Book Title: Agam Sutra Satik 06 Gnatadharmakath AngSutra 06
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/003340/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namo nimmala daMsaNassa AgamasutnANi (saTIkaM) bhAgaH -7 saMzodhaka sampAdakazca / mani dIparatnasAgara . Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmala daMsaNassa zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyonamaH Agama suttANi (saTIka) %3 bhAgaH-7 jJAtAdharmakathAGgasUtraM, upAsakadazAGgasUtraM, antakaddazAGgasUtraM, anuttaropapAtikadazAGgasUtraM, praznavyAkaraNadazAGgasUtraM -: saMzodhakaH sampAdakazcaH :muni dIparatnasAgara - - - tA. 14/4/2000 ravivAra 2056 caitra suda 11 45- Agama suttANi saTIka ___ mUlya rU.11000/Wan Agama zruta prakAzana + ---- saMparka sthala :-- "Agama ArAdhanA kendra' zItalanAtha sosAyaTI vibhAga-1, phleTa naM-13, 4-thI maMjhila, vhAyasenTara, khAnapura, ahamadAbAda (gujarAta) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtram, upAsakadazAGgasUtram, antakaddazAGgasUtram, anuttarAMpapAtikadazAGgasUtram, praznavyAkaraNadazAGgasUtram -75 jJAtAdharmakathAGga sUtrasya viSayAnukramaH viSayaH | pRSTAGkaH mUnnAGkaH vipayaH pRSTAGka: zrutaskandhaH 1 zrutaskandhaH 2 [1-41 / adhyayanaM-5 utkSiptajAtaM .-224 | varga:-1 camarendra agramahidhI / adhyayanaM-2 saMghATakaM kAlI, rAjI, rajanI, vidyuta, adhyayana-3 aNDaH meghA (paJca adhyayanAni) adhyayanaM-4 kUrmaH 105-225 varga:-2 balIndraagramahiSI / adhyayana-5 zelakaH 108 "zubhA" di paJca adhyayanAni -74 adhyayana-6 tumbakaH 122]-226 / vargaH 3 dharaNAdimahiSI 257 | adhyayanaM 7 rohiNI 123 "dUlA'' di. 54 adhyayanAni |-109 | | adhyayanaM 8 mallI 129/-227/ vargaH-4 bhUtAnaMdAdimahiSI / adhyayanaM 9 mAkando 'rucA' di 54 adhyayanAni |-141 adhyayana-10 candramA 179/-233 | vargaH-5 pizAcAdimahiSi 257 |-142 | adhyayana-11 dAvadravaH 180 'kamalA' di 32 adhyayanAni |-144 | adhyayanaM 12 udakajJAtaH | 182-234 || vargaH-6 mahAkAlendramahiSI |-147 | adhyayanaM 13 dadurakaH | 186-235 vargaH-7 mUryaagramahiSI 1-156 | adhyayanaM-14 tetalI putraM ] 192] | 'sUryaprabhA' di 4 adhyayanAni |-157 | adhyayana-15 nandIphalaM | vargaH-8 candra agramahipI -183 | adhyayanaM-16 aparakaGkA | 203237 | varga:-1 zakra agramahiSI . / 259 -207| adhyayanaM-17 azvaH 'padmA' di 8 adhyayanAni |-212 | adhyayanaM-18 muMsumA 241-241 varga:-10 IzAnendramahiSI 219 | adhyayana-19 puMDarIkaH | 'kRSNA' di 8 adhyayanAni 140 258 259 248 upAsakadazAGgasUtrasya viSayAnukramaH pRssttaangkH| mUlAGka: viSayaH 1-19 | 1- AnaMda: -28 2. kAmadevaH 31 / 3- culanApitA -33 | 4- surAdevaH | 5. culla zatakaH pRSTAGkaH mUlAGkaH! viSayaH 261-40 / kuNDakolikaH 28086 | "... sahAlaputraH 293-56 8. mahAzataka: T96.7 nandAnipitA | 217-73 | 10- leTyApitA 314 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaH antakaddazAGga sUtrasya viSayAnukramaH mUlAGkaH viSayaH | pRSTAGkaH mUlAGkaH viSayaH pRSTAGka: vargaH-1 gautama Adi 10 317/20 | vargaH-, 'padmAvatI Adi' 10 335 / adhyayanAni adhyayanAni vargaH-2 'akSobhA' di 8 | 319-40 / vargaH-6 'makAI' Adi 16| 335 adhyayanAni adhyayanAni -14 | vargaH-3 'anIyazA di' 13 | 320/-45 / vargaH-7 'naMdA' di 13 342 adhyayanAni adhyayanAni -17 varga:-4 'jAli' Adi 10 330/-6 / vargaH-8 'kAli' Adi 10 342 adhyayanAni adhyayanAni anuttaropapAtikadazAGga sUtrasya viSayAnukramaH pRSThAH mUlAGkaH| viSayaH varga:-1 jAli, mayAli, uvayAli Adi 10 adhyayanAni varga:-2 dIrghasena, mahAsena, laSTadaMta Adi 13 adhyayanAni pRSThAGka: mUlAGkaH vipayaH vargaH-3 dhanya, sunakSatra, RSidAsa, pellaka, rAmaputra, candra, pRSTima, peDhAlaputra, poTTila. vehalla iti 10 adhyayanAni praznavyAkaraNAGga sUtrasya viSayAnukramaH manAGkaH pRSTAGka: 12 viSayaH viSayaH AthavaddhAra [zruta0-1] saMvaradvAra [zruta0-2] adhyayanaM 1, prANAtipAtaH / 361-3., adhvayanaM 1 ahiMsA adhyayanaM 2, mRpAvAda: 386-37 adhyayanaM 2 matyaM | adhyayana-3 adattAdAnaM 40-38 adhyayanaM 3 danAnujJA adhyayanaM / abrahma 4.43 | adhyayana, brahmacarya jayavana , parigrahaH 015 | adhyayana, aparigrahaH 473 482 8 490 / 503 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGgasUtram samAviSTAH AgamAH (1) jJAtAdharmakathAGgasUtram (2) upAsakadazAGgasUtram (3) antakRddazAGgasUtram (4) anuttaropapAtikadazAGgasUtram (5) praznavyAkaraNadazAGgasUtram - -- - Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arthika anudAtA -pa.pU. mAlavabhuSaNa tapasvI AcAryadeva zrI navaratnasAgara sUrIzvarajI ma.sA.nI preraNAthI zrI lAlabhAI devacaMda zAha taraphathI - nakala eka. -pa.pU. saraLa svabhAvI-zrImad bhagavatIsUtra vyAkhyAna paTu AcAryadeva zrI naradevasAgarasUrIzvarajI ma.sA. tathA pUjyazrInA ziSyaratna tapasvI gaNivaryazrI caMdrakIrtisAgarajI ma. sA.nI preraNAthI zrI puruSAdAnIya pArzvanAtha che. mUrti. jena saMgha, devakInaMdana sosAyaTI, amadAvAda taraphathI nakala epha. pa.pU. zAsana prabhAvaka-kriyAzagI AcAryadevazrI vijaya cakacaMdra | sUrIzvarajI ma.sA.nI preraNAthI eka sagRhastha taraphathI nakala eka. -pa.pU, sAhityapremI munirAja zrI sarvodaya sAgarajI ma.sA.nI preraNAthI-"acalagacchAdhipati pa.pU.A.bha. zrI guNasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSyaratana pa.pU. munirAja zrI cAritraratnasAgarajI ma. nI 19mI aThThAi nimitte zrI cAritraratna phA.ce.TrasTa taraphathI nakala eka. -pa.pU. vaicAvRtyakArikA sAdhvI zrI malayAzrIjI ma. sA.nA ziSyA vyavahAra vicakSaNA pU. sAdhvI zrI hitajJAzrIjI ma.nI preraNAthI jaina ArAdhanA maMdira "jJAnakhAtA" taraphathI nakala eka. -pa.pU, sakhyamUrti sAthvIthI saumyaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI pa.pU. gurumAtA-vAtsalyamUrti sAzrI ratnatrayAzrIjI ma.nI paMcamI punyatithi nimitte zrImatI lIlamabena prANalAla pI. dAmANI taraphathI nakala eka, -pa.pU. svanAmadhanyA sA. zrI samyaguNAzrIjI tathA teonA ziSyA sA. zrI samajJAzrIjInI preraNAthI-2053nA cazasvI cAtumasa nimitte zrI pApamAvatI jaina saMgha, pArUlanagara, amadAvAda taraphathI nakala be. -pa.pU. ratnAsacArAdhako sAdhvI zrI samyaguNAzrIjI tathA teozrInA ziSyA sA. zrI samajJAzrIjInI preraNAthI saMvata 2054nA nirmaLa ArAdhanAmaya cAturmAsanI smRtimAM-ghATaloDiyA (pAvApurI) jaina zve. mati. saMgha, amadAvAda taraphathI nakala epha. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa.pU. sAdhvI zrI ratnATayAzrIjI ma.nA parama virnayA sA. zrI saumyaguNAzrIjInI preraNAthI teonA saMsArIbhAIzrI indravadanabhAI dAmANInA anumodanIya puruSArthathI "Agama dIpa-saMpuTa"nA badalAmAM prApta rakamamAMthI-nakala cAra. -pa.pU. prazamarasanimanA sAdhvIthI prazamazIlAthIjI ma. nI preraNAthIsametazikhara tirthoddhArikA pa.pU. sAdhvIzrI raMjanazrIjI ma.sA.nA ziSyA apratima vaiyAvRtyakArikA sA. zrI malayAzrIjI tat ziSyA sA. zrI narendrazrIjI-tat ziSyA sA. zrI praguNAzrIjI ma.nA. AtmazreyArthe| arihaMta TAvara, jaina saMgha, muMbai taraphathI nakala eka. -pa.pU. AgamoddhAraka AcAryadevazrI nA samudAyavata pa.pUjya | vaiyAvRtyakArikA sA. zrI malayAzrIjI ma.nA ziSyA pU.sA. zrI kaivalyazrIjI ma.nA ziSyA pU.sA.zrI bhavyAnaMdazrIjI ma.sA.nA suziSyA miSTabhASI sAdhvIzrI pUrNaprajJAzrIjI ma.sA. tathA temanA vinita ziSyA sA. zrI pUrNadarzitAzrIjI tathA sA. pUrNataMdItAzrIjInI preraNAthI-sarvodaya pArzvanAtha cerITebala TrasTa, mulunDa muMbaI taraphathI nakala eka. -pa.pU, vaiyAvRtyakArikA sAdhvI zrI malayAzrIjI ma.nA praziSyA sA. zrI bhavyAnaMdazrIjIma.nA suvinitA sA. zrI kalyaprajJAzrIjI tathA | kokIlakaMThI sA. zrI kairavaprajJAzrajI nI preraNAthI -mehula sosAyaTI, | ArAdhanAbhavana, subhASanagara, varSodarAnI baheno taraphathI nakala eka zrI vizAzrImALI tapagacchajJAti-jJAnakhAtuM, jenI pAThazALA, jAmanagara taraphathI nakala be. -zrI maMgaLa pArekhano khAMco-jaina che. mUrti. saMgha, amadAvAda. taraphathI 2054nA cAturmAsa nimite nakala be. - zrI AkoTA jaina saMgha, vaDodarAnI baheno taraphathI nakala eka. -zrImatI nayanAbena ramezacaMdra zAha, vaDodarAnI preraNAthI AgamonA II seTanA badalAmAM prApta rakamamAMthI nakala pAMca. zeSa sarve rakama "amArA"Aja paryanta prakAzanonA badalAmAM prApta thayelI che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-9 namo namo nimmala daMsaNassa paMcama gaNadhara zrI sudharmAsvAmine namaH 6 jJAtAdharmakathAGgam saTIka (SaSThaM aGgasUtram) 119 11 5 (mUlasUtram + abhayadevasUriviracitA vRttiH) prathamaH zrutaskandha : pha navA zrImanmahAvIraM, prAyo'nyagranthavIkSitaH / jJAtAdharmakathAGgasyAnuyogaH kazciducyate // tatra ca phalamaGgalAdicarcaH sthAnAntarAdavaseyaH, kevalamanuyogadvArA vezeSasyopakramasya pratibhedarUpaprakrAntazAstra vIrajinavarendrApekSayA'rthataH AtmAgamatvaM tacchiSyaM tu paJcamagaNadharaM sudharmasvA-minamAzrityAnantarAgamatvaM tacchiSyaM ca jambUsvAminamapekSya paramparAgamatAM pratipipAdayiSuH athavA anugamAkhyasya tRtIyasyAnuyogadvArasya bhedabhUtAyA upodghAtaniryukteH pratibhedabhUtanirgamadvArasvabhAvaM prastutagranthasyArthato mahAvIranirgatatvamabhidhitsuH sUtrakAraH - 'teNaM kAleNa' mityAdikamupodghAtagranthaM tAvadAdAvAha * adhyayanaM - 1 - utkSiptaH mU. (1) OM namaH sarvajJAya / te NaM kAle NaM te NaM samae NaM caMpAnAmaM nayarI hotthA vaNNao vR. tatra yo'yaM NaMzabdaH sa vAkyAlaGkArArthaH, te ityatra ca ya ekAraH sa prAkR tazailIprabhavo yathA 'karemi bhaMte!' ityAdiSu, tato'yaM vAkyArtho jAtaH - tasmin kAle tasmin samaye yasminnasau nagarI babhUveti, adhikaraNe ceyaM saptamI, atha kAlasamayayoH kaH prati vizeSaH ?, ucyate, kAla iti sAmAnyakAlaH avasarpiNyAzcaturthavibhAgalakSaNaH samayastu tadvizeSo yatra sA nagarI sa rAjA sudharmmasvAmI ca babhUva, athavA tRtIyaiveyaM, tatastena kAlena - avasarpiNIcaturthArakalakSaNena hetubhUtena tena samayena tadvizeSabhUtena hetunA " 'caMpA nAma nagarI hotya'tti abhavat AsIdityarthaH nanu cedAnImapi sA'sti kiM punaradhikRtagranthakaraNakAle ?, tatkathamuktamAsIditi ?, ucyate, avasarpiNItvAt kAlasya varNakagranthavarNivibhUtiyuktA tadAnImAsId idAnIM nAstIti 'baNNao' tti campAnagaryA varNakagrantho'trAvasare vAcyaH, sa cAyaM - 'RddhatthimiyasamiddhA' RddhA-bhavanAdibhirvRddhimupagatA stimitA - bhayavarjitatvena sthirA samRddhAdhanadhAnyAdiyuktA tataH padatrayasya karmadhArayaH 'pamuiyajaNajANavayA' pramuditAH pramodakAraNavastUnAM sadmAvAJjanAH nagarIvAstavyalokA jAnapadAzca - janapadabhavAstatrAyAtAH santo Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-1919 yasyAM sA pramuditajanajAnapadA 'AiNNajaNamaNussA' manuSyajanenAkIrNA-saMkIrNA, manuSyajanAkIrNeti vAcye rAjadantAdidarzanAdAkIrNanamanuSyetyuktaM, 'halasayasahassasaMkiTThaviyaTThalaTThapannattaseusImA halAnAM-lAGgalAnAM zataiH sahasraizca zatasahasrairvA-lakSaH saMkRSTA-vilikhitA vikRSTaM-dUraM yAvadavikRSTA vA-AsannA laSTA-manojJA karSakAbhimataphalasAdhanasamarthatvAt 'pannatteti yogyA kRtA bIjavapanasya setusImAmArgasImA yasyAH sA tathA, athavA saMkRSTAdivizeSaNAni setUni-kulyAjalasekyakSetrANi sImAsu yasyAH sA tathA, anena taJjanapadasya lokabAhulyaM kSetrabAhulyaM coktaM, 'kukkuDasaMDeyagAmapaurA' kukkuTAH-tAmracUDA pANDheyAH SaNDaputrakAH SaNDhA eva teSAM grAmAH-samUhAste pracurAH-prabhUtA yasyAM sA tathA, anena lokapramuditatvaM vyaktIkRtaM, pramudito hi lokaH krIDArtha kukkuTAnpoSayatiSaSDAMzcakarotIti, ucchujavasAlikaliyA' anenacajanapramodakAraNamuktaM, nahyevaMprakAravastvabhAvena pramodojanasyasyAditi, gomahisagavelagappabhUyA' gavAdayaH prabhUtAH-pracurA yasyAmiti vAkyaM gavelakA-urabhrAH, ___ 'AyAravaMtaceiyajuvaividhihasanniviTThabahulA' AkAravanti-sundarAkArANi yAni caityAni-devatAyatanAni yuvatInAM ca-taruNInAM paNyataruNInAmiti hRdayaM yAni vividhAni saMniviSTAni-saMnivezanAni pATakAstAni bahulAnibahUni yasyAM sA tathA 'ukkoDiyagAyagaMThibheyabhaDatakkarakhaMDarakkharahiyA' ukkoDA utkoTA-laJcetyarthaH tayAyevyavaharanti teutkoTikAH gAtrAn-manuSyazarIrAvayavavizeSAn kaTyAdeH sakAzAdgranthikArSApaNAdipoTTalikAM bhindanti-AcchindantItigAtragranthibhedA bhaTAH-cArabhaTbalAtkArapravRttayaH taskarAH-tadeva-caurya kurvantItyevaMzIlAstaskarAH khaNDarakSA-daNDapAzikAH zulkapAlA vA ebhI rahitA yA sA tathA, anena tatropadravakAriNamabhAvamAha, 'khemA' azivAbhAvAt 'niruvaDhuvA' nirupadrutA avidyamAnarAjAdikRtopadravetyarthaH, 'subhikSA' suSThu-manojJA pracurA bhikSA bhikSukANAM yasyAM sA subhikSA, ata eva pAkhaNDikAnAM gRhasthAnAM ca vIsatthasuhAvAsA' vizvastAnAM nirbhayAnAmanutsukAnAM vA sukhaH-sukhasvarUpaH zubho vA AvAso yasyAM sA tathA, 'anegakoDIkoTuMbiyAiNNanivvuyasuhA' anekAH koTyo dravyasaMkhyAyAM svarUpaparimANe vA yeSAM te anekakoTyaH taiH kauTumbikaiHkuTumbibhizcAkI saMkulA yA sA tathA sA cAsau nirvRtA ca-saMtuSTajanayogAt saMtoSavatIti karmadhArayo'ta eva sA cAsau sukhA ca zubhA ca veti karmadhArayaH, naDanaTTagajallamuTThiyavelaMgabagakahakapavakalAsakaAikkhayalaMkhamaMkhatUNaillatuMbavINiyaanegatAlAcarANucariyA' naTA-nATakAnAM nATayitAro nartakA-ye nRtyanti aMkollA ityeke jallA--varanAkhelakAH rAjJaH stotrapATakA ityanye mallAH-pratItAH mauSTikA-mallA eva ye muSTibhiH praharanti viDambakA-vidUSakAH kathakAH-paratItAH-plavakA-ye utplavante nadyAdikaMvA taranti lAsakA ye rAsakAngAyanti jayazabdaprayoktArovA bhANDA ityarthaH AkhyAyikA ye zubhAzubhamAkhyAnti lakSA-mahAvaMzAnakhelakA maGkhAH-citraphalakahastA bhikSAkAH tUNaillA-tUNAbhidhAnavAdyavizeSavantaH tumbavINikA-vINAvAdakA aneke ca ye tAlAcarAH-tAlAdAnena prekSAkAriNastairanucaritA-AsevitA yA sA tathA, 'ArAmujANaagaDatalAyadIhiyavappiNaguNovaveyA' Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, vargaH, adhyayanaM -1 Aramanti yeSu mAdhavIlatAgRhAdiSu dAmpatyAdIni te ArAmA udyAnAni puSpAdimadvavRkSasaMkulAnyutsavAdI bahujanabhogyAni, 'agaDa' tti avaTAH -- kUpAstaDAgAni pratItAni dIrghikAH - sAraNyaH, 'vappiNa' tti kedArAH eteSAM ye guNA - ramyatAdayastairupapetA - yuktA yA sA tathA, upa apa ita ityetasya zabdatrasya sthAne zakandhvAdidarzanAdakAralope upapeteti bhavatIti, 'uvviddhavipulagaMbhIrakhAyaphalihA' udviddhaM-uNDaM vipulaM vistIrNaM gambhUram - alabdhamadhyaM khAtam upari vistIrNa adhaH saMkaTaM parikhAca - adha upari ca samakhAtarUpA yasyAH sA tathA, 'cakkagayamusuMDhiorohasayagdhi'jamalakavADaghaNaduppavesA' cakrANi - araghaTTayantrikAcakrANi gadAH - praharaNavizeSAH, musuNDhyo'pyevaM, avarodhaH - pratolIdvAreSvavAntaraprAkAraH saMbhAvyate, zataghnyo- mahAyaSTayo mahAzilAmapyaH yAH pAtitAH zatAni puruSANAM ghnanti yamalAni - samasaMsthitadvayarUpANi yAni kapATAni dhanAni ca - nizchidrANi tairduSpravezAyA sA tathA, 'dhanukuTilavaMkapAgAraparikhittA' dhanuH - kuTilaMkuTiladhanuH, tato'pi vakreNa prAkAreNa parikSiptA yA sA tathA, 'kavisIsayavaTTaraiyasaMThiyavirAyamANA' kapizIrSakairvRttaracitaiH- vartulakRtaiH saMsthitaiH - viziSTasaMsthAnavadmivirAjamAnA - zobhamAnA yA sA tathA 'aTTAlayacariyadArago-puratoraNaunnayasuvibhattarAyamaggA' aTTAlakAH - prAkAroparivatyAzrayavizeSAH carikA - aSTahastapramANo nagaraprAkArAntarAlamArgeH dvArANi bhavanadevakulAdInAM gopurANi - prAkAradvArANi toraNAni - pratItAni unnatAni - guNavanti uccAni ca yasyAM sA tathA, suvibhaktA viviktA rAjamArgA yasyAM sA tathA tataH padadvayasya karmadhArayaH, 'cheyAyariyaraiyadaDhaphalihaiMdakIlA' chekena nipuNenAcAryeNazilpinA racito Dho - balavAn parighaH--argalA indrakIlazca - gopurAvayavavizeSo yasyAM sA tathA 'vivaNivaNichettasippiyAiNNanivyuyasuhA' vipaNInAM - vaNikpathAnAM haTTamArgANAM vaNijAMca-vANijakAnAM kSetraM - sthAnaM yA sA tathA zilpibhiH kumbhakArAdibhirAkIrNA sunirvRtaiH sukhaizca sukhibhiryA rAjadantAdidarzanAt sA tathA 'siMghADagatigacaukkacaccarapaNiyAvaNavivihavatthuparimaMDiyA' zRGgATakaM - trikoNaM sthAnaM trikaM yatra rathyAtrayaM milati catuSkaM rathyAcatuSkamIlakaH catvaraM - bahurathyApAtasthAnaM paNitAni - bhANDAni tapradhAnA ApaNA - haTTAH vividhavastUni - anekavidhadravyANi ebhiH parimaNDitA yA sA tathA 7 'surammA' atiramaNIyA 'naravaipaviinnamahivaipahA' narapatinA - rAjJA pravikIrNo-gamanAgamanAbhyAM vyAptaH mahIpatipatho - rAjamArgo yasyAM sA tathA, athavA narapatinA pravikIrNA - vikSiptA nirastA zeSamahIpatInAM prabhA yasyAM sA tathA, 'anegavaraturagamattakuMjararahapahakarasIyasaMdamANI AinajANajuggA' anekairvaraturagairmattakuJjaraiH 'rahapahayara' ti rathanikaraiH zibikAbhiH syandamAnAbhirAkIrNA-vyAptA yAnairyugyaizca yA sA tathA, tatra zivikAH - kUTAkAreNa chAditA jampAnavizeSA svandamAnikAH - puruSapramANajampAnavizeSAH yAnAni zakaTAdIni yugyAni - gollaviSayaprasiddhAni dvihastapramANAni vedikopazobhitAni jampAnAnyeveti 'vimalaulanavanaliNisobhiyajalA' vimukulAbhiH - vikasitakamalAbhirnavArnalinIbhiH padminIbhiH zobhitAni jalAni yasyAM sA tathA, 'paMDuravarabhavaNasannimahiyA' pANDuraiH - sudhAdhavalervarabhavanaiH - prAsAdaiH samyak nitarAM mahiteva mahitA pUjitA yA sA tathA, 'uttANanayaNapecchaNijjA' saubhAgyAtizayAduttAnaiH - animi - Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram-9/19/ SairnayanaiH-locanaiH prekSaNIyAyAsA tathA pAsAIyA' cittaprasattikAriNI darisaNijjA yAMpazyaccakSuH zramaM na gacchati, 'abhirUpA' manojJarUpA 'paDirUvA' pratirUpA draSTAraM draSTAraM prati rUpaM yasyAH sA ttheti| mU. (2) tIse NaM caMpAe nayarIe bahiyA uttarapuracchime disIbhAe punnabhajadde nAmaM ceie hotyA / vaNNao vRtasyANamityalaGkArecampAyAnagayyA uttarapurattime tiuttarapaurakhyeuttarapUrvAyAmityarthaH 'disIbhAe'tti digbhAge pUrNabhadraM nAma caityaM-vyantarAyatanaM, 'vannao'tti caityavarNo vAcyaH,sa cAyaM--'cirAie puvvapurisapatratte' cira:-cirakAla Adi:-nivezo yasya taccirAdikaM, ata eva pUrvapuruSaiH--atItanaraiH prajJaptaM-upAdeyatayA prakAzitaM pUrvapuruSaprajJaptaM 'purANe'tticirAdikatvAt purAtanaM 'sahie' zabda:-prasiddhiH sa saMjAto yasya tacchabditaM vittae' vittaM-dravyaM tadasti yasya tadvittikaM vRttivA AzritalokAnAM dadAti yatavRttidaM 'nAe nyAyaniAyakatvAt nyAyaH jJAtaM vA-jJAtasAmarthyamanubhUtatatprasAdena lokeneti, _ 'sacchatte sajjhae saghaMTe sapaDAgAipaDAgamaMDie' saha patAkayA vartata iti sapatAkaM ekAM patAkAmatikramya yA patAkA sAtipatAkA tayA maNDitaM yattattathA tacca tacceti karmadhArayaH, 'salomahatthe lomamayapramArjanakayuktaM 'kayaveyaya(e' kRtaMvitakaM-racitavedikaM lAulloiyamahie' lAiyaM yadyamezchagaNAdinopalepanaM ulloiyaM-kuDyamAlAnAMseTikAdibhiH saMmRSTIkaraNaMtatastAbhyAM mahitamiva mahitaM-pUjitaM yattattathA, 'gosIsasarasarattacaMdaNadaddaradinnapaMcaMgulitale gozIrSeNa-- sarasaraktacandanenacadardaraNa-bahalenacapeTAkAreNa vA dattAH paMcAGgalAstalA-hastakAHyatratattathA, 'uvaciyacaMdaNa- kalase' upacitA-nivezitAHcandanakalazA-bhaGgalyaghaTA yatra tattathA, 'caMdanaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAge candanaghaTAzca suSThukRtAstoraNAnica dvAradezabhAgaM prati yasmiMstaccandanaghaTasukRtatoraNapratidvAradezabhAga, dezabhAgAzca dezA eva, 'AsattosattavipulavaTTavagdhAriyamalladAmakalAve' Asakto-bhUmausaMbaddhaH utsakta-upari saMbaddhaH vipulo-vistIrNaH vRtto-vartulaH 'vagghAriya' tti pralambamAnaH mAlyadAmakalApaH-puSpamAlAsamUho yatra tattatheti 'paMcavaNNasurabhimukkapuSphapuJovayArakalie' paMcavarNena surabhiNA muktena-kSiptena puSpapualakSaNenopacAreNa-pUjayA kalitaMyattattathA 'kAlAgarupavarakuMdurukkaturukkadhUvamadhamadhaMtagaMdhuddhayAbhirAme' kAlAgaruprabhRtInAM dhUpAnAM yo madhamadhAyamAno gandha udbhUta-ujhUtastenAbhirAmaM yattattathA, tatra kuMdurukkaM-cIDA turukkasilhakaM 'sugaMdhavaragaMdhagaMdhie' sadgandhA ye varagandhA-vAsAsteSAM gandho yatrAsti tattathA gaMdhavaTTibhUe' saurabhyAtizayAt gandhadravyaguTikAkalpamityarthaH _ 'naDanaTTakajallamallamuTThiyave laMbagapavakakahakalAsakaAikkhayalaMkhamaMkhatUNaillatuMbavINiyabhuyagamAgahaparigae' parvavannavaraM bhujagA-bhogina ityarthaH bhojakA vA tadarcakA mAgadhA-bhaTTAH 'bahujaNajANavayassa vissuyakittie' bahorjanasya paurasya jAnapadasya ca-janapadabhavalokasya vizrutakIrtikaM-pratItakhyAtikaM, 'bahujaNassa Ahussa AhuNijje' AhotuH-dAtuH AhavanIyaM-saMpradAnabhUtaM 'pAhuNijje' prakarSeNa AhavanIyamiti gamanikA 'accaNijje' candanagandhAdibhiH 'vaMdaNijje' stutibhiH pUyaNije puSpaiH 'sakkAraNije vastraiH 'sammAnaNijje' bahumAnaviSaya Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-1 tayA kallANaMmaMgalaMdevayaMceiyaMviNaeNapaJjuvAsaNije kalyANamityAdidhiyAvinayena paryupAsanIyaM 'divye divyaM pradhAnaM 'sacce' satyaM satyAdezatvAt "saccovAe' satyavaSAtaM 'satyasevaM sevAyAH saphalIkaraNAt 'sannihiyapADihere vihitadevatAprAtihArya jAgasahassa bhAgapaDicchae' yAgAHpUjAvizeSAbrAhmaNaprasidaadhAstatsahANAMbhAgam-aMzaMpratIcchatiAbhAvyatvAtyattattathA 'bahujaNo acceiAgamma punnbhdNcei| seNaMpuNmabhaddeceie ekkeNaMmahayA vanasaMDeNasavvao samaMtAsaMparikhitte sarvataH sarvadikSu samantAt-vidikSu ca se NaM vanasaMDe kiNhe kiNhobhAse' kRSNAvabhAsaH-kRSNaprabhaH kRSNa eva vA'vabhAsata iti kRSNAvabhAsaH, 'nIle nIlobhAse' pradezAntare 'harie hariobhAse' pradezAntara eva, tatra nIlo mayUragalavat haritastuzukapicchavat, haritAlAbha iti vRddhAH, 'sIe sIobhAse' zItaH sparzApekSayA vallayAdyAkrAntatvAditi vRddhAH, niddhe niddhobhAse snigdhe na tu rUkSaH, ticce tibbobhAse tIvro varNAdiguNaprakarSavAn, 'kiNhe kiNhacachAe' iha kRSNazabdaH kRSNacchAya ityasya viSezaNamiti na punaruktatA, tathAhi-kRSNaH san kRSNacchAyaH, chAyA cAdityAvaraNajanyo vastuvizeSaH, __-evaM 'nIle nIlacchAe hariehariyacchAesIesIyacchAe niddheniddhacchAetivvetivvacchAe ghaNakaDiyakaDicchAe' anyo'nyaMzAkhAnupravezAdvahalanirantaracchAyaH 'ramme mahAmehanikuraMbabhUe' mahAmeghavRndakalpe ityarthaH, teNaMpAyavAmUlamaMto kaMdamaMto kando-mUlAnAmupari khaMdhamaMto' skandhaHsthuDaM 'tayAmaMto' sAlamaMtozAlA-zAkhA pavAlamaMto' pravAla:-pallavAGkuraH, pattamaMto pupphamaMto phalamaMto bIyamaMto' 'aNupuvvasujAyaruilavaTTabhAvapariNayA' AnupUvyeNa-mUlAdi- paripATyA suSTujAtArucirAH vRttabhAvaMcapariNatA yetetatA 'ekkakhaMdhA aNegasAlAamegasAhappa-sAhaviDimA' anekazAkhAprazAkho viTapastanmadhyabhAgo vRkSavistAro yeSAM te tathA anegaNaravAma-suppasAriyaagejjhadhaNavipulavaTTakhaMdhA' anekAbhirnaravAmAbhiH suprasAritAbhiragrAhyo dhano-nibiDo vipulo-vistIrNovRttazca skandhoyeSAMtetathA acchiddapattA nIrandhraparNA aviralapattA nirantaradalA. 'avAINapattA' avAcInapatrAH-adhomukhapalAzAH avAtInapatrAvA-avAtopahatabarhAH aNaIipattA' ItivirahitacchadAH, niddhayajaraThapaMDurayapattA' apagatapurANapANDurapatrAH, 'navahariyabhisaMtapattabhAraMdhakAragaMbhIradarisaNijjA' navena haritena 'bhisantattidIpyamAnena patrabhareNa-dalasaMcayenAndhAkArA-andhakAravantaHataeva gambhIrAzcadRzyante ye yetathA uvaniggayanavataruNapattapallavakomalaujjalacalaMtakisalayasukumAlapavAlasohiyavaraMkuraggasiharA' upanirgatairnavataruNapatrapallavairiti-abhinavapatragucchaiH tathA komalojvalaizcalamiH kizalayaiHpatravizeSaistathA sukumAlaprAvAlaiH zobhitAni varADarANyagrahazikharANi yeSAMte tathA, ihacAGgurapravAlakizalayapatrANAM alpabahubahutarAdikAlakRtAvasthAvizeSAd vizeSaH saMbhAvyata iti, 'nicchaM kusumiyA niccaM mAiyA' mayUritAH 'niccaM lavaiyA pallavitAH 'niccaM thavaiyA stabakavantaH 'niccaM gullaiyA' gulmavantaH, niccaM gocchiyA' jAtagucchAH, yadyapistabakagucchayoravizeSo nAmakozeDadhItasthathA'pIha vizeSo bhAvanIyaH, 'niccaM jamaliyA' yamalatayA samazreNitayA vyavastitAH, 'niccaM juyaliyA' yugalatayA sthitAH 'nicaM viNapiyA' vizeSeNa phalapuSpabhAreNa natAH, Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-11/2 'nicaMpaNamiyA' tathaiva nantumArabdhAH, niccakusumiyamAiyalavaiyathavaiyagulaiyagocchiyajamaliyajuvaliyaviNamiyapaNamiyasuvibhattapiMDimaMjarivaDeMsagadharA' kecit kusumitAghekaikaguNayuktAH aparetu samastaguNayuktAstataH kusumitAzca te ityevaM karmadhArayaH, navaraM suvibhaktA-viviktAH suniSpannatayA piNDyo-lumbyaH maJjaryazca pratItAstA evAvataMsakAH-zekharakAstAna dhArayantiye te tathA, 'suyabarahiNamayaNasAlakoilakobhaMDakabiMgArakakomalakajIvaMjIvakanaMdImuhakavilapiMgalakkhagakAraMDacakkavAyakalahaMsasArasaaNegasauNagaNamihuNaviraiyasaDhuNNaiyamahurasaranAie' zukAdInAM sArasAntAnAM anekeSAM zakunagaNAnAM mithunairviracitaM zabdonnatikaMca-unnatazabdakaM madhurasvaraM ca nAditaM-lapitaM-yasmin sa tathA, vanakhaNDa iti prakRtaM 'suramme saMpiMDiyadariyabhamaramahukaripahakarapariliMtamattachappayakusumAsavalolamahuragumagumiMtaguMjatadesabhAge' saMpiNDitA daptabhramaramadhurakarINAM vanasatkAnAmeva 'pahakara'tti nikarA yatra sa tAthA tathA parilIyamAnA-anyata Agatya layaM yAnto mattaSaTpadAH kusubhAsavalolA:-kialkalampaTAH madhuraM gumagumAyamAnAH guJjantazca-zabdavizaSaM vidadhAnAH dezabhAgeSu yasyasa tathA, tataH karmadhArayaH, abhiMtarapupphaphalAbAhirapattucchannA pattaihiyapupphehi ya ucchanna palicchannA' atyaMtamAcchAditA ityarthaH, etAni punarvRkSANAM vizeSaNAni 'sAuphale miTThaphale' ityato vanaSaNDasya bhUyo vizaSaNAni 'niroyae' rogavarjitaH, nANAvihagucchagummamaMDavagasohie vicittasuhakeubhUe' vicitrAn-zubhAn ketUn-dhvajAn bhUtaH prAptaH, . ___ 'vAvipukkhariNIdIhiyAsunivesiyarammajAlaharae' vApISu-caturAsupuSkariNISu-vRttAsu puSkaravatISu vA dIrghikAsu-RjusAraNISu suSThunivezitAni ramyANi jAlagRhakANi yatra satathA 'piMDimanIhArimasugaMdhisuhasurabhimaNaharaM mahayAgaMdhaddhaNi muyaMtA piMDimani rimAMpudgalasamUharUpAM dUradezagAminI ca sadgandhikAMzubhazurabhibhyo gandhAntarebhyaH sakAzAnmanoharA yA sA tathA tAMca mahatAmocanaprakAreNa vibhaktivyatyayAtmahatIM vAgandha evaghrANahetutvAt-taoNptikA-ritvAdgandhadhrANistAM muJcanta iti vRkSavizeSaNamevamito'nyAnyapi 'nANAvihagucchagumma- maMDavakadharakasuhaseukeubahulA' nAnAvidhAH gucchA gulmAni maNDapakA gRhakANi ca yeSAM santi te tathA, tathA zubhAH setavo-mArgA AlavAlapAlyo vA ketavazca-dhvajA-bahulA-bahavo yeSAM te tathA, tataH karmadhArayaH, 'aNegarahajANajoggasibiyapavimoyaNA anekeSAMrathAdInAmadho'-tivistIrNatvAt pravimocanaM yeSu te tathA 'surammA pAsAIyA darisaNijjA abhirUvA pddiruuvaa|| tassaNaM vanasaMDassa bahumajjhadesabhAge estha mahaM ekke asogavarapAyavepannatte, kusavikusavisuddharukkhamUle kuzA-darbhAvikuzA-valvajAdayastairvizuddhaM-virahitaMvRkSAnurUpaM mUlaM-samIpaM yasya sa tathA, 'mUlamaMte' ityAdivizeSaNAni pUrvavadvAcyAni yAvat paDirUve, seNaMasogavarapAyave annehiM bahUhiM tilaehiM lauehiM chattoehiM sirisehiM sattavaNNehiM dahivaNNehiM loddhehiM dhavehiM caMdaNehiM ajjuNehiM nibehiM kuDaehiM kalaMbehiM savvehi phaNasehiM dADimehiM sAlehiM tAlehiM tamAlehiM piehiM piyaMgUhiM purovaehiM rAyarukkhehiM naMdirukkehiM savvao samaMtA saMparikkhitte, te NaM tilayA lauyA jAvanaMdirukkhA kusavikusavisuddharukkhamUlAmUlamaMto' ityAdipUrvavat, yAvat, paDirUvA, teNaM tilayA jAva naMdirukkhA annAhiM bahUhiM paumalayAhiM nAgalayAhiM asogalayAhiM Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, varga:, adhyayanaM -1 99 caMpayalayAhiM cUyalayAhiM vaNalayAhiM vAsaMtiyalayAhiM kuMdalayAhiM sAmalayAhiM savvao samaMtA saMparikkhittA, tAo gaM paumalayAo niccaM kusumiyAo jAva paDirUvAo, tassa NaM asogavarapAyavassa heTThA IsikhaMdhaMsamallINe' skandhAsannamityarthaH, 'ettha NaM mahaM ekke puDhavisilApaTTae pannatte' 'ettha NaM' tizabdo'zokavarapAdapasya yadadho'tretyevaM sambandhanIyaH, 'vikkhaMbhAyAmasuppamANe kiNhe aMjaNakavANakuvalayahalaharakosejja AgAsakesakajjalaMgIkhaMjaNasiMgabheyaridvayajaMbUphala asaNakasaNabaMdhaNanIluppalapattanikara ayasikusamappayAse' nIla ityarthaH aJjanako-vanaspatiH haladharakozeyaM-baladevavaM kajjalAgI - kajjalagRhaM zRGgabhedo - mahiSAdiviSANacchedaH riSThakaM - ralaM asanako - biyakAbhidhAno vanaspatiH sanabandhanaM- sanapuSpavRntaM 'marakatamasArakalittanayaNakIyarAsivanne' marakataM - ratnaM masAro-masRNIkArakaH pASANavizeSaH 'kaDittaM ' tti kaDitraM kRttivizeSaH nayanakIkA- netramadhyatArA tadrAzivarNaH kAla ityarthaH, 'niddhaghaNe' snigdhaghanaH 'aTThasire' aSTazirAH aSTakoNa ityarthaH, 'AyaMsatalovame suranme IhAmigausabhaturaganaramagaravAlagakinnararurusarabhacamaravaNalayapaumalayabhatticitte' IhAmRgAH - vRkAH vyAlakAH-zvApadAH bhujagA vA 'AINagaruyabUraNavaNIyatUlaphAse' AjinakaM - carmmamaya vastraM rUtaM pratItaM bUro- vanaspativizeSaH tUlam - arkatUlaM 'sIhAsaNasaMThie pAsAIe jAva paDirUve 'tti / mU. (3) tattha NaM caMpAe nayarIe koNiko nAma rAyA hotthA vannao / vR . iha granthe vAcanAdvayamasti, tatraikAM bRhattarAM vyAkhyAsyAmo, dvitIyA tu prAyaH sugamaiva, yacca tatra duravagamaM taditaravyAkhyAnato'boddhavyamiti / 'kUNie nAma rAya ' tti kUNikanAmA zreNikarAjaputro rAjA 'hottha' tti abhavat / 'vanna o'tti tadvarNako vAcyaH, sa ca 'mahayA himavaMtamahaMtamalayamaMdaramahiMdasAre' ityAdi 'pasaMtaDiMbaDamaraM rajjaM pasAsemANe viharati' ityetadantaH, tatra mahAhimavAniva mahAn zeSarAjApekSayA tathA malayaH - parvatavizeSo mandaro - merurmahendraH - zakrAdidevarAjastadvatsAraH - pradhAno yaH sa tathA, tathA prazAntAni DimbAni - vighnAH DamarANi - rAjakumArAdikRtaviGgharA yasmiMstattathA 'prasAdhayan' pAlayan 'viharati' Aste smeti, samagraM punaragre vyAkhyAsyAmaH / mU. (4) te NaM kAle NaM te NaM samae NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI ajasuhamme nAma there jAtisaMpanne kulasaMpaNNe balarUvavinayanANadaMsaNacarittalAghavasaMpanne oyaMsI teyaMsI vacchaMsI jasaMsI jiyakohe jiyamANe jiyamAe jiyalohe jiyaiMdie jiyanidde jiyaparisahe jIviyAsamaraNabhayavippamukke tavappahANe guNappahANe evaM karaNacaraNaniggahanicchayaajabamaddavalAghavakhaMtiguttimutti 10 vijJAmaMtabaMbhavayanayaniyamasaccasoyaNANadaMsaNa 20 cArita0 orAle ghore ghoravvae ghoratavassI ghoravaMbhaceravAsI ucchUDhazarIre saMkhittaviulateyallese codasapucI cauNANovagate paMcahiM aNagArasaehaM saddhiM saMparivuDe puvvANupuvviM caramANe gAmANugAmaM dUtijramANe suhaMsuheNaM viharamANe jeNeva caMpA nayarI jeNeva puNNa bhadde cetie teNAmeva ubAgacchai0 ttA ahApaDirUvaM uggahaM uggiNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharati / vR. 'there'tti zrutAdibhirvRddhatvAt sthaviraH, 'jAtisaMpanna' iti uttamamAtRkapakSayukta iti pratipattavyamanyathA mAtRkapakSasaMpannatvaM puruSamAtrasyApi syAditi nAsyotkarSaH kazcidukto bhaved, Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/1/4 utkarSabhidhAnArthaM cAsya vizeSaNakalApopAdAnaM cikIrSitamiti, evaM kulasaMpanno'pi, navaraM kulaM - paitRkaH pakSaH tathA balaM saMhananavizeSasamutthaH prANaH rUpam - anuttarasurarupAdanaMtaguNaM zarIrasaundaryaM vinayAdIni pratItAni navaraM lAghavaM - dravyato'lpopadhitvaM bhAvato gauravatrayatyAgaH ebhiH saMpanno yaH sa tathA, 'oyaMsi 'tti ojomAnaso'vaSTambhastadvAnojasvI tathA tejasvI teja:zarIraprabhA tadvAMstejasvI vaco - vacanaM saubhAgyAdyupetaM yasyAsti sa vacasvI athavA varcaH - tejaH prabhAva ityarthastadvAn varcasvayazasvI - khyAtimAn, iha vizeSaNacatuSTaye'pi anusvAraH prAkRtatvAt, jitakrodha ityAdi tu vizeSaNasaptakaM pratItaM, navaraM krodhAdijaya udayaprAptakrodhAdiviphalIkaraNato'vaseyaH, tathA jIvitasya - prANadhAraNasyAzA vAJchAmaraNAJccA yadmayaM tAbhyAM vipramuktaH jIvitAzAmaraNabhayavi-pramuktastadubhayopekSaka ityarthaH, tathA tapasA pradhAna- uttamaH zeSamunijanA pekSayA tapo vA pradhAnaM yasya sa tapaH pradhAnaH, evaM guNapradhAno'pi, navaraM guNAH- saMyamaguNAH, etena ca vizeSaNadvayena tapaH saMyamau pUrvabaddhAbhinavayoH karmaNornirjaraNAnupAdAnahetU mokSasAdhane mumukSUNAmupAdeyAvupadarzitau, guNapradhAnye prapaJcArthamevAha 12 'evaM karaNe' tyAdi, yathA guNazabdena pradhAnazabdottarapadena tasya vizeSaNamuktamevaM karaNAdibhirekaviMzatyA zabdairekaviMzativizeSaNAnyadhyeyAni, tadyathA-karaNapradhAnazcaraNapradhAno yAvaccaritrapradhAnaH, tatra karaNaM-piNDavizuddhayAdiH, yadAha - "piMDavisohI samiI bhAvaNe" tyAdi, caraNaM-mahAvratAdi, Ahaca- 'vayasamaNadhammasaMjamaveyAvaccaM ce 'tyAdi, nigrahaH - anAcAra - pravRtteniSedhanaM nizcayaH-tattvAnAM nirNayaH, vihitAnuSThAneSu vA'vazyaMkaraNAbhyupagamaH ArjavaM mAyAnigraho mArdavaM-mAnanigraho lAghavaM - kriyAsu dakSattvaM kSAntiH - krodhanigrahaH guptirmanoguptayAdikA, muktirnirlobhatA, vidyAH - prajJatyAdidevatAdhiSThitA varNAnupUrvyaH, mantrA - hariNegamiSyAdidevatAdhiSThitAstA eva athavA vidyAH sasAdhanAH sAdhanarahitA mantrA brahma - brahmacarya sarvameva vA kuzalAnuSThAnaM vedaH-Agamo laukikalokottarakuprAvacanikabhedaH nayA-naigamAdayaH sapta pratyekaM zatavidhAH niyamA-vicitrA abhigrahavizeSAH satyaM-vacanavizeSaM zaucaM - dravyato nirlepatA bhAvato'navadyasamAcAratA jJAnaM-matyAdi darzanaM cakSurdarzanAdi samyakatvaM vA cAritraM bAhyaM sadanuSThAnaM, yacceha karaNacaraNagrahaNe'pi ArjavAdigrahaNaM tadArjavAdInAM prAdhAnyakhyApanArthaM, nanu jitakrodhatvAdInAM ArjavAdInAM ca ko vizeSaH ?, ucyate, jitakrodhAdivizeSaNeSu tadudayaviphalIkaraNamuktaM mArdavapradhAnAdiSu tu udayanirodhaH, athavA yata eva jitakrodhAdirata eva kSamAdipradhAna ityevaM hetuhetumadmAvAt vizeSaH, tathA jJAnasaMpanna ityAdI jJAnAdimattvamAtramuktaM jJAnapradhAna ityAdau tu tadvatAM madhye tasya prAdhAnyamityevamanyatrApyapaunaruktayaM bhAvanIyaM, tathA 'orAle ' tti bhImo bhayAnakaH, katham ? - atikaSTaM tapaH kurvan pArzvavarttinAmalpasattvAnAM bhayAnako bhavati, aparastvAha 'urAle 'tti udAraH - pradhAnaH 'dhori' tti dhoro nirghRNaH pariSahendriyakaSAyAkhyAnAM ripUNAM vinAze kartavye, anye tvAtmanirapekSaM ghoramAhuH, tathA 'ghoravvae' tti ghorANi - anyairduranucarANi vratAnimahAvratAni yasya sa tathA, ghauraistapobhistapasvIca, tathA ghoraMca dahahmacaryaM cAlpasattvairduHkhaM yadanucaryate tasmin ghorabrahmacarye vastuM zIlamasyeti ghorabrahmacaryavAsI 'ucchaDhazarIre' 'ucchUDhaM 'ti ujjhitami Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayana-1 vojjhitaM zarIraM yena sa tatsatkAraMprati niHspRhatvAt, tathA 'saMkhitta'tti saMkSiptA zarIrAntarvartinI vipulA anekayojanapramANakSetrAzritavastudahanasamarthA tejolezyA-viziSTatapojanyalabdhi viSayaprabhavA tejojvAlA yasyasa saMkSiptavipulatejolezyaH,tathA caturdazapUrvIti vedapradhAna ityetasyaiva vizeSAbhidhAnaM, caturjJAnopagataH kevalavarjajJAnayukta ityarthaH, anena ca jJAnapradhAna ityetasya vizeSo'bhihitaH, paJcabhiranagArazataiH-sAdhuzataiH 'sArddha' saha samantAtparikarita ityarthaH, tathA 'puvvANupucintipUrvAnupUrvyAnapazcAnupUrvyAanAnupUA vetyarthaH, karameNeti hRdayaM, 'caran' saMcaran, etadevAha gAmANugAmaMdUijjamANe'tti grAmazcAnugrAmazca vivakSitagrAmAnantaragrAmo grAmAnugrAmaM tat dravan-gacchan ekasmAdgAmAdanantaraM grAmamanullaGghayantityarthaH, anenApyapratibaddhavihAramAha, tatrApyautsukyAbhAvamAha,tathA 'suhaMsuheNaM viharamANe'tti ata eva sukhaMsukhenazarIrakhedAbhAvena saMyamabAdhA'bhAvena ca viharana-sthAnAtasthAnAntaraMgacchannAmAdiSu vA tiSThan 'jeNeva'tti yasminneva deze campA nagarI yasminneva ca pradeze pUrNabhadraM caityaM 'teNAmeve ti tasminneva deze upAgacchati, kvacidrAjagRhe guNasilake iti dRzyate, sa cApapATha iti manyate, upAgatya ca yathApratirUpaM yathocitaM munijanasva avagraham-AvAsamavagRhya-anutrApanApUrvakaM gRhItvA saMyamena tapasA cAtmAnaM bhAvayan viharati--Aste sma / - mU. (5) taeNaM caMpAnayarIe parisA niggayA koNio niggao dhammo kahio parisA jAmeva disaMpAubbhUyA tAmeva disiM pddigyaa|tennN kAleNaM teNaM samayeNaM ajasuhammassaanagArassa jeTe aMtevAsIanajaMbU nAmaManagAre kAsavagoteNaMsattussehejAva ajasuhammassa therassa adUrasAmaMte uddhaMjANU ahosire jhANakoTTovagate saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharati, -tate NaM se ajajaMbUnAme jAyasaDhe jAyasaMsae jAyakouhalle saMjAtasar3e saMjAtasaMsae saMjAyakouhalle uppannasaDDhe uppannasaMsaeuppannakouhalle samuppannasar3e samuppannasaMsae samuppanakouhalle uThAe udveti uhAe udvittA jeNAmeva ajjasuhamme there teNAmeva uvAgacchati 2 ajasuhamme there tikhutto AyAhiNapayAhiNaM karei 2 vaMdati namaMsati vaMdittA namaMsittA aJjasuhammassa therassa nacAsanne natidUre sussUsamANe namasamANe abhimuhaM paMjaliuDe vinaeNaMpajjuvAsamANe evaM vayAsI jatiNaMbhaMte! samaNeNaMbhagavayA mahAvIreNaMAigareNaMtitthaga0 sayaMsaMvu0 purisu0 purisasI0 purisava0 purisavaragaM0 logu0 loganAhe logahieNaM logapa0 logapaJjoya0 abhayada0 saraNada0 cakkhuda0 maggada0 bohida0 dhammada0 dhammade0 dhammanA0 dhammasA0 dhammavaracA0 appaDiha0 dasaNadha0 viyadRcha0 jiNeNaMjANaeNaM tineNaM tAra0 buddheNaM bohaeNaM mutteNaM moageNaM savvanneNaM savvada0 sivamayalamarutamanaMtamakkhayamavyAbahamapuNarAvittiyaM sAsayaM ThANamuvagateNaM paMcamassa aMgassa ayamaDhe pannatte, chaThThassaNaM aMgassa NaM bhaMte ! nAyAdhammakahANaM ke aDDe paM0?, jaMbUtti tae NaM ajjasuhamme dhere anajaMbUnAma anagAraM evaM va0-evaM khalu jaMbU samaNeNaM bhagavatA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM chaTThassa aMgassa do suyakkhaMdhA pannattA, taMjahA nAyANi ya dhammakahAo ya, jatiNaMbhaMte! samaNeNaM bhagavatA mahAvIreNaMjAva saMpatteNaM chaTThassa aMgassa do suyakhaMdhA paM0 20-nAyANi yadhammakahAo ya, paDhamassaNaM bhaMte ! suyakakhaMdhassa samaNeNaMjAva saMpatteNaM nAyANaM kati ajjhayaNA pannattA?, Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 jJAtAdharmakathAGga sUtram-91-19/5 evaM khalu jaMbU! samaNeNaM jAva saMpatteNaM nAyANaM egUNavIsaM ajjhayaNA paM0, taM0 vR. 'tae NaM'ti tato'nantaraMNamityalaMkAre campAyA nagaryAH pariSat-kUNikarAjAdikA nirgatA-niHsRtA sudharmasvAmivandanArthaM, "jAmeva disiMpAubbhUyA tAmeva disiMpaDigae'tiyasyA dizaH sakAzAt prAdurbhUtA-AvirbhUtA AgatA ityarthaH tAmeva dizaM prtigteti| tasmin kAletasmin samaye AryasudharmaNo'ntevAsIAryajambUnAmanagAraH kAzyapagotreNa 'sattussehe'tti saptahastocchrayo yAvatkaraNAdidaMzyaM "samacaurasasaMThANasaMThie vArisahanArAyasaMghayaNe kaNagapulaganidhasapamhagore" kanakasya-suvarNasya 'pulaga'tti yaH pulako lavastasya yo nikaSaH-kaSapaTTe rekhAlakSaNaH tathA pamha'tti padmagarbhastadvat gauro yaH sa tatA, vRddhavyAkhyA tu kanakasya na lohAderyaH pulakaH-sAro varNAtizayaH tapradhAnoyonikaSo-rekhAtasya yatpakSmabahulatvaM tadvadyo gauraH sa kanakapulakanikaSapakSmagauraH, tathA 'ugratapA' ugram-apradhRSyaM tapo'syetikRtvA, tathA 'tattatave' taptaM-tApitaM tapo yena satatpatapAH, evaM tenatattapastaptaM yena karmANi saMtApya tena tapasA svAtmApitaporUpaH saMtApito yato'nyasyAspRzyamivajAtamiti, tathA mahAtapAH-prazastatapAbRhattapAvA, tathA dIptaM tapo yasya sadIptatapAH, dIptaM tu hutAzana iva jvalattejaH karmendhanadAhakatvAt, tathA "urAleghoreghoraguNeghoratavassI ghorabaMbhaceravAsIucchUDhasarIresaMkhittaviulateyalese" iti pUrvavat, evaMguNaviziSTo jambUsvAmI bhagavAn AryasudharmaNaH sthavirasya adUrasAmaMtetti dUra-viprakarSaH sAmantaM-samIpaM ubhayorabhAvo'dUrasAmantaM tasminnAtidUre nAtisamIpe ucite deze sthita ityarthaH, kathaM ? -"uTuMjANU ityAdi zuddhapRthivyAsanavarjanAt aupagrahikaniSadyAbhAvAJca utkaTukAsanaH savapadisyate UrddhajAnunI yasyasaUrddhajAnuH 'adhaHzirAH' adhomukho notiryag vA vikSiptaSTiH kiM tu niyatabhUbhAganiyamitadRSTiriti bhAvanA, 'jhANakoTTovagae'tti dhyAnameva koSThodhyAnakoSThastamupagatodhyAnakoSThopagataH, yathA hi koSThake dhAnyaMprakSiptamaviprakIrNaM bhavatyevaM sa bhagavAn dharmadhyAnakoSThakamanupravizyendriyamanAMsyAdhikRtya saMvRtAtmA bhavatIti bhAvaH, saMyamena-saMvareNa tpsaa-dhyaanenaatmaanNbhaavyn-vaasyvihrti-tisstthti| 'taeNaM se' ityAdi, tata ityAnantarye tasmAt dhyAnAdanantaraM NamityalaMkAre, 'sa' iti pUrvaprastutaparAmarzArthaH tasya tu sAmAnyoktasya vizeSAvadhAraNArthaM AryajambUnAmeti, sa ca uttiSThatIti sambandhaH, kimbhUtaH sannityAha--'jAyasaddhe' ityAdi, jAtA-pravRttA zraddhA-icchA'syetijAtazraddhaH, kva ?-vakSyamANAnAM padArthAnAM tattvaparijJAne sa tathA, jAtaH saMzayo'syeti jAtasaMzayaH, saMzayastvanirdhAritArthaMjJAnamubhayavastvaMzAvalammibatayA pravRttaM, satvevaMtasya bhagavatojAtaH-yathA bhagavatA zrImanmahAvIravarddhamAnasvAminA tribhuvanabhavanaprakAzapradIpakalpenapaJcamasyAMgasya samastavastustomavyatikarAvirbhAvanenArtho'bhihita evaMSaSThasyApyukto'nyathA veti, tathA jAtakutUhalo' jAtaM kutUhalaMyasya satathA, jAtItsukya ityarthaH, vizvasyApivizvavyatikarasyapaJcamAGgepratipAditatvAtSaSThAGgasya ko'nyo'rtho bhagavatA'bhihito bhaviSyatIti, saMjAtazraddha ityAdau samutpannazraddha ityAdau ca saMzabdaH prakarSAdivacanaH, tathA utpannazraddhaH prAgabhUtA utpannA zraddhA yasyetyutpannazraddhaH, athotpannathaddhatvasya jAtazraddhatvasya ca ko'thabhedo?, na kazcideva, vi.mA taTAyogaH?, hetutva Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, varga:-, adhyayanaM- 9 pradarzanArthaM, tathAhi-- utpanna zraddhatvAjjAtazraddhaH pravRttazraddha ityarthaH, aparastvAha-jAtA zraddhA yasya praSTuM sa jAta zraddhaH, kathaM jAta zraddho ?, yasmAjjAtasaMzayaH, SaSThAGgArthaH paJcamAGgArthavat prajJaptaH utAnyatheti, kathaM saMzayo'jani ?, yasmAt jAtakutUhalaH, kIzo nAma SaSThAGgasyArtho bhaviSyati kathaM ca tamahamava- bhotsye ? iti tAvadavagrahaH, evaM saMjAtotpannasamutpanna zraddhAdaya IhApAyadhAraNAbhedena vAcyA iti, 'uDAe 0 ' tiutthAnamutthA - Udhva "varttanaM tayA utthayA uttiSThati utthAya ca 'jeNe' tyAdi prakaTaM, 'ajjasuhamme there' ityatra SaSThayarthe saptamIti 'tikhutto' tti trikRtvastrIn vArAn 'AdakSiNapradakSiNAM' dakSiNapArthyAdArabhya paribhramaNato dakSiNapArzvaprAptirAdakSiNapradakSiNA tAM 'ajasuhamma theraM' ityatra pAThAntare AdakSiNAtpradakSiNo--dakSiNapArzvartI yaH sa tathA taM 'karoti' vidaghAti bandate - vAcA stauti namasyati kAyena praNamati nAtyAsanne nAtidUre ucite deze ityarthaH 'sussUsamANe' tti zrotu micchan 'namaMsamANe' tti namasyan praNaman abhimukhaH 'paMjaliuDe' tti kRtaprAJjaliH vinayena praNamati-uktalakSaNena 'pajjuvAsamANe' tti paryupAsanAM vidadhAnaH 'eva' miti vakSyamANaprakAraM 'vadAsi' tti avAdIt, 15 yadavAdIt tadAha-'jaI'tyAdi prakaTaM, navaraM yadi bhadanta ! zramaNena paJcamAGgasyAyamarthaHanantaroditatvena pratyakSaH prajJaptastataH SaSThAGgasya ko'rthaH prajJapta iti praznavAkyArthaH, athottaradAnArthaM 'jambUnAme' tti jambU ! iti evaMprakAreNAmantraNavacasA''mantrya AryasudharmA sthaviraH AryajambUnAmAnaM anagAramevamavAdIt - 'nAyANi' tti jJAtAni - udAharaNAnIti prathamaH zrutaskandhaH 'dhammaka hAo' tti dharmmapradhAnAH kathAH dharmakathA iti dvitIyaH mU. (6) ukkhittaNAe 1 saMghADe 2, aMDe 3 kumme ya 4 selage 5 / tuMbe ya 6 rohiNI 7 mallI 8, mAyaMdI 9 caMdimA iya 10 // vR. 'ukkhitte 'tyAdi zlokadvayaM sArddha, tatra meghakumAradajIvena hastibhave vartamAnena yaH pAda utkSiptastenotkSiptenopalakSitaM meghakumAracaritamutkSiptamevocyate, utkSiptameva jJAtam udAharaNaM vivakSitArthasAdhanamutkSiptajJAtaM, jJAtatA cAsyaivaM bhAvanIyA - dayAdiguNavantaH sahanta eva dehakaSTaM, utkSiptaikapAdo meghakumArajIvahastIveti, etadarthAbhidhAyakaM sUtramadhIyamAnatvAdadhyayanamuktamevaM sarvatra 1 / tathA saMghATakaH zreSThicaurayorekabandhanabaddhatvamidamapyabhISTArthajJApakatvAt jJAtameva, evamaucityena sarvatra jJAtazabdo yojyaH, yathA yathaM ca jJAtatvaM pratyadhyayanaM tadarthAvagamAdavaseyamiti 2 / navaraM aNDakaM-mayUrANDaM 3 / kUrmmazca kacchapaH 4 | sailako rAjarSiH 5 / tumbaM ca - alAbuH 6 rohiNI zreSThivadhUH 7 / mallI - ekonaviMzatitamajinasthAnotpannA tIrthakarI 8 / mAkandI nAma vaNik tatputrI mAkandI zabdeneha gRhItaH 9 / caMdramA iti ca 10 | mU. (7) dAvaddave 11 udagaNAe 12, maMDukke 13 teyalIviya 14 / naMdIphale 15 avarakaMkA 16, atine 17 suMsumA iya 18 // vR. 'dAvaddave 'ti samudrataTe vRkSavizeSAH 11 / udakaM - nagaraparikhAjalaM tadeva jJAtam - udAharaNaM udakajJAtaM 12 | maNDUkaH nandamaNikAra zreSThijIvaH 13 / 'teyalI iya'tti tetali Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram-91-19/7 sutAbhidhAno'mAtya iti ca 14 / 'naMdIphala'ttinandivRkSAbhidhAnataruphalAni 15 / 'avarakaMkA' dhAtakIkhaNDabharatakSetrarAjadhAnI 16 / AiNNo ttiAkIrNA-jAtyAH samudramadhyavartino'zvAH 17 / 'suMsumA iya'tti suMsumAbhidhAnA zreSThiduhitA 18 // mU. (8) avare ya puMDarIyanAyae 19 egunnviistime| vR.aparaM ca puNDarIkajJAtamekonaviMzatitamamiti 19 / mU. (1) jati NaM bhaMte ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM nAyANaM egUNavIsA ajhayaNA paM0, taM0-ukkhittaNAe jAva puMDarIetti ya, paDhamassa gaMbhaMte ! ajjhayaNAti ke aDhe pannatte ? evaM khalu jaMbU! teNaM kAleNaM 2 iheva jaMbUddIve dIve bhArahe vAse dAhiNaddhabharahe rAyagihe nAmaM nayare hotthA, vaNNao, cetie vannao, tatya gaM rAyagihe nagare seNie nAmaM rAyA hotthA mahatAhimavaMta0 vannao, tassa NaM seNiyassa ranno naMdA nAmaM devI hotthA sukumaalpaannipaayaa| vR.yadi prathamazrutaskandhasyaitAnyadhyayanAnibhagavatoktAnitataHprathamAdhyayanasya ko'rtho bhagavatAprajJaptaiti zAstrArthaprastAvanA / / athaivaM pRSTavantaMjambUsvAminaMpratisudharmasvAmI yathAzrutamarthaM vaktumupakramate smeti / eva'mityAdi sugama, navaraM 'eva'miti vakSyamANaprakArArthaH prajJapta iti prakramaH,khalu-rvAkyAlaGkArejambUriti ziSyAmantraNe ihaivetidezataHpratyakSAsannenapunarasaMkhyeyatvAt jambUdvIpA-nAmanyatretibhAvaH bhArate varSe-kSetre 'dAhiNabharahe'tti dakSiNArdhabharate nottarArddhabharate 'devI'ti rAjabhAryA 'vaNNaotti varNako vAcyaH, saca vakSyamANadhAriNyA iva dRzyaH, mU. (10) tassa NaM seNiyassa putte naMdAe devIe attae abhae nAma kumAre hotthA ahINa jAva surUve sAmadaMDabheyauvappayANaNItisuppauttaNayavihinnU IhAvUhamaggaNagavesaNaatthasatyamaiviMsAraeuppattiyAe veNaiyAe kammiyAe pAriNAmiAecauvvihAe buddhieuvavee seNiyassa raNNo bahusu kajjesu ya kuTuMbesu ya maMtesu ya gujjhesu ya rahassesu ya nicchaesu ya ApucchaNijje paDipucchaNijje meDhI pamANaM AhAre AlaMbaNaM cakkhU meDhIbhUe pamANabhUe AhArabhUe AlaMbaNabhUe cakkhUbhUe savvakajjesu savvabhUmiyAsuladdhapaccae viiNNaviyAre rajadhuraciMtae yAvi hotthA, seNiyassa ranno rajjaM ca raTuM ca kosaM ca koDAgAraM ca balaM ca vAhaNaM ca puraM ca aMteuraM ca sayameva samuvekkhamANe 2 viharati vR. 'attae'tti AtmajaH aGgaja ityarthaH, 'ahINa jAva surUvetti iha yAvatkaraNAdidaM draSTavyaM 'ahInapaMciMdiyasarIre' ahInAni-anyUnAni lakSaNataH svarUpato vA paJcApIndriyANi yasmiMtastattathAvidhaMzarIraMyasya satathA, 'lakkhaNavaMjaNaguNovavee lakSaNAni-svastikacakrAdIni vyaJjanAni-maSatilakAdIni teSAM yo guNaH-prazastatA tenopapeto-yukto yaH sa tathA, upa apa ita iti zabdatrayasya sthAne zakandhyAdidarzanAdupapeta iti syAt, 'mANummANapamANapaDipuNNasujAyasavvaMgasuMdaraMge' tatra mAna-jaladroNapramANatAkathaM?-jalasyAtibhRte kuNDe puruSe nivezite yajalaM nissarati tadyadi droNamAnaM bhavati tadA sa puruSo mAnaprApta ucyate, tathA unmAnaM-arddhabhArapramANatA, kathaM ?, tulAropitaH puruSo yarddhabhAraM tulati tadA sa unmAnaprApta ityucyate, pramANaM-khAGgulenASTottarazatocchrayatA, tatazcamAnonmAnapramANaiH pratipUrNAni-anyUnAni sujAtAni-suniSpannAni sarvANi aGgAni-ziraHprabhRtIni yasmin tattathAvidhaM sundarabhaMga-zarIraM Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:, adhyayanaM -1 17 yasya sa, 'sasisomAkAre kaMte piyadaMsaNe' zazivat saumyAkAraM kAntaM - kamanIyamata eva priyaM draSTaNAM darzanaM-rUpaM yasya sa tathA, ata eva 'surUve' tti surUpa iti, tathA sAmadaNDabhedaupapradAnalakSaNA yA rAjanItayaH tAsAM suSTuM prayuktaM-prayogo vyApAraNaM yasya sa tathA, nayAnAM - naigamAdInAM uktalakSaNanItInAM cayAvidhA-vidhayaH prakArAstAn jAnAti yaH sa tathA, pazcAtpadadvayasya karmadhArayaH, tatra parasparopakArapradarzanaguNakIrtanAdinA zatrorAtmavazIkaraNaM sAma, tathAvidhaparikleze dhanaharaNAdiko daNDaH, vijigISitazatruparivargasya svANyAdisnehApanayanAdiko bhedaH, gRhItadhanapratidAnAdikamupapradAnaM, nayavidhayastu sapta naigamAdayo nayAH pratyekaM zatabhedA, nItibhedAstu sAmanIteH paJca daNDasya trayaH bhedasya upapradAnasya ca paJca kAmandakAdiprasiddhA / iti / tathA hAca - sthANurayaM puruSo vetyevaM sadarthAlocanAbhimukhA maticeSTA apohazca - sthANurevAyamityAdirUpo nizcayaH mArgaNaM ca - iha vallyutsarNAdayaH sthANudharmA eva prAyo ghaTante ityAdyannayadharmAlocanarUpaM gaveSaNaMca - iha zarIrakaNDavyanAdayaH puruSadharmAH prAyo na ghaTanta iti vyatirekadharmAlocanarUpaM IhAvyahamArgaNAgaveSaNAni tairarthazAstre arthopAyavyutpAdagraMthe kauTilyarAjadhAnItyAdau yA matirbodhastayA vizAradaH - paNDito yaH sa IhAvyUhamArgaNagaveSaNArthazAstramativizAradaH, tathautpattikyAdikayA buddhayA upapeto- yuktaH, tantrautpattikI aSTAzrutAnanubhUtArthaviSayA''kasmikI vainayikI guruvinayalabhyazAstrArthasaMskArajanyA karmmajA kRSibANijyAdikarmAbhyAsaprabhavA pAriNAmikI- prAyo vayovipAkajanyA, tathA zreNikasya rAjJaH bahuSu kAryeSu ca - bhaktasevakarAjyAdidAnalakSaNakRtyeSu viSayabhUteSu tathA kuTumbeSu ca - svakIyaparakIyeSu viSayabhUteSu ye mantrAdayo nizcAyantAsteSu ApracchanIyaH, tatra mantrAmantraNAni paryAlocanAni teSu ca guhyAnIva guhyAni - laJjanIyavyavahAragopitAni teSu ca rahasyAni - ekAntayogyAni teSu nizcayeSu vA - itthamevedaM vidheyamityevaMrUpanirNayeSu athavA svatantreSu kAryAdiSu SaTsu viSayeSu cakArAH samuccayArArthAH ApracchanIyaH - sakRt pratipracchanIyo dvitrikRtvaH kimiti ? - yato'sau 'meDhi 'tti khalakamadhyavarttinI sthUNAyasyAM niyamitA gopaMktirdhAnyaM gAhayati tadvadyamAlambya sakalamantrimaDalaM mantraNIyArthAn dhAnyamiva vivecayati sA meDhI, pramANaM-pratyakSAdi tadvadyaH taddvaM dharthAnamavyabhicAritvena tathaiva pravRttinivRttigocaratvAt sa 0 T tathA 'AdhAre' AdhArasyeva sarvakAryaSu lokAnAmupakAritvAt tathA 'AlaMbanaM' rajvAdi tadvadApadgarttAdinistArakatvAdAlambanaM tathA cakSuH- locanaM tadvallokasya mantryamAtyAdivividhakAryeSu pravRttinivRttiviSayapradarzanakatvacakSuriti, etadeva prapaJcayati- 'meDhibhUe' ityAdi bhUtazabda upamArthaH sarvakAryeSu - sandhivigrahAdiSu sarvabhUmikAsu - mantriamAtyAdisthAnakeSu labdhaH - upalabdhaH pratyayaH - pratItiravisaMvAdivacanaM ca yasya sa tathA viiNNaviyAre' tti vitIrNorAjJA'nujJAto vicAraH - avakAzo yasya vizvasanIyatvAt asau vitIrNavicAraH sarvakAryAdiSviti prakRtaM, athavA 'viNNaviyAre' vijJApitA rAjJo lokaprayojanAnAM nivedayitA, kiM bahunA ? - rAjyadhurazcintako'pi - rAjyanirvAhaka zcApyabhUt, etadevAha - zreNikasya rAjJo rAjyaM ca-rASTrAdisamudAyAtmakaM rASTraM ca - janapadaM kozaM ca - bhANDAgAraM koSThAgAraM ca - dhAnyagRhaM balaM 7 2 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 jJAtAdharmakathAGga sUtram-9-19/10 ca-hastyAdi sainyaM vAhanaM ca-vesarAdikaMpuraMca-nagaramantaHpuraMca-avarodhanaM svayameva-Atmanaiva samuprekSamANo-nirUpayan samuprekSamANo vA vyApArayan iha ca dvivacanamAbhIkSyaNye'vaseyaM, 'viharati Aste sm| mU. (11) tassa NaM saiNiyassa rano dhAriNI nAmaM devI hotyaa| . jAva seNiyassa ranno ivA jAva vihri| vR. 'dhAraNI nAmaM devI hotthA jAva seNiyassa ranno iTThA jAva viharai' ityatra dviryAvacchabdakaraNAdevaM draSTavyaM 'sukumAlapANipAyA ahInapaMceMdiyasarIrA lakkhaNavaMjaNaguNovaveyA mAnummANapamANasujAyasaMvvagaMsudaraMgI sasisomAkArA kaMtA piyadaMsaNA surUvA karatalaparimitativaliyabaliyamajjhA' karatalaparimIto-muSTigrAhyastrivalIko-rekhAtrayopeto balito-balavAn madhyo-madhyabhAgo yasyAH sA tathA, 'komuIrayaNikaravimalapaDipunnasomavayaNA' kaumudIrajanIkaravat kArtikIcandra iva vimalaM--pratipUrNa saumyaMca vadanaMyasyAHsAtathA kuMDalullihiyagaMDalehA'; kuNDalAbhyAmullikhitA-dhRSTa gaNDalekhAH kapolaviracitamRgamadAdirekhA yasyAH sA tathA siMgArAgAracAruvesA' zRGgArasyarasavizeSasyAgAramivAgAraMathavA zRGgAro-maNDanUSaNATopAtapradhAnaHAkAraH-AkRtiryasyAH sA tathA, cArurveSo-nepathyaM yasyAHsA tathA, tataH karmadhArayaH, tathA saMyagagayahasiyabhaNiyavihiya vilAsasalaliyasaMlAvaNiuNajuttovayAra kusalA' saMgatA-ucitA gatahasitamaNitavihitavilAsA yasyAHsA tathA, tatra vihitaM-ceSTitaM, vilAsonetraceSTA, tathA saha lalitena-prasannatayA se saMlApA:-parasparabhASaNalakSaNAsteSu nipuNA yA sA tathA, yuktA-saMgatA yeupacArAlokavyavahArAsteSukuzalAyAsA tathA, tataH padatrayasya karmadhArayaH, ___'pAsAIyA' cittaprasAdajanikA 'darisaNijjA' yAM pazyaJcakSurna zrAmyati, 'abhirUpA' manojJarUpA paDirUvA' draSTAraM draSTAraM prati rUpaM yasyAH sA tathA, 'seNiyassa ranno iTThA vallabhA' kAMtA kAmyatvAt priyA premaviSayatvAt maNunnA sundaratvAt 'nAmadhejA' nAmadheyavatI prazastanAmadheyavatItyarthaH nAma vAdhArya-hRdidharaNIyaM yasyAH sA tathA, 'vesAsiyA vizvasanIyatvAt 'sammayA' tatkRtakAryasya sammatatvAdbahumatA-bahuzo bahubhyo vA'nyebhyaH sakAzAnmatA bahumatA bahumAnapAtraM vA 'aNumayA' vipriyakaraNasyApi pazcAtmatA anumatI 'bhaMDakaraMDagasamANA' AbhAraNakaraNDakasamAnopAdeyatvAt 'tellakelA iva susaMgoviyA' tailakelA-saurASTraprasiddhomRnmayastailasyabhAjanavizeSaH saca bhaGgabhayAllocanabhayAcca suSTusaMgopyate evaM sA'pi tathocyate 'celapeDA iva susaMparigihIyA' vastramaJjUSevetyarthaH, 'rayaNakaraMDagoviva susAraviyA susaMrakSitetyarthaH, kuta ityAha, 'mA NaM sIyaM mA NaM uNhaM mANaMdaMsAmANaMmasagAmANaMvAlAmANaMcorAmANaMvAiyapittiyasaMbhiyasannivAiyaviviharogAyaMkA phusaMtuttikaTu seNieNaM rannA saddhiM viulAI bhogabhogAI bhuMjamANA viharati' mAzabdA niSedhArthAH,NakArAvAkyAlaGkArArthAH,athavA mAnaNaMtimainAmitiprAkRtatvAt, vyAlAH-zvApadabhujagAH rogAH kAlasahAH AtaGkAH-sadyoghAtinaH, itikaTTha itikRtvA itihetobhogbhogaanatishyvdbhogaaniti, Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-1 19 mU. (12) tae NaM sA dhAriNI devI annayA kayAi taMsi tArisagaMsi chakkaTThakalaTThamahasaMThiyakhaMbhuggayaM pavaravarasAlabhaMjiyaujjalamaNikaNagaraNabhUmiyaMviDakajAladdhacaMdaNijjUhakaMtarakaNayAlicaMdasAliyAvibhattikalite sarasacchadhAUvalavaNNaraie bAhirao dUmiyaghaTTamaDhe abhitarao pattasuvilihiyacittakamme nAnAvihapaMcavaNNamaNirayaNakoTTimatale paumalayAphullavallivarapupphajAtiulloyacittiyatale vaMdanayarakaNagaphalasasuviNimammiyapaDipuMjiya-sarasapaumasohaMtadArabhAe payaragAlaMbaMtamaNimuttadAmasuviraiyadArasohesugaMdhavarakusuma-mauyapamhalasayaNovayAre maNahiyayanivvuiyare kapUralavaMgamalayacaMdanakAlAgurupavarakuMdurukkatu-rukkadhUvaDajhaMtasurabhimadhamadhaMtagaMdhuddhayAbhirAme sugaMdhavaragaMdhie gaMdhavaTTibhUte maNikiraNa-paNAsiyaMdhakAre kiMbahunA?-- juiguNehiM suravaravimANavelaMbiyavaradharae taMsi tArisagaMsi sayaNijaMsi sAliMgaNavaTTie ubhao bibboyaNe duhao unnau mantreNayagaMbhIre gaMgApuliNavAluyAuddAlasAlisae uyaciyakhomadugullapaTTapaDicchaNNe accharayamalayanayatayakusattaliMbasIhakesarapaccutthae suviraiyarayattANe ratataMsuyasaMvue suramme AiNagarUyabUraNavaNIyatullaphAse puvvarattAvarattakAlasamayaMsi suttajAgarA ohIramANI 2 egamahaM sattussehaM rayayakUDasannihanahayalaMsisomaMsomAgAraM lIlAyaMtaMjaMbhAyamANaM muhamatigayaM gayaM pAsittANaM pddibuddhaa| tateNaM sA dhAriNI devIayameyArUvaM urAlaM kallANaM sivaM dhannaM magalaMsassirIyaMmahAsumiNaM pAsitta NaM paDibuddhA samANI haTTatuTThA cittamANaMdiyA pIimaNA paramasomaNassiyA harisavasavisappamANahiyayA dhArAhayakalaMbapuSphagaMpiva samUsasiyarovamakUvA taM sumiNaM ogiNhai 2 sayaNijjAouTeti 2 pAyapIDhAtopaccoruhai paccoruhaittAaturiyamacavalamasaMbhaMtAeavilaMbiyAe rAyahaMsasarisIe gatIe jeNAmeva se seNie rAyA teNAmeva uvAgacchai uvAgacchaittA seNiyaM rAyaM tAhi iTTAhiM kaMtAhiM piyAhi maNunAhi maNAmAhiM urAlAhiM kallANAhiM sivAhiM dhannAhiM maMgallAhiM sassiriyAhiM hiyayagamaNijjAhiM hiyayapalhAyaNijAhiM miyamahuraribhiyaMgaMbhIrasassirIyAhiM girAhiM salaMvamANI 2 paDibohei paDibohettA seNieNaM rannA abbhaNunAyA samANI nAnAmaNikaNagarayaNabhatticittaMsi bhadAsaNaMsi nisIyati ra ttA AsatthAvisasthA suhAsaNavaragayA karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTa seNiya rAyaM evaM vadAsI evaM khalu ahaM devANuppiyA! ajja taMsi tArisagaMsi sayaNijaMsi sAliMgaNavaTTie jAva niyagavayaNamaivayaMtaM gayaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhA, taM eyassa NaM devANuppiyA ! urAlassa jAva sumiNassa ke manne kallANe phalavittivisese bhvissti?| . 'tae NaM'ti tato'nantaraM 'taMsi tArisayaMsi' ti yadidaM vakSyamANaguNaM tasmiMstA zake yAdRzamupacitapuNyaskandhAnAmaGginAmucitaM 'varagharae'tti saMbandhaH vAsabhavane ityarthaH, kathaMbhUte?-'SaTakASThakaM gRhasyabAhyAlandakaMSaDdArukamitiyadAgamaprasiddhaM, dvAramityanye stambhavizeSaNamidamityanye, tathA laSTA-manojJAmRSTA-masRNAH saMsthitA-viziSTasaMsthAnavantoyestambhAstathAudgatA-UrddhagatA stambheSuvA udgatA-vyavasthitAH stambhodgatAHpravarANAMvarAHpravaravarAH-- atipradhAnA yAH zAlabhaJjikAH-putrikAstathA ujvalAnAM maNInAM-caMdrakAntadInAM kanakasya ratnAnAM-karketanAdInAM yA stUpikA-zikharaM, tathA viTaGkaH-kapotapAlI varaNDikAdhovartI Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/1/12 astaravizeSaH jAlaM- sacchidro gavAkSavizeSaH, arddhacandraH - ardhacandrakAraM sopAnaM niryUhakaMdvArapArzvavinirgatadAru aMtaraM - astaravizeSa eva pAnIyAntaramiti sUtradhArairyad vyapadizyate niryUhakadvayasya yAnyantarANi tAni vA niryUhakAnta rANi kaNakAlIastaravizeSazcandrasAlikA ca - gRhopari zAlA eteSAM gRhAMzAnAM yA vibhaktiH - vibhajanaM viviktatA tayA kalitaM yuktaM yattattathA tasmin, 'sarasacchavADavaDaMbasaraie' tti sthApyaM, kaizcit punarevaM saMbhAvitamidaM 20 'sarasacchadhAuvalavannaraie' ti tatra sarasena acchena dhAtUpalena - pASANadhAtunA gairikavizeSeNetyarthaH varNo racito yatra tattathA 'bAhirao dUmiyaghaTTamaTThe tti dUmitaM - dhavalitaM dhRSTaM-komalapASANAdinA ata eva mRSTaM-masRNaM yattattathA tasmin, tathA abhyantarataH prazastaM - svakIya 2 karmavyApRtaM zuci - pavitra likhitaM citrakarma yatra tattathA tasmin, tathA nAnividhAnAM jAtibhedena paJcavarNAnAM maNiratnAnA satkaM kuTTimatalaM - maNibhUmikA yasmiMstattathA tatra tathA padmaH - padmAkArairevaM latAbhirazokalatAbhiH padmalatAbhirvA mRNAlikAbhiH puSpavallIbhiH puSpapradhAnAbhiH patravallibhiH tathA varAbhiH puSpajAtibhiH - mAlatIprabhRtibhizcitritamullokatalaM- uparitanabhAgo yasmin tattathA tatra, iha ca prAkRtatvena 'ulloyacittiyatale' ityevaM viparyayanirdezo draSTavya iti, athavA padmAdibhirullokasya citritaM talaM - adhobhAgo yasminniti, tathA vandyanta iti vandanA - maGgalyAH ye varakanakasya kalazAH suSThu -'nimmiya'ttinyastAH pratipUjitAH - candanAdicarcitAH sarasapadmAH -- sarasamukhasthaganakamalAH zobhamAnA dvArabhAgeSu yasya pAThAntarApekSayA candanavarakanakakalazaiH sunyastaistathA pratipuJjitaiHpuJjIkRtaiH sarasapadyaiH zobhamAnA dvArabhAgA yasya tattathA tasmin, tathA pratarakANi-svarNAdima yA AbharaNavizeSAstatpradhAnairmaNimuktAnAM dAmabhiH - nagbhiH suSThu viracitA dvArazobhA yasya tattathA tasmin, tathA sugandhivarakusumairmRdukasya- mRdoH pakSmalasya ca - pakSmavataH zayanasya - tUlyAdizayanIyasya yaH upacAraH - pUjA upacAro vA sa vidyate yasminmaNa ityasya matvarthIyatvAt tat sugandhivarakusumamRdupakSmalazayanIyopacAravattaJca yad hRdayanirvRtikaraM ca--manaHsvAsthyakaraM tattathA tasmin, tathA karpUrazca lavaGgAni ca phalavizeSAH malayacandanaM ca-parvatavizeSaprabhavaM zrIkhaNDaM kAlAguruzca- kRSNAgaruH pravarakundurukkaM ca-cIDAbhidhAno gandhadravyavizeSaH turuSkaM ca- silhakaM dhUpazca gandhadravyasaMyogaja iti dvandvaH, eteSAM vA saMbandhI yo dhUpaH tasya dahyamAnasya surabhiryo maghamaghAyamAnaH - atizayavAn gandhaH udbhUtaH - udbhUtaH tenAbhirAmam-abhiramaNIyaM yattattathA tasmin, tathA suThu gandhavarANAM - pradhAnacUrNAnAM gandho yasmin asti tat sugandhavaragandhikaM tasmin, tathA gaMdhavarttiH - gandhadravyaguTikA kastUrikA vA gandhastadguTikA gandhavarttistadbhUte - saurabhyAtizayA- ttatkalpe, tathA maNikiraNapranAzitAndhakAre, kiMbahunA varNakena ?, varNakasarvasvamidaM dyutyA guNaizca suravaravimAnaM viDambayati jayati yadvaragRhakaM tattathA tatra tathA tasmin tAze zayanIye sahAliGganavartyA zarIrapramANopadhAnena yattatsAliGganavarttikaM tatra, 'ubhao vivvoyaNe' tti ubhayataH ubhau-ziro'ntapAdAntAvAzritya 'vivvoyaNe' tti upadhAne yatra tattathA tasmin, 'duhao' ttiubhayataH unnatemadhye nataM ca tannimnatvAdgabhIraM ca mahattvAnnatagambhIraM athavA madhyena ca bhAgena tu gambhIre-avanate gaGgApulinavAlukAyAH avadAtaH - avadalanaM pAdAdinyAse'dhogamanamityarthaH tena 'sAlisae' tti sadhzakamati Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayana-1 namratvAdyattattathA tatra, zyateca haMsatUlyAdiSvayaM nyAya iti / tathA uyaciya'tti parikarmitaM yat kSaumaM dUkUlaM-kAsikamatasImayaM vA vastraM tasya yugalApekSayA yaH paTTaH-ekaH zATakaH sa praticchAdanam--AcchAdanaM yasya tattathA tatra, tathA Astarako malako navataH karuzako limbaH siMhakesarazcaite AstaraNavizeSAstaiHpratyavastRtam-AcchAditaMyattattathA, ihacAstarako lokapratIta eva malakakuzaktau tu rUDhigamyau navatastu UrNAvizeSamayo jInamiti loke yaducyate, limbo-bAlorabhrasyorNAyuktA kRtiH siMhakesaro-jaTilakambalaH,tathA suSTuviracitaMzuci vA racitaM rajastrANaM-AcchAdanavizeSo'paribhogAvasthAyAM yasmiMstattathA tatra, raktAMzukasaMvRte-mazakagRhAbhidhAnavastravRte suramye tathA Ajinaka-carmamayo vastravizeSaH saca svabhAvAdatikomalo bhavati tathA staM-kasipakSma bUro-vanaspativizeSaH navanItaM-mrakSaNaM ebhistulyaH sparzeyasya, tUlaMvA-arkatUlaMtatrapakSe eteSAmivasparzIyasya tattathA tatra, pUrvarAtrazcAsAvapararAtrazca pUrvarAtrApararAtraHsaeva kAlalakSaNaHsamayaH natusAmAcArAdilakSaNaHpUrvarAtrApararAtrakAlasamayastatra, madhyarAtre ityarthaH, iha cArSatvAdekarephalopena 'puvvarattAravaratte'tyuktaM, apararAtrazabdovA'yamiti, suptajAgarA-nAtisuptA nAtijAnatI, ata evAha 'ohIramANI 2'ti vAraM vAramISannidrAM gacchantItyarthaH, eka mahAntaM saptotsedhamityAdivizeSaNaM mukhamatigataMgajaM dRSTApratibuddheti yogaH, tatra saptotsedhaM saptasu-kumbhAdiSu sthAneSUnnataM saptahastocchritaM vA 'rayayaMti rUpyaM nahayalaMsi'ti nabhasta-lAnmukhamatigatamiti yogaH, __vAcanAntare tvevaM zyate-'jAva sIhaM suviNe pAsittA NaM paDibuddhA' tatra yAvatkaraNAdidaM draSTavyaM evaM caNaM mahaMtaM paMDuraMdhavalayaM seyaM ekArthazabdatrayopAdAnaM cAtyantazuklatAkhyApanArtha, etadevopamAnenAha-'saMkhaulavimaladahidhaNagokhIra (vimala) pheNarayaNikarapagAsaM' zaMkhakulasyeva vimaladadhna iva dhanagokSIrasyeva vimalaphenasyeva rajanIkarasyeva prakAzaH-prabhA yasya sa tathA taM, athavA 'hArarajatakhIrasAgaradagarayamahAselapaMDurataroruramaNijadarisaNijja hArAdibhyaH pANDurataro yaH satathA, ihaca mahAzailo-mahAhimavAntathA uruH-vistIrNaH ramaNIyo-ramyo'ta eva darzanIya iti padacatuSTayasya karmadhArayo'tastaM, tathA 'thiralaTTapauTTapIvarasusiliTThavisiTThatikkhadADhAviDaMbiyamuhaM' sthirau--aprakampau laSTau-manojJau prakoSThau kUrparAgetanabhAgau yasya sa tathA, tathA pIvarA:-sthUlAsuzliSTAH-avisarvarAviziSTA-manoharAstIkSNA yAdaMSTrAstAbhiH kRtvA viDaMbiyaMti vivRtamukhaMyasyasatathA tataHkarmadhArayastaM, tathA parikammiyajaJcakamalakomalamAIyasohaMtalahauTuM parikarmitaM-kRtaparikarmA 'mAiya'tti mAtrAvAn parimit ityarthaH, zeSaM pratItaM, tathA 'rattuppalapattamauyasukumAla-tAlunillAliyaggajIha raktotpalapatramiva mRdukebhyaH sukumAramatikomalaM tAlu canilAlitAgrA-prasAritAgrA jihvA ca yasya sa tathA taM, tathA 'mahuraguliyabhisaMtapiMgalacchaM'madhuguTikeva-kSaudravatiriva 'bhisaMta'tti dIpyamAne piGgale-kapile akSiNI yasyasatathAtaM, tathA mUsAgayapavarakaNayatAviyaAvattAyaMtavaTTataDiyavimalasarisanayaNaM' mUSAgataM-mRnmayabhAjanavizeSasthaM yapravarakanakaM tApitamAgnidhamanAt 'AvattAyaMta'tti Avartata kurcat tadvat tathA vRtteca tardite -vivRtte vimale ca saze ca-samAne nayane yasya sa tathA taM, atra ca vaTTata' ityAtAvadeva pustake dRSTaM saMbhAvanayA tu vRttatadita iti Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 jJAtAdharmakathAGga sUtram-91-19/12 vyAkhyAtamiti, pAThAntareNa tu 'vaTTapaDipuNNapasatyaniddhamahuguliyapiMgalacchaM' sphuTazcAyaM pAThaH, __tathA 'visAlapIvarabhamarorupaDipuNNavimalakhaMdha' vizAlo-vistIrNaH pIvaro-mAMsalaH 'bhramaroruH' bhramarA-romAvartA ukho-vistIrNA yatra sa tathA paripUrNo vimalazca skandho yasya sa tathA taM, athavA 'paDipunnasujAyakhaMdha' tathA 'miduvisadasuhamalakkhaNapasatyavicchinnakesarasarDa' mRdvyovizadA-avimUDhAH sUkSmA lakSaNaprazastAH-prazastalakSaNA vistIrNAH"kesarasaTAH skandhakezarajaTAyasyasatathAtaM, athavA 'nimmalavarakesaradharaM tathA 'UsiyasunimmiyasujAya-apphoDiyalaMgUlaM ucchritam-UrdhvaM nItaMsunirmitaMsuSTubhaMguratayAnyastaMsujAtaMsadguNopapetatayAAsphoTitaM bhuvi lAGgulaM-pucchaM yena sa tathA taM, saumyaM-upazAntaM saumyAkAraM-zAntAkRti, 'lIlAyaMta'ti lIlAM kurvantaM 'jaMbhAyaMtaM' vijRmbhamANaM zarIraceSTAvizeSaM vidadhAnaM 'gagaNatalAo ovayamANaM sIhaM abhimuhaM muhe pavisamANaM pAsittA paDibuddha'tti 'ayameyArUvaM ti imaMmahAsvapnamiti saMbaMdhaH etadeva-varNitasvarUpaM rUpaM yasya svapnasya na kavikRtamUnamardhikaM vA sa tathA taM, -'urAlaMti udAraMpradhAnaM kalyANaM-kalyANAnAM zubhasamRddhivizeSANAMkAraNatvAt kalye vA-nIrogatva- maNati-gamayati kalyANaM taddhetutvAt, zivam-upadravopazamahetutvAt dhanyaM dhanAvahatvAt 'maMgalyaM maGgale duritopazame sAdhutvAtsazrIkaM-sazobhanamiti 'samANI'tti satI hRSTatuSTA-atyarthaM tuSTAathavA haSTA--vismitA tuSTA-toSavatI, 'cittamANaMdiya'tti cittenAnanditaM vA cittaM yasyAH sA cittAnanditA, makAraH prAkRtatvAt, prItirmanasi yasyAH sA prItimanAH, 'paramasomaNassiyA' paramaM saumanasya saMjAtaM yasyAH sA paramasaumanasthitA, harSavazena visarpadvistArAyAyi hRdayaM yasyaH sA tathA, sarvANi prAya ekArthikAnyetAni padAni pramodaprakarSapratipAdanArthatvAt stutirUpatvAca na duSTAni, Aha ca-- // 1 // "vaktA harSabhayAdibhirAkSiptamanAstathA stuvanindan / yatpadamasakRddhayAttanupanaruktaMna doSAya / / " iti, 'paJcoruhai tipratyavarohati,atvarita mAnasautsukyAbhAvenAcapalaM kAyataHasaMbhrAntyA'skhalantyAavilambitayA avicchinnatayA rAjahaMsasarisIe tirAjahaMsagamanasadhyA gatyA 'tAhiM' ti yA viziSTaguNopetAstAbhirgIbhiriti saMbandhaH, iSTAbhiH-tasya vallabhAbhiH kAntAbhiHabhilaSitAbhiH sadaivatena priyAbhiH-adveSyAbhiHsarveSAmapimanojJAbhiH-manoramAbhiHmanaHpriyAbhizcintayApi udArAbhiH-udAranAdavarNoccArAdiyuktAbhiH kalyANAbhiHsamRddhikA- rikAbhiH zivAbhiH-gIrdoSAnupadrutAni dhanyAbhiH-dhanalambhikAbhirmaGgalyAbhiH-maGgalasAdhvIbhiH sazrIkAbhiH-alaGkArAdizobhAvaniH hadayagamanIyAbhiH-hyadaye yA gacchanti komalatvAt subodhatvAca tAstathA tAbhiH, hadayaprahlAdikAbhiH-hadayaprasAdanIyAbhiH AhlAdajanakAbhiH 'mitamadhuraribhita- gaMbhIrasazrIkAbhiH' mitAH-varNapadavAkyApekSayA parimitAH madhurAH-svarataHribhitAH-svaragholanA-prakAravatyaH gambhIrAH arthatazabdatazcasahazriyA-uktaguNalakSyAyAstAstathA tataH padapaJcakasyakarmadhArayastatastAbhiH gIrbhiH-vAgbhiH saMlapantI-punaH punarjalpantItyarthaH nAnamaNikanakaralAnAM bhaktibhiH-viJcittibhizcitraM-vicitraM yattattathA tatra Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-1 23 bhadrAsane-siMhAsane AzvastA gatijanita-zramApagamAt vizvastA saMkSobhAbhAvAt anutsukA vA 'suhAsaNavaragayatti sukhena zubhe vA Asanavare gatA-sthitA yA sA tathA, karatalAbhyAM parigRhItaH AttaHkaratalaparigRhItastaM zirasyAvartaAvartanaM-paribhramaNaM yasya sa tathA zirasAvata ityeke, zirasAaprApta ityanye, tamaMjaliM mastake kRtvAevamavAdIt-'kiM manne' ityAdi, ko manye kaH kalyANaphalavRttivizeSo bhaviSyati, iha manye vitarthoi nipAtaH, 'soca'tti zrutvA zravaNataH nizamya avadhArya hRSTatuSTo yAvadvisarpaghRdayaH tathA vAcanAntare punariha rAjJIvarNake cedmuplbhyte|| mU. (13) tate NaM seNie rAyA dhAriNIe devIe aMtie eyamalu soccA nisamma haTTha jAva hiyayedhArAhayanIvasurabhikusumacucumAlaiyaNuUsasiyaromakUve taMsumiNaMuggiNhai uggiAhaittA IhaM pavisati 2 appaNo sAbhAvieNaM maipubbaeNaM buddhivinnANeNaM tassa sumiNassa atthoggahaM karetira dhAraNiM devIM tAhiM jAva hiyayapalhAyaNijAhi miumahuraribhiyagaMbhIrasassirayAhiM vaggUhiM anuvUhemANe 2 evaMvayAsI-urAleNaM tume devANuppie! sumiNe diDhe kallANANaM tume devANuppie sumiNe diDhe sive dhanne maMgalle sassirIe NaM tume devANuppie sumiNe diDe AroggatuhidIhAuyakallANamaMgallakArae NaM tume devI sumiNe diDhe atyalAbho te devANuppie ! puttalAbho te devArajjalAbho bhogasokkhalAbho te devANuppie! evaMkhalutumaMdevANuppienavaNhaMmAsANaMbahupaDiputrANaMaTThamANa yarAdidiyANaMviiktANaM ahaMkulakeuMkuladIvaMkulapavvayaMkulavaDiMsayaMkulatilakaMkulakittikaraMkulavittikaraMkulanaMdikaraM kulajasakaraMkulAdhAraM kulapAyavaM kulavivaddhaNakaM sukumAlapANipAyaMjAvadArayaMpayAhisi, sevi yaNaM dArae ummukkabAlabhAve vinAyapariNayamette jovvaNagamaNupatte sUre vIre vikkaMte vicchinnavipulabalavAhaNe rajjavatI rAyA bhavissai, taMurAleNaMtumedevIesumiNe diDhejAva AroggatuTTidIhAukallANakArae NaM tume devI! sumiNe diuttikaTThabhuJjo 2 anuvuuhei|| vR. dhArAhayanIyasurabhikusumacaMcumAlaiyataNuUsaviyaromakUve titatranIyaH-kadambAdhArAhatanIyasurabhikusumamiva caMcumAlaiya'tti pulakitA tanuryasya sa tathA, kimuktaM bhavati?''usaviya'tti utsRtA romakUSA-romarandhrANi yasya sa tathA, taM svapnamavagRhNAti arthAvagrahataH IhAmanupravizati-sadarthapraryAlocanalakSaNAMtataH 'appaNo'ttiAtmasaMbandhinAsvAbhAvikena sahajena matipUrveNa-AbhinibodhikaprabhavenabuddhijJAnena-mativizeSabhUtItpattikyAdibuddhirUpaparicchedena arthAvagraha-svapnaphalanizcayaM karoti, tato'vAdIt 'urAle NamityAdi, arthalAbha ityAdiSu bhaviSyatIti zeSo dRzyaH, evaM upadvhayan-anumodayan 'evaM khalu'tti evaMrUpAduktaphalasAdhanasamarthAt svapnAt dArakaM prajaniSyasIti sambandhaH, 'bahupaDipannANaM'tti atipUrNeSuSaSThayAH saptamyarthatvAt arddhamaSTamaM yessu| tAnyaSTimAni teSu rAtrindiveSu-ahorAtreSu vyatikrAnteSu kulaketvAdInyekAdaza padAni, tatra ketucihnadhvaja ityarthaH keturiva keturadbhutatvAtkulasya ketuH kulaketuH, pAThAntareNa 'kulaherDa' kulakAraNaMevaMdIpaiva dIpaHprakAzakatvAtparvato'nabhibhavanIyasthirAzrayasAdhAt avataMsaH-- zekharaH uttamatvAttilako-vizeSakaH bhUSakatvAt kIrtikaraH-khyAtikaraH, Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/1/13 kvacidvRttikaramityapi dRzyate, vRttizca - nirvAhaH, nandikaro - vRddhikaraH yazaH - sarvadiggAmi- prasiddhivizeSastatkaraH pAdapovRkSa AzrayaNIyacchAyatvAt vivarddhanaM vividhaiH prakArairvRddhireva tatkaraM 'vinnAyapariNayamete tti vijJakaH pariNatamAtrazca kalAdiSviti gamyate, tathA zUro dAnato'bhyupetanirvAhaNato vA vIraH saMgrAmataH vikrAnto bhUmaNDalAkramaNataH vistIrNe vipule ativistIrNe balavAhane - sainyagavAdike yasya sa tathA, rAjyapatI rAjA svatantra ityarthaH mU. (14) tate NaM sA dhAraNI devI seNieNaM rannA evaM vuttA samANI haTTatuTTA jAva hiyayA karatalapariggahiyaM jAva aMjaliM kaTTu evaM vadAsI- evameyaM devANuppiyA ! tahamevaM avitahameyaM asaMdiddhameyaM icchiyameyaM de0 paDicchiyameyaM icchiyapaDicchiyameyaM sacce NaM esamaTTe jaM NaM tujjhe vadahattikaTTu taM sumiNaM sammaM paDicchai paDicchaittA seNieNaM ranA abbhaNuNNAyA samANi nAnAmaNikaNagarayaNabhatticittAo bhaddAsaNAo abbhuTTei abbhuTTettA jeNeva sae sayaNijje teNeva uvAgacchai 2 ttA sayaMsi sayaNijvaMsi nisIyai nisIyaittA evaM vadAsI-mA me se uttame pahANe maMgalle sumiNe annehiM pAvasumiNehiM paDihamihittikaDDa devayagurujaNasaMbaddhAhiM pasatyAhiM dhammiyAhiM kahAhiM sumiNajAgariyaM paDijAgaramANI viharai vR. 'ta' miti yasmAdavaM tasmAdudArAdivizeSaNaH svapnaH 'tume' tti tvayA dRSTa iti nigamanaM 'etameta' diti rAjavacane pratyAviSkaraNam, etadeva sphuTayati- 'tahameyaM 'ti tathaiva tadyathA bhavantaH pratipAdayanti, anenAnvayatastadvacanasatyatoktA 'avitahameyaM ti anena vyatirekabhAvataH 'asaMdiddhameya' mityanena saMdehAbhAvataH 'icchiyaM' ti iSTaM IpsitaM vA 'paDicchiyaM' ti pratISTaM pratIpsitaM vA abhyupagatamityarthaH, iSTapratISTam IpsitapratIpsitaM vA dharmadvayayogAt, atyantAdarakhyApanAya caivaM nirdezaH, 'itikaTTu' tti iti bhaNitvA 'uttame 'tti svarUpataH 'pahANe' tti phalataH, etadevAha - 'maMgalle' tti maMgale sAdhuH svapna iti 'sumiNajAgariyaM' ti svapnasaMrakSaNArthaM jAgarikA tAM 'pratijAgratI' pratividadhatI mU. (15) tae NaM seNie rAyA paJcasakAlasamayaMsi koDuMbiyapurise saddAvei saddAvaittA evaM vadAsI - khippAmeva bho devANuppiyA ! bAhiriyaM uvaTThANasAlaM ajja savisesaM paramarammaM gaMdhodagasittasuiyasaMmajjiovalittaM paMcavannasarasasurabhimukkapupphapuMjovayArakaliyaM kAlAgarupavarakuMdurukka turukka dhUvaDajjhatamaghamaghaMtagaMdhuddhayAbhirAma sugaMdhavaragaMdhiya gaMdhavaTTibhUtaM kareha ya kAraveha ya 2 evamANattiyaM paJcappiNaha, 24 tate NaM te koDuMbiyapurisA seNieNaM rannA evaM vRttA samANA haTTatuTTA jAva paJccappiNaMti, tate NaM seNie rAyA kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe phulluppalakamalakomalummiliyaMmi ahApaMDure pabhAe rattAsogapagAsakiMsuyasuyamuha guMjaddharAgabaMdhujIvagapArAvayacalaNanayaNaparahuyasurattaloyaNa jAsuyaNakusumajaliyajalaNatavaNijjakalasahiMgulayanigararUvAiraMgarehantasassirIe divAgare ahakameNa udie tassa dina kara karaparaparAvayApAraddhami aMdhayAre bAlAtavakuMkumeNa khaiyavva jIvaloe loyaNavisa ANu AsavigasaMtavisadadaMsiyaMmi loe kamalAgarasaMDabohae uTTiyaMmi sUre sahassarassimi dinayare teyasA jalate sayaNijAo uTTheti 2 - jeNeva aTTaNasAlA teNeva uvAgacchai 2 aTTaNasAlaM anupavisati 2 anegavAyama Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayanaM-1 jogavaggaNavAmaddaNamallajuddhakaraNehiM saMteparissaMte sayapAgehiM sahassapAgehiM sugaMdhavaratelamAdiehiM pINaNijjehiM dIvaNijjehiM dappaNijjehiM madaNijehiM vihaNijehiM sabiMdiyagAyapalhAyaNijjehiM abhaMgaehiM abbhaMgie samANe tellacammaMsipaDipunnapANipAyasukumAlakomalatalehiM purisehiM cheehiM dakkhehiM paDehiM kusalehiM mehAcIhi niuNehiM niuNasippovagatehiM jiyaparissamehiM abbhaMgaNaparimaddaNuvvalaNakaraNaguNanimmAehiM aDisuhAe maMsasuhAe tayAsuhAe romasuhAe cauvihAe saMbAhaNAe saMbAhie samANe avagayaparissame nariMde aTTaNasAlAo paDinikkhamai paDinikkhamaittA jeNeva maJjaNaghare teNeva uvAgacchai uvAgacchaittA majaNagharaM anupavisati anupavisittA samaMta (mutta) jAlAbhirAme vicittamaNirayaNakoTTimatale ramaNijjeNhANamaMDavaMsi nAnAmaNirayaNabhatticitataMsiNhANapITaMsi -suhanisanne suhodagehiM pupphodaehiM gaMdhodaehiM suddhodaehi ya puNo puNo kallANagapavaramajaNavihIe majie tattha kouyasaehiM bahuvihehiM kallANagapavaramajaNAvasANe pamhalasukumAlagaMdhakAsAIyalUhiyaMgeahatasumahagdhadUsarayaNasusaMvue sarasasurabhigosIsacaMdaNANulittagatte suimAlAvannaga vilevaNe AviddhamaNisuvane kampiyahAraddhahAratisarayapAlaMbapalaMbamANakaDisuttasukayasohe piNaddhagevaje aMgulejagalaliyaMgalaliyakayAbharaNe nAnAmaNikaDagatuDiyathaMbhiyabhue ahiyaruvasassirIe kuMDaluJjoiyANaNe mauDadittasirae hArotthayasukataraiyavacaache pAlaMbapalaMbamANasukayapaDauttarije muddiyApiMgalaM gulIe nAnAmaNikaNagarayaNavimalamaharihaniuNoviyamisimisaMtaviraiyasusiliTThavisiThThalaTThasaMThiyapasatthaAviddhavIravalae, kiMbahunA? kapparukkhae ceva sualaMkiyavibhUsie nariMde sakoriTamalladAmeNa chatteNaM dharijamANeNaM ubhaocaucAmaravAlavIiyaMge maMgalajayasaddakayAloe anegagaNanAyagadaMDanAyagarAIsaratalavaramADaMbiyakoDuMbiyamaMtimahAmaMtigaNagadovAriyaamaccaceDapIDhamadanagaranigamasehisaiNAvaisatthavAhadUyasaMdhivAla saddhiM saMparivuDe dhavalamahAmehaniggaeviva gahagaNadippaMtarikkhatArAgaNANa majjhe sasivva piyadasaNe naravaI majaNagharAo paDinikkhamati paDinikkhamittA jeNeva bAhiriyA uvaTTANasAlA teNeva uvAgacchi uvAgacchaittA sIhAsaNavaragate puratthAbhimuhe sannisanne / tate NaM se seNie rAyA appaNo adUrasAmaMte uttarapuracchime disibhAge aTThabhaddAsaNAI seyavatthapaJcutthuyAti siddhatthamaMgalovayArakatasaMtikammAIrayAveirayAvittA nAnAmaNirayaNamaMDiyaM ahiyapecchaNijarUvaM mahagyavarapaTTaNuggayaM saNhabahubhattisayacittaTThANaM IhAbhiyausabhaturayaNaramagaravihagavAlagakiMnarurusarabhadhamarakuMjaravaNalayapaumalayabhatticittaM sukhaciyavarakaNagapavaraperaMtadesabhAgaM abhiMtariyaM javaNiyaM aMchAvei aMchAvaittA accharagamauamasUragaucchaiyaM dhavalavasthapaJcatthuyaM visilu aMgasuhaphAsayaM sumauyaM dhAriNIe devIe bhaddAsaNaM rayAvei rayAvaittA koDuMbiyapurise saddAvei 2 evaM vadAsI-khippAmevabho devANuppiyA! aTuMgamahAnimittasuttatthapADhae vivihasatyakusale sumiNapADhae saddAveha 2 tA eyamANattiyaM khippAmeva paJcappiNaha / tate NaM te koDubiyapurisA seNieNaM rannA evaM vuttA samANA haTTa jAva hiyayA karayalapariggahiyaMdasanahaMsirasAvattaMmatthae aMjaliM kaTTaevaMdevotahatti ANAe vinaeNaMvayaNaMpaDisuNeti 2 seNiyassa rano aMtiyAo paainavamati rAyagihasse nagarasa manmajjeNaM jeNeva Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-19/15 sumiNapADhagagihANi teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA sumiNapADhae saddAveti / tateNaM te sumiNapADhagA seNiyassa ranno koDuMbiyapurisehiM saddAviyA samANA haTTa 2 jAva hiyayA bahAyA kayabalikammA jAva pAyacchittA appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIrA hariyAliyasiddhatthayakayamuddhANA satehiM satehiM gihehitopaDinikkhamaMtira rAyagihassamajhamajheNaMjeNeva seNiyassa rano bhavanavaDeMsagaduvAre teNeva uvAgacchaMti 2 egatao milayaMti 2 seNiyassa rano bhavaNavaDeMsagaduvAreNaM anupavisaMti anupavisittAjeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA jeNeva seNie rAyA teNeva uvAgacchaMti uvAgacchittA seNiyaM rAyaM jaeNaM vijaeNaM vaddhAveti, seNieNaM ranA acciya vaMdiya pUtiya mANiya sakkAriyA sammAniyA samANA patteyaM 2 puvvanatthesu bhaddAsanesu nisIyaMti, tate NaM seNie rAyA javaNiyaMtariyaM dhAraNI devI Thavei ThavettA puSphaphalapaDipunnahatthe . pareNaM vinaeNaM te sumiNapADhae evaM vadAsI evaMkhalu devANuppiyA! dhAriNIdevI ajjataMsitArisayaMsi sayaNijjaMsijAva mahAsumiNaM pAsittA NaM paDivuddhA, taMeyassa NaM devANuppiyA! urAlassa jAva sassirIyassa mahAsumiNassa ke manne kallANe phalavittivisese bhavissati, tate NaM te sumiNapADhagA seNiyassa ranno aMtie eyamaTTha somAnisamma haTTha jAva hiyayAtaM sumiNaM sammaMogiNhati ra IhaM anupavisaMti 2 annamanneNa saddhiM saMcAletisaMcAlittAtassa sumiNassalaTThA gahiyApucchiyaTThA viNicchiyahAabhigayaTThA seNiyassa rano purao sumiNasatthAI uccAremANA 2 evaM vadAsI-evaM khalu amhaM sAmI ! sumiNasatyaMsi bAyAlIsaM sumiNA tIsaM mahAsumiNA bAvattariMsavvasumiNA diTThA, tattha NaM sAmI! arihaMtamAyaro vAcakavaTTimAtaro vA arahaMtasi vA cakkavaTisivAgabhaMvakkamamANasieesiMtIsAe mahAsumiNANaM ime cauddasa mahAsumiNe pAsittANaM paDibujhaMti, taMjahAmU. (16) gayausabhasIhaabhiseyadAmasasidinayaraM jhayaM kuNbh| paumasarasAgaravimANavaNarayaNuccaya sihiM ca // mU. (17) vAsudevamAtarovAvAsudevaMsigabbhavakkamamANasieesiMcoddasaNhaM mahAsumiNANaM anatare cattArimahAsumiNepAsittANaM paDivujhaMti, baladevamAtarovAbaladevaMsigabhaMvakkamamANaMsi eesiM coddasaNhaM mahAsumiNANaMannatare cattArimAsuviNepAsittANaM paDivujhaMti, maMDaliyamAyaro vA maMDaliyaMsigabbhavakkamamANasieesiM coddasaNhaM mahAsumiNANaM annataraMegemahAsumiNaMpAsittANaM paDibujhaMti, ime yaNaM sAmI ! ghAraNIe devIe ege mahAsumiNe diTTe, taM urAle NaM sAmI ! dhAraNIe devIe sumiNe diTTe, jAvaAroggatuhidIhAukallANamaMgallakAraeNaMsAmI! dhAriNIe devIe sumiNe diTTe, atthalAbho sAmI ! sokkhalAbho sAmI ! bhogalAbho sAmI ! puttalAbho, rajjalAbho evaM khalu sAmI! dhAriNIdevI navaNhaM mAsANaM bahupaDipunnANaM jAva dAragaM payAhisi, seviyaNaM dArae ummukkabAlabhAve vinAyapariNayamittejovvaNagamaNupatte sUre vIre vikkate vicchinnaviulabalavAhaNe rajjavatI rAyA bhavissai anagAre vA bhAviyappA, taM urAle NaM sAmI! dhAriNIe devIe sumiNe diTTe, jAva AroggatuDijAvadiTettikaTThabhuJjo 2 anubuuheti| tate NaM seNie rAyA tesiM sumiNapADhagANaM aMtie eyamaDhe soccA nisamma haTTa jAva hiyae Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayana-1 27 karayala jAva evaM vadAsI evameyaM devANuppiyA ! jAva janne tubbhe vadahattikaTu taM sumiNaM samma paDicchati 2 te sumiNapADhae vipuleNaMasanapAnakhAimasAimeNaM vatthagaMdhamallAlaMkAreNaya sakkAreti sammANeti 2 vipulaM jIviyArihaM pItidANaM dalayati 2 pddivisjei| tate NaM se seNie rAyA sIhAsaNAo abbhuTeti 2 jeNeva dhAriNI devI teNeva uvAgacchai uvAgacchaittAdhAriNIdevI evaM vadAsI-evaMkhalu devANuppie! sumiNasatthaMsibAyAlIsaMsumiNA jAva egaMmahAsumiNaMjAva bhujo 2 anuvUhati, tate gaMdhAriNIdevI seNiyassaranoaMtie eyamaTuM soccA nisamma haTThajAva hiyayAtaM sumiNaM samma paDicchati 2 jeNeva sae vAsaghare teNeva uvAgacchati 2 NhAyA kayabalikammA jAva vipulAhiM jAva viharati / vR. 'paJcUse' tyAdi pratyUSakAlalakSaNo yaH samayaH-avasaraH sa tathA tatra kauTumbikapuruSAn-AdezakAriNaH "saddAvei'tti zabdaM karoti zabdayati 'upasthAnazAlAM' AsthAnamaNDapaM 'gandhodakene tyAdi gandhodakene siktA zucikA-pavitrA saMmArjitA kacavarApanayanena upaliptA chagaNAdinA yA sA tathA tAM, idaM ca vizeSaNaM gandhodakasiktasaMmArjitopaliptazucikAmityevaM dRzya, siktAdyanantarabhAvitvAcchucikatvasya, tathA paJcavarNaH sarasaH surabhizca muktaH-kSipta puSpapuJjalakSaNo yaH upacAraH-pUjA tena kalitA yA sA tathA tAM 'kAle tyAdi pUrvata, -'ANattiyaM paJcappiNaha'tti AjJAptim-Adeza pratyarpayata-kutAM satI nivedayata, 'kalla'mityAdi 'kalla'miti zvaH prAduH-prAkAzye tataH prakAzaprabhAtAyaM rajanyAM 'phullolpalakamalakomalonmIlitaM phullaM-vikasitaMtacca tadutpalaMca-padmaphullotpalaMtacca kamalazca-hariNavizeSaH phullotpalakamalautayoH komalam-akAThoramunmIlitaM-dalAnAM nayanayozconmIlanaM yasmiMstattathA tasmin, atharajanIvibhAtAnantaraM pANDure-zukle prabhAte-uSasi rattAsoge' tyAdi raktAzokasya prakAza:-prabhA sa ca kiMzukaM ca-palAzapuSpaM zukamukhaM ca guJjA-phalavizeSorakta kRSNastadardhaM baMdhujIvIkaMca bandhukaMpArApataM0 pakSivizeSaH taccalananayane ca parabhRtaH-kokilaH tasya suraktaM locanaMca 'jAsumiNa itijapAvanaspativizeSaH tasyAH kusumaMcajvalitajvalanazcatapanIyakalazazca hiGgulako-varNakavizeSa- stanikarazca-rAziriti dvandvaH, tata eteSAM yadrUpaM tato'tirekeNaAdhikyena 'rehaMta'ttizobhamAnAsvA svakIyA zrIH-varNalakSmIryasya sa tathA tasmin, 'divAkare, Aditye atha-anantaraM krameNa-rajanIkSayapANDura-prabhAtakaraNalakSaNena 'udite' udgate 'tassa dinakarakaraparaMparAvayArapAraddhaMmi aMdhakAre'tti tasya-divAkarasya dine-divase adhikaraNabhUte dinAyA vA yaH karaparamparAyAH-kiraNapravAhAsyA-vatAra:-avataraNaMtena prArabdham Arabdhamabhibhavitumiti gamyate aparAddhaM vA-vinAzitaM dinakaraparamparAvatAraprArabdhaM tasmin sati, ____-ihaca tasyeti sApekSatve'pi samAsaH, tathAdarzanAdandhakAre-tamasi tathA bAlAtapa eva kuDDamaM tena khacite iva jIvaloke sati, tathA locanaviSayasya-dRSTigocarasya yo'NuyAsotti-anukAzo vikAzaH prasaratyarthastena vikasaMzcAsau varddhamAno vizadazca spaSTaH sa cAso darzitazceti locanaviSayAnukAzavizadadarzitastasmin, kasminnityAha-loke ayamabhiprAyaH--- andhakArasya krameNa hAnau locanaviSayavikAzaHkrameNaiva bhavatisaca vikasantaM lokaM darzayatyeva, aMdhakArasadbhAvedaSTeraprasaraNelokasyasaMkIrNasyevapratibhAsanAditi, tathA kamalAkarA-idAdayasteSu Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-19/17 paNDAni-nalinISaNDAni teSAM bodhako yaH tasmin utthite-udayAnantarAvasthAvApte 'sUre Aditye kiMbhUte? --sahamarazmI tathA "dinakare' dinakaraNazIle tejasA jvalati satIti / ___ 'aTTaNasAla'tti aTTanazAlA vyAyAmazAletyarthaH, anekAni yAni vyAyAmAni yogyA ca-guNanikA valganaMca-ullalanavyAmardanaMca-paraspareNabAhyadyaGgamoTanaMmallayuddhaMca-pratItaMkaraNAni ca-bAhubhaGgavizeSA mallazAstraprasidaadhAni taiH zrAntaH sAmAnyena parizrAnto aGgapratyaGgApekSayA sarvataH zatakRtvo yatpakvaMzatena vA kArSApaNAnAM yatpakvaM tacchatapakvamevamitaradapi sugandhivaratailAdibhirabhyaMgairiti yogaH AdizabdAt ghRtakarpUrapAnIyAdigrahaH kimbhUtaiH? 'prINanIyaiH' rasarUdhirAdidhAtusamatAkAribhiddIpanIyaiH-agnijananaiH darpaNIyaiH-balakaraiH madanIyaiH manmathabRMhaNIyairmAsopacayakAribhiH sarvendriyagAtraprasAdanIyaiH abhyaMgaH-snehanaiH abhyaMgaH kriyateyasyaso'bhyaGgitaHsan, tatastailacarmaNi-tailAbhyaktasyasaMbAdhanAkaraNAya yaccarmatatailacarma tasmin saMvAhite samaNe'tti yogaH, kairityAha?-puruSaiH, kathambhUtaiH?-pratipUrNAnAM pANipAdAnAM sukumAlakomalAni-atikomalAnitalAni-adhobhAgA yeSAMtetathA taiH, chekaiH-avasarajJairddhisatatikalApaNDitairiti ca vRddhAH, dakSaiH-kAryANAmavilambitakAribhiH praSTaiH-vAggimabhiriti vRddhavyAkhyA, athavA praSTaiH--agragAmibhiH kuzalaiH-sAdhubhiHsaMbAdhanAkarmaNimedhAvibhiH-apUrvavijJAnagrahaNazaktiniSThaiH nipuNaiH-krIDAkuzalairnipuNazilpopagataiH-nipuNAni--sUkSmANi yAni zilpAni-aGgamardanAdInI tAnyupagatAni-adhigatAni yaiste tathA tairjitaparizramaiH,, ___ -vyAkhyAntaraMtuchekaiH prayogardakSaiH-zIghrakAribhiH etta hiMtiprAptAthai radhikRtakarmaNi niSThAMgataiH kuzalaiH-AlocitakAribhiHmedhAvibhiH sukRcchrutadaSTakarmajJaiHnipuNaiH-upAyArambhibhiH namipuNazilpopagataiH-sUkSmazilpasamanvitairiti, abhayaGganaparimardanodvalanAnAMkaraNe ye guNAsteSu nirmAtaiH, asthnAM sukhahetutvAdasthisukhA tayA 'saMvAhanaye ti vizrAmaNayA apagataparizramaH 'samaMtajAlAbhirAme'tti samantAt-sarvato jAlakairvicchittibhiH chidravadgahAvayavavizeSairabhirAmo-ramyo yaH snAnamaNDapaH sa tathA, pAThAntare 'samattajAlAbhirAme'tti tatra samastairjAlakairabhirAmo yaH sa tathA, pAThAntareNa 'samuttajAlAbhirAme' saha muktAjAlo vartate'bhirAmazca sa tathA tatra, zubhodakaiH pavitrasthAnAhataiH gandhodakaiH-zrIkhaNDAdimitraiH puSpodakaiH-puSparasamitraiH zuddhodakaizca svAbhAvikaiH, kathaM majjita ityAha- 'tatra snAnAvasare yAni kautukazatAni rakSAdIni taiH 'pakSmale tyAdi pakSmalA-pakSmavatIata eva sukumAlA gandhapradhAnA kASAyikA-kaSAyaraktA zATikA tayA luSitamaGgaMyasya sa tathA,ahataM-malamUSikAdibhiranupadrutaMpratyagramityarthaH, sumahAdha dUSyaralaM-pradhAnavastraMtena susaMvRtaH-parigatastadavAsuSThusaMvRtaM parihitaMyenasatathA, zucinI-pavitre mAlA ca-puSpamAlA varNakavilepanaM ca-maNDanakAri kumAdi vilepanaM yasya sa tathA, AviddhAni-parihitAnimaNisuvarNAni yena satathA, kalpito-vinyasto hAraH-aSTAdazasarikaH arddhahAro-navasarikaH trisarikaMca pratItameva yasya sa tathA, prAlambo-jhumbanakaM pralambamAno yasya sa tathA, kaTisUtreNa-kaTyAbharaNavizeSeNa suSTu kRtA zobhA yasya sa tathA, tataH padatrayasya karmadhArayaH, athavA kalpitahArAdibhiH sukRtA zobhA yasya sa tathA, tathA pinaddhAni-parihitAni naiveyakAGgulIyakAni yena sa tathA, tathA lalitAGgake Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayanaM-1 anyAnyapi lalitAni kRtAni - nyastAni AbharaNAni yasya sa tathA tataH padadvayasya karmadhArayaH, tathA nAnAmaNInAM kaTakatruTikaiH - hastabAhAbharaNavizeSairbahutvAt stambhitAviva stambhitI bhujau yasya sa tathA adhikarUpeNa sazrIkaH - sazobho yaH sa tathA kuNDalodyotitAnanaH mukuTadIptaziraskaH hAreNAvastRtam - AcchAditaM tenaiva suSThu kRtaratikaMvakSaH - uro yasyAsau hArAvastRta sukRta ratikavakSAH, mudrikA piGgalAGgalIkaH - mudrikA - aGgulayAbharaNAni tAbhiH piGgalAH - kapilA aGgulayo yasya sa tathA, pralambena--dIrgheNa pralambamAnena ca suSTuM kRtaM paTenottarIyam - uttarAsaGgo yena satathA, nAnAmaNikanakaralairvimalAni mahArhANi - mahArghANi nipuNena zilpinA 'uviya'tti parikarmitAni 'misimisaMta' tti dIpyamAnAni yAni viracitAni - nirmitAni suzliSTAni sugandhIni viziSTAnivizeSavantyanyebhyo laSTAni - manoharANi saMsthitAni prazastAni ca AviddhAni - parihitAni vIravalayAni yena sa tathA, subhaTo hi yadi kazcidanyo'pyasti vIravratadhArI tadA'sau mAM vijitya mocayatvetAni valayAnIti sparddhayan yAni paridadhAti tAni vIravalayAnItyucyante, 29 kiM bahunA ? varNiteneti zeSaH, kalpavRkSa iva suSThu alaGka to vibhUSitazca phalapuSpAdibhiH kalpavRkSo rAjA tu mukuTAdibhiralaGkRto vibhUSitastu vastrAdibhiriti, saha koraNTakapradhAnairmAlyadAmabhiryacchatraM tena dhriyamANena, koraNTakaH - puSpajAtiH, tatpuSpANi mAlAnteSu zobhArtha dIyante, mAlAyai hitAni mAlyAni-puSpANi dAmAni - mAlA iti, caturNAM cAmarANAM prakIrNakAnAM vAlairvIjitamaGga yasyeti vAkyaM maGgalabhUto jayazabdaH kRta Aloke-darzane lokena yasya sa tathA, - - tathA aneke ye gaNanAyakAH- prakRtimahattarA daNDanAyakAH -- tantrapAlA rAjAnomANDalikAH IzvarA - yuvarAjAno matAntareNANimAdyaizvaryayuktaiH " talavarAH - parituSTanarapatipradattapaTTabandhibhUSitAH rAjasthAnIyAH mADambikAH - chinnamaDambAdhipAH kauTumbikA H- katipayakuTumba - prabhavo'valagakAH mantriNaH - pratItAH mahAmantriNo- mantrimaNDalapradhAnAH hastisAdhanoparikA iti vRddhAH gaNakA - gaNitajJAH bhANDAgArikA iti vRddhAH dauvArikAH - pratIhArAH rAjadvArikA vA amAtyA-rAjyAdhiSThAyakAH ceTA:- pAdamUlikAH pIThamardA - AsthAne AsanAsInasevakAH vayasyA ityarthaH 'nagara' nagaravAsiprakRtayo nigamAH - kAraNikAH zreSThinaH -zrIdevatAdhyAsitasauvarNapaTTavibhUSitottamAGgAH senApatayaH - nRpatinirUpitAzcaturaGgasainyanAyakAH sArthavAhAHsArthanAyakAH dUtAH - anyeSAM gatvA rAjAdezanivedakAH sandhipAlA - rAjyasandhirakSakAH eSAM dvandvaH tatastaiH, iha tRtIyAbahuvacanalopo draSTavyaH sArddhaM-saha, na kelalaM tatsahitatvamevApi tu taiH samitisamantAt parivRtaH - parikarita iti, narapatirmajjanagRhAtpratiniStrAmatIti saMbandhaH, kiMbhUtaH ? - priyadarzanaH, ka iva ? - dhavalamahAmeghanirgata iva zazI, tathA 'sasivva'tti vatkaraNasyAnyatra sambandhastato grahaNadIpyamAnakSatArAgaNAnAM madhye iva vartamAna iti / siddhArthakapradhAno yo maGgalopacArastena kRtaM zAntikarma-vighnopazamakarma yeSu tAni tathA / - 'nAnAmaNI' tyAdi, yavanikAmAJchayatIti sambandhaH, adhikaM prekSaNIyaM rUpaM yasyAM rUpANi vA yasyAM sA tathA tAM, mahArdhA cAsau varapattane-varavastrotpattisthAne udgatA ca-- vyUtA tAM zlakSNAni bahubhaktizatAni yAni citrANi taSAM sthAnaM, tadevAha - IhAmRgAH - vRkAH RRSabhAH " vRSabhAH " turaganaramagaravihagAH pratItAH vyAlAH- zvApadabhujagAH kinnarA - vyantaravizeSAH rUravo-bhRgavizeSAH -- --- Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ __ jJAtAdharmakathAGga sUtram-91-9/17 saramA-ATavyAH mahAkAyapazavaH parAzaretiparyAyAH camarA-ATavyA gAvaH kuJjarA-dantinaH vanalatA-azokAdilatAH padmalatAH-padminyaH etAsAMyakA bhaktayo-vicchittayastAbhizazcitrA yA sA tathA tAM, suSTu khacitA-maNDitA varakanakena pravaraparyantAnAm aJcalakarNavarttilakSaNAnAM dezabhAgA-avayavA yasyAM sA tathA tAM, AbhyantarikI-AsthAnazAlAyAabhyantarabhAgavartinI yavanikAM-kANDapaTaM 'aMchAvei'tti AyatAM kArayati, AstarakeNa pratItena mRdukamasUrakeNa ca pratItenAvastRtaM yattattathA, dhavalaveNa pratyavastRtam-AcchAditaM viziSTaM-zobhanaM aGgasya sukhaH sparzo yasya tattathA, aSTAGgam-aSTabhedaM divyotpAtAntarikSAdibhedaM yanmahAnimittaM--zAstravizeSaH tasya sUtrArthapAThakA yete tathA tAn vinayeNavayaNaM paDisuNeti'ttipratizrRNvanti-abhyupagacchanti vacanaM, vinayena kimbhUtenetyAha _ "eva'miti yathaiva yUyaM bhaNatha tathaiva 'devotti he deva ! 'tahatti'tti nAnyathA AjJAyA-- bhavadAdezena kariSyAma ityevamabhyupagamasUcakapadacatuSTayabhaNanarupeNeti jAva hiyayatti 'harisavasavisappamANahiyayA' snAnAntaraM kRtaM balikarma yaiH svagRhadevatAnAM te tathA 'jAva pAyacchitta'tti 'kayakouyamaMgalapAyacchittA' tatra kRtAni kautukamaMgalAnyeveti prAyacchittAni duHsvapnAdividhAtArthamavazyakaraNIyatvAdyaiste tathA, tatra kautukAni-maSItilakAdIni maMgalAni tu-siddhArthakadadhyakSatarvAGkurAdIni haritAlikA-dUrvA siddhArthakAakSatAzca kRtAmUrddhani yaiste tathA kvacit 'siddhatthayahariyAliyAkayamaMgalamuddhANA' evaM pAThaH, svakebhyaAtmIyebhya ityarthaH "jaeNaM vijaeNaM vaddhAnti' jayena vijayena ca varddhasva tvamityAcakSata ityarthaH, tatra jayaH-parairanabhibhUyamAnatA pratApavRddhizca vijayastu parepAmabhibhava iti, arcitAH-carcitAzcandanAdinA vanditAH-sadguNotkIrtanena pUjitAH-puSpairmAnitA-TipaNAmataH satkAritA:-phalavastrAdidAnataH sanmAnitAstathAvidhayA pratipattyA 'samANa'tti santaH, 'annemanneNa saddhiM ti anyo'nyenaMsaha ityevaM saMcAlati'ttisaMcAlayanti saMcArayantItiparakaryAlocantItyarthaH labdhArthAH svataHpRSTArthAH parasparataHgRhItAH parAbhiprAyagrahaNataHtataeva vinizcitArthAHataeva abhigatArthA avadhAritArthAityarthaH, 'gabhaMvakkamaNANaMsittigarbhe vyuttAmati' utpadyamAne,abhiSekaiti-zriyAH sambandhI, vimAnaM yo devalokAdalatarati tanmAtA pazyati yastu narakAduddhR tyotpadyate tanmAtA bhavanamiti caturdazaiva svapnAH, vimaanbhvnyorektrdrshnaaditi| 'vinnAyapariNayamette' vijJAtaM-vijJAnaM pariNatamAtraM yasya sa tathA kvacidvinnaya'tti pAThaH sa ca vyAkhyAta eva, 'jIviyArihatti AjanmanirvAhayogyaM mU. (18) tate NaM tIse dhAriNIe devIe dosu mAsesu vItikatesu tatie mAse vaTTamANe tassa gabbhassa dohalakA lasamayaMsi ayameyArUve akAlamehesu dohale pAubmavitthA-dhanAoNaM tAoammayAo saputrAoNaMtAoammayAokayatyAoNaMtAokayapunnAokayalakkhaNAo kayavihavAosuladdheNaMtAsiM mANussaejammajIviyaphalejAoNamehesuabbhuggatesuabbhujuesu anbhunnatesu abbhuTTiesu sagajiesu savijuesu saphusiesu sathaNiesu dhaMtadhottaruppapaTTaaMkasaMkhacaMdakuMdasAlipiThTharAsisamappabhesu ciurahariyAlabheyacaMpagasaNakoraMTasarisayapaumarayasamayappabhesulakkhArasasarasattakiMsuyajAsumaNarattabaMdhujIvagajAtihiMgulayasarasakuMkumaurabha ___ Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayana-1 sasaruhiraiMdagovagasamappabhesu barahiNanIlaguliyasugacAsapicchabhiMgapattasAsaganIluppalaniyaranavasirIsakusumaNavasaddalasamappabhesujacaMjaNabhiMgabheyariTaaThagabhamarAvaligavalaguliyakajjalasamappabhesu phuraMtavijutasagajiesu vAyavasavipulagagaNacavalaparisakkiresu nimmalavaravAridhArApagaliyapayaMDamAruyasamAhayasamottharaMtauvariuvarituriyavAsaM pavAsiesu dhArApahakaraNivAyanivvAviya meiNitale hariyagaNakaMcue pallaviya pAyavagaNesu valliviyANesu pasariesuunaesu saubhaggamuvAgaesunagesunaesuvA vebhAragirippavAyataDakaDagavimukkesu ujjharesu turiyapahAviyapaloDapheNAulaM sakalusaMjalaM vahaMtIsu girinadIsu saJjaJjuNanIvakuDayakaMdala-siliMdhakaliesu uvavanesu -meharasiyahadvatuTThaciTThiya harisavasapamukkakaMThakekAravaM muyaMtesu barahiNesu uuvasamayajaNiyataruNasahayaripaNaccitesu navasurabhisiliMdhakuDayakaMdalakalaMbagaMdhaddharNi muyaMtesu uvavaNesu parahuyaruyaribhitasaMkulesu uddAyaMtarattaiMdagovayathovayakArunavalilavitesu oNayataNamaMDiesu dugurapayaMpiesusaMpiDiyadariyabhamaramahukaripahakarapariliMtamattachappayakusumA-savalolamadhuraguMjaMtadosabhAesu uvavaNesu parisAmiyacaMdasUragahagaNapaNahanakkhattatAragapahe iMdAuhabaddhaciMdhapaTTasi aMbaratale uDDINabalAgapaMtisobhaMtamehaviMde kAraMDagacakvAyakalahaMsaussuyakare saMpatte pAusaMmi kAle bahAyA kayabalikammA kayakouyamaMgalapAyacchittAo ___-kiMte varapAyapattaNe uramaNimelahArarAiyakaDagakhuDaDayavicittaravaravalayabhiyabhuyAo kuMDalaujjIviyANaNAo rayaNabhUsiyaMgAo nAsAnIsAsavAyavojhaMcakhuharaMvaNNapharisasaMjuttaM hayalAlApelavAireyaM dhavalakaNayakhaciyantakammaMAgasaphalihasarisappa aMsuryapavara parihiyAo dugUlasukumAlauttarijAosavvouyasurabhikusumapavaramallasobhitasirAokAlagarUdhUvadhUviyAau sirisamANavesAo seyaNayagaMdhahatthirayaNaM durUDhAo samANIo sakoriTamalladAmeNaM chatteNaM dharijamANeNaM caMdappabhavairaveruliyavimaladaMDasaMkhakuMdadagarayaamayamiyapheNapuMjasannigAsacaucAmaravAlavIjitaMgIo seNieNaM ravA saddhiM hatthikhaMdhavaragaeNaM piTTao samagucchamANIo _ -cAuraMgiNIe senAemahattA hayANIeNaM gayANieNaM rahANieNaM pAyattANIeNaM sabbaDDIe savyajuiejAva nigghosaNAdiyaraveNaMrAyagihanagaraM siMghADagatiyacaukkacaccaracaummuhamahApahapahesu AsittasittasuciyasamaMjiovalitaM jAva sugaMdhavaragaMdhiyaM gaMdhavaTTIbhUyaM avaloemANIo nAgarajaNeNaM abhinaMdijamANIogucchalayArukkhagummavalligucchaocchAiyaMsurammaMvebhAragirikaDagapAyamUlaM sabaosamaMtAAhi~DemANIo 2 dohalaM viNiyaMti, taMjaiNaM ahamavi mehesuabbhuvagaesu jAva dohalaM viNijAmi vR.dohalo pAumavistha"ttidohado-manorathaH prAdurbhUtavAn, tathAhi-dhanaMlabdhArodhanyAstA yAakAlameghadohadaM vinayantItiyogaH 'ammayAo'tti ambAH putramAtaraH,striya ityarthaH, saMpUrNAHparipUrNAH AdeyavastubhiH kRtArthAH kRtaprayojanAH kRtapuNyAHjanmAntaropAtta-sukRtAH kRtalakSaNA:kRtaphalavaccharIralakSaNAH kRtavibhavAH kRtasaphalasaMpadaH sulabdhatAsAMmAnuSyakaM-manuSyasaMbandhi janmani-bhave jIvitaphalaM-jIvitavyaprayojanaM janmajIvitaphalaM, sApekSatve'pi ca samAsaH chAndasatvAta, yAmegheSuabhyuGgateSu-aGguravadutpanneSusatsu, evaM sarvatra saptamI yojyA, abhyudyateSu Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 jJAtAdharmakayAGga sUtram - 9/-/1/18 varddhituM pravRtteSu abhyunnateSu - gaganamaNDalavyApanenonnatimatsu abhyutthiteSu - pravarSaNAya kRtodyogeSu sagarjiteSu - muktamahAdhvaniSu savidyutkeSu pratItaM 'saphusiesu' tti pravRttapravarSaNabinduSu sastaniteSu - kRtamandamandadhvaniSu dhmAtena - agniyogena yo dhItaH - zodhito rUpyapaTTo - rajatapatrakaM sa tathA aGgo - ratnavizeSaH zaGkhacandrI - pratItau kundaH - puSpavizeSaH zAlipiSTa- rAzi:- vrIhivizeSa - cUrNapuJja etatsamA prabhA yeSAM te tathA teSu zukleSvityarthaH, tathA cikuro - rAgadravyavizeSa eva haritAlo varNakadravyaM bhedastadguTikAkhaNDaM campakasana koraNTakasarSapagrahaNAttatpuSpANi gRhyante padmarajaH pratItaM tatsamaprabheSu, vAcanAntare sanasthAne kAJcanaM sarSapasthAne sarisagotti paThyate, tatra cikurAdibhiH sadhzAzca te padmarajaH samaprabhAzceti vigraho'tasteSu pIteSvityarthaH, tathA lAkSArasena sarasena sarasaraktakiMzukena uvAsumanobhiH raktabandhujIvakena, bandhujIvakaM hi paJcavarNaM bhavatIti raktatvena viziSyate, jAtihiGgulakena- varNakadravyeNa sa kRtrimo'pi bhavatIti jAtyA vizeSitasarasakuGkumena, nIrasaM hi vivakSitavarNopetaM na bhavatIti sarasamuktaM, tathA urabhraH--UraNaH zazaH - zazakastayo rudhireNa raktena indragopako - varSAsu kITakavizeSastena ca samA prabhA yeSAM te tathA teSu rakteSvityarthaH, tathA barhiNo - mayUrAH nIlaM - ratnavizeSaH gulikA - varNakadravyaM zukacASayoH pakSivizeSayoH picchaMpatraM bhRGgaH--kIDavizeSastasya patraM - pakSaH sAsako - bIkanAmA vRkSavizeSeH athavA sAmatti pAThaH tatra zyAmA-priyaGguH nIlotpalanikaraHpratItaH navazirISakusumAni ca navazAvalaM - pratyagraharitaM etatsamaprabhaSu nIlaprabheSu nIlavarNoSvityarthaH, tathA jAtyaM - pradhAnaM yadaJjanaM-sauvIrakaM bhRGgabhedaH - bhaGgAbhidhAnaMH kITavizeSaH vidalitAGgAro vA riSThakaM - ratnavizeSaH bhramarAvalI pratItA gavalagulikA - mahiSazRGgagolikA kajjalaM - maSI tatsamaprabheSu kRSNeSvityarthaH, sphurAdvidyutkAzca sagarjitAzca ye teSu, --tathA vAtavazena vipule gagane capalaM yathA bhavatyevaM 'parisakkiresu' tti pariSvaSkituM zIlaM yeSAM te tathA teSu, tathA nirmalavaravAridhArAbhiH pragalitaH - kSaritaH pracaNDamArutasamAhataH san 'samottharaMta 'tti samavastRNaMzca mahIpIThamAkrAman uparyupari ca sAtatyena tvaritazca zIghro yo varSo - jalasamUhaH sa tathA taM pravRSTeSu varSitumArabdheSu megheSviti prakramaH, dhArANAM 'pahakaro' ti nikarastasya nipAtaH- patanaM kena nirvApitaM zItalIkRtaM yattattathA tasmin, nirvApitazabdAcca saptamyekavacanalopo dRzyaH, -- - kasminnityAha- medinItalebhUtale, tathA haritakAnAM hrasvatRNAnAM yo gaNa; sa eva kaJcuko yatrAcchAdakatvAt tattathA tatra, 'pallaviya'tti iha saptamIvahuvacanalopo 6zyaH, tataH pallaviteSu pAdapagaNeSu tathA vallIvitAneSu prasRteSu - jAtaprasareSvityarthaH, tathonnateSu bhUpradezeSviti gamyate saubhAgyamupagateSu anavasthitajalatvenAkardamatvAt pAThAntare nageSu - parvateSu nedeSu vA-hadeSu tathA vaibhArAbhidhAnasya gireH ye prapAtataTAH- bhRgutaTA : kaTakAzca parvataikadezAstebhyo ye vimuktAHpravRttAste kathA teSu keSu ? 