAmo dekhAvAM joIe. dharmasAdhanAnI pratIti dharmanA phaLarUpe jema karmanirjarA, sadgati-vaimAnikadevabhava ke sumAnavabhavanI prApti ane aMte mukti che, tema A jIvanamAM anubhavAya evAM AMtarabAhya pariNAmo paNa che ke jenI vAta paNa zAstroe karI che, dharmanA phaLane kevaLa. paraloka ane purnajanma sAthe ja saMbaMdha che, evuM nathI. A jIvanamAM paNa jenuM pratyakSa darzana ene pratIti thAya evAM pariNAmo paNa sAthe sAthe ja nIpaje che. tethI "zrIdharmabiMdu'mAM zAstrakAra maharSie, dharmanA phaLanA be vibhAga pADIne, A vAta spaSTa rIte uccArI che. "dvividha anantaraparampara mevAvitti / ' adhyAya 7, sUtra 2. dharmanuM phaLa be prakAranuM che, anaMtara phaLa ane 5raM52 phaLa, kAryanI sAthe ja tenuM je phaLa Ave te anaMtara-AMtarA vinAnuM-phaLa kahevAya, arthAt tarata maLatuM phaLa te anaMtara phaLa ane dUranuM phaLa te paraMpara phaLa. dharmanA anaMtara-A jIvanamAM anubhavAya tevA-phaLano nirdeza karatAM graMthakAra maharSi kahe che ke-- 2900 dharma anuprekSA Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatrAnantara phalamupadrava hAsa iti / tathA bhAvaizvaryavRddhiriti / tathA janapriyatvamiti / dharmanuM taratanuM phaLa e maLe che ke rAga-dveSa, vagere AtmAne upadrava karanArA bhAvono hrAsa thAya che te ghaTavA mAMDe che. bhAva-aizvaryanI vRddhi thAya che ane lokapriyatA prApta thAya che.-adhyAya 7, sUtra 3/pa. dharmamAM praveza thatAM ja te AtmAmAM adveSa guNa khIle che. te koIno tiraskAra karato nathI, dIna, duHkhI ane pApI manuSyo pratye paNa tenA aMtaHkaraNamAM karuNAno pravAha zarU thaI jAya che. pApIne joIne tenA upara te krodha karato nathI, paraMtu niHsIma premathI tenA kalyANanI bhAvanA rAkhe che. hanaguNI pratye jo aMtaramAM dveSa jAge to samajavuM ke hajI dharmano aMkura ApaNA AtmAmAM ugyo nathI. bhAvaizvarya eTale bhAvarUpa samRddhi-AtmaguNonI vRddhi. enI oLakhANa karAvatAM TIkAkAra maharSi zrImunicaMdrasUri mahArAja lakhe che ke, "pArvazvarya-vAryakrakhya pApanuguptAvimukhattamattakSArtha vRddhiH-3 : "AtmagharamAM dharmanAM pagaraNa thatAM jIvanavyavahAramAM udAratA, paropakAravRtti, pApakaryo tarapha sahaja suga ane saMtoSa vagere saguNo vikasatA jovA maLe che. - dharmanI sAthe AvatI trIjI vastu che lokapriyatA eTale ke lokone eno saMsarga AnaMdadAyI lAge, "A kALamAM lokone dharma gamato nathI, tethI dharmI AtmA lokapriya bane e vAta A kALa mATe nathI, A kALamAM to dharmI jIva pratye lokonuM valaNa viparIta je hoya." evI zaMkA na karavI, vartamAna kALamAM bahoLo lokasamUha dharmathI vimukha che e vAta sAcI. paNa eno artha eTalo ja ke dharmanuM AcaraNa karavAnI vAta emane rucatI nathI, dharmanuM phaLa to badhAne game che. sAmAnya lokasamUha dharmanI niMdAdveSa karavA prerAya che, te ghaNIvAra dharmInI mAtra chApa meLavelI vyaktionA apakRtyonA kAraNe paNa hoya che. je mANasa kharo dharmiSTha che, te sadAcArI hoya che ane koI paNa prANIne pIDA thAya tevA kAryamAM pravartato nathI. tethI pariNAma e Ave che ke sarva lokone te priya thaI paDe che. dharmI mANasanA paricayamAM AvatI vyaktio-enA 1. jenA vinA anuSThAno "tuccha dravyakriyA' ja rahe che, te AzayomAMnA praNidhAna Azayano eka aMza che ke "..tadha: pAnuM: " arthAt dharmI AtmA potAnA karatAM nIcalI bhUmikAnA jIvo pratye karuNAyukta hoya che. dharma anuprekSA 291 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nokaracAkara, saMbaMdhIo gharAko, mitro vagere...are, zatruvarga paNa enI sujanatA, akuTilatA paropakAravRtti, adveSa, udAratA, vagere guNothI AkarSAI enI prazaMsA karavA prerAya che. saMyamanI ArAdhanAmAM eka sAdhaka sAdhu jema jema AgaLa vadhe che, tema tema tenA bAhya jIvanamAM, AhAra ane uMgha upara kAbU Avato dekhAya che. dIkSita thaI munijIvanano te prAraMbha kare che, tyAre ene be praharanI uMgha hoya te ghaTIne, sAdhanAmAM tenI pragati vadhatAM te vRSabha bane tyAre eka praharanI bane che ane AcArya pada sudhI pahoMce che tyAre sAmAnya saMyogomAM pUrA eka praharanI nidrAnI paNa tene AvazyakatA rahetI nathI. AhArAdino saMyama ane vikalpa rahita cittanI avasthAnuM A pariNAma Ave che. saMyamanA vikAsa sAthe AMtarajIvanamAM paNa kevAM pariNAmo pragaTe che, te jaNAvatAM zAstro kahe che ke dIkSA paryAya eka varSano thatAM sAdhu anuttaravAsI devo karatAM adhika AnaMda anubhave...eTale enuM citta nirmaLa ane prazAMta banI jAya che, eka varSanI saMyamasAdhanA thatAM, enAM kSamA Adi daza yatidharmo paNa vizuddha banI jAya che, ane vizuddha bhAvapUrvaka sAdhucaryAnuM pAlana karatAM, thoDA ja vakhatamAM, maitrI-karuNApramoda ane upekSA e cAra bhAvanAo ene hastagata thaI jAya che. potAnI sAdhanAno ratha jo sAdhyabhaNI nizcitapaNe AgaLa vadhI rahyo hoya to mArgamAM Avo kaMI AMzika paNa anubhava thavo joIe. e na thato hoya to, "potAnI sAdhanAmAM kyAMya kaMI bhUla to nathI thatI ne ? e vicAra jAgRta sAdhakane AvyA vinA raheto nathI. upara kahelAM A jIvanamAM dekhAvA joItAM zAstrokta pariNAmo na dekhAya chatAM, potAnI ArAdhanAthI "karmanirjarA thaI rahI che." evA vizvAsamAM rahI, bhAvadharmanuM jJAnIoe je gaurava karyuM che, tenAM je guNagAna gAyAM che, e badhuM potAnI ArAdhanAne mAthe oDhADI daI nirAMtanI palAMThI sAdhakavRttivALo ArAdhaka vALI zake kharo ? 1. vacanakSAntirihAdau dharmakSAntyAdisAdhanaM bhavati / zuddhaM ca tapo niyamAdyamazca satyaM ca zaucaM ca // AkiJcanyaM mukhyaM brahmApi paraM sadAgamavizuddham / sarva sultavuiM vatu niyamAnsaMvatsarAvurNam II SoDazaka 12, zlo. 12-13. iti ceSTavataucai vizuddhabhAvasya sadyateH kSipram / maitrI karuNA kutitopekSAH vitta siddhimupatti | SoDazaka 13, zlo. 7. 292* dharma anapekSA Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhanA prakriyA (ApaNI sAdhanAprakriyAnI spaSTatAthI sabhara A zAstrIya tema ja mananIya lekhamAM AtmanirIkSaNa'no je pradhAna dhvani gUMjI rahyo che, te dharmanA sAdhaka mAtrane jarUra preraka nIvaDaze evI zraddhA che. saM.) dharmasAdhanA e AtmA ane karma (Spirit and matter)ne judA pADavAno prayoga che-eka process- prakriyA che. e prakriyAnuM mAnavadeha e mukhya sAdhana-apparatus che. vartamAnakALe ApaNane prApta e sAdhana paripUrNa nathI tethI e prakriyAnA aMtima pariNAma-vizuddha AtmasvarUpanI prApti sudhI ApaNe na jaI zakIe e bane, paraMtu sAdhanAprakriyA jo yathAyogya rIte thAya to vartamAnakALe, A kSetramAM ane A dehathI paNa AtmasvarUpanI kSaNika anubhUti sudhInuM pariNAma to prakaTI zake che. - ApaNI sAdhanA A dizAmAM cAlI rahI che ke nahi enI koI pratiti A jIvanamAM ApaNane maLI zake kharI ? ApaNI sAdhanA yogya dizAmAM gati karI rahI che ke nahi e samajI zakavA ArAdhanAnA be mukhya aMgo-jJAna ane kriyAnuM kaMIka spaSTa darzana karI levuM anivArya che. "jJAnajiyAkhyAM mokSa: " e saune paricita sUtra che. mokSa che ApaNuM aMtima dhyeya. tyAM sudhI pahoMcAya sAdhanAthI. jJAna ane kriyA be paiDAM che e sAdhanA rathanA. e be upara ja ApaNA sAdhanArathe gati karavAnI che. jenA AdhAre sAdhanAno ratha muktipurI bhaNI doDAvavAno che e ApaNAM jJAna ane kriyAnA cakro sAjAM samAM che ke nahi ? enuM pUrva parIkSaNa karI levAno A ApaNo zrama vyartha to na ja lekhAvo joIe. avakAzayAtrA mATe rokeTa upaDe che e pUrve enI keTalI cakAsaNI kare che A vaijJAniko ? ApaNe to ethIye dUra dUra pahoMcavAnuM che. e bemAMthI Aje ApaNe kriyAyoganI vicAraNA karIzuM. - AtmA ane karma khIra ane nIra-dUdha ane pANInI jema ekameka thaI gayela che. jema prakSAla karatAM pANImAM dUdha meLave che tyAre pANInA svabhAvamAM parivartana AveluM dekhAya che. e mizraNano raMga kaMIka dhoLo, jyAre pANIne koI raMga nathI. pANI pAradarzaka hoya che paNa dUdha maLatAM e pAradarzaka rahetuM nathI. tema karma sAthe bhaLavAthI AtmAnA svabhAvamAM paNa parivartana thayeluM dekhAya che. vikRti AvI jAya che sukha, AnaMda, jJAna ane paropagraha jIvano svabhAva che, paNa karmanA saMyogathI te duHkhI, - 1. "parasparopagraho nIvAnAm " - zrItattvArthasUtra. dharma anuprekSA * 293 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAnI ane svArthI banI gayo che. have jo ApaNe AtmAne karmathI judo pADI zakIe to AtmAno sukha, AnaMda, jJAna, vagere guNasamUha pAcho prApta thAya. khIra ane nIra e to ApaNI skUlamatine samajAvavA skUla dRSTAnta che. emAM AtmA ane karmanA saMbaMdhanuM paripUrNa svarUpa nathI AvI jatuM, tethI e saMbaMdhane zAstrakAroe bIjI eka upamA paNa ApI che--tapta loDhAnA goLAnI. temAM jema agni ane loha ekameka thaI gayelAM hoya che, tema AtmA ane karma ekarUpa thaI gayAM che. jema saMbaMdha dRDha tema ene toDavAnI prakriyA jaTila hoya, khIcaDImAM bhegA rahela cokhA ane maga jhaTa judA pADI zakAya, paNa emAMnAM mIThuM, haLadara ane pANI judAM pADavAM hoya to ene mATe koI viziSTa prakriyAno Azaro levo paDe. luNejanA telanA kUvAmAMthI nIkaLatA telane zuddha karavA, zodhananA aneka tabakkAvALI zuddhIkaraNanI dIrgha prakriyA apanAvavI paDe che ane te mATe jaMgI yaMtrasAmagrIvALI rIphAInarI UbhI karavI paDe che. karma ane temAMthI UbhI thayela aneka azuddhio dUra karI AtmAne tenA zuddha svarUpamAM prApta karavAnI prakriyA to ethIye jaTila, gUDha, aTapaTI ane kaSTasAdhya hoya emAM kaMI Azcarya nathI. e prakriyAnA eka be pagathIyAM ja nathI. aneka pagathIyAMnuM eka nizcita pattern goThavaNakramamAM saMyojana thatAM sAdhanAprakriyA pUrNa bane che. sAdhanAnA e pagathIyAM kyAM ? ane enI goThavaNInI pattern - racanA paddhati kaI ? koI jijJAsu AvIne ApaNane pUche ke tene mokSanI icchA jAgI che, mokSa prApti mATe sAdhanA karavI che to teNe zuM karavAnuM rahe che ? to ApaNe tene vrata, niyama, tapa, tyAga, saMyama ane vairAgyanI vAta karIzuM. prazna karanAra jijJAsu jo sAdhanA karavAnI potAnI utkaTa icchA dekhADe to ApaNe kahIzuM "mokSa prAptinI tamArI icchA tIvra hoya to vadhu kaDaka niyamo lo, vadhu tyAga karo, AkarAM tapa tapo, cAritra mArgano svIkAra karI ugrasaMyama pALo, ane rAta ane divasa AgamagraMthonA adhyayanamAM magna banI jAo." ethI AgaLa vadhIne prAyaH ApaNe bIjuM kaMI batAvI zakatA nathI, kAraNa ke ArAdhanAnI ApaNI dRSTi vrata, niyaMma, saMyama, tapa, zrutajJAna-eTalAmAM sImita thaI gaI che. koI dUranA sthAne javA nIkaLela pathika potAne kApavAnA mArgano kaMIka paricaya meLavI le che, maLe to potAnA mArgano nakazo meLavI le che ane potAnA iSTa sthaLe pahoMcatAM sudhImAM mArgamAM AvatAM mukhya mukhya zaheronAM nAma jANI le che. to mArge AgaLa vadhatAM jema jema prathamanA zahero mArgamAM AvatAM jAya tema ene haiye dharapata rahe che ke pote je mArge cAlI rahyo che te mArga barAbara che, vacce kyAMya bhUla thaI nathI, ane aMtima dhyeya vaccenuM amuka aMtara kapAyuM tema mokSa mArge prayANa karanAra sAdhake paNa 2940 dharma anuprekSA Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSa sudhI laI janAra potAnA sAdhanA mArgano paricaya prApta karI levo, eno nakazo meLavI levo ane mokSa tarapha AgaLa vadhatA vacce prApta thatI AtmavikAsanI vividha bhUmikAonI pichAna karI levI zuM jarUrI nathI ? ApaNane mokSa joIe che. enI prAptino upAya zo ? upAyanA yathArthajJAna vinA upeyanI siddhi na thaI zake, e to sau samajI zake tevI vAta che, tethI mokSanA upAyono kaMIka paricaya ApaNe meLavI laIe. mokSanA upAyanI vAta karatAM kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrasUrimahArAja kahe che ke mokSa kSayaveva sa cAtmajJAnano bhavet | dhyAnasAdhyaM mataM tacca, taddhyAnaM hitamAtmanaH // - zrIyogazAstra, pra. 4, zlo. 113. mokSa karmakSayathI ja thAya, karmakSaya Atma jJAnathI thAya ane e (AtmajJAna) dhyAna sAdhya che. mATe te dhyAna AtmAne hitakArI che." mokSa sudhInA cAra pagathIyAMno ahIM nirdeza che : eka to dhyAna, dhyAnathI AtmajJAna, AtmajJAnathI karmakSaya ane karma kSayathI mokSa. ahIM "dhyAna" zabdathI teozrI zuM kahevA mAge che te temaNe nIcenI paMktimAM kahI dIdhuM che : "muhUrtAMtarmanaH sthairya, dhyAna chadmastha yoginAm / gharma zunaM ra tat thA....' prakAza 4, zlo. 115. eka aMtarmuhUrta sudhI eka ja AlaMbanamAM mananI sthiratAne chavstha yogIonuM dhyAna samajavuM. (vizuddhi ane viSayabhedathI) tenA dharmadhyAna ane zukladhyAna ema be bheda paDe che. "dharmadhyAna" zabdathI kevaLa zubha vicAraNAnuM aneka zubha viSayomAM pharatA cittanuM sUcana nathI karatAM, paNa koI eka zubha AlaMbanamAM aMtarmuhUrta paryata cittanI ekAgratAnI sthitino nirdeza e zabdathI kare che. to zuM mokSa meLavavA, Aje ja ApaNe dhyAnamAM besI javuM ? eno javAba teozrIe nIcenA zlokamAM ApI dIdho che. samatvamevavyAtha sthAne yogI samAyet | vinA sAtvimAthe dhyAne svItyA vivaMdhyate pra. 4, zlo. 112. samatva prApta karI, pachI enA AlaMbane dhyAnAbhyAsa karavo kAraNa ke samatva vinA dhyAnano prAraMbha karavAmAM Ave to dhyAnamAM praveza thato nathI ane AtmA viDaMbanA pAme che." arthAt dhyAna pahelAnuM pagathIyuM samatva che. dharma anuprekSA * 25 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva jIvo pratye AtmatulyadRSTi keLavavAthI samatva siddhi thaI zake. bIjA jIvo pratye Atmatulya dRSTi eTale ke jema potAnA hitanI ciMtA, potAne prApta guNa ke sukhanI ke sAmagrIthI AnaMda, potAnA duHkha nivAravAnI icchA ane potAnA doSo mATe bIjA taraphathI bacAva meLavavAnI vRtti rahe che tema bIjA jIvonI hitanI ciMtA rAkhavI, emane prApta guNa ke sukhathI AnaMdita thavuM, emanA du:kha ke muzkelInuM nivAraNa thAya enI icchA ane zakya pravRtti karavI ane emanA durnivAra doSo mATe temane kSamA ApavI. zAstrakAro A vRttine maitrI, pramoda, karuNA, ane upekSAnA nAmathI oLakhAve che. dhyAnanI sAdhanAmAM A bhAvonuM mahattva keTaluM che te nIcenA be zloko kahI jAya che : maitrIpramoda kAruNya mAdhyasthAni niyojayet / dharmadhyAna mupanuM taddhi tasya rasAyanam / - zrIyogazAstra, pra. 4, zlo. 117. AtmAnaM bhAvayannAbhi-rbhAvanAbhirmahAmatiH / truTitAmapi saMdhatte, vizuddhAM dhyAnasaMtatim / - zrIyogazAstra, pra. 4, zlo. 122. "dharmadhyAnanI prApti ka2vA mATe maitrI, pramoda, kAruNya ane mAdhyasthabhAva AtmAmAM lAvavo, kAraNa ke jema rasAyaNa-auSadhio kAyAne puSTi Ape che ane tene baLa-vIryasaMpanna banAve che, tema dharmadhyAnane mATe A cAra bhAvanAo rasAyaNa che." "mahAbuddhimAna AtmAo, A bhAvanAo vaDe AtmAne bhAvita karatAM- vAsita karatAM--truTelI dhyAnadhArAne paNa sAMdhI de che.' arthAt jene vizuddha dharmadhyAna siddha karavuM hoya te AtmAe A bhAvanAothI potAnuM citta vAsita karI levuM Avazyaka banI rahe che, kAraNa ke ApaNe upara joI gayA tema dhyAna mATe cittathairya-cittanI ekAgratA anivArya che...ne'sAttvika bhAvomAM te citta ja ekAgra banI zake, je citta nirmaLa hoya. malinacitta sAttvika vicAromAM sthira na rahI zake. svArtha, irSyA, asuyA, mAtsarya, dveSa vagere cittanA maLa che. cittanA A maLo dUra thAya, cittamAM maitryAdibhAvanAnA vAsathI. svArthI, saMkucita, sukheththu, bhoganI kAmanAthI kharaDAyelA cittamAM A udAtta bhAvo prakaTe nahi, prakaTe to Take nahi bIjAnA hitanA vicArathI bharelA A maitryAdibhAvone sthira karavA, vikasAvavA potAnA jIvana upara niyaMtraNa Avazyaka bane che. potAnI bhogeSaNAne chuTA dora ApI, niraMkuza jIvana jIvIne, uparokta vizuddhabhAvone cittanA Asana upara sthira na karI zakAya tethI, potAnA bhogapradhAna jIvanane niyaMtrita karavuM e sAdhakanI prAthamika jarUriyAta thaI paDe che. A kArya yama 296 * dharma anuprekSA Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niyamanA Asevana dvArA pAra pADavAnuM che. TuMkamAM, ApaNI sAdhanAnuM citta A rIte rajU karI zakAyuM : * 1. mokSa karmakSayathI, 2. karmakSaya mATe AtmajJAna Avazyaka che. 3. AtmajJAna dhyAna sAdhya che. 4. dhyAna mATe prathama cittanI ekAgratA prApta thavI joIe. 5. ekAgratA mATe cittanI nirmaLatA ane zarIrazuddhi Avazyaka che. 6. citta nirmaLa bane maityAdibhAvonI sAdhanAthI, 7. maityAdibhAvane jIvanamAM utAravA ane sthira karavA mATe jIvanavyavahAra vrata, niyama, tyAga, vairAgya ane saMyamathI niyaMtrita hovo joIe ane- 8. zarIrazuddhi Adi mATe tapanI sAdhanA joIe. A che AtmA ane karmane judA pADI ApanAra ApaNI AdhyAtmika process - sAdhanA prakriyA. uparokta badhA aMgo steps - bhegAM maLe tyAre e prakriyA pUrNa bane, ane to...anAdithI ekarUpa thaIne rahela AtmA ane karma judAM pADI zakAya, jema ekarUpa-pANIrUpa-thaI gayela Hydroxen ane Oxyzen hAiDrojana ane okasIjana vAyuone vaijJAniko chUTA pADI zake che. pANInuM vibhAjana karavA pANIne prathama tejAbavALuM karI pachI emAMthI viddhatuM electricity . pasAra karavAthI pANIrUpa thaIne rahelA hAiDrojana ane okasIjhana vAyuo judA paDe che ane pANInuM visarjana thaI jAya che. tema AtmA ane karmane judA pADavA mATenI ApaNI sAdhanA prakriyAmAM paNa vrata, niyama, saMyamano tejAba mAtra meLavI aTakI javAthI ApaNuM kAma na sare, temAM dhyAnanI vidyut meLavavI ja rahI. Ama, ApaNA sAdhya-mokSanuM aMtima sAdhana dhyAna che ane dhyAnanI siddhi mATe, pUrvataiyArIrUpe, bAkInuM badhuM vrata, niyama, tapa, saMyama, bhAvanA, svAdhyAya, japa vagere che. A hakIkata pratyeka ArAdhakanA cittamAM sthira thaI gayelI hovI jarUrI che. to te ja sAdhanAmAM vega Avaze. - ApaNA zAstragraMtho ane ApaNI prAcIna paraMparAmAM A satya vaNAyeluM spaSTapaNe dRSTigocara thAya che. cittavRttione jIvaMta pAtrorUpe rajU karI, ApaNI samagra sAdhanA paddhatine ane saMsArI jIvanA AdhyAtmika unnatikramane eka ajoDa kathAmAM guMthI, samagra zAstranA sAra-digest - navanIta jevI anupama kRti-upamiti bhavaprapaMca kathAnuM dharma anapekSA - 297 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirmANa karanAra zrIsiddharSigaNimahArAjA A vAta upara bhAra mUkatAM, "AgamArthano sarva sA2 dvAdazAMgIno nicoDa zo ?' evI jijJAsAvALA eka gItArthamuninA praznanA uttaramAM kahe che ke, '....Artha ! mArotra vijJeyo, dhyAnayoga: yunirmalaH // yata: mutnottaramuLA: sarve, sarvAneya vahniyiA / munInAM zrAvakANAMca, dhyAnayogArthamIritA // - upamiti prastAva 8, zlo0 725-26. "he Arya ! sAgara jevI vistIrNa dvAdazAMgIno sAra nirmaLadhyAnayoga che- zrAvakanA ane sAdhuonA je mUlaguNo ane uttaraguNo batAvyA che te sarve, ane je kaMI bAhya kriyAo che te badhI ja, dhyAnayoganI siddhi arthe kahela che.' mokSa mATe jema dhyAna jarUrI che, tema dhyAna mATe cittazuddhi Avazyaka che, kAraNa ke vizuddha ane ekAgra baneluM citta e ja dhyAna che, zrIsiddharSigaNi mahArAjanA zabdomAM ja dhyAnasiddhino krama ane upAyo joIe. "tathAhi-mana: prasAra: mAdhdhotra muyartha jJAna ( dhyAna) siddhaye / ahiMsAdivizuddhena, so'nuSThAnena sAdhyate // ataH sarvamanuSThAnaM cetaH zuddharthamiSyate / vizuddha = yaveLAX, citte taththAnamuttamam / / '' prastAva 8, zlo. 727-28. "mukti mATe jarUrI dhyAnanI siddhi mATe prathama manaHprasAda-cittanI prasannatA-- sAdhavI joIe ane te sadhAya ahiMsAdi vizuddha anuSThAnonA AsevanathI." 1. prazna nIce mujaba che : tato'sAvAgamArthasya, sarvasAraM sunirmalam / jijJAsurvinayenetyaM guruM papraccha bhAvataH || manta ! dAvazAdRzya, vistIrNasyoeriva| bhAvadraSitasya, ji sAramiti ghyatAm // - prastAva 8, zlo. 723-24. 2. praNidhAnAdi AzayavizuddhithI yukta. "hInaguNadveSAbhAva, paropakAravAsanAviziSTo'dhikRta dharmasthAnasya kartavyatopayogaH praNi dhAnam / '' "potAthI hInaguNavALA pratye dveSa rahita ane paropakAranI vAsanAyukta tathA karAtA anuSThAnamAM kartavyabuddhi zaktino upayoga e che praNidhAna."...ne praNidhAnAdi Azaya vinAnI kriyA dravyakriyA che ane te potAnA phaLanI sAdhaka nathI, A vAta ahIM smRtimAM tAjI rAkhavI. 2980 dharma anuprekSA Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "tethI badhAM ja anuSThAno cittazuddhinA uddezathI karavAM joIe, kAraNa ke vizuddha ane ekAgra citta e ja uttama dhyAnarUpa che." - ahIM zrIsiddhaSigaNi mahArAjAe ApaNI ArAdhanA paddhatinA saMpUrNa mALakhAno nirdeza karI dIdho che, mArgAnusArIpaNAnA guNonA abhyAsathI mAMDIne dezavirati zrAvakapaNAnA vividha anuSThAno-vrato ane niyamo ke sarvaviratipaNAnuM, mahAvratonuM bAhya AcaraNa e jinazAsana nirdiSTa AdhyAtmika jIvananI zarUAta mAtra che. prAraMbhika nItimaya jIvana, dAnAdino abhyAsa ane vrata-niyamo jIvanazuddhi ane saMpUrNa jIvajagata sAthe amApa premanA vikAsa arthe upadezela che. hRdayanI vizALatA tathA cittanI nirmaLatA ane ekAgratA dvArA AdhyAtmika vikAsano AgaLano mArga saraLa karavo e che e badhAnuM dhyeya. Ama ApaNAM vata, niyama, saMyamAdi anuSThAno hRdayanI vizALatA, vizvaprema ane maitryAdibhAvanAnA vikAsamAM sahAyaka banI, ApaNA cittanI malinatA dUra karI tene dharmadhyAna mATe yogya banAve che. dhyAna vaDe AtmajJAna prApta thAya che. AtmajJAna pachI ja mokSaprApaka dharmajIvananI kharI zarUAta thAya che. AtmajJAna eTale zuM ? lokabhASAmAM jene mATe "AtmasAkSAtkAra" zabda vaparAya che, e anubhavane zAstrakAro "AtmajJAna" zabda vaDe oLakhAve che. * "AtmajJAnaM ca nAtmanaH karmabhUtasya pRthak kiMcit, amitvAtmanazcidrupasya svasaMvedanameva mRta, nADocAtmajJAnaM nAma " ' arthAta svAnubhUti e ja AtmajJAna che, AtmajJAna e AnAthI judI koI cIja nathI." - zrI yogazAstra a. 4, zlo. 3 TIkA. ' samyaktvanI pratiSThA A AtmAnubhUtinI daDha pIThikA upara che. "AtmA che" arthAt jIva nAme eka svataMtra dravyanuM astitva che ane te dehathI bhinna che eTaluM ja nahi paNa karmathI paNa bhinna che evI daDha pratIti upara samyakatvanuM maMDANa che. upAdhyAyajI zrIyazovijayajI mahArAja A vAta karatAM kahe che ke, "Thare tihAM samakita te thAnaka, tehanAM SaTavidha kahIe re, tihAM pahiluM thAnaka "che cetana-lakSaNa Atama lahIe re, khIranIra pare pugalamizrita, paNa ehathI che alago re, anubhavahaMsa caMcu jo lAge, to navi dIse valago re - zrIsamakita saDasaTha bolanI sajajhAya, 62, "samakita vinA ugra cAritra paNa nirarthaka che "ema kahIne, zAstrakAro ApaNane dharma anuprekSA * 299 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmajJAnanI prApti arthe sadA jAgRta rahevA prere che. e AtmajJAnanuM mahattva ApaNA cittamAM vasavuM joIe. AtmajJAna vinA saMsArano-karmano nAza zakya nathI. zrIhemacaMdrasUri mahArAje kahyuM che ke "AtmAjJAnabhavaMduHkhamAramacAnena hanyate / tapasApyAtmavijJAnahInaicchettuM na zakyate // " "AtmAnA ajJAnapaNAthI janmeluM duHkha AtmajJAna vaDe nAza pAme che, te vinA-AtmajJAna vinAnA jIvo tapa vaDe paNa tene chedI zakatA nathI."--zrI yogazAstra, a. 4, zlo. 4. "AtmajJAnI zramaNa kahAve, bIjA to dravyaliMgI re." - vAsupUjaya jinastavana, gA. 6. ema AnaMdaghanajI mahArAje paNa gAyuM che. chatAM, bhAvanuM AropaNa karIne deza ke sarvacAritra apAya che, arthAtu zrAvakapaNAnAM ane sAdhupaNAnAM anuSThAna karavA devAmAM Ave che. A vyavahArano niSedha nathI, paraMtu sAdhake e kadI visaravuM na joIe ke e dravyapAlana che, emAMthI bhAvamAM javAnuM bAkI che, bhAvanI prApti arthe ja enuM Asevana che. e smRtine satata jAgatI rAkhI, potAnI vrata-tapa-saMyamanI sAdhanA AtmasAkSAtkAra sudhI potAne laI jAya e rIte yojavI joIe. sAdhanApathano samagra nakazo jo dRSTi sAme hoya to vrata-niyama-tapa-saMyamane ja sAdhya mAnI laI enI ArAdhanAmAM parIpUrNatA samajavAnI bhUla na thAya, AtmajJAnanI prAptimAM sAdhana tarIke e badhAno svIkAra thAya. ne tethI, mAtra DoLa ane dekhAvanI vRtti emAM na bhaLe ane sAdhanAmaya jIvananAM varSo vItatAM jAya tema tema jIvanamAM adhikAdhika zakti, samatA ane svasthatA anubhavAya. - have, kSaNabhara zAMtapaNe vicAro ke ApaNI dharmArAdhanAnuM sAdhya zuM rahyuM che ? AtmajJAna-AtmasAkSAtkAra-nI prAptinAM sAdhana samajIne vrata-niyama-tapa saMyamanuM Asevana ApaNe karIe chIe ke vrata-niyama-tapa-saMyamane ja sAdhya mAnI laI, temAM ja itikartavyatA samajIe chIe ? ApaNo AtmavikAsa thato anubhavI zakIe chIe ? ke varSonI sAdhanA pachI paNa "hatA tyAMnA tyAM" evo anubhava thAya che ? dharmanI ArAdhanA vadhatAM sAcI dharmasAdhanAnI sAthe avazya janmatI prasannatA, zAMti ane svasthatAthI ApaNo jIvanavyavahAra sabhara banato jAya che ke hajI paNa viSAda, ciMtA, bhaya, vyAkuLatA ApaNA jIvanane DArI rahyAM che ? 300 * dharma anapekSA Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 319 324 327 331 pa.pU. munirAja zrItatvAnaMdavijayajI mahArAja manTAdhirAja-upaniSad dharmanuM hRdaya dharmanuM svarUpa dharmanI pariNAmikAraNatA namo' pada zrIarihaMta paramAtmAnI bhakti zrInavakArano saMkSepArtha zrInavakArano vistArtha nizcaya ane vyavahAranuM rahasya prasanna bano! pratiSThAnuM hArda 334 336 342 345 348 3pa0 dharma apekSA * 301 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manTAdhirAja-upaniSa (1) mannAdhirAja gaI | (a) mahimA traNe lokamAM rahelI zAzvata jinapratimAonAM darzana, pUjana, stavana vagerethI je phaLa prApta thAya che, te "gaI' mannAdhirAjanA 108 japathI sAdhakane svayaM prApta thAya che. sarvavarNasvarUpa mannAdhirAja "manuM suSumbhAnADImAM dhyAna karanAra zrIsUri bhagavAnuM bhrAMti rahita thaIne sarva AgamonA arthonA pravakatA (mahApravacanakAra) bane che. maMtrAdhirAja "garanA japathI kSaya, aruci, apaco, koDha, AmadoSa, khAMsI, zvAsa vagere sarva rogo nAza pAme che. jApa karanAra apratima vAcAzaktivALo bane che ane mahApuruSo paNa tenuM bahumAna kare che. tene paralokamAM uttama puruSoe prApta karelI gati prApta thAya che." "' kAra jenI AdimAM che, "da kAra jenA aMtamAM che, "rakAra jenI madhyamAM che ane je biMdu (ane kalAthI) sahita che, te ja matrAdhirAja 'ma parama tattva che. tene je sArI rIte jANe che, te tattvano jJAtA che. samAna mokSalakSmI tenI samIpa AvIne UbhI thAya che. 1. sainIvayavartizAzvatananararzana-pUbana-stutimavena ! fbanapativI nAkhazata an ttena svayaM briyate II zrIsiMhatilakasUrikRta maMtrarAjarahasya, 464 2. ti sarvavamUrtimatte sarvatamantaH | dhyAyana sUci: sattAmArthavaru atiprAntiH | zrImaMtrarAjarahasya, 450 3. suSummAnADImAM dhyAna kevI rIte karavuM, te have pachInA lekhomAM kramazaH ApavAnI bhAvanA che. 4. 'ahaM' japAt kSayamarocakamagnimAndhaM, kuSThodarAmakasanazvasanAni hanti / prApnoti cApratimavAk mahatIM mahadbhyaH pUjAM paratra ca gatiM puruSottamAptAm / / zrImaMtrarAjarahasya, 45ra 5. aravi hajjArAnta remaa savindra ! tadeva paramaM tattvaM yo jAnAti sa tattvavit // - kalikAlasarvajJa bhagavAna zrIhemacaMdrAcArya viracita "yogazAstra," pra. 8, zlo. 23 6. mahAta-vaimit yo yava dhyAti Di: I tavaivAnaMdrasaM5Cmu$izrIpatichate "yogazAstra,' pra. 8. glo. 24 (ahIM ApavAmAM AvelA ane pachInA lekhomAMnA zloko sAdhake potAnI noTamAM noMdhI levA ane te dvArA AtmAne punaH punaH bhAvita karavo.) 3020 dharma anuprekSA Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A mantrAdhirAja arphe sarvAtizAyI che ane sarvasaddhastuonI prAptinuM bIja che, te sarva AgamonAM rahasyanuM paNa rahasya che ane sarva vighnarUpa parvatone kSaNavAramAM bhedI nAkhavA mATe mahAvajatulya che, vagere mAhAtmya sAdhakanA manamAM dRDha thavuM atyaMta Avazyaka che. tethI A lekhathI te maMtrAdhirAjanA mahimAnI zarUAta karavAmAM Ave che. A ane pachInA lekhomAM je mAhAtmya ApavAmAM Avaze tene vAMcIne sAdhakonA manamA e vizvAsa sudRDha thavo joIe ke e maMtrAdhirAja parama zraddheya che, parama dhyeya che, pa2ma zaraNya che ane parama spRhaNIya che. AvA prakAranA dRDha vizvAsathI mantrAdhirAjanI sAdhanAmAM navo utsAha ane navo vega Avaze. 1. mantrAdhirAja ardU mahimA 'ahaM' e traNa akSaro vaDe jeo parameSThi namaskArane smare che, teo sarva bhayone oLaMgIne Rddhi ane siddhiothI yukta bane che. je AtmAnuM garha svarUpe dhyAna kare che, te A lokamAM yogIomAM zreSTha che.2 he munivara ! sAkSAt zrIjinapatirUpa evA A maMtrarAja ahaMnuM tuM smaraNa kara ! mantrAdhirAz2a gardamAMthI utpanna thayelA anAhatanAdamAM sthira che citta jenuM evA munine aNimAdi sarva siddhio svayaM prApta thAya che.4 'arda'nuM suSumnAnADImAM dhyAna karanAra yogIne te te bhavomAM siddhisadaza sAmrAjya prApta thAya che.pa arha e maMtradehavALA sAkSAt zrIjinezvara bhagavaMta che, arthAt e zrIjinapatino sadAvidyamAna maMtradeha che. 'tra'thI zarU thatI ane 'haiM'mAM aMta pAmatI evI prasiddha mAtRkA (bArAkhaDI) yuganI yAdimAM zrIRSabhadeva bhagavaMte svayaM kahI hatI. temAMno pratyeka akSara tattvarUpa 1. parameSThi-Lamogaro, 'ahaM' titti avarehi ne sarahi / te ttaSiya sannamayA, riddhi-siddhinuyA druti // 2. 'ada' sva pati so'tra yogindraH / - mantrarAja rahasya, 358 3. smara binapatijajyaM maMtrAnaM yatIndra / - maMtrarAja rahasya, 453 4. mantrarAjasamudbhUtAnAhatasthitacetasaH / sinti siddhayaH sarvA aLimAdyA: svayaM yateH // - maMtrarAja rahasya, 457 (anAhatanAdanuM spaSTIkaraNa AgaLa prakriyA vakhate karavAmAM Avaze). 5. 'arha' merudhdhAtustattajIvasiddhi sAmrAgyam / - maMtrarAja rahasya, 458 6. (garha) mannatanu: binapati: sAkSAt / - maMtrarAja rahasya, 463 dharma anuprekSA 0 303 terasa-mejha-navAra-paDAM / Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. temAM paNa 'ahaM'e traNa tattvo zreSTha che, kAraNa ke temAM zrIsarvajJa bhagavaMta rahe che.1 A mantrAdhirAja ahaM sarva maMtronI janmabhUmi che. e aSTamahAsiddhiono ApanAra, sarva pApono nAza karanAra, sarva puNyonuM Adima kAraNa, sarva guNa-rUpa ratnono ratnAkara ane acittva prabhAvavALo che. pUrva janmomAM jeNe pracura puNya karyuM hoya tene ja A mantrAdhirAjanI samyak prApti thAya che. enI suMdara rIte ArAdhanA karanArane A lokamAM evI koI paNa zubha vastu nathI ke je prApta na thAya tethI he mumukSu ! tArA kalyANa mATe A maMtrAdhirAjane tArA sarvasvanuM bhAvapUrvaka samarpaNa kara ! tArA ane samagra jagatanA kalyANa mATe ja sAkSAt zrIjinezvara bhagavaMta arha rUpa maMtradeha dhAraNa karIne sadA maMtrazarIrathI jIve che. prakAza karanAruM jJAna ane zuddha karavAno tapa tathA AvatAM karmane rokanAra saMyama, e traNe vastu ekatra maLavAthI zrIjinazAsanamAM mokSa kahyo che. prakAza karanAruM jJAna, samagra dvAdazAMgI che. temAMthI ane tenA sArabhUta zrInavakAramAMthI eka ja prakAza maLe che ane te che 'Atmasamadarzitva'no, bIjA zabdomAM samyaktvano, sAmAyikano. sarva jIvo sAthe AtmatulyadarzipaNuM prApta thavuM ane tenA phaLa svarUpe sarvavirati sAmAyika ane nirvANanI prApti thavI e ja zrInavakAra ane dvAdazAMgInA jApa ane adhyayananuM mukhya phaLa che. 2. mantrAdhirAja ardanuM svarUpa mantrAdhirAja mAM prathama akSara '' che. te mAtRkA--bArAkhaDIno prathama varNa che. e mantrAdhirAjano aMtima akSara 'da' che. te mAtRkA--bArAkhaDIno aMtima varNa che. A 'F' Urdhva ane adho repha (7 kAra)thI, tema ja kalA () ane biMdu (.) thI yukta che. Urdhva repha (~), 'Ja' ane ''nI vacce che. A rephathI bArAkhaDInA ''ane 'TM' vaccenA sarva varNo ( ''thI 's' sudhInA sUcavAya che, e rIte ' varNa vacalA sarva varNono 1. bArAdri-ddArAntA, prasiddhA siddhamAtRA | yugAdau yA svayaM proktA, RSabheNa mahAtmanA // ekaikamakSaraM tasyAM tattvarUpaM samAzritam / tatrApi trINi tattvAni yeSu tiSThati sarvavit // - zrIjayasiMhasUri viracita 'dharmopadezamAlA' 'a' akSarastava, 3-4. (ahIM je avataraNo ApavAmAM AvyAM che, te badhAno saMgraha 'namaskAra svAdhyAya' nAmaka graMthamAM karavAmAM Avyo che.) 304 * dharma anuprekSA Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratinidhi che. tAtparya ke 'ahaiM'mAM samagra mAtRkA AvI jAya che. adhorepha ''kArane samartha mantrabIja banAve che. rAM, rA, du, dU, hU~, Dro, maiM, hU~ ane dU: e mantrAkSaro paNa 'F'kAra, adhorepha, kalA ane biMdunA saMyogathI banelA che. mantrAdhirAja arhamAM, jJa, haiM ane ne najIka lAvavAthI am bane che, te AtmAno sUcaka che. Urdhvarepha ( kAra) ratnatrayano sUcaka che. aham rUpa AtmA jyAre zuddha ratnatrayathI yukta bane che, tyAre te garha - arhat bane che. " e agnibIja paNa che, te karmendhanane bALavA mATe atisamartha agni che. AgneyI dhAraNAmAM e agnibIjamAMthI agnine utpanna karavAno hoya che. arha u52 2helI kalA arhattA atizayonI kalA che. te vaDe prAtihAryAdi atizayo sahita arhat sUcavAya che. kalAnI upara rahela biMdu arhattA muktistha zuddha cidAnaMdaghanasvarUpanuM sUcaka che. Urdhvarepha banIne kAra sarvavarNonI upara caDhI jAya che, evI ja rIte kalA ane biMdu paNa varNonI upara lakhAya che. varNomAM r ane m e be akSaro evA che ke varNonI upara caDhI jAya che, temAM eka chatranI jema ane bIjo mukuTamaNinI jema zobhe che.2 mAtRkA te zabdabrahmanI sUcaka che, je Ja ane haiM vaDe sUcavAya che. 'raeN te ratnatraya che. caMdrakalA te siddhipada (athavA siddhazilA) che. tenA upara biMdu te anAhatarUpa arhat che. ahIM zabdabrahma eTale dvAdazAMgI samajavI. thI 4 sudhInA varNo vaDe dvAdazAMgI racAya che. tAtparya ke mAtRkAmAMthI ja zrutajJAnanI utpatti che, e rIte tra ane haiM vaDe dvAdazAMgI, zrutajJAna vagere paNa sUcavAya che. JathI zarU thatI ane mAM aMta pAmatI evI mAtRkAbArAkhaDI zrIRSabhadeva bhagavaMte yuganI AdimAM svayaM kahI hatI. temAMno pratyeka akSara tattvarUpa che. temAM paNa 1. pArthivAdi dhAraNAonuM svarUpa yogazAstra prakAza 8mAM che. 2. sarakhAvo- eka chatra eka mukuTamaNi, sava varNana para joya / tulasI raghuvara nAma ke, varNa virAjata doya // saMta tulasIdAsa kRtaH 'rAmacaritamAnasa'. 3. mAthaM hAnta zabrahmoAMdho 'ra' tastrinayutam / candrakalA siddhipadaM bindunibho'nAhataH so'rhan // - lakhAyuM che. mantrarAjarahasya, 447. 