'ujjharesu' tti nijjhariSu tvaritapradhAvitena yaH 'palloTTa' tipravRtta utpannaH phenastena AkulaM vyAptaM / 'sakalusaM' ti sakAluSyaM jalaM vahantISu girinadISu saJjarjunanIpakuTajAnAM vRzravizeSANAM yAni kandalAni -- prarohAH zilandhrAzca - chatrakANi taiH kalitAni yAni tAni tathA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH:, adhyayana-1 teSu upavaneSu, tathA megharasitena hRSTatuSTA-atihaSTAzceSTitAzca-kRtaceSTA ye te tathA teSu, idaM saptamIlopAt, harSavazAtpramukto mutkalIkRtaH kaNTho-galo yasminsa tathA sacAsau kekAravazva taM muJcatsu barhiNeSu-mayUreSu, tathA Rtuvazena-kAlavizeSabalena yo madastena janitaM taruNasahacarIbhiH-yuvatimayUrIbhiH saha pranRttaM-pranartanaM yeSAM te tathA teSu, barhirNeSvityanvayaH, -navaH surabhizca yaH zilIndhrakuTajakandalakadambalakSaNAnAM puSpANAM gandhastena yA prANiH-tRptistAM muJcatsu gandhotkarSatAM vidadhAneSvityarthaH upavaneSu-bhavanAsannavaneSu, tathA parabhUtAnAM-kokilAnAM yadrutaM-ravoribhitaM-svaragholanAvattena saMkulAni yAnyupavanAni tAni tathA teSu, 'uddAiMta'tti zobhamAnA raktA indragopakAH-kITavizeSAH stokakAnAM-ghAtakAnAM kAruNyapradhAnaM vilapitaM ca yeSu tAni tathA teSUpavaneSvityanvayaH, tathA avanatatarmaNDitAni yAnitAnitathAteSu, dardurANAMprakRSTaMjalpitaMyeSutAni tathA teSusaMpiNDitA-militAH daptA-darpitAH bhramarANAM madhukarINAM ca 'pahakara'tti nikarA yeSu tAni tathA, 'parilinta'tti parilIyamAnAH saMzliSyantomattAH SaTpadAH kusumAsavalolA:-makarandalampaTAH madhuraM-kalaMguantaH-zabdAyamAnAH dezabhAgeSuyezAMtAni tathA tataH karmadhArayaH tatasteSuupavaneSu, tathAparizyAmitAH--kRSNIkRtAH sAndrameghAcchAdanAt, pAThAntareNa paribhrAmitAH-kRtaprabhAbhraMzAH candrasUragrahANAM yasminpranaSTaya ca nakSatratArakaprabhA yasmiMstattathA tasminnambaratale iti yogaH, -indrAyudhalakSaNo baddha iva baddhaH cihnapaTTo-dhvajapaTo yasmiMstattathA tatrAmratale-gagane uDDInavalAkApaGkittazobhamAnameghavRnde'mbaratale iti yogaH, tathA kAraNDakAdInAM pakSiNAM mAnasasarogamanAdi pratyautsukyakare saMprApte-uktalakSaNayogena samAgate prAvRSi kAle, kiMbhUtA ammayAo? ityAha-- 'NhAyAo' ityAdi, kiM te iti kimaparamityarthaH, varau pAdaprakAptanUpura maNimekhalA ralakAJcI hArazca yAsAM tAstathA racitAni-nyastAni ucitAni-yogyAni kaTakAni--pratItAnikhuDDakAnica-aGgulIyakAniyAsAMtAstathA vicitrairvaravalayaiH stambhitAviva stambhitau bhujau yAsAMtAstathA tataH padatrayasya krmdhaaryH| 'tathA "kuMDalojotitAnanA varapAyapattaneuramaNimehalAhAraraiyauciyakaDagakhuDyaegAvalikaMThamurayatisarayavaravalayahemasuttakuMDaluJjoviyANaNAo"tti pAThAntaraM tatra varapAdatrAptanUpuramaNimekhalAhArAstathA racitAnyucitAni kaTakAnicakhuDDakAnicaekAvalIca-vicitramaNikRtA ekasarikA kaNThamurajazca-AbharaNavizeSaH trisarakaM ca varavalayAni ca hemasUtrakaM ca-saMkalakaM yAsAMtAstathA, tathA kuNDalodyotitAnanAstato varapAdaprAptanUpurAdInAM karmadhArayaH ralavibhUSitAGgayaH nAsAniH zvAsavAtenohyate yalladhutvAttattathA cakSuharaM dRSTayAkSepakatvAt, ___-athavA pracchAdanIyAGgadarzanAccakSuharati dharati vA nivartayati yAvatvAttattathA, varNasparzasaMyuktaM varNasparzAtizAyItyarthaH hayalAlAyA-azvalAlAyAH sakAzAt 'pelava'tti pelavatvena mUdutvalaghutvalakSaNenAtirekaH-atiriktatvaMyasyatattathAdhavalaMcatatkanakena khacitaMmaMDitamantayoHaJcalayoH karmavAnalakSaNaM yasya tattathA tacceti vAkyaM, AkAzasphaTikasya saHzI prabhA yasya dhavalatvAttattathA, aMzuka-vastravizaeSa pravaramihAnukhAralopo dRzyaH parihitAH[7131 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 hAtAdharmakayAhna sUtram-91-19/18 nivasitAH dukUlaM ca-vastraM athavA dukUlo-vRkSavizeSaH tadvalkalAnAtaM dukUlaM-vastravizeSa eva tat sukumAlamuttarIyam-uparikAyAcchAdAnaM yAsAM tAstathA, sarvartukasurabhikusumaiH pravaraimAlyaizca-grathitakusumaiH "zobhitaM ziroyAsAMtAstathA, pAThAntare 'sarvartukasurabhikusumaiHsuracitA pralambamAnA zobhamAnA kAntA vikasantI citrA mAlA yAsAM tAstathA, evamanyAnyapi padAni bahuvacanAntAni saMskaraNIyAni, ___ iha varNake bRhattarovAcanAbhedaH, tathA candraprabhavaravaiDUryavimaladaNDAH zazakundadakarajoDamRtamathitaphenapuJjasannikAzAzca ye catvArazcAmarAH-cAmarANitadvAlIjitamaGgaMyAsAMtAstathA, ayamevArthovAcanAntareitthamadhItaH seyavaracAmarAhiM uddhabdamANIhiM 2 sabliTTIe'ttichatrAdirAjaciharUpayA, iha yAvatkaraNAdevaM draSTavyaM 'savvajuie' sarvadhutyA AmaraNAdisambandhinyA sarvayuktayA vA-ucikateSTavastughaTanAlakSaNayA sarvabalena' sarvasainyena sarvasamudAyena paurAdimIlanena 'sarvAdareNa' sarvocitakRtyakaraNarUpeNa sarvavibhUtyA' sarvasaMpadA 'sarvavibhUSayA' samastazobhayA 'sarvasaMdhnameNa' pramodakRtautsukyena sarvapuSpagandhamAlyAlaGkAreNa sarvatUryazabdasaMninAdena' tUryazabdAnAM mIlanena yaH saMgato nitarAMnAdo-mahAnaM ghoSastenetyarthaH, -alpeSvapi RddhayAdiSu sarvazabdapravRttirdaSTA ataAha 'mahayAiTTIemahayAjuIe juttIe vA mahayA baleNaM mahayA samudaeNaM mahayA varatuDiyajamagasamagappavAieNaM yamakasamakaM yugapata, etadeva vizeSeNAe-'saMkhapaNavapaDahabherijhallarikharamuhihuDDukkamuravamuiMgaduMduhinigghosanAiyaraiveNaM' tatrazaGkhAdInAM nitarAMghoSo nirghoSo-mahAprayatnotpAditaHzabdonAditaM-dhvanimAtrametadvayalakSaNo yoravaH satathAtena, siMghADe tyAdi, siMghADakAdInAmavizeSaH, siMghADakaM jalajabIjaMphalavizeSaH tadAkRtipathayuktaM sthAnaM siMghATakaM, tripathayuktaM sthAnaM trikaM catuSpathayuktaM catuSkaM tripathabhedi catvaraM caturmukhaM-devakulAdi mahApatho rAjamArgaH pathaH-pathamAtraM, tathA AsiktaM-gandhodake neSasiktaM sakRtA siktaM siktaM tvanyathA zucikaM pavitraM saMmArjitam-apahRtakacavaraM upaliptaM ca gomayAdinA yattattathA yAvatkaraNAdupasthAnazAlAvarNakaH pUrvoktaeva vAcyaH, evaMbhUtaMnagaramavalokayantyo gucchAvRntAkIprabhRtInAMlatAH sahakArAdilatAvRkSa sahakArAdayaH gulmA vaMzIprabhRtayaH vallayAtrapuSyAdikAH etAsAMye gucchA:-pallavasamUhAstai ryat 'occhaviyaM tiavacchAditaM vaibhAragirethaiH kaTakAH-dezAsteSAM ye pAdA-adhobhAgAsteSAMyanmUlaMsamIpaM tattathA tatsarvataH samantAt AhiMDanti'ttiAhiNDante, anena caivamuktavyatikarabhAjAMsAmAnyena strINAM prazaMsAdvA reNAtmaviSayo'kAlameghadohado dhAriNyAH prAdurabhUdityuktaM, vAcanAntare tu 'oloemANIo 2 Ahi~DemANIo 2 DohalaM viNiti vinayantyapanayantItyarthaH, taMjatiNaMahamavimehesuabmuggaesujAvaDohalaMviNejAmi vinayeyamityarthaH, saMgatazcAyaM pATha iti| uktadohadAprAptI yattasyAH saMpanna tahAha mU. (19) tae NaM sA dhAriNI devI taMsi dohalaMsi aviNijamANaMsi asaMpannadohalA asaMpunnadohalA asaMmANiyadohalA sukkA bhukkhA nimmaMsAolaggA oluggasarIrApamailadubbalA kilaMtA omaMthiyavayaNanayaNakamalA paMDuiyamuhI karayalamaliyavva caMpagamAlA nitteyA dInavivaNNavayaNA jahociyapuSphagaMdhamallAlaMkArahAraM anabhilasamANI kIDAramaNakiriyaM ca Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH:, adhyayana-1 parihAvemANI dInAdummaNA nirAnaMdA bhUmigayadiTThIyA ohayamanasaMkappAjAva jhiyAyai, tateNaM tIse dhAriNIedevIe aMgapaDiyAriyAoabhitariyAo dAsaceDIyAodhAriNI devI oluggaM jAva jhiyAyamaNi pAsaMtipAsittA evaM vadAsI-kiNNaM tume devANuppie! oluggA oluggasarIrA jAva jhiyAyasi?, tateNaM sAdhAraNI devI tAhiM aMgapaDiyAriyAhiM abhitariyAhiM dAsaceDiyAhiM evaM vuttA samANI no ADhAti No ya pariyANAti aNADhAyamANI apariyANamANI tusiNiyA saMciTThati, tateNaMtAoaMgapaDiyAriyAo amitariyAodAsaceDiyAodhAriNIM devIMdocaMpi tacaMpi evaM vayAsI-kina tume devANuppie! oluggA oluggasarIrAjAva jhiyAyasi?, tateNaM sA dhAriNIdevI tAhiM aMgapaDiyAriyAhiM abhiMtariyAhiM dAsaceDiyAhiM docaMpi tacaMpi evaM vuttA samANI no ADhAti no pariyANataanADhAyamANA apariyAyamANA tusiNiyA saMciTThati, tateNaMtAoaMgapaDiyAriyAodAsaceDiyAodhAriNIedevIe anADhAtijamANIo aparijANijjamANio taheva saMbhaMtAo samANIo dhAraNIe devIe aMtiyAo paDinikkhamaMti 2jeNeva seNie rAyA teNeva uvAgacchaMti 2 karatalapariggahiyaMjAva kaTujaeNaM vijaeNavaddhAveMti vaddhAvaittA evaM va0 evaM khalu sAmI! kiMpi aja dhAriNIdevI oluggA oluggasarIrA jAva aTTajhANovagayA jhiyaayti| . vR.'taeNa'mityAdi, 'aviNijjamANaMsi'tti dohade avinIyamAne-anapanIyamAne sati asaMprAptadohadA meghAdInAmajAtatvAt asaMpUrNadadohadA teSAmajAtatvenaivAsaMpUrNatvAt ata eva asanmAnitadohadA teSAmananubhavanAditi, tataH zuSkA manastApena zoNitazoSAt 'bhukkha'tti bubhukSAkrAntevaata eva nirmAsA olugga'ttiavaruggaNA-jIrNeva, kathamityAha-'olugaMti avaruggamiva-jIrNamivazarIraM yasyAH sA tathA, athavAavarugNAcetasAavarugNazarIrAtathaiva pramalitadurbalAsnAnabhojanatyAgAt klAntA-glAnIbhUtA 'omaMthiya'tti adhomukhIkRtaM vadanaM ca nayanakamale cayayA sA tathA, pAMDukitamukhI-dInAsyeva vivarNaM vadanaM yasyAH sA tathA, -krIDA-jalakrIDAdikA ramaNamakSAdibhiH takriyAMca parihApayantI dInA duHsthA duHsthaM mano yasyAH sA tathA yato nirAnandA upahato manasaH saMkalpaH-yuktAyuktavivecanaM yasyAH sA tathA, yAvatkaraNAt 'karatalapalhatyamuhI aTTajjhANovagayA jhiyAi'tti ArtadhyAnaM dhyAyatIti, 'no ADhAitti nAdriyate-nAdaraM karoti no parijAnAti-na pratyabhijAnAti vicittatvAt, 'saMbhaMtAuttiAkulIbhUtAH,zIghramityAdInicatvAryakArthikAniatisaMbhramopadarzanArtha jeNevetyAdi yatradhAriNIdevItatropAgacchatismAgatya cAvarugNAdivizeSaNAMdhAraNIdevIM pazyati, vAcanAntare tu 'jeNeva dhAraNIdevI teNevetyataH pahArettha gamaNAe' ityetazyate, tatra 'pahArettha' saMpradhAritavAn-vikalpitavAnityarthaH gamanAya-gamanAtha, tathA- . - mU. (20) tateNaM se seNie rAyA tAsiM aMgapADiyAriyANaM aMtieeyamaDheM socAnisamma taheva saMbhaMte samANe sigdhaMturiyaMcavalaM veiyaMjeNeva dhAriNIdevI teNeva uvAgacchai uvAgacchittA dhAraNI devI oluggaM oluggasarIraM jAva aTTajhANovagaMyaM jhiyAyamANiM pAsai pAsittA evaM vadAsI-kinaM tume devANuppie! oluggA oluggasarIrAjAva aTTajhANovagayA jhiyAyasi?, -tate NaM sA dhAraNI devI seNieNaM rannA evaM vuttA samANI no ADhAi jAva tusiNIyA Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-19/20 saMciTThati, tateNaM se seNie rAyAdhAriNIM devIM doccaMpitacaMpi evaM vadAsI-kivaMtume devANuppie oluggA jAva jhiyAyasi ?, tate NaM sA dhAriNIdevI seNieNaM ramnA docaMpi tacaMpi evaM vuttA samANI no ADhAti no parijANAti tusiNIyA saMciTTai, -tate NaM seNie rAyA dhAraNiM deviM savahasAviyaM karei 2 tA evaM vayAsI-kiNNaM tuma devANuppie! ahameyassaaTThassaaNarihe savaNayAe? tANaMtumamamaMayameyArUvaMmanomAnasiyaM dukkhaM rahassI karesi, tate NaM sA dhAriNIdevI seNiekaranA savahasAviyA samANI seNiyaM rAyaM evaM vadAsI-evaMkhalu sAmI! mamatassaurAlassajAvamahAsumiNasatiNhaMmAsANaMbahupaDiputrANaM ayameyAsave akAlamehesu dohale pAunbhUe dhanAo NaM tAo ammayAo kayatthAo NaM tAo ammayAo jAva vebhAragiripAyamUlaM AhiMDamANIo DohalaM viNiti, taMjaiNaM ahamavijAva DohalaM viNijAmi, tateNaM haMsAmI! ayameyArUvaMsiakAladohalaMsi aviNijamANaMsi oluggA jAvaaTTajjhANovagayA jhiyAyAmi, eeNaM ahaMkAraNeNaMsAmI! oluggAjAvaaTTajjhANovagayA jhiyAyAmi, tateNaM se seNie rAyAdhAriNIe devIe aMtie eyamaDheM socA Nisamma dhAriNiM deviM evaM vadAsI-mANaM tumaM devANuppie! oluggA jAva jhiyAhi, -ahaMNaMtahA karissAmi jahANaM tubha ayameyArUvassa akAladohalassa manorahasaMpattI bhavissaittikaTudhAriNIM devIM iTAhiM kaMtAhiM piyAhiM maNunAhiM maNAmAhiM vaggUhi samAsAsei 2 jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA teNAmeva uvAgacchaiuvAgacchaittAsIhAsaNavaragate puratyAbhimuhe satrisatredhAriNIe devIe eyaMakAladohalaM bahUhiM AehiyauvAehi ya uppattiyAhiya veNaiyAhi ya kammiyAhi ya pariNAmiyAhi ya cavihAhiM buddhIhiM anuciMtemANe 2 tassa dohalassa AyaMvA uvAyaM vA ThiiMlA uppattiM vA aviMdamANe ohayamaNasaMkappe jAva jhiyaayti| . tadAnaMtaraMabhae kumArehAte kayabalikammejAva savvAlaMkAravibhUsie pAyavaMdate pahAretya gamaNAe, tateNaM se abhayakumArejeNeva seNie rAyA teNeva uvAgacchaiuvAgacchaittA seNiyaM rAyaM ohayamaNasaMkappaM jAva pAsai 2 ttA ayameyArUve abbhatyie ciMtie manogata saMkappe samuppaJjitthA-annayAyamamaMseNie rAyA ejamANaM pAsati pAsaittA ADhAti parijANati sakArei sammANei Alavati saMlavati addhAsaNeNaM uvaNimaMteti matthayaMsi agdhAti, iyANi mamaM seNie rAyA No ADhAti No pariyANai No sakkArei No sammANei no iTTAhiM kaMtAhiM piyAhiM maNunnAhi orAlAhiM vaggUhiAlavati saMlavati no addhAsaNeNaMuvanimaMteti no matthayaMsi agdhAti ya kiMpi ohayamaNasaMkappe jhiyAyati, taM bhaviyava NaM etya kAraNeNaM, taMseyaM khalu me seNiyaM rAyaM eyamaTTha pucchittae, evaM saMpehei 2 jeNAmeva seNie rAyA teNAmeva unnAgacchai 2 karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTajaeNaM vijaeNaMvaddhAvei vadaddhAvaittA evaM vadAsI- tabbhe NaM tAo! annayA mamaM ejamANaM pAsittA AdAha parijANaha jAva matthayaMsi agghAyaha AsaNeNaMuvaNimaMteha, iyANiMtAo! tubbhemamanoADhAhajAva noAsaNeNaMuvanimaMteha kiMpi ohayamanasaMkappA jAva jhiyAyaha taM bhakyivvaM tAo ! etya kAraNeNaM, tao tujhe mama tAo! evaM kAraNaM agRhemANAasaMkemANA aniNhavemANA appacchAemANA jahAbhUtamavitahamasaMdiddhaM eyamaTThamAikkhaha, tateNaM haM tassa kAraNassa aMtagamanaM gamissAmi, Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, varga:, adhyayanaM- 9 37 taNaM se seNie rAyA abhaeNaM kumAreNaM evaM vRtte samANe abhayakumAraM evaM vadAsI- evaM khalu puttA ! tava cullamAuyAe dhAriNIe devIe tassa gabbhassa dosu mAsesu aikkaMtesu taiyamAse vaTTamANe dohalakAlasamayaMsi ayameyArUve dohale pAubbhavityAdhannAo gaM tAo ammayAo taheva niravasesaM bhANiyavvaM jAva viNiMti, tate NaM ahaM puttA dhAriNIe devIe tassa akAladohalassa bahUhiM Aehiya uvAehiM jAva uppattiM aviMdamANe ohayamaNasaMkappe jAva jhiyAyAmi tumaM AgayaMpi na yANAmi taM eteNaM kAraNeNaM ahaM puttA ! ohaya jAva jhiyAmi, tate NaM se abhayakumAre seNiyassa ranno aMtie eyamahaM socA nisamma haTTa jAva hiyae seNiyaM rAyaM evaM vadAsI- mA NaM tubme tAo ! ohayamaNa0 jAva jhiyAyaha ahannaM tahA karissAmi jahA NaM mama cullamAuyAe dhAriNIe devIe ayameyArUvassa akAlaDohalassa manorahasaMpattI bhavissaittikaTTu seNiyaM rAyaM tAhiM iTTAhiM kaMtAhiM jAva samAsAsei, tate NaM seNie rAyA abhayeNaM kumAreNaM evaM vRtte samANe haTTatuTTe jAva abhayakumAraM sakAreti saMmANeti 2 paDivisaJjeti / vR. 'tae NaM se seNie rAyA jeNeva dhAraNIdevI teNeva uvAgacchati 2 pAsai'tti pazyati sAmAnyena tato'varugNAdivizeSaNAM pazyatIti, 'doghaMpi' tti dvitIyAmapi vArAmiti gamyate, 'savahasAviya'tti zapathAn--devagurudrohikA bhaviSyasi tvaM yadi vikalpaM nAkhyAsItyAdikAn vAkyavizeSAn zrAvitA-zrotreNopalambhitA zapathairvA zrAvitA zapathazrAvitA zapathazApitA vA tAM karoti, 'kiNhaM kinna' miti vA pATho devAnupriye ! etasyArthasyAnarhaH zrAvaNatAyAM 'manomAnasiyaM' ti manasi jAtaM mAnasikaM manasyeva yadvartate mAnasikaM - duHkhaM vacanenAprakAzitatvAnmanomAnasikaM rahasyIkaroSi gopayasItyarthaH, 'tiNha' mityAdi triSu mAseSu 'bahupaDipunnANaM' ti ISadUneSu 'jattihAmi' tti yatiSye kvacitkariSyAmIti pAThaH, 'ayameyArUvassa' tti asyaivaMrUpasya 'manorahasaMpattI' ti manorathapradhAnA prAptiryathA vicintitetyarthaH, AyaiH - lArIpsitArthahetUnAmupAyaiH - apratihatalAbhakAraNaiH AyaM vA uvAyaM vA ThiyaM vA sthitaM vA kramaM vA sthirahetudohadAnAM vepsitArthasya pAThAntare utpattiM vA tasyaivetyarthaH 'aviMdamANe 'tti alabhamAnaH 'ayameyArUvetti ayametadrUpaH AdhyAtmikaHAtmAzrayaH cintitaH-smaraNarUpaH prArthito-- labdhumAzaMsitaH manogataH - abahiH prakAzitaH saMkalpo - vikalpaH 'saMpeheti' tti saMprekSate paryAlocayati 'tAo' tti he tAtetyAmantraNaM 'eyaM kAraNaM' ti apadhyAnahetuM dohadApUrttilakSaNamitibhAvaH, kAraNamiti kvacinnAdhIyata iti, evaM 'agUhamANe 'ti agopAyantaH AkArasaMvareNa azaGkamAnAH- vivakSitaprAptau saMdehamavidadhataH anihuvAnA - anapalapantaH, kimuktaM bhavati ? - apracchAdayantaH yathAbhUtaM - yathAvRttaM avitathaM natvanyathAbhUtaM asaMdigdham - asaMdehaM 'eyamaTTheti prayojanaM dohadapUraNalakSaNamiti bhAvaH 'aMtagamaNaM gamissAmi'tti pAragamanaM gamiSyAmIti, mU. (21) tate gaM se abhayakumAre sakkAriyasammANie paDivisajjie samANe seNiyassa rano aMtiyAo paDinikkhamai 2 jeNAmeva sae bhavaNe teNAmeva uvAgacchati 2 sIhAsaNe nisanne, tateNaM tassa abhayakumArassa ayameyArUve abbhasthie jAva samuppajjitthA - no khalu sakkA mANussaeNaM uvAeNaM mama cullamAuyAe dhAriNIe devIe akAlaDohalamanorahasaMpatti karettae nannatya divveNaM Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram-91-9/21 uvAeNaM, asthi majjha sohammakappavAsI pubbasaMgatie deve mahihIejAva mahAsokhe, taseyaM khalumama posahasAlAe posahiyassabaMbhacArissa ummukkamaNisuvanassa vavagayamAlAvanagavilevaNassa nikkhittasatthamusalassaegassa abIyassadabmasaMthArovagayassa aTThamabhattaMparigiNhittApuvasaMgatiyaM devaM maNasi karemANassa viharittae, tateNaM pubbasaMgatie deve mamatullamAuyAe dhAriNIe devIe ayameyArUve akAlamehesu DohalaMviNehiti, evaM saMpeheti 2 jeNevaposahasAlA teNAmeva uvAgacchati ra posahasAla pamaJjatara uccArapAsavaNabhUmi paDilehei 2 damasaMthAragaM paDilehei 2 DabmasaMdhAragaM durUhai 2 ahamabhattaM parigiNhai 2 posahasAlAe posahie baMbhayArIjAva puvvasaMgatiyaM devaM manasi karemANe 2 ciTThAi, tate NaM tassa abhayakumArassa aTThamabhatte pariNamamANe puvvasaMgatiassa devassa AsanaM calati, tateNaMpuvvasaMgatie sohammakappavAsI deveAsanaMcaliyaMpAsati 2 ohiM pauMjati, tate NaM tassa puvvasaMgatiyassa devassa ayameyArUve abbhatthie jAva samuppaJjitthA evaM khalu mama puvvasaMgatie jaMbUddIve 2 bhArahe vAse dAhiNaDDabharahe vAse rAyagihe nayare posahasAlAe posahie abhae nAma kumAre aTThamabhattaM parigiNhittANaM mama manasi karemANe 2 ciTThati, taMseyaM khalu mama abhayassa kumArassaaMtie pAubmavittae, evaM saMpehei2 uttarapurachimaM disIbhAgaM avakkamati 2 veubviyasamugghAeNaM samohaNati ra saMkhejAiMjoyaNAI daMDa nisirati, taMjahA rayaNANaM vairANaM 2 veruliyANaM2 lohiyakkhANaM4 masAlaragallANaM 5 haMsagabmANaM 6 pulagANaM 7 sogaMdhiyANaM 8 joirasANaM 9 aMkANaM 10 aMjaNANaM 11 rayaNANaM 12 jAyasavANaM 13 aMjaNapulagANaM 14 phalihANaM 15rihANaM 16, ... ahAbAyare poggaleparisADei 2 ahAsuhamepoggale parigiNhati parigiNhaittAabhayakumAranukaMpamANe deve puSvabhavajaNiyanehapIibahumANajAyasoge taovimANavarapuMDarIyAorayaNuttamAo dharaNiyalagamaNaturiyasaMjaNitagamaNapayArovAghuNNitavimalakaNagapayaraga-vaDiMsagamauDukkaDADovadaMsaNijo anegamaNikaNagarataNapahakaraparimaMDitabhatticittaviNi- uttagamaNagajaNiyaharise kholamANavaralalitakuMDalujaliyavayaNaguNajanitasomaveuditovivakomudInisAe saniccharaMgAra ujjaliyamajjhabhAgate nayaNANaMdo sarayacaMdo divvosahipajjaluJjavaliyadaMsaNA- bhirAmo uulacchisamattajAyasohe paiTTagaMdhuddhayAbhirAmo merurivanagavaro vigubbiyavicitavese dIvasamuddANaM asaMkhaparimANanAmadhejANaMmajjhaMkAreNaMvIivayamANo ujjoyaMto pabhAe vimalAtejIvalogaMrAyagihaM puravaraM ca abhayassa ya tassa pAsaM uvayati divvruuvdhaarii|| vR. 'cullamAuyAe'tti laghumAtuH 'puvvasaMgaiyatti pUrva-pUrvakAle saMgatiH-mitratvaM yena sahasapUrvasaMgatikaH maharddhiko vimAnaparivArAdisaMpadupetatvAdyAvatkaraNAdidaMzyaM mahAdyutika:zarIrAbharaNAdidIptiyogAnmahAnubhAgo-vaikriyAdikaraNazaktiyuktatvAtmahAyazAH-satkItiyogAnmahAbalaH-parvatAdhutpATanasAmathyopetatvAtmahAsaukhyo-viziSTasukhayogAditi posahasAlAetti pauSadha-parvadinAnuSThAnamupavAsAdi tasya zAlA-gRhavizeSaH pauSadhazAlA tasyAM pauSadhikasyakRtopavAsAdeH vyapagatamAlAvarNakavilepanasya, varNakaM-candanaM, tathA nikSiptaM-vimuktaM zastra-kSurikAdimuzalaMcayenasatathA tasya ekasyaAntaravyaktarAgAdisahAyaviyogAtadvitIyasya Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, varga:-, adhyayanaM -1 tathAvidhapadAtyAdisahAyavirahAt, 1 'aTThamabhattaM'ti samayabhASayopavAsatrayamucyate, 'aTThamabhatte pariNamamANe 'tti pUryamANe paripUrNaprAya ityarthaH, 'veuvviyasamugdhAeNa' mityAdi, vaikriyasamudghAto vaikriyakaraNArtho jIvavyApAra- vizeSaH tena samupahanyate - samupahato bhavati samupahanti vA kSipati pradezAniti gamyate, vyApAravizeSapariNato bhavatIti bhAvaH, tatsvarUpamevAha - 'saMkhejAI' ityAdi, daNDa iva daNDaH-UrddhAdha AyataH zarIrabAhalyo jIvapradezakarmapudgalasamUhaH, tatra ca vidhidhapudgalanAdatte iti darzayannAha - tadyathA ratnAnAM - karketanAdInAM sambandhinaH 1 tathA vairANAM 2 vaiDUryANAM 3 lohitAkSANAM 4 masAragallANAM 5 haMsagarbhANAM 6 pulakAnAM 7 saugandhikAnAM 8 jyotIrasAnAM 9 aGgAnAM 10 aJjanAnAM 11 rajatAnAM 12 jAtarUpANAM 13 aJjanapulakAnAM 14 sphaTikAnAM 15 riSThAnAM 16, kimata Aha 39 yathAbAdarAn-asArAn yathAsUkSmAn sArAn tato vaikriyaM karoti, 'abhayakumArama - nukaMpamANe 'ti anukampayan hA tasyASTamopavAsarUpaM kaSTaM varttate iti vikalpayannityarthaH, pUrvabhavepUrvajanmani janitA-jAtA yA snehA prItiH - priyatvaM na kAryavazAdityarthaH bahumAnazca - guNAnurAgastAbhyAM sakAzAt jAtaH zokaH - cittakhedo virahasadbhAvena yasya sa pUrvajanitasnehaprItibahumAnajAtazokaH, - - vAcanAntare - 'pUrvabhavajanitasnehaprItibahumAnajanitazobhastatra zobhA - pulakAdirUpA, tasmAtsvakIyAt vimAnavarapuNDarIkAt, puNDarIkatA ca vimAnAnAMmadhye uttamatvAt 'rayaNuttamAu' tti ratnottamAt racanottamAdvA 'dharaNItalagamanAya' bhUtalaprAptaye tvaritaH - zIghraM saMjanitaH - utpAdito gamanapracAro--gatikriyAvRttiryena sa tathA, vAcanAntare 'dharaNItalagamanasaMjanitamanaH pracAra' iti pratItameva, vyAghUrNitAni - dolAyamAnAni yAni vimalAni kanakasya pratarakANica-prataravRttarUpANi AbharaNAnica- karNapUre mukuTaMca - mauliH teSAmutkaTo ya ATopaH - sphAratA tena darzanIyaH Adeyadarzano yaH sa tathA, tathA anekeSAM maNikanakaralAnAM 'pahakara 'tti nikarastena parimaNDito -- bhaktibhizcitro viniyuktakaH - kaTyAM nivezito 'maNu'tti makArasya prAkRtazailIprabhavatvAt yo'nurUpa guNaH -kaTisUtraM tena janito harSo, yasya sa tathA, - preGkholamAnAbhyAM - dolAyamAnAbhyAM varalalitakuNDalAbhyAM yadujvalitam-ujvalIkRtaM vadanaM mukhaM tasya yo guNaH - kAntilakSaNaH tena janitaM saumyaM rUpaM yasya sa tathA, vAcanAntare punarevaM vizeSaNatrayaM dRzyate 'vAdhunniyavimalakaNagapayaragavaDeMsagapakaMpamANacalalolalaliyaparilaM bamANanaramagaraturagamuhasayaviNiggaugginapavaramottiyavirAyamANamauDukkaDADovadarisaNijje" tatra vyAghUrNitAni caJcalAni vimalakanakapratarakANi ca avataMsake ca prakampamAne calalolAniaticapalAni lalitAni - zobhAvanti paralammAnAni - pralambamAnAni naramakaraturagamukhazatebhyomukuTAgravinirmitatanmukhAkRtizatebhyo vinirgatAni - niHsRtAni udgIrNAnIva - vAntAnIvodgIrNAni yAni pravaramauktikAni - varamuktAphalAni tairvirAjamAnaM - zobhamAnaM yanmukuTaM tacceti dvandvaH teSAM ya utkaTa ATopastena darzanIyo yaH sa tathA, tathA Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 40 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-19/21 anegamaNikaNagarayaNapahakaraparimaMDiyabhAgabhatticittaviNiuttagamaNaguNa-jaNiyakholamANavaralalitakuMDaluJjaliyaahiyaAbharaNajaNiyasobhe' anekamaNikanakaralanikaraparimaNDitabhAgebhakticitre-vicchittivicitreviniyukte-karNayonivazitegamanaguNena-gatisAmathyena janite-kRte prekholamAne-caJcale yevaralalitakuMDale tAbhyAmujvali-tenauddIpanenAdhikAbhyAmAbharaNAbhyAmujvalitAdhikairvA''bharaNaizca kuNDalavyatiriktairejanitA zobhA yasya sa tathA, tathA "gayajalamalavimaladasaNavirAyamANasave" gatajalamalaM-vigatamAlinyaM vimalaM darzanam-AkAro yasya sa tathA, ata eva virAjamAnaM rUpaM yasya sa tathA tataHkarmadhArayaH, ayamevopamIyate-udita iva kaumudInizAyAM-kArtikapaurNamAsyAM zanIzcarAGgArakayoH--pratItayorujjavalita;-dIpyamAnaH san yo madhyabhAge tiSThati sa tathA nayanAnando-locanAladAkaH zaraccandra iti, -zanIzcarAMgarakavatkuNDale candravacca tasya rupamiti, tathA'yameva meruNopamIyatedivyauSadhI- nAM prajvaleneva mukuTAditejasA ujjvalitaM yadarzanaM-rUpaM tenAbhirAmo-ramyo yaH sa tathA,RtulakSmyeva-sarvartukakusumasaMpadA samastA-sarvA samastasya vA jAtA zobhA yasyasa tathA, prakRSTena gandhenodyUtena-udgatenAbhirAmo yaH sa tathA,sa meruriva nagavaraH vikurvitavicitraveSaH sannasau vartate iti, 'dIvasamuddANaM;ti dvIpasamudrANAM 'asaMkhaparimANanAmadhejANaM' ti asaMkhya parimANaMnAmadheyAni ca yeSAM te tathA teSAM madhyakAreNa' madhyAgena 'vIivayamANe'tti vyativrajan gacchan udyotayan vimalayA prabhayA jIvalokaM ovayaitti avapatati avatarati, mU. (22) tate NaM se deve aMtalikkhapaDivanne dasaddhavannAiM sakhiMkhiNiyAiM pavaravasthAI parihie ekko tAva eso gamo, anno'vigamo-tAe ukkiTThAe turiyAe cavalAe caMDAe sIhAe uddhayAe jAtiNAe cheyAe divvAe devagatIe jeNAmeva jaMbuddIve 2 bhArahe vAse jeNAmeva dAhiNaddhabhaparahe rAyagihe nagare posahasAlAe abhayae kumAre teNAmeva uvAgacchai 2 aMtarikkhapaDivanne dasaddhavannAI sakhikhiNiyAiM pavaravasthAI parihie abhayaM kumAraM evaM vayAsI ahannaM devANuppiyA! puvvasaMgatie sohammakappavAsI devemahaDDiejannatumaMposahasAlAe ahamabhattaM pagiNhittA NaM mamaM maNasi karemANe ciTThasi taM esa NaM devANuppiyA ! ahaM ihaM habvamAgae, saMdisAhiNaM devANuppiyA! kiM karemi kiM dalAmi kiM payacchAmi kiMvA te hiyaicchitaM?, -tateNaM se abhae kumAre taMpuvyasaMgatiyaM devaM aMtalikkhapaDivannaM pAsai pAsittA haTTatuTTe posahaM pArei 2 karayala0 aMjaliM kaTu evaM cayAsI-evaM khalu devANuppiyA! mama cullamAuyAe dhAriNIedevIe ayameyAraveakAlaDohale pAunbhUte-dhannAoNaMtAoammayAotaheva pubvagameNaM jAva viNijAmi, tanaMtumaMdevANuppi0 mama cullamAuyAedhAriNIe devIeayameyAstvaMakAlaDohalaMviNehi, tateNaM se deve abhaeNaM kumAreNaM evaM vutte samANe haTTatuTTha abhaya0 evaM vadAsItumaNNaM devANuppiyA sunivvuyavIsatthe acchAhi, ahannaM tava cullamAuyAe dhAriNIe devIe ayameyArUvaM DohalaM viNaimItika?abhayassa ku0 aMtiyAo paDinikkhamati ra uttarapuracchimeNaMvebhArapavvaeveubviyasamugghAeNaMsamohaNNati 2 saMkhejjAiMjoyaNAiMdaMDaM nissarati jAvadoccaMpi veubdhiya-samugdhAeNaM samohaNNati 2 khippAmeva sagajjatiyaM savijuyaM saphusiyaM taM paMcavannamehaNiNAovasohiyaM divvaM Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-1 pAusasiriM viuvvei 2 jeNeva abhae kumAre teNAmeva uvAgacchai 2 abhayaM kumAraM evaM vadAsI evaMkhalu devANuppiyA! maetava piyaTTayAe sagajiyAsaphusiyA savijuyAdivvA pAusasirI viubbiyA, taMviNeuNaM devANuppiyA! tava cullamAuyA dhAriNIdevI ayameyArUvaM akAlaDohalaM, tate NaM se abhayakumAre tassa puvvasaMgatiyassa devassa sohammakappavAsissa aMtie eyamaDhe socA nisamma haTTatuTTe sayAto bhavaNAo paDinikkhamati 2 jeNAmeva saiNie rAyA teNAmeva uvAgacchati karayala0 aMjaliM kaTu evaM vadAsI-evaM khalu tAo ! mama puvvasaMgatieNaM sohammakappavAsiNA deveNaM khippAmeva sagajitA sAvitrutApaMcavannamehaninAovasobhitA divvA pAusasirI viubbiyA, taM viNeu NaM mama cullamAuyA dhAriNI devI akaaldohlN| tate NaM se seNie rAyA abhayassa kumArassa aMtie etamaDhe socA nisamma haTTatuTTa0 koDuMbiyapurise saddAveti 2 saddAvaittA evaM vadAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! rAhagiha nayaraM siMghADagatiyacaukkacaccara0 Asittitta jAva sugaMdhavaragaMdhiyaM gaMdhavaTTibhUyaM kareha ya 2 mama etamANattiyaM paJcappiNaha, tate NaM te koDubiyapurisA jAva paJcappiNaMti, tate NaM se seNie rAyA docaMpi koDuMbiyapurise 2 vadAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! hayagayarahajohapavarakalitaM cAuraMgiNiM senaM sannAheha seyaNayaMcagaMdhahatthiMparikappeha, tevi taheva jAva paccappiNaMti, tateNaM se seNie rAyA jeNeva dhAriNIdevI teNAmeva uvAgacchati ra dhAriNIM devIM evaM vadAsI evaM khalu devANuppie ! sagajiyA jAva pAusasirI pAunbhUtA taNNaM tumaM devANuppie! evaM akAladohalaM vinehi / tate NaM sA dhAraNIdevI seNieNaM rannA evaM vuttA samANI haTTatuTThA jeNAmeva maJjaNaghare teNeva uvAgacchatti 2 majaNagharaM anupavisati 2 aMto aMteuraMsi pahAtA kayabalikammAkayakouyamaMgalapAyatacchittA kiM tevarapAyapattaNeura jAvaAgAsaphAliyasamapapabhaM aMsuyaM niyatthA seyaNayaM gaMdhahatthiM dUrUDhA samANI amayamahiyapheNapuMjasaNNanigAsAhiM seyacAmaravAlavIyaNIhiM vIijamANI 2 saMpatthitA, ___-tate NaM se seNie rAyA pahAe kayabalikamme jAva sassirIe hatthikhaMdhavaragae sakoraMTamalladAmeNaMchatteNaMdharijamANeNaMcaucAmarAhiM vIijamANeNaMdhAriNIdevIM piTThatoanugacchati, tate NaM sA dhAriNIdevI seNieNaM ranA hatthikhaMdhavaragaeNaM piTTato piTThato samaNugammamANamaggA hayagayarahajohakaliyAe cAuraMgiNIe senAe saddhiM saMparivue mahattA bhaDacaDagaravaMdaparikhittA savvidIe savvajuie jAca duMdubhinigghosanAditaraveNaM -rAyagihe nagare siMghADagatigacaukacara jAva mahApahesu nAgarajaNeNaM abhinaMdijamANA 2jeNAmeva vebbhAragiripabbae teNAmeva uvAgacchati 2 vebhAragirikaDagataDapAyamUle ArAmesu ya ujjAnesu ya kAnanesu ya vanesu vanasaMDesuya rukkhesu ya gucchesu ya gummesu ya layAsu ya vallIsu ya kaMdarAsu yadarIsuya cuNDhIsuya dahesuya kacchesu ya nadIsuya saMgamesu yavivaratesu ya acchamANIya pecchamANI ya majamANI ya pattANiya pupphANiyaphalANiya pallavANiya giNhamANI yamANemANI yaagghAyamANIya paribhuMjamANIyaparibhAemANI yavebbhAragiripAyamUle dohalaM vinemANI savvato samaMtA AhiMDati, tate NaM dhAriNI devI viNItadohalA saMpunnadohalA saMpannaDohalA jAyA yAvi hotyA, tateNaMse dhAriNIdevI seyaNayagaMdhahatthiM dUruDhA samANI seNieNaM hatthikhaMdhavaragaeNaM piTTao Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAsUtram- 9/19/22 2 samaNugammamANamaggA hayagaya jAva raheNaM jeNeva rAyagihe nagare teNeva uvAgacchai 2 rAyagihaM nagaraMmajhamajjheNaMjeNAmevasaebhavaNeteNAmevauvAgacchati rattA viulAiMmANussAiMbhogabhogAI jAva vihrti| vR.antarikSapratipatraH-AkAzasthA dazArddhavarNAnisakiGkiNIkAni-kSudraghaNTikopetAni ekastAvadeSagamaH-pAThaH,anyo'pi-dvitIyogamo-vAcanAvizeSaHpustakAntareSuzyate, 'tAe' tayA utkRSTayA gatyA tvaritayA-AkulayA na svAbhAvikyA AntarAkUtato'pyeSA bhavatyata Aha-capalayA kAyato'pi ghaNDayA-raudrayA'tyutkarSayogena siMhayA-taddADhayasthairyeNa uddhatayA-diitazayenajayinyA-vipakSajetRtvenachekayA-nipuNayA divvayA-devagatyA, ayaMca dvitIyogamojIvAbhigamasUtravRtyanusAreNa likhitaH, kiM karemi'tikimahaM karomi bhavadabhipretaM kAryaM kiMvA 'dalayAmittitubhyaM dadAmi, kiMvAprayacchAmibhavatsaMgatAyAnyasmai, kiMvAtehadayepsitaMmanovAJchitaM vartata iti praznaH, 'sunivvuyavIstate'tti suSTuM nirvRtaH-svasthAtmA vizvastovizvAsavAn nirutsuko vA yaH sa tathA, 'tAtoti he tAta! -parikappeha'ttisatrAhavantaM kuruta aMtoaMteuraMsittiantarantaHpurasya "mahayAmaDacaDagaravaMdaparikhitta"ttimahAbhaTAnAMyacaTakarapradhAnaM-vicchapradhAnaMvRndaMtenasaMparikSiptA, vaibhAragireH kaTataTAni-tadekadezataTAni pAdAzca-tadAsanalaghuparvatAsteSAM yanmUlaM tatra, tathA ArAmeSu ca Aramanti yeSu mAdhavIlatAgRhAdiSu dampatyA(dI)ni te ArAmAsteSu puSpAdimadvavRkSasaMkulAni utsavAdIbahujanabhogyAniudyAnAniteSucatatA sAmAnyavRkSavRndayuktAninagarAsananikAnanAni teSucanagaraviprakRSTAnivanAniteSucatathAvanakhaNDeSuca-ekajAtIvayavRkSasamUheSuvRkSeSucaikaikeSu guccheSu ca-vRntAkIprabhRtiSu gulmeSu ca-vaMzajAlIprabhRtiSu latAsu-ca-sahakAralatAdiSu vallISu-ca-nAgavallayAdiSuca kandarAsuca-guhAsu darISuca-zRgAlAdiutkIrNabhUmivizeSeSu 'cuMDhIsuyatiakhAtAlpodakavidarikAsuyUtheSuca-vAnarAdisambandhiSupAThAntareNa ideSu ca kakSeSuca gahaneSucanadISuca-saritsusaMgameSuca-nadImIlakeSucavidareSuca-jalasthAnavizeSeSu 'acchamANI yatti tiSThantI prekSamANA ca pazyantI zyavastUni majantI ca-snAntI pallavANi yati pallavAn kizalayAni 'mANamANI yatti mAnayantI sparzanadvAreNa "viNemANa'tti dohalaM vinayantI mU (23)tateNaMseabhaekumArejeNAmevaposahasAlAteNAmeva uvAgacchai ra puvvasaMgatiyaM devaMsakArei sammANei 2 paDivisajeti 2, tate NaM se devesagajjiyaM paMcavannaM mehovasohiyaM divvaM pAusasiri paDisAharatira jAmeva disi pAubbhUe tAmeva disi pddigte| mU (24) tate NaM sA dhAriNIdevI taMsi akAladohalaMsi vinIyaMsi sammAniyaDohalA tassa gabhassa anukaMpaNaTThAe jayaM ciTThatijayaM Asayati jayaMsuvatiAhAraMpiyaNaM AhAremANI nAititaM nAtikaDuyaM nAtikasAyaM nAtiaMbilaM nAtimahuraMjaM tassa ganmassa hiyaM miyaM patthayaM dese ya kAle ya AhAraM AhAremANI nAicintaM nAisogaM nAidennaM NanaimohaM nAibhayaM nAiparitAsaM bhoyaNacchAyaNagaMdhamallAlaMkArehiM taMgabbhaM suhasuheNaM privhti|| vR. 'taMsiakAladohalaMsi vinIyaMsitti akAlameghadohade vinItesati sammAnitadohadA Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-,adhyayanaM-1 43 pUrNadohadetyarthaH, 'jayaMciTThaittiyatanayA yathA gabmAbAdhAna bhavati tathA tiSThati UddharvasthAnena 'Asayaitti Aste Azrayati vA AsanaM svapiti ceti hitaM-meghAyurAdivRddhikAraNa. tvAnmitamindriyAnukUlatvAtpathyamarogakAraNatvAt 'nAiciMtaM tiatIvacintAyamiMstadaticintaM tathA yathA na bhavatItyevaM gabmaM parivahatIti sambandhaH, nAtizokaM nAtidainyaMnAtimohaM-na nAtikAmAsaktiM nAtibhayametadeva saMgrahavacanenAha-'vyapagate'tyAdi, tatra bhayaM-bhItimAtraM paritrAso'kasmAt, RtuSu yathAyathaM bhajyamAnAH sukhAyeti RtubhajyamAnasukhAH taiH| mU. (25) tateNaMsAdhAriNIdevI navaNhaMmAsANaM bahupaDipunnANaM aTThamANarAtidiyANaM vItivaMtANaM addharattakAlasamayasi sukumAlapANipAdaM jAva savvaMgasuMdaraMgaM dAragaM payAyA, taeNaMtAoaMgapaDiyAriAodhAriNIM devIM navaNhaMmAsANaMjAvadAragaMpayAyaM pAsanti 2 sigdhaMturiyaMcavalaM vetiyaMjeNeva seNie rAyAteNeva uvAgacchatira seNiyaMrAyaMjaeNaM vijaeNaM vaddhAti 2 karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTaevaM vadAsI evaM khalu devANuppiyA! dhAriNIdevI navaNhaM mAsANaM jAva dAragaM payAyA tanaM amhe devANuppiyANaM piyaM nivedemo piyaM bhe bhavau, tate NaM se seNie rAyA tAsiM aMgapaDiyariyANaM aMtie eyamaDhaM socA nisamma haTTatuTTha0 tAoaMgapaDiyAriyAo mahurehiM vayaNehiM vipuleNayapupphagaMdhamallAlaMkAreNaM sakkAreti sammANeti 2 matthayadhoyAo kareti puttANuputtiyaM vittiM kappeti 2 pddivisjeti|. tateNaMseseNierAyAkoDubiyapurise saddAvetira evaM vadAsI-khippAmevabho devANuppiyA rAyagiha nagaraM AsiyajAva parigayaMkareha 2 cAragaparisohaNaM karehara tAmANummANavaddhaNaMkareha 2 etamANattiyaM paJcappiNaha jAva paJcapiNaMti / tate NaM se saiNie rAyA aTThArasaseNIppaseNIo saddAvetira evaM vadAsI-gacchaiNaMtubbhe devANuppiyA! rAyagihe nagare abhitarabAhirie ussukcha ukkaraM abhaDappavesaM adaMDimakuDaMDimaM adharimaM adhAraNijaM aNuddhayamuigaM amilAyamalladAmaM gaNiyAraNADaijakaliyaM anegatAlAyarANu-caritaM pamuipakkIliyAbhirAmaM jahArihaM ThiivaDiyaM dasadivasiyaM kareha 2 eyamANattiyaM paJcappiNaha tevi kariti 2 taheva paJcappiNaMti, taeNaMse seNie rAyAbAhiriyAe uvaTThANasAlAe sIhAsaNavaragae purasthAbhimuhe santrisanne saiehi ya sAhassiehi ya sayasAhassehi ya jAehiM dAehabhAgehiM dalayamANe 2 paDicchemANe 2 evaM caNaM viharati, tateNaM tassa ammApiyaro paDhamedivase jAtakammaM kareMti 2 bitiyadivase jAgariyaM kareMti 2 tatie divase caMdasUradasaNiyaMkaretira evAmeva nivvatte suijAtakammakaraNe saMpatte bArasAhadivase vipulaM asanaM pAnaM khAtimaM sAtimaM uvakkhaDAveti 2 mittanAtiniyagasayaNasaMbaMdhiparijaNaM balaM cabahave gaNanAyagadaMDanAyaga jAva Amanteti tato pacchAhAtA kayabalikammA kayakouyajAva savvAlaMkAravibhUsiyA mahatimahAlayaMsi bhoyaNamaMDavaMsi taM vipulaM asanaM pAnaM khAimaM sAtimaM mittanAtigaNanAyaga jAva saddhiM AsAemANA visAemANA paribhAemANA paribhuMjemANA evaM ca NaM viharati jimitabhuttutarAgatAvi ya NaM samANA AyaMtA cokkhA paramasuibhUyA taM mittanAtiniyagasayaNasaMbaMdhiparitaNagaNanAyaga0 vipuleNaM pupphavasthagaMdhamallAlaMkAreNaM sakkAreti Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 jJAtAdharmakayA sUtram-1/-19/25 sammANeti ra evaM vadAsI jamhANaM amhaM imassa dAragassa gabbhatthassa ceva samANassa akAlamehesuDohale pAunbhUte taM hou NaM amhaM dArae mehe nAmeNaM mehakumAre, tassa dAragassa ammApiyaro ayameyArUvaM goNNaM guNanippannaM nAmadhejaM kareti, taeNaMtateNaM se mehakumAre paMcadhAtIpariggahie, taMjahA___-khIradhAtIe maMDaNadhAtIemajaNadhAtIekIlAvaNadhAtIe aMdhAtIe annAhi yabahUhiM khujAhiM cilAiyAhiM vAmaNivaDabhibabbaribausijoNiyapalhaviNaisiNiyAcAdhorugiNilAsiyalausiyadamilisiMhaliArabipuliMdipakkaNibahalimasaMDisabaripArasIhiNANAdesIhiM videsaparimaMDiyAhiM iMgitaciMtiyapatthiyaviyANiyAhiM sadesanevasthagahitasAhiM niuNakusalAhiM viNIyAhiM ceDiyAcakavAlavarisadharakaMcuiamahayaragavaMdaparikhitte hatthao hattaM saMharijamANe aMkAoaMkaMparibhujamANe parigijamANe cAlijamANe uvalAlijamANerammaMsimaNikoTTimatalaMsi parimijamANe 2 nivvAyanivvAghAyaMsi girikaMdaramallINeva caMpagapAyave suhaM suheNaM vaDDai, tate NaM tassa mehassa kumArassa ammApiyaro anupuvveNaM nAmakaraNaM ca pajemaNaM ca evaM caMkammaNagaMca colevaNayaM ca mahattA mahayA ivIsakkArasamudaeNaM krisu| tate NaM taM mehakumAraM ammApiyaro sAtiregaTThavAsajAtagaM ceva gabmaTThame vAse sohaNaMsi tihikaraNasu huttaMsi kalAyariyasa uvaNeti, tate NaM se kalAyarie mehaM kumAraM lehAiyAo gaNitappahANAo sauNarutapaJjavasANAo bAvattariMkAlAo suttaoya atthaoya karaNaoya sehAveti sikkhAveti taM0-lehaMgaNiyaMsavaM naTuMgIyaMvAiyaMsaramayaM pokkharagayaMsamatAlaMjUyaM 10 jaNavAyaMpAsayaM aTThAvayaMporekacaMdagamaTTiyaM annavihiM pAnavihiM vatyavihiM vilevaNavihiM sayaNavihiM 20 akhaM paheliyaM mAgahiyaM gAhaM gIiyaM siloyaM hirannajuttiM suvannajuttiM cunajuttiM AbharaNavihiM 30 taruNIpaDikamma ithilakkhaNaM purisalakkhaNaM hayalakkhaNaM gayalakkhaNaM goNalakkhaNaM kukkuDalakkhaNaM chattalakkhaNaM DaMDalakkhaNaM asilakkhaNaM40 maNilakkhaNaM kAgaNilakkhaNaM vatthuvijaM khaMdhAramANaM nagaramANaM vUhaM parivUhaM cAraM paricAraM cakkavUha 50 garulavUhaM sagaDavUhaM juddhaM nijuddhaM juddhAtijuI ahiyuddhaM muThiyuddhaM bAhayuddhaM layAjuddhaM IsatyaM 60 charuppavAyaM dhaNuvveyaM hiranapAgaM suvanapAgaM suttakheDaM vaTTakheDaM nAliyakheDaM pattacchenaM kaDacchejaM sajIvaM 70 nijIvaM saUNaruyamiti vR, 'matthayaghoyAu'tti ghautamastakAH karoti apanItadAsatvA ityarthaH pautrAnuputrikAM putrapautrAdiyogyAmityarthaH 'vRttiM jIvikAM kalpayatIti, __'rAyagihanagaraMAsiya'ihayAvatkaraNAdevaMzyaM AsiyasaMmajiovalitaM AsiktamudakacchaTena saMmArjitaM kacavarazodhanena upaliptaM gomayAdinA, keSu ?- "siMghADagatigacaukkacaccaracaTaumuhamahApahapahesu tathAlittasuiyasaMmaThTharatthatarAvaNavIhiyaM siktAnijalenAta eva zucIni-pavitrANi saMmRSTAni kacavarApanayanena rathyAntarANi ApaNavIthayazcahaTTamArgA yasmin tattathA maMcAtimaMcakalitaM macA mAlakAHprekSaNakadraSTa janopavezananimittaMatimaJcAH teSAmapyupariye taiH kalitaM nAnAviharAgabhUsiyajjhayapaDAgamaMDiyaM nAnAvidharAgaiH"kusummAdibhirbhUSitA ye dhvajAH sihaMgaruDAdirUpakopalakSitabRhaTarUpAHpatAkAzca taditarAstAbhimaMDitaM, Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 zrutaskandhaH -1, varga:, adhyayanaM- 9 - "lAulloiyamahiyaM' lAiyaM - chagaNAdinA bhUmI lepanaM ulloiyaM - seTikAdinA kuDyAdiSu dhavalanaM tAbhyAM mahitaM -pUjitaM te eva vA mahitaM pUjanaM yatra tattathA 'gosIsasarasarattacaMdanadaddaradinapaMcaMgulitalaM' gozIrSasya - candanavizeSasya sarasasya ca - raktacandavizeSasyaiva dardaraNa - capeTArUpeNa dattA - nyastAH paJcAGgulayastalA - hastakA yasmin kuDyAdiSu tattathA 'uvaciyacaMdanakalasaM' upacitA-upanihitA gRhAntaH kRtacatuSkeSu candanakalazA - maGgalyaghaTAH yatra tattathA 'caMdanaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAgaM' caMdanaghaTAH suThukRtAH toraNAni ca pratidvAraM dvArasya 2 dezabhAgeSu yatra tattathA 'AsAttosattavipulavaTTavagghAriyamalladAmakalAvaM' Asakto - bhUmilagnaH utsaktazca-uparilagno vipulo vRtto 'vagghAriya'tti pralambI mAlyadAmnAM - puSpamAlAnAM kalApaH- samUho yatra tattathA - 'paMcavantrasarasasurabhimukkapuSpphapuMjovayArakaliyaM' paJcavarNAH sarasAH surabhayo ye muktAHkarapreritAH puSpapuJjAstairya upacAraH- pUjA bhUmeH tena kalitaM 'kAlAgarUpavarakuMdurukkaturukvadhUvaDajjhaMtamadhamadhaMtagaMdhuddhayAbhirAmaM' kuMdurukkaM - cIDA turukkaM - silhakaM ' sugandhavaragandhiyaM gaMdhavaTTibhUyaM naDanaTTagajallamallagamuTThiyavelaMbagakahakahagapavagalAsaga AikkhagalaMkhamaMkhatUNaillatuMbavINiyaaNegatAlAyaraparigIyaM tatra naTA - nATakAnAM nATayitAraH narttakA - ye nRtyanti aMkilA ityeke jallA - varanAkhelakA rAjJaH stotrapAThakA ityanye mallAH- pratItAH mauSTikA - mallA eva ye muSTibhiH praharanti viDambakAH - vidUSakAH kathAkathakAH - pratItAH plavakA ye utplavante nadyAdikaM vA taranti lAsakAH- ye rAsakAn gAyanti jayazabdaprayoktAro vA bhANDA ityarthaH, AkhyAyakA- ye zubhAzubhamAkhyAntilakhA- vaMzakhelakAH mayAH- citraphalakahastA bhikSATAH tUNaillAH - tUNAbhidhAna vAdyavizeSavantaH, tumbavINakA - vINAvAdakAH aneke ye tAlAcarAH-tAlApradAnena prekSAkAriNaH teSAM pari-samantAdgItaM - dhvanitaM yatra tattathA kuruta svayaM kArayatAnyaistathA cAragazodhanaM kuruta kRtvA ca mAnonmAnavarddhanaM kuruta, tatra mAnaM-dhAnyamAnaM setikAdi unmAnaM - tulAmAnaM karSAdikaM zreNayaH - kumbhakArAdijAtayaH prazreNayaH- tatprabhedarUpAH / 'ussukka' mityAdi, ucchulkAM - unmuktazulkAM sthitipatitAM kuruteti sambandhaH, zulkaM tu vikretavyaM bhANDaM prati rAjadeyaM dravyaM, utkarAM - unmuktakarAM, karastu gavAdInAM prati prativarSaM rAjadeyaM dravyaM, avidyamAno bhaTAnAM-rAjapuruSANAM AjJAdAyinAM pravezaH kuTumbimandireSu yasyAM sA tathA tAmabhaTapravezAM, daNDena nirvRttaM daNDimaM kudaNDena nirvRttaM kudaNDimaM rAjadravyaM tannAsti yasyAM sA tathA tAmadaMDimakudaMDimAM, tatra daNDo'parAdhAnusAreNa rAjagrAhyaM dravyaM kudaNDastu kAraNikAnAM prajJAdyaparAdhAnmahatyapyaparAdhino'parAdhe alpaM rAjagrAhyaM dravyam, - - avidyamAnaM 'dharimaM' ti RNadravyaM yasyAM sA tathA tAM, avidyamAno dhAraNIyaH - adhamarNo yasyAM sA tathA tAM, 'aNuddhayamuiMga' tti anuddhUtA0 aAnurUpyeNa vAdanArthamutkSiptA anuddhatA vA - vAdanArthameva vAdakairatyaktA mRdaGgA-mardalA yasyAM sA tathA tAM, 'ammAyamilAyamalladAma' nti amlAnupuSpamAlAM gaNikAvaraiH - vilAsinIpradhAnairnATakIyaiH - nATakapratibaddhapAtraiH kalitA yA sA tathA tAM, anekatAlAcarAnucaritAM - prekSAkArivizeSaiH sevitAM pramuditaiH - hRSTaiH prakrIDitaizcakrIDitumArabdhairjanairabhirAmAyA sA tathA tAM, 'yathAha' yathocitAM 'sthitipatitAM' sthitau - kulamaryA Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-19/25 dAyAM patitA-antarbhUtA yA prakriyA putrajanmotsavasabandhinI sA sthitipatitA tAM, -vAcanAntare 'dasadivasiyaM ThiyapaDiyanti dazAhikamahimAnamityarthaH kuruta kArayata vA, 'saehi tizataparimANaiH, dAyehitidAnaiH, vAcanAntarezatikAMzcetyAdi, yAgAn-devapUjA, dAyAna-dAnAni mAgAn-labdhadravyavibhAganiti, prathame divasejAtakarma-prasavakarmanAlacchedananikhananAdikaM dvitIyadine jAgarikAM-rAtrijAgaraNaM tRtIye divase candrasUryadarzanaM utsadavizeSa etaiti, pAThAntare tuprathamadivase sthitipatitAMtRtIye caMdrasUryadarzanikAMSaSThe jAgarikAM nivvatte asuijAyakammakaraNe'tti nivRtte-atikrAnte azucInAM jAtakA karaNe nivvatte suijAyakammakaraNeti vA pAThAntaraM, tatra nivRtte kRte zucInAM jAmatakarmaNAM karaNe 'bArasAhe divase'tti dvAdazAkhye divase ityarthaH, athavA dvAdazAnAmahyAM samAhAro dvAdazAhaM tasya divaso yena dvAdazAhaH pUryate tatra tathA, mitrANi-suhRdaHjJAtayo-mAtApitRmAtrAdayaH nijakAH-svakIyAputrAdayaHsvajanA:-pitRvyAdayaH sambandhinaH-zvazuraputrazvazurAdayaH parijano-dAsIdAsAdiH balaMca-sainyaM ca gaNanAyakAdayastu prAgabhihitAH, mahaimahAlai'ttiatimahati, AsvAdayantAvAsvAdanIyaM, paribhAjayantau anyebhyo yacchantaumAtApitarAvitiprakramaH, jemiya'tijaimitImuktavantau, bhuttutra'timuktottara--bhuktottarakAlaM AgayatiAgatAvupa-vezanasthAneitigamyate, samANettisantI, kiMbhUtaubhUtvetyAha?-AcAntau zuddhodakayogena cokSI lepasikthAdyapanayanena ata eva paramazucibhUtAviti, 'ayameyArUve'tti idametadrUpaM gauNaM ko'rtho ?-guNaniSpannaM nAmadheyaM-prazastaM nAma megha iti / kSIradhAtryA-stanyAyinyA maNDanadhAtryA-maNDikayA majanadhAtryA-snApikayA krIDanadhAtryA-krIDanakAriNyA adhAtryAutsaGgasthApikayA kubjikAbhiH-vakrajAbhiH cilAtIbhiH-anAryadezotpannAbhiminAbhiH-isvazarIrAbhiH vaTabhAbhiH mahatkoSThAbhiHbarbarIbhiHbarbaradezasaMbhavAbhiH bakusikAbhiryonakAbhiH palhavikAbhiH IsinikAbhiH ghorukinikAbhiH lAsikAbhiH lakusikAbhiviDIbhiH siMhalIbhiH ArabIbhiH pulindrIbhiH pakvaNIbhiH bahalIbhiH muruMDIbhiH zabarIbhiH pArasIbhiH 'nAnAdezIbhiH' bahuvidhAbhiH anAryaprAyadezotpannAbhirityarthaH videzaH-svakIyadezApekSayA rAjagRhanagaradezastasya parimaNDikAbhiH, iGgitena nayanAdiceSTAvizeSeNa cintitaM ca-apareNa hRdi sthApitaM prArthitaM ca-abhilaSitaM vijAnanti yAstAH tathA tAbhiH, svadeze yannepathyaM paridhAnAdiracanA tadvadgRhIto veSo yakAbhistAstathA tAbhiH, -ni puNAnAM madhye kuzalAyAstAstathA tAbhiH, ata eva vinItAbhiryukta iti gamyate, tathA ceTikAcakravAlena arthAt svadezasaMbhavena varSadharANAM-varddhitakariMthanarundhanaprayogeNa napuMsakIkRtA- nAmantaH puramahallakAnAM 'kaMcuijjatti kaMcukinAmantaH puraprayojananivedakAnAM pratIhArANAMvAmahattarakANAMca-antaHpurakAryacintakAnAMvRndenaparikSiptoyaHsatathA, hastaddhastaM-ha stAntaraM saMdriyamANaH akAdaka-utsaGgAdutsaGgAntaraM, paribhojyamAnaH parigIyamAnaH tathAvidhabAlocita- gItavizeSaiH upalAlyamAnaH krIDAdilAlanayA, pAThAntare tu 'uvaNacijamANe 2 uvagAijamANe 2 uvalAlijamANe 2 avagRhajjamANe 2 AliGgayamAna ityarthaH, 'avayAsijamANe 2 kathaJcidAliGgayamAna eva, parivaMdijamANe 2 stUyamAna ityarthaH, Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:-,adhyayanaM-1 47 'paricuMbijamANe 2 iti pracumbyamAnaH caMkramyamANaH", niti-niyAghAte 'girikandare'tti girinikuJaAlIna ivacampakapAdapaH sukhaMsukhenavarddhate smaiti, pracaGkamaNakaM-bhramaNaMcUDApanayanaMmuNDanaM, 'mahayA ihIsakkArasamudaeNaM ti mahatyA RddhayA evaM satkAreNa pUjayA samudayena ca janAnAmityarthaH, 'arthata'itivyAkhyAnataH 'karaNataH prayogataH 'sehAvae'tisedhayatiniSpAdayati zikSayati-abhyAsaM kaaryti| mU. (26) tate NaM se kalAyarie meM kumAraM lehAdIyAo gaNiyappAhANAo sauNaruyapajjavasANAobAkttariMkalAo suttaoyaatyaoyakaraNaoyasihAvetisikkhAvei sihAvettA sikkhA ammApiUNaM uvaNeti, tateNaMmehassa kumArassaampApitarotaMkalAyariyaMmadhurehiM vayaNehiM vipuleNaMvatyagaMdhamallAlaMkAreNaM sakkAreti sammANeti 2 tA vipulaM jIviyArihaM pIidANaM dalayaMti ra ttA paDivisajjeti mU. (27) tate NaM se mehekumAre bAvattarikalApaMDie navaMgasuttapaDibohaee aTThArasavihippagAradesIbhAsAvisArae gIiraI gaMdhavananaTTakusale hayajohI gayajohI rahajohI bAhujohI bAhuppamaddI alaM bhogasamatthe sAhasie viyAlacArI jAte yAvi hotyA, -tateNaMtassa mekumArassaammApiyaromehaM kumAraMbAvattarikalApaMDitaMjAva viyAlacArI jAyaM pAsaMti 2 tA aTTha pAsAtavaDiMsae karoti abmuggayamusiyapahasie viva maNikaNagarayaNabhatticitevAuddhRtavijayavejayaMtIpaDAgAchattAicchattakalie tuMgegaganatalamabhilaMghamANasihare jAlaMtararayaNapaMjarummiliyavya maNikaNagathUbhiyAe viyasitasayapattapuMDarIe tilayarayaNaddhayacaMdaccienAnAmaNimayadAmAlaMkite aMto bahicasaNahe tavaNijaruilavAluyApatyo suhaphAse sassirIyasave pAsAdIe jAva paDirUve egacaNaM mahaMbhavaNaM karetiM . anegakhaMbhasayasaniviTTha lIlaTThiyasAlabhaMjiyAgaM abmuggayasukayavairavetiyAtoraNavararaiyasAlabhaMjiyAsusiliTThavisihalahasaMThitapasatyaveruliyakhaMbhanANA- maNikaNagarayaNakhacitaunjala bahusamasuvibhattaniciyaramaNijabhUmimAgaMIhAmiyajAvabhatticittaMkhamuggayavayaraveyAparigayAbhirAmaM vijJAharajamalajuyalajuttapiva accIsahassamAlaNIyaM rUvagasahassakaliyaM bhisamANaM mibmisamANaM cakkhulloyaNalesaM suhaphAsaM sassirIyaruvaM kaMcaNamaNirayaNathUbhiyAgaM nANAvihapaMcavanaghaMTApaDAgaparimaMDiyaggasiraMdhavalamirIcikavayaM viNimmuyaMta lAulloiyamahiyaM jAva gaMdhavahibhUyaM pAsAdIyaM darisaNizaM abhirUvaM paDirUvI . . 'navaMgasuttapaDibohie'ttinavAGgAni dvedvezrotrenayanenAsikejilaikA tvagekA manazcaikaM suptAnIva suptAni-bAlyAdavyaktacetanAni pratibodhitAni-yauvanena vyaktacetanAvanti kRtAni yasya sa tayA,-Aha ca vyavahArabhASye-'sottAI nava suttA'ityAdi aSTAdaza vidhiprakArAHpravRttiprakArAHaSTAdazabhirvA vidhibhiH bhedaiH pracAraH-pravRttiryasyAH sA tathA tasyAM, dezIbhASAyAMdezabhedanavarNAvalIrUpAyAMvizAradaH-paNDitoyaHsatathA, gItiratirgaMdharve gItenATyeca kuzalaH, hayena yudhyata iti hayayodhI, evaM rathayodhI bAhuyodhI bAhubhyAM prabhRdgAtIti bAhupramardI, sAhasikatvAdvikAle caratIti vikaalcaarii| 'pAsAyavaDisaetiavataMsakAivApataMsakAH zekharAH prAsAdAzcate'vataMsakAzcaprAsAdAva www Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 jJAtAdharmakathAGga sUtram-91-19/27 taMsakA pradhAnaprAsAdA ityarthaH 'abmuggayamUsiya'tti abhyudgatocchritAn atyuccAnityarthaH,atra ca dvitIyabahuvacanalopo dRzyaH, 'pahasieviva'ttiprahasitAniva zvetaprabhAprabalapaTalatayA hasanta ivetyarthaH, tathA maNikanakaratnAnAM bhaktibhiH-vicchittimizcitrAyetetathAvAtodbhUtA yAH vijayasUcikA vaijayantyAbhidhAnAH patAkAH chatrAticchatrANi ca taiH kalitA yete tathA tataH karmadhArayastatastAn, tuGgAn kathamiva?--gaganatalamabhilaGghayacchikharAn 'jAlaMtararayaNapaMjarumilliyavya'tti jAlAnteSu mattAlambaparyanteSu jAlAntareSu vA-jAlakamadhyeSu ratnAni yeSAM te tathA tato dvitIyAbahuvacanalopodRzyaH paJjaronmIlitAnica-pRthakkRtapaJjarANica pratyagracchAyAnityarthaH, athavAjAlAntararalaparaiH-tatsamudAyavizeSairunmIlitAnIvonmIlitAniconmISitalocanAni cetyarthaH,maNikanakastUpikAniti pratItaM vikasitAni zatapatrANi puNDarIkANi ca pratirUpApekSayA sAkSAdvA yeSu te tathA tAn, tilakaiH-puNDraiH ralaiH karketanAdibhiH arddhacandre:sopAnavizeSaiH bhittiSuvA-candanAdimayairAlekhyaiH arcitAyetetathAtAna, pAThAntareNa tilakaratnArddhacandracitrAn' nAnAmaNimayadAmAlaGka tAnantarbahizca zlakSNAnmasRNAntapanIyasyayA rucirA vAlukA tasyAH prastaraH-prataraHprAGgaNeSu yeSAM te tathA tAn, sukhasparzAnsazrIkANi sazobhAninirUpANi-rUpakANiyeSute tathA tAn, prasAdIyAncittAlAdakAn darzanIyAn-yAn pazyaccakSurna zrAmyati, abhirUpAn-manojJarUpAn draSTAraM draSTAraM prati rUpaM yeSAM te tathA tAn, ekaM mahadbhavanamiti, atha bhavanaprAsAdayoH ko vizeSaH?, ucyate, bhavanamAyAmApekSayA kiJcitnyUnocchrAyamAnabhavati, prAsAdastuAyAmadviguNocchrAya iti, anekeSu stambhazateSu saMniviSTaM yattattathA, lIlayA sthitAH zAlabhaJjikAH-putrikA yasmin tattathA, abhyudgatA-sukRtA vajrasya vedikA-dvAramuNDikopari vaidikA toraNaM ca yatra tattathA, varAbhiH racitAbhIratidAbhirvA zAlabhalikAbhiH suzliSTAH saMbaddhAHviziSTAlaSTAH saMsthitAH prazastAHvaiDUryasya stambhAyatratattathA, nAnAmaNikanakaralaikhacitaMca ujvalaMcayattattathA tataH padatrayasyakarmadhArayaH, 'bahusamattiatisamaHsuvibhaktonicito-nibiDoramaNIyazca bhUbhAgoyatra tattathA,IhAmRgavRSabhaturaganaramakaravihaga- vyAlakinararurusarabhacamarakuaravanalatApadmalatAbhakticitramiti yAvatkaraNAt zya, tathAstambhodgatayA stambhoparivartinyAvajrasya vedikayAparigRhItaM-pariveSTitamabhirAmaM cayattattathA vijjAharajamalajuyalajaMtajuttaMti vidyAdharayoryatyamalaMsamazreNIkaMyugalaM-dvayaM tenaiva yantreNa-saMcariSNupuruSapratimAdyavayarUpeNa yuktaM yattattathA ArSatvAcaivaMvidhaH samAsa iti, tathA arciSAMkiraNAnAM sahasrairmAlanIyaM-parivAraNIyaM 'bhisamANaM'ti dIpyamAnaM 'bhibmisamANaM'ti atizayena dIpyamAnaM cakSuH kartR lokane avalokane darzane sati lizatIva-darzanIyatvAtizayAt zliSyatIvayatratattathA, nAnavidhAbhiH paJcavarNAbhirghaNTApradhAnapatAkAbhiH parimaNDitamanazikharaM yasya tattathA dhavalamarIcilakSaNaM kavacaM-kaGkaTaM tatsamUhamityarthaH vinirmuan-vikSipan mU. (28) tate NaM tassa mekumArassa ammApiyaro mehaM kumAraM sohaNaMsi tihikaraNanakkhattamuhattaMsi sarisiyANaM sarisabbayANaM sarittayANaM sarisalAvannarUvajovvaNaguNovaveyANaM sarisaehito rAyakulehito ANialliyANaM pasAhaNaTuMgaavihavabahuovayaNamaMgalasujaMpiyAhiM Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 - zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayana-1 aTThahiM rAyavarakaNNAhiM sadaadi egadivaseNaM pANiM ginnhaaviNsu| tateNaM tassa mehassa ammApitaro imaM etArUvaM pItidANaMdalayaiaTThahirannakoDIo aTTha suvannakoDIo gAhAnusAreNa bhAviyavvaM jAvapesaNakAriyAo, annaM ca vipulaMdhanakaNagarayaNa- . maNimotiyasaMkhasilavappavAlaratarayaNasaMtasArasAvatez2a alAhijAva AsattamAo kulavaMsAo pakAmaM dAuM pakAmaM bhottuM pakAmaM paribhAecha, tateNaM se mehe kumAre egamegAe bhAriyAe egamegahirannakoDiMdalayati egamegaMsuvannakoDiM dalayati jAva egamegaM pesaNakAriMdalayati, annaM ca vipulaM dhaNakaNaga jAva paribhAeuMdalayati, tate NaM se mehe kumAre uppiMpAsAtavaragate phuTTamANehiM muiMgamatthaehiM varataruNisaMpauttehiM battIsaibaddhaehiM nADaehiM uvagijamANe u02 uvalAlijamANe 2 saddapharisarasaruvagaMdhaviule mANussae kAmabhoge paJcaNubhavamANe viharati / vR. sahazInAM zarIra pramANato meghakumArApekSayA parasparato vA sahagavayasasamAnakAlakRtAvasthAvizeSANAM sahakatvacA-sazacchavInAM sadazailAvaNyarUpayauvanaguNairUpapetAnAM, tatra lAvaNyaM manojJatA ruupm-aakRtiyovnN-yuvtaa guNAH-priyabhASitvAdayaH, tathA prasAdhanAni ca-maNDAnAni aSTAsu cAGgeSu avidhavavadhUbhiH-jIvatpatikanArIbhiryadavapadana-proyanakaMtaca maGgalAnicadadhyakSatAdInigAnavizeSo vAsujalpitAnica-AzIrvacanAnIti dvandvastaiHkaraNabhUtairiti, idaMcAsmaiprItidAnaMdattesma, tadyathA-aSTau hiraNyakoTIH hiraNyaMca-rUpyaM, evaM suvarNakoTIH, zeSaM ca prItidAnaM gAthA'nusAreNa bhaNitavyaM yAvatrekSaNakArikAH, gAthAzceha nopalabhyante, kevalaM granthAntarAnusAreNa likhynte||1|| "ahiraNNasuvanaya koDIo mauDakuMDalA haaraa| ___ aTTahAra ekAvalI u muttAvalI atttth|| // 2 // kaNNAvalirayaNAvalikaDagajugA tuddiyjoykhomjugaa| vaDajugapaTTajugANa dukUlajugalAI aTTa(vagga)? / / sirihiridhiikittIu buddhI lacchI ya hoMti aTThaTTha / naMdA bhaddA ya talA jhaya vaya nADAiAseva // // 4 // hatthI jANA juggA usIyA taha saMdamANI gilhiio| thillIi viyaDajANA raha gAmA dAsa daasiio|| kiMkarakaMcui mayahara varisadhare tiviha dIve thAle y| pAI thAsaga pallaga kativiya avaeDa apavapakkA / / // 6 // pAvIDha bhisiya karoDiyAo pallaMkae ya pddisijaa| haMsAIhiM visiTTA AsaNabheyA u aTTa / // 7 // haMse 1 kuMce 2 garuDe 3 oyaNa 4 payaNa 5 yadIha 6 bhadde 7y| pakkhe 8 mayare 9 paume 10 hoi disAsotthie 11 kaare|| // 8 // telle kohasamuggA patte coe ya tagara elA ya / Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 // 9 // // 10 // 1199 11 // 12 // // 13 // 1198 11 jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/1/28 hariyAle hiMgulae manosilA sAsava samugge // sujjA cilAi vAmaNi vaDabhIo babbarI u vasiyAo / joya pahnaviyAo IsiNiyA ghoruiNiyA yA / / lAsiya lausiyA damiNI siMhali taha ArabI puliMdI ya / pakvaNi bahaNi muraMDhI sabarIo pArasIo ya // chattadharI ceDIo cAmaradharatAliyaMTadharIo / sakasoDiyAdharIu khIrAtI paMca dhAvIo // agamaddiyAo ummaddigavigamaMDiyAo ya / vaNyaNNaya pIsiya kIlAkArI ya davagArI // ucchAviyA u taha nADailla koDuMbiNI mahANasiNI / bhaMDAri ajjadhAri pupphadharI pANIyadharI yA // calakAriya sejjAkAriyAo abyaMtarI u bAhiriyA / paDihArI mAlArI pesaNakArIu aDDaDa // " atra cAyaM pAThakramaH, svarUpaM ca- 'aDDa mauDe mauDapavare aTTha kuMDale kuMDalajoyappavare,' evamaucityenAdhyeyaM, hArArddhahArI aSTAdazanavasarikI ekAvalI - vicitramaNikA, muktAvalImuktAphalamayI, kanakAvalI - kanakamANikamayI, kaTakAni - kalAcikakAbharaNAni yogo - yugalaM tuTikA - bAhurakSikA kSaumaM - kArpAsikaM vaTakaM - trisarImayaM paTTe - paTTasUtramayaM dukUlaM - dukUlAbhidhAnavRkSaniSpannaM valkaM - vRkSavalkaniSpannaM, zrIprabhRtayaH SaT devatApratimAH saMbhAvyante, nandAdInAM lokato'rtho'vaseyaH, anye tvAhuH - naMdaM - vRttaM lohAsanaM bhadraM - zarAsanaM, mUDhaka iti yatprasiddhaM, 'tala' tti - asyaivaM pAThaH, "aTTha tale talappavare savvarayaNAmae niyagavarabhavaNakeU" te ca tAlavRkSAH saMbhAvyante, dhvajAH - ketavo 'vae' tti gokulAni dazasAhasrikeNa govrajenetyevaM dRzyaM 'nAiya'tti 'battIsaibaddheNaM nADageNa 'miti dazyaM, dvAtriMzadbaddhaM dvAtriMzatpAtrabaddhamiti vyAkhyAtAraH, 'Ase' tti 'Ase Asappavare savvarayaNAmae sirigharapaDirUve - zrIgRhaM bhANDAgAraM evaM hastino'pi, yAnAni zakaTAdIni yugyAni - gollaviSaye prasiddhAni jampAnAnidvihastapramANAni caturasrANi vedikopazobhitAni ziSikAH - kUTAkAreNAcchAditAH syandamAnikAH - puruSapramANAyAmA jampAnavizeSAH, gillayaH - hastina upari kollararUpA mAnuSaM gilantIveti gillayaH, lATAnAM yAni aDDapalyAnAni tAnyanyaviSayeSu dhillIo abhidhIyante, viyaDajANatti anAcchAditAni vAhanAni rahatti-saMgrAmikAH pariyAnikASTASTASTa, -- tatra saMgrAmarathAnAM kaTIpramANAphalakavedikA bhavanti, vAcanAntare rathAnantaramazvA hastinazcAbhidhIyante tatra te vAhanabhUtAH jJeyAH, 'gAma' tti - dazakulasAhasriko grAmaH tivihadIvattitrividhA dIpAH avalaMbanadIpAH zRGkhalAbaddhA ityarthaH, utkampanadIpAH - UdhvadaNDavantaH paJjaradIpA abhrapaTalAdipaJjarayuktAH trayo'pyete trividhAH suvarNarUpyatadubhayamayatvAditi, evaM sthAlAdIni sauvarNAdibhedAta trividhAni vAcyAni, kavikA - kalAcikA avaeja iti - tApikAhastakaH 'avapakva' tti avapAkyA tApiketi saMbhAvyate, bhisiyAo AsanavizeSAH karoTi Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:-,adhyayanaM-1 kAdhArikAH-sthagikAdhArikAH dravakArikAH-parihAsakArikAH, zeSaM rUDhito'vaseyaM, 'annaM ghe'tyAdi, vipulaM-prabhUtaM dhanaM-gaNimadharimameyaparicchedyabhedena caturvidhaM kanakaM ca-suvarNaM ratnAni ca-karketanAdInisvasvajAtipradhAnavastUnivAmaNayazcandrakAntAdyAmauktikAnica zaGkhAzcapratItA eva zilApravAlAni ca-vidrumANi athavA zilAzca-rAjapaTTA gandhapeSaNazilAzca pravAlAni ca-vidrumANi raktaratnAni ca-padmarAgAdIni etAnyeva 'saMta'tti sat vidyamAnaM yatsAraM-pradhAnaM svApateyaM-dravyaM taddantavantAviti prakramaH, kiMbhUtaM ?-'alAhitti alaM-paryAptaM paripUrNaM bhavati 'yAvattiyAvatparimANaMAsaptamAt kulalakSaNevaMze bhavaH kulavaMzyastasmAtsaptamapuruSayAvadityarthaH prakAma-atyarthaM dAtuM-dInAdibhyo dAne evaM bhoktuMsvayaM bhogeparibhAjayituM-dAyAdAdInAM paribhAjane tatparimANaMdattavantAviti prakRtaM, 'uppiM tiupari 'phuTTamANehiMmuyaMgamatthaehiM sphuTadbhirivAtirabhAsA''sphAlanAt mRdnggmstkaiH-mrdlmukhputtaiH| mU.(29) teNaMkAleNaM2 samaNebhagavaMmahAvIre puvANupubbiM caramANe gAmANugAmaMdUijjamANe suhaMsuheNaM viharamANe jeNAmeva rAyagihe nagare guNasilae cetie jAva vihrti| mU. (30) tateNaM se rAyagihe nagare siMdhADaga0 mahayA bahujaNasaddeti vA jAva bahave uggA bhogA jAva rAyagihassa nagarassa majjhamajheNaM egadisi egAbhimuhA niggacchaMti imaM ca NaM mehe kumAre uppiMpAsAtavaragatephuTTamANehiM muyaMgamatthaehiMjAvamANussae kAmabhoge jamANe rAyamaggaM ca oloemANe 2 evaM ca NaM viharati / tae NaM se mehe kumAre te bahave ugge bhoge jAva egadisAbhimuhe niggacchamANe pAsati pAsittA kaMcuijjapurisaM saddAveti 2 evaM vadAsI-kinnaM bho devANuppiyA! ajja rAyagihe nagare iMdamaheti vA khaMdamaheti vA evaM ruddasivavesamaNanAgajakkhabhUyanaItalAyarukhacetiyapavvayaujANagirijattAi vA jao NaM bahave uggA bhogA jAva egidisi egAbhimuhA niggacchaMti, tate NaM se kaMcuijjapurise samaNassa bhaga0 mahAvIrassa gahiyAgamaNapavattIe mehaM kumAraM evaM vadAsI-no khalu devANuppiyA! ajja rAyagihe nayare iMdamaheti vA jAva girijattAo vA, janaM ee uggA jAva egadisiMegAbhimuhA niggacchanti evaM khalu devANuppiyA! samaNe bhagavaM mahAvIre Aikare titthakare ihamAgate iha saMpatte iha samosaDhe iha ceva rAyagihe nagare guNasilae ceie ahApaDi0 jAvaviharati / tataNaM se mehe kaMcuiJjapurisassaaMtie etamaDhe socA nisamma haTTakatuDhe koDubiyapurise saddAveti 2 evaM vadAsI-khippAmeva bho devANuppiyA cAugghaMTeAsaraha juttAmeva uvaTTaveha, tahatti uvaNeti tate NaM se mehe bahAte jAva sabbAlaMkAravibhUsie cAugdhaMTa Asaraha dUrUDhe samANe sakoraMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijamANeNaM mahayA bhaDacaDagaraviMdapariyAlasaMparicuDe rAyagihassa nagarassamajhamajheNaM niggacchati 2jeNAmeva guNasilae cetie teNAmeva uvAgacchati 2ttA samassa bhagavao mahAvIrassa chattAtichattaM paDAgAtipaDAgaM vijJAharacAraNe jaMbhae ya deve ovayamANe uppayamANe pAsati pAsittA cAugghaMTAo AsarahAo paccoruhati ra samaNaM bhagavaM mahAvIraM paMcaviheNaM abhigameNaM abhigacchati, taMjahA-sacittANaMdavvANaM visaraNayAe acittANaMdavvANaM aviusaraNayAeegasADiya Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 jJAtAdharmakathAGga sUtram-91-19/30 uttarAsaMgakaraNeNaMcakkhupphAse aMjalipaggaheNaMmaNasoegattIkaraNeNaM, jeNAmeva samaNebha0 mahAvIre teNAmeva uvAgacchati ra samaNaM3 tikkhutto AdAhiNaM padAhiNaM kareti 2 vaMdati namasai 2 samaNassa 3 naccAsanne nAtidUre sussUsamANe namasamANe aMjaliyauDe abhimuhe vinaeNaM paJjuvAsati, tae NaM samaNe 3 mehakumArassa tIse ya mahatimahAliyAe parisAe majjhagae vicittaM dhammamAtikkhati jahA jIvA bujhaMti mucaMti jaha ya saMkilissaMti dhammakahA bhANiyavvA jAva parisA pddigyaa| vR. 'rAyagihe nagare siMghADaga' ityanenAlApakAMzenedaM draSTavyaM-'siMghADagatigacaukkacaccaraghaummuhamahApahapahesu mahayA jaNasaddei vA' iha yAvatkaraNAdidaM zyaM 'jaNasamUhei vAjaNabolei vA jaNakalakalei vA jaNummIi vA jaNukaliyAi vA jaNasannivAei vA bahujano annamannassa evamAikkhai evaM pannavei evaM bhAsai evaM parUvei-evaM khalu devANuppiyA ! samaNe 3 Aigare titthagare jAva saMpAviukAme puvvANupuTviM caramANe gAmANugAmaM dUijjamANe ihamAgae iha saMpatte iha samosaDhe iheva rAyagihe nagare guNasilae ceie ahApaDirUvaM uggahaM uggiNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvamANe viharai-taM mahAphalaM khalu bho devANuppiyA ! tahArUvANaM arahaMtANaM bhagavaM0 nAmagoyassavisavaNayAe kimaMga puNa abhigamaNavaMdananamasaNapaDipucchaNapajjuvAsaNayAe,egassaviAyariyasa dhammiyassa suvayaNassasavaNayAekimaMga puNa viulassa aTThassa gahaNayAe?,taMgacchAmoNaMdevA0 samaNaM bhagavaM mahAvIraMvaMdAmonamaMsAmo sakkAremo sammANemo kallANaM maMgala devayaMceiyaM paJjuvAsAmI eyaMno peJcabhave hiyAe suhAe khamAe nissesAeaNugAmittAe bhavissai'ttikaTTatti 'bahave uggA' iha yAvatkaraNAdidaMdraSTavyaM-uggaputtA bhogA bhogaputtA evaM rAinnA khattiyAmAhaNA bhaDAjohA mallaI lecchaI anne yabahaverAisaratalavaramADaMbiyakoDuMbiyaibmaseDisainAvaisatthavAhappabhiyaoappegaiyA vaMdaNavattiyaMappe0 pUyaNavattiyaM evaM sakAra0 sammANa0 kouhalla0 asuyAiMsuNissAmo suyAI nissaMkiyAiMkarissAmo appe0 muMDe bhavittA AgArAo anagAriyaM pavvaissAmo appe0 paMcANuvvaiyaM sattasikkhAvaiyaM duvAlasavihaM gihidhamma paDivajjissAmo appe0 jinabhattirAgeNaMappe0jIyameyaMtikaTuNhAyAkayabalikammAkayakouyamaMgalapAyacchittA sirasAkaMThemAlakaDAAviddhamaNisuvatrA kappiyahAraddhahAratisarayapAlaMbapalaMbamANakaDisuttaya0 sukayasobhAbharaNA pavaravatthaparihiyA caMdanovalitagAyasarIrAappe0 hayagayA evaM gayarahasiviyAsaMdamANigayA appe0 pAyavihAracAriNo purisavaggurAparikhittA mahayA ukkiTThisIhaNAyabolakalakalaraveNaMsamuddaravabhUyaMpiva karemANA rAyagihassanagarassamajhaM-majjheNaM tiasyAyamarthaH-zRGgATikAdiSu yatra mahAjanazabdAdayaH tatra bahujano'nyomevAmAkhyAtIti vAkyArthaH, _ 'mahayAjaNasaddeiva'ttimahAn janazabda:-parasparAlApAdirUpaHikArovAkyAlaGkArArthaH vAzabdaH padAntarApekSayA samucchayArthaH athavA saddei vatti--iha saMdhiprayogAditizabdo draSTavyaH, sa copapradarzane, yatra mahAn janazabda iti vA, yatra janavyUha iti vA tatsamudAya ityarthaH, janabola:-- avyaktavarNo dhvaniH kalakalaH-saecopalabhyamAnavacavibhAgaHurmiH-saMbAdhaH evamutkalikAlaghutaraH samudAya evaM sannipAtaH-aparAparasthAnebhyojanAnAmekatra mIlanaMtatra, bahujano'nyo' Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, varga:-, adhyayanaM -1 53 nyasyAkhyAti sAmAnyena prajJApayati vizeSeNa, etadevArthadvayaM padadvayenAhabhASate prarUpayati ceti, athavA AkhyAti sAmAnyataH prajJApayati vizeSato bodhayati vA bhASate vyaktaparyAyavacanataH prarUpUpayati upapattitaH 'iha Agae 'tti rAjagRhe 'iha saMpatte' tti guNazilake 'iha samosaDhe tti sAdhUcitAvagrahe / etadevAha 'iheva rAyagihe 'tyAdi 'ahApaDirUvaM' ti yathApratirUpamucitaM ityarthaH, 'ta' miti tasmAt 'mahAphalaM 'ti mahatphalaM - artho bhavatIti gamyaM, 'tahArUvANaM 'ti tatprakArasvabhAvAnAM mahAphala- jananasvabhAvAnAmityarthaH, 'nAmagoyassa' tti nAmnoyAdRcchikasyAbhidhAnakasya gotrasyaguNaniSpannasya 'savaNayAe 'tti zravaNena kimaGga puNa'tti kimaGga punariti pUrvoktArthasya vizeSadyotanArthaH aGgetyAmantraNe athavA paripUrNa evAyaM zabdo vizeSaNArtha iti, abhigamanaM - abhimukhagamanaMvandanaM stutiH namasyanaM- praNamanaM pratipracchanaM- zarIrAdivArtApraznaH paryupAsanaM - sevA etadbhAvastattA tathA, tathA ekasyApyAryasya AryapraNetRkatvAt dhArmi'kasya-dharmapratibaddhatvAt vandAmotti-stumo namasyAmaH -praNamAmaH satkArayAmaH - AdaraM kumovastrAdyarcanaM vA sanmAnayAmaH -- ucitapratipattibhiH kalyANaM- kalyANahetu maGgalaM-duritopazamahetuM daivataM - daivaM caityamiva caityaM paryupAsyAmaH - sevAmahe, - etat no - asmAkaM pretyabhave - janmAntare hitAya pathyAnnavat sukhAya-zarmaNe kSamAyasaMgatatvAya niHzreyasAya - mokSAya AnugAmikatvAya - bhavaparamparAsukhAnubandhisukhAya bhaviSyatItikRtvA - itihetorbahava ugrA - AdidevAvasthApitArakSavaMzajAH ugraputrAH - ta eva kumArAdyavasthA evaM bhogAH - AdidevenaivAvasthApitaguruvaMzajAtAH rAjanyA - bhagavadvayasyavaMzajAH kSatriyAHsAmAnyarAjakulInAH bhaTAH- zauryavanto yodhAH tebhyo viziSTatarA mallakino lecchakinazca rAjavizeSAH, yathA zrUyante ceTakarAjasyASTAdaza gaNarAjAno nava mallakino nava lecchakina iti, lecchaitti kvacidvaNijo vyAkhyAtAH lipsava iti saMskAreNeti, rAjezvarAdayaH prAgvad, - - 'appegaiya'tti apyeke kecana 'vaMdaNavattiyaM' ti vandanapratyayaM vandanahetoH zirasA kaNThe ca kRtA - dhRtA mAlA yaiste zirasAkaNThemAlAkRtAH kalpitAni hArArddhahAratrisarakANi prAlambazcapralambamAnaH kaTasUtrakaM ca yeSAM te tathA, tathA'nyAnyapi sukRtazobhAnyAbharaNAni yeSAM te tathA, tataH karmadhArayaH, candanAvaliptAni gAtrANi yatra tattathAvidhaM zarIraM yeSAM te tathA, purisavaggurattipuruSANAM vAgureva vAgurA - parikaraM ca mahayA - mahatA utkRSTizca - AnandamahAdhvaniH gambhIradhvaniH siMhanAdazca bolazca-varNavyaktivarjito dhvanireva kalakalazca vyaktavacanaH sa eva etallakSaNo yo ravastena samudraravabhUtamiva - jaladhizabdaprAptamiva tanmayamivetyartho nagaramiti gamyate kurvANAH 'egadisiM' ti ekayA dizA pUrvottaralakSaNayA ekAbhimukhA - ekaM bhagavantaM abhimukhaM yeSAM te ekAbhimukhA nirgacchanti, 'imaMca NaM'ti itazca 'rAyamaggaMca oloemANe evaM ca NaM viharai, tate seme kumAre te bahave ugge jAva egadisAbhimuhe niggacchamANe pAsai pAsittA' ityAdi sphuTaM, indramahaH - indrotsavaH evamanyAnyapi padAni, navaraM skandaH - kArttikeyaH rudraH--pratItaH zivo- mahAdevaH vaizramaNo - yakSarAT nAgo-bhavanapativizeSaH yakSo bhUtazca vyantaravizeSI caityaM - sAmAnyena pratimA parvataH -- pratIta udyAnayAtrA - udyAnagamanaM giriyAtrA - girigamanaM 'gahiyAgamaNapavittie' ti parigRhItAgamanapravRttiko gRhItavArtta ityarthaH Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/1/30 'cAugghaMTaM Asaraha ticatamro ghaNTAavalambamAnA yasmin sa tathA, azvapradhAnoratho'zvarathaH, yuktameva azvAdibhiriti, 'dUrUDhe ttiArUDhaH 'mahayA' ityAdi mahadyatbhaTAnAMcaTakaraM vRndaM vistAravatsamUhastallakSaNo yaH parivArastena saMparivRto yaH sa tthaa| jRmbhakadevAstiryaglokacAriNaH 'ovayamANe'tti avapatato-vyomAGgaNAdavatarataH 'uppayaMte'ttibhUtalAdutpatatodaSTvA sacitte'tyAdi sacittAnAMdravyANAMpuSpatAmbUlAdInAM viusaraNayAe'tti vyavasaraNena vyutsarjanenAcittAnAMdravyANAmalaGkAravastrAdInAma-vyavasaraNena-avyutsajanena, kvacidviyosaraNayeti pAThaH, tatra acetanadravyANAM chatrAdInAM vyutsarjanena-parihAreNa, uktNc||1|| avaNeipaMca kakuhANi rAyavaravasabhaciMdhabhUyANi / chattaM khaggovAhaNa mauDaM taha cAmarAo ya / / ' tti . ekA zATikA yasmiMstattathA tacca taduttarAsakaraNaM ca-uttarIyasya nyAsavizeSastena, cakSuHsparze-darzane aJjalipragraheNa hastajoTanenamanasa ekatvakaraNena ekAgratvavidhAneneti bhAvaH, kvacidegattabhAveNaMti pAThaH, abhigacchatIti prakramaH 'mahaimahAlayAe'tti mahAtimahatyAH dharmazrutacAritrAtmaka AkhyAti, sa ca yathA jIvA badhyante karmabhiH mithyAtvAdihetubhiryathA mucyante taireva jJAnAdhAsevanataH tathA saMklizyante azubhapariNAmAM bhavanti tathA AkhyAtIti, ihAvasare dharmakathA upapAtikoktA bhaNitavyA, atra ca bahurgantha iti na likhitH| mU. (31) tateNaM se mehe kumAre samaNassa bhagavaomahAvIrassaaMtie dhamma socAnisamma haTTatuTTe samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhuttoAdAhiNaM padAhiNaMkareti 2 vaMdati namasaira evaM vadAsI saddahAmiNaMbhaMte! niggaMthaM pAvayaNaM evaM pattiyAminaMroeminaM abbhuTTaiminaM bhaMte! niggaMthaM pAvayaNaM evameyaM bhaMte! tahameyaM avitahameyaM icchitameyaM paDicchiyameyaM icchitapaDicchiyameyaMbhaMte se jaheva taMtubbhe vadaha jaM navaraM devANuppiyA! ammApiyaro ApucchAmi tao pacchA muMDe bhavittA gaM pavvaissAmi, ahAsuhaM devANu0 mA paDibaMdhaM kareha, tate NaM se mehe kumAre samaNaM 3 vaMdati namasati 2 jeNAmeva cAugghaMTe Asarahe teNAmeva uvAgacchati ra ttA cAugghaMTe AsarahaMdurUhati 2 mahayA bhaDacaDagarapahakareNaM rAyagihassa nagarassa majhamajheNaMjeNAmeva saha bhavaNe teNAmeva uvAgacchati ra ttAcAugdhaMTAoAsarahAopacoruhati 2 jeNAmeva ammApiyaro teNAmeva uvAgacchati 2 ttA ammApiUNaM pAyavaDaNaM kareti 2 evaM vadAsI--evaM khalu ammayAo! mae samaNassa bhagavato mahAvIrassa aMtie dhamme nisaMte seviyame dhamme icchite paDicchite abhiruie, tate NaM tassa mehassa ammApiyaro evaM vadAsI-dhannesi tumaM jAyA! saMputro0 kayatyo0 kayalakkhaNo'si tuma jAyA! jannaM tume samaNassa 3 aMtie dhamme nisaMte sevi ya te dhammai icchite paDicchite abhiruie, tate NaM se mehe kumAre ammApiyaro docaMpi tapi evaM vadAsIevaM khalu ammayAto ! mae samaNassa 3 aMtie dhamme nisaMte sevi ya me dhamme0 icchiyapaDicchie abhiruietaM icchAmiNaM ammayAo! tubbhehiM abbhaNunAe samANe samaNassa bhagavato mahAvIrassa aMtie muMDe bhavittANaM AgArAto anagAriyaM pavvaittAe, Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayana-1 tateNaM sAdhAriNI devI tamaniTTha akaMtaM appiyaM amaNunnaM amaNAmaM asuyapuvvaMpharusaM giraM socA nisamma imeNaM etArUveNaM manomAnasieNaM mahayA puttadukheNaM abhibhUtA samANI seyAgayaromakUvapagalaMtavilINagAyA soyabharapaveviyaMgI nitteyA dInavimaNavayaNA karayalamaliyabva kamalamAlA takkhaNaulugadubbalasIrA lAvannasunnanicchAyagayasirIyA pasiDhilabhUsaNapaDatakhummiyasaMcuniyadhavalavalayapanbhaTThauttarijjA sUmAlavikinakesahatthA mucchAvalasaNaTThaceyagaruI parasuniyattavvaM caMpakalayA nivvattamahimavva iMdalaTThI vimukkasaMdhibaMdhaNA koTTimatalaMsi savvaMgehiM dhasattipaDiyA, tateNaMsAdhAriNI devI sasaMbhabhovattiyAe turiyaMkaMcaNabhiMgAramuhaviNiggayasIyalajalavimaladhArAe parisiMcamANA nivvAviyagAyalaTThI ukheNavatAlavaMTavIyaNagajaNiyavAeNaM saphusieNaMaMteuraparijaNeNaM AsAsiyA samANI muttAvalisannigAsapavaDataaMsudhArAhiM siMcamANI paohare kaluNavimaNadINA royamANI kaMdamANI tippamANI soyamANI vilavamANI mehaM kumAraM evaM vayAsI vR. 'saddahAmI'tyAdi, zraddadhe-astItyevaM pratipadye nairgranthaM pravacanaM-jainaM zAsanaM, evaM 'pattiyAmi'ttipratyayaMkaromyoti bhAvaH, rocayAmi-karaNaruciviSayIkaromi cikIrSAmItyarthaH, kimuktaMbhavati?-abhyuttiSThAmiabhyupagacchAmItyarthaH, tathAevamevaitatyadbhavadbhiH pratipAditaM tattathaivetyarthaH, tathaiva tadyathA vastu, kimuktaMbhavati?-avitathaM satyamityarthaH,ata 'icchie'ityAdi prAgvat, 'icchie'tti iSTaH, 'paDicchie'tti punaH punariSTaH bhAvato vA pratipannaH abhirucitaHsvAdubhAvamivopagataH 'AgArAo'tti gehAt niSkramyAnagAritA-sAdhutAM pravrajituM me, 'manomAnasieNaM ti manasi bhavaM yanmAnasikaM tanmanomAnasikaM tena abahirvRttinetyarthaH, tathA svedAgatA:-AgatasvedA romakUpA yeSu tAni sevedAgataromakUpANi, tata eva pragalti-kSaranti vilInAni caklinnAni gAtrANi yasyAHsA tathA zokabhareNa pravepitAGgI-kampitagAtrA yA sA tathA, nistejA, dInasyeva-vimanasa ivavadanaMvacanaM vA yasyAH sA tathA, takSaNameva-pravrajAmIti vacanazravaNakSaNe eva avarugNaM-mlAnaM durbalaM ca zarIraM yasyAH sA tathA, lAvaNyena zUnyA lAvaNyazUnyA nizchAyA-gatazrIkA ca yAsA tatheti, padacatuSTayasya karmadhArayaH,durbalatvAt prazithilAni bhUSaNAni yasyAH sA tathA, kRzIbhUtabAhutvAtpanatanti-vigalanti khummiyatti-bhUmipatanAt pradezAntareSu namitAni cUrNitAni ca-bhUpAtAdeva bhagnAni dhavalavalayAni yasyAH sA tathA, prabhraSTamuttarIyaM ca yasyAHsA tathA, tataH padatrayasya karmadhArayaH, sukumAro vikIrNaH kezahastaH-kezapAzo yasyAH sA tathA, mUchavizAnaSTe cetasisatigurcI-alaghuzarIrAyA sA tathA, parazunikRtteva campakalatA kuTTimalatale patiteti saMbandhaH, nivRttamahevendrayaSTiH--indraketurviyuktasandhibandhanA-zlathIkRtasandhAnA dhasatItyunakaraNesasaMbhramaMvyAkulacittatayA uvattiyAe'ttaciapavartitayA kSiptayA tvaritaM-zIghraM kAJcanabhRGgAramukhavinirgatAyAzItalajalavimaladhArAtayApariSicyamAnA nirvApitA-zItalIkRtA gAtrayaSTiryasyAH sA pariSicyamAnanirvApitagAtrayaSTiH, -utkSepako vaMzadalAdimayo muSTigrAhyodaNDamadhyabhAgaHtAlavRntaM tAlAbhidhAnavRkSapatravRntaM Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-19/31 pattachoTa ityarthaH, tadAkAraM vA carmamayaM vIjanakaMtu-vaMzAdiyamamevAntagrAhyadaNDaM etairjanito yo vAtastena 'saphusieNaM' sodakabindu antaH purajanena samAzvAsitA satI muktA valIsannikAzA yAH prapatantyo'zrudhArAstAbhiH siJcantI payodharau, karuNA ca vimanAzca dInA ca yA sA tathA, rudantI-sAzrupAtaM zabdaM vidadhAnA kradantI-dhvanivizeSeNa tepamanA-svadelalAdi kSarantI zocamAnA-hRdayena vilapantI-ArtasvareNa / mU. (32) tumaMsiNaM jAyA! amhaM ege putte iDhe kaMte pie maNunne maNAme thenje vesAsie sammae bahumae anumae maMDakaraMDagasamANe rayaNe rayaNabhUte jIviyaussAsaya hiyayAnaMdajaNaNe uMbarapuSpaM va dullabhesavaNayAe kimaMga puNa pAsaNayAe ? no khalu jAyA! amhe icchAmo khaNamavi vippaogaM sahittate taM muMjAhi tAva jAyA ! vipule mANussaekAmabhoge jAva tAva vayaM jIvAmo tao pacchA amhehiM kAlagatehiM pariNayavae vaDDiyakulavaMsataMtukajaMmininirAvayakhe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie muMDe bhavittA AgArAto anagAriyaM pvisssi| tateNaM se mehe kumAre ammApiUhiM evaM vutte samANe ammApiyaro evaM vadAsI tahevaNaM taM ammatayo! jahevaNaMtumhe mamaMevaM vadaha tumaMsiNaMjAyA! amhaM ege puttetaMceva jAva nirAvayakkhe samaNassa 3 jAva pavvaissasi, evaM khalu ammayAo ! mANussae bhave adhuve aniyae asAsae vasaNasauvaddavAbhibhUte vijulayAcaMcale anicce jalabubbuyasamANe kusaggajalabiMdusannibhe saMjhabbharAgasarise suviNadaMsaNovame saDaNapaDaNaviddhaMsaNadhamme pacchA puraMcaNaMavassa vippajahaNije se keNaM jANati ammayAo! ke pubbiM gamaNAe ke pacchA gamaNAe?, taMicchAmi NaM amyAo ! tubbhehiM abmaNunAtesamANe samaNassa bhagavato0 jAvapavvatittae, tateNaMtaM mehaMkumAraM ammApiyarI evaMvadAsI-imAtotejAyA! sarisiyAosarisattayAosarisavvayAosarisalAvanasvajovvaNaguNovaveyAo sarisehito rAyakulehito ANiyalliyAo bhAriyAo, -taM bhuMjAhi NaM jAyA ! etAhiM saddhiM vipule mANussae kAmabhoge tao pacchA bhuttabhoge samaNassa 3 jAva pavvaissasi, tateNaM se mehe kumAre ammApitaraMevaM vadAsI-tahevaNaM ammayAo janaM tubbhe mamaM evaM vadaha-imAo tejAyA! sarisiyAo jAva samaNassa 3 pavvassasi, evaMkhaluammayAo! mANussagA kAmabhogAasuIasAsayA vaMtAsavA pittAsavA khelAsavA sukkAsavA soNiyAsavA durussAsanIsAsAdurUyamuttapurisapUyabahupaDipunnA uccArapAsavaNakhelajalasiMghANagavaMtapittasukkasoNitasaMbhavA adhuvA aNitiyA asAsayA saDaNapaDaNaviddhaMsaNadhammA pacchA puraM caNaM avassavippajahaNijjA, se ke NaM ammayAo! jANaMti ke puTviM gamaNAe ke pacchA gamaNAe?, taM icaacAmiNaM ammayAo! jAva pvvtitte| tateNaMtaM mehaM kumAraMammApitaro evaM vadAsI-ime te jAyA! ajayapajjayapiupajayAgae subahu hiranne yasuvaNNe ya kaMse ya dUseyamaNimottieya saMkhasilappavAlarattarayaNasaMtasArasAvatijje yaalAhi jAvaAsattamAo kulavaMsAo pagAmaMdAu~ pagAma bhotuM pakAmaM paribhAeuMtaM aNuhohi tAva jAva jAyA ! vipulaM mANussagaM iDDisakArasamudayaM tao pacchA anubhUyakallANe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie pavvaissasi, tateNaM se mehe kumAre ammApiyara evaM vadAsI-tahevaNaM ammayAo! jaNNaM taM vadaha imete Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57 zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayanaM-1 jAyA! ajagapajagapi0 jAva tao pacchA aNubhUyakallANe pabvaissasi, evaMkhalu ammayAo! hiranneyasuvanneyajAvasAvateje aggisAhiecorasAhie rAyasAhie dAiyasAhie maccusAhie aggisAmanne jAva maghusAmanne saDaNapaDaNaviddhaMsaNadhamme pacchApuraM ca NaM avassavipparajahaNije sekeNaMjANaiammayAo! kejAya gamaNAetaMicchAmiNaMjAvapavvatittae tateNaMtassa mehassa kumArassa ammApiyarojAhe no saMcAei mehaM kumAraMbahUhi~ visayAnulomAhiM AdhavaNAhi ya pannavaNAhi ya sannavaNAhi ya vinavaNAhi ya Adhavittae vA pannavittae vA sannavittae vA vinavittae vAtAhevisayapaDikUlAhiM saMjamabhauvveyakAriyAhiM pannavaNAhiM pannavemANA evaM vadAsI esaNaMjAyA! niggaMthe pAvayaNe sacce anuttare kevalie paDipunne neyAuesaMsuddhe salagattaNe siddhimagge muttimagge nijANamagge nivvANamagge sambadukkhappahINamagge ahIva egaMtadiTThIe khuro iva egaMtadhArAe lohamayA iva javA cAyeyavvA vAsaluyAkavale iva nirassAe gaMgA iva mahAnadI paDisoyagamaNAe mahAsamuddo iva bhuyAhiMduttare tikkhaM caMkamiyavvaM garuaMlaMbeyavvaM asidhArabba saMcariyavvaM, noya khavu kampati jAyA! samaNANaM niggaMthANaM AhAkammie vAuddesie vA kIyagaDe vA Thaviyae vAraiyae vAdubhikhabhatte vA katArabhatte vA vaddaliyAbhatte vA gilANabhatte vA mUlabhoyaNe vA kaMdabhoyaNe vA phalabhoyaNe vA bIyabhoyaNe vA hariyabhoyaNe vA bhottae vA pAyae vA, tumaMca NaM jAyA ! suhasamucie No ghevaNaM duhasamucie nAlaM sIyaM nAlaM uNhaM nAlaM khuhaM nAlaM pivAsaM nAlaM vAiyapittiyasiMbhiyasannivAiyavivihe rogAyaMke uccAvae gAmakaMTae bAvIsaM parIsahovasagge udine sammaM ahiyAsittae, bhuMjAhitAva jAyA! mANussae kAmabhoge tato pacchA bhuttabhogI samaNassa 3 jAva pavvatissasi, tateNaM se mehe kumAre ammApiyaUhiM evaM vutte samANe ammApitaraM evaM vadAsI-tahevaNaM taM ammayAo! jannaM tubbhe mamaM evaM vadaha esaNaMjAyA!niggaMthe pAvayaNe sacce anuttare punaravita caiva jAva tao pacchA bhuttabhogI samaNassa 3 jAva pavva issasi, evaMkhaluammayAo! niggaMthe pAvayaNe kIvANaMkAyarANaMkApurisANaMihalogapaDibaddhANaM paraloganippivAsANaM duranucare pAyayajaNassa No cevaNaM dhIrassa nicchiyassa vavasiyassa etthaM kiM dukkaraM karaNayAe?, taMicchAmiNaMammayAo! tubbhehiM abmaNunAe samANe samaNassa bhagavao0 jAva pavvaittae vR. 'jAya'tti he putra! iSTaH icchAviSayatvAt kAntaH kamanIyatvAt priyaH premanibandhatvAt manasA jJAyase upAdeyatayeti manojJaH manasA amyase-gamyase iti mano'maH, sthairyaguNayogAt sthairyovaizvAsiko vizvAsasthAnaM saMmataH kAryakaraNebahumataH bahuSvapi kAryeSubahurvA'nalpatayA'stokatayA mato bahumataH, kAryavidhAnasya pazcAdapi mato'numataH, "bhANDakaraNDakasamAno' bhANDa-AbharaNaM, ratnamivaralaM manuSyajAtAvutkRSTatvAtra jano vA rakSaka ityarthaH ratnabhUtaH-cintAmaNiratnAdikalpo jIvitamasmAkamucchvAsayasi-varddhayasIti Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 - jJAtAdharmakathAGga sUtram-91-19/32 jIvitocchvAsaHsaevajIvitocchvA-sikaH, vAcanAntare tujIviussaietti-jIvitasyotsava iva jIvitotsavaH sa eva jIvitotsavikaH, hadayAnandajananaH udumbarapuSpaM hyalamyaM bhavati atastenopamAnaM, 'jAvatAvaamhehiMjIvAmo'ttiiha mujhavatAvogAnyAvadvayaMjIvAmaityetAvataiva vivakSitasiddhau yatpunaH tAvarazabdasyocAraNaM tadbhApAmAtrameveti, pariNatavayA vaDdiyakulavaMsataMtukajaMmi' varddhite-vRddhimupAgateputrapautrAdibhiH kulavaMzaeva-saMtAna evataMtuH dIrghatvasAdhamyAt kulavaMzatantuH sa eva kArya-kRtyaM tasmin, tato 'niravaekkhe'tti nirapekSaH sakalaprayojanAnAM 'adhuveti na dhruvaH sUryodayavat na pratiniyatakAle avazyaMbhAvI, aniyataH IzvarAderapi daridrAdibhAvAt, azAzvataH kSaNavinazvaratvA vyasanAni-dhUtacauryAdInitacchatairupadravaiH svaparasaMbhavaiH sadopadravairvA'bhibhUto-vyAptaH, zaTanaM-kuSThAdinAaGgulyAdeH patanaM-bAhyadeH khagacchedAdinA vidhvaMsanaM-kSayaH ete evadhAyasya sa tathA, pazcAt-vivazritakAlAtparataH 'puraMca'tipUrvatazca NamalaMkRtau 'avassavippajahaNijje;' avazyatyAjyaH / 'se ke NaMjANaitti atha ko jAnAti?, na ko'pItyarthaH, ____ aMbAtAtaka! pUrva-pitroH putrasyacAnyo'nyataH gamanAya paralokeutsahatekaH pazcAdgamanAya tatraivotsahate iti, kaH pUrvaMko vApazcApriyate ityarthaH vAcanAntare medhakumArabhAryAvarNaka evamupalabhyate 'imAo te jAyAo vipulakulabAliyAo kalAkusalasavvakAlalAliyasuhoiyAo maddavaguNajuttaniuNaviNa-ovayArapaMDiyaviyakkhaNAo' paNDitAnAM madhye vicakSaNAH paNDitavicakSaNA atipaNDitA ityarthaH 'maMjulamiyamahurabhaNiyahasiyavippekkhiyagaivilAsavaTThiyAMvasArAyAo' maJjulaM-komala zabdataH mitaM-parimitaM madhuraM-akaThoramarthatoyadbhaNitaM tattathA'vasthitaM-viziSTasthitizeSaMkaNThayaM avikalakulasIlasAliNIo visuddhakulavaMsasaMtANataMtubaddhaNapagabmubhavuppabhAviNIo'--vizuddhakulavaMza eva santAnatantuH-vistAravattantuHtadvarddhanA yeprakRSTA gamAH-putravaragarbhAsteSAMya udbhavaH-saMbhavastallakSaNoyaH prabhAvo--mAhAtmayaMsa vidyate yAsAMtAHtathA 'manonukUlahiya-yaicchiyAyo'- mano'nukUlAcatAhRdayenepsitAzcetikarmadhArayaH ____ aTTha tujhaguNavallahAo-guNairvallabhA yAstAstathA maJjAo uttanAo nicaM bhAvAnurattA savvaMgasuMdarIo'tti 'mANussagAkAmabhoga'ttiiha kAmabhogagrahaNenatadAdhArabhUtAnistrIpuruSazarIrANyabhipretAni azucayaHazucikAraNatvAtvAntaM-vamanaMtadAzravantIti vAntAzravAH evamanyAnyapi, navaraM pittaMpratItaMkhelo-niSThIvanaM zukra-saptamo dhAtuzoNitaM-raktaMdurUpANi-virUpANi yAni mUtrapurISapUyAni tairbahupratipUrNAH uccAraH-purISaMpravarNa-mUtraMkhelaH-pratItaH siMghAno-nAsikAmalaH vAntAdikAni pratItAnyetebhyaH saMbhavaH-utpattireyezAMte tathA 'ime yate'ityAdi, idaM ca te AryakaH-pitAmahaH prAryakaH-pituH pitAmahaHpitRprAryakaH-pituH prapitAmahaH tebhyaH sakAzAdAgataM yattattathA athavA AryakaprAryakapitRNAM yaH paryAyaH paripATirityanarthAntaraM tenAgataMyattattathA, aggisAhie'tyAdi, agneH svAminazca sAdhAraNaM 'daiyattidAyAdAHputrAdayaH, etadeva dravyasyAtipAravazyapratipAdanArthaM paryAyAntareNAha-'aggisAmaNNe;'ityAdi, zaTanaM vastrAderatisthagitasyapatanaM-varNAdivinAzaH vidhvaMsanaMca prakRterucchedaH dharmoyasyatattathA, 'jAhe Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-1 no saMcAeti'tti yadA na zaknuvantI, 'bahUhi~ visae'tyAdi, bahavIbhiH viSayANAM zabdAdInAmanulomAH teSu pravRttijanakatvena anukUlA viSAyanulomAstAbhiH AkhyApanAbhizca-sAmAnyataH pratipAdanaiH prajJApanAbhizca-vizeSataH kathanaiH saMjJApanAbhizca-saMbodhanAbhirvijJApanAbhizcavijJaptikAbhizca sapramaNayaprArthanaH, cakArAH samuccayArthAH,AkhyAtuMvA prajJApayituMvA saMjJApayituM vA vijJApayituMvAna zaknuta iti prakramaH 'tAhe'tti tadA viSayapratikUlAbhiH-zabdAdiviSayANAM paribhoganiSedhakatvena pratilomAbhiH saMyamAdbhayamudvegaMca-calanaM kurvantiyAstAH saMyamabhayodvegakArikAH-saMyamasya duSkaratvapratipAdana- parAstAbhiH prajJApanAbhiH prajJApayantI evamavAdiSTAm nigganthe'tyAdi, nirgranthAH--sAdhavasteSAmidaM nairgranthaM pravacanameva prAvacanaM sadbhyo hitaM satyaM sadbhUtaMvAnAsmAduttaraM-pradhAnataraMvidyata ityanuttaraM, anyadapyanuttaraMbhaviSyatItyAha-kaivalikaMkevalaM -advitIyaM kevalipraNItatvAdvA kaivalikaM pratipUrNa-apavargaprApakairguNairbhUtaM nayanazIlaM naiyAyikaM mokSagamakamityarthaH nyAye vA bhavaM naiyAyikaM mokSagamakamityarthaH saMzuddhaM-sAmastyena zuddhamekAntA- kalaGgamityarthaH zalyAni-mAyAdIni kRntatIti zalyakartanaM sedhanaM siddhiHhitArthaprAptistanmArgaH siddhimArgaH muktimArgaH-ahitakarmavicyuterupAyaH yAntitaditiyAnaM nirupama yAnaM niryANaM-siddhikSetraM tanmArgo niryANamArgaH evaM nirvANamArgo'pi navaraM nirvANasakalakarmavirahajasukhamitisarvaduHkhaprakSINamArgaH-sakalAzarmakSayopAyaH ahiriva eko'ntonizcayoyasyAH sAekAntA sAdRSTi:-buddhiyasminirganthepravacane-cAritrapAlanaMpratitadekAntadRSTikaM, ahi pakSe AmiSagrahaNaikatAnatAlakSaNA ekAntA-ekanizcayA dRSTi:-dak yasya sa ekAntaSTikaH, kSurapraiva ekadhArA dvitIyadhArAkalpAyA apavAdakriyAyA abhAvAt pAThAntareNa ekAntA-ekavibhAgAzrayA dhArA yasya tattathA lohamayA iva yavAH cayitavyAH pravacanamiti prakramaH, lohamayayavacarvaNamiva duSkaraMcaraNamiti bhAvaH, vAlukAkavala iva nirAsvAdaM vaiSayikasukhAsvAdanApekSayA pravacanaM, gaGgeva mahAnadI pratizrotasA gamanaM pratizrotogamanaM tadbhAvastattA tayA, pratizrotogamanena ganeva dustaraMpravacanamanupAlayitumiti bhAvaH, evaM samudropamAnaM pravacanamiti, tIkSNaM khagakuntAdikaM caMkramitavyaM-AkramaNIyaM yadetapravacanaM taditi, yathA khaGgAdikramitumazakyamevamazakyaM pravacanamanupAlayitumiti bhAvaH, gurukaM mahAzilAdikaMlambayitavyaM-avalambanIyaMpravacanaMgurukalambanamivaduSkaraMtaditibhAvaH, asidhArAyAMsaJcaraNIyamityevaMrUpayavrataM-niyamastadasidhArAvrataMcaritavyaM-AsevyaM yadetapravacanAnupAlanaM tadvadetadduSkaramityarthaH, kasmAdekatasya duSkaratvamata ucyate-'noya kappaI tyAdi, 'raieva'tti auddezikabhedastacca modakacUrNAdi punarmodakatayAracitaMbhaktamiti gamyate, durbhikSabhaktaMyadbhikSukArthaMdurbhikSe saMskriyate, evamanyAnyapi, navaraMkAntAraM-araNyaMvalikA-vRSTiH glAnaH sannArogyAya yaddadAtitadglAnabhaktaM, mUlAni padmasinnATikAdInAMkandAH-sUraNAdayaH phalAni-AmraphalAdIni bIjAni-zAlyAdIni haritaM-madhuratRNakaTubhANDAdi bhoktuM vA pAtuM vA nAlaM-na samarthaH zItAdhadhisodumiti yogaH rogAH-kuSThAdayaH AtaGkAH--AzughAtinaHzUlAdayaH uccAvacAn-nAnAvidhAn grAmakaNTakAnindriyavargapratikUlAn, "evaM khalu ammayAo!' ityAdi, yathA lohacarvaNAdhupamayA duranucaraM Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-19/32 duHkhAsevyaM nairgranthaM pravacanaM bhaviibharuktamevaM-duranucarameva, keSAM?-klIbAnAM-mandasaMhananAnAM kAtarANAM-cittAvaSTambha-varjitAnAmata eva kApuruSANAMkutsitanarANAM, vizeSaNadvayaM tu kaNThyaM, pUrvoktamevArthamAha--duranucaraM-duHkhAsevyaM nairgranthaM pravacanamitiprakRtaM, kasyetyAha-prAkRtajanasya, etadeva vyatirekeNAha- 'no ceva NaM' naiva dhIrasya--sAhasikasya duranucaramiti prakRtaM, etadeva vAkyAntareNAha-nizcitaMnizcayavad vyavasitaM-vyavasAyaH karma yasya sa tathA tasya, -'etya'tti atranairgranthepravacane kiMduSkaraM, ? nakiJcitduranucaramityarthaH, kasyAmityAha'kataraNatAyAM' karaNAnAMsaMyamavyApArANAM bhAvaH karaNatA tasyAM, saMyamayogeSu madhye ityarthaH tt-tsmaadicchaamymbtaat!| mU. (33) tateNaM taM mehaM kumAraMammApiyarojAhe no saMcAiMti bahUhi visayAnulomAhi ya visayapaDikUlAhi ya AghavaNAhiya pannavaNAhi ya sannavaNAhi ya vinavaNAhi ya Adhavittae vA panavittae vA sannavittae vA vinavittae vA tAhe akAmae ceva mehaM kumAraM evaM vadAsI icchAmo tAva jAyA ! egadivasamavi te rAyasiriM pAsittae, tate NaM se mehe kumAre ammApitaramaNuvattamANe tusiNIe saMciTThati, tateNaM se seNie rAyA koDuMbiyapurise saddAveti 2 ttA evaM vadAsI-khippAmeva bho devANuppiyA ! mehassa kumArassa mahatthaM mahagyaM maharihaM viulaM rAyAbhiseyaM uvaTThaveha, tate NaM te koDubiyapurisA jAva tevi taheva uvaTTaveti, tateNaM se seNie rAyA bahUhiMgananAyagadaMDaNAyagehi ya jAvasaMparibuDe mehaMkumAraM aTThasaeNaM sovaniyANaM kalasANaM eva ruppamayANaM kalasANaM suvannaruppamayANaM kalasANaM maNiyamANaM kalasANaM savannaNimayANaM0 ruppamaNimayANaM0 suvannarupamaNimayANaM0 bhomejANaM0sabbodaehiM savvamaTTiyAhiM savvapupphehiM savvagaMdhehi savvamallehiM savvIsahihi ya siddhatthaehi yasaviDIe savvajuIesavvabaleNaM jAva duMdubhinigghosaNAditaraveNaM mahayA 2 rAyAbhiseeNaM abhisiMcati 2 karayala jAva kaTTha evaM vadAsI-- jaya jaya naMdA ! jaya 2 bhaddA ! jaya naMdA0 bhadaM te ajiyaM jiNehi jiyaM pAlayAhi jiyamajhe vasAhi ajiyaM jiNehi sattupakkhaMjiyaMca pAlehi mittapakkhaMjAva bharaho iva maNuyANaM rAyagihassa nagarassa annesiMca bahUNaMgAmAgaranagarajAva sannivesANaM AhevacaM jAva viharAhitti kaTTu jaya ra sadaM pauMjaMti, tateNaM se mehe rAyA jAte mahayA jAva viharati, tate NaM tassa mehassa ranno ammApitaro evaM vadAsI-bhaNa jAyA! kiMdalayAmo kiM payacchAmo kiMvA te hiyaicchie sAmatthe (mante) ?, tate NaM se mehe rAyA ammApitaro evaM vadAsI-icchAmiNaM ammayAo! kuttiyAvaNAo rayaharaNaM paDiggahagaM ca uvaNeha kAsavayaM ca saddAveha, tate NaM se seNie rAyA koDuMbiyapurise sadAveti sadAvettA evaM vadAsI-gacchaha NaM tubbhe devANuppiyA! siridharAto tini sayasahassAti gahAya dohiMsayasahassehiM kuttiyAvaNAo rayaharaNaM paDiggahagaMca uvaNeha sayasahasseNaM kAsavayaM saddAveha, tate NaM te koDubiyapurisA seNieNaM ranA evaM vuttA samANA hahatuhA siridharAo tinni sayasahassAtiMgahAya kuttiyAvaNAto dohiMsayasahassehiM rayaharaNapaDiggahaMca uvaNeti sayasahasseNaM kAsavayaM sadAveti, tate NaM se kAsavae tehiM koDubiyapurisehiM saddAvie samANe haddejAva hayahiyae Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, varga:-, adhyayanaM-1 zrutaskandhaH - 1, 61 Verd kalikamme kayakouyamaMgalapAyacchitte saddhappAvesAtiM vatthAI maMgalAI pavaraparihie appamahagghAbharaNAlaMkitasarIre jeNeva seNie rAyA teNAmeva uvAgacchati 2 seNiyaMrAyaM karayalamaMjaliM kaDu evaM vyAsI- saMdisae NaM devANuppiyA ! jaM mae karaNijaM, tate NaM se seNie rAyA kAsavayaM evaM vadAsI - gacchAhi NaM tumaM devANuppiyA ! surabhiNA iutari nikke hatthapAe pakkAleha seyAe caupphAlAe pottIe muhaM baMdhettA mehassa kumArassa cauraMgulavajje nikkhamaNapAugge aggakese kappehi, taNaM se kAsava seNieNaM rannA evaM vRtte samANe haTTa jAva hiyae jAva paDisuNeti 2 surabhiNA gaMdhodaeNaM hatthapAe pakkhAleti 2 suddhavattheNaM muhaM baMdhati 2 ttA pareNaM jatteNaM mehassa kumArassa cauraMgulavajre nikkhamaNapAugge aggakese kampati, tate NaM tassa mehassa kumArassa mAyA mahariheNaM haMsalakakhaNeNaM paDasADaeNaM aggakese paDicchati 2 surabhiNA gaMdhodaeNaM pakkavAleti 2 saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM caccAo dalayati 2 seyAe potIe baMdheti 2 rayaNasamuggayaMsi pakkhivati 2 maMjUsAe pakkhivati 2 hAravAridhArasiMduvAra chinnamuttAvalipagAsAI aMsUiM viNimmuyamANI 2 royamANI 2 kaMdamANI 2 vilavamANI 2 evaM vadAsI esa NaM amhaM mehassa kumArassa abbhudaesu ya ussavesu ya pavvesu ya tihIsu ya chaNesu ya janneva pavvaNIsu ya apacchime darisaNe bhavissaittikaDDa ussIsAmUle Thaveti, tate NaM tassa mehassa kumArassa ammApitaro uttarAvakkamaNaM sIhAsaNaM rayAveti mehaM kumAraM doccaMpi taccapi seyapIyaehiM kalasehiM NhAveti 2 pamhalasukumAlAe gaMdhakAsAiyAe gAyAtiM lUheti 2 saraseNaM gosIsacaMdaNeNaM gAyAti anuliMpati 2 nAsAnIsAsavAyavojjhaM jAva haMsalakkhaNaM paDagasADagaM niyaMseti 2 hAraM piNaddhati 2 addhahAraM piddhati 2 egAvaliM muttAvaliM kaNagAvaliM rayaNAvaliM pAlaMbaM pAyapalaMbaM kaDagAI tuDigAI keurAti aMgayAtiM dasamuddiyAnaMtayaM kaDisuttayaM kuMDalAtiM cUDAmaNi rayaNukkaDaM mauDaM piNaddhati 2 divvaM sumaNadAmaM piNaNiM 2 dadduramalayasugaMdhie gaMdhe piNadita, taNaM taM mehaM kumAraM gaMThimaveDhimapUrimasaMghAimeNa cauvivheNaM malleNaM kapparukkhagaMpiva alaMkitavibhUsiyaM kareti, tateNaM se seNie rAyA koDuMbiyapurise saddAveti 2 evaM vayAsI- khippAmeva bho devANuppiyA ! anegakhaMbhasayasannividvaM lIlaTThiyasAlabhaMjiyAgaM IhAmigausabhaturayanaramagaravihagavAlagakinnararurusarabhacamarakuMjaravaNalayapaumalayabhatticittaM ghaMTAvalimahuramaNaharasaraM subhakaMtadarisaNijjaM niuNociyamisimisiMtamaNirayaNaghaMTiyAjAlaparikhittaM abbhuggayavairavetiyAparigayAbhirAmaM vijjAharajamalajaMtajuttaMpiva accIsahassamAlaNIyaM rUvagasahassakaliyaM bhisamANaM bhibbhisamANaM cakkhuloyaNalessaM suhaphAsaM sassirIyarUvaM sigdhaM turitaM cavalaM vetiyaM purisasaharasavAhiNIM sIyaM uvaTThaveha, tate NaM te koDuMbiyapurisA tuTThA jAva uvaTThaveti, tate NaM se mehe kumAre sIyaM dUruhati 2 tAsIhAsaNavaragae puratyAbhimuhe sannisanne, tateNaM tassa mehassa kumArassa mAyA pahAtA kayabalikammA jAva appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIrA sIyaM dUruhati 2 mehassa kumArassa dAhiNe pAse bhaddAsaNaMsi nisIyati, tate NaM tassa mehassa kumArassa aMbadhAtI rayaharaNaM ca paDiggahagaM ca gahAya sIyaM dUruhati 2 mehassa kumArassa vAme pAse bhaddAsaNaMsi nisIyati, Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/1/33 tate NaM tassa mehassa kumArassa piTTato egA varataruNI siMgArAgAracAruvesA saMgayagayahasiyabhaNiyaceTThiyavilAsasalAvullAvaniuNajuttovayArakusalA AmelagajamalajuyalavaTTiya abbhunnayapINaratiyasaMThitapaoharA himarayayakuMdeMdupagAsaMsakoreMTamalladAmadhavalaM AyavattaMgahAya salIlaM ohAremANI 2 ciTThati, tateNaMtassa mehassa kumArassa duve varataruvAo siMgArAgAra cAravesAo jAvakusatsAo sIyaM durUhaMtI 2 mehassa kumArassa umao pAsiMnAnAmaNikaNagarayaNamaharihatavaNijuJjalavicittadaMDAo cilliyAo suhumavaradIhavAlAo saMkhakuMdadagarayaamayamahiyapheNapuMjasannigAsAo cAmarAo gAhAya salIla ohAremANIo 2 ciTThati, tate NaM tassa mehakumArassaegA varataruNI siMgArAjAva kusalAsIyaMjAva dUrUhati 2 mehassa kumArassa purato purathimeNaM caMdappabhavairaveruliyavimaladaMDa tAlaviMTaM gahAya ciTThati, taNaM tassa mehassa kumArassa egA varataruNI jAva surUvA sIyaM dUrUhati 2 mehassa kumArassa puvvadakkhiNeNaM seyaM rayayAmayaM vimalasalilapunnaM mattagayamahAmuhAkitisamANaM bhiMgAraMgahAya ciTThati, tateNaMtassa mehassa kumArassa piyA koDuMbiyapurise sadAvetira tAevaMvadAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! sarisayANaM sarisattayANaM sarivvayaNaM egAbharaNagahitanijoyANaM koDubiyavarataruNANaMsahassaMsaddAveha jAva saddAvaMti, taeNaMkoDubiyavarataruNapurisA seNiyassaranno koDuMbiyapurisehiM saddAviyA samANAhaTTAhAyAjAvaegAbharagaNahitaNijjayAjeNAmeva seNie rAyAteNAmeva uvAgacchaMti 2 seNiyaM rAyaM evaM vadAsI-saMdisaeNaM devANuppiyA! jannaM amhehiM karaNijjaM, tateNaM se seNie taM koDuMbiyavarataruNasahassaM evaM vadAsI-gacchaha NaM devANuppiyA ! mehassa kumArassa purisasahassavAhiNiM sIyaM parivaheha, tate NaMtaM koDubiyavarataruNasahassaM seNieNaM rannA evaM vuttaM saMtaM haTuM tuTuM tassa mehassa kumArassa purisasahassavAhiNIM sIyaM parivahati, tae NaM tassa mehassa kumArassa purisasahassavAhiNiM sIyaM dUrUDhassa samANassai ime aTThaTThamaMgalayA tappaDhamayAe purato ahANupubbIe saMpaDiyA, taM0-sotthiya sirivaccha naMdiyAvatta vaddhamANagabhaddAsaNa kalasamaccha dappaNa jAvabahave atyatthiyA jAva tAhi iTAhiM jAva anavarayaM abhinaMdaMtAya abhithuNaMtA ya evaM vadAsI jaya 2 naMdA! jaya 2 naMdA jaya 2 bhaddA ! bhaI te ajiyAiM jiNAhi iMdiyAiM jiyaM ca pAlehisamaNadhamma jiyavigdho'viya vasAhi taM deva! siddhimajhe nihaNAhi rAgadosamale taveNaM dhitidhaNiyabaddhakacche mahAhi ya aTThakammasattU jhANeNaM uttameNaM sukkeNaM appamatto pAvaya vitimiramanuttaraM kevalaM nANaM gaccha ya mokkhaMparamapayaMsAsayaMcaayalaM haMtAparIsahacamuNaMabhIo parIsahovasaggANaM dhamme te avigdhaM bhavauttikaTTha puNo 2 maMgalajaya 2 sadaM pauMjaMti, tateNaM se mehe kumAre rAyagihassa nagarassamajhaMmajjheNaM niggacchati 2 jeNeva gulasilae caitie teNAmeva uvAgacchati 2 purisasahassavAhiNIo sIyAo pacorubhati / vR. 