4. ahIMthI zarU thatuM ahaMnuM svarUpa zrIjayasiMhasUri kRtaH 'dharmopadezamAlA'nA AdhAre dharma anuprekSA 0 305 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa, 2 ane 2 e traNa tattvo pradhAna che, kAraNa ke temAM zrIsarvajJa bhagavAna rahe che.. ma'kAra e prathama tattva che. te sarvabhUtone abhaya ApanAruM che, te sarva prANIonA kaMThadezane AzrIne raheluM che. te sarvAtmaka, sarvagata, sarvavyApI, sanAtana, divya ane pApanAzaka che. sarva varSomAM te mokhare che. vagere sarvavyaMjanomAM te raheluM che. te pRthivyAdi pAMca mahAbhUto, sarva zAstro, sarva loko, sarva mahAsAgaro, sarva matratasnAdi yogo, sarva vidyAo vageremAM AkAzanI jema vyApakarUpe raheluM che e ja parabrahma che, enAthI zreSTha anya koI brahma nathI. je deva (ga)nI AdimAM e che, te devanA nAmanuM mumukSuoe avazya dhyAna karavuM joIe. kAra pradIpta agni jevo che te sarva dehionA zirobhAgane viSe rahe te puNya, pavitra ane maMgala che, da kAra sarva prANIonA hRdayamAM rahelo che. laukikazAstro ene "mahAprANI kahe che. emAMthI judA judA saMyogo vaDe aneka mancAkSaronI niSpatti thAya che. biMdu sarva prANIonA nAsAgrane viSe rahe che, te sarva varNonI upara rahe che, jalabiMdunI jema vartulAkAra che ane yogIone mokSa ApanAra che lagabhaga badhA maMtrabIjo biMduthI yukta hoya che. upara kahela traNa akSaro 1, 2 ru ane biMdu vaDe jenuM nAma niSpanna thAya che, tene paMDitapuruSo sarvajJa kahe che : ma'thI viSNu (dhrauvya), "'thI brahmA (utpAda) ane "dathI maheza (vyaya) sUcavAya che. kalAthI muktisthAna ane biMduthI paramapada vyakta thAya che. e rIte mardamAM laukika devo, tripadI, ahaMtu, siddha vagere paNa AvI jAya che. A rIte matrAdhirAja ane tenA aMgonuM svarUpa saMkSepamAM kahyuM che. have pachInA lekhamAM tenA dhyAna vize mAhitI ApavAmAM Avaze. have dhyAnanI pUrvabhUmikA saMkSepamAM vicArIzuM. A yugamAM ApaNA mATe zukladhyAna zakya nathI kAraNa ke tenI adhikAritA Aje ApaNAmAM nathI. zukladhyAnanA adhikArI to vajaRSabhanArAca saMghayaNathI yukta, pUrvadhara ane zreNI para caDhavAmAM samartha evA mahAmunio hoya che, tethI Aje ApaNA mATe dharmadhyAna ja abhyasanIya che. e dharmadhyAnane bAda karIe to Aje ApaNI ArAdhanAmAM kazuM ja na rahe. ApaNA mATe Aje dharmadhyAna e ja mahAna ArAdhanA che. mumukSuoe dharmadhyAna mATenI nIcenI saptAMgI avazya jANavI joIe. dhyAtA 1, dhyAna 2, dhyAnanuM phaLa 3, dhyeya 4, deza 5, kALa 6 ane avasthA 7. 306 * dharma anuprekSA Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'dhyAtA 1'-laghukarmI, virakta, parigraharahita, tapa ane saMyamathI saMpanna, pramAdarahita, jIvAdi tattvono jANakAra, ArtadhyAna ane raudradhyAnanA tyAgathI prasanna cittavALo, apekSArahita, amaryAda karuNAvALo, sarvanA kalyANanI kAmanAvALo, saMvegaparAyaNa, upasarga ane pariSahothI na Da2nA2, kriyAyogano abhyAsI, dhyAnayogamAM udyamazIla, sattvazIla ane azubha lezyA tathA vAsanAothI rahita hovo joIe. tAtparya ke, apramatta mahAmuni, pramatta mahAmuni, dezavirati zrAvaka tathA samyagdaSTi e cAra dharmadhyAnanA dhyAtA1 samajavA. 1. dhyAtAnuM lakSaNa 'yogazAstra' prakAza 7mAM, suMdara rIte ApeluM che, vizeSa jijJAsuoe te avazya jovuM joIe. ekAgra ciMtana te 'dhyAna 2' samajavuM. nirjarA ane saMvara te dhyAna phaLa 3' che. 'dhyeya 4' vastu yathArtha hovI joIe; kAlpanika nahIM 'deza 5, kALa 6 ane avasthA 7' tevA pasaMda ka2vA joIe ke jemAM citta prasanna rahetuM hoya ane dhyAna nirvighna siddha thatuM hoya. 'avasthA' eTale, potAnI zArIrika Adi sthiti. dharmadhyAnanI vyAkhyAo mumukSuoe samajavI joIe. te A rIte che. samyagdarzana-jJAna-cAritra te dharma che. tenAthI yukta evuM dhyAna te dharmadhyAna che. athavA moha ane kSobhathI rahita evo AtmapariNAma te dharma che, tenAthI yukta evuM dhyAna, te dharmadhyAna kahevAya. athavA dharma eTale vastusvarUpa, tenuM ekAgraciMtana te dharmadhyAna che, athavA dharma te kSamAdi davidha samajavo, tenAthI sahita evuM dhyAna te dharmadhyAna samajavuM. sArAMza ke svIkRta zubha AlaMbanamAM tatpara ane tenAthI bhinna viSayanI smRtithI rahita evuM ekAgra ciMtana te dharmadhyAna che. maitryAdi zubha bhAvanAonuM ciMtana, svAdhyAya, japa ane indriyajaya e dhyAnamAM caDhavA mATenAM zreSTha pUrvasAdhano che. dhyAna mATenuM sthAna ramaNIya, nirjana, acitta, vighnarahita joIe. kAyotsarga mudrA, padmAsana athavA sukhAsanamAM sthira rahevuM joIe. dhyAna vakhate zarIra akkaDa na rAkhavuM, merudaMDa saraLa rAkhavo. dRSTi nAsAgre rAkhavI. oSTha sArI rIte baMdha rAkhavA, uparanA dAMtono nIcenA dAMto sAthe sparza na thAya tenI kALajI rAkhavI. indriyone potapotAnA viSayothI kheMcI levI. manane svIkRta AlaMbanamAM ('a' vageremAM) sthira karavuM ane anyatra jatA manane rokavuM. dhyAna vakhate nidrA, ALasa vagere na joIe. "dharmadhyAnamAM A jIvanamAM vikAsa sAdhavo ja che," evo saMkalpa vAraMvAra sevavo joIe. A yugamAM dharmadhyAnathI caDhIyAtI bIjI koI paNa sAdhanA nathI evo dRDha nirNaya joIe. dharmadhyAnane ja jIvananuM lakSya banAvavuM joIe. dharmadhyAnanI siddhi dharma anuprekSA 0 307 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMto, siddho, AcAryo, upAdhyAyo ane sAdhu bhagavaMtonA anugraha vinA kadApi thatI nathI, tethI te anugraha mATe sadaiva citta talasatuM-jhaMkhatuM rahevuM joIe. anugrahane prApta karavAnuM sarva zreSTha sAdhana anurAga che. tethI pAMca parameSThi bhagavaMtone vize pratikSaNa pravardhamAna, gADha, avicaLa ane vinayasahita evo anurAga hRdayamAM hovo joIe. suMdara stotronA bhAvapUrvaka svAdhyAyathI ane japa vagerethI anurAgamAM apUrva vRddhi thAya che. e bhagavaMtonA zaraNe punaH punaH javAthI anugraha ane anurAga, baMne vadhe che. "paMcaparameSThi bhagavaMto vinA A jagatamAM ApaNA mATe koI paNa AdhAra nathI, AdhAra che to e ja che. e ja ApaNAM jIvana, prANa, vagere che." vagere bhAvanA vAraMvAra bhAvavI joIe. anurAga ane anugrahathI dharmadhyAna mATenI ApaNI pAtratA vikase che ane dhyAnane anukULa enI sarva sAmagrI ApaNI pAse kudaratI rIte kheMcAIne Ave che. yoganAM Asana, prANAyAma, zarIramAM rahelA dhyAnanAM sthAno, suSamyAdi nADIo, pratyAhAra, pArthivI Adi dhAraNAo vagere aMgonuM svarUpa sAdhake avazya jANI levuM joIe. kalikAlasarvajJakRta yogazAstramAM A viSayonuM suMdara varNana che. kAlikAlasarvajJanuM yogaviSayakajJAna agAdha hatuM. te jJAnane sarvAgaparipUrNa rIte temaNe yogazAstramAM prathita karyuM che. dhyAnAbhyAsIe e graMtha avazya vAMcavo joIe. ethI dhyAnaviSayaka aneka viSayonI tene spaSTatA thaze. * dhyAnanuM mAhAbhya batAvatAM "paMcaparameSThi maMtrarAja, dhyAnamAlAmAM kavi nemidAsa' kahe che ke taraNikiraNathI jAzuM aMdhArA, garuDamaMtra jima viSapratikAra, jima rohaNagiri ratnanI khANa, tima jJAnAdika guNamaNi dhyAna. jema sUryakiraNathI aMdhakAra nAza pAme, jema jAMgulImaMtrathI viSano pratikAra thAya. ane jema rohaNAcaLa parvata ratnonI khANa che, tema dhyAnathI ajJAnAMdhakAra nAza pAme, mohaviSano pratikAra thAya ane jJAnAdika guNaratnonI prApti thAya che. tethI te mumukSuo ! tamArA jIvananuM dhyeya-parama lakSya dharmadhyAnane banAvo ! 1. nAbhi, hRdaya, kaMTha, nAsikAgra, tALavuM, mukha, kAna, netra, lalATa, bhUmadhya ane mastaka e yogazAstra mujaba dhyAnanA sthAno che. A sthAnonI vizeSa carcA prAyaH pachInA lekhamAM thaze. A sthAnomAM dhAraNA karavAthI citta zIvrataH prazAMta bane che ane dhyeyamAM suMdara rIte ekAgra banI zake che. 2. pratyAttvidiyAnAM vikhyo samati -bAhya ane AMtara indriyone viSayomAMthI kheMcI levI, te pratyAhAra che. vizeSa mATe juo yogazAstra' prakAza cho. . 308* dharma anapekSA Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmadyAnarUpa ciMtAmaNi prApya hovA chatAM kAcanA kaTakAonI pAchaLa doDavuM te koI rIte hitAvaha nathI. mantrAdhirAja 'arda'nI vividha rIte vicAraNA mantrAdhirAja 'jjai'no kalikAla sarvajJa zrIhemacaMdrAcAryakRta zabdAnuzAsana tathA tenI tattvaprakAzikA TIkA ne zabdAvarNananyAsamAM nIcenA dvAro vaDe vicAra karavAmAM Avyo che. 1. svarUpa, 2. abhidheya, 3. tAtparya, 4. kSema, 5. yoga, 6. praNidhAna ane 7. tAttvika namaskAra. e dvA2one ApaNe paNa ahIM ciMtavIzuM. (1) svarUpa :- 'garda'e akSara che. vyAkaraNanI dRSTie e nipAta-avyaya che. akSara eTale bIja.''marda' e siddhacakrarUpa tattvanuM prathama bIja che. athavA akSara eTale svarUpathI cUta na thanAra evuM brahma. arphe e phUTa maMtrAkSara che maMtrazAstramAM saMyukta varNIvALA maMtrane 'phUTa' saMjJA che, e maMtrAkSaramAM 'haiM' te maMtrAkSara che ane bAkInA 'ma' vagere varNo te teno parikara samajavo. parikaravALo maMtra kAryasAdhaka hoya che. mudrA vagere bAhyaparikara che, kalA, biMdu vagere Abhyantara parikara samajavo. , (2) abhidheya :- mantrAdhirAja arjunA abhidheya-vAcya prathama parameSThi zrIarihaMta paramAtmA che. e maMtrAdhirAja temano vAcaka akSara che. arha eTale sarva jagatane hitakara, anupama sauMdaryavALA, aneka atizayothI zobhatA, AmarSoSadhi vagere aneka labdhiothI saMpanna, samavasaraNamAM devanirmita chatratraya ane kalpavRkSanIce caturmukha siMhAsana para birAjamAna, sarva sattvonA hita mATe dezanAmAM pravRtta, atyaMta manohara, jIvonI zArIrika ane mAnasika pIDAonuM parama auSadha, sarva saMpattionuM avaMdhya bIja, cakrAdi lakSaNothI yukta, sarvottama puNyanA paramANuothI banelA, rAgAdi malothI sarvathA rahita, pRthvI 52 bhavyone mATe nirvANanuM parama sAdhana, asAdhAraNa mahimAvALA, deveMdro ane yogIMdrone paNa vaMdanIya, AptomAM parama-Apta, devonA paNa deva, dhAtikarmathI rahita, anaMtacatuSTayathI sahita, sUrya karatAM paNa adhika tejasvI, sarva tejomAM uttama tejarUpa, sarvajJa, bhavyonA yoga ane kSemane vahana karanArA, sadA suprasanna ane ArAdhya tattvomAM prathama sthAne birAjatA evA zrIarihaMta paramAtmA. (3) tAtparya :- maMtrAdhirAja arju e vidyApravAda pUrvanA sArabhUta zrIsiddhacakranuM Adi bIja che. jema bIjamAMthI aMkura, zAkhA, phaLa vagere thAya che, tema A ahaM bIjamAMthI puNyAnubaMdhIpuNya, bhakti ane mukti utpanna thAya che. gardamAM je OM bIja che, te sarva bIjomAM agraNI ane vyApaka che. hrAM hrI~ vagere bIjomAM paNa e rahela che. anya dharma anuprekSA . 309 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanomAM paNa trailokacavijaya, ghaMTarnala, svAdhiSThAna vagere cakro prasiddha che. temanuM paNa bIja che. maMtrAdhirAja arjune zrIsiddhacakranA bIja tarIke oLakhavuM e prathama tAtparyanuM jJAna thayuM kahevAya. e maMtrAdhirAjanuM bIjuM tAtparya e che ke e maMtrAdhirAja samasta dvAdazAMga AgamanuM upaniSad-rahasya' che. bIjA zabdomAM kahIe to dvAdazAMgI te arjuno ja vistAra che. dvAdazAMgInuM evuM eka paNa pada nathI ke jemAM A maMtrAdhirAja vyApIne na rahelo hoya. vadhu sUkSma dRSTie vicAratAM ema lAge che ke samasta dvAdazAMgInuM prayojana arha rUpa divya AtmasvarUpanuM jIvane bhAna karAvavuM, te che. (4) kSema :- ane (5) yoga :- ArAdhakane jyAre dRDha vizvAsa thAya che ke A maMtrAdhirAja arha tenA kSema ane yogane vahana karavAmAM sarva samartha che, tyAre tenI ArAdhya pratyenI bhakti vikasvara bane che. ahIM prApta thayelI sad vastuonuM rakSaNa te kSema samajavuM ane aprApta evI saTvastuonI prApti karAvavI te yoga samajavo. zrIarihaMta paramAtmA sakala bhavyonA yoga ane kSemane vahana karavAmAM sarva samartha che, e mumukSue kadI paNa visaravuM joIe nahIM, AvA bhAvane punaH punaH bhAvavo joIe. ethI cittanI prasannatA vadhe che. ApaNA sarva vighnone maMtrAdhirAja naSTa kare che, e enI kSemavahanatA che. vighnono A maMtrAdhirAja evI rIte mULathI nAza kare che ke jethI teo punaH utpanna ja na thAya. jema madonmatta hAthI madanI paravazatAthI moTAM moTAM vRkSone mULathI ukheDI nAkhe che, tema bhaktine paravaza banelo A maMtrAdhirAja sarva vighnone praNaSTa karavAmAM atyaMta samartha che. daSTa evAM rAjya vagere phaLo ane adRSTa evAM mokSa ane svargarUpa phaLonuM saMpAdana karavAmAM A maMtrAdhirAja kalpavRkSatulya che. kalpavRkSa to ciMtita phaLane ja ApI zake, jyAre A maMtrAdhirAja saMkalpAtIta phaLane paNa Ape che. bIjA maMtro to anukrame phaLa Ape, jyAre A maMtrAdhirAja to ekI sAthe aneka saMkalpone saMpUrNa karI zake che. (6) praNidhAna :- praNidhAna eTale dhyAna. khAsa karIne koI paNa zAstranA adhyayana ke adhyApananI zarUAta karatAM A maMtrAdhirAjanuM praNidhAna karavuM joIe, jyAM sudhI te adhyayana ke adhyApana cAlu rahe tyAM sudhI tenuM praNidhAna cAlu joIe ane pUrNAhuti pachI paNa te karavuM joIe. adhyayanAdi sivAyanA kALamAM paNa e praNidhAna javuM na joIe. 1. 'atti A sA' e paMcAkSarI maMtrane ane 'arihaMta siddha Ariya-vannAya sAdu' e SoDaSAkSarI maMtrane paNa dvAdazAMgInuM rahasya kahevAya che. 310 0 dharma anuprekSA Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praNidhAnanA be prakAro che. saMbheda praNidhAna ane abheda praNidhAna. e be prakAronA varNanane jANavA mATe jijJAsuoe have pachInA lekhane jovA mATe utsuka banavuM. saMbheda praNidhAna saMbheda eTale saMzleSarUpa athavA saMbaMdharUpa bheda. dhyAtAnuM dhyeya sAthenuM je mAnasika milana te ahIM saMzleSa athavA saMbaMdha samajavo. ahIM dhyAtA dhyeyarUpa je 'ahaM' tenuM arha rUpe, paramAtmArUpe dhyAna kare che. 'paramAtmA te pote ja che,' athavA 'pote te paramAtmA ja che,' evuM abheda praNidhAna tene hotuM nathI. mana vaDe te paramAtmAne pUjya ane potAne pUjaka mAne che. AvA dhyAnathI dhyAtAmAM abheda praNidhAnanI yogyatA utpanna thAya che. saMbheda praNidhAnanI prakriyA ApaNA mastakanA uparanA bhAganI madhyamAM 'brahmaraMdhra' nAmanuM dhyAnanuM zreSTha sthAna che, temAM prathama 'ahaiM" e bIjanuM sUryasamAna tejasvI akSaromAM dhyAna karavuM. pachI 'dU'kAranI madhyamAM AtmAne svadehAkAre ciMtavavo. e rIte dhyeya ane dhyAtAnA saMzleSarUpa praNidhAna thAya che. A prakriyAmAM prathama a athavA ' enuM bIja brahmadhamAM sthira karavuM. temAM 'dU'nI vacce svAtmAne AvI rIte-dUra ciMtavavo--ahIM (*) A cihnanA sthAne svadehAkAre AtmA virAjamAna karavo, tAtparya ke samagra AkRti AvI banaze : 'ha 3 saMbheda praNidhAna bIjI rIte paNa karI zakAya. A rItamAM prathama brahmaraMdhramAM svAtmAne svadehAkAre ciMtavavo. pachI tenI cAre bAjue 'arha' evA aneka akSaro lakhelA che ema ciMtavavuM. tAtparya ke aneka ahaMkAro vaDe pote veSTita che, ema ciMtavavuM. abheda praNidhAna abheda eTale arjunA abhidheya prathama parameSThi jemanuM svarUpa pUrvanA lekhanA abhidheya dvAramAM varNavavAmAM AvyuM che, temanI sAthe svAtmAno ekIbhAva, ahIM prathama svAtmA svadehAkAre brahmamAM samavasaraNa aMtargata arihaMtarUpe virAjamAna thaIne dezanA ApI rahela che, ema ciMtavavuM. ahIM svAtmArUpa arihaMta athavA arihaMtarUpa svAtmA 1. ahIM anA sthAne avagraha cihna lakhela che. evuM cihna zrIsiddhacakra vagere yaMtromAM hoya che. 2. A sthAne zrIarihaMta paramAtmAne paNa AlekhavAmAM Ave che. 3. zrIsiddhacakrAdi yaMtromAM. dharma anuprekSA 0 311 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMtanA sarva atizayothI samRddha che, ema ciMtavavuM. AvuM abheda praNidhAna e ja tAttvika namaskAra che.' jene saMbheda praNidhAna kahevAmAM AvyuM che, tene zrIarihaMta paramAtmAnuM padaDdhyAna paNa kahevAmAM Ave che. ahaM marda e pada arihaMta paramAtmAnuM vAcaka hovAthI, temAM padarUpe-maMtradeharUpe zrIarihaMta paramAtmA rahe che. A "ne nAmadhyeya paNa kahevAmAM Ave che. dhyAnamArganA niSNAtoe dhyAnanA cAra prakAra paNa pADelA che. padaDdhyAna, piMDaWdhyAna, rUpaDdhyAna ane rUpAtItadhyAna, e dhyAnonI vyAkhyAo aneka graMthomAM judI judI rIte karavAmAM Avela che. sadeha evA zrIarihaMta paramAtmAnI samavasaraNa sivAyanI avasthAnA dhyAnane piMDaWdhyAna kahevAmAM Ave che, athavA zrIarihaMta paramAtmAnI pratimAnuM dhyAna te paNa piMDastha samajavuM. samavasaraNamAM dezanA ApatA zrIarihaMtanuM dhyAna te rUpastha samajavuM. zrIsiddharUpe rahelA zrIarihaMtanuM dhyAna athavA temanA kevalajJAnAdi guNonuM dhyAna te rUpAtIta samajavuM. rUpAtItadhyAna mahAna yogIone ja hoya che. abheda praNidhAnanA viSayamAM ghaNI vyaktione evI zaMkA thAya che ke jo tamAro AtmA arihaMta nathI to pachI tenuM arihaMtarUpe praNidhAna karatA tamane bhrAnti to thatI nathI ne ? AvI zaMkA barobara nathI. ahIM (abheda praNidhAna)mAM AtmAnI bhAvaarihaMtarUpe arpaNa karavAnI hoya che, arihaMtanA dhyAnamAM niSTha evo AtmA AgamathI bhAva-arihaMta che. tethI ahIM bhrAnti nathI. je bhAvavaMDe AtmA pariName che, te bhAvavaDe te tanmaya bane che, tethI arihaMtanA dhyAnamAM niSTha evo AtmA arihaMtamaya bane che. te vakhate te pote ja bhAva-arihaMta bane che. jemAM nirmaLa sphaTikamaNi sAme rahelI vastunA rUpane dhAraNa kare che tema AtmA paNa dhyAna vaDe dhyeyamaya bane che. sarva dravyomAM dravyAtmaka evA bhUta ane bhaviSyanA paryAyo dravyarUpe sadA rahe che. tethI bhaviSyamAM thanAro je at (kavalI) paryAya te atyAre dravyarUpe sarvabhavyomAM rahelo che, to pachI vidyamAna evA te paryAyanuM dhyAna karavAmAM brAMti zI rIte hoI zake ? 1. 'zayameva di tAtvikTo nama: I' - zrI "siddhahemacaMdra zabdAnuzAsana'nI "tattvaprakAzikA'TIkA. 2. "mane mAtmanaH sarvataH saMmedra rUtyu pAm !' - uparyukta graMthanI "nyAsasArasamuddhAra' nAmanI TippaNI 312 * dharma anuprekSA Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo A abheda praNidhAnane bhrAMta mAnavAmAM Ave to, jema kalpita jaLathI tRSAno nAza kadApI na thAya tema, e dhyAnathI phaLa prApti kadApI na thavI joIe, kiMtu ethI. dhyAtAne dhyAnanA baLe zAMti vagere aneka prakAranA phaLonI prApti thatI dekhAya che. tethI te bhrAMta nathI. keTalAka yogIo agninuM abheda praNidhAna karIne pote agnirUpa bane che ane pIDitanA zItajavara vagerene harI zake che. teo amRtanuM abheda praNidhAna karIne, te vaDe pIDitanA dAhajavarane zAMta kare che, e rIte abheda praNidhAne saphaLa hovAthI te bhrAMtirUpa nathI. TuMkamAM kahIe to samasta dvAdazAMgInuM prayojana jIvane ahatnA abheda praNidhAna tarapha laI javAnuM che. dvAdazAMgInuM A prayojana manamAM pUrepUruM sthira thavuM joIe. A lekha pachI mannAdhirAja marda nA dhyAnanI prakriyA darzAvavAmAM Avaze. te prakriyAmAM "mannAdhirAja saI nAbhicakramAMthI utthita thaIne madhyamArgamAM AvatA cakrone bhedIne brahmaraMdhramAM jAya che." vagere varNanano samAveza karavAmAM Avaze. e varNana barobara samajamAM Ave te mATe AdhArAdi cakronuM jJAna Avazyaka hovAthI A lekhamAM cakrone saMkSepamAM samajAvavAno prayatna karela che. A varNana maMtrazAstranA samartha vidvAna AcArya bhagavaMta zrIsiMhatilakasUri mahArAjAnA "paMcaparameSThi-maMtra-kalpa' nAmanA graMthane odhAre karavAmAM AvyuM che. - AcArya bhagavAna zrIsiMhatilakasUrie potAnA uparyukta graMthamAM nava cakronA nAmo nIce mujaba ApyAM che : - (1) dhAra cakra, (2) svAdhiSThAna cakra, (3) maNipUrNa cakra, (4) anAhata cakra; (5) vizuddha cakra, (6) lalanA cakra, (7) AjJA cakra, (8) brahma cakra ane (9) suSummA cakra. AdhAra cakra (kamaLa) gudAnA madhyabhAga pAse raheluM che. te cAra dalavALuM ane rakta varNavALuM che. - AdhAra cakramAM kuMDalinI zakti prasupta rIte rahelI che, te saddagurunA daSTipAta, saMkalpa athavA sparzamAtrathI prabuddha thaIne Urdhvagamana kare che. e gamana vakhate svarNakalAnI jema tapta thayelI te sahelAIthI cakrone bhedI nAkhe che. svAdhiSThAna cakra liMganA mULa pAse raheluM che. cha dalavALuM ane aruNa varNavALuM maNipUrNa (nAbhi, maNipura) cakra nAbhinI pAse che. te dasa dalavALuM ane dharma anapekSA 313 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvetavarNavALuM che. anAhata cakra hRdaya pAse che. te bAra dalavALuM ane pItavarNavALuM che. vizuddha cakra kaMTha pAse che. te soLa dalavALuM ane zvetavarNavALuM che. lalanA cakra paDajIbha pAse che. te vIsa dalavALuM ane raktavarNavALuM che. AjJA cakra bhUmadhyamAM che. te traNa dalavALuM ane raktavarNavALuM che. brahma cakra lalATamAM che. te soLa dalavALuM ane raktavarNavALuM che. suSuNNA cakra mastakanA atyaMta UrdhvabhAgamAM che. te hajAra dalavALuM ane zvetavarNavALuM che.1 A dhyAnanI prakriyA atyaMta gaMbhIra che. viziSTa anubhavathI rahita evo huM e viSayane saMpUrNa spaSTa rIte na varNavI zakuM, e svAbhAvika che. chatAM paNa dhyAnamArga pratyenI atyaMta tIvra rucinA kAraNe ane maMtrAdhirAja pratyenI bhaktithI prerAIne A dizAmAM prayatna thaI rahyo che. A viSayanA niSNAto mATe A lakhANa nathI, kAraNa ke huM to temanI karuNAno pAtra chuM. A viSayamAM kAMIka jANavA icchatA mumukSuone uddezIne A lekha lakhAI rahyo che. pavitra pada (gara Adi)ne avalaMbIne je dhyAna karavAmAM Ave che, tene anubhavI mahApuruSo padastha dhyAna kahe che. pUrvanA lekhomAM ApaNe jo I gayA chIe ke maMtrAdhirAja maI mAtRkA (bArAkhaDI)nA sArabhUta che. tAtparya ke naInA dhyAnathI mAtRkAnuM dhyAna thaI ja jAya che ane mAtRkAnA dhyAnathI paNa mardanuM dhyAna thAya che. mAtRkAnuM dhyAna zrutajJAnanA rahasyone pAmavA mATe atyaMta upayogI che. te mAtRkAnA dhyAnanI prakriyA A rIte che : prathama nAbhisthAnamAM soLa pAMkhaDIvALuM padma (cakra, kamaLa) ciMtavavuM. tenI pAMkhaDIomAM anukrame ga mA rU 3 8 8 nR che . gau : e soLa svaro ciMtavavA. pachI hRdayanA sthAne covIsa pAMkhaDIvALuM kamaLa ciMtavavuM. tenI pAMkhaDIomAM anukrame thI pa sudhInA vyaMjano ciMtavavA ane karNikAmAM "' citavavo. pachI mukhanA sthAnamAM ATha pAMkhaDIvALuM kamaLa citavavuM. tenI pAMkhaDIomAM 1. ItaromAM ' pa nirUpaNa' vagere aneka graMthomAM cakronuM varNana che. A lekhamAM je varNana ApavAmAM AvyuM che. 314 * dharma anuprekSA Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrame ya ra ta va za Sa sa da e varSo ciMtavavA. A rIte roja niyamitatApUrvaka mAtRkAnuM dhyAna karato sAdhaka zrutajJAnano pAragAmI thAya che mAtRkAnA dhyAnamAM zrutajJAnanAM AvaraNone toDavAnI amApa zakti che. e zaktino anubhava sAdhakane thoDA ja kALamAM thAya che. zrutajJAnanA rahasyabhUta padArthone samajavA mATe nirmaLa prajJAnI jarUra che. prajJAne nirmaLa banAvavAnAM traNa sAdhano che : (1) Agamano yathAvidhi abhyAsa, (2) tenA upara manana ane (3) dhyAnanA abhyAsano rAsa. je sAdhakane A traNe aMgo sakala (vikalatA rahitI prApta thAya che, te dhanya che, kRtapuNya che ane Asannabhavya che ! A traNa sAdhanothI prakalpita thayelI prajJA vinA AgamanA bhAvone yathArtha rIte jANI zakatA nathI. AvI prajJA tene prApta thAya che ke jenuM citta maisUyAdi bhAvothI atyaMta bhAvita thayuM hoya. AvI prajJAnI prApti mATe maiyAdithI prasanna thayeluM citta anivArya che. evI prajJA Atmika AnaMda sAthe saMkaLAyelI che. jyAM AvI prajJA hoya che, tyAM paramAnaMdano mahAsAgara uchaLe che.AvI prajJA te zukla pakSanI bIjano caMdramAM che, tenuM biMba sAme AvatAM ja AnaMda samudramAM bharatI Ave che. prajJA ane cittaprasannatAno paraspara kAryakAraNa bhAva che, te parasparane vikasAve che. ahaMkAra prajJAno nAzaka che. jo koI chamastha ema samaje ke huM to zrutajJAnano pAragAmI chuM, huM je artho karuM chuM, te ja barobara che, to samajavuM ke tenI mati ahaMkArathI AMdhaLI thaI gaI che. Avo ahaMkAra maityAdithI abhAvita ane dhyAnAbhyAsanA rasa vinAnA puruSomAM thavAnI saMbhAvanA che. tethI sAdhake A viSayane nipuNa buddhithI vicAravo. dhyAnayoga te dvAdazAMgInuM rahasya che, ema upamitikAra bhagavAna zrIsiddhaSie bhArapUrvaka jaNAvyuM che. je AgamanA abhyAsa ane mananane dhyAnayoganI prAptinuM dhyeya nathI, te mokSasAdhaka na banI zake eTaluM ja nahi, dezavirata ane sarvaviratanA anukrame jinapUjAdi tema ja iryAsamiti vagere sarva anuSThAnonuM carama lakSyapaNa dhyAnayoganI prasiddhi che. dhyAnayoga te pradhAna che ane bAkIno badho prapaMca eno ja parikara che, ema zrIupamitikAra kahe che. * have ApaNe maMtrAdhirAja nA dhyAnanI sarvazreSTha prakriyA vicArIzuM. prathama nAbhikaMdanI nIce ATha pAMkhaDIvALuM eka bahu ja suMdara pA ciMtavavuM. tenI karNikAnA parighaparanI kesarAmAM anukrame pharatA ga mA vagere soLa svaro ciMtavavA. zrIsiddhacakranA bRhad yaMtramAM soLa svaronI goThavaNa jovAthI A vastu vadhu spaSTa thaze, te pachI ATha pAMkhaDIomAM anukrame : varga, va varga, varga, varga, ta varga, varga, varga ane varga ciMtavavA. dharma anapekSA * 315 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 varNAdi ATha vargo nIce mujaba che : 1. varga =3 mAM rU 3 4 jhuM - nR 7 mo gau maM :, 2. la varga = va aa pa 3 rU. 2 varga = cha ga Na .. 4. ra varga = 33Dha . che. varga = tha Tu dha . 6. 5 varga = + va = 5. 7. 2 varga =ca ra ta va, 8. za varga =za Sa sa Tu pratyeka pAMkhaDImAM uparanA bhAgamAM OM zrIM e maMtra bIjo ciMtavavA. dareka be pAMkhaDIo vaccenA AMtarAmAM siddhastuti ( 3O E namo rihaMtA (?)nuM ciMtana karavuM. zrI siddhacakranuM bRhad yaMtra jovAthI A vastunI samaja saraLa banaze. te kamaLanI karNikAnA madhya bhAgamAM jANe himakaNothI lakhela na hoya evo nirmaLa gaI ciMtavavo. maMtrAdhirAja jaInuM dhyAna karavA IcchatA sAdhake uparanI prakriyAnuM barobara avadhAraNa karI levuM. have pachInI prakriyA bahu ja gaMbhIra che, tene ApaNe A pachInA lekhamAM vicArIzuM. keTalAka graMthomAM upara jeTalI (karNikAmAM gaI kesarAmAM soLa svaro ane aSTadalamAM aNavarga, dalAgra para 3OM dU ane dalAMtaromAM siddhastuti) prakriyA batAvI che teTalI ja prakriyAne paNa apekSAe saMpUrNa prakriyA batAvavAmAM AvI che. keTalAMka sthaLomAM te pachI labdhipado paNa umeravAmAM Ave che. AvA prakAranA dhyAnathI zrutajJAnamAM anupama vikAsa thAya che. 'marInA dhyAnanI prathama rIta kardamAM 'da' kAra te mahAprANa che, tethI mardano uccAra, dhvani utpAdaka sthAnomAMnA sauthI nIcalA sthAnamAMthI thAya che. e sthAna nAbhikaMdanI nIce raheluM che. A sthAnamAM prathama Ino hRsva uccAra karavo. pachI dIrgha uccAra karavo. te 1. manuSyane kAMI paNa kahevAnI icchA thAya tyAre tenI icchAthI prerAyelo prANavAyu nAbhi tarapha ghase che. 316 * dharma anupekSA Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI plata uccAra karavo. te pachI sUkSma uccAra karavo ane te pachI atisUkSma uccAra karavo. * . have atisUkSma dhvanisahita te suSumbhAnADI dvArA upara jAya che, ema ciMtavavuM. upara jato te garlDa vacce mArgamAM AvatA nAbhi, hRdaya, kaMTha, ghaMTikA vagere cakrone bhedIne brahmadhyamAM Ave che, ema ciMtavavuM." brahmaraMdhramAM marda akSaranI vacce potAnA AtmAne ciMtavavo, te pachI nIce mujaba ciMtavavuM : - manA biMdu ane taptakalAmAMthI potAnA AtmA upara dugdhasadazazveta amRtanI Urmio vaDe potAno abhiSeka thaI rahyo che. e amRtanI eTalI badhI varSA thAya che ke te sthAnamAM eka amRta sarovara banI jAya che. temAM pote DUbI jAya che. pachI temAMthI eka soLa pAMkhaDIvALuM suMdara kamaLa bahAra Ave che. tenI karNikAmAM pote virAjamAna che. soLa pAMkhaDIomAM soLa vidyAdevIo che. te vidyAdevIonA hAthamAM dugdhasadazazveta amRtathI bharelA dedIpyamAna sphaTika ratnanA kaLazo che. vidyAdevIo te kaLazo vaDe potAnA AtmA para abhiSeka karI rahI che. te pachI maMtrAdhirAja nA abhidheya, zuddhasphaTika jevA nirmaLa prathama zrIparameSThinuM mastakamAM (brahmacchamAM) dhyAna karavuM. te pachI dhyAnanA jozamAM "soDama, soDam' ema vAraMvAra raTaNa karatAM potAnI ane paramAtmAnI ekatA anubhavavI. e rIte potAne rAgarahita, dveSarahita, moharahita, sarvajJa, sarvadarzI, devatAovaDe pUjanIya, samavasaraNamAM dharmadazanAne AvatA paramAtmAthI abhinna jue. e rIte abheda dhyAnathI pAparahita thaIne dhyAnI paramAtmAne paramAtmasvarUpane pAme che. marda nA dhyAnanI bIjI rIta A rItamAM anAhatathI (be valayathI) veSTita evA maMtrAdhirAja nuM dhyAna nIce mujabanA ciMtanavaDe karavAnuM che : 1. yogagraMthomAM kahyuM che ke prANavAyunI sImAno je sthaLe aMta thAya che tyAMthI apAnavAyunI sImA zarU thAya che. A sthaLe prANavAyu ane apAnavAyunuM gamana judI-judI dizAmAM hoya che, paraMtu akSaranA nAdamaya uccAraNathI banneno pravAha eka tarapha vahe che, tethI uSNatA thAya che ane suSumbhAnADInuM mukha khUlI jAya che. tethI kuMDalinI je suSuNNAnuM mukha aTakAvIne suSupta dazAmAM rahelI che te jAgrata thaI suSukhkhAmAM Urdhvagati kare che. aIno atisUkSma dhvani cakrone bhedavAmAM atyaMta samartha hoya che. dharma anupekSA * 317 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te arphe caMdranA kiraNonI jema nirmaLa che ane suvarNakamaLanI karNikAmAM raheluM che. te biMdu, kalA vagere sarva avayavothI paripUrNa che. te anukrame AkAzamAM saMcare che, dizAone vyApta kare che, mukhakamaLamAM praveze che, brUmadhyamAM bhame che, netrapatromAM prakAze che, bhAlamaMDaLamAM thoDIka vAra sthira thAya che, tAluraMdhrathI bahAra Ave che, amRtarasane jhare che, caMdranI sAthe spardhA kare che, jyotimAM prakAze che, AkAzamAM saMcare che ane mokSalakSmInI sAthe joDe che. anakSara dhyAna te pachI repha, biMdu ane kalAthI rahita evA maMtrAdhirAjanuM ( ahaMnuM) dhyAna karavuM, eTale ke 'haiM' varNanuM dhyAna karavuM. te pachI te ja '' akSarane anakSaratAne prApta thayela ciMtavavo. A vakhate teno uccAra hoto nathI. ahIM kalAne anakSara kahevAya che, tethI ahIM kalAnuM dhyAna karavuM. A kalAne 'anAhata' nAmanA deva kahevAmAM Ave che. te caMdramAnI kalA jevA AkAravALo, sUkSma sUryasadaza tejasvI ane atyaMta prakAzamAna ciMtavavo. te pachI te anakSaratAne prApta kalAne anukrame sUkSma ciMtavavI. e tyAM sudhI sUkSma thavI joIe ke aMte e vALanA agrabhAga sadeza sUkSma dekhAya te pachI kSaNavAra jagatane avyakta (nirAkA2) ane jyotirmaya jovuM. e rIte manane lakSyamAMthI alakSyamAM sthira karavuM. AvI rIte manane sthira karanAranA aMtaramAM anukrame atapriya ane zAzvata jyoti pragaTa thAya che. e pramANe lakSya (sAlaMbana dhyAna)nuM AlaMbana laIne alakSya (nirAlaMbana dhyAna)nI prAptino nirdeza karyo che. e alakSyamAM sthira manavALA yogIne sarva abhISTa vastuonI prApti thAya che. sarva bhavya jIvo maMtrAdhirAja nA abhidheya sAthe samApatti pAmIne paramasukhane varo, e ja maMgaLa kAmanA. potAnA alpavikasita svarUpanI potAnA ja paramasvarUpane pUrNa bhAvapUrvaka bheTa dharavAnI sarvottama prakriyA dhyAnanA prabhAve khUba ja sulabha banI rahe che. 318 0 dharma anuprekSA Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanuM hRdaya (ahIM dharmanA hRdayabhUta bhAva ane te bhAvanA aMgabhUta praNidhAnAdi AzayapaMcakanI hRdayasparzI samAlocanA karavAmAM AvI che. dharma" ane "bhAva" padArthanI spaSTatA upara anumodanIya prakAza thAya che. saM.). jenA vinA dharmanAM sarva anuSThAno niSNANa bane, te dharmanuM hRdaya kahevAya. dharmanuM hRdaya "bhAva" che. bhAva vinAnI dharmakriyA dravyakriyA che. te svaphaLanI sAdhaka nathI, tethI zAstrakAro tene tuccha kahe che. bhAva joIe, bhAva vinAnI kriyA tuccha che ema ApaNe badhAye kahIe chIe, paNa bhAva eTale zuM? Aje ApaNe e bhAva viSe vicArIzuM. te pUrve ApaNane "dharma' padArthanI spaSTatA thavI joIe kAraNa ke bhAva e tenuM eka aMga che. | dharma cittamAM utpanna thAya che. dharma kArya che. kArya kriyAnA adhikaraNamAM utpanna thAya che. tethI dharma e potAnA adhikaraNa cittamAM rahe che. e rIte dharmarUpa kArya pratye citta te adhikaraNAtmaka kAraNa che. ahIM kAraNamAM kAryano upacAra karIne zrIzAstrakAra bhagavaMto cittane ja dharma kahe che. ahIM e prazna upasthita thAya che ke kevuM citta te dharma che ? tenA uttaramAM zAstrakAra maharSio kahe che ke, "rAga-dveSa ane moharUpa maLo jemAMthI dUra thayA che ane je puSTi ane zuddhivALuM che, te citta dharma che." rAgAdi maLonuM dUrIkaraNa tathA cittanI puSTi ane zuddhi Agamokta kriyAthI thAya che. - puNyano upacaya-vRddhi te ahIM cittanI puSTi samajavI ane jJAnAvaraNIyAdi karmonA kSayAdithI thatI nirmaLatA te ahIM cittanI zuddhi samajavI. tAtparya ke jemAMthI rAgAdi maLo dUra thayA che ane je puSTi ane zuddhivALuM che, evA cittanI je pavitra kriyA te dharma che, ahIM e na bhUlavuM joIe ke "dharmarUpa kriyA cittamAM thAya che." dharma vadhu-vadhu zaktizALI tyAre ja bane ke jyAre puSTi ane zuddhi satata akhkhalita rIte vadhatI rahe. AvI satata akhkhalita rIte vikAsa pAmatI puSTi ane zuddhine zrIzAstrakAra bhagavaMte anubaMdhavALI puSTi ane zuddhi kahe che. avicchinna ane satata pravardhamAna evo vikAsa te ahIM anubaMdha samajavo. e anubaMdhathI ja zuddhinA prakarSarUpa mokSanI prApti thAya che e anubaMdha vinA kadApi mokSanI prApti na thAya. dharma anuprekSA * 319 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have e prazna upasthita thAya che ke e puSTi ane zuddhi anubaMdhavALI kevI rIte bane ? tenA uttaramAM zrIzAstrakAra maharSio kahe che ke e anubaMdha bhAvathI prApta thAya che, bhAva vinA anubaMdha nathI ane tethI ja mokSa paNa nathI. ahIM bhAva eTale praNidhAnAdi AzayapaMcakanuM saMvedana-anubhava. praNidhAna, pravRtti, vidhvajaya, siddhi ane viniyoga, e pAMca Azayo -bhAvo che. Azaya eTale vizeSa prakAranuM adhyavasAyasthAnaka, A pAMca Azayo jyAre cittamAM saphaLatAne pAme che, tyAre ja te citte karelI kriyA te dharma kahevAya che. e ja tAttvika dharma che. praNidhAna eTale ahiMsAdi dharmasthAnane siddha karavA mATe te dharmasthAnamAM sthiti karavI rahevuM, te mATe anya sarva viSayomAMthI cittane kheMcIne svakIya ahiMsAdi dharmasthAnamAM lAvavuM nitAMta Avazyaka che. jayAre ApaNe caityavaMdanAdi dharmasthAnanI ArAdhanA karavA jaIe, tyAre te caityavaMdananA AlaMbano-viSayo (mudrA, varSoccAra, artha, pratimA vagere) sivAyanA viSayomAMthI manane nivRtta karI caityavaMdananA AlaMbanomAM manane sthitivALuM banAvavuM te praNidhAna che. athavA e AlaMbanomAMthI mana khasI na jAya tevo daDha saMkalpa te praNidhAna che. te dharmadhyAnarUpa prAsAdanI prathama bhUmi che. pravRtti vagere upara uparanI bhUmio che. upara kahyuM te to praNidhAnanuM sAmAnya svarUpa che. have tenA vizeSa svarUpa tarapha vaLIe. svakIya dharmasthAna (ahiMsA-caityavaMdanAdi) je jIvone prApta thayuM nathI, temanA pratye kRpA-karuNA hovI joIe, arthAt--je jIvo ArAdhanAnI teTalI UMcI bhUmikA sudhI pahoMcyA nathI, temanA pratye karuNA hovI joIe. ApaNA karatAM temanI bhUmikA nIcalI che, mATe temanA tarapha dveSa na hovo joIe. dveSa thAya to praNidhAna na rahe. praNidhAna gayuM eTale bhAva gayo. ane bhAva nathI tyAM dharma paNa nathI. evI ja rIte samAna guNavALA pratye maitrI hovI joIe, IrSyA nahI. ane adhika guNavALI vyaktio pratye pramoda hovo joIe. sAthe sAthe paropakAranuM saMpAdana paNa joIe. tAtparya ke dhyAna sivAyanI dazAmAM citta karuNAdi bhAvanAothI bhAvita hovuM joIe ane jIvanamAM yathAzakti sakriya paropakAra paNa hovo joIe, kAraNa ke sapuruSonAM sarva kAryomAM svArthagauNa ane paramArtha pradhAna hoya che. "je jIvo mArA jevI bhUmikAne nathI pAmyA te jIvo e bhUmikAne prApta karo, huM te jIvone kayAre e bhUmikA pamADuM" vagere bhAvanA te sakriya paropakAranuM bIja che. caityavaMdanAdi anuSThAna pUrve karuNAdi bhAvanAo bhAvavI joIe ke jethI suMdara praNidhAnanI prApti thAya. e bhAvanAonA abhAvamAM suMdara praNidhAna na Ave. 320 * dharma anuprekSA Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArAMza e che ke svabhUmikAmAM sthitivALuM, niravadyavastune viSaya karanAruM, adhobhUmikAvartI jIvo pratye karuNAparAyaNa ane parArthanI niSpatti jemAM sArabhUta che, evo prathama Azaya praNidhAna che. caityavaMdanAdi anuSThAna vakhate paNa maityAdibhAvo saMskArarUpe AtmAmAM hoya che, eTaluM ja nahIM kintu caityavaMdanAdi anuSThAna pote ja pramodAdi bhAvarUpa che. sUkSma dRSTie vicAratAM spaSTa dekhAya che ke pratyeka dharmAnuSThAna maityAdi cAra bhAvamAMthI ekAda bhAvarUpa paNa hoya che. jema ke ahiMsA maitrIrUpa che athavA karuNArUpa che, caityavaMdana pramodarUpa che, tapa-saMyama vagere mAdhyasthyarUpa che. vadhu sUkSmadaSTie vicAratAM dekhAya che ke pratyeka dharmAnuSThAna maitryAdi bhAvomAMthI janme che, te anuSThAna pote te bhAvarUpa paNa hoya che ane tenA phaLa tarIke paNa maityAdi bhAvono vikAsa prApta thAya che. AvuM thAya to ja dharmAnuSThAna AdimAM, madhyamAM ane aMte paNa kalyANakara kahevAya che. evuM hovAnA kAraNe ja praNidhAnAdi AzayonA varNanamAM paNa zrIzAstrakAra bhagavaMto karuNA, maitrI, vagere upara bhAra mUke che. ahIM bhAva ane bhAvanA vacceno sUkSma bheda avazya samajavo joIe. dhyAna vakhate bhAvanA na hoya paraMtu bhAva (bhAvanAjanya saMskAra) avazya hoya che. bhAvanA prayatnajanya upayogarUpa che. jyAre bhAva kSayopazama-labdhirUpa che. koI paNa sabhyakriyA vakhate jema tenA prANabhUta samyagdarzana ane samyagnAna kAyama rahI zake che, tema samyajJAna ane samyagdarzananA paNa prANabhUta maitryAdi bhAvo labdhirUpe rahI zake che. kAlAdi sAmagrI pAmIne e bhAvonI abhivyakti thAya che. kriyA paNa bhAvanI siddhi mATe vihita thayelI che. upAdhyAya bhagavaMta zrIyazovijayajI mahArAja zrIsImaMdhara svAmInA stavanamAM kahe che ke-- bhAva navo kriyAthI Ave, Avyo te vaLI vAghe navi paDe caDhe guNazreNe, teNe munikiriyA sAdhe praNidhAnAdimAM maitryAdi bhAva saMyuktatA anivArya mAnelI che, tenuM kAraNa e che ke dharmanI utpatti 'sarvabhUtAtmabhAva'nA yathArtha jJAnamAMthI thAya che. te jJAnanI yathArthatA jIvamAtra pratyenA maityAdi bhAvomAM rahelI che. maitryAdithI viruddha bhAva Ave tyAre nizcayathI jJAna ja yathArtha maTIne ayathArtha thaI jAya che. e rIte jJAna viparIta thavAthI samyak kriyA paNa rahetI nathI. have pravRttinuM lakSaNa vicArIe. ahIM pravRtti te AMzaya-bhAvarUpI samajavI, kAraNa ke pravRtti e Azayano bIjo prakAra che. bAhya kriyA to e pravRttinuM dvAra che. e dharma anuprekSA 0 321 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravRtti zubha ane sArabhUta upAyothI (caityavaMdanAdinI apekSAe sArAM stavano stutio vagerethI) yukta joIe, manamAM apramAda bhAvathI utpanna thayela adhikRta dharmasthAnane viSe suMdara prayatna hovo joIe. sAthe sAthe mana, utsukatA-tvarA vagere doSothI rahita hovuM joIe A pravRtti nAmano Azaya kathaMcit kriyArUpa paNa che. tethI prastuta kriyA paNa zreSTha upAyothI sahita prayatnanA atizayavALI ane tvarAdi doSo vinAnI joIe. caityavaMdanAdinI apekSAe sthAnAdi yogonuM pAlana te pravRtti che. sArAMza e che ke cittane itara vastuomAMthI nivRtta karIne eka (caityavaMdanAdi) viSayamAM sthApavuM ane te viSayamAMthI tene bahAra na javA devuM te praNidhAna che ane te viSayamAM cittane AgaLa-AgaLa siddhi sudhI vadhAravuM te pravRtti che. e rIte sAdhanAmAM cittanI pravRtti thatI hoya tyAre temAM vighno AvavAnI paNa saMbhAvanA che. vipna traNa prakAranA che. hIna, madhyama ane utkRSTa. manamAM thatI bhrAMti, saMdeha, caMcaLatA vagere utkRSTa vino che, zarIramAMnA rogo te madhyama vipno che ane bahArathI AvatA zItoSNAdi parISaho te hIna vihno che. e badhA upara pratipakSI bhAvanAdi upAyo dvArA vijaya te vinaya samajavo titikSA bhAva vaDe hIna, hitAhAra-mitAhArAdi vaDe madhyama ane samyajJAna ane gurubhakti vaDe utkRSTa vighno jItAya che. tAtparya ke pravRttimAM vino Ave to paNa temane pratipakSI bhAvanAo vaDe jItIne pravRtimAM sthiratApUrvaka vikAsa karavo te vidhvajaya che. tenAthI pravRtti paripUrNa bane che- ahIM vidhvajaya paNa Azaya-bhAvarUpa che. te na bhUlavu. siddhi prApta na thAya tyAM sudhI praNidhAna, pravRtti ane vijJajayanI vidyamAnatA hoya che. ahiMsA-caityavaMdanAdimAM viSNajaya pachI thatI ekAgratApUrvakanI pravRttinI paripUrNatA te siddhi che. siddhi eTale viziSTa dharmasthAnanI prApti. ahiMsAdi prastuta dharmasthAnamAM niSNAtatA te siddhi che. AraMbhela dharmasthAnanuM utkRSTa rIte saMpAdana te paNa siddhi che. AvI siddhi vakhate paNa pUrve kahela karuNA, pramoda vagere guNo to hovA ja joIe. te vinAnI siddhi tAttvika nathI. ahIM e dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke A siddhi te pUrvokta Azaya-bhAvano cotho bheda che. siddhi pachI thatuM kArya te viniyoga nAmano Azayano pAMcamo prakAra che. ahiMsAdi dharmasthAnanI siddhi thayA pachI sva ane paranA upakAra mATe avicchinna rIte te ja ahiMsAdi dharmasthAnanuM pote paripAlana karavuM ane bIjAone temAM joDavA te viniyoga che. bIjA zabdomAM kahIe to potAne ahiMsAdinI jevI siddhi thaI che, tevI ja anyane karAvavI te viniyoga che. svanA sAmIpyamAM AvatAM ja pote ArAdhela 322* dharma anuprekSA Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddha karela vastu jo anyane zIghrataH siddha thAya to te siddhi ane viniyoga baMne utkRSTa samajavA. viniyogathI sAdhanAnI AgaLanI bhUmikAo A janmamAM tema ja bhavAMtaramAM prApta thAya che. zrItIrthaMkara bhagavaMtonI samIpamAM AvatA janmajAta krUra prANIonA paNa paraspara pratyenA virodho zamI jAya che, te utkRSTa siddhi samajavI, athavA zrItIrthaMkara bhagavaMtone pAmIne aneka AtmAo vItarAga bane che, te paNa temanI utkRSTa siddhi ane viniyoga che. A pAMce prakAranA Azayo laukika kAryomAM paNa dekhAya che. kuMbhAra jyAre cAkaDA upara ghaDo banAvavA bese che, tyAre tene 'ghaTa'rUpa kAryanuM praNidhAna hoya che--sva-kartavyamAM tenuM mana sthitivALuM bane che. tenuM mana te kartavyamAM prayatnazIla che, te pravRtti che. te AvelAM vighnone jIte che, ghaTanuM utpAdana te siddhi che. te ghaDAno upayoga, potAnA kuTuMbIone te kaLAnuM zikSaNa, vagere viniyoga samajavo. anAdikAlIna vAsanAonAM kAraNe jIvanuM mana sAMsArika kAryomAM praNidhAnavALuM anAyAse banI jAya che. jyAre dhArmika kAryomAM to e dizAmAM viziSTa prayatno pachI ja vikAsa thAya che. ApaNA pratye anuSThAnane e AzayapaMcakarUpa bhAvathI yukta banAvavuM joIe. A pAMce prakAranA Azayo zubhabhAvarUpa che. pratyeka zubhabhAva zrIjinezvara bhagavaMtanA anugrahathI ja prApta thAya che. temanI bhaktimAM parAyaNa evA AtmA temanA anugrahane uttarottara sArI rIte prApta kare che. tethI tenI AgaLa AgaLanI bhUmikAne yogya evA bhAvonI prApti sahaja bane che. zrIjinezvara bhagavaMtoe saMsArane taravA mATenA asaMkhya yogo-upAyo batAvyA che.. temAMthI jIva potAne yogya yogo pasaMda kare che. temAMthI ekAda yogamAM mananI sthiti vagere te praNidhAnAdi che. praNidhAnAdi vinA sAdhanAmAM vikAsa thato nathI. upara je pAMca prakAranA AzayonuM varNana karyuM, te varNana atyaMta sAmAnya che. tattvajJa puruSoe e pAMca Azayone sUkSmabuddhithI vizeSapaNe vicArIne potAnA hRdayamAM temanuM rahasya spaSTa karavuM joIe, kAraNa ke e pAMca Azayo te ja bhAva che. te vinAnI mana-vacana-kAyAnI ceSTA te dravyakriyA che. 1. Azaya bhedA ete sarve'pi tattvato'vagantavyAH / bhAvo'yamanena vinA ceSTA dravyakriyA tucchA ! zrIharibhadrasUriSkRta 'SoDazaka prakaraNa' zlo. 3 : AryA 12 dharma anuprekSA 0 323 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanuM svarUpa ('dharma' padArthanI anumodanIya spaSTatA karavAmAM AvI che. pote dharma AcarI rahyo che, te zA AdhAre nakkI thAya tenI spaSTatA paNa ahIM saM.) dharmo me kevalajJAna -praNItaH zaraNaM param / carAcarasya jagato ya AdhAraH prakIrtitaH // - zrIsiddhasenasUri kRta 'namaskAra mAhAtmya' uparanA zlokamAM be vastuono spaSTa nirdeza che : 1. kevalIbhASita dharma ja carAcara vizvano AdhAra che ane 2. te ja parama zaraNa che. dharma te ja hoI zake ke je kevalikathita hoya. dharma eTale vizvano sanAtana niyama. anAdi kALathI e niyama eka sarakho, askhalita gatie akhaMDita rIte pravarte che. e niyamanuM pAlana karavAthI ja sukha maLe che ane e niyamano bhaMga te ja du:khanuM mUlabhUta kAraNa che. dharma, AjJA, zAsana vagere zabdo ekArthaka che. kevali bhagavaMtone dharmano saMpUrNapaNe sAkSAtkAra hovAthI dharmanuM je svarUpa teo batAve che, te ja yathArtha che. 'dharma' padano artha atigaMbhIra che. te judA judA nayothI samajavo joIe. zAstromAM dharmanI vyAkhyA aneka dRSTie karavAmAM AvI che. te badhI vyAkhyAono samanvaya karIne temAMthI 5ramArtha zodhavo joIe. dharmanI keTalIka vyAkhyAo viSe ApaNe ahIM vicAra karIzuM. 'sahaSTijJAnavRttAni dharmaM dharmezvarA biduH / ' zrItIrthaMkara bhagavaMtoe samyagdarzana-jJAna-cAritrane dharma kahyo che. 'Atmana: pariNAmo yo, molomavivatiH sa ca dharma / ' mohanA vikArathI rahita AtmapariNAma te dharma che. 'vastusvarUpaM hiM, prAdu dharma maharSayaH / ' maharSio vastusvarUpane ja dharma kahe che. 'dharmAM hi vastuyAthAtmyam / ' vastunuM yAthAtmya-svarUpa te dharma che. 324 0 dharma anuprekSA Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vatthalahAvo dhabbo ' vastusvabhAva te dharma che. * uparanI badhI vyAkhyAo dRSTi vizeSanI apekSAe karavAmAM AvI che, e badhAnuM tAtparya zrIcidAnaMdajIe eka ja padamAM suMdara rIte samajAvyuM che- mUrakha kula AcArakuM, mAnata dharma sajIva, vastusvabhAva dharma zuddha, kahata anubhavI jIva." sAmAnya mANaso kulAcArane ja dharma mAne che, kiMtu anubhavI mahApuruSo vastusvabhAvane dharma kahe che. ApaNe badhA Atma-vastu chIe. e vastunA dharma darzana-jJAna-cAritra che. tethI darzana-jJAna-cAritra te ja dharma che. vivekI puruSo darzana-jJAna-cAritranI ArAdhanAmAM tatpara rahe che. kevalI bhagavaMto darzana-jJAna-cAritrane dharma kahe che. darzana-jJAna-cAritrarUpa dharma te carAcara vizvano AdhAra che. cara vizva eTale samasta jIvAstikAya ane acara vizva eTale dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya ane kAla. vizva eTale jIvAstikAyAdi cha dravyo, te dravyonA sarva guNo ane te dravyonA sarva paryAyo. ethI e pratiphalita thAya che-ke sarva dravyo, sarva guNo ane sarva paryAyono AdhAra dharma che ane te paNa kevalI bhASita dharma. na dharma para gahana vastu che. tenA svarUpane, mArA jevA taddana abUjha, zabdomAM zI rIte lAvI zake ? ahIM to dharmanA te mahAna rUpane vyakta karavAno alpa prayAsa che. ahIM e yAda rAkhavuM joIe ke A kathana apekSA vizeSa che. have "dharmabiMdu' graMthamAM darzAvela dharma padanA arthane vicArIe. "dharmabiMdumAM Agamokta anuSThAnane dharma kahevAmAM Avyo che. te anuSThAna maitryAdibhAvothI saMyukta hovuM joIe. jainetara dharmomAM paNa je dayAdi anuSThAna zrIjinavacanathI aviruddha hoya ane maicAdithI saMyukta hoya te paNa dharma che. anuSThAna eTale pravRtti. zAstra je arthone heya kahyA che, temanuM hAna ane zAstra je arthone upAdeya kahyA che, temanuM upAdAna te ahIM pravRttinuM lakSaNa samajavuM, e pravRtti paNa zAstrokta rItie hovI joIe. AvI pravRtti te dharma che. dharma anuprekSA * 325 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI pravRtti ke anuSThAnane zAstrakAro dharmakalpavRkSa kahe che. e kalpavRkSanAM phaLo svarga ke apavarga (mokSa) che. zAstrakAra bhagavaMto kahe che ke e kalpavRkSanuM mULa maitrIpramoda-karuNA-mAdhyacya bhAvo che. zAstrakAra bhagavaMtoe maityAdi bhAvone ahIM dharmakalpa vRkSanAM mULa tarIke varNavyA che, e batAve che ke dharmanAM aMgomAM maityAdinuM sthAna ati mahattvanuM che. dharmarUpa je anuSThAnanuM svarUpa pUrve darzAvavAmAM AvyuM che, te anuSThAna durgatimAM paDatA jIvonA samUhone "dhAraNa kare che. dhAraNa kare che eTale ke durgatimAM paDavA detuM nathI. te anuSThAna jIvone durgatimAM paDavA detuM nathI eTaluM ja nahi apitu svargAdi sagatimAM tenuM "dhAna" kare che. dhAna kare che eTale laI jAya che. AvAM baMdhAraNa ane dhAna'nAM kAraNe te anuSThAna dharma kahevAya che. pUrve ApaNe joyuM ke dharma te vizvano AdhAra che. baMdhAraNa" ane "dhAna' e zabdo paNa AdhArarUpa arthanuM ja sUcana karanArA che. dharmabiMdu'mAM e paNa kahyuM che ke anuSThAnane upacArathI dharma kahevAya che, paramArthathI to jIvazuddhi-Atmazuddhi te ja dharma che. anuSThAnathI Atmazuddhi thAya che. ahIM anuSThAna te kAraNa ane Atmazuddhi te kArya che. kAraNamAM kAryano upacAra karIne anuSThAnane dharma kahevAmAM Ave che. Atmazuddhi zuddha anuSThAnathI pragaTa thAya che, te karmamalanA apagama (vyaya)rUpa che ane tenuM phaLa samyagu darzanAdino lAbha che. jIvazuddhi evo je artha dharmapadano karavAmAM Avyo che, te paNa pUrve kahela badhA artho sAthe sAdezya dharAvanAro che. tethI carAcara jagatano AdhAra te jIvazuddhirUpa dharma che. jIvazuddhi kaho ke darzana-jJAna-cAritra kaho ke vastusvabhAva kaho badhAno paramArtha eka ja che. pUrve kahela dharmanA phaLarUpane batAvatAM dharmabiMdumAM kahyuM che ke te dharma dhananA arthIone dhana Ape che, kAma (prazasta zabdAdi iMdriyArtho)nA arthIone kAma Ape che ane mokSanA arthIone mokSa Ape che. tAtparya ke A jagatamAM je kAMI sAru kahevAya che, tene ApanAra dharma che. jenuM mana dharmamAM che tene sarva sukho svayaM vare che. 326 * dharma anuprekSA Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmanI pariNAmikAraNatA dharmo me kevalajJAna -praNItaH zaraNaM param / carAcarasya jagato ya AdhAraH prakIrtitaH // uparanA zloka para 'dharma' padanI vyAkhyAonI dRSTie vicAra karavAmAM Avyo hato. kevalIpraNIta dharma ja carAcara jagatano AdhAra che, e paNa amuka dRSTie rajU karyuM hatuM. have dharmanI vizvAdhAratAne eka judI ja apekSAe vicArIzuM. e apekSA che : dharmanI pariNAmikAraNatA. dharmanI pariNAmikAraNatAno viSaya sUkSma ane gaMbhIra che. eno AdhAra che 'dharmabiMdu' graMtha graMthakAra bhagavAna zrIharibhadrasUrijIe bahu ja alpa akSaromAM e atigaMbhIra padArthane graMthamAM darzAvela che. emanA ja zabdomAM kahIe to- 'dharma evApavargasya pAramparyeNa sAdhakaH ' dharma e ja paraMparAe mokSano sAdhaka che. upalaka dRSTie jotAM A paMkti sAmAnya lAgaze, paNa tenI gaMbhIratA TIkA vaDe vyakta thAya che. 'apavargaH - mokSaH, tasya pAramparyeNa - aviratasamyagdRSTiguNasthAnAdyArohaNalakSaNena sudevatvamanujatvAdisvarUpeNa vA sAdhaka:- sUtrapiMDa iva paTasya svaMya pariNAmikAraNa- bhAvamupagamya nirvarttaka iti // ' TIkA batAve che ke jema vastranuM pariNAmikAraNa sUtarano piMDa che tema mokSanuM pariNAmikAraNa dharma che, je kAraNa kAryarUpe svayaM pariName te pariNAmikAraNa kahevAya. mATI te ghaDAnuM pariNAmikAraNa che, arthAt mATI svayaM ghaDArUpe bane che--pariNAma pAme che. evI ja rIte dharma svayaM mokSarUpe pariName che. mokSa te dharmarUpa pariNAmikAraNanuM kArya che. e kArya bIjAM kAryo karatAM vilakSaNa che. jagatanAM bIjAM kAryo nAza pAme che, jyAre mokSa e zAzvata kArya che, te kadI paNa nAza pAmatuM ja nathI--jagatamAM aneka kAryo ane aneka kAraNo che te badhAmAM mahAn kArya mokSa che ane tenuM kAraNa hovAthI ja dharma paNa mahAn kAraNa che. jema mATInA piMDamAMthI ghaDo bane che, tema dharmamAMthI mokSa bane che. mATIno piMDa ane ghaDArUpa kAryanI vacce e mATIno piMDa aneka avasthAone pAme che-aneka paryAyone dhAraNa kare che. e badhI avasthAomAM ke paryAyomAM paNa e piMDa ja svayaM dharma anuprekSA 0 327 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa che. evI ja rIte mokSa prApti pUrvenI sarva zubha avasthAomAM dharma ja kAraNa che. mATInA ane ghaDArUpa kAryanI vacalI avasthAo te paraMparA kahevAya. e vacalI avasthAorUpa paraMparA--pA2mparya vaDe mATIno piMDa ghaDAno sAdhaka che. evI ja rIte dharmarUpa pariNAmikAraNa avirata samyagdaSTi Adi guNasthAnonuM ArohaNa athavA sudevapaNuM, sumanuSyapaNuM vagerenI prAptirUpa avasthAo--pAraMparya vaDe mokSano sAdhaka che. avirata samyagdaSTi Adi guNasthAno te aMtaraMga pAraMparya che ane sudevatvAdi avasthAo te bahiraMga pAraMparya che. aMtaraMga pAraMparyamAM kAraNabhUta dharmanuM svarUpa nirjarA che ane bahiraMga pAraMparyamAM kAraNabhUta dharmanuM svarUpa puNyAnubaMdhIpuNya che. aMtaraMga pAraMparya ane bahiraMga pAraMparya banne maLIne mokSane sAdhe che. jema puNyane ApaNe dharma kahIe chIe tema puNyathI prApta thayelI vastuo paNa dharma ja che. puNya te svarUpa dharma che, jyAre prApta vastuo te phaladharma che. 'upamitibhava prapaMcA kathA'mAM dharma traNa prakArano darzAvavAmAM Avyo che : hetu dharma, svarUpadharma ane phaladharma. heturUpa dharma te hetu dharma. bAhya sad anuSThAna te heturUpa dharma che. dharmanuM tAttvika svarUpa puNyAnubaMdhIpuNya ke nirjarA che. temAM anuSThAna hetubhUta hovAthI tene paNa dharma kahevAmAM Ave che. dharmathI prApta thatAM phaLo te paNa dharma che. tene phaladharma kahevAmAM Ave che. phaladharma be prakArano che : aMtaraMga phaladharma ane bahiraMga phaladharma, sudevatvAdinI prApti te bahiraMga phaladharma che. mokSa te aMtaraMga phaladharma che. bahiraMga phaladharma nazvara hovAthI vivekI puruSo te mATe dharma karatA nathI. anuSThAna ane sumanuSyatvAdi phaLa te dharmanuM dazyarUpa che. anuSThAnarUpa dharmanAM darzanamAM, tema ja phalarUpa dharmanAM darzanamAM jo viveka bhaLe to dharmano suMdara anubaMdha paDe che. anubaMdha puNyAnubaMdhIpuNya (AtmapuSTi) ane nirjarA (Atmazuddhi)mAM satata niraMtara vRddhi. svayaM anuSThAna karavuM te sAdhanA che, jyAre vizvavartI sarva dharma puruSonA sarvakAlIna ane sarva kSetramAM thatA dharmAnuSThAnanI bhAvapUrvaka anumodanA karavI te ane mArI sAdhanA dvArA nIpajatA sukRtano lAbha sarva jIvone maLo evI zubhecchA sevavI te viveka che1 viveka sahita sAdhanA te ja vAstavika dharma che. viveka vinAno dharma kadApI 1. AvI bhAvanA pUrvanA aneka mahApuruSoe sevI che. bAhya ke atyaMtara sarva sAmagrI jo jagatanA hita mATe ApI zakAtI hoya to temAM mahApuruSo kadI paNa pAchA paDatA nathI. jema gharamAM AvelI koI sArI khAdya vastu sarva kuTuMbIonA upabhogamAM Ave, evI sajjana gRhasthanI bhAvanA hoya che, tema mahApuruSonA manamAM paNa e bhAva hoya che ke 'mane prApta thayela 328 0 dharma anuprekSA Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anubaMdhavALo dharma banI zakato nathI. anumodanA te pramodabhAva che. pramodanI sAthe sAthe karuNA paNa joIe. jeo dharma nathI pAmyA athavA ApaNA karatAM alpa dharma pAmyA che, temanA pratye karuNA joIe. e jIvo paNa suMdara dharmane zIghrataH pAme, evI ApaNI AMtarika lAgaNI hovI joIe. samakakSAvALA jIvonI sAthe maitrI joIe. A pramodAdi bhAvo te viveka che. vivekavALo dharma ja dharma che. vivekavALo dharma ja jagatane dhAraNa kare che. vivekavALo dharma ja carAcara vizvano AdhAra che. sukRtanI anumodanArUpa viveka ArAdhanAmAM jeTalo upayogI che, teTalo ja upayogI phaladarzanaviSayaka viveka che. dharmanAM phaLone joIne tenA kAraNabhUta dharmanI smRti te phaladarzanaviSayaka viveka che. jagatanI koI paNa sArI vastu joyA pachI ApaNA manamAM tenuM kAraNa je dharma, tenuM mahattva bhAsavuM joIe. sAmAnya mANaso vastu tarapha jue che. paNa kAraNabhUta dharma tarapha jotA nathI. vivekI puruSo sadA sarvatra sarvanAM kAraNarUpa dharmanAM darzana karatA hoya che. koIne sAruM makAna maLyuM, to te vakhate te makAnane apAvanAra dharma yAda Avavo joIe. ahIM be prakAranA dharmane yAda karavo joIe : 1. je sukRtadvArA te makAna maLyuM te sukRtarUpa dharma ane 2. te dvArA AtmAmAM prApta thayela puNya. dharma vinA koI paNa suMdara vastunI prApti thatI ja nathI. e rIte A vivekamAM sarvatra dharmanAM darzana thavAM joIe. suMdara vastu te dharmanuM eka prakAranuM rUpa che. pUrve ApaNe joI gayA ke mokSanuM pariNAmi kAraNa dharma che. mokSa pUrve thatA zubha ke kAryonuM pariNAmikAraNa paNa dharma che. samyak dRSTi Adi guNasthAnonuM ArohaNarUpa kArya sukRtano lAbha saune maLo.' sukRta karatAM caDhIyAtI vastu A jagatamAM nathI. evI vastu prApta thayA pachI mahApuruSo teno lAbha saune prApta thAya evuM kema na icche ? kalikAlasarvajJa AcAryaziromaNi zrIhemacaMdrAcArya mahArAjA 'yogazAstra'nA aMtamAM AvA ja prakAranI icchAne vyakta karatAM kahe che ke-- saMprApi yogazAstrAttadvivRtezcA'pi yanmayA sukRtam / tena jinabodhilAbhapraNayI bhavyo jano bhavatAt // N yogazAstra ane tenI TIkAne racavAthI mArA vaDe je sukRta (puNya) prApta karAyuM, tenAthI sarva bhavya jIvo jinabodhinI prAptimAM anurAgavALA bano. evI ja jAtanA Azayane sUripuraMdara zrIharibhadrasUrijIe paNa potAnA aneka graMthonAM aMtamAM vyakta karela che. dharma anuprekSA 0 329 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temaja sudevatvAdinI prAptirUpa kAryanuM pariNAmikAraNa paNa dharma che. e ArohaNa ane e prAptirUpe dharma svayaM pariName che. dharma ane AtmAno kathaMcit abheda che. dharmarUpe pariNamatA AtmAne paNa dharma kahevAya. sudevatvAdi ke samyagdaSTi guNasthAnAdi pariNAmo te AtmAnA ja pariNAmo che. mokSa paNa AtmAno ja pariNAma che. upara ApaNe joI gayA ke sudevatvAdinuM pAriNAmika kAraNa dharma che. jo ema ja che to pachI puNyAnubaMdhIpuNyathI prApta thayeluM dhana ke puNyAnubaMdhIpuNyathI prApta thayelA kAmonuM pAriNAmika kAraNa paNa dharma ja che. puNyAnubaMdhIpuNyanA udayarUpe pariNamelA AtmAnuM ja dhana prApti ke kAma prApti e bAhya rUpa che. e rUpane zAstrakAro abhyudayaphalaka dharma kahe che. dharma (puNyAnubaMdhIpuNya) je kAmone Ape che te kAmo manohara, aliSTa prakRtivALA, parama AhlAdane ApanArA ane pariNAma suMdara hoya che. ahIM kAmo eTale indriyanA zabdAdi prazasta viSayo samajavA. upara kahelI apekSAone sAme rAkhIe chIe tyAre ApaNane dharmanI mahattAno Acho khyAla Ave che, bAkI dharmarAjanI mahattA, vyApakatA, sarvakalyANakAritA, sarvadhAratA ane sarvakA2NatA chadmasthane agamya agocara che. sarva jIvone kevalajJAna vaDe dharmano sAkSAtkAra thAo, e ja maMgala kAmanA. dharmano prAraMbha ane parAkASThA dharmanI zarUAta du:khInA duHkha dUra karavAnI buddhithI thAya che ane dharmanI pUrNAhuti sarvanA duHkha dUra karavAnI zakti pragaTavAthI thAya che. paranA duHkha dUra karavAnI buddhithI zarU thayelo dharma, sarvanA duHkha dUra karavAnI zaktimAM virAma pAme che. 330 * dharma anuprekSA Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmo' pada (maMtrAdhirAja zrInavakAranA 'mo' padamAM rahelI svaparahitakara zaktinuM sarasa varNana atra karavAmAM AvyuM che. saM.) namo rihaMtAnuM mo pada saMskRta nama: zabdaparathI banela che. nama: zabda "zuM' dhAtu parathI banela che, "nam' dhAtuno artha namana (namavuM) che. namana eTale namratA. namratA manovRttino dharma che. namratA vRttine mAnasazAstrakAro ati sUkSma mAne che, namratA guNanI parAkASThA prApta thatAM ja aNimA nAmanI prathama siddhi prApta thAya che. 1. siddhio ATha che : aNimA, mahimA, garimA, ladhimA, prApti, prAkAmya, Izitva ane vazitva, aNimA siddhi prApta thatAM sAdhaka aNusamAna sUkSma banI zake. prAkRta bhASAmAM akSarono viparyaya paNa keTaleka sthaLe thAya che, dA.ta.-repU= #Le, vArANasI=vALarasI vagere. e rIte saMskRta mana: zabda uparathI bano pada bane che, ethI namono artha manovRtti thaI zake. manovRtti sUkSma hovAthI amo padanA dhyAnathI "aNimA' siddhi prApta che. namo'mAM m ane go zabdo che. am vAkyAlaMkAranA arthamAM che. mane AkAra ane kAranA saMyogathI bane che. prakAranuM sthAna kaMTha che ane sakAranuM sthAna oi che. kaMThamAM udAnavAyu rahe che. yogazAstro kahe che ke oSThone baMdha karIne jo udAnavAyuno saMyama karavAmAM Ave to aNimA siddhi prApta thAya che. e apekSAe 'Amo'nA dhyAnathI aNimA siddhi prApta thAya che. namo' zabda " mA ' e akSaronA saMyogathI banela che, te sUcave che ke dhyAtAe prakAranuM sthAna je mUrdhA (brahmapra) temAM "mA' eTale AnyalakSmInI 3 eTale anukaMpA (karuNA)nuM dhyAna karavuM joIe. sArAMza e che ke mUrdhA sthAnamAM samavasaraNasthita zrIarihaMta bhagavaMta karuNAvaDe sarva jagatanuM hita karI rahyA che, evuM dhyAna karavuM joIe.1 1. sarvajagaddhitamanupamamatizayasaMdohamRddhisaMyuktaM dhyeyaM jineMdrarupaM sadasi gdt....| sarva jagatanuM hita karanAra, anupama, atizayothI sahita, RddhivALA, samavasaraNamAM dezanA ApatA zrIniMdra paramAtmAnA rUpanuM dhyAna karavuM joIe-zrISoDazaka prakaraNa samastajagadanugrahapravaNaM hi bhagavato bhAvarupaM paribhAvanIyam / samasta jagata upara anugraha karavAmAM tatpara evA bhagavaMtanA bhAvarUpanI paribhAvanA karavI joIe.-zrIupamitibhavaprapacA kathA. dharma anuprekSA * 331 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have ApaNe jainetara yogagraMthanA AdhAre "' kAra viSe thoDuMka vicArIzuM. e AdhAre samajAze ke "no'nA "gha'mAM paNa keTalI mahattvanI vastuo rahelI che. varNoddhArataMtramAM kahyuM che ke- kuNDalItvagatA rekhA, madhyatastata UrdhvataH / vAmAdadhogatA saiva, punarUrdhvaM gatA priye // 1 // brahmezaviSNurUpA sA, catuvargaphalapradA / dhyAnamasya Na kArasya, pravakSyAmi ca tacchRNu // 2 // artha :- "'kAra akSaranA madhyabhAgamAM kuMDalinIrUpa rekhA che, e pachI te urdhvagata (upara gayelI) che, pachI te ja vAgabhAgathI nIcenI tarapha gaI che ane te priye ! pachI te ja upara gaI che, e trividha rekhA brahmA, zaMkara ane viSNurUpa che ane caturvargarUpa phaLane ApanArI che. have huM ''kAranA dhyAnane kahuM chuM, te tuM sAMbhaLa (e pachInA zlokomAM "'kArathI vAcya je zakti tenuM rUpastha dhyAna kevI rIte karavuM, te batAvela che. kAmadhenu taMtramAM kahyuM che ke NakAraM paramezAni ! yA svayaM parakuNDalI / pIta vidyullatAkAraM, paMcadevamayaM sadA // 10 // paMcaprANamayaM devi ! sadA triguNasaMyutam / AtmAditattvasaMyuktaM, mahAmohapradAyakam // 2 // he paramezvari ! je svayaM para kuMDalI che, te tuM nakArarUpa jANa tenuM svarUpa pItavarNanI vidyuta jevuM che. te paMcadevamaya, paMcaprANamaya ane sadA traNa guNothI yukta che. te AtmAdi tattvothI yukta che ane mahAna vazIkaraNane ApanAra (karanAra) che. nAnAtaMtra' nAmaka graMthamAM "T'kAranA 24 artho ApelA che, temAnAM nirguNa, rati jJAna, janmabhana, jayA, zaMbhu, narakajitu, niSkalA, yoginIpriya, zrotra, samRddhi, bodhanI, trinetra, vyoma, mAdhava, zaMkhinI, vIra ane nirNaya e arthone jaina daSTie 1. jo ni[vi tijJana, namUna: pakSavAdanaH | jayazambho narakajit, niSphalA yoginIpriyaH // 1 // dvimukhaM koTavI zrotraM, samRddhi bodhanI matA / trinetro mAnuSI vyoma, dakSapAdAMgulermukhaH // 2 // mAdhava: zaMghanI vIro, nArAyagaDha niyaH rUA- nAnAtaMtra. 3320 dharma anuprekSA . Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa samanvaya karI zakAya che. dA. ta-nirguNa eTale atyAdi je chAghasthika jJAnAdi guNo tenAthI rahita, rati eTale paramAtma rati, vagere. 1. pUrve ApaNe joyuM ke "namo'mAM aNimA nAmanI siddhi garbhita che. zrI RSabhadeva zabdanA arthamAM upalakSaNathI zeSa trevIsa tIrthakaro laI zakAya che, tema ahIM "aNimA' zabdathI zeSa sAta siddhio paNa upalakSaNathI laI zakAya che. e rIte navakAranA prathama pada 'mA'mAM AThe siddhio AvI jAya che. pUrve je jainetara taMtronA zloko ApyA che, teno jaina dRSTie artha karIe to dekhAya che ke "'kAra kuMDalinIrUpa che, brahmA-viSNu-maheza eTale utpAda-vyaya-dhrauvyarUpa che. dharma-artha-kAma ane mokSa e caturvargane ApanAra che, paMcadevamaya eTale paMcaparameSThimaya che, bhAvaprANono vAcaka che, jJAnAdi ratnatrayIrUpa triguNathI yukta che. jIvAdi tattvono prakAzaka che ane mahAna vazIkaraNa mATeno maMtra che. varSomAM rahelI aciMtya zaktino jemane khyAla che, temane upara kahelA artho karatAM aneka apUrva artho te te varSomAM dekhAya e svAbhAvika che. zrIgaNadhara bhagavaMtanAM zratanA pratyeka padanA anaMta artho che. e sarva arthone prakAzanAruM kevaLajJAna saune prApta thAo, e ja maMgaLa kAmanA. caitanya svarUpa caitanya akhaMDa, abhina nitya che. sukha-duHkhathI para che. caitanyamAM sukhaduHkhAdi vaiSamya ghaTatuM nathI. vaiSamya hoya tyAM rUpAMtara paNa hoya. rUpAMtara thAya teno nAza paNa thAya. baMdha ane mokSa caitanyamAM nahi, paNa aMtaHkaraNamAM che. aMtaHkaraNanI utpatti zubhAzubha karmathI che. te prati zarIra bhinna che. baMdha mokSa upAdhine che. mULa caitanyane nahi. e satyane sthira karavA mATe baMdha mokSanuM varNana che. caitanya nitya mukta che. e samaja upara mokSa mArga AdhArita che. dharma anuprekSA * 333 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIarihaMta paramAtmAnI bhakti pUrvanA aneka maharSioe bhakti viSe ghaNuM ghaNuM lakhyuM che. bhaktinI aneka vyAkhyAo che ane aneka prakAro che. bhaktimAM sauthI prathama mahattvanI vastu upAsya che. ApaNI upAsanAmAM upAsya kone banAvavA, e prazna bahu ja mahattvano che. upAsyamAM evI adbhuta zakti hoya che ke upAsanA dvArA te upAsakane AtmahUlya banAve che. tethI A jagatamAM sauthI je zreSTha hoya, tene ja ApaNe upAsya banAvavA joIe. ane te che zrIarihaMta paramAtmA. emanAthI zreSTha upAsya traNe kALamAM asaMbhavita che. zAstrakAra maharSio jemAM vItarAgapaNuM ane sarvajJapaNuM hoya tene upAsya kahe che. Ama to sarva parameSThi bhagavaMto upAsya che ane teo kaI kaI daSTie upAya che. e viSayane ApaNe atyAre nahIM sparzIe. atyAre to eTaluM ja daDha karavAnuM che. ke sarva vItarAga ane sarvajJa bhagavaMtomAM ziromaNibhUta evA zrIarihaMta paramAtmA ja upAsyatama che. anAdi anaMta A vizva tarapha sUkSma dRSTie jotAM A vizvanuM prayojana ja sarva jIvone parama sukhamaya dhAma tarapha laI javAnuM hoya ema lAge che e prayojananI siddhi zrItIrthaMkaranAmakarmanI prakRti dvArA thAya che. e karma prakRtinA prabhAvathI ja zrI tIrthakara bhagavaMtone vANI AdinA aneka atizayo prApta thAya che. te dvArA dharmatIrthanuM pravartana thAya che ane tenI sahAya laIne aneka jIvo paramadhAma tarapha prayANa karatA thaI jAya che. e dRSTie vicAratAM, zrI tIrthaMkara nAmakarmanI prakRtine mokSamArganI mAtA kahI zakAya ane zrI tIrthaMkara paramAtmAne mokSamArganA pitA kahI zakAya. athavA vadhu sUkSma dRSTie vicAratAM zrI tIrthaMkara nAma karmanA baMdha tarapha daSTi jAya che. e karmaprakRtinI nikAcanA vakhate zrItIrthakara bhagavaMtonA AtmAmAM je karuNAbhAva hoya che, tenuM ja sarjana A tIrthaMkaranAma che. tethI zrItIrthaMkara nAmakarmarUpa mAtAnI paNa mAtA karuNAbhAvanA che tethI sarva jIvonA mokSamArganuM Adima bIja zrItIrthaMkarabhagavaMtonI karuNAmAM raheluM che, ema spaSTa thAya che. tAtparya e che ke A badhA kAryamAM zrI tIrthaMkarabhagavaMtano AtmA mukhya bhAga bhajave che, temanAthI ja sarva jIvonA abhyadaya ane niHzreyasano mArga A 334 * dharma anuprekSA Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagatamAM pravarte che ane tethI ja teozrI upAsyatama che. pratyeka AtmAnA molamAM puNyanuM upArjana, saMvara ane nirjarA e tattvo mukhya bhAga bhajave che. jo A jagatamAM zrI tIrthaMkara paramAtmA ja na hota, to puNyopArjana, saMvara ane nirjarAno mArga koNa batAvata? e mArga ja na hota to koIno paNa mokSa kevI rIte thAta? e dRSTie paNa zrI tIrthaMkara paramAtmA upAyatama che. have prazna e che ke e upAsyatamanI bhakti kevI rIte thAya? te pUrve ApaNe bhaktinA svarUpane saMkSepamAM vicArIzuM. - eka sthaLe bhaktinI vyAkhyA karatAM kahyuM che ke "mAhAbhyajJAna dvArA ISTadeva pratye sarva karatAM adhika sudaDha sneha thavo tenuM nAma bhakti che." | sarva prathama zrIarihaMta paramAtmAnuM sarvAtizAyi mahAbhya ApaNA hRdayamAM atyaMta daDha thavuM joIe. e thayA pachI temanA para tAttvika prema jAge che ane tethI bhaktinI prApti sahaja thAya che. bharata nRpa ilAcI jIraNa zreSThi bhAve, vaLI valakalacIrI kevaLa jJAna pAve, haladhara hariNA kyuM paMcame svarga jAe, 'Ihaja guNa pasAe tAsa vistAra thAo...2 sUktamuktAvalI dharmavarga gAthA-46 artha - bhAvanAnA prabhAve, bharata cakravartI ane IlAcIkumAra kevaLa jJAna pAmyA tathA jIraNazeThe bhAvanAnA baLathI svargIya sukhane prApta karyuM. valakalacIrIe bhAvanAnA baLathI kevaLa jJAna prApta karyuM. tathA baLabhadramuni, rathakAra ane hariNa pAMcamA devalokamAM utpanna thayA. e rIte bhAvanAnA prabhAvathI aneka jIvono vistAra thayo che ane bhaviSyamAM thaze. dharma anuprekSA * 335 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInavakArano saMkSepArtha (zrImahAnizitha" sUtragata pAThanA AdhAre) (1) guNaprAptino krama prathama jJAna ane pachI dayA. dayAvaDe jIve jagatanA sarva jIvone Atmasama jovuM. sarvane Atmasama jonAra temane duHkha ke bhaya Apato nathI. tethI tene anukrame nIcenA guNonI prApti thAya che : anAzrava, saMvara, dama, upazama, samatA, arAgadveSatA, akrodhatA, amAnatA, amAyitA, alobhatA, akaSAyatA, samyatva, jIvAdipradArthonuM vijJAna, apratibaddhatA, ajJAna-moha-mithyAtvano kSaya, viveka, heyopAdeya vastunI vicAraNAthI baddhalakSyatA (mokSalakSyatA) ahIM tyAga, hitAcaraNamAM atyaMta udyama, kSamAdi dazavidha uttama dharma ane ahiMsAlakSaNa dharmAnuSThAnane karavA-karAvavAmAM AsaktacittatA, sarvottama kSamA, sarvottama mRdutA, sarvottama RjutA, sarvasaMgaparityAga, atyaMta ghora, vIra, ugra, kaSTakara dvAdazavidha tapa ane cAritranA anuSThAnamAM ramaNatA, sattara prakAranA saMyamAnuSThAnanA paripAlanamAM ekAgratA, sarvottama satyabhASitva, sarva jIvanikAyonuM hita, anigUhita bala, vIrya, puruSArtha, parAkramanI vRddhi ane sarvottama svAdhyAya ane . dhyAnarUpa jalavaDe pApakarmarUpa malanA leponuM prakSAlana. . (2) prathama sAdhananuM bIja pUrve kahela sarva vastuonI prAptimAM sarva prathama sthAna jJAnanuM che. tethI ekAMtika, atyaMta, parama, zAzvata, dhruva, niraMtara ane sarvottama sukhanA kAMkSI mumukSue dvAdazAMga zrutajJAnanuM atyaMta Adarasahita ane vidhipUrvaka adhyayana karavuM joIe. sarva sukhonA parama heturUpa te dvAdazAMga zrutajJAna apAra ane suvistIrNa evA svayaMbhUramaNa mahAsAgaranI jema duravagAha che. ISTa devatAnA namaskAra vinA tenA pArane koI paNa pAmI zakatuM nathI. ISTadevatAne namaskAra te paMcamaMgala ja che, te vinA anya nahIM ja. tethI namaskAra maMtra e jJAnarUpa prathama sAdhananuM bIja che. (3) namaskAranuM raTana tethI sarvaprathama svara, vyaMjana, mAtrA, biMdu, pada, akSara, padaccheda, ghoSabaddhatA ityAdi guNovaDe suvizuddha rIte vidhipUrvaka namaskAra maMtranuM adhyayana karavuM joIe. e 1. paDhamaM nANaM tao dayA, dayAe savvapANabhUajIvasattANaM attasamadarisittaM / zrImahAnizIthasUtra namaskAra svAdhyAya pR. 36 2. vidhi mATe juo zrI "mahAnizIthasUtrasaMdarbha, namaskAra svAdhyAya, pR. 38.. 