'mahatya'timahAprayojanaM mahAdhu-mahAmUlyaM mahArha-mahApUjyaMmahatAM vA yogyaM rAjyAbhiSekaM-rAjyAbhiSekasAmagrI upasthApayata-sampAdayata, sauvarNAdInAM kalazAnAmaSTau zatAni catuHSaSTadhikAni 'bhomejANaM'ti bhaumAnAM pArthivAnAmityarthaH, sarvodakaiH-sarvatIrthasaMbhavaiH evaM Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-1 mRttikaabhiriti| jayajayetyAdi, jayajayatvaM-jayaMlabhasvanandati nandayatIti vAnandaH-samRddhaH samRddhiprA-pako vA tadAmantraNaM he nanda!,evaM bhadra-kalyANakArin he jagannanda bhadraM te bhavatviti zeSaH, iha gameyAvatkaraNAdidaMzyaM nagarakheDakabbaDadoNamuhamaDaMbapaTTaNasaMbAhasannivesANaM AhevaccaM porevaJcaM sAmittaM bhattitaM mahattaragataM ANAIsaraseNAvaccaM kAremANe pAlemANe mahayAhayanadRgIyavAiyataMtI-talatAlatuDiyadhaNamuiMgapaDuppavAiyaraveNaMviulAI bhogabhogAiM jamANe viharAhitti, tatra karAdigamyogrAmaHAkaro-lavaNAdhutpattibhUmiH avidyamAnakaraMnagaraMdhUlIprAkAraMkheTaMkunagaraM karbarTa yatrajalasthalamArgAbhyAM bhANDAnyAgacchanti tadroNamukhaM yatra yojanAbhyantare sarvato grAmAdi nAsti tanmaDambaM, pattanaM dvidhA-jalapattanaM sthalapattanaM ca, tatra jalapattanaM yatra jalena bhANDAnyAgacchanti, yatratusthalena tatsthalapattana, yatpaparvatAdidurgelokA dhAnyAni saMvahantisasaMvAhaH, sArthAdisthAna sanivezaH, AdhipatyaM adhipatikarmarakSetyarthaH, 'porevaccaM' purovarttitvamagresaratvamityarthaHsvAmitvaMnAyakatvaM bhartatvaM-poSakatvaM mahattarakatvaM-uttamatvaM AjJezvarasya-AjJApradhAnasya sataH tathA senApaterbhAvaH AjJezvarasenApatyaM kArayan anyairniyuktakaiH pAlayan svayameva mahatA-pradhAnena 'aihaya'tti AkhyAnapratibaddhaM nityAnubandhaM vA yannATyaM ca-nRtyaM gItaMca-gAnaM tathA vAditAni yAni tantrIca-vINA talau ca-hastau tAlazca kaMsikA tuDitAnica-vAditrANi tathA ghanasamAnadhvaniryo mRdaGgaH paTunA puruSeNa pravAditaH sa ceti dvandvaH tatasteSAM yo ravasteneti, itikaTTha itikRtvAevamabhidhAya jaya 2 zabdaM prayuGkate zreNikarAja iti prakRtaM, tato'sau rAjAjAtaH, mahayA' ihayAvatkaraNAtevaMvarNako vAcyaH-"mahayAhimavantamahaMtamalayamaMdaramahiMdasAre acaMtavisuddhadIharAyakulavaMsappasUe niraMtaraM rAyalakkhaNavirAiyaMgamaMge bahujaNabahumANapUie savvaguNasamiddhe khattie mudiemuddhAbhisitte' pitrAdibhirmUrddhanyabhiSiktatvAt 'mAupiusujAe dayapatte' dayAvAnityarthaH,sImaMkaremaryAdAkAritvAtsImaMdharekRtamaryAdApalakatvAt, ___ -evaM khemaMkare khemaMdhare, kSemaM anupadravatA, 'maNussiMdejaNavayapiyA hitatvAt 'jaNavayapurohie' zAntikAritvAt seukare mArgadarzakaH keukare adbhutakAryAkAritvAt ketuH-cihna, 'narapavare narAHpravarAH yasyetikRtvA, purisavare' puruSANAMmadhyevaratvAt, 'purisasIhe' zUratvAt, 'purisaAsIvise' zApatamarthatvAt, 'purisapuMDarIe' sevyatvAta, 'purisavaragaMdhahatthI' pratirAjagajabhaJjakatvAt 'aDDe' ADhyaH 'ditte' daparvAn 'vitte' pratItaH 'vicchinnaviulabhavaNasayaNAsaNajANavAhaNAinnaM vistIrNavipulAni-ativistIrNAni bhavanazayanAsanAni yasya sa tathA yAnavAhanAnyAkIrNAni-guNavanti yasya sa tathA tataH karmadhArayaH, 'bahudhaNabahujAyarUvarayae' bahu dhanaM-gaNimAdikaMbahunI ca jAtarUparajate yasya sa tathA, '-AyogapayogasaMpautte' Ayogasya-arthalAbhasyaprayogA-upAyAH saMprayuktA-vyApAritA yena satathA 'vicchaDDiyapaurabhattapANe' vicchardite tyaktebahujanabhojanadAnenAvaziSTocchiSTasaMbhavAtsaMjAtavicchedda vA nAnAvidhabhaktike bhaktapAne yasya sa tathA 'bahudAsIdAsagomahisagavelagappabhUe' bahudAsIdAsazvAsau gomahipIgavelagaprabhUtazceti samAsaH, gavelakA-urabhrAH, 'paDipuNNajaMtakosakoTTagArAuhAgAre' yantrANi-pASANakSepayantrAdIni kozo-bhANDAgAraM Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/1/33 koThAgAraM-dhAnyagRhaM AyudhagAraM-praharaNazAlA, balavaMdubbalapaJcamitte' pratyamitrAH-prAtivezikAH, 'ohayakaMTayaM nihayakaMTayaMgaliyakaMTayaMuddhiyakaMTayaMakaMTayaM kaNTakAH-pratisparddhino gotrajAH upahatA vinAzanena nihatAH samRddhayApahAreNa galitAH mAnabhaGgena uddha tA dezanirvAsanena ata evAkaNTakamiti, evaM uvahayasattu'mityAdi, navaraM zatravo gotrajA iti, ___ 'vavagayadubbhivakkhamAribhayavippamukkaM khemaM sivaM subhikkhaM pasaMtaDiMbaDamaraM' anvayavyatirekAbhidhAnasya ziSTasaMmatatvAlapunaruktatAdoSo'tra 'rajaMpasAhemANe vihriitti| 'jAyA iti he jAta ! putra 'kiM dalayAmo'tti bhavato'bhimataM ki vighaTayAmavinAzayAma ityarthaH, athavA bhavato'bhimatebhyAH kiMdadmaH, tathA bhavate eva kiMprayacchAmaH?, kiMvA te hiyaicchiya-sAmatthe'tti ko vA tava hRdayavAJchito mantra iti 'kuttiyAvaNAu'tti devatAdhiSThitatvena svargamartyapAtAlalakSaNabhUtri-tayasaMbhavivastusaMpAdaka ApaNo haTTaH kutrikApaNaH tasmAt AnItaM kAzyapakaM ca-nApitaM zabdituM-AkAritumicchAmIti vartate, zrIgRhAt-bhANDAgArAt 'nikketti sarvathA vigatamalAn 'pottiyAi'ttivastreNaM maharihe' tyAdi, mahariheNaM'ttimahatAM yogyena mahApUjane vA haMsasyeva lakSaNaM-svarUpaM zuklatA haMsA vA lakSaNaM-cihnaM yasya sa tathA tena zATako-vastramAtraM sa capRthulaH paTo'bhidhIyataitipaTazATakastena 'siMduvAre tivRkSavizeSonirguNDIti kecittakusumAni sinduvArANi tAni ca zuklAni / ___'esa gaMti etat darzanamiti yogaH NamityalaMkAre, abhyudayeSu-rAjyalAbhAdiSu utsaveSupriyasamAgamAdimaheSu prasaveSu-putrajanmasu tithiSu-madanatrayodazIprabhRtiSu kSaNeSuindramahAdiSu yajJeSu-nAgAdipUjAsu parvaNISu ca-kArtikyAdiSu apazcima-akArasyAmaGgalaparihArArthatvAt pazcimaM darzanaM bhaviSyati, etatkezadarzanapanItakezAvasthasya bheSakumArasya yaddarzanaM sarvadarzanapAzcAtyaM tadbhaviSyatIti bhAvaH, athavA na pazcimamapazcimaM--paunaHpunyena meghakumArasya darzanametaddarzanena bhaviSyatItyarthaH / _ 'uttarAvakkamaNa tiuttarasyAMdizyapakramaNaM avataraNaMyasmAttaduttarAprakramaNaM-uttarAbhimukhaM rAjyAbhiSekakAle pUrvAbhimukhaM tadAsIditi, 'doccaMpi' dvirapi 'taccaMpi' tripapi 'zvetapItaiH' rajatasauvarNeH 'pAyapalaMba'tipAdau yAvadyaHpralambate'laGkAravizeSaH sapAdapralambaH, 'tuDiyAIti bAhurakSakAH,keyUbarAGgadayoryadyapi nAmakoze bAhyabharaNatayA na vizeSaH tathApIhAkArabhedena bhedo dRzyaH, 'dazamudrikAnantakaM' hastAGgulisaMbandhi mudrikAdazaka 'sumaNadAma'ti puSpamAlAM pinadhyataH-paridhattaH dardara:-cIvarAvanaddhakuNDikAdibhAjanamukhaM tena gAlitAstatra pakkA vA ye 'malaya'ttimalayodbhavaM zrIkhaNDaMtatsaMbandhiHsugandhayo-gandhAstAn pinadhyataH,hArAdisvarUpaMprAgvat, ___ granthimaM yadgrathyate sUtrAdinAM veSTimaM yadgrathitaM sadveSTayate yathA puSpalambUsakaH genduka ityarthaH, pUrimaM-yena vaMzazalAkAmayapaJjarakAdi kUrcAdi vA pUryate sAyogika-yatparasparato nAlasaMghAtanena saMghAtyate alaGkataM kRtAloM , vibhUSitaM-jAtavibhUSaM / 'saddAveha jAva sadAviMti' "egA varataruNI tyAdi zrRGgArasyAgAramiva zRGgAragAraM athavA zRGgArapradhAna AkAro yasyAzcAruzca veSo yasyAH sAtathA, saGgateSu gatAdiSunipuNAyukteSUpacAreSu kuzalA ca yA sA tathA, tatra vilAso-netravikAro, yadAha Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, varga:-, adhyayanaM - 9 119 11 119 11 "hAvo mukhavikAraH syAdbhAvazcittasamudbhavaH / vilAsI netrajo jJeyo, vibhramo bhrUsamudbhavaH // " -saMlApo - mitho bhASA ullApaH -- kAkuvarNanaM, Aha ca"anulApo muhurbhASA, pralApo'narthakaM vacaH / kAkvA varNanamullApaH, saMlApo bhASaNaM mithaH // " iti / 'Amelaga' tti ApIDaH - zekharaH sa ca stanaH - prastAvAcucukastavyadhAnau Amelako vA-parasparamISatsambaddhau yamalI - samazreNisthitau yugalI - yugalarUpau dvAvityarthaH vartitI - vRtI abhyunnatau - ucau pInI - sthUlI ratidI - sukhapradI saMsthitI - viziSTasaMsthAnavantI payodharI - yasyAH sA tathA, himaM ca rajataM ca kundazcainduzceti dvandvaH, eSAmiva prakAzo yasya tattathA, , sakAreNTInami- koreNTaka puSpagucchayuktAni mAlyadAmAni-puSpamAlA yatra tattathA, dhavalamAtapatra cha nAnAmaNikanakaratnAnAM mahArhasya mahArdhasya tapanIyasya ca satkAyujvalau vicitrau daNDau yayosta tathA, atra kanakatapanIyayoH ko vizeSaH ?, ucyate, kanakaM pItaM tapanIyaM raktaM iti, 'cilliyAo' tti dIpyamAne lIne ityekesUkSmavaradIrghavAle zaGkhakundadakarajasAM amRtasya mathitasya satto yaH phenapuMjastasya ca sannikAze -sadhze ye te tathA, cAmare candraprabhavajravaiDUryavimaladaNDe, iha candraprabhaH -- candrakAntamaNiH, tAlavRnta-vyajanavizeSaH mattagajamahAmukhasya AkRtyA - AkAreNa samAnaH- sadhzo yaH sa tathA taM bhRGgAraM 'ege 'tyAdi, ekaH - sadhzaH AbharaNalakSaNo gRhIto niryogaH - parikaro yaiste tathA teSAM kauTumbikavarataruNAnAM sahamiti / 'taNaM te koDuMbiyavarataruNapurisA saddAviya'tti zabditAH 'samANa' ti santaH, 'aTThaTThamaMgalaya'tti aSTAvaSTAviti vIpsAyAM dvirvacanaM maGgalakAni - mAGgalyavastUni, anye tyAhu:aSTasaMkhyAni aSTamaGgalasaMjJAni vastUniti 'tappaDhamayAe ' tti teSAM vivakSitAnAM madhye prathamatA tatprathamatA tayA 'baddhamANayaM ti zarAvaM, puruSArUDhaH puruSa ityanye, svastikapaJcakamityanye, prAsAdavizeSa ityanye 'dappaNa' tti AdarzaH, iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM-'tayAnaMtaraM ca NaM puNNakalabhiMgArA divvA ya chattapaDAgA sacAmarA daMsaNaraiya AloiyadarisaNijjA vAuyavijayaMtI ya UsiyA gaganatalamanulihaMtI purao ahAnupuvie saMpaTTiyA, 65 - tayAnaMtaraM ca veruliyAbhisaMtavimaladaMDaM palaMbakoreMTamalladAmovasohiyaM caMdamaMDalanibhaM vimalaM AyavattaM pavaraM sIhAsaNaM ca maNirayaNapAyapIDhaM sapAuyAjoyasamAuttaM bahukaMkarakammakarapurisapAyattaparikhittaM purao ahAnupubvie saMpaTTiyaM, tayAnaMtaraMca NaM bahave laTThiggAhA kuMtaggAhA cAvaggAhA dhayaggAhA cAmaraggAhA kumaraggAhA potthayaggAhA phalayaggAhA pIDhayaggAhA vINaggAhA kUbaggAhA haDapphaggAhA purao ahAnupuvIe saMpaTThiyA, tayAnaMtaraM ca NaM bahave daMDiNo muMDiNo sihaMDio piMchiNo hAsakarA DamarakarA cADukarA kIDaMtA ya vAyaMtA ya gAyaMtA ya naccaMtA ya hAsaMtA ya sohiMtA ya sAvitA ya rakkhatA ya AloyaM ca karemANA jayajayasaddaM ca pauMjamANA purao ahAnupuvvie saMpaTTiyA, 73 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-19/33 tayANaMtaraMcaNaMjacANaMtaramallihAyaNANaMthAsagaahilANANaMcAmaragaMDaparimaMDiyakaDINaM aTTasayaM varaturagANaM purao ahANupumcie saMpaTTiyaM, tayAnaMtaraM ca NaM IsidantANaM IsimattANaM IsiucchaMgavisAladhavaladaMtANaM kaMcaNakosipavidvaMdaMtANaM aTThasayaM gayANaM purao ahAnupuvIe saMpaTThiyaM, tayAnaMtaraM caNaM sachattANaM sajjhayANaM saghaMTANaM sapaDAgANaM satoraNavarANaM sanaMdidhosANaM sakhiMkhiNIjAlaparikhittANaM hemamayacittatiNisakaNakanijuttadAruyANaM kAlAyasasukayanemijaMtakammANaMsusiliTThavittamaMDaladhurANaM AiNNavaraturagasaMpauttANaM kusalanaracheyasArahisusaMpariggahiyANaMvattIsatoNaparimaMDiyANaMsakaMkaDabaDaMsakANaMsacAvasarapaharaNAvaraNabhariyajuddhasaJjANaM aTThasayaM rahANaM purao ahAnupubbIe saMpaTThiyaM, tayAnaMtaraM ca NaM asisattikoMtatomarasUla lauDabhiMDimAladhaNupANisajjaM pAyattANIyaM purao ahANupulcIe saMpaTThiyaM, tae NaM se mehe kumAre hArotthayasukayaraiyavacche kuMDalukkhoiyANaNe mauDadittasirae amahiyarAyateyalacchIe dippamANe sakoreMTamalladAmeNaM chatteNaM dharijamANeNaM seyavaracAmarAhiM uddhavyamANIhiMhayagayapavarajohakaliyAe cAuraMgiNIesenAe samaNugammANamaggejeNevaguNasilae ceie teNeva pahArettha gamaNAe, taeNaM tassa mehassa kumArassa purao mahaM AsA AsadharA ubhao pAse nAgA nAgadharA karivarA piTThao rahA rahasaMgellI, taeNaM se mehe kumAreabbhAgayabhiMgArepaggahiyatAliyaMTeUsaviyaseyacchattepavIjiyabAlAviyaNIe sabviTIesavvajuIesavvabaleNaMsavvasamudaeNaMsavvAdareNaM savvavibhUIesavvivabhUsAe savvasaMbhameNaM savvagaMdhapuSphamallAlaMkAreNa savvatuDiyasaddasanninAeNaM mahayA iTTIe mahayA juIe mahayAbaleNaMmahayA samudaeNaMmahayAvaratuDiyajamagasamagapavAeNasaMkhapaNavapaDarahabherijhallarikharamuhihuDukkamuravamuiMgaduMdubhinigghosanAiyaraveNaM rAyagihassa nagarassa majjhajjheNaM Niggacchai, taeNaM tassa mehassa kumArassa rAyagihassa nagarassa majhamajjheNaM niggacchamANassa bahave atthatthiyA kAmasthiyA bhogasthiyAlAmasthiyA kibbisiyAkaroDiyAkAravAhiyA saMkhiyA cakkiyA laMgaliyA muhamaMgaliyApUsamANavA vaddhamANagA tAhiM iTAhiM kaMtAhi piyAhiM maNunnAhiM maNAmAhiM maNAbhirAmAhiM hiyayagamaNicAhiM vahiti, ayamasyArthaH-tadanantaraM ca chatrasyopari patAkA chatrapatAkA sacAmarA-cAmaropazobhitA tathA darzanaratidASTisukhadA Aloke-4-TiviSayekSetre sthitA'tyucatayA zyate yA sA AlokadarzanIyA, tataH karmadhArayaH, athavA darzane dRSTipathe bheSakumArasyaracitA-ghRtA yAAlokadarzanIyA ca yA sAtathA, vAtodbhUtA vijayasUcikAca yA vaijayantI-patAkAvizeSaH sA tathA, sAca UsiyA-ucchritA UddhAkRtA purataH-agrataH yathAnupUrvI-krameNa samprasthitApracalitA, 'bhisaMta'tti dIpyamAnaH, maNiralAnAM sambandhi pAdapIThaM yasya siMhAsanasya tattathA, svena-svakIyena medhakumArasambandhinApAdukAyeganasamAyuktaMyattattathA, bahubhiH kiGkaraH-kiMkurNiH karmakarapuruSaH pAdAtena ca-padAtisamUhena zastrapANinA parikSiptaM yattattathA 'kUya'tti kutupaH 'haDapphottiAbharaNakaraNDakaM muMDiNo'muNDitAH 'chiDiNo zikhAvantaH 'DamarakarAH' paraspareNa kalahavidhAyakAH 'cATukarAH' 'priyaMvadA 'sohaMtAya'tti zobhAM kurvantaH 'sAvaMtA yattizrAvayantaH AzIrvacanAnirakSantaHnyAyaM AlokaMca kurvANA:-meghakumAraMtatsamRddhiMca pazyantaH, jAtyAnAM Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayana-1 kAmbojAdidezodmavAnAM taromallino--balAdhAyino vegAdhAyino vA hAyanAH-saMvatsarA yeSAM te tathA teSAM, anye tu bhAyala'tti manyete tatra bhAyalA-jAtyavizeSAeveti gamanikaivaiSA, pAsakAdarpaNakArAHahilANAnica-kavikAniyeSAMsantitetathAmatuSmopAt 'cAmaragaMDA' cAmaradaNNastaiH parimaNitA kaTI yeSAMtetathA teSAMISaddAntAnAM manAgagrAhitazikSANAmISanmattAnAM-nAtimattAnAM, te hi janamupadravayantIti, ISat-manAgutsaGgaH ivotsaGgaH-pRSThizastatra vizAlA-vistIrNA dhavaladantAzca yeSAMte tathA teSAM, kozI-pratimA, nandighoSaH tUryanAdaH, athavA sunaMdI satsamRddhiko ghoSo yeSAM te tathA teSAM, sakiGkiNi-sakSudraghaNTikaMyajjAlaM-muktAphalAdimayaM tena parikSiptA yetetathA teSAM, tathA haimavatAni-himavatparvatodbhavAni citrANi tinizasya-vRvizeSasya sambandhIni kanakaniyuktAni hemakhacitAni dArUNi-kASThAni yeSAM te tathA teSAM, kAlayasena--lohavizeSeNa suSTuM kRtaM neme:-gaNDamAlAyAH yantrANAM ca-rathopakaraNavizeSANAM karma yeSAM te tathA teSAM, suzliSTe vittatti-vatradaNDavatmaNDalevRttedhurauyeSAMtetathAteSAM, AkIrNA-vegAdiguNayuktAH yevaraturagAste saMprayuktA-yojitA yeSu te tathA teSAM, kuzalanArANAM madhye ye chekAH-dakSAH sArathayastaiH susaMpragRhItA ye te tathA teSAM, toNatti-zarabhastrAH saha kaNTakaiH-kavacairvazaizca vartante yete tathA teSAM, sacApA:-dhanuryuktA ye zarAHpraharaNAnica-khaNAdIni AvaraNAnica-zIrSakAdIni tairyebhRtA yuddhasajjAzca-yuddhapraguNAzca yete tathA teSAM, 'lauDa'tti lakuTAH asyAdikAni pANau haste yasya tattathA tacca tatsanaM ca-praguNaM yuddhasyeti gamyate, pAdAtAnIkaM-padAtikaTakaMhArAvastRtaM sukRtaratikaM vihitasukhaM vakSo yasya sa tathA, mukuTadIptaziraskaH, 'pahAretyagamaNayAe'ttigamanAya pradhAritavAn-saMpradhAritavAn, 'maha'tti mahAntaHazvAH, azvadharAH ye azvAndhArayanti, nAgA-hastinaH, nAgadharAyehastinodhArayanti, kvacidvarA iti pAThaH, tatrAzvA nAgAzca kiMvidhAH?-azvavarA azvapradhAnAH evaM nAgavaraH, tathA rathA rathasaMgiNellI-rathamAlA kvacitrahasaMgellIti pAThaH tatra rathasaGgellI-rathasamUhaH / 'tae NaM se mehe kumAre abbhAgayabhiMgAre ityAdivarNakopasaMhAravacanamiti na punaruktaM 'sabbiDDIe'tyAdi dohadAvasare vyAkhyAtaM, zaGkhaH pratItaH, paNavo-bhANDAnAM paTahaH paTahastupratIta eva bherI-DhakkAkArAjhallarI-valayAkAra kharamuhIkAhalA huDukkA-pratItAmahApramANo maddalomurajaH saevaladhurmudaGgodundubhiH-bheAkArA saGkaTamukhI eteSAMnirghoSo-mahAdhvAnonAditaMca-ghaNTAyAmiva vAdanottarakAlabhAvI sa tathA taddhavanistallakSaNo yo ravastena, arthArthino-dravyArthinaH kAmArthinaH-zabdarUpArthinaH lAbhArthinaH-sAmAnyena lAbhepsavaH kilbiSikAH-pAtakaphalavaMto niHsvAndhapaGgvAdayaH kAroTikAH-kApAlikAHkaro-rAjadeyaM dravyaM tadvahanti yete kAravAhikAH kareNa vA bAdhitAH-pIDitA yete karabAdhitAH, zaMkhavAdanazilpameSAmiti zATikAH zaGkho vA vidyate yeSAM maGgalyacandanAdhArabhUtaH te zAsikAH, cakrapraharaNameSAmiti cAkrikAH-yoddhAraH cakra vA'stiyeSAMte cAkrikAH-kumGakAratailikAdayaHcakravopadI yAcante yetecAkrikAH cakradharA ityarthaH, lAGgalikAH-hAlikAH lAgalaM vA praharaNaM yeSAM gale vA lambamAnaM suvarNAdimayaMtadheSAM te lAGgalikAH-kArpaTikavizeSAH, mukhamaGgalAni-cATuvacanAni ye kurvanti te mukhamaGgalikAH, Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/1/33 puSpamANavA - nagnAcAryA varddhamAnakAH skandhAropitapuruSaH, 'iTThAhI 'tyAdi pUrvavat' 'jiyavigdhoviya vasAhitti ihaiva sambandhaH, api ca jitavighnaH tvaM he deva ! athavA devAnAM siddhezca madhye vasaAsva, 'nihaNAhi ' tti vinAzaya rAgadveSI mallau, kena karaNabhUtenetyAha- tapasAanazanAdinA, kiMbhUtaH san ? - dhRtyA - cittasvAsthyena 'dhaNiyaM' ti atyarthaM pAThAntareNa balikA-dRDhA vaddhA kSA yena sa tathA, mallaM hi pratimallo muthyAdinA karaNena vastrAdidRDhabaddhakakSaH sannihantIti evamuktamiti, tathA mardaya aSTI karmazatrUna dhyAnenottamena - zuklenApramattaH san tathA 'pAvaya'tti prApnuhi vitimiraM-- apagatAjJAnatimirapaTalaM nAsmAdustaramastIti anuttaraM - kevalajJAnaM, gaccha ca mokSaM paraM padaM zAzvatamacalaM cetyevaM cakArasya sambandha ?, kiM kRtvA ? - hatvA parISahacamUM parISahasainyaM, NamityalaMkAre athavA kiMbhUtastaMva ? - hantA - vinAzakaH parISahacamUnAM / mU. (34) tate NaM tassa mehassa kumArassa ammApiyaro mehaM kumAraM purao kaDDa jeNAmeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNAmeva uvAgacchati 2 ttA samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikhutto AyAhiNaM payAhiNaM kareti 2 ttA vaMdaMti namaMsaMti 2 ttA evaM vadAsI - esa NaM devANuppiyA! mehe kumAre amhaM ege putte iTTe kaMte jAva jIviyAusAsae hiyayaNaMdijaNae uMbarapuSpaMpiva dullahe savaNayAe kimaMga puNa darisaNayAe ?, se jahA nAmae uppaleti vA paumeti vA kumudeti vA paMke jAe jale saMvaDie novalippai paMkaraeNaM novalippai jalaraeNaM evAmeva mehe kumAre kAmesu jAe bhogesu saMvuDDhe novalippati kAmaraeNaM novalippati bhogaraeNaM, esa NaM devANuppiyA ! saMsArabhauvvige bhIe jammaNajaramaraNANaM icchai devANuppiyANaM aMtie muMDe bhavittA AgArAo anagAriyaM pavvatittae, amhe NaM devANu0 sissabhikkhaM dalayAmo, paDicchaMtu NaM devANu0 ! sissabhikkhaM, tate NaM se samaNe bhagavaM mahAvIre mehassa ku0 ammApiUehiM evaM vRtte samANe eyama sammaM paDisuNeti, tate NaM se mehe kumAre samaNassa bhagavao mahA0 aMtiyAo uttarapucchimaM disibhAgaM avakkamati 2 ttA sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyati, tate gaM se me kumArassa mAyA haMsalakkhaNeNaM paDasAeNaM AbharaNamallAlaMkAraM paDicchati 2 hAravAridhArasiMduvArachinnamuttAvalipagAsAtiM aMsUNi viNimmuyamANI 2 royamANI 2 kaMdamANI 2vilavamAmI 2 evaM vadAsI--jatiyavvaM jAyA ! ghaDiyavvaM jAyA ! parakkamiyavvaM jAyA ! assi caNaM aTThe no pamAdeyavvaM amhaMpi NaM emeva magge bhavauttikaTTu mehassa kumArassa ammApiyaro samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdaMti namaMsaMti 2 jAmeva disiM pAubbhUtA tAmeva disiM paDigayA / vR. 'ege putte ' iti dhAriNyapekSayA zroNikasya bahuputratvAt jIvitocchvAsako hRdayanaMdijanakaH, utpalamiti vA nIlotpalaM padmamiti vA - AdityabodhyaM kumudamitivA - candrabodhyaM 'jaiyavva' mityAdi, prApteSu saMyamayogeSu yatnaH kAryoM he jAta ! - putra ! ghaTitavyaM - aprAptaptaye ghaTanA kAryA parAkramitavyaMca-parAkAramaH kAryaH, puruSatvAbhimAnaH siddhaphalaH kartavya iti bhAvaH, kimuktaM bhavita? - etasminnarthe pravrajyApAlanalakSaNe na pramAdayitavyamiti / mU. (35) tate gaM se mehe kumAre sayamevaM paMcamuTThiyaM loyaM kareti 2 jeNAmeva samaNe 2 teNAmeva uvAgacchati 2 samaNaM bhagavaM magAvIraM tikhutto AyAhiNaM payAhiNaM kareti 2 vaMdati Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varNaH- adhyayanaM-1 namaMsati ra evaM vadAsI AliteNaMbhaMte! loe paliteNaM maMte! loe AlittapaliteNaM bhaMte ! loe jarAe maraNeNa ya, se jahAnAmae keI gAhAvatI AgAraMsi jhiyAyamANaMsi je tattha bhaMDe bhavati appabhAre mollagurue taM gahAya AyAe egaMtaM avakkamati esa meM nitthArie samANe pacchA purA hiyAe suhAe khamAe nissesAe ANugAmiyattie bhavissati evAmeva mamaviege AyAbhaMDe iDhe phate pie maNune maNAme esa me nitthArie samANe saMsAravoccheyakare bhavissati taM icchAmi NaM devANuppiyAhiM sayameva pavvAviyaM sayameva muMDAviyaM sehAviyaM sikkhAviyaM sayameva AyAragoyaravinayaveNaiya-caraNakaraNajAyAmAyAvattiyaM dhammamAikkhiyaM, tate NaM samaNe bhagavaM mahAvIre mehaM kumAra sayameva pavvAveti sayameva AyArajAva dhammamAtikkhai--evaM devANuppiyA! gaMtavvaM ciTTitabbaMnisIyavvaM tuyaTTiyavvaM jiyavavvaM bhAsiyavvaM evaM uThAe uTThAya pANehiM bhUtehiM jIvehiM sattehiM saMjameNaMsaMjamitavvaM assiMcaNaMaDhe no pamAdeyatvaM, - tateNaM se mehe kumAre samaNasa bhagavao mahAvIrassa aMtie imaM eyArUvaM dhammiyaM uvaesaM nisamma samma paDivajjai tamANAe taha gacchaitae ciTThai jAva uTThAe uhAya pANehiM bhUtehiM jIvehiM sattehiM saMjamai vR. AdIpta-ISaddIptaH pradIptaH-prakarSeNa dIpta AdIptapradIpto'tyantapradIpta iti bhAvaH, 'gAhAvaitigRhapatiH, 'jhiyAyamANaMsittidhyAyamAnebhANDaM-paNyaM hiraNyAdialpabhAraMpAThAntare alpaMcatatsAraMcetyalpasAraMmUlyagurukaM, 'AyAe'ttiAtmanA 'pacchApurAya'tti pazcAdAgAmini kAlepurA caparvamidAnImeva loke-jIvAloke athavA pazcAlloke AgAmijanmanipurAloke-ihaiva janmani, pAThAntare pachAurassa'ttipazcAdagnibhayottarakAlaM Aturasya-bubhukSAdibhiH pIDitasyeti "egebhaMDe'ttieka-advitIyaMbhANDamiva bhANDaM 'sayameve'tyAdi svayamevapravrAjitaM veSadAnena AtmAnaMiti gamyatebhAvevA ktaH pratyayaH prajAjanamityarthaH muNDitaMzirolocena sedhitaM-niSpAditaM karaNapratyupekSaNAdigrAhaNataH, zikSitaMsUtrArthagrAhaNataH,AcAro-jJAnAdiviSayamanuSThAnaM kAlAdhyayanAdi gocaro-bhikSATanaM vinayaH-pratIto vainayikaM-tatphalaM karmakSayAdi caraNa-vratAdi karaNaM-piNDavizudhyAdi yAtrA-saMyamayAtrA mAtrA-tadarthamevAhAramAtrA tato dvandvaH tata eSAmAcArAdInAM vRttiH-varttanaMyasminnasau AcAragocaravinayavainayikacaraNakaraNayAtrA-mAtrAvRttikastaM dharmamAkhyAtaM-abhihitaM, tataH zramaNobhagavAnmahAvIraHsvayameva pravrAjayatiyAvatdharmamAkhyAti, kathamityAha-evaM gantavyaM-yugamAtrabhUnyastadRSTinetyarthaH, evaM ciTThiyavvaM'tizuddhabhUmauUddharvaadhasthAnenasthAtavyaM, evaM niSIditavyaM-upaveSTavyaM saMdaMzakabhUmipramArjanAdinyAyenetyarthaH, evaM tvaravartitavyaMzayanIyasAmAyikAdhuccAraNApUrvakaM zarIrapramArjanAM vidhAya saMstArakottarapaTTayorbAhUpadhAnena vAmapArzvata ityAdinA nyAyenetyarthaH, bhoktavyaM-vedanAdikAraNato aGgArAdidoSahitamityarthaH bhASitavyaM-hitamitamadhurAdivizeSaNataH, evamutthAyotthAyapramAdanidrAvyapohena vibudhya 2 prANAdiSu viSayeSusaMyamo-rakSA tena saMyaMtavyam-saMyatitavyamiti, ttr||1|| "prANA dvitricatuH proktAH, bhUtAstu taravaH smRtAH / jIvAH paJcendriyA jJeyAH, zeSAH sattvA udiiritaaH||" Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 jJAtAdharmakathAsUtram-1/-/1/35 kiM bahunA?-asmin prANAdisaMyame na pramAdayitavyamudyama eva kArya ityarthaH / mU. (36) jaMdivasaMcaNaM mehe kumAre muMDe bhavittA AgArAo aNagAriyaMpabvaie tassaNaM divasassapuvvAvaraNhakAlasamayaMsi samaNANaM niggaMthANaM ahArAtiNiyae sejjAsaMthAraesuvibhajjamANesumehakumArassa dAramUle sejAsaMdhAraejAeyAvi hotthA, tateNaMsamaNA niggaMdhApuvvarattAvarattakAlasamayaMsi vAyaNAe pucchaNAe pariyaTTaNAe dhammANujogaciMtAe ya uccArassa ya pAsavaNassa ya aigacchamANA ya nigagcchamANA ya appegatiyA mehaM kumAraM hatthehiM saMghati evaM pAehiM sIse poTTe kAryasi appegatiyA olaMDeti appegaiyA polaMDei appegatiyA pAyarayareNuguMDiyaM kareMti, evaMmahAliyaM ca NaM rayaNI mehe kumAre no saMjAeti khaNamavi acchi nimIlittae, tateNaM tassa mehassa kumArassa ayameyArUve abbhatthiejAva samuppaJjitthA-evaMkhalu ahaM seNiyassarano puttedhAriNIe devIe attae mehe jAva samaNayAetaMjayANaM ahaM agAramajjhe vasAmi tayANaM mama samaNA niggaMthA ADhAyaMti parijANaMti sakkAreMti sammANeti aTThAI heUtiM pasiNAMti kAraNAI AtikkhaMti iTTAhiM kaMtAhi vaggUhiM Alaveti saMlaveti, jappabhitiM ca NaM ahaM muMDe bhavittA AgArAo anagAriyaM pavvaie tappabhitiM ca NaM mama samaNA no ADhAyaMti jAvano saMlavaMti, aduttaraMcaNaM mama samaNA niggaMthA rAo puvyarattAvarattAkAlasamayaMsi vAyaNAe pucchaNAe jAva mahAliyaMca NaM ratti no saMcAemi acchi nimilAvettae, taM seyaM khalu manjhaM kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva teyasA jalaMte samaNaM bhagavaM mahAvIraM ApucchittA punaravi AgAramajhe vasittaettikaDDa evaM saMpeheti 2 aduhaTTavasaTTamANasagae nirayapaDirUviyaM ca NaM taMrayaNi khaveti 2 katallaM pAuppabhAyAe suvimalAe rayaNIe jAva teyasA jalate jeNeva samaNe bhagavaM0 teNAmeva uvAgacchati ra tikhutto AdAhiNaM padAhiNaM karei 2 baMdai namasai 2 jAva pnyjuvaasi| vR. pratyaparAhnakAlasamayo-vikAlaH, 'ahArAiNiyAe'ttiyathAratnAdhikatayA yathAjyeSThamityarthaH, zayyA zayanaMtadarthasaMstArakabhUmayaH "athavAzayyAyAM-vasatausaMstArakAH-zayyAsaMstArakAH, vAcanAyai-vAcanArthaM dharmArthamananuyogasya-vyAkhyAnasyacintAdharmAnuyogasyavA-dharmavyAkhyAnasya cintA dharmAnuyogacintA tasyai atigacchantaHpravizanto nirgacchantazcAlayAditi gamyate, 'olaMDiMti'tti ullaGghayaMti polaMDenti'ttiprakarSeNa dvistriollaghayaMtItyarthaH, pAdarajolakSaNena reNunA pAdarayAdvA-tadvegAt reNunA guNDito yaH sa tathA taM kurvnti| evaMmahAliyaM ca NaM rayaNinti itimahatIM ca rajanI yAvaditi zeSaH, meghakumAro 'no saMcAeti'tti na zaknoti kSaNamapyakSi nimIlayituM nidrAkaraNAyeti, AdhyAtmikaHAtmaviSayazcintitaH-smaraNarUpaH prArthitaH-abhilASAtmakaH manogataH-manasyeva vartate yo na bahiHsatathAsaGkalpo-vikalpaHsamutpannaH AgAramadhye gehamadhyevasAmi-adhitiSThAmi, pAThAntarato agAramadhye AvAsAmi, 'Ar3hati' Adriyante parijAnanti' yadutAyamevavidha iti 'sakkArayaMti satkArayanti ca vastrAdibhirabhyarcayantItyarthaH 'sanmAnayanti' ucitapratipattikaraNena, arthAn-jIvAdIn hetUn-tadgamakAnanvayavyatirekalakSaNAn praznAnaparyunuyogAn kAraNAni-upapattimAtrANi vyAkaraNAni-pareNa prazne kRte uttarANItyarthaH, AkhyAnti-ISat Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayanaM-1 saMlapanti-muhurmuhuH, aduttaraMcaNaM tiathavAparaM evaM saMpeheittisaMprekSate-pAlocayati aTTaduhaTTa vaTTamANasagae ti Artena-dhyAnavizeSeNa duHkhArta-duHkhapIDitaM vazAta-vikalpavazamavapagataM yanmAna saM tadgataH-prApto yaH sa tathA, nirayapratirUpikAM ca-narakasazI duHkhasAdhAt tAM rajanI ksspyti-gmyti| mU. (37) tate NaM mehAti samaNe bhagavaM mahAvIre mehaM kumAraM evaM vadAsI se nUnaM tuma mehA rAo puvvarattAvarattakAlasamayaMsi samaNehiM niggaMthehiM vAyaNAe pucchaNAe jAva mahAliyaM ca NaM rAino saMcAemi muhuttamavi acchi nimalAvettae, tate NaM tubha mehA ! ime eyArUve abmathie0 samupajjitthA-jayA NaM ahaM agAramajhe vasAmi tayA NaM mama samaNA niggaMthA ADhAyaMti jAva pariyANaMti, jappabhitiM ca NaM muMDe bhavittA AgArAo aNagAriyaM pavvayAmi tappabhitiM caNaM mama samaNA no ADhAyaMti jAva no pariyANati aduttaraM caNaM samaNA niggaMthA rAo appegatiyA vAyaNAe jAva pAyarayareNuguMDiyaM kareMti, taMseyaM khalu mama kallaM pAuppabhAyAesamaNaMbhagarvamahAvIraM ApucchitA punaraviAgAramanjhe AvasittaettikaTu evaM saMpehesi 2 aTTaduhavasaTTamANase jAva rayaNI khavesi 2 jeNAmeva ahaM teNAmeva havvamAgae?, se nUnaM mehA! esa atthe samaDhe ?, haMtA atthe samaDhe, evaM khalu mehA! tuma io tacce aIebhavaggahaNe veyaddagiripAyamUle vaNayarehiM nivvattiyanAmadheje sete saMkhadalaujalavimalanimmaladahiyaNagokhIrapheNarayaNiyarappayAse sattussehenavAyae dasapariNAhe sattaMgapatihie some samie surUvepurato udagge samUsiyarasire suhAsaNe piTThao varAo atiyAkucchI acchiddakucchI alaMbakucchI palaMbalaMbodarAharakare dhaNupaTTA- giivisiTTha puDhe allINapamANajuttavaTTiyApIvaragattAvare allINapamANajuttapucche paDipunnasucArukummacalaNe paMDurasuvisuddhaniddhaNiruvahayaviMsatiNahe chadaMte sumeruppabhe nAma hasthirAyA hotthA, tattha NaM tuma mehA! bahUhi~ hatthIhi ya hatthINiyAhi ya loTTaehi ya lohiyAhi ya kalabhehi ya kalabhiyAhi ya saddhiM saMparibuDe hasthisahassaNAyae desae pAgaTTI paTThavae jUhabaI vaMdapariyaTTae annesiMca bahUNaM ekallANaM hasthikalabhANaM AhevacaM jAva viharasi, tateNaMtumamehA! niccappamatte saiMpalaliekaMdapparaI mohaNasIle avitaNhe kAmabhogatisie bahUhi~ hatthIhi ya jAva saMparibuDe veyavagiripAyamUle girIsu ya darIsu ya kuharesu ya kaMdarAsu ya ujjharesu yanigjharesu yaviyaraesuya gaddAsuyapallavesuyacillalesuya kaDayesu ya kAyapallalesuya taDIsu ya viyaDIsu ya TaMkesu ya kUDesu ya siharesu ya pabmArasu ya maMcesu ya mAlesu ya kANaNesu ya banesuyavanasaMDesu yavanarAIsuyanadIsuya nadIkacchesuyajUhesuya saMgamesuyavAvIsuyapokhariNIsu yadIhiyAsuya guMjAliyAsu ya saresu ya sarapaMtiyAsu yasarasarapaMtiyAsu ya vanayaraehiM dinaviyAre bahUhiMhasthIhi yajAvasaddhiM saMparibuDe bahuvihatarupallavapaurapANiyataNe nibhae nirubbiggesuhaMsuheNaM vihrsi| tateNaM tuma mehA! annayA kayAI pAusavarisArattasarayahemaMtavasaMtesu kameNa paMcasu uUsu samatikatesu gimhakAlasamayaMsi jeTThAmUlamAse pAyavaghaMsasamuTThieNaM sukkataNapattakayavaramArutasaMjogadIvieNaM mahAbhayaMkareNaM huyavaheNaM vanadavajAlAsaMpalittesuvanaMtesudhUmAulAsu disAsu Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAsUtram-1/-19/37 mahAvAyavaigeNaM saMghaTTiesu chinnajAlesu AvayamANesu pollarukkhesu aMto 2 jhiyAyamANesu mayakuhitaviniviTThakimiyakaddamanadIviyaragajiNyAmAgIyaMtesuvanaMtesubhiMgArakadIzaMkaMdiyaravesu kharapharusaaNiharihavAhitavidumagomu numesunahAramuktapakkhapayaDiyajibmatAluyaasaMpuDitatuMDapakkhisaMdhesu sasaMtesu gimdasamhauNhArA phasacaMDamAruyasukkataNapattakayavaravaulibhamaMtadittasaMbhaMtasAvayAulamigatAhAbAdacihATesu girivaresu saMvaTTiesu tatthamiyapasavasirIsivesuavadAliyavayaNavivaraNilAligaggajIhe mahaMtatuMbaiva punakanesaMkuciyathorapIvarakare UsiyalaMgUle pINAiyavirasaraDiyasaddeNaM phoDayaMteva aMbaratalaM pAyadadaraeNaM kaMpayaMteva meiNitalaM viNimmuyamANe ya sIyAraMsabato samaMtA valliviyANAiMchiMdamANe rukkhasahassAtiM tatya subahUNi nollAyaMte viNaTTaraTebvanaravaridevAyAiddhevvapoe maMDalavAevva paribyamaMteabhikkhaNaM 2 liMDaNiyAM pamuMcamANe 2 bahUhiM hatthIhi ya jAva saddhiM disodisiM vippalAitthA, tatthaNaMturma mehA! junnejarAjajalariyadehe Aure jhaMjhiepivAsiedubbale kilaMtenaTThasuie mUDhadisAe sayAto jUhAto viSpahUNe vaNadavajAlApAraddhe uNheNa taNhAe ya chuhae ya parabbhAhae samANebhIetatye tasie ubvigge saMjAtabhaesavvatosamaMtA AdhAvamANe paridhAvamANe egaMcaNaM pahaMsaraMappodayaM paMkabahulaM atityeNaM pANiyapAe uinno, tatya NaM tuma mehA! tIramatigate pANiyaM asaMpatte aMtarA ceva seyaMsi visanne, tatyaNa tumaM mehA! pANiyaM pAissAmittikaThTha hattaM pasAresi, sevi yate hatthe udagaM na pAvati, tate NaM tuma mehA! puNaravi kArya paccuddharissAmItikaTTha baliyatarAyaM paMkasi khutte| tate NaM tume mehA ! annayA kadAi ege ciranijUDhe gayavarajuvANae sagAo jUhAo karacaraNadaMtamusalappahArehiM vippara samANe taM ceva mahaddahaM pANIyaM pAdeuMsamoyareti, tate NaM se phalabhae tumaM pAsati 2 taM pubaveraM samarati 2 Asurutte ruDhe kuvie caMDikkie misimisemANe jeNeva tumaMteNeva jvAgacchati ra tumaMtikhehiM daMtamusalehiM tikkhuttopiTThato ucchubhatiucchubhittA pubaveraM nijAeti ra haTTatuTTe pANiyaM piyati ra jAmeva disiM pAunbhUe tAmeva disiM paDigae, tate NaM tava mehA ! sarIragaMsi veyaNA pAubbhavitthA ujjalA viulA jAva durahiyAsA pittajjaraparigayasarIre dAhavakaMtIe yAvi viharitthA / tate NaM tuma mehA! taM ujjalaM jAvadurahiyAsaM sattarAiMdiyaM veyaNaM vedesisavIsaMvAsasataM paramAuMpAlaittAavasadRduhaTTe kAlamAse kAlaM kiccA iheva jaMbuddIve bhArahe vAse dAhiNabharahe gaMgAe mahAnadIe dAhiNe kAle viMjhagiripAyamUle egeNaM mattavaragaMdhahatthiNA egAe gayavarakareNUe kuJchisi gayakalabhae jaNite, tate NaM sA gayakalabhiyA navaNhaM mAsANaM vasaMtamAsaMmi tumaM payAyA, tate NaM tuma mehA! gabbhavAsAo vippamukke samANe gayakalabhae yAvi hotthA, rattuppalaratasUmAlae jAsumaNArattapArijattayalakkhArasasarasakuMkumasaMjhabbharAgavanne iTTA nigassajUhanaiNogaNiyAyArakaNerukotyahatthI anegahatyisayasaMparivuDe rammesu girikANaNesu suhaMsuheNaM viharasi / tate NaM0 ummukkabAlabhAve jovvaNagamaNupatte jUhavaiNA kAladhampuNA saMjutteNaM taMjUhaM sayameva paDivajasi, tateNaM tumamehA! vaNayarehiM nivvattiyanAmadheje jAva caudaMte meruppabhe hatthirayaNe hotthA, utya NaM tuma mehA ! sattaMgapaiTThie taheva jAva paDilave, tattha NaM tuma mehA ! sattasaiyassa jUhassa AhevabaMjAva abhirametthA, tateNaMtumaManayA kayAigimhakAlasamayaMsijeTTAmUle vanadavajAlA Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3, varga:-, avanaM-9 13 palittesu vanaMtesu sudhUmAulAsu disAsu jAva maMDalavAevva tate gaM paribbhamaMte bhIte tatthe jAva saMjAya bhae bahUhiM hatthIhi ya jAva kalabhiyAhi ya saddhiM saMparivuDe savvato samaMtA disodisiM pilAitthA, taNaM tava mehA! taM vanadavaM pAsittA ayameyArUve ajjhatthie jAva samuppacitthAkahiNNaM manne mae ayameyArUve aggisaMbhave aNubhUyapubve ?, taba mehA ! lessAhiM visujjhamANIhiM ajjhava-sANeNaM sohaNeNaM subheNaM pariNAmeNaM tayAvaraNijjANaM kammANaM khaovasameNaM IhApUhamaggaNagavesaNaM karemANassa sannipuvve jAtisaraNe samupajjitthA, zrutaskandha:-9, tate gaM tumaM mehA ! eyamahaM sammaM abhisamesi, evaM khalu mayA atIe doce bhavaggahaNe iheva jaMbuddIve 2 bhArahe vAse viyaDDhagiripAyamUle jAva tattha gaM mahayA ayameyArUve aggisaMbhave samaNubhUe, taNaM tumaM mehA! tasseva divasassa puvvAvaraNhakAlasamayaMsi niyaeNaM jUheNaM saddhiM samannAgae yAvi hotthA, tate gaM tumaM mehA ! satussehe jAva sannijAissaraNe cauddaMte meruppabhe nAma hatthI hotthA, taNaM tujhaM mehA ayameyArUve ajjhatthie, jAva samuppajjitthA taM seyaM khalu mama iyANiM gaMgAe mahAnadIe dAhiNillesi kUlaMsi viMjhagiripAyamUle davaggisaMtANakAraNaDA saeNaM jUheNaM mahAlayaM maMDalaM ghAittaettikaTTu evaM saMpehesi 2 suhaMsuheNaM viharasi, tate gaM tumaM mehA ! annayA kadAI paDhamapAusaMsi mahAvuTTikAyaMsi sannivaiyaMsi gaMgAe mahAnadIe adUrasAmaMte bahUhiM hatthIhiM jAva kalabhiyAhi ya sattahi ya hatthisaehiM saMparivuDe evaM mahaM joyaNaparimaMDalaM mahatimahAlayaM maMDalaM dhAesi, jaM tattha taNaM vA pattaM vA kaTuM vA kaMTae vA layA vA vallI vA khANuM vA rukkhe vA khuve vA taM savyaM tikhutto AhuNiya egaMte eDesi 2 pAeNa uTThavesi hattheNaM geNhasi tateNaM tumaM mehA! tasseva maMDalassa adUrasAmaMte gaMgAe mahAnadIe dAhiNille kUle viMjhagiripAyamUle girIsu ya jAva viharasi, taNaM mehA ! annA kadAi majjhimae varisArattaMsi mahAvidvikAyaMsi sannivaiyaMsi jeNeva se maMDale teNeva uvAgacchasi 2 doghaMpi tacaMpi maMgalaM dhAesi 2 evaM carime vAsArattaMsi mahAvuTTikAyaMsi sannivaiyamANaMsi jeNeva se maMDale teNeva uvAgacchasi 2 tacchaMpi maMDalaghAyaM karesi jaM tattha taNaM vA jAva suhaMsuheNaM viharasi, aha mehA! tumaM gaiMdabhAmi vaTTamANo kameNaM nalinivanavivahanagare hemaMte kuMdaloddhauddhata - tusArapauraMmi atikkaMte ahinave gimhasamayaMsi patte viyaTTamANesu vanesu vanakareNuvivihadiNNakayapaMsudhAo tumaM uuyakusumakayacAmarakannapUra parimaMDiyAbharAmo mayavasavigasaMtakaDataDafaraidhamadavAriNA surabhijaNiyagaMdhI kareNuparivArio uusamattajaNitasobho kAle dinayarakarapayaMDe parisosiyataruvarasihara bhI matadaMsaNaje bhiMgAraravaMtabheravaraNe nAnAvihapattakaTThataNakayavaruddhatapaimAruyAiddhanahayaladumagaNe vAuliyAdAruNatare taNhAvasadosadUsiyabhamaMtavivihasAvayasamAule bhImadarisaNije vaTTaMte dAruNaMmi gimhe mArutavasaparasapasariyaviyaMbhieNaM abbhahiyabhImabheravaravappagAreNaM mahudhArapaDiyasittauddhAyamANadhagadhagadhagaMtasahuddhaeNaM dittatarasaphuliMgeNaM dhUmamAlAuleNaM sAvayasayaMtakaraNeNaM abbhahiyavaNadaveNaM jAlAloviyanirUdhUmaMdhakAra bhIyo AyavAloyamahaMtatuMbaiyapunnakanno AkuMciyathorapIvarakaro bhayavasabhayaMtadittanayaNo vegeNa mahAmeovva pavaNolliyamahallarUvo jeNeva kao te purA davaggibhayabhIyahiyaeNaM Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 jJAtAdharmakathAsUtram-1/-19/37 avagayataNappaesarukkhorukkhoddesodavaggisaMtANakAraNahAejeNeva maMDale teNeva pahAretya gamaNAe, ekko tAva esa gmo| tate NaM tuma mehA ! annayA kadAI kameNaM paMcasu Uusu samatikatesu gimhakAlasamayaMsi jeTThAmUle mAse pAyavasaMghasasamuhieNaM jAva saMvaTTiesu miyapasupakkhisirIsive diso disiM vippalAyamANesu tehiM bahUhi hatthIhi ya saddhiM jaNeva maMDale teNeva pahArettha gamaNAe, tattha NaM aNNe bahavesIhA ya vagdhA ya vigayA dIviyA acchA ya taracchAyapArAsarA ya sarabhA ya siyAlA virAlA suNahA kolA sasA kokaMtiyA cittA cillalA puvaviThThA aggibhayavihuyA egayAo biladhammeNaM ciTThati, tae NaM tuma mehA! jeNeva se maMDale teNeva uvAgacchasi 2 tA tehiM bahUhiM sIhehiM jAva cillalaehi ya jAva ciTThasi, tate gaM0 pAeNaM gattaM kaMDuissAmItikaTTha pAe ukkhitte taMsiM ca gaM aMtaraMsi annehiM balavantehiM sattehiM paNolijamaNe 2 sasae aNupaviTTe tateNaMtuma mehA! gAyaMkaMDuittApuNaravipAyaM paDinikkhamissAmittikaDataMsasayaM aNupaviThaM pAsasi 2 pANANukaMpAyAe bhUyANukaMpAe jIvANukaMpAe sattANukaMpayAe so pAe aMtarA caiva saMghArie, nocevaNaM nikkhitte, tateNaMtumamehA! tAe pANANukaMpayAe jAva sattANukaMpayAe saMsAre parittIkate mANussAue nibaddhe, tate NaM se vanadave avAtijAti rAtidiyAiMtaM vanaM jAmei 2 nihie uvarae uvasaMte vijjhAe yAvi hotyA, tate NaM te bahave sIhA ya jAva cillalA ya taM vanadavaM niTThiyaM jAva vijjhAyaM pAsaMti ra ttA aggibhayavippamukkA taNhAe yachuhAe ya parabbhAiyA samANA maMDalAto paDinikkhamaMti 2 sabbato samaMtA vippasaritthA, [taeNaM te bahave hatyi jAva chuhAe ya parabbhAhayA samANA tao maMDalAo paDinikkhamaMti 2 diso disiM vippasaritthA,] . taeNaM tumamehA! junejarAjajariyadehe siDhilavalitayApiNiddhagattedubalekilaMtez2ujie pivAsite atthAme abale aparakkame acaMkamaNo vA ThANukhaMDe vegeNa viSpasarissAmittikaTTha pAe pasAremANe vijuhate viva rayatagiripabbhAre dharaNitalaMsi savvaMgehi ya sannivaie, tate gaMtava mehA sarIragaMsi veyaNA pAubbhUtA ujjalA jAva dAhavakkaMtie yAvi viharasi, tateNaM tumamehA! taMujjalaM jAvadurahiyAsaM tini rAiMdiyAiMveyaNaM veemANe viharittA egaM vAsasataM paramAuM pAlaittA ihevajaMbuddIve 2 bhArahe vAse rAyagihe nayare seNitassa rano dhAriNIe devIe kuchiMsi kumArattAe pnycaayaae| vR.'mehAi'tti he megha iti, evamabhilApya mahAvIrastamavAdIt / ___'senUna'mityAdi, atha nUnaM-nizcitaM megha! asti eSo'rthaH?, 'hate'ti komalAmantraNe astyeSo'rtha iti medhenottaramadAyi, vanacarakaiH-zabarAdibhiH, 'saMkhe'tyAdi vizeSaNaM prAgiva sattussehe-saptahastocchritaH,navAyato-navahastAyataH, evaMdazahastapramANaH madhyabhAgesaptAhAnipAdakarapucchaliGgalakSaNAni pratiSThitAni bhUmau yasya sa tathA samaH-aviSamagAtraH susaMsthitoviziSTasaMsthAnaHpAThAntareNa saumyasammitaH tatra somyaH-araudrAkAro nIrogo vA sammitaH-- pramANopetAGgaH, purataH agrataH udagraH-uccaH samucchritazirAH zubhAni sukhAni vA AsanAniskandhAdIni yasya satathA, pRSThataH-pazcAdbhAgevarAhaiva-zUkaraivavarAhaHavanatatvAt, ajikAyA ivonnatatvAt kukSI yasya sa tathA, acchidrakukSI mAMsalatvAt alambakukSirapalakSaNaviyogAt Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, varga:, adhyayanaM- 9 75 palambalaMboyarAharakaretti- pralambaM ca lambI ca krameNodaraM ca - jaThaNaradharakarau ca - oSThahastau yasya sa tathA pAThAntare lambI lambodarasyevagaNapateriva adharakarau yasya sa tathA, dhanuH pRSThAkRti - AropitajyadhanurAkAraM viziSTaM - pradhAnaM pRSThaM yasya sa tathA AlInAni - suliSTAni pramANayuktAni varttitAni - vRttAni pIvarANi - upacitAni gAtrANi - aGgAni aparANi - varNitagAtrebhyo'nyAni aparabhAgagatAni vA yasya sa tathA, athavA AlInAdivizeSaNaM gAtraM--uraH aparazca--pazcAdbhAgo yasya sa tathA, vAcanAntare vizeSaNadvayamidaM - abhyudgatA - unnatA mukulamallikeva- korakAvasthavicaklikusumavaddhavalAzca dantA yasya so'bhyudgatamukulamallikAdhavaladantaH AnAmitaM yaccApaM - dhanustasyeva lalitaM-vilAso yasyAH sA tathA sA ca saMvellitA gha- saMvellantI saGkocitA vA agrasuNDA - suNDAnaM yasya sa AnAmitacApalalitasaMvellitAgrasuNDaH, AlInapramANayuktapucchaH pratipUrNAH sucAravaH kUrmmavaccaraNAyasya sa tathA pANDurAH -- zuklA: suvizuddhAH-nirmalAH snigdhAH - kAntA nirupahatAH - sphoTAdidoSarahitA viMzatirnakhA yasya sa tathA, tatra tvaM he megha 1 'bahubhirhastyAdibhiH sArddha saMparivRtaH AdhipatyaM kurvan viharasIti sambandhaH tatra hastinaH - paripUrNapramANAH loTTakAH- kumArakAvasthAH kalabhAH - bAlakAvasthAH hastisahasya nAyakaH - pradhAnaH nyAyako vA dezako hitamArgAdiH prAkarSI prAkarSako agragAmI prasthApako - vividhakAryeSu pravartako yUthapatiH tatsvAmI vRndaparivarddhakaH tadUvRddhikArakaH 'saI palalie'tti sadA pralalitaH - prakrIDitaH kandarparatiH - kelipriyaH mohanazIlo - nidhuvanapriyaH avitRpto-mohane evAnuparatavAJchaH, tathA sAmAnyena kAmabhoge'tRSitaH giriSuca - parvateSu darISu ca - kandaravizeSeSu kuhareSu ca parvatAntarAleSu kandarAsuca - guhAsu ujjhareSuca - udakasya prapAteSu nirjhariSu ca syandaneSu vidareSu ca - kSudranadyAkAreSu nadIpulinasyandajalagatirUpeSu cA gartAsu capratItAsu palvaleSu ca - prahlAdanazIleSu cillaleSu ca cikkhillamizreSu kaTakeSu ca - parvatataTeSu kaTakapalcaleSu - parvatataTavyasthitajalAzayavizeSeSu taTISu ca -- nadyAdInAM tadeSu vitaTISuca - tAsveda virUpAsu athavA viyaDizabdena loke aTavI ucyate, Su ca - ekadizi chinneSu parvateSu kuTakeSu ca adhovistIrNeSUpari saMkIrNeSu vRttaparvateSu hastyAdibandhanasthAneSu vA zikhareSuca - parvatoparivarttikUTeSu prAgbhAreSuca ISadavanataparvatabhAgeSu maJceSuca-stammanyastaphalakamayeSu nadyAdilaGghanArtheSu mAleSu ca zvApadAdirakSArtheSu tadvizeSeSveva maJcamAlakAkAreSu parvatadezeSvityanye kAnaneSu ca - strIpakSasya puruSapakSasya caikatarasya bhogyeSu vanavizeSeSu athavA yatparataH parvato'TavI vA bhavati tAni kAnanAni jIrNavRkSANi vA teSu vaneSu ca - ekajAtIyavRkSeSu vanakhaNDeSu ca - anekajAtIyavRkSeSu vanarAjISuca - ekAnekajAtIyavRkSANAM paGkitaSu nadISu ca pratItAsu nadIkakSeSu ca tadgahaneSu yUtheSu ca vAnarAdiyUthAzrayeSu saGgameSu ca - nadImIlakeSu vApISu ca caturAsu puSkariNISu ca vartulAsu puSkaravatISu vA dIrghikAsu ca - RjusAriNISu guMjAlikAsu ca vakrAsiNISu sarassu ca jalAzayavizeSeSu saraH paGkitakAsu ca - sarasAM paddhatiSu saraH saraH paGkitakAsu ca - yAsu saraH paGkitaSu ekasmAtsaraso' nyasminnanyasmAdanyatraivaM saJcArakapATakenodakaM saMcarati tAsu bahuvidhAstarupallavAH pracurANi pAnIyatRNAni ca yasya bhogyatayA sa tathA, nirbhayaH zUratvAt, nirudvignaH sadaiva anukUlaviSayaprApteH, -- Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdhamaMkathAGga sUtram-1/-19/37 gukhNsukhen-akRcchrenn| pAuse'tyAdi, prAvRT-ASADhazrAvaNau varSArAtro-mAdrapadAzvayujau zarat-kArtikagargazIrSI hemantaH-poSamAdhau vasantaH-phAlgunacaitrau eteSu paJcasu RtuSu samatikrAnteSu, 'jyeSThAmUlamAse'ttijyeSThamAse pAdapagharSaNasamutthitenazuSkatRNapatralakSaNaM kacavaraMmArutazcatayoH saMyogena dIpto yaH sa tathA tena 'mahAbhayaMkareNa' atibhayakAriNA 'hutavahena' agnanA yo janita iti hadayasthaM, 'vanadavo' vanAgniH, tasya jvAlAbhiH saMpradIptA ye te tathA teSu ca vanAnteSu satsu athavA pAyavadhaMsasamuTThieNa'mityAdiSuNaMkArANAM vAkyAlaGkArAraathatvAtsaptamyekavacanAntatA vyAkhyeyA, tathA dhUmAkulAsudikSu, tathA mahAvAyuvegenasaMghaTTiteSu chinnajvAleSu-truTitajvAlAsamUheSu Apatatsu-sarvataH saMpatatsutathA pollarukkhesuttizuSiravRkSeSuantarantaH madhyemadhyemAyamAneSudahyamAneSutathA mRtai gAdibhiH kuthitAH--kothamupanItA vinaSTAH-vigatasvabhAvAH 'kimiNakaddamatti kRmivatkardamAH nadInAM vivarakANAMca kSINapAnIyAH antAH-paryantA yeSu, kvacit kimavatti' pAThaH tatra mRtaiH kuthitAH vinaSTakRmikAH kardamAH-nadIvidarakalakSaNAH kSINA jalakSayAtpAnIyAntA-jalAzayAyeSutetathA teSuvanAnteSu-vanavibhAgeSusatsu, tathA bhRGgArakANAM-pakSivizeSANAM dInaH kranditaravo yeSu te tathA teSu vanAnteSviti vartate, tathA kharaparuSaM-atikarkazamaniSTaM riSThAnAM-kAkAnAM vyAhataM-zabditaM yeSu te tathA, vidrumANIva-pravAlAnIva lohitAni agniyogAtpallavayogAdvA agrANi yeSAM te vidrumArAstataH padadvayasya 2 karmadhArayaH, tatasteSuvRkSottameSu satsu. vAcanAntarekharaparuSariSThavyAhatAni vividhAni drumAgrANiyeSutekharaparuSariSThavyAhatavidhadhadrumAnAsteSuvanAnteSviti, tathA tRSNAvazenamuktapakSAHzlathIkRtapakSAH prakaTitajihvAtIlukAH asaMpuTitatuNDAzca-asaMvRtamukhAH ye pakSisaGghAste tathA teSu 'sasaMtesutti zvasatsu-zvAsaM muJcatsu, tathA grISmasya USmA ca-uSNatA uSNapAtazcaravikarasantApaH kharaparuSacaNDamArutazca-atikarkazaprabalavAtaHzuSkatRNapatrakacavarapradhAnavAtolI ceti dvandvaH tAbhirdhamantaH--anavasaathitA daptAH saMbhrAMtA ye zvapadAH-siMhAdayaH tairAkulA yete tathA, mRgatRSNA-marIcikA tallakSaNo baddhaH cihnapaTTo yeSu te tathA, tataHpadadvayasya kArayo'tasteSu satsu, girivareSu-parvatarAjeSu, tathA saMvartakiteSusaMjAtasaMvartakeSu trastA-bhItA ye mRgAzca prasayAzca-ATavyacatuSpadavizeSAH sarIsRpAzcagodhAdayasteSu, tatazcAsau hastI avadAritavadanavivaro nirlAlitAnajihvazca ya iti karmadhArayaH 'mahaMtatubaiyapuNNakaNNe' mahAntI tumbakitau-bhayAdaraghaTTatumbAkArau kRtau stabdhAvityarthaH, puNyau-vyAkulatayAzabdagrahaNepravaNI karNIyasyasatathA, saMkucitaH 'thora ttisthUlaHpIvaro-mahAn karo yasya sa tathA ucchritalAGgulaH 'pINAiya'ti pInAyA-maDDA tayA nirvRttaM painAyikaM tadvidhaM yadvirasaM raTitaM tallakSaNena zabdena sphoTayannivAmbaratalaM pAdadardaraNapAdaghAtena kampayanniva 'medinItala'mityAdi, kaNThaMya diso disiM tidikSucApadikSucavipalAyitavAn, Aturo-vyAkulaH 'juMjie'ttibubhukSitaH durbalaH-klAntoglAnaH naSTazrutiko-mUDhadikkaH 'parabmAhae'ttiparAbhyAhato bAdhito bhIto-jAtabhayaH trastojAtakSobhaH 'tasietti zuSka AnandarasazoSAt udvignaHkathamito'nardhAnmokSye'hamityadhyavasAyavAn, kimuktaMbhavati?-saMjAtabhayaH-sarvAtmanotpannabhayaH Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayanaM-1 77 AghAvamAna-ISat paridhAvamAnaH- samantAt 'pANiyapAe tti pAnaM pAyaH pAnIyasya pAyaH pAnIyapAyastasmin, jalapAnAyetyarthaH, seyaMsivisannettipaGkenimagnaH, kAyaMpratyuddhariSyAmItikRtvA kAyamuddhartumArabdha iti zeSaH, 'baliyatarAya'ti gaaddhtrN| "tae NamityAdi, ihaivamakSaraghaTanA-tvayA he megha ! eko gajavarayuvA karacaraNadantamuzalaprahArakairviprAlabdho vinAzayitumiti gamyate, viparAddhovA-hataHsan anyadA kadAcit svakAdhUthAt ciraM 'nijUDhe ti nirghATito yaH sa pAnIyapAnAya tameva mahAhadaM samavatarati smeti, 'Asurutte'tti sphuritakopaliGgaH ruSTa :-uditakrodhaH kupitaH--pravRddhakopodayaH cANDikyitaHsaMjAtacANDikyaH prakaTitaraudrarUpa ityarthaH 'misimisImANe'tti krodhAgninA dedIpyamAna iva, ekAthikA vaitezabdAHkopaprakarSapratipAdanArthaMnAnAdezajaniveyAnugrahArthavA, ucchuhai avaSTabhnAti vidhyatItyarthaH, 'nijAe'ttiniryAtayati samApayati, vedanA kiMvidhA?-ujjvalA vipakSalezenApi akalaGkitA vipulA zarIravyApakatvAt kvacittituletti pAThastatra trInapi manovAkyalakSaNAnarthAstulayati-jayati tulArUDhAniva vA karotIti tritulA karkazA-karkazadravyamivAniSTetyarthaH, pragADhA-prakarSavatIcaNDA-raudrA duHkhA-duHkharUpA na sukhetyarthaH, kimuktaM bhavati ?- duradhisahyA, 'dAhavakaMtIe'tti dAho vyutkrAnta-utpanno yasya sa tathA sa eva dAhavyutkrAntikaH 'aTTaksa- dRduhaTTe'tti ArtavazaM-ArtadhyAnavazatAmRto-gato duHkhArtazcayaH sa tathA, 'kaNerue'ttikareNukAyAH rattupalle'tyAdi raktotpalavadraktaH sukumArakazca yaHsatathA japAsumanazcaAraktapArijAtakazca vRkSavizeSaulAkSArasazca sarasakuDamaMcasandhyA-rAgazcetidvandvaH eteSAmivava!yasyasa tathA, gaNiyAra'ttigaNikAkArAH-samakAyAH kareNavastAsAM 'kotthaM tiudaradezastatra hasto yasya kAmakrIDAparAyaNatvAt satathA, iha cetsamAsAnto draSTavyaH / 'kAladhaMmuNa'tti kAlaH-maraNaM sa eva dharmo-jIvaparyAyaH kAladharmaH 'nivvattiyanAmadhejo'i yAvatkaraNena yadyapi samagraH pUrvokto hastivarNakaH sUcitasthApi zvetatAvarNakavarko draSTavyaH, iha raktasya tasya varNitatvAdata evAne 'sattussehe'ityAdikamatidezaM vakSyati yat punariha dRzyate 'sattaMge'tyAdi tadvAdhanAntaraM, varNakApekSaM tu likhitamiti / "lesAhI'tyAdi tejolezyAdhanyataralezyAM prAptasyetyarthaH adhyavasAnaM-mAnasI pariNatiH pariNAmo-jIvapariNatiH,jAtismaraNAvaraNIyAnikarmANimatijJAnAvaraNIyabhedAH kSayopazamaHuditAnAMkSayo'nuditAnAMviSkambhitodayatvaMIhA-sadAbhimukho vitarkaityAdi prAgvat, saMjJinaH pUrvajAtiH-prAktanaM janma tasyA yat smaraNaM tatsaMjJipUrvajAtismaraNaM vyastanirdeze tu saMjJI pUrvo bhavoyatra tatsaMjJipUrvasaMjJItica vizeSaNaMsvarUpajJApanArthaM, navasaMjJavinojAtiviSayaMsmaraNamutpadyata iti, 'abhisamesittiavabudhyase pratyaparANa:-aparAhnaH, _ -taeNamityAdikogranthojAtismaraNavizeSaNamAzrityavarNitaH, davaggijAyakAraNaTTatti davAgneH saMjAtasyakAraNasya-bhayahetornivRttayeidaMdavAgnisaMjAtakAraNArthaM, arthazabdasyanivRttyarthatvAt, kvacitta davaggisaMtANakAraNa?'tti dRzyate, tatra davAgnisantrANakAraNAyeti vyAkhyeyaM, 'maMDalaMghAesi' vRkSAdhupaghAtena tatkarotItyarthaH 'khuvetayativattikSuvohasvazikhaH zAkhI AhuNiyati 2 prakamya calayitvetyarthaH, 'udvavesitti uddharasi 'eDesi'tti chaIyasi, 'docaMpi' dvitIyaM Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 jJAtAdharmakathAGga sUtram- 9/19/37 tasyaivamaNDalasyadhAtaM, evaMtRtIyamiti, nalinIvanavivadhanakare, iha vivadhanaM-vinAzaH, 'hemaMte'ti zItakAlekundAH-puSpajAtIyavizeSAH lodhrAzca-vRkSavizeSAstecazItakAlepuSyantyatasteuddhatAHpuSpasamRddhayA uddhavarA iva yatra satathA, tathA tuSAraM-himaM tat pracuraM yatra sa tathA, tataH karmadhArayaH tatastatra, grISme-uSNakAle vivartamAno-vicaran vaneSu vanakareNUnAM tAbhirvA vividhA dinna'tti dattAH kajaprasavaiH-padmakusumairghAtAH-prahArAyeSuyasya vA satathA vanareNuvivihadinnakaya-paMsudhA o'tti pAThAntare tu vanareNavo-vanapAMzavo vividhaM-anekadhA 'dinna'tti dattA dikSvAtmani ca kriDAparatayA kSiptA yena sa tathA, tathA krIDayaiva kRtAH pAMzughAtA yena sa tathA, tataH padadvayasya karmadhArayaH, 'tuma'ti tvaM, tathA kusumaiH kRtAniyAnicAmaravatvakarNapUrANitaiH parimaNDito'bhirAmazca yaHtathA, kvacit 'uuyakusuma'ttipAThaH, tatraRtujakusumairiti vyAkhyeyaM, tathAmadavazena vikasanti kaTataTAni-gaNDataTAni klinnAni-ArdrAkRtAni yena tattathA tacca tadgandhamadavAri ca tena surabhijanitagandhaH-manojJakRtagandhaH kareNuparivRtaHRtubhiH samastA samAptA vA-paripUrNAjanitA zobhA yasya sa tathA, kAle kiMbhUte ?-dinakaraH karapracaNDo yatra sa tathA tatra, parizoSitAHnIrasIkRtAHtaruvarAH zrIdharAH-zobhAvantoyena parizoSitA vAtaruvarANAMzrI:-saMpaddharAyAM-bhuvi vA yena, pAThAntare parizoSitAni taruvarazikharANi yena sa tathA sa cAsau bhImataradarzanIyazceti, __tatra, bhRGgArANAM-pakSivizeSANAM ruvatAM-ravaM kurvatAM bhairavo-bhImo ravaH-zabdo yasmin satathA tatra, nAnAvidhAni patrakASThatRNakacavarANyuddhatAni-utpATitAni yena sa tathA sa cAso pratimArutazca-pratikUlavAyustena AdigdhaM-vyAptaM namastalaM-vyoma 'paDumamANe'tti paTutvAdupatApakAri yasmin, pAThAntare uktavizeSaNena pratimArutenAdigdhaM nabhastalaM drumagaNazca yasmin sa tathA, tatra vAtolyA-vAtyayA dAruNataro yaH sa tathA tatra, tRSNAvazena ye doSA-vedanAdayastaioSitA-jAtadoSA dUSitA vAnamanto vividhA ye zvapadAstaiH samAkulo yaH sa tathA tatra, bhImaM yathA bhavatyevaM zyateyaH sabhImadarzanIyaH tatra vartamAnodAruNe grISme,kenetyAha-mArutavazena yaH prasaraH-prasaNaM tena prasRto vijRmbhitazca-prabalIbhUto yaH sa tathA tena, vanadaveneti yogaH, abhyadhikaMyathA bhavatyevaMbhImabhairavaH-atibhISmo ravaprakAroyasyasa tathA tena, madhudhArAyA yatpatitaM-patanaM tena sikta uddhAvamAnaH-pravarddhamAno dhagadhagAyamAno-jAjvalyamAnaH spandoddhatazca-dahyamAnadAruspandaprabalaH pAThAntare zabdoddhatazcayaH satathA tenadIptataro yaH sasphuliGgazca tena, dhUmamAlAkuleneti pratItaM, zvApadazatAntakaraNena-tadvinAzakAriNA jvAlAbhirAlopitaH-kRtAcchAdano niruddhazca-vivakSitadiggamanena nivArito dhUmajanitAndhakArAbhItazca yaH satathA,AtmAnamevapAlayatItyAtmapAlaH,pAThA0'AyavAloya'ttitatraAtapAlokena-hutavahatApadarzanena mahAntau tumbakitau stabdhatayA araghaTTatumbAkRtI sasaMghramau karNau yasya sa tathA, ... AkuJcatasthUlapIvarakaraH bhayavazena bhajantI diza iti gamyate dIpte nayane yasya sa tathA 'AkuMciyathorapIvarakarAbhoyasavvabhayaMtadittanayaNo' tipAThAntaraMtatrAbhogo-vistaraH sarvAdizo bhajantI dIpte nayane yasyeti, vegena mahAmedha iva vAtenoditamahArUpaH, kimityAha-yena yasyAM dizi kRto-vihitaste- tvayApurA-pUrvaM davAgnibhayabhItahadayena apagatAni tRNAni teSAmeva ca Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-1 pradezA-mUlAdayo'vayavA vRkSAzcayasmAtso'pagatRNapradezavRkSaH, kau'sau?-vRkSoddezaH-vRkSapradhAno bhUmerekadezo rUkSoddezo vA, kimartha ?-davAgnisantrANakAraNArtha-davAgnisantrANaheturidaM bhavatvityetadartha, tathA yenaiva-yasyAmeva dizi maNDalaM tenaiva-tatraiva pradhAritavAn gamanAya, kathaM bahubhirhastyAdibhiH sArddhamityayameko gamaH / __yat punaH 'tae NaM tuma mehA ! annayA kayAI kameNa paMcasu' ityAdi dRzyate tadgamAntaraM manyAmahe, tacca evaM draSTavyaM 'ducaMpi maMDalaghAyaM karesi jAva suhaMsuheNaM viharasi, tae NaM tuma mehA ! annayAkayAipaMcasuuUsuaichatesu'ityAdi, yAvat 'jeNevamaNDaleteNeva siMhAdayaHpratItAH navaraMvRkA-varukSAHdvIpikA:-citrakAH acchatti-ricchA taracchA-lokaprasiddhAH parAsarAH-zarabhA zRgAlavirAlazunakAH pratItAH kolA:-zUkarAH zazakAH-pratItAH kokantikA-lomaTakAH citrAH cillalagA-AraNyA jIvavizeSAH, eteSAM madhye'dhikRtavAcanAyAM kAnicinna dRzyante, agnibhayavidrutAH-agnibhayAbhibhUtAH egaotti ekato biladharmeNa-bilAcAreNa yathaikana bile yAvanto markoTakAdayaH saMmAnti tAvantastiSThanti evaM te'pIti, tatastvayA he megha ! gAtreNa gAtraM kaNDUyiSye itikRtvA-itihetoH pAda ukSiptaH-utpATitaH, taMsi ca NaM aMtaraMsi-tasmiMzcAntare pAdAkrAntapUrve antarAle ityarthaH / pAdaM nikkhevissAmittikaTTha' iha bhuvaM nirUpayannati zeSaH, prANAnukampayetyAdi padacatuSTayamekArthaM dayAprakarSapratipAdanArthaM, nihie'ttiniSThAM gataH kRsvakAryojAta ityarthaH, uparato'nAliGgitendhanAdvyAvRttaH upazAnto-jvAlopazamAvidhyAto'GgAramurmurAdhabhAvAt 'vApI tisamuccaye 'jIrNa'ityAdizithilA valipradhAnA yA tvak tayA pinaddhaM gAtraM-zarIraM yasya sa tathA asthAmA--zArIbalavikalatvAt abalaH avaSTambhavarjitatvAt aparAkramo-niSpAditasvaphalabhimAnavizeSarahitatvAt, acaMkramaNatovA 'ThANukhaMDe'ttiUrddhasthAnena stambhigAtraityarthaH 'rayayagiripabbhArettiihaprAgambhAraISadavanataM khaNDa, upamA cAnenAsya mahattayaiva, na varNato, raktatvAttasya, vAcanAntare tu sita evaasaaviti| ma. (38) tateNaM tuma mehA! AnupubveNaM gamavAsAo nikkhate samANe ummukkabAlabhAve jovvaNagamaNupatte mama aMtie muMDe bhavittA AgArAo anagAriyaM pavvaie, taMjati jAva tume mehA! tirikkhajoNiyabhAvamuvagaeNaM apaDiladdhasaMmattarayaNalaMbheNaM se pANe pANANukaMpayAe jAva aMtarA ceva saMdhArite no ceva NaM nikkhitte kimaMga puNa tuma mehA! iyANiM vipulakulasamubbhaveNaM niruvahayasarIradaMtaladdhapaMciMdieNaM evaM uTThANabalavIriyapurisagAraparakkamasaMjutteNaM mama aMtie muMDe bhavittA AgArAto anagAriyaM pavvatie samANe samaNANaM niggaMdhANaM rAo pubvarattAvarattakAlasamayaMsi vAyaNAe jAva dhammANuogaciMtAe ya uccArassa vA pAsavaNassa vA atigacchamANANa ya niggacchamANANaya hatyasaMghaTTaNANiya pAyasaMghaTTaNANiya jAva rayareNuguMDaNANi ya no sammaMsahasi khamasi titikkhasi ahiyAsesi? tate NaM tassa mehassa anagArassa samaNassa bhagavato mahAvIrassa aMtie etamaTuM socA nisamma subhehiM pariNAmehi pasatthehi ajjhavasANehiM lessAhiM vusjaajhamANIhiM tayAvaraNijANaM kammANaM khaoyasameNaM IhAvUhamaggaNagavesaNaM karemANassa sannipubbejAtIsaraNe samuppanne, etamaTuM Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/1/38 sammaM abhisameti / tate NaM se mehe kumAre samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM saMbhAriyapuvvajAtIsaMbharaNe duguNANIyasaMvege ANaMdayaMsupunnamuhe harisavaseNaM dhArAhayakadaMbakaM piva samussasitaromakUve samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati nama'sati 2 ttA evaM vadAsI - ajjappabhitI NaM bhaMte! mama do acchINi mottUrNa avasese kAe samaNANaM niggaMthANaM nisaTTettikaTTu puNaravi samaNaM bhagavaM mAvIraM vaMdati nama'sati 2 evaM vadAsI-- icchAmi NaM bhaMte! iyANiM sayameva doccaMpi sayameva pavvAviyaM sayameva muMDAviyaM jAva sayameva AyAragoyaraM jAyAmAyAvattiyaM dhammamAtikkhaha, tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre mehaM kumAraM sayameva pavvAvei jAva jAyAmAyAvattiyaM dhambhamAikkhai, 80 evaM devANuppiyA ! gantavvaM evaM ciTThiyavvaM evaM nisIyavvaM evaM tuyaTTiyavvaM evaM bhuMjiyavvaM bhAsiyavvaM uDDAya 2 pANANaM bhUyANaM jIvANaM sattANaM saMjameNaM saMjamitavvaM, tate NaM se mehe samaNassa bhagavato mahAvIrassa ayameyArUvaM dhammiyaM unavaesaM sammaM paDicchati 2 taha ciTThati jAva saMjameNaM saMjamati, tate NaM se mehe aNagAre jAe iriyAsamie aNagAravannao bhANiyacco, tate NaM se mehe aNagAre samaNassa bhagavato mahAvIrassa aMtie etArUvANaM therANaM sAmAtiyamAtiyANi ekkArasa aMgAtiM ahijati 2 ttA bahUhiM cautthachaTTaTThamadasamaduvAlasehiM mAsaddhamAsakhamaNehiM appANaM bhAvemANe viharati, tate gaM sa0 bha0 mahAvIre rAyagihAo nagarAo guNasilAo cetiyAo paDinikkhimati 2 bahiyA jaNavayavihAraM viharati / vR. 'apaDiladdhasaMmattarayaNalaMmeNaM' ti apratilabdhaH - asaMjAtaH, 'vipulakulasamubbhaveNamityAdau kA vAkyAlaGkAre nirupahataM zarIraM yasya sa tathA dAntAni - upazamaM nItAni prAkkAle labdhAni santi paJcendriyANi yena sa tathA, tataH karmmadhArayaH, pAThAntare nirupahatazarIraprAptazcAsau labdhapaJcaindriyazceti samAsaH, 'eva' mityupalabhyamAnaru pairutthAnAdibhiH saMyukto yaH sa tathA, tatra utthAnaM - ceSTAvizeSaH balaM - zArIraM vIryaM - jIvaprabhavaM puruSakAraH - abhimAnavizeSa parAkramaH - sa eva sAdhitaphala iti / no samyak sahase bhayAbhAvena kSamase kSobhAbhAvena titikSase dainyAnavalambanena adhyAsayasi avicalitakAyatayA, ekArthikAni vaitAni padAni, tasya meghasyAnagArasya jAtismaraNaM samutpannamiti sambandhaH, samutpanne ca tatpara kimityAha - etamArthaM - pUrvoktaM vastu samyak 'abhisamei' tti abhisameti avagacchatItyarthaH / 'saMbhAriyapuvvajAIsaraNe' tti saMsmAritaM pUrvajAtyoH - prAktajanmanoH sambandhi saraNaM-gamanaM pUrvajAtisaraNaM yasya sa tathA, pAThAntare saMsamAritapUrvabhavaH, tathA prAkAlApekSayA dviguNa AnItaH saMvego yasya sa tathA AnandAzrubhiH pUrNaM bhRtaM plutamityartho mukhaM yasya sa tathA, 'harisavasa' tti anena 'harisavasavisappamANahiyae' tti draSTavyaM, dhArAhataM yatkadambakaM-kadambapuSpaM tadvat samucchritaromakUpo romAJcita ityarthaH 'nisaTTe' tti niHsRSTo dattaH / anagAravarNako vAcyaH, sa cAyaM 1 'IriyAsamie bhAsAsamie esaNAsamie AyANabhaMDa- mattanikkhevaNAsamie uccArapAsavaNakhela siMghANajallaparidvAvaNiyAsamie maNasamie vayasamie kAyasamie maNagutte 3' manaHprabhRtInAM samitiH - saThapravRttiH guptistu nirodhaH ata eva 'gutte guttiMdie guttabaMbhayArI;' brahmaguptibhiH dhAI--saGgAnAM vaNNe lajjU-parajjurivAvakravyavahArAt lajjAlurvA saMyamena laukikalajjayA vA 'tavassI Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH, adhyayanaM -1 khaMtikhame' kSAntyA kSamate yaH sa tathA 'jiiMdie sohI' zodhayatyatmaparAviti zodhI zobhI vA 'anidAne appussue'alpautsukyo'nutsuka ityarthaH, 'abahillese 'saMyamAdabahirbhUtacittavRttiH 'susAmaNNarae iNameva niggaMdhaM pAvayaNaM puraottikaDDa viharai' nirgranthapravacanAnumArgeNa ityarthaH / mU. (39) tate NaM se mehe aNagAre annayA kadAi samaNaM bhagavaM0 vadaMti naMsati evaM vadAsI - icchAmi NaM bhaMte! tubbhehiM abbhaNunAte samANe mAsiyaM bhikkhupaDimaM uvasaMpacittANaM viharittae, ahAsuhaM devANuppiyA! mA paDibandhaM kareha, 81 tate se mehe samaNaM bhagavayA0 abmaNunnAte samANe mAsiyaM bhikkhupaDimaM uvasaMpajjittANaM viharati, mAsiyaM bhikkhupaDimaM ahAsuttaM ahAkappaM ahAmaggaM0 sammaM kAraNaM phAseti pAleti sobheti tIreti kiTTeti sammaM kAraNaM phAsettA pAlittA sobhettA tIrettA kiTTettA punaravi samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati nama'sati 2 ttA evaM vadAsI icchAmi NaM bhaMte! tumehi abbhaNunAte samANe domAsiyaM bhikkhupaDimaM uvasaMpadmittANaM vihahirattae, ahAsuhaM devANuppiyA ! mA paDibandhaM kareha, jahA paDhamAe abhilAvo tahA doghAe taccAe cautthAe paMcamAe chammAsiyAe sattamAsiyAe paDhamasattarAiMdiyAe doccaM sattarAtiMdiyAe taiyaM sattarAtiMdiyaAe ahorAtiMdiyAevi egarAiMdiyAevi, taNaM se me anagAre bArasa bhikkhupaDimAo sammaM kAraNaM phAsettA pAlettA sobhettA tIrettA kiTTettA punaravi vaMdati namaMsai 2 tA evaM vadAsI- icchAmi NaM bhaMte! tubhehiM abbhuNunnAe samANe guNarataNasaMvaccharaM tavokammaM uvasaMpaJjitA NaM viharittae, ahAsuhaM devANuppiyA ! mA paDibaMdhaM kareha, tate gaM se mehe anagAre paDhamaM bhAsaM cautthaMcauttheNaM anikkhitteNaM tavokammeNaM diyA ThANukkaDue sUrAbhimUhe AyAvaNabhUmIe AyAvemANe rattiM vIrAsaNeNaM avAuDaeNaM doghaM mAsaM chaTTachaTTeNaM0 taccaMmAsaM aTThamaM aTTameNaM0 cautthaM mAsaM dasamaMra anikkhiteNaM tavokammeNaM diyA ThANu kakuDue sUrAbhimUhe AyAvaNabhUmINe ratiM vIrAsaNeNaM avAuDaeNaM paMcamaM mAsaM duvAlasamaM 2 anikkhitteNaM tavokammeNaM diyA ThANukkuDUe sUrAbhimuhe AyAvaNabhUmie AyAvemANe rattiM vIrAsaNeNaM avAuDateNaM, evaM khalu eeNaM abhilAveNaM chaTTe coha samaM 2 sattame solasamaM 2 aTThame aTThArasamaM 2 navame vIsatimaM 2 dasame bAvIsatimaM 2 ekkArasame cauvvIsatimaM 2 bArasame chavvIsatimaM 2 terasame aTThAvIsatimaM 2 coisame tIsaimaM 2 paMcadasame baccIsatimaM 2 cauttIsatimaM 2 solasame anikkhiteNaM tavokammeNaM diyA ThANukkuDueNaM sUrAbhimUhe AyAvaNabhUmIe AyAvemANe rattiM vIrAsaNeNaM ya avAuDateNa ya, tate NaM se mehe aNagAre guNarayaNasaMvaccharaM tavokammaM ahAsutaM jAva sampaM kAeNaM phAsei pAlei soi tIrei kiTTei ahAsutaM ahAkappaM jAva kiTTettA samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati nama'sati 2 bahUhiM chaTTaTTamadasamaduvAlasehiM mAsaddhamAsakhamaNehiM vicittehiM tavokambhehiM appANaM bhAvemANe viharati / ghR. 'ahAsuhaM ti yathAsukhaM sukhAnatikrameNa mA paDibandhaM - vighAtaM vidhehi vivakSitasyeti gamyaM, bhikkhupaDima' ttiabhigrahavizeSaH, prathamA ekamAsikI evaM dvitIyAdyAH saptamyantAH krameNa 6 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-19/39 dvitricatuSpaJcaSaTsaptamAsamAnAH, aSTamInavamIdazamyaH pratyekaM saptAhorAtramAnAH ekAdazI ahorAtramAnA dvAdazI ekarAtramAneti, // 1 // tatra 'paraDivaJjai eyAo saMghaNayadhiijuo mhaastto| paDimAo bhAviyappA sammaM guruNA annunnaao|| // 2 // gaccheciyA nimmAo jA puvvA dasa bhave asNpunnnnaa| navamassa taiya vatthU hoijahanno suyaahigmo|| // 3 // vosaTTacattadeho uvasaggasaho jaheva jinnkppii| esaNa abhiggahiyA bhattaM ca alevaDaM tassa // // 4 // duTThassahatthimAi taobhaeNaM payaMpinosarai / emAi niyamasevI viharai jA'khaMDio mAso / / " ityAdigranthAntarAbhihito vidhirAsAM draSTavyaH yacceha ekAdazAGgavido'pi meghAnagArasya pratimAnuSThAnaM bhaNitaM tatsarvavedisa-mupadiSTatvAdanavadyamavaseyamiti, 'yathAsUtra' sUtrAnatikrameNa 'yathAkalpa' pratimAcArAnatikrameNa yathAmArga jJAnAdayanatikrameNakSAyopazamikabhAvAnatikramaNa vAkAyena na manorathamAtreNa 'phAsei'ttiucitakAle vidhinA grahaNAt pAlayati' asakRdupayogena pratijAgaraNAt 'zobhayati' pAraNakadine gurudattazeSabhojanakaraNAt zodhayati vA-atiyArapakakSAlanAt 'tIrayati' pUrNe'pi kAle stokakAlamavasthAnAt 'kIrtayati' pAraNakadine idaM cedaM caitasyAH kRtyaM kRmityevaM kIrtanAt / guNAnAM-nirjarAvizeSANAM racanA-karaNaM saMvatsareNa-satribhAgavarSeNa yasmiMstattapo guNaracanasaMvatsaraM guNA eva vA ralAni yatra sa tathA guNaralaH saMvatsaro yatra tapasi tadguNaralasaMvatsaramiti, iha ca trayodaza mAsAH saptadaza dinAdhikAstapaHkAlaH, trisaptatizca dinAni pAraNakakAla iti, evaM caayN||1|| ___pannarasa vIsa cauvIsa cevacauvIsa pnnnnviisaay| cauvIsa ekkavIsA cauvIsA sttviisaay|| tIsA tetIsAvi yacauvIsa chavIsa aTThavIsA y| tIsA battIsAviya solasa mAsesutavadivasA / / ennarasadasaTTachappaMcacaura paMcasuya tiNNi tinnnnitti| paMcasu do do yatahA solasamAsesupAragaNA // " iha ca yatra mAse aSTamAditapaso yAvanti dinAni na pUryante tAvantyagretamAsAdAkRSya pUraNIyAnyadhikAni cAgretanamAse kSeptavyAnIti / cauttha;mityAdi, catvAribhaktAniyatra tyajyante taccaturtha, iyaM copavAsasya saMjJA, evaMSaSThAdirUpavAsadvayAderiti, aNikkhitteNaM'ti avizrAntena 'diyA ThANukkuDueNaM' divA-divase sthAnaM-AsanamutkuTukaM AsaneSu putAlaganarUpaM yasya sa tathA AtApayan-AtApanAMkurvan vIrAsaNeNaM ti siMhAsanopaviSTasya bhuvinyastapAdasyApanItasiMhAsanasyevayadavasthAnaMtadvIrAsanaMtena vyavasthita itigmyte|kiNbhuuten aprAvRtena-avidyamAnaprAvaraNena sa eva vA aprAvRtaH NaMkArastu alaGkArArthaH / Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-1 A mU.(40) tate NaM se mehe anagAre teNaM urAleNaM vipulaiNaM sassirIeNaM payatteNaM paggahieNaM kallANeNaM siveNaM dhanneNaM maMgalaNaM udaggeNaM udAraeNaM uttameNaM mahAnubhAveNaM tavokammeNaM sukke mukkhe lukha nimmaMse nissoNie kiDikiDiyAbhUe advicammAvaNaddhe kise dhamaNisaMtae jAte yAvi hotyA, jIvaMjIveNaM gaccatijIvaMjIveNaM ciTThatibhAsaMbhAsittA gilAyatibhAsaMbhAsamANe gilAyati bhAsaM bhAsissAmitti gilAyati se jahA nAmae iMgAlasagaDiyAi vA kaTThasagaDiyAi vA pattasaga0 tilasagaDi0 eraMDakaTThasagaDiyAivA uNhe dinA sukkA samANI sasadaM gacchaisasadaM ciTThati evAmeva mehe aNagAre sasadaM gacchai sasadaM ciTThai uvacie taveNaM avacite maMsasoNieNaM huyAsaNe iva bhAsarAsiparicchanne taveNaM teeNaM tavateyasirIe atIva atIva uvasobhemANe 2 citttthti| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaM mahAvIre Aigare titthagare jAva puvvANupuTviM caramANe gAmANugAmaMdutiJjamANe suhaMsuheNaM viharamANejeNAmeva rAyagihe nagare jeNAmeva guNasilae cetie teNAmeva uvAgacchati 2ttA ahApaDirUvaM uggahaM uggiNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe vivharati, tateNaM tassa mehassaanagArassa rAo puvyarattAvarattakAlasamayaMsi dhammajAgariyaM jAgaramANassa ayameyArave ajjhasthite jAva samupaJjityA-evaM khalu ahaM imeNaM urAleNaM taheva jAva bhAsaMbhAsissAmIti gilAmitaM atthitA me uhANe kamme bale vIrie purisakAraparakkame saddhA dhiI saMvege taMjAva tA me asthi uThANe kamme bale vIrie purisagAraparakkame saddhA dhiI saMvege jAva ime dhammAyarie dhammovadesae samaNe bhagavaM mahAvIre jiNe suhatthI viharati tAva tAva me seyaM kalaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva teyasA jalate sUre samaNaM 3 baMdittA namaMsittA samaNeNaM bhagavatA mahAvIreNaM abmaNunnAyassa samANassa sayameva paMca mahAvbayAI AruhitA goyamAdie samaNe niggaMthe niggaMdhIoya khAmettA tahArUvehi kaDAIhi therehiM saddhiM viulaM pabvayaMra saNiyaM saNiyaM puruhittA sayameva mehadhaNasannigAsaM puDhavisilApaTTayaM paDilehettA saMlehaNAjhUsaNAe jhUsiyasa bhattapANapaDiyAidikhatassa pAovagayassa kAlaM aNavakaMkhamANassa viharittae, evaM saMpeheti 2 kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva jalaMte jeNeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNeva uvAgacchati 2 samaNaM 3 tikkhutto AdAhiNaM padAhiNaM karei 2 tA vaMdati namaMsati 2 naccAsanne nAtidUre sussUsamANe namasamANe abhimuhe vinaeNaM paMjaliyapuDe paJjuvAsati, mehetti samaNe bhagavaM mahAvIre mehaM aNagAraMevaM vadAsI senUnaMtava mehA! rAopubbaratAvarattakAlasamayaMsidhammajAgariyaMjAgaramANassa ayameyArUveajhasthitejAva samupajityA-evaMkhaluahaMimeNaMorAleNaMjAvajeNeva ahaMteNeva havvamAgae, seNUNaM mehA aDhe samaDhe?, haMtA asthi, ahAsuhaM devANuppiyA! mA paDibaMdha kareha, tateNaM se mehe anagAre samaNeNaM bhagavayA0 abbhaNunAe samANe haha jAva hiyae ! uThAi 2 tA samaNaM 2 tikkhuttoAyAhiNaM payAhiNaM kareira ttA vaMdainamasaira tAsayameva paMca mahabbayAIArubhei2 ttA goyamAti samaNe niggaMthe niggaMdhIo ya khAmeti khAmettA yatahAsavehiM kaDAIhiM therehiM saddhiM vipulaM pavvayaM saNiyaM 2 durUhati 2 sayameva mehaghaNasannigAsaM puDhavisilApaTTayaM paDilehati 2 uccArapAsavaNabhUmiM paDalehati 2 damasaMthAragaMsaMtharati 2 danbhasaMthAragaM durUhati 2 puratyAbhimuhe Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/1/40 saMpaliyaMkanisanne karayalapariggahiyaM sirasAvattaM matthae aMjaliM kaTTu evaM vadAsI namo'tyu NaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM jAva saMpattANaM, namotthu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva saMpAviukAmassa mama dhammAyariyassa vaMdAmi NaM bhagavaMtaM tatthagayaM ihagae pAsau me bhagavaM tatthagate ihagataMti kaTTu vaMdati nama'sai 2 ttA evaM vadAsI puvviMpiya NaM mae samaNassa 3 aMtie savve pANAivAe paJcakkhAe musAvAe adinnAdANe mehuNe pariggahe kohe mANe mAyA lobhe peje dose kalahe abbhakkhANe pesunne paraparivAe aratirati mAyAmose micchAdaMsaNasalle paJcakkhAte, iyANipi NaM ahaM tasseva aMtie savvaM pANAtivAyaM paJcakkhAmi jAva micchAdaMsaNasallaM paJcakkhAmi savvaM asanapAnakhAdimasAtimaM cauvvihaMpi AhAraM paJcakkhAmi jAvajjIvAe, jaMpi ya imaM sarIraM iTTaM kaMtaM piyaM jAva vivihA rogAyaMkA parIsahovasaggA phusaMtItikaDDa eyaMpiya NaM caramehiM UsAsanissAsehiM vosirAmittikaTTa saMlehaNAjhUsaNAjhUsie bhattapANapaDiyA- ikkhie pAovagae kAlaM anavakaMkhamANe viharati, tate NaM te therA bhagavaMto mehassa anagArarasa agilAe veyAvaDiyaM kareti / tateNaM se mehe aNagAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAI ekkArasa aMgAI ahijittA bahupaDipunnAI duvAlasa varisAI sAmannapariyAgaM pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe appANaM jhosettA saddhiM bhattAiM aNasaNAe chedettA AlotiyapaDikkate uddhiyasalle samAhipatte AnupuvveNaM kAlagae, tate NaM te therA bhagavaMto mehaM anagAraM AnupuvveNaM kAlagayaM pAseti 2 parinivvANavattiyaM kAussagaM kareti 2 mehassa AyArabhaMDayaM geNhaMti 2 viulAo pavvayAo saNiyaM 2 pacoruhaMti 2 jeNAmeva guNasilae ceie jeNAmeva samaNe bhagavaM mahAvIre teNanameva uvAgacchaMti 2 tA samaNaM 3 vaMdati namati 2 tA evaM vyAsI- evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI mehe nAmaM anagAre pagaibhaddae jAva vinIte se NaM devANuppiehiM abbhaNunnAe samANe gotamAtie samaNe niggaMthe niggaMdhIo ya khAmettA amhehiM saddhiM viulaM pavvayaM saNiyaM 2 durUhati 2 sayameva meghaghaNasannigAsaM puDhavisillaM paTTyaM paDileheti 2 bhattapANapaDiyAikkhitte anupuvveNaM kAlagae, esa gaM devANuppiyA mehassa anagArassa AyArabhaMDae / vR. 'urAleNa' mivryAdi, urAlena - pradhAnena vipulena - bahudinatvAdvistIrNena sazrIkeNasazobhena 'payatteNaM' ti guruNA pradattena prayatnavatA vA pramAdarahitenetyarthaH pragRhItena - bahumAnaprakarSAdgRhItena kalyANena - nIrogatAkaraNena zivena zivahetutvAt dhanyena dhanAvahatvAt maGgalyena duritopazame sAdhutvAt udagreNa - tIvreNa udAreNa - audAryavatA niHspRhatvAtirekAt 'uttameNaM' ti UrddhaM tamasaH-ajJAnadyattattathA tena ajJAnarahitenetyarthaH mahAnubhAgena acintyasAmarthyena zuSko nIrasa zarIratvAta, 'bhukkhe'tti bubhukSuvazena rUkSIbhUtatvAt kiTikiTikA -nirmAMsAsthisambandhI upavezanAdikriyAbhAvI zabdavizeSaH tAM bhUtaH - prApto yaH sa tathA, asthIni carmaNA'vanaddhAni yasya sa tathA kRzo - durbalo dhamanIsantataH - nADIvyApto jAtazcApyabhUta, 'jIvaM jIveNaM gacchati' jIvabalena zarIrabalenetyarthaH 'bhAsaM bhAsittA' ityAdI kAlatrayanirdezaH 'gilAyati 'tti glAyati glAno bhavati 'se' iti athArthaH athazabdazca vAkyopakSepArthaH yathA dRSTAntArthaH Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:-,adhyayana-1 nAmetisaMbhAvanAyaeveti vAkyAlaGkAre aGgArANAM bhRtAzakaTikA-gantrI aGgArazakaTikA, evaMkASThAnAMpatrANAMparNAnAM tila ttitiladaNDakAnAM, eraNDazaTikA-eraNDakASThamayI, Atape dattA zuSkA satIti viSeSaNadvayaM ArdrakASThapatrabhRtAyAH tasyA na (zabdaH) saMbhavati, itizabda upapradarzanArthaH vAzabdA vikalpArthAH, sazabdaM gacchati tiSThativA, evameva megho'nagAraH sazabdaM gacchati sazabdaM tiSThati hutAzana iva bhasparAzipraticchanaH, 'taveNaM titapolakSaNenatejasA, ayamabhiprAyo-yathA bhasmacchanno'gnirbahirvRttyA tejorahito'ntarvRttyA tu jvalati evaM megho'nagAro'pi bahirvRttyA'pacitamAMsAditvAnnistejA antavRttyA tu zubhadhyAnatapasAjvalatIti, uktamevAha-tapastejaHzriyA atIvAtIvaupazobhamAnaH2 tiSThatIti 'taM atthitA meti tadevamasti tAvanme utthAnAdi na sarvathA kSINaM taditi bhAvaH 'taMjAva tAmettitat-tasmAtyAvanme'stiutthAnAditA itibhASAmAtreNayAvaccamedharmAcAryaH 'suhatthI'ti puruSavaragandhahastI zubhAHvA kSAyikajJAnAdayo'rthA yasyasatathA 'tAvatAra'ttitAvacca tAvacceti vastudvayApekSA dviruktiH 'kaDAIhiMti kRtayogyAdibhiH, 'mehaghaNasannigAsaM'ti ghanameghasazaM kAlamityarthaH, 'bhattApANapaDiyAikkhiyassa'ttipratyAkhyAtabhaktapAnasya, 'kAlaM'timaraNaM 'jeNeva ihaMti ihazabdaviSayaM sthAnaM idamityarthaH, 'saMpaliyaMkanisaNNeti padmAsanasanniviSTaH 'pejetti abhiSvaGgamAnaM 'dosa'tti aprItimAtraM abhyAkhyAnaM-asadoSAropaNaM paizUnyaM-pizunakarma paraparivAdaH-viprakIrNaparadoSakathA aratiratI dharmAdharmAGgeSu mAyAmRSA-veSAntarakaraNato lokavipratAraNaM saMlekhanAM-kaSAyazarIrakRzatAM spRzatIti saMlekhanAsparzakaH, pAThAntareNa 'saMlehaNAjhUsaNAjhUsiya'tti saMlekhanAsevanAjuSTaH ityarthaH / ___ 'mAsiyAe'ttimAsikyA mAsaparimANayA 'appANaMjhUsite'tti kSapayitvA SaSTiM bhaktAni 'aNasaNAe'tti anazanena chittvA-vyavacchedya,sa kila dine 2 dve dve bhojane lokaH kurute evaM ca triMzatA dInaiH SaSTibhaktAnAM parityaktA bhavatIti, 'parinivavvANavattiya'tti parinirvANamuparatirmaNamityarthaH tatpratyayo-nimittaM yasya sa parinirvANapratyayaH mRtakapariSThApanAkA-yotsa rgaityarthaH, taM kAyotsargaM kurvanti, 'AyArabhaMDagaM'ti AcArAya-jJAnAdibhedabhinnAya bhANDakaMupakaraNaM varSAkalpAdi AcArabhANDakaM, pagaibhaddae' ityatra yAvatkaraNAdevaM zyaM pagaiuvasante pagaipayaNukohamANayAmAlobhe miumaddavasaMpanne AlINe bhaddae viNIe'ttitatraprakRtyaiva-svabhAvenaiva bhadrakaH-anukUlavRttiH prakRtyaivopazAntaH-upazAntAkAraH, mRdu ca tanmAIvaM ca mRdumA vaMatyantamArdavaM ityarthaH, AlInaH-Azrito gurvananuzAsane'pi subhadraka eva yaH sa tathA mU. (41) bhaMtetti bhagavaM gotame samaNaM u vaMdati namaMsati ra ttA evaM vadAsI-evaM khalu devANuppiyANaM aMtevAsI mehe nAmaM anAgAre seNaM bhaMte ! mehe anagAre kAlamAse kAlaM kiccA kahiM gae kahiM uvavanne ?, gotamAdi samaNe bhagavaM mahAvIre bhagavaM goyama evaM vayAsI evaMkhalu goyamA!mamaaMtevAsI mehe nAmaManagAre pagatibhaddaejAva vinIe seNaMtahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAti ekkArasa aMgAti ahiJjati 2 bArasa bhikkhupaDimAo guNarayaNasaMvaccharaMtavokammakAeNaM phAsettA jAva kiTTettA mae abbhaNunAe samANe goyamAi there khAmei 2 tahArUvehiM jAva viulaM pavvayaM durUhati 2 dabbhasaMthAragaM saMtharati 2 dabbhasaMtharovagae sayameva paMca mahabbae uccArei bAra, vAsatiM sAmaNNaparigAya pAuNittA mAsiyAe Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/1/41 saMlehaNAe appANaM jhUsittA saGghibhattAtiM aNasaNAe chedettA AloiyapaDikkate uddhiyasale samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA uddhaM caMdimasUragahagaNana kkhattatArArUvANaM bahUI joyaNAI bahUiM joyaNasayAI bahUiMjoyaNasahassAiM bahUI joyaNa saya sahassAiM bahUi joyaNakoDIo bahUi jo aNakoDAkoDIo uDuM dUraM uppaittA sohaMmIsA nasaNaMkumAramAhidabaMbhalaMtagamahAsukkasahassArANayapANayAraNacute tinniya aTThArasuttare gevejjavimANAvAsasae vIivaittA vijae mahAvimANe devattAe uvavanne, tattha NaM atthegaiyANaM devANaM tettIsaM sAgarovamAI ThiI pannattA, tattha NaM mehassavi devarasa tettIsaM sAgarovamAtiMThitI paM0, esaNaM bhaMte! mehedeve tAo devaloyAo AukkhaeNaM ThitikkhaeNaM bhavakkhaeNaM anaMtaraM cayaM caittA kahiM gacchihiti kahiM uvavajjihiti ?, go0 ! mahAvidehe vAse sijjhihiti bujjhihiti muccihiti parinivvAhiti savvadukkhANamaMtaM kAhiti / evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM AigareNaM titthagareNaM jAva saMpatteNaM appopAlaMbhanimitta paDhamassa nAyajjhayaNassa ayamaTTe pannatte tibemi / vR. 'kahiM gae' tti kasyAM gatI gataH ? kvaca devalokAdau utpanno ? jAtaH, vijayavimAnamanuttaravimAnAnAM prathamaM pUrvadigabhAgavartti, tatrotkRSTAdisthiterbhAvAdAha 'tatthe'tyAdi, AyuH kSayeNa - AyurdalikanirjaraNena sthitikSayeNa - AyuH karmaNaH sthitervedanena bhavakSayeNa - devabhavanibandhabhUtakarmaNAM gatyAdInAM nirjaraNeneti / anantaraM devabhavasambandhi cayaM zarIraM 'caitta' tti tyaktvA athavA cyavaM vyavanaM kRtvA setsyati niSThitArthatayA vizeSataH siddhigamanayogyatayA maharddhiprAptayA vA bhotsyate kevalAlokena mokSyate sakalakarmAzaiH parinirvAsyatisvastho bhaviSyati sakalakarmmakRtavikAravirahitatayA, kimuktaM bhavati ? - sarvaduHkhAnAmantaM kariSyatIti / 'evaM khalvi' tyAdi nigamanaM 'appopAlaMbhanimittaM'Aptena hitena guruNetyarthaH upAlambho - vineyasyAvihitavidhAyinaH AptopAlambhaH sa nimittaM yasya pratrApanasya tattathA / prathamasya jJAtAdhyayanasyAM - anantaroditaH meghakumAracaritalakSaNo'rtho'bhidheyaH prajJaptaH-abhihitaH avidhipravRttasya ziSyasya guruNA mArge sthApanAya upAlambho deyo yathA bhagavatA datto meghakumArAyetyevamarthaM prathamamadhyayanamityabhiprAyaH / iha gAthA - // 1 // muhurehiM niuNehiM vayaNehiM coyayaMti AyariyA / sIse kahiMci khalie jaha mehamuNiM mahAvIro // itizabdaH samAptau, bravImIti - pratipAdayAmyetadahaM tIrthakaropadezena, na svakIyabuddhayA, ityevaM guruvacanapAratantryaM sudharmasvAmI Atmano jambUsvAmine pratipAdayati, evamanyenApi mumukSaNA bhavitavyamityetadupadarzanArthamiti / adhyayanaM - 1 - samAptam muni dIparatnasAgareNa saMzodhitA sampAdItA jJAtAdharmakathAGgasUtre prathame zrutaskandhe prathama adhyayanasya abhayadevasUri viracitA TIkA parIsamAptA Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH:, adhyayanaM-2 87 (adhyayanaM-2- saMghATaH vR.asya capUrveNaM sahAyaMsambandhaH, pUrvasminnanucitapravRttikasya ziSyasya upAlambha uktaH, iha tvanucitapravRttikocitapravRttikayoranArthaprAptiparamparA'bhidhIyate ityevaMsambandhasyAsyedamupakSepasUtraM mU. (42) jatiNaM bhaMte! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM paDhamassa nAyajjhayaNassa ayamaDhe pannatte bitIyassa NaM bhaMte ! nAyajjhayaNassa ke aDhe pannatte?, evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nAmaM nayare hotthA vannao, tassa NaM rAyagihassa nagarassa bahiyA uttarapuracchime disImAe guNasilae nAmaM cetie hotthA vanao, tassa NaM guNasilayassa cetiyassa adUrasAmaMte etya NaM mahaMege jiNNujANe yAvihotthA viNaTThadevaule parisaDiyatoraNadhare nANAvihagucchagummalayAvallivacchacchAie anegavAlasayasaMkaNije yAvi hotthA, tassaNaM jinujANassa bahumajjhadesabhAeetthaNaMmahaM ege bhaggakUvae yAvi hotthA, tassaNaM bhaggakUvassa adUrasAmaMte ettha NaM mahaMege mAluyAkacchae yAvi hotthA, kiNhe kiNhobhAse jAva ramme mahAmehaniuraMbabhUte bahUhi rukkhehi ya gucchehi ya gummehi ya layAhi ya vallIhi ya kusehi ya khANuehi ya saMcchanne palicchanne aMto jhusire bAhiM gaMbhIre anegavAlasayasaMkaNijje yAvi hotthaa| vR. 'jaiNa'mityAdi, kaNThyaM 'evaM khalvi'tyAdi tu prakRtAdhyayanArthasUtraM sugamaM caitatsarvaM navaraMjIrNodyAnaM cApyabhUt, cApIti samuccayeapicetyAdivat, vinaSTAni devakulAni parisaTitAni toraNAniprAkAradvAradevakulasambandhInigRhANicayatratattathA, nAnAvidhAyegucchA-vRntAkIprabhRtayaH gulmA--vaMzajAlIprabhRtayAH latAH-azokalatAdayaHvallayaH-trapuSIprabhRtayaH vRkSAH-sahakArAdayaH taiH chAditaM yattattathA, anekaiAlazataiH-zvApadazataiH zaGkanIyaM-bhayajanakaM cApyabhUta, zaGkanIyamityedvizeSaNasambandhatvAkriyAvacanasya na punaruktatA___-mAlukAkacchae'tti ekAsthiphalAH vRkSavizeSAH mAlukAHprajJApanA- bhihitAsteSAM kakSo-gahanamAlukAkakSaH, cirarbhiTakAkacchaka ititujIvAbhigamacUrNikAraH / kiNhe kiNhobhAse iha yAvatkaraNAdidaM dRzya, "nIle nIlobhAse, hariehariomAse sIe sIobhAse niddhe niddhobhAse tivve tivvobhAse kiNhe kiNhacchAe nIle nIlacchAe harie hariyacchAe sIye sIyacchAe niddhe niddhacchAe tivve tivvacchAe ghaNakaDiyaDacchAe"ti kRSNaH-kRSNavarNaH aJjanavat svarUpeNa kRSNavarNaevAvabhAsate-draSTuNAMpratibhAtItikRSNAvabhAsaH, kila kiJcidvastusvarUpeNa bhavatyanyAzaM pratibhAsate tu sannidhAnaviprakarSAdeH kAraNAdanyAddazamiti / evaM kvacidasau nIlo mayUragrIveva kvacit haritaH zukapicchavat, haritAlAbhaiti vRddhAH, tathA zItaH sparzataH vallayAdyAkrAntatvAditicavRddhAH,snigdhonarUkSaH tIvrovarNAdiguNaprakarSavAn tathAkRSNaHsanvarNataH kRSNacchAyaH, chAyA ca-dIptirAditya-karAvaraNajanitA veti, evamanyatrApi 'ghaNakaDiyaDacchAe'tti anyo'nyazAkhAprazAkhAnupravezAt dhananirantaracchAyo ramyo mahAmeghAnAM nikurambaHsamUhastadvad yaH sa mahAmeghanikurambabhUtaH Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/2/42 vAcanAntaretvidamadhikaMpaThyate-'pattiepuSphiephalie hariyagarerijjhamANe haritakazcAsau rerijjamANetti-bhRzaM rAjamAnazca yaH sa tathA "sirIe aIva 2 uvasobhemANe ciTThaiti zriyAvanalakSmyA atIva 2 upazobhamAnastiSThati 'kusehi yatti darbhaH kvacit 'kUviehi ya'tti pAThaH tatra kUpikAbhiH liGgavyAtyayAt 'khANuehinti sthANubhizca pAThAntareNa 'khattaehiti khaatairgterityrthH, athavA 'kuviehiti coragaveSakaiH 'khattaehiti khAtakaiH kSetrasyeti gamyate caurerityarthaH, ayamabhiprAyo-gahanatvAt tasya tatra caurAH pravizanti tadvaveSaNArthamitare ceti, saMchanno-vyAptaH paricchannaH-samantAt antaHmadhye zuSiraH sAvakAzatvAt bahirgabhIro haTeraprakramaNAt mU. (43) tattha NaM rAyagihe nagare dhanne nAmaM satyavAhe aDDe ditte jAva viulabhattapANe, tassa NaM dhannassa satyavAhassa bhaddA nAma bhAriyA hotyA sukumAlapANipAyA ahINapaDipunnapaMciMdiyasarIrA lakkhaNavaMjaNaguNovevAyA mAnummAnappamANapaDipunasujAtasavvaMgasuMdaraMgI -sasisomAgArA kaMtA piyadasaNA surUvA karayalaparimiyativaliyamajjhAkuMDalullihiyagaMDalehA komudirayaNiyarapaDipuNNasomavayaNA siMgArAgAracAruvesAjAvapaDirUvA vaMjhA aviyAurI jANukopparamAyA yAvi hotthaa| vR. 'aDDe ditte' iha yAvatkaraNAdidaM draSTavyaM "vicchinnaviulabhavaNasayaNAsaNajANavAhaNAinnebahudAsadAsIgomahisamavelappabhUe bahudhaNavahujAyasavarayaeAogapaogasaMpautte vicchaDDiyaviulabhattapANe"tti vyAkhyA tvasya meghakumArarAjavarNakavat bhadrAvarNakasya tu dhAriNIvarNakavanavaraM 'karayala'tti anena karayalaparimiyativaliyamajjhA iti dRzyaM 'baMjha'tti apatyaphalApekSayA niSphalA aviyAurittiprasavAnantaramatyamaraNenApiphalato vandhyA bhavatItyata ucyate-aviyAusiti-avinalanazIlAapatyAnAmata evAha-jAnukUrparANAmevamAtA-jananI jAnukUparamAtA, etAnyeva zarIrAMzabhUtAni tasyAH stanau spRzanti nApatyamityarthaH, athavA jAnukUparANyevamAtrA-parapraNodesAhAyye samarthautsaGganivezanIyo vAparikaroyasyAnaputralakSaNaH sA jaanukuuprmaatraa| mU. (4)tassaNaMdhannassa satyavAhassapaMthae nAmadAsaceDe hotthA savvaMgasuMdaraMge maMsovacite bAlakIlAvaNakusale yAvi hotthA, tateNaM se dhanne satyavAhe rAyagihe nayare bahUNaM nagaranigamaseDisatthavAhANaM aTThArasaNhaM ya seNiyappaseNINaM bahusu kajesuya kuTuMbesu yamaMtesuyajAva cakkhubhUte yAvihotthA, niyagassaviya NaM kuTuMbassa bahusu ya kajesu jAva cakkhubhUte yAvi hotthA vR. 'dAsaceDe'ttidAsasya-bhRtakavizesya ceTa:-kumArakaH dAsaceTaH "athavA dAsazcAsI ceTazceti daascettH| mU. (45) tattha NarAyagihe nagare vajae nAmaMtakkare hotyA, pAve caMDAlarUvebhImatararUddakamme ArusiyadittarattanayaNe kharapharusamahallavigayabIbhatthadADhie asaMpujitauDeuDuyapainalaMbaMtamuddhae bhamararAhuvanne niraNukkose niraNutAce dAruNe paibhae nisaMsatie niranukaMpe ahivva egaMtadihie khureva egaMtadhArAe giddhava Amisatallicche aggimiva savvabhakkhe jalamiva savvagAhI Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH, adhyayanaM-2 ukaMcaNavaMcaNamAyAniyaDikUDakavaDasAisaMpaogabahule ciranagaraviNaduTThasIlAyAracaritte -jUyapasaMgI maJjapasaMgI bhojapasaMgI maMsapasaMgI dAruNe hiyayadArae sAhasie saMghiccheyae uvahievissaMbhaghAtI AlIyagatitthabheyalahatyasaMpautteparassadavvaharaNami nicaM aNubaddhetivvavere rAyagihassa nagarassa bahUNi aigamaNANi ya niggamaNANi ya dArANi ya avadArANi ya chiMDio ya khaMDao ya nagaraniddhamaNANi ya saMvaTTaNANi ya nivvadRNANi ya jUvakhalayANi ya pANAgArANi ya vesAgArANi ya taddArahANANi ya takaraTThANANi ya takkaragharANi ya siMgADagANi ya tiyANi ya caukkANi ya caccarANi ya nAgadharANiya bhUyadharANi yajakkhadeulANi ya sabhANi ya pavANi ya paNiyasAlANi ya sunnagharANi ya AbhoemANe 2 maggamAo gavesamANe bahujaNassa chiddesu ya visamesu ya vihuresu ya vasaNesu ya abbhudaesu ya ussavesu ya pasavesu yatihIsuya chaNesu yajanesu ya pavvaNIsuyamattapamattassa ya vakkhittassa ya vAulassa ya suhitassa yadukhiyassa videsatyassa ya vippavasiyassa ya maggaM ca chidaMca virahaM ca aMtaraMca maggamANe gavesamANe evaM caNaM viharati, bahiyAvi ya NaM rAyagihassa nagarassa ArAmesu ya ujjAnesu ya vAvipokkharaNIdihiyAguMjAliyAsaresuyasarapaMtisuyasarasapaMtiyAsuyajiNNujANesuyabhaggakUvaesuyamAlupAkacchaesu ya susANaesu ya girikaMdaraleNauvaTThANesu ya bahujaNassa chiddesu ya jAva evaM caNaM vihrti| vR. 'takkAre'tti cauraH 'pApasya pApakarmakAriNaH cANDAlasyeva rUpaM-svabhAvo yasya sa tathA, caNDAlakamapeikSayA bhImatarANiraudrANi karmANiyasya sa tathA, 'Arusiya'tti AruSTasyeva dIpte-rakte nayane yasya satathA,kharaparuSe-atikarkazemahatyau vikRte bIbhatse daMSTrike-uttaroSThakezaguccharupe daMzanavizeSarUpe vA yasya sa tathA, asaMpuTitau asaMvRtau vA parasparAlAbhau tucchatvAddazana dIrghatvAcca auSThau yasyasa tathA udbhUtA-vAyunA prakIrNA lambamAnA mUrddhajA yasya sa tathA, bhramararAhuvarNaH kRSNa ityarthaH, "niranukozo' nirdayo 'niranulApaH' pazcAttAparihataH ata eva 'dAruNo'raudraH ataeva pratibhayo' bhayajanakaH 'niHsaMzayikaH' zauryAtizayAdevatatsAdhayiSyAmyevetyevaMpravRttikaH pAThAntare nisaMse'tinRn-nArAnzaMsati-hinastItinRzaMsaHniHzaMsovA-vigatazlAdhaH, 'niranukaMpe'tti vigataprANirakSaH nirgatA vA janAnAmanukampA yatra sa tathA, ahiriva ekAntAgrAhyamevedaM mayetyavemevanizcayA dRSTiryasya sa tathA khureva egaMtadhArAe'tti ekatrAnte-vastubhAge'. pahartavyalakSaNedhArAparopatApapradhAnavRttilakSaNAyasyasa tathA, yathA kSurapraH ekadhAraH, moSatalakSaNekapravRttika eveti bhAvaH, 'jalamiva savvagAhi' ti yathA jalaM sarvaM svaviSayApanamabhyantarIkaroti tathA'yamapi sarvaM gRhNAtIti bhAvaH, tathA utkaJcanavaJcanamAyAnikRtikUTakapaTaiH saha yo'tisaMprayogogAyana bahulaH-pracuroyaHsatathA, tatra UddharvaMkaJcanaMmUlyAdyAropaNArthaM utkaJcanaMhInaguNasya guNotkarSapratipAdanamityarthaH vaJcanaM-pratAraNaMmAyA-paravaJcanabuddhiHnikRtiH bakavRtyAgalakartakAnAmivAvasthAnaM kUTa-kArSApaNatulAdeH paravaJcanArthaM nyUnAdhikakaraNaM kapaTa-nepathyabhASAvipayaryakaraNaM ebhirutkaJcanAdibhissahAtizayenayaH saMprayogo-yogastena yo bahulaH satathA, yadivA sAtizayena dravyeNa kastUrikAdinA parasya dravyasya saMprayogaH sAtisaMprayogaH, tatazcotkaJcaTanAdibhiH sAtisaMprayogeNa ca yo bahulaH sa tathA, uktaM ca sAtiprayogazabdArthAya Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 jJAtAdharmakathA sUtram-1/-12/45 // 1 // "so hoi sAijogo davvaM jaM chuhiya annadavvesu / dosaguNA vayaNesu ya atthavisaMvAyaNaM kuNi ||tti" ekIyaM vyAkhyAnaM, vyAkhyAnAntaraM punarevaM-utkocanaM utkocaH nikRtiH-vaJcanapracchAdanArtha karma sAtiH-avizrambhaH etatsaMprayogebahulaH, zeSatathaiva, ciraM-bahukAlaM yAvat nagare nagarasya vA vinaSTo-viplutaHciranagaravinaSTaH, bahukAlIno yo nagaravinaSTo bhavati sa kilAtyantaM dhUrto bhaktItyevaM vizeSitaH, tathA duSTaM zIlaM-svabhAvaH AkAraH-AkRtizcaritraMca-anuSThAnaM yasya sa tathA tataH karmadhArayaH, dyUtaprasaGgI-chUtAsaktaH evamitarANi, navaraMbhojyAni-khaNDakhAdyAdIni, punaruNagrahaNaM hRdayadAraka ityasya vizeSaNArthatvAnna punaruktaM, lokAnAM hadayAni dArayatisphoTayatIti hadayadArakaH, pAThAntareNa 'jaNahiyakArae' janahitasyAkartetyarthaH, 'sAhasikaH' avitarkitakArI 'sandhicchedakaH' kSetrakhAnakaH 'upadhiko mAyitvena pracchannacArI vizrammaghAtI' vizvAsaghAtakaHAdIpaka:-agnidAtAtIrthAni-tIrthabhUtadevadroNyAdIni bhinatti-dvidhA karoti tadravyamoSaNAya tatparikarabhedaneneti tIrthabhedaH, laghubhyAM--kriyAsu dakSAbhyAM hastAbhyAM saMprayukto yaH sa tathA, tataH padatrayasya karmadhArayaH, parasya dravyaharaNe nityamanubaddhaH pratibaddha ityarthaH, -'tIvravairaH' anubaddhavirodhaH 'atigamanAni' pravezamArgAn 'nirgamanAni' nissaraNamArgAn 'dvArANi pratolyaH 'aparadvArANi' dvArikAH 'chiNDIH' chiNDIkAH-vRtticchidrarUpAH 'khaNDIH' prAkAracchidrarUpAH nagaranirddhamanAni-nagarajalanirgamakSAlAn 'saMvartanAni' mArgamilanasthAnAni 'nivartanAni' mArganirghaTanasthAnAni cUtakhalakAni' dyUtasthaNDilAni pAnAgArANi madyagehAni 'vezyAgArANi' vezyAbhavanAni 'taskarasthAnAni zUnyadevakulAgArAdIni 'taskaragRhANi' taskaranivAsAnzRGgATakAdIni prAgvyAkhyAtAni sabhA:-janopavezanasthAnAniprapAH-jalasthAnAni, liGgavyatyayazca prAkRtatvAt, 'paNitazAlAH' haTAn zUnyagRhANi-pratItAni 'Abhogayan' pazyan 'mArgayan' anvayadharmapAlocanataH 'gaveSayan' vyatirekadharmapAlocanataH bahujanasya 'chidreSu' praviralaparivAratvAdiSu caurapravezAvakAzeSu -viSameSu'tIvrarogAdijanitAturatveSu 'vidhureSu' iSTajanaviyogeSu 'vyasaneSu' rAjyAdhupaplaveSu tathA abhyudayeSu rAjyalakSamyAdilAbheSu 'utsaveSu' indrotsavAdiSu 'prasaveSu' putrAdijanmasu 'tithiSu' madanatrayodazyAdiSu 'kSaNeSu' vaDulokabhojanadAnAdirUpeSu 'yajJeSu' nAgAdipUjAsu parvaNISu kaumudI-prabhRtiSuadhikaraNabhUtAsumattaH pItamadyatayApramattazcapramAdavAn yaH sa tathA tasya bahujanasyeti yogaH, 'vyAkSiptasya prayojanAntaropayuktasya vyAkulasya ca nAnAvidhakAryakSepeNa sukhitasya duHkhitasya ca videzasthasya ca dezAntarasthasya viproSitasya ca-dezAntaraMgantuMpravRttasya mArgaca panthAnaM 'chidraMca' apadvAraM 'virahaMca' vijanaM antaraMca-avasaramiti ArAmAdipadAni prAgvat 'susANesu yatti zmazAneSu 'girikandareSu' girirandhreSu 'layaneSu' girivartipASANagRheSu 'upasthAneSu tathAvidhamaNDapeSu bahujanasya chidreSvityAdi punarAvartanIyaM yAvad evaM ca NaM viharaiti / mU. (46) tate NaM tIse bhaddAe bhAriyAe annayA kayAiM puvvarattAvarattakAlasamayaMsi kuDuMbajAgariyaMjAgaramANIe ayameyArUve ajjhathie jAvasamupajjitthA-ahaMdhannena satyavAheNa Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayana-2 saddhiM bahUNi vAsANisaddapharisarasagaMdharUvANimANussAgAiMkAmabhogAIpaJcaNubhavamANI viharAmi, no ceva NaM ahaM dAragaMvA dArigaM vA payAyAmi, taMdhanAoNaMtAo ammayAojAvasuladdheNaMmANussaejammajIviyaphale tAsiM ammayANaM jAsiM manne nigayakucchisaMbhUyAti thaNaduddhaluddhayAtiM mahurasamullAvagAtiM mammaNapayaMpiyAti thaNamUlakakkhadesabhAgaM abhisaramANAti muddhayAiM thaNayaM pivaMti, tato ya komalakamalovamehiM hatthehiM gihiUNaM ucchaMge nivesiyAI deti samullAvae pie sumahure puNo 2 maMjulappabhaNite, taM ahannaM adhannA apuvA alakkhaNA akayaputrA etto egamavi na pattA, / -taMseyaM mama kalaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva jalate dhanaM satyavAhaM ApucchittA dhannenaM sattavaheNaM abbhaNunAyA samANI subahuM vipulaM asaNapaNAkhAtimasAtimaM uvakkhaDAvettA subahuM puSphavasthagaMdhamallAlaMkAraMgahAyabahUhimittanAtinivagasayaNasaMbaMdhiparijaNamahilAhiM saddhiMsaMparivuDA jAI imAiMrAyagihassa nagarassa bahiyA nAgANi ya bhUyANi yajakkhANi ya iMdANiya khaMdANiya rudANi ya sevANi ya vesamaNANi ya tattha NaM bahUNaNaM nAgapaDimANa ya jAva vesamaNapaDimANa ya maharihaM pupphaccaNiyaM karettA jANupAyapaDiyAe evaM vaittae jaiNaM ahaM devANuppiyA! dAragaMvA dArigaM vA payAyAmi toNaM ahaM tubbhaMjAya ca dAyaMca bhAyaM ca akkhayanihiM ca anuvaDvesitti kaTTa uvAtiyaM uvAittae, evaM saMpeheti 2 kalaM jAva jalate jeNAmeva dhannesatthavAhe teNAmeva uvAgacchatiuvAgacchittA evaMvadAsI-evaM khalu ahaM devANuppiyA tubbhehiM saddhiM bahUI vAsAti jAva deti samullAvae sumahure puNo 2 maMjulappabhaNite taNNaM ahaM ahannA aputrA akayalakkhaNA eto egamavi na pattA, taM icchAmi NaM devANuppiyA ! tubbhehiM abmaNunAtA samANI vipulaM asaNaM 4 jAva aNuvaDhemi uvAyaiyaM karettae tateNaMdhanne satyavAhe bhaI bhAriyaM evaM vadAsI-mamaMpiya NaM khalu devANu0! esa ceva manorahe-kaha NaM tumaMdAragaM dAriyaM vA payAejasi ?, bhaddAe satyavAhIe eeyamaTThamaNujANati, tateNaM sAbhaddA satyavAhI dhannenaMsatyavAheNaM abbhaNunAtA samANI haTTatuTTha jAva hayahiyayA vipulaM asanapAnakhAtimasAtimaM uvakkhaDAveti ra ttA subahuM pupphagaMdhavatthamallAlaMkAraM geNhati 2 sayAo gihAoniggacchati 2 rAyagihaM nagaraM majhamajheNaM niggacchati ra tAjeNeva pokkhariNI teNeva uvAgacchati 2 pukkhariNIe tIre subahuM pupphajAvamallAlaMkAraM Thavei 2 pukkhariNiM ogAhai 2 jalamajaNaM karetijalakIDaM kareti 2 NhAyA kayabalikammA ullapaDasADigA jAiMtattha uppalAI jAva sahassapattAI tAiMgiNhai 2 pukkhariNIo paJcoruhai 2 taM subahu puSphagaMdhamallaM geNhati 2 jeNAmeva nAgagharae yajAva vesamaNadharae ya teNeva uvAgacchati 2 tattha NaM nAgapaDimANa ya jAva vaisamaNapaDimANa ya Aloe paNAmaM karei IsiM padhutramai 2 lomahatthagaM parAmusai 2 nAgapaDimAo ya jAva vesamaNapaDimAo ya lomahattheNaM pamaJjati udagadhArAe abbhukkheti 2 pamhalasukumAlAe gaMdhakAsAIegAyAiM lUhei 2 maharihaM vatthAruhaNaMca mallAruhaNaM ca gaMdhAruhaNaM ca cunnAruhaNaM cavannAruhaNaMca kareti ra jAvadhUvaMDahati ra jAnupAyapaDiyApaMjaliuDAevaM vadAsI jaiNaM ahaM dAragaMvA dArigaMvA payAyAmi to NaM ahaM jAyaM ca jAva aNuvaDDemitti kaTTa uvatiyaM kareti 2 jeNeva pokkhariNI teNeva uvAgacchati 2 vipulaM asaNaM 4 AsAemANI jAva Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/2/46 viharati, jimiyA jAva suIbhUyA jeNeva sae gihe teNeva uvAgayA aduttaraM ca NaM bhaddA satyavAhI cAuddasamuddiTTapunnamAsiNIsu vipulaM asaNa 4 uvakkhaDeti 2 bahave nAgA ya jAva vesamaNA ya uvAyamANI jAva evaM ca NaM viharati 92 mU. (47) tate NaM sA bhaddA satthavAhI annayA kayAi keNati kAlaMtareNaM AvannasattA jAyA yAvi hotthA tate NaM tIse bhaddAe satya0 dosu mAsesu vItikkaMtesu tatie mAse vaTTamANe imeyArUve dohale pAunbhUte - dhannAo NaM tAo ammayAo jAva kayalakkhaNAo NaM tAo ammayAo jAo NaM viula asaNaM 4 subahuyaM pupphavatthagaMdhamallAlaMkAraM gahAya mittanAtiniyagasayaNasaMbaMdhipariyaNamahiliyAhi ya saddhiM saMparivuDAo rAyagihaM nagaraM majjhamajjheNaM niggacchaMti 2 - jeNeva pukaakhariNI teNeva uvAgacchaMti 2 pokkhathariNIM ogAhiMti 2 vhAyAo kayabalikammA osavyAlaMkAravibhUsiyAovipulaM asaNaM 4 AsAemANIo jAva paDibhuMjemANIo dohalaM viNeti evaM saMpeheti 2 kallaM jAva jalate jeNeva dhanne satyavAhe teNeva uvAgacchati 2 dhannaM satyavAhaM evaM vadAsI evaM khalu devANuppiyA ! mama tassa gabbhassa jAva viNeti taM icchAmi NaM devANuppiyA ! tumehiM abbhaNunnAtA samANI jAva viharittae, ahAsuhaMdevANuppiyA ! mA paDibaMdhaM kareha, tate NaM sA bhaddA satyavAhI dhanneNaM satyavAheNaM abbhaNunnAyA samANI haTThatuTThA jAva vipulaM asaNaM 4 jAva NhAyA jAva ullapaDasADagA jeNeva nAgadharate jAva dhUvaM dahati 2 paNAmaM kareti paNAmaM karettA jeNeva pokkhariNI teNeva uvAgacchati 2 tate gaMtao mittanAti jAva nagaramahilAo bhaddaM satyavAhiM savvalAlaMkAravibhUsitaM kareti, tateNaMsA bhaddA satyavAhI tAhiM mittanAtiniyagasayaNasaMbaMdhiparijaNanagaramahiliyAhiM saddhiM taM vipulaM asaNaM 4 jAva paribhuMjamANI ya dohalaM viNeti 2 jAmeva disiM pAubbhUttA tAmeva disiM paDigayA, taNaM sA bhaddA satyavAhI saMpunnaDohalA jAva taM gabdhaM suhaMsuheNaM parivahati, tate NaM sA bhaddA sa0 navahaM mAsANaM bahupaDipunnANaM addhaTTamANa rAiMdiyANaM sukumAlapANipAdaM jAva dAragaM payAyA, tate NaM tassa dAragassa ammApiyaro paDhame divase jAtakammaM kareti 2 taheva jAva vipulaM asaNaM 4 uvakkhaDAveti 2 taheva mittanAti0 bhoyAvettA ayameyArUvaM gotraM guNaniSpannaM nAmadhejaM kareti jamhANaM amhaM ime dArae bahUNaM nAgapaDimANa ya jAva vesamaNapaDimANA ya uvAiyaladdhe NaM te hou NaM amhe ime dAra devadinnanAmeNaM, tate NaMtassa dA0 ammApiyaro nAmadhijjaM kareti devadinetti, tate NaM tassa dA0 ammApiyaro jAyaM ca dAyaM ca bhAyaM ca akkhayanihiM ca anuvaDDeti / vR. 'kuTuMbajAgariyaM jAgaramANIe 'tti kuTumbacintAyA jAgaraNaM-nidrAkSayaH kuTumbajAgarikA, dvitIyAyAstRtIyArthatvAt tayA 'jAgratyA;' vibudhyamAnayA, athavA kuTumbajAgarikAM jAgratyAH 'payAyAmi'tti prajanayAmi 'yAsiM mantre' ityatra tAsAM sulabdhaM janma jIvitaphalaM ahaM manye' vitarkayAmi yAsAM nijakakukSisaMbhUtAnItyevamakSaraghaTanA kAryA, nijakukSisaMbhUtAni DimmarUpANi iti gamyate, stanadugdhalubdhakAni madhurasamullASakAni manmanaM-skhalavyajalpitaM yeSAM tAni tathA stanamUlAtkakSA dezabhAgamabhisaranti - saMcaranti stanajaM pibanti, tatazca komalakamalopamAbhyAM hastAbhyAM gRhItvA utsaGge nivezitAni dadati samullApakAn Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, varga:, adhyayanaM - 2 93 sumadhurAn 'etto egamavi na patta ' tti itaH pUrvaM ekamapi - DimbhakavizeSaNakalApAdekamapi vizeSaNaM na prAptA, 'bahiyA nAgaradharANi ye' tyAdipratItaM, 'jaNNupAyavaDiya'tijAnubhyAM pAdapatitA jAnupAdapatitA jAnunI bhuvi ninyasya praNatiM gatetyarthaH / 'jAyaM ve' tyAdi, yAgaM - pUjAM dAyaM - parvadivasAdI dAnaM bhAgaM - lAbhAMzaM akSayanidhiM - avyayaM bhANDAgAraM akSayanidhiM vA mUladhanaM yena jIrNIbhUtadevakulasyoddhAraH kariSyate akSINikAM vA pratItAM varddhayAmi-pUrvakAle alpaM santaM mahAntaM karomIti bhAvaH -- 'uvavAiyaM'tiupayAcyate--mRgyate sma yattat upayAcitaM - IpsitaM vastu 'upayAcituM' prArthayituM 'ullapaDasADaya'tti snAnenArdre paTazATike - uttarIyaparidhAnavastre yasyAH sA tathA 'Aloe 'tti darzane nAgAdipratimAnAM praNAmaM karoti, tataH pratyunnamati, lomahastaM pramArjanIkaM 'parAmRzati' gRhNAti, tatastena tAH pramArjayati 'abbhukkhei' tti abhiSiJcati vastrAroSaNAdIni pratItAni / 'cAuddasI' tyAdau 'uddiTTi tti amAvasyA 'Avannasatte' ti ApannaH - utpannaH sattvo - dajIvo garbhe yasyAH sA tathA / mU. (48) tate gaM se paMthae dAsaceDae devadinnassa dAragassa bAlaggAhI jAe, devadinnaM dArayaM kaDIe geNhati 2 bahUhiM DiMbhaehi ya DiMbhagAhi ya dAraehi ya dAriyAhi ya kumAriyAhi ya saddhiM saMparivuDe abhiramamANe abhiramati / tate sA bhaddA satyavAhI annayA kapAiM devadinnaM dArayaM NhAyaM kayabalikammaM kayakouyamaMgalapAyacchittaM savvAlaMkArabhUsiyaM kareti paMthayassa dAsaceDayassa hatthayaMsi dalayati, tateAM se paMthae dAsaceDae bhaddAe satthavAhIe hatyAo devadinnaM dAragaM kaDie giNhati 2 sayAto gihAo paDinikkhamati 2 bahUhiM DiMbhaehi ya DiMbhiyA hi ya jAva kumAriyAhi ya saddhiM saMparivuDe jeNeva rAyamagge teNeva uvAgacchai 2 devadinnaM dAragaM egaMte ThAveti 2 bahUhiM DiMbhaehi ya jAva kumAriyAhi ya saddhiM saMparivuDe pamatte yAvi hotyA viharati, - imaM ca NaM vijae takare rAyagihassa nagarassa bahUNi bArANi ya avadArANi ya taheva jAva AbhoemANe maggemANe gavesemANe jeNeva devadine dArae teNeva uvAgacchai 2 devadinne dAragaM savvAlaMkAravibhUsiyaM pAsati pAsittA devadinnassa dAragassa AbharaNAlaMkAresu mucchie gaDhie giddhe ajjhovavantre paMthayaM dAsaceDaM pamattaM pAsati 2 disAloyaM kareti karettA devadinaM dAragaM geNhati 2 kakkhaMsi alliyAveti 2 uttarijjeNaM pii 2 sigdhaM turiyaM cavalaM cetiyaM rAyagihassa nagarassa avadAreNaM niggacchati 2 jeNeva jiNNuJjANe jeNeva bhaggakUvae teNeva uvAgacchati 2 devadinnaM dArayaM jIviyAo vavaroveti 2 AbharaNAlaMkAraM geNhati 2 devadinnassa dAragassa sarIragaM niSpANaM niceTTaM jIviyavippa - jaDhaM bhaggakUvae pakkhivati 2 jeneva mAluyAkacchae teNeva uvAgacchati 2 mAluyakacchayaM aNupavisati 2 nicale niSkaMde tusiNIe divasaM khivemANe ciTThati DimbhadArakakumArakANAmalpabahubahutarakAlakRto vizeSaH mUrcchito- mUDho gatavivekacaitanya ityarthaH 'grathito' lobhatatantubhiH saMdarbhitaH 'gRddha' AkAGkSavAn 'abhyupapannaH' adhikaM tadekAgratAM gata iti, zIghrAdIni ekArthikAni zIghratAtizayakhyApanArthAni niSprANaM- ucchvAsAdirahitaM nizceSTaM vyApArarahitaM 'jIvavippajaDhaM 'ti AtmanA vipramuktaM vR. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/2/48 nizcalo - gamanAgamanAdivarjitaH niSpandohastadyavayavacalanarahitaH tUSNIko vacanarahitaH 'kSepayan ' prerayan mU. (49) tate gaM se paMthae dAsaceDe tao muhuttaMtarassa jeNeva devadine dArae Thavie teNeva uvAgacchati 2 devadinaM dAragaM taMsi ThANaMsi apAsaNANe royamANe kaMdamANe vilavamANe devanahAragassa savvato samaMtA maggaNagavesaNaM karei 2 devadinnassa dAragassa katthai sutiM vA khutaM vA pauttiM vA alabhamANe jeNeva sae gihe jeNeva dhanne satyavAhe teNeva uvAgacchati 2 dhannaM satthavAhaM evaM vadAsI evaM khalu sAmI ! bhaddA satyavAhI devadinaM dArayaM NhAyaM jAva mama hatyaMsi dalayati tate gaM ahaM devadinaM dArayaM kaDIe giNhAmi 2 jAva maggaNagavesaNaM karemi taM na najjati NaM sAmI ! devadine dAra keNai hate vA avahie vA avakhitte vA pAyavaDie dhannarasa satthavAhassa etamahaM nivedeti, taNaM se dhanne satthavAhe paMthayadAsaceDayassa etamaTTaM socA Nisamma teNa ya mahayA puttasoeNAbhUbhUte samANe parasuNiyatteva caMpagapAyave dhasati dharaNIyalaMsi savyaMgehiM sannivaie, tase dhanne satyavA tato muhuttaMtarassa Asatthe pacchAgayapANe devadinnassa dAragassa savvato samaMtA maggaNagavesaNaM kareti devadinnassa dAragassa katthai suiM vA khuiM vA pauttiM vA alabhamANe jeNeva sae gihe teNeva uvAgacchai 2 mahatthaM pAhuDaM geNhati 2 jeNeva nagaraguttiyA teNeva uvAgacchati .2 taM mahatthaM pAhuDaM uvaNati uvaNatittA evaM vyAsI evaM khalu devANuppiyA ! mama putte bhaddAe bhAriyAe attae devadinne nAma dArae iTThe jAva uMbarapupphaMpiva dullahe savaNayAe kimaMga puNa pAsaNayAe ?, tate NaM sA bhaddA devadinnaM hAyaM savvAlaMkAravibhUtiyaM paMthagassa hatthe dalAti jAva pAyavaDie taM mama nivedeti, taM icchAmi gaM devANuppiyA ! devadinnadAragassa savvao samaMtA maggaNagavesaNaM kayaM / tae NaM te nagaragottiyA dhanneNaM satyavAheNaM evaM vRttA samANA sannaddhabaddhavammiyakavayA umpIliyasa rAsaNavaTTiyA jAva gahiyAuhapaharaNA dhanneNaM satyavAheNaM saddhiM rAyagihassa nagarassa bahUNi atigamaNANi ya jAva pavAsu ya maggaNagavesaNaM karemANA rAyagihAo nagarAo paDinikkhamaMti2 jeNeva jiSNuJjANe jeNeva bhaggakUvae teNeva uvAgacchati 2 devadinnassa dAragassa sarIraragaM nippANaM nicedvaM jIvavippajaDhaM pAsaMti 2 hA hA aho akajjamitikaDDa devadinnaM dAragaM bhaggakUvAo uttareti 2 dhannassa satyavAhassa hattheNaM dalayaMti / vR. 'zrutiM' vArttAmAtraM 'kSutaM' tasyeva sambandhinaM zabdaM taccihnaM vA 'pravRtti' vyaktataravAtta nIto mitrAdinA svagRhe apahRtazcaureNa AkSiptaH -- upalobhitaH 'parasuniyattevva 'tti parazunA - kuThAreNa nikRttaH - chinno yaH sa tathA tadvat 'nagaragottiya' tti nagarasya guptiM - rakSAM kurvantIti nagaraguptikAHArakSakAH 'satraddhabaddhavammiyakavaya' tti sannaddhAH - saMhananIbhiH kRtasannAhAH baddhAH - kasAbandhanena varmitAzca - aGgarakSIkRtAH zarIrAropaNena kavacAH kaGkaTA yaiste tathA tataH kardhArayaH, athavAvarmitazabdaH kvacinnAdhIyata eva, 'uppIliyasarAsaNapaTTiyA' utpIDitA - AkrAntA guNena zarAsanaM - dhanustallakSaNA paTTikA yaiste tathA, athavA utpIDitA - baddhA zarAsana - paTTikA bAhupako vaiste tathA dRzyate ca dhanurdharANAM bAhau carmmapaTTabandha iti, iha sthAne yAvatkaraNAdidaM dRzyaM Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, vargaH, adhyayanaM - 2 95 "piNaddhagevejjA baddha AviddhavimalavaraciMdhapaTTA" pinaddhAni - parihitAni graiveyakANi - grIvArakSANi yaiste tathA, baddho gADhIkaraNena AviddhaH - parihito mastake vimalo varacihnapaTTo yauste tathA tataH karmadhArayaH 'gahiyAuhapaharaNA' gRhItAnyAyudhAni praharaNAya - prahAradAnAya yaiste tathA, athavA''yudhapraharaNayoH kSepyAkSepyakRto vizeSaH, 'sasakkhaM 'ti sasAkSi sasAkSiNo'dhyakSAn vidhAyetyarthaH / mU. (50) tate NaM te nagaraguttiyA vijayassa takkarassa payamaggamaNugacchamANA jeNeva mAluyAkacchae teNeva uvAgacchaMti 2 mAluyAkacchayaM aNupavisaMti 2 vijayaM takkaraM sasakkhaM sahoDhaM sagevejjaM jIvaggAhaM giNhaMti 2 aTThimuTTijANukopparapahArasaMbhaggamahiyagattaM kareti 2 avauDAbandhaNaM kareti 2 devadinnagassa dAragassa AbharaNaM geNhati 2 vijayassa takkarassa gIvAe baMdhati 2 mAluyAkacchagAo paDinikkhamaMti 2 jeNeva rAyagihe nagare teNeva uvAgacchaMti 2 rAyagihaM nagaraM anupavisaMti 2 rAyagihe nagare siMghADagatiyacarakacaccaramahApahapahesu kasappahAre ya layappahAre ya chivApahAre ya nivAemANA 2 chAraM ca dhUliM ca kathavaraM ca uvariM pakkiramANA 2 mahayA 2 saddeNaM use mANA evaM vadaMti - esa NaM devANuppiyA ! vijae nAmaM takkare jAva giddhe viva AmisabhakkhI bAlaghAre bAlamArae, taM no khalu devANuppiyA ! eyassa keti rAyA vA rAyaputte vA rAyamace vA avarajjhati etthaTTe appaNI sayAtiM kammAI avarajjhaMtittikaTTu jeNAmeva cAragasAlA teNAmeva uvAgacchaMti 2 haDibaMdhaNaM kareti 2 bhattapANanirohaM kareti 2 tisaMjhaM kasappahAre ya jAva nivAemANA 2 viharaMti, taNaM se dhanne satyavAhe mittanAtiniyagasayaNasaMbaMdhipariyaNeNaM saddhiM royamANe jAva vilavamANe devadinnassa dAragassa sarIrassa mahayA iDDIsakArasamudaeNaM niharaNaM kareti 2 bahUI lotiyAtiM mayagakiJcAI kareti 2 keNai kAlaMtareNaM avagayasoe jAe yAvi hotthA / vR. 