336 * dharma anapekSA Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhane tevI rIte samupasthita karavo joIe ke jethI te pUrvAnupUrvI, pazcAnupUrvI ane anAnupUrvIthI jillAgra upara akhkhalita rIte anAyAse svabhAvathI krIDA kare. . (4) maMtragrahaNa samayanA bhAvo paMcamaMgalamahAzrutaskaMdhane grahaNa karavA mATe zrImahAnizItha sUtramAM suMdara vidhi batAvavAmAM AvI che. temAMnI keTalIka vastuo ahIM rajU karIe chIe : (1) namaskAramaMtranuM grahaNa zubha muhUrta thavuM joIe. (2) te vakhate vizeSa prakArano tapa hovo joIe. (3) grahaNa karavA mATenuM sthAna prazasta hovuM joIe. (4) grahaNa karatI vakhate grahaNa karanAranA manamAM zraddhA, saMvega ane pravardhamAna zubha adhyavasAyothI sahita evAM bhakti-bahumAna hovAM joIe. mana niyANA-laukika phalAdinI AzaMsAthI rahita hovuM joIe. bhaktinA AvegathI grahaNa karanAranI romAvalI vikasita ane vadana praphulla hovuM joIe. tenI daSTi prazAMta, saumya ane sthira hovI joIe. (5) navanavA saMvegathI mahAsAgaranI urmionI jema atyaMta uchaLatA zubha pariNAmovaDe tenuM jIvavIrya atyaMta ullasita thayeluM hovuM joIe. vIryanI pravRddhithI tenuM aMtaHkaraNa pramudita, suvizuddha, nirmala, vimala, sthira ane daDhatara thayeluM hovuM joIe. (6) tenuM mAnasa zrI RSabhAdi tIrthakaranA biMbamAM ekAgra thayeluM hovuM joIe. (7) maMtrane ApanAra guru samayajJa, daDha cAritrAdi guNavALA ane zAstrokta anuSThAna karavAmAM baddhalakSa hovA joIe. evA gurunA mukhakamalamAMthI nirgata namaskAra maMtrane vinaya, bahumAna ane paritoSapUrvaka levo joIe. grahaNa karanAra mumukSue gurunI kRpA prApta karavI joIe ane temane paritoSa Apavo joIe. (5) bhavasamudranI naukA zoka, saMtApa, udvega, vyAdhi, vedanA duHkha, dAridraya, kleza, roga, janma, jarA, maraNa, garbhavAsa vagere aneka duSTa jalacara jaMtuothI bharapUra evA bhavasamudramAM A navakAra naukAsamAna che. te sarva AgamomAM aMtarvartI che. mithyAtva doSathI upahata evA kuzAstrapraNetAonI sarva yuktijAtane chedavA mATe A navakAra samartha che. te zreSTha evA pravacana devatAothI adhiSThita che. (6) namaskAranAM adhyayano ane cUlikA - prathama adhyayana "namo arihaMtA' che, te traNa pado (namo rihaMtA)thI paricchanna dharma anuprekSA * 337 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane eka AlApakavALuM che. tenuM parimANa sAta akSara pramANa che. tenA gamo, paryAyo ane artho anaMta che. te sarva mahAmaMtro ane pravara vidyAonuM parama bIja che. bIjuM adhyayana 'namo siddhANaM' che. tenAM be pada che ane eka AlApaka che. tenuM parimANa pAMcaakSarapramANa che. te aneka atizayo ane guNorUpa saMpadAothI yukta che. ema anukrame 'namo AyariyALa' vagere traNa adhyayano ane 'jJo paMcanamukkAro' Adi eka cUlikA che. (7) paMcamaMgala mahAzrutaskaMdhano sUtrArtha jema talamAM tela, kamaLamAM makaraMda ane sarvalokamAM paMcAstikAya vyApta che, tema zrInamaskAramaMtra sarva AgamomAM aMtaravartI che, e eno prathama sUtrArtha che.1 zrIpaMcamaMgala mahAzrutaskaMdhano bIjo sUtrArtha e che ke te namaskAra yathArthakriyAnA anurAgasahita sadbhuta guNonuM kIrtana karanAra ane yatheSTa phaLa ApanAra 52mastutivAda che. paramastutivAdamAM nIcenA guNo avazya hoya che : 2 (1) temAM paramastutya tarIke lokottama puruSo hovA joIe. (2) temAM temanA yathArtha-vAstavika guNonuM kIrtana hovuM joIe. (3) te kIrtananuM lakSya te lokottama puruSoe batAvela yathArtha kriyA. (anuSThAnasAdhanA)nI prAptinuM hovuM joIe. te lakSyanI siddhinuM 52makAraNa yathArthakriyA pratyeno gADha anurAga che. te anurAga kIrtanamAM anusyUta hovo joIe. te paramastutivAda uparyuktaguNovALo hovAthI iSTaphaLa mokSane Ape che ja. (5) Avo paramastutivAda sarva AgamomAM vyApta hoya che.4 (4) (8) navakArano garbhArthasadbhAva pUrve batAvela sUtrArthanI jema ja A garbhArtha sadbhAvanuM atyaMta mahattva che. 1. tAtparya ke sarva AgamavAkyomAM pAMca parameSTipadone zodhavAnuM che, eTale ke jagatanA bhavya jIvone 52meSTipadomAM lAvavA e dvAdazAMgInuM prayojana che. 2. jahatthakiriyANurAyasabbhUyaguNakittaNe jahicchiyaphalapasAhageceva paramathuIvAe / zrI 'mahAnizItha' sUtra, namaskAra svAdhyA, pR. 41. 3. yathAkhyAta cAritra. 4. A paramastutivAdarUpa sUtrArtha atigaMbhIra che. tenuM vivecana vadhu avakAza mAge che. prastuta lekhamAM teno mAtra aMgulinirdeza che. 338 0 dharma anuprekSA Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) arihaMtapadano garbhArthasadbhAva H arihaMta pada arahaMta, arihaMta, aruhaMta vagere aneka prakAre prajJApita karavAmAM AvyuM che, prarUpavAmAM Avyu che, darzAvavAmAM AvyuM che, upadezavAmAM AvyuM che ane kahevAmAM AvyuM che. siddhAdi padonI paNa aneka prakAre prajJApanAdi che. arahatuM--aSTavidha mahAprAtihAryAdirUpa pUjAdithI upalakSita, ananyasadeza, arcitya, kevalAdhiSThita, pravara ane uttama evA mAhAtmyane jeo araha-arha-yogya che, teo 'arahaMta' kahevAya che. arihaMta--aSTavidha karmarUpa durjeya ari-zatrunuM hanana-nirmathana, nirhanana, nirdelana, nipIlana, pariSThApana ane abhibhavana karanArA hovAthI teo 'arihaMta' kahevAya che. aruhaMta-sakala karmono kSaya thavAthI bhavanA aMkura (karmAdi) nirdagdha thavAnA kAraNe teo A saMsAramAM pharI rahetA nathI, janmatA nathI, ane utpanna thatA nathI, tethI teo 'aruhaMta' kahevAya che.1 ( 6 ) siddhapadano garbhArtha sadbhAva : jemaNe niSprakampa zukaladhyAnAdinI aciMtya zakti ane sAmarthya vaDe, sajIvavIrya vaDe ane yoganirodhAdi mahAprayatna vaDe paramAnaMda, paramamahotsava, paramamahAkalyANa ane paramanirupamasukha siddha karyAM che, teo 'siddha' kahevAya che. athavA, ATha prakAranA karmanA sarvathA kSaya vaDe jemanuM sAdhya siddha thayuM che, teo 'siddha' kahevAya che. athavA, jemanuM dhyAna pUrve zveta hatuM, teo 'siddha' kahevAya che. athavA, jeoe zIta (karma)no nAza karyo, teo 'siddha' kahevAya che, athavA, jemanAM sarvaprayojano niSThita-paripUrNa thayAM che, teo 'siddha' kahevAya che. te siddho strIliMgasiddhAdi paMdara prakAre che. ( ) AcAryapadano garbhArtha sadbhAva H jeo aDhAra hajAra zIlAMgathI adhiSThita dehavALA hoya che ane jeo chatrIza prakAranA AcArane yathokta rIte, khedavinA, aharniza, pratisamaya svayaM Acare che ane bIjAone temAM pravartAve che, teo 'AcArya' kahevAya che. athavA, jeo paranA ane svanA hitane Acare che,2 teo 'AcArya' kahevAya che. athavA, jeo sarva sattvonA 1. navakAravALInA eka eka pArA upara 'arahaMta-arihaMta-aruhaMta' e nava akSaronA jApamAM zrIarihaMta paramAtmA pratyenA bhAvo vadhu vikAsa pAme che. e vakhate upara kahela garbhArthasadbhAva AMkha sAme rAkhavo. 2. paramaLo ya hiamAyaraMti AyariyA / savvasattassa sIsagaNANaM vA hiyamAyarapaMti AyariyA || zrI 'mahAnizItha'sUtra, namaskAra svAdhyAya, pR. 43. dharma anuprekSA 0 339 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA potAnA sarva ziSyasamUhonA hitane Acare che, teo 'AcArya' kahevAya che. athavA, jeo prANasaMkaTamAM paNa pRthivyAdinA samAraMbhane AcaratA nathI, AraMbhatA nathI ane anumodatA nathI, teo 'AcArya' kahevAya che. athavA, jeo koI paNa atyaMta mahAna aparAdhIne viSe paNa manathI paNa pApa AcaratA nathI teo 'AcArya' kahevAya che. (6) upAdhyAyapadano garbhArtha sadbhAva H jeoe AzravanAM dvAro sArI rIte saMvRta karyAM che, jeo Agamokta yogomAM (anuSThAnomAM) mana, vacana, kAyAthI upayukta che ane jeo vidhipUrvaka svara, vyaMjana mAtrA, biMdu, pada, akSarAdithI vizuddha rIte dvAdazAMga zrutajJAnanA adhyayana ane adhyApana vaDe paranA ane svanA mokSanA upAyonuM dhyAna kare che, teo 'upAdhyAya' kahevAya che.1 athavA, sthiraparicita evA dvAdazAMga zrutajJAnane jeo anaMta gamo, paryAyo ane arthovaDe ekAgra mane vicAre che, anusare che ane dhyAve che, teo 'upAdhyAya' kahevAya che. (3) sAdhupadano garbhArtha sadbhAva : jeo atyaMta kaSTamaya, ugra, ugratara, ghora, ghoratara, vIra, vItara vagere taponAM AcaraNAdi, aneka vrato aneka niyamo, nAnAvidha abhigraho, vizeSa saMyamanuM paripAlana, aneka upasargo ane parISahonuM sahana vagere vaDe karIne mokSanI sAdhanA kare che, teo 'sAdhu' kahevAya che. ( hra) cUlikAno garbhArtha sadbhAva H A paMcanamaskAra sarvapApano praNAza kare che, arthAt, A paMcanamaskAra jJAnAvaraNIyAdi sarva karmone atyaMta prakarSathI haNI haNIne daze dizAomAM nasADI mUke che. sarvapApapraNAzaka e paMcanamaskAra sarva maMgalomAM prathama maMgala che. maMgala be prakAranAM che : dravyamaMgala ane bhAvamaMgala. dadhi vagere dravyamaMgalo che. dharma e bhAvamaMgala che. dravyamaMgalanI maMgalatA-zubhakAritAno AdhAra paNa bhAvamaMgala che, kAraNa ke dharmathI prApta thayela puNyanA udayanA abhAvamAM dravyamaMgala lAbha karatuM nathI. nirvANa sukhano parama hetu, ahiMsAlakSaNa ane samyagdarzanAdirUpa Arhata dharma e 1. paramappaNo ya mokkhovAyaM jhAyaMti ti uvajjhAe / zrI 'mahAnizItha'sUtra, namaskAra svAdhyAya, pR. 43. (ahIM prathama paranuM hita ane pachI svanuM hita e krama che, sUjJa puruSoe zrI 'mahAnizItha'sUtranA A gaMbhI2 kramane sUkSma ane nipuNabuddhithI vicAravo). 340 0 dharma anuprekSA Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja bhAvamaMgala che. te ahiMsA, saMyama vagere bhede aneka prakArano che. e badhA prakAromAM paramastutivAdarUpa A paMcanamaskAra e prathama maMgala che. A rIte zrImahAnizIthasUtramAM zrIpaMcamaMgala mahAzrutaskaMdhano je samAsArthasaMkSepArtha kahyo che. temAMthI keTaluMka A lekhamAM kahyuM che. 'mahAnizItha'sUtramAM teno vistArArtha paNa che. jijJAsuoe te mATe 'namaskAra-svAdhyAya' pR. 45thI avalokana karavuM. sarvane bhAvanamaskAranI prApti thAo, e ja maMgalakAmanA. namaskArano 'na' vizvaprANa zrInavakAranA 'na' akSaranI namaskAramudrA tenA sAdhakane svArthanA parityAganuM ane paramArthanA sevananuM satata smaraNa karAve che. mAtra potAnA svArthano vicAra karavAne TevAI gayelA manane zrInavakArasarvahitacitAnI dizAmAM e rIte vALe che je rIte ghaMTano avAja zANA vidyArthIone zALAnI dizAmAM vALe che. sarvajIvahitaciMtAnI bhUmikA zrIarihaMta paramAtmAnA sarvocca bhAvanA sparze ghaDAya che. te bhUmikAnuM ghaDatara thatuM jAya che tema te sAdhakanA AMtar-bAhya jIvanamAM tenAM aneka lakSaNo chatAM thAya che. zrInavakAra sAthenA AMtarika joDANa pachI pApanA paMkamAM paga mUkatAM sAdhakanAM zarIra zIta vaLI jAya che tema ja kyAreka te behoza jevo paNa banI jAya che. zrInavakAranA prathamAkSara na'nI sAcI oLakha pachI ja AkhA zrInavakArane oLakhavAnI pAtratA pragaTe che. zrInavakAranI oLakha pachI jIva, jIvane jIvarUpe oLakhI zake che. jIvanA hitanI ciMtAmAM potAnuM hita joI zake che. namaskAranA 'na'mAM barAbara goThavAI zakanAro sAdhaka sAmAyikayoganI sAdhanAmAM jhaDapathI ekAkAra banI zake che. dharma anuprekSA 0 341 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrInavakArano vistArArthaka zrInavakArano vistArArtha "arihaMta' che. zrInavakArano vistArArtha "arihaMta' zA mATe te A ja lekhamAM spaSTa thaze. zrI "arihaMta'nuM saMkSipta svarUpa "zrInavakArano saMkSepArtha' nAmaka lekhamAM pUrve ApyuM che. zrIarihaMtane dharmatIrthaMkara paNa kahevAmAM Ave che. "dharmatIrthakara' zabda bahu ja mahattvano che. teno zrI "mahAnizItha' sUtramAM punaH punaH prayoga dekhAya che. saM. pAMce parameSThi bhagavaMtonuM svarUpa te sarva zreSTha zeya padArtha che. pAMce parameSThionuM svarUpa tyAre ja saMpUrNa avagata kahevAya ke jyAre arihaMtanuM svarUpa spaSTa thAya. arihaMtanuM svarUpa tyAre ja spaSTa thAya ke jayAre AtmA dravya-guNa-paryAyavaDe arihaMtanA abheda dhyAnamAM AgaLa vadhe. "zrIarihaMta bhagavaMtanuM svarUpa varNavatAM zrI mahAnizItha' sUtra kahe che ke 1. te "arihaMta bhagavaMta dharmatIrthakara traNe lokanAM jIvonA manamAM sarvAtizAyI parama AnaMdane utpanna karanArA che e AnaMdanuM kAraNa e che ke teo, na ciMtavI zakAya evA, na mApI zakAya evA, na upamA ApI zakAya evA ane bIjA koImAM paNa na saMbhavI zake evA sarvazreSTha uttamottama guNonA samUhavaDe adhiSThita che. 2. te arihaMta bhagavaMta dharmatIrthakara sarva bhavya jIvonA pApakarmarUpa saMtApane sarvathA haranArA che. te pApakarma jIvo gADha rAga, ati dveSa, mahAmoha, mithyAtva, avirati, pramAda tathA duSTa ane saMkilaSTa adhyavasAyAdi vaDe upArjita kare che. ghora pApane haravA mATe ati prabala puNyakarmanA udaya vakhate apAyela upadeza ja sarva samartha sAdhana che. evo upadeza kevaLa tIrthakara bhagavaMta ja ApI zake, bIjA nahi, sadguruo vagere paNa je upadeza Ape che, tenuM Adi bIja tIrthaMkara nAmakarmanA udayathI anvita * A lekha "zrImahAnizItha sUtra'nA AdhAre lakhavAmAM Avela che. 1. AnaMdanA pragaTIkaraNanuM bIja guNomAM raheluM che. koI paNa vyaktimAM rahela ekAda paNa guNa svane ane parane AnaMda Ape che. 342 * dharma anapekSA Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ evA upadezamAM ja raheluM che. e vinA te karmasaMtApane na harI zake. sArAMza e che ke pUrvajanmamAM saMcita karela sarva zreSTha puNyarUpa tIrthaMkaranAmakarmanA udayavaDe 52ma hitopadezanA pradAnAdi vaDe te dharmatIrthaMkara sarvanA saMtApane hare che. je atidIrgha grISmaRtunA taDakAnA saMtApathI pIDAtA mayUronA samUhano saMtApa prathama ja vAra ghaNI varSAne varasAvato meghono samUha hare, tema te dharmatIrthaMkara sarva bhavya janonA saMtApane hare che. 3. te arihaMta bhagavaMta dharmatIrthaMkara sarvajJa ane sarvadarzI che, arthAt lokAlokanA sarva dravyonA sarva kALanA sarva bhAvone ekI sAthe jANanArA ane jonArA che, temanAM jJAnamAM ke darzanamAM na Ave evI koI paNa vastu koI paNa kSetramAM ke kALamAM hotI ja nathI. 4. te arihaMta bhagavaMta dharmatIrthaMkarano deha atula bala, atula vIrya, atula aizvarya, atula sattva ane atula parAkramathI adhiSThita hoya che. A badhuM temaNe pUrvanA aneka bhavomAM saMcita karela zreSTha puNyanA prabhAvathI prApta thAya che. 5. te arihaMta bhagavaMta dharmatIrthaMkaranuM rUpa sarvAtizAyi hoya che. jema sUryanI AgaLa caMdramA, graho, nakSatro ane tArAonuM teja DhaMkAI jAya tema te bhagavaMtanA aMguThAnA agrabhAganI kAMti, dIpti, suMdaratA vagerenI AgaLa sarva vidyAdharo, sarva vidyAdharIo, sarva devo, sarva devIo, sarva iMdro ane iMdrANIonuM rUpa, saubhAgya, kAMti, dIpti, lAvaNya, zobhA vagere parAsta thaI jAya che. 6. te arihaMta bhagavaMta dharmatIrthaMkaranA nirupama evA cotrIsa atizayonuM darzana karatAM ja bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka, vaimAnika, ahamidro, kiMnaro, manuSyo, vidyAdharo, vagere saune atyaMta Azcarya thAya che. teo AzcaryamAM vicAre che ke "aho ! aho ! aho ! AvuM badhuM ame pUrve kadI paNa joyuM nathI ! Aje ame anupama, mahAna, aciMtya ane sarva zreSTha evA Azcaryone eka ja kALamAM eka ja sthAnamAM ekatra thayela joIe chIe." A badhuM jotAM ja temane te ja kSaNe atyaMta atyaMta pramoda thAya che. te vakhate pratikSaNa pravardhamAna harSa, prIti ane anurAgavaDe temane navA navA suMdara zubha adhyavasAyonI prApti thAya che. Azcarya ane harSanA atirekathI temanA mukhamAMthI bhagavAnanA atizayo vize vismaya ane pramodane vyakta karatI vANIno pravAha vahevA dharma anuprekSA 0 343 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAMDe che. te pachI jyAre te arihaMta bhagavaMta dharmatIrthaMkara vihAra karIne anyatra cAlyA jAya che, tyAre te devatAo vagerene viSAda prApta thAya che. hA ! hA dhI ! dhI dhikkAra ho amane ! ame nipuNyaka chIe ! adhanya chIe ! vagere udgAro vaDe teo AtmaniMdA kare che te arihaMta bhagavaMta dharmatIrthaMkaranA vihArathI keTalAkane ati lobhanA kA2Ne tyAMne tyAM ja mUrchA AvI jAya che. mUrchA utaryA pachI paNa temanAM gAtro ati zithila banI jAya che. temanA AkuMcana, prasAraNa unmeSa, nimeSa, vagere zArIrika vyApAro paNa jANe baMdha paDI gayA hoya evA teo dekhAya che. kevaLa maMda maMda dIrgha ane uSNa zvAsocchavAsa vaDe teo jIvaMta che ema oLakhI zakAya che. te vakhate ghaNAMne evo suvicAra Ave che ke "A badho pUrva janmanA mahAna tapano prabhAva che. ame kevo tapa karIe ke jethI AvI zreSTha Rddhine pAmIe ?' evA (uparyukta) to anaMta guNovaDe te sugRhitanAmadheya arihaMta bhagavaMta dharmatIrthaMkaranuM zarIra adhiSThita hoya che. iMdra ke koI atizayajJAnI chadmastha puruSa karoDo varSo sudhI te guNonuM aharniza anusamaya hajAro jIllAo vaDe varNana karyA ja kare to paNa karoDo varaso pachI paNa pAra Ave nahi, kAraNa ke te arihaMta bhagavaMta dharmatIrthaMka2 aparimita guNovALA hoya che. vadhu zuM kahIe ! te trilokanAtha, jagadguru dharmatIrthaMkaranA paganA aMguThAnA agrabhAganA guNonuM varNana paNa sarva devatAo ekI sAthe karavA lAge to paNa teo te varNananA pArane kadI paNa na ja pAme. sArAMza e che ke-tIrthaMkaronA guNone kevaLa tIrthaMkaro ja kahI zake, kAraNa ke temanI vANI atizayavALI hoya che, bIjAo kadApI na ja kahI zake. zrInavakArano vistA2Artha eTale zrIarihaMta bhagavaMta dharmatIrthaMkaranA guNono samUha. te guNo jema anaMta, aparimita, asAmAnya, aprameya, aciMtya anirvacInaya, sarva zreSTha, sarvAtizayI, uttamottama che, tema navakArano vistArArtha paNa evo ja che. zrI arihaMta bhagavaMta dharmatIrthaMkaranA guNonuM dhyAna e ja navakAranA vistArthanuM dhyAna che. sarva bhavya jIvo AvA vistArArthane pAmI sarvocca kalyANane prApta kare, e ja ati utkaTa abhilASA. 344 0 dharma anuprekSA Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nizcaya ane vyavahAranuM rahasya (TuMkA chatAM coTadAra A saMvAdamAM nizcaya ane vyavahAranA AlaMbana vaDe Atmahita sAdhavAnI vAta rajU karavAmAM AvI che. saM.) A saMsAramAM jarA, roga, maraNa, durjanatA, kurUpatA, daridratA ane daurbhAgya e sAta viSatattvo sarvatra prasarelAM dekhAya che. A badhAM viSatattvo adharmarUpa kAraNamAMthI utpanna thAya che ane lokamAM aneka prakAranAM du:kho phelAve che. ahIM sAta amRtatattvo paNa che temanAM nAma che : yauvana, nirogatA, jIvana, saujanya, surUpatA, aizvarya ane subhagatA. A badhAMne ahIM amRtatattva eTalA mATe kahyAM che ke teo dharmarUpa svakAraNamAMthI utpanna thAya che ane prANIone sukha Ape che. A badhAM amRtatattvomAM pradhAna 'saujanya' tattva che. e jyAM hoya tyAM dhairya, gaMbhIratA, vinaya, namratA, sthiratA, priyavacana, paropakAra, udAratA, dAkSiNya, kRtajJatA, pApajugupsA, nirmaLa prajJA, janapriyatA vagere aneka amRtaguNo svayameva samupasthita thAya che. saujanya tattva sAthe e badhAno avinAbhAva che. eTale ke saujanya emanA vinA na rahe ane eo saujanya vinA na rahe. Aje ApaNane lokamAM je kAMI paNa suvyavasthA dekhAya che, tenuM mULa kAraNa paNa saujanya che. lokonAM hRdayamAM raheluM e saujanya ja temanAM manane amRtamaya banAve che, lokomAM arasa-parasa prema, vizvAsa vagerene janmAve che ane e rIte lokanI maryAdAone dhAraNa karI rAkhe che. A to prastuta lekhanI pUrvabhUmi thaI. have prakarSa ane vimarza e be vyaktionA saMvAda vaDe nizcaya ane vyavahAranA rahasyane spaSTa karavA yatkiMcit prayAsa karavAmAM Ave che : prakarSa :- "upara je sAta viSatattvo kahyAM che, temanA prasArane koI rokI zake ke nahi ?" vimarza H- "e sAta viSatattvone rokavA mATe jagatamAM koI paNa samartha nathI, tethI e tattvo potAnuM kArya sarvatra niraMkuzapaNe karatA rahe che." prakarSa :- "tyAre e viSatattvone dUra karavA mATe koI paNa prANIe upAya na ja karavo ?' dharma anuprekSA 0 345 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vimarza :- "vatsa ! nizcayadaSTithI jo joIe to prayatna na ja karavo joIe kAraNa ke jo e viSatattvo avazyameva kAryAnvita thavAnAM ja hoya, to tene rokavA mATe koI paNa zaktimAna nathI ja tethI, vicArazIla puruSe azakya arthamAM zA mATe prayatna karavo joIe ? e viSatattvo jyAre karma kAla, svabhAva, lokasthiti, bhavitavyatA vagere sarva saMpUrNa kAraNa sAmagrIthI anvita thaIne pravartatAM hoya ane e viSatattvo jarUra pravarte evAM sarva nimitto samupasthita thaI gayAM hoya, arthAt koI kAryavizeSa ke je svasAmagrIbaLe avazyameva thavAnuM hoya, tyAre tenA nivAraNa mATe prayatna karato puruSa kaSTa sivAya zuM pAme ?" prakarSa :- "pUrve to Ape A viSatattvonAM kAraNo hiMsA vagere batAvyAM che. atyAre karmapariNAmAdi kAraNono kema nirdeza karo cho ?" vimarza :- "saumya ! hiMsAdi to vizeSa kAraNo che. kharI rIte to A jagatamAM karmapariNAmAdi kAraNa-sAmagrI vinA AMkhanA palakArA jeTaluM nAnAmAM nAnuM kArya paNa banI zakatuM nathI." prakarSa :- "tyAre zuM potAnA ke bIjAnA zarIramAM roga vagere AvyA hoya athavA AvavAnAM hoya tyAre mANase temanA nivAraNAdi mATe auSadhodi na levAM joIe ? zuM A puruSa hitakara kAryomAM pravartavAmAM ke ahitakara, kAryomAMthI nivRtta thavAmAM taddana zakti vinAno che ? upAya karavAthI dhArela pariNAma nIpajAvatAM prANIo A jagatamAM dekhAya to che ja." vimarza :- "vatsa ! jarA zAMta thA ! vacananA tAtparyane barobara vicAra. puruSe prayatna na karavo joIe. evuM je mAruM vacana hatuM te nizcayathI hatuM, bAkI vyavahArathI to tevA prakAranI pravRtti ke nivRtti karavAmAM jIvane koNa roke che ?" "puruSe potAnA pAparUpa maLane sadanuSThAnarUpa nirmaLa jaLa vaDe vAraMvAra dhovuM, e taddana yogya che. te mATe to e kAMIne kAMI pravRtti karyA ja kare che, pravRtti karatI vakhate e prANI jANato nathI ke bhaviSyamAM A kAryanuM pariNAma kevuM AvavAnuM che. tethI te vyavahArathI tajavA yogya sarva vastuonA tyAganA kAraNone yoje che ane AdaravA yogya sarva bAbatone AdaravAnAM sAdhanone yoje che. enI icchA hoya to paNa e apravartamAna rahI zake tema nathI, kAraNa ke karmapariNAmodi sAmagrIthI e jIva jANe bhUtanA vaLagADavALo hoya tema pravRttithI baMdhAyelo che. pAcho e ja jIva vicAre che ke jIva ja badhAM kAraNomAM pradhAna che, karmapariNAmAdi to mAtra enAM upakaraNa-sahakArI 346 * dharma anuprekSA Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, tethI ahIM kAMI paNa karyA vinA besI rahevuM te zreyaskara nathI, kAraNa ke vyavahArathI to puruSanI pravRtti hitanA saMpAdanamAM ke ahitane aTakAvavAmAM samartha che." "e ja vastune nizcayathI vicArIe to pratyeka kArya potAnAM sarva kAraNonAM samyak pariNamanathI ja sAdhya che--thAya che, tethI jyAre dhAryA karatAM juduM pariNAma Ave tyAre puruSe harSa ke zoka karavo nahi. te vakhate teNe nizcayanA abhiprAyanuM AlaMbana levuM ane A kArya AvI ja rIte thavAnuM hatuM, vagere bhAvanA vaDe madhyasthabhAva dhAraNa karavo. e vakhate teNe evuM na vicAravuM ke jo meM amuka rItie kArya karyuM hota to AvuM pariNAma na ja Avata, kAraNa ke avazya thanAra kAryane koNa pheravI zake ?" "nizcaya dRSTithI jotAM A vizvamAM banavAnI ane banatAM aMtaraMga ane bAhya kAryonI paryAyamALA niyata che ane niyata evI kAraNa--sAmagrIthI utpanna thanArI che. te paryAyamALA tevI ja rIte sarvakALa mATe sarva sarvajJonA jJAnano viSaya paNa bane che. arthAt viziSTa niyati mujaba sarva kAryapariNAmo te te kALe avazya banyA ja kare che. sarvajJa bhagavaMtoe e kAryaparyAyamALAne je anukramathI goThavAyelI joI hoya che ane je kAraNone pAmIne te pragaTa thavAnI hoya che, te ja vyavasthA pramANe te ja kAraNone pAmIne te pragaTa thAya che. emAM jarA paNa pheraphAra thato nathI." "tethI bhUtakALamAM banela bAbata viSe ciMtA karavI te vyAmoha che. vyavahArathI paNa potAnuM hita sAdhavA tatpara banela ke ahitathI nivRtta thavA mATe taiyAra thayela vidRzyakArI puruSe jarAdinAM nivAraNa mATe auSadhAdi vyabhicArI kAraNomAM bahu AsthA na rAkhavI, paNa dharmAnuSThAnarUpa saMpUrNa nirdoSa upAya zodhavo ane evA upAyamAM ja saMpUrNa AsthA rAkhavI." sArAMza e che ke kAraNomAM pravartatI vakhate vyavahArane AgaLa karavo ane te pravRtti vaDe thatI phalaprAptimAM nizcayane AgaLa karavo. kA2NomAM pravartatI vakhate jo vyavahArane AgaLa na kare to puruSArthanI hAni thAya ane phaLa vakhate nizcayanuM AlaMbana na le to rAga dveSanI vRddhi thAya. A to phakta kArya ane kAraNa pUratuM ja nizcaya ane vyavahAranuM kSetra kahyuM che, bAkI e baMnenuM kSetra to ethI ghaNuM ja vizALa che. te kSetrane mumukSue nayomAM niSNAta evA sadguru pAsethI samajIne svapara zreyamAM rakta banavuM joIe. dharma anuprekSA * 347 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prasanna bano ! jIvanamAM evA aneka prasaMgo upasthita thAya che ke jyAre mANasane muMjhavaNa thAya che, e prasaMgomAM enuM mukha mlAna ane mana udAsIna (nakAmA vicAronA athavA hAnikara vicAronA bhArathI AkrAnta, ciMtAthI bharapUra) gamagIna banI jAya che. enuM Mood) bagaDI jAya che. kAraNa vinA kArya na thAya. mlAnatA ane udAsInatAnuM kAraNa zodhavuM joIe. kAraNanuM vAraNa karatAM ja kAryanuM vAraNa sahaja thAya che. kAraNanuM vAraNa karyA vinA kAryane aTakAvI devuM e kadApi zakya nathI. vidyutnI jyAre navI zodha thaI, tyAre keTalAka anabhijJa loko phUMkathI balbane bujhAvavAno prayatna karatA, paNa e phUMka devAthI bujhe zI rIte ? e to svica dabAvavAthI ja bujhe, evI ja rIte kyA kAraNathI udAsInatAno nAza thAya che, te jANavuM joIe. udAsInatAno prasaMga to darekanA jIvanamAM Ave paNa e udAsInatAne aTakAvavI ke laMbAvavI, eno AdhAra enAM prayatno upara che. e vakhate tenI jo evI ja icchA hoya ke mAre A udAsInatA laMbAvavI nathI, to te tema karI zake che, mAtra tenA kAraNonuM jJAna tene hovuM joIe. udAsInatA sAthe laDAI karavAmAM--udAsInatAne baLajabarI aTakAvavAnA prayatnomAM udAsInatA prAyaH ghaTatI nathI paNa vadhe che. manovijJAnanA niSNAtoe e siddha karyuM che ke dhananI zakti karatAM, vaibhavanI zakti karatAM, vacananI zakti karatAM, kAyika zakti karatAM, ane evI aneka zaktio karatAM paNa vicArone niyaMtrita karavAnI zaktinuM baLa anekagaNuM che. vicAronuM niyaMtraNa karanAra iSTa vastune zIghrataH prApta karI zake che. zAstromAM paNa mananI ekAgratAthI prApta thatI aneka mahAna siddhio batAvavAmAM AvI che. udAra ane sarvakalyANakara vicAra e aneka mahAna svayaM zakti che, eTaluM ja nahi paNa bIjI zaktio vikasAvanAra che, udAra vicAra mANasanA jIvana udhAnane naMdanavana banAve che, jyAre svArthI ane saMkucita vicAro vaDe jIvana bAga ujjaDa banI jAya che. svArtha (lobha vagere)thI kharaDAyela saMkucita vicAra AtmAne sarvathI adhika hAnI karanAruM viSa che. halAhala viSa to enI tulanAmAM kAMI paNa nathI e viSano alpa paNa sparza tamArA jIvanane thavA dezo nahi. jo e viSa tamane sparzaze to jema aneka manuSyonuM jIvana kSudra banI jAya che, tema tamAruM jIvana paNa zudra banaze. e viSathI dUra raho. sarvajIvahitakara vicAra te amRtano sAgara che. te evuM amRta che ke jenI AgaLa amRta zabdano pracalita artha paNa mUlyarahita bane che. 348 * dharma anuprekSA Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjAnA sArA vicArone samajavA mATe ApaNe potAnA AtmAne AgrahathI rahita banAvavo joIe. ghaNIvAra evuM paNa thAya che ke potAno Agraha potAne samajAto paNa nathI. asat vastune sat mAnIne je Agraha sevAya, te manane udAsIna banAvI nAkhe che. Agrahane dUra karavA mATe paNa keTalIkavAra zubha (maityAdimaya) vicAronI jarUra paDe che. keTalIkavAra evuM paNa thAya che ke mANasa potAnA doSonA TopalAne potA karatA nAnA loko para DhoLI nAkhe che. e vakhate tene e khabara hoya che ke 'bhUla mArI che,' paNa potAnA 'adbhu'nA kAraNe te bhUlane kabUla karato nathI. AvI rIte bhUlane kabUla na karavuM te udAsInapaNAnuM moTuM kAraNa che. je mANasa 'ahaM'no tyAga karIne potAnI bhUlane svIkAre che, tenI udAsInatA cAlI jAya che ane tenuM mana prasanna bane che. bhUla kabUla na karavI te zalya che, je AtmAmAM kALakrame UMDuM UMDuM UtaratuM jAya che. e zalyane dUra karIne manane prasanna banAvavA mATe zAstrakAroe prAyazcittAdinAM vidhAna karyAM che. zuM tame koI 52 akAraNa krodha karyo che ? koInuM dila dubhAvyuM che ? koIne kaTu patra lakhyo che ? potAnI pragati mATe bIjA koInA nyAya hakko para atikramaNa karyuM che ? athavA bIjo koI anyAya karyo che ? evuM kAMI paNa karyuM hoya, to tame potAnI bhUla kabUla karavA mATe sadA taiyAra raho ! ethI tamArA mananI aprasannatA avazya dUra thaze. asthira magajanA mANaso ghaNIvAra potAnA jIvanamAM nakAmI udAsInatA utpanna kare che. temanA manamAM koI kArya vize sthira nirNaya na hovAthI mana keTalIkavAra eka kArya to keTalIkavAra bIjA pUrva karatAM viruddha kArya tarapha vahe che. AvI sthitimAM udAsInatA vadhe che. ethI pratyeka kAryane vize sthiramativALA banavA mATe paNa prayatno sevavA joIe. keTalIkavAra aMtargata vairAdi malina vRttiothI prerAyelo mANasa bahArathI parArthano dekhAva karato hoya che, ethI enuM mana aMdarathI gamagIna ane viSAdayukta banI jAya che. e rIte e potAnA ja duHkhane notare che. keTalIkavAra bhaya--AdinA kAraNe mana udAsIna bane che. e vakhate maitryAdi bhAvanAone ciMtavIne manane zAMta pADavuM joIe. je jIvo potAnA AtmAne maitryAdithI atyaMta bhAvita kare che, temanuM mana prAyaH udAsIna banatuM nathI. sarva prANIonI sarva nirarthaka ciMtAo dUra thAo. saune prasanna mananI prApti thAo. saunA cittaratnamAM zrIarihaMta bhagavaMta dharmatIrthaMkara dhyAnavaDe pratibiMbita thAo e ja maMgala kAmanA. dharma anuprekSA * 349 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratiSThAnuM hArda (A lekha, zrIjinabiMbanI pratiSThAnA maulika tema ja kalyANakara rahasyane sarasa rIte spaSTa kare che. saM.) vidhipUrvaka banAvelA zrIjinabhavanamAM vidhisahita nirmita zrIjinabiMbanI pratiSThA karavAnI hoya che. zrIjinabiMbamAM pratiSThA konI karavI, e prazna atyaMta mahattvano che ane e praznanA uttaramAM pratiSThAnuM mahAna rahasya raheluM che jene pratyeka upAsake avazyameva jANavuM joIe. muktimAM rahelA zrIRSabhAdi bhagavaMtanI biMbamAM pratiSThA asaMbhavita che, kAraNa ke maMtrAdi vaDe temanuM biMbamAM Anayana zakya nathI. jo temanuM biMbamAM Anayana zakya hoya to temanuM muktatva ja na rahe. saMsArastha evA indrAdi devatAnI paNa ahIM pratiSThA nathI, kAraNa ke maMtrAdi vaDe te biMbamAM Ave ja, evo niyama nathI, to pachI pratiSThA konI ? pratiSThA karAvanAranA bhAvanI pratiSThA zrIjinabiMbamAM ka2vAnI hoya che, te sivAyanI anya koI paNa vastunI temAM pratiSThA hotI nathI. A pratiSThA Agamokta vidhimujaba karavAnI hoya che. e vidhimAM 'OM nama: RRSamAya' vagere maMtrono biMbamAM nyAsa karavAno hoya che, te pUrve pratiSThA karAvanArane zrIsiddha paramAtmAnuM smaraNa karavAnuM hoya che. 'sarva guNo vaDe te (zrIRSabhAdi paramAtmA) ja huM chuM,' evo bhAva te vakhate pratiSThApakanA manamAM utpanna thavo joIe. pratiSThApakanA manamAM utpanna thayelo A bhAva te tAttvika pratiSThA che. A tAttvika pratiSThA bAhya jinabiMbamAM nahIM, kintu manamAM-AtmAmAM karavAnI hoya che. pachI pratiSThApakanA hRdayamAM jAgelA e bhAvane bAhya jinabiMbamAM sthApavAmAM Ave che e bAhya pratiSThA che. tethI darzana karavA AvanArane evo khyAla Ave che ke A mUrti Agamokta rIte'pratiSThita che.' AvA khyAlathI darzana karanAranA manamAM A (mUrti) te (RSabhAdi paramAtmA) che,'evo bhAva utpanna thAya che. e rIte tene paNa bhagavaMtanuM smaraNa thAya che. A smaraNanA aciMtya prabhAvathI aMte 'te (paramAtmA) ja huM chuM,' evA bhAvarUpa tAttvika pratiSThA vicakSaNa evA darzana karanAranA AtmAmAM paNa thAya che. 