'sahoDhaM' ti samoSaM 'sagevejjaM' ti saha graiveyakeNa - grIvAbandhanena yathA bhavati tathA gRhNanti 'jIvaggAhaM giNhaMti 'tti jIvatIti jIvastaM jIvantaM gRhNanti asthimuSTijAnukUparaisteSu vA ye prahArAstaiH saMbhagnaM--mathitaM moTitaM - jarjaritaM gAtraM - zarIraM yasya sa tathA taM kurvanti 'avauDagabaMdhaNaM' ti avajhoTanena - avamoTanena kRkATikAyAH bAhyozca pazcAdbhAganayena bandhanaM yasya sa tathA taM kurvanti 'kasappahAreya' tti vardhatADanAni 'chiva' ttizlakSNaH kaSaH 'latA' kambA 'bAlaghAtakaH' prahAradAnena 'bAlamArakaH' prANaviyojanena / 'rAyamacce' tti rAjAmAtyaH 'avarajjhai' tti aparAdhyati anarthaM karoti 'nannattha' tti natvanyatretyarthaH, vAcanAntare tvidaM nAdhIyata eva, svakAni nirupacaritAni nopacAreNAtmanaH sambandhIni mU. (51) tate NaM se dhanne satthavAhe annayA kayAiM lahUsayaMsi rAyAvarAhaMsi saMpalatte jAe yAvi hotthA, tate NaM te nagaraguttiyA dhannaM satyavAhaM geNhati 2 jeNeva cArage teNeva uvAgacchati 2 cAragaM anupaveti 2 vijaeNaM takkareNaM saddhiM egayao haDibaMdhaNaM kareti / tate NaM sA bhaddA bhAriyA kallaM jAva jalate vipulaM asaNaM 4 uvakkhaDeti 2 bhoyaNapiMDae kareti 2 bhoyaNAI pakkhivati laMchiyamuddiyaM karei 2 egaM ca surabhivAripaDipunnaM dagavArayaM kareti 2 paMthaMya dAsaceDaM saddAveti 2 evaM vadAsI- gaccha NaM tumaM devANuppiyA ! imaM vipulaM asaNaM 4 gahAya cAragasAlAe dhannassa Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/2/51 satthavAhassa uvaNehi, tate gaM se paMthae bhaddAe satyavAhIe evaM vutte samANe haTThatuTTe taM bhoyaNapiMDayaM taM ca surabhivaravAripaDipunnaM dagavArayaM geNhati 2 sayAo gihAo paDinikkhamati 2 - - rAyagihe nagare majjhamajjheNaM jaNeva cAragasAlA jeNeva dhanne satthavAhe teNeva uvAgacchati 2 bhoyaNapiDayaM ThAvoti ra ullaMchati 2 tA bhAyaNAI geNhati 2 bhAyaNAI dhoveti 2 hatthasoyaM dalayati 2 dhannaM satyavAhaM teNaM vipuleNaM asaNa0 4 parivesati, taNaM se vijae takare dhannaM satyavAhaM evaM vadAsI-tumaNNaM devANuppiyA ! mama eyAo vipulAto asaNa0 4 saMvibhAgaM karehi, tate gaM se dhanne satthavAhe vijayaM takkaraM evaM vadAsIaviyAI ahaM vijayA ! eyaM vipulaM asaNaM 4 kAyANaM vA suNagANaM vA dalaejjA ukchuruDiyAe vANaM chaDDejA no cevaNaM tava puttadhAyagassa puttamAragassa arissa veriyassa paDiNIyassa paccAmittassa eto vipulAo asaNa0 4 saMvibhAgaM karejjAmi, tate gaM se dhaNNe satyavAhe taM vipulaM asaNaM 4 AhAreti 2 taM paMthayaM paDivisajeti, tate gaM se paMthae dAsaceDe taM bhoyaNapaDigaM giNhati 2 jAmeva disiM pAubbhUte tAmeva disiM paDigae, tate NaM tassa dhannassa taM vipulaM asaNaM 4 AhAriyassa samANassa uccArapAsavaNe NaM uccAhitthA, tate NaM channe vijayaM takkaraM evaM vadAsI 96 ehi tAva vijayA ! egaMtamavakkamAmo jeNaM ahaM uccArapAsavaNaM pariTThavemi, tate NaM se vijjae takare dhannaM satyavAhaM evaM vayAsI-tubbhaM devANuppiyA ! vipulaM asaNaM 4 AhAriyassa atthi uccAre vA pAsavaNe vA mamannaM devANuppiyA ! imehiM bahUhiM kasappahArehiya jAva layApahArehi ya tahAe ya chuhAe ya parabbhavamANassa Natthi kei uccAre vA pAsavaNe vA taM chaMdeNaM tumaM devANuppiyA egate avakkamittA uccArapAsavaNaM paridvaveti, tate NaM se dhaNNe satthavAhe vijaeNaM takkareNaM evaM vutte samANe tusiNIe saMciiti, tate gaM se dhanne satthavAhe muhuttaMtarassa baliyatarAgaM uccArapAsavaNeNaM uvvAhijramANe vijayaM takaraM evaM vadAsI- ehi tAva vijayA ! jAva avakkamo, tate NaM se vijae dhannaM satthavAhaM evaM vadAsI- jai gaM tumaM devANuppiyA ! tato vipulAo asaMNa0 4 saMvibhAgaM karehi tato 'haM tumehiM saddhiM egaMtaM avakkamAmi, tate gaM se dhanne satthavAhe vijayaM evaM vadAsI ahanaM tubbhaM tato vipulAo asaNa0 4 saMvibhAgaM karissAmi, tate NaM se vijae dhannassa satyavAhasasa eyamahaM paDisupaNeti, tate NaM se vijae dhanneNaM saddhiM egate avakkameti uccArapAsavaNaM paridvaveti AyaMte cokkhe paramasuibhUe tameva ThANaM uvasaMkamittA NaM viharati / taNaM sA bhaddA kallaM jAva jalaMte vipulaM asaNaM 4 jAva pariveseti, tate NaM se dhanne satyavAhe vijayassa takkarassa tato vipulAo asaNa0 4 saMvibhagaM kareti, tate NaM se dhanne satthavAhe paMthayaM dAsaceDaM visajjeti, tate NaM se paMthae bhoyaNapiDayaM gahAya cAragAo paDinikkhamati 2 rAyagihaM nagaraM majjhamajjheNaM jeNeva sae gehe jeNeva bhaddA bhAriyA teNeva uvAgacchai 2 ttA bhaddaM satyavAhiNi evaM vAyAsI- evaM khalu devANuppie! dhanne satthavAhe tava puttaghAyagassa jAva paccAmittassa tAo vipulAo asaNa0 saMvibhAgaM kareti / vR. 'lahussagaMsi' tti laghuH sva- AtmA svarUpaM yasya sa laghusvakaH - alpasvarUpaH rAjJi viSaye aparAdho rAjAparAdhastatra 'saMpralaptaH' pratipAditaH pizunairiti gamyate / 'bhoyaNapaDiya'tti bhojanasthAlAdyAdhArabhUtaM vaMzamayaM bhAjanaM piTakaM tat karoti, sajjakarotItyarthaH, pAThAntareNa 'bharei'tti Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH, adhyayanaM-2 pUrayatipAThAntareNabhojanapiTake karotiazanAdIni lAJchitaM rekhAdidAnatomudritaMkRtamudrAdigudraM 'ullaMcheiti vigatalAJchanaM karoti parivezayati bhojayati, 'AviyAI tiapiH saMbhAvaneAItibhASAyAMareH-zatrauriNaH-sAnubandhazatrubhAvasya pratyanIkasya-pratikUlavRtteHpratyamitrasya-vastu 2 prati amitrasya dhannassati karmaNiSaSThI uccAraprazravarNakartRNamityalaGkAre uvvAhitya'tti udbAdhayati sma, ehi tAve'tyAdi, Agaccha tAvaditi bhASAmAtrehe vijaya! ekAntaM-vijana mapakramAmo-yAmaH 'jeNaM tiyenAhamuccArAdipariSThApayAmIti 'chaMdeNaM ti abhiprAyeNa ythaaruuciityrthH| mU. (52) tateNaMsAbhadAsatthavAhI paMthayassadAsaceDayassa aMtieeyamahU~ soccAAsuruttA ruTThA jAva misimisemANA dhannassa satyavAhassa paosamAvati, tate NaM se dhanne satyavAhe annayA kayAiM mittanAtiniyagasayaNasaMbaMdhipariyaNeNaM saeNaya atthasAreNaM rAyakajAto appANaM moyAveti 2 cAragasAlAo paDinikkhamati 2 jeNeda alaMkAriyasabhA teNeva uvAgacchati 2 alaMkAriyakammaM kareti 2 jeNeva pukkhariNI teNeva uvAgacchati 2 aha dhoyaTTiyaM geNhati pokhariNI ogAhati 2 jalamajaNaM kareti 2 NhAe kayabalikamme jAva rAyagihaM nagaraM aNupavisati 2 rAyagiha0 majhamajheNaM jeNeva sae gihe teNeva padhAretya gmnnaae|ttennNtN dhannaM etramANaM pAsittA rAyagihe nagare bahave niyagaseDisatyavAhapabhitao Adati parijANaMti sakkAreti sammA0 abbhu0 sriirkuslNpucchNti| tate NaM se dhanne jeNeva sae gihe teNeva uvAgacchati 2 jAviya se tattha bAhiriyA parisA bhavati taM0-dAsAti vA pessAti vA bhiyagAi vA bhAilAgaivA, seviyaNaMdhaNNaM satthavAhaM ejaMtaM pAsatira pAyavaDiyAekhemakusalaMpucchaMti, jAviyasetatya abhaMtariyA parisAbhavatitaM0-mAyAi vApiyAivAbhAyAtivA bhagiNItivA, sAviyaNaMdhannasatthavAhaMejamANaMpAsatira AsANAo anmuTTeti 2 kaMThAkaMThiyaM avayAsiya bAhappa-mokkhaNaM kareti, tate NaM se dhanne satthavAhe jeNeva bhaddA bhAriyA teNeva uvAgacchati, tate NaM sA bhaddA dhannaM satyavAhaM ejamANaM pAsati pAsittA noADhAti no pariyANAti aNADhAyamANI aparijANamANI tusiNIyA parammuhI saMciTThati, tateNaMse dhanne sattavAhe bhadaMbhAriyaMevaM vadAsI-kintubbhaMdevANuppie na tuTThI vA na harise vA nANaMde vA jaMmaesaeNaM atthasAreNaM rAyakajAto appANaM vimotie, tateNaM sAbhadAdhanaMsasthavAhaMevaM vadAsI-kahanaM devANuppiyA! mama tuTThIvA jAva ANaMde vA bhavissati jeNaM tumamama puttaghAyagassa jAva paccAmittassa tato vipulAtoasaNa04 saMvibhagaM karesi, tateNaM sedhannebhadaM evaMvadAsI no khalu devANuppie! dhammoti vA tavottivAkayapaDikaiyA vA logajattAti cA nAyaeti vA ghADieti vA sahAeti vA suhitivA lato vipulAto asaNa0 4 saMvibhAge kae nannatya sarIraciMtAe, tate NaM sA bhaddA dhanneNaM satthavAheNaM evaM vuttA samANI haTTa jAva AsaNAto abbhuTeti kaMThAThiMavayAsetikhemakusalaMpucchati ra vhAyAjAvapAyacchittA vipulArtibhogabhogAI jamANI vihrti| tateNaM se vijaetakare cAragasAlAe tehiM baMdhehiM kasappahArehiyajAvataNhAeyachuhAe Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 ya parabhavamANe kAlamAse kAlaM kiccA naraesu neraiyattAe uvavatre / seNaM tattha neraie jAte kAle kAlobhAse jAva veyaNaM pacaNubhavamANe viharai, se NaM tato uvvaTTittA anAdIyaM aNavadaggaM dIhamaddhaM cAuraMtasaMsArakaMtAraM aNupariyaTTissati evAmeva jaMbU ! pavvatie samANe vipulamaNimuttiyadhanakaNagarayaNasAreNaM lubbhati seviya evaM ceva / jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/2/52 bR. 'alaMkAriyasaha'nti yasyAM nApitAdibhiH zarIrasatkAro vidhIyate alaGkArikakarmanakhakhaNDanAdi dAsA - gRhadAsIputrAH preSyA - ye tathAvidhaprayojaneSu nagarAntarAdiSu preSyante bhRtakA-ye AbAlatvAtpoSitAH 'bhAillaga' ti ye bhAgaM lAbhasya labhante te, kSemakuzalaM - anarthAnudbhavAnarthapratighAtarUpaM, kaNThe ca kaNThe ca gRhItvA kaNThAkaNThi, yadyapi vyAkaraNe yuddhaviSaya evaivaMvidhau'vyayIbhAva iSyate tathApi yogavibhAgAdibhiretasya sAdhuzabdatA dRzyeti, 'avayAsiya'tti AliGgaya bASpramokSaNaM AnandAzrujala pramocanaM / 'nAyae ve' tyAdi, nAyakaH - prabhuyayado vA - nyAyadarzI jJAtako vA svajanaputraka itirupadarzane vA vikalpe 'ghADiya'tti sahacArI sahAyaH - sAhAyyakArI suhRd - mitraM / 'baMdhehi ya'tti bandho rajjvAdibandhanaM 'vadha' yaSTyAditADanaM kazaprahArAdayastu tadvizeSAH 'kAle kAlobhAse' ityAdi kAlaHkRSNavarNaH kAla evAvabhAsalate draSTRTaNAM kAlo vA'vabhAsodIptiryasya sa kAlAvabhAsaH iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM 'gambhIralomaharise bhIme uttAsaNae paramakaNhe vaNNeNaM, se NaM tattha nighaM bhIe niccaM tatthe niccaM tasie niccaM paramasuhasambaddhaM naragaM' ti tatra gambhIromahAn romaharSobhayasaMbhUto romAJca yasya yato vA sakAzAt sa tathA, kimityevamityAha - 'bhImo ' bhISmaH, ata evotrAsakAritvAdutrAsakaH, etadapi kuta ityAha- paramakRSNo varNeneti, parAM - prakRSTAM azubhasaMbaddhAM-pApakarmaNopanItAM 'anAiya' mityAdi, anAdikaM 'anavadaggaM' ti anantaM 'dIhamaddhaM' ti dIrghAddhaM - dIrghakAlaM dIrghAdhvaM vA - dIrghamArgaM cAturaMtaM caturvibhAgaM saMsAra eva kAntAraM araNyaM saMsArakAntAramiti / ito'dhikRta jJAtaM jJApanIye yojayannAha - evameva-vijayacauravadeha 'sAre NaM' ti sAre NamityalaGkAre karaNe tRtIyA veyaM, lubhyate-lobhI bhavati, 'sevi evaM ceva 'tti so'pi prabrajito vijayadeva narakAdikamuktarUpaM prApnoti / mU. (53) teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM dhammadhosA nAmaM therA bhagavaMto jAtisaMpannA 2 jAva puvvANupudhiM caramANe jAva jeNeva rAyagihe nagare jeNeva guNasilae cetie jAva ahApaDirUvaM uggahaM uggaNhittA saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANA viharaMti, parisA niggayA dhammo kahio, tateNaM tarasa dhannassa satyavAhassa bahujaNassa aMtie etamahaM soccA nisamma imetArUce ajjhatthite jAva samupacityA- evaM khalu bhagavaMto jAtisaMpannA ihamAgayA iha saMpattA taM icchAmi NaM there bhagavaMte vaMdAmi namasAmi hAte jAva suddhappAvesAtiM maGgalAI vatthAI pavaraparihie pAyavihAracAreNaM jeNeva guNasile cetie jeNeva therA bhagavaMto teNeva uvAgacchati 2 vaMdati nama'sati / tate NaM therA dhannassa vicittaM dhammamAtikkhaMti, tate gaM se dhanne satthavAhe dhammaM socA evaM vadAsI - saddahAmi NaM bhaMte! niggaMthe pAvayaNe jAva pavvatie jAva bahUNi vAsANi sAmannapariyAgaM pAuNittA bhattaM paJcakkhAtittA mAsiyAe saMlehaNAe saddhiM bhattAI aNasaNAe chedei 2 ttA kAlamAse kAlaM kiccA sohamme kappe devattAe ubavanne, tattha NaM atthegatiyANaM devANaM cattAri pali ovamAiM ditI patrattA, tattha NaM dhannassa devassa cattAri paliovamAI ThitI pannattA, se NaM dhanne deve tAo Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-2 devaloyAoAukkhaeNaMThitIkkhaeNaMbhavakkhaeNaanaMtaraMcayaMcaittA mahAvidehe vAse sijjhihiti jAva savvadukkhANamaMtaM karehiti mU. (54) jahANaMjaMbU! dhanneNaM satyavAheNaM no dhammetti vA jAva vijayassa takkarassa tato vipulAo asana0 4 saMvibhAge kae nannatya sarIrasArakkhaNaTThAe, evAmeva jaMbU ! je NaM amhaM niggaMdhe vA 2 jAva pavvatie samANe vavagayaNhANummaddaNapupphagaMdhamallAlaMkAravibhUse imassa orAliyasarIrassa no vanaheuM vA rUbaheuvA visayaheu~vA asaNaM 4 AhAramAhareti, nannatya nANadaMsaNacarittANaM vahaNayAe, seNaMihaloeceva bahUNaMsamaNANaM samaNINaM sAvagANa ya sAvigANa ya acaNijje jAva pajjuvAsaNijje bhavati, paraloeviyaNaM no bahUNi hatthaccheyaNANi yakannaccheyaNANiyanAsAcheyaNANiyaevaM hiyayauppAyaNANiya vasaNuppADaNANi ya ullaMbaNANi ya pAvihiti anAtIyaM caNaM anavadaggaM dIhaM jAva vItivatissati jahA va se dhanne satthavAhe / evaM khalu jaMbU! samaNeNaM jAva doccassa nAyajjhayaNassa ayamaDhe pannattettibemi / / vR. 'jahA NamityAdinA'pi jJAtameva jJAnapanIye niyojitaM, 'natraratha sarIsArakkhaNahAe'tti na zarIrasaMrakSaNArthadanyatra tadarthamevetyarthaH 'jahA va se dhanne'tti dRSTAntanigamanaM iha punarvizeSayojanAmimAmabhidadhati bahuzrutAH-iha rAjagRhanagarasthAnIyaM manuSyakSetraM dhanyasArthavAhasthAnIyaH sAdhujIvaH vijayacaurasthAnIyaM zarIraM putrasthAnIyo nirupamanirantarAnandanibandhanatvena saMyamo, bhavati hyasatpravRttikazarIrAtsaMyamavidhAtaH,AbharaNasthAnIyAH zabdAdiviSayAH, tadarthapravRttahizarIraMsaMyamavighAtepravartate, haDibandhasthAnIyaMjIvazarIrayoravibhAgenAvasthAnaM rAjasthAnIyaH karmapariNAmaH rAjapuruSasthAnIyAH karbhedAH laghusvakAparAdhasthAnIyA manuSyAyuSkabandhahetavaH, mUtrAdimalaparisthAnIyAH pratyupekSaNAdayo vyApArAH, yato bhaktAdidAnAbhAve yathAsau vijayaH prazravaNAdivyutsarjanAya na pravartitavAn evaM zarIramapi nirazanaM pratyupekSaNAdiSu na pravartatte, pAnthakasthA nIyo mugdhasAdhuH, sArthavAhIsthAnIya AcAryAH, te hi vivakSitasAdhuMbhaktAdibhiH zarIramupaSTambhayanta sAdhvantarAdupazrutyopAlambhayanti vivakSitasAdhunaiva nivedite vedanAvaiyAvRttyAdike bhojanakAraNe parituSyanti ceti, paThyate c||1|| "sivasAhaNesuAhAravirahio jaMna vaTTae deho| tamhA dhannovva vijayaM sAhU taM teNa posejA / / " 'evaM khalvi'tyAdi nigamanaM'itizabdaH samAptau bravImIti pUrvavadeveti // adhayayanaM-2 - samAptam muni dIparatna sAgareNa saMzodhitA sampAdItA jJAtAdharmakathAGga sUtre prathamazrutaskandhe dvItIya adhyayanasya amayadevasUri viracitA TIkA priismaaptaa| (adhyayanaM-3-aNDakaH) vR. atha tRtIyamaNDakAkhyamadhyayanaM, tasya ca pUrveNa sahAyaM sambandhaH-anantarAdhyayane sAbhiSvaGgasyanirabhiSvaGgasyacadoSaguNAnabhidadhatAcAritrazuddhirvidheyatayopadiSTA, iha tu zaGikatasya niHzaGkasya ca tAnabhidadhatA saMyamazuddhereva hetubhUtA samyaktvazuddhirvidheyatayopadizyate Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/3/54 ityevaMsaMbandhasyAsyedamupakSepasUtraM bhU. (55) jati NaM bhaMte! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM doghassa ajjhayaNassa nAyAdhammakahANaM ayamaTTe pannatte taiassa ajjhayaNassa ke aDDe pa0?, evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 caMpA nAmaM nayarI hotthA vannao, tIse NaM caMpAe nayarIe bahiyA uttarapuracchime disIbhAe subhUmibhAe nAma ujjANe hotthA savvouya0 suramme naMdanavane iva suhasurabhisIyalacchAyAe samanubaddhe, tassa NaM subhUmibhAgassa ujjANassa uttarao egadesaMmi mAluyAkacchae bannao, tattha NaM egA varamaUrI do puTThe pariyAgate piDuMDIpaMDure nivvaNe niruvahae bhinnamuTTippamANe maUrI aMDae pasavati 2 sateNaM pakkhavAeNaM sArakkhamANI saMgovamANI saMvidvemANI viharati, tattha NaM caMpAe nayarIe duve satthavAhadAragA parivasaMti taM0-- jiNadattaputte ya sAgaradattaputte ya, sahajAyayA sahavaDiyayA sahapaMsukIliyayA sahadAradarisI annamannamaNurattayA annamannamaNubvayayA annamannacchaMdANuvattayA annamannahiyaticchiyakArayA annamannesu gihesu kiccAI karaNijAI pacaNubhavamANA viharanti / vR. 'jaiNa' mityAdi ' evaM khalvi' tyAdi, prakRtAdhyayanasUtraM ca samastaM kaNThyaM navaraM 'savvoue' tti sarve Rtavo vasantAdayaH tatsaMpAdyakusumAdibhAvAnAM vanaspatInAM samudbhavAt yatra tattathA, kvacit 'savvouya'tti dRzyate, tena ca 'savvouyapuSpaphalasamiddhe ityetsUcittaM, ata eva suramyaM nandanavanaM-merordvitIyavanaM tadvat zubhA sukhA vA surabhiH zItalA ca yA chAyA tayA samanubaddhavyAptaM 'do puTTe' ityAdi, dve - dvisaMkhye puSTe - upacite paryAyeNa prasavakAlakra meNAgate paryAyAgate prAkRtatvena yakAralopAt pariyAgaetti bhaNitaM, piSTasya - zAliloTTasya - uNDI - piNDI piSToNDI tadvat pANDure ye te tathA, nirvraNe- vraNakai rahite nirupahate - vAtAdibhiranupahate bhinnA - madhyazuSirA yA muSTiH sA prAmANaM yayoH te bhinnamuSTipramANe mayUryA aNDake mayUrANDake na kurkuTyA aNDake prasUte - janayati, saMrakSayantI - pAlayantI saGgopAyantI - sthagayantI saMveSTayantI - poSayantI, sahajAtI janmadinasyIvakatvAt sahavRddhI - sametayorvRddhimupagatatvAt / - sahapAMzukrIDitako samAnabAlabhAvatvAt sahadAradarzinI samAnayauvanArambhatvAt sadaiva - ekAvasara eva jAtakAma-vikAratayA dArAn svakIye 2 bhArye tathAvidhaH STibhirdaSTavantau athavA saha-sahitI santI anyo'nya- gRhayauddhari pazyataH tatpravezanenetyevaMzIlI yau tau tathA, etaccAnantaroktaM svarUpamanyo'nyAnurAge sati bhavatItyAha--anyo'nyanuraktau - snehavantau ata evAnyo'nyamanuvrajata ityantayo'nyAnuvrajau, evaM chando'nuvarttakau - abhiprAyAnuvarttinau evaM hRdayepsitakArako 'kiccAhaM karaNIyAI ti karttavyAni yAni prayojanAnItyarthaH athavA kRtyAni - naityakAni karaNIyAni - kAdAcitkAni 'pratyanubhavantau ' vidadhAnI / bhU. (56) tate NaM tesiM satyavAhadAragANaM annayA kayAI egatao sahiyANaM samuvAgayANaM sannisannANaM sannividvANaM imeyArUve mihokahAsamullAve samuppaJjitthA - jannaM devANuppiyA ! amhaM suhaM vA dukkhaM vA pavvajjA vA videsagamaNaM vA samuppajati tanaM amhehiM egayao sameccA nitthariyavvaMtikaDDa annamannameyArUvaM saMgAraM paDisurNeti 2 sakammasaMpauttA jAyA yAvi hotyA / vR. 'egau'tti kvacidekasmin deze sahitayoH - militayoH samupAgatayorekatarasya gRhe Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayana-3 101 sannipaSaNNayoH--upaviSTayoH saMniviSTayoH-saMhatatayA sthirasukhAsanatayA ca vyavasthitayomithaH kathA-parasparakathA tasyAM samullApo-jalpo yaH sa tathA samudapadyata, 'samecca'tti sametya pAThAntare 'saMhicatti saMhatya saha saMbhUya "saMgAraMti saGketaM 'paDisuNeti'tti abhyupgcchtH| mU. (57) tattha NaM caMpAe nayarIe devadattA nAmaM gaNiyA parivasai aDDA jAva bhattapANA vausadvikalApaMDiyA causadvigaNiyAguNovaveyA auNattIsaM visese ramamANI ekavIsaratiguNappahANA battIsapurisovayArakusalA navaMgasuttapaDibohiyA aTThArasadesIbhAsAvisArayA siMgArAgAracAruvesA saMgayagayahasiya0 UsiyajhayA sahassalaMbhAvidinnachattacAmara-bAlaviyaNiyA kannIrahappayAyA yAvi hotthA bahUNaM gaNiyAsahassANaM AhevaccaM jAva viharati, tateNaM tesiM satyavAhadAragANaMannayA kadAi puvvAvaraNhakAlasamayaMsi jimiyabhuttuttarAgayANaM samANANaM AyantANaM cokkhANaM paramasutibhUyANaM suhAsaNavaragayANaM imeyArUvaM mihokahAsamulAve samuppajjitthA, taM seyaM khalu amhaM devANuppiyA! kallaM jAva jalate vipulaM asaNaM 4 uvakkhaDAvettAtaM vipulaM asaNaM 4 dhUvapuSphagaMdhavatthaM gahAya devadattAe gaNiyAe saddhiM subhUmibhAgasasa ujjANassa ujANasiriMpaccaNubhavamANANaM viharittaettikaTThaanamanassa eyamaTTha paDisuNeti 2 kallaM pAubbhUe koDuMbiyapurise sadAvetira evaM vadAsI gacchaha NaM devANuppiyA! vipulaM asaNaM 4 uvakkhaDeha 2 taM vipulaM asaNaM 4 dhUvapurpha gahAyajeNeva subhUbhibhAge ujANejeNeva naMdApukkhariNI teNAmevauvAgacchaha 2 naMdApukkhariNIto adUrasAmaMte thUNAmaMDavaM AhaNaha 2 AsitasammanitovalitaM sugaMdha jAva kaliyaM kareha 2 amhe paDivAlemANA 2 ciTThaha jAva ciTThati, . taeNaMsatyavAhadAragAdocaMpikoDubiyapurise saddAvetira evaMvadAsI-khippAmevalahukaraNajuttajotiyaM samakhuravAlihANaM samalihiyatikkhaggasiMgaehiM rayayAmayaghaMTasuttaraJjapavarakaMcaNakhaciyaNatyapaggahovaggahitehiM nIluppalakayAmelaehiM pavaragoNajuvANaehinANAmaNirayaNakaMcaNaghaMTiyAjAlaparikkhittaM pavaralakkhaNovaveyaM juttameva pavahaNaM uvaNeha, te'vitaheva uvaNeti, tate NaM se satyavAhadAragA bahAyA jAva sarIrA pavahaNaM durUhatira jeNeva devadattAe gaNiyAe giha teNeva uvAgacchati 2 tA pavahaNAto pacoruhati 2 devadattAe gaNiyAe gihaM aNupaviseMti, tate NaM sA devadattA gaNiyA satthavAhadArae ejamANe pAsati 2 haTTa 2 AsaNAo abbhuTTeti 2 sattaTTha padAti aNugacchati 2 te satyavAhadArae evaM vadAsI-saMdisaMtu NaMdevANuppiyA! kimihAgamaNappatoyaNaM?, tateNaMte satyavAhadAragA devadattaM gaNiyaM evaM vadAsIicchAmo NaM devANuppie ! tumhehiM saddhiM subhUmibhAgassa ujANassa ujANasiri paJcaNubbhavamANA viharittae, tate NaM sA devadattA tesiM satthavAhadAragANaM etamaTTha paDisuNeti 2 NhAyA kayakiccA kiM te pavara jAva sirisaMmANavesA jeNeva satyavAhadAragA teNeva samAgayA, tate NaM te satyavAhadAragA devadattAe gaNiyAe saddhiM jANaM durUhati 2 caMpAe nayarIe majhamajheNaM jeNeva subhUmibhAge ujANe jeNeva naMdApukkhariNI teNeva uvAgacchaMti 2 pavahaNAto paJcoruhaMti 2 naMdApokhariNIM ogAhiMti 2 jalamajjaNaM kareMtijalakIDaM kareMti bahAyA devadattAe __ Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/3/57 saddhiM pacattaraMti jeNeva thUNAmaMDave teNeva uvAgacchaMti 2 dhUNAmaMDavaM aNupavisaMti 2 savvAlaMkAravibhUsiyA AsatthA vIsatthA suhAsaNavaragayA devadattAe saddhiM taM vipulaM asaNaM 4 dhUyapupphagaMdhavatthaM AsAemANA vIsAemANA paribhuMjemANA evaM ca NaM viharaMti, jimiyabhuttuttarAgayAviya NaM samANA devadattAe saddhiM vipulAtiM mANussagAiM kAmabhogAI bhuMjamANA viharaMti / 102 'vR. 'causaDI' tyAdi, catuHSaSTikalAH gItanRtyAdikAH strIjanocitA vAtsyAyanaprasiddhAH catuHSaSTigaNikAguNAH AliGganAdikAnAmaSTAnAM kriyAvizeSANAM pratyekamaSTabhedatvAt, ete'pi vAtsyAyanaprasiddhAH, evaM vizeSAdayo'pi, 'navaMgasuttapaDibohiya' tti prAgvat navayauvaneti bhAvaH 'saMgayagayahasiya' ityenenedaM sUcitaM 'saMgayagayahasiyabhaNiyavihiyavilAsasalaliyasaMlAvaniuNajuttovayArakusalA' vyAkhyAtvasya pUrvavat, vAcanAntare tvidamadhikaM 'suMdarathaNajaghaNavayaNacaraNanayaNalAvaNNarUva jovvaNavilAsakaliyA' ucchritadhvajA sahairbhATyAM lAbho yasyAH sA tathA, vitIrNAni rAjJA chatracAmarANi vAlavIjanikA ca cAmaravizeSo yasyAH sA tathA, karNIrathaH - pravahaNavizeSastena prayAtaM - gamanaM yasyAH sA tathA, karNIratho hi RddhimatAM keSAMcideva bhavatIti so'pi tasyA astItyatizayapratipAdanArtho'pizabda iti, sthUNApradhAno vastrAcchAditI maNDapaH sthUNAmaNDapaH 'AhaNaha' tti nivezayateti bhAvaH, 'laghukaraNe' yAdi, laghukaraNaM gamanAdikA zIghrakriyA dakSatvamityarthaH tena yuktA ye puruSAstairyojitaM yatrayUpAdibhiH sambandhitaM yattattathA pravahaNamiti sambandhaH, pAThAntareNa 'laghukaraNajuttaehiM ti tatra laghukaraNena - dakSatvena yuktau yaujitau yau tau tathA tAbhyAM kakAra iha svArthikaH, goyuvabhyAM yuktameva pravahaNamupanayateti sambandhaH, samakhuravAladhAnau -- samAnazaphapucchau same-tulye likhite - zastreNApanItabAhyatvakke tIkSNe zRGge yayostI tathA tataH karmadhArayaH, tAbhyAM vAcanAntare - , jaMbUNayamayakalAvajuttapaivisiTThaehiM' jambUnadamayI- suvarNamayI kalaoNpI- kaNThAbharaNavizeSau yostre ca-yUpena saha kaNThasaMyamanarajjU prativiziSTe yayostau ca tathA tAbhyAM rajatamayIrUpyavikArau ghaNTe yayostau tathA, sUtrarajjuke- kArpAsikasUtradavarakamayyau varakanakakhacite ye naste--nAsikAnyastarajjuketayoH pragraheNa - razminA avagRhItakau - baddhau yau tathA tataH karmadhArayo'taH tAbhyAM nIlotpalakRtApIDAbhyAM ApIDaH - zekharaH, pravaragoyuvabhyAM, nAnAmaNiratnakAJcanaghaNTikAjAlena parikSiptaM pravaralakSaNopetaM, vAcanAntare'dhikamidaM 'sujAtajugajuttaujjugapasatyasuviraiyanimmiyaM 'ti tatra sujAtaM - sujAtadArumayaM yugaM-yUpaH yuktaM saMgataM RjukaM - saralaM prazastaM zubhaM suviracitaM - sughaTitaM nirmitaM - nivezitaM yatra tattathA, yuktameva-sambaddhameva pravahaNaM - yAnaM paridakSamantrItyarthaH ' kinte jAva sirI' tyAdi vyAkhyAtaM dhAriNIvarNake / bhU. (58) tate NaM te satthavAhadAragA puvvAvaraNhakAlasamayaMsi devadattAe gaNiyAe saddhiM thUNAmaMDavAo paDinikkhamati 2 hatthasaMgellIe subhUmibhAge bahusu Alidharaesu ya kayalIdharesu ya layAdharaesuya acchaNadharaesu ya pecchaNadharaesu ya pasAhaNadharaesu ya mohaNadharaesu ya sAladharaesu ya jAladharaesu ya kusumadharaesu ya ujjANasiriM paJcaNubhavamANA viharaMti / vR. 'hatthasaMgellIe' tti anyo'nyaM hastAvalambanena, 'Aligharasuya kayalidharaesuya' AlIkadalyau vanaspativizeSau, 'latAghara aisu ya' latAH - azokAdilatA 'acchaNagharaesuya' acchaNaMti Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:-,adhyayana-3 AsanaM, pecchaNagharaesuya' prekSaNaM-prekSaNakaM, pasAhaNadharaesuya prasAdhanaM-maNDanaM, 'mohanagharaesu ya'mohanaM-nidhuvanaM, sAlagharaesuya'sAlAH zAkhAH athavA zAlA-vRkSavizeSAH, 'jAlagharaesu ya' jAlagRha-jAlakAnvitaM, 'kusumadharaesu ya' kusumaprAyavanaspatigRheSvityarthaH, kvacitkadalIgRhAdipadAni yAvacchabdena sUcyanta iti| mU. (59) tate NaM te satthavAhadArayA jeNeva se mAluyAkacchae teNeva pahArettha gamaNAe, tateNaMsA vaNamaUrI te satyavAhadAraeejamANe pAsatira bhIyA tatthA0 mahayA 2 saddeNaM kekAravaM viNimmuyamANI 2 mAluyAkachAopaDinikkhamati2 egaMsirukkhamAlayaMsi ThiccA te satyavAhadArae mAluyAkacchayaM ca aNimisAe diTThIe pehamANI 2 citttthti| tateNaM te satyavAhadAragA annamannaM sadAveMti 2 evaM vadAsI-jahANaM devANuppiyA! esA vaNamaUrI amhe ejamANA pAsittA bhItA tatthA tasiyA jabbiggA palAyA mahatA 2 saddeNaM jAva amhe mAluyAkacchayaM ca pecchamANI 2 ciTThati taM bhaviyavametya kAraNeNaMtikaTTha mAluyAkacchaMyaM aMto anupavisaMti ra tattha NaM do puDhe pariyAgaye jAva pAsittA annamannaM saddAveMti 2 evaM vadAsI seyaM khalu devANuppiyA! amhe ime vaNamaUrIaMDae sANaMjAimaMtANaM kukkuDiyANaM aMDaesu apakkhivAvettae, tate NaM tAo jAtimantAo kukkuDiyAo tAe aMDae sae ya aMDae saeNaM pakkhavAeNaM sArakkhamANIo saMgovemANIo viharissaMti, tate NaM amhaM etthaM do kIlAvaNagA maUrapoyagA bhavissaMtittika? annamannassa etamaTuM paDisuNeti 2 sae sae dAsaceDe saddAveMti 2 evaM vadAsI-gacchaha NaM tubbhe devANuNuppiyA! ime aMDae gahAya sagANaM jAimaMtANaM kukkuDINaM aMDaesu pakkhivaha jAva tevi pakkhiveti, tateNaM te satthavAhadAragA devadattAe gaNiyAe saddhiM subhUmibhAgassa ujANassa ujANasiri paJcaNubhavamANA viharitAtamevajANaMdurUDhAsamANAjeNeva caMpAnayarIejeNeva devadattAe gaNiyAe gihe teNeva uvAgacchaMti 2 devadattAegiha aNupavisaMti ra devadattAe gaNiyAe vipulaMjIviyArihaM pIidANaMdalayaMti 2 sakkAreMti 2 sammANeti 2 devadattAegihAto paDinikkhamaMti2 jeNeva sayAI 2 gihAI teNeva uvAgacchaMti 2 sakammasaMpauttA jAyA yAvi hotthA / mU. (60) tate NaM je se sAgaradattaputte satyavAhadArae se NaM kallaM jAva jalaMte jeNeva se vaNamaUrIaMDae teNeva uvAgacchati 2 tasimaUrIaMDayaMsi saMkite kaMkhite vitigicchAsamAvanne bheyasamAvanne kalusasamAvanne kinnamama etthakilAvaNamaUrIpoyae bhavissati udAhuNobhavissaittikaTTataM maurIaMDayaM abhikkhaNaM 2 uvvatteti pariyatteti AsAreti saMsAreti cAleti phaMdei ghaddeti khobheti abhikkhaNaM 2 kannamUlaMsiTiTTiyAveti, tateNaM se maUrIaMDaeabhikkhaNaM 2 uvvattijamANe jAva TiTTiyAvejamANe pocaDe jAte yAvi hotyA, tate NaM se sAgaradattaputte sattavAhadArae annayA kayAIjeNeva se maUraaMDae teNeva uvAgacchati 2 taM maUrIaMDayaM poccaDameva pAsatira ahoNaM mama esa kIlAvaNae maUrIpoyae na jAettikaTTha ohatamaNa jAva jhiyAyati / evAmeva samaNAuso ! jo amhaM niggaMtho vA niggaMdhI vA AyariyauvajjhAyANaM aMtie pavvatie samANe paMcamahabbaesujAvachabbIvanikAesuniragaMthe pAvayaNe saMkitejAva kalusasamAvanne se NaM iha bhave ceva bahUNaM samaNANaM bahUNaM samaNINaM sAvagANaM sAvigANaM hIlaNijje niMdaNije Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-13/60 khiMsaNijegarahaNije paribhavaNije paraloeviyaNaMAgacchatibahUNidaMDaNANiyajAvaanupariyaTTae vR.zaGkitaH-kimidaM niSpatsyate navetyevaM vikalpavAn kAzitaH-tatphalAkAGkSavAn kadA niSpatsyateito vivakSitaM phalamityautsukyavAnityarthaH vicikitsitaH-jAte'pIto mayUrapote'taH kiMmamakrIDAlakSaNaM phalaM bhaviSyatinavetyevaM phalaM pratizaGkAvAn, kimuktaMbhavati?-bhedasamApanno matedhAbhAvaM prAptaH sadbhAvAsadbhAvaviSayavikalpavyAkulita iti bhAvaH, kaluSasamApanno-matimAlinyamupagataH, etadevalezataAha-kitra'mityAdi, udvartayatiadhodezyoparikaraNena parivartayatitthaiva punaH sthApanena 'AsArayati' ISatsvasthAnatyAjanena 'saMsArayati' punarISatsvasthAnAt sthAnAntaranayanena cAlayati-sthAnAntarayanena spandayatikiMcicalanena ghaTTayati-hastasparzanena kSobhayati-ISadbhUmimutkIryatatpravezanena 'kaNNamUlaMsitti svakIyakarmasamIpe dhRtvA 'TiTTiyAveti' zabdAyamAnaM karoti 'poccaDaMti asAraM, hIlanIyo gurukulAyuddhaTTanataH nindanIyaH kutsanIyo-manasA khiMsanIyo-janamadhye garhaNIyaH-samakSameva ca paribhavanIyo'nabhyutthAnAdibhiH, __ mU. (61) tate NaM se jinadattaputte jeNeva se maUrIaMDae teNeva uvAgacchati 2 tasi maUrIaMDayaMsi nissaMkite, sukttae NaM mama etya kIlAvaeNa maUrIpoyae bhavissatItikaTuMtaM maurIaMDayaM abhikkhaNaM 2no uvvatteti jAva no TiTTiyAveti, . tateNaM semaurIaMDae aNuvattijamANejAva aTiTTiyAvijamANe teNaMkAleNaM teNaMsamaeNaM unbhinnemaUripoyaeetthajAte, tateNaM se jiNadattaputtetaMmaUrapoyayaMpAsatira haDatuDe maUraposae saddAveti 2 evaM vadAsI-tubbheNaM devANuppiyA ! imaM maUrapoyayaM bahUhi maUraposaNapAuggehiM davvehiM anupuvveNaM sArakkhamANA saMgovemANAsaMvaDvei naTullagaMcasikkhAveha, tateNaMtemaUraposagA jinadattassa puttassa etamaTuM paDisuNeti 2 taMmaurapoyayaM gehaMtijeNeva sae gihe teNeva uvAgacchati 2 taM mayUrapoyagaMjAva naTThalagaM sikkhAveti / tateNaM se maUrapoyae ummukkabAlabhAve vinAya0 jovvaNaga0 lakkhaNavaMjaNa0 mAnummAnappamANapaDipuna pakkhapehuNakalAve vicittApicche sattacaMdae nIlaMkaThae naccaNasIlae egAe cappuDiyAe kayAe samANIe anegAtiM najhullagasayAti kekAravasayANi ya karemANe viharati, tate NaM te maUraposagA taM maUrapoyagaM ummukkajAva karemANaM pAsittA 2 taM maUrapoyagaM geNhaMti 2 jinadattassa puttassa uvaNeti, tateNaM se jinadattaputte satyavAhadAraemaurapoyagaMummukka jAva karemANaM pAsittA haDatuDe tesiM vipulaM jIviyArihaM pItidANaM jAva paDivisajei, / tae NaM se maUrapotae jinadattaputteNaM egAe cappuDiyAe kayAe samANIe naMgolAbhaMgasirodhare seyAvaMge giNhai avayAriyapainnapakkheukkhittacaMdakAtiyakAlAve kekkAiyasayANi vimuccamANe nacai, tate NaM se jinadattaputte teNaM maurapoyaeNaMcaMpAe nayarIe siMghADaga jAva pahesu satiehi ya sAhassiehi ya sayasAhassiehi ya paNiehi ya jayaM karemANe viharati / evAmeva samaNAuso! jo amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA pavvatiesamANe paMcasumahavvaesu chasu jIvanikAesu niggaMthe pAvayaNe nisaMsakite nikkaMkhie nivvitigicche se NaM iha bhave ceva bahUNaM samaNANaM samaNINaM jAva vItivatissati / evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM0 nAyANaM tabassa Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, vargaH, adhyayanaM - 3 ajjhayaNassa ayamaTTe pannattettibemi vR. mayUrapoSakA ye mayUrAn puSNanti 'naDulagaM' ti nATyaM 'vinnAye' tyAdau vinnAyapariNayamette jovvaNagamaNupatte lakkhaNavaMjaNaguNovavee' ityevaM dRzyaM, mAnena - viSkammataH unmAnena - bAhalyAtaH pramANena caTa-AyAmataH paripUrNopakSI 'pehuNakalAvitti mayUrAGgakalApazcayasya sa tathA, vicitrANi picchAni zatasaMkhyAzca candrakA yasya sa tathA, vAcanAntare vicitrA:-piccheSvavasaktAH saMbaddhAzcandrakA yasya sa vicitparapicchAvasaktacandrakaH nIlakaNThako narttanazIlakaH cappuTikA-pratItA kekAyitaM - mayUrANAM zabdaH ekasyAM cappuTikAyAM kRtAyAM satyAM- - ' naMgolAbhaMgasirohari' tti lAGgalAbhaGgavat - siMhAdipucchavakrIkaraNamiva zirodharA-grIvA yasya sa tathA svedApanno jAtasvedaH zvetApAGgI vA sitanetrAntaH avatAritau-zarIrAtpRthakka tau prakIrNo-vikIrNapicchau pakSau yasya sa tathA, tataH padadvayasya karmadhArayaH, utkSiptaH - UrddhikRtazcandrakAdika:-- candrakaprabhRtikamayUrAGgavizeSopetazcandrakai racitairvA kalApaH- zikhaNDo yena sa tathA, kekAyitazataM - zabdavizeSazataM 'paNiehiM ti paNitaiH - vyavahArairhoddAdibhirityarthaH 'evamevetyAdi upanayavacanamiti, bhavanti cAtra gAthA:-- 119 11 // 2 // // 3 // // 4 // 11411 'jinavabhAsiyabhAvesu bhAvasacesu bhAvao maimaM / no kujA saMdehaM saMdeho' natthaheutti // nissaMdehattaM puNa guNaheuM jaM tao tayaM kajaM / etthaM do siTThisuyA aMDayagAhI udAharaNaM // tathA 'katthai maidubballeNa tavvihAyariyavirahao vA vi / neyagahaNattaNeNaM nANAvaraNodaeNaM ca // UdAharaNAsaMbhave ya sai suTu jaM na bujjhijjA / savvanumayamavitahaM tahAvi iha ciMtae maimaM // anuvakayaparANuggahaparAyaNA jaM jiNA jagappavarA / jiyarAgadosamohA ya nannahAvAiNo teNa // " adhyayanaM - 3 samAptam muni dIparatnasAgareNa saMzodhitA sampAditA jJAtAdharmakathAGga sUtre prathama zrutaskanthe dvitIya adhyayanasya abhayadevasUri viracitA TIkA parI samAptA 105 adhyayanaM - 4 - "kUrmaH " vR. atha kUrmAbhidhAnaM caturthamadhyayanaM vivriyate, asya cAyaM pUrveNa sahAbhisambandhaHanantarAdhyayane pravacanArtheSu zaGkitAzaGkitayoH prANinordoSaguNAvuktAviha tu paJcendriyeSu guptAguptayostAvevAbhidhIyete ityevaM sambandhasyAsyedamupakSepAdisUtraM mU. (62) jati NaM bhaMte! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM nAyANaM tacassa nAyajjhaNassa ayama patratte cautthassa NaM nAyANaM ke aTTe pannatte ?, evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 vANarasI nAM nayarI hotyA vannao, tIse NaM vANArasIe Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 jJAtAdharmakathAGga sUtram-91-14/62 nayarIe bahiyA uttarapuracchime disibhAge gaMgAe mahAnadIe mayaMgatIraddahe nAmaM dahe hotyA, anupubbasujAyavappagaMbhIrasIyalajale acchavimalasalilapalicchanne saMchannapattapupphapalAse bahuuppalapaumakumuyanaliNasubhagasogaMdhiyapuMDarIyamahApuMDarIyasayapattasahasapattakesarapupphovacie pAsAdIe4, tattha NaM bahUNaM macchANa ya kacchabhANa ya gAhANa yamagarANa ya suMsumArANa ya saiyANa yasAhassiyANayasayasAhassiyANa yajUhAiMnibbayAInirubbiggAiMsuhaMsuheNaM abhiramamANagArti 2viharaMti, tassaNaM mayaMgatIradahassa adUrasAmaMte etthaNaM mahaMege mAluyAkacchae hotthA vanao, tattha NaM duve pAvasiyAlagA parivasaMti, pAvA caMDA roddA tallicchA sAhasiyA lohitapANI AmisatthI AmisAhArA AmisappiyA AmisalolAAmisaMgavesamANA rattiviyAlacAriNo diyA pacchannaM cAvi ciTThati, tate NaM tAo mayaMgatIraddahAto annayA kadAI sUriyaMsi ciratthamiyaMsi luliyAe saMjhAepaviralamANusaMsiNisaMtapaDiNisaMtasisamANaMsi duve kummagA AhAratthI AhAraMgavesamANA saNiyaM 2 uttaraMti, tasseva mayaMgatIraddahassa pariperaMteNaM savvato samaMtA parigholemANA 2 vitti kappamANA viharaMti, tayAnaMtaraM caNaMte pAvasiyAlagA AhArathI jAva AhAraMgavesamANA mAluyAkacchayAo paDinikkhamaMtira tAjeNeva mayaMgatIre dahe teNeva uvAgacchati tasseva mayaMgatIraddahassa pariperaMteNaM parigholemANA ra vittiM kappemANA viharaMti, tateNaM te pAvasiyAlA te kummae pAsaMti 2 jeNevate kummae teNeva pahArettha gamaNAe, tate NaM te kummagA te pAvasiyAlae ejjamANe pAsaMti 2 bhItA tatyA tasiyA ubbiggA saMjAtabhayA hatthe ya pAdeyagIvAe yasaehiM 2 kAehiMsAharaMti ranicalA nipphaMdA tusiNIyA saMciTThati, tate NaM te pAvasiyAlayAjeNeva te kummagA teNeva uvAgacchaMti 2 te kummagA savvato samantA uvvateMti pariyatteti AsAreMti saMsArAta cAleMti ghaTeti phaMdeti khobheti nahehiM AlupaMti daMtehi ya akkho.ti no vevaNaM saMcAeMti tesiM kummagANaM sarIrassa AbAhaM vA pabAhaM vA vAbAhaM vA uppAettae chaviccheyaM yA karettae, tateNaM te pAvasiyAlayAeekummae doghaMpi tacaMpisavvato samaMtA uvvateti jAva no ceva NaMsaMcAenti karettae, tAhe saMtA taMtAparitaMtAnicinnAsamANA saNiyaM 2 paJcosakketiegaMtamavakkamaMti nicalA niSphaMdA tusiNIyA saMciTThati, tattha NaM ege kummage te pAvasiyAlae ciraMgate tadUraMgae jANittA saNiyaM 2 egaM pAyaM nicchubhati, tateNaM te pAvasiyAlA teNaMkummaeNaM saNiyaM2 egaM pAyaM nINiyaMpAsaMti 2 tAe ukiTThAe gaIe sigdhaM cavalaM turiyaM caMDaM jatiNaM vegitaM jeNeva se kummae teNeva uvAgacchati 2 tassa NaM kummagassataM pAyaM nahiM AlupaMti daMtehiM akkhoDeti tato pacchA maMsaMca soNiyaM ca AhAraiti 2 taMkummagaMsavvato samaMtA uvvataMti jAva no cevaNaM saMcAinti karettae tAhe doccaMpi avakkamaMti evaM cattArivipAyA jAva saNiyaM 2 gIvaM nIti, tateNaM te pAvasiyAlagAteNaM kummaeNaM gIvaM nINiyaM pAsaMti 2 sigdhaM cavalaM 4 nahehiM daMtehiM kavAlaM vihADeti 2 taM kummagaMjIviyAo vavaroveti 2 maMsaMca soNiyaMca AhAreti, evAmeva samaNAuso! jo amhaMniggaMtho vAra AyariyauvajjhAyANAM aMtiepabbatie samANe paMca iMdiyA aguttA bhavaMti seNaMiha bhave caivabahUNaM samaNANaM4 hIlaNije Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 - - - zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayanaM-4 paraloge'viya NaM Agacchati bahUNaM daMDaNANaM jAva anupariyati, jahA se kummae aguttidie, tate NaM te pAlasiyAlagA jeNeva se doccae kummae teNeva uvAgacchati 2 taM kummagaM savvato samaMtA uvvatetijAva daMtehiM akkhuDeti jAva karettae, tateNaMte pAvasiyAlagA docaMpitacaMpijAva no saMcAenti tassa kummagassa kiMci AbAhaM vA vivAhaM vA jAva chaviccheyaM vA karettae tahe saMtA taMtA paritaMtA nimvinnA samANA jAmeva disiM pAunbhUtA tAmeva disiM paDigayA, tate NaM se kummae te pAvasiyAlae ciraMgae dUragae jANittA saNiyaMra gIvaM neNeti ra disAvaloyaMkarei2 jamagasamagaMcattArivipAde nIti 2 tAe ukkidvAe kummagaIe vIivayamANe 2 jeNeva mayaMgatIrahahe teNeva uvAgacchai 2 mittanAtiniyagasayaNasaMbaMdhipariyaNeNaM saddhiM abhisamannAgae yAvi hotthA, evAmeva samaNAuso! jo amhaM samaNo vA 2 paMca se iMdiyAti guttAtiM bhavaMti jAva jahA use kummae guttidie| evaM khalu jaMbU! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM cautthassa nAyajjhayaNassa ayamaDhe pannatteti bemi|| vR. 'jaI tyAdi, sugamaM sarvaM, navaraM 'mayaMgatIraddahe'tti mRtagaGgAtIrahadH mRtagaGgA yatra deze gaGgAjalaM vyUDhamAsIditi, AnupUvyeNa paripATyAsuSTujAtA vaprAH-taTAyatrasa tathAgambhIraM-agA, zItalaM jalaM yatra sa tathA tataH padadvayasya karmadhArayaH, kvacididamadhikaM dRzyate 'acchavimalasalilapalicchanne pratItaM navaraMbhRtatvApraticchannaH AcchAditaH kvacittu saMchanne'tyAdisUcanAdidaM zyaM 'saMchannapaumapattabhisamuNAle' saMchannAni-AcchAditAni padmaH patraizca-padminIdalaiH vizAni-padminImUlAni mRNAlAnica-nalinanAlAni yatra sa tathA, kvacidevaM pAThaH 'saMchannapatapuSphapalAse saMchannaiH patraiH-padminIdalaiH puSpapalAzaizca-kusumadalairyaH sa tathA 'bahuupyalakumuyanaliNasubhagasogaMdhiyapuMDarIyamahApuMDarIyasayapattasahassapattakesara-phullovaie' bahubhirutpalAdibhiH kesarapradhAnaiH phullaiH jalapuSpairupacitaH-samRddhoyaHsatathA,tatrotpalAni-nIlotpalAdInikumudAnicandrabodhyAdIni puNDarIkANi-sitapadmAnizepANi lokarUDhyA'vaseyAni 'chappayaparibhujjamANakamale acchavimalasalilapatthapuNNe' acchaM ca vimalaM ca yatsalilaM-jalaM pathyaM-hitaM tena pUrNaH 'parihatthabhamaMtamacchakacchabhaaNegasauNagaNamihuNa-pavicarie 'parihattha'tti dakSA bhramanto matsyAH kacchapAzca yatra sa tathA anekAni zakunagaNAnAM mithunAni pravicaritAni yatra sa tathA, tataH padadvayasya karmadhArayaH, pAsAIe darisaNijje abhirUve paDirUve'iti prAgvata, 'pAve'tyAdi, pASau pApakAritvAt caNDI krodhanatvAt raudrau bhISaNAkAratayA tattadvivakSitaM vastu labdhumicchata iti tallipsU sAhasikau-sAhasAt pravRttau lohitau pANI-agrimau pAdau yayostI tathA, lohitapAnaM vAanayorastIti lohitapAninau, AmiSaM-mAMsAdikamarthayataH-prArthayato yau tau tathA, AmiSAhArau-mAMsAdibhojinau AmiSapriyau-vallabhamAMsAdikI AmiSalolIAmiSalampaTIAmiSaMgaveSayamANau santau rAtrau rajanyAM vikAleca-sandhyAyAMcarata ityevaMzIlI yau tau tathA, divA pracchannaM cApi tisstthtH| 'sUrie' ityAdi, sUrye-bhAskare "cirAstamite' atyantAstaM gate 'lulitAyAM' atikrAntaprAyAyAMsandhyAyAM 'paviralamANussaMsinisaMtapaDinisaMtaMsitti ko'rthaH-praviralaMkila Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-14/62 mAnuSaM sandhyAkAle yatra tatra deze AsIt tatrApi nizAntapratinizAnte atyantaM bhramaNAdvirate nizAnteSuvA-gRheSupratinizrAnte--vizrAntenilIne atyantajanasaJcAraviraha ityarthaH 'samANaMsitti satiAvAdhAM-ISadvAdhAMprabAdhAM-prakRSTAMbAdhAMvyAbAdhAMvAchavicchedaM-zarIracchedaM, zrAntI-zarIrataH khinnau tAntI-manasA paritAntau-ubhayataH, 'tAe ukkiTThAe'ihaevaMdhyaM 'turiyAecavalAe caMDAe sigyAe uddhRyAe jayaNAe cheyAe'tti tatra utkRSTA-kUrmANAM yaH svagatyutkarSaH tadvatI tvaritatvaM manasa autsukyAt capalatvaM kAyasya caNDatvaM saMrambhArabdhatvAt zIghratvaM ata eva udbhutattaMva azeSazarIrAvayavakampanAt, jayanItvaM zeSakUrmagatijetRtvAt chetatvamapAyaparihAranaipuNyAditi jJAtapanayanigamane ca kaNThye, kevalaM 'AyariyauvajjhAyANaM aMtie pavvaie samANe' ityatra viharatIti zeSo draSTavyaH,vizeSopanayanamevaM kArya-iha kUrmasthAnIyau sAdhUzRgAlasthAnIyau rAgadveSau grIvApaJcamapAdacatuSyasthAnIyAni paJcendriyANi pAdagrIvAprasAraNasthAnIyAH zabdAdiviSayeSvindriyapravRttayaH zRgAlaprAptisthAnIyo rAgadveSodbhavaH pAdAdicchedakUrmamaraNasthAnIyAni rAgAdijanitakarmaprabhavAni tiryagnaranarakajAtibhaveSu nAnividhaduHkhAni pAdAdigopanasthAnIyA indriyasaMlInatA zRgAlAgrahaNalakSaNA rAgAdyanutpattiH mRtagaGgAnadapravezatulyA nirvANaprAptiriti / iha gaathaa||1|| "visaesuiMdiAI ruMbhaMtA raagdosnimmukkaa| .. pAvaMti nivvuisuhaM kummuvva mayaMgadahasokkhaM / / // 2 // avare u aNatthaparaMparA u pAti pApakammavasA / saMsArasAgaragayA gomAuggasiyakummocca // " adhyayanaM-4- samAptam / muni dIparalasAgareNa saMzodhitA sampAditA jJAtA dharmakathAjasUtre prathamaznutaskandhe caturyaadhyayanasya abhayadevasUri viracitA TIkA parIsamAptA / ( zatakaM-5-- zailakA) vR. atha paJcamaM zailakAkhyaM jJAtAdhyayanaM vivriyate, asya ca pUrveNa sahAyaM sambandhaHpUrvAtrAsaMlInendriyetarayoranArthAvuktau ihatupUrvamasaMlInendriyo bhUtvA'piyaH pazcAtsalInendriyo bhavati tasyArthaprAptirabhidhIyata ityevaMsambandhasyAsyedaM sUtraM mU. (63) jati NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM cautthassa nAyajjhaNassa ayamadve pannatte paMcamassa NaM bhaMte ! nAyajjhayaNassa ke aDhe pannatte?, evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 bAravatInAmanayarI hotyA pAINapaDINAyayA udINadAhiNavicchinnA navajoyaNavicchinnAduvAlasajoyaNayAmA dhaNavaimatinimmiyA cAmIyarapavarapAgAranAnAmaNipaMcavannakavisIsagasohiyA alayApurisaMkAsA pamutiyapakkIliyA paccakkhaM devaloyabhUtA, tIse NaM bAravatIe nayarIe bahiyA uttarapurachime disIbhAe revatage nAma pavvae hotthA tuMge gaganatalamaNulihaMtasihare nAnAvihagucchagummalayAvalliparigate haMsamigamayUrakoMcasArasacakkavAyamayaNasAlakoilakulovavee anegataDakaDagaviyaraujjharayapavAyapabbhArasiharapaure Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-5 maccharagaNadevasaMghacAraNavijAharamihuNesicine niccacchaNae dasAravaravIrapurisatelokkabalavagANaM some subhage piyadasaNe surUve pAsAtIe 4, . tassa NaM revayagassa adUrasAmaMte etya NaM naMdanavane nAma ujANe hotyA, savvouyapupphaphalasamiddhe ramme naMdanavanapagAse pAsAtIe 4, tassa NaM ujANassa bahumajjhadesabhAe surappie nAmaMjakkhAyayaNe hotyA divve vannao, tatthaNaMbAravatIe nayarIekaNhe nAmaM vAsudeverAyA parivasati, seNaMtatyasamuddavijayapAmokkhANaM dasaNhaM dasArANaM baladevapAmokkhANaM paMcaNhaM mahAvIrANaM uggaseNapAmokkhANaM - solasaNhaMrAIsahassANaM paJjunapAmokkhANaM aTThANaMkumArakoDINaM saMbapAmokkhANaM sahIe duiMtasAhassINaM vIrasenapAmokkhANaM ekavIsAe vIrasAhassINaM mahAsenapAmokkhANaM chappatrAe balavagasAhassINa ruppiNIpAmokkhANaMbattIsAe mahilAsAhassINaM anaMgasenApAmokkhANaM anegANaM gaNiyAsAhassINaM annesiM ca bahUNaM Isaratalavara jAva satyavAhapabhiINaM veyaDagirisAyaraperaMtassa yadAhiNabharahassa bAravatIe nayarIe AhecaMjAva pAlemANe vihrti|| vR. 'jaINamityAdi,sarvaMsugama, navaraM dhaNavaimainimmAya'ttidhanapatiH vaizramaNastanmatyA nirmApitA-nirUpitAalakApurI-vaizramaNapurIpramuditaprakriDitA tadvAsijanAnAMpramudtaprakrIDitatvAta raivatakaH-ujjayantaH 'cakkavAga'tti cakravAkaH 'mayaNasAlatti madanasArikA anekAni taTAnikaTakAca-gaNDazailA yatra setathA, viara'tti vivarANicaavajjharAca-nirjharavizeSAH prapAtAzca- bhRgavaH prAgbhArAzca-ISadavanatA giridezAH zikharANi ca-kUTAni pracurANi yatra sa tathA, tataH karmadhArayaH / apsarogaNaiH-devasaGghaH cAraNaiH. jakAcAraNAdibhiH sAdhuvizeServidyAdharamithunazca saMvi-ciNNe'ttisaMvicarita Asevito yaH sa tathA, 'nityaM sarvadA 'kSaNA' utsavA yatrAsau nityakSaNikaH, keSAmityAha-'dazArAH' samudravijayAdayaH teSumadhye varAstaeva vIrA-dhIrapuruSAyetetathA 'telokkabalavagANaM trailokyAdapi balavanto'tulabalaneminAthayuktatvAt yete tathA teca te ceti teSAM / mU. (64) tassa gaM bAravaIe nayarIe thAvacA nAma gAhAvatiNI parivasati avA jAva aparibhUtA tIse NaM thAvaccAe gAhAvatiNIe putte thAvaccAputte nAmaM satthavAhadArae hotthA sukumAlapANipAe jAva surUve, tateNaMsA thAvaccAgAhAvaiNI taM dArayaM sAtiregaahavAsajAyayaM jANittA sohaNaMsitihikaraNanakkhattamuhutaMsi kalAyariyassauvaNeti, jAva bhogasamatthaMjANittA battIsAe ibbhakulabAliyANaM egadivaseNaM pANiM gehAti battIsato dAo jAya battIsAe inbhakulabAliyAhiM saddhiM vipule sadapharisarasarupavanagaMdhe jAva bhuMjamANe viharati / teNaM kAleNaM 2 arahA ariTThanemI so caiva vaNNao dasadhanussehe nIluppalagavalaguliyaayasikusumappagAse aTThArasahiMsamaNasAhassIhiM saddhiM saMparibuDe cattAlIsAeajjiyAsAhassIhiM saddhiM saMparibuDe puvvANupubbiM caramANe jAva jeNeva bAravatI nagarI jeNeva revayagapavvae jeNeva naMdanavane ujANejeNevasurappiyassajakkhassa jakhAyayaNejeNeva asogavarapAyave teNeva uvAgacchai 2 ahApaDirUvaM uggahaM ogiNhittA saMjameNaMtavasA appANaM bhAvemANe viharati, parisA niggayA dhammo khio|tte NaM se kaNhe vAsudeve imIse kahAe laddhaDhe samANe koDuMbiyapurise saddAveti 2 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/5/64 evaM vadAsIkhippAmeva bho devANuppiyA ! sabhAe suhammAe meghogharasiyaM gaMbhIraM mahurasaI komuditaM bheriM tAleha, tate NaM te koDubiyapurisA kaNheNaM vAsudeveNaM evaM vuttA samANA haTTa jAva matthae aMjaliMkaTu-evaMsAmI! tahattijAva paDisuNetira kaNhassavAsudevassaaMtiyAopaDinikkhamaMti 2 jeNeva sahA suhammA jeNeva komudiyA bherI teNeva uvAgacchaMti taM meghogharasiyaM gaMbhIraM mahurasadaM komuditaM bheritaaleti| tato niddhamahuragaMbhIrapaDisueNapiva sAraieNaM balAhaeNapiva anurasiyaM bherIe, . tate NaM tIse komudiyAe bheriyAe tAliyAe samANIe bAravatIe nayarIe navajoyaNavicchinAe duvAlasajoyaNAyAmAe siMghADagatiyacaukkacaccakaMdaradarIe vivarakuharagirisiharanagaragourapAsAtaduvArabhavaNadeulapaDisuyAsayasahassasaMkulaM sadaM karemANe bAravati nagariM sabhitarabAhiriyaM savvato samaMtA se sadde vippasaritthA, tate NaM bAravatIe nayarIe navajoyaNavicchinnAebArasajoyaNAyAmAe samuddavijayapAmokkhAdasadasArAjAva gaNiyAsahassAI komudIyAe bherIe sadaM socA nisamma haTTatuTThA jAva bahAyA AviddhavagdhAriyamalladAmakalAvA ahatavatthacaMdaNokkinnagAyasarIrA appegatiyA hayagayA evaM gayagayA rahasIyAsaMdamANIgayAappegatiyA pAyavihAracAreNaM purisavaggurAparikhittA kaNhassa vAsudevassa aMtiyaM paaubbhvitthaa| tate NaM se kaNhe vAsudeve samuddavijayapAmokkhe dasa dasAre jAva aMtiyaM pAubbhavamANe pAsati pAsittA haTTatuTThajAva kADubiyapurise saddAvetira evaMvayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA cAuriMgiNI senaM sajeha vijayaM ca gaMdhahatthiM uvaTThaveha, tevi tahatti uvaTThati, jAva paJjuvAsaMti vR. 'battIsao dAo' dvAtriMzayAsAdAH dvAtriMzaddhiraNyakoTyaH dvAtriMzatsuvarNakoTya ityAdiko dAyo-dAnavAcyo, yathAmeghakumArasya socevavaNNoo'ttiAigare titthagareityAdiryo mahAvIrasaya abhihitaH / 'gavala;'ttimahiSyazRGgaMgulikAnIlIgavalasya vAgulikA gavalaguDikAAsI-mAlavakaprasiddho dhAnyavizeSaH, 'komuiyaMti utsAvAcaM vacitsApudAyikImiti pAThaH tatra saamudaayikii-jnmiilkpryojnaa| niddhamahuragaMbhIrapaDisueNaMpivatti snigdhaM madhuraM gambhIraM pratizrutaM-pratizabdo yasya sa tathA teneva, kenetyAha-'zAradikena' zaratkAlajAtena 'balAhakena' meghenAnurasitaM-zabdAyitaM bheAH, zRGgATakAdIni prAgvat, gopuraM-nagaradvAraMprAsAdo-rAjagRhaM dvArANipratItAni bhavanAni-gRhANi devakulAni-pratItAni teSu yAH 'paDisuya'ttipratizrutAH-pratizabdakAstAsAM yAni zatasahANilakSastaiH saMkulA yA sA tathA tAM kurvana, kAmityAha-dvArakAvatI nagarI, kathaMbhUtAmityAha 'sabmiMtaravAhiriyaM tisahAbhyantareNa-madhyabhAgenabAhirikayAca-prAkArAdvahirnagaradezena yA sA tathA sAbhyantarabAhirikA tAM, 'se' iti sabherIsambandhI zabdaH 'vippasaritya'tti viprAsarat 'pAmokkhAIti pramukhAH 'AviddhavagghAriya-malladAmakalAvattiparihitapralambapuSpamAlAsamUhA ityAdivarNakaH prAgvata 'purisavaggurAparikhittA' vAgurA-mRgabandhanaM vAgureva vAgurA samudAyaH / mU. (65) thAvaccAputtevi niggae jahA mehe taheva dhamma soccA nisamma jeNeva thAvatrA gAhAvatiNI kateNeva uvAgacchati 2 pAyaggahaNaM kareti jahA mehassa tahA ceva niveyaNA jAhe no saMcAeti visayANulomAhiya visayapaDikUlehi yavahUhiM AghavaNAhiya patravaNAhiya santravaNAhi .. . Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, vargaH, adhyayanaM - 5 ya vinnavaNAhi ya Aghavittae vA 4 tAhe akAmiyA caiva thAvaccAputtadAragassa nikkhamaNamaNumannitthA navaraM nikUkhamaNAbhiseyaM pAsAmo, 111 tae NaM se thAvaccAputte tusiNIe saMciTThai, tate NaM sA thAvaccA AsANAo abbhuTTeti 2 mahatthaM mahagghaM maharihaM pAhuDaM geNhati 2 mitta jAva saMparivuDA jeNeva kaNhassa vAsudevassa bhavanavarapaDiduvAradesabhAe teNeva uvAgacchati 2 paDihAradesieNaM maggeNaM jeNeva kaNhe vAsudeve teNeva uvAgacchati 2 karayalavvaddhaveti 2 taM mahatthaM mahagdhaM maharihaM rAyarihaM pAhuDaM uvaNei 2 evaM vadAsI- evaM khalu devANupiyA ! mama ege putte thAvaccAputte nAmaM dArae iTThe jAva se NaM saMsArabhayaubbigge icchati arahao ariTThanemissa jAva pavvittae, ahannaM nikkhamaNasakkAraM karomi, icchAmi NaM devANuppiyA ! thAvaccAputtassa nikkhamamANassa chattamauDacAmarAo ya vidinnAo, taNaM he vAsudeve thAvacAgAhAvatiNIM evaM vadAsI- acchAhi gaM tumaM devANuppie! sunivyuyA vIsatthA, ahannaM sayameva thAvaccAputtassa dAragassa nikkhamaNasakkAraM karissAmi, tate NaM se kahe vAsudeve cAuraMgiNIe senAe vijayaM hatthirayaNaM durUDhe samANe jeNeva thAvaccAe gAhAvatiNIe bhavaNe teNeva uvAgacchati 2 dhAvadyAputtaM evaM vadAsI mANaM tu devANuppiyA! muMDe bhavittA pavvavayAhi bhuMjAhi NaM devANuppiyA ! viule mANussae kAmabhIe mama bAhucchAyApariggahie, kevalaM devANuppiyassa ahaM no saMcAemi vAukAyaM uvarimeNaM gacchamANaM nivArittae, anne NaM devANuppiyassa je kiMcivi AbAhaM vA vAbAhaM vA uppAeti taM savvaM nidhAremi, tate gaM se thAvaccAputte kaNheNaM vAsudeveNaM evaM butte samANe kaNhaM vAsudevaM evaM vayAsI- jai NaMtumaM devANuppiyA ! mama jIviyaMtakaraNaM madhuM ejamANaM nivAresi jaraM vA sarIrarUvaviNAsiNi sarIraM vA aivayamANi nivAresi tate NaM ahaM tava bAhucchAyApariggahie viule mANussae kAmabhoge bhuMjamANe viharAmi, taNaM se kahe vAsudeve thAvaccAputteNaM evaM vutte samANe thAvaccAputtaM evaM vadAsI ee devANuppiyA duratikamaNijA no khalu sakkA subalieNAvi deveNa vA dAnaveNa vA nivArittae nannattha appaNo kammakkhaeNaM, taM icchAmi NaM devANuppiyA ! annANamicchattaaviraikasAyasaMciyassa attaNo kammakkhayaM karitae, tate se kahe vAsudeve thAvaccAputteNaM evaM vRtte samANe koDuMbiyapurise saddAveti 2 evaM vadAsI - gacchahaNaM devANupiyA! bAravatIe narayarIe siMghADagatiyagacaukkacaccara jAva hatthikhaMdhavaragayA mahayA 2 saddeNaM ugghosemANA 2 ugghosaNaM kareha evaM khalu devA0 thAvaccAputte saMsArabhauvvigge bhIe jammaNamaraNANaM icchati arahato ariTThanemissa aMtie muMDe bhavittA pavvaittae taM jo khalu devANuppiyA ! rAyA vA juyarAyA vA devI vA kumAre vA Isare vA talavare vA koDuMbiya0 mAMDabiyao ibmaseTThinAvaisatyavAhe vA thAvaccAputtaM pavvayaMtamaNupavvayati tassa NaM kaNhe vAsudeve aNujANati pacchAturassaviya semittanAtiniyagasaMbaMdhiparijaNassa jogakhemaM vaTTamANaM paDivahatittikaTTu ghosaNaM ghoseha jAva ghosaMti, tate NaM thAvaccAputtassa aNurAeNaM purisasahassaM nikkhamaNAbhimuhaM vhAyaM savvAlaMkAravibhUsiyaM patteyaM 2 purisasaharasavAhiNIsu siviyAsu durUDhaM samANaM mittanAtiparivuDaM thAvaccAputtassa aMtiyaM pAubbhUyaM, tate NaM se kaNhe vAsudeve purisasahassamaMtiyaM pAubbhavamANaM Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-15/65 pAsati 2 koDubiyapurise saddAveti 2 evaM vadAsI jahAmehassa nikkhamaNAbhisootaheva seyApIehiM hAvetira jAvarahatoariTTanemissa chattAicchattaM paDAgAtipaDAgaM pAsaMti 2 vijAharacAraNe jAva pAsittA sIviyAo pacoruhaMti, tateNaMsekaNhe vAsudevethAvadhAputtaM puraokAuMjeNeva arihA arihanemI savvaMtaMcevaAbharaNaM0, tateNaMsethAvaccAgAhAvaiNIhaMsalakkhaNeNaMpaDagasADaeNaM AbharaNamallAlaMkArepaDicchaihAravAridhArachinnamuttAvalippagAsAti aMsUNi vinimmuMcamANI 2 evaM vadAsI-jatiyavvaM jAyA! ghaDiyadhvaM jAyA! parikkamiyav jAyA! assiM ca NaM aDhe no pamAdeyavvaM jAmeva disi pAubbhUtA tAmeva disi paDigayA, tate NaM se thAvaccAputte purisasahassehiM saddhiM sayameva paMcamuDiyaM loyaM kareti jAva pavvatie / tate NaM se thAvaccAputte anagAre jAte IriyAsamie bhAsAsamie jAva viharati, tateNaM se thAvaccAputte arahatoariTTanemissa tahArUvANaM therANaM aMtie sAmAiyamAiyAtiM coddasa puvAI ahijati 2 bahUhiM jAva cauttheNaM viharati / tateNaMarihAarihanemIthAvaccAputtassaanagArassataMibmAiyaManagArasahassaM sIsattAe dalayati, tate NaMse thAvaccAputte atrayA kayAiM arahaM ariTTanemi vaMdati namaMsati 2 evaM vadAsIicchAmiNaM bhaMte ! tubbhehiM ajmaNunAte samANe sahasseNaM anagAreNaM saddhiM bahiyA jaNavayavihAraM viharitee, ahAsuhaM devANuppiA! tate NaM se thAvaccAputte anagArasahasseNaM saddhiM teNaM urAleNaM uggeNaM payatteNaM paggahieNaM bahiyA jaNavayavihAraM vihrti| .. vR. 'nannatthaappaNokammakhaeNaM tinaitiyadetanmaraNAdivAraNazakternaSedhanaMtadanyatrAtmanA kRtAtAtmano vA sambandhinaH karmakSayAta,AtmanA kriyamANaMAtmIyaMvA karmakSayaMvarjayitvetyarthaH, 'ajJAne'tyAdi 'appaNAapaNo vA kammakkhayaMkarittae'tti karmaNaihaSaSThI draSTavyA, 'pacchAurasse'tyAdi, pazcAd asmin rAjAdau pravrajite sati AturasyApi ca dravyAdhabhAvAdduHsthasya 'se' tasya tadIyasyetyarthaH mitrajJAtinijakasambandhiparijanasya yogakSemavArttamAnI prativahati, tatrAlabdhasyopsitasya vastuno lAbho yogo labdhasya paripAlanaM kSemastAbhyAM vartamAnakAlabhavA vArttamAnI vArtA yogakSemavArttamAnI tAM-nihiM rAjA karotIti tAtparyaM, 'itikaTTha' itikRtvA itihetorevaMrUpAmeva vA ghoSaNAM ghoSayata-kuruta, 'purisasahassa'mityAdi, iha puruSasahaM snAnAdivizeSaNaMthAvacAputrasyAntike prAdurbhUtamiti sambandhaH 'vijAharacAraNe'ttiiha jaMbhaeya devevIivayamANe ityAdi STavyaM, evamanyadapi meghakumAracaritAnusAreNa pUrayitvA'dhyetavyamiti 'IriyAsamie'ityAdi, iha yAvatkaraNAdidaM zyaM, "esaNAsamie AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamie" AdAnena-grahaNena saha bhANDamAtrAyA-upakaraNalakSaNaparicchadasya yA nikSeSaNA-mocanaM tasyAM samitaH-samyakapravRttimAn 'uccArapAsavaNakhelasiMghANajallapAridvAvaNiyAsamie'uccAraH-purISaM,prazravaNaM-mUtraM, kheloniSThIvana, siGghAno-nAsAmalaH,jalla:-zarIramalaH, maNasamie vayasamie kAyasamie' cittA- dInAM kuzalAnAM pravartaka ityarthaH, 'maNagutte vaigutte kAyagutte' cittAdInAmazubhAnAM niSedhakaH, ___ata evAha gutte-yogApekSayAguttidie-indriyANAMviSayeSvasatyavattinirodhAt 'guttabaMbhacArI' vasatyAdinavabrahmacaryaguptiyogAta, akohe 4, kathamityAha-sante-saumyamUrtitvAt pasante Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-,adhyayanaM-5 113 kaSAyodayasya viphalIkaraNAt upasante-kaSAyodayAbhAvAt parinivvuDesvAsthyAtirekAt, anAsave-hiMsAdinivRtteH amame mametyullekhasyAbhiSvaGgato'pyasadbhavAt 'akiMcaNe nirdravyatvAt, chinnagaMthe mithyAtvAdibhAvagranthicchedAt niruvaleve-tathAvidhabandhahetvabhAvena tathAvidhakarmAnupAdAnAt, etadevopamAnarucyate-'kaMsapAIva mukkatoe' bandhahetutvena toyAkArasya snehasyAbhAvAt, "saMkho iva niraMjaNe' raJjanasya rAgasya kartumazakyatvAt, 'jIvo vivaappaDihayagaI sarvatraucityenAskhalitavihAritvAt, 'gagaNamiva nirAlaMbaNe' dezagrAmakulAdInAmanAlambakatvAt 'vAyuriva apaDibaddhe' kSetrAdau pratibandhAbhAvenaucityena satatavihAritvAt, 'sArayasalilaMva suddhahiyae' zAThyalakSaNagaDulatvavarjanAta, 'pukkharapattaMpiva niruleve padmapatramiva bhogAbhilASalepAbhAvAt 'kummoiva guttidie' kUrma:-kacchapaH, khaggivisANaM vaegajAe' khaGgiH-AraNyaH pazuvizeSaHtasya viSANaM-zRGgatadekaMbhavati tadvadekIjAtoyo'saMgataH sahAyatyAgenasatathA, 'vihagaivavippamuke AlayApratibandhena 'bhAraMDapakkhIva appamatte'bhAraNDapakSiNo hi ekodarAH pRthaggrIvAananyaphalabhakSiNojIvadvayarUpA bhavanti, teca sarvadAcakitacittA bhavantIti, 'kuMjaro iva soMDIre' karmazatrusainyaM prati zUra ityarthaH - vasabho iva jAyadhAme AropitamahAvatabhAravahanaM prati jAtabalo nirvAhakatvAt, 'sIho ivaduddharise' durddharSaNIyaH upasargamRge: "maMdaroiva nippakaMpe' parISahapavanaiHsa, 'sAgaroiva gaMbhIre' atucchacittatvAt, 'caMdo iva somalesezubhapariNAmatvAt, 'sUroiva dittatee pareSAMkSobhakatvAt, 'jaccakaMcaNaM va jAyasave' apagatadoSalaNazrakudravyatvenotpannasvasvabhAvaH, "vasuMdharA iva savvaphAsavisaho' pRthvIvat zItAtapAdyanekavidhasparzakSamaH, 'suhuyahuyAsaNovva tejasA jalaMte' ghRtAditarpitavaizvAnaravatprabhayA dIpyamAnaH, ___'nathiNaM tassa bhagavaMtassa, katthai paDibaMdho bhavai nAstyayaM pakSo yadut tasya (bhagavataH)pratibandho bhavati seyapaDibaMdhe cauvihepaNNatte, taMjahA-davyao4, dabbaosacittAcittamIsesu khettao gAme vA nagare vAraNNe vA khale vA aMgaNe vA,' khalaM-dhAnyamalanAdisthaNDilaM 'kAlao samaevAAvaliyAevA-asaMkhyAtasamarUpAyAM, 'ANApANUe vA' ucchvAsanizvAsakAle thove vA-saptocchvAsarUpe khaNe vA-bahutarocchvAsarUpe lave vA-saptastokarUpe muhurte vA-lavasatasaptatirUpe 'ahoratte vA pakkhe vA mAse vA ayaNe vA' dakSiNAyanetararUpe pratyekaM SaNmAsapramANe saMvatsare vA, 'annatare vA dIhakAlasaMjoe' yugaadii| ___ 'bhAvao kohe vA 4 bhaye vA hAse vA'; hAsye harSe vA, "evaM tassa nabhavaI evamanekadhA tasya prativandhonamavati, seNaMbhagavaM vAsIcaMdaNakappe vAsyAMcandanakalpoyaHsatathA, apakAriNo' pyupakArakArItyarthaH, vAsIMvAaGgachedanapravRttAMcandanaM kalpayatiyaHsatathA samatiNamaNileTukaMcaNe samasuhadukkhe' samAni upekSaNIyatayA tRNAdIni yasya sa tathA, 'ihalogaparaloga'paDibaddhe jIviyamaraNe niravakaMkhe saMsArapAragAmI kammanigdhAyaNaTThae abbhuTTie evaM caNaM viharaitti, mU. (66) teNaMkAleNaM teNaMsamaeNaM selagapure nAM nagaraM hotthA, subhUmibhAge ujjANe, selae rAyA paumAvatI devI maMDue kumAre juvarAyA, tassa NaM selagassa paMthagapAmokkhA paMca maMtisayA Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/5/66 hotyA uppattiyAe veNaiyAe 4 uvaveyA rajadhuraM ciNtyNti| dhAvaccAputte selagapure samosaDhe rAyA niggato dhammakahA, dhammaM socAjahANaMdevANuppiyANaM aMtie bahave uggA bhogAjAva caittA hiranaMjAva pavvaittA tahANaM ahaM no saMcAemi pacvattie, ahannaM devANuppiyAiNaM aMtie paMcANuvvaiyaM jAva samaNovAsae jAva ahigayajIvAjIve jAva appANaM bhAvamANe viharati, paMthagapAmokkhA paMca maMtisayA samaNovAsayA jAyA, thAvaccAputte bahiyA jaNavayavihAraM vihrti| mU. (67) teNaMkAleNaM ra sogaMdhiyA nAma nayarI hotthA vannao, nIlAsoeujANe vanao, tattha NaM sogaMdhiyAe nayarIe sudaMsaNe nAmaM nagaraseTThI parivasati aDhe jAva apribhuute| teNaM kAleNaM 2 sue nAM parivvAyae hotthA riuvveyajajubveyasAmaveyaathavvaNaveyasadvitaMtakusale saMkhasamae laDhe paMcajamapaMcaniyamajuttaM soyamUlayaM dasappayAraM parivvAyagadhamma dAnadhammaM ca soyadhammaM ca titthAbhiseyaM ca AghavemANe pannavemANe dhAurattavatthapavaraparihie tidaMDakuMDiyachattachalu (karoDiyachaNNAla)yaMkusapavittayakesarIhatyagae parivvAyagasahasseNaM sadaddhiMsaMparivuDe jeNeva sogaMdhiyAmagarI jeNeva parivvAyagAvasahe teNeva uvAgacchai 2 parivAyagAvasahaMsi bhaMDaganikkhevaM karei 2 ttA saMkhasamaeNaM appANaM bhAvemANe vihrtti| tateNaMsogaMdhiyAesiMghADaga0 bahujaNo annamannassa evamAikkhai-evaMkhalusueparivAyae iha havvamAgate jAva viharai, parisA niggayA sudaMsaNo niggae, tate NaM se sue parivvAyae tIse parisAe sudassaNassa yaannesiMcabahUrNa saMkhANaM parikaheti-evaM khalu sudaMsaNA! amhaM soyamUlae dhamme pannatte se'viya soe duvihe paM0, taM0-davvasoe ya bhAvasoe ya, davvasoe ya udaeNaM maTTiyAe ya, bhAvasoe danbhehi ya maMtehi ya, janaM amhaM devANuppiyA! kiMci asuI bhavati taM savvaM sajjo puDhavIe Alippatitato pacchA suddheNa vAriNA pakkhAvijJati tatotaM asuIsuI bhavati, evaM khalu jIvA jalAbhiseyapUthappANo aviggheNaM saggaMgacchaMti, tateNaM se sudaMsaNe suyassa aMtie dhammaM socA haTThe suyassa aMtiyaM soyamUlayaM dhammaMgeNhati 2 parivvAyae vipuleNaM asaNa 4 vattha0 paDilAbhemANe jAva viharati |ttennN se sue parivvAyage sogaMdhiyAo nagarIo nigacchati 2ttA bahiyA jaNavayavihAraM viharati / teNaM kAleNaM 2 thAvaccAputtassa samosaraNaM, parisA niggayA, sudaMsaNoviNIi, thAvadhAputtaM vaMdati namaMsati 2 evaM vadAsI-tumhANaM kiMmUlae dhamme pannatte?, tate NaM thAvaccAputte sudaMsaNeNaM evaM vutte samANe sudaMsaNaM evaM vadAsI-sudaMsaNA! vinayamUle dhamme pannatte, seviya viNa0 duvihe paM0, taM0-agAraviNae anagAraviNae ya, tatya NaM je se agAraviNae se NaM paMca aNuvvayAti sattasikkhAvayAtiekArasauvAsagapaDimAo, tatthagaMjese anagAraviNae seNaM paMca mahavvayAI, taMjahA-savvAto pANAtivAyAo veramaNaM jAva savvAo pariggahAo veramaNaM savvAo rAibhoyaNAo veramaNaM jAva micchAdasaNasallAo veramaNaM, dasaviha paJcakkhANe bArasa bhikkhupaDimAo, iccheeNaMduviheNaM vinayamUlaeNaM dhammeNaM aNupuvveNaM aTThakammapagaMThIo khavettA loyaggapaiTThANe mavaMti, tateNaMthAvaccAputte sudaMsaNaM evaM vadAsI-tubheNaM sudaMsaNA! kiMmUlaedhamme pannate?, amhANaM devANuppiyA! soyamUle dhamme pannatte jAva saggaM gacchaMti, Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayanaM-5 tate NaM dhAvazcAputte sudaMsaNaM evaM vadAsI-sudaMsaNA!se jahA nAmae kei purise egaM mahaM ruhirakayaMvatthaM ruhireNacevadhovejA tateNaMsudaMsaNA! se jahAnAmae kei purise egamaharuhirakayaM vatyaM ruhireNa cevadhovejA tateNaMsudaMsaNA! tassa ruhirakayassa vatthassa ruhireNacevapakkhAlijjamANassa asthikAi sohI?, no tiNaDhe samaDhe, evAmeva sudaMsaNA! tunmaMpi pANAtivAeNaMjAva micchAdasaNasalleNaM natthi sohIjahA tassa ruhirakayassa vatthassa ruhireNaM ceva pakkhAlijamANassa nathisohI, sudaMsaNA! se jahA nAmae kei puriseegaMmaharuhirakayaMvatthaMsajjiyAkhAreNaM anulipati 2 payaNaM Aruheti 2 uNhaM gAhei 2 tA tato pacchA suddhaNaM vAriNA dhovejjA, se nUnaM sudaMsaNA! tassa ruhirakayassa vatthassa sajjiyAkhAreNaMaNulittassa payaNaM Aruhiyassa uNhaMgAhitassa suddhaNaM vAriNA pakkhAlijamANassa sohI bhavati?, haMtAbhavai, evAmeva sudaMsaNA! amhaMpi pANAivAyaveramaNeNaM jAva micchAdasaNasallaveramaNeNaM asthi sohI, jahA bIyassa paruhirakayassa vatthassa jAva suddhaNaM vAriNA pakhAlijjamANassa asthi sohI, tatthaNaM se sudaMsaNe saMbuddhe thAvaccAputtaM vaMdati namasatira evaM vadAsI-icchAmiNa bhaMte dhamma socA jANittaejAva samaNovAsaejAteahigayajIvAjIvejAvasamuppajitthA-evaMkhalusudaMsaNeNaM soyaM dhammaM vippajahAya vinayamUle dhamme paDivanne, taMseyaM khalu mama sudaMsaNassa dilui vAmettae0 punaravi soyamUlae dhamme Aghavittaettika? evaM saMpeheti 2 parivvAlAyagasahasseNaM saddhiM jeNeva sogaMdhiyA nagarI jeNeva parivvAyagAvasahe teNeva uvAgacchati 2 parivvAyagAvasahasi bhaMDanikkhevaM kareti 2 dhAurattavatthaparihite paviralaparivvAthageNaM saddhiM saMparibuDe parivvAyagAvasahAo paDinikkhamati 2 sogaMdhiyAe nayarIe majhamajheNaM jeNeva sudaMsaNassa gihe jeNeva sudaMsaNe teNeva uvAgacchati tate NaM se sudaMsaNe taMsuyaM ejamANaM pAsati 2 no abbhuTTeti no paJcuggacchati no ADhAi no pariyANAi no vaMdati tusiNIe saMciTThati tae NaM se sue parivvAyae sudaMsaNaM aNabhuTTiyaM0 pAsittA evaM vadAsI tumaNaM sudasaNA! annadA mamaM ejamANaM pAsittA abbhuTTesijAva vaMdasi iyANi sudaMsaNA tuma mama ejamANaM pAsittAjAva no vaMdasitaMkassaNaMtume sudaMsaNA! imeyAsave vinayamUladhamme paDivanne, tateNaM se sudaMsaNe sueNaM parivvayaeNaMevaMvutte samANe AsaNAo abbhuTeti 2 karayala0 suyaM parivvAyagaMevaMvadAsI-evaMkhalu devANuppiyA! arahato ariTTanemissaaMtevAsIthAvaccAputte nAma anagAre jAva ihamAgae iha ceva nIlAsoe ujANe viharati, tassaNaM aMtie vinayamUle dhamme paDivanne, tate NaM se sue parivvAyae sudaMsaNaM evaM vadAsI taMgacchAmo NaM sudaMsaNA! tava dhammAyariyasa thAvaccAputtassa aMtiyaM pAubbhavAmo imAI caNaM eyArUvAti aTThAI heUI pasiNAtiM kAraNAtiM vAgaraNAtiM pucchAmo, taMjaiNaM me se imAiMaTThAti jAva vAgarati tate NaM ahaM vadAmi namasAmi aha me se imAti aTThAtiMjAva no se vAkaretitateNaMahaMeehiM caiva advehiM heUhiM nippaTThapasiNavAgaraNaMpharissAmi, tate NaM se sue parivvAyagasahasseNaM sudaMsaNeNa ya seTiNA saddhiM jeNeva nIlAsoe ujjANe jeNeva yAvaccAputte anagAre teNeva uvAgacchati 2ttA thAvaccAputtaM evaM vadAsI jatAte bhaMte ! javaNija te avvAbAhapi te phAsuyaM vihAraM te?, tate NaM se thAvamAputte Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/5/67 sueNaM parivvAyeNaM evaM vRtte samANe suyaM parivvAyagaM evaM vadAsI - suyA ! jattAvi me javaNijjaMpi me avvAbAhaMpi me phAsUyavihAraMpi me, tate gaM se sue thAvadyAputtaM evaM vadAsI-kiM bhaMte ! jattA !, suyA ! jannaM mama nANadaMsaNacarittatavasaMjamamAtiehiM joehiM joyaNA se taM jattA, + se kiM taM bhaMte! javaNijaM ?, suyA ! javaNijje duvihe paM0 taM0 - iMdiyajavaNijjeya noiMdiyajANije ya, se kiM taM iMdiyajavaNijjaM ?, suyA ! jannaM mamaM sotiMdiyacakkhidiyaghANidiyajibbhidiyaphAsiMdiyAI niruvahayAI base vaTTaMti se taM iMdiyajavaNijjaM, se kiM taM noiMdiyajavaNije ? suyA ! kohamANamAyAlobhA khINA uvasaMtA no udayaMti se taM noiMdiyajavaNijje, se kiM taM bhaMte! avvAbAhaM ?, suyA! jannaM mama vAtiyapittiyasiMbhiyasannivAiyA vivihA rogAtaMkA no udIreti settaM avvAbAhaM, se kiM taM bhaMte! phAsuyavihAraM ?, suyA ! jannaM ArAmesu ujjAnesu devaulesu sabhAsu pavvAsu itthipasupaMDagavivajjiyAsu vasahIsu pADihAriyaM pIThaphalagasejjAsaMthArayaM uggiNhittANaM vihasami settaM phAsuyavihAraM / sarisavayA te bhaMte! kiM bhakkheyA abhakkheyA ?, suyA! sarisavayA bhakkheyAvi abhakkheyAvi, sekeNaNaM bhaMte! evaM buccai ? - sarisavayA bhakkheyAvi abhakkheyAvi ?, suyA ! sarisavayA duvihA paM0, taM0 - mittasarisavayA dhannasarisavayA ya, tattha NaM je te mittasarisavayA te tivihA paM0, - sahajAyayA sahavaDDiyayA sahapaMsukIliyayA, te NaM samaNANaM NiggathANaM abhakkheyA, tattha NaM je te dhannasarisavayA te duvihA paM0 - satyapariNayA ya asatyapariNayA ya, tattha NaM je te asatyapariNayA te samaNANaM niggaMdhANaM abhakkheyA, tattha gaMje te satthapariNayA te duvihA paM0, taM0-phAsugA ya aphAsugA ya, aphAsuyA NaM suyA ! no bhakkheyA, tattha NaM je te phAsUyA te duvihA paM0, taM0-jAtiyA ya ajAtiyA ya, tattha NaM je te ajAtiyA te abhakkheyA, -tattha NaM je te jAiyA te duvihA paM0 taM0- esaNijjA ya anesaNijjA ya, tattha NaM je te anesaNijjA te NaM abhakkheyA, tattha NaM je te esaNijjA te duvihA paM0 taM0 - laddhA ya aladdhA ya, tattha NaM je te aladdhA te abhakkheyA, tattha NaM je te laddhA te niggaMthANaM bhakkheyA, eeNaM aDDeNaM suyA evaM vuccatisarisavayA bhakkheyAvi abhakkheyAvi, evaM kulatthAvi bhANiyavvA, > navari imaM nANattaM - itthikulatthA ya dhannakulatthA ya, itvikulatthA tivihA paM0 taM0-kulavadhuyAya kulamAuyA iya kuladhUyAiya, dhanakulatthA taheva, evaM mAsAvi, navari imaM nANattaM- mAsA tivihA paM0 taM0 - kAlamAsA ya atyamAsAsa ya dhannamAsA ya, tattha NaM je te kAlamAsA te NaM duvAlasavihA paM0, taMjahA - sAvaNe jAva AsADhe, te NaM abhakkheyA, atyamAsA duvihA- hirannamAsA va suvannamAsA ya, te NaM abhakkheyA dhannamAsA taheva / ege bhavaM duve bhavaM anege bhavaM akkhae bhavaM avyae bhavaM avaTTie bhavaM anegabhUyabhAve bhavievi bhavaM ?, suyA ! egevi ahaM duvedi ahaM jAva anegabhUyabhAvabhavievi ahaM, se keNaTTeNa bhaMte! egevi ahaM jAva suyA ! davvaTTayAe ege ahaM nANadaMsaNaTTyAe duvevi ahaM paesaiyAe akkhaevi ahaM avvaevi ahaM avaTThievi ahaM uvaogaTTayAe anegabhUyabhAvabhavievi ahaM, ettha NaM se sue saMkuddhe yathAvaccAputtaM vaMdati nama'sati 2 evaM vadAsI icchAmi NaM bhaMte! tume aMtie kevalipannattaM dhammaM nisAmittae dhammakA bhANiyavvA, Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM 5 117 tae NaM se sue parivvAyae thAvaccAputtassa aMtie dhammaM socA nisamma evaM vadAsI-icchAmiNaM bhaMte parivvAyagasahasseNaM saddhiM saMparivuDe devANupiyANaM aMtie muMDe bhavittA pavavvaittae, ahAsuhaM jAva uttarapuracchime disIbhAge tiDaMDayaM jAva dhAurattAo ya egaMte eDeti 2 sayameva sihaM uppaDeti 2 jeNeva thAvaccAputte 0 muMDe bhavittA jAva pavvatie sAmAiyamAtiyAiM coddasa puvvAti ahijjati, tate gaMthAvaccAputte suyassa anagArassahassaM sIsattAe viyarati, tate gaMthAvaccAputte sogaMdhiyAo nIlAsoyAo paDinikkhamati 2 bahiyA jaNavayavihAraM viharati, tate NaM se thAvaccAputte anagArasahasseNaM saddhiM saMparivuDe jeNeva puMDarIe pavvae teNeva uvAgacchai 2 puMDarIyaM pavvayaM saNiyaM 2 durUhati 2 meghaghaNasannigAsaM devasannivAyaM puDhavisilApaTTayaM jAva pAovagamaNaM nuvanne, taNaM se dhAvadyAputte bahUNi vAsANi sAmannapariyAgaM pAuNittA mAsiyAe saMlehaNAe saTTiM bhattAtiM anasaNAe jAva kevalavanANadaMsaNaM samuppADettA tato pacchA siddhe jAva pahINe / vR. evamIryAsamityAdiguNayogeneti / 'paMcANuvvaiyaM' iha yAvatkaraNAt evaM dRzyaM 'sattasikkhAvaiyaM duvAlasavihaM gihidhammaM paDivajittae, ahAsuhaM devANuppiyA ! mA paDibadhaM kAhisi / taNaM se selae rAyA dhAvadyAputtassa anagArassa aMtie paMcANuvvaiyaM jAva uvasaMpajjai, tae NaM se selae rAyA samaNovAsae jAe abhigayajIvAjIve' iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM 'uvaladdhapunnapAve AsavasaMvaranijjarakiriyAhigaraNabaMdhamokkhakusale' kriyA- kAyikyAdikA adhikaraNaMkhaGganirvarttanAdi, etena ca jJAnitoktA, 'asaheje' vidyamAnasAhAyyaH kutIrthikapreritaH samyakattvavicalanaM prati na parasAhAyyamapekSate iti bhAvaH, ata evAha 'devAsuranAgajakkharakkhasakinnarakiMpurusagarulagaMdhavvamahoragAiehiM devagaNehiM niggaMthAo pAvayaNAo anatikkamaNije devA - vaimAnikajyotiSkAH zeSA bhavanapativyantaravizeSAH garuDAH - suvarNakumArAH evaM caitadyato 'niggaMthe pAvayaNe nissaMkie' niHsaMzayaH, nikkaMkhie- muktadarzanAntarapakSapAto nivvitigicche-phalaM prati niHzaGkaH laddhaTThe - arthazravaNataH gahiyaTThearthAvadhAraNena pucchiyaTTe saMzaye sati ahigavaTThe-bodhAt, viNicchiyaTTe-aidamparyopalambhAt ata eva aTThibhiMjape mANurAgattetti - asthIni ca prasiddhAni miJjAca tanmadhyavarttI dhAturasthimiJjastAH premAnurAgeNa - sarvajJapravacanaprItilakSaNakusumbhAdirAgeNa raktA iva raktA yasya sa tathA, kenollekhenetyAha- 'ayamAuso ! niggaMthe pAvayaNe aTTe ayaM paramaTThe sese aNNaTTe' 'Auso'tti AyuSmanniti putrAderAmantraNaM zeSaM - dhanadhAnyaputradArarAjyakupravacanAdi, ussiyaphalihe - ucchritaM sphaTikamiva sphaTikaM-antaHkaraNaM yasya sa tathA, maunIndrapravacanAvAptayA parituSTamanA ityarthaH iti vRddhavyAkhyA, kecittvAhuH ucchritaH - argalAsthAnAdapanIyA UddharvIkRto na tirazcInaH kapATapazcAdbhAgAdapanIta ityarthaH utsRto vA - apagataH parighaH - argalA gRhadvAre yasyAsau utsRtaparighaH ucchritaparigho vA audAryAtirekAdatizayadAnadAyitvena bhikSupravezArthamanargalitagRhadvAra ityarthaH, 'avaMguyaduvAre' aprAkRtadvAraH kapATAdibhirbhikSukapravezArthameva asthagitagRhadvAra ityarthaH ityekIyaM vyAkhyAnaM, vRddhAnAM tu bhAvanAvAkyamevaM yaduta saddarzanalobhena kasmAccitpASaNDikAnna bibheti zobhanamArgapratigraheNoddghATazirAstiSThatIti bhAvaH, 'ciyattaMteuragharadArappavese' ciyattatti--nAprItikaraH antaHpuragRhe Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 jJAtAdharmakathAGga sUtram-3/-15/67 dvAreNa pravezaH ziSTajanapravezanaM yasya sa tathA,anISyAlutvaM cAsyAnenoktaM, athavA ciyattottilokAnAM prItikara evaantaHpure gRhadvAre vA pravezo yasya sa tathA, atidhArmikatayA sarvatrAnAzakanIyatvAditi ___'cAuddasamuddipuNimAsiNIsupaDipuNNaMposahaM sammaMaNupAlemANe uddiya-amAvAsyA pauSadhaM-AhArapauSadhAdicatUrUpaM samaNe niragaMthe phAsueNaM esaNijeNaM asanapAnakhAimasAimeNaM vasthapaDiggahakaMbalapAyapuMchaNeNaM' patadgrahaH-pAtraM pAdaproJchanaM-rajoharaNaM 'osahabhesajeNaM' bheSajaMpathyaM pADihArieNaMpIDhaphalagasejjAsaMthAreNaMpaDilAbhemANe prAtihArikeNa-punaHsamarpaNIyena pIThaH-AsanaMphalakam-avaSTammArthazayyA-vasatiHzayanavAyatraprasAritapAdaiH supyatesaMstArakolaghutaraH 'ahApariggahiehiM tavokammehi appANaM bhAvamANe viharai mU. (68)tate NaM se sue annayA kayAiMjeNeva selagapure nagare jeNeva subhUmibhAge ujANe samosaraNaMparisAniggayA selaoniggacchatidhammasauccA janavaraM devANuppiyA! paMdhagapAmokkhAti paMca maMtisayAMtiM ApucchAmi maNDuyaM ca kumAraM raje ThAvemi, tato pacchA devANuppi-yANaM aMtie muMDe bhavittA AgArAo anagAriyaM pavvayAmi, ahAsuhaM, tate NaM se selae rAyA selagapuraM nayaraM aNupavasati ra jeNeva sae gihe jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA teNeva uvAgacchai 2 sIhAsaNaM sannisanne, tate NaM se selae rAyA paMthayapAmokkhe paMca maMtisae saddAvei saddAvettA evaM vadAsI-evaM khalu devANuppiyA! mae suyassa aMtie dhamme nisaMte seviyadhammeicchiepaDicchie abhirutieahaMNaMdevANuppiyA! saMsArabhayaudiggejAvapavyayAmi, tubbhe devANuppiyA kiM kareha kiM vavasaha kiMvA te hiyaicchaMti?, tateNaMtapaMthayapAmokkhA selagaMrAyaMevaM vadAsI-jaiNaMtubbhe devA0 saMsAra jAva pavvayaha amhANaM devANuppiyA! kimanne AhAre vA AlaMbe vA amhe'viya NaM devA0 saMsArabhayaubdhiggA jAvapavyayAmo, jahAdevANuppiyA! amhaM bahusukajesuya kAraNesuyajAvatahANaMpavvatiyANavi samANANaM bahusu jAva cakkhubhUte, tate NaM se selage paMthagapAmokkhe paMca maMtisae evaM va0 jatiNaM devANu0 tujhe saMsAra jAva pavvayaha taM gacchaha NaM devA0 saesu ra kuDuMbesujeDe putte kaDaMbamajhe ThAvettA purisasahassa-vAhiNIosIyAodurUDhA samANA mama aMtiyaMpAunbhavahatti, taheva pAunbhavaMti, tate NaM se selae rAyA paMca maMtisayAI pAubbhavamANAtiM pAsati 2 haTTatuTTe koDubiyapurise sadAveti 2 evaM vadAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! maMDuyassa kumArassa mahatthaM jAvarAyAbhiseyaM uvaThThaveha0 abhisiMcati jAva rAyA vihrti| tateNaM se selae maMDuyaM rAyaMApucchai, tateNaM se maMDue rAyAkoDuMbiyapurise0 evaM vadAsIkhippAmeva selagapuraM nagaraMAsitajAva gaMdhavaTTabhUtaM kareha yakAraveha yara evamANattiyaMpaJcappiNaha, tateNaM se maMDue doccaMpi koDuMbiyapurise saddAvei 2 evaM vadAsI-khippAmeva selagassa ranno mahatthaM jAva nikkhamaNAbhiseyaM jaheva mehassa taheva NavaraM paumAvatIdevI aggakese paDicchati savvevi paDiggahaMgahAya sIyaMduruhaMti, avasesaMtaheva jAva sAmAyiyamAtiyAti ekkArasaaMgAI ahijati 2 bahUhaM cauttha jAvaviharati, taeNaM se sue selayassaanagArassa tAIpaMthayapAmokkhAti paMca anagArasayAI sIsattAe viyarati, tate NaM se sue annayA kayAI selagapurAo nagarAo Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayana-5 ___119 subhUmibhAgAo ujANAo paDinikkha-mati ra ttA bahiyA jaNavayavihAraM viharati, tateNaM se sue anagAre annayA kayAiteNaManagArasahasseNaM saddhiM saMparibuDe puvyANupurdi gharamANe gAmANugAmaM viharamANe jeNeva poMDarIe pavvae jAva siddhe| - ghR. 'sue parivvAyagetizuko vyAsaputraH RgvedAdayazcatvArovedAHSaSTitantraM-sAyimataM sAMkhyasamaye-sAyasamAcAre labdhArtho vAcanAntare tu yAvatkaraNAdevamidamavagantavyaM RgvedajurvedasAmavedAtharvaNavedAnAmitihAsa- paJcAmAnAM itihAsaH--purANaM 'nighaNTuSaSThAnAM' nighaNTuH-nAmakozaH 'sAGgopAGgAnA' aGgAni-zikSAdIni upAGgAni-taduktaprapaJcanaparAH prabandhAH sarahasyAnAM-aidamparyayuktAnAMsArakaH-adhyApanadvAreNa pravartakaH smArako vAanyeSAM vismRtasya smAraNAt vArako'zuddhapAThaniSedhakaH pAragaH-pAragAmI SaDaGgavitSaSTitantravizAradaHSaSTitantraMkApilIyazAstraM, SaGgavedakatvameva vyanakti-saGkhyAne-gaNitaskandhe 'zikSAkalpe' zikSAyAMakSarasvarUpanirUpake zAstre kalpe- tathAvidhasamAcArapratipAdake vyAkaraNe-zabdalakSaNe chandasi-padyavacanalakSaNanirUpakenirukte-zabdaniruktapratipAdakejyotiSAmayane-jyotiHzAstre anyeSu ca-brAhmaNakeSu zAstreSu supariniSThita iti, vAcanAntaraM 'paJcayamapaJcaniyamayuktaH' tatra paJca yamAH-prANAtipAtaviramaNAdayaH niyamAstu-zaucasaMtoSatapaH svAdhyAyezvarupraNidhAnAni zaucamUlakaM yamaniyamalInAddazaprakAraM, dhAturaktAni vastrANi pravarANi parihito yaH sa tathA, tridaNDAdIni sapta-haste gatAni yasya sa tathA, tatra kuNDikA-kamaNDalUH, kvacitkAJcanikAkaroTikA vA'dhIyete teca krameNa rudrAkSakRtamAlAmRdbhAjanaMcocyate, chaNNAlakaM-trikASThikAaguzo-vRkSapallavacchedArthaH pavitrakaM-tAmramayamaGgulIyakaM kesarI-cIvarakhaNDaMpramArjanArthaM, saMkhANaM tisAGkSayamataM "sajjapuDhavittikumArapRthivI 'payaNaM Aruhei' pAkasthAne cullAyAdAvAropayati uSmANaM-uSNatvaM grAhayati 'dihi vamittae' mataM vamayituM tyaajyitumityrthH| 'aTThAIti arthAn aryamANatvAdadhigamyamAnatvAdityarthaH, prArthyamAnatvAd yAcyamAnatvAdityarthAH, vakSyamANayAtrAyApanIyAdIn, tathA tAneva 'heUiMti hetunu, antarvatinyAstadI yajJAnasampadogamakatvAt, pasiNAIti praznAn pRcchyamAnatvAt 'kAraNAiMtikAraNAni vivakSitArthanizcayasya janakAni 'vAgaraNAIti vyAkaraNAni pratyuttaratayA vyAkriyamANatvAdeSAmiti, 'nippaTThapasiNavAgaraNaM ti nirgatAni spaSTAni sphuTAni praznavyAkaraNAni-praznottarANi yasya sa tathA 'khINA uvasaMta'tti kSayopazamamupagatA ityarthaH, eteSAM ca yAtrAdipadAnAmAgamikagambhIrArthatvenAcAryasya tadarthaparijJAnamasa,mbhAvayatA'pabhrAjanArthapraznaH kRta iti, sarisavaya'tti ekatra sadhzavayasaH-samAnavayasaH anyatrasarSapAH-siddhArthakAH 'kulasthittiekatra kule tiSThantIti kulasthAH, anyatra kulatthAH dhAnyavizeSAH, sarisavayAdipadapraznaH chalagrahaNenopahAsArthaM kRta iti 'ege bhavaMti eko bhavAn iti, ekatvAbhyupagame AtmanaH kRte bhavaMti dvau bhavAnitica, dvitvAbhyupagame ahamityekatvavizaSTasyArthasya dvitvavirodhena dvitvaM dUSayiSyamItibuddhayAparyanuyogo vihitaH,akSayaHavyayaH avasthito bhavAnanena nityAtmapakSaH paryanuyuktaH,aneke bhUtA-atItA Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/5/68. bhAvAH-sattAH pariNAmA vAbhavyAzca--bhAvino yasyasatathA, anena cAtikrAnta mAvisattApraznena anityAtmapakSaH paryanuyuktaH, ekataraparigrahe anyatarasya dUSaNAyeti / tatrAcAryeNa syAdvAdasya nikhiladoSagocarAtikrAntatvAttamavalambyottaramadAyi-eko'pyahaM, kathaM ?, dravyArthatayA jIvadravyasyaikatvAta, na tu pradezArthatayA, tathA hyanekatvAnmametyavayavAdI (mazrotrAdyavayavA) nAmanekatvopalambhona bAdhakaH, tathAkazcit svabhAvamAzrityaikatvasaGkhyAviziTisyApipadArthasya svabhAvAntaradvayApekSayA dvitvamapinaviruddhamityata uktaM-dvAgyahaM jJAnadarzanA tayA, na caikasbhAve bhedo na dRzyate, eko hi devadattAdipuruSaH ekadaiva tattadapekSayA pitRccaputratvabhrAtRtvapitRvyatvamAtulatvabhAgineyatvAdInanekAn svabhAvAMllabhata iti, tathA pradezArthatayA asaGkhyAtAn pradezAnAzrityAkSayaH, sarvathA pradezAnAMkSayAbhAvAt, avyayaH kiyatAmapi ca vyayAbhAvAt, kimuktaM bhavati?-avasthito nityaH, asaddheyapradazatA hi na kadAcanApivyapaiti ato nityatAbhyupagame'pinadoSaH, upayogArthatayA-vividhaviSayAnupayogAnAzritya anekabhUtabhAvabhaviko'pi, atItAnAgatayorhi kAlayoranekaviSayabodhAnAmAtmanaH kathaMcidabhinnAnAmutpAdAdvigamAddhA' nityapakSonadoSAyeti / puNDarIkeNa-AdidevagaNadhareNa nirvANata upalakSitaH parvata tasya tatra prathamaM nivRttvaatpunnddriikprvtH-shtrunyjyH| mU. (69) tateNaM tassa selagassa rAyarisissa tehiM aMtehi ya paMtehi ya tucchehi ya lUhehi ya arasehi ya virasehi ya sIehi yauNhehi yakAlAtikaMtehiya pamANAikkatehi ya nicaM pANabhoyaNehi ya payaisukumAlayassa suhociyassa sarIragaMsi veyaNA pAubbhUtA ujjalA jAva durahiyAsA kaMDuyadAhapittajjaraparigayasarIre yAvi viharati, tate NaM se selae teNe royAyaMkeNa sukke jAe yAvi hotyA, tate NaM selae annayA kadAIpuvvANupucicaramANe jAvajeNeva subhUmibhAge jAva viharati, parisA niggayA, maMDuo'vi niggao, selayaM anagAraM jAva vaMdati nama02 pajjuvAsati, tate NaM se maMDue rAyA selayassa anagArassa sarIrayaM sukaM bhukkaM jAva savvAbAhaM sarogaM pAsatira evaM vadAsI-ahaMgaM bhaMte! tubhaMahApavittehiM tigicchaehiM ahApavitteNaMosahabhesajjeNaM bhattapANeNaM tigicchaM AuMTAvemi, tubbhe NaM bhaMte ! mama jANasAlAsu samosaraha phAsuaMesaNijaM pIDhaphalagasejAsaMthAragaM ogihittANaM viharaha, ___ tateNaM se selae anagAre maMDuyassa ranno eyama8 tahatti paDisuNeti, tate NaM se maMDue selayaM vaMdati namasati 2 jAmeva disiM pAunbhUte tAmeva disiM pddige| tateNaM se selae kallaM jAva jalaMte sabhaMDamattovagaraNamAyAe paMthayapAmoskhehiM paMcahi anagArasaehiM saddhiM selagapuramanupavisati 2 jeNeva maMDuyassa jANasAlA teNeva uvAgacchati 2 phAsuyaM pIr3ha jAva viharati, tate NaM se maMDue cigicchae saddAveti 2 evaM vadAsI-tubbhe NaM devANuppiyA! sailayassa phAsuesaNijjeNaM jAva tegicchaMAuTTeha, tate NaM tegicchayA maMDueNaM rannA evaM vuccA haTTa selayassa ahApavittehiM paosahabhesajjabhattapANehiM tegicchaM Auddeti, majjapANayaM ca se uvadisaMti, tateNaMtassa selayassa ahAvattehiM jAva majjapANeNa rogAyaMke uvasaMte hotthA haTe mallasarIre jAte vavagayarogAyake, tate NaM se selae taMsi royAyaMkaMsi uvasaMtaMsi samANaMsi tasi vipulaMsi asana 4 maJjapANaeo yamucchie gaDhie giddhe ajjhovavanne osanno osannavibahArI evaM pAsatthe Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-5 2 kusIle 2 pamatte saMsatte uubaddhapIDhaphalagaseJjAsaMthArae pamate yAvi viharati, no saMcAeti phAsuesaNijjaM pIDhaM paJcappiNittA maMDuyaM ca rAyaM ApucchittA bahiyA jAva (jaNavayavihAraM abbhujaeNa paktteNaM paggahieNa) vihritte| . vR. 'aMtehi'ityAdi, antaiH-vAlavaNakAdibhiH prAntaiH-taireva bhuktAvazeSaH paryuSitairvA rukSaH-niHsnehaistucchaiH-alpaiHarasaiH-hiGgvAdibhirasaMskRtairvirasaiH-purANatvAdvigatarasaiH zItaiH-zItalaiH uSNaiH-pratItaiH kAlAtikrAntaiH-tRSNAbubhukSAkAlAprAptaH pramANAtikrAntaiHbubhukSApipAsAmAtrAnucitaiH, cakArAH samuccayArthAH, evaMvidhavizeSaNAnyapipAnAdIniniSThurazarIrasya na bhavanti bAdhAyai ata Aha-'prakRtisukumArakasye'tyAdi, veyaNA pAubbhUyA ityasya sthAne rogAyaMketti kavacit dRzyate, tatra rogAzcAsAvAtazca-kRcchrajIvitakArIti samAsaH, kaNDU:-kaNDUtiH dAhaH-pratItastatpradhAnena pittajvareNa parigataM zarIraM yasya sa tathA, 'teicchaM;'ti cikitsAM 'AuTTAvemi'ttiAvarttayAmi kaaryaami| 'sabhaMDamattovagaraNamAyAe'tti bhANDamAtrApatadgrahaM paricchadazca upakaraNaMca-varSAkalpAdi bhANDamAtropakaraNaM svaMca tadAtmIyaMbhANDamAtropakaraNaMcasvabhANDamAtropakaraNaMtadAdAya-gRhItvA, 'abhyudyatena' sodyamena 'pradattena guruNopadiSTena 'pragRhItena' gurusakAzAdaGgIkRtena 'vihAreNa' sAdhuvartanena 'vihartuM vartituMpAveM-jJAnAdInAMbahistiSThatIti pArzvasthaH gADhaglAnatvAdikAraNaM vinA zayyAtarAbhyAhRtAdipiNDabhojakatvAdyAgamoktavizeSaNaH, sa ca sakRdanucitakaraNenAlpakAlamapi bhavati tata ucyate-pArzvasthAnAM yo vihAro-bahUni dinAni yAvattathA vartanaM sa pArzvasthavihAraH so'syAstIti pArzvasthavihArI, evamasannAdivazeSaNAnyapi, navaramavasannovivakSitAnuSThAnAlasaH,AvazyakasvAdhyAyapratyupekSaNAdhyAnAdInAmasamyakkArItyarthaH, kutsitazIlaH kuzIlaH-kAlavinayAdibhedabhinnAnAM jJAnadarzanacAritrAcArANAM virAdhaka ityarthaH,pramattaH-paJcavidhapramAdayogAta, saMsaktaH kadAcisaMvignaguNAnAMkadAcitpAvasthAdidoSANAM sambandhAt gauravatrayasaMsajanAceti, Rtubaddhe'pi-avarSAkAle'pi pIThakalakAni zayyAsaMstArakArthaM yasya s| __ mU. (70) tateNaMtesiMpaMdhayavajANaM paMcaNhaanagArasayANaM annayAkayAIegayaosahiyANaM jAva puvvarattAvarattakAlasamayaMsi dhammajAgariyaM jAgaramANANaM ayameyArUve abbhatthie jAva samuppajitthA-evaM khalu selae rAyarisI caittArajaMjAva pavvatie, vipuleNaM asana 4 majapANae mucchie no saMcAeti jAva viharittae, no khalu kappai devANuppiyA ! samaNANaM jAva pamattANaM viharittae, taM seyaM khalu devA0 amhaM kallaM selayaM rAyarisiM ApucchittA pADihAriyaM pIDhaphalagasejjAsaMthAragaM paJcappiNittA selagassa anagArassa paMthayaM anagAraM veyAvaccakaraM ThavettA bahiyA abbhuJjaeNaM jAva viharittae, evaM saMpeheti 2 kallaM jeNeva selae ApucchittA pADihAriyaM pIDha0 paJcappiNaMti 2 paMthayaM anagAraM veyAvaccakaraM ThAvaMti 2 bahiyA jAva vihrNti|| mU. (71) tateNaM se paMthae selayassa sejAsaMthArauccArapAsavaNakhelasaMghANa-mattaosahabhesajabhattapANaeNaMagilAevinaeNaM veyAvaDiyaM karei, tateNaM se selaeannayAkayAiMkattiyAcAummAsiyaMsi vipulaM asana04 AhAramAhArie subahuM majapANayaM pIe puvvAvara-ehakAlasamayaMsi suhappasutte, tate NaM se paMthae kattiyacAummAsiyaMsi kayakAussagge devasiyaM paDikkamaNaM paDikate Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/5/71 cAummAsiyaM paDikkamiuMkAme selayaM rAyarisiM khAmaNaTTayAe sIseNaM pAesu saMghaTTei, tate gaM se selae paMthaeNaM sIseNaM pAe su saMghaTTie samANe Asurutte jAva misimisemANe udveti 2 evaM vadAsI se kesaNaM bho esa appatthiyapatthie jAva parivajjie jeNaM mamaM suhapasuttaM pAesu saMghaTTeti ? tateNaM se paMthae selaeNaM evaM vRtte samANe bhIe tatthe tasie karayala0 kaDDa evaM vadAsI- ahaNNaM bhaMte ! paMthae kAyakAussagge devasiyaM paDikkamaNaM paDikkaMte cAummAsiyaM paDikkaMte cAummAsiyaM khAmemANe devANuppiyaM vaMdamANe sIseNaM pAesu saMghaTTemi, taM khamaMtu NaM devANumpiyA ! khamantu me'varAhaM tumaNNaM devANuppiyA ! nAimukhI evaM karaNayAettikaTTu selayaM anagAraM etamahaM sammaM vinaeNaM bhujo 2 khAmeti, tateNaM tassa selayassa rAyarisissa paMthaeNaM evaM vRttassa ayameyArUve jAva samuppajjitthA evaM khalu ahaM rajjuM ca jAva osanno jAva ubaddhapIDha0 viharAmi, taM no khalu kappati samaNANaM niggaMthANaM apasatthANaM jAva viharittae, taM seyaM khalu me kallaM maMDuyaM rAyaM ApucchittA pADihAriyaM pIDhaphalagasejrAsaMthArayaM paJcappiNittA paMthaeNaM anagAreNaM saddhiM bahiyA abbhujjaeNaM jAva jaNavayavihAreNaM viharita, evaM saMpeheti 2 kallaM jAva viharati / 122 vR. tathA 'nAimuJjo evaM karaNayAe' tti naivaH bhUyaH punarapi evaM itthaMkaraNAya pravarttiSye iti zeSaH, 'evameve' tyAdirapanayaH, iha gAthA - 11911 "siDhiliyasaMjamakajjAvi hoiuM ujjamaMti jai pacchA / saMvegAo to selauvva ArAhayA hoMti / / ' mU. (72) evAmeva samaNAuso ! jAva niggaMtho vA 2 osane jAva saMdhArae pamatte viharati se iha loe ceva bahUNaM samaNANaM 4 hIlaNije saMsAro bhANiyavvo / tate NaM rAyarisI paMthaeNaM bahiyA jAva viharati, taM seyaM khalu devA0 ! amhaM selayaM uvasaMpajjittA NaM viharittae, evaM saMperheti 2 ttA selayaM rAyaM uvasaMpajittANaM viharati / .mU. (73) tate NaM te selayapAmokkhA paMca anagArasayA bahUNi vAsANi sAmannapariyAgaM pAuNittA jeNeva poMDarIye pavvae teNeva uvAgacchaMti 2 jaheva thAvaccAputte taheva siddhA / evAmeva samaNAuso ! jo niggaMtho vA 2 jAva viharissati evaM khalu jaMbU! samaNeNaM paMcamassa NanayajjhayaNassa ayamaTTe paNannattettibemi // adhyayanaM - 5 - samAptam muni dIparatnasAgareNa saMzodhitA sampAdItA jJAtAdharmakathAsUtre prathama zrutaskandhe pacamaadhyayanasya abhayadevasUri viracitA TIkA parisamAptA / adhyayanaM - 6 - tumbakaH bR. paJcamAnantaraM SaSThaM vyAkhyAyate, tasya ca pUrveNa sahAyaM sambandhaH - anantarAdhyayane pramAdavato'pramAdavatazcAnarthetarAvuktau, ihApi tayoreva tAvevocyete ityevasambaddhamidam mU. (74) jati NaM bhaMte! samaNeNaM jAva saMpatteNaM paMcamassa nAyajjayaNassa ayamaTTe pannatte chassa NaM bhaMte! nAyajjhayaNassa samaNeNaM jAva saMpattegaM ke adve patte ?, evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 rAyagihe samosaraNaM parisA niggayA, Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, varga:-, adhyayanaM -6 teNaM kAleNaM 2 samaNassa jeTTe aMtevAsI iMdabhUtI adUrasAmaMte jAva sukkajhANovagae viharati, tate gaM se iMdabhUti jAyasaDDe0 samaNassa 3 evaM vadAsI-kahaNNaM bhaMte! jIvA guruyattaM vA lahuyattaM vA havvamAgacchaMti ?, goyamA ! se jahA nAmae kei purise egaM mahaM sukkaM tuMbaM nicchiDDa niruvahayaM dabbhehiM kusehiM veDhei 2 maTTiyAleveNaM liMpati unhe dalayati 2 sukkaM samANaM doghaMpi damehi ya kusehi ya veDheti 2 maTTiyAleveNaM liMpati 2 uNhe sukaM samANaM tacaMpi dabbhehi ya kusehi ya veDheti 2 maTTiyAleveNaM liMpati, evaM khalu eeNuvAeNaM aMtarA veDhemANe aMtarA liMpemANe aMtarA sukavemANe jAva aTThahiM maTTiyAlevehiM AliMpati, atthAhamatAramaporisiyaMsi udagaMsi pakkhivejA, se nUnaM goyamA ! se tuMbe tesiM aTThaNhaM maTTiyAleveNaM guruyayAe bhAriyayAe guruyabhAriyayAe uppiM salilamativaittA ahe dharaNiyalapaiTThANe bhavati, evAmeva goyamA ! jIvAvi pANAtivAeNaM jAva micchAdaMsaNasalleNaM anupuvveNaM aTTha kammapagaDIo samanijiNanti, tAsiM garuyayAe bhAriyayAe garuyabhAriyayAe kAlamAse kAlaM kiJccA dharaNiyalamativatittA ahe naragatalapaiTTANA bhavaMti, evaM khalu goyamA ! jIvA guruyattaM havvamAgacchaMti / ahaNaM gotamA ! se tuMbe taMsi paDhamillugaMsi maTTiyA levaMsi tinnaMsi kuhiyaMsi parisaDiyaMsi IsiMdhaNariyalAo umpatittA NaM ciTThati, tato'naMtaraM ca NaM doghaMpi maTTiyAleve jAva uppatittA NaM ciTThati, evaM khalu eeNaM uvAeNaM tesu aTThasu maTTiyAlevesu tinesu jAva vimukkabaMdhaNe ahedharaNiyalamaivaittA upiM salilatalapaiTTANe bhavati, evAmeva goyamA ! jIvA pANAtivAtaveramaNeNaM jAva micchAdaMsaNasallaveramaNeNaM anupuvveNaM aTTha kammapagaDIo khavettA gagaNatalamuppaittA uppiM loyaggapatiTTANA bhavaMti, 123 evaM khalu goyamA ! jIvA lahuyattaM havvamAgacchaMti / evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM chaTTassa nAyajjhaNassa ayamaTTe pannattettibemi // vR. sarvaM sugamaM, navaraM, nirupahataM - vAtAdibhiH darbhIH- agrabhUtaiH kuzaiH--malabhUtaiH, jAtyA darbhakuzabheda ityanye, 'atthAhaMsi' tti asthAghe agAdhe ityarthaH, puruSaH parimANamasyeti pauruSikaM taniSedhAdaSauruSikaM, mRllepAnAM sambandhAt gurukatayA, gurukataiva kutaH ? - bhArikatayA, mRllepajanitabhAravattveneti bhAvaH, gurukabhArikatayeti tumbakadharmadvayasyApyadhomajjanakAraNatApratipAdanAyoktaM, 'uppiM' upari 'aivaittA' atipatyAtikramya 'tinnaMsi' tti stimita ArdratAM gate tataH 'kuthite' kothamupagate tataH 'parisaTite' patite iti / iha gAthe"jaha miulevAlittaM garuyaM tuMbaM aho vayai evaM / Asavakayakammaguru jIvA vaccaMti aharagayaM // taM caiva tavvimukkaM jalovariM ThAi jAyalahubhAvaM / jaha taha kammavimukkA loyaggapaiTTiyA hoti // " zrutaskandha :- 1 - adhyayanaM - 6 - samAptam // 1 // // 2 // adhyayanaM - 7 - rohiNI vR. atha saptamaM vivriyate, asya ca pUrveNa sahAyaM sambandhaH, ihAnantarAdhyayane prANAtipAtAdimatAM karmagurutAbhAvenetareSAM ca laghutAbhAvena anarthaprAptItare ukte, iha tu prANAtipA Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-19/75 tAdiviratimaJjakaparipAlakAnAM te ucyate, ityevaMsambaddham mU. (75) jatiNaM bhaMte ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM chahassa nAyajjhayaNassa ayamaDhe pannatte sattamassaNaM bhaMte ! nAyajjhayaNassa ke aDhe pannate?, evaM khalu jaMbU!teNaM kAleNaM 2 rAyagihe nAma nayare hotyA, subhUmibhAge ujANe, tatyaNaM rAyagihe nagare dhanne nAmaM satyavAhe parivasati, aDDe0, mahAbhAriyAahINapaMcediya0 jAva suruvA, tassa NaM dhannassa satyavAhassa puttA bhadAe bhAriyAe attayA cattAri satyavAhadArayA hotthA, taMjahA-dhanapAle dhanadeve dhanagove dhanarakhie, tassa NaM dhannassa satyavAhassa vauNhaM puttANaM bhAriyao cattAri suhAo hotthA, taM0-unjhiyA bhogavatiyA rakkhatiyA rohiNiyA, tate NaM tassa dhannassa annayA kadAI puvvarattAvarattakAlasamayaMsi imeyAstve abbhatthie jAva samuppajjityA-evaM khalu ahaM rAyagihe bahUNaM Isara jAva pabhiINaM sayassa kuDuMbassa bahU kajjesu ya karaNijjesu koDubesu ya maMtaNesu ya gujhe rahasse nicchae vavahAresu ya ApucchaNijne paDipucchaNijje meDhI pamANe AhAre AlaMbaNe cakkhumeDhIbhUte kajjavaTTAvae, taMNaM najati jaMmae gayaMsi vA cuyaMsi vA mayaMsi vA bhaggaMsi vA luggaMsi vA saDiyaMsivA paDiyaMsi vA videsatthaMsi vA vippavasiyaMsi vA imassa kuTuMbassa kiM manne AhAre vA AlaMbe vA paDibaMdhe vA bhavissati ?, taM seyaM khalu mama kallaM jAva jalate vipulaM asanaM 4 uvakkhaDAvettA mittanAti0 cauNhaM suNhANaM kulagharavaggaMAmaMtettAtaM mittanAiNiyagasayaNa ya cauNha suNhANaM kulagharavaggaM vipuleNaM asanaM 4 dhuvapupphavasthagaMdha jAva sakArettAsammANettA tasseva mittanAti0 cauNhaM ya suNhANaM kulagharavaggarasa purato cauNhaM suNhANaM parikkhaNaTTayAe paMca 2 sAliakkhae dalaittA jANAmitAva kA kihaM vA sArakkheha vA saMgovei vA saMvaDheti vA?, evaM saMpehei 2 kallaM jAva mittanAti0 cauNhaM suNhANaM kulagharavagaM AmaMtei 2 vipulaM asanaM4uvakkhaDAvei tato pacchA bahAe bhoyaNamaMDavaMsi suhAsaNa0 mittanAti0 cauNha ya suNhANaM kulagharavaggeNaM saddhiM taM vipulaM asana 4 jAva sakkAreti 2 tasseva mittanAti0 cauNha ya suNhANaM kulagharavaggassa ya purato paMca sAliakkhae geNhatira jeTTA suNhA ujjhitiyAtaM saddAvetira evaM vadAsI-tumaMNaM puttA mama hatthAo ime paMca sAliakkhae geNhAhi 2 anupuvveNaM sArakkhemANI saMgovemANI viharAhi, jayA NaM'haM puttA! tumaMime paMca sAliakkhae jAejAtayANaM tumamama ime paMca sAliakkhae paDidijAejAsittikaTTha suhAe hatthe dalayati 2 paDivisajeti, tate NaM sA ujhiyA dhannassatahattieyamaTTha paDisuNetira dhannassa satyavAhassa hatyAo te paMca sAliakkhae geNhati 2 egaMtamavakkamati egaMtamavakkamiyAeimeyAsveabbhasthie0 evaMkhalutAyANakoDAgAraMsi bahave pallA sAlINaM paDipuNNA ciTThati, taMjayA NaM mamaM tAo ime paMca sAliakkhae jAessati tayANaM ahaM pallaMtarAo anne paMca sAliakkhaegahAyadAhAmittikaTThaevaM saMpehei 2 taMpaMca sAliakkhae egaMteeDetira sakammasaMjuttA jAyA yAvi hotthA ! evaM bhogavatiyAevi, navaraM sA cholleti 2 anugilati 2 sakkammasaMjuttA jaayaa| evaM rakkhiyAvi, navaraM geNhati 2 imeyAsave abbhatthie0-evaM khalu mamaM tAo imassa mittanAti0 cauNha ya suNhANaM kulagharavaggassa ya purato saddAvettA evaM vadAsI-tumaNNaM puttA mama Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayana-7 hatyAojAvapaDidijAejAsittikaca mama hatthaMsi paMca sAliakkhae dalayatitaM bhaviyabvametya kAraNeNaMtikaTThaevaM saMpehetiratepaMcasAliakkhae suddhevatye baMdhai 2 rayaNakaraMDiyAe pakkhivei 2 UsIsAmUle ThAvei ra tisaMjhaM paDijAgaramANI vihri|| taeNaM se dhanne satyavAhe tasseva mitta jAva cautyiM rohiNIyaM suNhaM saddAveti 2 jAvataM bhaviyadhvaM etya kAraNeNaM taM seyaM khalu mama ee paMca sAliakkhae sArakhemANIe saMgovemANIe saMvaDhemANIettikaTThaevaM saMpeheti 2 kulagharapurise saddAveti ra evaM vadAsI-tubbheNaM devANuppiyA ete paMca sAliakkhae geNhaha 2 paDhamApAusaMsi mahAvuTTikAyaMsi nivaiyaMsi samANaMsi khuDAgaM keyAraM suparikammiyaM kareha 2ttA ime paMca sAliakkhae vAveha 2 dopi tacaMpi ukkhayanihae kareha 2 vADipakkhevaM kareha 2 sArakhemANA saMgovemANA anupubveNaM saMvadeha, tateNaMtekoDubiyA rohiNIeetamaTTha paDisugaMtitepaMcasAliakkhaegeNhatira anapubveNaM sArakhaMti saMgovaMti viharaMti, taeNaM te koDuMbiyA paDhamapAusaMsi mahAvuTTikAyaMsi nivaiyaMsi samANaMsi khuTTAyaM kedAraM suparikammiyaM kareti 2 te paMca sAliakkhae vavaMti ducaMpi taccapi ukkhayanihae kareti 2 yADiparikkhevaM kareMti 2 aNupubveNaM sArakkhemANA saMgovemANA saMvaDDemANA viharaMti, tateNaM te sAlI anupuvveNaM sArakhijamANA saMgovijamANA saMvahijjamANA sAlI jAyA kiNhA kiNhobhAsA jAva niuraMbabhUyA. pAsAdIyA 4, / tate NaM sAlI pattiyA vattiyA gambhiyA pasUyA AgayagaMdhA khIrAiyA baddhaphalA pakkA parariyAgayA sallaiyA pattaiyA riyApavvakaMDA jAyA yAvi hotyA, tateNaM te koDuMbiyA te sAlIe pattiejAvasallaie pattaiejANittA tikkhehiM navapaJjaNaehiM asiyaehiMluNeti 2 karayalamalite kareMti 2 puNaMti, tatya NaM cokkhANaM sUyANaM akkhaMDANaM aphoDiyANaM chaDDuchaDApUyANaM sAlINaM mAgahaNa patthae jAe, tate NaM te koDuMbiyA te sAlI navaesughaDaesu pakkhivaMti 2 upalipaMti 2 laMchiyamudite kareMti 2 koDAgArassa egadesaMsi ThAveti 2 sArakkhemANA saMgovemANA viharaMti, tateNaM te koDuMbiyA dochami vAsArattaMsipaDhamapAusaMsi mahAvuTTikAryasi nivaiyaMsikhuDDAgaM keyAraM suparikammiyaM kareti te sAlI vavaMti doccaMpi tacaMpi ukkhayanihae jAva luNeti jAva calaNatalamalie kareMti 2 puNaMti, ___ tattha NaM sAlINaM bahave kuDavA jAvaegadesaMsi ThAti 2 sArakkha0 saMgo0 viharaMti, tate gaMte koDuMbiya taccaMsi vAsArattaMsi mahAvuTTikAyaMsi bahave kedAre supari0 jAva luNeti 2 saMvahaMti 2 khalayaM kareti 2 maleti jAva bahave kuMbhA jAyA, tate NaM te koDubiyA sAlI koTThAgAraMsi pakkhivaMti jAva viharaMti, cautthe vAsAratte bahave kuMbhasayA jaayaa| tateNaM tassa dhannassa paMcamayaMsisaMvaccharaMsipariNamamANaMsi puvvArattAvarattakAlasamayaMsi imeyAsave abmathiejAva samuppajjitthA evaM khalu mamaihoatIte paMcame saMvacchare cauNhaMsuNhANaM parikkhaNaTThayAetepaMca sAliakkhatA hatthe dinnAtaMseyaMkhalumamakallaMjAvajalaMte paMcasAliakkhae parijAittae jAva jANAmi tAva kAe kihaM sArakhiyA vA saMgoviyA vA saMviDDiyA jAvattika? evaM saMpeheti 2 kalaM jAva jalate vipulaM asana 4 mittanAya0 cauNha ya suNhANaNaM kulaghara jAba Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-17/75 sammANittA tasseva mitta0 cauNha ya suNhANaM kulagharavaggassa purao jeTTaM ujhiyaM saddAvei 2 ttA evaM vayAsI-evaM khala ahaM puttA! ito atIte paMcamaMsi saMvaccharaMsi imassa mitta0 cauNha ya suNhANaM kulagharavaggassa ya purato tava hatyasi paMca sAliakhae dalayAmi jayA NaM ahaM puttA! eepaMca sAliyaakhae jAejA tayANaMtummamaime paMca sAliakkhaepaDidijjAesittikaTutaM itthaMsi dalayAmi, se nUNaM puttA! atthe samajhe ?, haMtA asthi, tannaM puttA! mama te sAliakkhae paDinijjAehi, tate NaM sA ujjhitiyA eyamaDheM dhannassa paDisuNeti 2 jeNeva koTThAgAraM teNeva uvAgacchati 2 pallAto paMca sAliakkhae geNhati 2 jeNeva dhanne satyavAhe teNeva uvAgacchati 2 dhaNNaM0 evaM vadAsI eeNaM te paMca sAliakkhaettikaTTadhannassa hatyaMsi te paMca sAli0dalayati, tate NaM dhanne ujhiyaM savahasAviyaM kareti 2 evaM vayAsI-kiNNaM puttA ! ee caiva paMca sAliakkhae udAhu anne ?, tate NaM ujaajhiyA dhannaM satyavAhaM evaM vayAsI-evaM khalu tubbhe tAto! io'tIe paMcame saMvacchare imassa mitta0 nAti0 cauNha ya kula0 jAva viharAmitate NaM'haM tubbhaM etamaTTha paDisuNemi 2 te paMca sAliakhae gaiNhAmi egaMtamavakkamAmi tate NaM mama imeyAsave abbhatthie jAva samuSpajjitthA evaM khalu tAyANaM koTThAgAraMsi0sakammasaMjuttA taM no khalu tAo !te caiva paMca sAliakkhae eeNaM anne, tate NaM se dhanne ujjhiyAe aMtie eyamaDhe soccA nisamma Asurutte jAva misimisemANe ujjhitiyaM tassa mittanAti0 cauNha ya suNhANaM kulagharavaggassayapuraotassa kulagharassachArujhiyaMcachANujjhiyaMcakAyavarujjhiyaMca samucchiyaM ca sammajjiaMca pAuvadAiMcaNhANovadAiMca bAhirapesaNakAriMThaveti, evAmeva samaNAuso! jo amhaM niggaMtho vA 2 jAva pavvatite paMca ya se mahabbayAtiM ujhiyAiM bhavaMti se NaM iha bhave ceva bahUNaM samaNANaM 4 jAva anupariyaTTaissai jahA saaujjhiyaa| evaMbhogavaiyAvi, navaraMtassa kaMDiMtiyaM vA kotiyaMcapIsaMtiyaMcaevaM ruccaMtiyaradhatiya parivesaMtiyaMca paribhAyaMtiyaMca abbhaMtariyaMca pesaNakAriMmahAnasiNiMThaveMti, evAmeva samaNAuso jo amhaM samaNo paMca ya se mahabbayAiMphoDiyAIbhavaMti seNaM iha bhaveceva bahUNaM samaNANaM4 jAva hIla 4 jahA va sA bhogavatiyA / evaM rakhitiyAvi, navaraMjeNeva vAsadhare teNeva uvAgacchaira maMjUsaMvihADei 2 rayaNakaraMDa-gAo te paMca sAliakkhae geNhatira jeNevadhanne teNeva uvA02 paMcasA liakkhae dhannassa hatthe dalayati, tate NaM se dhanne rakkhitiyaM evaM vadAsI-kinaM puttA te ceva te paMca sAliakkhayA udAhu anetti?, tateNaM rakhitiyA dhannaMevaM0te ceva tAyA! ee paMca sAliakkhayA no anne, kahanaM puttA!, evaM khalutAo! tubbheiopaMcamaMmijAvabhaviyavbaMetyakAraNeNaMtikaTutepaMca sAliakkhae suddhe vatthe jAva tisaMjhaM paDijAgaramANI ya viharAmi, tato eteNaM kAraNeNaM tAo ! te ceva te paMca sAliakkhae no ane, tate NaM se dhanne parakkhitiyAe aMtie eyamaDhe socA haTTatuTTha tassa kulagharassa hiranassa ya kaMsadUsavipuladhanajAvasAvatejassayabhaMDAgAriNiMThaveti, evAmeva samaNAuso! jAvapaMca yase mahavyayAti rakkhiyAti bhavaMti se NaM iha bhave ceva bahUNaM samaNANaM 4 acaNijje jahA jAva sA rkkhiyaa| rohiNiyAvievaM ceva, navaraMtubbhe tAomama subahuyaM sagaDIsAgaDaM dalAhijeNaM ahaM tuma Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayana-7 :: 127 te paMca sAliakkhae paDinijAemi, tate NaM se dhanne rohiNi evaM vadAsIkahaNNaM tuma mama puttA! te paMca sAliakkhae sagaDasAgaDeNaM nijjAissasi?, tateNaMsA rohaNI dhannaM evaM vadAsI-evaM khalu tAto! io tunbhe paMcame saMvacchare imassa mitta jAva bahave kuMbhasayA jAyA teNeva kameNaM evaM khalu tAo ! tubbhe te paMca sAliakkhae sagaDasAgaDeNaM nijAemi, tate NaM se dhanne satyavAhe rohiNIyAe subahuyaM sagaDasAgaDaM dalayati, tateNaMrohiNI subahuMsagaDasAgaDaM gahAyajeNeva sae kulaghare teNeva uvAgacchai koTThAgAre vihADeti 2 palle unbhidati 2 sagaDIsAgaDaM bhareti 2 rAyagiha nagaraM majjhamajheNaM jeNeva sae gihe jeNeva dhanne satyavAhe teNeva uvAgacchati, tateNaM rAyagihe nagare siMghADagajAvabajahuno annamanaevamAti khati0-dhanne NaM devA0! dhanne satyavAhe jassaNaM rohiNiyA suNhA jIeNaM paMca sAliakkhae sagaDasAgaDieNaM niJjAeti, -tateNaM se dhanne satya te paMca sAliakkhae sagaDasAgaDeNaM nijAetitepAsatira hava0 paDicchati 2 tasseva mittanAti0 cauNha ya suNhANaM kuladharapurato rohiNIyaM suNhaM tassa kulagharassa bahusu kajjesuya jAva rahassesu ya ApucchaNijaMjAva vaTTAvitaM pamANabhUyaM ThAveti, evAmeva samaNAuso ! jAva paMca mahavvayA saMvaDDiyA bhavaMti se NaM iha bhave ceva bahUNaM samaNANaMjAvavItIvaissaijahAva saarohinniiyaa| evaMkhalujaMbU! samaNeNaMbhahagavayA mahAvIreNaM sattamassa nAyajjhayaNassa ayamaDhe pannattettibemi / / vR.idamapi sugamam, navaraM 'mae'ttimayi 'gayaMsittigate grAmAdauevaM 'cyute kuto'pyanAcArAt svapadAt patite 'mRte' parAsutAM gate 'bhagne vAtyAdinA kubjakhamatvakaraNenAsamarthIbhUte 'luggaMsi vatti rugne jIrNatAM gate zaTite' vyAdhivizeSAcchIrNatAM gate patite' prAsAdAdermazcake vAglAnabhAvAt videzasthe videzaMgatvA tatraiva sthite viproSite' svasthAnavinirgate dezAntaragamanapravRtte AdhAraH-Ayo bhUriva AlambanaM-vastrAdikamiva pratibandhaH pramAnikAzalAkAdInAM latAdavaraka ivakulagRhaM-pitRgRhaM tadvargomAtApitrAdiH saMrakSatianAzanataHsaGgopayatisaMvaraNataH saMvarddhayati bahutvakaraNataH 'chollei'tti nistuSIkaroti 'anugilaitti bhakSayati, kavacit pholleItyetadeva dRzyate, tatra ca bhakSayatItyarthaH, 'pattiya;'ttisAtapatrAH 'vattiyativrIhINAMpatrANimadhyazalAkAparivezaSTanana nAlarUpatayA vRttAni bhavanti tadvRttatayA jAtavRttatvAdvartitAHzAkhAdInAM vA samatayA vRttIbhUtAH santo vartitA abhidhIyante, pAThAntareNa taiyA vatti sAtatvaca ityarthaH, garbhitA-jAtagarbhADoDakitA ityarthaH, prasUtAH-kaNizAnAMpatragarbhebhyo vinirgamAtAgatagandhA-jAtasurabhigandhAH AyAtagandhA vA dUrayAyigandhA ityarthaH, kSIrakitAH-saAtakSIrakAH baddhaphalAH kSIrasya phalatayA bandhanAt jAtaphalA ityarthaH, pakkAH-kAThinyamupagatAH, paryAyAgatAH paryAyagatA vA sarvaniSpannatAM gatA ityarthaH, sallaipattaya'tti sallakI vRkSavizeSastasyA iva patrakANi-dalAni kuto'pi sAdhAt sanAtAniyeSAM te tatheti, gamanikaiveyaM pAThAntareNa zalyakitAH-zuSkapatratayA saJjAtazalAkAH patrakitAH-saJjAtakutsitA'lpapatrAH, "hariyapavvakaMDa'tti haritAni-haritAlavarNAni nIlAni parvatANDAni-nAlAni yeSAM te tathA, jAtAzcapyabhUvan, 'navapajjaNaehiti navaM-pratyagraMpAyanaM Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 jJAtAdharmakathAsUtram-9/10/75 lohakAreNAtApitaM kuTTitaM tIkSNadhArIkRtaM punastApitAnAM jale nibolanaM yeSAM tAni tathA taiH, 'asiehiM tidAtraiH, 'akhaMDANaM'ti sakalAnAMasphuTitAnAM-asabhAtarAjIkAnAMchaDa 2 ityevamanukaraNataH sUrpAdiNA sphuTAHsphuTIkRtA zodhitA ityarthaH spRSTA vA pAThAntareNa pUtA vA yete tathA teSAM 'mAgahae patthae'tti // 1 // "do asaIopasaI do pasaio u seiyA hoi| causeio ukuDaocaTakuDao patthao neu||"tti __ anena pramANena magadhadezavyavahRtaH prastho mAgadhaprasthaH, 'upaliMpati' ghaTakamukhasya tatpidhAnakasya ca gomayAdinArandhrabhaJjanti liMpati ghaTamukhaMtatsthagitaMcachagaNAdinA punarmasaNIkurvanti, lAJchitaM rekhAdinA, mudritaM mRnmayamudrAdAnena tatkurvanti, muralo-mAnavizeSaH, khalakaMdhAnyamalanasthaNDilaM, catuSprasthaM ADhakaH ADhakAnAMSaSTayA jaghanyaH kumbhaH azItyA madhyamaH zatenotkRSTa iti, kSAroSTrikAM' bhasmapariSThASikA kacavarojjhikA' avakarazodhikAM samukSikAM' prAtargRhAGgaNe jalacchaTakadAyikA, pAThAntareNa saMpucchiya'tti tatra samayocchikAM pAdAdilUSikAM 'sammArjikAM' gRhasyAntarbahizca bahukarikAvAhikAM 'pAdodakadAyikAM' pAdazaucadAyikAM snAnodakadAyikAM pratItAM, bAhyAni preSaNAni karmANi karoti yA sA 'bAhirapesaNagAriyatti bhaNiyA, 'kaMDayaMtikA-'mitianukammapitAkaNDayantIti-tandulAdIn udUkhalAdau kSodayantIti kaMDayantikAtAM, evaM kuTTayantikA tilAdInAMcUrNanakAriko peSayantikA' godhUmAdInAMgharaTTAdinA peSaNakArikA 'rundhayaMtikA' yantrake vrIhikodravAdInAM nistuSatvakArikA randhayantikA' odanasya pAcikA pariveSayantikAM' bhojanapariveSaNakArikAM paribhAjayantikAM' parvadine svajanagRheSu khaNDakhAdyAthaiH paribhAjanakArikAMmahAnase niyuktA mahAnasikI tAMsthApayati, sagaDIsAgaDaMti zakaTyazca-gantraHzakaTAnAM samUhaH zAkaTaMca zakaTIzAkaTaM gaDDIo gaDiyA yatti uktaM bhavati, 'dalAittidattaprayacchatetyarthaH, 'jANatiyena 'Na' mityalaMkAre, pratiniryAtayAmi' samarpayAmIti, asya ca jJAtasyaivaM vizeSeNopanayanaM nigadati, ythaa||1|| "jaha seTThI taha guruNojaha nAijaNo tahA smnnsNdho| jaha vahuyA taha bhavvA jaha sAlikaNA taha vyaaii|| // 2 // jaha sA ujjhiyanAmA ujjhiyasAlI jhtymbhihaannaa| pesaNagAritteNaM asaMkhadukkharakhaNI jaayaa| // 3 // jaha bhavvo jo koI saMghamamakkhaM guruvidinnaaii| paDivajiuM samujjai mhvvyaaiNmhaamohaa|| // 4 // so iva ceva bhavaMmI jaNANa dhikkArabhAyaNaM hoi / paraloe u duhatto naannaajonniisusNcri|| (uktaMca)- "dhammAo bhaTTha" vuttaM, "ihevau'hammo" vutN||5|| "jaha vA sA bhogavatI jahatthanAmovabhuttasAlikaNA! pesaNavisesakAritaNeNa pattA duhaM cev|| tahajo mahavvayAI uvabhuMjai jIviyatti paalito| AhArAisu satto catto sivsaahnnicchaae| Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayana-7 129 // 7 // // 8 // // 9 // // 10 // // 11 // so estha jahicchAe pAvaiAhAramAi liNgitti| viusANa nAipujjo paraloyammI duhI ceva // jaha vA rakkhiyavahuyA rakkhiyasAlIkaNA jahatthakkhA / parijaNamaNNA jAyA bogasuhAiMca saMpattA / taha jo jIvo samma paDivaJjaDittA mahavvae paMca / pAlai niraiyAre pamAyalesaMpi vjeNto|| so appahiekkaraI ihaloyaMmivi viUhiM paNayapao / egaMtasuhI jAyai paraMmi mokkhaMpi pAvei / / jaha rohiNI u suNhA roviyasAlI jhtthmbhihaannaa| vaddhittA sAlikaNe pattA savvassasAmittaM / / taha jo bhavyo pAviya vayAI pAlei appaNA sammaM / annesivi bhavvANaM dei aNegesiM hiyaheuM / / so iha saMghapahANo jugappahANetti lahai saMsadaM / appaparesiMkallANakArao goyamapahuvva / / titthassa vuDDikArI akhevaNao ktitthiyaaiinnN| viusanaraseviyakamo kameNa siddhipi pAvei ||"tti zrutaskandhaH -1 adhyayana-7-samAptam // 12 // // 13 // // 14 // (adhyayana-8-mallI) vR.athASTamaM jJAtaMvyAkhyAyate, asya capUrveNa sahAyamabhisambandhaH-pUrvasmin mahAvratAnAM virAdhanAvirAdhanayoranArthAvuktau iha tumahAvratAnAmevAlpenApi mAyAzalyena dUSitAnAmayathAvatsvaphalasAdhakatvamupadarzyate ityanena sambandhena sambaddhamidam mU.(76) jatiNaM bhaMte! samaNeNaM0 sattamassa nAyajjhayaNassa ayamaDhe pannatte aTThamassaNaM bhaMte ! ke aDDe pannate?, evaM khalu jaMbU! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM ihevajaMbUddIve dIve mahAvidehe vAse 2 maMdarassa pavvayassa paJcatthimeNaM nisaDhassa vAsaharapavvayassa uttareNaM sIyoyAe mahAnadIe dAhiNeNaM suhAvahassa vakkhArapavvatassa paJcatthimeNaM paJcasthimalavaNasamuhassa puracchimeNaM etthaNaM salilAvatI nAmaM vijae pannatte, tattha NaM salilAvatIvijae vIyasogA nAmaM rAyahANI paM0, navajoyaNavicchinnA jAva paJcakkhaM devalogabhUyA tIse NaM vIyasogAe rAyahANIe uttarapuracchime disibhAe iMdakuMbhe nAmaM ujANe, tattha NaM vIyasogAe rAyahANIe bale nAma rAyA, tasseva dhAraNIpAmokkhaM devisahassaM uvarodhe hotthA, tate NaM sA dhAriNI devI annayA kadAi sIhaM sumiNe pAsittA NaM paDibuddhA jAva nahabbale nAmaMdArae jAe ummukka jAva bhogasamatthe, tateNaMtaM mahabbalaM ammApiyaro sarisiyANaM kamalasirIpAmokkhANaM paMcaNhaM rAyavarakannAsayANaM egadivaseNaM pANiM geNhAveMti, 719 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1 /-/ 8 /76 -paMca pAsAyasayA paMcasato dAto jAva viharati, therAgamaNaM iMdakuMbhe ujjANe samosaDhe parisA niggayA, balovi niggao dhammaM socA nisamma jaM navaraM mahabbalaM kumAraM rajje ThAveti jAva ekkArasaMgavI bahUNi vAsANi sAmaNNapariyAyaM pAuNittA jeNeva cArupavvae mAsieNaM bhatteNaM siddhe, tate NaM sA kamalasirI annadA sIhaM su0 jAva labhaddo kumAro jAo, juvarAyA yAvi hotyA, - tassa NaM mahabbalassa ranno ime chappiya bAlavayaMsagA rAyANI hotyA, taMjahA - ayale dharaNe pUraNe vasu vesamaNe abhicaMde sahajAyayA jAva saMhicAte NitthariyavvettikaTTu annamannasseyamaThThe paDisurNeti, teNaM kAleNaM 2 iMdakuMbhe ujjANe therA samosaDhA, parisA0 mahabbale NaM dhammaM socA jaM navaraM chappiya bAlavayaMsae ApucchAmi balabhaddaM ca kumAraM rajje ThAvemi jAva chappiya bAlavayaMsae Apucchati, tate NaM te chappiya0 mahabbalaM rAyaM evaM vadAsI-jati NaM devANuppiyA ! tubbhe pavvayaha amhaM ke anne AhAre vA jAva pavvayAmo, tate NaM se mahabbale rAyA te chappiya0 evaM0-jati NaM tubbhe mae saddhiM jAva pavvayaha to NaM gacchaha jeTTe putte saehiM 2 rajjehiM ThAveha pusisasahassavAhiNIo sIyAo durUDhA jAvalpAubbhavaMti, tate NaM se mahabbale rAyA chappiya bAlavayaMsae pAubbhUte pAsati 2 hadu0 koDuMbiyaparise0 balabhaddasa abhiseo, Apucchati, tate NaM se mahabbale jAva mahayA iDDIe pavvatie ekkArasa aMgAI bahUhiM cauttha jAva bhAvemANe viharati, tate NaM tesiM mahabbalapAmokkhANaM sattaNhaM anagArANaM annayA kayAi egayao sahiyANaM imeyArUve miho kahAsamullAve samupajjitthA - jaNNaM amAha devANu ege tavokammaM ubvasaM pacittA NaM viharati taNNaM amhehiM savvehiM tavokammaM uvasaMpajittANaM viharittaettikaDDa annamannassa eyamahaM paDisurNeti 2 bahUhiM cauttha jAva viharati, tate se mahabbale anagAre imeNaM kAraNeNaM itthinAmagoyaM kammaM nivvattesu-jati NaM te mahabbalavajjA cha anagArA cautthaM uvasaMpajittANaM viharaMti tato se mahabbale anagAre chavaM uba saMpajittA NaM viharai, jati NaM te mahabbalalavajjA anagArA chavaM uvasaMpajittA NaM viharati tato se mahabbale anagAre aTTamaM uvasaMpajittANaM viharati, evaM aTThamaM to dasamaM aha dasamaM to duvAla, imehi yaNaM vIsAehi ya kAraNehiM AseviyabahulIkaehiM titthayaranAmagoyaM kammaM nivvattiMsu, taM0 vR. sarvaM sugamaM, navaraM zItodAyAH pazcimasamudragAminyA dakSiNe kUle salilAvatIti yaduktamiha tadgranthAntare nalAnAvatItyucyate, cakravarttivijayaM cakravarttivijetavyaM kSetrakhaNDa, 'imeNaM kAraNeNaMti anena vakSyamANena hetunA'nyathApratijJAyAnyathA karaNalakSaNena, mAyArUpatvAdasya, mAyA hi strItvanimittaM tatra zrUyate, tasya caitadanyathAbhidhAnAnyathAkaraNaM kila kuto'pi mithyAbhimAnAdahaM nAyaka ete tvanunAyakAH iha ca ko nAyakAnunAyakAnAM vizeSo yadyahamutkRSTataratayA na bhavAmItyevamAdessambhAvyate, 130 'itthInAma goya' nti strInAmaH - strIpariNAmaH strItvaM yadudayAdbhavati gotraM - abhidhAnaM yasya tat strInAmagotraM athavA yat strIprAyogyaM nAmakarma gotraM ca tat strInAmagotraM karma nirvartitavAn, tatkAle ca midhyAtvaM sAsvAdanaM vA anubhUtavAn, strInAmakarmaNo mithyAtvanAnantAnubandhipratyayatvAt, 'AseviyabahulIkaehiM 'ti AsevitAni sakRtkaraNAt bahulIkRtAni bahuzaH sevanAt yAni taiH, mU. (77) arahaMtA siddha 2 pavayaNa 3 guru 4 thera 5 bahussue 6 tavassIsuM 7 / vacchallayA ya tesiM abhikkha nANovaoge ya 8 // Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-8 ghR. 'arahaMtagAhA' arhadAdIni sapta padAni, tatra pravacanaM zrutajJAnaM tadupayogAnanyatvAdvA saH guravodharmopadezakAH sthavirAH-jAtizrutaparyAyabhedabhinnAstatra jAtisthaviraH SaSTivarSaH zrutasthaviraH samavAyadharaH paryAyasthaviroviMzativarSaparyAyaH bahuzrutAH parasparApekSayA tapasvinaHanazanAdivicitratapoyuktAH sAmAnyasAdhavo vA, iha ca saptamI SaSThyarthe draSTavyA, tato'rhatsiddhapracanagurusthavirabahuzrutatapasvinAMvatsalatayA-vAtsalyenAnurAgayathAvasthitaguNotkIrtanAnurUpopacAralakSaNayA tIrthakaranAmakarma baddhavAniti sambandhaH, 'tesiM'ti ye ete jagadvandanIyA arhadAdayasteSAM, abhIkSNa-anavarataM jJAnopayoge ca sati ta badhyate ityaSTau, / -- mU. (78) saNa 9 vinae 10 Avassae ya 11 sIlavvae niraiyAraM 12 / khaNalava 13 tava 14 ciyAe 15 veyAvacce 16 samAhI ya 17 // vR. 'dasaNagAhA, darzana-samyakatvaM 9,vinayojJAnAdiviSayaH,tayornitaricAraHsaMstIrthakaratvaM badvavAn 10, AvazyakaM avazyakarttavyaM saMyamavyApAraniSpannaM tasmiMzca niraticAraH sanniti 11 tathAzIlAnica-uttaraguNA vratAnica-mUlaguNAsteSupunarniraticAra iti 12, kSaNalavagrahaNaM kAlopalakSaNaM, kSaNalavAdiSusaMvegabhAvanAdhyAnAsevanatazca nirvartitavAn 13 tathA tapastyAgayoH sato nirvartitavAn, tatra tapasA caturthAdinA 14 tyAgena ca yatijanocitadAneneti 15, tathA vaiyAvRttyesati dazavidhenivarttitavAn 16samAdhIca gurvAdInAMkAryakaraNadvAreNacittasvAsthyotpAdane sati nirvartitavAn 17, dvitIyagAthAyAM nv,|muu. (79) appubvanANagahaNe 18 suyabhattI 19 pavayaNe pabhAvaNayA 20 // eehiM kAraNehaM titthayarattaM lahai jiio|" vR. 'appuvvagAhA apUrvajJAnagrahaNesati nirvarttitavAn 18zrutabhaktiyuktApravacanaprabhAvanA zrutabhaktipravacanaprabhAvanA tayAca nirvartitavAn zrutabahumAnena 19yathAzaktimAdizanAdikayA capravacanaprabhAvanayeti bhAvaH20, tIrthakaratvakAraNatAyAmuktAyA hetuviMzataHsarvajIvasAdhAraNatAM darzayatrAha-etaiH kAraNaistIrthakaratvaM anyo'pilabhatejIvaMiti, pAThAntaretu esottieSamahAbalo lbdhvaaniti| mU. (80) taeNatemahAbbalapAmokkhAsattaanagArAmAsiyaMbhikkhupaDimaMuvasaMpajjittANaM viharaMtijAva egarAyaiyaM uva0, tateNaM te mahabbalapAmokkhA satta anagArA khuDAgaMsIhanikkIliyaM tavokammaM uvasaMpajjittANaM viharaMti, taM0-cautthaM kareti 2 savvakAmaguNiyaM pAreti 2 chaTuM kareMti 2 cautthaM kareMti 2 aTThamaM karate 2 chaTuM kareMti 2 dasamaM kareMti 2 aTThamaM kareti 2 duvAlasamaM kareMti 2 dasamaM kareMti 2 cAuddasamaM kareMti 2 duvAlasamaM kareMti 2 saulasamaMkarotira coddasamaM kareMti 2 aTTArasamaM kareMti 2 solasamaM kareMti 2 vIsaimaM kareMti 2 aTThArasamaM kareMti 2 vIsaimaM kareMti ra solasamaM kareMti 2 aTThArasamaM kareMte 2 coddasamaM kareMti ra solasamaM kareMti 2 duvAlasamaM kareMti ra cAuddasamaM kareMti 2 dasamaM kareMti 2 duvAlasamaM kareti 2 aTThamaM kareMti 2 dasamaM kareMti 2 chaTuM kareMti 2 aTThamaM kareMti 2 cautyaM kareMti 2 chaThaM kareMti 2 cau0 ka0 savvattha savvakAmaguNieNaM pAreMti, evaM khalu esA khuDDAgasIhanikkIliyassa tavokammassa paDhamA parivADI chahiM mAsehiM sattahi Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 jJAtAdharmakathAGga sUtram-91-18180 ya ahorattehi ya ahAsuttA jAva ArAhiyA bhavai, tayAnaMtaraM doccAe parivADIe cautyaM kareMti navaraM vigaivajaM pAreti, evaM taccAvi parivADI navaraM pAraNae alevADaM pAreti, evaM cautthAvi parivADI navaraM pAraNae AyaMbileNa pAreti, taeNaM te mahabbalapAmokkhA satta aNagArA khuDDAgaM sIhanikkIliyaMtavokammaMdohiM saMvaccharehiM aTThAvIsAe ahorattehiM ahAsutaMjAvaANAe ArAhettA jeNeva there bhagavaMte teNeva uvAgacchati ra dhere bhagavaMte vaMdati namasaMti ra evaM vayAsI-icchAmoNaM bhaMte! mahAlayaM sIhanikkIliyaM taheva jahAkhuDAgaMnavaraMcottIsaimAo niyattaeegAeparivADIe kAlo egeNaM saMvacchareNaM chahiM mAsehiM aTThArasahi ya ahorattehiM samappeti, savvaMpi sIhanikkIliyaM chahiM vAsehiM dohi ya mAsehiM bArasahi ya ahorattahiM samappeti, tae NaM te mahabbalapAmokkhA satta anagArA mahAlayaM sIhanikkIliyaM ahAsuttaM jAva ArAhettA jeNeva there bhagavaMte teNeva uvAgacchaMti 2 there bhagavaMte vaMdati namasaMti 2 bahUNi cauttha jAva viharaMti, tate NaM te mahabbalapAmokkhA satta anagArA teNaM orAleNaM sukkA mukkhA jahA khaMdao navaraM thereApucchittA sAmaNNapariyAgaMpAuNaMti 2 culasItiM puvvasayasahassAtiM sabbAuyaMpAlaittA jayaMte vimANe devattAe uvavannA / vR. 'jAva egarAyaMti iha yAvatkaraNAt 'domAsiyaM temAsiyaM caummAsiyaM paMcamAsiyaM chammAsiyaM sattamAsiyaM paDhamasattarAIdiya bIyasattarAIdiyaM taccasattarAiMdiyaM ahorAiMdiyaMti draSTavyamiti, 'sIhanikkIliya'ti siMhaniSkrIDitamiva siMhaniSkriDitaM, siMho hi viharan pazcAdgagamavalokayatievaMyatra prAktanaMtapa AvottarottaraMta vidhIyatetattapaHsihaniSkrIDitaM, tacca dvividhaM mahat kSudrakaMceti, tatra kSullakamanulomagatau caturbhaktAdi viMzatitimaparyantaM pratilomagatau tu viMzatitamAdikaM caturthAntaM, ubhayaM madhye'STAdazakopetaM, caturthaSaSThAdIni tu ekaikavRddhayaikopavAsAdIni, iha catvAri 2 caturthAdIni trINyaSTAdazAni dve viMzatitame tadevaM catuSpaJcAzadadhikaMzataM tapodinAnAMtrayastriMzacca pAraNakadinAnAmevamekasyAMparipATyAMSaSmAsAH saptarAtrindivAdhikA bhavanti, prathamaparipATyAM ca pAraNakaM sarvakAmaguNika, sarve kAmaguNA:-- kamanIyaparyAyA vikRtyAdayo vidyante yatra tathA, dvitIyAyAM nirvikRtaM tRtIyAyAmalepakAri catuthyAmA-mAmlamiti, prathamaparipATIpramANaM caturguNaM sarvapramANaM bhavatIti mahAsiMhaniSkrIDitamapyevameva bhavati, navaraM caturthAdi catustriMzatparyantaM pratyAvRttI catustriMzAdikaM caturthaparyantaM madhye dvAtriMzopetaM sarvaM svayamUhanIyaM, sthApanA cAsya 'khaMdao'ti bhagavatyAM dvitIyazate ihaiva vA yathA medhakumAro varNitasthatA te'pi, navaraM 'thera'tti skandako mahAvIramApRSTavAnete tu sthavirAnityarthaH, pratidinaM dvibhojnsy prasiddhatvAt mAsadvayopavAse viMzattyuttarabhaktazatavicchedaH kRto bhavatIti, jayantavimAnaM anuttaravimAnapaJcake pazcimadigvati mU. (81) tatthaNaM atthegatiyANaMdevANaM battIsaMsAgarovamAiMThitI, tatthaNaMmahabbalavajANaM chahaM devANaM desUNAIbattIsaM sAgarovamAiMThitI, mahabbalassa devassa paDipunnAiMbattIsaMsAgarovamAI tthitii| tateNatana jAchappiya devA tAodevalogAoAukhaeNaM ThiikkhaeNaM bhavakkhaerNa anaMtaraM cayaM ghaittA iheva jaMbuddIve 2 bhArahe vAse visuddhapitimAtivaMsesu rAyakulesu patteyaM 2 kumArattAe paJcAyAsI, taMjahA-paDibuddhi ikkhAgarAyA caMdacchAe aMgArAya saMkhe kAsirAyA ruppI Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 zrutaskandhaH-1, vargaH:, adhyayana-8 kuNAlAhivatI adInasattU kururAyA jitasattU paMcAlAhivaI, tateNaMse mahabbale devetIhiM nANehiM samagge uccaTThANahiesugahesu somAsudisAsuvitimirAsu visuddhAsu jaitesu sauNesu payAhiNANukUlaMsi bhUmisappiMsi mArutaMsi pavAyaMsi nipphanasassameiNIyasi kAlaMsipamuiyapakkIliesujaNavaesuaddharattakAlasamayaMsi assiNInakkhatteNaMjogamuvAgaeNaje se hemaMtANaMcautthemAse aTTame pakkhe phagguNasuddhe tassaNaMphaguNasuddhassa cautthipakkheNaM jayaMtAo vimANAo battIsaM sAgarovamaTTitIyAo anaMtaraM cayaM caittA iheva jaMbuddIve 2 bhArahe vAse mihilAe rAyahANIe kuMbhagassa ranno pabhAvatIe devIe kucchisi AhAravakaMtIe sarIravaktIe bhavavakaMtIe gabbhattAe vakte, tarayaNiM caNaM coddasa mahAsumiNA vannao, bhattArakahaNaMsumiNapADhagapucchA jAva viharati tate NaM tIse pabhAvatIe devIe tiNhaMmAsANaM bahupaDipunnANaM imeyArUve Dohale pAuDbhUte-dhannao NaM tAo ammayAo jAo NaM jalathalayabhAsurappabhUeNaM dasaddhavanneNaM malleNaM utthuyapaJcatyuyaMsi sayaNizaMsi sannisannAo sannivannAo ya viharati, egaMcamahaMsirIdAmagaMDaM pADalamalliyacaMpayaasogapunnAganAgamaruyagadamaNagaaNojjakojjayapauraM paramasuhaphAsadarisaNijjaM mahayA gaMdhaddhaNi muyaMtaM agghAyamANIo DohalaM viNeti, tateNaMtIse pabhAvatIe devIe imeyArUvaMDohalaM pAuDbhUtaM pAsittAahAsannihiyA vANamaMtarA devA khippAmeva jalathalaya0 jAva dasaddhavanannamalaM kuMbhaggaso ya bhArapaggaso ya kuMbhagassa ranno bhavaNaMsivA0 sAharaMti,egaMcaNaM mahaM siridAmagaMDaMjAva muyaMtaMuvaNeti, taeNaM sApabhAvatI devI jalathalaya jAva malleNaM DohalaM viNeti, tae NaM sA pabhAvatIdevI pasatthaDohalA jAva viharai, ___tae NaM sA pabhAvatIdevI navaNhaM mAsANaM aTThamANa ya ratiMdiyANaM je se hemaMtANaM paDhame mAse doce pakkhe maggasirasuddhe tassaNaM0 ekkArasIe puvvarattAvaratta0 ussiNInakkhatteNaM uccaTThANa0 jAva pamuiyapakkIliesujaNavaesu AroyA'royaM ekUNavIsatimaM titthayaraM pyaayaa| vR. 'ikkhAgarAya'ttiikSvAkUNAM-ikSvAkuvaMzajAnAM athavA ikSvAkujanapadasya rAjA, sa cakozalajanapado'pyabhidhIyateyatraayodhyAnagarIti, aMgarAya'ttiaGgA-janapadoyatra kAmpilya (campA) nagarI, evaM kAzIjanapado yatra vArANasI nagarI, kulANA yatra zrAvastI nagarI, kurujanapado yatra hastinAgapuraM nagaraM, pAJcAlA yatra kAmpilyaM nagaraM, "uccaTThANaTThiesutti uccasthAnAni grahANAmAdityAdInAM meSAdInAM dazAdiSu triNshaaNshkessvevmvseyaani||1|| "ajavRSamRgAGganAkarmamInadaNijoM'zakeSvinAthuccAH / daza 10 zikhya 3 TAviMzati 28 tithi 16 indriya 5 nidhana 27 vizeSu 20 / / " * iti, 'somAsu' ityAdi, saumyAsu' digdAhAdyutpAtavarjitAsu 'vitimirAsu' tIrthakaragarbhAdhAnAnubhAvena gatAndhakArAsu 'vizuddhAsu' arajasvalatvAdinA 'jayikeSu' rAjAdInAM vijayakAriSu zakuneSuyathA 'kAkAnAM zrAvaNe dvitricatuHzabdAH zubhAvahA' iti, pradakSiNaH pradakSiNAvarttamAnatvAt anukUlazcayaH surabhizItamandatvAtsatathA tatra 'mArute' vAyau 'pravAte' vAtumArabdhe niSpannazasyA medinI-bhUryatra kAle, ata eva pramuditaprakrIDiteSu-hRSTeSu krIDAvatsu ca janapadeSu-videhajanapadavAstavyeSujaneSu, hemaMtANaM tizItakAlamAsAnAMmadhye caturthomAsaH aSTamaH pakSaH, ko'sAvi Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/8/81 tyAha-phAlgunasya zuddhaH-zuklaH - dvitIya ityarthaH, tasya phAlgunazuddhasya pakSasya yA caturthI tithistasyAH pakSaH - pArzvo'rddharAtririti bhAvaH, tatra 'Na' mityAlaGkAre, vAcanAntare tu gimhANaM paDhame ityAdi 6zyate tatrApi caitrasitacaturthyA mArgazIrSasitaikAdazyAM tajjananadine nava sAtirekA mAsAH abhivarddhitamAsakalpanayA bhavantIti tadapi sambhavati, ato'tra tattvaM viziSTajJAnigamyamiti, 'anaMtaraM cayaM caitta' tti avyavahitaM cyavanaM kRtvetyarthaH, athavA anantaraM cayaM - zarIraM devasambandhItyarthaH 'caIttA' tyaktvA 'AhAre' tyAdi AhArApakrAntyA devAhAraparityAgena bhavApakrAntyA - devagatityAgena zarIrApakrAntyA -- vaikriyazarIratyAgena athavA AhAravyutkrAntyA - apUrvAhArotpAdena manuSyocitAhAragrahaNeNetyarthaH, evamanyadapi padadvayamiti, garbhatayA vyukAntaH - utpannaH, 'malleNaM' timAlabhyo hitaM mAlyaM kusumaM jAtAvekavacanaM 'atthuyapaccatthuyaMsi tti AstRteAcchAdite pratyavastRte punaH punarAcchAdite ityarthaH zayanIye niSaNNA nivannAH - suptAH, 'siridAmagaMDa' ti zrIdAmnAM - zobhAvanmAlAnAM kANDaM - samUha: zrIdAmakANDaM, athavA gaNDo- daNDaH tadvadyattad gaNDa evocyate, zrIdAmnAM gaNDaH zrIdAmagaNDa:, pATalAdyAH puSpajAtayaH prasiddhAH, navaraM mallikA-vicakilaH marubakaH - patrajAtivizeSaH 'aNojja' tti anavadyo - nirdoSaH kubjakaH- tapatrikA - vizeSaH etAni pracurANi yatra tattathA, paramazubhadarzanIyaM paramasukhadarzanIyaM vA 'mahayA gaMdhaddhaNiM muyaMtaM'ti mahatAprakAreNa gaMdhabhrANi-surabhigandhaguNaM tRptihetuM pudgalasamUhaM muJcat AjighrantyaH-utsiGghantyaH, 'kuMbhaggaso ya'tti kumbhaparimANataH 'bhAraggaso ya'tti bhAraparimANataH, 'AroggAroggaM 'ti anAbAdhA mAtA anAbAdhaM tIrthakaram / mU. (82) teNaM kAleNaM 2 ahologavatyavvAo aTTha disAkumArIo mayaharIyAo jahA jaMbuddIvapannattIe jammaNaM savvaM navaraM mihilAe kuMbhayassa pabhAvatIe abhilAo saMjoevvo jAva naMdIsaravare dIve mahImA, tayA NaM kuMbhae rAyA bahUhiM bhavaNavati 4 titthayara0 jAva kammaM jAva nAmakaraNaM, jamhA NaM amhe imIe dAriyAe mAue mallasayaNijjuMsi Dohale viNIte taM hou NaM nANaM mallI, jahA mahAbale nAma jAva parivaDDiyA / vR. 'aholoyavatthavyAo' ttigajadantakAnAmadhaH adholokavAstavyA aSTau dikkumArImahattarikA:, iha cAvasare yadabhidheyaM tanmahato granthasya viSaya itikRtvA saGkSepArthamatidezamAha - 'jahA jaMbuddIvapannattIe jammaNaM savvaM 'ti yathA jambUdvIpaprajJaptayAM sAmAnyato jinajanmoktaM tathA mallItIrthakRto janmeti-janmavaktavyatA sarvA vAcyeti, navaramiha mithilAyAM nagaryAM kumbhasya rAjJaH prabhAvatyA devyAH ityayamabhilASaH saMyojitavyo, jambUdvIpaprajJaptyAM tu nAyaM vidyate iti, kiMparyavasAnaM janma vaktavyamityAha - yAvannandIzvare 'mahima 'tti atidiSTagranyazcAryata evaM draSTavyo, yathA aSTau dikkumArImahattarikAH bhogaGkarAprabhRtayastatsamayamupajAtasiMhAsanaprakampAH prayuktAvadhijJAnAH samavasitaikonaviMzatitamatIrthanAthajananAH sasambhramamanuSThitasamavAyAH samastajinanAyakajanmasumahAmahimavidhAnamasmAkaMjItamiti vihitanizcayAH svakIyasvakIyAbhi-yogikadevavihitadivyavimAnArUDhAH sAmAnikAdiparikaravRtAH sarvardhyA mallijinajanmanagarImAgamya jinajanmabhavanaM yAnavimAnaistriH pradakSiNIkRtya uttarapUrvasyAM dizi yAnavimAnAni caturbhiraGgulairbhuvama prAptAni 134 - -- Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH:, adhyayana-8 135 vyavasthApya jinasamIpaMjinajananIsamIpaMcagatvA triH pradakSiNIkRtya kRtaprAJjalipuTAidamavAdiSuHnamo'stu te ratnakukSidhArike! namo'stu te jagapradIpadAyike! kyamadholokavAstavyA dikkumAryo jinasya janmamahimAnaM vidhAsyAmaH ato yuSmAbhirna bhetavyamiti abhidhAya ca vihitasaMvarttavAtAH jinajanmabhavanasya samantAyojanaparimaNDalakSetrasya tRNapatrakacavarAdera-zucivastuno'panayanena vihitazudhyorjinajananyoradUrato jinasyAsAdhAraNamagaNitaguNagaNa- mAgAyantyastasthuH, evamevordhvalokavAstavyA nandanavanakUTanivAsinya ityarthaH aSTau dikkumArImahattarikAstathaivAgatyaviracitAbhravalikAH AyojanamAnakSetraMgandhodakavarSapuSpavarSaM dhUpaghaTIzca kRtvA jinasamIpamAgatyaparigAyantyaAsAMcakru. tathApaurastyarucakavAstavyA rucakAbhidhAnasya trayodazasya dvIpasya madhyavartinaH prAkArAkAreNa maNDalavyavasthitasyopari pUrvadigvyavasthiteSvaSTAsu kUTeSu kRtanivAsA ityarthaH Agatya tathaivAdahistA gAyantyastasthuH, evaM dakSiNarucakavAstavyA jinasya dakSiNena bhRGgArahastAH pazcimarucakavAstavyA jinasyapazcimenatAlavRntahastA uttararucakavAstavyAzAmarahastA jinasya uttareNa, evaMcatamro rucakasya vidigvAstavyAAgatya dIpikAhastA jinasya catasRSu vidikSu tathaiva tasthuH, madhyamarucakavAstavyA rucakadvIpasyAbhyanatarArddhavAsinya ityarthaH catasrastAstathaivAgatya jinasya caturaGgulavarjanAbhinAlacchedanaM ca vivarakhananaM ca nAbhinAlanidhAnaM ca vivarasya ralapUrNa catadupari haritAlikApIThabandhaMca pazcimAvarjadiktrayekadalIgRhatrayaMcatanmadhyeSucatuHzAlabhavanatrayaM catanmadhyadeze siMhAsanatrayaM ca dakSiNe siMhAsane jinajananyorupavezanaM ca zatapAkAditailAbhyaGgana cagandhadravyodvartanaMcapuSpodakaMcapUrvatra puSpodakagandhodakazuddhodakamajjanaMca sarvAlaGkAravibhUSaNaM ca uttaratra gozIrSacandanakASThairvahnayujvalanaM cAgnihomaM ca bhUtikarmacarakSApohalikAMca maNimayapASANadvayasya jinakarNAbhyanupratADanaMcabhavatubhagavAnparvatAyuritibhaNanaMcapunaH samAtRkajinasya svabhavananayanaM ca zayyAzAyanaM ca cakruH kRtvA ca gaayntyststhuriti| saudharmakalpeca zakrasya sahasAAsanaMpracakampeavadhiMcAsauprayuyujetIrthakarajanmacAluloke sasaMbhramaMca siMhAsanAduttasthaupAdukecamumocauttarAsaGgaMcacakArasaptASTAnica padAni jinAbhimukhamupajagAma bhaktibharanirbharo yathAvidhi jinaM ca nanAma punaH siMhAsanamupaviveza hariNegameSIdevaM padAtyanIkAdhipatiM zabdayAMcakAra taM cAdideza yathA sudharmAyAM sabhAyAM yojanaparimaNDalA sughoSAbhidhAnAMghaNTAM tristADayannudghoSaNAM vidhehi, yathA-bho bho devA ! gacchati zakro jambUdvIpaM tIrthakarajanmamahimAnaM kartumato yUyaM sarvasamRdhyA zIghraM zakrasyAntike prAdurbhavateti, sa tu tathaiva cakAra, tasyAM ca ghaNTAyAM tADitAyAmanyAnyekonadvAtriMzadaghaNTAlakSANi samakameva raNaraNAravaM cakruH, uparate ca ghaNTArave ghoSaNAmupazrutya yathAdiSTa devAHsapadi vidadhuH, tatopAlakAbhidhAnAbhiyogikadevaviracitelakSayojanapramANepazcimAvarjadiktrayanivezitatoraNadvAre nAnAmaNimayUkhamaJjarIraJjitagaganamaNDale nayanamanasAmatipramodadAyini mahAvimAne'dhirUDhaH sAmAnikAdidevakoTIbhiranekAbhiH parivRtaH puraHpravartitapUrNakalazabhRGgArachatrapatAkAcAmarAdyanekamaGgalyavastustomaH paJcavarNakuDabhikAsahaparimaNDitayojanasahocchritamahendradhvajapradarzitamArgo nandIzvaradvIpe dakSiNapUrve ratikaraparvate kRtAvatAro divyavimAnarddhimupa Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/8/82 saMharan mithilA nagarImAjagAma, vimAnArUDha eva bhagavato jinasya janmabhavanaMtriH pradakSiNIkRtavAn, uttarapUrvasyAM dizi caturbhiraGgulairbhuvamaprAptaM vimAnamavasthApitavAn, tato'vatIrya bhagavantaM sam OM dikkumArIvadabhivandya jinamAtaramavaspApya jinapratibimbaM tatsannidhau vidhAya paJcadhA''tmAnamAdhAya ekena rUpeNa karatalapallavAvadhRtajinaH anyena jinanAyako parividhRtacchatraH anyAbhyAM karacAlitaprakIrNakaH anyena ca karakizalayakalitakulizaH puraH pragantA suragirizikharoparivarttipaNDakavanaM gatvA tadvyavasthitAtipANDukambalAbhidhAnazilAsiMhAsane pUrvAbhimukho niSaNNaH, evamanye IzAnAdayo vaimAnikendrAzcamarAdayo bhavanapatIndrAH kAlAdayo vyantarendrAH candrasUryAdayo jyautiSkAH saparivArAH mandare'vateruH, tatazcAcyutadevarAjI jinAbhiSekamatyA''bhiyogikadevAnAdideza, te cASTasahasraM sauvarNikAnAM kalazAnAmevaM rUpyamayAnAM maNimayAnAM evaM dvikasaMyogavatAM trINyaSTasahasrANitrisaMyogavatAmaSTasahasraM bhomeyakAnAM ca tathA'STasaha candanakalazAnAM bhRGgArANAmAdarzAnAM sthAlAnAmanyeSAM ca vivadhAnamabhiSekopayoginAM bhAjanAnAmaSTasahasraM 2 vicakruH, taizca kalazAdibhAjanaiH kSIrodasya samudrasya puSkarodalasya ca mAgadhAdInAM ca tIrthAnAM gaGgAdInAM ca mahAnadInAM padmAdInAM mahAhradAnAmudakamutpalAdInI mRktikAMca himavadAdInAM ca varSadharANAM varttulavijayArddhAnAM ca parvatAnAM bhadrazAlAdInAM ca vanAnAM puSpANi gandhAn sarvauSadhIH tUvarANi siddhArthakAn gozIrSacandanaM cAninyuH, tato'sAvacyutadevarAjo'nekaiH sAmAnikadevasahasraiH saha jinapatimAbhiSiSeca, abhiSeke ca varttamAne indrAdayo devAH chatracAmarakalazadhUpakaDucchukapuSpa- gandhAdyanekavidhAbhiSekadravyavyagrahastAH vajrazUlAdyanekAyudhasambandhabandhurapANayaH Ananda - jalalavaplutagaNDasthalAH lalaTApaTTaghaTitakarasampuTA jayajayAravamukharitadigantarAH pramodamadirAma-ndamadavazaviracitavividhaceSTAH paryupAsAMcakrire, tathA kecit caturvidhaM vAdyaM vAdayAmAsuH keciccaturvidhaM geyaM parijaguH keciccAturvidhaM nRttaM nanRtuH keciccaturvidhamabhinayamabhininyukecid dvAtriMzadvidhaM nATyavidhimupadarzayAmAsuriti, tato gandhakASAyikayA gAtrANyalUpayan tatazcAcyutendro mukuTAdibhirjinamalaJcakAra, tato jinapateH purato rajatamayatandulairdarpaNAdInyaSTASTamaGgalakAnyAlilekha pATalAdibahalaparimalakalitakusumanikaraM vyakirat zubhasurabhigandhabandhuraM dhUpaM paridadAha, aSTottareNa vRttazatena ca santuSTastuSTAva - namo'stu te siddha ! buddha ! nIrajaH ! zramaNa ! samAhita samastasama ! yogin zalyakartana ! nirbhaya ! nIrAgadveSa ! nirmama ! niHzalya ! niHsaGga ! mAnamUraNAgaNyaguNaratna ! zIlasAgara ! anantAprameyabhavyadharmavaracaturantacakravarttin ! namo'stu te'rhate namo'stu te bhagavate ityabhidhAya vandate sma, tato nAtidUre sthitaH paryupAsAMcakre, evaM sarve'pyabhiSiSecuH, kevalaM sarvAnte zakro'bhiSiktavAn, tadabhiSekAvasare ca IzAnaH zakrava dAtmAnaM paJcadhA vidhAya jinasyotsaGgadharaNAdikriyAmakarot, tataH zakro jinasya caturdizi caturo dhavalavRSabhAn vicakAra, teSAM ca zRGgAgrebhyoGaSTI toya dhArA yugapadviniryayuH vegena ca viyati samutpetuH ekatra ca milantisma bhakavato mUrddhani ca nipetuH, zeSamacyutendravadasAvapicakAra, tato'sau punarvihitapaJcaprakArAtmA tathaiva gaoNhItajinazcaturnikAyadevaparivRtaH tUryaninAdApUritAmbaratalo jinanAyakaM jinajananyAH samIpe sthApayAmAsa, Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-8 137 jinaprati-bimbamavasvApaM ca pratisaJjahAra, kSomayugalaM kuNDalayugaMla ca tIrthakarasyocchIrSakamUle sthApayati sma zrIdAmagaNDakaM ca nAnAmaNimayaM jinasyolloke dRSTinipAtanimittamatiramaNIya nicikSepa, tataH zakro vaizramaNamavAdIt-bhodevAnupriya! dvAtriMzaddhiraNyakoTIrvAtriMzatsuvarNakoTIzca jinajanmabhavane yathA saMhareti, tadAdezAcca jRmbhakA devAstathaiva cakruH zakraH punardevairjinajanmanagA~ trikAdiSvevaM ghoSaNaM kArayAmAsa, yathA-hanta ! bhuvanavAsyAdidevAH ! zrRNvantu bhavanto yathA yo jine jinajananyAM vA'zubhaM manaH sampradhAyarayati tasyArjakamaJjarIva saptadhA mUrddhA sphuTatu, tato devA nandIzvare mahimAnaM vidadhuH, svasthAnAnicajagmuriti |maalaacaihitN tatra vA sAdhvitimAlyaM kusumaM tadgatadohadapUrvakaMjanmatvenAnvarthataH zabdatastu nipAtanAt mallIti nAma kRtaM, yastu strItve'pi tasyAhajjinastIrthakara ityAdizabdavyapadezaH so'haMdA-dizabdAnAMbAhulyenapuMskheva pravRttidarzanAditi, 'yathA mahAbala'iti bhagavatyAM mahAbalo'bhihita ihaiva vA yathA meghakumAra iti| mU. (83) sA vaddhatI bhagavatI diyaloyacutA annovmsiriiyaa| dAsIdAsaparivuDA parikinnA pIDhamaddehiM / / / vR. 'sAvaDDae bhagavatI'tyAdi gAthAdvayaMAvazyakaniyuktisambandhi RSabhamahAvIravarNakarUpaM bahuvizeSasAdhAdihAdhItaM napunargAthAdvayoktAni vizeSaNAni sarvANi mallijinasyaghaTanta eva, taccadarzayiSyAmaH, tataHsA varddhate-vRddhimupagacchatisma bhagavatI aizvaryAdiguNayogAt devalokAcyutAanuttaravimAnAvatIrNatvAt anupamazrIkA-nirupamAnazobhAdAsIdAsaparivRtetipratItaM, parikIrNA--parikaritA pIThamardai:-vayasyairiti, etatkila prAyaH strINAmasambhavi, vayasyikAnAmeva tAsAM sambhavAt, athavA alaukikacaritatvena pIThamaIsambhave'pi nirdUSaNatvena bhagavatyA nedaM vizeSaNaM na smbhvviti| mU. (84) asiyasirayA sunayaNA biMboDI dhvldNtpNtiiyaa| varakamalakomalaMgI phulluppagaMdhanIsAsA / / " vR. asitazirojA-kAlakuntalA sunayanA-sulocanA bimboSThI-pakvagolhAbhidhAnaphalavizeSAkAroSThIdhavaladantapaGkitakA pAThAntareNa dhavaladantazreNikA varakamalagarbhagaurItyetadvize SaNaMna sambhavati tasyAH kamalagarbhasya suvarNavarNatvAtbhagavatyAzcamallayAH priyaGguvarNatvenazyAmatvAd, uktNc||1|| "paumAbha vAsupujjA rattA sasipuSpadaMta ssigoraa| subbayanemI kAlA pAso mallI piyaMgAbhA / / '' iti, athavA varakamalasya-pradhAnahariNasya garbha iva garbho jaTharasambhUtatvasAdhAt varakamalagarbha:-kastUrikA tadvad gaurI-avadAtAvarakamalagarbhagaurI zyAmavarNatvAt, kastUrikAyA iva zyAmetyarthaH, pAThAntareNa varakamalagarbhavarNA, tatrApi zyAmavarNetyarthaH, vAcanAntareNa varakamalakomalAGgItyanavadyameva, phulaM-vikasitaM yadutpalaM-nIlotpalAdi tasya yo gandhastadaniHzvAso gandhasAdhAdyasyAH sA tathA surabhiniHzvAsetyarthaH, pAThAntareNa 'paumuppaluppalagaMdhanIsAsa'tti tatra padma-zatapatrAdi gandhadravyavizeSo vA ___ Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 jJAtAdharmakayAGga sUtram-1/-18184 utpalaM-nIlotpalamityAdi utpalakuThaM ca-gandhadravyavizeSa iti, mU. (85) taeNaM sAmallI videhavararAyakannA ummukkabAlabhAvAjAvarUveNa jovaneNaya lAvanneNa ya atIva 2 ukkiTThA ukkiTThasarIrA jAyA yAvi hotthA, tateNaM sA mallI desUNavAsasayajAyA te chappi rAyANo vipuleNa ohiNA AbhoemANI 2 viharati, taM0-paDibuddhiM jAva jiyasattuM paMcAlAhivai, tate NaMsA mallI koDuMbi0 tubbeNaM devA0 asogavaNiyAe egaM mahaM mohaNagharaM kareha anegakhaMbhasayasanniviTuM, -tassaNaMmohaNagharassa bahumajjhadesabhAechagabmagharae kareha, tesiNaMgabhagharagANaMbahumajjhadesabhAe jAlagharayaM kareha, tassa NaM jAlagharayassa bahumajjhadesabhAe maNipeDhiyaM kareha 2 jAva paJcappiNaMti, tate NaM mallI maNipeDhiyAe uvari appaNo sarisiyaM sarittayaM sarivvayaM sarisalAvannajovva-NaguNovaveyaM kaNagamaI matthayacchiSTuM paumuppalappihANaM paDimaM kareti 2 jaM vipulaM asanaM4 AhAreti tatomaNunAoasana4 kallAkaliMegamegaM piMDaMgahAyatIse kaNagAmatIe matthayachiDDAejAva paDimAe matthayaMsi pakkhivamANI 2 viharati, tate NaMtIse kaNagamatIe jAva macchayachiDDAe paDimAe egamegaMsi piMDe pakkhippamANe 2 tato gaMdhe pAunbhavati, se jahA nAmae ahimaDetti vA jAva etto anidrutarAe amnaamtre| vR.videharAyavarakana ttividehA-mithilAnagarIjanapadastasyArAjAkumbhakastasyavarakanyA yA sA tathA, "ukkiTThA ukkidusarIra'tti rUpAdibhirutkRSTA, kimuktaM bhavati ?-utkRSTazarIreti, 'desUNavAsasayajAya'ttidezonaM varSazataMjAtAyAyasyAH sAtathA, 'mohaNagharaya'tisammohotpAdaka gRhaM ratigRhaM vA 'gabmagharae'tti mohanagRhasya garbhabhUtAni vAsabhavanAnIti kecit 'jAlagharagati dAdimayajAlakaprAyakuDyaM yatra madhyavyavasthitaM vastu bahiH sthitaiHzyate, ___ 'se jahA nAmae ahimaDe iva'tti sa gandho yatheti haSTAntopanyAse yAdaza ityarthaH nAbhae ityalaGkAre ahimRte-mRtasarpa sarpakalevarasya gandha ityarthaH, athavA ahimRtaM-sarpakalevaraM tasya yo gandhaH so'pyupacArAt tadeva, itirupadarzane vA vikalpe athavA 'se jaha'tti udAharaNopanyAsopakSepArthaH, 'ahimaDeiva'ttiahimRtakasyeva ahimRtakamivaveti, yAvatkaraNAdidaMzyaM-'gomaDei vA suNagamaDei vA dIvagamaDei vA majjAramaDei vA maNussamaDei vA mahisamaDei vA mUsagamaDei vA AsamaDei vA hatthimaDei vA sIhamaDei vA vagghamaDeti vA vigamaDei vA dIviyamaDei vA,' dvIpikaH-citrakaH kiMbhUte ahikaDevarAdau kiMbhUtaM vA tadityAha-'mayakuhiyaviNaTThadurabhivAvaNNadubbhigaMdhe' mRtaM jIvavimuktamAtraM sat yat kuthitaM-kothamupagataM tat mRtakuthitamISaddurgandhamityarthaH, tathA vinaSTaM-ucchanatvAdibhirvikAraiH svarUpAdapetaMsatyaddarabhi-tIvrataraduSTagandhopetaM tattathA vyApannaM-zakunizra gAlAdibhirbhakSaNAdvirUpAM bibhatsAmavasyAM prAptaM sadyad durabhigandhaMtIvratamAzubhagandhaM tattathA,tataH padatrayasya karmadhArayaH, tatra tadeva vA 'kimijAlAulasaMsatte' kRmijAlairAkulaiH-vyAkulaiH AkulaM vA-saGkIrNa yathA bhavatItyevaMsaMsaktaM-sambaddhaMyatratattathA, tatratadevavA asuivilINavigayavibhacchadarisaNijjeM azuci-apavitramaspRzyatvAt vilInaM-jugupsAsamutpAdakatvAt vikRtaM-vikAravattvAt bIbhatsaM draSTumayogyatvAt evaMbhUtaM zyate iti darzanIyaM, tataH karmadhArayaH, tatra tadeva vA bhavetArUve siyA' Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandha: -1, varga:-, adhyayanaM 8 139 yAdhzaH sarpAdikalevere gandho bhavet yAdazaM vA sarpAdikalevaraM gandhena bhavet etadrUpastadrUpo vA syAdU- - bhavettasya bhaktakavalasya gandha iti sUtrakArasya vikalpollekha: ?, 'no iNaTThe samaTTe' nAyamarthaH samarthaH--saGgata ityayaM tu tasyaiva nirNayaH, nirNItameva gandhasvarUpamAha - 'etto aniTTatarAe ceva' itaH - ahikaDevarAdigandhAt sakAzAdaniSTatara eva - abhilApasyAviSaya eva akAntarakaHakamanIyatarasvarUpaH apriyataraH- aprItyutpAdakatvena amanojJatarakaH - kathayA'pyaniSTatvAt amanojJatarazcintayA'pi manaso'nabhigamya ityarthaH / mU. (86) teNaM kAleNaM 2 kosalA nAma jaNavae, tattha NaM sAgee nAma nayare tassa NaM uttarapuracchime disIbhAe, ettha NaM mahaM ege nAgadharae hotthA divve sacce saccovAe saMnihiyapADihere, tatya NaM nagare paDibuddhinAma ikkhAgurAyA parivasati paumAvatI devI subuddhI amace sAmadaMDa0 tate NaM paumAvatIe annayA kayAI nAgajannae yAvi hotthA, tate NaM sA paumAvatI nAgajannamuvaTThiyaM jANittA jeNeva paDibuddhi0 karayala0 evaM vadAsI- evaM khalu sAmI ! mama kallaM nAgajannae yAvi bhavissati taM icchAmi NaM sAmI ! tubbhehiM abbhaNunnAyA samANI nAgajannayaM gamittae, tubbhe'viNaM sAmI ! mama nAgajannayaMsi samosaraha, tate gaM paDibuddhI paumAvatIe devIe eyamahaM paDi suNeti, tate NaM paumAvatI paDibuddhiNA rannA abbhaNunnAyA haTTa0 koDuMbiya0 saddAveti 2 evaM vadAsI- evaM khalu devANuppiyA! mama kallaM nAgajannae bhavissati taM tubbhe mAlAgAre saddAveha 2 evaM vadaha-evaM khalu paumAvaIe devIe kallaM nAgajannae bhavissai taM tubhe NaM devANuppiyA ! jalathalaya0 dasaddhavannaM mallaM nAgadharayaMsi sAharaha egaM ca NaM mahaM siridAmagaMDa uvaNeha, taNaM jalathalaya0 dasaddhavatreNaM malleNaM nAnAvihabhattisuviraiyaM haMsamiyamaurakoMcasArasacakkavAyamayaNasAlakoilakulovaveyaM IhAmiyajAvabhatticittaM mahagghaM maharihaM vipulaM pupphamaMDavaM viraha, tassa NaM bahumajjhadesabhAe egaM mahaM siridAmagaMDaM jAva gaMdhaddhaNi muyaMtaM ulloyaMsi olaMbeha 2 paumAvatiM deviM paDivAlemANA 2 ciTThaha, tate NaM te koDubiyA jAva ciTThati, tateNaM sA paumAvatI devI kallaM. koDuMbie evaM vadAsI- khippAmeva bho devANuppiyA ! sAgeyaM nagaraM sabmiMtara bAhiriyaM AsitasammajjitovalittaM jAva paJcappiNaMti, tate gaM sA paumAvatI doccaMpi koDuMbiya0 khippAmeva lahukaraNattaM jAva juttAmeva uvaTTaveha, tate NaM te'vi taheva uvaTThAveti, tate NaM sA paumAvatI aMtI aMteuraMsi vhAyA jAva dhammiyaM jANaM dUrUDhA, tae NaM sA paumAvaI niyagaparivAlasaMparivuDA sAgeyaM nagaraM majjhaMmajjheNaM nijati 2 jeNeva pukkharaNI teNeva uvAgacchati 2 pukkharaNi ogAhai 2 jalamajjaNaM jAva paramasUibhUyA ullapaDasADayA jAtiM tattha uppalAtiM jAva geNhati 2 jeNeva nAgagharae teNeva pahArettha gamaNAe, taNaM pabhAvatIe dAsaceDIo bahUo pupphapaDalagahatthagayAo dhUvakaDucchugahatthagayAo piTThato samanugacchaMti, tate NaM paumAvatI savviDDie jeNeva nAgaghare teNeva uvAgacchati 2 nAgagharayaM anupavisati 2 lomahatthagaM jAva dhUvaM Dagati 2 paDibuddhiM paDivAlemANI 2 ciTThati, tate NaM paDibuddhI pahAe hatthikhaMdhavaragate sakoraMTa jAva seyavaracAmarAhiM hayagayarahajohamahayAbhaDagacaDakara pahakarehiM sAkeyanagaraM0 niggacchati 2 jeNeva nAgadhare teNeva uvAgacchati 2 hatthakhaMdhAo pacoruhati 2 Aloe paNAmaM karei 2 pupphamaMDavaM aNupavisati 2 pAsati taM evaM Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-18186 mahaM siridAmagaMDaM, taeNaM paDibuddhItaM siridAmagaMDaM suiraM kAlaM nirikkhaira taMsi siridAmagaMDasi jAyavimhae subuddhiM amacaM evaM vayAsI-tumannaM devANuppiyA! mama dogheNaM bahUNi gAmAgara jAva sannivesAiM AhiMDasi bahUNi rAyaIsara jAva gihAtiM aNupavisasi taM asthi NaM tume kahiMci erisae siridAmagaMDediThThapubve jArisae NaM ime paumAvatIe devIe siridAmagaMDe ?, tate NaM subuddhI paDibuddhiM rAyaM evaM vadAsI-evaM khalu sAmI! ahaM anayA kayAiM tubdha doneNaM mihilaM rAyahANi gate tatthaNaM mae kuMbhagassaranodhUyAe pamAvaIe devIe attayAe mallIe saMvaccharapaDilehaNagaMsi divye siridAmagaMDe diTThapubve tassa NaM siridAmagaMDassa ime paumAvatIe siridAmagaMDe sayasahassatimaMkalaM na agdhati, tateNaM paDibuddhI sabuddhiM amaJcaM evaMvadAsI-kairisiyANaMdevANuppiyA! mallI videharAyavarakannA jassa NaM saMvaccharapaDilehaNayaMsi siridAmagaMDassa paumAvatIe devIe siridAmagaMDe sayasahassatimaMpikalaM na agdhati?, tateNaMsubuddhI paDibuddhiM ikkhAgurAyaMevaM vadAsI-videharAyavarakannagA supaiTTiyakumutrayacArucaraNAvatrao, tateNaMpaDibuddhi subuddhissaamaccassa aMtiesonAnisamma siridAmagaMDajaNitahAse dUyaM saddAveira evaMva0-gacchAhiNaM tumaMdevANuppiyA! mihilaM rAyahANi tattha NaM kuMbhagassa ranno dhUyaM pabhAvatIe devIe attiyaM malliM videhavararAyakaNNagaMmama bhAriyattAe varehi jativiyaNaM sAsayaM rajasuMkA, tateNaM se dUe paDibuddhiNA rannA evaM vutte samANe haTTa0 paDisuNeti 2 jeNeva sae gihe jeNeva cAugghaMTe Asarahe teNeva uvAgacchati 2 cAugghaMTaM AsarahaM paDikappAveti 2 duruDhe jAva hayagayamahayAbhaDacaDagareNaM sAeyAo niggacchati 2 jeNeva videhajaNavae jeNeva mihilA rAyahANI teNeva pahArettha gamaNAe vR. 'nAgagharae'tti uragapratimAyuktaM caityaM 'divve'tti pradhAnaM 'sacce'tti tadAdezAnAmavitathattvAt, 'saccovAe'tti satyAvapAtaM saphalasevamityarthaH 'saMlihiyapADihere'tti sannihitaMvinivezitaM prAtihArya-pratIhArakarma tathAvidhavyantaradevena yatra tattathA devAdhiSThitatamityarthaH, 'nAgajaNNae'ttinAgapUjA nAgotsava ityarthaH, siridAmagaMDa;'mityAdau yAvatkaraNAt pADalamalli' ityAdivarNako dRzyaH, 'docceNaM ti dautyena dUtakarmaNA, 'asthiyAIti iha AiMzabdo bhASAyAM 'sarvacchara-paDilehaNagaMsitti janminAdArabhya saMvatsaraH pratyupekSyate-etAvatithaH saMvatsaro'dya pUrNaityevaM nirUpyatemahotsavapUrvakaMyatradinetatsaMvatsarapratyupekSaNakaM, yatravarSaM varSa prati saGkhyAjJAnArtha granthibandhaH kriyate yadidAnIM varSagranthiriti rUDhaM, tasyetyAderayamarthaH mallIzrIdAmakANDasya padmAvatIzrIdAmakANDaM zatasahasratamAmapi kalAM-zobhAyA aMza nArdhati-naprApnoti, kUrmonnatacArucaraNA ityAdistrIvarNakojambUdvIpaprajJaptayAdiprasiddhomallIviSaye adhyetavyaH, 'siridAmagaMDajaNiyahAse'tti zrIdAmakANDena janito harSaH-pramodo'nurAgo yasya satathA, attiyantiAtmajAM saryarajasuMka'tti svayaM-AtmanA svarUpeNa nirUpamacaritateyiyAvat rAjyaM zulkaM--mUlyaM yasyAH sA tathA, rAjyaprAptyetyarthaH, tathApi vRNviti sambandhaH, cAugghaMTe'tti catamro ghaNTAH pRSThato'grataH pArthatazca yasya sa tathA azvayukto ratho'zvarathaH 'paDikappAvei'tti saJjayati pahAretya gamaNAe'tti pradhAritavAn-vikalpitavAn gamanAya-gamanArtham // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayana-8 : mU. (87) teNaM kAleNaM 2 aMgAnAmajaNavae hotyA, tatthaNaM caMpAnAme nayarI hotyA, tattha gaMcaMpAe nayarIe caMdacchAe aMgarAyA hotthA, tattha NaM caMpAe nayarIe arahannagapAmokkhA bahave saMjattA nAvAvANiyagA parivasaMti aDDA jAva aparibhUyA, tate NaM se arahannage samaNovAsae yAvi hotthA ahigayajIvAjIve vannao, tate NaM tesiM arahannagapAmokkhANaM saMjuttAnAvAvANiyagANaM annayA kayAi eyayao sahiANaM ime eyArave miho kahAsaMlAve samupajitthA-seyaM khalu amhaM gaNimaM dharimaM ca mejaM ca pAricchenaM ca bhaMDagaM gahAya lavaNasamuddapotavahaNeNa ogAhittaettikaTu annamannaM eyamaDheM paDisuNeti 2 gaNimaM ca 4 geNhaMti 2 sagaDisAgaDiyaM ca sajeMti 2 gaNimassa 4 bhaMDagassa sagaDasAMgaDiyaMsajeMti 2 sohaNaMsi tihikaraNanakkhattamuttasi vipulaM asana4 uvakkhaDAveti mittanAibhoaNavelAe sujAvetijAva ApucchaMti 2 sagaDisAgaDiyaMjoyaMti 2 caMpAe nayarIe majjhamajheNaM jeNeva gaMbhIrae poyaSaTTaNe teNeva uvA0 2 sagaDisAgaDiyaM moyaMti 2 poyavahaNaM sajetira gaNimassaya jAva cauTTihassa bhaMDagassa bharetitaMdulANa ya samitassa yatellayassaya gulassayaghayassayagorasassayauDhayassa yaudayabhAyaNANayaosahANayabhesajjANa yataNasa ya kaTTassa ya AvaraNANa ya paharaNANa ya annesiMca bahUNaM poyavahaNapAuggANaM davyANaM potavahaNaM bhareti, sohaNaMsi tihikaraNanakkhattamuhutaMsi vipulaM asana 4 uvakkhaDAveMti 2 mittanAti ApucchaMti 2 jeNeva potahANe teNeva uvaagcchti| tateNaM tesiM arahannaga jAva vANiyagANaM pariyaNo jAva tArisehiM vaggUhiM abhinaMdaMtAya abhisaMdhuNamANA yaevaMvadAsI-ajja tAyabhAyamAula bhAiNaje bhagavatAsamuddeNaM anabhikhijjamANA 2 ciraMjIvaha bhadaM ca bhe punaravi laddhaDhe kayakale aNahasamagge niyagaMdharaM havvamAgae pAsAmo tikaDa tAhiM sappivAsAhi pappuyAhiM diTThIhiM nirIkkhamANA muttamettaM saMciTThati taosAmANiesupuSphabalikammesu dinesusarasarattacaMdaNadaddarapaMcaMgulitalesuanukkhittaMsi dhUvaMsi pUtiesu samuddavAesusaMsAriyAsu valayabAhAsu Usiesusiesu jhayaggesu paDuppavAiesu tUresu jaiesu savvasauNesu gahiesu rAyavarasAsaNesu mahayA ukviDisIhaNAya jAva raveNaM pakkhubhitamahAsamuddaravabhUyaMpiva meiNi karemANA egadisiM jAva vANiyagA nAvaM durUDhA, tato pussamANavo vakkamudAhu-haM bho ! savvesimavi atthasiddhI uvaTTitAI kallANAI paDihayAtisavvapAvAijutto pUsovijao muhuttoayaM desakAlo, tato pussamANaeNaM vakke mudAhie haTTatuDhe kucchidhArakanadhAragabhijasaMjattANAvAvANiyagA vAvArisutaM nAvaM putrucchaMgaM puNNamuhiM baMdhaNehiMto muMcaMti, tateNaM sA nAvA vimukkabaMdhaNA pavaNavalasamAhayA ussiyasiyA vitatapakkhA iya garuDajuvaI gaMgAsalilatirakhasoyavegehi saMkhunbhamANI 2 ummItaraMgamAlAsahassAI samaticchamANI 2 kaivaehiM ahorattehiM lavaNasamudde aNegAti joyaNasatAti ogADhA, tate NaM tesiM arahannagapAmokkhANaM saMjuttAnAvAvANiyagAvaM lavaNasamudaM anegAI joyaNasayAI ogADhANaM samANANaM vahUtiM uppAtiyasatAti pAu jahA-akAle gajite akAle vijute akAle thaNiyasade, abhikkhaNaM 2 AgAse devatAo nacaMti, egacaNaM mahaM pisAyarUvaM pAsaMti, tAlajaMghaM divaM gayAhiM bAhAhi masimUsagamahisakAlagaM Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/8/87 bhariyamevanaM laMboduM niggayaggadaMtaM milAliyajamalajuyalajIhaM AUsiyavayaNagaMDadesaM cINacipiTanAsiyaM vigayabhuggabhaggabhumayaM khajjoyagadittacakkhurAgaM uttAsaNagaM visAlavacchaM visAlakucchi palaMbakucchi pahasiyapayaliyapayaDiyagattaM paNaJccamANaM apphoDaMtaM abhivayaMtaM abhigarjataM bahuso 2 aTTaTTahAse viNimmuyaMtaM nIluppalagavalaguliyaayasikusumappagAsaM khuradhAraM asiM gahAya abhimuhamAvayamANaM pAsaMti / 142 tate NaM te arahaNNagavajjA saMjuttAnAvAvANiyagA egaMca NaM mahaM tAlapisAyaM pAsaMti tAlajaMgha divaM gayAhiM bAhAhiM phuTTasiraM bhamaranigaravaramAsarAsimahisakAlagaM bhariyamehavannaM suppaNa phAlasarisajIhaM laMboTTaM dhavalavaTTaasiliTTatikkhathirapINakuDiladADhovagUDhavayaNaM vikosiya dhArAsijuyalasamasarisataNuyacaMcalagalaMtarasalolacavalaphuruphuraMta nillAliyaggajIhaM avayacchiyamahallavigayabIbhatsalAla pagalaMtarattAtAluyaM hiMguluyasagabbhakaMradabilaMva aMjaNagirissa - aggijAluggilaMtavayaNaM AusiyaakkhacammauiTTaMgaDadesaM cINacipiDavaMkabhagganAsaM rosAgayadhammadharmetamArutaniDurakhapharusajhusiraM obhugganAsiyapuDaM dhADubbhaDaraiyabhIsaNamuhaM uddhamuhakanna sakkuliya mahaMtavigayalomasaMkhAlagalaMtacaliyakanaM piMgaladippaMtaloyaNaM bhiuDitaDiyaniDAlaM narasiramAlapariNaddhaciddhaM vicittagoNasasubaddhaparikaraM avaholaMtapupphuyAyaMtasappavicchrayagodhuMdaranaulasaraDaviraiyavicittaveyacchamAliyAgaM -bhogakarakaNsappadhamadharmetalaMbatakannapUraM majjArasiyAlalaiyakhaMdhaM dittadhudhuyaMtadhUyakayakuMtalasiraM ghaMTAraveNabhImaM bhayaMkaraM kAyarajaNahiyayaphoDaNaM dittamaTTaTTahAsaM virNimmuyaMtaM vasAruhirapUyamaMsamalama valiNapoccaDataNuM uttAsaNayaM visAlavacchaM pecchaMtA bhinnaNahamuha nayaNakannavaravagghacittakattINivasaNaM sarasaruhiragayacammavitataUsaviyabAhujuyalaM tAhi ya kharapharusa asiNiddha aNidRditta asubha appiya amaNutra akaMtavaggUhi ya tajjayaMtaM pAsaMti taM tAlipisAyarUvaM ejamANaM pAsaMti 2 bhIyA saMjAyabhayA annamannassa kArya samaturaMgemANA 2 bahUNaM iMdANa ya khaMdANa ya ruddasivavesamaNaNAgANaM bhUyANa ya jakkhANa ya ajjukoTTakiriyANa ya bahUNi uvAiyasyANi ovAtiyamANA 2 ciTThati, tae NaM se arahanae samaNovAsae taM divvaM pisAyarUvaM ejamANaM pAsati 2 abhIte atatthe acalie asaMbhaMte anAule anuvvigge abhinnamuha-rAgaNayaNavanne adInavimanamANase poyavahaNassa egadesaMsi vatthaMteNaM bhUmiM pamajjati 2 ThANaM ThAi 2 karayalao evaM kyAsI namo'tthu NaM arahaMtANaM jAva saMpattANaM, jai gaM ahaM etto uvasaggAto muMcAmi to me kaSpati pArittae aha NaM etto uvasaggAo Na muMcAmi to me tahA paccakkhAeyavvettikaTTu sAgAraM bhataM paccakkhAti, tate gaM se pisAyarUve jeNeva arahannae samaNovAsae teNeva uvA0 2 arahannagaM evaM vadAsI - haM bho ! arahannagA apAtthayapatthiyA jAva parivajjiyA no khalu kappati taba sIlavvayaguNaveramaNapaJcakkhANe posahovavAsAtiM cAlittae vA evaM khobhettae vA khaMDittae vA bhaMjittae vA ujjhittae vA paricaittae vA, taM jati NaM tumaM sIlavvayaM jAva na paricayasi to te ahaM evaM potavahaNaM dohiM aMguliyAhiM geNhAmi 2 sattaTThatalappamANamettAti uDDuM vehAsaM uvvihAmi 2 aMto jalaMsi niccholemi jeNaM tumaM aTTaduhaTTavasaTTe asamAhipatte akAle ceva jIviyAo vavarovijasi, tate NaM se arahante samaNovAsae taM devaM maNasA ceva evaM vadAsI- ahaM NaM devANu0 ! Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayana-8 arahannae nAmaMsamaNovAsae ahigayajIvAjIve nokhalu ahaMsakkA keNaidevaMNa vA jAva niragaMthAo pAvayaNAo cAlittae vA khobhettae vA vipariNAmettae vA tumaNaM jA saddhA taM karehittikaTTa abhIejAva abhinnamuharAgaNayaNavanne adInavimanamANase nicale niSphaMde tusiNIe dhammajjhANovagate viharati, tae NaM se divye pisAyarUve arahannagaM samaNovAsagaM doccaMpi taccaMpi evaM vadAsI-haM bho arahannagA!0 adInavimanamANase nicale niphaMde tusiNIe dhammajjhANovagae viharati, tateNaM se divye pisAyarUve arahannagaM dhammajjhANovagayaM pAsati 2 pAsittA baliyatarAgaM Asurutte taM poyavahaNaM dohiM aMguliyAhiM giNhati 2 sattakRtalAI jAva arahannagaM evaM vadAsI-- haMbhoarahannagA! appatthiyapatthiyA nokhalu kappatitavasIlavyaya tahevajAvadhammajjhANovagae viharati, tate NaM se pisAyarUve arahannagaMjAhe no saMcAei niggaMthAo0 cAlittae vA0 tAhe uvasaMte jAva nicinne taM poyavahaNaM saNiyaM 2 uvari jalassa Thaveti 2 taM divvaM pisAyarUvaM paDisAharai 2 divvaM devarUvaM viuvvai 2 aMtalikkhapaDikne sakhiMkhiNiyAiMjAva parihitearahannagaM sa0 evaM vayAsI-haMbho! arahannagA! dhanno'siNaM tuma devANuppiyA! jAva jIviyaphale jassaNaM tava niggaMthe pAvayaNe imeyArUvA paDivattI laddhA pattA abhisamannAgayA, evaM khalu devANuppiyA! sakke deviMde devarAyA sohammekappe sohammavaDiMsae vimANe sabhAe suhammAe bahUNaM devANaM majhagate mahayA saddeNaM Atikkhati4 -evaM khalu jaMbUddIvara bhArahe vAse caMpAe nayarIearahannae sama0 ahigayajIvAjIve no khalu sakkA keNati deveNa vA dAnaveNa vA niggaMthAo pAvayaNAocAlittae vAjAva vipariNAmettae vA, tate NaM ahaM devANu0! sakkassa no eyamadvaMsadahAmi0 tateNaM mama imeyAsave abbhatthie 5 gacchAmiNaM arahannayassa aMtiyaM pAunbhavAmi jANAmi tAva ahaM arahannagaM kiMpiyadhamme no piyadhamme? daDhadhammo no daDhadhamme? sIlabbayaguNe kiM cAleti jAva paricayati no paripaJcayatittikaTTa, evaM saMpehemi 2 ohiM pauMjAmi 2 devANu0! ohiNA Abhoemi 2 uttarapuracchimaM2 uttaraviuvviyaM0 tAe ukiTThAejeNeva samudde jeNeva devANuppiyA teNeva uvAgacchAmi 2 devANu0 uvasaggaM karemi, no ghevaNaM devANuppiyA bhIyA vA0, taMjaNNaM sakke deviMde devarAyA vadati saceNaMesamadrutaM diveNaM devANuppiyANaM iDDI juI jase jAva parakkame laddhe patte abhisamannAgaetaM khAmemiNaM devANu0! khamaMtu marahaMtu NaM devANuppiyA! nAibhuJjo 2 evaM karaNayAettika1 paMjaliuDe pAyavaDie eyamadvaM vinaeNaM bhujo 2 khAmei 2 arahannayassa duve kuMDalajuyale dalayati 2 jAmeva disi pAunbhUe tAmeva pddige| vR. 'saMjattAnAvAvANiyagA' saGgatA yAtrA-dezAntaragamanaM saMyAtrA tatpradhAnA nauvANijakAH-potavaNijaH saMyAtrAnau vANijakAH 'arahaNNage samaNovAsage Avi hotya'tti na kevalamADhyAdiguNayuktaHzramaNopAsakazcApyabhUt, 'gaNimaMce tyAdi, gaNimaM nAlikera-pUgIphalAdi yad gaNitaM sat vyavahAre pravizati, dharimaM-yattulAdhRtaM sat vyavahriyate, meyaM yatsetikApalyAdinA mIyate, paricchedyaM yad guNataH paricchedyate-parIkSyate vastramaNyAdi, 'samiyassaya'tti kaNikkAyAzca 'osahANaM titrikaTukAdInAM bhesajjANaya'ttipathyAnAmA Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-14/87 hAravizeSANAM athavA oSadhAnAM-ekadravyarUpANAM bheSajAnAM dravyasaMyogarUpANAM AvaraNAnAMaGgarakSakAdInAM bodhisthaprakSarANAM ca 'ajjetyAdi, Arya!-he pitAmaha ! tAta!-he pitaH! he bhrAtaH ! he mAtula ! he bhAgineya ! bhagavatA samudreNa abhirakSyamANA yUyaM jIvata, bhadraM ca 'bhe'tti bhavatAMbhavatviti gamyate, punarapilabdhArthAn kRtakAryAn anaghAnsamagrAn, anadhatvaM-nirdUSaNatayA samagratvam-ahInadhanaparivAratayA, nijakaM gRhaM 'habvaM'ti zIghramAgatAn pazyAma itikRtvAityabhidhAya 'somAhiti nirvikAratvAt niddhAhiti sasnehatvAt 'dIhAhiM'tidUrayAvadavalokanAt 'sappivAsAhitisapipAsAbhiH punadarzanAkAGkSavatIbhirdarzanAtRptAbhirvA pappuyAhiM'ti praptutabhiH azrujalArdrAbhiH "samANiesu'tti samApiteSu datteSu nAvIti gamyate sarasaraktacandasya daraNa-capeTAprakAreNa paJcAGgulitaleSu hastakeSvityarthaH, 'anukkhittaMsI ti anUkSipte-pazcAdutpATite dhUpe pUjiteSu samudravAteSA naisAMyAtrikaprakriyayA samudrAdhipadevapAdeSuvA saMsAriyAsuvalayabAhAsu'ttisthAnAntarAducitasthAnaniveziteSu dIrghakASThalakSaNabAhuSu AvallakeSviti sambhAvyate, tathA ucchriteSu-UrdhIkRteSu siteSu dhvajAgreSu-patAkAgreSu paTubhiH puruSaiH paTu vA yathA bhavatItyevaM pravAditeSu tUryeSu jayikeSu jayAvaheSasarvazakuneSu-vAyasAdiSu gRhIteSu rAjavarazAsaneSu-AjJAsu paTTakeSu vA prakSubhitamahAsamudraravabhUtamiva tadAtmakamiva taM pradezamiti gamyate 'tao pussamANavo vakkamuyAhutti tato'nantaraMmAgadhomaGgalavacanaM bravItismaityarthaH, tadevAha-sarveSAmeva bhe' bhavatAmarthasiddhirbhavatu, upasthitAni kalyANAni pratihatAni sarvapApAni-sarvavighnAH, 'jutto'ttiyuktaH 'puSyo' nakSatravizeSaH candramasAihAvasare iti gamyate, puSyanakSatraM hi yAtrAyAM siddhikaraM,yadAha-"api dvAdazame candre, puSyaH sarvArthasAdhana" iti, mAgadhena tadupanyastaM, vijayo muhUrtastriMzatomuhUrtAnAM madhyAt, ayaMdezakAlaH--eSaprastAvogamanasyetigamyate vakkeudAhie'tti vAkyeudAhatehRSTatuSTAH karNadhAroniyamikaH kukSidhArA- naupAvaniyuktakAH AvellakavAhakAdayaH garbhe bhavAH garbhajAH-naumadhye uccAvacakarmakAriNaH saMyAtrAnauvANijakA-bhANDapatayaH, -eteSAMdvandvaH, vAvarisuttivyApRtavantaH svasvavyApAreSviti, tatastAM nAvaMpUrNotsaGgAMvividhabhANDabhRtamadhyAM paNyamadhyAM vA madhyabhAganivezitamaGgalyavastutvAt pUrNamukhIM puNyamukhIM vAtathaivavandhanebhyo visarjayanti-muJcanti, pavanabalasamAhatA-vAtasAmathryapraritAH Usiyasiya'tti ucchritasitapaTA, yAnapAtre hi vAyusaGgrahArthaM mahAn paTa ucchritaH kriyate, evaM cAsAvupamIyate vitatapakSeva garuDayuvatiH gaGgAsalilasya tIkSNAH ye zrotovegAH-pravAhavegAstaiH sakSubhyantI 2. prerya- mANA samudraM pratIti Urmayo-mahAkallolAH taraGgA-hasvakallolAsteSAM mAlAH-samUhAH tatsahasrANi 'samaticchamANi'ttisamatikrAmantI 'ogADha'ttipraviSTA, tAlajaMgha'mityAdi tAlovRkSavizeSaH sacadIrghaskandho bhavati tatastAlavajjoyasya tattathA, divaMgayAhiM bAhAhitiAkAzaprAptAbhyamatidIrghAbhyAM bAhubhyAMyuktamityarthaH, masimUsaga-mahisakAlagaM'timaSI-kajjalaM mUSakaHunduravizeSaH athavA maSIpradhAnA mUSA-tAmrAdidhAtu-pratApanabhAjanaM maSImUSA mahiSazca pratIta eva tadvatkAlakaM yattattathA bhariyamehavaNaM ti jalabhRta- meghavarNamityarthaH, tathA lamboSThaM 'niggayaggadaMtaMti nirgatAni mukhAdagrANi yeSAM te tathA nirgatAnA dantA yasya tattathA, Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH, adhyayanaM - 8 145 - nillA liyajamalajuyalajIhaM ti nirmAlitaM vivRtamukhAnniH sAritaM yamalaM - samaM yugalaM-dvayaM jihvayoryena tattathA 'AUsiyavayaNagaDadesaM' ti AUsiyatti-praviSTau vadane gaNDadezau - kapolabhAgau grasya tattathA 'cINacipiDanAsiyaM' ti cInA-hrasvA cipiTA ca- nimnA nAsikA yasya tattathA 'vigayabhuggabhumayaM ' ti vikRte - vikAravatyau bhugne - bhagne ityarthaH, pAThAntareNa 'bhugga bhagge' atIva kre bhuvau yasya tattathA, 'khajjoyagadittacakkhurAgaM' ti khadyotakA - jyotiriGgaNAH tadvaddIptazcakSUrAgolocanaraktatvaM yasya tattathA, unnAsanakaM bhayaMkaraM vizAlavakSo - vistIrNoraH sthalaM vizAlakukSivistIrNodaradezaM evaM pralambakukSi 'pahasiyapayaliyapayaDiyagattaM' tti prahasitAni - hasitumArabdhAni pracalitAni ca svarUpAt pravalikAni vA prajAtavalIkAni prapatitAnica-prakarSeNa zlathIbhUtAni gAtrANi yasya tattathA, vAcanAntare 'vigayabhuggabhumayapahasiyapayaliyapayaDiyaphuliMgakhajjoyadittacakkhurAgaM' ti pAThaH, tatra vikRte bhagne bhruvau prahasite ca pracalite prapatite yasya sphuliGgavat khadyotakavaca dIptazcakSUrAgazca yasya tattathA, 'paNacamANamityAdi vizeSaNapazJcakaM pratItaM, 'nIluppale tyAdau gavalaM-mahiSazRGgaM atasI-mAlavakadezaprasiddho dhAnyavizeSaH, 'khurahAraM 'ti kSurasyeva dhArA yasya sa tathA tamasi - khaGga, kSuro hyatitIkSNadhAro bhavatyanyathA kezAnAmamuNDanAditi kSureNopamA khaGgadharAyAH kRteti, abhimukhamApatat pazyanti sarve'pi sAMyAtrikAH, tatrArhannakavarNA yat kurvanti taddarzayitumuktameva pizAcasvarUpaM savizeSaM teSAM taddarzanaM cAnuvadannidamAha- 'tae Na' mityAdi, tataste arhannakavarNAH sAMyAtrikAH pizAcarUpaM vakSyamANavizeSaNaM pazyanti dRSTvA ca bahUnamindrAdInAM bahUnyupayAcitazatAnyupayAcitavantastiSThantIti samudAyArthaH, athavA 'taeNaM'ti 'arahannagavajjA' ityAdi gamAntaraM 'AgAsadevayAo naccaMti' ito'nantaraM draSTavyam, ata eva vAcanAntare nedumupalabhyate, uvalabhyate caivam- 'abhimuhaM AvayamANaM pAsaMti, tae NaM te arahannagavajjA nAvAvANiyagA bhIyA' ityAdi, tatra 'tIlapisAyaM' ti tAlavRkSAkAro'tidIrghatvena pizAcaH tAlapizAcaH taM, vizeSaNadvayaM prAgiva, 'phuTTasiraM' ti sphuTitam - abandhatvena vikIrNazira iti - zirojAtatvAt kezA yasya sa tathA taM bhramaranikaravat varamASarAzivat mahiSavacca kAlako yaH sa tathA taM bhRtameghavarNaM tathaiva, sUpamiva-dhAnyazodhakabhAjanavizeSavat nakhA yasya sa sUrpanakhaHtaM, 'phAlasadazajihna 'miti phAlaM-dvipaJcAzatpalapramANo lohabhayo divyavizeSastacca vahnipratApitamiha grAhyaM tatsAdharmyaM ceha jihvAyA varNadIptidIrghatvAdibhiriti lamboSThaM pratItaM dhavalAbhirvRttAbhirazliSTAbhirvizarArutvena tIkSNAbhiH sthirAbhiH nizcalatvena pInAbhirupacatatvena kuTilAbhizca vakratayA daMSTrAbhiravagUDhaM vyAptaM vadanaM yasya sa tathA taM, - -vikozitasya- apanItakozakasya nirAvaraNasyetyarthaH dhArAsyoH - dhArApradhAnakhaDgayoryadyugalaM - dvitayaM tena samaya dRzyau--atyantatulye tanuke- pratale caJcalaM--vimuktasthairyaM yathA bhavatyavizrAmityartho galantyau - rasAtilaulyAt lAlAvimuJcantyaurasalole- bhakSyarasalampaTe capale caJcale phuraphurAyamANe - prakamprenilalite - mukhAnniSkAzite agrajihve agrabhUte jile jillAtre ityartho yena sa tathA taM 'avacchiyaM' ti prasAritamityeke, anye tu yakArasyAluptatvAt 'avayacchiya' 7110 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 jAtAdharmakathAGga sUtram-91-18/87 prasAritamukhatvena dRzyamAnamityAhuH, 'mahallaM'timahat vikRtaM-bIbhatsaM lAlAbhiH pragalat raktaMca tAlu-kAkundaM yasya sa tathA taM, tathA hiGgulakena-varNakadravyavizeSeNa sagarma kandaralakSaNaM bilaM yasyasatathA tamiva 'aMjaNagirissa'tti vibhaktivipariNAmAdaJjana-giri-kRSNavarNaparvatavizeSa tathA'gnijvAlAudgirat vadanaM yasya sa tathA taM, -athavA 'avacchiyetyAdi hiMgalue'tyAdi agnijcAle tyAdi pratyaMtareca karmadhArayeNa vakSyamANavadanapadasya vizeSaNaM kAryaM yasya tamityevaMrUpazca vAkyazeSodraSTavyaH, tathA agnijvAlA udgiradvadanaM yasya sa tathA taM, 'AUsiya'tti saGkucitaM yadakSacame-jalAkarSakaNakozastadvat 'uiTTattiapakRSToapakarSavantau saGkucitaugaNDadezau yasya satathA taM, anye tvAhuH-AmUSitAnisaGghaTitAni akSANi-indriyANi ca carma ca oSThau ca gaNDadezau ca yasya sa tathA taM, cInA hasvA 'civaDa'tti cipaTA nimnA vaMkA vakrA bhagneva bhagnA-ayodhanakuTTitevetyartho nAsikA yasya sa tathA taM, roSAdAgato dhamadhameMta'ttiprabalatayA dhamadhameMtattizabdaM kurvANo mAruto-vAyurniSThuronirbharaH kharaparuSaH-atyantakarkazaH zuSirayoH-randhrayoryatra tattathA, tadevaMvidhamavabhugna-varka nAsikApuTaM yasyatathAtaM, ihaca padAnAmanyathA nipAtaHprAkRtatvAditi, ghAtAya-puruSAdivadhAya ghATAbhyAM vA-mastakAyavavizeSAbhyAM udbhaTaM-vikarAlaM racitamata eva bhISaNaM mukhaM yasya satathA taM,Urddhamukhe karNazaSkulyau karNAvatI yayostau tathAtau ca mahAnti-dIrghANi vikRtAni lomAni yayostau tathA tau ca 'saMkhAlaga'tti zaGkhavantau ca zaGkhayoH-akSipratyAsannAvayavavizeSayoH saMlagnau-sambaddhAvityeke, -lambamAnauca-pralambaucalitau-calantau karNIyasya sa tathA taM, piGgale-kapile dIpyamAnebhAsure locane yasya sa tathA taM, bhRkuTi:-kopakRto bhUvikAraH saiva taDid-vidyudhasmiMstattathA tathAvidhaMpAThAntareNabhrUkuTitaM-kRtabhrUkuTilalATaMyasyasatathAtaM, naraziromAlayApariNaddhaM-veSTitaM cinhaM-pizAcaketuryasya sa tathA taM, athavA naraziromAlayA yatpariNa-pariNahanaM tadeva cinheM yasya sa tathA taM, vicitraiH-bahuvidhairgonasaiH-sarIsRpavizeSaiH subaddhaH parikaraH-sannAho yena sa tathA taM, 'avaholaMta ttiavadholayantoDolAyamAnAH 'phupphuyAyaMta'ttiphUtkurvantoyesappAH vRzcikA godhAH undurAna nakulAHsaraTAzca tairvicitA vicitrA-vividharUpavatI vaikekSaNa-uttarAsaGgena markaTabandhena skandhalambamAtratayA vA mAlikA-mAlA yasya sa tathA taM, ___ -bhogaH--phaNaH sa krUro-raudro yayostI tathA tI ca kRSNasI ca tau dhamadhamAyamAnau ca tAveva lambamAne karNapUre-karNAbharaNavizeSauyasya satathA taM, mArizra gAlau lagitau-niyojitI skandhayoryena sa tathA taM, dIptaM-dIptasvaraM yathA bhavatyevaM 'dhudhuyaMta'tti dhUtkArazabdaM kurvANo yo dhUkaH-kauzikaH sa kRto-vihito 'kuMtala'tti zekharakaH zirasi yena sa tathA taM, ghaNTAnAM ravaNaM zabdastena bhImo yaH satathA sa cAsau bhayaGkarazceti taM, kAtarajanAnAM hyadayaM sphoTayati yaH sa tathA taM, dIptamaTTahAsaMghaNTAraveNa bhImAdivizeSaNaviziSTaM vinirmuJcantaMvasArudhirapUyamAMsamalairmalinA 'poccaDa'tti vilInA ca tanuH-zarIraM yasya sa tathA taM, utrAsanakaM vazAlavakSasaM ca pratIte, ___ -'pecchaMta'tti prekSyamANA-zyamAnA abhinnA-akhaNDA nakhAzca-nakharA roma ca mukhaMca nayane ca kI ca yasyAM sA tathA sA cAsau varavyAghrasya citrA-karburA kRttizca-carmeti sA tathA Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayana-8 147 saiva nivasanaM-paridhAnaM yasya sa tathA taM, sarasaM-rudhirapradhAnaM yadgajacarma tadvitataM-vistAritaM yatra tattathA tadevaMvidhaM 'UsaviyaMti ucchRtaM-UrdhIkRtaM bAhuyugalaM yena sa tathA taM, tAbhizca tathAvidhAbhiHkharaparuSA-atikarkazAHasnigdhAH-snehavihInA dIptA-jvalantya ivopatApahetutvAt aniSTA-abhilASAviSayabhUtAHazubhAH svarUpeNaapriyAH aprItikaratvena akAntAzcavisvaratvena thA vAcastAbhiH trastAn kurvANaM-trastayantaM tarjayantaM ca pazyanti sma, __-punastattAlapizAcarUpaM "ejamANaM'ti nAvaM pratyAgacchat pazyanti 'samaturaMgemANe'tti AzliSyantaH, skandaH kArtikeyaH rudraH-pratItaHzivo-mahAdevaH vaizramaNo-yakSanAyakaH nAgobhavanapativizeSaH bhUtayakSA-vyantarabhedAHAryA-prazAntAprasannarUpAdurgA koTTakriyA saiva mahiSArUDharUpA, pUjAbhyupagamapUrvakANi prArthanAni upayAcaTitAnyucyante, upayAcitavantovidadhatastiSThanti smeti, arhannakavarjAnAmiyamitikartavyatoktA, adhunA'rhannakasya tAmAha 'taeNamityAdi, 'apatthiyapatthiya' tti aprArthitaM yatkenApina prAthyate taprAthyati yaH satathA tadAmantraNaM pAThAntareNa aprasthitaHsanyaH prasthitaivamumUrSurityarthaHsatathocyatetasyAmantraNaM he aprasthitaprasthita!, yAvatkaraNAt 'duraMtapaM talakkhaNe'tti durantAni-duSTaparyantAni prAntAniapasadAni lakSaNAni yasya sa tathA tasyAmantraNaM 'hINapuNNacAuddasI' iti hInA-asamagrA puNyA-pavitrA caturthI tithiryasya janmani satathA, caturdazIjAto hi kila bhAgyavAn bhavatIti Akroze tadabhAvo darzita iti, sirihiridhIkittivajjiya'tti pratItaM, 'tavasIlavvae'tyAdi, tatra zIlavratAni-aNuvratAniguNAH--guNavratAni viramaNAni-rAgAdiviratiprakArAHpratyAkhyAnAninamaskArasahitAdIni pauSadhopavAsaH-aSTamyAdiSu parvadinezrvasanaM AhArazarIrasatkArAbrahmavyApAraparivarjanamityarthaH, eteSAM dvandvaH, 'cAlittae'tti maGgakAntaragRhItAn bhaGgakAntareNa kartukSobhayituM-etAnyevaM paripAlayAmyutojjhAmIti kSobhaviSayAn kartukhaNDayituM-dezataH bhaRtuM sarvataH ujjhituM-sarvasyA dezaviratestyAgena parityaktuM-samyakatvasyApi tyAgata iti, _ 'dohiM aMgulIhiM'tiaGguSTakatarjanIbhyAM athavA tarjanImadhyAmAbhyAmiti, 'sattaTTatalappamANamettAyatitalo-hastatalaHtAlAbhidhAnovA'tidIrghavRkSavizeSaH sa eva pramANaM-mAnaMtalapramANaM saptATI vA saptASTAni talapramANAni parimANaM yeSAM te saptASTatalapramANamAtrAstAna gaganabhAgAna yAvaditi gamyate 'uDDavehAsaMti UrdhvaM vihAyasi-gagane 'ubihAmi tti nayAmi 'jeNaM tuma'ti yena tvaM 'aduhaTTavasaTTe'tti Artasya-dhyAnavizeSasya yo 'duhaTTa'tti durghaTaH duHsthago durnirodho vazaH-pAratantryaM tena RtaH-pIDitaH AtaMdurghaTavazAtaH, kimuktaM bhavati? --- asamAdhiprAptaH, vavarovijjasi tivyaparopayiSyasiapetobhaviSyasItyarthaH, 'cAlittae'tti iha calanamanyathAbhAvatvaM, kathaM ? -'khobhittae'tti kSobhayituM saMzayotpAdanataH tathA vipariNAmittae'tti vipasNimayituM viparItAdhyavasAyotpAdanata iti, 'saMte'ityAdau yAvatkaraNAt 'taMte paritaMte' iti draSTavyaM, tatra zrAnto vA manasA tAntaH-kAyena khedavAn paritAntaH-sarvataH khinnaH nirbiNNaH-tasmAdupasargakaraNAduparataH, laddhe'tyAdi, tatra labdhA-upArjanataHprAptA taprApterabhisamanvAgatA-samyagAsevanataH, 'AikkhaI'ityAdi, AkhyAti sAmAnyena bhASate vizeSataH, etadeva dvayaMkrameNa paryAyazabdAbhyAmucyate prajJApayati prarUpayati, Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 -- jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-18/87 'deveNa vAdAvaNa' tyAdAvidaMdraSTavyamaparaM kinnareNa vA kiMpuriseNa vAmahorageNa vA gaMdhavveNa va'ttitatra devo-vaimAnikojyotiko vA dAnavo-bhavanapatiHzeSA vyantarabhedAH, 'no saddahAmi'ityAdi na zraddadhe-pratyayaM na karomi 'no pattiyAmi'tatra prItikaM prItiM na karomi na rocayAmiasmAkamapyevaMbhUtA guNaprAptirbhavatvevaM na ruciviSayIkaromIti, "piyadhamme'tti dharmapriyo devadharmA-Apadyapi dharmAdavicalaH, yAvatkaraNAt RddhayAdipadAni dRzyAni, tatra 'iDDitti guNaddhiHdhutiH-AntaraM tejaH yazaH-khyAtiH balaM-zArIraM vIrya-jIvaprabhavaM puruSakAra:abhimAnavizeSaH parAkramaH sa eva niSpAdisvaviSayaH labdhAdipadAni tathaiva, __ mU. (88)tate NaM se arahannae niruvasaggamitikaTTha paDimaM pAreti, tae NaM te arahannagapAmokkhA jAvavANiyagA daskhiNAnukUleNaM vAeNaMjeNevagaMbhIraepoyapaTTaNe teNeva uvAgacchati 2 poyaM laMbeti 2 sagaDasAgaDeM sanjeti 2 gaNimaM4 sagaDi0 saMkAmeti 2 sagaDI0 joeMti 2 jeNeva mihilA teNeva uvA02 mihilAe rAyahANIe bahiyA agujANaMsi sagaDIsagaDaM bhoei 2 mihilAe rAyahANIe taM mahatthaM mahagdhaM maharihaM viulaM rAyarihaM pAhuDaM kuMDalajuyalaM ca geNhaMti 2 anupavisaMti 2 jeNeva kuMbhae teNeva uvA02 karayala0 taM mahatthaM divvaM kuMDalajuyalaM uvaNeti 2 tateNaMkuMbhaetesiM saMjattagANaMjAva paDicchai 2 mallI videhavararAyakannaM sadAveti 2 taM divvaM kuMDalajuyalaM mallIe videhavararAyakannagAe piNaddhati 2 paDivisajeti, tateNaM se kuMbhae rAyA te arahannagapAmoskhe jAva vANiyage vipuleNaM asanavatthagaMdhajAva ussukaM viyarati 2 rAyamaggamogADhei AvAse viyarati paDivisajeti, tate NaM arahannagasaMjattagA jeNeva rAyamaggamogADhe AvAse teNeva uvAgacchaMti 2 bhaMDavavaharaNaM kareMti 2 paDibhaMDaM geNhati 2 sagaDI0 bhareMtijeNeva gaMbhIrae poyapaTTaNe teNevara potavahaNaM sajetira bhaMDa saMkAmeti dakkhiNANu0 jeNeva caMpA poyaTThANe teNeva poyaM laMbeti 2 sagaDI0 sajeti 2 taM gaNimaM 4 sagaDI0 saMkAmeti ra jAva mahatthaM pAhuDaM divyaM ca kuMDalajuyalaMgeNhati 2 jeNeva caMdacchAe aMgarAyA teNeva uvA0taMmahatyaM jAva uvaNeti, tateNaM caMdacchAe aMgarAyAtaMdivvaMmahatthaM ca kuMDalajuyalaM paDicchati 2 te arahannagapAmokkhe evaM vadAsI-tubbheNaM devA0! bahUNi gAmAgAra jAva AhiMDaha lavaNasamuI caabhikkhaNaM 2 poyavahaNehiM ogAheha gAhahataM atthiyAI bhe kei kahiMci accherae diThThapuvve?, tate NaM te arahannapAmokhA caMdacchAyaM aMgarAyaM evaM vadAsI-evaM khalu sAmI! amhe iheva caMpAe nayarIe arahannapAmokkhA bahave saMjattagA nAvAvANiyagA parivasAmo, -tate NaM amhe annayA kayAiM gaNimaM ca 4 taheva ahInamatirittaM jAva kuMbhagassa ranno uvaNemo, tate NaM se kuMbhae mallIe videharAyavarakannAe taM divvaM kuMDalajuyalaM piNaddhati 2 paDivvisajeti, taM esa NaM sAmI! amhehiM kuMbharAyabhavaNaMsi mallI videhe accherae diDhe taM no khalu annA kAvi tArisiyA devakannA vA jAva jArisiyA NaM mallividehA, tate NaM caMdacchAe te arahannagapAmokkhe sakkAreti sammANeti 2 paDivasajeti, tate NaM caMdacchAe vANiyagajaNiyahAse dUtaM saddAveti jAva jaiviya NaM sA sayaM rajasukkA, tate NaM te dUte haDhe jAva pahAretya gamaNAe / vR, 'ussukaM viyaraittizulkAbhAvamanujAnAtItyarthaH, 'gAmAgare tyAdAvidaMdraSTavyaM-'nagarakheDakabbaDamaDaMbadoNamuhapaTTaNanigamasanivesAiM;iti tatra grAmo-janapadAdhyAsitaH Akarohira Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayana-8 gyAdhutpattisthAnaM nagaraM-karavirahitaM kheTa-dhUlIprAkArakarbarTa-kunagaraM maDambaM-dUravartisannivezAntaraM domukhaM-jalapathasthalapathayuktaMpattanaM-jalapathasthalapathayorekatarayuktaM nigamo-vaNigjanAdhiSThitaH -sannivezaH-kaTakAdInAmAvAsaH, 'devakannagA ve' tyAdAvidaM dRzyaM-'asurakannA vA nAgakanA vA jakkhakannA vA gaMdhavvakannA vA rAyakannA veti, 'vANiyagajaNiyahAse' tti naigamotpAditamallIviSayAnurAga ityrthH2|| mU. (89) teNaM kAleNaM 2 kuNAlA nAma jaNavae hotyA, tattha NaM sAvatthI nAma nagarI hotyA, tattha NaM ruppI kuNAlAhivaI nAma rAyA hotthA, tassa NaM ruppisa dhuyA dhAriNIe devIe attayA subAhunAmaMdAriyAhotthA, sukumAla0 rUveNa yajovvaNeNaM lAvaNNeNaya ukkiTThAukkiTThasarIrA jAyA yAvi hotthA, tIse NaM subAhue dAriyAe annadA cAummAsiyamajaNae jAe yAvi hotyA, tate NaM se ruppI kuNAlAhivaI subAhue dAriyAe cAummAsiyamajaNayaM uvaDiyaM jANati 2 koDubiyapurise saddAveti 2 evaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA! subAhue dAriyAe kallaM cAummAsiyamajjaNae bhavissatitaMkallaMtubbheNaM rAyamaggamogADhaMsicaukkaMsijalathalayadasaddhavannamallaM sAhareha jAva siridAmagaMDe olainti, tate NaM se ruppI kuNAlAhivatI suvanagaraseNi saddAveti 2 evaM vayAsI-khippAmeva bho devANuppiyA! rAyamaggamogADhaMsipupphamaMDavaMsinAnAvihapaMcavannehiM taMdulehiM nagaraM Alihaha tassa bahumajjhadesabhAe paTTayaMraeha 2 jAva paJcappiNaMti, tateNaM se ruppI kuNAlAhivaI hatthikhaMdhavaragae cAuraMgiNI senAe mahayA bhaDa0 aMteurapariyAla saMparighuDe subAhuMdAriyaMpurato kaTujeNeva rAyamagge jeNeva pupphamaNDave teNeva uvAgacchati 2 hatthikhaMdhAto paccorUhati 2 puSphamaMDavaM anupavisati 2 sIhAsanavaragae puratyAbhimuhe sannisanne, tate NaMtAoaMteuriyAo subAhuMdAriyaMpaTTayaMsidurUheti 2 seyapItaehiM kalasehiM NhANeti 2 savvAlaMkAravibhUsiyaM kareMta 2 piuNo pAyaM vaMdiuMuvaNeti, tate NaM subAhudAriyA jeNeva ruppI rAyA teNeva uvAgacchati 2 pAyaggahaNaM kareti, tate NaM se ruppI rAyA subAhuM dAriyaM aMke niveseti 2 subAhue dAriyAe rUveNa ya jo0 lAva0 jAva vimhie varisadharaM sadAveti 2 evaM vayAsI tumaNNaM devANuppiyA! mama dogheNaM bahUNi gAmAgaranagaragihANi anupavisasi, taM asthi yAI te kassai ranno vA Isarassa vA kahiMci eyArisae maJjaNae diTThapubve jArisae NaM imIse subAhudAriyAe majaNae?, tate NaM se varisadhare ruppiM karayala0 evaM va0-evaM khalu sAmI! ahaM annayA tuDabheNaM docceNaM mihilaM gae tatthaNaMmae kuMbhagassa ranno dhUyAe pabhAvatIe devIe attayAe mallIe videharAyakanagAe majaNae diDhe, tassa NaM majaNagassa ime subAhue dAriyAe majjaNae sayasahassaimaMpi kalaM na agdheti, tae NaM se rUppI rAyA varisadharassa aMtie eyamaDhaM socA Nisamma sesaM taheva majjaNagajaNitahAse dUtaM saddAveti 2 evaM vayAsI0-jeNeva mihIlA nayarI teNeva pahArityagamaNAe 3 / mU. (90) teNaM kAleNaM 2 kAsI nAmajanavae hotyA, tattha NaM vANArasInAma nagarI hotthA, tatthaNaM saMkhe nAma kAsIrAyA hotyA, tateNaMtIse mallIe videharAyavarakannAe annayA kayAiMtassa divassa kuMDalajuyalassa saMdhI visaMghaDie yAvi hotyA, tate NaM se kuMbhae rAyA suvanagAra- seNiM Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/8/10 sahAveti 2 evaM vadAsI - tubhe NaM devANuppiyA ! imassa divvarasa kuMDalajuyalassa saMdhi saMghADeha, tae NaM sA suvannagAraseNI etamaTTaM tahatti paDisurNeti 2 taM divyaM kuMDalajuyalaM geNhati 2 jeNeva suvannagArabhisiyAo teNeva uvAgacchaMti 2 suvannagAra- bhisiyAsu niveseti 2 bahUhiM Aehi ya jAva pariNAmemANA icchaMti tassa divvassa kuMDalajuyalassa saMdhi ghaDittae, - no ceva NaM saMcAeMti saMghaDittae, tate NaM sA suvannagAraseNI jeNeva kuMbhae teNeva uvA gacchati 2 karayala0 vaddhAvettA evaM vadAsI- evaM khalu sAmI ! ajja tubbhe amhe saddAveha 2 jAva saMdhi saMghADettA etamANaM pacappiNaha, tate NaM amhe taM divyaM kuMDalajuyalaM gevhAmo jeNeva suvannagArabhisiyAo jAva no saMcAemo saMghADittae, tate NaM amhe sAmI ! eyassa divvassa kuMDalassa annaM sarisayaM kuMDalajuyalaM ghaDemo, tate gaM se kuMbhae rAyA tIse suvannagAraseNIe aMtie eyamaTTha socA nisamma Asurute tivaliyaM bhiuDI niDAle sAhaDa evaM vadAsI sekeNaM tubhe kalAyANaM bhavaha ? je NaM tubbhe imassa kuMDalajuyalassa no saMcAeha saMdhi saMghADettae ?, te suvanagAre nivvisa ANaveti, tate NaM te suvannagArA kuMbheNaM raNNA nivvisayA ANattA samANA jeNeva sAtiM 2 gihAtiM teNeva uvA0 2 sabhaMDamattovagaraNamAyAo mihilAe rAyahANIe majjhamajjheNaM nikkhamaMti 2 videhassa jaNavayarasa majjhamajjheNaM jeNeva kAsI jaNavae jeNeva vANArasI nayarI teNeva uvA0 2 aggujjANaMsi sagaDIsAgaDaM moenti 2 mahatthaM jAva pAhuDaM geNhati 2 tA vANArasInayarIM majjhamajjheNaM jeNeva saMkhe kAsIrAyA teNeva uvAgacchaMti 2 karayala0 jAva evaM amhe NaM sAmI ! mihilAto nayarIo kuMbhaeNaM rannA nivvisayA ANattA samANA ihaM havvamAgatA icchAmo NaM sAmI ! tubbhaM bAhucchAyApariggahiyA nibbhayA niruvviggA suhaMsuheNaM parivasiuM, tate NaM saMkhe kAsIrAyA te suvannagAre evaM vadAsI - kinnaM tubbhe devA0 ! kuMbhaeNaM rannA nivvisayA ANattA ?, -tate NaM te suvannagArA saMkhaM evaM vadAsI- evaM khalu sAmI ! kuMbhagassa ranno dhUyAe pabhAvatIe devIe attayAe mallIe kuMDalajuyalassa saMdhI visaMghaDie tate gaM se kuMbhae suvannagAraseNiM saddAveti 2 jAva nivvisayA ANattA, taM eeNaM kAraNeNaM sAmI ! amhe kuMbhaeNaM nivvisayA ANattA, tate se saMkhe suvanagAre evaM vadAsI- kerisiyA NaM devANuppayA ! kuMbhagassa dhUyA pabhAvatIdevIe attayA mallI vi0 tate NaM te suvannagArA saMkharAyaM evaM vadAsI - no khalu sAmI ! annA kAI tArisiyA devakannA vA gaMdhavyakannagA vA jAva jArisiyA NaM mallI videhavararAyakatrA, tate NaM se saMkhe kuMDalajualajaNitahAse dUtaM saddAveti jAva taheva pahArettha gamaNAe bR. 'bhisiyAo' tti AsanAni 'tivaliyaM bhiuDiM niDAle sAhaDu' tti trivalIkAM - valitrayopetAM bhRkuTIM - dhruvikAraM saMhRtya - apanIyeti, 'keNaM tumme kalAyANaM bhavaha' tti ke yUyaM kalAdAnAMsuvarNakArANAM madhye bhavatha ? na ke'pItyartho, nirvijJanatvAt, athavA ke yUyaM suvarNakA rANAM putrAdyanyatamA bhavatha, athavA ke yUyaM kalAdAH ?, na ke'pItyarthaH, NamityalaGkAre, zeSaM sugamaM / mU. (91) teNaM kAleNaM 2 kurujaNavae hotthA hatthiNAure nagare adInasattU nAmaM rAyA hotthA jAva viharati, tattha NaM mihilAe kuMbhagassa putte pabhAvatIe attae mallIe aNujAyae malladinae nAma kumAre jAva juvarAyA yAvi hotthA, tate NaM malladine kumAre annayA koDuMbiya 0 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, varga:-, adhyayanaM 8 sahAveti 2 gacchahaNaM tubbhe mama pamadavaNaMsi evaM mahaM cittasabhaM kareha anega jAva paJcappiNaMti, 1. taNaM se malladine cittagaraseNi saddAveti 2 evaM vayAsI tumbhe gaM devA0 ! cittasabhaM hAvabhAvavilAsavibboyakaliehiM rUvehiM citteha 2 jAva paJcappiNaha, tateNaM sA cittagaraseNI tahatti paDisuNeti 2 jeNeva sayAI gihAi teNeva uvA0 2 tUliyAo mantrae ya geNhati 2 jeNeva cittasabhA teNeva uvAgacchaMti 2 ttA anupavisaMti 2 bhUmibhAge viraMcaMti 2 bhUmiM sarjeti 2 cittasabhaM hAvabhAva jAva citteDaM payattA yAvi hotthA, tate NaM egassa cittagarassa imeyArUvA cittagaraladdhI laddhA pattA abhisamannAgayA- jassa NaM dupayassa vA caupayassa vA apayassa vA egadesamavi pAsati tassa NaM desANusAreNaM tayANurUvaM nivvatteti, tae NaM se cittagaradArae mallIe javaNiyaMtariyAe jAlaMtareNa pAyaMguDaM pAsati, 151 tateNaM tassa NaM cittagarassa imeyArUve jAva seyaM khalu mamaM mallIevi pAyaMguTTANusAreNaM sarisagaM jAva guNovaveyaM rUvaM nivvattittae, evaM saMpeheti 2 bhUmibhAgaM saceti 2 mallIevi pAyaMguTTANasAreNa jAva nivyatteti, tate NaM sA cittagaraseNI cittasabhaM jAva hAvabhAve citteti 2 jeNeva malladine kumAre teNeva 2 jAva etamANattiyaM paJcapiNaMti, tae NaM malladinne cittagaraseNi sakArei 2 vipulaM jIviyArihaM pIidANaM dalei 2 paDivisajjei, tae NaM malladine annayA hAe aMteurapariyAlasaMparivuDe ammadhAIe saddhiM jeNeva cittasabhA teNeva uvA0 2 cittasabhaM aNupavisai 2 hAvabhAvavilAsavibboyaphaliyAI ruvAI pAsamANe 2 jeNeva mallIe videhavararAya kannAe tayANurUve nivvattie teNeva pahArettha gamaNAe, taNaM se malladine kumAre mallIe videhavararAyakatrAe tayANurUvaM nivvattiyaM pAsati 2 imeyArUve anbhathie jAva samuppajjitthA - esa NaM mallI videhavararAyakannattikaTTu laJjie vIDie viaDe saNiyaM 2 paJccosakkai, tae NaM malladinaM ammadhAI paccosakkaMtaM pAsittA evaM vadAsI - kinnaM tumaM puttA ! lajjie vIDie viaDe saNiyaM 2 paccIsakkai ?, tate NaM se malladine ammadhAti evaM badAsI- juttaM NaM ammo ! mama jeTTAe bhagiNIegarudeva - yabhUyAe lajjaNijAe mama cittagaranivvattiyaM sabhaM aNupavisittae ?, taraNaM ammadhAI malladinnaM kumAraM va0 - no khalu puttA ! esa mallI, esa NaM mallI vide0 cittagaraeNaM tayANurUve nivvattie, tate NaM malladine ammaghAIe eyamahaM soccA Asurutte evaM vayAsI-kesa gaMbho cittayarae apatthiyapatthie jAva parivajjie je NaM mama jeTThAe bhagiNIe gurudevayabhUyAe jAva nivvattiettikaTTu taM cittagaraM vajjhaM ANavei, taNaM sA cittagarasseNI imIse kahAe laddhaTThA samANA jeNeva malladine kumAre teNeva ubAgacchai 2 ttA karayalapariggahiyaM jAva baddhAvei 2 ttA 2 evaM vayAsI evaM khalu sAmI ! tassa cittagarassa imeyArUyA cittakaraladdhI laddhA pattA abhisamannAgayA jassa NaM dupayassa vA jAva nivvateti taM mA NaM sAmI ! tubbhe taM cittagaraM vajjhaM ANaveha, taM tubbhe gaM sAmI ! tassa cittagarassa anaM tayANurUvaM daMDa nicatteha, tae NaM se malladinne tassa cittagarassa saMDAsagaM chiMdAvei 2 nivvisayaM ANavei, tae NaM se cittagarae malladineNaM nivvisae ANatte samANe sabhaMDamattAMvagaraNamAyAe mihilAo nayarIo nikkhamai 2 videhaM NavayaM majjhamajjheNaM jeNeva hatthiNAure nayare jeNeva kurujaNavae jeNeva udINasattU rAyA teNeva uvA0 2 ttA bhaMDaNikkhevaM karei 2 cittaphalagaM sajjei Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 jJAtAdharmakayAGga sUtram - 1/-/ 8/91 2 mallIe videha0 pAyaguDANusAreNa rUvaM nivvattei 2 kakkhaMtaraMsi chubbhai 2 mahatthaM 3 jAva pAhuDa gehai 2 hatthiNApuraM nayaraM majjhaMmajjheNaM jeNeva adInasattU rAyA teNeva uvAgacchati 2 taM karayala jAva vaddhAve 2 pAhuDaM uvaNeti 2 evaM khalu ahaM sAmI ! mihilAo rAyahANIo kuMbhagassa rano putteNaM pabhAvatIe devIe attaeNaM malladitreNaM kumAreNaM nivvisae ANatte samANe iha havvamAgae, taM icchAmi NaM sAmI! tubbhaM bAhucchAyApariggahie jAva parivasittae, tate NaM se adInasattU rAyA taM cittagadArayaM evaM vadAsI- kinaM tubhaM devANuppiyA ! malladinneNaM nivvisae ANate ?, tae NaM se cittayaradArae adInasatturAyaM evaM vadAsI- evaM khalu sAmI ! malladine kumAre annayA kayAI cittagaraseNi saddAvei 2 evaM va0-tubbhe gaM devANuppiyA ! mama cittasabhaM taM caiva savvaM bhANiyavvaM jAva mama saMDAsagaM chiMdAvei 2 nivvisayaM ANavei, taM evaM khalu sAmI ! malladitreNaM kumAreNaM nivvisae ANatte, tate NaM adInasattU rAyA taM cittagaraM evaM vadAsI-se kerisae NaM devANuppiyA! tume mallIe tadAnurUve rUpe nivvattie ?, tate se citta0 kakkhaMtarAo cittaphalayaM nINeti 2 adInasattussa uvaNei 2 evaM va0- esa NaM sAmI ! mallIe vi0 tayANurUvassa svassa kei AgArabhAvapaDoyAre nivvattie no khalu sakkA keNai deveNa vA jAva mallIe videharAyavarakannagAe tayANurUve rUve nivyattitta, tate gaM adINasattU paDirUvajaNitahAse dUyaM saddAveti 2 evaM vadAsI - taheva jAva pahArettha gamaNayAe / vR. 'pamayavaNaMsi 'tti gRhodyAne ' hAvabhAvavilAsavivvoyakaliehi 'ti hAvabhAvAdayaH sAmAnyena strIceSTAvizeSAH, vizeSaH punarayam // 1 // 119 11 119 11 "hAvo mukhavikAraH, syAd bhAvazcittasamudbhavaH / vilAso netrajo jJeyo, vibhramo bhUsamudbhavaH // " - iti, anye tvevaM vilAsamAhuH"sthAnasanagamanAnAM hastabhrUnetrakarmaNAM caiva / utpadyate vizeSo yaH zliSTo'sau vilAsaH syAt // " vibbokalakSaNaM cedam-"iSTAnAmarthAnAM prAptavabhimAnagarbhasambhUtaH / strINAmanAdarakRto vibboko nAma vijJeyaH // " 'tUliyAu' tti tUlikA bAlamayyazcitralekhanakUrcikAH, tadanurUvaM rUvaM'ti dhTvA dvipadAdyucitamAkAramiti, 'aMteurapariyAleNa' nti antaHpuraM ca parivArazca antaH puralakSaNo vA parivAro yaH sa tathA tAbhyAM tena vA samparivRtaH lajjito vrIDito vyarddaH ityete trayo'pi paryAyazabdAH lajjAprakarSAbhidhAnAyoktAH, 'lajjaNijjAe' tti lajyate yasyAH sA lajjanIyA / mU. (92) teNaM kAleNaM 2 paMcAle jaNavae kaMpille pure nayare jiyasattU nAma rAyA paMcAlAhivaI, tassa NaM jitasattussa dhAriNIpAmokkhaM devisahassaM orohe hottA, tattha NaM mihilAe cokkhA nAmaM parivvAiyA riuvveda jAva pariNiTTiyA yAvi hotyA, tate NaM sA cokkhA parivvAiyA mihilAe bahUNaM rAIsara jAva satthavAhapabhitINaM purato dAnadhammaM ca soyadhammaM ca titthAbhiseyaM ca AghavemANI pannavemANI parUvemANI uvadaMsemANI viharati, Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:, adhyayanaM 8 153 tate NaM sA cokkhA parivvAiyA annayA kayAI tidaMDaM cakuMDiyaM ca jAva dhAurattAo ya gehai 2 parivvAigAvasahAo paDinikkhamai 2 paviralaparivvAiyA saddhiM saMparivuDA mihilaM rAyahANi majjhamajjheNaM jeNeva kuMbhagassa rano bhavaNe jeNeva kaNNaMteure jeNeva mallI videha0 teNeva uvAgacchai 2 udayapariphAsiyAe dabbhovari paJcatthuyAe bhisiyAe nisiyati 2 ttA mallIe videha0 purato dAnadhammaM ca jAva viharati, tate NaM mallI videhA cokkhaM parivvAithaM evaM vayAsI-tuTaNaM ghokkhe! kiMmUla dhamme pannatte ?, tate NaM sA cokkhA parivvAiyA malliM videhaM evaM vadAsI -amhaM NaM devANuppie ! soyamUlae dhamme pannavemi, jaNNaM amhaM kiMci asuI bhavai taNNaM udaeNa ya maTTiyAe jAva aviggheNaM saggaM gacchAmo, tae NaM mallI videha0 cokkhaM parivvAiyaM evaM vadAsI-cokkhA ! se jahA nAmae keI purise ruhirakayaM vatthaM ruhireNa ceva dhovejjA atthi NaM cokkhA ! tassa ruhirakayassa vatthassa ruhireNaM dhovyamANassa kAI sohI ?, no iNaTTe samaTTe, evAmeva cokkhA ! tubbhe NaM pANAivAeNaM jAva micchAdaMsaNasallaNaM natthi kAI sohI, jahA va tassa ruhirakayassa vatthassa ruhireNaM caiva dhovyamANassa, tae NaM sA cokkhA parivvAiyA mallIe videha0 evaM cuttA samANA saMkiyA kaMkhiyA viigicchiyA bheyasamAvaNNa jAyA yAvi hotthA, mallIe no saMcAeti kiMcivi pAmokkhamAikkhittae tusiNIyA saMciTThati, tate NaM taM cokkhaM mallIe bahuo dAsaceDIo hIleti niMdaMti khaMsaMti garahaMti appegatiyA heruyAlaMti appe0 muhamakkaDiyA kareMti appe0 vagghADIo kareMti appe0 tajramANIo nicchubhaMti, tae NaM so cokkhA mallIe videha0 dAsaceDiyAhiM jAva garahijramANI hIlijramANI AsuruttA jAva misimisemANI mallIe videharAyavarakannAe paosamAvajjati, bhisiyaM geNhati 2 kaNNateurA o paDinikkhamati 2 mihilAo niggacchati 2 parivvAiyAsaMparivuDA jeNeva paMcAla - jaNava jeNeva kaMpillapure bahUNaM rAisara jAva parUvemANI viharati, tae NaM se jiyasattU annadA kadAI aMteurapariyAla saddhiM saMparivuDe evaM jAva viharati, tate NaM sA cokkhA parivvAiyAsaMparivuDA jeNeva jitasattussa ranno bhavaNe jeNeva jitasattU teNeva uvAgacchai 2 tA aNupavisati 2 jiyasattuM jaeNaM vijaeaiNaM vaddhAveti, tate NaM se jitasattU cokkhaM pari0 ejamANAM pAsati 2 sIhAsaNAo abbhuTTeti 2 cokkhaM sakkAreti 2 AsaNeNaM uvaNimaMteti, tate NaM sA cokkhA udagapariphAsiyAe jAva bhisiyAe nivisai, jiyasattuM rAyaM rajje ya jAva aMteure ya kusalodaMtaM pucchai, tate gaM sAcokkhA jiyasattussa ranno dAnadhammaM ca jAva viharati, tate NaM se jiyasattU appaNo orohaMsi jAva vimhie cokkhaM evaM vadAsI- tumaM NaM devANu0 bahUNi gAmAgara jAva aDaha bahUNa ya rAtIsara gihAtiM aNupavisasi taM atthiyAI te kassavi ranno vA jAva erisae orohe diTTapuvve jArisae NaM ime maha uvarohe ?, tae NaM sA cokkhA parivvAiyA jiyasattuM evaM vadAsI IsiM avahasiyaM karei 2 ( evaM vayAsI0) evaM ca sarisae gaM tumaM devANuppiyA! tassa agaDadahurassa ?, ke NaM devANuppie! se agaDadaddure ?, jiyasattU ! se jahA nAmae agaDadaddure siyA, se NaM tattha jAe tattheva buDDhe annaM agaDaM vA talAgaM vA dahaM vA saraM vA sAgaraM vA apAsamANe cevaM mannaNai -- ayaM ceva agaDe vA jAva sAgare vA, tae NaM taM kUvaM anne sAmuddae dahure havvabhAgae, Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-18/92 taeNaMsekUvadduretaM sAmuddadaguraMevaM vadAsI-sekesaNaMtumadevANuppiyA! kattovAihahabvamAgae?, ___-taeNaMsa sAmuddae duhuretaMkUvadahuraMevaM vayAsI-evaM khalu devANuppiyA! ahaM sAmuddae duhure, tae NaM se kUvadahure taM sAmuddayaM daduraM evaM vayAsI-kemahAlae NaM devANuppiyA! se samudde ?, katae NaM se sAmuddae duhure taM kUvadahuraM evaM vayAsI-mahAlae NaM devANuppiyA! samudde, taeNaM se daddUre pAeNaM lIhaM kaDDei 2 evaM vayAsI-emahAlae NaM devANuppiyA! se samudde ?, no iNaTTe samaDhe, mahAlae NaM se samudde, taeNaM se kUvadahure puracchimillAotIrAauupphiDitANaM gacchaira evaMvayAsI-emahAlae NaM devANuppiyA ! se samudde ?, no iNaDhe samajhe, taheva evAmeva tumaMpi jiyasattU annesiM bahUNaM rAIsara jAva satyavAhapabhiINaM bhajjaM vA bhagiNIM vAdhUyaM vA suNhaM vAapAsamANe jANesijArisae mama cevaNaM orohe tArisae no aNNassa, taMevaM khalu jiyasattU! mihilAe nayarIe kuMbhagassadhUtA pabhAvatIe attiyA mallI nAmaMti rUveNa ya jubvaNeNa jAva no khalu annA kAI devakannA yA jArisiyA mallI, videhavararAyakannAe chinnassavipAyaMguDhagassa imetavorohe sayasahassatimaMpikalaMnaagghaittikaTThajAmeva disaMpAubbhUyA tAmeva disaMpaDigayA, tate NaM se jitasattU parivAiyAjaNitahAse dUrya saddAveti 2 jAva pahAretya gmnnaae| vR. 'pAmokkhaMtiuttaraM AkSepasya parihAra ityarthaH 'hIlaMtI'tyAdi hIlayanti jAtyAdyudghaTTanataH nindanti-manasA kutsanti khisaMti parasparasyAgrataH taddoSakIrtanena garhante-tatsamakSameva 'haruyAliM'ti vikopayantimukhamarkaTikAtaH asUyayA svamukhavakratAH kurvanti, 'vagghADiyAo'tti upahAsArthAstavizeSAH, kusulodaMtati kuzalAvArtAtAM, agaDaduresiyattikUpamaNDUko bhvet| mU. (93) tate NaM tesiM jiyasatupAmokkhANaM chaNhaM rAINaM dUyA jeNeva mihilA teNeva pahArettha gamaNAe, tate NaMchappiya dUtakAjeNeva mihilA teNeva uvAga02 mihilAe aggujANaMsi patteyaM 2 khaMdhAvAranivesaM kareti 2 mihilaM rAyahANI anupavisaMti 2 jeNeva kuMbhae teNeva uvA0 2 patteyaM 2 karayala0 sANaM 2 rAINaM vayaNAtiM nivedeti, tate NaM se kuMbhaetesiMdUyANaM aMtie eyamaTuM socA AsurutejAva tivaliyaM bhiDiM evaM vayAsI-na demi NaM ahaM tubbha mallI videhavarakannatika? te chappi dUte asakkAriya asammANiya avadAreNaM nicchubhAveti, tateNaM jitasattupAmokkhANaMchaNharAINaM dUyA kuMbhaeNaMranA asakkAriyA asammANiyA avadAreNaM nicchubhAviyA samANAjeNeva sagAra jANavayA jeNeva sayAti 2 nagarAI jeNeva sagA 2 rAyANo teNeva uvA0 karayalapari0 evaM bayAsI-evaM khalu sAmI ! amhe jitasattupAmokkhANaMchaNhaMrAINaMdUyAjamagasamagaMcevajeNeva mihilAjAvaavadAreNaMnicchubhAveti, taMna dei NaM sAmI ! kuMbhae mallI vi0, sANaM 2 rAINaM eyamaTTha nivedaMti, tate NaM te jiyasattupAmokkhA chappi rAyANo tesiM dUyANaM aMtie eyamaDhe socA nisamma AsuruttA annamannassa dUyasaMpesaNaM kareMti 2 evaM vadAsI-evaM khalu devANuppiyA! amhaM chaNhaM rAINaM dUyA jamagasamagaM ceva jAva nicchUDhA, taM seyaM khalu devANuppiyA! amhaM kuMbhagassa jataM geNhittaettika? annamannassa etamaDhe paDisuNeti 2 NhAyA sannaddhA hatthikhaMdhavaragayA Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taskandhaH -1, vargaH, adhyayanaM -8 155 koraMTamalladAmA jAva seyavaracAmarAhiM0 mahayAhayagamarahapavarajohakaliyAe cAuraMgiNIe senAe ddhiM saMparivuDA savviDDIe jAva raveNaM saehiM 2 nagarehiMto jAva niggacchaMti 2 egayao milAyaMti jeNeva mihilA teNeva pahArettha gamaNAe, tate NaM kuMbhae rAyA imIse kahAe laTTe samANe matavAuyaM saddAveti 2 evaM vadAsI - khippAmeva0 haya jAva sennaM sannAhei jAva paJcappiNaMti, tate kuMbhae hAte saNNaddhe hatthibaMdha0 sakoraMTa0 saiyavaracAmarae mahayA0 mihilaM majjhamajheNaM nijAti 2 videhaM jaNavayaM majjhamajjheNaM jeNeva desaaMte teNeva uvA0 2 khaMdhAvAranivesaM kareti 2 liyasattupA0 chappiya rAyANo paDivAlemANe jujjhasajje paDiciTThati, tate NaM te jiyasattupAmokkhA piya rAyANo jeNeva kuMbhae teNeva uvA0 2 kuMbhaeNaM rannA saddhiM saMpalaggA yAvi hotyA, tate NaM te jiyasattupAmokkha chappi rAyANI kuMbhayaM rAyaM hayamahiyapavaravIradhAiyanivaDiyaciMdhaddhayappaDAgaM kicchappANovagayaM diso disiM paDisehiM, tateNaM se kuMbhae jitasattupAmokkhehiM chahaM rAhiM hayamita jAva paDisehie samANe atthAme abale avIrie jAva adhAriNijjamitikaDa sigdhaM turiyaM jAva veiyaM jeNeva mihilA teNeva uvA0 2 mihilaM anupavisati 2 mihilAe duvArAtiM pihei 2 rohasane ciTTati, tate NaM te jitasattupAmokkhA chappi rAyA No jeNeva mihilA teNeva uvAgacchati 2 mihilaM rAyahANi nissaMcAraM niruccAraM savvato samaMtA oruMbhittANaM ciTThati, tate NaM se kuMbhae mihilaM rAyahANiM ruddhaM jANittA abbhaMtariyAe uvaTThANasAlAe sIhAsaNavaragae siM jitasattupAmokkhANaM chaNhaM rAtINaM chiddANi ya vivarANi ya mammANi ya alabhamANe bahUhiM Aehi ya uvAehi ya uppattiyAhi ya 4 buddhIhiM pariNAmemANe 2 kiMci AyaM vA uvAyaM vA alabhamANe ohatamaNasaMkappe jAva jhiyAyati, imaM ca NaM mallIvi0 NhAyA jAva bahUhiM khujjAhiM parivuDA jeNeva kuMbhae teNeva u0 2 kuMbhagassa pAyaggahaNaM kareti, tate NaM kuMbhae malliM videha0 no ADhAti no pariyANAi tusiNIe saMciTThati, tate NaM mallI vi0 kuMbhagaM evaM vayAsI- tubbhe NaM tAo ! annadA mamaM ejamANaM jAva niveseha, kinnaM tubbhaM ajja ohata0 jhiyAyaha?, tate NaM kuMbhae malliM vi0 evaM va0 - evaM khalu puttA ! tava kaje jitasattupamukkhehiM chahiM rAtIhiM dUyA saMpesiyA, te NaM mae asakkAriyA jAva nicchUDhA, tate NaM te jitasatupAmukkhA tesiM dUyANaM aMtie eyamahaM socA parikuviyA samANA mihilaM rAyahANiM nirasaMcAraM jAva cihnaMti, tate NaM ahaM puttA tesiM jitasattupAmokkhANaM chaNhaM rAINaM aMtarANi alabhamANe jAva jhiyAmi, tate NaM sA mallI vi0 kuMbhayaM rAyaM evaM vayAsI- mA NaM tubbhe tAo ! ohayamanasaMkappA jAva jhiyAyaha, tubbheNaM tAo! tesiM jiyasattupAmokkhANaM chaNhaM rAINaM patteyaM 2 rahasiyaM dUyasaMpese kareha, egamegaM evaM vadaha-tava demi malliM videhavararAyakannaMtikaTTu saMjhAkAlasamayaMsi paviralamaNUsaMsi nisaMtaMsi paDinisaMtaMsi patteyaM 2 mihilaM rAyahANi anuSpaveseha 2 gabbhagharaesu anuppaveseha mihilAe rAyahANIe duvArAI pidheha 2 rohasajje ciTThaha, tate NaM kuMbha evaM 0 te caiva jAva paveseti rohasajje ciTThati, tate NaM te jitasattupAmokkhA chappiya rAyANo kallaM pAubbhUyA jAva jAlaMtarehiM kaNagamayaM matthayachiDDuM paumuppalapihANaM paDimaM pAsati, esa NaM mallI videharAyavarakaNNattikaTTu mallIe videha0 rUve ya jovvaNe ya lAvaNNe ya mucchiyA giddhA jAva ajjhovavaNNA animisAe diTThIe pehamANA 2 ciTThati, tate NaM sA mallI Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/ 8/93 vi0 vhAyA jAva pAyacchittA savvAlaMkAra * bahUhiM khujAhiM jAva parikkhittA jeNeva jAlagharae jeNeva kaNayapaDimA teNeva uvAga0 2 tIse kaNagapaDimAe matthayAo taM paramaM avaNeti, tateNaM gaMdhe naNaddhAvati se jahA nAmae ahimaDeti vA jAva asubhatarAe ceva, tate NaM te jiyasattupAmokkhA teNaM asubheNaM gaMdheNaM abhibhUyA samANA saehiM 2 uttarijaehiM AsAtiM pirhati 2 ttA parambhuhA ciTTaMti, tate gaM sA mallI vi0 te jitasattupAmokkhe evaM vayAsIkinnaM tubbhaM devANuppiyA! saehiM 2 uttaricehiM jAva parammuhA ciTTaha ?, tate gaM te jitasattupAmokkhA mallI vi0 evaM vayaMti evaM khalu devANuppie! amhe imeNaM asubheNaM gaMdheNaM abhibhUyA samANA saehiM 2 jAva ciTThAmo, tate NaM mallI vi0 te jitasattupAmukkhe0 jai tA devANupiyA ! imIse kaNaga0 jAva paDimAe kallAkAlliM tAo maNunnAo asana 4 egamege piMDe pakkhIppamANe 2 imeyArUve asubhe poggala pariNAme imassa puNa orAliyasarIrassa khelAsavarasa vaMtAsavarasapittAvassa sukko soNi-yapUyAsavassa durUvaUsAsanIsAsassa durUvamuttatputiyapurIsapuNNassa saDaNa jAva dhammassa kerisae pariNAme bhavissati ?, taM mANaM tubbe devANu 0 ! mANussaesu kAmabhogesu sajaha rajjaha gijjhaha mujjhaha ajjhovavajaha, evaM khalu devANu0 ! tumhe amhe imAo tacce bhavaggahaNe anavaravidehavAse salilAvatiMsi vijae vIyasogAe rAyahANIe mahabbalapAmokkhA sattavi ya bAlavayaMsayA rAyANI hotthA sahajAyA jAva pavvatitA, tae NaM ahaM devANuppiyA ! imeNaM kAraNeNaM itthI nAmagoyaM kammaM nivvattemi jatiNaM tubbhaM cotthaM uvasaMpacittANaM viharaha tate NaM ahaM chavaM uvasaMpajittANaM viharAmi sesaM taheva savveM, taNaM tubhedevANuppiyA! kAlamAse kAlaM kicyA jayaMte vimANe uvavaNNA tattha NaM tubhe desUNArti battIsAtiM sAgarovamAI ThitI, tate gaM tubbhe tAo devaloyAo anaMtaraM cayaM ittA iheva jaMbuddIce 2 jAva sAI 2 rajAtiM uvasaMpaJcittANaM viharaha, tate NaM ahaM devANu0 ! tAo devaloyAo AukkhaeNaM jAva dAriyattAe pacchAyAyA - // vR. 'jamagasamagaM' ti yugapat 'jattaM givhittae' tti yAtrAM-vigrahArthaM gamanaM grahItuM - AdAtuM vidhAtumityarthaH, 'balavADyaM 'ti balavyApRtaM sainyavyArAvantaM 'saMpalagge 'tyatra yoddhamiti zeSaH, 'hayamahiyapavaravIradhAiyavivaDiyaciMdhaddhayapaDAge' ti hataH sainyasya hatatvAt mathitomAnasya nirmathanAt pravarA vIra-bhaTA ghAtitA-vinAzitA yasya sa tathA vipatitA cihnadhvajAH-~cihnabhUtagaruDasiMhadharA valakadhvajAdayaH patAkAzca hastinAmuparivarttinyaH prabalaparabalaprayuktAnekatIkSNa kSuraprahAraprakareNa daNDAdicchedanAdyasya sa tathA tataH padacatuSkasya karmadhArayaH, athavA hayamathitAH -- azvamardditAH pravaravIrA yasya ghAtitAzca satyo vipatitAzcihadhvajapatAkA yasya sa tathAtaM, 'disodisaM' ti dizo dizi sarvata ityarthaH, 'paDisehaMti' tti AyodhanAdvinivartayanti nirAkurvanItyarthaH, 'adhAraNijjaM'ti adhAraNIyaM dhArayitumazakyaM paravalamitikRtvA, athavA adhAraNIyaMayApanIyaM thApanA kartumAnatmano na zakyata itikRtvA 'nissaMcAraM' ti dvArApadvAraiH janapravezanirgamavarjitaM yathA bhavati 'niruccAraM' prAkArasyodhva janapravezanargamavarjitaM yathA bhavati athavA uccAraH- - purISaM tadvisargArthaM yajanAnAM bahirnirgamanaM tadapi sa eveti tena varjitaM yathA bhavatyevaM sarvato dikSu samantAt - vidikSu 'avarudhya' rodhakaM kRtvA tiSThanti smeti, 'rahassie 'ti Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, varga:, adhyayanaM 8 157 rahasikAn guptAn 'dUtasaMpreSAn' dUtapreSaNAni 'paviralamaNUsaMsi 'tti praviralAH manuSyAH mArgAdiSu yasmin sandhyAkAla samaye sa tathA tasmin, tathA 'nizAnteSu' gRheSu 'pratinizrAntA' vizrAntA yasmin manuSyA itIha draSTavyaM sa tathA vrata, athavA sandhAyAkAlasamaye sati tathA tatraiva yaH praviralo manuSyo - mAnuSajano mArgeSu bhavati tatra nizAnteSu pratinizrAnte ityarthaH 'jai tAve' tyAdi, -yadi tAvadasyAhArapiNDasyAyaM pariNAmaH asya punaraudArikazarIrasya kIdazo bhaviSyatIti sambandhaH,iha ca 'kimaMga puNa'tti yatkvacid dRzyate tataH 'imassa puNa' tti paThanIyaM vAcanAntare tathAdarzanAt, 'kallAkalliM'ti pratidinaM 'khelAsave' tyAdi khelaM niSThIvanaM tadAzravati-kSaratIti khelAzravaM tasya evaM zeSANyapi padAni, navaraM vAntaM vamanaM pittadoSavizeSaH zukraM - saptamo dhAtuH zoNitaM - ArtavaM sAmAnyena vA rudhiraM 'pUyaM' paripakkaM tadeva dUrupI-virupAvucchrayAsaniHzvAsau yasya tattathA tasya, durUpeNa mUtrakeNa pUtikena vA - azubhagandhavatA purISeNa pUrNanaM yattattathA tasya, tathA zaTanaM - aGgulyAdeH kuSThAdinA patanaM chedanaM- bAhyAdervidhvasanaM ca-kSayaH ete dharmAH-svabhAvA yasya tattathA tasya, 'sajjaha' sajjata saGgaM kuruta 'rajyata' rAgaM kuruta 'ginjhaha' gRdhyata gRddhiM prAptabhogeSvatRptilakSaNAM kuruta 'bhujjhaha' muhyata mohaM taddoSadarzane mUDhatvaM kuruta 'ajjhovavajraha' adhyupapadyadhvaM tadaprAptaprApaNAyAdhyupapattiM- tadekAgratAlakSaNAM kuruta / mU. (94) kiM dha tayaM pamhuhuM jaMtha tayA bho jayaMta pavaraMmi / butthA samayanibaddhaM devA ! taM saMbharaha jAtiM // vR. 'kiM tha tayaM' gAhA 'ki' miti prazne, 'dha' iti vAkyAlaGkAre, 'takat' tat 'pamhuDaM ti vismRtaM 'jaM' ti yat tha iti vAkyAlaGkAre 'tadA' tasmin kAle 'bho' ityAmantraNe 'jayaMtapravare' jayantAbhidhAne pravare'nuttaravimAne 'vutthati uSitA nivAsaM kRtavantaH 'samayanibaddhaM' manasA nibaddhasaGketa yathA pratibodhanIyA vayaM paraspareNeti, samakanibaddhAM vA - sahitairyA upAttA jAtistAM devAH anuttarasurAH santaH, 'taM'ti ta eva tAM vA devasambandhanIM smarata jAti-janma yUyamiti / mU. (95) tate NaM tesiM jiyasattupAmokkhANaM chaNhaM rAyANaM mallIe videharAya0 aMtie etama socA nisamma subheNaM pariNAmeNaM pasattheNaM ajjhavasANeNaM lesAhiM visujjhamANIhiM tayAvaraNijjANaM - IhAvUha0 jAva saNNijAissaraNe samuppanne, eyamaTTaM sammaM abhisamAgacchaMti, taNaM mallI arahA jitasattupAmokkhe chappi rAyANo samuppannajAisaraNe jANittA gabbhagharANaM dArAI vihADAveti, tate NaM te jitasattupAmokkhA jeNeva mallI arahA teNeva uvAgacchati 2 tate NaM mahabbalapAmokkhA sattaviya bAlavayaMsA egayao abhisamannAgayA yAvi hotyA, tate NaM mallIe arahAte jitasattUpAmokkhe chappiya rAyANo evaM va0-evaM khalu ahaM devA0 ! saMsArabhayauvviggA jAva pavvayAmi taM tubbhe NaM kiM kareha kiM ca vavasaha jAva kiM bhe hiyasAmatthe ?, jiyasattU 0 malliM arahaM evaM vayAsI-jati NaM tubbhe devA0 ! saMsAra jAva pavvayaha amhe NaM devA0 ! ke anne AlaMbaNe vA AhAre vA paDibaMdhe vA jaha ceva NaM devA0 ! tubbe amhe io tacce bhavaggahaNe bahusu kajesu ya meDhI pamANaM jAva dhammadhurA hotthA tahA caiva NaM devA0 ! iNhipi jAva bhavissaha, amheviyaNaM devANu0 ! saMsArabhaubviggA jAva bhIyA jammaNamaraNANaM devANuppiyANaM saddhiM muMDA bhavittA jAva pavvayAmo tate NaM mallI arahA te jitasattupAmokkhe evaM vayAsI Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 jJAtAdharmakathAGga sUtram- 1/-18/95 jaNNaM tubbhe saMsAra jAvamae saddhiM pavvayahataM gacchahaNaM tubbhe devA0! saehiM 2 rajjehiM jeTTe putteraje ThAveharattA purisasahassavAhiNIosIyAodurUhahaduvaDhAsamANAmamaaMtiyaM pAubbhavaha, tateNaMtejitasattupAmukkhA mallissa arahato etamaTTa paDisuNeti, tateNaMmallIarahAtejitasattu0 gahAya jeNeva kuMbhae teNeva uvAgacchai uvAgacchittA kuMbhagassa pAesupADeti, tate NaM kuMbhaete jitasattu0 vipuleNaMasana4 puSphavatthagaMdhamallAlaMkAreNaM sakAreti jAva paDivisajeti, tate NaM te jiyasattupAmokkhA kuMbhaeNaM rannA visaniyA samANA jeNeva sAI2 rajAti jeNeva nagarAtiM teNeva uvA02 sagAiM rajjAti uvasaMpajjittA viharaMti, tateNaM mallI arahA saMvaccharAvasANe nikkhamissAmitti maNaM phaareti| mU. (98) teNaM kAleNaM 2 sakkAssAsaNaM calati, tate NaM sakke deviMde 3 AsanaM caliyaM pAsati 2 ohiM pauMjita 2 malliM arahaM ohiNA Abhoeti 2 imeyArUve abbhathie jAva samuSpajjitthA evaM khalujaMbuddIvera bhAparahevAse mihilAekuMbhagassa0 mallI arahAnikkhamissAmitti maNaM pahAreti, taMjIyameyaMtIyapacuppannamaNAgayANaM sakkANaM 3arahaMtANaMbhagavaMtANaM nikkhamamANANaM imeyArUvaM atthasaMpayANaM dalittae, taMjahAmU. (97) tinneva ya koDisayA aTThAsItiMca hoti koddiio| asitiM ca ya sahassA iMdA dalayaMti arhaannN|| mU. (98) evaM saMpeheti 2 vesamaNaM devaM sadAveti 2 tA0 evaM khalu devANu0 jaMbuddIve 2 bhArahe vAse jAva asItiM ca sayasahassAI dalaittae, taM gacchaha NaM devANuppiyA! jaMbu0 bhArahe0 kuMbhagabhavaNaMsi imeyArUvaM atthasaMpadANaM sAharAhi 2 khippAmeva mama eyamANattiyaM paJcappiNAhi, tate NaM se vesamaNe deve sakkeNaM devideNaM0 evaM vutte haDhe karayala jAva paDisuNei 2 jaMbhae devesaddAvei 2 evaM vayAsI-gacchahaNaMtubhe devANu0! jaMbuddIvaMdIvaMbhArahaM vAsaM mihilaMrAyahANi kuMbhagassa ranno bhavarNasi tineva ya koDisayA aTThAsIyaM ca koDIo asiyaM ca sayasahassAI ayameyAvaM atthasaMpayANaM sAharaha 2 mama eyamANattiyaM paJcappiNaha, tateNaM tejaMbhagA devA vesamaNeNaMjAva suNettA uttarapucchimaMdisIbhAgaMavakkamati 2 jAva uttaraveubviyAI ruvAiM viivvaMti 2 tAe ukkiTThAe jAva vIivayamANA jeNeva jaMbuddIve 2 bhArahe vAse jeNeva mihilA rAyahANI jeNeva kuMbhagassa ranno bhavaNe teNeva uvAgacchaMti 2 kuMbhagassa rano bhavaNaMsi tini koDisayA jAva sAharaMti 2 jeNeva vesamaNe deve teNeva uvA0 2karayala jAva paccappiNaMti, tate NaM se vesamaNe deve jeNeva sakke deviMde devarAyA teNeva uvAgacchai 2 karayala jAva paJcappiNati, tateNaMmallIarahA kalAkalliM jAvamAgahaopAyarAsottibahUrNasaNAhANayaaNAhANa ya paMthiyANa ya pahiyANa ya karoDiyANa ya kappaDiyANa ya egamegaM hiraNNakoDiM aTThaya aNUNArti sayasahassAti imeyArUvaM atthasaMpadANaM dalayati, taeNaM se kuMbhae mihilAe rAya0 tattha 2 tahiM 2 se 2 bahUo mahANasAlAo kareti, tatha NaM bahave maNuyA dinnabhaibhattaveyaNA vipulaM asana 4 uvakkhaDeMta 2 je jahA Agacchati taM0-paMthiyA vA pahiyA vA karoDiyA vA kappaDiyA vA pAsaMDatthA vA gihatthA vA tassa ya tahA Asatthassa vIsatthassa suhAsaNavaragata taM vipula asaNaM 4 paribhAemANAparivesemANA viharaMti, Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayana-8 tateNaMmihilAe siMghADagajAvabahujaNo aNNamaNNassaevamAtikkhati-evaM khaludevANu0! kuMbhagassa ranno bhavaNaMsi savvakAmaguNiyaM kimicchiyaM vipulaM asaNaM 4 bahUrNa samaNANa ya jAva privesijti| vR. 