'A mUrti Agamokta rIte pratiSThita che,' evA vicAramAM pradhAnatA AgamavacananI che. ethI pratiSThAvidhine vacanAnuSThAna kahevAya che. e vacananI sAthe zrIjinendra paramAtmAno saMbaMdha che, kAraNa ke e vacana emanuM che. tethI vacanane anusaravAthI--hRdayamAM dhAraNa karavAthI tattvathI hRdayamAM paramAtmAnuM ja dhAraNa thAya che, smaraNa thAya cheH AvuM smaraNa karmarUpa iMdhanane bhasmasAt karavA mATe prabaLa dAvAnaLatulya che. 350 0 dharma anuprekSA Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvokta tAttvika pratiSThAne "te ja huM chuM,' evA bhAvane zrIzAstrakAra bhagavaMto bhAvaraseMdra (pAro, pArasamaNi) kahe che, tethI jIvarUpa tAmra anukrame siddharUpa suvarNa bane che. A prakriyAmAM vacanAnuSThAna agninA sthAne che. tenAthI jIvamAM rahela karmamala baLI jAya che ane te ujjavaLa bane che. bIjAM anuSThAno karatAM pratiSThAvidhinI mahattA e che ke bIjAM anuSThAnomAM "A anuSThAnane batAvanAra zrIjinavacana che," evA vicAra vaDe paramAtmAnA vacanaprakAzakatArUpa eka ja guNa vaDe temanuM smaraNa thAya che, kintu pratiSThAvidhimAM "sarva guNo vaDe te ja huM chuM,' evA bhAva hovAthI sarva guNo vaDe paramAtmAnuM smaraNa thAya che. sarva guNo vaDe te ja huM chuM," evo bhAva pratyeka bhavyAtmAmAM jAge e ja pratiSThAnuM prayojana che. evA bhAvane yogavitra puruSo "samarasApatti'' kahe che. samarasIbhAva, samatA, samApatti, abheda vagere aneka nAmothI te oLakhAya che, Avo bhAva jyAre punaH punaH AtmAmAM jAge che, tyAre tenA aMtima phaLa tarIke "parama samarasApatti' prApta thAya che. tAtparya ke e bhAvanA aciMtya prabhAvathI AtmA svayaM paramAtmA bane che. pratiSThAne puNyAnubaMdhI puNya athavA sammasvarUpa bIjano nyAsa paNa kahevAya che, kAraNa ke te vakhate pavitra evI aMtaHkaraNamAM zrIsiddha bhagavaMta bhAvarUpe birAjamAna hoya che. e bhAvathI anukrame sarva sastuonI prApti thAya che. e bhAvanI mahattA batAvatAM zrI SoDazakakAra maharSi pharamAve che ke A bhAva sarva apAyothI rahita che. emAM sarva prayojanonI siddhi che. e AtmAmAM ja rahe che. e bhAva sarva maMtrono mahArAjA che, sarva saMgothI rahita che, paramAnaMda che ane brahmarasa che. e bhAva punaH punaH abhyAsanIya che, kAraNa ke tattvavita puruSonA tattvajJAnano e sAra che. AvA bhAvanuM ucita pravRtti, kSamAdi guNo ane maityAdi bhAvanAo vaDe saMvardhana thAya che. sarva bhavya jIvo e paramabhAvane pAmo, evI sadaiva kAmanA. 1. paramAtmAnA svarUpamAM jeno ekAgra upayoga che, te pote ja te vakhate paramAtmarUpatAne dhAraNa kare che. AvA ekAgra upayogane "samarasApatti' kahevAya che. mananuM AlaMbanAkAre pariNamana te "samarasApatti' samajavI. samApatti te dhyAnano eka prakAra che. nirmala jAtya sphaTikamaNi jema pAse rahelA puSpAdinA saktAdirUpane dhAraNa kare che, tema AtmA paNa anya upayoga vaDe paramAtmarUpatAne pAme che. dharma anuprekSA * 351 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaraNa mATe samarpaNa bhAvano prabhAva ciMtaka pUjya gurubhagavaMtonAM lekho zrIjinAjJAnuM svarUpa pU. munirAjazrI kalyANaprabhavijayajI ma. dharmano vAstavika prAraMbha kevI rIte ? gIta gA parameSThionA pUrNanI jhaMkhanA pU.AcAryazrI bhadraguptavijayajIma. pU.AcAryazrI bhadraguptavijayajIma. pU. munirAjazrI mahAprabhavijayajI ma. pU. munirAjazrI jayantavijayajI ma. pU. munirAjazrI caMdraprabhasAgarajI ma. 352 * dharma anuprekSA 353 355 360 362 364 367 : 370 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaraNa mATe samarpaNa paramapUjya munirAjazrI bhadraguptavijayajIma.sA. (hAla AcArya) ("namo padano yathArtha mahimA atra vyakta thayo che. mahApuNyazALI ArAdhakone te gamaze ja.) duHkho, Apattio, agavaDo vageremAM jyAre jIvAtmA muMjhAya che tyAre te duHkhothI, ApattiothI ane agavaDa vagerethI bacavA koInuM...koI vyaktinuM zaraNa svIkAre che-zaraNabhAva svIkAre che. parama maharSioe duHkha-saMkaleza-asamAdhinA TANe zrIpaMcaparameSThionA zaraNabhAvane svIkAravAnuM kahyuM che. ati asamAdhimAM-sakhata saMkalezamAM ane dAruNa duHkhomAMthI jayAre ApaNe pasAra thatA hoIe tyAre vAraMvAra te parama pUjanIya parameSThione zaraNe javAnuM sUcavyuM che. - tyAre, "zaraNe javuM eTale zuM ? te prazna zaraNe janArane muMjhavI jAya che. te praznano ukela lAvavA te vicAre che-ciMtana kare che...ane tenI e samaja daDha thAya che ke zrIpaMcaparameSThinuM zaraNa svIkAravuM eTale emano jApa karavo-emanuM dhyAna dharavuM. zaraNabhAva aMgenI ATalI ja samaja paryApta nathI. zaraNabhAvane svIkAravo eTale ApaNuM samarpaNa karavuM. e zaraNabhAva tyAre svIkArAya jyAre ApaNuM samarpaNa karAya. nama pada dvArA ApaNe zrIpaMcaparameSThione ApaNuM samarpaNa karIe chIe. - ApaNuM samarpaNa eTale ApaNA dehanuM, ApaNI vANInuM ane ApaNA mananuM samarpaNa.. deha, vANI ane mananuM samarpaNa karyuM eTale ApaNe deha, vANI ane mana parathI ApaNo adhikAra uThAvI lIdho, ApaNI mAlikI uThAvI lIdhI. arthAt ApaNA deha, vANI ane mana para parameSThiono adhikAra sthApita thayo, emanI mAlikI nirNAta thaI. have e deha, vANI ane manano upayoga ApaNAM kAryo mATe karI zakAya kharo ? ApaNAM kAryo eTale emane abhimata nathI evAM kAryo. emane-paMcaparameSThione abhimata nathI evAM kAryomAM deha, vANI ane manano upayoga karavAno ApaNo adhikAra nathI, chatAM karIe to ApaNe tribhuvananI zreSTha dharma anuprekSA * 353 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vibhUtionA aparAdhI TharIe chIe. zrIpaMcaparameSThione priya hoya te kAryomAM ja ApaNA dehanI pravRtti. zrIpaMcaparameSThione anumata hoya te mArge ja ApaNI vANInuM pravartana. zrIpaMcaparameSThione mAnya hoya te sthaLoe ja ApaNA mananuM sthApana. tyAre dehanI pravRtti karatAM A pravRtti zrIpaMcaparameSThione abhimata che ke nahi ?' e vicAravuM ApaNuM kartavya banI jAya che. vANIne uccAratAM "A uccAraNa zrIpaMcaparameSThione mAnya che ke nahi ?' A khyAla rAkhavo anivArya bane che. manathI vicAratAM "A vicAra zrIpaMcaparameSThione priya che ke nahi ?' A sAvacetI rAkhavI Avazyaka bane che. samarpaNa mATenI ATalI vyApaka samaja AvyA pachI e dizAmAM ApaNo puruSArtha pANIdAra banaze. pachI du:kho, Apattio, agavaDo vageremAM te jarAya nahi muMjhAya. duHkho, Apattio enI pAse jatAM ja vicAra karaze ne ! bhaktino upAya bhaktibhAva pragaTAvavAnA be upAya che : eka to guNonuM ciMtana ane bIjuM AjJAnuM pAlana ! eka bhaktibhAva ane bIjo sevAbhAva ! sevA karavAthI bhakti Take che - vadhe che. na hoya to utpanna thAya che. guNonuM, vizeSatAonuM, upakAratAdinuM ciMtana karavAthI bhaktinuM aMtaraMga sAdhana je AMtarika bahumAna te jAgrata thAya che. 354 0 dharma anuprekSA Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvano prabhAva paramapUjya munirAjazrI bhadraguptavijayajIma.sA. (hAla AcArya) (nAnakaDA paNa choDamAMthI kyAreka adbhuta auSadhI maLI Ave che, tema nAnakaDA A lekhamAM jIvanane zubhabhAva taraboLa karanAruM bahumUlyavAna rasAyaNa raheluM che. vAcakabaMdhune tenuM bahumAnapUrvaka sevana karavAnI bhalAmaNa che. saM.) 'bIjA mArA mATe azubha ciMtavI rahyA che...' 'mAruM koI azubha ciMtavatuM nathI...' manuSya jyAre bhavanI bhramaNAomAM khUba khUba gherAI jAya che...cArekorathI te potAnA azubhanA aNasArA thatA jue che, tyAre te Ama vicAre che. paNa A vicAranA uMDANamAM DubakI mAravI paDaze. bIjA mArA mATe azubha ciMtavI rahyA che' A vicAramAM manuSya zuM bIjAnuM azubha nathI ciMtavI rahyo ? bIjAnA mATe doSanI bhUmikAethI vicAravuM te azubha ciMtana che ane A azubha ciMtana karIne manuSya zuM bIjAne potAnA aMge zubha ciMtana karato karI zakaze ? 'mAruM koI zubha ciMtavatuM nathI...' A vicAra to che ja ajJAnamUlaka. zuM manuSya vizvanA sarve jIvonA bhAvane nihALI zake che ? jo nihALI zakato hoya to ja A vicArane haju avakAza che. vaLI, evo koI kALa nathI hoto ke jyAre jIvAtmAno koI zubhaciMtaka ja na hoya ! moTuM nukazAna to te thAya che ke, mAruM koI zubha ciMtavatuM nathI A vicAra dvArA manuSya pote koInuM zubha ciMtavI zakato nathI. arthAt manuSya tyAre ja sarve jIvonuM zubhakalyANa ciMtavI zakaze ke jyAre e vicAraze--"sarve jIvo mAruM zubha ciMtavI rahyA che.'' are, eTalI vicAravidyuta AtmagharamAM vahetI karI gho ke--"anaMta anaMta tIrthaMkaroe mAruM zubha ciMtavyuM che...mane parama sukhI banAvavAno sarvotkRSTa bhAva vaheto mUkyo che..." basa, A vidyuta tamArA Atmagharane ujjavala prakAzathI bharI deze. e prakAzamAM tamArI sarva muMjhavaNono aMta AvI jaze. tamArI samakSa vikAsanA mArgo spaSTa dekhAtA thaI jaze. dharma anuprekSA 0 355 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ droNAcArye bhale ekalavyanuM zubha na ciMtanuM paNa ekalavya to jaMgalamAM jaIne A ja vicAryuM-"droNAcArya guru mAruM zubha ja ciMtavI rahyA che...emanA zubha AzIrvAdathI ja huM bANAvaLI banIza." to e vicAre ekalavyanuM kevuM mahAna zubha karyuM? bIjAonA zubha bhAvo mArA para varasI rahyA che..." A vicArathI vizvanA jIvAtmAo pratye maitrI. prema ane sneha chalakAze ane to ja bIjA para ApaNA zubha bhAvonI asara nipajAvavAnI zakti ApaNe prApta karIzuM. saddhodha-sudhA mAtRhRdaya mAtAne be bALako che. eka che taMdurasta bIjo che nAdurasta. mAtRhRdaya nAdurasta-bimAra putra pratye adhika karuNa banavAnuM. adhika saMbhALa rAkhanAruM banavAnuM. enA pratye tiraskAravALuM ke dhikkAravALuM nahi. ema sAdhuhRdaya eTale mAtRhRdaya che. jagatanA doSita AtmAo pratye emanuM hRdaya karuNAbhInuM hoya. doSita AtmAo aMge teo sadaiva ciMtAtura rahe che. doSita pratye temanA haiyAmAM dhikkAra ke tiraskAra na hoya. rogI mANasonI traNa kakSA pADI zakAya. (1) potAnA roganI bhayaMkaratA samajIne tene dUra karavA taiyAra thanAra. (2) roganI bhayaMkaratA sAMbhaLatAM hatAza thaI janAra. (3) roganI bhayaMkaratA batAvanAra pratye tiraskAra batAvanAra. doSita AtmAo paNa A traNa kakSAnA kahI zakAya. ApaNe enI kakSAno vicAra karIne pachI e dUra karavAno upAya zodhavo joIe. paNa e mATe mAtRhRdaya joIe. vicAra karo tame dezanA koI mahAna netAne tamAre ghera AmaMtraNa ApyuM. dezanetA tamAre ghera 356 * dharma anuprekSA Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvyA paNa kharA. paraMtu emane eka melA-ghelA oraDAmAM utAro Apo...je te khAvAnuM-pIvAnuM Apo, emanI sAthe zAMtithI besIne vAta paNa na karo to zuM pariNAma Ave ? ema, tame zrInavakAravALI (mALA) hAthamAM lIdhI eTale paramAtmAne tamAre ghera AmaMtraNa ApyuM. paNa temane melA-gaMdA mananA oraDAmAM utAro Apyo...utAro ApIne temanI sAthe vartava kevo rAkhyo ? zuM mALA hAthamAM laI, je te vicAro karo, temAM AmaMtrita paramapuruSa paramAtmAnuM apamAna nathI thatuM ? ane evuM apamAna karIne e paramapuruSa pAsethI kalyANanI AzA rAkho cho ? bhagavaMtanI mUrtine jema pavitra bhUmi 52 sthApana karo cho tema bhagavaMtanA nAmane paNa pavitra manomaMdiramAM sthApana karavuM joIe azuddha ane malIna bhUmi para mUrtinI sthApanA karavAthI AzAtanA thAya tema malIna manamAM nAmanuM sthApana karavAthI AzAtanA thAya che, e vicAra Ave che ? pachI mana zuddha zAthI thAya ? guNane zodho sUrya ane caMdranI hAjarI hoya eTale mANasano paDachAyo paDavAno ja, ane evA paDachAyA tame joyA che ne ? paNa zuM paDachAyAnI tame gaNanA karo cho ? pAMca mANasa tamArA ghera AvyA, to zuM tame dasanI rasoI karAvavAnA ? basa ! karmonI hAjarI jyAM sudhI che, tyAM sudhI manuSyamAM doSo dekhAvAnA ja. paNa. te doSonI ApaNe khUba gaNanA karIe chIe. doSanA mApe ApaNe mANasanuM mApa kADhIe chIe. paNa, paDachAyo kALo hoya tethI zuM mANasa kALo hoya ? dhoLA mANasanoya paDachAyo to kALo ja hoya ema zuM guNIyala mANasamAM doSa na hoya ? doSa hoya tethI zuM saMpUrNa manuSya doSita banI jAya ? are, kALo paDachAyo joyo, eTale koI gulAbI manuSya hoya ja, evo ApaNe nirNaya karIe chIe, tema doSa dekhAya eTale guNa hovo ja joIe ema nirNaya karavo joIe. doSa hoya tyAM guNa hovAno ja. doSa joIne aTakI na jAva, guNanI zodha karo. guNanI gaNanA karo ane guNanA AdhAre mANasanuM mApa kADho. dharma anuprekSA 0 357 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | divya Teliphona tamAre zuM joIe che? guNo ne ? jAo, zrIparameSThi bhagavaMtonI dukAne te maLaze, zuM tame cAlavA asamartha cho? kaMI vAMdho nahi. tame Teliphona karo ne ! tame jANo cho e divya Teliphona kayo che ? zrIpaMcaparameSThi bhagavaMtonuM nAmasmaraNa...dhyAna...e Teliphona che, enA dvArA tame kalAko sudhI peTa bharIne vAtacIta karI zakazo. are, jyAre muzkelI Ave, muMjhavaNamAM paDo tyAre sIdho A Teliphona hAthamAM levo ! zrIpaMcaparameSThi bhagavaMtonI dukAna eTale guNonI dukAna che. emanI dukAne ApaNe jaIe chatAM guNo lIdhA vinA pAchA vaLIe te to keTalI badhI mUrkhAI kahevAya! miThAIvALAnI dukAne jAo...kahIne ke "huM miThAIvALAnI dukAne jAuM chuM..." ane ghera pAchA Avo... hAtha halAvatA, tyAre gharamAMthI prazna thAya ne, ke miThAIvALAnA tyAM javuM tamAruM vyartha che... ApaNe paramAtmAnA maMdire roja jaIe chIe ne ? ghare koI prazna pUchanAra che ? mAMgalika dRSTi nAriyeLane ApaNe maMgala mAnIe chIe. ghaNAM chotarAM ane kAcalA hovA chatAM nAriyeLa pratye ApaNI dRSTi mAMgalika rahe che ! enAM chotarAM ane kAcalAnA rakSaNa taLe rahelA ToparA ane pANI para ApaNI najara Thare che. tyAre jIvAtmA pratye ApaNI dRSTi kevI ? jIvAtmAnA darzana ApaNane mAMgalika lAge che ? doSo ne durguNonAM chotarAM tathA kAcabAnI nIce dabAyelA zuddha caitanya tarapha ApaNI dRSTi jAya che. ane jyAM sudhI zuddha caitanya pratyeno anurAga udbhave nahi tyAM sudhI eka jIva bIjA jIvane vizuddha premanuM arpaNa nahi karI zake. cAmaDAM ane hADakAM sudhI ja dRSTi 358 * dharma anuprekSA Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahoMce che tyAM sudhI malIna rAga ane duSTa dveSanI beDIomAMthI jIva mukta nahi bane. zuddha caitanyanI avagaNanA karIne nAriyeLane mAMgalika mAnanAra kevo ajJAnI kahevAya? zuddha caitanyanuM bahumAna karanAra AtmAne mATe samasta vizva mAMgalika banI javAnuM ! guNAnurAgI paga upara gumaDAM dekhAtAM hoya, hAtha para cAThAM dekhAtAM hoya...paraMtu mukhanuM saundarya adbhuta hoya, to tame zuM jovAnA ? gumaDAM ane cAThAM joIne dhRNA karavAnA ke suMdara mukha joIne AkarSAI javAnA? ema AtmAmAM krodha...mAna...mAyA...lobha vagere doSo dekhAtA hoya...paraMtu sevA, paropakAra vagere koI guNa adbhuta hoya to tame zuM jovAnA ! e adbhuta guNa joIne AkarSI javAnA kharA ? ke doSanAM gumaDAM joIne dhRNA karavAnA? dehano ekAda guNarUpa, ghATa, bAMdho..joIne paNa rAga thAya che tema AtmAno ekAda guNa, kSamA, namratA, sevA, paropakAra joIne ApaNane anurAga thavo joIe. to ApaNe guNAnurAgI kahevAIe. ane vyaktino ekAda guNa paNa ApaNane AkarSanAro banaze, pachI enA doSo joI tiraskAra ke dhRNA nahi jAge, paraMtu enA doSone dUra karavAnI karuNA jAgaze. guNAnurAga ane karuNA jAgaze. guNAnurAga ane karuNA pragaTyA pachI enA doSo bIjAne kahevAnI adhamatA rahe ja kyAMthI ? dharmanuM Adi pada dharmanuM prathama sopAna dAna che. dAnamAM abhayadAna zreSTha che. abhayadAnanuM mULa paNa anukaMpA che. tethI dharmanI AdimAM anukaMpAparatA hovI joIe. anukaMpAparatA eTale duHkhInA duHkhane joIne hRdayamAM lAgato AMcako ! dharatIkaMpa dharatIne dhrujAve che, tema paranuM duHkha hRdayamAM dhrujArI pedA kare, tyAre e hRdayamAM dayAno vAsa hovAnI sAbitI sAMpaDe che ! dharma anuprekSA * 359 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtaka prazna :- bAra navakAra zA mATe ? uttara H- bAra ja navakAra gaNavA evo ekAMta nathI. 108 gaNAya to zreSTha che, kAraNa ke parameSThionA guNo (12+8+36+25+27) 108 che. eTalA gaNavAnI anukULatA na hoya to 12 navakAra gaNavAthI 108 padonI saMkhyA vaDe paMcaparameSThinA 108 guNonI ArAdhanA thAya che. 108mAM 1+8=no AMka abhaMga che, e rIte paNa 108nI saMkhyAnuM mahattva che. navakAravALImAM maNakA paNa 108 hoya che, ema 108nI saMkhyAne uddezIne jeo 108 na gaNI zake teo bAra gaNe to paNa 108 pado gaNAya e paNa uddeza che. zAstramAM navakAra gaNavAnuM vidhAna to Thera Thera che ja. naMdinI kriyA prasaMge cAre dizAmAM traNa navakAra gaNavAnuM vidhAna paNa bAranI saMkhyA batAve che. vaLI 3-9-12 Adi saMkhyA maMgaLabhUta che. kAraNa ke traNathI devAdi traNa tattvarUpe agara jJAnAdi traNa guNarUpe, navathI navapadajInA navapada rUpe, bArathI arihaMtanA bAra guNa rUpe--arihaMtanuM smaraNa thAya che. koI paNa ArAdhanAnI pAchaLa zAsra abAdhita hitakara apekSA lakSyamAM laIne ArAdhanA karavI e zAstrokta che. deza, kALa, puruSa ane parSadAne anurUpa dharmavRddhi thAya, te rIte koI paNa viSayanuM kathana karavAnI chUTa che. vyAkhyAnane aMte keTalAka '3pasargA: kSayaM yAnti' kahe che, keTalAka sarvamaMgala saune sAthe bolAve che, tema adhika maMgala mATe athavA vyAkhyAnamAM jJAna, vairAgya ane bhaktivardhaka upadeza saMbhaLAvyo, tenI sthiratA mATe sAmUhika bAra navakArano jApa thAya, to temAM vyAkhyAnanI vihita vidhimAM koI bhaMga thato nathI. vaLI te pramANe badhA sAdhuoe karavuM ja evuM vidhAna paNa karAtuM nathI. zrotAnI yogyatAno khyAla rAkhI sau saunI abhiruci ane kSayopazama pramANe sau upadeza Ape che, koI dAna upara, koI zIla upara, koI tapa u52, koI bhakti u52, ema upadeza ApyA pachI tenI sthiratA mATe navakAra gaNavAthI vadhu zAMti, vadhu sthiratA, vadhu bhAvitatA prApta thAya che ane te ghaNAne anubhava siddha che. zAstramAM kahyuM che ke, 'paMcanamura hatu, sumariSnA savAlaMpi / ' A vidhAnanuM paNa AMzika pAlana thAya che. samUha sAthe je vakhate vyAkhyAna sAMbhaLIne sarvanAM citta zuddha thayAM che, te vakhate navakAra gaNavAnA pariNAme bhakti ane vIryollAsa vadhavA sAthe ghaNo lAbha thavAnI zakayatA che. pU. upAdhyAyajImahArAja kahe che ke-- 360 * dharma anuprekSA Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'zubhavIrya tihAM suvihita kiriyA dekhA dekhe vAdhe re' paMcaparameSThi smaraNAdi suvihita kriyAmAM maMda paDelo ullAsa,--badhAne sAthe gaNatAM dekhIne vRddhi pAme che. zrIjainasaMghamAM navakAranuM sthAna ati gauravavALuM che. mATe ja pratyeka kAryanI zarUAtamAM, madhyamAM ke aMtamAM navakAra gaNavAnuM vidhAna che. vyAkhyAnano prAraMbha jema navakA2thI thAya che, tema teno aMta paNa navakAra gaNavApUrvaka karavAmAM Ave, to te maMgaLanI vRddhi mATe ja thAya che. moTA anuSThAno ane mahApUjAomAM zAMti arthe ane saMghanI samAdhi mATe navasmaraNa, RSimaMDaLa Adistotro vaDe parApUrvathI maMgaLa karavAno rivAja cAlu che ane evI jarUra dekhAya to saMghanI zAMti ane samAdhi mATe AthI paNa vadhu maMgaLa karI zakAya che. cAritra guNanuM mULa cAritra guNanuM mULa sneha pariNAma che ane te samasta jIvarAzi pratye pragaTAvavAthI ja samyak dRSTi jIvane sarvaviratino tIvra abhilASA jAge che. jIvarAzi pratye Atmatulya sneha pariNAmathI zUnya cAritra to abhavyane paNa anaMtavAra Ave che. tenuM kazuM mUlya nathI ane vizeSa carcA zrI upadezapadAdi graMthomAM che. sAdhu ane zrAvaka sarva jIvone abhayadAna devAnI jene abhilASA nathI, tenAmAM samita ke dezaviratInA pariNAma nathI. sAdhu che. je sarvane abhayadAna deto nathI, te sarvaviratI guNasthAnakane pAmelo nathI. sarvane 'abhaya' devAnI abhilASAvALo zrAvaka che ane abhayane denAro dharma anuprekSA 0 361 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIjinAjJAnuM svarUpa pa.pU. munirAja zrI kalyANaprabhavijayajI mahArAja suniuNa-maNAiNihaNaM bhUyahiyaM-bhUyabhAvaNa maNagdhaM / amiya-majiyaM-mahatthaM-mahANubhAvaM mahAvisayaM // dhyAnazataka gAthA-45 anaMta upakArI zrIjinezvara bhagavaMtonI AjJAnuM aciMtya svarUpa ane amApa gAMbhIrya uparanI gAthAnA daza vizeSaNomAM raheluM che. (1) sunidhana eTale sunipuNaH sUkSmabuddhigamya, sUkSma jIvAditattvo ane dharmAstikAyAdi SaDU dravyonA pratipAdanavALI, AptapuruSonA vacanarUpa zrutajJAnathI ja samajI zakAya tevI. (2) maUTILahaLe eTale anAdinidhana, trikAlAbAdhya, anutpannasthirekasvabhAvavALI, zAzvatI. (3) mUharSa eTale sarvanuM hita karanArI. mUDadha eTale jaLasthaLamAM rakSaka prabhAvazALI. pU+dhivA eTale pRthvImAM amRta jevI (dadhi ke takane bhUlokanuM amRta kahyuM che.) (4) pUjyabhAvaLa eTale bhUtabhAvana-satyane jaNAvanArI-cAdI, krUra jIvo paNa jinAjJAthI bhAvita mativALA banIne sukha ApanArA thAya tevI, bhUtakALane paNa jaNAvanArI. mUta+mAva+ arthAt te kevaLa bhUtakAlIna nathI, trikALavartI hovAthI sadAjIvaMta che. (5) madhuM eTale anartha-amUlya-RNamba. RNa eTale karma, tene haNanArI. anyanA traNa-upakArarUpa devAmAMthI mukta karAvanArI. mahaSya paNa pAThAMtara hovAthI mahAmUlyavaMtI paNa kahI zakAya. (6) mA eTale amRta jevI mIThI. amitA, aparimita arthane jaNAvanArI, amRtA eTale nityajIvaMta. (7) niyaM eTale ajitA-ajeya. itaradarzanothI aparAbhUta. arthAt sarvadarzanone potAmAM samAvanArI. (8) mahahyuM eTale mahAryA. pUrvAparavirodharahita. mahasthA eTale mahAsamyagdaSTi 362* dharma anapekSA Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvomAM rahelI. mahA eTale mahanIya-pUjAne pAtra. devendro paNa zrutajJAnI zrIgaNadharAdine pUje che. zrutajJAnanI pradhAnatAvALI. * (9) mahAnubhAva eTale mahAnubhAvA-mahAprabhAvavALI, mahAsAmarthyayukta hovAthI AvI AjJAnA prabhAve yAvatu caudapUrvIo A lokamAM paNa sarvalabdhisaMpanna bane che ane paralokamAM jaghanyathI vaimAnika devagati ane utkRSTa sarvArthasiddha vimAna ke siddhine pAme che. (10) mahAvisa eTale mahAviSayA. jinAjJAno viSaya sarva dravyo hovAthI tene sarvaviSayA ke mahAna eTale mokSapradhAna puruSArthane viSaya karanArI eTale mukhyapaNe mokSane ja upAdeya jaNAvI tene ja meLavI ApanArI. AtmAnI zaktine sArI peThe DhaMDhoLanArAM A lekhamAMnA daza vizeSaNomAM puNyazALI AtmAone khUba-khUba ramaNatA prApta thAo ! krodhane jItavAno upAya krodhane jItavAno upAya sAkara che. eka gAMgaDo pote khAvo ane eka sAmAne khavaDAvavo. tethI baMnenA moDhA sAkaranI mIThAza cAkhavA mATe baMdha thaI jaze ane | krodhanI lAgaNIno Aveza zamI jaze. - - AdhyAtmika arthamAM sAkara te premanA sthAne che. premano eka zabda bolavAthI ane sAmAne sAMbhaLavAthI krodhAtuviSTanuM mukha ane mana teno svAda cAkhavAmAM, tenuM T smaraNa karavAmAM teno AdhyAtmika AsvAda levAmAM lIna thaI jaze ane krodhAvezanI lAgaNIo ApoApa zAMta thaI jaze. ratnatrayIno prabhAva jJAna maMgaLa che, darzana uttama che, cAritra zaraNa che. jJAnathI rAga jAya che, tethI svadoSa darzana thAya che. darzanathI Sa jAya che, tethI paraguNa darzana thAya che. cAritrathI moha jAya che, tethI prabhunI AjJA rUDI rIte paLAya che. dharma anuprekSA * 363 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmano vAstavika prAraMbha kevI rIte ? pa.pU. munirAja zrImahAprabhavijayajI mahArAja (ahIM, dharma pAmavA ane pALavAnI lAyakAtanA AdhArabhUta bhadraprakRti Adi cAra guNonuM mananIya nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. saM.) saMsAranA anaMtA pravAsomAM du:kho bhogavyAM tema sukha paNa cirakALa aneka vakhata deva ane mAnavabhavamAM bhogavyAM paNa kalyANano paMtha samajAyo nathI, samajAyo hoya to jacyo nathI, ane jacyo hoya to jIvanamAM utAryo nathI. sukhanI prApti ane duHkhanA nAza mATe jagatanI comera satata pravRttio cAlI rahI che, chatAM sukhanuM svapna paNa Aje dUra-sudUra banI rahyuM che. A sthitinuM kAraNa e che ke vAstavika sukhanA svarUpanI ke tenA sAcA sAdhanonI pIchAna thaI nathI. akhaMDa-anaMta ane svAdhIna te ja sAcuM sukha che. tenA sAdhana lADI-vADI-gADIdeha-saMpatti ke snehI nathI paNa samyagdarzana-jJAna ane cAritra che. A ratnatrayI ja abhISTa sAcA sukha mATe kharekhara ekAMta ane AtyaMtika sAdhana che. paramapadanI prAptinA cAra durlabha sAdhanomAM mAnavapaNAno prathama naMbara che. te mAnavatAnA abhAvamAM anya traNa (dharmazravaNa-zraddhA-saMyamamAM udyama) sAdhano aprApya ja bane che. narakamAM dhakelanAra ke mokSamAM mokalanAra manuSyapaNuM che. teno sadupayoga mokSa ApI zake che. jyAre teno durupayoga to nakAdi adhaHpatananuM ja kAraNa bane che. sadvRttaNassa juggo, bhaTTagapagaI visanipuNamaI / nayamaggara taha daDha - niyavayaNaThiI viNidiTTho mAnavajIvanamAM dharmanI sAdhanA mATe uparyukta zlokamAM batAvelA cAra guNa pradhAna bhAga bhajave che. A guNanA abhAvamAM mAnava vAstava dharmAnuSThAna karI zakato nathI. A cAra guNone pAmela AtmA suguru Adi sAmagrInA yoge samakita Adi pAmI zrAvaka dharma pAmavA ane pALavA lAyaka banI paraMparAe mokSa pAme che. te cAra guNo te bhadrakaprakRtipaNuM, vizeSanipuNamatipaNuM, nyAyamArgaratipaNuM ane dRDhanijapratijJapaNuM che. (1) bhadrakaprakRti eTale sAcuM te mAruM evI mAnyatA. koI vAtamAM pakSapAta na 364 * dharma anuprekSA Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhatAM madhyastha rahe. koI samajAvanAra maLe to potAnI thatI bhUla choDI de. ane tethI te kadAgraha pakaDe nahi. "rAgI, dveSI, mUDha ane vyuAhita," A cAra prakAranA AtmA dharma pAmavA lAyaka nathI. rAgI doSa dekhI zakato nathI, dveSI guNa dekhI zakavA asamartha che, mUDha doSa ke guNa banne dekhI zakato nathI ane vyuAhita eTale uMdhu samajAvelo hoI vizvAsupaNAthI ke svataMtrapaNAthI kaMI vicAra na karI zake. A kAraNe A cAra prakAranA AtmA dharma pAmI zakatA nathI. evA je na hoya te bhadrakaprakRti hoya--madhyastha hoya te dharma pAmI zake che. bhuvanabhAnu kevalIno jIva pUrvabhavamAM vizvasena nAmano rAjaputa hato, je dRSTirAgI hato. te tridaMDIno bhakta thayo. tene jainagurue ghaNI mahenate pratibodhI aMgIkAra karelA samakitamAM dRDha karyo to paNa pUrvaparicita tridaMDInA vacanathI punaH dRSTirAgano udaya thatAM pAmela samakita vamI anaMtAkALa sudhI saMsAramAM rakhaDyo. dharmadveSI varAhamihira je bhadrabAhusvAmInA moTA bhAI hovA chatAM pratibodha na pAmatA bhavamAM bhamyA. mUDha AtmA guruvacanano bhAvArtha jANI zakato nathI. alamasta mANasa bhIkha mATe nIkaLela che. mUrkha che. tene eka paTele khAvAnuM ApI kahyuM ke tuM mAre tyAM kAma kare to roja AvuM sAruM khAvAnuM ApuM. pelo kahe 'mane kaMI AvaDatuM nathI' tyAre paTele kahyuM "huM karuM tema tAre karavuM." pelAe hA pADI kAma karavA rahyo. paTele potAne mAthe chANano Topalo lIdho ne pelAne mAthe pANIthI bharelo mATIno ghaDo mUkyo. banne khetare gayA. paTele mAthethI Topalo jamIna upara nAkhyo to te joI pelAe ghaDo jamIna upa2 nAkhyo. ne phoDyo. paTela kahe zuM karyuM ? tyAre pelo kahe tame zuM karyuM ? paTela ene mAre che to pelo paTelane mAre che. ema moTuM tophAna thaI paDyuM ne mUrkhe kAMI samajyo nahi. sonAthI vyuAhita thayelA AhIre sonI pAse sonAnuM kaDuM karAvarAvyuM. cokasIe kahyuM pittaLanuM che chatAM na mAnyuM ne ThagAyo. A rAgadveSAdi cAra doSathI rahita AtmA bhadraka prakRtivALo hoya te bodha pAmI zake che. jema anAryadezano ArdrakumAra je abhayakumAre mokalela pratimA dvArA madhyasthapaNAthI bodha pAmyA. dharma anuprekSA 0 365 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) vizeSanipuNamati vastunA tattvane kheMcavAnI buddhi, buddhinA ATha guNavALI mati te vizeSanipuNa mati kahevAya. (3) nyAyamArgarati mane sukha vahAluM che ne duHkha aniSTa che, tema sarvane che. ema samajI vartana karavuM te. Avo mANasa koIne droha ke anyAya karI zakaze nahi. je mitra droha ke svAmIdrohAdithI aTakyo nathI te dharmadrohathI zI rIte aTakI zakaze ? A nyAyamArgarati guNa che. (4) daDhanijavacana sthiti eTale boleluM pharI javuM nahi-ekavacanIpaNuM te dRDhanijavacana sthiti-daDha pratijJapaNuM. je mAnavamAM bhadraka prakRtipaNuM, vizeSa nipuNapatipaNuM ane nyAyamArgaratipaNuM ema traNa guNa nathI te kevaLa kadAgrahI, mUDha ane anyAyI hovAthI zrAvakadharma pAmavA lAyaka nathI. A traNa guNa hoya to pAmI zake paNa daDhapratijJA nAmano cotho guNa na hoya to te kadAca zrAvakadharma aMgIkAra kare to paNa jema vAMdarAnA gaLAmAM paherAvelo hAra kadI TakI zakato nathI, tema te mANasa mAvajIva dharma pALI zakato nathI. bhadraka pariNati samyagdarzanaguNanuM mULa che. vizeSa nipuNamati samyajJAnaguNanuM mULa che. ' nyAyamArgarati samyakyAritraguNanuM mULa che. daDha nijavacana sthiti samyapha tapaguNanuM mULa che. dharmano prAraMbha samyagdarzanathI thAya che. te sivAyano dharma mukti ApanAra nathI. evo dharma to jIve anaMtIvAra karyo, paNa mukti thaI nahi mATe te sAco dharma ja nahoto. samyagdarzananI prApti zI rIte che, te jANavA jevI che. maMda mithyAdarzana hoya tene A cAra guNa ke zrAvakanA 21 guNa ke mArgAnusArinA pAMtrIza guNa hoI zake. A cAra guNa sivAya dharmaratna maLe nahi. samyagdarzana-jJAna-cAritra-tapa saMpUrNa khIle che tyAre dharmanI pUrNAhuti che. bhadraka pariNati Adi cAra guNathI dharmano vAstava prAraMbha thAya che, tema kahI zakAya. kAraNa ke te samyagdarzanAdinA kAraNo che. sau vAstava dharma prAraMbhI AtmakalyANa pAmo e ja eka maMgalakAmanA. 366 * dharma anuprekSA Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gIta gA parameSThionA - pa.pU. munirAja zrIjayantavijayajI mahArAja. mAnava ! tArA upara koI upakAra kare, tane duHkhamAMthI chUTo karAve to tuM potAnI sabhyatA khAtara paNa zuM zuM nathI karato ? koI dravyathI madadagAra thAya to tene vaLatuM savAmaNuM pAchuM ApavA jAya. koI niHsvArthI banIne madadanIza bane to tenI guNagAthA loko sAme jIvanabhara gAto phare. ane vaLI kaMI kaMI kare. ATalAmAtrathI tuM sabhya banyo che evuM kevI rIte kahI zakAya? kAraNa ? tAre tArI sabhyatAne keLavavI haju bAkI che. tArA carmacakSuothI dekhI zakAya tenI tuM prazaMsA karejane ? paNa tane khabara che ? jJAna ane vivekanI nayanAvalIthI kyAre nirakhuM paNa che? ke, bAhya upakArIo ja nahi, AtyaMtara upakArIo paNa vizvamAM vidyamAna che. eka nahi pAMca che. anaMta upakArI che, parameSThi che. parama zreSTha ane paramoccapade birAjelA che. pratyakSa ane parokSa, banne rIte upakArI che. evA parameSThionI prazaMsA karavA tArI jillA kakyAre pravRtta thaI ? emanI niHsvArthI upakAritAne nihALavA te kyAre paNa prayatna karI joyo che? e RNamAMthI mukta thavA tArI indriyo ane manobaLa sAthe te keTalI jahemata uThAvI, ke uThAvI rahyo che? bhAI mArA ? vicAra zuddha karavA kyAre beTho che ? athavA vicAra karyo che ke e upakArIonA sabaLa savizuddha zaraNanI zaraNAgatI svIkAruM ? - vhAlA sahRdayI baMdhu? dharma anuprekSA * 367 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekanI AMkho kholaje. kSitijamAM dUra dUra nayanone phelAvaje. jemanA darzana mAtrathI AtmabhAvanI uSmA pragaTI jAya. evA tArakonI akalaMkI mudrAo tArA netromAM navajayoti jagAvaze. e parameSThi bhagavaMtonA anaMta upakArono citAra jyAre AMkho sAme taravare che, tyAre kharekhara emanA apUrvakaraNano sAkSAtkAra thaI Ave che. tArI patitAvasthAno samuddhAra karavA anaMta karuNAnA siMdhu zrIarihaMtadevoe kevuM suMdara mArgadarzana karyuM, sanmArgamAM pracalana karavA emaNe khUba khUba kahyuM ane sAcuM tattvanuM tAravaNa samajAvavA chatAM tArA pAsethI na kiMmata mAgI ke na ApavAnuM kahI gayA. keTakeTalo upakAra. A siddha paramAtmAo, jemano upakAra asIma ane kalpanAtIta. jyAre te lokAMta pradeze pahoMcyA tyAre tuM nigodamAMthI nIkaLyo ane ahIM sudhI AvavA zaktivaMta thayo. parama tAraka jinazAsananI rUDI ane zItaLa chAMyaDI mATe mithyAtvanI aMdhArI amAvAsyAnA aMdhakArane bhedatA caMdramAnA prakAzapuMja samA AcArya bhagavaMto, bhavArNavamAM bhaTakI rahelA ane nirAdhAra jIvone e Azraya tarapha dorI jaI rahyA che. | jinendravANInuM dohana, avagAhana karI amIpAna karI rahelA upAdhyAya mahArAjAo, e mArgamAM avarodha UbhA karanAra AtmazatruonA nihatA ane niyaMtA thavA mATe prerI rahyA che. vAcanA ApI jIvananA sattvane samajAvI rahyA che. A che sAdhu mahArAjAo, samatAnI mUrti dekhI le. mamatAno aMza jene sparzavAmAM jokhama sevI rahyo che. sAdhanAnI keDIo vaTAvI ArAdhanAnA virATa rAjamArga para pagaraNa mAMDanArA e pUjayo. tane paNa ArAdhaka banavA saMbodhI rahyA che. dekhyuM, keTaluM che RNa emanuM tArA mAthe ! chatAMya kyAre yAda AvyuM emanA gIta gAvAnuM ? have paNa RNamAMthI mukta thavAnI bhAvanA che ? jo hoya to haju paNa samaya che.cAla A cIle. 3680 dharma anapekSA Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je cIle cAlIne zeTha sudarzane potAnuM zreya sAdhyuM. zrIpALa-kuMvare ISTaphala siddha karyuM. amarakumAre sAcI amaratA varI. parameSThi bhagavaMtonA sAme zaraNArthI banI, sarvasva temane soMpI daI niHzaMka banI potAne haLavA banAvI dIdhA. are, bhAI ? bola to kharo ! tAre bhAre banavuM che ke haLavA ? tuM ja vicAra kara. bhAvanAnA dIpako pragaTAva. ane, bhavanA pherA ghaTADI de. ghaNuM pharyo, have vizrAma karI le e parameSThionI suMvALI godamAM, emanI godamAM gayA pachI haLavAzano anubhava thaze. bhAvanAnA dIvaDA pragaTaze e parameSTionA paramotkRSTa AlaMbanathI. ane tyAre ja bhavanI sAMkaLInI AMkaDIo vikherAI jaze. are! e sAMkaLIo phakta nAmazeSa ja thaI jaze. tAro puruSArtha, tAruM paribaLa, ane tArI zaktine jagAvaze e parameSThi bhagavaMtono sukhada Azraya. evA upakArIonI prazaMsA karatAM tArI jillA thobhavI na joIe. e parameSThionA ja gIta gA. mAthe caDela emanA RNane cUkavavA udyama kara. e mAganAra nathI, ApanArA ja che. chatAM tArI sabhyatAno paricaya tAre ja ApavAno che. dharma anuprekSA 369 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNanI jhaMkhanA - pa.pU. munirAja zrI caMdraprabhasAgarajI mahArAja gati ane pragatimAM phera che. gati vartuLamAM hoya che. pragati cokkasa dizA tarapha hoya che. ghANIno baLada gati kare che. mAtra e vartuLamAM ja phare che. kyAMya pahoMce nahipragati na kare. jyAre pragati koI nizcita dizA pratinuM prayANa sUcave che. e pramANamAM koIka lakSyabiMdunuM svapna hoya che. caitanyamAM A pragati che. vikAsa che ane tethI ja gaIkAlanuM vRkSabIja e Aje mAnava banyo che ane Ajano mAnava e AvatI kAle paramAtmA banavAno che. kAraNa ke vRkSabIjamAM caitanya che mAnavamAM paNa caitanya che ane pUrNa paramAtmAmAM paNa e ja caitanya che. eka aNavikasita che. bIjuM ardhavikasita che. trIjuM pUrNa vikasita che. A traNe bhUmikAmAM mULe to caitanya ja che. paNa A aNavikasita cetanA pUrNa vikasita kema bane che e prazna che. kAraNa ke caitanyanA mULamAM pUrNatAnI jhaMkhanA poDhI che. A jhaMkhanA jIvanane