'jAva mAgahao pAyarAsoti magadhadezasambandhinaM prAtarAza-prAbhAtikaM bhojanakAlaM yAvat praharadvayAdikamityarthaH, 'bahUNa'mityAdi, sanAthebhyaH-sasvAmikebhyaH anAthebhyo-raGkebhyaH 'paMthiyANaM' tipanthAnaM nityaM gacchantItipAnthAstaeva pAndhikAstebhyaH 'pahiyANaM'tipathigacchantIti pathikAstebhyaH prahitebhyo vA kenApi kvacit preSitebhyA ityarthaH karoTyAkapAlena carantIti karoTikAstebhyaH kvacit 'kAyakoDiyANaM ti pAThastatra kAco-bhArodvahanaM tasya koTI-bhAgaH kAcakoTI tayA ye canti kAcakoTikAstebhyaH, karpaTaizcarantIti kArpaTikAH kApaTikA vA-kapaTacAriNastebhyaH, 'egamegaM hatthAmAsaMti vAcanAntare dRzyate tatra hastena hiraNyasyAmarzaH-parAmarzo graho hastAmarzaH tatparimANaM hiraNyamapi sa evocyate atastamekaikamekaikasmai dadAti sma, prAyika caitatsambhAvyate 'varavariyA ghosijjai kimicchiyaM dijjae bahuvihIyaMtivacanAt, ata eva 'egA hiraNNakoDI'tyAdyapi zakArpitahiraNyadAnapramANameva, yato'nyadapi svakIya-dhanadhAnyAdigataM dAnaMsambhavatIti, 'tattha tattva'ttiavAntarapurAdau deze deze-zrRGgATakAdau "tahiM tarhiti tatra tatra mahApathapathAdInAM bhAge bhAge atibahuSu sthAneSviti tAtyaryamiti, mahAnasasAlA-rasavatIgRhANi 'dinnabhayabhattaveyaNattidattaM-vitIrNaMbhRtibhaktalakSaNaMdravyabhojanasvarUpaM vetana-mUlyaM yebhyaste tathA 'pAsaMDa'tti liGginaH ___-'savvakAmaguNiya'ti sarve kAmaguNA-abhilaSaNIyaparyAyA ruparasagandhasparzalakSaNAH santi sAtA vAyatrattasarvakAmaguNikaM sarvakAmaguNitaM vA, kaH kimIpsatItyevamicchAnusAreNa yaddIyate tatkimIpsitaM, bahubhyaH zramaNebhyo brAhmaNebhyaH sanAthebhya ityAdi pUrvavat, __ 'surAsuriya'ti vAcanAntare dRzyatetatrabhojane ayaMcasUro'yaMcasUrobhuktAMcayatheSTamityevaM yA pariveSaNakriyA sA sUrAsirIkA puTApuTAkAdInAmivAtra samAsaH tayA sUrAsikayA, tRtIyArthe ceha sUtranirdeze dvitIyA draSTavyeti / mU. (99) varavariyA ghosijati kimicchiyaM dijjae bahuvihIyaM / suraasuradevadAnavanariMdamahiyANa nikkhmnne|| vR. 'varavariyA' gAhA varasya-iSTArthasya varaNa-grahaNaM varavarikA, varaM vRNuta varaM vRNutetyevaM saMzabdanaM varavariketi bhAvaH, surAsurairdevadAnavanarendraizca mahitA yete tathA teSAM, mU.(100) tateNaMmallI arahA saMvacchareNaM tini koDisayA aTThAsItiM ca hoti koDIo asitiM ca sayasahassAI imeyArUvaM atthasaMpadANaM dalaittA nikkhamAmitti maNaM pahAreti / mU. (101) teNaM kAleNaM 2 logaMtiyA devA baMbhaloe kappe riTTe vimANa patthaDe sarahiM 2 vimANehiM saehiM 2 pAsAyavaDiMsaehiM patteyaM ra cauhiM sAmAniyasAhassIhiM tihiM parisAhiM sattahiM aniehiM sattahiM aniyAhivaIhiM solasahiM AyarakkhadevasAhassIhiM annehi yabahUhiM logaMtiehiM devehiM saddhiM saMparivuDA mahayAhayanaTTagIyavAiya jAva raveNaM bhuMjamANA viharai, taMjahA-- Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 jJAtAdharmakathAGga sUtram-91-18/102 mU. (102) 'sArassayamAicA vaNhI varuNAya gahatoyA y| tusiyA avvAbAhA agginA ceva riThThA y|| vR. 'sArassaya'gAhA sArasvatAH 1 AdityAH 2 vahyayo 3 varuNAzca 4 gatoyAzca 5 tuSitAH 6 avyAbAdhAH 7 AgneyAzce 8 tyaSTau kRSNarAjyavakAzAntarasthavimAnASTakavAsino riSThAzcetiriSTA-khyavimAnaprastaTavAsinaH, kvacit dazavidhA ete vyAkhyAyante, asmaabhistusthaanaanggaanusaarennaivmaabhihitaaH| mU. (103) tate NaM tesi loyaMtiyANaM devANaM patteyaM 2 AsanAti calati taheva jAva arahaMtANaM nikkhamamANANaM saMbohaNaM karettaettitaMgacchAmoNaM amhevi mallissa arahato saMbohaNaM karemittikaTThaevaM saMpeheti ra uttarapuracchimaMdIsabhAya0 veubviyasamugghAeNaMsamohaNaMti ra saMkhijAI joyaNAI evaM jahA jaMbhagA jAva jeNeva mihilA rAyahANI jeNeva kuMbhagassa ranno bhaveNa jeNeva mallI arahA teNeva uvAgacchatira aMtalikkhapaDivanasakhiMkhiNiyAiMjAva vatthAtipavara parihiyA karayala0 tAhiM iTThA0 evaM cayAsI- bujjhAhibhagavaM! logahanAhA pavattehiMdhammatitthaMjIvANaMhiyasuhanissaiyasakaraM bhavissatittikaTu doccaMpi tannapi evaM vayaMti 2 malliM arahaM baMdaMti namasaMti 2 jAmeva disi pAubbhUA tAmeva disiM paDigayA, tate NaM mallI arahAtehiM logaMtiehiM devehiM saMbohie samANe jeNeva ammApiyaro teNeva uvA02 karayala0 icchAmi NaM ammAyAo ! tubbhehiM abbhaNuNNAte muMDe bhavittA jAva pavvatittae, ahAsuhaM devA0 ! mA paDibaMdhaM karehi, tate gaM kuMe koDuMbiyapurise saddAveti 2 evaM vadAsI-khippAmeva aTThasahassaMsoviNNayANaM jAva bhomejANaMti, aNNaMma ca mahatthaMmajAva nityayarAbhiseyaM uvaTThaveha jAva uvaTThaveti, teNaMkAleNaM 2 camare asuride jAva accuyapajjavasANA AgayA, tateNaMsakke 3 AbhiogiedevesahAvetira evaM vadAsI khippAmeva aTThasahassaMsovaNNiyANaM jAva annaM ca taM viulaM uvaThThaveha jAva uvaThThati, tevi kalasA te caiva kalase anupaviThThA, tateNaM se sakke deviMde devarAyAkuMbharAyA malaM arahaMsIhAsaNaMsi puratyAbhimuhaM nivesei aTThasahasseNaM sovaNiyANaM jAva abhisiMcaMti, tate NaM mallissa bhagavao abhisee vaTTamANe appegatiyA devA mihilaM ca sabhiMtaraM bAhiM Avasabbato samaMtA paridhAvaMti, taeNakuMbhae rAyAdoccaMpiuttarAvakkamaNaMjAva savvAlaMkAravibhUsiyaM kareti 2 koDuMbiyapurise saddAvei 2 ttA evaMvayAsI-khippAmevamaNoramaMsIyaMuvaTThaveha teuvaThThaveti, tate NaM sakke 3 Abhiogie0 khippAmeva anegakhaMbha0 jAva manoramaM sIyaM uvaTThaveha jAva sAvi sIyA taM ceva sIyaM aNupaviTThA, tate NaM mallI arahA sIhAsaNAo abbhuTeti 2 jeNeva manoramA sIyA teNeva uvA02 manoramaM sIyaM aNupayAhiNIkaremANA manoramaM sIyaM durUhati 2 sIhAsaNavaragae puratyAbhamuhe sannisanne, tate NaM kuMbhae aTThArasa seNipyaseNIo saddAveti 2 evaM vadAsI-tubbhe NaM devANuppiyA! vhAyA jAva savvAlaMkAravibhUsiyA mallissa sIyaM parivahaha jAva parivahaMti, tate NaM sakke daMviMde devarAyA manoramAe dakkhiNilaM uvarilaM bAhaM geNhati, IsANe uttarilaM uvarilaM bAhaM geNhati, camare dAhiNilaM heDillaM, balI uttarillaM heDillaM, avasesA devA jahArihaMmanoramaM sIyaM parivahati / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ skandhaH-1, varga:-, adhyayana-8 161 * mU. (104) "pubbiM ukkhittA mANussehiM to haTTaromakUvehiM / pacchA vahati sIyaM asuriMdasuriMdanAgeMdA // mU. (105) calacavalakuMDaladharA scchNdviubdhiyaabhrnndhaarii| deviMdadAnaviMdA vahati sIyaM jinniNdss|| vR. 'haTTharomakUvehiti romAJcitaiH 'calacavalakuMDaladhara ticalAzcatecavalakuNDaladharAzceti vigrahaH, 'sacchaMdaviubbiyAbharaNadhAri'tti khacchandAzca te vikurvitAbharaNadhAriNazca svacchandena vA-svAbhiprAyeNa vikurvitAnyAbharaNAni dhArayantIti vigrahaH, mU. (106) tate NaM mallissa arahao manoramaM sIyaM durUDhassa ime aTThamaMgalagA purato ahANu0 evaM niggamo jahA jamAlisa, tate NaM mallissa arahato nikkhamamANassa appe0 devA mihilaM Asiya0 abhitaravAsavihigAhA jAva paridhAvaMti, . tate NaM mallI arahA jeNeva sahassaMbavaNe ujjANe jeNeva asogavarapAyave teNeva uvA0 sIyAo paJcorubhatira AbharaNAlaMkAraM pabhAvatI paDicchati, tateNaMmallIarahAsayamevapaMcamuTThiyaM loyaM kareti, tate NaM sakke deviMde 3 mallissa kese paDicchati, khIrodagasamudde pavikhavai, tateNaM mallI arahA namo'tthu NaM siddhArNatikaTTha sAmAiyacarittaM paDivajjati, jaMsamayaMca gaM mallI arahA carittaM pivajati taM samayaM ca NaM devANaM mANusANa ya nigghose turiyaniNAyagIyavAtiyanigdhose ya sakkassa vayaNasaMdeseNaM Nilukke yAvi hotyA, jaM samayaM ca NaM mallI arahA sAmAtiyaM carittaM paDibanne taMsamayaM caNaM mallissaarahatomANusadhammAo uttariemaNapajjavanANe samuppanne, mallI NaM arahA je se hemaMtANaM docce mAse dhautthe pakkhe posasuddhe tassa NaM posasuddhassa ekkArasIpakkheNaM puvvaNkAlasamayaMsi aTTameNaM bhatteNaM apANaeNaM assiNIhiM nakkhatteNaM jogamuvAgaeNaM tihiM itthIsaehiMabhitariyAe parisAe tihiM purisasaehiM bAhariyAe parisAe saddhiM muMDe bhavittA pavvaie, malliM arahaM ime aTTa rAyakumArA aNupavvaiMsu taMjahA vR. 'jahAjamAlissa'tti bhagavatyAM yathA jamAleH niSkramaNaM tatheha vAcyamihaiva vA yathA medhakumArasya, navaraMcAmara dhAritaruNyAdiSuzakrezAnAdIndrapravezataiha vizeSaH, 'Asiya0 abaMtarA vAsa vihi gAhI' iti appegaiyAdevA mihilaM rAyahANisabhitarabAhiraMAsiyasaMmijjiyaM saMmahasuiratthaMtarAvaNavIhiyaM kareMti, appegaiyA devA maMcAimaMcakaliyaM kareMtI'tyAdirmeghakumAraniSkramaNoktanagaravarNakasya tathA 'appegaiyA devA hiraNNavAsaM vAsiMsu evaM suvannavAsaM vAsisuM evaMrayaNavairapuSphamallagaMdhacuNNaAbharaNavAsaM vAsiMsu' ityAdivarSasamUhasya tathA 'appegaiyA devA hiraNNavihiM bhAIsuevaM subvaNNacuNNavihiM bhAiMsu' ityAdividhisamUhasyatIrthakarajanamAbhiSekoktasaGgrahArthAyAH kvacit gAthA; santitAH anuzritya sUtramadhyeyaM yAvad 'appegaiyA devAAdhAti paridhAvantI'tyetadavasAnamityarthaH, idaM ca rAjapraznakRtAdau draSTavyamiti, ___-nilukke'tti nilukko'ntarhita ityarthaH 'suddhassa ekkArasIpakkheNIti zuddhapakSasya yA ekAdazI tithistatpakSe-tada. NamityalaGkAre 'nAyakumAra'tti jJAtAH-ikSvAkuvaMzavizeSabhUtAH teSAM kumArAH- rAjyAr2yA jJAtakumArAH, 'tasseva divasassa puvvA (paJca)varaNahakAlasamayaMsitti 11 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 jJAtAdharmakayA sUtram-1/-18/106 patra divase dIkSAMjagrAha tasyaiva poSamAsazuddhaikAdazIlakSaNasya pratyaparAhnakAlasamaye-pazcime bhAge idamevAvazyaka pUrvAhnahve mArgazIrSeca zrUyate, yadAha-'tevIsAe nANaMuppannaMjiNavarANapuvvaNhetti tathA maggasirasuddhaekkArasIe mallissaassiNIjogi'ttitathAtatraivAsyAhorAtraMyAvacchadmasthaparyAyaH zrUyate tadatrAbhiprAyaM bahuzrutA vidantIti / mU. (107) naMde ya naMdimitte sumitta balamitta bhaanumittey| amaravata amarasene mahasene ceva atttthme| mU. (108) tae NaM se bhavanavaI 4 mallissa arahato nikkhamaNamahimaM kareMti 2 jeNeva naMdIsaravare0 aTThAhiyaM kareMti 2 jAva paDigayA, tate NaM mallI arahA jaMceva divasaM pavvatie tasseva divasassa puvyA (paJca) varaNhakAlasamayaMsi asogavarapAyavassa ahe puDhavisilApaTTayaMsi suhAsaNavaragayassa suheNaM pariNAmeNaM pasatyehiM ajjhavasANehiM pasatyAhiM lesAhiM visujjhamANIhiM tayAvaraNakammarayavikaraNakaraM ayuvakaraNaM anupaviTThassaanaMte jAva kevalanANadaMsaNe samuppanne vR. 'kammarayavikaraNakaraM tikarmarajovikSepaNakAriapUrvakaraNamaSTamaguNasthAnakaM, anantaM viSayAnantatvAt yAvatkaraNAdidaM draSTavyaM anuttaraM-samastajJAnapradhAnaM nirvyAghAtaM-apratihataM nirAvaraNaM zrAyikaMkRtsnaM-sarvArthagrAhakatvAtpratipUrNa-sakalakhAMzayuktatvAt paurNamAsIcandravat kevalavarajJAnadarzanaM saMzuddhaM varavizeSagrahaNaM sAmAnyagrahaNaM cetyrthH| mU. (109) teNaM kAleNaM 2 savvadevANaM AsanAtiMcalaMti samosaDhA suNetiaTThAhiyamahA0 naMdIsaraM jAmeva disaMpAu0 kuMbhaevi niggacchati / tate NaM te jitasattupA0 chappi0 jeTTaputte rajje ThAvettA purisasahassavAhiNIyAo durUDhA sabviTIejeNeva mallI a0 jAva paJjuvAsaMti, tate NaM mallI a0 tIse mahAliyAe kuMbhagassa tesiM ca jiyasattupAmukkhANaM dhammaM kaheti parisA jAmeva disiM pAubbhUyA tAmeva disiM paDigayA, kuMbhae samaNovAsae jAte, paDigae, pabhAvatI ya, tateNaM jitasattUchappirAyA dhammaM socA AlittaeNaMbhaMte! jAvapavvaiyA, coddasapubviNo anaMte kevale siddhA, tate NaM mallI arahA sahasaMbavaNAo nikkhamati 2 bahiyA jaNavayavihAraM viharai, mallissa NaM bhisagapAmokkhA aTThAvIsaM gaNA aTThAvIsaM gaNaharA hotthA, mallissaNaM arahao cattAlIsaM samaNAsAhassIo ukko0 baMdhumatipAmokkhAo paNapannaM ajjiyAsahassIo ukko0 sAvayANaM egA satasAhassI culasItiM sahassA0 sAviyANaM tinni sayasAhasIo pannahi~ ca sahassA chassayA coddasapuvINaM vIsasayA ohinANINaM battIsaM sayA kevalanANINaM paNatIsaM sayA veubbiyANaM aTThasayA manapajjavanANINaM coddasasayA vAINaM vIsaM sayA anuttaravavAtiyANaM, mallissa arahao duvihA aMtagaDabhUmI hotthA taMjahA-juyaMtakarabhUmI pariyAyatakarabhUmIya, jAvavIsatimAopurisajugAojuyaMtakarabhUmI, duvAsapariyAe aMtamakAsI, mallINaMarahA paNuvIsaMdhaNItimuhUM uccatteNaM vaNNeNaM piyaMgusame samacauraMsasaMThANe vaJjarisabhaNArAyasaMghayaNemajjhadesesuhaMsuheNaM viharittAjeNeva sammeha pavvaeteNeva uvAgacchaira ttAsaMmeyaselasihare pAovagamaNuvavaNNe mallINayaegaMvAsasataMAgAravAsaMpaNapannaM vAsasahassAtiM vAsasayaUNAtiM kevalipariyAgaM pAuNitA paNapannavAsasahassAiMsavvAuyaM pAlaittA -je se gimhANaM paDhame mAse docce pakkhe cittasuddhe tassa NaM cettasuddhassa cautthIe bharaNIe Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayana-8 163 nakhatteNaM addharattakAlasamayaMsi paMcahiM ajjiyAsaehiM abhitariyAe parisAepaMcahiM anagArasaehiM bAhiriyAe parisAe mAsieNaM bhatteNaM apANaeNaM vagdhAriyApANI khINe veyaNijje Aue nAme goe siddhe evaM parinivvANamahimA bhANiyavyA jahAjaMbuddIvapannattIe, naMdIsare aTThAhiyAo praDigayAo, evaMkhalujaMbU! samaNeNaMbhagavayA mahAvIreNaM aTThamassa nAyajjhayaNassa ayamaDhe pnnttettibemi| vR. 'aTTAhiyAmahimatiaSTAnAmahnAMsamAhAro'STAhaMtadastiyasyAM mahimAyAMsA'STAhikA, idaM ca vyutpattimAtra, pravRttistu mahimAmAtra eveti divasasya madhye tavavayaM na virudhyate iti, 'duvihAaMtakarabhUmi'ttiantakarAH-bhavAntakarAH nirvANayAyinasteSAMbhUmiH-kAlAntarabhUmiH, 'juyaMkarabhUmI ttiihayugAni-kAlamAnavizeSAstAnicakramavartInitatsAdhAyekramavartino guruziSyapraziSyAdirUpAH puruSAste'piyugAni taiHpramitA'ntarakabhUmiH, pariyAyatakarabhUmI'ti paryAyaH-tIrthakarasya kevalitvakAlasmAzrityAntakabhUmiryAsA tathA tatra, 'jAve tyAdiiha paJcamI dvitIyArthe draSTavyAtatoyAvaviMzatitamapuruSaeva yugapuruSayugaMviMzatitamaMpratiziSyaM yAvadityarthaH yugAntatarabhUmimallijinasyAbhavat, mallijinAdArabhyAtattIrthe viMzatitamaM puruSaM yAvat sAdhavaH siddhAstataH paraM siddhigamanavyavacchedo'bhUditi hRdayaM, 'duvAsapariyAe'tti dvivarSaparyAye kevaliparyAyapekSayA bhagavati jine satiantamakArSIt-bhavAntamakarottattIrthe sAdhuArAtkazcidapIti, 'dumAsapariyAe' iti kvacit kvacitra 'caumAsapariyAe' iti dRzyate, ___'vagghAriyapANI ti pralambitabhujaH, 'jahA jaMbuddIvapannattIe'tti yathA jambUdvIpaprajJaptyAM RSabhasya nirvANamahimoktastatheha mallijinasya vAcyaityarthaH, sacaivamarthataH-yatra samaye mallirahan kAlagato vyatikrAntaH samudghAtaH chinnajAtijarAmaNabandhanaH siddhaH tatra samaye zakrazcalitAsanaH pratyuktAvadhirvijJAtajinanirvANaH saparivAraH sammetazailazikhare'vatatAra, tato'sau vimanA nirAnando'zrupUrNanayano jinazarIrakaM triH pradakSiNIkRtya anatidUrAsanne namasyan paryupAste sma, evaMsarve'pivaimAnikAdayodevarAjAH, tataHzakrodevainandavanAtAnAyigozIrSasahasadAruvihitacititrayaH kSIrasamudrAdAnItakSIrodakena jinadehaM snApayAmAsa gozIrSacandanenAnulilepahaMsalakSaNaM zATakaM nivAsayAmAsa sarvAlaGkAravibhUSitaMcakAra, zeSA devA gaNadharAnagarazIrakANyevaM cakruH, . -zakrastatodevaistinaH zibikAH kArayAmAsa, tatraikatrAsau jinazarIramAropayAmAsamahA ca citisthAne nItvA citikAyAMsthApayAmAsa,zeSadevAgaNadharAnagArazarIrANidvayoHzibikayorAropyacityoH sthApayAmAsuH, tataH zakrAdezAdagnikumArA devAstisRSvapicitiSvagnikAryavikRtavanto vAyukumArastu vAyukAyaM zeSadevAzca kAlAgurupravarakundarukkaturukkadhUpAn ghRtaM madhu ca kumbhArazaH pracikSipuH, tato mAMsAdiSu dagdheSu meghakumArA devAH kSIrodakena citInipiyAmAsuH, tataH zakro bhagavato dakSiNamuparitanaM sakthi jagrAha IzAnazca vAmaM camaro'dhastanaM dakSiNaM balivamiM zeSA yathA'rgamaGgopAGgAni gRhItavantaH, tatastIrthakarAdicitikSitiSu mahAstUpAn cakruH parinirvANamahimAnaMca, tataHzakronandIzvare gatvApUrvasminnajanakaparvatejinAyatanamahimAnaMcakAra tallokapAlAstucatvArazcutuSupUrvAana-pArzvavarttiSudadhimukhaparvateSusiddhAyatanamahimAnaMcakruH, evamIzAnaH uttarasmiMstallokapAlasta-tpArarzvavarttidadhimukheSucamaro dakSiNAjanaketallokatapAlAstathaivabaliH Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 jJAtAdharmakathAGga sUtram-91-18/109 pazcime'anaketallokapAlAstathaiva, tataH zakraH svakIye vimAne gatvA sudharmasabhAmadhyavyavasthitamANavakA-bhidhAnastambhavartivRttasamudgakAnavatAryasiMhAsanenivezyatanmadhyavardhijinasakthInyapUpujat mallijinasakthi ca tatra prAkSipad evaM sarve devA iti, 'eva'mityAdi nigamanam / iha ca jJAte yadyapiSTAntadAntikayojanAsUtreNanadarzitA tathApidraSTavyA, anyathA jJAtatvAnupapatteH, sAca kilaivm||1|| __"uggatavasaMjamavao pagiTThaphalasAhagassavi jiyasa / dhammavisaevi suhumAvi hoi mAyA aNatthAya / / // 2 // jaha mallissa mahAbalabhavaMmi titthyrnaambNdhe'vi| tavavisaya thevamAyA jAyA juvittheutti|" adhyayanaM-- 8 samAptam muni dIparalasAgareNa saMzodhitA sampAdItA jJAtAdharmakathAGgasUtre prathama zrutaskandhe aSTamaadhyayanasya abhayadevasUri viracitA TIkA prismaaptaa| (adhyayana-9- mAkandI) vR.atha navamaM vivriyate, asyacapUrveNa sahAyamabhisambandhaH-pUrvatra mAyAvato'narthaM uktaH iha tu bhogeSvaviratimato'nartho viratimatazcArtho'bhidhIyate ityevaMsambaddhaM mU. (110) jaiNaMbhaMte! samaNeNaMjAva saMpatteNaM aTThamassa nAyajjhayaNasa ayamaDhe pannate navamassa NaM bhaMte ! nAyajjhayaNassa samaNeNaM jAva saMpatteNaM ke aDDe pannate?, evaM khalu jaMbU! teNaM kAleNaM 2 caMpA nAmaM nayarI punnabhadde tattha NaM mAkaMdI nAmaM satyavAhe parivasati, aDDe0, tassa gaM bhaddA nAma bhAriyA, tIse gaM bhaddAe attayA duve satyavAhadArayA hotyA, taM0- jiNapAlie ya jiNarakkhie ya,tateNaMtesiMmAgaMdiyadAragANaMannayA kayAIegayaoimeyArUve mihokahAsamullAve samuppajjitthA evaM khalu amhe lavaNasamudaM poyavahaNeNaM ekArasa vArA ogADhA savvatthaviya NaM laTThA kayakajA aNahasamaggA punaravi niyayagharaM havvamAgayA taM seyaM khalu amhaM devANuppiyA! duvAlasamaMpi lavaNasamudaM potavahaNeNaM ogAhittaettikaTTha annamannassetamaDheM paDisuNeti 2 ttA jeNeva ammApiyaro teNeva uvA0 evaM vadAsI evaMkhalu amhe ammayAo! ekkArasa vArAtaMcevajAva niyayaMgharaM habvamAgayA, taMicchAmo NaM ammayAo! tumhehiM abmaNuNNAyA samANA duvAlasamaMlavaNasamudaM poyavahaNeNaM ogAhittae, tate NaM te mAgaMdiyadAe ammApiyaro evaM vadAsI-ime te jAyA! ajaga jAva paribhAettae taM aNuhoha tAva jAyA ! viulase mANussae ivIsakArasamudae, kiM bhe sapaJcavAeNaM nirAlaMbaNeNaM lavaNasamuddottAreNaM?, evaM khalu puttA! duvAlasamI jatA sovasaggA yAvi bhavati, taMmA NaM tubbhe duve puttA! duvAlasamaMpilavaNa jAva ogAheha, mAhutubbhaM sarIrassa vAvattI bhavissati, tateNaM mAgaMdiyadAragA ammApiyaro doccaMpi tacaMpi evaM vadAsI-evaM khalu amhe ammayAo! ekkArasa vArA lavaNaM ogAhittae, Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayana-9 / tate NaM te mAgaMdIdArae ammApiyaro jAhe no saMcAeMti bahUhiM AghavaNAhiM pannavaNAhiya Aghavittae vA pannavittae vA tAhe akAmA caiva eyamadvaM aNujANityA, tate NaM te mAgaMdiyadAragA ammApiUhiM abbhaNuNNAyA samANA gaNimaMcadharimaMca mejaMca pAricchejjaM ca jahA arahaNNagassa jAva lavaNasamudaM bahUiMjoaNasayAI ogaaddhaa|| vR. sarvaM sugama, navaraM 'nirAlaMbaNeNaM' niSkAraNena pratyapAyasambhave vA traannaayaa''lmbniiyvstuvrjiten| mU. (111) tate NaM tesiM mAgaMdiyadAragANaM anegAiM joyaNasayAiM ogADhANaM samANANaM anegAiM uppAiyasayAtiM pAuDbhUyAtiM, taMjahA-akAle gajiyaM jAya thaNiyasadde kAliyavAte tatya samuhie, tateNaMsA nAvA teNaM kAliyavAteNaM AhuNijamANI ra saMcAlijamANI ra saMkhobhijamANI 2 salilatikkhavegehiM AyaTTijamANI 2 koTTimaMsikaratalAhate viva teMdUsaetatthevara ovayamANI ya uppayamANI ya uppayamANIviva dharaNIyalAo siddhavijjAharakannagA ovayamANIviva gagaNatalAo bhaTTavijA vijAharakannagAviva pasAyamANIvivamahAgarulavegavittAsiyA bhuyagavarakannagA dhAvamANIvivamahAjaNarasiyasaddavittatthA ThANabhaTThAAsakisorINiguMjamANIviva gurujaNadihAvarAhA suyaNakulakannagA dhummamANIviva vIcIpahArasatatAliyA galiyalaMvaNAviva gaganatalAo royamANIviva salilagaMDivippairamANadhoraMsuvAehiM navavahU uvaratabhattuyA vilavamANIviva paracakkarAyAbhirohiya paramamahabbhayAbhiduyA mahApuravarI jhAyamANIviva kavaDacchomappa-ogajuttA jogaparivvAiyA nisAsamANIviva mahAkaMtAraviNiggayaparissaMtA pariNayavayA ammayA soyamANIviya tavacaraNakhIraNaparibhogA cayaNakAle devavaravahU saMcuNNiyakaTTakUvarA bhaggIDhimoDiyasahassamAtA sUlAiyavaMkaparimAsA phalahaMtarataDataDeMtaphutasaMdhiviyalaMta- lohakIliyA savyaMgaviyaMbhiyA parisaDiyarajjuvisaraMtasavvagattA AmagamallagabhUyA -akayapugNajaNamaNorahoviva ciMtijamANaguruI hAhAkayakaNNadhAraNAviyavANiyagajaNa-kammagAravilaviyA nAnAviharayaNapaNiyasaMpuNNA bahUhiM purisasaehiM royamANehiM kaMda0 toya0 tippa0 vilavamANehiM egaM mahaM aMto jalagayaM girisiharamAsAyaittA saMbhaggakUvatoraNA moDiyajhayadaMDAvalayasayakhaMDiyA kararassatatyeva viddavaM uvagayA, tateNaMtIe nAvAe bhijamANIe vahave purisA vipulapaDiyaM bhaMDamAyAe aMto jalaMmi nimajAvi yAvi hotthA vR. 'kAliyAvAe tattha'tti kAlikAvAtaH-pratikUlavAyuH, 'AhuNijjamANI'tyAdi AdhUyamAnA kampamAnA vidravamupagateti sambandhaH, saJcAlyamAnA-sthAnAt sthAnAntaranayanena sobhyamAnA-adho nimajjanataH tadgatalokakSobhotpAdAdvA salilAtIkSNavegairativatyamAnAAkramyamANA kuTTime karatalenAhato yaH sa tathA sa iva teMdUsae'tti kandukaH tatraiva pradeze'dhaH patantI vA adho gacchantI utpatantI vA-UrddhaM yAntI tathotpatantIva dharaNItalAt siddhavidyA vidyAdharakanyakA tathA'dhaH patantIva gaganatalAd bhraSTavidyA vidyAdharakanyakA tathA vipalAyamAneva-bhayAddhAvantIvamahAgaruDavegavitrAsitA bhujagakanyakA dhAvantIva mahAjanasvarasitazabdena vitrastA sthAnabhraSTA'zvakizorI tathA viguantIva-avyaktazabdaM kurvantIva avanamantIva vA Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 jJAtAdharmakayAGga sUtram-1/-/9/111 gurujanadRSTAparAdhA-pitrAdyupalabdhavyalIkA sujanakulakanyakA kulIneti bhAvaH, tathA ghUrNantIva-vedanayA tharatharAyamANeva vIciprahArazatatADitA hi strI vedanayA ghUrNatIti vedanayeva ghUrNayantItyevamupamAnaM draSTavyaM, galitalambaneva-AlambanAd bhraSTeva gaganatalAt-AkAzAt patiteti gamyate, yathA kSINabandhanaM phalAdyAkAzAt patati evaM sA'pIti, kvacittugalitalambanA ityetAvadeva dRzyate, tatralambyanteiti lambanAH-naGgarAstegalitAyasyAMsA tathA, tathArudantIva, kaiH ketyAha-salilabhinnA ye granthayaste salilagranthayaH tecate vippairamANa'tti viprakirantazca salilaMkSaranta iti samAsaHta eva sthUrA azrupAtAstairnavavadhUruparatabhartRkA tathA vilapantIva, kIzI ketyAha-paracakrarajenaaparasainyanRpatinA'mirohitA-sarvataH kRtanirodhAyAsAtathA, paramamahAbhayAbhidrutAmahApuravarI, tathA kSaNikasthiratvAsAdhAt dhyAyantIva kIzI ketyAha-kapaTena-veSAdyanyathAtvena yacchadmatenaprayogaH-parapratAtaraNavyApAraH tena yuktAyAsAtathAyogaparivrAjikA-samAdhipradhAnavratinIvizeSaH, tathA niHzvasantIva adhogamanasAdhAt tadgatajananiHzvAsasAdhAdvA niHzvasantIva kIzI ketyAha-mahAkAntAravinirgatA parizrAntA ca yA sA tathA pariNatavayAvigatayauvanA 'ammaya'tti ambA putrajanmavatI, evaMbhUtA hi strI zramapracurA bhavati tatazcAtyarthaM niHzvasitItyevaMsA vizeSiteti, tathA tadgatajanaviSAdayogAtzocantIva, kIzI kevetyAhatapazcaraNaM-brahmacaryAdi tatphalamapi upacArAt tapazcaraNaM svargasambhavabhogajAtaMtasya kSINaH paribhogo yasyAH sA tathA, cyavanakAledevavaravadhUH, 'uppayamANIvive'tyAdAvivazabdasyAnyatra yogAdutpatantI nauH, keva?-siddhavidyAvidyAdharakanyakevetyAdi vyAkhyeyamiti, tathA saJcUrNitAni kASThAnikUvaraM ca-tuNDaM yasyAH sA tathA, tathA bhagnA meDhI-sakalaphalakAdhArabhUtakASTharUpA yasyAH sA tathA, moTito-bhagnaH sahasA-akasmAt sahasaGkhyajanAzrayabhUto vA mAlo-mAlaka; uparitanabhAgo janAdhAro yasyAH sA tathA, tataH padadvayasya karmadhArayaH, tathA zUlAciteva-zUlAproteva girizra-GgArohaNena nirAlambanatAM gatatvAcchUlAcitA vaGko-vakraH parimarzo-jaladhijalasparzo yasyAH sA tathA tataH karmadhArayaH athavA zUlAyitaH-AcaritazUlArUpaH skanditaparikaratvAt 'sUlAitta'tti pAThe tuzUlAyamAno vazva-vakraH parimAsotti naugatakASThavizeSo nAvikaprasiddho yasyAM sA tathA, __-phalakAntareSu-saGghaTikaphalakavivareSu taTataTAyamAnAH-tathAvidhadhvani vidadhAnAH sphuTanto-vighaTamAnAH sandhayo-mIlanAni yasyAM sA tathA, vigalantyo lohakIlikA yasyAM sA tathA, tataH karmadhArayaH,tathAsaGgiH-sarvAvayavairvijRmbhitA-vivRtatAMgatAyAsA tathA, parizaTitA rajjavaH-phalakasaGghAtanadavarikA yasyAH sA tathA, ata eva 'visaraMta'ti vizIryamaraNAni sarvANi gAtrANiyasyAH sAtathA, tataH karmadhArayaH,AmakamallakabhUtA-apakvazarAvakalpA, jalasamparke kSaNena vilayanAt, tathA akRtapuNyajanamanorathaiva cintyamAnA-kathamiyametAmApadaMnistariSyatItyevaM vikalpyamAnA gurvI-gurukA, ApadaH sakAzAt duHsamuddharaNIyatvAt, -niSpuNyajanenApi svo manorathaH kathamayaM pUrayiSyata ityevaM cintyamAno durnirvahatvAd gururevabhavantItitenopameti, tathAhAhAkRtena-hAhAkAreNakarNadhArANAM-niryAmakANAM nAvikAnAM Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kandhaH-1, vargaH:, adhyayanaM-9 167 nAM vANijakajanAnAM karmakarANAM ca pratItAnAM vilapitaM-vilApoyasyAMsA tathA, nAnAvidhai *paNyaizca-bhANDeH sampUrNA yA sAtathA, royamANehi tisazabdamazrUNi vimuJcatsu 'kaMdamANehiM ti kAt mahAdhvani muJcatsu 'soyamANehiM zocatsu manasA khidyamAneSu 'tippamANehiti bhayAt dalAlAdi tarpatsu 'vilapatsuH Arta jalpatsu ekaM mahat 'aMto jalagaya'ti jalAntargataM zikharamAsAdya sambhagnaH kUpakaH-kUpakastambho yatra yatra sitapaTo nibadhyate toraNAni ca kamAM sA tathA, tathA moTitA dhvajadaNDA yasyAM sA tathA, valakAnAM-dIrghadArurUpANAM zatAni hAniyasyAMsAtathAathavAvalayazataiH-valayAkArakhaNDazataiHkhaNDitAyAsA tathA, karakara'tti karakaratizabdaM vidadhAnA tatraiva jaladhau vidrvN-vilymupgteti| * mU. (112) tateNaM te mAgaMdiyadAragAcheyA dakkhA pattahA kusalA mehAvI niuNasippovapayA bahusu potavahaNasaMparAesu kayakaraNaladdhavijayA amUDhA amUDhahatthA egaM mahaM phalagakhaMDa jAsAdeti, jaMsi ca NaM padesaMsi se poyavahaNe vivanne taMsiMcaNaM padesaMsi ege mahaM rayaNaddIve nAmaM dIve hotyA anegAiM joaNAti AyAmavikhaMbheNaM anegAiM joaNAI parikkheveNaM nAnAdumasaMDamaMDiuddese sassirIe pAsAtIe 4, : tassa rNa bahumajjhadesabhAetattha NaM mahaMege pAsAyava.sae hotthA abbhuggayamUsiyae jAva sassirIbhUyarUve pAsAtIe 4, tattha NaM pAsAyavaDeMsae rayaNaddIvadevayA nAmaM devayA parivasati pAvAcaMDAruddA sAhasiyA, tassaNaMpAsAyacaDiMsayassa cauddisiM cattArivanasaMDAkiNhA kiNhobhAsA, - -tate NaM te mAgaMdiyadAragA teNaM phalayakhaMDeNaM uvujjhamANA 2 rayaNadIvaMteNaM saMvuDhA yAvi sotthA, tate NaM te mAgaMdiyadAragA thAhaM labhaMti 2 mahattataraM AsasaMti 2 phalagakhaMDaM visajetira rayaNaddIvaM uttaraMti 2 phalANaM maggaNagavesaNaM kareMti 2 phalAtiM giNhatira AhAreti 2 nAlierANaM bhaggaNagavesaNaM kareMti 2 nAlierAiMphoDeMti 2 nAlierateleNaM annamannassa gattAI abbhaMgeti 2 pokharaNIto ogAhiMti 2 jalamajaNaM kareMti 2 jAva paccuttaraMti 2 puDhavisilApaTTayaMsi nisIyaMti 2 AsatthA vIsataatA suhAsaNavaragayA caMpAnayariM ammApiuApucchaNaM calavaNasamuddottAraMca phAliyavAyasamutthaNaM ca potavahaNavivattiM ca phalayakhaMDassa AsAyaNaM ca rayaNaddIvuttAraM ca anuciMtemANA2 ohatamaNasaMkappAjAva jhiyAyenti, tateNaMsArayaNaddIvadevayAtemAgaMdiyadArae ohiNA Abhoeti asiphalagavaggahatthA sattakRtalappamANaM urlDa vehAsaM umpayata 2 tAte ukkiTThAe jAva devagaIe vIikyamANIrajeNevamAgaMdiyadAraeteNeva Agacchati2 AsuruttAmAgaMdiyadArae svarapharusanijhuravayaNehiM evaM vadAsI-haM bho mAgaMdiyadArayA ! appatthiyapatthiyA jati NaM tubbhe mae saddhiM viulAti bhogabhogAiM jamANA viharaha to bhe asthi jIviaM ___ahannaM tubbhe mae saddhiM viulAtiM no viharaha to bhe imeNaM nIluppalagavalaguliya jAva puradhAreNaM asiNA rattagaMDamaMsuyAI mAuyAhiM uvasohiyAitAlaphalANIva sIsAiMegate eDemi, tateNaM te mAgaMdiyadAragA rayaNadIvadevayAe aMtie so0 bhIyA karayala0 evaM jaNNaM devANuppiyA vatissasatassa ANAuvavAyavayaNaniddese cihissAmo, - tate NaM sA rayaNaddIvadevayA te mAgaMdiyadArae geNhati 2 jeNeva pAsAyavaDiMsae teNeva uvAgacchai 2 asubhapoggalAvahAraM kareti 2 subhapoggalapakkhevaM kareti 2 tA pacchA tehiM saddhiM Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 ___ jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/9/112 viulAti bhogabhogAI bhuMjamANI viharati kallAkaliMca amayaphalAtiM uvneti| vR. 'poyavahaNasaMparAesutisamparAyaH-saGgrAmaH tadvadyAni bhISaNAni potavahanakAryANi tAni tathocyante teSu, devatAvizeSaNAni vijayacauravizeSaNavad gamanIyAni, 'asikheDagavaggahatya'tti khaGgaphalakAbhyAM vyagrI hastau yasyAH sA tathA, rattagaMDamaMsuyAiMti raktau-rajitI gaNDau yaistAni raktagaNDAni tAni zmazrUNi-kUrcakezAH yayoste raktagaNDazmazruke 'mAuyAhiM uvasohiyAIti iha mAuyAu uttarauSTharomaiNi sambhAvyante athavA 'mAuyA' sakhyo mAtaro vA tAbhiH upazobhite-samAracitakezatvAdinA janitazobhe upazobhite vA-nirmalIkRte zirasI-mastake chittveti vAkyazeSaH, 'jaNNaMdevANuppie'tyAdi, yaMkaJcanapreSyANAmapipreSyaM devAnupriyA vadiSyati-upadekSyati yadutAyamArAdhyaH 'tassatti tasyApiAstAM bhavatyAH AjJA-avazyaM vidheyatayAAdezaH upapAtaHsevAvacanaM aniyamapUrvaka Adeza eva nirdezaH-kAryANipratiprazne kRte yanniyatArthamuttarameteSAM samAhAradvandvaH tatra, athavA yaddevAnAM priyA vadiSyati 'tassa'tti tatra AjJAdirUpe sthAsyAmaHvartiSyAma iti, 'amayaphalAiMti amRtopmphlaani|| mU. (113) tate NaM sA rayaNadIvadevayA sakkavayaNasaMdeseNaM suTTieNaM lavaNAhivaiNA lavaNasamudde tisattakhutto anupariyaTTiyavvetti jaM kiMci tattha taNaM vA pattaM vA kaTuM vA kayavaraM vA asui pUtiyaM durabhigaMdhamacokkhaMtaM savvaM AhuNiya 2 tisattakhutto egaMte eDeyavaMtikaDa niuttA, tate NaM sA rayaNaddIvadevayA te mAgaMdiyadArae evaM vadAsI-evaM khalu ahaM devANuppiyA! sakka0 suTThiya0 taM ceva jAva niuttA, taMjAva ahaM devA0 ! lavaNasamudde jAva eDemi tAva tubbhe iheva pAsAyacaDiMsae suhaMsuheNaM abhiramamANA ciThThaha, jati NaM tubbhe eyaMsi aMtaraMsi ubviggA vA ussuyA vA uppuyA vA bhavejAha toNaM tubbhe puracchimilaM vanasaMDaM gacchejjAha, tattha NaM do UUsayA sAhINA taM0-pAuse ya vAsAratte y| vR. 'sakkavayaNasaMdeseNaM ti zakravacanaM cAsau sandezazca-bhASakAntareNadezAntarasthasya bhaNanaM zakravacanasandezaH tena, azucikaM-apavitraM samudrasyAzuddhimAtrakArakaM patrAdItiprakramaH pUtikaMjIrNatayA kuthitaprAyaMdurabhigandhaM-duSTagandhaM, kimuktaMbhavati?--acokSa-azuddhaM, tisattakhutto'tti tribhirguNitAH sapta trisaptatrisaptavArAHtrisaptakRtva ekaviMzativArAnityarthaH, 'eyaMsiaMtaraMsitti etasminnavasare virahe vA 'ubvigga'ttiUdvignau udvegavantau uppicchattibhItau pAThAntareNaustutIbhItAveva 'ussuya'tti utsukau asmatasamAgamanaM prati, 'tattha NaM do udU'ityAdi, tatra-paurastye. navakhaNDe dvau RtU-kAlavizeSau sadAsvAdhInau-astitvena svAyattau, tajjanyAnAM vanaspativizeSapuSpAdInAM sadbhAvAt, tadyathA-prAvRSTa varSArAtrazca, ASADhazrAvaNI bhAdrapadAzvayujau cetyarthaH, anayoreva rUpakAlagareNa varNanAya giitikaadvym,| mU. (114) tattha u kaMdalasiliMdhadaMto niurvrpupphpiivrkro| kuDayaRNaNIvasurabhidANo pAusauUgayavaro sAhINo / / vR. 'tattha u'ityAdi, tatraiva pUrvavanakhaNDe nAnyatraudIcye pazcime vetyarthaH, kandalAni capratyagralatAH silindhrAzca-bhUmisphoTAH, anye tvAhuH kandalapradhAnAH silindhrA-vRkSavizeSA ye Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 169 zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayanaM-9 prAvRSi puSyanti sitakusumAzca bhavanti ta eva kusumitAH santo dantA yasya dhavalatvAsAdhAt sakandalasilIndhradantaH, ihacasilIndhrANAMkusumitatvavizeSaNaM sAmarthyAvyAkhyAtaM, kusumAbhAve teSAM prAvRSo'nyatrApi kAlAntaresambhavAditi, tathA niuro'tti vRkSavizeSaH tasyayAnivarapuSpANi tAnyevapIvaraH-sthUraHkaroyasyasatathA, kuTajArjanunIpA-vRkSavizeSAstatpuSpANikuTajArjunanIpAni tAnyeva surabhidAnaM-sugandhimadajalaM yasya sa tathA, prAvRT Rtureva gajavaraH prAvRRtugajavaraH svAdhInaH, iha silindhrAdivanaspatInAM kAlAntarAkRtakusumAnAM sadAkusumitAnAM bhAvAdAtmavazo'stIti bhaavH| bhU. (115) tattha ya-suragovamaNivicitto dhurkulrsiyujjhrryo| barahiNaviMdapariNaddhasiharo vAsAratto uUpavvato saahiinno| vRtathA tatraiva vanakhaNDe suragopA-indragopakAbhidhAnA raktavarNAH kITAsta eva maNayaH padmarAgAdayaH tairvicitra:-karburo yaH sa tathA, tathA dardurakularasitaM-maNDUkasamUharaTitaM tadeva ujjhararavo-nirjharazabdo yatra sa tathA, barhiNavRndena-zikhaNDisamUhena pariNadvAni-parigatAni zikharANi RtupakSe vRkSasambandhIni parvatapakSe kUTAni yatra sa tathA varSArAtraRtureva parvata iti vigrahaH, svAdhInaH-svAyattastaddharmANAM sarvadA tatra bhAvAditi / mU. (116) tattha NaM tubbhe devANuppiyA! bahusu bAvIsu ya jAva sarasarapaMtiyAsu bahUsu AlIgharaesuyamAlIgharaesuyajAva kusumagharaesu ya suhaMsuheNaM abhiramamANA viharejAha, jati gaMtunbhe etthavi udviggAvA ussuyAvA uppuyAvAbhavejAha to gaMtub uttarilaM vaNasaMDaM gaccheJjAha, tattha NaM do UU sayA sAhINA taM0-sarado ya hemaMto y| vR. 'vAvIsu' ityAdiprathamAdhyayanavat, 'saraohemaMtoya'ttikArtikamArgazIrSI pauSamAdhau cetyarthaH, ihApi gItikAdvayaMmU. (117) tattha u saNasattavaNNakauo niilupplpumnlinnsiNgo| sArasacakkavAyaravitaghoso sarayaUUgovatI saahiinno| vR. 'tatyAu'ityAdi, tatraivasano-valkapradhAno vanaspativizeSaH saptaparNaH-saptacchadastayoH puSpANi sanasaptaparNAni tAnyeva kakudaM skandhadezaviseSo yasya sa tathA, nIlotpalapadmanalinAni-jalajakusumavizeSAstAnyeva zrRGageyasya sa tathA, sArasAzcakravAkAzca-pakSivizeSAM 'raviyaM'ti rutaM tadeva ghoSo-narditaM yasya sa tathA zaradatureva gopatiH-gavendraH zaradatugopatiH svaadhiinH| mU. (118) tatthaya siyakuMdadhavalajoNho kusumitaloddhavaNasaMDamaMDalatalo / tusAradagadhArapIvarakaro hemaMtaUUsasI sayA sAhINo / vR.tathaiva tatra vanakhaNDe sitAni yAni kundAni-kundAbhidhanavanaspatikusumAni tAnyeva dhavalAjyotsnA-candrikA yasyasa tathA, pAThAntareNa 'sitakuMdavimalajoNho'tti spaSTaM, kusumito yo lonavanakhaNDaH sa eva maNDalatalaM-bimba yasya sa tathA, tuSAraM-himaMtapradhAnAH yA udakadhArA-udakabindupravAhAstA eva pIvarAH-sthUlAH karAH-kiraNA yasya sa tathA, hemantaRtureva zazI-candra iti vigrahaH svaadhiinH| Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 jJAtAdharmakathAGga sUtram- 1/-/9/119 mU. (119) tattha NaM tubbhe devANuppiyA! bAvIsu ya jAva viharejAha, jati NaM tujhe tatyaviubbiggA vA jAva ussuyA vA bhavejAhatoNaM tubbhe avarilaM vanasaMDaMgacchejAha, tatthaNaM do UU sAhINA, taM0 vR.tathaiva vasaMte gimhe ya'tti phAlgunacaitrI vaizAkhajyeSThau cetyrthH,| mU. (120) vasaMte ya gimhe ya, tatva usahakAracAruhAro kiMsuyakaNNiyArAsogamauDI ___ UsitatilagabaulAyavatto vasaMtauUNaravatI saahiinno| vR. 'tattha u'ityAdi gItikAdvayaM, tatra ca sahakArANi-cUtapuSpANi tAnyeva cAruhAro yasya satathA, kiMzukAni-palAzasya kusumAni karNikArANi-karNikArasya azokAnicAzokasya tAnyeva mukuTaM-kirITaM yasya sa tathA, ucchritaM-unnataM tilakabalukAnitilakabakulakusumAni tAnyevAtapatraM-chatraM yasya sa tathA, vasanti RturnarapatiH svAdhInaH prtiitm| mU (121) tattha ya pADalasirIsasalilo mliyaavaasNtiydhvlvelo| sIyalasurabhianilamagaracario gimhaUUsAgaro sAhINo / / vR. tatra pATalAzirISANipATalAzirISakusumAni tAnyeva salilaM yatra sa tathA mallikAvicakilo vAsantikA-latAvizeSaH tatkusumAni mallikAvAsantikAni tAnyeva dhavalAsitA velA-jalavRddhiryasya sa tathA, zItalaH surabhizca yo'nilo-vAyuH sa eva makaracaritaM yatra sa tathA, iha cAnilazabdasya akAralopaH prAkRtatvAt 'araNNaM raNaM alAyaM lAuya'mityAdivat, grISmaRtusAgaraHsvAdhIna iti| mU. (122) tattha NaM bahusu jAva viharejjAha, jati NaM tunbhe devA0 ! tatthavi ubbiggA ussuyA bhavejAha tao tubbhe jeNeva pAsAyavaDiMsae teNeva uvAgacchejAha, mamaM paDivAlemANA 2 ciTejjAha, mA NaM tunbhe dakkhiNilaM vanasaMDaM gacchejjAha, -tatthaNaM mahaMege uggavise caMDavise ghoravise mahAvise aikAyamahAkAejahAteyanisagge masimahisAmUsAkAlae nayaNavisarosapuNNe aMjaNapuMjaniyarappagAse rattacche jamalajuyalacaMcalacalaMtajIhe dharaNiyalaveNibhUe ukkaDaphuDakuDilajaDilakkhaDaviyaDaphaDADovakaraNadacche logAhAradhammamANadhamadhametaghose aNAgaliyacaMDatibbarosesamuhiM turiyaMcavalaMdhamadhamaMtadiTTIvise sappe ya parivasati, mANaM tubbhaM sarIragassa vAvattI bhavissai, te mAMgadiyadArae doccaMpi taccapi evaM vadati 2 veubviyasamugdhAeNaM samohaNati 2 tAe ukkiTThAe lavaNasamudaM tisattakhutto anupariyaDeuM payattA yaavihotthaa| dR. 'uggavise' ityAdi, ugraM durjanatvAdviSaM yasya sa ugraviSaH, evaM sarvatra, navaraM caNDaM jhagiti vyApakatvAt, pAThAntare tu bhogavise' iti tatra bhogaH zarIraM sa eva viSaM yasyeti, dhoraM paramparayA puruSasahanasyApighAtakatvAt, mahatjambUdvIpapramANazarIrasyApiviSatayA''bhavanAt, kAyAn-zarIrANi zeSAhInAmatikrAnto'tikAyaH, ata eva mahAkAyaH, / / 'jahAteyanisagge'tizeSavizeSaNAni yathAgozAlakacaritetahAdhyetavyAnItyarthaH, tAni caitAni 'masimahisamUsAkAlage' maSI ca mahiSazca mUSA ca svarNAditApanabhAjanavizeSaH iti Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 taskandhaH-1, vargaH-, adhyayana-9 chandaH etA iva kAlako yaH sa tathA, 'nayaNavisarosapuNNo' nayanaviSeNa-dRSTiviSeNa roSeNa ca se ityarthaH, 'aMjaNapuMjigarappagAse' kajjalapuJjAnAM nikara iva prakAzate yaH sa tathA, 'rattacche bamalajuyalacaMcalacalatajIhe' yamalaMsahavarti yugalaM-dvayaM caJcalaM ca yathA bhavatyevaM calantyoHpraticapalayorjilayoryasya sa tathA, 'dharaNitalaveNibhUe' dharaNItalasya veNIbhUto-vanitAzirasaH kezabandhavizeSa iva yaH kRSNatvadIrghatvazlakSNatvapazcAdbhAgatvAdisAdhAt sa tathA, ukaDaphuDakuDilajaDilakakkhaDavigaDa-phaDADovakaraNadacche utkaTobalavatA'myenAdhvaMsanIyatvAt sphuTo-vyaktaH prayalavihitatvAt kuTilaH-tatsvarUpatvAt jaTilaH-skandhadezekesariNAmivAhInAM kesarasadmAvAt karkazo-niSThuro balavattvAt vikaTazca-vistIrNo yaH sphaTATopaH-phaNAsaMrambhaH tatkaraNe dakSo yaH sa tathA, - 'lohAgaradhammamANadhamadhameMtaghose' lohAkare bhAyamAnaM agninA tApyamAnaM lohamiti pamyate tasyeva yaddhamadhamAyamAno-dhamadhametivarNavyaktimivotpAdayan ghoSaH-zabdo yasya sa tathA, 'anAgaliyacaMDativvoresa' anargalitaH-anivArito'nAkalito vA-aprameyazcaNDatIvraHatyarthatIvro roSo yasya sa tatheti, samurhi turiyaMcavalaM dharmataMti zuno mukhaM zvamukhaM tasyevAcaraNaM zvamukhiM-kauleyakasyeva bhaSaNatAM tvaritacapalaM-aticaTulatayA dhaman-zabdaM kurvannityarthaH ! mU. (123) tae NaM te mArgadiyadArayA tao muhuttaMtarassa pAsAyavaDisae saiMvA ratiMvA thitiM vAalabhamANA annamannaevaMvadAsI-evaMkhalu devA0! rayaNaddIvadevayA amheevaMvadAsI-evaM khalu ahaM sakkavayaNasaMdeseNaM suTTieNaM lavaNAhivaiNA jAva vAvattI bhavissai, taMseyaMkhaluamhadevANuppiyA! puracchimille vanasaMDaMgamittae, annamannasa eyamalaiMpaDisuNeti 2 jeNeva puracchimille vanasaMDe teNeva uvAgacchaMti 2 tattha NaM vAvIsu ya jAva abhiramamANA AlIgharaesuyajAva viharaMti, tate NaM te mAgaMdiyadArayA tatthavi saiMvA jAva alabhamANAjeNeva uttarille vanasaMDe teNeva uvA0 2 tattha NaM vAvIsuya jAva jAlIgharaesuya viharaMti, tate NaM te mAgaMdiyadArayA tatthavi satiM vA jAva alabha0 jeNeva paccathimille vaNasaMDe teNeva uvA02 jAva viharati, tate NaM te mAgaMdiya0 tatthavi satiM vA jAva alabha0 annamannaM evaM vadAsI-evaM khalu devA0 ! amhe rayaNadIvadevayA evaM vayAsI-evaM khalu ahaM devANuppiyA! sakkassa vayaNasaMdeseNaM suTieNalavaNAhivaiNAjAvamANaMtubhaMsarIragassa vAvattI bhavissatitaM bhaviyavyaM ettha kAraNeNaM, taM seyaM khalu amhaM dakkhiNille vanasaMDe teNeva pahAretya gamaNAe, tate NaM gaMdhe niddhAti se jahA nAmae ahimaDeti vA jAva aniTTatarAe ceva, tate NaM te mAgaMdiyadArayA teNaM asubheNaM gaMdheNaM abhibhUyA samANA saehiM 2 uttarijjehiM AsAtiM piheti 2 jeNeva dakhiNille vanasaMDe teNeva uvAgayA tattha NaM mahaM egaM AghAtaNaM pAsaMti 2 aDiyarAsisatasaMkulaM bhImadarisaNijaMegaMcatattha sUlAitayaMpurisaMkaluNAtiM vissarAtikaTThAtiM kubamANaM pAsaMti, bhItA jAva saMjAtabhayA jeNeva se sUlAtiyapurise teNeva uvAgacchaMti 2 taM sUlAiyaM evaM vadAsI-esa NaM de0 ! kassAdhayaNe tumaM ca NaM ke kao vA ihaM havvamAgae keNa vA imeyArUvaM AvatiM pAvie?, tate NaM se sUlAtiyae purise mAgaMdiyadArae evaM vadAsI Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/9/123 __ esaNaM devANu0! rayaNadIvadevayAAjhayaNe ahaNNaM devANuppiyA! jaMbuddIvAo dIvAo bhArahAo vAsAo kAgaMdIe AsavANiyae vipulaM paNiyabhaMDamAyAe potavahaNeNaM lavaNasamuI oyAe, tateNaM ahaM poyavahaNavivattIe nivvuDDabhaMDasAre ega phalagakhaMDaM AsAemi, tateNaM ahaM uvujjhamANe 2 rayaNadIvaMteNaM saMvUDhe, tate NaM sA rayaNadIvadevayA mamaMohiNA pAsai 2 mamaM gehai : 2 mae saddhiM vipulAti bhogabhogAti bhuMjamANI viharati, tateNaMsA rayaNadIvadevayA annadA kayAIahAlahusagaMsiavarAhasi parikuviyA samANI mamaM etArUbaM AvatiM pAvei, taMna najatiNaM devA0! tumhapi imesiM sarIragANaM kA manne AvatI bhavissai?,tate NaM te mAgaMdiyadArayA tassa sUlAiyagassa aMtieeyamatthaM soccA nisamma baliyataraM bhIyA jAva saMjAyabhayA sUlAitayaM purisaM evaM va0-kahaNNaM devANu0 ! amhe rataNadIvadevayAe hatthAo sAhatthiM nittharijAmo? tate NaM se sUlAiyae purise te mAgaMdiya0 evaM vadAsI-esa NaM devANu0! puracchimille vanasaMDe selagassa jakkhassa jakkhAyayaNe selae nAmaM AsarUvadhArI jakkhe parivasati, taeNaM se selaejaskhe coddasaTTamuddiThThapuNNamAsiNIsuAgayasamae pattasamaye mahayA ra saddeNaM evaM vadati-ka tArayAmi kaM pAlayAmi?, taM gacchaha NaM tubbhe devA0 ! puracchimillaM vanasaMDaM selagassa jakhassa : maharihaM pupphaccaNiyaM kareha 2 jaNNupAyavaDiyA paMjaliuDA vinaeNaM paJjuvAsamANA ciTTaha, jAheNaM se selaejakkhe Agatasamae pattasamae evaM vadejA-kaMtArayAmikaM pAlayAmi?, tAhe tubbhe vadaha--amhe tArayAhi amhe pAlayAhi, selae bhejakkhe paraMrayaNadIvadevayAe hatthAo sAhatthiM nitthArejA, annahA bhe na yANAmi imesiM sarIragANaM kA manne AvaI bhavissai? vR. 'saI vatti sukhalakSaNaphalabahulatAM smRti vA smaraNaM ativyAkulacittatayA na labhate smarati-cittaramaNaM dhiiMvattidhRti cittasvAsthyamiti, AsayAIti Asye-mukhe 'pihiti'ti pidhantaH-sthagayantaH AghayaNati vadhasthAnaM 'sUlAiyagaM'tizUlikAbhinnaM 'kaluNAItikaruNAjanakatvAt 'kaTThAiMti kaTa-duHkhaMtaprabhavatvAt 'vasisarAIti virUpazabdasvarUpatvAtvacanAnIti gamyate, 'kUjantaM' avyaktaM zabdAyamAnaM 'kAkaMdIe'tti kAkandInagarI tadbhavaH, 'oyAe'tti upAyAtaH-upAgataH, ahAlahussagaMsi'tti yathAprakAre lghusvruupe0,| mU. (124) tate NaM te mAgaMdiya0 tassa sUlAiyassa aMtie eyamaDheM socA nisamma sigdhaM caMDaMcavalaM turiyaM ceiyaMjeNeva puracchimille vanasaMDe jeNeva pokkhariNI teNeva uvA0 poskhariNiM gArhati 2 jalamajaNaM karenti 2 jAI tattha uppalAI jAva geNhati 2 jeNeva selagassa jakkhassa jakkhAyayaNe teNeva u02 Aloe paNAmaM kareMti 2 maharihaMpuSphaccaNiyaMkareti 2 jaNNupAyavaDiyA sussUsamANA namasamANA paJjuvAsaMti, tateNaM se selae jakkhe Agatasamae pattasamaeevaM vadAsI-kaMtArayAmikaMpAlayAmi?, tateNaM temAgaMdiyadArayA udyAe uDetikarayala0 evaM va0-amhe tArayAhi amhe pAlayAhi, taeNaM se selae jarakhe te mArgadiya0 evaM vayA0-evaM khalu devANuppiyA! tubbhamae saddhiM lavaNasamuddeNaM majhaM 2 vIivayamANeNaM sA rayaNadIvadevayA pAvA caMDA ruddA khuddA sAhasiyA bahUhi svaraehi ya mauehi ya anulomehiya paDilomehiya siMgArehi ya kaluNehi yauvasaggehi ya uvasaggaM karehiti, Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mutaskandhaH-1, vargaH, adhyayanaM - 9 T taM jati NaM tubhe devA0 ! rayaNadIvadevayAe etamaThThe ADhAha vA pariyANaha vA avayekkhaha prA to bhe ahaM piTThAto vidhuNAmi, aha NaM tubbhe rayaNadIvadevayAe etamaTTaM no ADhAha no pariyANaha no avekkhaha to bhe rayaNadIvadevayAhatthAto sAhatthiM nitthAremi, tae NaM te mAgaMdiyadArayA selagaM jakkhaM evaM vadAsI-jaNNaM devANu0 ! vaissaMti tassa NaM uvavAvayaNaNise ciTThissAmo, tate NaM se selae jakkhe uttarapuracchimaM disIbhAgaM avakkamati 2 ubviyasamugdhAeNaM samohaNati 2 saMkhejjAtiM joyaNAiM daMDaM nissarai doghaMpi taccaMpi veDavviyasamu0 2 egaM mahaM AsarUvaM viuvvai 2 te mAgaMdiyadArae evaM vadAsI-haM bho mAgaMdiyA ! Aruha NaM devANupiyA ! mama piTThasi tate NaM te mAgaMdiya0 haTTa0 selagassa jakkhassa paNAmaM kareMti 2 selagassa piTThi durUDhA, tate gaM se selae te mAgaMdiya0 duruDhe jANittA sattaTThatAlappamANamettAtiM uDuM vehAsaM uppayati, uppaittA va tAe ukkiTThAe turiyAe devayAe lavaNasamudde majjhaMmajjheNaM jeNeva jaMbuddIve dIve jeNeva bhArahe jeNeva caMpA nayarI teNeva pahArettha gamaNAe / vR. 'uddiTTha' tti amAvAsyA, 'Agayasamae 'tti AsannI bhUto'vasaro yasya sa ityarthaH, prAptastu sAkSAdeva, 'hatthAo' ti hastAd grahaNapravRttAt 'sAhatthi' ti svahastena 'siMgArehi' ti zrRGgArarasopetaiH kAmotkocakaiH karuNaistathaiva uvasargoH - upadravairvacanaceSTAvizeSarUpaiH 'avayakkhaha' apekSaddhaM 'bhae saddhiM hasiyANi' ityAdi, iha ktapratyayo bhAve tasya copAdhibhedena bhedasya vivakSaNAd bahuvacanaM, anyathA yadyuvAbhyAM mayA sArddhaM hasitaM cetyAdi vAcyaM syAt, tathA ratAni ca akSAdibhiH lalitAni ca IpsitAni lIlA vA 'kIliyANi yatti jalAndolanakakrIDAdibhiH hiNDitAni ca vanAdiSu vihatAni mohitAni ca-nidhuvanAni, etacca vAkyaM kAkkA'dhyeyaM, tata upAlambhaH pratIyate / mU. (125) tate NaM sA rayaNadIvadevayA lavaNasamudaM tisattakhutto anupariyadRti jaM tattha taNaM vA jAva eDeti, jeNeva pAsAyavaDeMsa eteNeva uvAgacchati 2 te mAgaMdiyA pAsAyavaDiMsae apAsamANI jeNeva puracchimille vanasaMDe jAva savvato samaMtA maggaNagavesaNaM kareti 2 tesiM mAyaMdiyadAragANaM kacchai sutiM vA 3 alabhamANI jeNeva uttarille evaM ceva paJccatthimillevi jAva apAsamANI ohiM pauMjati, te mAgaMdiyadArae selaeNaM saddhiM lavaNasamuddaM majjhamajjheNaM vIivayamANe 2 pAsati 2 AsuruttA asikheDagaM geNhati 2 sattaTTha jAva uppayati 2 tAe ukkiTThAe jeNeva mAgaMdiya0 teNeva uvA0 2 evaM va0-haM bho mAgaMdiya0 appatdhiyapatthiyA kiNNaM tubbhe jAgaha mamaM vippajahAya selaeNaM jakkheNaM saddhiM lavaNasamuddaM majjhaMmajjheNaM vItIvayamANA ?, 173 taM evamavi gae jai NaM tubbhe mamaM avayakkhaha to bhe atthi jIviyaM, ahannaM nAvayakkhaha to imeNaM nIluppalagavala jAva eDemi, tate NaM te mAgaMdiyadArayA rayaNadIvadevayAe aMtie eyamaTThe so0 nisa0 abhIyA atatthA aNuvviggA akkhubhiyA asaMbhaMtA rayaNadIvadevayAe eyamahaM no ADhaMti no pari0 no avayakkhaMti, anADhAyamANA apari0 anavayakkhamANA selaeNa jakkheNa saddhiM lavaNasamudde majjhamajjheNaM vItivayaMti, tate NaM sA rayaNadIvadevayA te mAgaMdiyA jAhe no saMcAeti bahUhiM paDilomehi ya uvasaggehi yacAlittae vA khobhittae vA vipariNAmittae vA lobhittae vA tAhe mahurehi siMgArehi ya kaluNehi Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-19/125' yauvasaggehi yauvasaggeuM payattA yAvi hotthA, haMbhomArgadiyadAragA! jati NaM tubbhehiM devANuppiyA mae saddhiM hasiyANi yaramiyANi yalaliyANi yakIliyANiya hiMDiyANiya mohiyANi yatAI gaMtubbhe savvAti agaNemANAmamaM vippajahAya selaeNaM saddhiM lavaNasamudaM majhamajjheNaM vIivayaha, tate NaM sA rayaNadIvadevayA jinarakkhiyassa maNaM ohiNA AbhAeti AbhoettA evaM vadAsI-nicaM'piyaNaM ahaM jinapAliyassa aniTThA 5 nicaM mama jinapAlie aniTTe 5 niccaMpiya NaM ahaM jinarakkiyassa iTThA 5 niccaMpiya NaM mamaM jiNarakhie iDhe 5, jati NaM mamaM jinapAlie royamANI kaMdamANI soyamANI tippamANI vilavamANI nAvayakhati kiNNaM tumaMjinaraskhiyA! mamaM royamANijAva nAvayakkhasi?, tate NaM vR. 'tae NaM sA rayaNadIve tyAdi sUtraM vAcanAntare rUpakavizeSadvayabhrAntiM kroti,| mU. (126) "sA pavararayaNadIvassa devayA ohiNA uMjinarakkhiyassa manaM / nAUNa vadhanimittaM uvarimAgaMdiyadAragANaM donnhpi|| va. tathAhi-'sApavararayaNadIvassa devayAohiNA ujinarakkhiassanAUNa vahanimittaM uvari mAiMdidAragANa doNhaMpi' ityekaM 'dosakaliyA salIlayaM nANAvihacuNNavAsamIsiyaM divvaM ghANamaNanivvuikaraM savvouyasurahikusumavuTThikaraM pamuMcamANI'iti dvitIyaM, evamanyAnyapi paribhAvanIyAni padyAni, padyabandhaM hi vinA tukArAdinipAtAnAM pAdapUraNArthAnAM nirdezo naghaTate, aparimitAni ca chandaHzAstrANIti, arthastvevam-sA devatA jinarakSitasya jJAtvA bhAvamitizeSo vadhanimittaM tasyaiva, vacanamidaM bravIti smeti smbndhH,| mU. (127) dosakaliyA salaliyaM nAnAvihacuNNavAsamIsaM (siya) divvaM / ghANamaNanivvuikaraM savvouyasurabhikusumavuDhei pamuMcamANI // vR. 'dosakaliya'tti dveSayuktA, 'salIlaya'ti salIlaM yathA bhavatItyarthaH, 'cuNNavAsa'tti cUrNalakSaNA vAsAH cUrNavAsAH tarmizrA yA sA tathA tAM divyAM ghrANamanonivRttikArI sarvartukAnAM surabhINAM ca kusumAnAM yA vRSTiH sA tathA tAM prmunycntii| mU. (128) nAnAmaNikaNagarayaNaghaMTiyakhiMkhiNiNeUramehalabhUsaNaraveNaM / disAo vidisAo pUrayaMtI vayaNamiNaM beti sA sakalusA / / vR.tathA nAnAmaNikanakaratnAnAM sambandhInighaNTikAzca kiGkiNyazca-kSudraghaNTikA nupUrI capratItau mekhalAca-rasanA etallakSaNAni yAni bhUSaNAniteSAMyoravastena iti rUpakA) 'disAo vidasAo pUrayaMti vayaNamiNaM vei yatti dizo vidizazca pUrayantI vacanamidaM vakSyamANaM bravIti sA devatA, 'sakalusa'tti saha kaluSeNa pApena varttate yA sA tatheti tRtIyaM / mU. (129) hola vasula gola nAha daita piya ramaNa kaMta sAmiya nigdhiNa nitthakka / chinna nikkiva akayaluya siDhila bhAva nillajja lukkha ___ akaluNa jinarakkiya manjhaM hiyyrkkhgaa!|| vR.heho (hA) la he vasula hegola etAnica padAninAnAdezApekSayA puruSAdhAmantraNavacanAni gauravakutsAdigarbhANi vartante, ho(hA)la iti dazavaikAlike hola iti dRzyate, tathA nAtha ! Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayanaM-9 175 -yogakSemakarin! dayita!-vallabha! rakSita! iti vA priya!-premakataH! ramaNa-bhataH ! kAnta!-- kamanIya! svAmika!-adhipate! nighRNa!-nirdaya! sasnehAyA viyogaduHsthAyAmama parityAgAt 'nitthakka'ttianavasarajJa anuraktAyA mamAkANDe eva tyAgAdityarddhaM / 'chinnatti styAna ! kaThina madIyAtyantAnukUlacaritAdravIkRtahadayatvAt niSkRpa! mama duHkhitAyA apratIkArAtU, akRtajJa! madIyopakArasyAnapekSaNAt zithilabhAva! akasmAd mama mocanAt nirlajja ! pratipannatyAgAt rUkSa! snehakAryAkaraNAt akaruNa! he jinarakSitamama hadayarakSaka !-viyogaduHkhena zatadhAsphuTato hadayasya trAyaka punarmama svIkaraNata ityarthaH iti caturthaM, / mU. (130) nahu juJjasi ekkiyaM anAhaM abaMdhavaM tujjha calaNaovAyakAriyaM ujjhiuM mahaNNaM / ahaM tume vihUNA na samatthAvi jiiviuNkhnnNpi|| vR. 'nahu' naiva yujyase-arhasi ekakAmanAthAmabAndhavAM tava calanopapAtakArikAMpAdasevAvidhAyinImujjhitumadhanyAmiti, iha ca samAnArthanekazabdopAdAne'pi na punaruktadoSaH sambhramAbhihitatvAt, ydaah||1|| "vaktA harSabhayAdibhirAkSiptamanAH stuvaMstathA nindan / yatpadamasakRd brUyAt tatpunaruktaM na dossaayaa|" iti ardhaM, he guNasaMkara!-guNasamudAyarUpa! haM iti akAralopadaraasanAdahamiti dRzyaM tvayAvihInA na samarthA jIvituM kSaNamapIti paJcamaM / / mU. (131) imassa u anegjhsmgrvividhsaavysyaauldhrss| rayaNAgarassa majjhe appANaM vahemi tujha purao ehi niyattAhi jaisi kuvio khamAhi ekAvarAhaM me / / vR.tathA 'imassa uttiasyapunaH aneke ye jhaSA-matsyA makarA-grAhAHvividhazcApadAzcajalacarazrudrasattvarUpAsteSAM yAni zatAni teSAmAkulagRhaM AkIrNagehaM jhaSAdInAM vA sadA-nityaM kulagRhamiva kulagRhaM yaH sa tathA tasyetyarddha, ratnAkarasya-samudrasya madhye AtmAnaM 'vahemitti hanmi tava-bhavataH purataH-agrataH tathA ehi nivartasva 'jaisi'tti yadi bhavasi kupitaH kSamasvaikAparAdhaM tvaM me iti SaSThaM! mU. (132) tujjha ya vigayaghaNavimalasamimaMDalagArasassirIyaM saarynvkmlkumudkuvlyvimldlnikrsrisnibhN| nayaNaM vayaNaM pivAsAgayAe saddhA me pecchiuMje avaloehi tA io mamaM nAha jA te pecchAmi vayaNakamalaM / / kha. 'tujjha yatti tava ca vigadhanaM vimalaMca yacchazimaNDalaM tasyevAkAro yasya zriyA ca saha yadvarttate tattathA, pAThAntareNa vigataghanavimalazazimaNDalenopamA yasya sazrIkaM ca yattattathA, zAradaM-zaratkAlasamabhavaM yannavaM-pratyagraM kamalaM ca-sUryabodhyaM kumudaM ca-candrabodhaM kuvalayaM ca-nIlotpalaM teSAM yodalanikaraH-dalavRndaM tatsadaze nitarAMbhAta iti-nibheca nayane yatra tattathA, pAThAntareNa zAradanavakamalakumude ca te vimukule ca te vikasite zeSaM tathaiva, Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/9/132 __ -vadanaM-mukhaM pratItivAkyazeSaH,pipAsAgatAyAH- mukhajarzanajalapAnecchayA AyAtAyAH tAMvA gatAyAH-prAptAyAH kasyAH?-me-mama zraddhA-abhilASaH kiM kartu?-prekSituM-avalokayituM je iti pAdapUraNe nipAtaH avalokaya tA iti-tatastAvaditi vA itaH-asyAM dizi mAM nAtha jA iti-yena yAvaditi vA te-tava prekSe vadanakamalamiti ruupkN| mU. (133) evaMsappaNayasaralamaharAtiM puNo 2 kaluNAI vayaNAti jaMpamANI sA pAvA maggao samagNei paavhiyyaa| vR. evaM sapraNayAni-sehAnIva saralAni-sukhAvagamyAbhidheyAni madhurANi ca-bhASayA komalAni yAni tAni tathA, tathA karuNAni-karuNotpAdakatvAt vacanAni jalpantI sA pApA kriyayA mArgataH-pRSThataH samanveti-samanugacchati pApahadayeti / mU. (134) tate NaM se jinarakhie calamaNe teNeva bhUsaNaraveNaM kaNNasuhamaNohareNaM tehi ya sappaNayasaralamahurabhaNiehiM saMjAyaviuNarAe rayaNadIvassa devayAe tIse suMdarathaNajahaNavayaNakaracaraNanayaNalAvanarUvajovvaNasiriMca divvaM sarabhasauvagahiyAIjAti vibboyavilasiyANiyavihasiyasakaDakkhadihinissasiyamaliyauvalaliyaThiyagamaNa-paNayakhijjiyapAsA diyANi ya saramANe rAgamohiyamaI avase kammavasagae avayavati maggato saviliyaM, tate NaM jiNarakkhiyaM samuppannakaluNabhAvaM maccugalatyallaNoliyamaI avayakkhaMtaM taheva javakhe ya selae jANiUNa saNiyaM 2 ubihati niyagapiTTAhi vigayasattaM, tate NaM sA rayaNadIvadevayA nissaMsA kaluNaM jinarakkhiyaM sakalusA selagapiTThAhiuvayaMtaMdAsa! maosittijapamANIappattaMsAgarasalilaM geNhaya bAhAhiM ArasaMtaMuTuMubvihati, aMbaratale ovayamANaMca maMDalaggeNa paDicchittA nIluppalagavalaayasippagAseNa asivareNaM khaMDAkhaMDiM karetara tatya vilavamANaM tassaya sarasavahiyassa ghettUNa aMgamaMgAti saruhirAiM ukkhittabaliM cauddisiM kareti sA paMjalI phitttthaa| vR.tato'sau jinarakSitazcalamanAH-abhyupagamAccalitacetAH avayakkhaitti sambandhaH, kiMbhUtaH?-saJjAtadviguNarAgaHpUrvakAlApekSayA, kasyAM?-raladvIpadevatAyAM, kena kaizcetyAha-tena ca-pUrvoktena bhUSaNaraveNakarNasukho manoharazcayastena taizcapUrvavarNitaiH sapraNayasaralamadhurabhaNitaiH, tathA tasyA devatAyAH sundaraM yatstanajaghanavadanakaracaNanayanAnAM lAvaNyaM-spRhaNIyatvaM tatra rUpaM ca-zarIrasundaratvaMca yauvanaMca-tAruNyaM teSAM yA zrIH-sampat sAtathA tAMca divyAM-devasambandhinI smaranniti sambandhaH, tathA sarabhasAni-saharSANi yAnyupagRhitAni-AliGgitAni tAni tathA _ 'vibboyakAH' strIceSTAvizeSAH vilasitAni ca-netravikAralakSaNAni ca tAni tathA, vihasitAnica-arddhasitAdIni sakaTAkSAH- sApAGgadarzanAH STayo-vilokitAniniHzvasitAni ca-kAmakrIDAyAH samudbhavAnimalitAnica-puruSAbhilaSaNIyayoSidaGgamardanAnicapAThAntareNa maNitAni ca-ratakUjitAni upalalitAni ca-krIDitavizeSarUpANi pAThAntareNa lalitAniIpsitAni krIDitAni vA sthitAni ca-svabhavaneSu utsaGgAsanAdiSu vA avasthAnAni gamanAni ca-haMsagatyA caGkamaNAnipraNayakheditAnica-praNayaroSaNAniprasAditAnica-kopaprasAdanAnIti dvandvastAni ca smrn-cintyn| rAgamohitamatiH avaza Atmana iti gamyate, karmavazaM-karmaNaH pArAtantrayaM gato yaH sa ___ Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-9 tathA pAThAntare karmavazAt vegena mohasya naDito-viDambito yaH sakarmavazaveganaDitaH, 'avaikkhaittiavekSate-nirIkSatesmamArgataH-pRSThato'valokayatitAmAgacchantImityarthaH, saviliyaMti savrIDaM, salajjamityarthaH / maccugalathallaNollimayaiMti mRtyunA yamarAkSasena 'galatthallA' hastena galagrahaNarUpAtayAnoditA-svadezagamanavaimukhyena yamapurIgamanAbhimukhIkRtAmatiryasya sa tathA taM avekkhamANaM tathaiva yakSastu zailako jJAtvA zanaiH 2 'ubihai'tti udvijahAti-UrddhaM kSipati, 'taheva saNiyaM' ityetat padadvayaM vAcanAntare nopalabhyate nijakapRSThAt zarIrAvayavavizeSAt 'vigayasatthaM ti vigatasvAsthyaM pAThAntare vigatazraddho yakSaHzailaka iti, 'ovayaMtaMti avapatantaM 'sarasabahiyassa'tti sarasaM-abhimAnarasopetaM vadhitohato yaH satathA tasya 'aMgamaMgAIti zarIrAvayavAn 'ukkhittabaliM'ti utkSiptaH-Urddha AkAze kSipto na bhUmipaTTAdiSu nivezito yo baliH-devatAnAmavapahAraH sa tathA taM caturdizaM karoti, sA devatA 'paMjali'tti prakRtAJjaliH prkRsstttossvtii| mU. (135) evAmeva samaNAuso ! jo amhaM niggaMthANa vA 2 aMtie pavvatie samANe punaravi mANussae kAmabhoge AsAyati patthayati pIheti abhilasati se NaM iha bhave ceva bahUNaM samaNANaM 4 jAva saMsAraM aNupariyaTTissati, jahA vA se jinarakhie vR. 'evameve tyAdi nigamanaM AsAya'ttiprAptAnAzrayatimajate-aprAptAnprArthayateRddhimantaM yAcate spRhayati-aprArthita eva yadyayaM zrImAn bhogAn me dadAti tadA sAdhu bhavati ityevaMrUpAM spRhAM karoti abhilaSati-haTAhaTeSu zabdAdiSu bhogecchAM krotiityrthH,| mU. (136) "chalao avayakkhaMto nirAvayakho gao avigghennN| tamhA pavayaNasAre nirAvayakkheNa bhaviyavyaM / / vR.atrArthe 'chaliuM' gAhA-chalito-vyaMsito'narthaM prAptaH avakAzana pazcAdbhAgamavalokayajinarakSitaitiprastutameva 'nirakyakkho niravakAGkSaH pazcAdbhAgamanavekSamANastannisspRha ityartho gataH-svasthAnaM prApto'vighnena-antarAyabhAvena jinapAlita iti vakSyamANaM, eSa dhAntAnuvAdo, dArzantikastvevaM-yasmAdevaM tasmAt 'pravacanAsAre' cAritre labdhe satIti gamyate 'niravakAGkSaNa' parityaktabhogAn prati nirapekSeNa-anabhilASavatA bhvitvymiti| mU. (137) bhoge avayakkhaMtA paDaMti saMsArasAyare ghore| bhogehiM niravayakkhA taraMti saMsArakatAraM / / " vR. 'bhoge' gAhA cAritraM pratipadyApi bhogAnavakAGkSantaH patanti saMsArasAgare ghore jinarakSatavat, itare tu taranti jinapAlitavat smudrmiti|| iha vizeSopanayamevaM varNayanti vyaakhyaataar:||1|| "jaha rayaNadIvadevI taha etthaM aviraI mahApAvA / jaha lAhatthI viNiyA taha suhakAmA ihaM jIvA / / // 2 // jaha tehiM bhIehiM diTTho AdhAyamaMDale puriso| saMsAradukkhabhIyA pAsaMti taheva dhammakahaM / / jaha teNa tesi kahiyA devI dukkhANa kAraNaM ghoraM / 712 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 tatto ci nitthAro selagajavakkhAo natratto // taha dhammakahI bhavvANa sAhae diTThaaviraisahAvo / sayalahaheubhUo visayA virayaMti jIvANaM / / sattANaM duhattANaM saraNaM caraNaM jiNiMdapannattaM / AnaMdarUvinivvANasAhaNaM tahaya desei // jaha tesiM tariyavvo ruddasamuddo taheva saMsAro / jaha tesi sagihagamaNaM nivvANagamo tahA etvaM // jaha selagapiTTAo bhaTTho devIi mohiyamaIo / sAvayasahassapauraMmi sAyare pAvio nihaNaM / / taha aviraIi naDio caraNacuo dukkhasAvayAiNNe / nivaDai upArasaMsArasAyare dAruNasaruve // jaha devI akkhoho patto saTThANa jIviyasuhAI / taha caraNaDio sAhU akkha oho jAi nivvANaM // mU. (138) tate sA rayaNaddIvadevayA jeNeva jinapAlie teNeva uvA0 bahUhiM anulomehi ya paDilomehi ya kharamahurasiMgArehiM kaluNehi ya uvasaggehi ya jAhe no saMcAei cAlittae vA khobhi0 vippa0 tAhe saMtA taMtA paritaMtA nivviNNA samANA jAmeva disiM pAu0 tAmeva disaM paDigayA, tate gaM se selae jakkhe jinapAlieNa saddhiM lavaNasamudaM majjhaMmajjheNaM vItiyavati 2 jeNeva caMpAnayarI teNeva uvAgacchati 2 caMpAe nayarIe aggujjANaMsi jinapAliyaM paTThAto oyAreti 2 evaM vaM0 - esa NaM devA0 ! caMpAnayarI dIsatittikaTTu jinapAliyaM Apucchati 2 jAmeva disiM pAunbhUe tAmeva disiM paDigae / // 4 // // 5 // // 6 // // 7 // // 8 // jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/9/137 // 9 // mU. (139) tate gaMjinapAlie caMpaM anupavisati 2 jeNeva sae gihe jeNeva ammApiyaro teNeva uvAgacchai 2 ammApiUNaM royamANe jAva vilavamANe jinarakkhiyavAvattiM nivedeti, tate NaM jina pAlie ammApiyarI mittanAti jAva pariyaNeNaM saddhiM royamANAtiM bahUI loiyAI mayakiccAI kareti 2 kAleNaM vigatasoyA jAyA, tate gaMjiNapAliyaM annayA kayAi suhAsaNavaragataM ammApiyaro evaM vaMdAsI - kahaNNaM puttA! jinarakkhie kAlagae ?, tate gaM se jiNapAlie ammApiUNaM lavaNasamuddottAraM ca kAliya- vAyasamutthaNaM potavahaNavivattiM ca phalahakhaMDa AsAtaNaM ca rayaNadIvuttAraM ca rayaNadIvadevayAginaM ca bhogavibhUiM ca rayaNadIvadevayA appAhaNaM ca sUlAiyapurisadarisaNaM ca selagajakkha AruhaNaM ca rayaNadIvadevayAuvasaggaM ca jinarakkhayavivattiM ca lavaNasamuddauttaraNaMca caMpAgamaNaM ca selagaja- kkha ApucchaNaM ca jahAbhUyamavitahamasaMdiddhaM parikaheti, tate NaM jinapAlie jAva appasoge jAva vipulAtiM bhogabhogAI bhuMjamANe viharati / mU. (140) teNaM kAleNaM 2 samaNe0 samosaDhe, dhammaM socA pavvatie ekkArasaMgavI mAsieNaM sohamme kappe do sAgarovame, mahAvidehe sijjhihiti / evAmeva samaNAuso ! jAva mANussae kAmabhoe no puNaravi AsAti se NaM jAva vItivatissati jahA vA se jinpaalie| evaM khalu jaMbU Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayana-9 179 sapaNeNaM bhagavayA navamassa nAyajjhayaNassa ayamaDhe pannattettibemi / / adhyayanaM-9-samAptam muni dIparalasAgareNa saMzodhitA sampAditA jJAtAdharmakathAjasUtre prathama zrutaskandhe navama adhyayanasya abhayadevasUri viracitA TIkA prismaaptaa| (adhyayanaM-10-candramA vR. atha dazamaM vidriyate, tasya cAyaM pUrveNa saha sambandhaH-anantarAdhyayane'virativazavavazavarttinoranarthetarAvuktI, iha tuguNahAnivRddhilakSaNAvanArthIpramAdyapramAdinorabhidhIyate ityevaMsambaddhamidam mU. (141) jati NaM bhaMte ! samaNeNa0 navamassa nAyajjhayaNassa ayamaDhe pannatte dasamassa ke aTe0 ?, evaM khalu jaMbU? teNaM kAleNaM 2 rAyagihe nagare sAmI samosaDhe goyamasAmI evaM vadAsI-kahannaM bhaMte ! jIvA vaDaMti vA hAyanti vA ?, go0 ! se jahA nAmae bahulapakkhassa pADivayAcaMde punnimAcaMdaMpaNihAya hINo vaNNeNaMhINe sommayAehINe niddhayAe hINe kaMtIe evaM dittIe juttIe chAyAe pabhAe oyAe lessAe maMDaleNaM tayAnaMtaraM caNaMbIyAcaMde pADivayaM caMdaM paNihAya hInatarAevaNNeNaMjAvamaMDaleNaMtayAnataraMcaNaMtatiAcaMdebitiyAcaMdaMpaNihAya hInatarAe vaNNeNaM jAva maMDaleNaM, evaM khalu eeNaM kameNaM parihAyamANe-2 jAva amAvAsyA caMde cAuddasi caMdaM paNihAya naDhe vaNNeNaM jAvanaDe maMDaleNaM, evAmeva samaNAuso! jo amhaM niggaMtho vA niggaMdhI vAjAva pavvaie samANe hINe khaMtIe evaM muttIe guttIe aJjaveNaM maddaveNaM lAghaveNaM sacceNaM taveNaM ciyAe akiMcaNayAe baMbhaceravAseNaM, tayAnaMtaraM ca NaM hIne hInatarAe khaMtIe jAva hINatarAe baMbharavAseNaM, evaM khalu eeNaM kameNaM parihAyamANe 2 naDhe khaMtIejAva naDhe baMbhaceravAseNaM, se jahA vA sukkapakkhassa pADivAyacaMde amAvAsAe caMdaMpaNihAya ahievaNNeNaMjAvaahie maMDaleNaMtayANaMtaraMcaNaM biiyAcaMdepaDivayAcaMda paNihAya ahiyayarAe vaNNeNaMjAva ahiyatarAe maMDaleNaM evaM khalu eeNaM kameNaM parivuDDemANe 2 jAva puNNimAcaMde cAuddasiM caMdaM paNihAya paDipuNNaM vaNNaNaM jAva paDiyunne maMDaleNaM, evAmeva samaNAuso!jAva pavvatie samANe ahiekhaMtIejAvabaMbhaceravAseNaM, tayAnaMtaraM ca NaM ahiyayarAe khaMtIe jAva baMbhaceravAseNaM, evaM khalu eeNaM kameNaM parivaDhe mANe 2 jAva paDipunne baMbhaceravAseNaM, evaM khalu jIvA vaTuMti vA hAyaMti vA, evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavatA mahAvIreNaM dasamassa nAyajjhayaNassa ayamaDhe pannattettibemi / / vR. sarvaM sugamam, navaraM jIvAnAM dravyato'nantatvena pradezatazca pratyekamasaGkhyAtapradezatvenAvasthitaparimANatvAt varddhante guNaiH hIyante ca taireva / anantaranirdezatvena hAnimeva tAvadAha-'se jahe tyAdi, 'paNihAe'tti praNidhAyApekSya 'varNena' zuklatAlakSaNena 'saumyatayA' sukhadarsanIyatayA snigdhatayA' arukSatayA 'kAntyA' kamanIyatayA 'dIptayA' dIpanenavastuprakAzanenatyarthaH 'juttIya'tti yuktatyA aakaashsNyogen,| khaNDena hi maNDalenAlpataramAkAzaM yujyate na punaryAvatsampUrNena, 'chAyAyA' jalAdI Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/10/141 pratibimbalakSaNayA zobhayAvA 'prabhayA' udgamanasamayeyadhutisphuraNaMtayA oyAe'ttiojasA dAhApanaya nAdisvakAryakaraNazaktyA 'lezyayA' kiraNarUpayA 'maNDalena' vRttatayA, kSAntyAdiguNahAnizca kuzIlasaMsargAt sadgurUNAma paryupAsanAt pratidinaM pramAdapadAseknAt tathAvidhacAritrAvaraNakarmodayAcca bhavatIti, guNavRddhistvetadviparyAyAditi, evaM ca hIyamAnAnAM jIvAnAM na vAJchitasya nirvANasukhasyAvAptirityanarthaH, Aha c||1|| "caMdovva kAlapakkhe parihAI pae pae pmaaypro| taha uggharaviggharaniraMgaNovina ya icchiyaM lahai ||"tti guNairvarddhamAnAnAM tu vAJchitArthAvAptertha iti, vizeSayojanA punrevm||1|| "jaha caMdo taha sAhU rAhuvaroho jahA taha pmaao| vaNNAI guNagaNo jaha tahA khamAI samaNadhammo / / // 2 // puNNovi paidinaM jaha hAyaMto savvahA sasI nasse / taha puNNacaritto'vihu kusIlasaMsaggimAIhiM / / // 3 // jaNiyapamAo sAhU hAyaMto paidiNaM khamAIhiM / jAyai nahacaritto tatto dukkhAI pAve // // 4 // (tathA) -- 'hINaguNovihu houM suhgurujogaaijnniysNvego| puNNasarUvo jAiya vivaDDamANo sasaharovva / / zrutaskandha :1 - adhyayanaM-10--samAptam (adhyayanaM-11-dAvadravaH) vR.athaikAdazamaM vivriyate-asya pUrveNa sahAyaM sambandhaH-pUrvatra ca pramAdyapramAdinauguNahAnivRddhilakSaNAvanarthArthAvuktI, iha tu mArgArAdhanavirAdhanAbhyAM tAvucyete itisambaddhamidam mU. (142) jati NaM bhaMte! dasamassa nAyamjhaNassa ayamaDhe ekkArasamasa ke aTe0?, evaM khalujaMbU!teNaM kAleNaM 2 rAyagihe goyame evaM vadAsI-kahaNaM bhaMte! jIvAArAhagA vA virAhagA vA bhavaMti ?, go0 ! se jahA nAmae egaMsi samuddakUlaMsi dAvaddavA nAmaM rukkhA pannattA kiNhA jAva niuruMbabhUyA pattiyA puphiyA phaliyA hariyagarerijamANA sirIe atIva uvasobhemANA 2 ciTThati, jayA NaM dIviccagA IsiM purevAyA pacchAvAyA maMdAvAyA mahAvAyA vAyaMti tadA NaM bahave dAvaddavA rukkhA pattiyA jAya ciTuMti appegatiyA dAvaddavA rukkhA junnA jhoDA parisaDiyapaMDupatapuSphaphalA sukkarukkhao viva milAyamANA 2 citttthti,| evamAmeva samaNAuso ! je amhaM niggaMtho vA niggaMthI vA jAva pavvatite samANe bahUNaM samaNANaM 4 sammaM sahati jAva ahiyAseti bahUNaM annautthiyANaM bahUNaM gihatthANaM no sammaMsahati jAva no ahiyAseti esaNaM mahe purise desavirAhae pannatte samaNAuso! jayANaM sAmuddagA IsiM purevAyA pacchAvAyA maMdavAyA mahAvAtA vAyaMti tadANaM bahave dAvaddayA rukkhA juNNA jhoDA jAva milAyamANA 2 ciTThati, appegaiyA dAvaddavA rukkhA pattiyA puphiyA jAva uvasobhemANA 2 citi, evAmeva samaNAuso!jo amhaM niragaMthovA niggaMdhI vApacatie samANebahUNaMannautthiyANaM Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 181 zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayana-11 bahUNaMgihatthANaM samma sahati bahUNaM samaNANaM 4 no sammaM sahati esa gaMmae purise desArAhae pannatte smnnaauso!| jayANaM no dIvicaggA no sAmuddagA IsiM purevAyA pacchAvAyA jAva mahAvAyA tate NaM savve dAvaddavA rukkhA juNNA jhoDA0 evAmeva samaNAuso ! jAva pavvatie samANe bahUNaM samaNANaM 2 bahUNaM annautthiyagihatthANaM no sammaMsahati esaNaM mae purise savvavirAhae pannatte samaNAuso!, jayA NaM dIviccagAvi sAmuddagAvi IsiM purevAyA pacchAvAyA jAva vAyaMti tadA NaM sabve dAvaddavA rukkhA pattiyA jAva ciTThati, evAmeva samaNAuso ! je amhaM pavvatie samANe bahUNaM samaNANaM bahUNaM annautthiyagihatyANaM sammaM sahati esaNaM mae purise savvArAe pa0!, evaM khalu go0! jIvA ArAhagA vA virAhagA vA bhavaMti, evaM khalu jaMbU! samaNeNaM bhagavayA ekkArasamassa ayamaDhe pnnttettibemi|| vR. sarvaM sugama, navaraM ArAdhakA jJAnAdimokSamArgasya virAdhakA api tasyaiva 'jayA NamityAdi 'dIviccagA' dvaipyA dvIpasambhavA ISat purovAtAH-manAk-sasnehavAtA ityarthaH,pUrvadiksambandhinovA, pathyA vAtA-vanaspatInAMsAmAnyena hitA vAyavaH pazcAdvAtA vAmandAH-zanaiH saJcAriNaH mahAvAtAH-udaMDavAtA vAnti tadA 'appegAiya'tti apyeke kecanApi stokA ityarthaH, 'juNNa ttijIrNAivajIrNAH, jhoDa:-patrAdizATanaM, tadyogAtte'pijhoDAH,ataevaparizaTitAni kAnicicca pANDUni patrANipuSpaphalAni ca yeSAM te tathA zuSkavRkSaka iva mlAyantastiSThanti ityeSa dRSTAnto, yojanA tvasyaivaM 'evAmeve tyAdi, annautthiyANaM ti anyayUthikAnAM-tIrthAntarIyANAM kApilAdInAmityarthaH, durvacanAdInupasargAn no samyak sahate iti, 'esa Nati ya evaMbhUtaH eSa puruSo dezavirAdhako jJAnAdimokSamArgasya, iyamatra vikalpacatuSTaye'pi bhAvanA-yathA dAvadravyavRkSasamUhaH svabhAvato dvIpavAyubhiH bahutaradezaiH svasampadaH samRddhimanubhavatidezena cAsamRddhiM 1 samudravAyubhizcadezairasamRddhiM dezena ca samRddhi 2 mubhayeSAM ca vAyUnAmabhAve samRdhyabhAva 3 mubhayasadbhAveca sarvataH samRddhi 4 mevaM krameNa sAdhuHkutIrthikagRhasthAnAMdurvacanAdInyasahamAnaH zAntipradhAnasyajJAnAdimokSamArgasya dezato virAdhanAM karoti, zramaNAdInAMbahumAnaviSayANAMdurvacanAdikSamaNena bahutaradezAnAmArAdhanAt 1 zramaNAdidurvacanAnAM tvasahane kutIrthikAdInAM sahane dezAnAM virAdhanena dezata evArAdhanAM karoti 2 ubhayeSAmasahamAno virAdhanAyAM sarvathA tasya varttate 3 sahamAnazca sarvathA''rAdhanAyAmiti 4, iha punarvizeSayojanAmevaM vrnnynti||1|| "jaha dAvaddavataruvaNamevaM sAhU jaheva dIviccA / vAyA taha smnnaaiyspkhvynnaaiNdushaaii|| // 2 // jaha sAmuddayavAyA th'nntitthaaikdduyvynnaaii| kusumAisaMpayA jaga sivamaggArAhaNA taha u / / // 3 // jaha kusumAiviNAso sivamaggavirAhaNA tahA neyA / jaha dIvavAujoge bahu iTTI Isiya anniddddii| // 4 // tahasAhammiyavayaNANa sahamANArAhaNA bhave bahuyA / Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 // 5 // // 6 // // 7 // // 8 // jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/11/142 irANasahaNe puNa sivamaggavirAhaNA thovA || jaha jalahi vAujoge theviDDI bahuyarA ya'NiDDI ya / taha parapakkhakkhamaNe ArAhaNamIsi bahuyayaraM // jaha ubhayavAuvirahe savvA tarusaMpayA viNaTThatti / animittobhayamacchararuve virAhaNA taha ya / / jaha ubhayavAujoge savvasamiDDI vanassa saMjAyA / taha ubhayavayaNasahaNe sicamaggArAhaNA vRttA // tA putrasamaNadhammArAhaNacitto sayA mahAsatto / savveNavi kIraMtaM saheja savvaMpi paDikUlaM // " zrutaskandha : 1, adhyayanaM - 11 - samAptam adhyayanaM - 12 - udakajJAtaH vR. adhunA dvAdazaM vikriyate, asya caivaM sambandhaH -- anantarajJAte cAritradharmmasya virAdhakadharmmasya virAdhakatvamArAdhakatvaM coktamiha tu cAritrArAdhakatvaM prakRtimalImasAnAmapi bhavyAnAM sadguruparikarmmaNAto bhavatItyudakodAharaNenAbhidhIyate, ityevaM sambaddhamidam mU. (143) jati NaM bhaMte! samaNeNaM jAva saMpatteNaM ekkArasamassa nAyajjhayaNassa ayama0 bArasamassa NaM nAyajjhayaNassa ke aTTe paM0 ?, evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 caMpA nAma nayarI punnabhadde jitasattU rAyA dhAriNI devI, adInasattU nAmaM kumAre juvarAyA yAvi hotyA, subuddhI amace jAva rajjadhurAciMtae samaNovAsa, tIse NaM caMpAe nayarIe bahiyA uttarapuracchimeNaM ege parihodae yAvi hotyA, meyavasAmaMsaruhirapUyapaDalapoccaDe mayagakalevarasaMchaNNe amaNuNNe vaNNeNaM jAva phAseNaM, se jahA nAma ahimaDeti vA gomaDeti vA jAva mayakuhiyaviNaDakimiNavANNadurabhigaMdhe kimijAlAule saMsatte asuivigayabIbhatthadarisaNijje, bhaveyAruve siyA ?, no iNaDe samaTTe, etto aniTTatarAe ceva jAva gaMdheNaM pannatte / vR. sarva sugamaM navaraM 'pharihodae' tti parikhAyAH khAtavalayasyodakaM parikhodakaM cApIti samuccaye, tatazcaMpAdiko'rtho'bhUd evaM parikhodakaM cAbhUdityevaM, caH samuccaye iti, 'meye 'tyAdi, atra medaH prabhRtInAM paTalena-samUhena 'pokhaDaM' vilInaM mRtakAnAM yathA vA dvipadAdInAM kaDevaraiH saMchannaMyattattathA, ahyAdikaDevaravizeSaNAyAha - mRtaM - jIvavimuktamantraM sadyat kuthitaM - ISadurgandhamityarthaH tathA vinaSTaM-ucchUnatvAdivikAravat 'kimiNaM' ti katipayakRmivat vyApannaM ca zakunyAdibhakSaNAdvIbhatsatAM gataM sadyaddurabhigandhaM - tIvrataraduSTagandhaM / mU. (144) tate NaM se jitasattU rAyA annadA kadAi hAe kayabalikamme jAva appamahagghAbharaNAlaMkiyasarIre bahUhiM rAIsara jAva satthavAhapabhitihiM saddhiM bhoyaNavelAe suhAsaNavaragA vipulaM asanaM 4 jAva viharati, jimitabhuttattarAyae jAva suibhUte taMsi vipulaMsi asana 4 jA jayavimha te bahave Isara jAva pabhitIe evaM vayAsI- aho NaM devA0 ! ime maNunne asana Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 zrutaskandhaH-1, vargaH:, adhyayanaM-12 paNeNaM uvavee jAva phAseNaM upavete assAyaNijje vissAyaNijje pINaNijje dIvaNijje dappaNijne mayaNije bihaNije sabbiMdiyagAyapalhAyaNije, tate NaM te bahave Isara jAva pabhiyao jitasatuM evaM va0-taheva NaM sAmI! jaNNaM tubbhe vadaha ahoNaM ime maNuNNe asanaM 4 vaNNeNaM uvavee jAva valhAyaNije, tateNaM jitasattU subuddhiM amacaM evaM va0-aho NaM subuddhI ! ime maNuNNe asanaM 4 jAva palhAyaNijje, tae NaM subuddhi jitasattusseyama4 no ADhAi jAva tusiNIe saMciTThati, tateNaM jitasattuNA subuddhI doccaMpi taccaMpi evaM vutte samANe jitasattuM rAyaM evaM vadAsI-no khalu sAmI ! ahaM eyaMsi maNuNNasi asana 4 kei vimhae, evaM khalu sAmI 'subbhisaddAvi puggalA dubbhisaddattAe pariNamaMti dubbhisaddAvi poggalA subhisadattAepariNamaMti, suruvAvi poggalAdurUvattAepariNamaMtidurUvAvipoggalA surUvattAe pariNamaMti, subhiMgaMdhAvipoggalA dubhigaMdhattAe pariNamaMtidubhigaMdhAvi poggalAsubhigaMdhattAe pariNamaMti surasAvi poggalA durasattAe pariNamaMti durasAvi poggalA surasattAe pariNamaMti suhaphAsAvi poggalA duhaphAsattAe pariNamaMti duhaphAsAvi poggalA suhaphAsattAe pariNamaMti paogavIsasApariNayAvi yaNaM sAmI ! poggalA pannatA, tateNaM se jitasattU subuddhissa amaccassa evamAtikkhamANassa 4 eyamadvaMno ADhAti no pariyANAI tusiNIe saMciTThai, taeNaM se jitasattU annadA kadAI pahAe AsakhaMdhavaragate mahayA bhaDacaDagarahaAsavAhaNiyAe nijjAyamANe tassa pharihodagassa adUrasAmaMteNaM vItIvayai / tateNaM jitasattU tassa pharidodagassa asubheNaM gaMdheNaM abhibhUte samANe saeNaM uttariJjageNaM AsagaM pihei, egaMtaM avakkamati, tebahaveIsara jAva pabhitioevaM vadAsI-ahoNaM devANuppiyA ime pharihodae! amaNunne vaNNeNaM 4 se jahA nAmae ahimaDeti vA jAva amaNAmatarAe ceva, tae gaM te bahave rAIsarapabhii jAva evaM va0-tahevaNaM taM sAmI! jaNaM tubbhe evaM vayaha, aho NaM ime pharihodae amaNuNNe vaNNeNaM 4 se jahA nAmae ahimaDe i vA jAva amanAmatarAe ceva, taeNaM se jiyasattU subuddhiM amaccaM evaM vadAsI-ahoNaM subuddhI! ime pharihodaeamaNuNNe vaNNeNaM se jahA nAmae ahimaDei vA jAva amaNAmatarAe ceya, tae NaM subuddhI amace jAva tusiNIe saMciTThai, tae NaM se jiyasattU rAyA subuddhiM amacchaM doccaMpi taccapi evaM va0-aho NaM taM ceva, taeNaMse subudaddhIamaccejiyasattuNA ranA docaMpi tacaMpievaM vutte samANe evaM va0-nokhalu sAmI! amhaeyaMsi karihodagaMsi kei vimhae, evaM khalu sAmI! subbhisaddAvipoggalAdubbisaddattAe pariNamaMti, taM ceva jAva paogavIsasApariNayAvi ya NaM sAmI ! poggalA pannattA, tateNaM jitasattusubuddhi evaM ceva, mANaM tumadevANu0! appANaMca paraM ca tadubhayaM vA bahUhi yaasabbhAvubbhAvaNAhiM micchattAbhiniveseNaya ghuggAhemANe vuppAemANe viharAhi, tateNaM subuddhissa imeyArUve abmathie 5 samupajjitthA--ahoNaMjitasattU saMtetaccetahie avitahesabbhUtejiNapannatte bhAve no uvalabhati, taM seyaM khalu mama jitasattussa ranno saMtANaM taccANaM tahiyANaM avitahANaM sabbhUtANaM jinapannattANaM bhAvANaM abhigamaNaTTayAe eyamadvaM uvAiNAvettae, evaM saMpeheti 2 paJcatiehiM purisehiM saddhiM aMtarAvaNAo navae ghaDayapaDae pageNhati 2 saMjhAkAlasamayaMsi paviralamaNussaMsi nisaMtapaDinisaMtasi jeNeva pharihodae teNeva uvAgae 2 taM Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/12/144 pharihodagaMgehAveti 2 navaesu ghaeDasugAlAveti 2 navaesughaDaesu pakkivAveti 2 laMchiyamuddite karAveti ra sattarattaM parivasAvetira doccaMpinavaesughaDaesugAlAvetinavaesughaDaesupakkhivAveti 2 sajjakkhAraM pakkhivAvei laMchiyamuhite kAraveti 2 sattarattaM parivasAveti 2 taccapi navaesu ghaDaesu jAva saMvasAveti evaM khalu eeNaM uvAeNaM aMtarA galAvemANe aMtarA pakkhivAvemANe aMtarAya viparivasAvemANe2 satta 2 rAtiMdiyA viparivasAveti, tateNaM sepharihodae sattamasattaryasi pari-NamamANaMsi udagarayaNe jAe yAvi hotthA acaache patte jacce taNue phalihavaNNAbhe vaNNeNaM uvavete 4 AsAyaNije jAva sabbiMdiyagAyapalhAyaNije, tate NaM subuddhI amace jeNeva se udagarayaNe teNeva uvA02 karayalaMsi AsAdeti 2 taM udagarayaNaM vaNNeNaM uvaveyaM 4 AsAyaNije jAva savviMdiyagAyapalhayaNiijjaM jANittA haTTatuDhe bahUhiM udagasaMbhAraNijjehiM saMbhAreti 2 jitasattussaraNNo pANiyadhariyaMsaddAvetira evaM va0-tumaM caNaM devANuppiyA! imaM udagarayaNaM geNhAhi 2 jitasattussa ranno bhoyaNavelAe uvaNeJjAsi, tate NaM se pANiyagharie subuddhiyassa etamaDhe paDisuNeti 2 taM udagarayaNaM giNhAti 2 jitasattussa ranno bhoyaNavelAe uvadvaveti, tate NaM se jitasattU rAyA taM vipulaM asana 4 AsAemANe jAva viharai, jimiyabhuttuttarAyayAviyaNaMjAva paramasuibhUe taMsiudagarayaNejAyavimhaete bahaverAIsara jAvaevaMva0-aho NaM devANu0! ime udagarayaNe acche jAva sabbiMdiyagAyapalhAyaNijje tate NaM bahave rAIsara jAva evaM va0-tahevaNaM sAmI ! jaNNaM tubbhe vadaha jAva evaM ceva palhAyaNijje, tate NaM jitasattU rAyA pANiyadhariyaM saddAveti 2 evaM va0-esa NaM tume devA0 ! udagarayaNe kao AsAdite?, tate NaM se pANiyagharie jitasattuM evaM vadAsI-esa NaM sAmI ! mae udagarayaNe subuddhissa aMtiyAo AsAdite, tate NaM jitasattU subuddhiM amaccaM sadAveti 2 evaM va0-ahoNaM subuddhI keNaM kAraNeNaM ahaM tava aniTe 5 jeNaM tuma mama kallAkalliM bhoyaNavelAe imaM udagarayaNaM na uvaTThavesi?, tae NaM tume devA0 ! udagarayaNe kao uvaladdhe ?, tate NaM subuddhI jitasattuM evaM va0-esaNaM sAmI ! se pharihodae, tate NaM se jitasattU subuddhiM evaM va0-keNaM kAraNeNaM subuddhi ! esa se pharihodae ?, tate NaM subuddhI jitasakattuM evaM va0-evaM khalu sAmI ! tumhe tayA mama evamAtikkha-mANassa4 etamaTThano saddahaha tate NaM mama imeyAsave abbhatthite 6 ahoNaM jitasattU saMte jAva bhAve no saddahati no pattiyati no roeti taM seyaM khalu mamaM jiyasattussa ranno saMtANaM jAva sabbhUtANaM jinapannattANaMbhAvANaM abhigamaNaTTayAe etamalu uvAiNAvettae, evaM saMpehemira taMceva jAva pANiyadhariyaM saddAvemi 2 evaM vadAmi-tumaMNaM devANu0 ! udagarataNaM jitasattussa ranno bhoyaNavelAe uvaNehi, taM eeNaM kAraNeNaM sAmI ! esa se phrihode| tateNaM jitasattU rAyA subuddhissaamaccassa evamAtikkhamANassa4 etamaTuM no saddahati 3 asaddahamANe 3 abhitaraTThANije purise saddAveti 2 evaM vadAsI-gacchaha NaM tubbhe devANuppiyA! aMtarAvaNAo navaghaDae paDae ya geNhaha jAva udagasaMhAraNijehiM dabvehiM saMbhAreha te'vi taheva saMbhAreti 2 jitasattussa uvaNeti, tate NaM jitasatUM rAyA taM udagarayaNaM karayalaMsi AsAeti AsAtaNijaMjAvasabiMdiyagAyapalhAyaNijjaMjANittAsubuddhi amacaM saddAveti 2 evaM va0-subuddhI Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 zrutaskandhaH-1, vargaH:, adhyayanaM-12 eeNaM tume saMtA tacA jAva sabbhUyA bhAvA kato ukladdhA?, . tateNaM subuddhI jitasattu evaM vadAsI-eeNaM sAmI! mae saMtAjAva bhAvA jiNavayaNAto uvaladdhA, tate NaM jitasattU subuddhiM evaM va0-taM icchAmi NaM devANu0 ! tava aMtie jinavayaNaM nisAmettae, tateNaMsubuddhI jitasattussa vicittaM kevalipanattaMcAujAmaMdhammaparikahei, tamAikkhati jahA jIvA bajhaMti jAva paMca aNuvvayAtiM, tate NaM jitasattU subuddhissa aMtie dhammaM socA nisamma haTTa0 subuddhiM amacaM evaM va0-sadahAmi NaM devANuppiyA ! niggaMthaM pAvayaNaM 3 jAva se jaheyaM tubbhe vayaha, taMicchAmiNaM tava aMtiepaMcANuvvaiyaM sattasikkhAvaiyaMjAva uvasaMpajittANaM viharittae, ahAsuhaM devA0 ! mA paDibaMdhaM0, tae NaM se jiyasattU subuddhissa amaccassa aMtie paMcANuvvaiyaM jAva duvAlasavihaM sAvayadhamma paDivajjai, tate NaM jitasattU samaNovAsae abhigayajIvAjIve jAva paDilAbhemANe viharati / teNaM kaleNaM 2 therAgamaNaM jiyasattU rAyA subuddhI ya niggacchati, subuddhI dhamma soccA janavaraM jiyasatUM ApucchAmi jAva pavvayAmi, ahAsuhaM devA0!, tate NaM subuddhI jeNeva jitasattU teNeva uvA02 evaM va0--evaM khalu sAmI ! mae therANaM aMtie dhammenisante se'viya dhamme icchiyapaDicchie 3, taeNaM ahaMsAmI! saMsArabhaubviggebhIejAva icchAmiNaMtubbehiM abbhaNunAe sa0 jAvapavvaittae, tateNaMjitasattU subuddhiM evaM va0-acchAsutAva devANu0! kativayAtiM vAsAiMurAlAti jAva jamANAtato pacchA egayaotherANaM aMtiemuMDe bhavittA jAva pavvaissAmo, tateNaM subuddhI jitasattussa eyamaDhe paDisuNeti, tate NaM tassa jitasattussa subuddhINA saddhiM vipulAI mANussa0 paJcaNubhavamANassa duvAlasa vAsAiM vItikatAiM teNaM kAleNaM 2 therAgamaNaMtateNaM jitasattU dhamma socA evaM navaraM devA0 ! subuddhiM AmaMtemi jeTTaputtaM rajje Thavemi, tae NaMtubhaM jAva pavvayAmi, ahAsuhaM, tate NaM jitasattU jeNeva sae gihe teNeva uvA02 subuddhiM sadAveti 2 evaM vayAsI evaM khalu mae therANaM jAva pavvajAmi, tumaMNaM kiM karesi?, tateNaM subuddhI jitasatuM evaM va0-jAva ke0 anne AhAre vA jAva pavvayAmi, taM jati NaM devA0 jAva pavvayaha gacchaha NaM devANu0 ! jeTTa-puttaM ca kuTuMbe ThAvehi 2 sIyaM durUhitANaM mamaM aMtie sIyA jAla pAubbhaveti, tateNaMsubuddhIe sIyAjAva pAubbhavai, tateNaMjitasattU koDuMbiyapurisesaddAvetira evaMva0-gacchaha gaMtubhe devA0 ! adInasattussa kumArassa rAyAbhiseyaM uvaTThaveha jAva abhisiMcaMtijAva pavvatie / tate NaM jitasattU ekkArasa aMgAI ahijjati bahUNi vAsANi pariyAo mAsiyAe siddhe, tate NaM subuddhI ekkArasa aMgAI a0 bahUNi vAsANi jAva siddhe / evaM khalu jaMbU !samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM bArasamassa ayamaDhe pnnttettibemi|| vR. tattathA 'subbhisaddAvitti zubhazabdA api, 'dubhisaddattAe'tti duSTazabdatayA, 'paogavIsasApariNaya'ttiprayogeNa-jIvavyApAreNa vizrasayAca-svabhAvena pariNatAH-avasthAntaramApanA yetetathA AsakhaMdhavaragae'tti azvaeva skandhaH-pudgalapratacayarUpo varaH-pradhAno'. zvaro'thavA skandhapradezapratyAsatteH pRSThamapiskandha iti vyapadiSTamiti, 'asabbhAvubbhAvaNAhiti asatAM bhAvAnAM-vastUnAM-vastudharmANAM vA yA udbhAvanA-utkSepaNAnitAstathA tAbhirmithyAtvAbhinivezena ca-viparyAsAbhimAnena vyudgrAhayan-vividhatvenAdhikyena ca grAhayan vyutpA Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 jJAtAdharmakathAGga sUtram-9/-112/144 dayan-avyutpannamartivyutpannaM kurvan saMte' ityAdisato vidyamAnAn tacce titattvarUpAnaidaMparyasamanvitAnityarthaH, ataevatathyAn-satyAn, etadevavyatirekeNocyate-astithAnna vitathAnityarthaH, kimuktaM bhavati ?-- sadbhUtAn satA prakAreNa bhUtAn-yAtAn sadbhUtAn ekArthA vaite zabdAH, 'abhigamaNaThThayAe' avagamalakSaNAya arthAyetyarthaH, etamaTuM'tieva--pudgalAnAmaparAparariNAmalakSaNamarthaM 'uvAi- NAvittae'tti upAdApayituM grAhayitumityarthaH, ___'aMtarAvaNAu'tti parikhodakamArgAntarAlavarttino haTTAt kumbhakArasambandhina ityarthaH, 'sajjakhAraM'ti sadyo bhasma, 'acche'tyAdi, acchaM-nirmala, pathyaM-ArogyakaraMjAtyaM-pradhAnamiti bhAvaH, tunaka-laghusujaramitihyadayaM, udagasaMbhAraNijjehiM'tiudakavAsakaiH-vAlakamustAdibhiH saMbhArayati-saMbhRtaM karoti / ihAdhyayane yadyapi sUtreNopanayo na darzitaHtathA'pyevaM drssttvyH||1|| "micchattamohiyamaNA pAvapasattAvipANiNo vgunnaa| pharihodagaMva guNiNo havaMti varagurupasAyAo / / " tti zrutaskandhaH-1 adhyayanaM-12-samAptam ( adhyayanaM-13-durdurakaH ) vR.atha trayodazaM vyAkhyAyate, asyaca pUrveNa sahAyaMsambandhaH-anantarAdhyayane saMsargavizoSAd guNotkarSa uktaH, iha tu saMsargavizeSAbhAvAd guNApakarSa ucyate, ityevaM sambaddhamidam mU. (145) jati NaM bhaMte ! samaNeNaM0 bArasamasa ayamaDhe pannatte terasamasa NaM bhaMte ! nAya0 ke0 aDhe pannatte?,evaMkhalujaMbU teNaM kAleNaM 2 rAyagihe guNasilae cetie, samosaraNaM, parisA niggayA, teNaM kAleNaM 2 sohamme kappe guravaDiMsae vimANe sabhAe suhammAe daguraMsi sIhAsaNaMsi dagure deve cauhiM sAmANiyasAhassIhiM cauhiM aggamahisIhiM saparisAhiM evaM jahA suriyAbho jAva divvAti bhogabhogAI bhuMjamANo viharai, imaMcaNaMkevalakappaMjaMbuddIvara vipuleNaM ohiNA AbhoemANe 2 jAva naTTavihiM uvadaMsittA paDigate jahA suriyAbhebhiMteti bhagavaM goyame samaNaM bhagavaMmahAvIraM vaMdai namasatira evaMva0-aho NaMbhaMte ! duhure deve mahiDDie 2 dagurassaNaM bhaMte ! devassa sA divyA deviDDI 3 kahiM gayA0 ? go0 sarIraM gayA sarIraM aNupaviThThA kUDAgAradiTTato, duhureNaM bhaMte ! deveNaM sA divyA devihI 3 kiNNA laddhA jAva abhisamannAgayA?, evaM khalu go0! ihevajaMbuddIve 2 bhArahe vAse rAyagihe guNasilae cetie seNie rAyA, tatyaNarAyagihe naMde nAmamaNiyAraseTThI aDDe ditte, teNaM kAleNaM 2 ahaM goyamA! samosaddhe parisA niggayA, seNie rAyA niggae, tate NaM se naMde maNiyAraseTTI imIse kahAe laddhaDe samANe NhAe pAyacAreNaMjAva paJjuvAsati, naMde dhamma socA samaNovAsae jAte, tate NaM ahaM rAyagihAo paDinikkhante bahiyA jaNavayavihAraM viharAmi, tate naM se naMde maNiyAraseTThI annayA kadAi asAhudaMsaNeNa ya apajjuvAsaNAe ya ananusAsaNAe ya asussUsaNAe ya sampattapanavehi parihAyamANehiM 2 micchattapajjavehiM parivaDamANehiM 2 micchattaM vippaDivanne jAe yAvi hotyA, tate NaM naMde maNiyAraseTThI annatA For Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 kutaskandhaH-1, varga:-, adhyayanaM-13 zimhakAlasamayaMsijeTThamUlaMsi mAsaMsi aTThamabhattaM parigeNhati 2 posahasAlAe jAva viharati, tate NaM naMdassa aTThamabhattaMsi pariNamamANasi taNhAe chuhAe ya abhibhUtassa samANassa imeyAnave abbhatthite 5-dhannA NaM te jAva Isarapabhitao jesiM NaM rAyagihassa bahiyA bahUo dhAvIto pokharaNIo jAva sarasarapaMtiyAo jattaNaM bahujaNo hAti ya piyati ya pANiyaM ca saMvahati, taM seyaM khalu mamaM kalaM pAu0 seNiyaM ApucchittA rAyagihassa bahiyA uttarapuracchime disibhAe vebhArapavvayassa adUrasAmaMte vatyupADhagaroitaMsi bhUmibhAgaMsi jAva naMdaM pokkharaNi khaNAvettaettikaTu evaM saMpeheti 2 kallaM pA0 jAva posaha pAreti 2 hAte kayabalikamme mittanAi jAva saMparibuDe mahatva jAva pAhuDaM rAyArihaM geNhati 2 jeNeva seNie rAyA teNeva uvA02 jAva pAhuDaMuvaTThaveti 2 evaMva0-icchAmiNaMsAmI! tubbhehiM abmaNunAe samANe rAyagihassa bahiyA jAva khaNAvettae, ahAsuhaM devANuppiyA! tateNaM naMde seNieNaM rannA abbhaNuNNAte samANe haTTa0 rAyagiha majjhaMmajjheNaM niggacchati 2 vatthupADhayaroiyaMsi bhUmibhAgasi naMdaM pokkharaNiM khaNAviuM payatte yAvi hotyA, tateNaM sAnaMdA pokkharaNI aNupuvveNaM khaNamANA 2 pokkharaNI jAyA yAvi hotthA cAukoNA samatIrA aNupubbasujAyavappasIyalajalA saMchaNNapattabisamuNAlA bahuppalapaumakumudanaliNasubhagasogaMdhiyapuMDarIyamahApuMDarIyasayapattasahassapattapaphullakesarovaveyA parihatthabhamaMtamacchachappayaanegasauNagaNamihuNaviyariyasahubaiyamahurasaranAiyA pAsAIyA 4 / tateNaM se naMde maNiyAraseTThI naMdAe pokkharaNIe cauddisiM cattAri vanasaMDe rovaaveti|te gate vanasaMDAaNupubveNaM sArakkhiJjamANA saMgovijamANAya saMvaDDiyamANA yase vanasaMDAjAyA kiNhA jAva nikuruMbabhUyA pattiyA pusphiyA jAva uvasobhemANA 2 citttthti|| tateNaM naMdepuracchimillevanasaMDe egaMmahaM cittasabhaM karAveti aNegakhaMbhasayasaMnivilRpA0, tattha NaM bahUNi kiNhANi ya jAva sukilANi ya kaTTakammANi ya potthakammANi citta0 lippa0 gaMthimaveDhimapUrimasaMghAtima0 uvadaMsijamANaiM2 ciTThati, tattha NaMbahUNi AsaNANiyasayaNANi ya atthuyapaJcatyuyAI ciTuMti, tatthaNaMbahave naDAya nahAya jAva dinabhaibhattaveyaNA tAlAyarakamma karemANA viharaMti, rAyagihaviNiggaoyajatyabahUjaNotesupubvannatthesuAsaNasayaNesusaMnisanno ya saMtuyaTTo ya suNamANo ya pecchamANo ya sohemANo ya suhaMsuheNaM viharai, tate NaM naMde dAhiNille vanasaMDe egaM mahaM mahANasasAlaM karAveti aNegakhaMbha0 jAva evaM tattha NaM bahave purisA dinabhaibhattaveyaNA vipulaM asana 4 uvakkhaDeti bahUNaM samaNamAhaNaatihIkivaNavaNImagANaM paribhAemANA 2 viharaMti, tate NaM naMde maNiyAraseTThI paJcatthimille vanasaMDe egaM mahaM tegicchiyasAlaM kareti, anegakhaMbhasaya0 jAva rUvaM, tattha NaM bahave vejA ya vejaputtA ya jANuyA ya jANuyaputtA ya kusalA ya kusalaputtAya dinabhaibhattaveyaNA bahUNaM vAhiyANaM gilANANa yarogiyANa ya dubbalANa ya teicchaM karemANA viharaMti, anne ya etya bahave purisA dinna tesiM bahUNaM vihAyANa ya rogi0 gilA0 dubbalA0 osahabhesajjabhattapANeNaM paDiyArakammaM karemANA viharaMti, tateNaM naMde uttarillevanasaMDe egamahaMalaMkAriyasabhaMkaroti, anegakhaMbhasata-jAva paDirUvaM, Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/13/145 tattha NaM bahave alaMkAriyapurisA dinnabhaibhatta0 bahUNaM samaNANa ya aNAhANa ya gilANANa ya rogi0 duvva0 alaMkAriyakammaM karemANA 2 viharati / tate gaM tIe naMdAe pokkharaNIe bahave saNAhA ya aNAhAya paMthiyA ya pahiyA ya karoDiyA kAriyA0 taNahAra0 patta0 kaTTa0 appegatiyA vhAyaMti appegatiyA pANiyaM piyaMti appegatiyA pANiyaM saMvahaMti appe0 visajjitaseya jallamala parissamaniddakhuppivAsA suhaMsuheNaM viharaMti / rAyagahaviNiggaovi jattha bahujaNo kiM te jalamaraNavivihamajjaNakayalilayagharayakusumasattharaya aNegasauNagaNaruyaribhitasaMkulesu suhaMsuheNaM abhiramamANo 2 viharati / tate NaM naMdAe pokkhariNIe bahajaNo NhAyamANo pANiyaM ca saMvahamANo annamannaM evaM vadAsI- dhanne NaM devA0 ! naMde maNiyAraseTThI kayatthe jAva jammajIviyale jassa NaM imeyArUvA gaMdA pokkharaNI cAukoNA jAva paDirUvA, jassa NaM puratthimille taM caiva savvaM causuvi vanasaMDesu jAva rAyagihaviNiggao jattha bahujaNo AsaNesu ya sayaNesu ya sannisanno ya saMtuyaTTo ya pecchamANo ya sAhemANo ya suhaMsuheNaM viharati, taM dhanne kayatthe kayapunne kayANaM0 loyA ! suladdhe mANussae jammajIviyaphale naMdassa maNiyArassa, tate NaM rAyagihe saMghADaga jAva bahujaNo annamannassa evamAtikkhati 4 dhatre NaM devANuppiyA naMde maNiyAre so caiva gamao jAva suhaMsuheNaM viharati / taNaM se naMde maNiyAre bahujaNassa aMtie etamahaM socA0 haTTa 2 dhArAhayakalaMbagaMpiva samUsasiyaromakUve paraM sAyAsokkhamaNubhavamANe viharati vR. sarvaM sugamaM, navaraM 'evaM suriyAbhe 'tti yathA rAjapraznakRte sUrikAbho devo varNitaH evaM ayamapi varNanIyaH, kiyatA varNakenetyAha- 'jAva divvAI' ityAdi, sa cAyaM varNakaH 'tihiM parisAhiM sattahiM aNiehiM sattahiM aNiyAhavaIhiM' ityAdi, 'imaMcaNaM kevalakappaM' ti imaM ca kevalaH - paripUrNaH sacAsau kalpazca - svakAryakaraNasamarthaM iti kevalakalpaH kevala eva vA kevalakalpaH taM 'AbhoemANe' iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM - 'pAsai samaNaM bhagavaM mahAvIra' mityAdi, 'kUDAgAradinaMte' tti evaM cAsI 'sekeNaTTeNaM bhaMte! evaM buccai sarIragaM aNupaviTThA ?, goyamA ! se jahA nAmae kUDAgArasAlA siyA duhao' bahirantazca 'guttA littA' sAvaraNatvena gomayAdyupalepanena ca, ubhayato guptatvamevAhaguptA - bahiH prAkArAvRtA guttaduvArA antarguptetyarthaH, athavA guptA guptadvArA dvArANAM keSAMcit sthagitatvAt keSAMciccAsthitatvAditi 'nivAyA' vAyorapravezAt 'nivAyagaMbhIrA' kila mahad gRhaM nivAtaM prAyo na bhavatItyata Aha-nivAtagambhIrA nivAtavizAletyarthaH, 'tIse kUDAgArasAlAe adUrasAmaMte etya NaM mahaM ege janasamUhe ciTThai, tae NaM se janasamUhe egaM mahaM abbhavaddalayaM vA vAsavaddalayaM vA mahAvAyaM vA ejamANaM pAsai pAsittA taM kUDAgArasAlaM aMto aNupavisittANaM ciTThai, se teNaTTeNaM goyamA ! evaM buccai sarIragaM gayA sarIragaM aNupaviTTha'tti, 'asAdhudarzanene' ti sAdhUnAmadarzanenAta eva 'aparyupAsanayA' asevanayA 'ananuzAsanayA' zikSAyA abhAvena 'azuzrUSaNayA' zravaNecchAyA abhAvena samyakatvaparyavaiH samyakatvarUpapariNAmavizeSairevaM mithyAtvaparyavairapi mithyAtvaM vizeSeNa pratipanno vipratipannaH, kASThakarmANi - dArumayaputrikAdinirmApaNAni evaM sarvatra, navaraM pustaM vastraM citraM lepyaMca prasiddhaM granthimAni yAni sUtreNa grathyante mAlAvat veSTimAni yAni veSTanato niSpAdyante puSpamAlAla Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-13 189 myUsakavat pUrimANi-yAni pUraNato bhavanti kanakAdipratimAvatsaGghAtimAni-saGghAtaniSpAdyAni rayAdivat upadaryamAnAni lokairanyo'nyamityarthaH, 'tAlAyarakammati prekSaNakakarmavizeSaH, 'tegicchiyasAlaM'ti cikitsAzAlaM-arogazAlAM vaidyA-bhiSagvarAH AyurvedapAThakAH vaidyaputrAHtatputrA eva 'jANuya'tti jJAyakAH zAstrAnadhyAyino'pi zAstrajJapravRttidarzanena rogasvarUpataH cikatsAvedinaH kuzAlaH-svavitarkAcikitsAdipravINAH, vAhiyANaM tivyAdhitAnAM viziSTacitApIDAvatAMzokAdiviplutacittAnAmityarthaH athavA viziSTA AdhiryasmAt sa vyAdhiH-sthirarogaH kuSThAdistadvatAM glAnAnAM-kSINaharSANAmazaktAnAmityarthaH rogitAnAM-saJjAtajjarakuSThAdirogANAmAzudhAtirogANAM vA, 'osahamityAdiauSadhaM-ekadravyarUpaM bhaiSajaM-dravyasaMyogarUpaMathavAauSadhaM-ekAnekadravyarUpaM bhaiSajaMtu-pathyaM bhaktaMtu-bhojanamAtraMpraticArakakarma-praticArakatvaM alaMkAriyasahati nApitakarmazAlA, 'visajjie'tyAdi visRSTasvedajallamalaparizramanidrAkSutpipAsAH, tatrajallo'sthiro mAlinyaheturmalastu sa eva kaThinIbhUta iti, 'rAyagihe tyAdi rAjagRhavinirgato'picAtra bahujanaH 'kiMte'tikiMtayatkaroti?,ucyate-jalaramaNaiH-jalakrIDAbhiHvividhamajjanaiH-bahuprakArasnAnaiH kadalInAM ca latAnAM ca gRhakaiH kusumazrastareH anekazakunigaNarutaizca ribhitaiH-svaragholanAvadbhirmadhurairityarthaH sakulAniyAni tAnitathAteSupuSkaraNIvanakhaNDalakSaNeSupaJcasuvastuSviti prakramaH, saMtuyaTToya'ttizayitaH, 'sAhemANoya'tti pratipAdayan 'gamaya'ttipUrvoktaH pAThaH, sAyAsokkhaMti sAtAt-sAtavedanIyodayAt saukhyaM sukhaM / / mU. (146) tateNaMtassanaMdassa maNiyArasehissa annayA kayAIsarIragaMsi solasa royAyaMkA pAunbhUyA taM0 "sAse kAse jare dAhai, kucchisUle bhagaMdare 6 / __arisA ajIrae diTTimuddhasUle agaare"| vR. 'sAse'tyAdizlokaHpratItArthaH, navaraM ajIrae'ttiAhArApariNatiH diTThI-muddhasUle'tti zUlaM-netrazUlaM mUrddhazUlaM-mastakazUlaM, 'akAraettibhaktadveSaH acchiveyaNe tyAdizlokAtiriktaM, 'kaMDu'tti kharjuH, 'daudare'tti dkodrNjlodrmityrthH0| ___mU. (147) acchiveyaNA kannaveyaNA kaMDUdhaudare koDhe? 6|tte NaM se naMde maNiyAraseTTI solasahiM royAyaMkehiM abhibhUte samANe koDaMbiyapurise saddAveti 2 evaM va0-gacchaha NaM tubbhe devA0 ! rAyagihe siMgADaga jAva pahesu mahayA saddeNaM ugdhosemANA 2 evaM va0-evaM khalu devANu0 naMdassa maNiyAraseTThissa sarIragaMsisolasa royAyaMkA pAunbhUtAtaM0- 'sAse jAva koDhe' taMjo gaMicchatidevANuppiyA! vejo vAvejaputtovA jANuovAra kusalovAra naMdassa maNiyArassa tesiM caNaM solasaNhaM royAyaMkANaM egamavi royAyaMkaM uvasAmettae tassa NaM de0 ! maNiyAre viulaM asthasaMpadANaM dalayatittikaTu doccaMpi taccaMpi ghosaNaM ghoseha 2 paJcappiNaha, tevi taheva paJcappiNaMti, tate NaM rAyagihe imeyArUvaM ghosaNaM socA nisamma bahave vejA ya vejaputtA yajAva kusalaputtAya satthakosahatthagayA ya kosagapAyahattagayA ya siliyAhatthagayAya guliyA0 ya osahabhesajjahatthagayA ya saehiM 2 gihehito nikkhamaMti 2 rAyagiha majjhamajheNaM Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-13/147 jeNeva naMdassa0 gihe teNeva uvA0 2 naMdassa sarIraM pAsaMti, tesiM royAyaMkANaM niyANaM pucchaMti naMdassa0 bAhiM ubbalaNehi ya uvvaTTaNehi ya siNehapANehi ya vamaNehi ya vireyaNehi ya seyaNehi ya avadahaNehi ya avaNhANehi ya aNuvAsaNehi ya vattikammehi ya nirUhehi ya sirAvehehi ya tacchaNAhi ya pacchaNAhi ya sirAveDhehi yatappaNAhiya puDhavAehi yachallIhi ya vallIhi ya mUlehiya kaMdehi ya pattehi ya pupphehi ya phalehi ya bIehi ya siliyAhi ya guliyAhi ya osahehi ya bhesajehi ya icchaMti tesiM solasaNhaM royAyaMkANaM egamavi royAyaMkaM uvasAmittae, no ceva NaM saMcAeti uvasAmettae, tate NaM te bahave vejjA ya 6 jAhe no saMcAeMti tesiM solasaNhaM rogANaM egamavi rogA0 uva0 tAhe saMtA taMtA jAva pddigyaa| tateNaM naMde tehiM solasehiM royAyaMkehi abhibhUtesamANe naMdApokkharaNIemucchie4tirikkhajoNiehiM nibaddhAutebaddhapaesie aduhavasaTTe kAlamAse kAlaM kicA naMdAe pokkharaNIe duhurIe kucchisiM duhurattAe uvavanne / tae NaM naMde dagure gabbhAo viNimmukke samANe ummukkabAlabhAve vinAyapariNayamite jovvaNagamaNupatte naMdAe pokkharaNIe abhiramamANe 2 viharati, tate NaM naMdAe pokkharaNIe bahU jaNeNhAyamANo yapiyaiyapANiyaMcasaMvahamANo annamanassa evAmAtikkhati 4 dhanneNaMdevANuppiyA naMde maNiyAre jassa NaM imeyArUvA naMdA pukkharaNI cAukkoNA jAva paDirUvA jassa NaM purattimille vanasaMDe cittasabhA anegakhaMbha0 taheva cattAri sahAo jAva jammajIviyaphale, tateNaMtassa dgurassataM abhikkhaNaM 2 bahujaNassa aMtie eyaMDha socA nisamma imeyAsave abhatthie 6-sekahiM manne mae imeyArUve sadde nisaMtapubvettikaTThasubheNaMpariNAmeNaMjAva jAisarame samuppanne, puvvajAtiM sammaM samAgacchati, tate NaM tassa dagurassa imeyAsave abbhathie 5-evaM khalu ahaM iheva rAyagihe nagare naMde nAma maNiyAre adddde| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM samaNe bhagavaMma0 samosaDhe, taeNaMsamaNassa bhagavao0 aMtie paMcANuvvaie sattasikkhAvaie jAva paDivanne, tae NaM ahaM annayA kayAI asAhudaMsaNeNa ya jAva micchattaM vippaDikne, taeNaMahaM annayAkayAIgimhe kAlasamayaMsijAva uvasaMpajjittANaviharAmi, evaM jaheva ciMtA ApucchaNA naMdApurakha0 vanasaMDA sahAotaM ceva savvaMjAva naMdAe pu0 dagurattAe uvavanne, taMahoNaM ahaM ahanne apunne akayapugne niggaMthAo pAvayaNAo naDhe bhaTThe paribhaDhe taM seyaM khalu mamaM sayameva puvvapaDivannAtiM paMcANuvvayAti0 uvasaMpajjittANaM viharittae, evaM saMpehetira puvvapaDivannAti paMcANuvvayAiM0 Aruheti 2 imeyAsvaM0 abhiggahaM abhiNighati-kappai meM jAvajIvaM chaTuMchaTeNaM ani0 appANaM bhAvamANasa viharittae, chaTThassaviyaNaM pAraNagaMsi kappaime naMdAe pokkharaNIe pariperatesu phAsueNaM NhANodaeNaM ummaddaNololiyAhi ya vittiM kappemANassa viharittae, imeyArUvaM abhigagaha abhigeNhati, jAvajIvAe chaTuMchaTTeNaM jAva viharati teNaM kAleNaM 2 ahaMgo0! guNasilae samosaDhe parisA niggayA, taeNaM naMdAe puskhariNIe bahujaNo NhAya03 annamannaM0 jAva samaNe 3 iheva guNasilae0, taM gacchAmoNaM devANu0 samartha bhagavaM0 vaMdAmojAva pajuvAsAmo evaM meihabhave parabhaveyahiyaejAvaaNugAmiyattAe bhavissai, tae NaM tassa dadurassa bahujaNassa aMtie eyamaDhaM socA nisamma0 ayameyArUve abbhatthae 5. samuppajitthA-evaM khalu samaNe0 taM gacchAmi NaM vaMdAmi0 evaM saMpeheti 2 naMdAo pukkharaNIo Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH:, adhyayanaM-13 191 saNiyaM ra uttaraijeNeva rAyamagge teNeva uvA02 tAe ukkiTThAe 5 duhuragaIe vItiyamANejeNeva mamaM aMtie teNeva pahAretya gamaNAe, imaM caNaM seNie rAyA bhaMbhasAreNhAe kayakouya0 jAvasavvAlaMkAravibhUsiehatthikhaMdhavaragae sakoraMTamalladAmeNaMchatteNaM0 seyavaracAmarA0 hayagayaraha0 mahayA bhaDacaDagara0 cAuraMgiNIe senAe saddhiM saMparivuDe mama pAyavaMdate havva mAgacchati, tate NaM se dahure seNiyassa rano egeNaM AsakisoraeNaM vAmapAeNaM akte samaNe aMtanigghAtie kate yAvi hotthA, tate NaM se duhure atthAme abale avIrie apurisakAraparakkame adhAraNijjamitikaTTha egaMtamavakkamati0 karayalapariggahiyaM0 namo'tyuNaMjAva saMpattANaM namo'tyuNaMmamadhammAyariyassajAva saMpAviukAmassa pubbiMpiyaNaMmaesamaNassa bhagavato mahAvIrassa aMtie thUlae pANAtivAe paJcakkhAe jAva dhUlae pariggahe paJcakkhAe, -taM iyANipi tasseva aMtie savvaM pANAtivAyaM paJcaskhAmi jAva savvaM pari0 paJca0 jAvajIvaM savvaM asaNa 4 pacca0 jAvajIvaM jaMpiya imaM sarIraM i8 kaMtaM jAva mA phusaMtu eyaMpiNaM carimehiM UsAsehiM vosirAmittikaTTa, tae NaM se dugure kAlamAse kAlaM kiccA jAva sohamme kappe daguravaDiMsae vimANe uvavAyasabhAe dahuradevattAe uvavanne, evaM khalu go0 ! duhureNaM sA divvA deviDDI lddhaa3|9rssnnNbhNte! devassa kevatikAlaM ThiIpaNNatA?, go0! cattAripaliovamAI ThitI paM0, seNaM dahure deve0 mahAvidehe vAse sijjhihiti bujhi0 jAva aMtaM karehii y| evaM khalu samaNeNaM bhaga0 mahAvIreNaM terasamasa nAyajjhayaNassa ayamaDhe pannattettibemi 7. 'satthakose tyAdi, zastrakoza:-kSuranakharadanAdibhAjanaM sahaste gataH-sthito yeSAM te tathA, eve sarvatra, navaraM zilikAH-kirAtatiktakAditRNarUpAH pratatapASANarUpA vA zastratIpaNIkaraNArthAH, tathA guTikA-dravyasaMyoganiSpAditagolikAH oSadhabheSaje tathaiva 'ubvalaNehI tyAdi udvelanAni-dehopalepanavizeSAH yAni dehAddhastAmarzanenApanIyamAnAni malAdikamAdAyodvalaMtIti udvartanAni-tAnyeva vizeSastu lokArUDhisamavaseya iti, snehapAnAni-dravyavizeSapakvaghRtAdipAnAni vamAnAni prasiddhAni virecanAni-adhovirekAH svedanAni-saptadhAnyakAdibhiH avadahanAni-dambhanAniapasnAnAni-snehApanayanahetudravyasaMskRtajalena snAnAni anuvAsanAH-carmayantraprayogeNApAnena jaThare tailavizeSapravezanAni bastika- mANicarmaveSTanaprayogeNa ziraHprabhRtInAM snehapUraNAni gudevA vatyAdikSepaNAni niruhA-anuvAsanA eva kevalaM dravyakRto vishessH| zirovedhA-nADIvedhanAni rudhiramokSaNAnItyarthaHtakSaNAni-tvacAkSuraprAdinA tanUkaraNAni prakSaNAni-isvAni tvaco vidAraNAni zirobastayaH-zirasi baddhasya carmakozasya saMskRtatailApUralakSaNAH, prAguktAni bastikarmANi sAmAnyAni anuvAsanAniruhazirobastayastu tabhedAH, tarpa-NAni-snehadravyavizeSaihaNAni puTapAkAH-kuSThikAnAMkaNikAveSTitAnAmagninA pacanAni athavA puTapAkAH-pAkavizeSaniSpannA auSadhavizeSAHchallayo-rohiNIprabhRtayaHvallayo-guDUcIprabhRtayaH kandAdIni prasiddhAni, etairicchanti ekamapi rogamupazamayitumiti, 'nibaddhAue'tti prakRtisthityanubhAgabandhApekSayA baMdhapaesie'tti pradezabandhApekSayeti 'aMtanigyAie'ttinirdhAtitAntaH, 'savvaM pANAivAyaM paccakkhAmi' ityanena yadyapi sarvagrahaNaM tathApi Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 tirazcAM dezaviratireva, ihArthe gAthe // 1 // // 2 // 119 11 // 2 // jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/13/147 " tiriyANaM cArittaM nivAriyaM aha ya to puNo tesiM / suvvai bahuyANaMpihu mahavvayArohaNaM samae / na mahavvayasabbhAvevi caraNapariNAmasambhavo tesiM / na bahuguNApi jao kevalasaMbhUipariNAmo // " iti - iha yadyapi sUtre upanayo noktaH tathA'pyevaM draSTavyaH"saMpannaguNovi jao susAhasaMsaggivajjio pAyaM / pAvai guNaparihANIM dahurajIvovva maNiyAro ||"tti, "titthayaravaMdaNatthaM calio bhAveNa pAvae saggaM / jahadahuradeveNaM pattaM vemANiyasurataM // " zrutaskandhaH 1 - adhyayanaM - 13 - samAptam adhyayanaM -14 tetaliputra vR. atha caturdazajJAtaM vivriyate asya cAyaM pUrveNa sahAbhisambandhaH - pUrvasmin satAM guNAnAM sAmaggrayabhAve hAnirUktA, iha tu tathAvidhasAmagrIsabhAve guNasampadupajAyate ityabhidhIyate, ityevaMsambaddhamidam mU. (148) jati NaM bhaMte! terasamassa nA0 ayamaTTe pannatte codasamassa ke aDDe pannatte ?, evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 teyalipuraM nAma nagaraM pamayavaNe ujjANe kaNagarahe rAyA, tassa NaM kanagarahassa paumAvatI devI, tassa NaM kanagarahassa teyaliputte nAmaM amace sAmadaMDa0 tattha gaM teyalipure kalAde nAmaM mUsiyAradArae hotyA aDDe jAva aparibhUte, tassa NaM bhaddA nAmaM bhAriyA, tassa NaM kalAyasa mUsiyAradArayassa dhUyA bhaddAe attayA poTTilA nAmaM dAriyA hotthA rUpeNa jovvaNaNaM ya lAvatreNa ukkiTThA 2, -tate NaM poTTilA dAriyA annadA kadAha pahAtA savvAlaMkaravibhUsiyA ceDiyAcakavAlasaMparivuDA uppiM pAsAyavaragayA AgAsatalagaMsi kaNagamaeNaM tiMdUsaeNaM kIlamANI 2 viharati, imaM ca NaM teyaliputte amace pahAe AsakhaMdhavaragae mahayA bhaDacaDagara AsavAhaNiyAe nijjAyamANe kalAyarasa mUsiyAradAragassa gihassa adUrasAmaMteNaM vItiyavayati, tateNaM se teyaliputte mUsiyAradAragagihassa adUrasAmaMteNaM vItIvayamANe 2 poTTilaM dAriyaM uppiM pAsAyavaragayaM AgAsatalagaMsi kaNagatiMdUsaeNaM kIlamANIM pAsati 2 poTTilAe dAriyAe rUve ya 3 jAva ajjhovavanne koDuMbiyapurise saddAveti 2 evaM va0- esa NaM devA0 ! kassa dAriyA kiMnAmadhejA ?, tate koDuMbiya puri se teyaliputtaM evaMvadAsI- esa NaM sAmI ! kalAyarasa mUsiyAradArayassa dhUtA bhaddAe attayA poTTilA nAmaMdAriyA rUveNa ya jAva sarIrA, tateNaM se teyaliputte AsavAhaNiyAo paDiniyatte samANe amitaraTTANijje purise saddAveti 2 evaM va0- gacchaha NaM tubbhe devANuppiyA ! kalAdassa mUsiyAra0 dhUyaM bhaddAe attayaM poTTilaM dAriyaM mama bhAriyattAe vareha, taNaM te abbhaMtaraTThANijjA purisA tetaliNA evaM vuttA samANA haTTa0 karaya0 tahatti Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-14 jeNeva kalAyassa mUsi0 gihe teNeva uvAgayA, tate NaM se kalAe mUsiyAradArate purise ejamANe pAsati 2 haTTatuDhe AsaNAo abbhuDheti 2 sattahapadAti aNugacchati 2 AsaNeNaM uvanimaMteti 2 Asatthe vIsatte suhAsaNavaragae evaM va0-saMdisaMtuNaM devANu0 ! kimAgamaNapaoyaNaM?, tateNaM te abhitaraTTANijjA purisA kalAyamUsiya0 evaM va0-amhe NaMdevANu0! tavadhUyaM bhadAe attayaM poTTilaM dAriya teyaliputtassa bhAriyattAe varemo, taMjati NaM jANasi devANu0 juttaM vA pattaMvA salAhaNijaM vA sariso vA saMjogo tA dijauNaM poTTilA dAriyA teyaliputtassa, tA bhaNa devANu0 ! kiM dalAmo sukkaM ?, tate NaM kalAe mUsiyAradArae te abhitarahANije purise evaM vadAsI-esa caiva NaM de0 ! mama suMke janaM tetaliputte mama dAriyAnimitteNaM aNuggahaM kareti, te ThANijje purise vipuleNaM asana 4 puSphavattha jAva mallAlaMkAreNaM sakkArei sa02 paDivisajei, taeNaM kalAyassavi mUsika gihAo paDini02 jeNeva teyaliputte a0 teNaba uvA02 teyalipu0 eyamahUM niveyaMti, tate NaM kalAde mUsiyadArae annayA kayAiM sohaNaMsi tihina kkhattamuhattaMsi poTTilaMdAriyaMNhAyaMsavvAlaMkArabhUsiyaM sIyaMdurUhairattA mittaNAisaMparibuDe sAto gihAto paDinikkhamati ra savviDDIeteyalIpuramajhamajheNaMjeNeva tetalissa kagihe teNeva uvA0 2 pohilaM dAriyaM tetaliputtassa sayameva bhArapiyattAe dalayati, tateNaM tetaliputte poTTilaM dAriyaM bhAriyattAe uvaNIyaM pAsati 2 poTTilAe saddhiM paTTayaM durUhati 2 setApItaehiM kalasehiM appANa maJjAveti 2 aggihomaM kareti 3 pANiggahaNaM kareti 2 poTTilAe bhAriyAe mittanAti jAva parijaNaM vipuleNaM asanapAnakhAtimasAtimeNaM puSpha jAva paDivisajeti, tate NaM se tetaliputte poTTilAe bhAriyAe anuratteaviratte ulAlAiMjAva viharati vR. sarvaM sugama, navaraM 'kalAe'tti kalAdo nAmnA mUSikAradAraka iti pitR-vyapadezeneti, 'abhiMtaraThANijjetti AbhyantarAnAplAnityarthaH / . mU. (149) tate NaM se kanagarahe rAyA raje yaraTTai ya bale ya vAhaNe ya kose ya koTThAgAre ya aMteure ya mucchite 4 jAte 2 putte viyaMgeti, appegaiyANaM hatthaMguliyAo chiMdati appegaiyANaM hatyaMguTThae chiMdati evaM pAyaMguliyAopAyaMguTThaevikannasakulIevinAsApuDAiMphAleti aMgamaMgAti viyaMgeti, tateNaMtIse paumAvatIe devIe anayA puvvarattAva0ayameyArUve amathie samuppaJjitthA 4-evaM khalu kanagarahe rAyA raje yajAva putte viyaMgeti jAva aMgamaMgAI viyaMgeti, taMjati ahaMdArayaM payAyAmi seyaM khalumamaMtaMdAragaMkanagarahassarahassiyaMceva sAraskhamANIe saMgovemANIe viharittaettikaTTha evaM saMpeheti 2 teyaliputtaM amacaM saddAveti 2 evaM va0-evaM khalu devA0! kanagarahe rAyA rajje ya jAva viyaMgeti taMjati NaM ahaM devANu0 ! dAragaM payAyAmi tate NaM tumaM kanagarahassa rahassiyaM ceva anupuvveNaM sArakkhamANe saMgovemANe saMvadehi, tateNaMsedArae ummukkabAlabhAvejobvaNagamaNuppatte tavayamamayabhikkhAbhayaNe bhavissati, tate NaM se teyaliputte paumAvatIe eyamahu~ paDisuNeti 2 paDigae, tate NaM paumAvatIya devIe pohilAya amacIe sayameva gabbhaMgeNhati sayameva parivahati, tateNaMsA paumAvatI navaNhaM mAsANaM jAva piyadasaNaM surUvaM dAragaM payAyA, jaM rayaNiM ca NaM paumAvatI dArayaM payAyA taM rayaNiM ca NaM pohilAvi amacI navaNhaM mAsANaM vinihAyamAvannaM dAriyaM payAyA, 713 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-114/149 ___ tateNaMsAphaumAvatI devI ammadhAiMsadAvetira evaMva0-gacchahaNaMtume ammo! teyaligihe teyalipu0rahassiyayaM ceva saddAveha, tateNaMsA ammadhAItahattipaDisuNeti 2 aMteurassaavadAreNaM niggacchati 2 jeNevateyalissa gihe jeNeva teyaliputteteNeva uvA02 karayala jAvaevaM vadAsI-evaM khalu devA0! paumAvatI devI saddAveti, tate NaM teyaliputte ammadhAtIe aMtie eyamaDhaM socA haTTha 2 ammadhAtIesaddhiM sAtogihAo niggacchatira aMteurassa avadAreNaMrahassiyaM ceva aNupavisati 2 jeNeva paumAvatI teNeva uvAga0 karayala0 evaM va0-saMdisaMtuNaM devANuppiyA! jaM maoe kAyavvaM ?, tate NaM paumAvatI teyalIputtaM evaM va0 evaM khalu kanagarahe rAyA jAva viyaMgeti ahaM ca NaM devA0 ! dAragaM payAyA taM tumaNaM devANu0! taMdAragaMgeNhAhi jAvatavamamaya bhikkhAbhAyaNebhavissatittikaDateyaliputtaMdalayati, tate NaM teyaliputte paumAvatIe hatthAto dAragaM geNhati uttarijeNaM piheti 2 aMteurassa rahassiyaM avadAreNaM niggacchati 2 jeNeva sae gihe jeNeva poTTilA bhAriyA teNeva uvA0 2 poTilaM evaM va0-evaM khalu devANu0 ! kanagarahe rAyA rajje ya jAva viyaMgeti ayaM caNaM dArae kanagarahassa putte paumAvaIeattae teNaM tumaM devA0 ! imaMdAragaMkanagarahassarahassiyaM ceva aNupuvveNaM sArakhAhi yasaMgovehi yasaMkahiM yatate NaM esa dArae ummukkabAlabhAve tava yamamaya phaumAvatIe ya AhAre bhavissatittikaTu poTTilAe pAse niskhivati poTTilAo pAsAo taM viNihAyamAvanniyaM dAriyaM geNhati 2 uttarijeNaM piheti 2 aMteurassa avadAreNaM aNupavisati 2 jeNeva paumAvatI devI teNeva uvA0 2 paumAvatIe devIe pAse ThAveti 2 jaavpddiniggte| tateNaMtIsepaumAvatIe aMgapaDiyAriyAo paumAvaiM devi vinihAyamAvanniyaMcadAriyaM payAyaM pAsaMti ra ttA jeNeva kanagarahe rAyA teNeva02 tA karayala0 evaM va0--evaM khalu sAmI! paumAvatI devI mailliyaM dAriyaMpayAyA, tateNaM kanagarahe rAyA tIse mailliyAe dAriyAe nIharaNaM kareti bahUNi loiyAI mayakicAi0 kAleNaM vigayasoe jAte, tate NaM se tetaliputte kalle koDubiyapurise saddAvetira evaMva0-khippAmeva cAragaso0 jAva ThitipaDiyaMjamhANaM amhaM esa dArae kanagarahassa rakhe jAetaM houNaM dArae nAmeNaM kanagajjhae jAva bhogasamatthe jaate| . vR. viyaMgei'tti vyaGgayati vigatakarNanAzAhastAdyaGgAn karotItyarthaH, 'viiMteti'tti vikRtantati chinattItyarthaH, 'saMrakkhamANIya'tti saMrakSantyAH ApadaH saGgopayantyAH pracchAdanataH 'bhikkhA bhAyaNe'tti bhikSAbhAjanamiva bhikSAbhAjanaM tadasmAkaM bhikSoriva nirvaahkaarnnmityrthH| mU. (150) tateNaM sA poTTilA annayA kayAI tetaliputtassa aniTThA 5 jAyAyAvi hotthA mecchai ya teyaliputte poTTilAe nAmagottamavisavaNayAe, kiM puNa darisaNaM vA paribhogaM vA?, tateNaM tIse poTTilAe annayA kayAI puvvaratta0 imeyArave 5 jAva samuppaJjitthA evaM khalu ahaM tetalissa pubbiM iThThA 5 Asi iyANiM aniTTA 5 jAyA, necchai ya teyaliputte mama nAmaM jAva paribhogaMvA ohayamaNasaMkappAjAva jhiyAyati, taeNaMtetaliputte poTTilaM ohayamaNasaMkappaM jAva jhiyAyamANaM pAsatira evaM va-mA NaM tumaM de0 ! ohayamaNasaM0 tumaNaM mama mahAnasaMsi vipulaM asana 4 uvakkhaDAvehi 2 bahUNaM samaNamAhaNa jAva vaNImagANaM deyamANI ya davAvemANI ya viharAhi, tateNaMsA poTilA teyaliputteNaM evaM vuttA samANA haTTha0 teyaliputtassa eyamadvaMpaDisuNeti Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-14 195 2 kallAkallaM mahAnasaMsi vipulaM asana 4 jAva davAvemANI vihrti|| vR. 'paDhamAeporusIe sajjhAya'mityAdI yAvatkaraNAdidaMdraSTavyaM-'bIyAeposisIe jhANaM jhiyAyaitaIyAeporisIe aturiyamacavalamasaMbhaMtemuhapottiyaMpaDileheibhAyaNavatthANi paDilehei bhAyaNANi pamaJjai bhAyaNANi uggAhei 2 jeNeva suvvayAo ajAo teNeva uvAgacchanti 2 suvvayAo ajAo vaMdanti namaMsanti 2 evaM vayAsI icchAmoNaMtubbhehiM abmaNunAeteyalipurenayare uccanIyamajjhiyAiMkulAiMghara samuyANassa bhikkhAyariyAe aDittae, ahAsuiMdevANuppiyA! mApaDibaMdhaM,taeNaMtAoajjayAosubvayAhiM ajAhiM abbhaNuNNAyAosamANIo suvbayANaM ajANaM aMtiyAopaDissayAopaDinikkhamiti aturiyamacavalamasaMbhaMtAe gatIe jugaMtarapaloyaNAe diTThIe purao riyaM sohemANIo teyalipure nayare uccanIyamajjhimAiM kulAI gharasamuyANassa bhikkhAyariyaM addmaanniiutti| gRheSu samudAna-bhikSA gRheSu samudAnaM-bhikSA gRhasamudAnaM tasmai gRhasamudAnAyabhikSAcaryAMmikSAnimittaM vicaraNaMaTantyaH-kurvANAH, atthiyAiMbhe'ttiAiMti-dezabhASAyaMbhetti-bhavatInAM, 'cuNNajoe'tti dravyacUrNAnAM yogaH stambhanAdikarmakArI, ___ 'kammajIe'tti kuSThAdirogahetuH, 'kammajoe'tti kAmpayogaH kamanIyatAhetuH, 'hiyauDDAvaNe'ti hRdayoDDApanaM cittAkarSaNahetuH 'kAuDDAvaNe'tti kAryAkarSaNahetuH 'Abhiogie'tiparAbhibhavanahetuH vasIkaraNe tivazvAtAhetuH kouyakamme tisaubhAgyanimittaMsnapanAdi 'bhUikamme'tti mntraabhisNskRtbhuutidaanN| mU. (151) teNaM kAleNaM 2 suvvayAo nAmaM ajAo IriyAsamitAo jAva guttabaMbhayAriNIo bahussuyAo bahuparivArAo puvvANupuTviM jeNAmeva teyalipure nayare teNeva uvA02 ahApaDirUvaM uggahaM uggiNhati 2 saMjameNa tavasA appANaMbhAvemANIo viharaMti, tate NaM tAsiM subbayANaM ajANaM ege saMghADae paDhamAe porasIe sajjhAyaM kareti jAva aDamANIo tetalissa gihaM aNupaviTThAo, tateNaM sA poTTilA tAo ajAo ejamANIo pAsati 2 haTTa0 AsaNAo abbhuTeti 2 vaMdati namasatira vipulaM aniTThA 5jAvadasaNaMvA paribhogaMvA0, taMtuNaM ajAto sikkhiyAo bahunAyAo bahupaDhiyAobahUNiyAmAgara jAva Ahi~Daha bahUrNarAIsara jAva gihAtiaNupavisaha taM atti yAiM bhe ajAo! kei kaiMci cunnajoe vA maMtajoge vA kammaNajIe vA hiyauDDAvaNe kA kAuDDAvaNe vA Abhiogie vA vasIkaraNe vA kouyakammevA bhUi-mUle kaMde challI vallI siliyA vA guliyA vA osahe vA bhesajje vA ukladdhapuvve jeNAhaM teyaliputtassa punaravi iTThA 5 bhavejjAmi, tate NaM tAo ajAo poTTilAe evaM vuttAo samANIo dovi kanne ThAiti 2 poTTilaM evaM vadAsI-amhe NaM devA0 ! samaNIo niggaMdhIo jAva guttabaMbhacAriNIo no khalu kappai amhaM eyappayAraM kannehivi nisAmettae, kimaMga puNa uvadisittae vA Ayarittae dA?, amhe NaM tava devA0! vicittaM kevalipannattaM dhamma paDikahijAmo, tateNaMsA poTilA tAo ajAo evaMva0-icchAmiNaMajAo! tumhaMaMtie kelalipannattaM dhamma nisAmittae, tateNaM tAo ajjAo poTTilAe vicittaM dhamme parikaheMti, tateNaM sA poTTilA Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/14/151 dhammaM socA nisamma haTTa0 evaM va0 - saddahAmi NaM ajAo ! niggaMthaM pAvayaNaM jAva se jaheyaM tubbhe vayaha, icchAmi NaM ahaM tubbaM aMtie paMcANuvvayAI jAva dhammaM paDivajittae, ahAsuhaM, tae NaM sA poTTilA tAsiM ajjANaM aMtie paMcANuvvaiyaM jAva dhammaM paDivajjai tAo ajjAo vaMdati nama'sati 2 paDivisajjJeti, tae NaM sA poTTila samaNovAsiyA jAyA jAva paDilAbhemANI viharai mU. (152) tate NaM tIse poTTilAe annayA kayAi puvvarattAvarattakAlasa0 kuTuMbajAgariyaM0 ayameyArUve abbhatthite 0 evaM khaluM ahaM tetali0 puvviM iTThA 5 Asi iyANi aniTTA 5 jAva paribhogaM vA taM seyaM khalu mama suvvayANaM ajjANaM aMtie pavvatittae, evaM saMpehetira kallaM pAu0 jeNeva tetaliputte teNeva uvA0 2 karayalapari0 evaM va0 - evaM khalu devANuppiyA ! bhae suvvayANaM ajrANaM aMtie dhamme nisaMte jAva abbhaNunnAyA pavvaittae, tate NaM teyaliputte poTTilaM evaM va0-evaM khalu tumaM devANuppie ! muMDA pavvaiyA samANI kAlamAse kAlaM kiccA annataresu devaloesu devattAe uvavajjihisi taM jati NaM tumaM devA0 ! mamaM tAo devaloyAo Agamma kevalipatte dhamme bohihi to'haM visajjemi, aha gaM tumaM mamaM na saMbohesi to te na visajjemi, tate NaM sA poTTilA teyaliputtassa eyamaTTaM paDisuNeti, tate NaM teyaliputte vipulaM asana 4 uvakkhaDAveti 2 mittaNAtijAvaAmaMtei 2 jAva sammANei 2 poTTilaM hAyaM jAva purisasaharasavAhaNIyaM siaM durUhittA mittanAti jAva parivuDe savviDDie jAva raveNaM tetalIputtassa majjhamajjheNaM jeNeva suvvayANaM uvassae teNeva uvA0 2 sIyAo paccaruhati 2 poTTilaM purato kaTTu jeNeva suvvayA ajjA teNeva uvAgacchati 2 vaMdati nama'sati 2 evaM va0- evaM khalu devA0 ! mama poTTilA bhAriyA iTThA 5 esa NaM saMsArabhauvviggA jAva pavvatittae paDicchaMtu NaM devA0 / sissiNibhikkhaM dalayAmi, ahAsuhaM mA0 pa0, tate NaM sA poTTilA suvvayAhiM ajAhiM evaM vuttA samANA haTTa0 uttarapura0 sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyati 2sayameva paMcamuTThiyaM loyaM karei 2 jeNeva suvvayAo ajjAo teNeva uvAgacchai 2 vaMdati nama'sati 2 evaM va0-Alitte NaM bhaMte! loe evaM jahA devAnaMdA jAva ekkArasa aMgAI bahUNi vAsANi sAmannapariyAgaM pAuNAi 2 mAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhosettA saTTi bhattAI ata0 AloiyapaDi0 samAhiM pattA kAlamAse kAlaM kiccA annataresu devaloesu daivavattAe uvavannA / mU. (153) tate gaM se kanagarahe rAyA annayA kayAI kAladhammuNA saMjutte yAvi hotyA, taNaM rAIsara jAvanIharaNaM kareti 2 annamannaM evaM va0 - evaM khalu devANu0 ! kanagarahe rAyA raje ya jAva putre - viyaMgitthA, amhe NaM devA0 ! rAyAhINA rAyAhiTTiyA rAyAhINakajjA ayaM ca NaM tetalI amace kanagarahassa rano savaTThANesu savvabhUmiyAsu laddhabhUmiyAsu lakhapaccae dinnaviyAre savvakajravaTTAvae yAvi hotyA, taM seyaM khalu amhaM tetaliputtaM amacaM kumAraM jAtittaettikaTTu annamannassa eyamahaM paDisurNeti 2 jeNeva teyaliputte amace teNeva uvA0 2 teyaliputtaM evaM va0 - evaM khalu devANu ! kanagarahe rAyA rajje ya rajjeya rahe ya jAva viyaMgei, amhe ya NaM devANu 0 ! rAyAhINA jAva rAyAhINakajjA, tumaM ca NaM devA0! kanagarahassa ranno savvANesu jAva rajadhurAciMtae, taM jaNaM devA ! atti kei kumAre rAyalakkhaNasaMpanne abhiseyArihae taNNaM tumaM amhaM Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-14 197 dalAhi, jANaM amhe mahayA 2 rAyAbhiseeNaM abhisiMcAmo, taeNaM tetaliputte tesiMIsara0 etamar3ha paDisuNeti 2 kanagajjhayaM kumAraM hAyaM jAva sassirIyaM karei 2 tA tesi Isara jAva uvaNeti 2 evaM va0-esa NaM devA0 ! kanagarahasasa rano putte paumAvatIe devIe attae kanagajjhae nAmaM kumAre abhiseyArihe rAyalakkhaNasaMpanne mae kaNagarahassa ranno rahasiyayaM saMvaDDie, eyaMNaM tubbhe mahayA 2 rAyAbhiseeNaM abhisiMcaha, savvaM ca tesiM uThANapariyAvaNiyaM prikhei| tate NaM te Isara0 kanagajhayaM kumAraM mahayA ra abhisiNcNti| tate NaM se kanagajjhae kumAre rAyA jAe mahayA himavaMtamalaya0 vaNNao jAva rajjaM pasAsemANe viharai / tate NaM sA paThamAvatI devI kanagajjhayaM rAyaM saddAveti 2 evaM va0-esa NaM puttA ! tava0 rajje jAva aMteure ya0 tumaMca tetaliputtassa pahAveNaM, taMtumaMgaMtetaliputtaM amacaM ADhAhi parijANAhi sakArehi sammAgehi iMtaM abbhuTTehi ThiyaM paJjuvAsAhi vaccaMtaM paDisaMsAhehi addhAsaNeNaM uvanimaMtehi bhogaM ca se anuvadehi, tate NaM se kanagajjhae paumAvatIe tahatti paDi0 jAva bhogaM ca se vheti| vR. 'rAyahINA ityAdi, rAjAdhInAH rAjJo dUre'pi vartamAnA rAjavazavarttina ityarthaH, rAjAdhiSThitAstena svayamadhyAsitAH, rAjAdhInAni-rAjAyattAni kAryANi yeSAM te vayaM rAjAdhInakAryAH 'savvaM ca se uTThANapariyANaviyaM ti sarvaMca se-tasya utthAnaM ca-utpattiM pariyApanikA ca-kAlAntaraM yAvat sthitirityutthAnapariyApanikaM tatparikathayatIti, 'vayaMtaM paDisaMsAhehi'tti vinayaprastAvAvrajantaMpratisaMsAdhaya-anuvraja,athavA vadantaMprati saMzlAdhaya-sAdhUktaMsAdhvityevaM prazaMsAM kurvityarthaH, bhoga-vartanaM / / mU. (154) tateNaM se poTTile deve tetaliputtaM abhikkhaNaM 2 kevalipunnatte dhamme saMboheti, nocevaNaM se tetaliputte saMbujjhati, tateNaM tassa poTTiladevassa imeyAraveabbhasthite 5-evaM khalu kanagajhae rAyA teyaliputtaM ADhAti jAva bhogaM ca saMvaDveti tate NaM se tetalI abhikkhaNaM 2 saMbohinjamANevidhamme no saMbujjhati, taMseyaMkhalu kanagajjhayaMtetaliputtAto vippariNAmettaettika? evaM saMpeheti rattA kanagajhayaM tetaliputtAto vipprinnaamei| tate NaM tetaliputte kallaM pahAtejAva pAyacchitte AsakhaMdhavaragae bahUhiM purisehiM saMparibuDe sAto gihAto niggacchati rajeNeva kanagajjhae rAyA teNeva pahAretya gamaNAe, tate NaM tetaliputtaM amacaMje jahA bahave rAIsaratalavara jAvapabhiyao pAsaMtitetaheva ADhAyaMtiparijANaMti abbhuDheti 2 aMjalipariggahaM kareMti iTTAhiM kaMtAhiM jAva vaggUhiM AlavemANA ya saMlavemANA ya purato ya piTTato ya pAsato ya maggato ya samaNugacchaMti, tate NaM se tetaliputte jeNeva kanagajjhae teNeva uvAgacchati, tate NaM kanagajjhae tetaliputtaM ejamANaM pAsatirano ADhAti no pariyANAti no abbhuTeti aNADhAyamANe 3 parammuhe saMciTThati, tate NaM tetaliputte kanagajjhayassa ranno aMjaliM karei, tate NaM se kanagajjhae rAyA aNADhAyamANe tusiNIe parammuhe saMciTThati, tate NaM tetaliputte kanagajjhayaM vippariNayaM jANittA bhIte jAva saMjAtabhae evaM va0-ruDe NaMmamaMkanagajjhaerAyA hINeNaM mama karanajjhaerAyA avajjhAeNaMkaNagajjhae, taMna najaiNaM mama keNai kumAreNa mArehitittika? bhIte tatthe ya jAva saNiyaM 2 paccosakketi 2 tameva AsakhaMdhaM durUheti 2 tetalipuraM majhamajheNaM jeNeva sae gihe teNeva pahAretya gamaNAe, Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/14/154 tate NaM teyaliputtaM je jahA Isara jAva pAsaMti te tahA no ADhAyaMti no pariyANaMti no abbhuTeMti noaMjali0 iTAhiMjAva no saMlavaMti no purao ya piTTaoyapAsaoya samaNugacchaMti, tate NaM tetaliputte jeNeva saegihe teNeva uvAgacchati, jAviya se tattha bAhiriyA parisA bhavati, taM0-dAseti vA peseti vA bhAillaeti vA sAvi yaNaM no ADhAi 2, jAviya se abhitariyA parisA bhavati, taMdahApiyAi vA mAtAtivAjAvasuNhAti vA sAviyaNaM vA no vavarovittaettikaTTa evaM saMpeheti 2 tAlauDa visaM AsagaMsi pakkhivati se ya vise no saMkamati, tateNaMse tetaliputte nIluppala jAva asiM khaMdhe oharati, tatthaviya se dhArA opallA, tate NaM se tetaliputte jeNeva asogavaNiyA teNeva uvAgacchati 2 pAsagaM gIvAe baMdhati 2 rukkhaM durUhati 2 pAsaMrakkhe baMdhati 2 appANaM muyati tatthaviya se rajja chinnA, tate NaM se tetalipatte mahatimahAlayaMsilaMgIvAebaMdhatira atthAhamatAramaporisiyaMsiudagaMsi appANaM muyati, tatthavi se thAhe jAte, tate NaM se tetali0 sukkaMsitaNakUDaMsi aganikAyaM pakkhivati 2 appANaM muyati tatthavi ya se aganikAe vijjhAe, tate NaM se tetalI evaM va0-saddheyaM khalu bho samaNA vayaMti saddheyaM khalu bho mAhaNAvayaMti saddheyaM khalu bho samaNA mAhaNA vayaMti, ahaMegoasaddheyaMvayAmi evaM khalu ahaM saha puttehiM aputte ko medaM saddahissati? saha mittehiM amitte ko medaM saddahissati?, evaM astheNaM dAreNaMdAsehiM parijaNeNaM, evaM khalu teyaliputte NaM a0 kanagajjhaeNaMranA avajjhAeNaM samANeNaM teyaliputte tAlapuDage vise AsagaMsi pakkhitte seviya no kamati ko meyaM saddahissati?, tetaliputte nIluppala jAva khaMdhaMsi oharie tatthaviya se dhArA opallA ko medaM saddahissati ?, tetaliputtassa pAsagaMgIvAe baMdhettA jAva rajjU chinnA ko medaM saddahissati?, tetaliputte mahAsilayaMjAvabaMdhittA asthAha jAva udagaMsiappAmukke tatvaviyaNaMthAhejAeko meyaMsaddahissati tetaliputte sukkaMsi taNakUDe aggI vijjhAe ko medaM sadda0?, ohatamaNasaMkappe jAva jhiyAi tate NaM se poTTile deve poTTilArUvaM viuvvati 2 tetaliputtassa adUrasAmaMte ThiccA evaM va0-haM bho ! tetaliputtA ! purato pavAe pio hatyibhayaM duhao acakkhuphAse majjhe sarANi parisayaMti gAme palite rane jhiyAti ramne palite gAme jhiyAti Auso ! tetaliputtA ! kao vayAmo?,tateNaMse tetaliputte poTilaM evaMvayAsI-bhIyassakhalu bho! pavyajjA saraNaM utkaMdviyassa saddesagamaNaMchuhiyassa anaMtisiyarasa pANaMAurassabhesajaMnAiyassarahassaMabhijuttassa paJcayakaraNaM addhANaparisaMtassa vAhaNagamaNaM tariukAmassa pavahaNaM kiccaM paraMabhiojitukAmassa sahAyakicaM khaMtassa daMtassa jitiMdiyassa etto egamavi na bhavati, tate NaM se poTTile deve teyaliputtaM amacaM evaM va0-suTu NaM tuma tetaliputtA ! eyama8 AyANihittikaDa doccaMpi evaM vayai 2 jAmeva disaMpAunbhUe tAmeva disiM pddige| vR. 'ruTeNa'mityAdau hIno'yaM mama prItyeti ganyate, apadhyAto-duSTacintAvAn mameti0mamopari kanakadhvajaH, pAThAntareNa dudhyAto'haM-duSTAcintAviSayIkRto'haM kanadhvajena rAjJA, tat-tasmAnna jJAyate kenApi kumAreNa-virUpamAraNaprakareNa mArayiSyatIti khaMdhaMsiuvaharai'iti skandhe upaharati vinAzayatIti dhArA opalla'tti apadIrNA kuNDIbhUtetyarthaH, Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, varga:-, adhyayanaM -14 199 'atyahaM 'ti astaM- nirastamavidyamAnamadhastalaM pratiSThAnaM yasya tadastAdhaM stAdho vA pratiSThAnaM tadabhAvAdastAdhaM, atAraM yasya taraNaM nAsti puruSaH parimANaM yasya tatpauruSeyaM tanniSedhAdapauruSeyaM tataH padatrayasya karmadhArayo, makArau ca prAkRtatvAt, atastatra, 'saddheya 'mityAdi, zraddheyaM zramaNA vadanti AtmaparalokapuNyapASAdikamarthajAtaM, atIndriyasyApi tasya pramANAbAdhitatvena zraddhAnagocaratvAt, ahaM punareko'zraddheyaM vadAmi putrAdiparivArayuktasyAtyarthaM rAjasammatasya ca aputrAditvamarAjasammatatvaM ca viSakhaGgapAzakajalAgnibhirahiMsyatvaM cAtmanaH pratipAdayato mama yuktibAdhitatvena janapratIteraviSayatvenAzraddheyatvAditi prastutasUtrabhAvanA, 'tae Na' mityAdi, haM bho ! ityAmantraNe, purataH - agrataH, prapAto - gartaH pRSThato hastibhayaM 'duhao' tti ubhayataH acakSuH sparzaH - andhakaraM madhye-madhyabhAge yatra vayamAsmahe tatra zarA - bANA nipatanti, tatazca sarvato bhayaM varttate ityarthaH, tathA grAmaH pradIpto'gninA jvalati, araNyaM tu dhyAyate 'nupazAntadAhaM vartate, athavA dhyAyatIva dhyAyati, zrutaskandhaH - 1, agneravidhyAnena jAgarttIivetyarthaH, athavA araNyaM pradIptaM grAmo dhyAyate na vidhyAyati, evaM sarvasyApi bhayAnakatvAt sthAnAntarasya cAbhAvAdAyuSmasaMtetaliputra ! 'kau'tti kvavrajAmaH bhItairgantavyamasmAbhirivAnyenApi bhavatIti praznaH, uttaraM ca bhItasya pravrajyA zaraNaM bhavatIti gamyate, yathotkaNTitAdInAM svadezagamanAdIni, tatra 'chuhiyassa' tti bukSukSitasya mAyino - vaMcakasya rahasyaguptatvaM zaraNamiti sarvatra gamanIyaM abhiyuktasya - sampAditadUSaNasya pratyakaraNaM-dUSamApohena pratItyutpAdanaM adhvAnaM ariyato - gantumazaktasya vAhanagamanaM zakaTAdyArohaNaM tarItukAmasya nadyAdikaM plavanaM taraNaM kRtyaM kAryaM yasya tat plavanakRtyaM - tarakANDaM paramabhiyoktukAmasyaabhibhavitukAmasya sahAyakRtyaM - mitrAdikRtaM sahAyakarmeti, atha kathaM bhItasya pravrajyA zaraNaM bhavati ata ucyate- 'khaMte' tyAdi kSAntasya krodhanigraheNa dAntasyendriyanoindriyadamena jitendriyasya viSayeSu rAgAdiniroddhuH 'etto' tti etebhyo'nantaroditebhyo'grataH prapAtAdibhyo bhayebhyaH ekamApi bhayaM na bhavati, prabrajitasya sAmAyikapariNatyA zarIrAdiSu nirabhiSvaGgatvAt maraNAdibhayAbhAvAditi, evaM devenAmAtyaH svavAcA bhItasya pravrajyA zreyasItyabhyupagamaM kArayitvA evamuktaH 'suTTu' ityAdi, ayamartho-bhItasya pravrajyA zaraNamiti yadi pratijJAyate tadA suSThu te mataM, bhayAbhibhUtastvamidAnImasIti etamarthamAjAnIhi0 anuSThAnadvAreNAvabudhyasva pravrajyAM vidhehItiyAvat // 119 11 -iha ca yadyapi sUtre upanayo noktaH tathApyevaM draSTavyaH, "jAva na dukkhaM pattA mANabbhasaM ca pANiNo pAyaM / tAva na dhammaM geNhaMti bhAvao teyalIsu uvva // " mU. (155) tate NaM tassa teyaliputtassa subheNaM pariNAmeNaM jAisaraNe samuppanne, tate NaM tassa teyaliputtassa ayameyArUve abbhatthite 5 samu0 - evaM khalu ahaM iheva jaMbuddIve 2 mahAvidehe vAse pokkhalAvatIvijaye poMDarIgiNIte rAyahANIe mahApaume nAmaM rAyA hotthA, tate NaM ahaM dherANaM aMtie muMDe bhavittA jAva coddasa puvvAtiM0 bahUNi vAsANi sAmannapariyAe0 mAsiyAe saMlehaNAe mahAsuke kappe deve, Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/14/155 tate NaM ahaM tAo devaloyAo AukkhaeNaM iheva teyalipure teyalissa amaJcassa bhaddAe bhAriyAe dAragattAe paJcAyAte, taM seyaM khalu mama punvadiTThAI mahavvayAiM sayameva uvasaMpajittANaM viharittae, evaM saMpehetira sayameva havvayAI Aruheti 2 jeNeva pamayavaNe ujjANe teNeva uvA0 2 asogavarapAyavassa ahe puDhavisilApaTTayaMsi suhanisannassa aNuciMtemANassa puvvAhIyAtiM sAmAiyamAtiyAiM coddasapuvvAiM sathameva abhisamannAgayAI, 200 tateNaM tassa teyaliputtassa anagArassa subheNaM pariNAmeNaM jAva tayAvaraNijjANaM kammANaM khaovasameNaM kammarayavikaranakaraM apuvyakaraNaM pavidvassa kevalavaraNANadaMsaNe samuppanne / mU. (156) tae NaM tetalipure nagaraM ahAsannihiehiM vANamaMtarehiM devehiM devIhiya devaduMdubhIo samAhayAo dasaddhavanne kusume nivAie, divve gIyagaMdhavyaninAe kae yAvi hotthA, tate NaM se kanagajjhae rAyA imIse kahAe laddhaTTe evaM va0- evaM khalu tetaliM mae avajjhAte muMDe bhavittA pavvatite taM gacchAmi NaM teyaliputtaM anagAraM vaMdAmi nama'sAmi 2 eyamaTTaM vinaeNaM bhujo 2 khAmemi, evaM saMpeheti 2 pahAe cAuraMgiNIe senAe jeNeva pamayavaNe ujjANe jeNeva tetaliputte anagAre teNeva uvAgacchati 2 tetaliputtaM anagAraM vaMdati nama'sati 2 eyamahaM ca vinaeNaM bhujo 2 khAmei naccAsatre jAva pajjuvAsai, taNaM se teyaliputte anagAre kanagajjhayassa ranno tIse ya mahai0 dhammaM parikahei, tate NaM se kanagajjhae rAyA tetaliputtassa kevalissa aMtie dhammaM socA nisamma paMcANuvvaiyaM sattasikkhAvaiyaM sAvagadhammaM paDivajjai 2 samaNovAsae jAte jAva ahigayajIvAjIve / taNaM tetaliputte kevalI bahUNi vAsANi kevalipariyAgaM pAuNittA jAva siddhe / evaM khalu jaMbU ! bhagavayA samaNeNaM mahAvIreNaM coddasamassa nAyajjhayaNassa ayamaTTe pannattettibemi / zrutaskandhaH - 1 - adhyayanaM - 14, samAptam adhyayanaM - 15 - nandIphalaM vR. adhunA paJcadazaM vivriyate, asya caivaM pUrveNa saha sambandhaH - pUrvasmintrapamAnAdviSayatyAgaH pratipAditaH, iha tu jinopadezAt, tatra ca satyarthaprAptistadabhAve tvanarthaprAptirabhidhIyata ityevaMsambaddhamidam mU. (157) jati NaM bhaMte! coddasamassa nAyajjhayaNassa ayamaTTe pannatte pannarasamassa0 ke aTThe patte ?, evaM khalu jaMbu ! teNaM kAleNaM 2 caMpA nAma nayarI hotthA, punnabhadde ceie jiyasattUrAyA, tattha NaM caMpAe nayarIe dhanne NAmaM satyavAhe hotthA aDDe jAva aparibhUe, tIse NaM caMpAe nayarIe uttarapuracchime disibhAe ahicchattA nAma nayarI hotyA, riddhatthimi- yasamiddhA vannao, tattha NaM ahicchattAe nayarIe kanagakeu nAmaM rAyA hotthA, mahayA vannao, tassa dhannarasa satthavAhassa annadA kadAi puvvarattAvarattakAlasamayaMsi imeyArUve abbhatthite ciMtie patthie manogae saMkappe samuppajjitthA - seyaM khalu mama vipulaM paNiyabhaMDamAyAe ahicchattaM nagaraM vANijAe gamittae, evaM saMpeheti 2 gaNimaM ca 4 cauvvihaM bhaMDageNhai 2 sagaDIsAgaDaM sajjei 2 sagaDIsAgaDaM bhareti 2 koDuMbiyapurise sahAveti 2 evaM va0-gacchahaNaM tubbhe devA0 ! caMpAe nagarIe siMghADaga ( Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-15 jAva pahesuMevaM khalu devANu0 ! dhanne satyavAhe vipule paNiya0 icchati ahicchattaM nagaraM vANijAe gamittate, taMjoNaMdevANu0! carae vA cIrie vA cammakhaMDievAbhicchuDevA paMDuragevA gotamevA govatIte vA gihidhammevAgihidhammaciMtaevAaviruddhaviruddhavunasAvagarattapaDa-niggaMthappabhitipAsaMDatyevA gihatye vAtassaNaMdhaneNaMsaddhiM ahicchattaMnagariMgacchaitassaNaMdhaNNe acchattagassa chattagaMdalAi aNuvAhaNassa uvAhaNAudalayai akuMDiyassa kuMDiyaMdalayaiapatthayaNassa patthayaNaM dalayai apakkhevagassa pakkhevaM dalayai aMtarA'viya se paDiyassa vA bhaggaluggasAhezaM dalayati suhaMsuheNayaNaM ahicchattaM saMpAvetittikaDadoccaMpitacaMpi ghoseha 2 mama eyamANattiyaM paJcappiNaha, tate NaM te koDubiyapurisA jAva evaM va0 haMdi suNaMtu bhagavaMto caMpAnagarIvasthavvA bahave caragA ya jAva paJcappiNaMti, tate NaM se koDubiyaghosaNaMsuccA caMpAenayarIebahavecaragAyajAvanihatthAyajeNeva dhanne teNeva uvAgacchanti tate NaMdhne tesiMcaragANA ya jAba gihatthANa ya acchattagassa chattaMdalayaijAva patthayaNaM dalAti, gacchaha NaM tubhe devA0 caMpAe nayarIe bahiyA agujANaMsi mamaMpaDivAlemANA ciTThaha, tateNaMcaragAya0 dhanneNaM satyavAheNaM evaMvuttAsamANA jAva ciTThati, tateNaMdhanne satyavAhe sohaNaMsitihikaraNanakkhattaMsi vipulaM asanaM 4 uvakkhaDAveirattA mittanAI AmaMteti-2bhoyaNaM bhoyAvetira Apucchati 2 sagaDIsAgaDaM joyAveti 2 caMpAnagarIo niggacchati nAiviSpagidehiM addhANehiM vasamANe 2 suhehiM vasahipAyarAsehiM aMgaM jaNavayaM majjhamajheNaM jeNeva desagaM teNeva uvAgacchati 2 sagaDIsAgaDaM moyAveti 2 sasthanivesaM kareti 2 koDuMbiyapurise saddAveti evaM va0 tumbhe NaM devA0 ! mama satthanivesaMsi mahayA 2 saddeNaM ugghosemANA 2 evaM vadaha evaMkhalu devANu0! imIseAgAmiyAechinnAvAyAe dIhamaddhAeaDavIe bahumajjhadesabhAe bahave naMdiphalA nAmaM rukkhA pannattA kiNhA jAva pattiyApa puphiyA phaliyA hariyarerijamANA sirIe aIva atIva uvasobhemANA cidaMti maNuNNA vanneNaM4 jAva maNunA phAseNaM maNunA chAyAe, taMjo NaM devANuppiyA! tesiM naMdiphalANaM rukkhANaM mUlANi vA kaMda0 taya0 patta0 puppha0 phala0 bIyANi vA hariyANi vA AhAretichAyAe vA vIsamati tassaNaM AvAe bhaddae bhavati tato pacchA pariNamamANA 2 akAle ceva jIviyAto vavaroveti taM mANaM devANuppiyA! kei tersi naMdiphalANaM mUlANi vA jAva chAyAe vA vIsamau, mA NaM se'vi akAle ceva jIviyAto vavarovijissati, tujhe NaM devANu0 ! annesiM rukkhANaM mUlANi ya jAva hariyANi ya AhAretha chAyAsu vIsamahatti ghosaNaM ghoseha jAva paJcappiNaMti, tateNaMdhanne satthavAhe sagaDIsAgaDaMjoetirajeNeva naMdiphalA rukkhA teNeva uvAgacchati 2 tesiMnaMdiphalANaM adUrasAmaMte satthanivesaM kareti 2 doccaMpi tacaMpikoDuMbiyapurise saddAveti 2 evaM va0-tubbhe gaM devANu0! mama satthanivesaMsi mahatA saddeNaM ugghosemANA 2 evaM vayaha-eeNaM devANu0 ! te maMdiphalA kiNhA jAva maNunA chAyAe taM jo NaM devANu0 ! eesiM naMdiphalANaM rukkhANaM mUlANi vA kaMda0 puppha0 taya0 patta0 phala0 jAva akAle ceva jIviyAo vavaroti, tamANaM tubhejAva dUraMdUreNaMpariharamANA vIsamaha, mANaMakAle jIvitAto vavarovissaMti, annesiM rukkhANaM mUlANi ya jAva vIsamahattikaTTha ghosaNaM paJcappiNaMti, Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/15/157 tattha NaM atthegaiyA purisA dhannassa satyavAhassa eyamaGkaM saddahaMti jAva royaMti eyamaThThe saddahamANA tesiM naMdiphalANaM dUraM dUreNa pariharamANA 2 annesiM rukkhANaM mUlANi ya jAva vIsamaMti, tesiNaM AvAe no bhaddae bhavati, tato pacchA pariNamamANA 2 suharUvattAe 5 bhujjo 2 pariNamaMti, evAmeva samaNAuso ! jo amhaM niggaMtho vAra jAva paMcasu kAmaguNesu no sajjeti no rajjeti seNaM iha bhave caiva bahUNaM samaNANaM 4 accaNijje paraloe no Agacchati jAva vItIvatissati, 202 tatthaNaMje se appegatiyA purisA dhannassa eyamahaM no saddahaMti 3 dhannassa etamahaM asaddahamANA 3 jeNeva te naMdiphalA teNeva uvAgacchaMti 2 tesiM naMdiphalANaM mUlANi ya jAva vIsamaMti tesi NaM AvAe bhaddae bhavati tato pacchA pariNamamANA jAva vavaroveti, evAmeva samaNAuso ! jo amhaM niggaMtho vA niggaMdhI vA pavvatie paMcasu kAmaguNesu sajjJeti3 jAva anupariyaTTissati jahA va te purisA, tate gaM se dhanne sagaDIsAgaDaM joyAveti 2 jeNeva ahicchattA nagarI teNeva uvAgacchati 2 ahicchattAe nayarIe bahiyA aggujjANe satyanivesaM kareti 2 sagaDIsAgaDaM moyAvei, tae NaM se dhanne satthavAhe mahatthaM 3 rAyarihaM pAhuDaM geNhai ra bahupurisehiM saddhiM saMparivuDe ahicchattaM nayaraM majjhamajjheNaM aNuppavisai jeNeva kaNagakeU rAyA teNeva uvAgacchati, karayala jAva vaddhAvei, taM mahatthaM 3 pAhuDaM uvaNei, tae NaM se kanagaU rAyA haGatuTTa0 dhannassa satthavAhassa taM mahatthaM 3 jAva paDicchai 2 dhannaM satyavAhaM sakkArei sammANei2 ussukkaM viyaratira paDivisajjei bhaMDaviNimayaM karei 2 paDibhaMDa gehatira suhaMsuheNaM jeNeva caMpAnayarI teNeva uvAgacchati 2 mittanAti0 abhisamannAgate vipulAI mANussagAI jAva viharati, teNaM kAleNaM 2 therAgamaNaM dhanne dhammaM socA jeDuputtaM kuDuMbe ThAvettA pavvaie ekkArasa sAmAiyAtiM aMgAtiM bahUNi vAsANi jAva mAsiyAe saM0 annataresu devaloesa devattAe uvavanne mahAvidehe vAse sijjhihiti jAva aMtaM kareti / evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNa pannarasassa nAyajjhayaNassa ayamadve pannattettibemi / vR. sarvaM sugamaM, navaraM 'carae ve 'tyAdi, tatra carako - ghATibhikSAcaraH cIriko-radhyApatitacI - varaparidhAnaH cIropakaraNa ityanye carbhakhaNDakaH - carmaparidhAneH carmopakaraNa iti cAnye bhikSANDo - bhikSAbhojI sugatazAsanastha ityanye, pANDurAgaH - zaivaH gautamaH - laghutarAkSamAlAcarcitavicitrapAdapatanAdizikSAkalApavadvadvRSabhakopAyataH kaNAbhikSAgrAhI govratikaH - gozcaryAnukArI, 119 11 (uktaM ca - ) " gAvIhiM samaM niggamapavesaThANAsaNAi pakareMti / bhuMjaMti jahA gAvI tirikkhavAsaM vibhAveMtA // " gRhidharmA - gRhasthadharma eva zreyAnityabhisandhAya tadyathoktakArI dhamrmmacintako dharmasaMhitAparijJAnavAn sabhAsadaH aviruddho - vainayikaH, uktaM ca 119 11 "aviruddho vinayakArI devAINaM parAe bhattIe / jaha vesiyAyaNasuo evaM annevi nAyavvA !!" viruddhoH - akriyAvAdI paralokAnabhyupagamAt sarvavAdibhyo viruddhaH evaM vRddhaH-tApasaH prathamamutpannatvAt prAyo vRddhakAle ca dIkSApratipatteH zrAvako-brAhmaNaH anye tu vRddhazrAvaka iti vyAcakSate, sa ca brAhmaNa eva, raktapaTaH - parivrAjako nirgandhaH - sAdhuH prabhRtigrahaNAt kApilAdi Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-15 203 parigraha iti, patthayaNa'tipathyadanaM-zambalaM pakkhivaM ti arddhapathetruTitazambalasya zambalapUraNaM dravyaM prakSepakaH, paDiyassa'tti vAhanAtpatitasya roge vA patitasya 'bhaggaruggassa tivAhanAt skhalanAdvA patane bhagnasyarugNasyaca-jIrNatAMgatasyetyarthaH, 'haMdi'tti AmantraNe 'nAivigiTTehiM addhANehiti nAtiviprakRSTeSu-nAtidIrghaSvadhvasu-prayANakamArgeSu vasan zubhairanukUlaiH 'vasatiprAtarAzaiH' AvAsasthAnaH prAtarbhojanakAlaizcetyartaH 'desaggati dezAntaM / ihopanayaH sUtrAbhihita eva / vizeSataH punarevaMtaM prtipaadynti||1|| "caMpA iva maNuyagatI dhaNovva bhayavaM jiNo dekkrso| ahichattAnayarisamaM iha nivvANaM muNeyavvaM // // 2 // ghosaNayA iva titthaMkarassa sikmaggadesaNamahagdhaM / caragAiNovva itthaM sivasuhakAmA jiyA bahave // // 3 // maMdiphalAi vva ihaM sivapahapaDivaNNagANa visayA u| . tabmakkhaNAo maraNaM jaha taha visaehiM sNsaaro|| // 4 // tavvajeNeNajaha iTTapuragamo visayavajaNa thaa| paramAnaMdanibaMdhanasivapuragamaNaM muNeyavvaM / / " adhyayanaM -15 - samAptam muni dIparalasAgareNa saMzodhitA sampAdItA jJAtAdharmakathAGgasUtre, prathamazrutaskandhe paJcadazaadhyayanasya abhayadevasUri viracitA TIkA prismaaptaa| ( adhyayanaM--16-aparakA ) vR.athaSoDazaMvyAkhyAyate, asya capUrveNasahAyamabhisambandhaH-pUrvatra viSayAbhiSvaGgasyAnarthaphalatoktA iha tu tadviSayanidAnasya socyate ityevaMsambaddhamidam mU. (158) jatiNaMbhaMte! sa0 bha0 ma0 patrarasamasa nAyajjhayaNassa ayamaDhe pa0 solasamassa NaM nAyajjhayaNassa NaM sama0 bhaga0 mahA0 keaDDe pannate?, evaM khalu jaMbU! teNaM kAleNaM 2 ghaMpA nAma nayarI hotthA, tIse NaM caMpAe nayarIe bahiyA uttarapuracchime disibhAe subhUmibhAge ujANe hotyA, tatya NaMcaMpAe nayarIe tao mAhaNA bhAtaro parivasaMti, taMjahA-some somadatte somabhUtI aDDAjAvariuvveda 4 jAvasupariniTThiyA, tesiNaM mAhaNANaMtao bhAriyAtohotthA, taM0 nAgasirI bhUyasirIjakkhasirI sukumAla jAva tesiNaM mAhaNANaM iTAo vipule mANussaejAva viharati / tate NaM tesiM mAhaNANaM annayA kayAI egayao samuvAgayANaM jAva imeyArUve miho kahAsamullAve samuppaJjitthA, evaM khalu devANuppiyA! amhaM ime vipule dhane jAva sAvateje alAhi jAva AsattamAo kulavaMsAo pakAmaM dAuM pakAmaM bhottuM pakAmaM paribhAe0 taM seyaM khalu amheM devANu0 annamannassa gihesukallAkalliM vipulaM asana4 uvakkhaDeuM 2 paribhuMjamANANaM viharittae, annamannassa eyamaTTha paDisuNeti, kallAkalliM annamannassa gihesu vipulaM asana 4 uvakkha Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-116/158 DAti 2 paribhuMjamANA viharaMti, tate NaM tIse nAgasirIe mAhaNIe annadA bhoyaNavArae jAte yAvi hotyA, tate NaM sA nAgasirI vipulaM asanaM 4 uvakkhaDetira egaMmahaM sAlatiyaM tittAlAuaM bahusaMbhArasaMjuttaM nehAvagADhaMuvakkhaDAveti, ega biMduyaMkarayalaMsiAsAeitaMkhAraM kaDDayaM akkhajjaM abhojaM visanbhUyaMjANittA evaMva0-dhiratuNaMmama nAgasirIeahanAe aputtAe dUbhagAe dUbhagasattAe dUbhaganiMboliyAe jIe NaM mae sAlaie bahusaMbhArasaMbhie nehAvagADhe uvakkhaDie subahudavvakkhaeNaM, nehakkhae ya kae, taMjatiNaMmamaMjAjyAo jANissaMti toNaM mama khisissaMtitaMjAva tAva mamaMjAuyAo na jANaMti tAva mama seyaM evaM sAlatiyaM tittAlAu bahusaMbhAraNehakayaM egate govettae anaM sAlaiyaM mahurAlAuyaMjAva nehAvagADhaMuvakkhaDettae, evaM saMpeheti 2taMsAlatiyaMjAva govei, anaMsAlatiyaM mahurAlAuyaM uvakkhaDei, tesiM mAhaNANaM vhAyANaM jAva suhAsaNavaragayANaM taM vipulaM asana 4 pariveseti, tate NaM te mAhaNA jimitabhuttuttarAgayA samANA AyaMtA cokkhA paramasuibhUyA sakammasaMpauttA jAyA yAvi hotthA, tate NaM tAo mAhaNIo pahAyAo jAva vibhUsiyAo taM vipulaM asana 4 AhAraitira jeNeva sayAiM 2 gehAIteNeva uvA02 sakakammasaMpauttAto jAyAto vR. sarvaM sugama, navaraM 'sAlaiya'ti zAradikaM sAreNa vA-rasena citaM-yuktaM sAracitaM, 'tittAlAuyaMti kaTukatumbakaM 'bahusaMbhArasaMjuttaM' bahubhiH sambhAradravyaiH-upari prakSepadravyastvagelAprabhRtibhiH saMyuktaM yattattathA snehAvagADha snehavyAptaM 'dUbhagasattAe'ttidurbhagaH sattvaHprANIyasyAH sA tathA, 'dUbhaganiMboliyAe ttinimbagulikeva-nimphalamiva atyanAdeyatvasAdhAt durbhagANAM madhye nimbagulikA durbhaganimbagulikA, athavA durbhagAnAM madhye nirvolitA-nimajjitA durbhaganirbolitA, 'jAuyAuti devarANAMjAyA bhAryA ityrthH| mU. (159) teNaM kAleNaM 2 dhammaghosA nAma therA jAva bahuparivArA jeNeva caMpA nAma nagarI jeNeva subhUmibhAge ujjANe teNeva uvA0 2 ahApaDirUvaMjAva viharaMti, parisA niggayA, dhammo kahio, parisA paDigayA, taeNaMtesiMdhammaghosANaMtherANaMaMtevAsIdhammarUI nAma anagAre orAle jAvateulessemAsaMmAseNaM khamamANe viharati, tateNaM sedhammeruI anagAremAsakhamaNapAraNagaMsi paDhamAeporisIe sajjhAyaM karei 2 bIyAe porasIe evaMjahA goyamasAmI taheva uggAheti 2 taheva dhammaghosaM theraM Apucchai jAva caMpAe nayarIe uccanIyamajjhimakulAiM jAva aDamANe jeNeva nAgasirIe mAhaNIe gihe teNeva anupaviTThe, tateNaM sA nAgasirI mAhaNI dhammarUiMejjamANaM pAsattirattA tassa sAlaiyassa tittakaDuyassa bahu0 nehA0 nisiraNaTTayAe haTTatuTThA udveti 2 jeNeva bhattaghare teNeva uvA022sAlatiyaMtittakaDuyaM ca bahunehaM dhammaruissa anagArassa paDiggahaMsi savvameva nisirai, tate NaM se dhammaruI anagAre ahApajattamitikaTTha nAgasirIemAhaNIe gihAto paDinikkhamati 2 caMpAe nagarIe majjhamajheNaM paDinikkhamati 2 jeNeva subhUmibhAge ujjANe teNeva uvAgacchati 2 dhammaghosassa adUrasAmaMte annapANaM paDidaMsei 2 annapANaM karayalaMsi paDidaMseti, tateNaM te dhammaghosA gherA tassa sAlaitassa nehAvagADhassa gaMdheNaM abhibhUyA samANA tato sAlaiyAto nehAvagADhAo egaM biMdugaM gahAya karayalaMsi AsAdeti tittagaM khAraM kaDuyaM akhaGgaM Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, varga:-, adhyayanaM -16 205 abhojaM visabhUyaM jANittA dhammarUI anagAraM evaM vadAsI-dati NaM tumaM devANu0 ! evaM sAlaiyaM jAva nehAvagADhaM AhAresi to gaM tumaM akAle ceva jIvitAto vavarovijasi, taM mA NaM tumaM devANu0 imaM sAlatiyaM jAva AhAresi, mA NaM tumaM akAle ceva jIvitAo vavarovijasi, taM gaccha NaM tumaM devANu 0 ! imaM sAlatiyaM egaMtamaNAvAe acitte thaMDile paridvavehi 2 annaM phAsUyaM esaNijjaM asana4 paDigAhettA AhAraM AhArehi, tate se dhammaruI anagAre dhammaghoseNaM thereNaM evaM vRtte samANe dhammaghosassa therarasa aMtiyAo paDinikkhamati 2 subhUmibhAgaujjANAo adUrasAmaMte thaMDillaM paDileheti 2 tato sAlaiyAto evaM biMdugaM gai 2 thaMDilaMsi nisirati, tate NaM tassa sAlatiyassa tittakaDuyassa bahunehAvagADhassa gaMdheNaM bahUNi pipIligAsahassANi pAu0 jA jahA ya NaM pipIlikA AhAreti sA tahA akAle ceva jIvitAto vavarovijati, tate NaM tassa dhammaruIssa anagArassa imeyArUve abbhatthie5 jai tAva imassa sAlatiyassa jAva egaMmi biMdugaMmi pakkhittaMmi anegAtiM pipIlikAsahassAiM vavarovijaMti taM jati NaM ahaM evaM sAlaiyaM thaMDillaMsi savvaM nisirAmi tate gaM bahUNaM pANANaM 4 vahakaraNaM bhavissati, taM seyaM khalu mameyaM sAlaiyaM jAva gADhaM sayameva AhArettae, mama caiva eeNaM sarIreNaM nijjAuttikaDDu evaM saMpeheti 2 muhapottiyaM 2 paDileheti 2 sasIsovariyaM kAyaM pamajjeti 2 taM sAlaiyaM tittakaDuyaM bahunehAvagADhaM bilamiva pannagabhUteNaM appANeNaM savvaM sarIra kohaMsi pakkhivati, tate NaM tassa dhammaruissa taM sAlaiyaM jAva nehAvagADhaM AhAriyassa samANassa mamahuttaMtareNaM pariNamamANaMsi sarIra gaMsi veyaNA pAubbhUtA ujjalA jAva durahiyAsA, tate gaM se dhammarucI anagAre athAme abale avIrie apurisakkAraparakkame adhAraNijjamitikaDa AyArabhaMDagaM egaMte Thavei 2 thaMDillaM paDileheti 2 dabbhasaMdhAragaM saMthArei 2 dabbhasaMdhAragaM durUhati 2 puratyAbhimuhe saMpaliyaMkanisanne karayalapariggahiyaM evaM va0 namo'tyu arahaMtANaM jAva saMpattANaM, namo'tyu NaM dhammaghosANaM therANaM mama dhammAyariyANaM dhammovaesagANaM, puvvipi NaM mae dhammaghosANaM therANaM aMtie savve pANAtivAe paJcakkhAe jAvajjIvAe jAva pariggahe, iyANipi NaM ahaM tesiM ceva bhagavaMtANaM aMtiyaM savvaM pANAti0 paccakkhAmi jAva parighaM paJcakkhAmi jAvajIvAe, jahA khaMdao jAva carimehiM ussAsehiM vosirAmittikaDDa AloiyapaDikkaMte samAhipatte kAlagae, tate NaM te dhammaghosA therA dhammaruiM anagAraM ciraM gayaM jANittA samaNe niggaMthe sahAveti 2 evaM va0 - evaM khalu devANu0 ! dhammaruissa anagArassa mAsakhamaNapAraNagaMsi sAlaiyassa jAva gADhassa nisiraNaTTayAe bahiyA niggate cirAti taM gacchaha NaM tubbhe devANu0 ! dhammaruissa anagArassa savvato samaMtA maggaNagavesaNaM kareha, taNaM te samaNA niggaMthA jAva paDisuNeti 2 dhammaghosANaM therANaM aMtiyAo paDinikkhamaMti 2 dhammaruissa anagArassa savvao samaMtA maggaNagavesaNaM karemANA jeNeva thaMDillaM teNeva uvAgacchaMti 2 dhammaruissa anagArassa sarIragaMniSpANaMniceTTaM jIvavippajaDhaM pAsaMti 2 hA hA aho akajjamitikaTTu dhammaruissa anagArassa parinivvANavattiyaM kAussaggaM kareti, dhammaruissa AyArabhaMDagaM geNhati 2 jeNeva dhammaghosA therA teNeva uvAgacchaMta 2 gamanAgamanaM paDikkamati 2 evaM va0- -evaM khalu amhe tubbhaM aMtiyAo paDinikkamAmo2 subhUmibhAgassa u0 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 jJAtAdharmakathAGgasUtram- 9/116/159 pariperaMteNaM dhammaruissa anagArassa savvaM jAva karemANe jeNeva thaMDille teNeva uvA02 jAva ihaM havvamAgayA, taM kAlagaeNaM bhaMte! dhammaruI anagAre ime se AyArabhaMDae, tateNaMtedhammaghosAtherApuvvagaeuvaogaMgacchatira samaNe niggaMthe niggaMdhIoya saddAvetira evaMva0-evaMkhaluajo! mamaaMtevAsIdhammarucInAmaanagAre pagaibhaddaejAvaviNIemAsaMmAseNaM anikkhitteNaMtavokkameNaM jAva nAgasirIe mAhaNIegihe aNupaviDhe, taeNaMsA nAgasirI mAhaNI jAva nisirai, taeNaM se dhammaruI anagAre ahApajjattamitikaTujAva kAlaM anavakaMkhemANe viharati, se NaM dhammaruI anagAre bahUNi vAsANi sAmanapariyAgaM pAuNittA AloiyapaDikkate samAhipatte kAlamAse kAlaM kiccA urlDa sohammajAva savvaTThasiddhe mahAvimANe devatAe uvavanne, tatyaNaM ajahannamanukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiMThitI pannattA, tatthadhammaruissavi devassa tettIsaM sAgarIvamAiMThitI pa0 seNaM dhammaruI deve tAo devalogAo jAva mahAvidehe vAse sijjhihiti vR. 'bilamive' tyAdi bile iva-randhre iva pannagabhUtena-sarpakalpena AtmanA karaNabhUtena sarvaMtadalAbuzarIrakoSTha ke prakSipati, yathA kila bile sarpa AtmAnaM prakSipati pAzrvAn asaMspRzan evamasau vadanakandarapAzrvAn asaMspRzanAhAreNa tadasaJcAraNatastadalAbujaTharavilepravezitavAniti bhAvaH, 'gamaNAgamaNAe paDikkamaMti'tti gamanAgamanaM iiryaapthikiiN| mU. (160)taMdhiratthuNaM ajo! nAgAsirIe mAhaNIe adhanAe apunAe jAva niMboliyAejAeNaMtahArUvesAhU dhammaruI anagAre mAsakhamaNapAraNagaMsi sAlaieNaMjAvagADheNaMakAle ceva jIvitAto vavarovie, tate Na te samaNA niggaMthA dhammaghosANaM therANaM aMtie etamaDhe socA nisamma caMpAe siMghADagatigajAva bahujaNassa evamAtikkhaMti dhiratyuNaMdevA0! nAgasirIemAhaNIejAva niMboliyAe jAeNaMtahArUve sAhU sAhUlave sAlatieNaM jIviyAo vavarovei, taeNaM tesiM samaNANaM aMtie eyamajhe socA nisamma bahujaNo annamatrassa evamAtikkhati evaM bhAsati-dhiratyu NaM nAgasirIe mAhaNIe jAva jIviyAo vavarovite, tate NaM te mAhaNA caMpAe nayarIe bahujaNassa aMtie etamaDhe soccA nisamma AsuruttA jAva misimisemANAjeNeva nAgasirI mAhaNI teNeva uvAgacchati 2 nAgasirImAhaNIM evaM vadAsI haMbho! nAgasirI ! apattiyapatthie duraMtapaMtalakkhaNe hInapuNNacAuddase dhiratthu NaM tava adhanAe apunAe jAva niMboliyAte jAe NaM tume tahArUve sAhU sAhurUve mAsakhamaNapAraNagaMsi sAlatieNaMjAva vavarovite, uccAvaehiM akosaNAhiM akosaMtiuccAvayAhiM uddhaMsaNAhiM uddhaMseti uccAvayAhiM nibbhatthaNAhiM nibbhatthaMti uccAvayAhiM nicchoDaNAhiM nicchoDeti tajati tAletitajettA tAlettA sayAto gihAto nicchubhaMti, tateNaMsA nAgasirI sayAtogihAto nicchUDhA samANI caMpAe nagarIe siMghADagatiyacaukkacacaracaummuha0 bahujaNeNaM hIlijamANI khiMsijjamANI niMdijjamANI garahijamANI tajijjamANI pavvahijamANI dhikkArijjamANI thukkArijamANI katthai ThANaMvA nilayaMvA alabhamANI 2 daMDIkhaMDanivasaNA khaMDamallayakhaMDadhaDagahatthagayA phuTTahaDAhaDasIsA macchiyAcaDagareNaM anijamANamaggA gehaMgeheNaM dehaMbaliyAe vitiM kapyemANI viharati, tate NaM tIse nAgasirIe mAhaNIe tabbhavaMsi ceva solasa royAyaMkA pAubbhUyA, taMjahA-sAse kAse joNisUle jAva koDhe, - Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH, adhyayanaM -16 tae NaM sA nAgasirI mAhaNI solasahiM royAyaMkehiM abhibhUtA samANI aTTaduhaTTavasaTTA kAlamAse kAlaM kiccA chaTTIe puDhavIe ukkoseNaM bAvIsasAgarovamaTThitIesu naraesu neraiyattAte uvavannA, sANaM tao'naMtaraMsi uvvaTTittA macchesu uvavannA, tattha NaM satthavajjhA dAhavakkatie kAlamAse kAlaM kiccA asattamIe puDhavIe ukkosAe tittIsaMsAgarovamaTTitIesa neraiesuuvavannA, sANaM tato'NaMtaraM uvvaTTittA doccaMpi macchesu uvavajjati, tatthaviya NaM satthavajjhA dAhavakaMtIe docdyapi ahe sattamIe puDhavIe ukkosaM tettIsasAgarovamaTTitIesu neraiesu uvavajjati, 207 sANaM taohiMto jAva uccaTTittA tacaMpi macchesu uvavannA, tatthaviya NaM satthavajjhA jAva kAlaM kiccA doJcaMpi chaDIe puDhavIe ukkoseNa0 tao' naMtaraM uvvaTTittA naraesu evaM jahA gosAle tahA neyavvaM jAva rayaNappabhAe sattasu uvavannA, tato uvvaTTittA jAva imAI khahayaravihANAI jAva aduttaraM ca NaM kharabAyarapuDhavikAiyattAte tesu anegasatasahassa khutto / vR. 'uccAvayAhiM' ti asamaJjasAbhiH 'akkosaNAhiM' ti mRtA'si tvamityAdibhirvacanauH, 'urddhasaNAhiM 'ti duSkulInetyAdibhiH kulAdyabhimAnapAtanArthaiH, 'nicchuhaNAhiM 'ti niHsarAsmadgehAdityAdibhiH 'nicchoDaNAhiM' ti tyajAsmadIyaM vastrAdItyAdibhiH 'tajeMti' tti jJAsyasi pApe ityAdibhaNanataH 'tAliMti'tticapeTAdibhiH hIlyamAnA- jAtyAdyudghaTTanena khisyamAnAparokSa- kutsanena nindyamAnA--manasA janena garhyamANA - tatsamakSameva tajyamAnA - aGgulIcAlanena jJAsyasi pApe ityAdibhaNanataH pravyathyamAnA-yaSTayAditADanena dhikkiyamANA - dhikzabdaviSayIkriyamANA evaM thUtkiyamANA daNDI - kRtasandhAnaM jIrNavastaMra tasya khaNDaM nivasanaM paridhAnaM yasyAH sA tathA, - khaNDamallakaM-khaNDazarAvaM bhikSAbhAjanaMkhaNDaghaTakazca - pAnIyabhAjanaM te hastayorgate yasyAH sAtathA, 'phuTTa 'ti sphuTitayA sphuTitakezasaJcayatvena vikarNakezaM 'haDAhaDaM' ti atyarthaM ' zIrSa ziro yasyAH sA tathA, makSikAcaTa kareNa-makSikAsamudAyena anvIyamAnamArgA- anugamyamAnamArgA malAvilaM hi vastu makSikAbhirveSTayate eveti, deha balimityetasyAkhyAnaM dehabalikA tayA, anusvAro naipAtikaH, 'satyavajjha' tti zastravadhyA jAteti gamyate, 'dAhavakkaMtie 'ttidAhavyutkrAntyA - dAhotpattyA 'khahayakavihANAI jAva aduttaraM ce' tyatra gozAlakAdhyayanasamAnaM sUtraM tata eva dRzyaM, bahutyAttu na likhitaM // mU. (161) sANaM tao' naMtaraM ubvaddittA iheva jaMbuddIve dIve bhArahe vAse caMpAe nayarIe sAgaradattassa satyavAhassa bhaddAe bhAriyAe kucchisi dAriyattAe pacchAyAyA, tate NaM sA bhaddA satyavAhI navaNhaM mAsANaM dAriyaM payAyA sukumAlakomaliyaM gayatAlu yasANaM, tIse dAriyAe nivvatte bArasAhiyAe ammApiyaro imaM etArUvaM gonnaM guNanipphannaM nAmadhejaM kareti jamhANaM amhaM esA dAriyA sukumAlA gayatAluyasamANA taM hou NaM amhaM imIse dAriyAe nAmadhe je sukumAliyA, tate NaM tIse dAriyAe ammApitaro nAmadhejjaM kareti sUmAliyatti, tae NaM sAsUmAliyA dA0 paMcadhAIpariggahiyA taMjahA- khIradhAIe jAva girikaMdaramallINA iva caMpakalayA nivvAe nivvAghAyaMsi jAva parivaDDai, tate NaM sA sUmAliyA dAriyA ummukkabAlabhAvA jAva rUpeNa ya jovvaNeNa ya lAvaNNeNa ya ukkiTThA ukkiTThasarIrA jAtA yAvi hotthaa| vR. sukumAlakakomalikAM - atyarthaM sukumArAM, gajatAlusamAnAM, gajatAlukaM hyatyarthaM sukumAlaM Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/16/161 bhavatIti / mU. (162) tatvaNaM caMpAe nayarIe jinadatte nAma satyavAhe aDDe0, tassa NaM jinadattassa bhaddA bhAriyAsUmAlA iTThAjAva mANussaekAmabhoe paJcaNubbhavamANA viharati, tassaNaMjinadattassa putte bhaddAe bhAriyAe atae sAgarae nAmaMdArae sukumAle jAva surUve, tateNaM se jiNadatte satyavAhe annadA kadAIsAto gihAto paDinikkhamati 2 sAgaradattassa gihassa adUrasAmaMteNaM vItIvayai imaM ca NaM sUmAliyA dAriyA bahAyA ceDiyAsaMghaparicuDA uppi AgAsatalagaMsi kaNagateMdUsaeNaM kIlamANI 2 viharati, tate NaM se jinadatte satyavAhe sUmAliyaM dAriyaM pAsati 2 sUmAliyAe dAriyAe rUve ya 3 jAyavimhae koDaMpabiyapurise sahAveti 2 evaM va0-esa NaM devA0 ! kassa dAriyA kiMvA nAmadhenaM se?, tate NaM te koDuMbiyapurisA jinadateNa satyavAheNaM evaM vuttA samANA haTTa karayala jAva evaM vayAsI esaNaM devANu0! sAgaradattassa satyavAhassa dhUyA bhaddAe attayA sUmAliyA nAma dAriyA sukumAlapANipAyA jAva ukkiTThA, tateNaM se jinadatte satyavAhe tesiMkoDuMbiyANaM aMtie eyamaDheM soyA jeNeva sae gihe teNeva uvA02 NhAe jAva mittanAiparivuDe caMpAe0 jeNeva sAgaradattassa gihe teNeva uvAgacchai, tae NaM sAgaradatte satyavAhe jinadattaM satthavAhaM ejamANaM pAsai ejjamANaM pAsaittA AsaNAoabbhuTTei 2 ttA AsaNeNaM uvanimaMteti ra AsatthaM vIsatthaM suhAsaNavaragayaM evaM vayAsI-bhaNa devANuppiyA! kimAgamanapaoyaNaM?, .. tateNaM se jinadatte satthavAhe sAgaradattaM satyavAhaM evaM vayAsI-evaM khalu ahaM devA0! tava dhUyaM bhaddAe attiyaM sUmAliyaM sAgarassa bhAriyattAe varemi, jatiNaMjANAha devA0 juttaM vA pattaM vA salAhaNijaM vA sariso vA saMjogo tA dijau NaM sUmAliyA sAgarassa, tate NaM devA0 ! kiM dalayAmo sukaM sUmAliyAe ?, taeNaM se sAgaradatte taM jinadattaM evaM vayAsI-evaMkhalu devA0 sUmAliyA dAriyAmamaegA egajAyA ihAjAla kimaMgapuNa pAsaNayAe taM no khalu ahaM icchAmi sUmAliyAe dAriyAe khaNamavi vippaogaM, taM jati NaM devANuppiyA! sAgaradArae mama gharajAmAue bhavati to NaM ahaM sAgarassa dAragassa sUmAliyaM dalayAmi, tate NaM se jinadatte satthavAhe sAgaradatteNaM satthavAheNaM evaM vutte samANe jeNeva sae gihe teNeva uvAgacchai 2 sAgaradAragaM saddAveti 2 evaM va0-evaM khalu puttA ! sAgaradatte sa0 mama evaM vayAsI-evaM khalu devA0! sUmAliyA dAriyA ivAtaMcaivataMjatiNaM sAgaradAraemamadharajAmAue bhavai tAdalayAmi, tateNaMse sAgaraedArae jinadatteNaM evaM vutte samANe tusiNIe, tateNaMjinadatte sa0 annadA kadAi sohaNaMsi tihikaraNe viulaM asana 4 uvakkhaDAveti 2 mittanAI AmaMtei jAva sammANitA sAgaraM dAragaM vhAyaM jAva savvAlaMkAravibhUsiyaM karei 2 purisasahassavAhiNi sIyaM durUhAveti ra mittanAi jAva saMparibuDe saviDIe sAto gihAo niggacchati 2 caMpAnayariM majhamajjheNaM jeNeva sAgaradattassa gihe teNeva uvAgacchati 2 sIyAo pacoruhati 2 sAgaragaM dAragaM sAgaradattassa sattha0 uvaNeti, tate NaM sAgaradatte satyavAhe vipulaM asana 4 uvakkhaDAvei 2 jAva sammANettA sAgaragaM dAragaM sUmAliyAe dAriyAe saddhiM paTTayaM durUhAvei 2 seyApItaehiM kalasehiM majjAveti 2 homa Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 209 zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayanaM-16 karAveti 2 sAgaraM dArayaM sUmAliyAe dAriyAe pANi gehAviti / ghR. 'juttaM ve'tyAdiyuktaMsaGgataM pattaM tiprAptaMprAptakAlaM pAtraM vA guNAnAmeSaputraH, zlAdhanIyaM vA sazo vA saMyogo vivaahyyoriti,0| mU. (163) tate NaM sAgaradArae sUmAliyAe dAri0 imaeyArUvaM pANiphAsaM paDisaMvedeti se jahA nAma e asipatte i vA jAva mummure i vA ito anidvatarAe ceva pANiphAsaM paDisaMvedeti, tate NaM se sAgarae akAmae avasavvase taMmuhuttamittaM saMciTThati, tate NaM se sAgaradatte satthavAe sAgarassa dAragassa ammApiyaro mittaNAi viulaM asana 4puSphavattha jAvasammANettApaDivisajjati, tateNaM sAgaraedAraesUmAliyAe saddhiMjeNeva vAsaghare teNeva uvA02 sUmAliyAe dAriyAe saddhiM taligaMsi nivajai, tate NaM te sAgarae dA0 sUmAliyAe dA0 imaM eyAsvaM aMgaphAsaM paDisaMvedeti, se jahA nAmae asipattei vA jAva amaNAmayarAgaM ceva aMgaphAsaM paccaNubbhavamANe viharati, tate NaM se sAgarae aMgaphAsaM asahamANe avasabbase muhuttamittaM saMciTThati, tate NaM se sAgaradArae sUmAliyaM dAriyaM suhapasuttaM jANittA sUmAliyAe dAriyAe pAsAu udvetira jeNeva sae sayaNije teNeva uvA0 2 sayaNIyaMsi nivajai, tate NaM sUmAliyA dAriyA tao muhattaMtarassa paDivuddhA samANI pativayA paimaNurattA pati pAse apassamANItalimAu uddetira jeNeva se sayaNije teNeva uvAgacchati 2 sAgarassa pAse nuvajai, tateNaM se sAgaradArae sUmAliyAe dAri0 ducaMpi imaM eyAvaM aMgaphAsaM paDisaMvedeti jAva akAmae uvasavvase muhuttamittaM saMciTThati, tateNaM se sAgaradArae sUmAliyaMdAriyaMsuhapasuttaMjANittA sayaNijjAo uTTai ra vAsagharassa dAraM vihADeti 2 mArAmukke viva kAe jAmeva disiM pAunbhUe tAmeva disiM paDigae vR. 'se jahA nAmae asipattei vA' ityatra yAvatkAraNAdidaM draSTavyaM karapattei vA khurapattei vA kalaMbacIrigApattei vA sattiaggeti vA kotaggeti vA tomaraggeti va biMDimAlaggei vA sUcikalAvaeti vA vicchuyaDaMkei vA kavikacchUivAiMgAleiti vA mummureti vA aJcIi vAjAlei vAalAeti vA suddhAgaNIivA, bhavetArUve?, no iNaDhe samaDhe, etto anidrutarAe ceva akaMtatarAe caiva appiyatarAe cevaamaNunatarAeceva amaNAtarAeceva'ttitatrAsipatraM-khaGgaH karapatraM-krakacaM kSurapatraM-churaH kadambacIrikAdIni lokarUDhyA'vaseyAni, vRzcikaNTakaH-vRzcika- kaNTakaH, kapikacchu:-kharjukArI vanaspativizeSaH, aGgAro-vijvAlo'gnikaNaH murmuraH-agnika-Namizra bhasma ArciH-indhanapratibaddhA jvAlA jvAlA tu-indhanacchinnA alAtaM-ulmukaM zuddhAgni:-ayaspiNDAntargato'gniriti 'akAmae'tti akAmakonirabhilASaH, 'avassavase'tti apasvavazaH, apagatAtmatantratva ityarthaH, 'taliyaMsi nivajjaitti talpe-zayanIye niSadyate-zete 'paivaya'ti pati-bhartAraM vratayati-tamevAbhigacchAmItyevaM niyama karotIti pativratA, patimanuraktA-bhattari prati rAgavatIti, 'mArAmukkeviva kAe'tti mAryante prANino yasyAMzAlAyAMsAmArA-zUnA tasyAmuktoyaH samArAmuktomArAdvA-maraNAnmAkapuruSAdvA mukto-vicchuTitaH kAko-vAyasaH, mU(164)tateNaMsUmAliyAdAriyA tato muhattaMtarassapaDibuddhA pativayAjAva apAsamANI 17|14 Jailheciderio International Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakayAga sUtram-91-196/164 sayaNijAo udveti sAgarassa dA0 savvato samaMtA maggaNagavesaNaM karemANI 2 vAsagharassa dAraM vihADiyaM pAsai 2 evaM va0-gae se sAgarettikadduohayamaNasaMkappA jAva jhiyAyai, tate NaM sA bhaddA satyavAhI kallaM pAu0 dAsaceDiyaM saddAveti 2 evaM va0 gacchaha NaM tuma devANuppie! bahuvarassa muhasohaNiyaM uvaNehi, tate NaM sA dAsaceDI bhaddAe evaM vuttA samANI eyamaTTatahattipaDisuNaMti, muhadhovaNiyaM geNhati rajeNeva vAsaghare teNeva uvAgacchati ra sUmAliyaM dAriyaM jAva jhiyAyamANiM pAsati 2 evaM va0-kinnaM tumaM devANu0! ohayamaNasaMkappA jAva jhiyAhisi?, tate NaM sA sUmAliyA dAriyA taM dAsaceDIyaM evaM va0 evaMkhalu devA0! sAgarae dArae mamasuhapasuttaMjANittA mamapAsAouTetira vAsagharaduvAraM avaguNDati jAva paDigae, tate NaM tato ahaM muhuttaMtarassa jAva vihADiyaM pAsAmi, gae NaM se sAgaraettika? ohayamaNa jAva jhiyAyAmi, tate NaM sA dAsaceDI sUmAliyAe dAri0 eyamaDheM socA jeNeva sAgaradatte teNeva uvAgacchai 2 tA sAgaradattassa eyamaTuM niveei, tate NaM se sAgaradatte dAsaceDIe aMtie eyamaDhe socA nisamma AsuruttejeNeva jinadattasatthavAhagihe teNeva uvA0 2 jinada0 evaM va0-kiNNaM devANuppiyA! evaM juttaM vA pattaM vA kulANurUvaM vA kulasarisaMvA janasAgadaradArae sUmAliyaMdAriyaM adiTTadosaMpaivayaM vippajahAya ihamAgao bahUhiM khijaNiyAhi ya ruMTaNiyAhi ya uvAlabhati, tae NaM jinadatte sAgaradattassa eyamaDhaM socA jeNeva sAgarae dArae teNeva uvA02 sAgarayaM dArayaM evaM va0-duguNaM puttA ! tume kayaM sAgaradattassa gihAo ihaM havvamAgate, teNaM taM gacchaha NaM tuma puttA! evamavi gate sAgaradattassa gihe, tate NaM se sAgarae jinadattaM evaM va0-avi yAti ahaM tAo ! giripaDaNaM vA tarupaDaNaM vA maruppavAyaM vA jalappavesaM vA visabhakkhaNaM vA vehANasaM vA satthovADaNaM vA giddhApiTuM vA pavvajaM vA videsagamaNaM vA abbhuvagacchiAmi no khalu ahaM sAgaradattassa gihaM gacchijjA, tate NaM se sAgaradatte satthavAhe kuTuMtarie sAgarassa eyamadvaMnisAmetira lajie vilIe viDDe jinadattassa gihAto paDinikkhamaijeNeva sae gihe teNeva uvA02 sukumAliyaMdAriyaM sadAvei2 aMke niveseira evaM va0-kiNNaM tava puttA! sAgaraeNaMdAraeNamukkA?, ahaMgaMtumaMtassa dAhAmijassaNaMtumaMiTThAjAvamaNAmA bhavissasitti sUmAliyaMdAriyaM tAhiM iTTAhiM vaggUhi samAsAsei 2 pddivisjjei| taeNaM se sAgaradatte sattha0 annayA uppiM AgAsatalagaMsi suhanisaNNe rAyamagaMoloemANera ciTThati, tate NaM se sAgaradatte egaM mahaM damagapurisaM pAsai daMDikhaMDanivasaNaM khaMDagamallagadhaDagahatthagayaMmacchiyAsahassehiMjAvaagnijamANamaggaM, tateNaM se sAgaradatte koDubiyapurise saddAveti 2 evaM va0-tubbheNaM devA0! evaMdamagapurisaM viuleNaM asana4palobhehiragihaM aNuppa veseha 2 khaMDagamallagaMkhaMDaghaDagateegaMtepaDeha 2 alaMkAriyakammaMkAreha 2 pahAyaMkayabali0 jAva savvAlaMkAravibhUsiyaM kareha 2 maNuNNaM asana 4 bhoyAveha 2 mama aMtiyaM uvaNeha, tae NaM koDuMbiyapurisA jAva paDisuNeti 2 jeNeva se damagapurise teNeva uvA02 tAtaM damagaM asanaM uvappalobheti ra ttA sayaM mihaM aNupavesiMti 2 taM khaMDagamalagaM khaMDagadhaDagaMca tassa damagapurisassa egaMte eDati, tate NaM se damage taM khaMDamallagaMsi khaMDaghaDagaMsi ya egaMte eDijamANaMsi mahayAra saddeNaM Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, varga:-, adhyayanaM -16 211 Arasati, tae NaM se sAgaradatte tassa damagapurisassa taM mahayAra ArasiyasaddaM socA nisamma koDuMbiyapurise evaM va0 - kiNNaM devANu 0 ! esa damagapurise mahayA 2 saddeNaM Arasati ?, tate NaM te koDuMbiyapurisA evaM va0- esa NaM sAmI ! taMsi khaMDamallAMsi khaMDaghaDagaMsi egaMte eDijramANaMsi mahayA ra saddeNaM Arasai, tate gaM se sAgaradatte satya te koDuMbiyapurise evaM va0 mA NaM tubbe devA0 ! eyassa damagassa taM khaMDa jAva eDeha pAse Thaveha jahA NaM pattiyaM bhavati, tevi taheva ThaviMti, tae NaM te koDuMbiyapurisA tassa damagassa alaMkAriyakampaM kareti ra sayapAgasahassapAgehiM tillehiM abbhaMgeti abbhaMgie samANe surabhigaMdhuvvaTTaNeNaM gAyaM uvvaTTiti 2 usiNodagagaMdhodaeNaM sItodageNaM NhANeti pamhalasukumAlagaMdhakAsAIe gAyAI lUhaMti 2 haMsalakkhaNaM paTTasADagaM parihaMti 2 savvAlaMkAravibhUsiyaM kareti 2 viulaM asana 4 bhoyAveMti2 sAgaradattassa uvaNenti, tae NaM sAgaradatte sUmAliya dAriyaM hAyaM jAva savvAlaMkArabhUsiyaM karitA taM damagapurisaM evaM va0 - esa NaM devA0 mama dhUyA iTThA evaM NaM ahaM tava bhAriyattAe dalAmi bhaddiyAe bhaddato bhavijjAsi, tate NaM se damagapurise sAgaradattassa eyamahaM paDisurNeti 2 sUmAliyAe dAriyAe saddhiM vAsagharaM aNupavisati sUmAliyAe dA0 saddhiM taligaMsi nivajjai, tate gaM se damagapurise sUmAliyae imaM eyArUvaM aMgaphAsaM paDisaMvedeti, sesaM jahA sAgarassa jAva sayaNijjAo abbhuTTeti 2 vAsagharAo niggacchati 2 khaMDamallagaM khaMDaghaDaM ca gahAya mArAmukke viva kAe jAmeva disaM pAubbhUe tAmeva disaM paDigae, tate NaM sA sUmAliyA jAva gae NaM se damagapurisettikaTTu ohayamaNa jAva jhiyAyati / vR. 'bahuvarassa' tti vadhUzca varazca vadhUvaraM tasya, 'kulAnurUvaM' ti kulocitaM vaNijAM vANijyamiva 'kulasarisaM 'ti zrImadvaNijAM ratnavANijyamiva 'adiTThadosavaDiyaM' tina dRSTe - upalabhyasvarUpe doSe - dUSaNe patitA - samApannA adaSTadoSapatitA tAM, 'khijjaNiyAhiM'ti khedakriyAbhiH ruNTanakAdibhiH - ruditAkriyAbhiH, 'maruppavAyaMva' tti nirjaladezaprapAtaM 'satthobADaNaM' ti zastreNavapATanaM vidAraNamAtmana ityarthaH, 'giddhapiDaM' ti gRdhraspRSTaM - gRdhaiH sparzanaM kaDevarANAM madhye nipatya gRdhairAtmano bhakSaNamityarthaH, 'abbhuveJjAmi' tti abhyupaimi / mU. (165) tate NaM sA bhaddA kallaM pAu0 dAsaceDiM saddAveti 2 evaM vyAsI jAva sAgaradattassa eyamahaM nivedeti, tate NaM se sAgaradatte taheva saMbhaMte samANe jeNeva vAsahare teNeva uvA0 2 samAliyaM dAriyaM aMke niveseti 2 evaM va0 - aho NaM tumaM puttA ! purAporANeNaM jAva paJcaNubbhavamANI viharasi taM mAgaM tumaM puttA ! ohayamaNa jAva jhiyAhi tumaM NaM puttA mama mahANasaMsi vipulaM asanaM 4 jahA puTTilA jAva paribhAemANI viharAhi tate gaM sA sUmAliyA dAriyA eyamaThThe paDisuNeti2 mahANasaMsi vipulaM asana jAva dalamANI viharai / teNaM kAleNaM 2 govAliyAo ajjAo bahussuyAo evaM jaheva teyaliNAe suvvayAo tava samosaDhAo tava saMghADao jAva aNupaviTTe taheva jAva sUmAliyA paDilAbhittA evaM vadAsI- evaM khalu ajjAo ! ahaM sAgarassa aniTThA jAva amaNAmA necchai na sAgarae mama nAmaM vA jAva paribhogaM vA, jassa 2 viya NaM dijAmi tassa 2 viya NaM aniTThA jAva amaNAmA bhavAmi, tumeya NaM ajAo! bahunAyAo evaM jahA puTTilA jAva uvaladdhe je NaM ahaM sAgarassa dAra0 iTThA kaMtA jAva bhavejjAmi, ajjAo taheva bhAMti taheva sAviyA jAyA taheva ciMtA taheva sAgaradattaM Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-116/165 satyavAhaM Apucchati jAva govAliyANaM aMtie pavvaiyA, tate NaM sA sUmAliyA ajjA jAyA IriyAsamiyA jAva baMbhayAriNI bahUhi~ cautthachaTTama jAva viharati, tate NaM sA sUmAliyA ajjA annayA kayAi jeNeva govAliyAo ajAo teNeva uvA02vaMdati namasatira evaMva0-icchAmiNaM ajAo! tubbhehiMabmaNunAyAsamANI caMpAo bAhiM subhUmibhAgassa ujANassa adUrasAmate chaTuMchaTTeNaM anikkhitteNaM tavokammeNaM sUrAbhimuhI AyAvemANI viharittae, tate NaM tAo govAliyAo ajAo sUmAliyaM evaM va0 amhe NaM aje ! samaNIo niggaMthIo IriyAsamiyAo jAva guttabaMbhacAriNIo no khalu amhaM kampati bahiyA gAmassa jAva sannivesassa vANTuM 2 jAva viharittae, kampatiNaM amhaM aMto uvassayasasa vatiparikkhittassa saMghADibaddhiyAe NaM samatalapatiyAe AyAvittae, tateNaM sAsUmAliyA govAliyA eyamadvaMno saddahati no pattiyai no roeti eyamaTuMa03 subhUmibhAgassa ujANassa adUrasAmaMte chaTuMchaTTeNaM jAva viharati / vR. 'purA porANANamityatra yAvatkaraNAdevaMdraSTavyaM 'ducciNNANaMdupparakaMtANaMkaDANaMpAvANaM kammANaM pAvagaM phalavittivisesaM'ti ayamarthaH-purA-pUrvabhaveSu purANAnAM-atItakAlabhAvinAM tathA duzcIrNaM-duzcaritaM mRSAvAdanapAradAryAdi taddhetukAni karmANyapi duzcIrNAni vyapadizyante atasteSAmeva duSparAkrAntAnAMnavaraMduSparAkrAntaM-prANighAtAdattApahArAdikRtAnAMprakRtyAdibhedena, purAzabdasyeha sambandhaH, pApAnAM-apuNyarUpANAM 'karmaNAM' jJAnAvaraNAdInAM pApakaM-azubhaM 'phalavRttivizeSa' udayavartanabhedaM pratyanubhavantI' vedayantI 'viharasi' vartase, 'kappai NaM amhaM'ityAdi 'amhaMti asmAkaM mate pravrajitAyA iti gamyate, antaH-madhye 'upAzrayasya vasatevRttiparikSiptasya pareSAmanAlokavataityarthaH, "saMghATI' nirgandhikApracchadavizeSaH sA baddhA-nivezitA kAye iti gamyate yayA sA saMghATIbaddhikA tasyAH, NamityalaGkAre samatale dvayorapi bhuvi vinyastatvAt pade-pAdau yasyAH sAsamatalapadikA tasyAH 'AtApayituM' AtApanAM kartuM kalpate iti yogH| mU. (166) tattha NaM caMpAe laliyA nAma goDI parivasati, naravaidinnavi (pa)yArA ammApiiniyayanippivAsA vesavihArakayanikeyA nANAvihaaviNayappahANA aDDA jAva aparibhUyA, tattha NaM caMpAe devadattA nAmaMgaNiyA hotthA sukumAlA jahA aMDaNAe, tate NaM tIse laliyAe goDIe anayA paMca gohillagapurisA devadattAe gaNiyAe saddhiM subhUmibhAgassa ujANassa ujjANasiriMpaJcaNubhavamANAviraMti, tattha NaMegegohillagapurise devadattaM gaNiyaM ucchaMgedharati egepiTThao AyavattaM dharei ege puSphapUrayaMraeiege pAe raei ege cAmarukkhevaM karei, tate NaM sA sUmAliyA ajA devadattaM gaNiyaM tehiM paMcahiM gohillapurisehiM saddhiM urAlAI mANussagAIbhogabhogAiM jamANIM pAsati ra imeyArUvesaMkappe samuppaJjityA ahoNaMimAisthiyA purA porANANaM kammANaM jAva viharai, taMjatiNaM keiimassa sucariyassa tavaniyamababhaceravAsassa kallANe phalavittivisese asthi to NaM ahamavi AgamisseNaM bhavaggahaNeNaM imeyArUvAiM urAlAI jAva viharijAmittikaTTha niyANaM kareti ra AyAvaNabhUmio pcoruhti| vR. 'laliya'ttikrIDApradhAnA gohittijanasamudAyavizeSaH naravaidinnapayAra'ttinRpAnujJA Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayana-16 takAmacArA 'ammApiiniyaganippivAsa'tti mAtrAdinirapekSA 'vesavihArakayanikeya'tti vezyAvihAreSu-vezyamAndiraSukRtoniketo-nivAso yayAsA tathA, 'nAnAvihaavinayappahANA' kaNThyaM 'puSphapUrayaMraeittipuSpazekharaMkaroti, pAe raei pAdAvalaktAdinAraJjayati, pAThAntare 'rAvei'tti ghRtajalAbhyAmArdrayati / / ____ mU. (167) tate NaM sA sUmAliyA ajA sarIrabausA jAyA yAvi hotthA, abhikkhaNaM 2 hatye dhovei pAe dhoveisIsaM ghovei muhaM dhovei dhaNaMtarAiM dhovei kakkhaMtarAiMdhovei gojjhaMtarAI dhovei jattha NaM ThANaM sejaM vA nisIhiyaM vA etti tatthavi yaNaM puvAmeva udaeNaM abmukkhaittA tato pacchA ThANaM vA 3 ceeti, tate NaM tAto govAliyAo ajAo sUmAliyaM ajaM evaM va0-evaM khalu devA0! ajje amhe samaNIo niggaMdhIo IriyAsamiyAo jAva baMbharadhAriNIo, no khalu kappati amhaM sarIrabAusiyAe hottae, tumaM ca NaM aje ! sarIrabAusiyA abhikkhaNaM 2 hatthe dhovasi jAva cedesi, taMtumaMNaM devANuppie! tassa ThANassa Aloehi jAva paDivajAhi, tateNaM sUmAliyA govAliyANaM ajANaM eyamaTuMno ADhAino parijANatiaNADhAyamANI aparijANamANI viharati, tae NaM tAo ajAo sUmAliyaM ajaM abhikkhaNaM 2 abhihIlaMti jAva paribhavaMti, abhikkhaNaM 2 eyamaDhe nivAreti, tate NaM tIe sUmAliyAe samaNIhiM niggaMdhIhiM hIlijjamANIe jAva vArijamANIe imeyArUve abbhathie jAva samuppajjitthA, jayA NaM ahaM agAravAsamajhe vasAmi tayA NaM ahaM appavasA, jayANaM ahaM muMDe bhavittA pavvaiyA tayA NaM ahaM paravasA, puTviM ca NaM mamaM samaNIo ADhAyaMti 2 iyANi no ATaMti 2 taM seyaMkhalumamakallaM pAu0 govAliyANaMaMtiyAo paDinikkamittApADiekauvassagaMuvasaMpaJjittANaM viharittaettikaTTha evaM saMpeheti 2 kallaM pA0 govAliyANaM ajANaM aMtiyAo paDinikhamati 2 ttA pADiekkaM uvassagaM uvasaMpajjittANaM viharati, tateNaM sA sUmAliyAajAaNohaTTiyA anivAriyA sacchaMdamaIabhikkhaNaMra hatthe dhovei jAva ceeti tatthaviya NaM pAsatthA pAsatthavihArI osannA osannavihArI kusIlAra saMsattAra bahUNi vAsANisamANNapariyAgaM pAuNati addhamAsie saMlehaNAe tassa ThANassa anAloiyaapaDikakatA kAlamAse kAlaM kiccAIsANekappe annamayaraMsivimANasidevagaNiyattAe uvavannA, tatyaMgatiyANaM devINaM nava paliovamAiMThitI pannattA, tatyaNasUmAliyAe devIe nava paliovamAI ThitI pnnttaa| vR. 'sarIrabAusiyaMti bakuzaH-zabalacaritraH sa ca zarIrata upakaraNatazcetyuktaM zarIrabakuzatadvibhUSAnuvartinIti, 'ThANaM ti kAyotsargasthAnaM niSadanasthAnaM vA zayyAM tvagvartanaM 'naSedhikIM svAdhyAyabhUmicetayati-karoti, 'Aloehi jAve'tyatra yAvatkaraNAt nindAhi garihAhi paDikkamAhi viuTTAhivisohehi akaraNayAe adabhuTTehi ahArihaMtavokammaMpAyacchittaMpar3ivajAhitti dRzyamiti, tatrAlocanaM-guronivedanaM nindanaM pazcAttApo garhaNaM-gurusamakSaM nindanameva pratikramaNaMmithyAduSkRtadAnalakSaNaM akRtyAnnivarttanaM vA vinoTanaM-anubandhanacchedanaM vizodhanaM-vratAnAM punarnavIkaraNaM zeSaM kaNThyamiti, paDiekkaM ti pRthak, 'aNohaTTiya'tti avidyamAno'paghaTTakoya Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 jJAtAdharmakathAGga sUtram-9/116/167 dRcchayA pravarttamAnAyAH hastagrAhAdinA nivartako yasyAH sA tathA, tathA nAsti nivArako maivaM kArSIrityevaM niSedhako yasyAH sA tthaa| mU. (168)teNaM kAleNaM 2 ihevajaMbuddIve bhArahe vAse paMcAlesujaNavaesukaMpillapure nAmaM nagare hotthA, vannao, tattha NaM duvae nAma rAyA hotyA, vannao, tassa NaM culaNI devI ghaTTajuNe kumAre juvarAyA, taeNaM sA sUmAliyA devI tAo devaloyAo AukkhaeNaM jAva caittA iheva jaMbuddIve 2 bhArahe vAse paMcAlesu janavaesu kaMpillapure nayare dupayassa ranno culaNIe kuchiMsi dAriyattAe paJcAyAyA, tateNaM sAculaNI devI navaNhaM mAsANaM jAva dAriyaM payAyA, tate NaMtIse dAriyAe nivvattabArasAhiyAe imaM eyArUvaM nAmaM0 jamhA NaM esa dAriyA duvayassa ranno dhUyA culaNIe devIe attiyA taM hou NaM amhaM imIse dAriyAe nAmadhile dovaI, tae NaM tIse ammApiyaro imaM eyArUvaM guNNaM guNaniSphannaM nAmadhejhaM kariti dovatI, tate NaM sA dovaI dAriyA paMcadhAipariggahiyA jAva girikaMdaramallINa iva caMpagalayA nivAyanivvAghAyaMsi suhaMsuheNaM privddddi| tate NaM sA dovaI rAyavarakannA ummukkabAlabhAvA jAva ukiDasarIrA jAyA yAvi hotthA, tateNaMtaMdovati rAyavarakannaMannayA kayAIaMteuriyAograhAyajAvavibhUsiyaMkareMti ra duvayassa ranno pAyavaMdiuM pesaMti, tate NaM sA dovatI rAya0 jeNeva duvae rAyA teNeva uvAgacchai 2 duvayassa ranno pAyaggahaNaM kareti, taeNaM seduvaerAyAdovati dAriyaMaMkenivesei ra dovaIerAyavarakannAe rUpeNa yajovvaNeNa ya lAvaNNeNa ya jAyavimhae dovaI rAyavarakanna evaM va0 jassa NaM ahaM puttA! rAyarasa vA juvarAyassa vA bhAriyattAe sayameva dalaissAmitattha NaM tumaM suhiyA vA dukhiyA vA bhaviJjAsi, tate NaM mamaMjAvajIvAe hiyayaDAhe bhavissai, taMNaM ahaM tava puttA! ajjayAe sayaMvaraM virayAmi, ajjayAeNaMtumaMdinnaM sayaMvarAjeNaM tumaM sayameva rAyaM vA juvarAyaMvA varehisi seNaMtava bhattAre bhavissaittikaTutAhiM iTAhiMjAvaAsAsei 2 paDivisajei ghR. 'aJjayAe'tti adyprbhRti| mU. (169) tate NaM se duvae rAyA dUyaM sadAveti 2 evaM va0-gacchaha NaM tuma devA0 ! bAravaI nagari tattha NaM tumaM kaNhaM vasudevaM samuddavijayapAmokkhe dasa dasAre baladevapAmukkhe paMca mahAvIre uggasenapAmokkhe solasa rAyasahasse pajjuNNapAmukkhAo achur3hAo kumArakoDIo saMbapAmokkhAo saddhiM duiMtasAhassIo vIrasenapAmukkhAo ikkavIsaM vIrapurisasAhassIo mahasenapAmokkhAo chappannaM balavagasAhassIo anne ya bahave rAIsaratalavaramADaMbiyakoDuMbiyainbhasidvisainAvaisatyavAhapabhiiokarayalapariggahiyaMdasanahaMsirasAvataMaMjali matthae kaTThajaeNaM vijaeNaM vaddhAvehi 2 evaM vayAhi-evaM khalu devANuppiyA! kaMpillapure nayare duvayassa rannodhUyAe cullaNIe devIe attayAedhajjuNakumArassa bhagiNIe dovaIerAyavarakannAesayavare bhavissai taMNaM tubbhe devA0 ! duvayaM rAyaM aNugiNhemANA akAlaparihINaM caiva kaMpillapure nayare samosaraha, taeNaM se dUe karayala jAva kaTTha duvayassaraNNo eyamaTTha paDisuNeti ra jeNeva sae gihe teNeva uvAgacchai 2 koDuMbiyapurise sadAvei 2 evaM va0-khippAmeva bho devANuppiyA! cAugghaMTe AsarahaM juttAmeva uvaTTaveha jAca uvaTThati, Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandha: -1, varga:, adhyayanaM -16 215 tae NaM se dUra hAte jAva alaMkAra0 sarIre cAugghaMTaM AsarahaM duruhai 2 bahUhiM purisehiM sazraddha jAva gahiyA''uhapaharaNehiM saddhiM saMparivuDe kaMpillapuraM nagaraM majjhamajjheNaM niggacchati, paMcAlajanavayassa majjhaMmajjheNaM jeNeva desappaMte teNeva uvAgacchai, suraTThAjaNavayassa majjhaMmajjheNaM jeNeva bAravatI nagarI teNeva uvAgacchai 2 bAravaI nagariM majjhamajjheNaM aNupavisai 2 jeNeva kaNharasa vAsudevassa bAhiriyA uvaTTANasAlA teNeva uvAgacchai 2 ttA cAugghaMTaM AsarahaM Thavei 2 rahAo paccoruhati 2 maNussavaggurAparikkhitte pAyacAravihAracAreNaM jeNeva kaNhe vAsudeve teNeva uvA0 2 khaNDaM vAsudevaM samuddavijayapAmukkhe ya dasa dasAre jAva balavagasAhassIo karayala taM caiva jAva samosaraha / tate gaM se kaNhe vAsudeve tassa dUyassa aMtie eyamaTTaM socA nisamma haTTha jAva hipae taM dUyaM sakArei sammANei 2 paDivisaJjei / tae NaM se kaNhe vAsudeve koDuMbiyapurisaM saddAvei evaMva0- gacchahaNaM tumaM devANuppiyA ! sabhAe suhammAe sAmudAiyaM bheriM tAlehi, tae NaM se koDuMbiya - purise karayala jAva kaNharasa vAsudevassa eyamadvaM paDisuNeti 2 jeNeva sabhAesuhammAe sAmudAiyA bherI teNeva uvAgacchai 2 sAmudAiyaM bheriM mahayA 2 saddeNaM tAlei, tae NaM tAe sAmudAiyAe bherIe tAliyAe samANIe samuddavijayapAmokkhA dasa dasArA jAva mahasenapAmukkhAo chappannaM balavasAhasIo pahAyA jAva vibhUsiyA jahA vibhavaiDDisakArasamudaeNaM appegaiyA jAva pAyavihAracAreNaM jeNeva kaNhe vAsudeve teNeva uvAgacchaMti 2 karayala jAva kaNhaM vAsudevaM jaeNaM vijaeNaM vaddhAveti, tase kahe vAsudeve koDuMbiyapurise saddAveti 2 evaM va0 - khippAmeva bho ! devANuppiyA abhisekkaM hatthirayaNaM paDikappeha hayagaya jAva paJcappiNaMti, tate NaM se kaNhe vAsudeve jeNeva majjaNaghare teNeva uvAga0 2 samuttajAlAkulAbhirAme jAva aMjanagirikUDasannimaM gayavaI naravaI durUDhe, tate gaM se kahe vAsudeve samuddavijayapAmukkhehiM dasahiM dasArehiM jAva anaMgaseNApAmukkhehiM aNegAhiM gaNiyAsAhassIhiM saddhiM saMparivuDe sacviDDIe jAva raveNaM bAravainayariM majjhaMmajjheNaM niggacchai 2 suraTThAjaNavayassa majjhaMmajjheNaM jeneva desappaMte teNeva uvAgacchai 2 paMcAlajanavayassa majjhamajjheNaM jeNeva kaMpillapure nayare teNeva pahAretthagamaNAe / taNaM se duvae rAyA doghaM dUyaM saddAvei 2 evaM va0- gaccha NaM tuM devANuppiyA ! hatthiNAuraM nagaraM tattha NaM tumaM paMDurAyaM saputtayaM juhiTThillaM bhImasenaM ajjuNaM naulaM sahadevaM dujjohaNaM bhAisayasamaggaM gaMgeyaM viduraM doNaM jayaddahaM sauNI kIvaM AsatthAmaM karayala jAva kaTTu taheva samosaraha, tae NaM se dUe evaM va0 - jahA vAsudeve navaraM bherI natthi jAva jeNeva kaMpillapure nayare teNeva pahArettha gamaNAe eeNeva kameNaM taccaM dUyaM caMpAnayariM tattha gaM tumaM kaNhaM aMgarAyaM sellaM nadiMrAyaM karayala taheva jAva samosaraha / cautthaM dUyaM suttimaM nayariM tattha NaM tumaM sisupAlaM damaghosasuyaM paMcabhAisayasaMparivuDaM karayala taheva jAva samosaraha ! paMcamagaM dUyaM hatthIsIsanayaraM tattha NaM tumaM damadaMtaM rAyaM karayala taheva jAva samosaraha / chaTuM dUyaM mahuraM nayariM tattha NaM tumaM dharaM rAyaM karayala jAva samosaraha / sattamaM dUyaM rAhagihaM nagaraM tattha NaM tumaM saha devaM jarakAsiMdhusuyaM karayala jAva samosaraha / aDamaM dUyaM koDinnaM nayaraM tattha NaM tumaM rUppiM bhesagasuyaM karayala taheva jAva samosaraha / navamaM dUyaM virADanayaraM tattha NaM tumaM kiyagaM bhAusasamaggaM karayala jAva samosaraha / dasamaM dUyaM avasesasu ya gAmAgaranagaresu Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/16/169 anegAI rAyasahassAiM jAva samosaraha, taNaM se dUe taheva nigacchai jeNeva gAmAgara jAva samosaraha / tae NaM tAiM anegAI rAyasahassAiM tassa dUyassa aMtie eyamaGkaM socA nisamma hava0 taMya dUyaM sakkAreti 2 sammArNeti 2 paDivisajiMti, tae NaM te vAsudevaNamukkhA bahave rAyasahassA patteyaM 2 NhAyA sannaddhahatthikhadhavaragayA hayagayaraha0 mahayA bhaDacaDagararahapahakara0 saehiM 2 nagarehiMto abhiniggacchaMti 2 jeNeva paMcAlejanavae teNeva pahArettha gamaNAe / mU. (170) tae NaM se duvae rAyA koTuMbiyapurise saddAvei 2 evaM va0- gacchahaNaM tumaM devA ! kaMpillapure nayare bahiyA gaMgAe mahAnadIe adUrasAmaMte evaM mahaM sayaMvaramaMDavaM kareha anegakhaMbhasayasanniviTThalIlaTThiyasAlabhaMjiAgaM jAva paJcaSpiNaMti, taeNa se duvae rAyA koDuMbiyapurise saddAvei 2 evaM vayAsI- khippAmeva bho devANuppiyA vAsudevapAmukkhANaM bahUNaM rAyasahassANaM AvAse kareha tevi karettA paJcappiNaMti, tae NaMca pacaMca gahAya savvir3ie kaMpillapurA o niggacchai 2 jeNeva te vAsudevapAmukkhA bahave rAyasahassA teNeva uvAgacchai 2 tAiM vAsudevapAmukkhAI aggheNa ya pajreNa ya sakkAreti sammANei 2 tesiM vAsudeva pAmukkhANaM patteyaM 2 AvAse viyarati, tae NaM te vAsudevapAmokkhA jeNeva sayA 2 AvAsA teNeva uvA0 2 hatthikhaMdhAhiMto paJcoruhaMti 2 patteyaM khaMdhAvAranivesaM kareti 2 saera AvAse aNupavisaMti 2 saesura AvAsesu Asanesu ya sayanesu ya sannisannA ya saMtuyaTTA ya bahUhiM gaMdhavvehi ya nADaehi ya uvagijamANA ya uvaNacimANAya viharaMti, te NaM se duvae rAyA kaMpillapuraM nagaraM aNupavisati2 viulaM asana 4 uvakkhaDAvei 2 koDuMbiyapurise saddAvei 2 evaM va0- gacchahaNaM tubbhe devANuppiyA ! viulaM asanaM 4 suraM ca majaM ca maMsaM ca sIdhuM pasannaM ca subahupupphavatthagaMdhamallAlaMkAraM ca vAsudevapAmokkhANaM rAyasahassANaM AvAsesu sAharaha, tevi sAharaMti, tate NaM te vAsudevApAmukkhA taM vipulaM asanaM 4 jAva pasannaM ca AsAemANA 4 viharaMti, jimiyabhuttuttaragayAviya NaM samANA AyaMtA jAva suhAsaNavaragayA bahUhiM gaMdhavvehi jAva viharaMti, tate se duvae rAyA puvvAvaraNhakAlasayaMsi koDubiyapurise saddAvei 2 tA evaM va0- gacchaha gaM tumedevANuppiyA! kaMpillapure saMghADaga jAva pahe vAsudevapAmukkhANa ya rAyasahassANaM AvAsesu hatthikhaMdhavaragayA mahayA 2 saddegaM jAva ugghosemANA2 evaM vadaha-evaM khalu devANu0 kallaM pAu0 duvayarasa ranno dhUyAe culaNIe devIe attayAe dhaTTajjuNNassa bhagiNIe dovaIe rAyavarakannAe sayaMvare bhavissai, taMtubheNaM devA0 ! duvayaM rAyANaM aNugiNhemANA vhAyA jAva vibhUsiyA hatthikhaMdhavaragayA sakoraMTa0 seyalaracAmara0 hayagayaraha0 mahayA bhaDacaragareNaM jAva parikkhittA jeNeva sayaMvarAmaMDave teNeva uvA0 2 patteyaM nAmaMkesu AsaNesu nisIyaha 2 dobaI rAyakaNannaM paDivAlemANA 2 ciTThaha, ghosaNaM ghoseha 2 mama eyamANattiyaM paJcappiNaha, taNaM te koDuMbiyA taheva jAva paJcappiNaMti, tae NaM se duvae rAyA koDuMbiyapurise saddA0 2 evaM va0- gacchahaNaM tubhe devANu0 ! sayaMvarapaMDapaM AsiyasaMmajji ovalittaM sugaMdhavaragaMdhiyaM Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 zrutaskandhaH-1, vargaH:, adhyayanaM-16 paMcavaNNapupphapuMjovayArakaliyaMkAlAgarupavarakuMdurukkaturukkajAva gaMdhavaTTibhUyaM maMcAimaMcakaliyaM kareha 2 vAsudevapAmukkhANaM bahUrNa rAyasahassANaM patteyaM 2 nAmaMkAI AsanAI atthupayaJcatyuyAI raeha 2 eyamANattiyaM paJcappiNaha, tevi jAva paJcappiNaMti, tateNaMtevAsudevapAmukkhA bahaverAyasahassAkalaMpAu0 vhAyAjAvavibhUsiyAhatthikhaMdhavaragayA sakoraMTa0 seyavaracAmarAhiM hayagaya jAva parivuDA savviDDIe jAva raveNaM jeNeva sayaMvare teNeva uvA02 aNupavisaMti 2 patteyaM 2 nAmaMkesunisIyaMti dovaiM rAyavarakaNNaM paDivAlemANA ciTThati, tae NaM se paMDue rAyA kallaM bahAe jAva vibhUsie hatyikhaMdharavagae sakoraMTa0 hayagaya0 kaMpillapuramajhamajheNaM niggacchaMtijeNeva sayaMvarAmaMDavejeNeva vAsudevapAmukkhA bahave rAyasahassA teNeva uvA02 tesiM vAsudevapAmukkhANaM karayala0 vaddhAvettA kaNhassa vAsudevassa seyavaracAmaraM uvavIyamANe citttthti| vR. 'agdhaMca'ttiardhaM puSpAdIni pUjAdravyANi, 'pajaMca'ttipAdahitaM pAya-pAdaprakSAlanasnehanordvartanAdi, madhasIdhuprasanAkhyAHsurAbhedA ec0| mU. (171) tae NaM sA dovaI rAyavarakannA jeNeva majaNadhare teNeva uvAgacchai 2 pahAyA / kayabalikammA kayakouyamaMgalapAyacchittA suddhapyAvesAI maMgallAiM vatthAI pavara parihiyA majaNagharAo paDinikkhabhai 2 jeNeva jinaghare teNeva uvAgacchai 2 jinadharaM aNupavisai 2 jinapaDimANaM Aloe paNAmaM karei 2 lomahatthayaM parAmusai evaM jahA sUriyAbho jinapaDimAo acchei 2 taheva bhANiyavvaM jAva dhUvaMDahai 2 vAmaM jANuMaJceti dAhiNaMjANuMdharaNiyalaMsi nivesetira tikkhutto muddhANaM dharaNiyalaMsi namei2 IsiM paccuNNamati karayala jAva kaTTha evaM vayAsI-namo'tyu NaM arihaMtANaM bhagavaMtANaM jAva saMpattANaM vaMdai namasai 2 jinagharAo paDinikkhamati 2 jeNeva aMteure teNeva uvaagcchi| vR. 'jinapaDimANaM accaNaM karei'tti ekasyAM vAcanAyAmetAvadeva dRzyate, vAcanAntare tu 'vhAyA jAva savvAlaMkAravibhUsiyA majjaNagharAo paDinikkhamai 2 jeNAmeva jinaghare teNAmeva uvAgacchati 2 jinagharaMaNupavisai2 jinapaDimANaM AloepaNAmaM karei 2 lomahatthayaM parAmusai 2 evaMjagA sUriyAbhojinApaDimAoaccetitahevabhANiyavvaMjAvadhUvaMDahai'ttiihayAvatkaraNAt arthAt idaM dRzyaM lomahastakena jinapratimAH pramArTi subhiNA gandhodakena snapayati gozIrSacandanenAnulimpati vastrANi nivAsayati, tataH puSpANAM mAlyAnAM-grathitAnAmityarthaH, gandhAnAM ghUrNAnAM vastrANAmAbharaNAnAMcAropaNaMkarotisma, mAlAkalApAvalambanaMpuSpaprakaraM tandulairdarpaNAdyaSTamaGgalAlekhanaM ca karoti, ___ 'vAmaMjANuMaJcaitti utkSipatItyarthaH, dAhiNaMjANuMdharaNItalaMsinihaTunihatya sthApayivetyarthaH, 'tikkhuttosuddhANaMdharaNItalaMsi nivesei-nivezayatItyarthaH, 'IsiMpacunnamati 2 karatalapariggahiyaM aMjaliM matthaeaikaTThaevaM vayAsI-namotthuNaMarahaMtANaMjAva saMpattANaM vaMdati namasati 2 jinadharAopaDinikkhamai'tti tatra vandate caityavandavidhinAprasiddhena namasyati pazcAtpraNidhAnAdiyogeneti vRddhAH, na ca draupadyAH praNipAtadaNDakamAtraMcaityavandanamabhihitaM sUtre iti sUtramAtraprAmANyAdanyasyApi zrAvakAdestAvadeva taditi mantavyaM, caritAnuvAdarUpatvAdasya, na ca caritA Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/16/171 nuvAdavacanAni vidhiniSedhasAdhakAni bhavanti, anyathA sUrikAbhAdidevavaktavyatAyAM bahUnAM zastrAdivastUnAmarcanaM zrUyate ititadapi vidheyaM syAt, kiJca-aviratAnAMpraNipAtadaNDakamAtramapi caityavandanaM sambhAvyate, yato vandate namasyatIti padadvayasya vRddhAntaravyAkhyAnamevamupadarzitaM jIvAbhigamavRttikRtA-"viratimatAmeva prasiddhacaityavandanavidhirbhavati, anyeSA tathA'bhyupagamapurassarakAyotsargAsiddheH, tato vandate sAmAnyena namaskaroti AzayavRddheH prItyutthAnarUpamanaskAreNe"ti kinyc||1|| "samaNeNa sAvaeNa ya avassa kAyavyayaM havai jmhaa| ___ aMto aho nisissa ya tamhA AvassayaM nAma / / " (tathA) "jaNNaM samaNo vAsamaNI vA sAvao vA sAviyA vA tacitte tallese tammaNe ubhaokAlaM Avassae ciTThati tannaM louttarie bhAvAssae" ityAderanuyogadvArakcanAt, tathA 'samyagdarzanasampannaHpravacanabhaktimAnaSavidhAvazyakanirataH SaTsthAnayuktazca zrAvako bhAvatI'tyumAsvAtivAcakavacanAcca zrAvakasya SavidhAvazyakasya siddhAvAvazyakAntargataM prasiddha caityavandanaM siddhameva bhvtiiti| mU. (172) tateNaM taM dovaiMrAyavarakannaM aMteuriyAo savvalaMkAravibhUsiyaM kareMti kiM te? varapAyapattaneurAjAvaceDiyAcakkavAlamayaharagaviMdaparikkhittAaMteurAo paDinikkhamati 2jeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlAjeNeva cAugghaMTe Asarahe teNeva uvA02 kiDDAviyAe lehiyAe saddhiM cAugdhaMTa rAyavarakannA kaMpillapuraM nayaraM majhamajjheNaM jeNeva sayaMvaramaMDave teNeva uvA02 rahaMThaveti rahAo paJcoruhati ra kiDDAviyAe lehiyAeyasaddhiMsayaMvaraM maMDapaMaNupavisati karayala tesiM vAsudevapAmukkhANaM bahUNaM rAyavarasahassANaM paNAmaM kareti, tateNaM sA dovatI rAyavara0 egaM mahaM siridAmagaMDaM kiM te? pADalamalliyacaMpaya jAva sattacchAyaIhiM gaMdhaddhaNi muyaMtaM paramasuhaphAsaM darisaNizaM giNhati, tate NaM sA kiDDAviyA jAva surUvA jAva vAmahatyeNaM cillalagadappaNaM gaheUNa salaliyaM dappaNasaMkaMtabiMbaM saMdasie yase dAhiNeNaM hattheNaM darisie pavararAyasIhe phuDavisayavisuddharibhiyagaMbhIramaharabhaNiyA sA tesiM sabvesiM patthivANaM ammApaUNaM vaMsasattasAmatyagottavikatikatibahuvihaAgamamAhapparUvajovvaNaguNalAvaNNakulasIlajANiyA kittaNaM karei, paDhamaM tAva vahipuMgavANaMdasadasAravIrapurisANaMtelokkabalavagANaMsattusayasahassamANAvamaddagANaMbhavasiddhipavarapuMDarIyANaM cillalagANaM balavIriyarUvajovyaNaguNalAvannakitti yA kittaNaM kareti, tato puNo uggasenamAINaM jAyavANaM, bhaNati ya-sohaggarUvakalie barehi varapurisagaMdhahatthINaM / jo hu te hoi hiyayadaio, tate NaM sA dovaI rAyavarakanagA bahUNaM rAyavarasahassANaM majjhamajheNaM samaticchamANI 2 puvvakayaniyANeNaMjoijamANI rajeNevapaMca paMDavA teNeva uvA0 2 te paMcapaMDave teNaM dasaddhavaNNeNaM kusumadANeNaM AveDhiyapariveDhiyaM karetira tA evaM vayAsI-ee gaMmae paMca paMDavA variyA, . tate NaM tesiM vAsudevapAmokkhANaM bahUNi rAyasahassANi mahayArasaddeNaM ugghosemANA 2 evaM vayaMti-suvariyaM khalu bho! dovaie rAyavarakannAeratikaTTha sayaMvaramaMDavAo paDinikkhamaMti Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:, adhyayanaM - 16 219 2 jeNeva sayA 2 AvAsA teNeva uvA0, tate NaM dhaTTajuNNe kumAre paMca paMDave dovaMti rAyavarakannaM cAugghaMTaM AsarahaM durUhati 2 ttA kaMpillapuraM majjhaMmajjheNaM jAva sayaM bhavaNaM aNupavisati, tate NaM duvae rAyA paMca paMDave dovaI rAyavarakaNNaM paTTyaM duruhetira seyApIehiM kalasehiM majjAveti 2 aggihomaM kAraveti paMcaNDaM paMDavANaM dovatIe ya pANiggahaNaM karAve, tate NaM se duvae rAyA dovatIe rAyavarakannayAe imaM eyArUvaM pItidANaM dalayatI, taMjahA - aTTa hiraNNakoDIo jAva aTTha pesaNakArIo dAsaceDIo, annaM ca vipulaM dhaNakaNaga jAva dalayati tate gaM se duvae rAyA tAI vAsudevapAmokkhAiM vipuleNaM asana 4 vatthagaMdha jAva paDivisajjeti / vR. 'sAratthaM' ti sArathyaM sArathikarma, 'tae NaM sA kiDDAvie' tyAdau yAvatkaraNAdevaM dRzyaM 'sAbhAviyahaMsA coddahajaNassa ussuyakaraM vicittamaNirayaNabaddhaccharuhaM' ti tatra kriDApikA - krIDanadhAtrI 'sAbhAviyahaMsa' tti sAdbhAvika:- akaitavakRto gharSogharSaNaM yasya sa tathA taM darpaNamiti yogaH, 'coddahajaNassa Usuyakare' ti taruNolakasya autsukyakaraM-prekSNalampaTatvakaraM 'vicittamaNirayaNavaddhaccharuhaM' ti vicitramaNiratnairbaddhaH charuko puSTigrahaNasthAnaM yasya sa tathA taM 'cillage' dIpyamAnaM darpam - Adarza 'dappaNasaMkaMtaviMbasaMdaMsie ya se 'ttidarpaNe saGkakAntAni yAni rAjJAM vimbAni- pratibimbAni taiH saMdarzitAH - upalambhitA yete tathA tAMzca se-tasyA dakSiNahastena darzayati sma dropadyA iti prakramaH pravararAjasiMhAn, sphuTamarthato vizadaM varNataH vizuddhaM zabdArthadoSarahitaM ribhitaM - svaradholanAprakAropetaM gambhIraM - meghazabdavat madhuraM - karNasukhakaraM bhaNitaM - bhASitaM yasyAH krIDApikAyAH sA tathA tAM, mAtApitarau vaMza --harivaMzAdikaM sattvaM - ApatsvavaiklavyakaramadhyavasAnakaraM ca sAmarthya-balaM gotraM - gautamagotrAdi vikrAnti - vikramaM kAnti-prabhAM pAThAntareNa kIrtiM vA prakhyAtiM bahuvidhAgamaMnAnAvidhazAstravizAradamityarthaH mAhAlyaM - mahAnubhAvatAMkulaM-vaMzasyAvAntarabhedaM zIlaM ca-svabhAvaM jAnAti yA sA tathA kIrttanaM karoti smeti, vRSNipuGgavAnAM - yadupuGgavAnAM yadupradhAnAnAM dazArANAM - samudravijayAdInAM dazArasya vA vAsudevasya ye varA vIrAzca puruSAste tathA te ca te trailokye'pi balavantazceti vigrahastasteSAM, zatruzatasahasrANAM - ripulakSANAM mAnamavamRdganti ye ye tathA teSAM tathA bhaviSyatIti bhavA- bhAvinI sA siddhiryeSAM te bhavasiddhikAsteSAM madhye varapuNDarIkANIva varapuNDarIkANi ye te tathA teSAM, 'cillagANaM 'ti dIpyamAnAnAM tejasA tathA balaM - zArIraM vIryaM - jIvaprabhavaM rUpaM zarIrasaundaryaM yauvanaM -- tAruNyaM guNAn - saundaryadIn lAvaNyaM ca - spRhaNIyatAM kIrttayati yA sA tathA, krIDApikA kIrttanaM karoti sma, pUrvoktamapi kiJcidvizeSAbhidhAnAyAbhihitamiti na duSTaM, 'samaicchamANI' ti samatikrAmantI, 'dasaddhavaNNeNaM' tIha zrIdAmagaNDena pUrvagRhIteneti sambandhanIyaM / mU. (173) tate NaM se paMDU rAyA tesiM vAsudevapAmokkhANaM bahUNaM rA0 karayala evaM va0evaM khalu devA0 ! hatthiNAure nayare paMcaNhaM paMDavANaM dIvatIe ya devIe kallANakare bhavissati taM tumeNaM devA0 ! mamaM aNugiNhamANA akAlaparihINaM samosaraha, tate NaM vAsudevapAmokkhA patteyaM 2 jAva pahArettha gamaNAe / tate se paMDurAyA koDuMbiyapurise saddA0 2 evaM va0- gacchahaNaM tuDabhe devA0 ! hatthiNAure Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 jJAtAdharmakathAGga sUtram- 9/-16/173 paMcaNhaM paMDavANaM paMca pAsAyavaDiMsae kAreha abbhuggayamUsiya vaNNI jAva paDirUve, tate NaM te koDubiyapurisA paDisuNeti jAva karAveti, tate NaM se paMDue paMcahiM paMDavehiM dovaIe devIe saddhiM hayagayasaMparivuDe kaMpillapurAo paDinikkhamai jeNeva hasthiNAre teNeva uvAgae, tate NaM se paMDurAyA tesiM vAsudevapAmokkhANaM AgamaNaM jANittA kauTuMbika saddAvei 2 evaM va0-gacchaha NaM tubbhe devANuppiyA ! hatthiNAurassa nayarassa bahiyA vAsudevapAmokkhANaM bahUNaM rAyasahassANaM AvAse kAreha anegakhaMbhasaya taheva jAva paJcappiNaMti, tate NaM te vAsudevapAmokkhA bahavai rAyasahassA jeNeva hatthiNAure teNeva uvAgacchanti, tate NaM se paMDurAyA tesiM vAsudevapAmokkhANaM AgamaNaM jANittA haDatuDe pahAe kayabali0 jahA dupae jAva jahArihaM AvAse dalayati, tate NaM te vAsudevapA0 bahave rAyasahassA jeNeva sayAI2 AvAsAI teNeva uvA0 taheva jAva viharaMti, tate NaM se paMDurAyA hatthiNAunayaraM anupavisati 2 koDuMbiya0 saddAveti 2 evaM va0-tubbheNaM devA0! viulaM asana 4 taheva jAva uvaNeti, tateNaM te vAsudevapAmokkhA bahave rAyA NhAyA kayabalikammA taM vipulaM asanaM 4 taheva jAva viharaMti, tate NaM se paMDurAyA paMca paMDave dovatiM ca deviM paTTayaM durUheti 2 sIyApIehiM kalasehiM rAhAveMti 2 kallANakAraM kareti 2 te vAsudevapAmokkhe bahave rAyasahasse vipuleNaMasaNa4 pupphavattheNaM sakAreti jAva paDivisa ti, tate NaM tAivAsudevapa0 bahuhiM jAva pddigyaati| vR. 'kallANakAre'tti kalyANakaraNaM mngglkrnnmityrthH,| mU. (174) tate NaM te paMca paMDavA dovatIe devIe saddhiM aMtoaMteurapariyAla saddhiMkallAkalliM vAraMvAreNaM orAlAti bhogabhogAiM jAva viharati, tate NaM se paMDU rAyA annayA kayAI paMcahiM paMDavehikoMtIe devIe dovatIe devIeyasaddhiM aMtoaMteurapariyAla saddhiM saMparibuDe sIhAsanavaragate yAvi viharati, imaM ca NaM kacchullanArae dasaNeNaM aibhaddae viNIe aMto 2 ya kalusahiyae majjhatthovathie ya allINasomapiyadaMsaNe surUve amailasagalaparihie kAlami- yacammauttarAsaMgaraiyavatthe daNDakamaNDaluhatthe jaDAmauDadittasirae jannovaiyagaNettiyamuMjamehala-vAgaladhare __ -hatyakayakacchabhIe piyagaMdhavve dharaNigoyarappahANe saMvaraNAvaraNaovayaNaupayaNilesaNIsuyasaMkAmaNiabhiogapannattigamaNIthaMbhaNIsuyabahusuvijAharIsuvijAsuvissuyajase iDhe rAmassaya kesavassayapajjunapaIvasaMbaaniruddhanisaDhaummuyasAraNagayasumuhadummuhAtINajAyavANaM aTThANa kumArakoDINaM hiyayadaie saMthavae kalahajuddhakolAhalappie bhaMDaNAbhilAsI bahusu ya samarasayasaMparAesu daMsaNarae samaMtao kalahasadakkhiNaM aNugavesamANe asamAhikare dasAvaravIrapurisatilokkabalavagANaM AmaMteUNaM teM bhagavatIM ekamaNiM gaganagamaNadacchaM uppaio gaganamabhilaMghayaMto gAmAgaranagarakheDakabbaDamaDaMvadoNamuhapaTTaNasaMvAhasahassamaMDiyaMthimiyameiNItalaM vasuhaM oloiMto rammaM hatthiNAraM uvAgae paMDurAyabhavaNaMsi aivegeNa samovaie, tateNaM se paMDurAyA kacchulanArayaM ejamANaM pAsati 2 paMcahiM paMDavehiM kuMtIeyadevIe saddhiM AsaNAto abbhuTeti 2 kacchullanArayaMsattaTThapayAI paccuggacchaira tikkhutto AyAhiNa-payAhiNaM kareti 2 vaMdatinamaMsatimahariheNaM AsaNeNaMuvanimaMteti, tateNaMsekachullanArae udagapariphosiyAe dabbhovaripaJcatthuyAe bhisiyAe nisIyati 2 paMDurAyaM rakhe jAva amateure ya kusalodaMtaM pucchai, Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, vargaH, adhyayanaM -16 221 tate NaM se paMDurAyA koMtIdevI paMca ya paMDavA kacchullaNArayaM ADhaMti jAva pajjuvAsaMti, tae NaM sA dovaI kacchullanArayaM assaMjayaM avirayaM apaDihayapaJcakkhAyapAvakammaMtikaTTu no ADhAti no pariyANai no abbhuTTeti no paJjuvAsati / vR. 'imaMca NaM' ti itazca 'kaNDullanArae' tti etannAmA tApasaH, iha kvacidyAvatkaraNAdidaM dRzyaM, 'daMsaNeNaM aibhaddae' bhadradarzanaM ityarthaH, 'viNIe aMto aMto ya kulusahiyae' antarAntarA duSTacittaH kelIpriyatvAdityarthaH, 'majjhatthuvatthie ya' mAdhyasthyaM samatAmabhyupagato vratagrahaNata iti bhAvaH, 'allINasomapiyadaMsaNe surUve' AlInAnAM - AzritAnAM saumyaM - araudraM priyaM ca darzanaM yasya sa tathA 'amailasagalaparihie' amalinaM sakalaM- akhaNDaM zakalaM vA khaNDaM valkavAsa iti gamyate parihitaM - nivasitaM yena sa tathA, 'kAlamiyacammauttarAsaMgaraiyavatthe' kAlamRgacarma uttarAsaGgena racitaM vakSasi yena sa tathA 'daMDakamaMDaluhatthe jaDAmauDavittasirae jannovaiyagaNettiyamuMjamehalAvAgaladhare' gaNetrikA-rudrAkSakRtaM kalAcikAbharaNaM muJjamekhalA - muamayaH kaTIdavarakaH valkalatarutvak, 'hatthakayakacchabhIe' kacchapikA tadupakaraNavizeSaH, 'piyagaMdhacce' gItapriyaH, 'dharaNigoyarappahANe' AkAzagAmitvAt, 'saMcaraNAvaraNauvayaNivalesaNIsu ya saMkAmaNiabhiogapannattigamaNIthaMbhaNIsuya bahusu vijjAharI suvijjJAsu vissuyajase' iha saJcaraNyAdividyAnAmarthaH zabdAnusArato vAcyaH, 'vijAharisuti vidyAdharasambandhinISu vizrutayazAH - khyAtakIrttiH, 'iTTe rAmassa kesavassa yapajjunnaIvasaMbaaniruddhanisaDhaummuyasAraNagayasumuhadummuhAINa jAyavANaM adbhuTTANaM kumArakoDINaM hiyayadaie' vallabha ityarthaH, 'saMthave' eteSAM saMstavakaH, 'kalahajuddhakolAhalappie' kalaho- bAgyuddhaM yuddhaM tu - AyudhayuddhaM kolAhalo bahujanamahAdhvaniH, 'bhaMDaNAbhilAsI' bhaMDanaM piSTAtakAdibhiH 'bahusu ya samarasaMparAesa' samarasaGgAmeSvityarthaH, 'daMsaNarae samaMtao kalahaM sadakkhiNaM' sadAnamityarthaH 'anugavesamANe asamAhikare dasAvaravaravIrapurisatelokkabalavagANaM AmaMte UNaM taM bhagavatiM ekamaNi gamaNatthaM uppaio gagaNatalamabhilaMghayaMtogAmAgaranagarakheDakabbaDamaDaMbadoNamuhapaTTaNasaMbAhasahassamaMDiyaM thibhiyameiNIyaM nibbharajanapadaM vasuhaM oloyaMto rammaM hatthiNapuraM uvAgae' 'asaMjaya aviraya appaDihayapaJca- kkhAyapAvakammettikaDDa' asaMyataH saMyamarahitatvAt avirato vizeSatastapasyaratatvAt na pratiha- tAni - na pratiSedhitAni atItakAlakRtAni nindanataH na pratyAkhyAtAni ca bhaviSyatkAlabhAvIni pApakarmANi prANAtipAtAdikriyA yena athavA na pratihatAni sAgaropamakoTIkoTayantaH pravezanena samyakatvalAbhataH na ca pratyAkhyAtAni sAgaropamakoTIkoTayAH saGkhyAtasAgaropamainyUnatAkaraNena sarvaviratilAbhataH pApakarmANi - jJAnAvaraNAdIni yena sa tatheti padatrayasya karmadhArayaH / mU. (175) tate NaM tarasa kacchullanArayarasa imeyAra ve abbhatthie ciMtie patthie manogae saMkappe samuppajitthA aho NaM dovatI devI rUveNaM jAva lAvanneNa ya paMcahiM paMDavehiM anubaddhA samANI mamaM no ADhAti jAva no pajjuvAsai taM seyaM khalu mama dovatIe devIe vippiyaM karittaettikaDa evaM saMpeheti 2 paMDuyarAyaM Apucchai 2 uppayaNiM vijjaM AvAheti 2 tAe ukkiTThAe jAva vijjAharagaIe lavaNasamudaM majjhaMmajjheNaM puratthAbhimuhe vIivatiuM payatte yAvi hotthA / Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-116/175 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM dhAyaisaMDe dIve purathimaddhadAhiNabharahavAse avarakaMkA nAma rAyahANI hotyA, tate NaM amarakaMkAe rAyahANIe paumanAbhe nAma rAyA hotthA mahayA himavaMta0 tassaNaM paumanAbhassa ranno satta devIsayAti orAhe hotyA, tassaNaM paumanAbhassaranne sunAbhe nAma putejuvarAyAyavi hotyA, tateNaMsepaumaNAbhairAyAaMtoaMteuraMsiorohasaMparibuDe siMhAsaNavaragae viharati, taeNase kacchullanAraejeNeva amarakaMkA jeNeva paumanAhassa bhavaNe teNeva uvAgacchati 2 paumanAbhassa ranno bhavaNaMsi jhatiM vegeNaM samovaie, tate NaM se paumanAbhe rAyA kacchulaM nArayaM ejjamANaM pAsati 2 AsaNAto abbhuTeti ra aggheNaM jAva AsaNeNaM uvanimaMteti, tae NaM se kacchullanArae udayapariphosiyAe dabhovaripacatyuyAte bhisiyAe nisIyai jAva kuMsalodaMtaM Apucchai, tateNaM se paumanAbhe rAyA niyagaorohe jAyavimhae kacchullanArayaMevaMva0-tubmaMdevANuppiyA! bahUNi gAmANijAvagehAti aNupavisasi, taM atthiM yAiM te kahiMci devANuppiyA! erisae orohe diThThapubve jArisaeNaM mama orohe ?, tate NaM se kacchulanArae paumanAbheNaM rannA evaM vutte samANe Isi vihasiyaM kareira evaM va0-sarise NaM tuma paumanAbhA !tassa agaDadagurassa, ke NaM devANuppiyA! se agaDadure?,evaM jahA malliNAe evaM khalu devA0 ! jaMbUddIve 2 bhArahe vAse hathiNAure dupayassa ranno dhUyA cUlaNIe devIe attayA paMDussa suNhA paMcaNhaM paMDavANaM bhAriyA dovatI devI rUveNa ya jAva ukkiTThasarIrA dovaIe NaM devIe chinnassavi pAyaMguTTayassa ayaM tava orohe satimapi kalaM Na agghatittika1, paumanAbhaM Apucchati 2 jAva paDigae 2, tate NaM se paumanAbhe rAyA kacchullunArayassa aMtie eyamaDhe socAnisamma dovatIe devIesaveya 3 mucchie4dovaIe ajjhovavanne jeNeva posahasAlA teNeva uva02 posahasAlaM jAva puvvasaMgatiyaM devaM evaM va0-evaM khalu devA0! jaMbuddIve 2 bhArahe vAse hathiNAure jAva sarIrAtaM icchAmi NaM devA0 ! dovatI devI ihamANiyaM, tate NaM puvyasaMgatie deve paumanAbhaM evaM va0-no khalu devA0! evaM bhUyaM vA bhavvaM vA bhavissaM vAjaNNaM dovatI devI paMca paMDave mottUNaanneNaM puriseNaM saddhiM aurAlAtiMjAva viharispati, tahAviya NaM ahaM tava piyaTTatayAe dovatI deviM ihaM havyamANaimittika? paumanAbhaM Apucchai 2 tAe ukkiTThAe jAva lavaNasamudaM majhamajjheNaM jeNeva hatthiNAure nayare teNeva pahArettha gamaNAe teNaM kAleNaM 2 hathiNAure juhiDille rAyA dovatIe saddhiM upiMAgAsatalaMsi suhapasutte yAvi hotthA, taeNaM se puvvasaMgatie deve jeNeva juhiDille rAyA jeNeva dovatI devI teNeva uvAga0 2 dovatIedevIe osovaNiyaMdalayairadovatiM deviMgiNhairatAeukkiTThAejAvajeNeva amarakaMkA jeNeva paumanAbhassa bhavaNe teNeva uvA02 paumanAbhassa bhavaNaMsi asogavaNiyAe dovatiM devIM ThAvei 2 osovaNiM avaharati 2 jeNeva paumanAbhe teNeva u02 evaM va0-esa NaM devA0 ! mae hatthiNAurAo dovatI iha habvamANIyA tava asogavaNiyAe ciTThati, atoparaMtumaMjANasittikaTTu jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disiM pddige| tate NaM sA dovaI devI tato muhattaMtarassa paDibuddhA samANI taM bhavaNaM osagavaNiyaM va apaJcabhijANamANI evaMva0-nokhalu amhaesesaebhavaNe nokhalu esAamhaMsagAasogavaNiyA, na nannatiNaM ahaM keNaI deveNa vA dAnaveNa vA kiMpuriseNa vA kinnareNa vA mahorageNa vA gaMdhavveNa Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayana-16 223 vA annassa ranno asogavaNiyaM sAhariyattika? ohayamaNasaMkappAjAva jhiyAyati, tate NaM se paumaNA bhe rAyA pahAe jAva savvAlaMkArabhUsie aMteurapariyAlasaMparibuDe jeNeva asogavaNiyAjeNeva dovatI devI teNeva uvA02 dovatI devIM ohaya0 jAva jhiyAyamANI pAsati 2 tA evaM va0-kiNNaM tumaM devA0 ! ohaya jAva jhiyAhi ?, evaM khalu tumaM devA0 ! mama puSasaMgatieNaM deveNaM jaMbuddIvAo 2 bhArahAo vAsAo hatthiNApurAo nayarAo juhiDilassa ranno bhavaNAo sAhariyA taM mANaM kumaM devA0 ! ohaya0 jAva jhiyAhi, tuma mae saddhiM vipulAI bhoga bhogAiM jAva viharAhi, tate NaM sA dovatI devI paumanAbhaM evaM 10-evaM khalu devA0 ! jaMbuddIve 2 bhArahe vAseva bAravatie nayarIe kaNhe nAma vAsudeve mamappiyabhAue parivasati, taMjati NaM se chaha mAsANaM mamaMkUvaM no havvamAgacchai tate NaM ahaM devA0 ! jaMtumaM vadasi tassa ANAovAyavayaNaniddese cihissAmi, tate NaM se paume dovatIe eyamaTTha paDisuNettAra dovataM deviM kannateure Thaveti, tateNaMsAdovatI devI chaTuMchadreNaM anikkhatteNaM AyaMbilapariggahieNaM tavokammeNaM appANaM bhAvemANI vihrti| vR. 