satata vikAsa tarapha dore che. A ja jhaMkhanA mANasane jIvamAtrane AgaLa vadhavA vega Ape che. alabata bhautika vastuo ene kSaNabhara game che. paNa ethI ene saMtoSa to. nathI ja. bIjAne bhale ema lAgatuM hoya ke A mANasa potAmAM ane potAne maLelA sAdhanomAM tRpta che, magna che. paNa nA, ema nathI. enuM hRdaya to atRpta ja che. je che enAthI ene kaMIka zreSTha joIe che. dhana, vaibhava, rUpa, baLa, aizvarya game te Apo e ethI sukhI nathI. zAMta nathI. tRpta nathI. e kaheze AthI kaMIka zreSTha joIe che ! A zreSTha eTale zuM ? enuM nAma ene khabara nathI, kAraNa ke e anAmI che. eno AkAra paNa ene khabara nathI kAraNa ke e AkAra vinAnuM arUpI che. jene bhASA nathI AvaDatI evuM bALaka bhUkha lAgatAM raDyA kare che. ene kaMIka joIe che. paNa zuM joIe che e kahI zakatuM nathI. Aje caitanya paNa e ja avasthA bhogave che. ene joIe che tenI nizAnI ApI zakatuM nathI, kAraNa ke te agama che. agocara che. 370 * dharma anupekSA Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyeka bhavya AtmAnI jIvanayAtrA A pUrNatA taraphanuM prayANa che.e pUrNa che ane vadhAre pUrNane pAmavA jhaMkhe che. pratyeka jaLa biMdu sapramANa pUrNa che. evAM anaMta pUrNa jaLa biMduo saritAmAM che. saritA eTale anaMta pUrNatAno srota. A saritAne paNa pUrNatAnI eka svapna jhaMkhanA che ane te sAgara. tema pratyeka cetanamAM A pUrNatA che. pUrNatAnI A jhaMkhanAe ene vRkSabIjamAMthI mAnavanI bhUmikAe pahoMcADyo che ane A ja jhaMkhanA mAnavamAM rahela cetanAne pUrNa paramAtmAnI parama bhUmikAe pahoMcADaze. sAdhanAno krama vAsanAne sudhAravI te prathama dhyeya che ane vAsanAthI mukta thavuM te aMtima dhyeya che. deha, indriya, mana, buddhi AdimAM beThelI mArApaNAnI buddhi chUTI javI te vAsanA mukti che ane badhAnA deha-indriyAdI e mArA che, e vicAra vAsanAnuM rUpAMtara che. pahelA badhAnA dehAdimAM mArApaNAnI buddhi ane pachI mArA dehAdimAM paNa parAyApaNAnI buddhi e sAdhanAno krama che. cauda pUrvano sAra cauda pUrva ane dvAdazAMgImAMthI ApaNane je prakAza maLe che, te e che ke AtmadRSTie koI jIva ApaNAthI utarato nathI ane deha dRSTie koI jIva ApaNA karatA caDhiyAto nathI. karma mukta jIvanI avasthA sarvanI sukhadAyaka che. karmabaddha avasthA saunI kaSTadAyaka che. ema sarva jIvo sAthe potAnI tulanAnI bhAvanA vaDe janma pAmatuM samatva e ja mokSanuM asAdhAraNa kAraNa che. mada ATha, kaSAya cAra, daMDa traNa ane indriyo pAMca, jIvane mokSa mArgamAM vighnabhUta che, tene dharmamArga vaDe jItavA be parama puruSArtha che. dharma anuprekSA 0 371 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI kAMtilAla mohanalAla pArekha (kiraNa) 373 eTamayugano mAnavI vijJAna ane dharma mAnavabhavanuM mahattva vizvazAsana sAmAyika dharma eTale zuM? sAmAyika dharmano pAyo samatvabhAva rasAdhirAja zAMtarasa sAmAyika dharmanuM vijJAna sAmAyika dharmanI sAdhanA 378 383 388 392 397 402 408 414 418 372 - dharma anapekSA Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eTamayugano mAnavI Aje ApaNe mAnIe chIe ke ApaNe ghaNI pragati karI che. unnati ane sabhyatAnI Toca upara ApaNe jaI rahyA chIe. zuM A satya che ? AjanI vaijJAnika zodho ApaNane AzcaryamAM mUke che. reDIo ane TelIvijhana, vimAna ane yaMtramAnava, eTama-bomba ane sphuTanika--seMkaDo prakAranA judAM judAM viziSTa yaMtro joIne keTalAkane evuM lAge che, ke ApaNA pUrvajothI na jANe keTalAya AgaLa ApaNe vadhyA chIe ! zuM ApaNe vizeSa sabhya banyA chIe ? zuM ApaNe vizeSa unnata thayA chIe ? vijJAnanI zodhomAM Aje ame ghaNA AgaLa vadhyA. icchAnusAra ThaMDI-garamI tathA RtuonA anukULa pheraphAra karavAnI zakti amane maLI che, paraMtu tenI sAthe hajAro mAnavIono saMhAra karavAnI ghAtaka zakti paNa ame keLavI che. Aje eka eTama-bomba lAkho mAnavIonuM ThaMDu khUna sabhya rIte karI zake che. sabhyatAnI sAcI vyAkhyA paNa zuM ame jANIe chIe ? mAnavInI mAnavatA zuM che ? vizvamAM manuSya thavAthI amArA upara kaMI paNa javAbadArI (Responsibility of being Human) che kharI ? vAstavika unnati kone kahevAya ? amArI AjanI unnati kevI che ? jaDavAdanuM kensara Ajano mAnavI jene unnati mAne che, te bhautikatAno mahAroga che. aneka kAryo karanArA yaMtro zodhAyAM che tenI sAthe aneka mAnavIono saMhAra karavAnI zakyatA paNa vadhI che. ame vIsamI ke ekavIsamI sadInA mAnavI kahevarAvavAmAM gaurava anubhavIe chIe. sAcI rIte zuM ame pragati sAdhI che ke amArI avagati thaI che ? eka kSaNavAra to vicAra karIe. vaijJAnika zodhono ApaNane garva che paraMtu mAnavatAnAM mUlyo nIcA utaryA che, tenI kaMI vedanA che ? buddhi ane baLanuM ApaNane abhimAna che, paraMtu ahaMbhAva, svArtha ane bhaya vadhyA che, tenuM kaMI bhAna che ? dharma anuprekSA * 393 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje bhaya, dveSa ane kheda vadhyA che, zAMti ane sukha kyAM dekhAya che ? , pratyeka vyakti potAnA svArthano vicAra kare che. parArtha ane sahAnubhUti kyAM dekhAya che? jIvananI sagavaDo vadhI lAge che paNa sAcI rIte jIvanamAM gUMco vadhI che. dhana vadhuM samajAya che paNa bhoganI lAlasA vadhI che. sAdhano vadhyA dekhAya che, paNa asaMtoSanI Aga vadhI che. A paristhitinuM kAraNa mAtra eka ja che. eTamayuganA mAnavInuM jaDavAdanuM kensara thayuM che, bhautikatAno roga lAgyo che. jIva pratyeno dveSa ane jaDa pratyeno rAga jJAna meLavavAnA amArA prayatno bhale vadhyA hoya, amane mAtra veravikhera vigata maLI che. amArI AjanI keLavaNI jJAnano prakAza pragaTAvatI nathI mAtra nirjIva vigato (Collection of dead facts) rajU kare che. AjanI keLavaNI samagra jIvanane keLavavA arthe nathI paNa mAtra buddhine zaNagAravA mATe che. jIvananAM naitika mUlyo pratye upekSA thatI jAya che ane AdhyAtmika mUlyo to bilakula visarAyA che. Aje amAro uchera AMtaru pratye nahi, bAhya pratye thaI rahyo che. hRdayane pavitra banAvavA tathA AtmAne oLakhavA mATe nahi paNa zarIrane bhogavilAsa ApavA tathA buddhine te kAryamAM sahAyaka banAvavA thaI rahyo che. eTamayuganA mAnavIne jaDanuM mUlya che teTaluM cetananuM nathI. dhana ane sattAnI lAlasA che, teTalI dharmanI nathI. svArtha vadhyo che ane parArtha visarAyo che. dAna, dayA, sahAnubhUti ane paropakAra bhUlAyA che tathA saMgrahavRtti-parigrahanI bhUkha vadhI che. . jaDa pratyeno rAga adhyAtmanA prakAzanA prakAzane pragaTavAmAM vinarUpa che. jJAnano prakAza tyAre pragaTe che jyAre jIva pratyeno dveSa ghaTe che, jaDa pratyeno rAga ghaTe che, ahaMkAra bhAva ogaLe che, namaskAra bhAva pragaTe che. svArtha gauNa bane che ane parArtha mukhya bane che. hRdaya ane mastiSka mAnavInA be mukhya aMga che - hRdaya ane mastiSka, lAgaNI ane buddhi, bhAva 374 * dharma anuprekSA Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane vicAra. eTamayugano mAnavI mastiSkane keLave che. paNa hRdayanI upekSA kare che. buddhine tIrNa banAve che paNa lAgaNIne jaDa thavA de che. jeTalI kALajI buddhinI levAya teTalI ja jo hRdayanI levAya to vikAsa prApta thAya. nahi to lAgaNIvihoNA hRdayavALAnI tIkSNa buddhi bhAre hAnikAraka che. potAne nukazAna kare che, sarvane nukazAna kare che. mAtra buddhi keLavAya ane lAgaNI na keLavAya to pariNAma zuM Ave ? ahaMbhAva ane svArtha vadhe, potAnA dUSaNo chupAvavAno daMbha jAge. buddhi ane lAgaNI baMnene keLavyA vinA ApaNe vikAsa nahi sAdhI zakIe. mAtra buddhi vaDe tarkathI para bhAvanAnuM je vizALa vartula raheluM che, temAM praveza thaI zakato nathI. . buddhi ane lAgaNI, mastiSka ane hRdaya baMnene pavitra banAvavA paDaze. hRdaya saguNonuM udbhavasthAna che. daivI preraNAo pavitra hRdayamAM pragaTe che ane samyagu buddhi vaDe teno sadupayoga thAya che. . anukaMpA, kRtajJatA, samatA ane prema hRdayamAM pragaTe che. jema sarvajIvo pratye sahAnubhUti ane prema vizeSa, tema sukha-zAMti vizeSa. hRdayane keLavyA vinA sadAcAra zakya nathI. sukha zakya nathI. zAMti zakya nathI. AtmAnI upekSA . eTamayugano mAnavI mAtra mastiSkane keLavI rahyo che. buddhi tIkSNa dhAradAra banI rahI che. lAgaNI bilakula buThThI banI rahI che. navI vaijJAnika zodho vadhI che paNa sadAcAra ghaTyo che. iMdriyasukhanAM sAdhano vadhyA che, paNa sahAnubhUti ane prema ghaTyA che, durguNI vidvAna karatAM sadAcArI abhaNa vadhu sAro che. durbhAvo ochA thayA nathI to vidvAna kadAca pote prApta karelA jJAnano durupayoga karaze. kavie kahyuM che ke : kAma, krodha, mada, lobhakI, jabalaga ghaTameM khANa, kahA paMDita, murakha kahA, sabahI eka samAna." - ' jo haiyAmAM durguNo bharelA che to paMDita ane mUrkha vacce zo phera ? dharma anuprekSA * 375 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aje amane krodha, mAna, mAyA tathA lobhanI glAni nathI, buddhinI tIkSNatAno garva che. ame AtmAnI upekSA (Neglect of soul) karI rahyA chIe tenI vedanA nathI, bhogavilAsanI sulabha prAptinuM abhimAna che. Aje ApaNe kyAM UbhA chIe? kyAM jaI rahyA chIe? samaya ane zaktino zo savyaya thaI rahyo che? A sarve vicAraNAo ati agatyanI che. hadayanI pavitratA AvI vicAraNAthI spaSTa samajAze ke ApaNe mastiSka ane hRdaya baMnene keLavavA paDaze. samyagu vicAro ane pavitra bhAvo baMnenA samanvaya vaDe ja sadAcAra pALI mAnavI jIvananuM sArthaka karI zakaze. sAdhanAmAM hRdayanuM saralapaNuM tathA buddhinuM sthirapaNuM baMne agatyanA che, RjutA tathA prajJA baMne joIe. vakra buddhi ane jaDa hRdaya vaDe mAnavajIvana niSphaLa jaze. buddhi vadhu hoya ke ochI hoya, tenuM mahattva nathI. samyapha buddhinuM mahattva che buddhinuM zuddhapaNuM, svacchapaNuM, avakrapaNuM agatyanAM che. zuddha-nirmaLa buddhi bodhanuM sAdhana bane che. jJAnanuM sAcuM sAdhana rAga-dveSathI nahi lepAyelI buddhi banI zake. buddhinI nirmaLatA lAvavA mATe hRdaya keLavavuM joIe. hRdayamAM pavitratA pragaTAvI joIe. ahaMbhAva javo joIe. ApaNe kahIe chIe ke "A vAta mArI buddhimAM utaratI nathI." ApaNe jyAre mArI buddhi kahIe chIe, tyAre temAM "mArI" vizeSaNa ahaMbhAvanuM sUcaka che. ApaNe to "mArI" vizeSaNa choDI daIne buddhi-samyapha buddhi zuM kahe che e vicAra karavAno che. AjanA eTamayugamAM pratyeka zabda sAthe ahaMbhAvasUcaka athavA mamatvasUcaka vizeSaNo lAgelAM ja hoya che. Aje bhASAmAM sarvathI vizeSa vaparAzamAM AvatAM vizeSaNa "huM" ane "mAruM" che. mAtra "huM"no vicAra keTalo ghAtaka che, te ghAtaka aNuzastronA A yugamAM zI rIte samajAze ? kayA mArge ? samyagu-buddhi agninA taNakhA tulya che. agnino eka taNakho rUnA DhagalAne 376 * dharma anapekSA Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALI zakaze. bujhAyeluM moTuM lAkaDuM rUnA pumaDAne paNa nahi bALI zake. eTamayuganA mAnavInI buddhi tIkSNa bhale hoya, samyak nathI. ApaNe mAtra "sva"no vicAra karIe chIe. pote tathA je potAnA che, temanuM ja sukha vicArIe chIe. AjanuM vijJAna zarIrasukha mATe, zarIra sukhanAM sAdhano mATe mathe che. mananuM nirmaLa sukha tathA AtmAnAM divya sukha saMbaMdhI ApaNane kalpanAya nathI, icchAya nathI. je kArya mATe ApaNe manuSya thayA chIe, e kAryanuM ApaNane lakSya paNa nathI. eka kSaNabhara thobhI jaIe. vicAra karIe. zuM mAnavajIvanano kaMI hetu che ? mastiSka ane hRdaya baMnene samyag rUpe keLavavAnI koI paddhati che ? dharma jo AvI paddhati hoya to dharmanuM svarUpa kevuM che ? vijJAna ane dharmano saMbaMdha zuM che ? A dharma sarvanuM hita kaI rIte sAdhI zake ? sarvanA hita sAthe 'sva'nA hitane zo saMbaMdha che ? AjanAM eTamayuganA mAnavIne sAmAyika dharma zI rIte ugArI zake ? e have avasare. mahAmAnava na tadbhAsayate sUryo, na zazAMko na pAvakaH / yad gatvA na nivartante, tad dhAma paramaM mama // paramAtmA prAptavya che, tenuM sAdhana yoga che, yoga paravairAgyane AdhIna che, paravairAgya apara vairAgyane AdhIna che, apara vairAgyano pAyo maitryAdi bhAvo che. e bhAvono utkarSa eTale manuSyatva. A arthamAM je manuSya che e ja cothA puruSArthano adhikArI. sadguNano behada vikAsa sAdhIne ja nirguNane pamAya che. nirguNane meLavI sadguNamAM AnaMda pAme che. maitrI Adi dvArA irSyA, asUyAdi ane pratipakSa bhAvanA dvArA avidyA, asmitAdi kleza ane upaklezano nAza sAdhe, tene nAmazeSa kare te sAdhana saMpanna mAnava mahAmAnava bane che. dharma anuprekSA * 377 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | vijJAna ane dharma vyavahAra jIvanamAM vijJAna ane dharma baMne ekabIjAnA pUraka che. prakRtinuM saMzodhana eTale vijJAna. je abhyadaya ane niHzreyasanI siddhi karAve te dharma. vijJAna-viziSTajJAna eTale "sva" ane "sarva"nA saMbaMdha (Relation befween Self and Cosmos)nI samajaNa. dharma eTale AvI samajaNanA pAyA upara racAyelI jIvananA sarvAgINasarvatobhadra vikAsa mATenI paddhati. vijJAna eTale samyagdarzanapUrvakanuM vimalajJAna. dharma eTale samyakyAritra. vijJAna ane dharma baMne ekabIjAnA pUraka che. vijJAnano saMbaMdha mastiSka sAthe che. dharmano saMbaMdha hRdaya sAthe che. vijJAnanA pAyAmAM sadvicAra ane tarka che. dharmanA pAyAmAM sabhyazraddhA ane kriyA che. vijJAna dvArA vimalajJAna prApta karIne dharmArA samyakakriyA AcarIne mAnavajIvana sArthaka karavAnuM che. samyagdarzanazuddhaM yo jJAnaM viratimeva cApnoti / duHkhanimittamapIdaM tena sulabdhaM bhavati janma // pUjaya zrIumAsvAtivAcaka kahe che ke, je AtmA samyagdarzanathI zuddha thayelA jJAna ane cAritra pAmI zake che, te AtmA mATe duHkhonuM nimitta chatAM A janma saphaLa che. A janma to duHkhonuM nimitta che. jo sajJAna ane cAritra prApta na thaI zake to mAnavajanma niSphaLa jANavo. jIvananI saphaLatA samyagdarzanathI zuddha jJAna ane virati prApta karavAmAM che. ApaNI pravRttio svArthanI nahi, parArthanI hoya. ApaNe durbhAvono kSaya karIe ane sadUbhAvonuM sevana karIe, sarvahitanuM ciMtana karIe. sAcuM vijJAna tathA dharma A kAryamAM sahAyaka banI zake. vijJAna ane dharmanI sImArekhA 378 dharma anuprekSA Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvanA sarvajIvomAM je jIvattva che, te tulya (Similar) che. A jIvattva, Atmattva kevuM che ? temAM dekhAtI bhinnatA zAthI che ? jIva ane jaDa A banne tattvonuM svarUpa zuM che ? temano saMbaMdha kevo che ? deza (Space) zuM che ? kALa (Time) zuM che ? vizvanI vyavasthA zI rIte cAle che ? A vicAraNAo vijJAnano viSaya che. "vizvanA sarva jIvomAM jIvattva raheluM che. mane sukha priya che, duHkha apriya che. mATe jo huM du:khathI bacavA icchuM to koIne duHkha na ApuM. jo huM sukha prApta karavA icchuM to anyanuM hita karuM." AvI bhAvanAo dharmano viSaya che. 'AtmanaH pratikUlAni pareSAM na samAcaret / ' jevuM vartana ApaNane na ruce, tevuM vartana anya sAthe na karavuM. zivamastu sarvajJAta: / 'jagatanA sarva jIvo sukhI thAo.' A bhAvanA vaDe dharma che. tulasIdAsajIe kahyuM che ke, parahita sarisa dharma nahi bhAI parapIDA sama nahi adhamAI. parahita e dharma che. parapIDA e adharma che. "sva" sAthe "sarva"nA saMbaMdhanuM vijJAna samajAtAM, ApaNo saMbaMdha jagatanA sarva jIvo sAthe rahelo che A satya samajAtA, A dharma spaSTa thAya che. AMtar zAMti ane nirmaLasukha ApanArA Atmazuddhi dharmanI zraddhA jAgatA "sva" ane "sarva"nA saMbaMdhanuM vijJAna samajAya che. mAnavInA aMtaramAM aneka vAsanAo hoya che. A vAsanAono paricaya vijJAna Ape che. A vAsanAone zuddha karavAnA kAryamAM dharma sahAya kare che. arvAcIna vijJAnanI vyApaka asara : Adhunika vijJAnanAM sAdhano eTamayuganA mAnavInA mananI vAsanAone vizeSa vega Ape che. AjanA vijJAnanA keTalAMka sAdhano ApaNI aMdara rahelI vAsanAone prajavalita kare che. prAcIna kALamAM vAsanAne vaMToLarUpe vega ApanArA ATalA badhA bAhya sAdhano nahotA. jIvana sAduM ane saraLa hatuM, bAhya vAtAvaraNa AMtar vRttione zAMta dharma anuprekSA * 379 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAmAM, zuddha karavAmAM sahAyaka thatuM. tyAre mAnavI prakRtinI vizeSa najIka hato. AjanA vijJAnanA sAdhanothI mAnavI vikRtinI vizeSa najIka Avyo che ane tethI vadhu saMskArI nahi, paNa vadhu vAsanAsakta banyo che. vadhu dhArmika nahi paNa vadhu paudgalika sukhamAM rAcanAro banyo che. zAMta ane sthira nahi, paNa caMcaLa ane vyagra thayo che. | vijJAnanAM navAM sAdhanothI Ajano mAnavI abhaya banyo nathI paraMtu vadhu bhayagrasta banyo che. divase divase vijJAnanAM sAdhano vadhatAM jAya che. sAmAnya mAnavInI dharma uparanI zraddhA ghaTatI jAya che. navI keLavaNI lIdhelA vargane jeTalI vijJAna upara zraddhA che teTalI dharma upara nathI. eTamayugano mAnavI eka dharmagurunA kathanane jeTaluM mahattva Ape tethI vizeSa eka DaoNkTaranA ke vaijJAnikanA kathanane mahattva Ape che. bhautikatAno mahAroga jyAre vijJAna ekAMgI vikAsa sAthe che, dharmanI upekSA kare che, hRdaya karatAM mastiSkane vizeSa mAne che, bhAvanAnI avagaNanA kare che, tyAre hAnikAraka bane che. tyAre vijJAna vimalajJAnanuM prakAzaka nahi bane. paNa vikRtajJAnanI vigato jaNAvaze. arvAcIna vijJAna dvArA AvI aneka vigato vahetI thaI che. manuSya vAnarano vaMza ja che. mAnavadeha kelziyama, phospharasa vagere padArthono saMgraha mAtra che. arvAcIna vijJAna manuSyadehane pUrNa AtmaprakAza prApti mATenuM sAdhana na mAnatAM kelziyama vagereno saMgraha mAtra mAne che. arvAcIna vijJAna ApaNA janma mATe mAtApitAne upakArI na mAnatAM temanA bhogavilAsanuM pariNAma mAtra mAne che. arvAcIna vijJAna anaMtaguNamaya AtmadravyanA astitvane na mAnatAM rAsAyaNika dravyonA parivartanarUpa mAne che. ekAMgI buddhi vaDe AjanuM vijJAna ekAMgI banyuM che. tAtkAlika lAbhanI skUla daSTie prakRtinAM tattvo para kAbU meLavavA AjanuM vijJAna maLe che. mAnavI upara yaMtrono kAbU vadhato jAya che ane mAnavajIvana paNa yaMtratulya banatuM jAya che. 380 0 dharma anuprekSA Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAMgI buddhi mAtra tarka upara bhAra mUke che. pratyeka vyakti potAnA vicArane, vartanane tarka vaDe yogya sAbita karavA mathe che. jevo potAno mata che te tarapha yuktine kheMcavAnI ceSTA kare che. "je sAcuM te mAruM" ema nahi paNa "je mAruM te sAcuM" evI vRtti vadhatI jAya che. Aje dareka vyakti potAne buddhimAna mAne che. vinaya ane zIla ghaTatAM jAya che. ahaMkAra ane kRtajJatA vadhatAM jAya che. Aje namratA sadgaNa nahi paNa nabaLAI gaNAya che. audArya prazaMsanIya nahi paNa mUrkhatA manAya che. tyAga ane tapa AdarapAtra nahi paNa hAsyaspada banyAM che. AjanI yaMtra saMskRti vaDe vinAzane mArge - A yaMtro dinapratidina vadhatAM jaze. eTama bomba, hAiDrojana bomba ane tenI pachI kobAlTa bomba Avaze. rokeTa pachI phuTanika ane tenI pachI lAITa eksapresa Avaze, jo mAnavabuddhi samyapha nahi bane to A yaMtro akalpanIya vinAza lAvaze. DaoN. AlbarTa AinsTAinane koIke pUchyuM "trIjA vizvayuddhamAM kevA aNuzAstro vaparAze ?" - te suprasiddha aNuvaijJAnike pratyuttara vALyo "te saMbaMdhI Aje huM kaMI na kahI zakuM. paraMtu jo cothuM vizvayuddha thaze to paththarayuganI jema mAnavIo ekabIjA upara paththaranA sAdhanono upayoga karaze." jo ekAMgI buddhi nirmaLa nahi thAya to AjanI yaMtrasaMskRti ApaNane paththarayuga pratye. laI jaze. jo buddhi ane hRdayano samanvaya nahi thAya, jo vijJAna ane dharma ekabIjAnA pUraka nahi bane to mAnavajAti potAnuM patana zIdhra banAvaze. - Adhunika vijJAna eTaluM phelAtuM jAya che, vyApaka banI rahyuM che ke potAnA dharma saMskAro TakAvI rAkhavA mathato sAmAnya mAnavI to asthira banI jAya che. - sAcuM vijJAna ane sAcuM tattvajJAna ekabIjAnAM virodhaka nahi paNa ekabIjAnAM 425.59 (Not Contradictory but Complimentary to each other). 241 2424 gu? samajAze tyAre pratyeka vaijJAnika mATe tattvajJAnano abhyAsa tathA pratyeka vicAraka mATe vijJAnano abhyAsa sahAyaka banaze. jene satya pAmavuM haze, tene ekeyanI upekSA kare nahi pAlave. dharma anuprekSA * 381 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma eTale jIvanano prANavAyu vartamAnayuganA aneka aniSTomAMnuM eka ane mukhya aniSTa vijJAna che, ema mAnI vijJAnanI upekSA kare nahi cAle. vikRtajJAnane sthAne vimalajJAnanI sthApanA karavI paDaze. ekAMgI buddhine samyabuddhi banAvavI paDaze. mAnavadehamAM mastiSka ane hRdaya ane agatyanAM che. bhAvanA vinAnI buddhi apaMga che. buddhi vinAnI bhAvanA aMdha che. jIvanamAM dharmanI anivArya agatya che. dharmazraddhAvihoNuM jIvana pazutulya banI jaze. haiyAmAM sudeva, sugura, saddharmane sthAna nahi hoya to aneka prakAranAM duHkho sahana karavAnI tAkAta nahi pragaTe. hRdayamAM sarvanA hitano bhAva nahi hoya, to krodhAdi kaSAyo thayA sivAya nahi rahe. | sarvanA hitano bhAva Dolara ane sTarliMga vaDe pragaTato nathI. kRtajJatA ane paropakAravRtti phuTanika vaDe jAgatI nathI. jo jIvanamAM dharma nahi Ave to zarIra svastha nahi rahe, mAnasika vyagratA nahi TaLe, AdhyAtmika AnaMda nahi pragaTe. jo jIvanamAM pANI ane havAnI agatyatA che, to dharmanI tethI paNa vizeSa agatyatA che. zvAsocchavAsa lohIne zuddha kare che, dharma vicAro tathA vRttione zuddha kare che. jIvanamAM dharma utAravA mATe maitrI, pramoda, karuNA ane mAdhyacyathI hRdayane otaprota karavuM paDaze. te mATe "mAtra huM ja sukhI thAuM" evI kaniSTa icchAno tyAga karavo paDaze. "jagatanA sarva jIvo sukhI thAo" e bhAvathI haiyAne bharavuM paDaze. ane tyAre ja samajAze ke vijJAna eTale vimalajJAnanA pAyA upara dharmanuM caNatara thayuM che ane dharma eTale cittanI zuddhi ane puSTi vaDe ja viziSTajJAnaanubhavAtmakajJAna pragaTe che. "sva" ane "sarvanA saMbaMdhanA zreSThatama mAdhyamarUpa zrInavakArane apAyelo bhAva koI paNa saMyogomAM niSphaLa thato nathI. 3820 dharma anuprekSA Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavabhavanuM mahattva jIvanamAM dharma pragaTAvavA mATe mAnavabhavanuM mahattva samajAvuM joIe. dharmano paripUrNa prayoga mAtra mAnavabhavamAM ja zakya che ane tethI ja sarva bhAratIya dharmazAstroe manuSyabhavano ghaNo mahimA gAyo che. zAstramAM kahyuM che ke-- kammANaM tu pahANAe, ANupuvvIkayAiu / jIvA sohimaNupattA, Ayayanti maNussayaM // - zrIuttarAdhyayana sUtra aneka yoniomAM bhayaMkara duHkha bhogavatAM bhogavatAM jyAre azubha karma kSINa thAya che ane AtmA nirmaLa bane che, tyAre manuSyapaNAne prApta kare che. pharI pharIne manuSyapaNuM pAmavuM sulabha nathI. mAnavabhava eka viziSTa taka che. AtmAnI sarva zreSTha zaktio pragaTAvavA mATe A taka ApaNane maLI che. pratyeka manuSya A takano saMpUrNa sadupayoga karI levo joIe. pazu ane mAnavImAM jamIna ane AkAza jeTaluM aMtara che. mAnavIne vicArazakti maLI che bIjA keTalAka prANIone paNa vicArazakti maLI che paraMtu mAnavInI vicArazakti ucca prakAranI che. mAtra mAnavI vicArane AcAramAM utArI zake che. anya prANIonI apekSAe ghaNuM ochuM zarIrabaLa manuSyane prApta thayuM che, kAraNa ke mAnavIno AdhAra zarIrabaLa nahi, vicArabaLa che. mAnavIe za2I2zakti nahi, vicArazakti keLavavAnI che. zarIrasukha nahi, vicArasukha meLavavAnuM che. pazu zarIrasukha dvArA pragaTatA bhogano AnaMda mANe che. vicArasukha dvArA pragaTatA jJAnano AnaMda mANavAno adhikAra mAnavIno che. pazu karatAM mAnavInI viziSTatA dAnamAM hoya, zIlamAM hoya ke tapamAM hoya-- sAcI viziSTatA 'bhAva'mAM che. A bhAva viziSTa vicArazakti che. mAtra korI kalpanA nahi. sabhyacAramAMthI pragaTelI samyak vicArazakti. mAnava jIvananI zreSThatAnuM vaijJAnika satya caMDidAsa kahe, "sunare mAnuSabhAI, sabAra upare mAnuSa satya, tAhAra upare nAI.' kavi caMDidAsa kahe che, 'he mAnava baMdhu ! sAMbhaLa. sarvanI upara manuSya satya che, dharma anuprekSA 0 383 Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enI upara kazuM nathI.' kavi ahIM mAnavajIvananI je zreSThatA gAya che, te mAtra kalpanA nathI, eka parama vaijJAnika satya che. sarva jIva sRSTimAM mAnavI ucca che. paraMtu mAnavI eTale mAtra manuSya deha nahi. jenAmAM manuSyatva che, te mAnavI. manuSyadeha te mATe durlabha che ke te dvArA manuSyatva prApta thAya che. jIvananuM mahattva manuSyatva prApta karavAmAM, vikasAvavAmAM che. jyAM manuSyatva che, mAnavatA che, mArgAnusArIpaNuM che, tyAM dharma che ane dharma pragaTyA pachI ja adhyAtma pratye gati che. manuSyadeha to eTalA prApta karyA ke jo tenuM rudhira ekatra karavAmAM Ave to asaMkhya samudro bharAI jAya. jo hADakAM bhegAM karavAmAM Ave to asaMkhya parvata jeTalA DhagalA thAya. zAstravacano kahe che ke asaMkhyavAra manuSyadeha prApta karyA paraMtu manuSyatva keLavyuM nahi, to bhavabhramaNano aMta nathI. prAcIna kALamAM ethensa nagaramAM DAyojInisa khare bapore hAthamAM saLagatuM phAnasa laIne saMpUrNa manuSyanI zodhamAM nIkaLyo hato, paraMtu tene evo eka paNa mANasa maLyo nahoto. eka vAra bajAramAM te ucca svare pokArI uThyo "he manuSyo ! mArI vAta sAMbhaLo." ane jyAre tenI AjubAju eka ToLuM ekaThuM thayuM tyAre te bolyo ke "meM to manuSyone bolAvyA hatA, kaMI temanA paDachAyAne bolavyA nahotA !" mAnavI sudhareluM pazu nathI manuSyadeha prApta karIne, manuSyatva keLavavAnuM che. kRtajJatA ane paropakAra, anukaMpA ane dayA, namratA ane indrijaya, pApabhIrutA ane saumyatA keLavavAnA che. nirarthaka rIte jo jIvana vahyuM jAya to mAnavI ane pazumAM zo phera ? Aje ApaNe sthUla sAdhanonI prAptithI bAhya jIvanane vadhu sagavaDabharyuM. banAvyuM che. AhAra, ArAma ane bhoganAM sAdhanono vistAra vadhAratA jaIe emAM manuSyatva 384 * dharma anuprekSA Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. mAtra potAnAM ja sukhanA arthIpaNAmAM manuSyatva nathI. manuSyatva eTale sarvanA hitanI javAbadArInuM bhAna. manuSyatva eTale dharmamahAsattAnA vizvautkrAMti (Cosmic Evolution)nA mahAkAryanuM pravezadvAra. manuSyatva eTale jemAM samaya samayanI jAgRti che, evA samyagdarzana ane sarvaviratinI pUrvabhUmikA. jeno nyAyasaMpanna vaibhava che, te manuSya che. dIna-duHkhI pratye jenA haiyAmAM anukaMpA che, temanAM duHkha dUra karavAno zakya eTalo prayatna che, upakArInA nAnA sarakhA upakArane kadI nahi bhUlavArUpa jenAmAM kRtajJatA che, ApattimAM jene dInatA nathI, sukhanA samayamAM je garviSTha nathI te manuSya che. jo lobha, bhaya, svArtha ane kapaTa ochAM nahi thAya, to manuSyatva kyAMthI pragaTaze ? pazuthI viziSTa evuM mAnavImAM kaMIka che. mAnavI kaMI sudhareluM pazu (Advanced Animal) nathI. pazumAM svArtha che. mAnavImAM parArtha che. pArakAnuM hita karavAnI zakti manuSyamAM che. sarva viratino adhikAra mAtra mAnavIno emarsana kahe che ke TelIrenDa sadA mukhya prazna ja pUche che. te ema pUchato nathI ke amuka mANasa zrImaMta che ? tenI lAgavaga kyAM sudhI che ? tenI mAlamilkata keTalI che ? paraMtu TelIrenDa mAtra eTalo ja prazna pUche che ke zuM te manuSya che ? tenAmAM manuSyatva che? sAdI samajaNa dharAvanAra pratyeka vyaktie manuSyatvanI apekSA rAkhavI joIe. caramavikAsa manuSya mATe ja zakya che, anya jIvo mATe nahi. saMsAra ane mokSa vacceno pula manuSya che. svArthane oLaMgI paramArthamAM pahoMcADanAruM parArthapaNuM eTale manuSyatva. mAnavI dharmane vicAramAM pragaTAvI zakaze, AcAramAM pALI zakaze. mAnavI sarvanA mAtra sukhano nahi, sarvanA hitano vicAra kare che. mAnavInI sAdhanAmAM mahAna satya mAnavI pote ja che--devatAo nahi. tethI dharma anuprekSA 0 385 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devo paNa cAritrasaMpanna evA mahAmAnavonA caraNe name che. devone paNa durlabha siddhigati-mokSasukha mAtra manuSya meLavI zake. kavi joka kahe che kejo phirate kara sakate hai, kara sakatA insAna bhI ! para pharitese na ho, jo kAma hai insAnakA ! je devo karI zake che, te prayatna kare to manuSya paNa karI zake che. paraMtu je manuSya karI zake che, te devo paNa karI zakatA nathI. virati mAtra manuSya aMgIkAra karI zakaze. tyAga mAtra manuSya karI zakaze. sarvahitanA kAryamAM vizeSa prakAranI rati, deDha prema mAtra manuSya karI zake. mAnava-eka adbhuta Azcarya mAnavabhava maLe che teno mAtra eka ja hetu che ane te mokSa puruSArtha che. dharmamahAsattAnuM sarvahitanuM mahAkArya sakriyapaNe karavA mATe ja mAnavabhava maLe che. te mATenI sarva sAmagrI mAnavadeha ane mAnavamanamAM rahelI che. arvAcIna vijJAnamAM je kaMI sAdhano zodhAya che, bhaviSyamAM zodhAze, te sarva "mAnavadeha"mAM che ja. vaijJAnika dRSTie paNa mAnavadeha eka adbhuta yaMtra che, A yaMtranI saMpUrNa racanAthI Aje ApaNe ajANa chIe. mAnavadehamAM je vismayajanaka zaktio rahelI che, tenI ApaNane kalpanAya nathI. ApaNA mATe to mana:zaktino sAmAnya prayogo paNa AzcaryakAraka che. AtmazaktinuM saMpUrNa prAkaTya to eTamayuganA mAnavInI kalpanAthI paNa paranuM satya che. dharmanI kriyA dvArA Atmazaktio pUrNapaNe pragaTa thavI mAnavadeha tathA mAnavamana dvArA ja zakya che. zAstroe kahelI mAnavabhavanI mahattA pAchaLa ghaNuM UMDuM vaijJAnika rahasya samAyeluM che. jo sadupayoga karavAmAM Ave to mAnavadehamAM je kaMI che, te mAtra mokSaprApti mATe ja upayogI banI rahe. mokSanI prApti mAtra mAnavabhava dvArA ja zakya che. (Human Body is the 386* dharma anapekSA Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ only Laboratory for the Sublimation of Soul) mAnavadehamAMnI pratyeka vastu mAtra sarvajIvonA hitanuM mahAna kArya pAra pADavA mATe ja hoI zake. mokSa mATenuM sphuTanika jo AtmazuddhinuM laya pAmavA mATenuM sphuTanika yaMtra mAnavadeha che, to A sphuTanika yaMtramAM eka skru paNa nirarthaka vadhAre-ocho na hoya, na hovo joIe, nathI. sUkSma vicAra kSetranA aMtarAlane prApta karanAra vicArazIla, vivekI ArAdhaka A pratyeka skru (Screw)no upayoga karI zakaze. mAnavabhavane saphaLa karavA mATe pratyeka vyaktie prayatna karavo joIe. AvuM virala sAdhana veDaphAI na jAya, te mATe ApaNe jAgRta rahevuM joIe. A amUlya sAdhanano samyak upayoga na thavAthI ka2vA yogya mahAnakArya thatuM nathI. je mahAna kArya pazu mATe zakti bahAranuM che, je mahAna kArya devonIya zakti bahAranuM che. samagra vizvamAM mAtra mAnavI A mahAna kArya karI zakaze. mAnavInI A vizeSatA che. jyAre A satya sparze che tyAre mAnavabhava prApta thayAnI javAbadArI (Responsibility of being Human) samajAya che. prApta thayelAM pratyeka sAdhananA sadupayoganI, samaya samayanI jAgRtinI agatyatA samajAya che. mAnavabhava je mahAna kArya mATe maLyo che te kArya mATe teno upayoga na karavo te akSamya aparAdha che. saMpUrNa AtmazuddhinuM kArya bhale A eka deha dvArA na thAya paraMtu te mATenA sIdhA ke ADakatarA prayatnomAM ja jo A sAdhanano upayoga thato raheze, to pharIpharIne mAnavadehanuM suyogya sAdhana (more equipped instrument) avazya prApta thaze ja. je kaMI prApta thayuM che, teno zreSTha sadupayoga karanArane vizeSa prApta thAya che, je kaMI prApta thayuM che, teno anupayoga ke durupayoga karanArane te pharI pharI prApta thatuM nathI. sAdhananI sArthakatA sAdhya mATe teno upayoga karavAmAM che. mAnavabhava AvuM amUlya, adbhuta, ananya sAdhana che ane tenuM sAdhya mAtra saMpUrNa Atmazuddhi--mokSa che. (Man only is capable of this Highest good). dharma anuprekSA * 387 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvazAsana mAnavabhavanuM mahatva samajAyA pachI jIvanamAM dharmanuM mahatva samajAvuM joIe. manuSyadeha ApaNane prApta thayo che. dharmanI jijJAsA ApaNe keLavavAnI che. arvAcIna vijJAna, jIvana tathA jagatanA sthUla svarUpanuM vizleSaNa kare che. jIvananuM tathA jagatanuM sUkSma svarUpa paNa che. A sUkSma svarUpanA jJAna tathA darzana karI mAtra mAnavI te anusAra jIvana jIvI zakaze. AjanI prajAne prakRtinA jaDa vijJAna Material Aspect)mAM ghaNo rasa rahyo che. eTamayuganA mAnavIne jaDa prakRti upara je zraddhA che tethI atyaMta adhika zaktisaMpanna dharmamahAsattA che. dharmanI A mahAsattAne karmasattA paNa anusare che. traNa bhuvanamAM tethI DiyAtuM bIjuM koI baLa nathI. AjanA A eTamayugamAM A dharmamahAsattAno paricaya karavAnI anivArya agatya che. A paricayamAM dharmapremanuM tAttvika bIja raheluM che. dharma eTale dharmamahAsattAnA svarUpano paricaya. dharma eTale A svarUpano paricaya pAmI te anusAra jIvana jIvavAnI prakriyA. tethI dharmamAM vijJAna che, tathA dharmamAM kalA paNa che. * jIvananuM sarvazreSTha vijJAna tathA jIvananI sarvazreSTha kalA (Science of Life and Art of Life) eTale dharma. dharma mahAsattAno paricaya thayA pachI spaSTapaNe samajAze ke dharmanA sarve vidhividhAno sva ane sarvanA saMbaMdha upara, vizvavyavasthA tathA vyaktinA saMbaMdha (Relation of cosmic Order and Human Soul) upara racAyA che. samagra vizva sAthe ApaNo saMbaMdha zuM che ? pratyeka jIvAtmAno ApaNA upara keTalo upakAra che ? sva ane sarvano eka bIjA sAtheno saMbaMdha kevo che ? A samajAyA pachI dharmanA vidhividhAno pAchaLa rahelAM rahasyo spaSTa thAya che. pUrNatA pragaTAvavAnuM sAdhana eTale dharma arvAcIna vijJAnanuM lakSya vigato upara kendrita thayuM che. A vigatonA saMbaMdhanuM, vyakti ane vizvanA saMbaMdhanuM, jagatamAM pravartatA saMbaMdhonA niyama (Law of Relation)nuM AjanA vijJAnane jJAna nathI. tethI ATaATalI sthUla zodho thavA chatAM mAnavajAti adhika vihvaLa, adhika vyagra ane adhika duHkhI thaI rahI che. chellA pacIsa 388 * dharma anuprekSA Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varSanI zodhoe manuSyanA astitvane paNa bhayamAM mUkyuM che. bhayamAMthI bacavAno eka mAtra upAya dharmamahAsattAno paricaya che, dharmanuM zaraNa che. vijJAnanI pUla zodho pratye AjanI prajAne eka prakArano moha pragaTyo che. khoTA vijJAnane badale sAcA vijJAna pratye A mohanA pravAhane vALavAnI Aje agatyatA che. dharma UMcA prakAranuM vijJAna che AdhyAtmikatA (Spirituality) sUkSma TesTa TyubanA prayogamAM saphaLa pUravAra thaI zake che. prakRtinA mahAzAsana sAthe jIvanane saMbaMdha dharmanA niyamo spaSTa samajAve che. | suprasiddha vaijJAnika vorana vIvara jaNAve che ke "huM khAtrIthI kahuM chuM ke dharma, vijJAna karatAM ghaNo caDhiyAto che, kAraNa ke dharme saMpUrNatA prApta karI che ane vijJAna saMpUrNatAnI samakSa paNa AvyuM nathI." (Religion has attained and actual identification with perfection, whereas science has to content itself with a never ending: and Hence never realized, approach to perfection.) - vijJAnadvArA je samajAya che, kyAreka samajAtuM paNa nathI, dharmadvArA te anubhavAya che. vijJAna sadA apUrNa che ane apUrNa ja rahevAnuM. dharma tenA ArAdhakane dareka bhUmikA upara pUrNatAno ocho-vadhu anubhava karAve che. vijJAna pUrNatA pratye nahi, apUrNatA pratye AMgaLI cIMdhe che. dharma pUrNatAne mAtra samajavAnuM nahi, anubhavavAnuM-pragaTAvavAnuM sAdhana che. sarva jIvonA kalyANano mArga sarva prakAranI kasoTIomAMthI sAmAyika dharma pAra utarI zake che, kAraNaka ke sAmAyika dharma prakRtinA zAzvata niyamo anusAra che. parama upakArI zrI tIrthakara bhagavaMtoe traNa lokanA sarva jIvonA kalyANane arthe sAmAyika dharma pharamAvyo che. zrItIrthakara bhagavaMtono saMbaMdha traNa lokanI sAthe rahelo che, traNe lokanA sarva jIvonA kalyANanI kAmanA temaNe karelI che. tIvra bhAvanA bhAvelI che. sarva jIvonuM AtyaMtika kalyANa thAya te mATeno mArga zuM hoI zake tenA saMpUrNa sAkSAtkAra mATe ane temAM pratibaMdhaka karmanA nirmula kSaya mATe tIvra tapa tapyA che, ugra saMyama pALyA che, ghora pariSado ane upasargo sahyA che. AvI samagra sAdhanAnA pariNAme sarva puNya dharma anuprekSA 389 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRtiomAM utkRSTa evI tIrthaMkaranAmakarmanI prakRti nikAcita thAya che. te puNyaprakRtinA vipAkodaya vakhate teo vItarAga hovA chatAM traNa bhuvanane sukha karanAruM ane bhavasamudramAMthI tAranAruM tIrtha sthApe che. zrItIrthaMkara paramAtmAo sAmAyika dharma prarUpe che. A dharma loka-paralokamAM hitakAraka tathA ayogya mArgethI aTakAvavA ane yogya mArge pravRtti karAvavArUpa che. sAmAyika dharma durgatimAM paDatA prANIne dhArI rAkhe che ane tene sugatimAM pahoMcADe che. sAmAyika dharma prANI mAtra pratye snehanA pariNAma eTale maitrI, ApaNA karatAM adhika guNavALA AtmAo pratye hArdika bhaktirAga eTale pramoda, dIna, du:khI ane rogI vagere prati dayAnI ane duHkha pheDavAnI lAgaNI eTale karuNA, tathA ayogya AtmA pratye rAga-dveSano abhAva eTale mAdhyastha vagere bhAvothI yukta che. nisarganuM mahAdarzana sAmAyika dharma vijJAna nathI, mahAvijJAna che. mAtra dharma nathI, zAzvata dharma che. yoga nathI, 52ma yoga che. parama upakArI zrItIrthaMkara bhagavaMtoe sAmAyika dharma darzAvyo che. buddhizALI mAnavIo vizva mATe, jIvana mATe, utkrAMti mATe, sukha-duHkha mATe, dezakALa mATe aneka prakAranA siddhAMto, vicAro, mAnyatAo (Theories) race che. AvI mAnyatAo keTalAka lokone AkarSe paNa che. AvI mAnyatAo satyanA ekAda aMzane sparze che, satyanI samagratAne sparzatI nathI. (Such theories would give a subjective view of things and not Absolute Total Truth) jyAre sAmAyika dharmanA satyo zrItIrthaMkara bhagavaMtoe pUrNa jJAna vaDe joyA che ane pharamAvyA che. sAmAyika dharma mAtra "prakRtinuM darzana" nathI, "prakRtinuM mahAdarzana" che, "parama prakRti, sarvocca sthiti pragaTAvavAno mahAprayoga" che. upakArI puruSoe je jevuM che te tevuM darzAvyuM che, eTaluM ja nahi paNa je jevuM hovuM joIe, thavuM joIe, thaI zake--te kevuM hoya ? kaI rIte thaI zake ? te asaMdigdhapaNe darzAvyuM che. sAmAyika dharma saMpUrNa karma kSayano mArga batAve che, saMpUrNa Atmazuddhino anubhava karAve che. zAstramAM kahyuM che ke-- 390 0 dharma anuprekSA Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je kavi gayA mokkhaM, je vi ya gacchaMti je gamissaMti / te savve sAmAiaM - mAhappeNaM muNeyavvA // je koI mokSe gayA, jaze ane jAya che te sarve sAmAyikanA prabhAvathI, ema jANavuM. vizva zAsana vizvahitanI zAzvata vyavasthA eTale jainazAsana. sarva sattvonuM hita jainazAsanamAM raheluM che, mATe traNa kALa ane traNa lokamAM jainazAsana jayavaMtu varte che. sAmAnya mAnavI eTale "jana" upara be mAtrAo eka svArtha upasarjananI ane bIjI pArthakaraNanI lAge che tyAre te "jaina" bane che. ahaMne ogALavA mATe svArthane ocho karavo paDaze. svArtha ocho ka2vAno saraLa ane sahaja mArga parArthakaraNa che. prANI mAtranA hitano bhAva jainanA haiyAmAM vaselo hoya. jainazAsana eTale sarvanuM hita jemanA haiye hoya temanuM zAsana che. (For the absolute good of all and Everyone) sarvanA kalyANamAM ApaNA sarva kalyANa rahelA che mATe ja jainazAsana sarvanA kalyANanuM kAraNa che. jainazAsana eTale sarvanA hitanI zAzvata vyavasthA. jainazAsana eTale vizva utkrAMti (Cosmic Evolution) mATenA sarva sahAyaka sAdhanono saMgraha. jainazAsana eTale sarva hita sAtheno svahitano rAjamArga. ane tethI jainazAsana vizvazAsana che. dharma anuprekSA - 391 . Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika dharma eTale zuM ? sAmAyika dharma anAdi kALathI che. parama upakArI zrItIrthaMkara bhagavaMtoe A dharma kaNo che. sAmAyika dharma zAzvata dharma che. AtmAnI paripUrNa zreSThatA prApta karavAnI sahaja, saraLa, ane sarvottama prakriyA (The Unique Process of Soul Subimation) che. jyAre paNa je koI AtmAe saMpUrNa vikAsa sAdhyo che, tyAre tene avazya sAmAyika dharmanuM zaraNa lIdhuM che. AtmAnA sarva guNo sAmAyika dharmadvArA pragaTe che. samatvAdi AtmaguNo pragaTAvanArI paddhati sAmAyika dharma che. samatvathI mokSa che. asamatvathI saMsAra che. rAga-dveSa karmabaMdhanuM kAraNa che. sAmAyika karmabaMdhanathI mukta thavAnI, rAga-dveSarUpI rogathI AtmAneM mUkAvanArI sahaja kriyA che. sAmAyika dharmathI jIvanadRSTimAM maulika parivartana Ave che sarva nirapekSa mAtra potAnA sukhanI parimita dRSTi badalAIne sarvanA hitanI vizALa dRSTi ughaDe che, sarvanA kalyANano bhAva pragaTe che. sAmAyikavaDe AtmAmAM samatvabhAva Ave che ane AtmaguNo vikase che. sAmAyika sva pratyenI ane sarva pratyenI syAdvAda dRSTi ughADe che. sAmAyika-sarva guNono AdhAra rAga-dveSanA abhAvarUpa AtmAnA madhyastha pariNAma ane e pariNAma vakhate thato jJAna, darzana ane cAritra guNono AtmAne lAbha tene sAmAyika kahe che. rAga-dveSamAM madhyastha rahevuM eTale sama. ane samarUpa madhyasthabhAvano Aya eTale lAbha te sAmAyika. sama eTale sarva jIvo pratye samabhAva ane tethI sAvadyayogano tyAga tathA niravagha yoganuM anuSThAna. je kriyA A rIte samabhAvanA lAbhavALI che, te sAmAyika che. ''samAni-jJAnavarzanavAritrALi, tevu ayanuM gamanam samAya:, sa va sAmAyit / ' mokSa mArganA sAdhana jJAna, darzana, cAritra "sama" kahevAya che, tene viSe pravRtti karavI te sAmAyika che. je pariNAmane dhAraNa karavAthI AtmA samavRttivALo bane, rAgadveSa rahita thAya 392 * dharma anuprekSA Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarva prANIone potAnA AtmAnI jema jue ane varte, te sAmayikanA pariNAma che. "sakhya zabdArtha samaddhiH sayana vartanam samayaH sa va sAmayim " zreSTha AcaraNa eTale sAmAyika. mokSano nirUpama upAya sAmAyika che. sAmAyikaM guNAnAmAdhAraH khamiva sarvabhAvAnAm / na hi sAmAyikahInA caraNAgiguNAnvitA yena // tasmAjjagAda bhagavAn sAmAyikameva nirupamopAyam / * zArIramArasAneva-yuddhanAthI mokSa che AkAza jema sarvabhAvono AdhAra che, tema sAmAyika sarva guNono AdhAra che. sAmAyikathI rahita evA jIvo cAritrAdi guNothI saMpanna thaI zakatA nathI. - te kAraNe zArIrika ane mAnasika aneka duHkhonA nAzarUpa mokSano nirUpama upAya bhagavAne eka sAmAyikane ja kahyo che. Atmasamadarzita sAmAyika dharma eTale ahiMsA dharma. sAmAyika dharmamAM AtmaupamyanI dRSTi che, tethI jIvanamAM ahiMsAnA AcAra mATe sAmAyika vratanI pratijJA anivArya che. "mAtmanaH prativRni pareSAM na samAre " potAne pratikULa vastuo bIjA pratye na AcaravI. zAstramAM kahyuM che ke, "savvepANA piyAuyA, suhasAyA, dukkhapaDikUlA / ajiyavahA, piyajIviNo, jIviukAmA, savvesiM jIviyaM piyaM // " - zrIAcArAMga sUtra. sarva jIvone potapotAnuM AyuSya priya che, sukha anukUla che, duHkha pratikUla che. vadha sarvane apriya che, jIvavuM sarvane priya che, sarva jIvo lAMbu jIvavAnI kAmanA kare che, sarvane jIvana priya lAge che. sarva prANIo Atmatulya che, e sAdhanAno sakriya abhyAsa, e sAmAyika che. sAmAyika dharma AtmaupajyadaSTine paripUrNapaNe khIlave che. sukha-duHkhanI vRtti, priya apriyanI vRtti sarva jIvomAM che. tethI sAmAyika dharma dharma anuprekSA * 393 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pharamAve che ke mattala manniSNa chabi ' "cha javanikAyane potAnA AtmAnI samAna samajo." prANI mAtrane Atmatulya samajo. zAstra kahe che ke "he puruSa, tuM jene mAravAnI icchA kare che, vicAra kara ke sukhaduHkhano anubhava karanAra te tArA jevo ja jIva che. tuM jenA upara hakUmata karavAnI icchA kare che, vicAra kara ke te tArA jevo ja jIva che. tuM jene duHkha ApavAno vicAra kare che, vicAra kare te tArA jevo ja jIva che. tuM jene potAnA vazamAM rAkhavAnI icchA kare che, vicAra kara ke te tArA jevo ja jIva che. tuM jenA prANa levAnI icchA kare che, vicAra kara ke te tArA jevo ja jIva che." sapuruSa A pramANe viveka rAkhIne jIvana vItAve che. niSedhaka vyAkhyA ane vidhAyaka vyAkhyA sAmAyikano vicAra karatAM sAmAyikanA niSedhaka tema ja vidhAyaka baMne svarUpo samajavA paDaze. A baMne svarUpo samajavAthI ja ArAdhaka AtmA jIvanamAM sAmAyika dharma AcarI zakaze. ahiMsA eTale hiMsA na karavI, prANono ghAta na karavo (Non Violence) A niSedhaka vyAkhyA che. ahiMsA eTale sarva jIvo pratye maitrIbhAva, jIvatvanuM sanmAna karavuM (Reverence for Life) A vidhAyaka vyAkhyA che. brahmacarya eTale maithunano tyAga A niSedhaka vyAkhyA che. brahmacarya eTale zuddha AtmaguNomAM ramaNatA karavI. A vidhAyaka vyAkhyA che. sAmAyikanI niSedhaka tathA vidhAyaka vyAkhyAo saMbaMdha sUkSma vicAra karavo paDaze. zAstramAM kahyuM che ke "samatA sarvabhUteSu, saMyama: guma mAvanA | mArjarI parityAddhi sAmAyika vratam " sarva jIvo pratye samabhAva rAkhavo eTale samatA, pAMca indriyonA vikArone vaza rAkhavA eTale saMyama, zubha bhAvanA rAkhavI ane Arta tathA raudradhyAnano tyAga karavo 394 0 dharma anuprekSA Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te sAmAyika vrata che. ahIM samatA vidhAyaka che, saMyama niSedhaka che. zubhabhAvanA vidhAyaka che, azubha dhyAnano tyAga niSedhaka che. sAmAyikanA lakSaNo sAmAyikanAM A cAra lakSaNo ghaNA mahatvanAM che. Arta tathA raudradhyAnano tyAga karavAthI maitrI, pramoda, karuNA ane mAdhyathya vagere zubha bhAvanAo sugama bane che. jagatanA sarva jIvo pratye maitrI, Adi bhAvo hRdayamAM pragaTyA pachI ja pajIvanikAyanI rakSA ane pAMca indriyo tathA mananA vikArone vaza karavA sulabha che. zubhabhAvanA ane saMyama jenAmAM che, tenAmAM samatA pragaTe che. samatA eTale mananI sthiratA, rAgadveSano nigraha. samatA AtmAnuM svarUpa che. viSamatA karmonuM svarUpa che. samatA eTale rAgadveSAdi viSama bhAvone dUra karI svarUpamAM ramaNatA. jema puSpano sAra sugaMdha che, dUdhano sAra ghI che, talano sAra tela che, tema jinapravacanano sAra samatA che. yaM kamAvaH parama: samasvastha prayatAm | tyApina: kSatApi paramivRti zAzvatam " samatAno A parama prabhAva che ke jenAthI pApI AtmA paNa eka kSaNavAramAM zAzvata padane prApta kare che. samatA e sAmAyikano prANa che. tapa, japa ane cAritrane jIvaMta banAvanAra samatA che. "kiM tivveNa taveNa kiM ca javeNa kiM ca caritteNaM / samayAvi muvallo phumo vAvi duho " -zrIbhagavatI sUtra game tevuM tIvra tapa karAya, japa thAya ane cAritra levAmAM Ave, paraMtu samatA - vinA koIno mokSa thayo nathI, thato nathI thaze nahi. sarva prakAranI viSamatAo dUra karavA mATe samatA eka prabaLa zastra che. sAmAyika jIvanamAM samatva pragaTa karavAno mahAprayoga che. samatA eTale bAhya ane AMtara samabhAva (Outer Poise and Inner Harmony). dharma anuprekSA * 35 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvatvanuM mUlyAMkana sarva jIvo sAthenA svanA saMbaMdhane lakSyamAM rAkhIne mana, vacana, ane kAyAthI saMsAramAM vyavahAra karavo joIe. vyavahAramAM bhale viSamatA dekhAtI hoya, judI judI vyaktio sAtheno vyavahAra ucita hoya te pramANe bhale bhinna bhinna prakArano hoya, paraMtu AtmadaSTithI sarva pratye samabhAva pragaTAvavAno che. jagatanA sarva jIvo pratye sAmAyikadharmano sAdhaka samabhAva rAkhe che ane sarvanA sukha-du:khane potAnA sukha-duHkha pramANe gaNe che. sarva prANIo potAnA AtmAnI tulya che ane potAno AtmA paramAtmAnI tulya che, A satyanuM darzana pragaTa thatAM sarva prANIomAM suSupta rahelA paramAtmatattvanuM darzana thAya che. A yathArthadarzana e vAstavika samatA che. AvI vAstavika samatA sAmAyikadvArA pragaTa thAya che. sAmAyika AtmasamadarzitvanuM AcaraNa che, AtmaupamyadaSTipUrvakanuM jIvana che. jIvatva pratye bahumAna thayA sivAya Atmaupamya dRSTi zI rIte keLavAze ? jIvatvanA kAraNe narakanigodamAM rahelA jIvo paNa mUlyavAna samajAya che ! pratyeka jIvanuM jIvatva traNa bhuvananI sarva samRddhi karatAM adhika che. sarva jIvomAM rahelA jIvatvanA mUlyanI samajaNa e jIvatattvano paricaya che. sAmAyika dharmano sAdhaka jIvamAtrane AtmaupamyadRSTithI jue che, potAnI tulya jANe tathA A samajaNanA pAyA upara potAnuM jIvana jIve che. traNa jagatanA badhA jIvone potAnA bhAvamAM sthAna ApavA mATe, traNa jagatanA badhA jIvonA parama upakArI zrIarihaMta paramAtmAne khUba-khUba bhAvapUrvaka trividha namaskAra karavo paDe. e namaskAranA paramaprabhAve traNa jagatanA badhA jIvo pratye AtmatulyabhAva jAge che e bhAvanI amApa zakti, jIvane viSaya-kaSAyanA humalAothI "para" rAkhe che ane mokSanI dizAmAM jhaDapabhera AgaLa vadhavAmAM saghaLI sAnukULatAo bakSe che. 396 * dharma anuprekSA Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika dharmano pAyo sAmAyika dharma iMdriyonA vikArone tathA manovRttionI malinatAne TALavAno saraLa mArga darzAve che. tethI vizvavyApaka vizALatA AtmAmAM pragaTe che. svArthanuM saMkucitapaNuM dUra thaI sarva sAtheno AtmIya bhAva Ave che. pratyeka jIvamAM svasaMrakSaNa vRtti anAdikALathI hoya che. A svasaMrakSaNa vRttine sarvasaMrakSaNa vRttimAM badalavAno prayoga sAmAyika che. A svarakSaNa vRtti sarvaprathama mAtra potAnA dehanI rakSA, sukha, bhogavilAsa sudhI pahoMce che. tyAra pachI potAnA parivAranuM sukhaduHkha tene sparze che. sAmAyikano Adarza ApaNane darzAve che ke svarakSaNanI A vRtti mAtra potAnA deha sudhI ke parivAra sudhI sImita na hovI joIe. jagatanA sarva jIvonuM rakSaNa e ja mAnava jIvanano hetu che. prANImAtrane Atmavat samajI te anusAra jIvana jIvavuM eTale sAmAyika. sAmAyikadharma darzAve che ke A Adarza kAlpanika nathI, jIvananA vyavahAramAM zakya che. sukha, zAMti ane AnaMda mAtra A mArge ja pragaTaze. jyAM sudhI mAtra svarakSaNa vRtti che, tyAM sudhI svazuddhi nahi thAya, potAnA AtmAnI azuddhio dUra nahi thAya. azuddhio dUra thayA vinA, svazuddhi karyA vinA sarva sAtheno saMbaMdha kaI rIte joDAze ? svazuddhi tathA sarva sAtheno saMbaMdha banne ekabIjAnA pUraka che. durbhAvonI malinatA TALyA vinA AtmAmAM sarvane samAvavAnI vizALatA kyAMthI Avaze ? AtmAne vizALa banAvyA vinA durbhAvo kaI rIte TaLaze ? manuSyane vizvadRSTi prApta thaI zake che tethI manuSyanI e pharaja che ke jagatanA sarva jIvonI rakSAmAM e rasa le. jIvamAtra pratyenI anukaMpA, sarva jIvonA hitano bhAva manuSyamAM hovo joIe, kAraNa ke manuSya svArtha karatA UMcI daSTithI sArAsArano viveka karI zake che. sarva jIvonA hitano bhAva e manuSyano asAdhAraNa dharma che. manuSyanA manuSyatvamAMthI A dharma pragaTe che. paraMtu duHkhada che ke manuSyane tenA A asAdhAraNa dharmanuM darzana thayuM nathI. potAnA deha mATe, ghara mATe, parivAra mATe jema sarva buddhi, zakti, ciMtana, dharma anuprekSA 0 397 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prema vagereno upayoga thAya che, tema jIva mAtranI dayA mATe thAya to sAmAyikadharmanuM ArAdhana thayuM gaNAya. mAtra potAnA ja sukhanI ciMtA ApaNuM potAnuM hita vizvanA hita sAthe saMkaLAyeluM che. anAdi bhavabhramaNamAM sarva jIvo sAthe sarva prakAranA saMbaMdho karyA che, paNa dharma saMbaMdha karyo nathI. sadAya svarakSaNanI vRtti rAkhI che. kayAreya sarvarakSaNanI vRtti keLavI nathI. "mAtra huM sukhI thAuM" evI kaniSTa icchA karI che. "jagatanA sarva jIvo sukhI thAo" evo bhAva karyo nathI. sarva sAthenA adharma saMbaMdhanA kAraNe bhavabhramaNa thayuM che. adharma saMbaMdha eTale parasparane pIDAkAraka, ahitakAraka, asukhakAraka saMbaMdha. kyAreya samatvabhAva keLavyo nathI, jIvanamAM sAmAyika AvyuM nathI. ekabIjAne pIDA ApIne jIvyA chIe. sukha ApanAra pratye paNa kRtajJatAno bhAva darzAvyo nathI. duHkha ApyA pachI paNa kSamA mAMgI nathI. duHkha ApanArane paNa kSamA ApI nathI. prANI mAtra pratye snehanA pariNAma karyA nathI. ApaNA karatA adhika guNavALA vaDIlo pratye namana AdithI ane ApaNAthI nAnA pratye prasannatA AdithI hArdika bhaktirAgarUpI pramoda darzAvyo nathI. dIna, duHkhI ane rogI pratye dayAnI ane temanA du:kha pheDavAnI lAgaNI batAvI nathI. pApI pratye, ayogya AtmAo pratye sahanazIlatA dAkhavI nathI. sarva jIvo pratye prema karyo nathI, samatva dharyuM nathI. mAtra potAnA ja sukhanI ciMtA karI che ane bIjA sarvanAM sukha-duHkha pratye upekSA bhAva ke anAdarabhAva dhAraNa karyo che. enuM ja bIjuM nAma mithyAtvanuM sevana ane anaMtAnubaMdhI kaSAyonuM rakSaNa karyuM che. sadA sarvadA viSamatA bhAva dhAryo che. anaMta saMsAramAM bhaTakAvanAra mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI kaSAyo che. te banneno pratikAra na thAya tyAM sudhI koI paNa saguNanuM sevana sAnubaMdha TakAu thatuM nathI. mithyAtvanuM sevana mithyAtvanA pApa aMdhakAramAMthI ugArI lenAra ane sabhyatvanA sUryane pragaTAvanAra sAmAyika dharma che. dharma eTale sarva sAthe ucita vyavahAra. jIva mAtra sAthe maitrIpUrvakano vyavahAra. ajIva mAtra sAthe madhyasthapUrvakano vyavahAra. 3980 dharma anupekSA Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrI abhyAsanuM sAdhana che. jIva sAthe maitrIno abhyAsa vAraMvAra karavo paDaze. mAdhyastha vairAgyanuM sAdhana che ajIva pratye mAdhyasthano vairAgya keLavavo paDaze. ucita vyavahAranuM pAlana jIvane mokSano adhikArI banAve che. ucita vyavahAranA pAlanavaDe ja AtmAmAM samatvabhAva pragaTe che. viSamatA dUra karavA mATe jIvarAzi pratyenA dveSabhAvane tathA pudgalarAzi pratyenA rAgabhAvane TALavo paDaze. sarva jIvo pratye maitrIbhAva ane pudgala pratye mAdhyasthabhAva keLavavo paDaze. jIvarAzi pratye dveSabhAva ane pudgalarAzi pratye rAgabhAva e viparyAsa che. jIvamAM ajIvabuddhi ane ajIvamAM jIvabuddhi e mithyAtva che. koI kahe che ke anAdi saMsAramAM viSayonA kAraNe jIva bhaTake che, koI kahe che ke kaSAyonA kAraNe jIva bhaTake che. koI kahe che ke pramAdanA kAraNe jIva bhaTake che. koI kahe che ke azubha yogonA kAraNe jIva bhaTake che. paNa te badhAnI pAchaLa prANa pUranAra doSa eka ja che ane te mithyAtvanuM sevana che. sAmAyika dharmano pAyo bIjA jIvo potAnA jevA ja jIvo che. potAnI jema sukhaduHkhanI lAgaNI anubhavanArA che. (Similarity of Substance) sarva jIvo sukha icche che. sarva jIvonuM aMtima dhyeya "sukha" che. (Sameness Purpose) A satya tarapha durlakSa ApavuM e ja mithyAtvano aMdhApo che, A gADha aMdhakAra che ane sarva jIvo pratye samAnabhAva dharAvavo e ja samyaktvarUpI sUryano ujjavaLa prakAza che. sarva jIvono hitabhAva e sAmAyika dharmano pAyo che. sAmAyika dharmanI samatA jIvamAtra pratyenI upekSA rUpe nathI. sAmAyikadharmanI samatA niSkriyapaNuM nathI, sAmAyikadharmanI samatA niSedhAtmaka nathI. anAdi bhavabhramaNamAM anekavAra sarva jIvonI upekSA karI che, anekavAra niSkriyapaNuM dharyuM che, anekavAra mAtra niSedhAtmaka vyavahAra Acaryo che. badhAne sukha maLo ane badhAnuM duHkha TaLo. sarvanuM hita thAo ane ahita TaLo. e vicAra Aja paryaMta aMtarathI jIve kadI karyo nathI, jo karyo hota to tenuM bhavabhramaNa hota nahi. kAraNa ke e vicAramAM ja anaMta viSAyAbhilASa nivAravAnuM sAmarthya che, anaMtAnubaMdhI kaSAyone rokavAnuM baLa che, atyaMta pramAda ane atyaMta azubha yogone na pravartavA devAnI zakti che. dharma anuprekSA 0 399 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnA upakArIone yAda karo, apakArIone bhUlI jAo. apakAra karavo choDI do ane apakArIo pratye paNa udAra bano. duHkhI thavAno mArga apakArIone na bhUlavAmAM ane upakArIone bhUlavAmAM che. sukhI thavAno mArga apakArIone bhUlavAmAM ane upakArIone na bhUlavAmAM che. jIva mAtranA hitanA saMkalpa pragaTAvatAM kaMjUsa thazo nahi. potAnA hitano e eka ja rAjamArga che. duHkha na joItuM hoya to du:kha ApavuM baMdha karo. sukha joItuM hoya to sukha ApavuM zarU karo. duHkha ApanArane bhUlo, sukha ApanArane satata yAda karo. Aja sudhI keTalAne duHkha ApyuM che, te yAda karo, Aja sudhI keTalAnI pAsethI sukha lIdhuM che, te yAda karo. "vizvamAM koI paNa jIva du:khI na thAo" e bhAvanA bIjAne ApelA du:khanuM prAyazcitta che. "vizvamAM sarva jIvo sukhI thAo" e bhAvanA lIdhelA sukhanA RNamAMthI mukta thavAnI cAvI che. jIva mAtranA jIvatvanuM bahumAna jagatanA sarva jIvo ApaNI tulya che. jyAM jyAM jIvatva che, tyAM tyAM AtmAnA anaMtaguNo rahelA che. jyAM jIvatva che, tyAM akalpanIya vizALa zakayatAo bharI svataMtra bhAva sRSTi che. tethI koI paNa jIvane kyAMya kyAreya koI paNa prakA2no upadrava na thavo joIe, ApaNane pratyeka jIva pratye hitabhAva-sakriya hitabhAva hovo joIe. jIvananI mahattA eTale mAtra potAnA jIvananI mahattA nahi, paNa jIva mAtranA jIvananI mahattA samajAvI joIe. jIva mAtranA jIvatvanuM bahumAna (Reverence for Life) haiyAnA uMDANamAMthI jAgavuM joIe. A sAmAyikadharmano pAyo che. ahaMkArabhAvane dUra karI parama upakArI zrItIrthaMkara bhagavaMtAdi pratye namaskAra bhAva pragaTAvavo joIe. A sAmAyika dharmano pAyo che. nisargano evo niyama che ke svArthavaDe vyakti potAne tathA anyane hAni kare che. parArthavaDe potAne tathA anyane hita kare che. jIvanamAM svArthane gauNa karI parArthane 400 0 dharma anuprekSA Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukhya karavAno bhAva jAgavo joIe. A sAmAyikadharmano pAyo che. ApaNe anyanI je sahAya lIdhI che ke laI rahyA chIe te mATe ApaNe sarvanA jabbara RNI chIe evo kRtajJatAno bhAva (Law of Cosmic Obligation) sparzavo joIe tathA parArthe paropakArarUpe je kaMI karIe te ApaNI anivArya pharaja che, A bhAva (Law of Sacrifice) haiyAmAM spaSTa thavo joIe. A sAmAyikadharmano pAyo che. moTI lITIne nAnI karatAM zIkho' eka rAjasabhAmAM mahAna yogI jaI caDyA. sabhA cikkAra bharAyelI hatI tyAM yogIe badhAne upadeza ApavA mATe eka pATiyuM (Black Board) maMgAvyuM ane tenA upara eka lITI (--) dorI ane sabhAne kahyuM ke, A lITIne nAnI karavAnI che. jene AvaDatuM hoya te UTho ane lITIne nAnI karI Apo. ghaNA mANaso lITIne nAnI karavA mATe UThyA paNa yogIe kahyuM ke lITIne bhUMsyA vagara nAnI karavAnI che mATe te rIte jene AvaDatuM hoya te Avo ane lITIne nAnI karI batAvo. UbhA thayelA mANaso zaramAI gayA ne besI gayA. thoDo samaya yogIe rAha joI paNa jyAre koI AgaLa AvyuM nahi eTale yogIe jAte ja te lITInI nIce eka moTI lITI dorI ane te badhAne pUchyuM ke uparanI lITI kevaDI che ? badhA bolI UThyA ke "nAnI" Ama uparanI lITIne bhUMsyA vagara yogIe tene nAnI karI batAvI ane kahyuM ke, "tame badhA lITIne bhUMsIne nAnI karavAnuM zIkhyA cho paNa te barAbara nathI. lITIne bhUMsIne nAnI karavI tenuM nAma irSA che ane lITInI nIce bIjI moTI lITI dorIne nAnI karavI tenuM nAma spardhA che. irSAvALo mANasa pote AgaLa vadhavA prayatna nathI karato paNa AgaLa vadhelAne pAchaLa pADavA mathe che ne tema karI pote moTo thavA mAge che paNa temAM pote moTo thato nathI. kadAca bIjo pAcho paDe paNa pAcho pADanArane kazo lAbha thato nathI. spardhAvALo mANasa sAmAthI AgaLa vadhavA mATe khUba prayatno kare che ne e AgaLa vadhI jAya che. spardhA e guNa che. moTI lITIne bhUMsyA vagara nAnI karatAM zIkho ne moTA bano.'' pa.pU.paM. zrIdhurandharavijayajI gaNivara dharma anuprekSA - 401 * Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatvabhAva mamatA ane samatA vIjaLIno dIvo jo phyujha (Fuse) uDI jAya to pragaTato nathI, globa barAbara che, vAyara barAbara che, vIjaLInI zakti barAbara che, mAtra eka tAMbAnA tAranA abhAve aMdhAruM dUra thatuM nathI. tevI rIte samatA vinA adhyAtmano prakAza nahi pragaTe. sAmAyikadharmanI sAdhanA e samatvabhAva jIvanamAM pragaTAvavAnI prakriyA che. A sAdhanAmAM samatA sAdhana che ane sAdhya paNa samatA che. jevuM potAne sukha vahAluM le, tevuM sarva jIvone sukha vahAluM che. sarva jIvonuM jIvatva zuddha AtmasvarUpanI apekSAe tulya che. padArthomAM priya apriyapaNAno vyavahAra paNa ApaNI kalpanA mAtra che. nizcayanayathI jotAM koI paNa padArtha sarvathA aniSTa paNa hoto nathI, paraMtu potAnA prayojanane lIdhe ja jIvane padArtho iSTa ane aniSTa lAge che. A pramANe suyogya rIte vicAra karIne padArtho paranA priyapaNA ane apriyapaNAnA saMkalpano tyAga karI je nizcaLa pariNAma rAkhavA tene ja samatA-sarvatra tulyatA parama upakArI zrIjinezvara bhagavaMtoe kahI che. ekAMte padArtho priya nathI tema ja apriya paNa nathI. mAtra potAno saMkalpa ja iSTa ke aniSTarUpa thAya che, tethI jemane AdhyAtmika sAdhanA karavI che tevA mumukSue tevA saMkalpo tajI sarvatra samatA rAkhavI kAraNa ke-- mokSamArganA sAdhakanuM sAdhya samatA che, tema ja sAdhana paNa samatA che. sAdhanAnI kasoTI samatA e AtmAnI avicala zAMtino mukhya AdhAra che. saMsAranA sarva saMgharSo, AghAta-pratyAghAto tathA samasta kriyAomAM paNa aMdaranI zAMtine jALavI rAkhavA mATe samatA e amUlya sAdhana che. sAmAyikadharmano sAdhaka samatAnA sevanapUrvaka AtmAnA vAstavika samatvane pAme che. sAmAyikadharmanI sAdhanAnI kasoTI samatA che. jIvomAM je kaMI vaiSamya dekhAya che, te karmone lIdhe che. padArthomAM je iSTapaNuM ane aniSTapaNuM lAge che, te potAnI kalpanAne kAraNe che. samatAnA sAdhana dvArA sAdhaka rAgadveSathI bacavAno prayatna kare che. 402 0 dharma anuprekSA Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatA sarva aniSTone haranArI ane iSTane saMpAdana karAvanArI che. nA narA, mokSamArNa rIpiI I samatA guNaratnAnAM, saMgrahe rohaNAvaniH // 1 // ' samatA e narakamAM praveza karatA jIvone rokanArI argaLA samAna che tathA mokSamArgano prakAza karavAmAM dIpamALArUpa che. guNarUpI ratnono saMgraha karavAmAM samatA rohaNAcaLa parvata samAna che. "modI chInanetrAmabhirupamasthitIm | - vivyAnazatAveva, samatA toSanAzavRt rA' moha vaDe jemanA netro AcchAdita thayelAM che ane tethI jeo AtmasvarUpane joI zakatA nathI, temane mATe samatA e ajJAnano nAza karanArI divya aMjananI zalAkA jevI che. samatvano paripAka sAmAyikadharmanuM vijJAna e AtmAnA vAstavika samatvabhAvanuM vijJAna che. ApaNane AtmAnA asamatvabhAvano paricaya che. karmo vaDe AtmAnI aciMtya zaktio AvarAyelI che. arvAcIna vijJAnavettAo kahe che ke pANInA eka TIMpAnA aNuone toDIne jo teno upayoga karavAmAM Ave to AkhA nyuyorkane eka varSa sudhI vidyutazakti maLI rahe. - AtmAnA eka eka pradezamAM anaMta guNo rahelA che. AtmAnI zakti aciMtya che. sAmAyikadharmanuM vijJAna e AtmA upara karmanA lAgelA paDalo dUra karavAnuM jJAna meLavavA mATenuM vijJAna che. A vijJAna kaMI sAmAnya vijJAna nathI, paraMtu adhyAtmanuM mahAvijJAna che. A vijJAna vaDe ja AtmAnA vAstavika samatvabhAvano paricaya thAya che. sAmAyika vaDe ja samatva pragaTe che, puSTa thAya che ane tenA parama paripAkane pAme che. sAmAyika vaDe azubha karmono nAza thAya che. AtmAnuM zuddha svarUpe pragaTe che. sAphiyava -juro, nAva mane ropha niyama-saMgutto ! chinnai asuhaM kammaM, sAmAiya jattiyA vArA // 1 // ' sAmAyikavratadhArI jyAM sudhI ane jeTalIvAra manamAM niyama rAkhIne sAmAyika kare che, tyAM sudhI ane teTalIvAra te azubha karmano nAza kare che. dharma anuprekSA * 403 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika mokSa prAptinuM mukhya aMga che. jyAM sudhI hRdayamAM samatvabhAva nahi pragaTe tyAM sudhI parama Atmazuddhi prApta nahi thAya. ahaMkAra ane mamakAranuM jhera samatA prApta karavA mATe atyaMta anarthakArI mamatAno tyAga karavo paDaze. ahaMtA ane mamatA vaDe ja AtmAnI sarva zaktio dabAyelI che. ahaMkArabhAva navakAra vaDe dUra thaze ane mamakArabhAva sAmAyika vaDe dUra thaze. 'viSaH viparityajJAti mamatA ya aa. tyAgAt kaJcakamAtrasya bhujaMgo na hi nirviSaH // 1 // ' jo hRdayamAM mamatA jAgRta hoya to viSayono tyAga karavAthI zuM phaLa? kemake mAtra kAMcaLIno tyAga karavAthI sarpa viSarahita thato nathI. mahAkaSTathI prApta thayelA sarva guNo mamatA vaDe nAza pAme che.' zAstrakAra janmathI aMdha jIva ane mamatAthI aMdha jIva vacceno taphAvata nIce mujaba darzAve che : "mamatAnyo di yajJAti, tatpazyati na pati : jAtyandhastu yadastyetabhdeda ityanayormahAn // 1 // " mamatAthI aMdha thayelo prANI je vastu hotI nathI tene jue che ane janmathI aMdha prANI je vastu vidyamAna che tene joto nathI. e pramANe e bannemAM moTo taphAvata che. A mamatA adhyAtmano nAza karanArI che. zAstro pharamAve che ke mumukSue yogane-muniveSane dhAraNa karyo, paraMtu jo mamatAnuM nirAkaraNa karyuM nahi. tathA sarva jIvone viSe mamatAno Adara karyo nahi ane jIvAdika tattvane jANavAnI icchA karI nahI, teno A janma nirarthaka gayo ema jANavuM. jijJAsA tathA viveka eTale tattva-atattvano yathArtha vicAra e be mamatAno nAza karanArA che, tethI sAmAyikadharmanA sAdhake jijJAsA ane viveka vaDe mamatAne dUra karavI. jema jema mamatA ochI thatI jaze, tema tema samatA pragaTa thaze. jema sphaTikamaNimAMthI mela dUra thAya che tyAre teno nirmalatAno guNa svataH prakAze che. sahanazIlatAno mahAmaMtra kSamA, namratA, sahiSNutA samatvane keLavavA mATe che. 404 * dharma anuprekSA Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAthamika avasthAmAM "sarva jIvono huM mitra chuM ane mAre koI sAthe zatrutA nathI, mAro koI aparAdhI nathI." A bhAvapUrvaka sahanazIlatA keLavavI paDaze. maitrI, pramoda, karuNA ane mAdhyasthanI bhAvanAonuM sevana AtmAnA sAmarthyane pragaTAvanArI sAdhanAnuM bIja che. anyanA aparAdhane sahavAnI zakti nahi keLavAya tyAM sudhI samatA nahi pragaTe ane samatA vinA AtmAno vAstavika samatvabhAva kevo ? vizvanA sarva jIvo sAthenA maitrIbhAvane keLavavA mATe sarva prathama sahanazIlatA keLavavI paDaze. sattaramI sadInI eka kathA che : samasta jApAnamAM maMtrI o-cI-sAnanA parivAranI sahRdayatA prakhyAta hatI. maMtrIno parivAra ghaNo moTo hato. Azare eka hajAra kuTuMbIo vacce ekatAno atUTa saMbaMdha jaLavAI rahyo hato. sarva sAthe rahetA ane sAthe bhojana karatA. A parivArathI kalaha sadAya dUra raheto. koI kyAreya jhaghaDatuM nahi. maMtrInA parivAra mATe kaMI kaMI vAto lokomAM pracalita hatI. AvI daMtakathAonI satyatA jANavA ekavAra jApAnanA samrATa yAmAto pote jAte vRddha maMtrIne ghera AvyA. | svAgata thaI rahyA pachI samrATe pUchyuM : "mahAzaya ! tamArA parivAramAM aikya tathA milanasArapaNA mATe meM ghaNI vAto sAMbhaLI che. Apa mane kahezo ke kaI rIte eka hajArathI adhika kuTuMbIo vacce Avo ucca sauhArdabharyo snehasaMbaMdha rahyo che ? maMtrI -co-sAna ghaNA vRddha hatA. vadhu samaya sudhI te vAta karI zakatA nahi. potAnA pautrane saMketa karI temaNe kAgaLa-kalama maMgAvyA. kaMpatA hAthe maMtrIe keTalIye vAra sudhI kaMI lakhyA karyuM. kAgaLa samrATa yAmAtone Apyo. AturatAthI samrATe kAgaLa upara dRSTi nAMkhI ane AzcaryathI avAk thaI gayA. maMtrIe eka ja zabda kAgaLa upara so vAra lakhyo hato : sahanazIlatA samrATane A rIte cakita ane Avaka thayelA joI kaMpatA avAje vRddha rAjamaMtrI bolyA : . "mahArAja ! mArA parivAranA sauhArdanuM rahasya A eka ja zabdamAM samAyeluM che. dharma anuprekSA * 405 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahanazIlatAno A mahAmaMtra amArA parivAra vacce ekatAnA dorUpe rahyo che. A mahAmaMtra jeTalo adhika ghUMTAya teTalo ocho che.'' sahanazIlatA ane samatvabhAva kuTuMbanA ke samAjanA aikya maTe sahanazIlatA e mahAmaMtra che. mAnavIe potAnAmAM mAnavatA vikAsavavA mATe, mArgAnusA2I banavA mATe sahanazIlatAne mahAmaMtra banAvavo joIe. Avaze. sAmAyikadharmanI sAdhanA mATe sahanazIlatA e mahAmaMtra che. A sahanazIlatA prasanna citte keLavavAnI che. upasargo ane pariSaho prasannacitte sahavAnA che. je kaMI sahana karo te babaDATa karatA gulAma mAphaka nahi, kSudra jaMtu mAphaka nahi, mahAna vIranI mAphaka sahana karo. udAra citte sahana karo. sAtvika prasannatApUrvaka sahana karo. jyAM sahanazIlatA nirbaLanuM zastra haze, tyAM samatA nahi pragaTe. jyAM sahanazIlatA sabaLanuM zasra banaze tyAM samatAno amRtarasa pragaTaze. sahanazIlatA eka mAtra sAdhana che. vicArapUrvakanI sahanazIlatAthI samabhAva samabhAvanI prApti eTale sAmAyika. sAmAyika e AtmAno ja svAbhAvika guNa che. karmabaMdha thavAnuM kAraNa mamatvabhAva che. mamatvabhAvathI asahiSNutA che. sahiSNutAthI samatvabhAva Ave che. samatvabhAva vaDe mamatvabhAvano mULathI nAza thAya che ane samatvabhAva vaDe ja sarva karmono kSaya thAya che. asamatvathI bhavanuM bhramaNa che. bhavabhramaNathI mukta thavA mATe samatvabhAva keLavavAno che. sAmAyikanI sAdhanA samatvabhAva keLavavA mATe che. mAnavabhava sAmAyikanI zreSTha sAdhanA keLavavA mATe ja prApta thayo che. sAmAyikarUpI zalAkA sukha-duHkhamAM, lAbha-hAnimAM anukuLa-pratikULa saMyogomAM samatAbhAva rAkhavA mATe karmavipAkanuM ciMtana agatyanuM che, karmanA vipAkanI hRdayasparzI samajaNa vaDe. A samatvabhAva TakI rahe che. 406 0 dharma anuprekSA Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtaramAM jAgatA durbhAvone rokavA, viSaya-kaSAyothI bacavuM e jarUrI che ane tenuM sAdhana paNa samatA che. A samatvabhAvane pragaTAvavA mATe, TakAvI rAkhavA mATe, vadhAravA mATenuM eka sAdhana parama upakArI zrItIrthaMkara bhagavaMto uparanI bhakti che. bhaktirUpI zreSTha bhAva utpanna thatAM jagatanA sarva padArtho uparano rAga kSaya pAme che. jema jema viSayo upara virAga thaze tema tema zrIpaMcaparameSThi upara, zrItIrthaMkara bhagavaMto upara, AtmAnA sahaja svarUpa upara anurAga thato jaze. jema jema zrIpaMcaparameSThi u52, zrItIrthaMkara bhagavaMto upara, AtmAnA zuddha svarUpa upara anurAga thato jaze, tema tema viSayo pratye virAga thato jaze. ApaNAmAM rahelA anAdikALanA asamatvabhAvane dUra karavA mATe jemaNe samatva saMpUrNapaNe pragaTAvyuM che, temanuM zaraNa, temanI bhakti, temanI pratyeno prazasta rAga atyaMta sahAyaka che. samatAnI prApti mATe karmasattA ane tenA vipAkanuM ciMtana agatyanuM che, tema dharma sattA ane tenA mAhAtmyanuM ciMtana paNa agatyanuM che. vaLI samatAnI prApti mATe jema svasvarUpanuM ciMtana agatyanuM che, tema SaDadravyanuM ciMtana paNa agatyanuM che. ciMtana vaDe samatvabhAva keLavavAno che, samatA pragaTAvavAnI che. A rIte prApta thatI sAmAyikanI sAdhanA AtmAnA anaMta sAmarthyane ughADe che. pU. zrIhemacaMdrAcArya mahArAje kahyuM che, 'rma nIva ca mastiSTa, parijJAtAtmanizcayaH / vibhinnIkurute sAdhuH, sAmAyikazalAkayA // 1 // ' rAgAdidhvAntavidhvaMsa, kRte sAmAyikAMzunA / svasmin svarUpe pazyanti yoginaH paramAtmanaH // 2 // paraspara ekameka thayelA jIva ane karmane, AtmAno nizcaya jeNe karyo che, evo sAdhu sAmAyikarUpI zalAkA vaDe baMnene judA pADe che. sAmAyikarUpI sUrya vaDe rAgAdi aMdhakAra nAza pAme chate yogI puruSo potAnA AtmAmAM paramAtmAnA svarUpane jue che. eka apekSAe vicAra karatAM sAmAyikanuM mULa samyagdarzana che ane sAmAyikanuM phaLa samyakcAritra che. dharma anuprekSA * 407 . Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasAdhirAja zAMtarasa sAmAyika eTale jIvanamAM rasAdhirAja zAMtarasane pragaTAvanArI maMthana kriyA. A rasAdhirAja zAMtarasa suzAstrasamudranA maMthanamAMthI prApta amRtarasa samAna che. sarva rasomAM sArabhUta che. Aloka ane paraloka saMbaMdhI anaMta AnaMda samUhanI prAptinuM sAdhana che. sAmAyikadharmanI prakriyA vaDe sugamatAthI rasAdhirAja zAMtarasa pragaTe che. A zAMtarasa vaDe jIvatvanI dhAtumAMthI AtmatvanuM suvarNa bane che ane paramAtmatattvanuM pArasa pragaTe che. tethI sAmAyikayoga e zAMtarasane pragaTAvanAro mahAyoga che. A zAMtarasa pragaTa thatAM Atmasukha anubhavAya che. samatA paripathatiSayapradacatA ! yayA vizadayogAnAM, vAsIcandana tulyatA // 1 // samatAno paripAka thavAthI viSayone viSe Agrahano abhAva thAya che ane tethI karIne nirmaLa yogavALA yogIone kuhADAnA prahAramAM tathA caMdananI pUjAmAM tulyatA anubhavAya che. A rasAdhirAja zAMtarasanA sevanathI cakSumAM raheluM kAmavikArarUpI viSe zoSaNa pAme che, nirvikAra dRSTi prApta thAya che, kAma vikArano abhAva thAya che, krodharUpI tApa kSaya pAme che ane avinayarUpI maLano nAza thAya che. pUjaya zrI munisuMdarasUrijI mahArAjazrI adhyAtma kalpadrumamAM pharamAve che ke'srvmNglnidhau hadi yasmin, saMgate nirupamaM sukhameti / muktizarma ca vazIbhavati drAk, taM budhA bhajata zAMtarasaMdram // 1 // ' sarva mAMgalikano nidhAna evo zAMtarasa jenA hRdayamAM prApta thAya che, te anupama sukha pAme che ane mokSanuM sukha tene tarata ja vaza thAya che. he paMDito ! AvA zAMtarasane tame sevo. A zAMtarasa prApta karavAnI prakriyA (Process) sAmAyikadharma samajAve che. je karmo kroDo janma sudhI tIvra tapasyA karavA chatAM paNa toDI zakAya nahi, te karmo A utkRSTa zAMtarasa, samatAne avalaMbavAthI kSaNa mAtramAM nAza pAme che. 408 * dharma anapekSA Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duHkhanuM mULa mamatA che, sukhanuM mULa samatA che. A rasAdhirAja zAMtarasane jANavo, oLakhavo paNa durlabha che. nAnti mavinA: saMjJA, arthaM narAH ke'pi ca ke'pi dharmam / jainaM ca kecid, gurudevazuddhaM, kecit zivaM ke'pi ca ke'pi sAmyam // 1 // sarva saMjJAvALA prANIo kAmane jANe che, temAMthI keTalAka artha (dhanaprApti)ne jANe che. temAMthI paNa keTalAka ja dharmane jANe che. temAMthI thoDA jainadharmane jANe che. tethIya thoDA zuddha deva-guruyukta jainadharmane jANe che. temAM paNa bahu thoDA prANI mokSane oLakhe che ane tethI paNa bahu thoDA samatAne, samatvane rasAdhirAja zAMtarasane jANe che. rasasiddhino prayoga : - citta caMcaLa che, rAga-dveSa vaDe asamatvanA bhAvathI bhareluM che. cittanI asamAdhino sarvane anubhava che. sAmAyikadharma samajaNapUrvakanI cittanI samatulA keLave che. sAmAyikadharma sampaksamAdhi pragaTAve che. sAmAyikadharmathI prApta thatI samAdhi sAdhaka ahIM ja anubhave che. pUjya zrIumAsvAti vAcakapara kahe che : 'naivAsti rAjarAjyasya, tatsukhaM naiva devarAjasya / yatsukhamihaiva sAdhorlokavyApArarahitasya // 1 // ' lokavyApArathI rahita evA sAdhune A lokamAM je sukha che, te sukha cakravartIne ane indrane paNa nathI. samatA eTale mAtra cittanI zAMta sthiti eTaluM ja nahi, samatomAM ethI ghaNuM vizeSa che. - samatA niSkriya nathI, saMpUrNapaNe sakriya che. rasAdhirAja zAMtarasa zAstrano sAra che. dharmanI pratyeka kriyA samatApUrvaka karavAnI che. maitrIAdi bhAvanAo paNa samatApUrvaka sevavAnI che. "samatA viNa je anusare, prANI puNya kAma, chAra upara te lIMpaNuM, jhAMkhara citrAma." dharma anuprekSA * 409 Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saMtyajya samatAmekAM, syAdyatkaSTamanuSThitam / tadIpsitakaraM naiva, bIjamuptamivoSare // 1 // ' mokSane sAdhanArI samatAne choDIne je je kaSTakArI kriyAo karI hoya, te upara bhUmimAM vAvela bIjanI jema vAMchita phaLane ApanArI thatI nathI. sAmAyikadharmanI sAdhanA AtmAnA vAstavika samatArasane siddha karavAno paripUrNa prayoga che. pUjya zrIyazovijayajI mahArAja pharamAve che ke_ 'kiM stumaH samatAM sAdho, yA svArthapraguNIkRtA / vairANi nityavairANAmapi, hantyupatasthuSAm // 1 // ' he sAdhu ! ame samatAnI keTalI stuti karIe ? ke je samatA AtmAne arthe sajja karavAthI pAse rahelA nityavirodhI jIvonA vairano paNa nAza kare che. ' ' samatApUrvaka jJAna, dhyAna, bhAvanA, saMyama ane tapane viSe sajaja thayelA yogI puruSanI samIpa rahelA siMha ane mRga, bilADI ane haMsa, mora ane sarpanuM jAti vaira paNa nAza pAme che. A rasAdhirAja zAMtarasa anya prANIonA vairane paNa samAvI de che. samatA vinA dAna, tapa, svAdhyAya sArthaka thatA nathI. kiM dAnena tapobhirvA, yamaizca niyamaizca kim / I hva samatA sevyA, kArI saMsAravArathI II dAna vaDe tathA tapa vaDe karIne zuM? tathA yama ane niyame karIne paNa zuM? mAtra saMsArarUpI samudrane viSe vahANa samAna eka samatAnuM ja sevana karavuM. sAmAyikadharmanI samatAnuM svarUpa AdhyAtmika che. sarvotkRSTa koTinuM che. sAmAyikadharmanI samatA sAmAnya jIvana vyavahAramAM uccatA pragaTAve che, paraMtu tethI temAM ghaNuM vizeSa che. A samatAmAM evuM te zuM che ? ema kahI koI tenI upekSA na kare. A samatA sAdhakane AdhyAtmika kSetranI ucca-uccatara bhUmikAo upara laI jAya che. upazama sAra che pravacane A rasAdhirAja zAMtarasa dvArA AtmA nirapekSa sukha ane zAMti anubhave che. 'svargasukhAni parokSANayatyantaparokSameva mokSasukham / pratyakSaM prazamasukhaM na paravazaM na ca vyayaprAptam // 1 // ' / 410 * dharma anupekSA Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarga sukha parokSa che. mokSanuM sukha to tethI paNa vadhAre parokSa che. prazama sukha pratyakSa che ane prApta karavAmAM kaMI vyaya nathI ane te paravaza nathI. - samatAnuM sukha mananI samIpe raheluM che. rAgadveSAdi rahita mananI pariNatithI utpanna thayeluM svAbhAvika ane svAdhIna evuM te sukha mAtra anubhavagamya che. rasAdhirAja zAMtarasa dvArA pragaTato AnaMda zabdo vaDe varNavI zakAto nathI. A AnaMdanuM varNana thaI zakatuM nathI. 'kSaLa zveta: samASya, samatA ri sevyate| - syAttadA sukhamanyasya yadvaktuM naiva pAryate // 1 // ' jo eka kSaNavAra paNa cittanuM AkarSaNa karIne samatAnuM sevana karAya to tethI evuM sukha thAya che, je bIjAne kahI zakAya nahi. samatAnA AnaMdane te anubhavanAra ja jANe che, bIjo koI jANI zakato nathI. 'kumArI na yathA vetti sukhaM dayitabhogajam / na jAnAti tathA loko, yoginAM samatAsukham // 1 // jema kumArI kanyA patinA bhogathI utpanna thayeluM sukha jANatI nathI, tema ja loko yogIjanonA samatAnA sukhane jANI zakatA nathI. sAmAyika eTale AtmA AtmAnuM anirvacanIya sukha samatA dvArA prApta thAya che. sAmAyikanI sAdhanA dvArA prApta thAya che. nizcayanayanI dRSTie AtmA e ja sAmAyika che. sAmAyika eTale AtmAnubhava. zrIbhagavatIsUtranA prathama zatakanA navamA uddezamAM zrIpArzvanAtha bhagavaMtanA cAturyamadharmane anusaranArA zrIkAlAsyaveSi aNagAre zramaNa bhagavaMta zrImahAvIra prabhunA pAMca mahAvratadhArI sthavirone je prazno pUchyA hatA temAMno eka prazna e hato - che ? " me aggo ! sAmArUpa ? je me anno ! sAmAyassa aTTe ?'' he Arya bhagavaMto ! ApanuM "sAmAyika" zuM che ane sAmAyika"no artha zo te vakhate sthaviroe jaNAvyuM hatuM ke- dharma anuprekSA 0 411 Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "gAya ne maLo ! sAmags, mAyA ne maLyo ! sAmarU adde " , he Arya ! AtmA e amAruM "sAmAyika" che ane AtmA e ja amArA sAmAyikano artha che. sAmAyika eTale AtmAnI svAbhAvika sthitine prApta thavuM. zuddha Atma pariNatirUpa sAmAyika prApta karavA mATe bAhya sAdhanA anivArya che. nizcaya sAmAyika sAdhya che, vyavahAra sAmAyika sAdhana che. kramaza: abhyAsa dvArA bAhya sAdhanA vaDe vyavahAra sAmAyikanA vAraMvAranA sevanathI AtmAnI svAbhAvika sthitirUpa sAmAyika pragaTe che. vyavahAra nayanI dRSTie AtmAnI svAbhAvika sthiti pratye laI janArA sarva sAdhano, kriyAo ke anuSThAno e "sAmAyika" che. jo ApaNe sAmAyikadharmanuM vizeSa jJAna prApta karavuM haze, to sAmAyika saMbaMdhI aneka sUkSma tattvonI vicAraNA karavI paDaze. jo ApaNe rasAdhirAja zAMtarasa siddha karavo haze, to sAmAyiyoganuM paripUrNa avalaMbana levuM paDaze. AtmAnuM gUDha ane parama rahasya jema sUryanI prabhA aMdhakArano nAza kare che, tema koTI koTI janmo vaDe bAMdhelA karmono A zAMtarasa vaDe nAza thaI jAya che. jJAnanuM phaLa paNa samatA ja che. jo samatA na hoya to kadAgraha vaDe jJAna mithyA bane che. zAstrakAra bhagavaMto kahe che ke jyAM samatA na hoya tyAM cAritra paNa na hoya. upAya samalaivai, murajoH mi . tattatpurudarbhadena, tasyA eva prasiddhaye // 1 // ' muktino upAya mAtra eka samatA ja che ane te sivAyanI bIjI sarva kriyAo te te puruSanA bhede karIne te samatAnI ja siddhi mATe che. A rasAdhirAja zAMtarasa e AtmAnuM gUDha tattva che ane parama rahasya che. sAmAyiyoga vaDe A rasanI siddhi thAya che. tethI A samatAyoga sarva yogo karatA utkRSTa yogarUpa che. jeo anyaliMge siddha thayA che, temane siddhapaNuM pAmavAmAM eka samatA ja 412* dharma anupakSA Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhAra-avalaMbana che. mumukSue samatA prApta karavA, puSTa karavA mATe ja prayatna karavo. sAmAyikadharmanA sAdhake vAraMvAra vicAravuM ke, "sarva prANIne sukha priya che duHkha para dveSa che, sarva prANIone mRtyuno bhaya che ane jIvavAnI icchA che, tethI mAre sarva prANInuM hita ja karavuM. kema ke te sarva mArI samAna ja dharmavALA che." A pramANenA vicArathI sarvatra sarva jIva upara samaSTi rAkhavI. rasAdhirAja zAMtarasa korI kalpanA mAtra nathI, paraMtu sAmAyikadharmanI sAdhanAmAM vizeSa pragati thatAM pragaTato AtmAnubhava che. mana eja mahAvyAdhi jyAM sudhI jagata che, tyAM sudhI upAdhio rahevAnI. e upAdhio vairAgya karAvavAmAM agara thayelA vairAgyanI dRDhatAmAM kAraNa banI zake che. jagatanA padArthomAM mana gayuM ke asvasthatA Ave che. jagatanA padArthone aDacA ke dAjhyA ja samajavuM. A zarIra ja mahAupAdhi che ane mana tene "huM" karIne mAne te moTI vyAdhi che. mana jo zarIrane badale AtmAmAM, prabhumAM, sAkSImAM samI gayuM, to pachI zarIra raho ke jAo baMne sarakhuM che. mana e ja mAyA che. mana pakaDAyuM to mAyA pakaDAI gaI samajo. mATe zarIra vagerene bhUlIne Atmastha rahevAmAM jIvananuM sAphalya che. AghAto AvavAnA ane javAnA. temAM mananuM samatolapaNuM rAkhavuM e ja dharma che. dharma anuprekSA 0 413 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika dharmanuM vijJAna sAmAyika dharma sarva dharmomAM zreSTha che, kAraNa ke jIvananI sarvotkRSTa sthiti, zuddha Atmatattva pragaTAvavAmAM te acUka sahAyaka che. sAmAyika dharmanI ArAdhanA sarva jIvo pratyenA sadbhAva vaDe ja zarU thaI zakaze. maitrI, pramoda, karuNA ane mAdhyasthanI cAra bhAvanAothI haiyAne otaprota karyA vinA jaDa ane jIva pratyenA samatvanI mAtra vAto vyartha che. - zreSTha maMgaLanuM mULa jIvarAzi pratyenI maitrI che. pApanuM mULa pudgalarAzi pratyenI Asakti che. pudgalarAzi pratyenI Asakti dUra karavAnI che ane samasta jIvarAzi pratye maitrI dharavAnI che. pudgala uparano rAga dUra karIne, jIvamAtranA jIvatva upara, jJAnAdi guNo upara rAga karavAno che. mokSamArganI sAdhanAmAM jIvanI maitrI ane jaDanI virakti baMne agatyanA che. saMsAra tarapha jatI cittavRttine rokavA mATe ane mokSanA mahAmArga upara laI javA mATe maitrIno abhyAsa ane jaDano vairAgya baMne joIe. jIvanI maitrIvihoNI mAtra jaDanI viraktimAM mokSa sudhI pahoMcADanAruM baLa nahi pragaTe. jaDanI virakti vinAnI mAtra jIvanI maitrInI vAto saMsArabhramaNathI mukta nahi thavA de. saMsArathI mukta thavA mATe, mokSa prApta karavA mATe baMne agatyanA che. sAmAyika e jIvathI maitrI ane jaDathI virakti mATenI sAdhanA che. sAmAyika e jIvanamAM jIvavAno abhyAsa che. sAmAyika e AtmAne karmothI mukta karavAnI prakriyA che. sAmAyika e AtmasvarUpanuM prAgaTya che. sAmAyika e AtmA che. sAdhanAnuM parama rahasyabhUta tattva viSayonI Asakti e kaSAyanI jaDa che. parameSThionI bhakti e maitrInuM mULa che. viSayo svayaM jaDa, acetana ane bhAvathI vihIna che. parameSThio sarva zreSTha bhAvothI bharelA che. parameSThio paramapade birAjamAna che. temAM kAraNa teono jIvamAtra pratye, jIvamAM rahelA jIvatva pratye, jJAnAdi guNo pratye pragaTelo prema che. caitanyano prema e maMgaLanuM mULa che, jaDano prema e pApanuM mULa che. 414 * dharma anuprekSA Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navakAra sarva pApono nAzaka che, kAraNa ke temAMthI caitanya uparano prema ane jaDa uparano virAga udbhave che. jaDanI prIti anAdinI hovA chatAM viSabharI che. caitanyanI prItino navo prAraMbha hovA chatAM te nitya vRddhi pAmanArI che, aMta vinAnI che. parameSThio jJAnAnaMdathI pUrNa che, jIvamAtra pratye AtmasamabhAvathI bharelA che. AtmasamadarzItva e badhA guNonuM mULa che. e guNa hoya to badhA guNo guNa gaNAya che. e na hoya to bIjA guNo guNAbhAsa che. sAmAyika eTale sarva jIvo Atmatulya che evI sAdhanAno sakriya abhyAsa. jIvarAzine Atmasama jovI ane pudgalarAzine Atmabhinna jovI e mokSano mArga che. zrIparameSThi bhagavaMtomAM A banne guNo parAkASThAe pahoMcelA che. tethI navakArapUrvakanA sAmAyika vaDe jIva sAthe tAdAbhya ane jaDa sAthe bheda sAdhI zakAya che. jIvane jaDa tattva sAthe anAdikALathI maitrI che. te cetana tattva sAthe joDavI e ja sarva sAdhanAnuM parama rahasyabhUta tattva che. sAmAyikanI sAdhanAnuM A aidaMparya che. ratnatrayIno sAra , sAmAyikadharma spaSTapaNe mokSa mArga darzAve che, adhyAtma ane yoga bane sAmAyikamAM bharelA che. navakAranA parameSThivAcaka pado adhyAtmanA bIja che ane sAmAyikanI koI paNa kriyAmAM yoga bharelo che. yoga cittadhairyarUpa che. adhyAtma cittavizuddha rUpa che. sAmAyika vaDe cittanI sthiratA sadhAya che, tema cittanI vizuddhi paNa prApta thAya che. sAmAyikamAM sarvocca adhyAtma pragaTAvavAmAM sahAyaka sarva yogo rahelA che. paMcaparameSThimAM potAno AtmA ane potAnA AtmAmAM paMcaparameSThi jovAno abhyAsa, te navakAranI sAdhanA che. sarva jIvomAM potAno AtmA ane potAnA AtmAmAM sarva jIvono jovAno abhyAsa e sAmAyikanI sAdhanA che. zratadharmano sAra zrInavapadamAM AtmA ane AtmAmAM zrInavapada jANavA te che. sarva jIvomAM potAno AtmA ane potAnA AtmAmAM sarva jIvone jovA te che mRtadharma tathA cAritradharma paraspara pUraka che. navakAra ane sAmAyika paraspara pUraka che. banne paraspara pUraka eTalA mATe che ke navapada sAmAyikamaya che ane sAmAyika aMte navapadamaya che, e rIte parasparano aMtarbhAva karI jANe te jJAnI, gItArtha ane dharma anupekSA * 415 Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstrajJa che ane teNe ja ratnatrayIno sAra meLavyo che, ratnatrayInuM phaLa prApta karyuM che. tAttvika citta samAdhAna saMsAramAM be vastuo atyaMta durlabha che. sajjananI saMgati ane sadgucana zruti mahApuNya prApta thAya che. navakAramAM A atyaMta durlabha banne vastuo che. sarva zreSTha sajjanonI saMgati navakA2 vaDe prApta thAya che ane navakAra svayaM zreSTha sadgucana che. sarva sadghacananA saMgraharUpa caudapUrvano sAra navakAra che. sacana zravaNa ane sajjananI saMgatinuM phaLa cittanuM samAdhAna che ane tenuM ja samatA sAmAyika che. sAcuM sukha saMyogamAM nathI paraMtu citta samAdhAnamAM che. samAdhAna jIvananI zuddhi vinA thatuM nathI, jIvananI zuddhi samajaNa vinA thatI nathI, tethI cittanA samAdhAna mATe samyagdarzana jJAna, cAritra traNeya Avazyaka che. sAmAyikadharma jeTalo UMDo, vizALa ane vyApaka che teTalo teno spaSTa bodha thavA mATe sAmAyikavaMtane namavAnI jarUra che. sAmAyikavaMtano, sarva viratino Adara e sAmAyika dharmano Adara che, tenuM ja nAma navakAra che. sAmAyikamAM sarva jIvo sAthe, temanA vartana sAthe ane sadguNo sAthe aucityano saMbaMdha che. jIvatvena sarva samAna che, tethI maitrI. karma paravazatvena samAna che, tethI karuNA ane mAdhyastha. kSayakSayopazamatvena samAna che, tethI sarva guNo pratye samAna pramoda. A anukrame sAmAyikamAM rahelI sAma, sama ane sammanI bhAvanA che. sAma, sama ane samma. sAma eTale sarva jIvo sAthenA maitrInA madhura pariNAma. sama eTale rAgadveSamAM madhyasthapaNAnA tulya pariNAma. samma eTale khIra-khAMDanI jema paraspara maLI javAnA pariNAma. sAmamAM mAdhurya che. samamAM nyAya che. sammamAM samyagdarzana, jJAna, cAritrano anurUpa saMyoga che. sAmane sakriya banAvavA mATe ahiMsA ane audArya sahAyaka che. 416 0 dharma anuprekSA Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samane sakriya banAvavA mATe kSamA ane ane upazama sahAyaka che. sammane sakriya banAvavA mATe sadnAna ane akSudratAdi guNo sahAyaka che. * sAmAyikamAM sarva dharmone AvarI levAnI sarva saMyogone pacAvI levAnI ane sarva paristhitione pahoMcI vaLavAnI tAkAta che. sarva saMsArI jIvo, jIvo upara lAgelA karmanA sarva vipAko, karmamukta siddha bhagavaMto tathA siddhinA sAdhako--A sarva pratye yathAyogya mana, vANI ane karmathI thatuM aucityabharyuM sartana e ja sAmAyikadharma che. A dharma sarva dharmomAM agraNI che. sAmAyikavALuM citta sarva yogonI vizuddhivALuM hovAthI zreSTha che, tene vAsIcaMdana kalpanI upamA che. manarUpI bhUta ahaMnI jAgRtine rokavI e ja jJAna, e ja bhakti ane e ja yoga che. kayA kAmane zreSTha ane kayAne kaniSTha mAnavuM ? AtmAnA raMgathI raMgAyeluM hoya te zreSTha che. ahaMnA raMgathI raMgAyeluM kaniSTha che. jagatamAM eka ja tattva che. bIjuM che ja nahi. ahaMne jagADIne bheda anubhavavo ke ahaMne maTADIne abheda anubhavavo e potAnA hAthanI vAta che. bhedAnubhava e duHkha ane abhedAnubhava e ja sukha che. kAMI paNa duHkhamaya hoya ke virodhI jevuM lAge tyAre eTaluM ja vicAravAnuM ke - ahaM ekadama jAgI uThyo che. e ahaMnI jAgRti rokavI e ja kharo yoga, kharuM jJAna ane kharI bhakti che. AtmAnubhavathI ja te rokAya che. eTale anubhava e ja jIvana jIvavAnI cAvI che. bhUta pizAca vagere jagatamAM kyAM rahe che ? enI vicAraNA pachI karazuM. * pahelAM ApaNuM mana e ja bhUta che. e nirNaya para AvIne tenI pakkaDamAMthI dUra thavAnI jarUra che. dharma anuprekSA * 417 Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika dharmanI sAdhanA paricaya zrIbhagavatI sUtranA prathama zatakanA navamA udezamAM zrI pArzvanAtha bhagavaMtanA cAturyAma dharmane anusaranArA zrIkAlAsyaveSi aNagAre zramaNa bhagavaMta zrImahAvIra svAmInA pAMca mahAvratadhArI sthavirone keTalAka prazno pUkyA hatA. A prazno paikIno eka prazna evo hato ke :" mo ! sAmArU ? maLyo ! sAmAphiyarala gadde ?' he Arya bhagavaMto ! ApanuM sAmAyika zuM? ane "sAmAyikano artha zo ? tenA pratyuttaramAM te sthaviroe jaNAvyuM hatuM ke"mA ajJo ! sAmArU, mAyA ne maLyo ! sAmAphiyasa maTTe ' he Arya ! AtmA e amAruM "sAmAyika che ane AtmA e ja "sAmAyika'no artha che. nizcaya daSTie AtmA e ja sAmAyika che, eTale sAmAyikanI kriyA Atmatattvane pragaTAvanArI che, Atmatattvano anubhava karAvanArI che. vyavahAra daSTie AtmAnI svAbhAvika sthiti pratye laI janArAM tamAma sAdhano, kriyAo ke anuSThAno e sAmAyika che. sAmAyikane arthathI kahenArA zrIarihaMta bhagavaMto che ane sUtrathI gUMthanArA gaNadhara bhagavaMto che. kahyuM che ke : "arihaMto arthane kahe che, zAsananA hita mATe, gaNadharo tene nipuNa rIte sUtramAM gUMthe che ane tethI sUtra pravarte che." sAmAyikathI mAMDIne caudamuM pUrva biMdusAra sudhI zrutajJAna che. te zrutajJAnano sAra cAritra che ane cAritrano sAra nirvANa eTale mokSasukha che. mokSasukha prApta karAvanArA sAmAyika mATe Avazyaka sUtranI cUrNimAM kahyuM che ke'kenn kayaM sAmAyikaM ? arthaM samAzritya jinavaraiH suttaM gaNaharehiM !' (prazna) sAmAyika koNe karyuM? 418 - dharma anupekSA Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (uttara) arthanI apekSAe zrIjinezvara bhagavatoe ane sUkAnI apekSAe zrIgaNadhara bhagavaMtoe. * sAmAyika adhyayananuM sthAna Avazyaka sUtramAM prathama che. te mATe khulAso karatAM TIkAkAra zrIharibhadrasUrijI mahArAja pharamAve che ke "samabhAva lakSaNavALuM sAmAyika e ahIM prathama adhyayana che. caturvizatistava Adi tenA ja bheda hovAthI sAmAyikane prathamagapyuM che - koI paNa tIrthakaranA tIrthamAM koI paNa muni dIkSA aMgIkAra karIne zrutajJAnanA pAragAmI thayA hoya ema jaNAvavuM hoya, tyAre zAstrakAro nIcenA zabdono ullekha kare che. 'sAmAiyamAjhyAiM ekkArasa aMgAi ahijjai / ' 'sAmAiyAiM codRsapuvvAiM ahijjai / ' sAmAyika Adi agiyAra aMgone bhaNe che athavA sAmAyika Adi caudapUrvo- bAra aMgone bhaNe che. - ahIM zAstrakAra maharSio sAmAyikathI mAMDIne agiyAra ke bAra aMganuM adhyayana jaNAve che, temAM prathama sAmAyika ja zA mATe ? zrIjinamatamAM sAmAyika e sAvaghayoganI nivRttirUpa ane niravaghayoganI pravRttirUpa che. - sAvaghayogathI virAma pAmavuM ane niravadyayogomAM pravRtta thavuM ane pariNAme sva svarUpamAM sthira thavuM, e cAritraguNanuM lakSaNa che. cAritraguNa pAchaLa sva para ubhayanA sarva prakAranA duHkhono aMta ANavAnI sarvotkRSTa bhAvanA che ane e bhAvanAnI siddhi sAvaghayoganA virAmathI ane niravadyayoMganA AsevanathI ja thaI zake che. sAvadyayoga eTale pApavALo vyApAra. pApa aDhAra prakAranA che, temAMthI eka paNa pApa mana, vacana, kAyAthI sevavuM, sevarAvavuM ke sevatAne sAruM mAnavuM nahi e jAtanI jIvanaparyata ke niyata kALa mATenI pratijJA e sAmAyika che ane e ja vAstavika cAritra che.. e cAritranuM pAlana e dvAdazAMgIno sAra te ane tenAthI mokSa najIka Ave che. AvA cAritraguNano abhyAsa e jIvanI sadgatinuM mULa che ane te mAtra manuSyanuM ja nahi paNa sacarAcara vizvanA tamAma jIvonI pIDA haranAruM anupama sAdhana che. svarUparamaNatA ke AtmaguNomAM sthiratA sudhI pahoMcavA mATe sAmAyika e paramadhAra che. dharma anapekSA * 419 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika sUtra nIce pramANe che karemibhaMte / sAmAiyaM, sAvajjaM jogaM paccakkhAmi / jAva niyamaM pajjuvAsAmi, duvihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAeNaM, na karemi na kAravemi / tassa bhaMte / paDikkamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi // he bhagavaMta ! huM sAmAyika, sAvaghayoganuM pratyAkhyAna karuM chuM. jyAM sudhI huM niyamane sevuM, tyAM sudhI mana, vacana, kAyA vaDe azubha pravRtti karIza nahi ke karAvIza nahi, huM sAvadyayogano tyAga karuM chuM. atyAra sudhI je kaMI sAvadyayogo thayA hoya tenuM huM pratikramaNa karuM chuM, AtmA samakSa tenI niMdA karuM chuM, guru samakSa tenI gaha karuM chuM ane sAvadya pravRtti karanAra mArA (te kaSAyAtmA) AtmAno huM tyAga karuM chuM. paMcanamaskAra karIne sAmAyika karavAnuM che. navakAranA phaLa be prakAranA che. AlokanA phaLa ane paralokanA phaLa. jemAM paralokanA phala siddhigamana ke devaloka che. athavA uttamakuLamAM janma ane bodhIlAbhanI prApti che. navakAra e sAmAyikanuM aMga che. sAmAyika sUtra e sAmAyikanI pratijJArUpa sUtra che. sUtranuM prathama pada " ' eTale karavAne icchuM chuM, svIkAra karuM chuM. koI paNa kArya karavA mATe potAnA hRdayamAM jAgelI icchA ziSya guru pAse nivedana karavI joIe. tyAra pachI temanI AjJA prApta thayA pachI ja te aMge pravRtti thaI zake. prathamapadanA A arthamAM vinayaguNano yogya upacAra che. "bhaMtenA traNa artha che. bhadaMta eTale kalyANa karanAra. bhayAta eTale bhayano aMta karanAra. bhavAnta eTale bhavano aMta karanAra. A zabda pUjayabhAvano bodhaka che. sAmA"i eTale sAmAyikane. jJAnadarzana cAritrarUpI je bhAva "sama' teno "Aya eTale lAbha, te sAmAyika. 420 * dharma anuprekSA Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAma, sama ane samma e traNa sAmAyikanA paryAya zabdo che. paraduHkhAkaraNapariNAmo bhAvasAmaH / anyane duHkha nahi upajAvavAno AtmapariNAma eTale bhAvasama. '"ahavA sAme mittI / ' sAma, ahiMsA eTale athavA sAma eTale maitrI. A prakAranA 'sAmano je lAbha te sAmAyika. sAma eTale madhura pariNAma. sarva jIvo sAthe maitrInA pariNAma, zAMti, namratA. sama eTale trAjavA jevA mAna pariNAma, rAgadveSamAM madhyasthapaNuM, sarva saMyogo ane viyogo pratye sarakhA pariNAma. sama eTale samasthiti, viSamatAno abhAva, svarUpalInatA ke svarUpamAM magnatA. anAdikALathI AtmAnI sthiti viSama che, te maTADIne sama karavI. sama eTale samabhAva, mitratA ke baMdhutva, anya sarva jIvone potAnA AtmAtulya mAnI temanI sAthe samAna rIte vartavuM. 7 sama eTale rAgadveSa 'rahita avasthA, madhyasthatA ke vItarAgatA. AsaktinA kAraNe padArthomAM karelI manojJa ane amanojJa athavA iSTa ane aniSTa ke priya ane apriyanI kalpanA dUra karavI. samma eTale khI2khAMDanI jema paraspara maLI javAnA pariNAma jJAna, darzana, cAritranI ekatAnA pariNAma, cAritrarUpI khIranI sAthe jJAna darzanarUpI khAMDanuM ekatra maLI javuM te samma pariNAma che. sAmAyika e sarva pApa vyApAronA tyAganI ane niSpApa vyApAronA sevananI pratijJArUpa che, tethI temAM sarva jIvonI maitrI, sarva saMyogomAM mAdhyasthya ane sarva sadguNonA pAlana pratyeno utsAha te rUpa prazasta adhyavasAya rahelA che. he pUjya ! jJAna darzana cAritranA lAbhane huM svIkAra karuM chuM. mokSanA sAdhanarUpa jJAnAdi pravRttiono huM svIkAra karuM chuM. sAvadya eTale avaghathI, pApathI sahita. mithyAtva, ajJAna ane avirati A traNa avagha che. yoga eTale pravRtti, vyApAra. sAvadya yoganA, pApavALI azubha pravRttinA huM paccakkhANa karuM chuM. dharma anuprekSA 0 421 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJaparikSAthI jANavuM ane pratyAkhyAna parikSAthI pariharavuM, choDavuM. saMsAranA kAraNabhUta sarva mithyAtva, ajJAna, aviratinA vyApArane jANIne tenAthI huM viramuM chuM, te choDI dauM chuM. teno tyAga karuM chuM, niSedha karuM chuM. sAmAyika e samabhAvane sAdhavAnI kriyA che. teno saMbaMdha mukhyatve cittanI zuddhi sAthe che. cittanI zuddhi ArdradhyAna ane raudradhyAna choDavAthI tathA dharmadhyAna ane zukladhyAna dhAraNa karavAthI thAya che. tevuM dhyAna eka ja viSaya para eka aMtarmuhUrta ke be ghaDIthI vadhAre vAra TakI zakatuM nathI, tethI sAmAyika vratano kAla eka muhUrta ke be ghaDIno Tharelo che. zrIpArzvadeve zrAddha pratikramaNa sUtranI vRttimAM kahyuM che ke-- 'vratAvasthAnakAlazca jaghanyenApi kila muhUrtaH / ' vratono avasthAna-kAla ochAmAM ocho muhUrta jeTalo hoya che, eka muhUrtanI 48 miniTa thAya che. jyAre mumukSu saMvega pAmIne, saMsAranA svarUpathI tathA kAmabhogo pratye nirveda anubhavIne sAdhu jIvananI pavitra dikSA grahaNa kare che tyAre je pATha bole che tyAM nAvagnIvAr bole che, eTale tenuM sAmAyika jIvanabharanuM banI jAya che. vaLI te sAmAyika trividha-trividha uccAravAmAM Ave che, eTale ke temAM sAvaghayoganuM pratyAkhyAna mana, vacana ane kAyAthI karavuM nahi, karAvavuM nahi ane anumodavuM nahi, e rIte nava koTithI thAya che, tethI tene sarvavirati sAmAyika kahevAya che. jyAre zrAvaka-zrAvikAo je sAmAyika kare che, te dezavirati sAmAyika kahevAya che. zAstramAM sAmAyika cAra prakAranA kahyA che. zrutasAmAyika eTale jinokta tattvonuM saMkSepathI ke vistArathI jJAna ane tethI upajato aviparIta bodha. samyaktva sAmAyika eTale mithyAtvamalano apagama ane tethI upajatI jinavacanamAM zraddhA. devarita sAmAyika eTale pApanI AMzika nivRttirUpa prayatna. sarvavirati sAmAyika eTale pApathI sarvaMza nivRttirUpa prayatna. zrutasAmAyika amuka samaya sudhI zAsrapATha bhaNavAnA niyamarUpa che, samyaktva sAmAyika zraddhAguNanI zuddhirUpa che, dezavirati sAmAyika be ghaDI pramANa sAvagha 422 * dharma anuprekSA Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyApAranA tyAganA niyamarUpa che. sarvavirati sAmAyika jIvana paryaMta nirava vyApAranA pAlananI pratijJArUpa che. * zrutasAmAyika zAstrAbhyAsa vaDe thaI zake che. samyatva sAmAyika zama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astikya Adi guNonA Asevana vaDe thaI zake che. dezavirati sAmAyika sthUla hiMsA, sthUla asatya vagere pApa vyApArone tajavA vaDe thaI zake che. | sarvavirati sAmAyika hiMsAdika pApa pravRttiono sarvathA tyAga karavA vaDe thaI zake che. zrutasAmAyika eTale sarva AtmAone jinavacanAnusAre Atmasvaina samAna jANavA ityAdi. samatva sAmAyika eTale sarva AtmAone Atmasvaina samAna sahavA ityAdi.. dezavirati sAmAyika eTale sarva AtmAone niSkAraNa apIDavA ityAdi. sarvavirati sAmAyika eTale sarva AtmAone sarvathA apIDavA ityAdi. tivihaM tiviheNuM eTale traNa yoga, traNa karaNa vaDe manathI karuM nahi, karAvuM nahi ane anumoduM nahi, traNa prakAra-vacanathI karuM nahi. karAvuM nahi, ane anumoduM nahi, traNa prakAra kAyAthI karuM nahi, karAvuM nahi, ane anumodu nahi. mana, vacana, kAyAthI vartamAna samayathI mAMDIne mAruM AyuSya che tyAM sudhI sAvagha karuM nahi, karAvuM nahi, karanArane sAro mAnuM nahi. he bhagavaMta ! pUrve je kaMI pApa karyuM hoya, karAvyuM hoya ane anumoDyuM hoya tene sAruM mAnuM nahi, te pApanuM huM pratikramaNa karuM chuM. aparAdhanI vizuddhi mATe Atma sAkSIe niMdA karuM chuM, para sAkSIe gaha karuM chuM, ane mArA kaSAyAtmAne vosirAvuM chuM. . niMdA eTale AtmasaMtApa. niMdA karIne paNa tenuM Asevana kare te dravya niMdA. bhAvaniMdA eTale A meM duSTa karyuM, A meM duSTa karAvyuM, A meM duSTanuM anumodana karyuM, A pramANe pazcAttApa karato aMtaramAM glAni anubhave. gaI eTale bIjAnI pAse pragaTa kare che. dravya gaI eTale bIjAnI sAkSImAM bAhya Alocana kare. dharma anapekSA * 423 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAva gaI eTale guru pAse jaIne vinayapUrvaka aMjali karI jema potAnI jAta pAse niMdA kare tema guru pAse aMtarathI nivedana kare. sAmAyikanI pratijJA eTale be ghaDI mAtra paNa samabhAvamAM rahevAnI pratijJA che. traNa yoga, traNa karaNa vaDe sAvadya vyApAra eTale mithyAtva, ajJAna ane avirati, teno tyAga, pUrve sevelA sAvadya vyApAranI niMdA, vartamAnano tyAga, bhaviSyamAM nahi karavAnI bhAvanA temAM bharI che. paDikkamAmi e vairAgya vAcaka che. ahIM vairAgya e vivecana tulya che. niMdA e jJAnavAcaka che, jJAna kupathya tyAganA adhyavasAyarUpa che. gAha e zraddhAvAcaka che. zraddhA e pathya sevananI lAlasArUpa che. vyutsarga e cAritravAcaka che cAritra e rasAyana sevana tulya che. paDikkamAmi, niMdAmi, gariyAmi, appANe vosirAmi A cAre pado bhAvazuddhi mATe, citta vizuddhi mATe atyaMta Avazyaka che. anupayoga hoya te dravya kAyotsarga che athavA dharmanA anuSThAnamAM pravRtta hoya, kAussagnamAM rahelo hoya ane Artaraudra dhyAna sahita hoya te dravya kAyotsarga che. bhAva kAyotsargamAM AtmA, kAyAnuM bhAna choDI daIne aMtarAtmabhAvamAM praveze che ane tyAM rahIne paramAtmAnuM smaraNa kare che. tyAre aMtarAtmabhAvane paNa bhUlIne paramAtmabhAvamAM tallIna thAya che. e tallInatAthI Atma pradezomAM vyApelA azubha karmono ghAta thAya che. sAmAyikanI janetA aSTa pravacana mAtAo che. pAMca samiti ane traNa gupti e aSTa pravacana mAtA che, samyapha pravartanamAM samiti che ane nigrahamAM gupti che. sAmAyikanuM mULa A aSTa pravacana mAtA che.. sAmAyikamAM mokSasAdhaka sarva yoga mArgano saMgraha che.. navakAra ane karemibhaMte dharmanA AraMbha ane samApti hovAthI navakArane zrutano sAra ane karemibhaMtene zrutano saMkSepa kahyo che. saMkSepa eTale TuMko artha ane sAra eTale phaLa. sAmAyikarUpa dvAdazAMgInA TuMkA arthanI sAcI sAdhanA vaDe parameSThipadanI prApti thAya che. 424 * dharma anapekSA Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : prakAzaka : bhadraMkara prakAzanA 49/1, mahAlakSmI sosAyaTI, zAhIbAga, amadAvAda - 380004. V VARDHMAN 079-22860785 M:9227527244