'kU'ti kUjakaM vyAvarttakabalamiti bhAvaH, mU. (176)tate NaM se juhuhillai rAyA tao muhuttaMtarassa paDibuddhe samANe dovati deviMpAse apAsamANo sayaNijAo uThei 2 tA dovatIedevIesavvaosamaMtA maggaNagavesaNaM kareira ttA dovatIe devIe katthai suiMvA khuiM vA pavattiM vA alabhamANe jeNeva paMDurAyA teNeva uvA02 ttA paMDurAyaM evaMva0-evaMkhalu tAo! mamaM AgAsatalagaMsipasuttassa pAsAto dovatI devI na najati keNai deveNa vA dAnaveNa vA kinnareNa vA mahorageNa vA gaMdhavveNa vAhiyA vA nIyA vAavakkhittA vA?, icchAmiNaM tAo ! dovatIe devIe savvato samaMtA maggaNagavesaNaM kayaM, tateNaM se paMDurAyA koDuMbiyapurise saddAvei 2 evaMva0-cchahaNaMtu devA0! hasthiNAure nayare siMghADagatiyacaukkacacaramahApahapahesu mahayA ra saddeNaM ugghosemANA 2 evaM va0-evaM khalu devA0 ! juhichillassa ranno AgAsatalagaMsi suhapasuttassa pAsAto dovatI devI na najati keNai deveNa vA dAnaveNa vA kiMpuriseNa vA kinnareNa vA mahorageNa vA gaMdhabveNa vA hiyA vA nIyA vA avavikhattA vA, taMjoNaM devANuppiyA! dovatIedevIe suti vA jAva pavittiMvA parikahetitassa zaMpaDurAyA viulaM atthasaMpayANaMdAnaMdalayatittikaTTaghosaNaMghosAveha 23eyamANattiyaMpaJcappiNaha, tate NaMte koDuviyapurisA jAva paJcappiNaMti, tate NaM se paMDU rAyA dovatIe devIe kasthati suI vA jAva alabhamANe koMtI devIM saddAveti 2 evaM va0-gacchaha NaM tumaM devANu0 ! bAravati nayariMkaNhassa vAsudevassaeyamaTuMnivedehi, kaNheNaM paraM vAsudeve dovatIe maggaNagavesaNaM karejA annahA na najai dovatIe devIe sutI vA khutI vA pavattIM vA uklabhejA, tate NaM sA koMtI devI paMDurannA evaMvuttA samANI jAvapaDisuNei 2 pahAyA kayabalikammAhatthikhaMdhavaragayA hasthiNAuraM majhamajheNaM niggacchaira kuru jaNavayaM majhamajheNaM jeNeva surajaNavae jeNeva bAravatI nayarI jeNeva aggujANe teNeva uvA0 2 hasthikhaMdhAo paccoruhati 2 koDuMbiyapurise saddA0 2 evaM va0--gacchaha NaM tumbhe devA0 ! jeNeva bAravaI nayariM bAravatiM NayariM aNupasiha 2 kaNhaM vAsudevaM karayala evaM vayaha-evaM khalu sAmI ! tubbhaM piucchA koMtI devI hathiNAurAo nArAo iha Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 havvamAgayA tumbhaM daMsaNaM kaMkhati, tate NaM te koDuMbiyapurisA jAva kaheta, taNaM he vAsudeve koMDubiyapurisANaM aMtie socA nisamma hatthikhaMdhavaragae hayagaya bAravatIe ya majjhamajjheNaM jeNeva koMtI devI teNeva u0 2 hatthikhaMdhAto pacoruhati 2 koMtIe devIe pAyaggahaNaM kareti 2 koMtIe devIe saddhiM hatthikhaMdhaM durUhati 2 bAravatIe nayarIe majjhamajjheNaM jeNeva sae gihe teNeva uvA0 2 sayaM gihaM aNupavisati / tate gaM se kaNhe koMtI deviM hAyaM kayabalikammaM jimiyabhuttuttaragayaM jAva suhAsaNavaragayaM evaM va0 - saMdisau NaM piucchA ! kimAgamanapaoyaNaM ?, tate NaM sA koMtI devI kaNhaM vAsudevaM evaM va0--evaM khalu puttA ! hatthiNAure nayare juhillisa AgAsatale suhapasutatassa dovatI devI pAsAo na najjati keNai avahiyA jAva avakkhittA vA, taM icchAmi NaM puttA ! dovatIe devIe maggapaNagavesaNaM kayaM, jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/16/176 taNaM se kahe vAsudeve koMtI piucchi evaM va0 - jaM navaraM piucchA ! dovatIe devIe katthai suI vA jAva labhAmi to gaM ahaM pAyAlAo vA bhavaNAo vA addhabharahAo vA samaMtao dovaMti sAhatthi uvanemittikaTTu koMtI piutthi sakkAreti sanmANeti jAva paDivisajjeti, tate NaM sA koMtI devI kaNheNaM vAsudeveNaM paDivisajjiyA samANI jAmeva disiM pAu0 tAmeva disiM paDi0 taNaM se kahe vAsudeve koDuMbiyapurise saddA0 2 evaM ba0 - gacchaha NaM tubme devA0 ! bAravati eva jahA paMDU tahA ghosaNaM gosAveti jAva pacappaNaMti, paMDussa jahA, tate NaM se kaNhe vAsudeve annayA aMto aMteupharagae orohe jAva viharati, imaM ca NaM kacchullae jAva samovaie jAva nisIittA kaNhaM vAsudevaM kusalodaMtaM pucchai, tate gaM se kaNhe vAsudeve kacchullaM evaM ba0- 2 - tumaM yaNaM devA0 ! bahUNi gAmA jAva aNupavisasi, taM atthi yAiM te kahiM vi dovatIe devIe sutI vA jAva uvaladdhA?, tate gaM se kacchulle kaNhaM vAsudevaM evaM va0 - evaM khalu devA0 ! annayA dhAyatIsaMDe dIve puratthimaddhaM dAhiNaDDUbharahavAsaM avarakaMkArAyahANiM gae, tattha NaM mae paumanAbhassa rano bhavaNaMsi dovatI devI jArisiyA divapuvvA yAvi hotthA, taNaM kaNhe vAsudeve kacchullaM evaM va0-tubbhaM ceva NaM devANu0 ! evaM puvvakammaM, tate NaM se kacchullanArae kaNheNaM vAsudeveNaM evaM vutte samANe uppayaNiM vijraM AvAheti 2 jAmeva disiM pAubbhUe tAmeva disiM paDigae, tate gaM se kaNhe vAsudeve dUyaM saddAvei 2 evaM va0-gacchaha NaM tumaM devA0 ! hatthiNA uraM paMDussa rano eyamahaM nivedehi-evaM khalu devANu0 ! dhAyaisaMDedIve puracchimaddhe avarakaMkAe rAyahANIe paumanAbhabhavaNaMsi dovatIe devIe pauttI uvaladdhA, taM gacchaMtu paMca paMDavA cAuraMgiNIe senae saddhiM saMparivuDA puratthi maveyAlIe mamaM paDivAlemANA ciTTaMtu, tate NaM se dUe jAva bhaNati, paDivAlemANA ciTThaha, tevi jAva ciTThati, tate NaM se kaNhe vAsudeve koDuMbiyapurise sahAvei2 tA evaM va0- gacchaha NaM tubbhe devA0 ! sannAhiyaM bheriM tADeha, tevi tArleti, tate NaM tIse saNNAhiyAe bherIe saddaM socA samuddavijayapAmokkhA dasadasArA jAva chappannaM balavayasAhassIo satraddhabaddha jAva gahiyAupaharaNA appegatiyA hayagayA gayagayA jAva vaggurAparikkhittA jeNeva sabhA sudhammA jeNeva kaNhe vAsudeve teNeva 2 karayala jAva vaddhAveti, taNaM kaNhe vAsudeve hatthikhaMdhavaragae sakoreMTamalladAmeNaM chatteNaM0 seyavara0 hayagaya 9 mahayA bhaDacaDagarapahakareNaM bAravatI nayarI majjhamajjheNaM niggacchati, jeNeva puratthimaveyAlI teNeva Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-16 uvA02 paMcahiM paMDavehiM saddhiMegayaomilai ra khaMdhAvAranivesaMkaretira posahasAlaM aNupavisati 2 suTTiyaM devaM maNasi karemANe 2 ciTThati, tateNaM kAhassa vAsudevassa aTThamabhattaMsi pariNamamANaMsi suDio Agato, bhaNa devA0! jaMmae kAyavvaM, tateNaM se kaNhe vAsudeve suTThiyaM evaMva0-evaM khalu devA0! dovatI devIjAva paumanAbhassa bhavaNaMsi sAhariyA taNNaM tumadevA0! mamapaMcahiM paMDavehiMsaddhiM appachaTTassa chapaharahANaMlavaNasamudde magamagaM viyarehi, jaNNaM ahaM amarakaMkArAyahANIM dovatIe kUvaM gacchAmi, tate NaM se suTie deve kaNhaM vAsudevaM evaM vayAsI-kiNhaM devA0 jahA caiva paumanAbhassa rano puvvasaMgatieNaM deveNaM dovatI jAva saMhariyA tahA ceva dovatiM deviMdhAyatIsaDAo dIvAo bhArahAo jAva hatthinAMpuraM sAharAmi, udAhu paumanAbhaM rAyaMsapurabalavAhaNaM lavaNasamudde parikhavAmi?, tateNaMkaNhe vAsudeve suTTiyaM devaM evaM va0-mANaM tuma devA0! jAva sAharAhi tumaNaM devA0 1 lavaNasamudde appachaTThassa chaNhaM rahANaM maggaM viyarAhi, sayamevaNaM ahaM dovatIe kUvaM gacchAmi, taeNaM se suTThiedeve kaNhaM vAsudevaMevaMvayAsI-evaMhou, paMcahiM paMDavehiM saddhiM appachaDassa chaNhaM rahANaM lavaNasamudde maggaM vitarati, tate NaM se kaNhe vAsudeve cAuraMgiNIsenaM paDivisajeti 2 paMcahiM paMDavehiM saddhiM appachaTechahi rahehiM lavaNasamudaMmajhamajheNaM vItIyavatira jeNevaamarakaMkA rAyahANIjeNeva amarakaMkAe aggujANe teNeva uvAgacchai 2 rahaM Thavei 2 dAruyaM sArahiM saddAveti evaMva0-gacchaha NaMturmadevA0! amarakaMkArAyahANI anupavisAhi 2 paumAnAbhassaranno vAmeNaM pAeNaM pAyapIDhaM akkamittA kuMtaggeNaM lehaM paNAmehi tivasiyaM bhiuDi niDole sAhaTuAsurutte ruDhe kuddhe kuvie caMDikkie evaM va0-haM bho paumanAhA ! apatthiyapatthiyA duraMtapaMtalakkhaNA hINapunacAuddasAsirIhiridhIparivajjiyA ajjana bhavasi kinnaM tumaMna yANAsi kaNhassa vAsudevassa bhagiNiM dovatiM deviM iha havyaM ANamANe, taM eyamavi gae paJcappiNAhiNaM tuma dovatiM deviM kaNhassa vAsudevassa ahavaNaMjuddhasaje niggacchAhi, esaNaM kaNhe vAsudeve paMcahiM paMDavehi appachaDe dovatIdevIe kUvaM havvamAgae, tate NaM se dArue sArahI kaNheNaM vAsudeveNaM evaM vutte samANe haTTatuDhe jAva paDisuNei 2 amarakaMkArAyahANiM aNupavisati 2 jeNeva paumanAhe teNeva uvA02 karayala jAva vaddhAvettA evaMva0-esaNaM sAmI! mama vinayapaDivittI imAannA mama sAmissa samuhANattittikaDaAsurutte vAmapAeNaM pAyapIDhaM aNukkamati 2 kotaggeNaM lehaM paNAmati 2 ttA jAva kUvaM havvamAgae, tateNaM se paumanAbhedAruNeNaMsArahiNA evaM vuttesamANe Asurutte tivali bhiuDiM niDAle sAhasa evaM va0-no appiNAmiNaM ahaM devA0! kaNhassa vAsudevassa dovarti, esaNaM ahaM sayameva juljhasoniggacchAmittikaTudAruyaMsArahiM evaMva0-kevalaM bho ! rAyasatthesudUye avajaajhettikaTTa asakkAriyaasammANiya avadAreNaM nicchubhAveti, tateNaMsedArue sArahIpaumaNAbheNaM asakkAriya jAva nicchUDhe samANe jeNeva kaNhe vAsudeve teNeva u0 2 karayala0 kaNhaMjAva evaM va0-evaM khalu ahaM sAmI! tubbaM vayaNeNaM jAva nicchubhAveti, tateNaM se paumanAbhebalavAuyaM saddAveti 2 evaM va0-khippAmevabho devANu0 AbhisekaM 715 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-116/176 hasthirayaNaM paDikappeha, tayAnaMtaraM caNaM cheyAyariyauvadesamaivikappaNAvigappehiM jAva uvaNeti, tate NaM se paumanAhe sannaddha0 abhiseyaM0 dUrUhati 2 hayagayajeNeva kaNhe vAsudeve teNeva pahAretya gamaNAe, tate NaM se kaNhe vAsudeve paumanAbhaM rAyANa ejamANaM pAsatira te paMca paMDave evaM va0-haM bho dAragA! kinnaM tubbhe paumanAbheNaM saddhiM jujjhihiha uyAhu pecchihiha?, tate NaM te paMca paMDavA kaNhaM vAsudevaM evaM ca0-amhe NaM sAmI! jujjhAmo tubbhe pecchaha, tate NaM paMca paMDave saNNaddha jAva paharaNA rahe durUhati 2 jeNeva pauma0 nAbhe rAyA teNeva u02 evaM va0-amhe paumanAbhe yA rAyattikaha paumanAbheNaM sadaddhiM saMpalaggA yAvi hotyA, tate NaM se paumanAbhe rAyA te paMca paMDave khippAmeva hayamahiyapavaravivaDiyacindhaddhayapaDAgA jAva disodisiM paDisehetitti, tateNaMte paMca paMDavA paumanAbheNaM rannA hayamahiyapavaravivaDiyAjAva paDisehiyA samANA atthAmA jAvaadhAraNijjattikaTu jeNeva kaNhe vAsudeve teNeva uvA0, tate NaM se kaNhe vAsudeve te paMca paMDave evaM va0-kahaNNaM tubbhe devANu0! paumanAbheNa rannA saddhiM saMpalaggA?, tate NaM te paMca paMDavA kaNhaM vAsudevaM evaMva0-evaM khalu devA! amhe tubbhehiM abbhaNunAyAsamANA sanaddha rahe durUhAmo 2 jeNeva paumanAbhejAvapaDiseheti, tateNaM se kaNhe vAsudevete paMca paMDave evaMva0-jati gaMtubbhe devA0! evaM vayaMtA amhe no paumanAbhe rAyattika? paumanAbheNaM saddhiM saMpalaggaMtA toNaM tujhe no paumanAhe hayamahiyapavara jAva paDisehaMte, taM pecchahaNaMtubbhe devA0 ! ahaM no paumanAbhe rAyattikaTTha paumanAbheNaM snA saddhiM jujhjAmi rahaMdurUhati 2 jeNeva paumanAbhe rAyA teNeva uvAga0 2 seyaM gokhIrahAradhavalaM taNasolliyasiMduvArakuMdeMdusannigAsaM niyayabalassa harisajaNaNaM riuseNNavinAsakara paMcavaNNaM saMkhaM parAmusati 2 muhavAyapUriyaM kareti, tate NaM tassa paumanAhassa teNaM saMkhasaddeNaM balatibhAe hate jAva paDisehie, tate NaM se kaNhe vAsudeve dhaNuM parAmusati veDhodhaNuMpUreti 2 dhaNusadaM kareti, tateNaM tassa paumanAbhassa docce balatibhAeteNAMdhaNusaddeNaM hayamahiyajAva paDisehie, taterNa se paumaNAbherAyA tibhAgabalAvasese atyAmeabale avIrie apurisakkAraparakkamme adhAraNijjattika sigdhaMturiyaMjeNeva amarakaMkA teNeva u02 amarakaMkA rAyahANiM aNupavisati 2 dArAtiM piheti 2 rohasaje ciTThati, . tate NaM se kaNhe vAsudeve jeNeva amarakaMkA teNeva u0 2 rahaM Thaveti 2 rahAto paccokhahati 2 veubviyasamugghAeNaMsamohaNati, egaMmahaM narasIharUvaM viuvvati 2 mahayA ra saddeNaM pAdadaddariyaM kareti, tate NaM se kaNheNaM vAsudeveNaM mahayA 2 saddeNaM pAdadadaraeNaM karaNaM samANeNaM amarakaMkA rAyahANIsaMbhaggapAgAragopurAhalayacariyatoraNapalhatthiyapavarabhavaNasiridharA sarassarassadharaNiyale sannivaiyA, tate NaM se paumanAbhe rAyA amarakaMkaM rAyahANi saMbhagga jAva pAsittA bhIe dovarti deviM saraNaM uveti, tate NaM sA dovaI devI paumanAbhaM rAyaM evaM va0 kiNNaM tumaMdevA0! na jANasi kaNhassa vAsudevassa uttamapurisassa vippiyaM karemANe mamaM ihahabbamANesi, taMevamavi gae gacchahaNaM tumaMdevA0! hAe ullapaDasADae avacUlagavatthaNiyatye aMteurapariyAlasaMparikhuDe aggAIvarAiMrayaNAiMgahAya mamaMpurato kAuMkaNhaM vAsudevaM karayalapAyapaDie saraNaM uvehi, paNivaiyavacchalA NaM devAnippiyA ! uttamapurisA, tate NaM se paumanAbhe Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1, varga:-, adhyayanaM -16 zrutaskandhaH - 1, 227 dovatI devIe eyamahaM paDisuNeti 2 NhAe jAva saraNaM uvetti 2 karayala0 evaM va0 - diTThA NaM devANumpiyANaM iDDI jAva parakkamme taM khAmemi NaM devANuppiyA ! jAva khamaMtu NaM jAva nAhaM bhujjo 2 evaM karaNayAettika paMjalivuDe pAyavaDie kaNhassa vAsudevassa dovatiM deviM sAhatyi uvaNeti, tate NaM se kaNhe vAsudeve paumaNAbhaM evaM va0 - haM bho paumanAbhA ! appatthiyapatthiyA 4 kiNNaM tumaM na jANasi mama bhaginiM dovatI devIM iha havyamANamANe taM evamavi gae natthi te mamAhiMto iyANiM bhayamatthittikaTTu paumanAbhaM paDivisajjeti, dovatiM deviM giNhatira rahaM duruheti 2 jeNeva paMca paMDave teNeva uvA0 2 paMcaNhaM paMDavANaM dovatiM deviM sAhatthi uvaNeti, tate gaM se kaNhe paMcahiM paMDavehiM saddhiM appachar3e chahiM rahehiM lavaNasamudaM majjhamajjheNaM jeNeva jaMbuddIve 2 jeNeva bhArahe vAse teNeva pahAretya gamaNAe / vR. 'saI va 'tti zrUyate iti zrutiH - zabdaH tAM, 'khutiM va'tti kSutiH chItkArAdizabdavizeSa eva tAM prayukti-vArtAtAM, vArtAtAparyAyAzcaite iti, 'hiyA va 'tti hatA pararadezAntare sthApitA 'nItA' netrA svAsthAnaM prApitA 'AkSipitA' AkRSTaiveti, 'imA anne' tyAdi, iyamanyA aparA madIyasvAminaH sambandhanI vinayapratipattiriti varttate, 'samuhANattittikaTTu' svamukhena svakIyavadanena bhaNitA AjJAptiH -AdezaH svamukhAjJapti ritikRtvA evamabhidhAya, 'Asurutte 'ti kruddhaH, 'balavAue 'tti balavyApRtaH sainyavalyApAravAn, 'abhisekka 'nti abhiSekamarhatItyAbhiSekyaM mUrddhAbhiSiktamityarthaH, 'cheyAyariyauvaesamaivigappaNAvigappehiM ti cheko - nipuNo ya AcArya:- kalAcAryaH tasyopadezAt-tatpUrvikAyA mateH- buddheryAH kalpanAHvikalpAH klRptibhedAste tathA tairiti, iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM 'suniuNehiM' ti sunipuNairnaraiH 'ujjalane vatthahavvaparivacchiyaM' ti ujvalanepathyena - nirmalaveSeNa 'havvanti zIghraM parikSiptaHparigRhItaH parivRto yaH sa tathA taM 'susajja' sahu praguNaM, 'cammiyasannaddhabaddhakavaciyauppIliyakacchavacchabaddhagevajjagalayavarabhUsaNavirAyaMtaM' varmmaNa niyuktA vArmikAstaiH sannaddhaH - kRtasannAho yaH sa vArmika satraddhaH baddhaM kavacaM sannAhavizeSo yasya sa baddhakavacaH, sa eva baddhakavacikaH, athavA varmitaH sannaddhaH baddhastvaktrAbaNandhanAt kavacitazca yaH sa tathA bhedazcaiteSAM lokato'vaseyaH, ekArthazcaite zabdAH sannaddhatAprakarSAbhidhAnAyoktA iti, tathA utpIDitA - gADhIkRtA kakSA - hRdayarajjurvakSasi yasya sa tathA graiveyakaM - grIvAbharaNaMbaddhaMgale - kaNThe yasya sa tathA varabhUSaNairvirAjamAno yaH sa tathA, tato varmitAdipadAnAM karmadhArayo'tastaM, 'ahiyateyajuttaM salalitavarakaNNapUravirAjitaM palaMbaocUlamahuyarakayaMghagAraM' pralambAni avacUlAni - karaka (Ta) nyastA'dhomukhakUrcakAH yasya saH pralambAvacUlaH madhukaraiH--bhramarairmadalagandhAkuSTaiH kRtamandhakAraM yena sa tathA, tataH karmadhArayo'tastaM, 'cittapariccheyapacchadaM' citro - vicitraH pariccheko - laghuH pracchado - vastravizeSo yasya sa tathA taM, 'paharaNAvaraNabhariyajuddhasajjaM ' praharaNAnAM - kuntAdInAmAvaraNAnAM ca - kaGkaTAnAM bhRto yaH sa tathA sa ca yuddhasajjazceti karmadhArayaH atastaM 'sacchattaM sajjhayaM saghaMTaM paMcAmelayaparimaMDiyAbhirAmaM ' paJcabhilApIDaiH- zekharaiH parimaNDito'ta evAbhirAmazcaTa - ramyo yaH, 'osAriyajamalajuyalaghaMTa' avasAritaM - avalambitaM yamalaM - samaM yugalaM - dvayaM ghaNTayoryatra sa tathA taM, 'vijjuppaNiddhaM va kAlameha' Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/16/176 ghaNTApraharaNAdInAmucalatvena vidyutkalpatvAt hastidehasyakAlatvena mahattvena vAmedhakalpatvAditi, 'uppAiyapabvayaMvacaMkramaMtaM' caGkamamANamivautpAtikaparvataM, pAThAntareNaotpAtikaparvatamiva, 'sakkhaMti sAkSAt 'mattaMti madavantaM 'guluragulaMtaM' 'maNapavaNajaiNavegaM' manaH pavanajayI vego yaseya sa tathA taM, bhImaM saMgAmiyajoggaM' sAcAmika AyogaH-parikaro yasya sa tathA taM, ___ 'abhisekaMhatthirayaNaMpaDikappaMti2 uvaNeti'tti hayamahiyapavaravivaDiyavaciMdhadhayapar3Age' hatamathitA-atyarthaM hatAH athavA hatAH prahArato mathitAH mAnamathanAt hatamathitAH tathA pravarA vipatitAzcinhadhvajAdayaH patAkAzcatadanyA veSAMte tathA tataH karmadhArayo'tastAn, yAvatkaraNAt 'kicchovagayappANe'ti dRzyaM kaSTagatajIvitavyAnityarthaH, 'amhe vA paumanAbhe vA rAyattikaTu' iti asmAkaM padmanAbhasya ca balavattvAdiha saGgAme vayaM vA bhavAmaH padmanAbho vA, nobhayeSAmapIha saMyuge trANamastItikRtvA-iti nizcayaM vidhAya sampralagnAH yo miti zeSaH, 'amhe no paumanAbhe rAyattikaTu vayameveha raNe jayAmo na padmanAbho rAjeti, yadi svaviSaye vijayanizcayaMkRtvA padmanAbhena sArddha yoddhaMsamprAlagiSyathatatona parAjayaM prApsyatha, nizcayasAratvAt phalaprApteH, Aha ca-- // 1 // "zubhAzubhAni sarvANi, nimittAni syurektH| ekatastu mano yAti, tadvizuddhaM jayAvaham / / (tthaa)||2|| syAnnizcayaikaniSThAnAM, kAryasiddhiH parA nRnnaam| saMzayakSuNNacittAnAM, kArye saMzItireva hi // " zaGkhavizeSANAni kavacidzya nte-'seyaM gokhIrahAradhavalaM taNasolliyasiMduvArakuMdeMdusanigAsaM' 'taNasolliya'ntimallikA siMduvAro-nirguNDiH, niyayassa balassa harisajaNaNaMriuseNNaviNAsakaraM paMcajaNNanti pAJcajanyAbhidhAnaM 'veDho'tti veSTakaH ekavastuviSayA padapaddhatiH,sa cehadhanurviSayojambUdvIpaprajJaptiprasiddho'dhyetavyaH, tadyathA-'airugNayabAlacaMdaiMdadhaNusannakAsaM' acirodgato yobAlacandraH-zuklapakSadvitIyAcandraH tenendradhanuSAca vakratayA sannikAza-sazaM yattattathA 'varamahisadariyadappiyadaDhadhaNasiMgaggaraiyasAraM' varamahiSayasya daptadarpitasya sAtadatizayasya yAni DhAni dhanAni ca zRGgAgrANi tai racitaM sAraM yattattathA, 'uragavarapavaragavalapavaraparahuyabhamarakulanIlaghaMtaghoyapaTeM uragavaro-nAgavaraH pravaragavalaMvaramahiSazRGgapravaraparabhRto-varakokilobhramarakulaM--madhukaranikaronIlI-gulikAetAnIvasnigdhaM kAlakAntimatdhmAtamivadhmAtaMca-tejasA jvalat dhautamivadhItaM ca-nirmalaM pRSThaM yasya tattathA, 'niuNoviyamisimisiMtamaNirayaNaghaMTiyAjAlaparikkhittaM' nipuNena zilpinA opitAnAMujjvalitAnAM maNiratnaghaNTikAnAM yaJjAlaM tene parikSiptaM-veSTitaM yattattathA 'taDitaruNanakiraNatavaNijjabaddhaciMdha taDidiva-vidhudiva taruNAH-pratyagrAH kiraNA yasya tattathA tasya tapanIyasya sambandhIni baddhAni cinhAni-lAJchanAniyatratattathA daddaramalayagirisiha-rakesaracAmaravAlayaddhacaMdabiMba dardaramalayAbhivAnauyaugirItayoryAni zikharANitatsambandhinoye kesaracAmaravAlAHsiMhaskandhacamarapucchakezAH arddhacandrAzca tallakSaNAni cihnAni yatra tattathA, 'kAlahariyarattapIyasukillabahuguNisaMpinaddhajIya' kAlAdivarNAHyA snAyavaH-zarIrAnta Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-16 ___229 vAstAbhiH sampinaddhA-baddhIjIvA-pratyaJcAyasyatattathA jIviyAntakaraM tizatrUNAmiti gamyate, 'saMbhagge'tyAdi, sambhagnAni prAkArogopurANica-pratolyaH aTTAlakAzca-prAkAroparisthAnavizeSAH carikA ca-nagaraprAkArAntare'STa hasto mArgaH toraNAnica yasyAMsA tathA, paryastitAni-paryastIkRtAni sarvataH kSiptAni ityarthaH pravarabhavanAni zrIga-hANi ca-bhANDAgArANi yasyAM sA tathA, tataH padadvayasya karmadhArayaH, ___sarasarassa'ttianukaraNazabdo'yamiti, 'ullapaDasADae'tti sadyaHsnAnenaArcI-paTTazATakauuttarIyaparidhAne yasya satathA, 'avacUlagavatthaniyatyattiavacUlaM-adhomukhacUlaM mulkalAJcalaM yathA bhavatItyevaM vastranivasitaM yenasa tathA, 'taMevamavigaenatthitemamAhitoiyANi bhayamatpitti tat-tasmAditthamapi gate asmin kAryenAsti ayaM pakSo yaduta te-tava matto bhayamasti-bhavati / mU. (177) teNaM kAleNaM 2 dhAyatisaMDe dIve puracchimaddhe bhArahe vAse caMpA nAmaM nayarI hotyA, puNNabhadde cetie, tatthaNaMcaMpAe nayarIekavile NAmavAsudeve rAyA hotthA, mahayA himavaMta0 vaNNao, teNaMkAleNaM 2 munisuvvaearahA caMpAe puNNabhadde samosaDhe kapile vAsudevedhammasuNeti, tate NaM se kavile vAsudeve munisuvvayassa arahato dhamma suNemANe kaNhassa vAsudevassa saMkhasaI suNeti, tate NaM tassa kavilassa vAsudevassa imeyAsave abbhatthie samuppaJjitthA-kiM maNNe dhAyaisaMDe dIve bhArahe vAse docce vasudeve samuppaNNe? jassaNaM ayaMsaMkhasadde mamaMpiva muhavAyapUrite viyaMbhati, kavile vAsu0 saddAtiM suNei, munisubbae arahA kavilaM vAsudevaM evaM va0 se nUnaM te kavilA vAsudevA ! mama aMtie dhamma nisAmemANassa saMkhasaI AkaNNittA imeyAsave abbhatthie-kiM manne jAva viyaMbhai, se tUna kavilA vAsudevA! ayamaDhe samaDhe ? hatA! asthi, no khalu kavilA! evaM bhUyaM vA 3 janaM ege khette ege juge ege samae duve arahaMtA vA cakkavaTTI vA baladevA vA vAsudevA vA upajiMsu uppajjiti uppajissaMti vA, evaM khalu vAsudevA! jaMbuddIvAo bhArahAovAsAo hathiNAuraNayarAo paMDussaranno suNhApaMcaNhaM paMDavANaM bhAriyA dovatI devI tava paumanAbhassa ranno puvvasaMgatieNaM deveNaM amarakaMkANayariM sAhariyA, tate NaM se kaNhe vAsudeve paMcahiM paMDavehiM saddhiM appachaThe chahiM rahehiM amarakaMkaM rAyahANi dovatIe devIe kUvaMhavvamAgae, tateNaMtassa kaNhassa vAsudevassapaumanAbheNaM rannA saddhiM saMgAma saMgAmemANassa ayaM saMkhasadde taba muhavAyA0 iva ive kaMte iheva viyaMbhati, tae NaM se kavile vAsudevemunisuvvayaM vaMdati 2 evaMva0-gacchAmiNaMahaMbhaMte! kaNhaM vAsudevaM uttamapurisaMsarisapurisaM pAsAmi, tae NaM munisuvbae arahA kavilaM vAsudevaM evaM va0-no khalu devA0 ! evaM bhUyaM vA 3 jaNNaM arahaMtA vA arahaMtaM pAsaMti cakkavaTTI vA cakkavaTTi pAsaMti baladevA vA baladevaM pAsaMti vAsudevA vA vAsudevaMpAsaMtitahaviya NaMtumaMkaNhassavAsudevassa lavaNasamudaMmajhamajheNaM vItivayamANassa seyApIyAiMdhayaggAti pAsihisi, tate NaM se kavile vAsudeve munisuvvayaM vaMdati 2 hatthikhaMdhaM durUhati 2 sigdhaM 2 jeNeva velAule teNeva u02 kaNhassa vAsudevassalavaNasamuiMmajhamajheNaM vItiyavayamANassa seyApIyAhiM dhayaggAti pAsati 2 evaM vayai-esaNaM mama sarisapurise uttamapurise kaNhe vAsudeve lavaNasamudaM majhamajheNaM vItIvayatittika1 paMcayannaM saMkhaM parAmusati muhavAyapUriyaM kareti, Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-16/177 tate NaM se kaNhe vAsudeve kavilassa vAludevassa saMkhasaI Ayanneti 2 paMcayannaM jAva pUriyaM kareti, tateNaMdovi vAsudevA saMkhasaddasAmAyAriMkareti, tateNaM sekavilevAsudevejeNeva amarakaMkA teNeva u0 2 amarakaMkaM rAyahANi saMbhaggatoraNaM jAva pAsati 2 pauNaNAbhaM evaM va0-kinaM devANuppiyA! esA amarakaMkA saMbhagga jAva sannivaiyA?, tate NaM se paumanAhe kavilaM vAsudevaM evaM va0-evaM khalu sAmI ! jaMbuddIvAo dIvAo bhArahAovAsAoihaM havyamAgammakaNheNaM vAsadeveNaMtubdhe paribhUyaM amarakaMkA jAva sannivADiyA, tateNaMse kavile vAsudeve paumanAhassaaMtieeyamaDhe soccA paumanAhaM eva va0-haMbho ! paumanAbhA apatthiyapatthiyA kinnaM tumaM najANasi mama sarisapurisassa kaNhassavAsudevassa vippiyaM karemANe Asurutte jAva paumanAhaM nivisarya ANaveti, paumanAhassa puttaM amarakaMkArA-yahANIe mahayA 2 rAyAbhiseeNaM abhisiMcati jAva pddigte| mU. (178) tate NaM se kaNhe vAsudeve lavaNasamuI majjhamajheNaM vItiyavati, te paMca paMDave evaMva0-gacchahaNaMtubbhe devA0! gaMgAmahAnadi uttarahajAvatAva ahaM suTTiyaM lavaNAhivaIpAsAmi, tate NaM te paMca paMDavA kaNheNaM vAsudeveNaM evaM vuttA samANA jeNeva gaMgAmahAnadI teNeva u02 egaTTiyAe nAvAe maggaNagavesaNaM kareMti 2 egaTTiyAe nAvAe gaMgAmahAnadi uttaraMti 2 annamannaM evaM vayanti-pahU NaM devA0 ! kaNhe vAsudeve gaMgAmahAnadi vAhAhiM uttarittae udAhu no pabhU uttarittaettikaTTha egadviyAo nAvAo nUmeti 2 kaNhaM vAsudevaM paDivAlemANA 2 ciTThati, tateNaM se kaNhe vAsudevesuTTiyaM lavaNAhivaiMpAsatira jeNeva gaMgA mahAnadI teNeva u02 egaTTiyAesavvaosamaMtAmaggaNagavesaNaM karetira egadviyaM apAsamANe egAebAhAerahaMsataragaM saMsArahiM geNhai egAe bAhAe gaMgaM mahANadibAsaDhi joyaNAtiM addhajoyaNaM ca vicchinnaM uttariuM payatte yAvi hotthA, tate NaM se kaNhe vAsudeve gaMgAmahAnadIe bahumajjhaMdesabhAgaM saMpatte samANe saMte taMte paritaMte baddhasee jAe yAvi hotthA, tate NaM kaNhassa vAsudevassa ime eyArUve abbhatthie jAva samuppagjitthA-aho NaM paMca paMDavA mahAbalavagA jehiM gaMgAmahAnadIbAsaddhiMjoyaNAiMaddhajoyaNaMcavicchinnAvahAhiM uttiNNA, icchaMtaehiNaM paMcahiM paMDavehiM paumAnAbhe rAyA jAva no paDisehie, tateNaMgaMgAdevI kaNhassa vAsudevassa imaeyArUvaMabbhatthiyaMjAva jANittAthAhaM vitarati, tate NaM se kaNhe vAsudeve muhuttaMtaraM samAsAsati ra gaMgAmahAnadibAvaDiMjAva uttaratira jeNeva paMca paMDavAteNeva uvA0 paMca paMDaveevaMva0-ahoNaM tubhedevA0! mahAbalavagAjeNaMtubbhehiM gaMgAmahAnadI bAsaddhiM jAva uttiNNA, icchaMtaehiM tubbhehiM pauma jAva no paDisehie, tate NaM tepaMca paMDavA kaNheNaM vAsudeveNaM evaM vuttA samANA kaNhaM vAsudevaM evaM va0-evaM khalu devA0 ! amhe tumbhehiM visajiyA samANA jeNeva gaMgA mahAnadI teNeva uvA02 egaTThiyAe maggaNagavesaNaM taM ceva jAva nUmemotubabbhe paDivAlemANA ciTThAmo, tate NaM se kaNhe vAsudeve tesiM paMcaNhaM pAMDavANaM eyamaDhaM socA nisamma Asurutte jAva tivaliyaM evaM va0-aho NaM jayA mae lavaNasamudaM duve joyaNasayasahassA vicchinnaM vItIvaittA paumanAbhaM hayamahiya jAva paDisehittA amarakaMkA saMbhagga0 dovatI sAhatthiM uvaNIyA tayA NaM tunbhehiM mama mAhappaM Na vinnAyaM iyANiM Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM-16 jANissahattikaTulohadaMDaM parAmusati, paMcaNhaM paMcavANaM rahe cUretira nivvisae ANaveti ra tattha NaM rahamaddaNe nAmaM koDDe NiviTTe, tateNaM se kaNhe vAsudeve jeNeva sae khaMdhAvAre teNeva uvAgacchaira saeNaM khaMdhAvAreNaM saddhiM abhisamannAgae yAci hotyA, tate NaM se kaNhe vAsudevajeNeva bAravaI nayarI teNeva uvA02 anupvisti| ta. 'egaTTiya'tti nauH 'nUmaMti'tti gopayanti, zrAntaH--khinnaH tAntaH-tarakANDakAGkSAvAn jAtaH paritAntaH-sarvathA khinnaH ekArthikA vaite, 'icchaMtaehiMti icchayA kayAcidityarthaH, 'veyAlIe'tti velATate iti| mU. (179) tate NaM te paMca paMDavA jeNeva hathiNAure teNeva uvAgacchantira jeNeva paMDU teNeva u0 2 karayala evaM va0-evaM khalu tAo ! amhe kaNheNaM nibisayA ANattA, tate NaM paMDurAyA te paMca paMDave evaM va0-kahaNNaM puttA! tubbhe kaNheNaM vAsudeveNaM niccisayA ANatA?, tateNaMte paMca paMDavA paMDurAyaMevaMva0-evaM khalutAo! amhe amarakaMkAto paDiNiyattAlavaNasamudaM doni joyaNasayasahassAI vItivatittA taeNaM se kaNhe amhe evaM dhayAsi-gacchaha NaM tubbhe devA0 gaMgAmahAnadi uttaraha jAva ciTTha tAva ahaM evaM taheva jAva ciTThAmo, tate NaM se kaNhe vAsudeve suTTiyaM lavaNAhivaI dalUNaM taM ceva savvaM navaraMkaNhassa ciMtA Na juJja ti jAva amhe nivvisaeANaveti, taeNaM se paMDurAyA te paMca paMDave evaM va0-duTuMNaM puttA! kayaM kaNhassa vAsudevassa vippiyaM karemANehiM, tate NaM se paMDU rAyA koMtiM deviM saddAveti 2 evaM va0-gacchaNaM tumaMdevA0! bAravati kaNhasa vAsu0 nivedehi-evaM khalu devA0! tumhe paMca paMDavA NivvisayA ANattA tumaM ca NaM devA0 ! dAhiNaDDabharahassa sAmI taM saMdisaMtuNaM devA0 ! tumhe paMca paMDavA nivisayA ANattA tumaM ca NaM devA0! dAhiNaDDabharahassa sAmI taM saMdisaMtu NaM devA0! te paMca paMDavA kayaraM disiM vA vidisaMvA gacchaMtu ?, tate NaM sA koMtI paMDuNA evaM vuttA samANI hatthikhaMdhaMdurUhati 2 jahA heTThA jAva saMdisaMtu NaM piutthA! kimAgamaNapaoyaNaM?, tate NaMsA koMtI kaNhaM vAsudevaM evaMva0-evaM khalu puttA tume paMca paMDavA nivvisayA ANattA tumaMca NaM dAhiNaDDabharaha jAva vi disaM vA0 gacchaMtu?, tate NaM se kaNhe vAsudeve kotiM deviM evaM va0-apUIvayaNA NaM piutthA ! uttamapurisA vAsudevA baladevA cakkavaTTI taMgacchaMtuNaMdevANu0! paMca paMDavAdAhiNilaMbeyAliM tattha paMDumahuraMnivasaMtumamaMadiTTasevagA bhavaMtuttikaTTha kotiM deviM sakAretiM sammANeti jAva paDivisajjeti, tateNaMsA koMtI devI jAva paMDussaeyamaTuMnivedeti, tate NaM paMDUpaMca paMDave saddAveti 2 evaM va0-gacchaha NaM tumbhe puttA! dAhiNilaM veyAliM tattha NaMtunbhe paMDumahuraM niveseha, tateNaM paMca paMDavA paMDussa ranno jAva tahatti paDisuNeti savalavAhaNA hayagaya0 hasthiNAurAo paDinikkhamaMtira jeNeva dakkhiNille veyAlI teNeva uvA0 2 paMDumahuraM nagari niveseti 2 tattha NaM te vipulabhogasamitisamaNNAgayA yAvi hotthaa| mU. (180) tate NaM sA dovaI devI anayA kayAiM AvaNNasattA jAyA yAvi hotyA, tate NaM sA dovatI devI navaNhaM mAsANaM jAva surUvaM dAragaM payAyA sUmAlaM nivvattabArasAhassa imaM eyArUvaM jamhA NaM amhaM esa dArae paMcaNhaM paMDavANaM putte dovatIe attae taM hou amhaM imassa Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram- 1/-/16/180 232 dAragassa nAmadhe paMDusene, tate NaM tassa dAragassa ammApiyaro nAmadhejjaM karei paMDusenatti bAvattariM kalAo jAva bhogasamatthe jAe juvarAyA jAva viharati, therA samosaDhA parisA niggayA paMDavA niggayA dhammaM socA evaM va0 --jaM navaraM devA0 ! dovatiM deviM ApucchAmo paMDusenaM ca kumAraM rajje ThAvemo tato pacchA devA0 ! aMtie muMDe bhavittA jAva pavvayAmo, ahAsuhaM devA0 ! tate NaM te paMca paMDavA jeNeva sae gihe teNeva uvA0 2 dovatiM deviM saddAvaiti 2 evaM va0 - evaM khalu devA0 ! amhehiM therANaM aMtie dhamme nisaMte jAva pavvayAmo tumaM devANuppie! kiM karesi ?, tate NaM sA dovatI devI te paMca paMDave evaM va0 - jati NaM tubbhe devA0 ! saMsArabhauvviggA pavvayaha mamaM ke anne AlaMbe vA jAva bhavissati ?, ahaMpi ya NaM saMsArabhauvviggA devANuppiehiM saddhiM pavvatissAmi, tate NaM te paMca paMDavA paMDusenassa abhiseo jAva rAyA jAe jAva rajjaM pasAhemANe viharati, tate NaM te paMca paMDacA dovatI ya devI annayA kayAiM paMDuseNaM rAyANaM ApucchaMti, tate NaM se paMDusene rAyA koDuMbiyapurise saddAveti 2 evaM vyAsI- khippAmeva bho ! devANu0 nikkhamaNAbhiseyaM jAva uvaTTaveha purisasahassavAhaNIo sibiyAo uvaTThaveha jAva pacoruhaMti jeNeva therA teNeva0 Alitte NaM jAva samajA jAyA coddassa puvvAiM ahivaMta 2 bahUNi vAsANi chaTThaTThamada samaduvAlasehiM mAsaddhamAsakhamaNehiM appANaM bhAvemANA viharaMti / mU. (181) tate NaM sA dovatI devI sIyAto paccorUhati jAva pavvatiyA suvvayAe ajjAe sissiNIyattAe dalayati, ikkArasa aMgAI ahijjai bahUNi vAsANi chaTTaTTamada- samaduvAlasehiM jAva viharati / mU. (182) tate NaM therA bhagavaMto annayA kamAI paMDumahurAto nayarIto sahasaMbavaNAo ujjANAo paDinikkhamaMta 2 bahiyA jaNavayavihAraM viharati, teNaM kAleNaM 2 arihA ariTThanemI jeNeva suraTTAjaNavae teNeva uvA0 2 suraTThAjaNavayaMsi saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANe viharati, taNaM bahujaNo annamannassa evamAtikkhai0 - evaM khalu devANuppiyA! arihA ariTThanemI suraTThAjaNavae jAva vi0, tate gaM se juhillipAmokkhA paMca anagArA bahujanassa aMtie eyamaThThe saccA annamannaM sadAveti 2 evaM va0- evaM khalu devANu0 ! arahA ariTThanemI puvvANu0 jAva viharai, taM seyaM khalu amhaM therA ApucchittA arahaM ariTTanemi vaMdaNAe gamittae, annamannassa eyamahaM paDisurNeti 2 jeNeva therA bhagavaMto teNeva uvA0 2 there bhagavaMte baMdaMti namaMsaMti 2 tA evaM va0 - icchAmo NaM tubbhehi abbhaNunnAyA samANA arahaM ariTTha nemiM jAva gamittae, ahAsuhaM devA0 tate NaM te juhillipAmokkhA paMca anagArA therehiM abbhaNunAyA samANA dhere bhagavaMte vaMdati nama'sati 2 therANaM aMtiyAo paDinikkhamaMti mAsaMmAseNaM anikkhitteNaM tavokammeNaM gAmA gAmaM dUIjamANA jAva jeNeva hatthakappe nayare teNeva uvA0 hatthakampassa bahiyA sahasaMbavane ujjANejjhAjAva viharaMti, tate gaM te juhiDillavajjA cattAri anagArA mAsakhamaNapAraNae paDhamAe porasIe sajhAyaM kareti bIyAe evaM jahA goyamasAmI navaraM juhiTTillaM ApucchaMti jAva aDamANA bahujaNasadda nisAmeti, evaM khalu devA0 ! arahA ariTTanemI ujjitaselasihare mAsieNaM bhatteNaM apANaeNaM paMcahiM chattIsehiM anagArasaehiM saddhiM kAlagae jAva pahINe, tate NaM te juhiTTillavajjA cattAri anagArA bahujanassa aMtie eyamahaM socA hatyakappAo Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayanaM-16 paDinikkhamaMti 2 jeNeva sahasaMbavane ujANe jeNeva juhiDille anagAre teNeva uvA0 2 bhattapANaM pacuvekkhaMti 2 gamaNAgamaNasa paDikkamati 2 esaNamaNesaNaM AloeMti 2 bhattapANaM paDidaMseti 2evaMva0-evaM khalu devANuppiyA! jAva kAlagaetaMseyaM khalu amhaM devANupiyA! imapubbagahiyaM bhatapANaM parihavettA setuJja pavvayaM saNiyaMsaNiyaM durUhittae saMlehaNAe jhUsaNA siyANaM kAlaM anavakaMkhamANANaM viharittaettikaTTha annamannassa eyamaDhe paDisuNeti 2 taM puvvagahiyaM bhattapANaM egate pariveti 2 jeNeva setu pabvae teNeva uvAgacchai 2 ttA settuoM pavvayaM durUhaMti 2 jAva kAlaM anavakaMkhamANA vihrNti| tateNaM tejuhiDillapAmokkhApaMca anagArA sAmAiyamAtiyAti cauddasapuvvAiMbahUNi vAsANi domAsiyAesaMlehaNAe attANaM jhosittAjassaTTAe kIrati naggabhAve jAva tamaTThamArAheti 2 anaMte jAva kevalavaranANadasaNe samuppanne jAva siddhaa| mU. (183) tateNaMsA dovatI ajAsubbayANaM ajjiyANaMaMtie sAmAiyamAiyAIekkArasa aMgAti ahijjati 2 bahUNi vAsANi mAsiyAe saMlehaNAe0 AloiyapaDikkaMtA kAlamAse kAlaM kicA baMbhaloe uvavanA, tattha NaM atthegatiyANaM devANaM dasa sAgarovamAiM ThitI pa0 tattha NaM duvatissa devassa dasa sAgarovamAiMThitI pannattA, seNaM bhaMte! duvae deve tato jAva mahAvidehe vAse jAva aMtaM kaahiti| evaM khalu jaMbU! samaNeNaM solamassa ayamaDhe pa0 tibemi| vR.-ihApi sUtre upanayo na dRzyate, evaM cAsau draSTavyaH-- // 1 // "subahuMpi tavakileso niyANadoseNa dUsio saMto! na sivAya dovatIe jaha kila sukumAliyAjamme / / " (athavA) // 2 // "amaNunnamabhattIe patte dAnaM bhave anatthAya / jaha kaDDayatuMbadAnaM nAgasiribhavaMmi dovie||" tti zrutaskandhaH-1 - adhyayanaM-16-samAptam / ( adhyayanaM--17-azvaH) vR. atha saptadazaM vyAkhyAyate, asya ca pUrveNa sahAyamabhisambandhaH- ihAnantarAdhyayane nidAnAt kutsitadAnAdvA anartha ukta iha tvindriyebhyo'niyantritebhyaH sa ucyate, ityevaMsambaddhamidam mU. (184) jati NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM solasamassa nAyajjhayaNassa ayamaDhe pannatte sattarasamassaNaM nAyajjhayaNassa ke aTaaThe pannate?,evaM khala jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 hasthisIse nayare hotthA, vaNNao, tattha NaM kanagakeU nAmaM rAyA hotyA, vaNNao, tattha NaM hathisIse nayare bahave saMjuttANAvAvaNiyagA parivasaMti aDDA jAva bahUjanassa aparibhUyA yAvi hotyA, tateNaMtesiM saMjuttANAvAvANiyagANaMannayA egayaojahA arahannaojAvalavaNasamuI anegAI joyaNasayAiM ogADhA yAvi hotthA, tate NaM tesiM jAva bahUNi uppAtiyasayAtiM jahA mAgaMdiyadAragANaM jAva kAliyavAe ya tattha samutthie, tate NaM sA nAvA teNaM kAliyavAeNaM AgholijamANI 2 saMcAliJjamANIra saMkhohiJjamANIra tatthaiva paribhamati, tate NaM se nijAmae Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 jJAtAdharmakathAGga sUtram-91-117/184 naTThamatIte nasutIte nahasaNNe mUDhadisAbhAe jAe yAvi hotyA, na jANai kayaraM desaM vA disaMvA vidisaMvA poyavahaNe avahitattika? ohayamanasaMkappe jAva jhiyAyati, tate NaM te bahaye kucchidhArA ya kaNNadhArA ya gabhillagA ya saMjuttAnAvAvANiyagA ya jeNeva se nijAmae teNeva uvA02 evaM va0-kitraM tuma devA0 ! ohayamaNasaMkappA jAva jhiyA yaha?, tate NaM se nijAmae te bahave kucchidhArA ya evaM va0-evaM khalu devA0 ! naTThamatIte jAva avahiettika1 tato ohayamanasaMkappe jAva jhiyAmi, tate NaM te kaNNadhArA tassa nijAmayassa aMtie eyamahUM socA nisamma bhIyA 5 NhAyA kayabalikammA karayala bahUNaM iMdANaM yakhaMdhANa ya jahA mallinAe jAva uvAyamANA 2 ciTThati, tate NaM se nijAmae tato muhattaMtarassa laddhamatIte 3 amUDhadisAbhAe jAe yAvi hotthA, tateNaM se nijAmaete bahave kucchidhArA ya 4 evaM va0-evaM khalu ahaM devA0! laddhamatIe jAva amUDhadisAbhAe jAe, amheNaMdevA0! kAliyadIvaMteNaMsaMbUDhA, esaNaM kAliyadIveAlokkati, tate NaM te kucchidhArA ya 4 tassa nijAgamassa aMtie socA haTTatuTTA payavikhaNAnukUleNaM vAraNaM jeNeva kAlIyadIve teNeva uvAgacchaMti 2 poyavahaNaM laMbeti 2 egaDiyAhi kAliyadIvaM uttaraMti, tattha NaM bahave hiraNNAgare yasuvaNNAgare ya rayaNAgare ya vairAgare ya bahave tattha Ase pAsaMti, kiM te?, harireNusoNisuttagA AINaveDho, tateNate AsA te vANiyae pAsaMtitesiMgaMdhaM agaghAyaMti 2 bhIyA tatthA ubiggA ubbiggamaNA tato anegAijoiNAti unbhamaMti, te NaM tattha pauragoyarA paurataNapANiyA nibbhayA nirubbiggA suhaMsuheNaM viharaMti, taeNaM saMjuttAnAvAvANiyagA antamannaM evaM va0-kiNhaM amhe devA0! AsehiM ?, ime NaM vahave hiraNNAgarA ya suvaNNAgarA ya rayaNAgarA ya vairAgarA yataM seyaM khalu amhaM hiraNNassa ya suvaNNassa ya rayaNassa ya vairassa ya poyavahaNaM bharittaettikaTu annamannassa eyamaDheM paDisuNetira hiraNNassa ya suvaNNassa ya rayaNassa ya vairassa ya taNassa ya annassa ya kaTThassa ya pANiyassa ya poyavahaNaM bhareti 2 payavikhaNAnukUleNaMvAeNajeNeva gaMbhIrapoyavahaNapaTTaNeteNeva u02 poyavahaNaM laMbeti 2 sagaDIsAgaDaM sajeti 2 taM hiraNaM jAva varaMca egaDiyAhiM poyavahaNAo saMcAreMti 2 sagaDIsAgaDaMsaMjoiMtira jeNeva hatthisIsae nayare teNeva uvA02 hathisIsayassa nayarassa bahiyA agujANe satthaNivesaM kareti ra sagaDIsAgaDaM moeMti ra mahatthaM jAva pAhuDaM gehaMti 2 hathisIsaM ca nagaraM anupavisaMti 2jeNeva kanagakeU teNeva u02 jAva uvaNeti, tate NaM se kaNagakeU tesiM saMjuttANAvAvANiyagANaM taM mahatthaM jAva pddicchti| vR. sarvaM sugama, navaraM nahamatIetti-cakSurjJAnasya viSayAnizcAyakatvAt naSTazrutikoniryAmakazAstreNa digAdivivecanasya karaNe azaktatvAta, naSTasaMjJo manaso bhrAntatvAt, kimuktaM bhavati ? -mUDhaH-avinizcito dizAM bhAgo-vibhAgo yasya sa mUDhadigbhAgaH, kukSidhArAdayo yAnapAtravyApAravizeSaniyoginaH, 'hiraNNAgare'tyAdi, hiraNyAkarAMzcasuvarNAkarAMzcaratnAkarAMzca vairAkarAMzca tadutpattibhUmirityarthaH, bahUMzcAtrAzvAn-ghoTakAn pazyantisma, kiMte'tti kiMbhUtAn? atrocyate-'harI'tyAdi, 'AinaveDho'tti AkIrNA-jAtyAH azvAH teSAM 'veDhoti varNanArthA vAkyapaddhatirAkIrNaveSTakaH, sa cAyaM Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayanaM-17 235 // 1 // "harireNusoNisuttaga sakalimajjArapAyakukkaDaboMDasamuggayasAmavannA / gohumagoraMgagorIpADalagorA pavAlavaNNA ya dhUmavaNNA ya kei / / // 2 // talapattariTThavaNNAsAlIvannA ya bhAsavannA y| keI jaMpiyatilakIDagAye soloyariTTagAya puMDapaiyA ya kaNagapaTTA ya kei / / // 3 // cakkAgapiTThavaNNA sArasavaNNA yahaMsavaNNA ya keii| keittha abbhavanA pakkatalamehavannAya bahuvannA ya kei / / // 4 // saMjhANurAgasarisA suyamuhaguMjaddharAgasarisa'ttha keii| elApADalagorA sAmalayAgavalasAmalA puNo kei / bahave anne aniddesA sAmAkAsIsarattapIyA anaMtavisuddhAviya NaM AiNNajAikulaviNIyagayamaccharA hayavarA jahovaesakamavAhiNo'viya NaM sikkhAviNIyaviNayA laMghavaggaNadhAvaNadhoraNattivaIjaINasikkhiyagai, kiM te ?, maNasAvi ubvihaMtAI anegAI AsasayAI pAsaMti"tti tatra haridreNavazca-nIlavarNapAMsavaH zroNisUtrakaM ca-bAlakAnAM varmAdidavarakarUpaMkaTIsUtraM, tadviprAyaH kAlaM bhavati, saha kapilena-pakSivizeSeNa yo mArjArobiDAlaH sa ca tathA pAdakukkuTa:-kukkuTavizeSaH sa ca tathA boDaM-karpAsIphalaM tasya samudgakaM sampuTamabhinnAvasthaMkarpAsIphalamityarthaH, tacceti dvandvastataeSAmiva zyAmo varNo yeSAM te te tathA, iha ce sarvatra dvitIyArthe prathamA, atastAniti, tathA godhUmo-dhAnyavizeSaH tadvad gauramaGgaM yeSAM te tathA gaurIyApATalA-puSpajAtivizeSastadvadyegaurAstetathA tataH padadvayasyakarmadhArayaH, godhUmagaurAgauravapATalAgaurAstAna tathA pravAlavarNAzca-vidrumavarNAn abhinavapallavavarNAnvAraktAnityarthaHsa dhUmavarNAMzca-dhUmravarNAn pANDurAnatyarthaH, kei'ttikAMzcinna sanityarthaH, idaM ca harItyata Arabhya boNDazabde kalpitArddharUpakaM bhavati / talapatrANi-tAlAbhidhAnavRkSaparNAni riSThA ca-madirA tadvadvarNo yeSAM te talapatrariSThAvarNAstAna, tathA zAlivarNAzcazuklAnityarthaH, "bhAsavaNNA yattibhasmavarNAzca bhASo vApakSivizeSastadvarNAzca kAMzcidityarthaH, 'jaMpiyatilakIDagAya'tti yApitAH-kAlAntaraprApitA ye tilAHdhAnyavizeSAsteSAM ye kITakAH-jIvavizeSastadvad ye varNasAdhAt te tathA tAMzca yApitatilakITakAMzca 'soloyaridvagAyattisAvalokaM-sodyotayadriSTakaM-ratnavizeSastadvadye varNasA dhAt te sAvalokariSThAstAMzca 'puMDapaiyA vatti puNDAni-dhavalAni padAni-pAdA yeSAM te yathA te eva puNDapadikAstAMzca, tathA kanakapRSThAn kAMzciditirUpakaM 2 / 'cakkAgapiTTavaNNa'tti cakravAkaH-pakSivizeSastatpRSThasyeva varNo yeSAM te tathA tAn sArasavarNAMzca haMsavarNAn kAMzcid iti padyArddha, 'ketitya abbhavaNNe'ti kAMzcidatrAbhravarNAn 'pakvatalamehavaNNA yatti pakvapatro yastalaH-tAlavRkSaH sa ca meghazceti vigrahastasyeva varNo yeSAM te tathA tAn, 'parivaralamehavaNNa'tti kvacitpAThaH,tathA 'bahuvaNNA kei'tti babhruvarNAn kAMzcipiGgAni-tyarthaH,bAhuvarNAniti kvacit dRzyate, rupakamidaM 3 / tathA saMjhANurAgasarisa'tti sandhyAnurAgeNa sahazAn varNata ityarthaH, 'suyamuhaguMjaddharAgasarisattha kei'tti zukamukhasya guArddhasya ca pratItasya rAgeNa sadhzo rAgo yeSAM te tathA tAn, Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-17/184 atra-iha kAMzcidityarthaH, 'elApADalagora'tti elApATalA--pATalAvizeSo'thavA elAca pATalA ca tadvat gaurA ye te tathA tAn, 'sAmalayAgavalasAmalA puNo keitti zyAmalatA-priyaGgulatA gavalaM ca-mahiSazRGgaM tadvat zyAmalAn-zmAmAn punaH kAMzciditi rUpakaM 4 / ___'bahave anne ya niddesa'tti ekavarNenAvyapadezyAnityarthaH, ata evAha 'sAmAkAsIsarattapiyatti zyAmakAzca kAzIsa-rAgadravyaM tadvadye te kAsIsAste ca raktAzca pItAzca yete tathA tAn zabalAnityarthaH, 'accaMtavisuddhAviya NaM'ti nirdoSAMzcetyarthaH NamityalaGkAre 'AiNNajAikulaviNIyagayamacchara'tti AkIrNAnAM-javAdiguNayuktAnAM sambandhinI jAtikule yeSAM te tathA te ca te vinItAzca gatamatsarAzca-parasparAsahanavarjitA nirmasakA veti tathA tAn, 'hayavara'tti hayAnAM-azvAnAM madhye varAn pradhAnAnityarthaH, 'jahovadesakamavAhiNo'viya NaM'ti yathopadezakramamiva-upadiSTaparipATyanatikrameNaiva voDhuMzIlaM yeSAMtetathA tAnApi ca NamityalaGkAre, _ 'sikkhAviNIyaviNaya'ttizikSayeva-azvadamakapuruSazikSAkaraNAdiva vinItaH-avAptaH vinayo yaiste tathA tAn, 'laMghaNavaggaNadhAvaNadhoraNativaIjaiNasikkhiyagai'tti laGghana gartAdInaM valganaM-kUrddanaM dhAvana-vegavad gamanaM dhoraNaM-caturatvaM gativiSayaM tripadI-mallasyeva raGgabhUmyAM gativizeSaH etadrUpAjavinI-vegavatI zikSiteva zikSitA gatiryaiste tathA tAn, kiMteiti kimaparaM, 'maNasAvi uvihaMtAIti manasA'pi-cetasA'pi na kevalaM vapuSA 'uvvihaMtAIti utpatanti, 'anegAI AsasayAIti na kevalamazvAnekaikazaH api tu azvazatAni pazyanti smeti, gamanikAmAtrametadasya varNakasya bhAvArthastu bahuzrutabodhyaiti / 'purgoyr'ttiprcurcrnnkssetraaH| ___ mU. (185) te saMjuttAnAvAvANiyagA evaMva0-tubbheNaM devA0! gAmAgara jAva AhiMDaha lavaNasamudaM ca abhikkhaNaM 2 poyavahaNeNaM ogAhahataM atthi yAiM kei bhe kahiMci accherae diTTha puve?, tate NaM te saMjuttAnAvAvANiyagA kanagakeuM evaM va0-evaM khalu amhe devA0 ! iheva hatthisIse nayare parivasAmo taM caiva jAva kAliyadIvaMteNaM saMvUDhA, tatya NaM bahave hiraNNagarA ya jAva bahave tattha Ase, kiM te?, harireNu jAvaanegAiM ubbhamaMti, tate NaM sAmI 'amhehiM kAliyadIve te AsA accherae diTThapavve, tate NaM se kanagakeU tesiM saMjattagANaM aMtie eyamaDhaM socA te saMjuttae evaM va0-gacchaha NaM tubbhe devA0 ! mama koDubiyapurisehiM saddhiM kAliyadIvAo te Ase ANeha, tate NaM se saMjuttA0 kanagakeuM evaM va0-evaM sAmittikaTTha ANAe vinaeNaM vayaNaM paDisuNeti, tate NaM kanagakeU koDubiyapurise saddAveti 2 evaMva0-gacchahaNaMtubbhe devA0! saMjuttaehiM saddhiM kAliyadIvAomama Ase ANeha, tevi paDisuNeti, tateNaM te koDuMbiya0 sagaDIsAgaDaMsajeMti 2 tattha NaMbahUNaM vINANa ya vallakINa ya bhAma-rINa ya kacchabhINa ya bhaMbhANa ya chabbhAmarINa ya vicittavINANa ya annesiM ca bahUNaM sotiMdiyapAuggANaMdavvANaM sagaDIsAgaDaM bhareti 2 bahUNaM kiNhANa yajAva sukkilANaM yakaTTakammANa ya4 gaMthimANa ya4 jAva saMghAimANa yaanesiMca bahUNaM cakkhidiyapAuggANaMdavvANaM sagaDIsAgaDaM bhareti 2 bahUNaM koTThapuDANa ya keyaipuDANa ya jAva annesiM ca bahUNaM ghANidiyapAuggANaM davvANaM sagaDIsAgaDaM bhareti 2 bahussa khaMDassa ya gulassa ya sakkarAe ya macchaMDiyAe ya pupphuttarapaumuttara0 annesiM ca jibhidiyapAuggANaM davvANaM bhareti ra bahUNaM koyavayANa ya kaMbalANa ya pAvaraNANaya Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayanaM-17 237 navatayANa yamalayANa yamasUrANayasilAvaTTANa jAva haMsagabhANa yaannesiMca phAsiMdiyapAuggANaM davvANaMjAva bhareti rasagaDIsAgaDaMjoeMti 2 jeNeva gaMbhIrae poyaTThANeteNevaya uvA02 sagaDIsAgaDaM moeMti 2 poyavahaNaM sajeti 2 tesiM ukkiTThANaM sadapharisarasarUvagaMdhANaM kaThThassa ya taNassa ya pANiyassa ya taMdulANa ya samiyassa yagorasassayajAvaannesiMcabahUNaM poyavahaNapAuggANaM poyavahaNaMbhareti ra dakkhiNAnukUleNaM vAeNaM jeNeva kAliyadIve teNeva uvA02 poyavahaNaM laMbeti 2 tAI ukiTThAI saddapharisarasarUvagaMdhAI egaTThiyAhiM kAliyadIvaM uttAreti 2 jahiM 2 caNaM te AsA AsayaMti vA sayaMti vA ciTuMti vA tuyaTRti vA tahiM 2 caNaMte koDuMbiyapurisA tAo vINAoyajAva vi cittavINAto yaannANi bahUNi soiMdiyapAuggANi ya davvANi samuddIremANA ciTThati tesiM pariperaMteNaM pAsae Thati 2 nicalA niSphaMdA tusiNIyA ciTThati, jattha 2 te AsA AsayaMti vA jAva tuyahRti vA tattha tattha NaM te koiMbiya0 bahUNi kiNhANi ya5kaTTakammANi ya jAva saMghAimANiya annANiya bahUNi cakkhidiyapAuggANi yadavvANi Thaveti tesiMpariperateNaMpAsaeThavetaMti 2 nicalA niphadA0 ciTThati jattha 2 te AsA AsayaMti 4 tattha raNaM tesiM bahUrNa koTTapuDANa ya annesiMca ghANiMdiyapAuggANaM davvANaM puMjeyaniyare ya kareMtiratesiMpariperaMtejAva ciTThatijatthara NaMteAsAAsayaMti 4 tattha 2 gulassa jAva annesiM ca bahUNaM jibhidiyapAuggANaMdavvANaM puMje ya nikare ya kareMti 2 viyarae khaNaMti 2 galapANagassa khaMDapANagassa pArapANagassa annesiMca bahaNi pANagANaM viyare bhareti 2 tesiM pariperaMteNaM pAsae ThaveMti jAva ciTThati, jahiM 2 caNaM te AsA Asa0 tahiM 2 ca te bahave koyavayA ya jAva silAvaTTayA annANi ya phAsiMdiyApAgAiM atyuyapaccatthuyAiM ThaveMti 2 tesiM pariperaMteNaM jAva ciTThati, tateNaMAsAjeNevaeteukkiTThA sadapharisarasarUvagaMdhA teNeva uvA02 tatthaNaM atthegatiyA AsAapuvvANaMimesaddapharisarasarUvagaMdhA itikaTTatesuukki susaddapharisarasarUvagaMdhesuamucchiyA 4 tesiM ukkiTThANaM sadda jAva gaMdhANaM dUraMdUreNaM avakkamaMti, te NaM tattha pauragoyarA paurataNapANiyA nibbhayA nirubbiggA suhaMsuheNaM viharaMti, evAmevasamaNAuso! jo amhaM nigaMtho vA 2 saddapharisarasarUvagaMdhA no saJjati se NaM ihaloe caiva bahUNaM samaNANaM 4 aJcaNijje jAva vItiyavati / vR. 'vINANayetyAdi, vINAdInAMtantrIsaGkhyAdikRto vizeSaH, bhaMbhA-DhakkA koTThapuDe tyAdi, koSThapuSTe ye pacyante te koSThapuTAH-vAsavizeSAH teSA ca, iha yAvatkaraNAdidaM dRzyaM-pattapuDANa ya'patrANitamAlapatrAdIni coyapuDANaya' 'coya'ttitvakTapuTaM-patrAdimayaMtadbhAjanaM tagarapuDANa yaelApuDANa yahiriberapuDANaya caMdaNapuDANa ya kuMkumapuDANa yaosIrapuDANayacaMpagapuDANaya maruagapuDANayadamaNagapuDANayajAtipuDANayajUhiyApuDANayamalliyApuDANayanomAliyApaDANa yavAsaMtiyApuDANayakeyaipuDANayakapUrapuDANayapADalapuDANaya'tti, iha tagarAdIni gandhradravyANi gAndhikaprasiddhAni, hiriberaM-vAlakaH usIraM-veraNImUlaM, kecittu puSpajAtivizeSAH lokaprasidaadhAH, puSpajAtayazcaprAyoyadyapi bahudinakSamA nabhavantitathA'pyupAyataH katipayadinakSamAH sambhAvyante, naca zuSkatAyAmapitAsAMsarvathA sugandhAbhAvA iti tadgrahaNamihAduSTamiti, tathA 'vahussa'tti bahoH khaNDAdeH puSpottarA padmottarA ca zarkarAbhedAveva, 'koyavagANa Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/17/185 yattirUtapUritapaTAnAMprAvArAH-prAvaraNavizeSAnavatAni-jInAnimalayAnimasUrakANicAsanavizeSAH,athavAmalayAni- malayadezotpannAHvastravizeSAH, pAThAntareNa 'masagANayattimazakAHkRttimaNDitAH vastrivizeSAH zilApaTTAH-masRNazilAH, 'samiyassa'tti knnikkaayaaH| mU. (186) tatthaNaM atyaMgatiyAAsAjeNeva ukkidvasaddapharisarasarUvagaMdhA teNeva uvA0 2 tesu ukkiDesu saddapharisa 5 mucchiyA jAva ajjhovavaNNA AseviuM payatte yAvi hotthA, tateNaM te AsA ee ukkiDe sadda 5 AsevamANA tehiM bahUhiM kUDehi ya pAsehi ya galaesuya bajhaMti, tate NaM te koDubiyA ee Ase giNhaMti 2 egaTTiyAhiM poyavahaNe saMcAti 2 taNassa kahassa jAva bhareti, tateNaMte saMjuttA dakkhiNANukUleNaMvAeNaMjeNeva gaMbhIrapoyapaTTaNe teNeva uvA02 poyavahaNaM laMbeti 2 te Ase uttAreti 2 jeNeva hathisIse Nayare jeNeva kanagakeU rAyA teNeva uvAgacchanti 2 ttA karayala jAva vaddhAti 2 teAse uvaNeti, tateNaM se kaNagakeU tesiM saMyuttAvANiyagANaM ussukkaM vitarati 2 sakkAreti saMmANeti 2 tA paDivisajjeti, tate NaM se kanagakeU koDubiyapurise saddAvei 2 sakkAreti0 paDivisajjeti, tate NaM se kanagakeU Asamaddae saddAveti 2 evaM va0-tunbhe NaM devA0 ! mama Ase vinaeha, tate NaM te AsamaddagA tahatti paDisuNaMti 2 te Ase bahUhiM muhabaMdhehi ya kaNNabaMdhehi ya nAsAbaMdhehi ya bAlabaMdhehi ya kharabaMdhehi ya kaDagabaMdhehi yakhaliNabaMdhehiyaahilANehiyapaDiyANehi ya aMkaNAhi ya velappahArehi ya cittappahArehi ya layappahArehi ya kasappahArehi ya chivappahArehi ya viNayaMti 2 kanagakeussa ranno uvaNeti 2 tate NaM se kaNagakeU te Asamadae sakAreti ra paDivisajeti, tate NaM te AsA bahUhiM muhabaMdhehi ya jAva chivappahArehi ya bahUNi sArImANasANi dukkhAti pAti, evAmeva samaNAuso ! jo amhaM niggaMtho vA 2 pabvaie samANe iDesu saddapharisa jAva gaMdhesu ya sarjatirajaMti gijhaMti mujati ajjhovavajaMti seNaMihaloecevabahUNaMsamaNANa yajAva sAviyANa yahIlaNije jAva anupriyttttissti| ghR. 'khaliNabaMdhehiya'ttikhalinaiH-kavikaiH, uvIlaNehiya'ttiavapIDanAbhirbandhanavizeSaiH, pAThAntare ahilANehiM mukhabanadhanavizeSaH 'paDiyANaehiyAttipaTatAnakaMparyANasyAdhoyaddIyate iti, zeSaprAyaHprasiddhaM athendriyAsaMvRtAnAMsvarUpasyendriyAsaMvaragadoSasya cAbhidhAyakaMgAthAkadambakaM vAcAnAntare'dhikamupalabhyate, tatra--- mU. (187) klribhiymhurtNtiitltaalvNskuhaabhiraamesu| saddesu rajjamANA ramaMtI soiMdiyavasaTTA / / vR. 'kalaribhiyamahurataMtitalatAlavaMsakakuhAbhirAmesutti kalAH-atyantazravaNahRdayaharAH avyaktadhvanirUpA athavA kalAvantaH-pariNAmavanta ityarthaH ribhitAH-svaragholanAprakAravantaH madhurAH-zravaNasukhakarA ye tantrItalatAlavaMzAH te tathA, tatra tantrIcINA talatAlAH-hastatAlAH athavA talAH-hastAH tAlAH-kaMsikAH vaMzAH-veNavaH, iha ca tantryAdayaH kalAdibhiH zabdadhamaiMrvizeSitAH zabdakAraNatvAttecatekakudA;-pradhAnAH svarUpeNAbhirAmAzca-manojJA itikarmadhArayo'tasteSu, ramanti-ratikurvantIti itiyogaH, saddesurajjamANA ramaMtisoiMdiyavasadR'tizabdeSumanojJadhvaniSu shrotovissye| rajyamAnA-rAgavantaH zrotrendriyasya vazena-balena RtAH-pIDitA Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayanaM-17 ____239 iti vigrahaH, ye zabdeSu rajyante tatkAraNeSu tantryAdiSu zrotrendriyavazAdramante iti vAkyArthaH, anena ca kAryataH zrotrendriyasvarUpamuktaM / mU. (188) soiMdiyaduintattaNassa aha ettio havati doso| dIvigAyamasahaMto vahabaMdhaM tittiro ptto|| vR. kaNThyA, navaraM zAkunikapuruSasambandhI paJjarasthatittiro dvIpikA ucyate tasya yo ravastamasahamAnaH svanilayAnirgato vadhaM maraNaM bandhaMca-paarabandhana prApta ityarthaH / mU. (189) thnnjhnnvynnkrcrnnnyngviyvilaasiygtiisu| svesu rajjamANA ramaMti cakkhidiyavasaTTA // vR. 'thaNa- jaghaNavayaNakaracaraNa0 tti stanAdiSu tathA garvitAnAM- saubhAgyamAnavatInAM strINAM yA vilasitA-jAtavilAsAH savikArA gatayastAsucetyarthaH / mU. (190) cakkhidiyaduItattaNassa aha ettio bhavati doso| jaM jalaNaMmi jalaMte paDati payaMgo abuddhiio| vR. 'rUvesu rajjamANA ramaMti cakviMdiyavasaTTA' pratItameva / mU. (191) aguruvarapavaradhUvaNauuyamallANulevaNavihIsu / gaMdhesu rajjamANA ramaMtighANiMdiyavasaTTA // vR. 'kaNThyAH ,navaraM aguruvaraH-kRSNAgaruH pravaradhUpanAni-gandhayuktyupadezaviracitA dhUpavizeSAH, 'uuya'tti Rtau 2 yAnyupacitAni tAni ArtatAni mAlyAni-jAtyAdikusumAni anulepanAni ca-zrIkhaNDakuDamAdIni vidhayaH-etatprakArA iti // mU. (192) ghANidiyaduItattaNassa aha ettio havai doso| jaMosahigaMdheNaM bilAo niddhAvatI urgo|| mU. (193) tittakaDuyaM kasAyaMba mahuraM bhukhjjpejlejjhesu| AsAyaMmi u giddhA ramaMti jibhidiyavasaTTA // vR. pUrvavat, navaraM tiktAni-nimbakaTukAdIni kaTukAni-zRGgaberAdIni kaSAyANimudgAdIni amlAni-takrAdisaMskRtAni madhurANi-khaNDAdIni khAdyAni-kUramodakAdIni peyAni-jalamadyadugdhAdIni lehyAni-madhuzikhariNIprabhRtIni aasvaade--rse| mU. (194) jibhidiyaduiMtattaNassa aha ettio havai doso| jaMgalagalaggukkhitto pharaidhalavirallio mccho|| vR. kaNThyA, navaraM galaM-biDi, tatra lagnaH kaNThe viddhatvAt utkSipto jalAduddha tastataH karmadhArayaH sphurati-spandate sthale-bhUtale 'virelliotti prasAritaH kSipta ityarthaH yaH sa tathA / / mU. (195) uubhayamANasuhehi ya savibhavahiyayagamaNanibbuikaresu / phAsesu rajjamANA ramaMti phAsiMdiyavasaTTA / / / vR.kaNThyA, navaraMRtuSu hemantAdiSubhajyamAnAni-sevyamAnAni sukhAni-sukhakarANi tAni tathA teSu, savibhavAni samRddhiyuktAni mahAdhanAnItyarthaH, hitakAni-prakRtyanukUlAni savibhavAnAM vA zrImatAM hitakAni yAni tAni tathA manaso nirvRtikarANi yAni tAni tathA tataH Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/17/195 padatrayasya taddavayasya vA karmadhArayo'tasteSu, skrcndnaanggnaavsntuulyaadissudrvyessvitigmyte| mU. (196) phAsiMdiyaduiMtattaNassa aha ettio havai doso| jaM khaNai matthayaM kuMjarassa lohaMkuso tikkho| vR. bhAvanA pratItaiva, athendriyANAM saMvare guNamAhamU. (197) kalaribhiyamahurataMtItalatAlavaMsakauhAbhirAmesu / saddesuje na giddhA vasaTTamaraNaM na te mre| vR. pUrvavat, navaramiha tantryAdayaH zabdakAraNatvenopacArAcchabdA eva vivakSitA ataH zabdeSvityetasya vizeSaNatayA vyAkhyeyAH, tathAvazena-indriyapAratantryeNaRtAH pIDitA vazArtAH vazaM vA-viSayapAratantryaM RtAH-prAptA vazArtAH teSAM maraNaM vazArttamaraNaM vazartamaraNaM vA na te 'marae'tti mriyante chAndasatvAdekavacanaprayoge'pi bahuvacanaM vyAkhyAtamiti / mU. (198) thnnjhnnvynnkrcrnnnyngbviyvilaasiygtiisu| rUvesujena rattA vasaTTamaraNaM na te mre| vR. evamanyAstisro gAthAH pUrvoktArthA vaacyaaH| mU. (199) agruvrpvrdhuuvnnuuymllaannulevnnvihiisu| gaMdhesujena giddhA vasaTTamaraNaM na te marae / / mU. (200) tittakaDuyaM kasAyaMba mahuraM bahukhajjapejalejjhesu / AsAye je na giddhA vasaTTamaraNaM na te mre| mU. (201) uubhayamANasuhesu ya svibhvhiyymnnnibbuikresu| phAsesuje na giddhA vasaTTamaraNaM na te mre| mU. (202) saddesu ya bhaddayapAvaesu soyavisayaM uvagaesu / tuDheNa va ruDeNa va samaNeNa sayA na hoyavvaM // mU. (203) rUvesu ya bhaddagapAvaesu cakkhuvisayaM uvgesu| tuDeNa va ruTeNa va samaNeNa sayA na hoyavvaM / / mU. (204) gaMdhesuya bhaddayapAvaesu ghANavisayaM uvgesu| tudveNa va rudveNa va samaNeNa sayA na hoyavvaM / / mU. (205) rasesu ya bhaddayapAvaesu jibmavisayaM uvagaesu / tuTTeNa va rudreNa va samaNeNa sayA na hoyabvaM / / mU. (206) phAsesu ya maddayapAvaesu kAyavisayaM uvgeu| tuTeNa va rudveNa va samaNeNa sayA na hoyadhvaM // vR. upadezamindriyAzritamAha-saddesu ya0 kaNThyA , navaraM bhadrakeSu-manojJeSu pApakeSuamanojJeSu krameNa tuSTena-rAgavatA ruSTena-roSavateti, evamanyA api catamro'dhyetavyA iti / / mU. (207) evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAva saMpatteNaM sattarasamasa nAyajjhayaNassa ayamaDhe pnnttettibemi|| vR.iha vizeSoparanayamevamAcakSate Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 zrutaskandhaH-1, varga:-,adhyayanaM-17 // 1 // "jaha so kAliyadIvo aNuvamasokkho taheva jaidhammo / jaha AsA taha sAhU vnniyvv'nnukuulkaarijnnaa|| // 2 // jaha sacchaMdavihAro AsANaM taha ya iha varamuNINaM / jaramaraNAI vivajiyasaMpattAnaMdanivvANaM / / // 4 // jaha saddAisu giddhA baddhA AtA taheva visyryaa| pAveMti kammabaMdhaM paramAsuhakAraNaM dhoraM // jaha te kAliyadIvA nIyA annattha duhagaNaM pttaa| taha dhammaparibmaTThA adhammapattA ihaM jIvA / / pAveMti kammanaravaivasayA sNsaarvaahyaaliie| Asappamaddaehi va neraiyAihiM dukkhaaii||" zrutaskandhaH-1 adhyayanaM-17-samAptam (adhyayanaM-18-suMsumA) vR. athASTAdazamArabhyate, asya cAyaM pUrveNa sahAyamabhisambandhaH-pUrvasminnindriyavazavarttinAmitareSAM cAnarthetarAvuktAviha tu lobhavazavartinAmitareSAM ca tAvevocyete ityevaMsambaddhamidam - mU. (208) jati NaM bhaMte ! samaNeNaM0 sattarasamassa ayamaDhe pannate aTThArasamasa ke aTe pannatte?, evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM rAyagihe nAmaM nayare hotthA, vaNNao, tattha NaM dhanne satthavAhe bhaddA bhAriyA, tassa NaM dhannassa satyavAhassa puttA bhaddAe attayA paMca satyavAhadAragA hotyA, taM0-ghane dhanapAle dhanadeveghanagovedhanarakkhie, tassaNaMdhanassa satyavAhassadhUyA bhaddAe attayA paMcaNhaM puttANaM aNumaggajAtIyA suMsumANAmaMdAriyA hotthA sUmAlapANipAyA, tassaNaMdhannassa sasthavAhassacilAenAmaMdAsaceDe hotyA ahINapaMciMdiyasarIre maMsovacie bAlakIlAvaNakusale yAvi hotthA, tate NaM se dAsaceDe suMsumAe dAriyAe bAlaggAhe jAe yAvi hotyA, suMsumaMdAriyaM kaDIe giNhati 2 bahUhiM dAraehi ya dAriyAhi ya DiMbhaehi ya DibhiyAhi ya kumAraehi ya kumAriyAhi ya saddhiM abhiramamANe 2 viharati, tate NaM se cilAe dAsaceDe tesiM bahUNaM dAriyANa ya 6 appegatiyANaM khallae avaharati, evaM vaTTaeADoliyAto teMdusae pottullae sADollae appegatiyANaM AbharaNamallAlaMkAraM avaharati appegatiyA Aussati evaM avahasai nicchoDeti nibbhaccheti tajeti appe0 tAleti, tate NaM te bahave dAragAya 6 royamANA ya5 sANaM 2 ammApiUNaM nivedeti, tate NaM tersi bahUNaM dAragANa yaha ammApiyarojeNevadhanne satyavAhe teNeva uvA0 dhannasatyavAhaMbahUhiM khejaNAhi yasaMTaNAhi ya uvalaMbhaNAhi ya khejamANA jAva uvalaMbhemANA ya dhannassa eyamaTuMnivedeti, tate NaM dhanne satyavAhe cilAyaM dAsaceDa eyamaTTha bhujo 2 nivAreti no cevaNaM cilAe dAsaceDe uvaramati, tate NaM se cilAe dAsaceDe tesiM bahUNaM dAragANa ya 6 appegatiyANaM khulAe [716 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/18/208 avaharati jAva tAleti, tate NaM te bahave dAragAya 6 royamANA ya jAva ammApiUNaM nivedeti, tateNaM te AsuruttA 5jeNevadhanne satyavAhe teNeva uvA02 tA bahUhiM khijja jAvaeyamaTuM Nivediti, tateNaM se dhannesatyavAhe bahUNaMdAragANaM 6 ammApiUNaM aMtie eyamaDhaM socA Asurutte cilAyaM dAsaceDaM unnAvayAhiM AusaNAhiM Ausati uddhaMsati nibhaccheti nicchoDeti tajjeti uccAvayAhiM tAlaNAhiM tAleti sAto gihAto nicchubhti| vR. sarvaM sugamaM navaraM 'khullae'tti kapaIkavizeSAn 'vartakAn' jatvAdimayagolakAn 'ADoliyAuttiruddhA unnaiyA iti vA yocyate, teMdUsae'ttikandukAn pottullae'tti vastramayaputrikA athavA paridhAnavastrANi, 'sADollae'tti uttarIyavastrANi, khejjaNAhi yati kedanAbhiH khedasaMsUcikAbhiH vAgbhiH rudnaadibhiH-ruditpraayaabhirupaalmbhnaabhiH--yuktmetdbhvaaddeshaamityaadibhiriti| mU. (201) tate NaM se cilAe dAsaceDe sAto gihAto nicchUDhe samANe rAyagihe nayare siMghADae jAva pahesudevakulesu ya sabhAsu ya pavAsu ya jUyakhalaesu ya vesAdharesu ya pAnagharaesuya suhaMsuheNaM parivati, tate NaM se cilAe dAsaceDe anohaTTie anivArie sacchaMdamaI sairappayArI majapasaMgI cojapasaMgI maMsapasaMgI jUyappasaMgI vaisApasaMgI paradArappasaMgI jAe yAvi hotyA, tate NaM rAyagihassa nagarasa adUrasAmaMte dAhiNapurattime disibhAe sIhaguhA nAmaM ghorapallI hotyA visamagirikaDaga-koDaMbasaMniviTThAvaMsIkalaMkapAgAraparikittAchinnaselavisamappavAyapharihovagUDhA egaduvArA anegakhaMDI viditajaNaNiggamapavesAabhitarapANiyA sudullabhajalaperaMtA subahussavi kUviyabalassa Agayassa duppaMsAyAvihotthA, tattha NaM sIhaguhAe corapallIe vijae nAmaM coraseNanavatI parivasati ahammie jAva adhamme keU samuTTie bahuNagaraNiggayajase sUredaDhappahArIsAhasIesaddavehI, seNaMtatyasIhaguhAe corapallIe paMcaNhaM corasayANaM AhevaccaMjAva viharati, tateNaM se vijaetakare corasenAvatI bahUNaM corANa ya pAradAriyANa ya gaMThibheyagANa ya saMdhiccheyagANa ya khattakhaNagANa ya rAyAvagArINa ya aNadhAragANa ya bAladhAyagANa ya vIsaMbhadhAyagANa ya jUyakArANa ya khaMDarakkhANa ya annavesiMca bahUNaM chinnabhinnabahirAhayANaM kuDaMge yAvi hotyA, tateNaMsevijae takkare corasenAvatI rAyagihassudAhiNapuracchimaMjaNavayaMbahUhiMgAmaghAehi ya nagaraghAehi ya goggahaNehi ya baMdiggahaNehi ya paMthakuTTaNehi ya khattakhaNaNehi ya uvIlemANe 2 viddhaMsemANe 2 nitthANaM niddhaNaM karemANe viharati, tate NaM se cilAe dAsaceDe sayagihe bahUhiM atyAbhisaMkIhi ya cojAbhisaMkIhi ya dArAbhisaMkIhi yadhaNiehi ya jUikarehi ya parabbhavamANe 2 rAyagihAonagarIonicchatirajeNeva sIhaguphAcorapallI teNevauvA02 vijayaMcorasenApatIM uvasaMpaJjitANaM viharati, tate NaM se cilAe dAsaceDe vijayassa corasenAvaissa agge asilaTTaggAhe jAe yAvi hotyA, jAheviyaNaM se vijae corasenAvatI gAmaghAyaM vA jAvapaMthakohi vA kAuM vaccati tAheviya gaMse cilAedAsaceDe subahuMpihukUviyabalaMiyavimahiyajAva paDisehiti, puNaravilaDhe kayakale aNahaMsamagge sIhaguhaM corapaliM habbamAgacchati, tate NaM se vijae corasenAvatI cilAyaM takara Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayanaM-18 ___243 bahUio coraviJjAo ya coramaMte ya coramAyAo coranigaDIo ya sikkhAvei, tate NaM se vijae caurasenAvvaI annayA kayAiM kAladhammuNA saMjutte yAvi hotyA, tate NaM tAI paMcacorasayAti vijayassa corasenAvaissa mahayA 2 iDDIsakkArasamudaeNaM nIharaNaM kareMti 2 bahUI loiyAtiM mayakiccAI karei 2 jAva vigayasoyA jAyA yAvi hotyA, tateNaM tAI paMca corasayAti annamannaMsaddAvetira evaM va0-evaM khalu amhaM devA0! vijae caurasenAcaI kAladhammuNA saMjutte ayaM ca NaM cilAe takkare vijaeNaM corasenAvaiNA bahUio coravijJAo ya jAva sikkhAvie taM seyaM khalu amhaM devANuppiyA ! cilAyaM takaraM sIhaguhAe corapallIe corasenAvaittAe abhisiMcittaettika? anamannassa eyamaDheM paDisuNeti 2 cilAyaM tIe sIhaguhAe corasenAvaittAe abhisiMcaMti, tate NaM se cilAe corasenAvatI jAe ahammie jAva viharati, tae NaM se cilAe corasenAvatI coranAyage jAva kuMDage yAvi hotthA, se NaM tattha sIhaguhAe corapallIe paMcaNhaM corasayANa ya evaM jahA vijao taheva savvaM jAva rAyagihassa dAhiNapuracchimillaMjaNavayaM jAva nitthANaM niddhaNaM karemANe vihrti| - vR, 'aNohaTTae'ttiakAryepravarttamAnaMtaMhaste gRhItvAyo'paharati-vyAvarttayati tadabhAvAdanapahartRkaH anapaghaTTako vA vAcA nivArayiturabhAvAdanivArakaH,ata eva svacchandamatiHnirargalabuddhirata eva svairapracArI svacchandavihArI, 'cojapasaMge'tti cauryaprasaktaH,athavA 'cojjatti AzcaryeSu kuheTakeSu prasakta ityarthaH, "visamagirikaDagakolaMbasanniviTThatti viSamo yo'sau girikaTakasya-parvatanitambasyakolambaH-prAntastatra sanniviSTA-nivezitA yAsA tathA, kolambo hi loke'vanataM vRkSazAkhAgramucyate iha copacArataH kaTakAgraM kolambo vyAkhyAtaH, 'vaMsIkalaMkapAgArapariktitta'tti vaMzIkalaGkA-vaMzajAlImayI vRttiH saiva prAkArastena parikSiptA-veSTitA yA sA tathA, pAThAntare tu vaMzIkRtaprAkAreti, 'chinnaselavisamappavAyaparihovagUDha'tti chinno vibhakto'vayavAntarApekSayA yaH zailastasya sambandhino ye viSamAH prapAtA-gartAHta eva parikhA tayopagUDhA-veSTitA yA sA tathA, ekadvArA-ekapravezanirgamamArgA, 'aNegakhaMDi'ttianeka-nazyannarinirgamApadvArA viditAnAmaneva-pratItAnAMjanAnAM nirgamaparavezI yasyAMherikAdibhayAtsA tathA, abhyantarepAnIyaMyasyAH sAtathA, sudurlabhaMjalaMparyanteSu-bahiHpArzveSu pasyAH sAtathA, subahorapi kUviyabalassa'ttimoSavyAvartakasainyasyAgatasya duSpradhvaMsyA, vAcanAntare punarevaMpaThyate jatya cauraMgabalaniuttAvikUviyabalA hayamahiyapavaravIradhAiyanivaDiyacindhadhayavaDayA kIraMti'tti, atra caturNAmaGgAnAM hastyazvarathapadAnatilakSaNAnAM yadvalaM-sAmathyaM tena niyuktAni-nitarAMsaGgatAniyAnitAnitathA, kUviyabala'ti nivarttakasainyAnIti, adhammie'tti adharmeNa caratItyadhArmikaH, yAvatkaraNAt, 'adhammiTe' adharmiSTo'tizayena nirddhA nistRzakarmakAritvAt, 'adhammakkhAI' adharmamAkhyAtuMzIlaM yasyasa tathA, 'adhammANue' adharme kartavye'nujJA-anumodanaM yasya so'dhamAnujJaH adharmAnugo vA 'adhammapaloI' adharmameva pralokayituM zIlaM yasyAsAvadharmapralokI 'adhammapalajjaNe' adharmaprAyeSu karmasu prakarSeNa rajyate ityadharmaprarajanaH, ralayoraikyAmitikRtvA rasyasthAnelakAraH, adhammasIlasamudAyAre' adharma eva zIlaM-svabhAvaH samudAcArazcayatkiJcanA Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 jJAtAdharmakathAGgasUtram - 1/-/18/201 nuSThAnaM yasya sa tathA, 'adhammeNa ceva vittiM kappemANe viharati ' adharmeNa - pApena sAvadyAnuSThAnenaiva dahanAGkananirlAJchanAdinA karNA vRttiM varttanaM kalpayan - kurvANo viharati-Aste sma 'haNachiMdabhiMdaviyattae' hana- vinAzaya chinda - dvidhA kuru bhiMda - kuMtAdinA bhedaM vidhehItyevaM parAnapi prerayan prANino vikRntatIti hanacchindabhindavikarttakaH, hanetyAdayaH zabdAH saMskRte'pi na viruddhaH, anukaraNarUpatvAdeSAM, 'lohiyapANi' prANavikartano lohitau raktaraktatayA pANI--hastau yasya sa tathA, 'caMDe' caNDaH utkaTaropatvAt, 'rudde' raudroda nistRzatvAt, kSudraH kSudrakarmmakAritvAt, sAhasikaH - asamIkSitakAritvAt, 'ukkaMcaNavaMcaNamAyAniyaDikavaDakUDa-sa.. jogabahule' utkaJcanamutkocA, mugdhaM prati tavyatirUpadAnAdikamasadavyavahAraM kartuM pravRttassa pAzavartivicakSaNabhayAt kSaNaM yattadakaraNaM yadutkaJcanamityanye, vaJcanaM pratAraNaM mAyA- paravaJcanabuddhiH nikRtiH - bakavRttyA kurkuTAdikaraNaM adhikopacArakaraNena paracchalanamityanye mAyApracchAdanArthaM mAyAntarakaraNamityanye kapaTa-veSAdiviparyayakaraNaM kUTaM kArSApaNatulAvyavasthApatrAdInAmanyathAkaraNa 'sAi'tti avizrambhaH eSAM samprayogaH-pravarttanaM tena bahulaH sa vA bahulo yasya sa tathA, 'nissIle ' apagatazubhasvabhAvaH 'nivvae' aNuvratarahitaH 'nirguNo' guNavratarahitaH 'nippaJcakkhaNaposahovavAse' avidyamAnapIruSyAdipratyAkhyAno'satparvadinopavAsazcetyarthaH, 'bahUNaMdupayacauppayamiyapasupakkhisirIsavANaM ghAyAe bahAe ucchAyaNayAe adhamma keUsamuTThie' tti pratItaM navaraMghAtaH- prahArovadhohiMsAvyatyayo vA ucchAdanA - jAterapivyavacchedanaMtadarthaM 'adhamarmmaketuH pApapradhAnaH ketuH - grahavizeSaH sa iva yaH sa tathA, dvipadAdisattvAnAM hi kSayAya yathA keturgrahaH samudgacchati tathA'yaM samutthita iti bhAvanA, bahunagareSu nirgataM janamukhAnniHsRtaM yazaH - khyAtiryasya sa tathA, sUro- vikramI DhaprahArI gADhaprahAraH zabdaM lakSIkRtya vidhyAti yaH saH zabdavedhI, caurAdInyekAdaza padAni pratItAni, navaraM granthibhedakAH -nyAsakAnyathAkAriNaH dhughurakAdinA vA ye granthIn chindanti, sandhicchedakA ye gRhabhittisandhIn vidArayanti, kSAtrakhAnakA ye sandhAnavarjitabhittIH kANayanti, 'aNadhArayaM ti RNaM - vyavaharakadeyaM dravyaM tadye teSAM dhArayanti, khaMDarakSA - daNDapAzikAH, tathA chinannA - hastAdiSu bhinnA nAsikAdau bAhyAH dezAt AhatA - daNdAdibhiH tato dvandvaH, kuDaMgaMvaMzAdigahanaM tadvadyo durgamatvena rakSArthamAzrayaNIyatvasAdharmyAt sa tathA, 'nitthANaM' ti sthAnabhraSTaM 'aggaasilaTTigAhi' tti purastAt khaGgayaSTigrAhaH athavA agrayaH- pradhAnaH / mU. (210) tate gaM se cilAe corasenAvatI annayA kayAiM vipulaM asaNana 4 uvakkhaDAvettA paMca corasae AmaMtei tao pacchA pahAe kayabalikamme bhoyaNamaMDavaMsi tehiM paMcahiM corasaehiM saddhiM vipulaM asanaM 4 suraM ca jAva pasaNNaM ca AsAemANe 4 viharati, jimiyabhuttuttarAgae te paMca corasae vipuleNaM dhUvapupphagaMdhamallAlaMkAreNaM sakkAreti sammANeti 2 evaM va0 - evaM khalu devA0 ! rAyagihe nayare dhanne nAmaM satthavAhe aDDe, tassa NaM dhUyA bhaddAe attayA paMcaNhaM puttANaM aNumaggajAtiyA puMsumAnAmaMdAriyA yAvi hotthA ahINA jAva surUvA, taM gacchAmo NaM devA 0 ! dhannassa satyavAhassa gihaM viluMpAmo tubbhaM vipule dhaNakaNaga jAva silappavAle mamaM suMsumA dAriyA, tate NaM te paMca corasayA cilAyassa0 paDisuNeti, tate NaM se cilAe corasenAvatI tehiM paMcahiM corasaehiM saddhiM allacammaM durUhati 2 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-1, varga:-, adhyayana-18 245 puvAvaraNhakAlasamayaMsipaMcahiM corasaehiMsaddhiM saNNaddhajAva gahiyAuhapaharaNAmAiyagomuhiehiM phalaehiM nikaTThAhiM asilaTThIhiM aMsagaehiM toNehiM sajIvehiM dhahiM samukkhittehiM sarehiM samullAliyAhiM dIhAhiM sAriyAhiM urughaMTiyAhiM chippatUrehiM vajamANahiM mahayA 2 ukkiTThasIhanAyacorakalakalaravaMjAva saddaravabhUyaMkaramANA sIhaguhAtocorapallIopaDinikkhamati 2 jeNeva rAyagihe nagare teNeva uvA02 rAyagihassa adurasAmaMte egaM mahaM gahaNaM aNupavisati 2 divasaM khavemANA ciTThati, tateNaM se cilAe coraseNAvaI addharattakAlasamayaMsinisaMtapaDinisaMtaMsipaMcahiM corasaehiM saddhiM mAiyagomuhitehiM phalaehiM jAva mUiAhiM urughaMTiyAhiM jeNeva rAyagihe purathimille duvAre teNeva uvA0 2 udagavatthiM parAmusati AyaMte 3 tAlugghADaNivijaM AvAhei 2 rAyagihassa duvArakavADe udaeNaM acchoDeti kavADaM vihADeti 2 rAyagihaM aNupavisati 2 mahayA ra saddeNaM ugghosemANe 2 evaMva0-evaM khalu ahaM devA0! cilAe nAmaMcorasenAvaI paMcahiM corasaehiM saddhiM sIhaguhAto corapallIo iha habbamAgae dhannassa satyavAhassa gihaM dhAukAme taM jo NaM NaviyAe mAuyAe duddhaM pAukAme se NaM niggacchauttikaTTajeNeva dhannassa satyavAhassa gihe teNeva uvA02 dhannassa gihaM vihADeti, tateNaM sedhanne cilAeNaM corasenAvatiNA paMcahiM corasaehiM saddhiM gihaMghAijamANaM pAsati 2 bhIte tatthe 4 paMcahiM puttehiM saddhiM egaMtaM avakkamati, tate NaM se cilAe corasenAvatI dhannassa satyavAhassa gihaM ghAeti 2 subahuM dhaNakaNaga jAva sAvaejaM susumaM ca dAriyaM geNhati 2 ttA rAyagihAo paDinikkhamati 2 jeNeva sIhaguhA teNeva pahAretya gmnnaae| vR. 'allacammaM durUhati'tti Ardra cArohati mAGgalyArthamiti, 'mAiya'tti kakArasya svArthikatvAt 'mAittirukSAdivAlayuktatvAtpakSmalAnitAnicatAni gomuhIattigomukhavaduraHpracchAdakatvena kRtAni gomukhitAnicetikarmadhArayastatastaiHphalakaiH-sphurakaiH' atrArthevAcAnAntarANyapi santi tAni ca vimarzanIyAnIti, gamanikaiveyaM, nikRSTAbhiH-kozAbahiSkRtAbhirasiyaSTibhiH asaGgattaiH skandhAvasthitaistUNaiH-zaramastrAdibhiHsajIvaiH-koTyAropita-pratyaJcai rddhanurbhiH samukSiptaiH-nisargArthamAkRSTaH zaradheH sakAzAccharaiH-bANaiH 'samullAsiyAhiM'tipraharaNavizeSAH 'osAriyAhiM tipralambIkRtAbhiH UrughaMTAbhiH-jAghaNTAbhiH chippatUreNaM ti kSiptatUryeNa, drutaM vAdyamAnena tUryeNetyarthaH,tUryeNetyarthaH, pratiniHkrAmanti, iha bahuvacanaMcauravyaktyapekSayA anyathA caurasenApatiprakramAdekavacanameva syaaditi|| mU. (211) tate NaM se dhanne satyavAhe jeNeva sae gihe teNeva uvA02 subahuM dhaNakaNagaM suMsumaMca dAriyaM avahariyaMjANittA mahatthaM 3 pAhuDaM gahAyajeNeva nagaraguttiyA teNeva uvA02 taM mahatthaM pAhuDaM jAva uvaNeti 2 evaM va0-evaM khalu devA0! cilAe corasenAvatI sIhaguhAto corapallIo ihaM havvamAgammaM paMcahiM corasaehiM saddhiM mama gihaM ghAettA subahuMdhaNakaNagaM suMsumaMca dAriyaM gahAya jAva paDigae, taM icchAmo NaM devA0 ! suMsumAdAriyAe kUvaM gamittae, tubbhe NaM devANuppiyA! se vipule dhaNakaNage mamaM suMsumA dAriyA, tate NaM te nayaraguttiyA dhannassa eyamaDhe paDisuNeti 2 sannaddha jAva gahiyAuhapaharaNA Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-/18/211 mahayA 2 ukiTTa0 jAva samuddaravabhUyaMpiva karemANA rAyagihAo niggachaMti 2 jeNeva cilAe core teNeva uvA02cilAeNaM corasenAvatiNA saddhiM saMpalaggA yAvihotyA, tateNaM nagaraguttiyA cilAyaM corasenAvati hayamahiyA jAva paDiseheti, tate gaM te paMca corasayA nagaragottiehiM hayamahiya jAva paDisehiyA samANA taM vipulaM dhaNakaNagaM vicchuDDemANA ya vippakiremANA yasabbatosamaMtA vippalAitthA, tate NaM tenayaraguttiyA taM vipulaMdhaNakaNagaM geNhaMti ra jeNeva rAyagihe teNeva uvA0, tateNaM se cilAetaM coraseNNaM tehiM nayarahaguttiehiM hayamahiya jAvabhIte tatthe susumaMdAriyaMgahAya egaMmahaM agAmiyaM dIhamaddhaM aDaviM anupaviTe, tate NaM dhanne sasthavAhe suMsumaM dAriyaM cilAeNaM aDavImuhiM avahIramANiM pAsittANaM paMcahiM puttehiM saddhiM appachaTTe sannaddhabaddha0 cilAyassa padamaggavihiM abhigacchati, aNugajjemANe hakkAremANe pukAremANe abhitaomANe abhitAsemANe piTThAo aNugacchati, tate NaM se cilAe taM dhannaM satthavAhaM paMcahiM puttehiM appachaTTe sannaddhabaddhaM samaNugacchamANaM pAsatira atthAme4 jAhe nosaMcAeti suMsumaMdArayaM nibvAhittae tAhe saMte taMte parisaMte nIluppalaM asiM parAmusati 2 suMsumAe dAriyAe uttamaMga chiMdati 2taMgahAyataMagAmiyaM aDaviMaNupaviTe, tate NaM cilAe tIse agAmiyAe aDavIe taNhAte abhibhUte samANe pamhaDhadisAbhAe sIhaguhaM corapalliM asaMpatte aMtarA ceva kAlagae evAmeva samaNAuso! jAva pavvatie samANe imassa orAliyasarIrassa vaMtAsavassa jAva viddhaMsaNadhammassa vaNNaheuM jAva AhAraM AhAreti se NaM ihaloe ceva bahUNaM samaNANaM hIlaNije jAva aNupariyaTTispati jahA va se cilAe takare / tate NaM se dhanne satyavAhe paMcahiM puttehiM appachaTTe cilAyaM paridhaDemANe 2 taNhAe chuhAe ya saMte taMte paritaMte no saMcAie cilAtaM coraseNAvatiM sAhatthiM giNhittae, seNaM taopaDiniyattai 2 jeNeva sA suMsumA dvAriyA cilAeNaM jIviyAo vavarovilliyA teNaMteNava uvAgacchati ra suMsumaMdAriyaM cilAeNaM jIviyAo vavaroviyaM pAsai 2 parasuniyaMteva caMpagapAyave, tate NaM se dhanne satyavAhe appachaDe Asatthe kUvamANe kaMdamANe vilavamANe mahayA ra saddeNaM kuha 2 suparunne suciraM kAlaM vAhamokkhaM kareti, tate NaM se vaNNe paMcahiM puttehiM appacha? cilAyaM tIse agAmiyAe sabbatosamaMtA parighADemANAtaNhAechuhAe ya paribhaMtesamANe tIse AgAmiyAe aDavIesavvatosamaMtAudagassamaggaNagavesaNaM karetira saMte taMte paritaMte nivitretIse AgAmiyAe aDavIe udagassa maggaNagavesaNaM karemANe no cevaNaM udagaM AsAdeti, tate NaM udagaMaNAsAemANe jeNeva suMsamA jIviyAto vavaroelliyA teNeva uvA02 jeTuM puttaM dhanne saddAvei 2 evaM vayAsI-evaM khalu puttA ! suMsumAe dAriyAe aTThAe cilAyaM takkara savvato samaMtA parighADemANA taNhAe chuhAe ya abhibhUyA samANA imIse AgAmiyAe aDavIe udagassa maggaNagavesaNaM karemANA no cevaNaM udagaM AsAdemo, tate NaM udagaM aNAsAemANA no saMcAemo rAyagihaM saMpAvittae, taNNaMtubbhaM mamaM devA0! jIviyAo vavaroveha maMsaMca soNiyaMca AhAreha ra teNaM AhAreNaMavahiTThA samANAtato pacchA imaMAgAmiyaMaDaviM nittharihiha rAyagihaM ca saMpAvihiha mittanAiyaabhisamAgacchihiha atthassayadhammassayapuNNassayaAbhAgI bhavissaha, tateNaM se jeTTapute dhanneNaM evaM vutte samANe dhannaM satyavAhaM evaM vatubbhe NaM tAo! amhaM vapiyA Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - zrutaskandhaH-1, vargaH-, adhyayanaM -18 247 gurUjaNayA devayabhUyA ThAvakApatidvAvakA saMrakkhagA saMgovagA taM kahaNNaM amhe tAto! tubbhe jIviyAo vavarovemo tubmaMNaM maMsaMca soNiyaMca AhAramo? taMtubbheNaM tAto ! mamaMjIviyAo vavaroveha maMsaMca soNiyaMca AhArehaAgAmiyaM aDaviM NittharahataMcevasavvaM bhaNaijAvaatthassa jAva puNNassa AbhAgI bhavissaha, tateNaMdhanaMsatya0 doce putte evaM va0-mANaMtAo! amhe jeTuMbhAyaraMgurUMdevayaMjIviyAo vavarovemo tubbheNaM tAo! mama jIviyAo vavaroveha jAva AbhAgI bhavissaha, evaM jAva paMcame putte, tate NaM se jaNNe satyavAhe paMca puttANaM hiyaicchiyaMjANittA te paMca putte evaM va0-mANaM amhe putA! egamavijIviyAo vavarovemo esaNaMsuMsumAedAriyAe sarIrae nippANejAva jIvavippajaDhe taMseyaM khalu puttA! ahaM suMsumAe dAriyAe maMsaMca soNiyaMca AhArettae, tateNaM amhe teNaM AhAreNaM avasthaddhA samANA rAyagihaM saMpAuNissAmo, tate NaM te paMca puttA dhanneNaM satthavAheNaM evaM vuttA samANA eyamajhu paDisuNeti, tate gaMdhaNNe sattha0 paMcahiM puttehi saddhiM araNiM kareti ra saragaMca kareti 2 saraeNaM araNiM maheti 2 agipADeti 2 aggisaMdhukkheti 2 dAruyAti parikkheveti 2 aggi pajjAleti suMsumAe dAriyAe maMsaMca soNiyaM ca AhAreti, teNaM AhAreNaM avatthaddhA samANA rAyagiha nayariM saMpattA mittanAIabhisamaNNAgayA tassa ya viulassadhaNakaNagarayaNajAva AbhAgIjAyAvihotthA, tateNaMsedhanne satyavAhe suMsumAe dAriyAe bahUI loiyAti jAva vigayasoe jAe yAvi hotthaa| vR. 'mUiyAhiMti mUkIkRtAbhirniHzabdIkRtAbhirityarthaH, 'udagavatthi'tti jalabhRtatiH jalAdhAracarmamayabhAjanamityarthaH, joNaM naviyAe tyAdiyo hinavikAyAH--agretanabhavabhAvinyAH mAturdugdhaM pAtukAmaH sa nirgacchatu, yomumUrSurityarthaH, 'AgAmiya'ti agrAmikaM 'dIhamaddhaM ti dIrghamArga, dIrghamArga, 'payamaggavihiMti padamArgapracAraM, 'pamhuTTadisAbhAe'tti vismRtadigbhAgaH, 'aMtarAcevakAlagae'ttiiha etAvadevopayogIti AvazyakAdiprasiddhaM tadIyaMzeSacaritaM sAdhudarzanopazamAdhupadezena samyakatvaparibhAvanavajratuNDakITikAbhakSaNadevalokagamanalazraNaM noktamiti na virodhaH sambhAvanIyaH, upanayagranthaH pUrvavat, "vAhapAmokkhaMti azruvimocanaM 'piyA' ityAdau pitopacArato loke'nyo'pi rUDho, ydaah||1|| "janetA copanetA ca, yastu vidyAM prycchti| annadAtA bhayatrAtA, paJcaite pitaraH smRtAH / / " itijanakagrahaNaMsthApakAH-gRhasthadharmedArAdisaGgaGgrahaNAtpratiSThApakAH-rAjAdisamakSa svapadanivezanenasaMrakSakAH-nAnAvyasanebhyaH saGgopakAH-yadacchAcAritAyAM saMvaraNAt, araNiti araNiragneH utpAdanArthaM nirmathyate yadAru 'saragaM kareitti zarako nirmathyate tdyeneti| __ mU. (212) teNaM kAleNaM 2 samaNe bhagavaM mahAvIre guNasilae ceie samosaDhe, seNaMdhanne satyavAhe, saMpatte dhammaM socA pavvatieekkArasaMgavImAsiyAesaMlehaNAesohaMmeuvavaNNomahAvidehe vAse sijjhihiti, jahAviya gaM jaMbU ! dhanneNaM satyavAheNaM no vaNNaheuM vA no rUvaheuvA no balaheuM vA no visayaheuM vA suMsumAe dAriyAe maMsasoNie AhArie nannattha egAe rAyagihaM saMpAvaNadvAyae, Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAtAdharmakathAGga sUtram - 1/-/18/212 evAmeva samaNAusI ! jo amhaM niggaMdhI vA 2 imassa orAliyasarIssa vaMtAsavasasa pittAsavassa sukkAsavassa soNiyAsavassa jAva avassaM vippajahiyavvarasa vA no vaNNahetuM vA no rUvaheuM vA no bala0 visayaheuM vA AhAraM AhAreti nannattha egAe siddhigamaNasaMpAvaNaTTayAe, se ihabhave caiva bahUNaM samaNANaM 2 bahUNaM sAvayANaM bahUNaM sAvigANaM accaNijje jAva vItIvatassati, evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA aTThArasamassa ayamaThThe pannattettibemi / / vR. 'no vanahetu' mityAdi, anena ca kimuktaM bhavati ? - 'nannatya'tti ekasyAH siddhigamanaprApaNArthatayA anyatra nAhAramAhArayati, tAM varjayitvA kAraNAntareNa nAhArayatItyarthaH, tatra siddhigamanasya - siddhigateyaH prApaNalakSaNo'rthaH prAptirityarthaH tasya bhAvastattA tasyA iti, iha caivaM vizeSopanayaH 119 11 248 // 2 // // 3 // // 4 // // 5 // "jaha so cilAiputtI suMsumagiddha akapaDibaddho / pAraddho patto mahADaviM vasaNasayakaliyaM || taha jIvo visayasuho luddho kAUNa pAvakiriyAo / kammavaseNaM pAvai bhavADavIe mahAdukkhaM // dhanaseTThiviva guruNo puttA iva sAhavo bhavo aDavI / suyamaMsamivAhAro rAyagihaM iha sivaM neyaM // jaha aDavinayaranittharaNapAvaNatyaM taehiM suyamaMsaM / bhuttaM taha sAhU gurUNa ANAe AhAraM // bhavalaMghaNasivapAvaNaheuM bhujdajaMti na uNa gehIe / vaNNabalarUvaheuM ca bhAviyappA mahAsattA // " adhyayanaM - 18 - samAptam / muni dIparatnasAgareNa saMzodhitA sampAdItA jJAtAdharmakathAGga sUtre prathama zrutaskanthe aSTAdazaadhyayanasya abhayadevasUri viracitA TIkA parisamAptA / adhyayanaM - 19 - puNDarIkaH vR. athaikonaviMzatitamaM vyAkhyAyate, asya ca pUrveNa sahAyamabhisambandhaHpUrvatrAsaMvRtAzravasyetarasya cAnarthetarAvuktAviha tu ciraM saMvRtAzravo bhUtvA'pi yaH pazcAdanyathA syAttasya alpakAlaM saMvRtAzravasya ca tAvucyete ityevaMsambaddhamidam mU. (213) jati NaM bhaMte ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNa bhagavayA mahAvIreNaM teNaM kAlera iheva jaMbuddIve dIve puvvavidehe sIyAe mahAnadIe uttarille kUle nIlavaMtassa dAhiNeNaM uttarillasa sItAmuhavanasaMDassa pacchimeNaM egaselagassa vakkhArapavvayassa puratthimeNaM ettha NaM pukkhalAvaI nAma vijae pannatte, tattha NaM puMDarigiNI nAmaM rAyahANI pannatA navajoyaNavicchinnA duvAlasajIyaNAyAmA jAva paJcakkhaM devalIyabhUyA pAsAtIyA 4 / tIse NaM puMDarigiNIe nayarIe uttarapuracchime disibhAe nalinivanenAmaM ujjANe, tattha NaM puMDarigiNIe rAyahANIe mahApauge nAmaM rAyA hotyA, tassa NaM paumAvatI nAmaM devI hotthA, tassa Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, vargaH, adhyayanaM - 19 249 mahAusa rano puttA umAvatIe devIe attayA duve kumArA hotyA, taM0- puMDarIe ya kaMDarIe ya sukumAlapANipAyA0, puMDarIyae juvarAyA, teNaM kAleNaM 2 therAgamaNa mahApaume rAyA niggae dhammaM socA poMDarIyaM rajje ThavettA pavvatie, poMDarIe rAyA jAe, kaMDarIe juvarAyA, mahApaume anagAre codasapuvvAiM ahijjai, tate NaM therA bahiyA jaNavayavihAraM viharati, tate NaM se mahApaume bahUNi vAsANi jAva siddhe / mU. (214) tate NaM therA anayA kayAI punaravi puMDarigiNIe rAyahANIe naliNavane ujjANe samosaDhA, poMDarIe rAyA Niggae, kaMDarIe mahAjaNasaddaM soccA jahA mahabbalo jAva pajjuvAsati, dherA dhammaM parikaheti, puMDarIe samaNovAsae jAe jAva paDigate, tate NaM kaMDarIe uTTAe uTTeti uThA uThettA jAva se jaheyaM tubbhe vadaha jaM gavaraM puMDarIyaM rAyaM ApucchAmi tae NaM jAva pavvayAmi, ahAsuhaM devANuppiyA !, tae NaM se kaMDarIe jAva there vaMdai namasai0 aMtiyAo paDinikkhamai tameva cAugghaMTaM AsarahaM durUhati jAva pacoruhai jeNeva puNDarIe rAyA teNeva uvAgacchati karayala jAva puMDarIyaM evaM vayAsI evaM khalu devA0 ! mae therANaM aMtie jAva dhamme nisaMte se dhamme abhiruie tae NaM devA0 ! jAva pavyaittae, tae NaM se puMDarIe kaMDarIyaM evaM vayAsI - mA NaM tumaM devANuppiyA idANiM muMDe jAva pavvayAhi ahaM NaM tumaM mahayA 2 rAyAbhiseeNaM abhisiMcayAmi, sekaMDarI puMDarIyasa ranno eyamaTTha no ADhAti jAva tusiNIe saMciTThati, tate gaM puMDarIe rAyA kaMDarIyaM doccaMpi tacaMpi evaM va0 - jAva tusiNIe saMcidvati, tate NaM puMDarIe kaMDarIyaM kumAraM jAno saMcAeti bahUhiM AghavaNAhiM pannavaNAhi ya 4 tAhe akAmae ceva eyamahaM aNumantritthA jAva nikkhamaNAbhiseeNaM abhisiMcati jAva therANaM sIsabhikkhaM dalayati, pavvatie anagAre jAe ekkArasaMgaviU, tate gaM therA bhagavaMto annayA kayAiM puMDarIgiNIo nayarIo naliNIvanAo ujjANAo paDinikkhamaMti bahiyA jaNavayavihAraM viharati / mU. (215) tate NaM tassa kaMDarIyassa anagArassa tehiM aMtehi ya paMtehi ya jahA selagassa jAva dAvavaktraMtIe yAvi viharati, tate NaM dherA annayA kayAI jeNeva poMDarigiNI teNeva uvAgacchai 2 nalinavane samosaDhA, poMDarIe niggae dhammaM suNeti, tae NaM poMDarIe rAya dhammaM soccA jeNeva kaMDarIe anagAre teNeva uvA0 kaMDarIyaM vaMdati nama'sati 2 kaMDarIyassa anagArarasa sarIragaM savvAbAhaM saroyaM pAsati 2 jeNeva therA bhagavaMto teNeva uvA0 2 there bhagavaMte vaMdati namaMsai 2 ttA evaM va0 - ahaNNaM bhaMte ! kaMDarIyassa anagArassa ahApavattehiM ohabhesajehiM jAva teicchaM AuTTAmi taM tubbhe NaM bhaMte! mama jANasAlAsu samosaraha, tate NaM therA bhagavaMto puMDarIyassa paDisuNeti 2 jAva uvasaMpacittANaM viharaMti, tate NaM puMDarIe rAyA jahA maMDue selagassa jAva baliyasarIre jAe, tate NaM therA bhagavaMto poMDarIyaM rAyaM pucchaMta 2 bahiyA jaNavayavihAraM viharaMti, tate NaM se kaMDarIe tAo royAyaMkAo vippamukke samANe taMsi maNuSNaMsi anapAnakhAimasAimaMsi mucchie giddhe gaDhie ajjhovavaNNe saMcAei poMDarIya ApucchittA bahiyA abbhujaeNaM jaNavayavihAraM viharittae, tattheva osaNNe jAe, tate gaM se poMDarIe imIse kahAe laddhaDe samANe pahAe aMteurapariyAlasaMparivuDe jeNeva kaMDarIe anagAre teNeva uvA0 2 kaMDariyaM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei 2 vaMdati nama'sati 2 evaM va0 - dhanesi NaM tumaM devA0 ! kayatthe kayaputre kayalakkhaNe suladdhe NaM devA0 ! tava mANussae Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 jJAtAdharmakathAGga sUtram-1/-19/215 jammajIviyaphale jeNaM tuma rajaM ca jAva aMteuraMca chaDDaittA vigovaittA jAva pavvatie, ahaM NaM ahaNNe akayapugne rajje jAva aMteure ya mANussaesuya kAmabhogesu mucchie jAva anjhovavanne no saMcAemi jAva pavvatittae, taM dhanne'si NaM tumaM devA0 ! jAva jIviyaphale, tate NaM se kaMDarIe anagAre puMDarIyassa eyamadvaM no ADhati jAva saMciTThati, tate NaM kaMDarIe poMDarIeNaM dochapi tacaMpi evaM vutte samANe akAma avassavase lajjAe gAraveNa ya poMDarIyaM rAyaM Apucchati 2 therehiM saddhiM bahahiyA jaNavayavihAraM viharati, tate NaM se kaMDarIe dherehiM saddhiM kiMci kAlaM uggaM uggeNaM viharati, tato pacchA samaNattaNaparitaMte samaNattaNaniviNNe samaNattaNanibbhatthie samaNaguNamukkajogI therANaM aMtiyAosaNiyaM 2 paccosakkati 2 jeNeva puMDarigiNI nayarI jeNeva puMDarIyassa bhavaNe teNeva uvA0 asogavaNiyAe asogavarapAyavassa ahe puDhavisilApaTTagaMsi nisIyati 2 ohayamaNasaMkappe jAva jhiyAyamANe saMciTThati, tate NaM tassa poMDarIyassa ammaghAtI jeNeva asogavaNiyA teNeva uvA0 2 kaMDarIyaM anagAraM asogavarapAyavassa ahe puDhavisilAvaTTayaMsiohayamaNasaMkappaMjAva jhiyAyamANaM pAsati 2 jeNeva poMDarIe rAyA teNeva uvA02 poMDarIyaM rAyaM evaM va0-evaM khalu devA0 ! tava piubhAe kaMDarIya anagAre asogavaNiyAe asogavarapAyavassa ahe puDhavisilAvaTTe jAva jhiyAyati, tate NaM poMDarIe ammadhAie eyamahU~ soccA nisamma taheva saMbhaMte samANe uThAe uddeti 2 AaMteurapariyAlasaMparivuDe jeNeva asogavaNiyAjAva kaMDarIyaM tikkhutto0 evaMva0-dhaNNesi NaM tumaM devA0 ! jAva pavvatie, ahaNNaM adhanne 3 jAva pavvaittae, taM dhanne'siNaM tumaM devA0 ! jAva jIviyaphale, tateNaM kaMDarIe puMDarIeNaM evaM vutte samANe tusiNIe saMciTThati doghaMpi tacaMpi jAva ciTThati, tate NaM puMDarIe kaMDarIyaM evaM va0-aTTho bhaMte ! bhogehiM ?, hatA! aTTo, tate NaM se poMDarIe rAyA koDubiyapurise saddAvei 2 evaM va0-khippamAva bho devA0 ! kaMDarIyassa mahatthaM jAva rAyAbhiseaMuvaTTaveha jAva rAyAbhiseeNaM abhisiMcaeti mU. (216)tateNaMpuMDarIesayameva paMcamuTTiyeloyaMkareti sayameva cAuJjAmaMdhammapaDivajati 2 kaMDarIyassa saMtiyaM AyArabhaMDayaM geNhati 2 imaM eyArUvaM abhiggahaM abhigiNhai kappati me there vaMdittA namaMsittA therANaM aMtie cAujjAmaM dhamma uvasaMpajittA NaM tato pacchA AhAraM AhArittaettikaca, imaMcaeyArUvaMabhiggahaM abhigiNhettANaM poMDarigiNIe paDinikkhamatira puvvANupubbiM caramANe gAmANugAmaM dUijjamANe therA bhagavaMto teNeva pahAretya gamaNAe mU. (217) tateNaM tassa kaMDarIyassaraNNotaMpaNIyaM pANabhoyaNaM AhAriyassa samANassa atijAgarieNa ya aibhoyaNappa saMgeNa yase AhAre no sammaM pariNamai, tateNaM tassa kaMDarIyassa raNNo taMsi AhAraMsi apariNamamANaMsi puvvarattAvarattakAlasamayaMsi sarIraMsi veyaNA pAubbhUyA ujjalA viulA pagADhA jAva durahiyAsA pittajaraparigayasarIre dAhavakaMtIe yAvi viharati / / tateNaM se kaMDarIe rAyArajeyaraDeya aMteure yajAva ajjhovavanne adRduhaTTavasaTTe akAmate avassavase kAlamAse kAlaM kiccA ahe sattamAe puDhavIe ukkosakAlaTTiiyaMsi narayaMsi neraiyattAe uvavaNNe / evAmeva samaNAuso 1 jAva pavvatie samANe punaravi mANussae kAmabhoge AsAie jAva aNupariyaTTissati jahA va se kaMDarIe raayaa| mU. (218)tateNaM se poMDarIe anagAre jeNeva therA bhagavaMtoteNeva uvA02 there bhagavaMte Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -1, varga:-, adhyayanaM - 19 251 vaMdati nama'sati 2 therANaM aMtie doghaMpi cAujjAmaM dhammaM paDivajjati, chaTTakhamaNapAraNagaMsi paDhamAe porisIe sajjhAyaM kareti 2 jAva aDamANe sIyalukkhaM pANabhoyaNaM paDigAheti 2 ahApacattamitikaDDa paDiNiyattati, jeNeva therA bhagavaMto teNeva uvA0 2 bhattapANaM paDidaMseti 2 dherehiM bhagavaMtehiM abbhaNunnAe samANe amucchite 4 bilamiva pannagabhUeNaM appANeNaM taM phAsuesaNijjaM asaNa 4 sarIrakoTTagaMsi pakkhivati, tateNaM tassa puMDarIyassa aNagArassa taM kAlAikkataM arasaM virasaM sIyalukkhaM pAnabhoyaNaM AhAriyassa samANassa puvvarattAvarattakAlasamayaMsi dhammajAgariyaM jAgaramANassa se AhAre no sammaM pariNamati, tate NaM tassa puMDarIyassa anagArassa sarIragaMsi veyaNA pAubbhUyA ujjalA jAva durahiyAsA pittajJjaraparigayasarIre dAhavakkaMtIe viharati, tate gaM se puMDarIe anagAre atthAme abale avIrie apurisakkAraparakkame karayala jAva evaM va0 namo'tyu NaM arihaMtANaM jAva saMpattANaM namo'tyu NaM therANaM bhagavaMtANaM mama dhammayariyANaM dhammovaesayANaM puvvipi ya NaM mae therANaM aMtie savvepANAtivAe paccakkhAe jAva micchAdaMsaNasalle NaM paJcakhAe jAva AloiyapaDikkaMte kAlamAse kAlaM kiccA savvaTTasiddhe uvavanne / tato anaMtaraM uvyaTTittA mahAvidehe vAse sijjhihiti jAva savvadukkhANamaMtaM kAhiti / evAmeva samaNAuso ! jAva pavvatie samANe mANussAehiM kAmabhogehiM no sajjati no rajjati jAva no vippaDighAyamAvajjati se NaM ihabhave ceva bahUNaM samaNANaM bahUNaM samaNANaM bahUNaM samaNINaM bahUNaM sAvayANaM bahUNaM sAvigANaM accaNije vaMdaNijje pUryANijje sakkAraNije sammANaNije kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM pajjubAsaNijjettikaTTu paraloe' viya NaM no Agacchati bahUNi daMDaNANi ya muMDaNANi ya tajjraNANi ya tADaNANi ya jAva cAuraMtaM saMsArakaMtAraM jAva vItIvaissati jahA va se poMDarIe anagAre / evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM AdigareNaM titthagAreNaM jAva siddhiMga - iNAmadhenaM ThANaM saMpatteNaM egUNavIsaimassa nAyajjhayaNassa ayamaTTe pannatte / / evaM khalu jaMbU ! samaNe bhagavayA mahAvIreNaM jAva siddhigaiNAmadhejjaM ThANaM saMpatteNaM chaTTassa aMgassa paDhamassa suyakkhaMdhassa ayamaTTe paNNattettibemi // yU. (219) tassa NaM suyakkhaMdhassa egUNavIsaM ajjhayaNANi ekasaragANi egUNavIsAe divasesu samaprpati vR. sarvaM sugamaM, navaraM upanayavizeSo'yam, - 119 11 // 2 // "vAsasahassaMpi jaI kAUNaM saMjamaM suviulaMpi / aMte kiliTTabhAvo na visujjai kaMDarIuvva // tathA - appeNavi kAleNaM kei jahAgahiyasIlasAmaNNA / sAhiMti niyayakacaM puMDarIyamahArisivva jahA // " adhyayanaM - 19 - samAptam prathamazruta skandhaH samAptaH muni dIparatna sAgareNa saMzodhitA sampAdItA jJAtAdharmakathAGga sUtrasya abhayadevasUri viracitA prathama zrutaskandhasya TIkA parisamAptA / Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 jJAtAdharmakathAGga sUtram - 2/1/1/220 zrutaskandhaH -2 varga :- 1 adhyayanaM - 1 - kAlI vR. atha dvitIyo vyAkhyAte, asya ca pUrveNa sahAyamabhisambandhaH - pUrvAtrAptopAlambhAdibhijJataiirdhamrmmArthe upanIyate, iha tu sa eva sAkSAtkathAbhirabhidhIyate ityavaMsambandho'yammU. (220) teNaM kAleNaM 2 rAyagihe nAmaM nayare hotyA, vaNNao, tassa NaM rAyagihassa bahiyA uttarapuracchime disibhAe tattha NaM guNasIlae NAmaM ceie hotthA vaNNao, teNaM kAleNaM 2 samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtevAsI ajasuhammA nAmaM therA bhagavaMto jAtisaMpannA kulasaMpannA jAva cauddasapuccI caunANIvagayA paMcahiM anagArasaehiM saddhiM saMparivuDA puvvANupuvviM caramANA gAmANugAmaM duijramANA suhaM suheNaM viharamANA jeNeva rAyagihe nayare jeNeva guNasIlae ceie jAva saMjameNaM tavasA appANaM bhAvemANA viharaMti, parisA niggayA, dhammo - kahio, parisA jAmeva disaM pAunbhUyA tAmeva disiM paDigayA, te kANaM 2 ajasummassa anagArassa aMtevAsI ajjajaMbU nAmaM anagAre jAva pajjuvAsamANe evaMva0 jati NaM bhaMte! samaNeNaM jAva saMpatteNaM chaDassa aMgassa paDhamasuyakkhaMdhassa ganayasuyANaM ayamaTTe pannatte doccassa NaM bhaMte! suyakkhaMdhassa dhammakahANaM samaNeNaM jAva saMpatteNaM ke aDDe pa0 ?, evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM dhammakahANaM dasa vaggA paM0, taM0 camarasta aggamahisINaM paDhame vagge 1 balissa bairoyaNiMdassa vairoyaNaranno aggamahisINaM bIe vagge 2 asuriMdavatrANaM dAhiNillANaM iMdANaM aggamahisINaM taie vagge 3 uttarillANaM asuriMdavajjiyANaM bhavaNavAsiiMdANaM aggamahisINaM cautthe vagge 4 dAhiNillANaM vANamaMtarANaM iMdANaM aggamahisINaM paMcame vagge 5 uttarillANaM vANamaMtarANaM iMdANaM aggamahisINaM chaTTe vagge 6 caMdassa aggamahisINaM sattame vagge 7 sUrassa aggamahisINaM aTTame vagge 8 sakkassa aggamahisINaM navame vagge 9 IsANassa aggamahisINaM dasame vagge 10 / jati NaM bhaMte samaNeNaM jAva saMpatteNaM dhammakahANaM dasa vaggA paM0 paDhamassa gaM bhaMte! vaggassa samaNeNaM jAva saMpatteNaM ke aDDe pannatte ?, evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM paDhamassa vaggassa paMca ajjhayaNA paM0 taM0- kAlI rAI rayaNI vijU mehA, jai NaM bhaMte! samaNeNaM jAva saMpatteNaM paDhamassa vaggassa paMca ajjhayaNA paM0 paDhamassa NaM bhaMte! ajjhayaNassa samaNeNaM jAva saMpatteNaM ke aTThe paM0 ?, evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 rAyagihe Nayare guNasIlae ceie seNie rAyA celaNA devI sAmI samosarie parisA niggayA jAva parisA pajjuvAsati, teNaM kAleNaM 2 kAlI nAmaM devI camaracaMcAe rAyahANIe kAlavaDiMsagabhavaNe kAlaMsi sIhAsaNaMsi cauhiM sAmANiyasAhassIhiM cauhiM mayahariyAhiM sapari vArAhiM tihiM pasisAhiM sattahiM aNiehaM sattahiM aNiyAvahivatIhiM solasahiM Ayarakkha- devasAhassIhiM annehiM bahuehi ya kAlavaDiMsayabhavaNavAsIhiM asurakumArehiM devIhiM devehi ya saddhiM saMparivuDA mahayAhaya jAva viharai Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 zrutaskandhaH-2, varga:-1, adhyayana-1 imaMca NaM kevalakappaMjaMbuddIvaM 2 viuleNaM ohiNA AbhoemANI 2 pAsai, tattha samaNaM bhagavaMmahAvIraMjaMbuddIvera bhArahe vAserAyagihenagare guNasilaeceieahApaDisavaMuggahaMuggihittA saMjameNaMtavasA appANaMbhAvamANe pAsati ra ttA hatu cittamANaMdiyA pItimaNAjAva hayahiyayA sIhAsaNAoabbhuDheti 2 pAyapIDhAo pacoruhati 2 pAuyAomuyatira titthagarAbhimuhI sattaTTha payAI aNugacchati 2 vAmaMjA'aMceti 2 dAhiNaM jANuM dharaNiyalaMsi nihaTTa tikhutto muddhANaM dharaNiyalaMsi niveseti 2 IsiM paccuNNamai 2 kaDayatuDiyarthabhiyAto bhuyAto sAharati 2 karayala jAva kaTTa evaMda0 namo'tyu NaM arahaMtANaMjAva saMpattANaM namo'tyu NaM samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva saMpAviukAmassa caMdAmiNaMbhagavaMta tatthagayaM iha gae pAsau me samaNe bhagavaM mahAvIre tattha gae iha gayaMtikaTTha vaMdati 2 namaMsati ra sIhAsaNavaraMsi puratyAbhimuhA nisaNNA, tate NaM tIse kAlIe devIe imeyArUce jAva samuppaJjitthA-seyaM khalu me samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdittA jAva paJjuvAsittaettikaTTha evaM saMpeheti 2 Abhiogie deve sadAveti ra evaM va0--evaM khalu devA0 ! samaNe bhagavaM mahAvIre evaM jahA suriyAbho taheva ANattiyaM dei jAva divvaM suravarAbhigamaNajoggaM kareha ra jAva pacipaNaha, tevitaheva karettA jAvapaJcappiNaMti, navaraMjoyaNasahassavicchinnaM jANaM sesaM taheva taheva NAmagoyaM sAhei taheva naTTavihiM uvadaMsei jAva pddigyaa| bhaMtetti bhagavaM goyame samaNaM mahAvIraM vaMdati namasaMti 2 evaM va0-kAlieNaMbhaMte ! devIe sA divyA deviDDI 3 kahiM gayA0 kUDAgArasAlAdihato, aho NaM bhaMte ! kAlI devI mahiDDiyA, kAlieNaM bhaMte ! devIe sA divyA deviDDI 3 kiNNA laddhA kiNNa pattA kiNNA abhisamaNNagayA evaM jagA sUriyAbhassa jAva evaM khalu goyamA ! teNaM kAleNaM 2 iheva jaMbuddIve 2 bhArahe vAse AmalakappA nAmaM nayarIhotthAvaNNao aMbasAlavaNeceiejiyasattUrAyA, tatthaNaMAmalakappAe nayarIekAle nAmaMgAhAvatI hotthAaDDe jAva aparibhUe, tassa gaM kAlassa gAhAvaissa kAlasirI nAmaM bhAriyA hotthA, sukumAla jAva surUvA, tassa NaM kAlagassa gAhAvatissa dhUyA kAlasirIe mAriyAe attayA kAlI nAmaMdAriyA hotyA, vaSvAvaDukumArIjuNNA juNNakumArI paDiyapuyatthaNI nimvinnavarA varaparivajjiyAvi hotyA, teNaM kAleNaM 2 pAse arahA purisAdANIe Aigare jahA baddhamANasAmI navaraM navahatthussehe solasahiMsamaNasAhassIhiM aTTattIsAeajjiyAsAhassIhiM saddhiM saMparivuDe jAva aMbasAlavaNe samosaDhe parisA Ni jAva pajuvAsati, tateNaMsAkAlIdAriyAimIsekahAeladdhaDAsamANI haTThajAvahiyayA jeNeva ammApiyaro teNeva uvA02 karayala jAvaevaM va0-evaM khalu ammayAo! pAse arahA purisAdANIe Aigare jAva viharati, taM icchAmi NaM ammayAo ! tubbhehiM abbhaNunnAyA samANI pAsassa arahao purisAdANIyassa pAyavaMdiyA gamittae?, ahAsuhaM devA0! mA paDibaMdhaM karehi, tate NaM sA kAliyA dAriyA ammApiIhiM abbhaNunAyA samANI haTTa jAva hiyayANhAyA kayabalikammA kayakouyamaMgalapAyacchitA suddhappavesAI maMgallAtiM vatyAti pavvara parihiyA appamahagyAbharaNAlaMkiyasarIrAceDiyAcakkavAlaparikiNNAsAto gihAto paDinikkhamatirajeNeva bAhiriyA uvaTThANasAlA jeNeva dhammiya jANappavare teNeva uvA02 dhammiyaM jANavaraM durUDhA, tate Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 jJAtAdharmakathAGga sUtram-2/1/1/220 NaM sA kAlI dAriyA dhammiyaM jANapavaraM evaM jagA dovatI jAva paJjavAsati, tate NaM pAse arahA purisAdANIe kAlIe dAriyAe tIse yamahatimahAlayAe parisAe dhammaM kahei, tateNaM sA kAlI dAriyA pAsassa arahao purisAdANIyassa aMtie dhamma soccA nisamma haTTa jAva hiyayA pAsaM arahaM purisAdANIyaM tikkhutto vaMdati namasati 2 evaM ya0-- sadahAmiNaM bhaMte ! nigaMdha pAvayaNaMjAva se jaheyaM tubhevayaha, janavaraM devA0 ammApiyaro ApucchAmi, tate NaM ahaM devANuppiyANaM aMtie jAva pavvayAmi, ahAsuhaM devA0! tate NaM sA kAlI dAriyA pAseNaM arahayA purisAdANIeNaM evaM vuttA samANI haTTa jAva hiyayA pAsaMarahavaMdati 2 tameva dhammiyaM jANappavaraMduruhati 2 pAsassa arahao purisAdANIyassa aMtiyAto aMbasAlavaNAoceiyAo paDinikkhamatira jeNeva AmalakappA nayarI teNeva uvA0 2 AmalakappaMnayariMmajjhamajheNaMjeNevabAhiriyAuvaTThANasAlA teNeva uvA02 dhammiyaM jANapavaraM Thaveti 2 dhammiyAo jANappavarAo paccoruhati 2 jeNeva ammApiyarA teNeva uvA02 karayala evaM0-evaM khalu ammayAo! mae pAsassa arahato aMtiedhamme nisaMte se'viya dhamme icchie paDicchie abhirUtie, taeNaM ahaM ammayAo! saMsArabhaviggA bhIyA jammaNamaraNANaM icchAmi NaM tubhehiM abbhaNunnAyA samANI pAsassa arahato aMtie muMDA bhavittA AgArAto anagAriyaM pavvatittae, ahAsuhaM devA0 ! mA paDibaMdha ka0, tate NaM se kAle gAhAvaI vipulaM asanaM 4 uvakkhaDAveti 2 mittanAiniyagasayaNasaMbaMdhipariyaNaM AmaMtetira tato pacchA bahAejAva vipuleNaM puSphavasthagaMdhamallAlaMkAreNaM sakArettA sammANettAtaraseva mittanAtiniyagasayaNasaMbaMdhipariyaNassa puratokAliyaMdAriyaMseyApIehiM kalasehiM pahAveti 2 savvAlaMkAravibhUsiyaM kareti 2 purisasahassavAhiNIyaM sIyaM duruheti 2 mitta nAiniyagasayaNasaMbaMdhipariyaNeNaM saddhiM saMparivuDA sabbiDDIe jAva raveNaM AmalakappaM nayari majhamajheNaM niggacchati 2 jeNeva aMbasAlavane ceie teNeva uvA0 2chattAie tityagarAisae pAsati 2 sIyaM Thavei 2 kAliyaM dAriyaM ammApiyaro purao kAuM jeNeva pAse arahA purisA0 teNeva uvA02 vaMdai namasai 2ttA evaM va0-evaM khalu devA0! kAlIdAriyA amhaMdhUyA iTTA kaMtA jAva kimaMga puna pAsaNayAe?, esaNaM devA0 ! saMsArabhaubbiggA icchai devANuppiyANaM aMtie muMDA bhavitANaM jAva pavvaittae, taM eyaM NaM devANuppiyANaM sissiNibhikkhaM dalayAmo paDicchaMtu NaM devANuppiyA! sissiNibhikkhaM, ahAsuhaM devANuppiyA! mApaDibaMdha, tateNaM kAlI kumArI pAsa arahaM vaMdati 2 uttarapuracchimaM disibhAgaM avakkamati 2 sayameva AbharaNamallAlaMkAraM omuyati 2 sayameva loyaM kareti 2 jeNeva pAse arahA purisAdANIe teNeva uvA02 pAsaM arahaM tikhutto vaMdati 2 evaM va0-Alitte NaM bhaMte ! loe evaM jahA devAnaMdA jAva sayameva pavvAviuM, tate NaM pAse arahA purisAdAnIe kAliM sayameva pupphacUlAe ajjAe sissiNiyattAe dalayati, tate NaM sA puSkaghUlA ajjA kAliM kumAri sayameva pavAveti, jAva uvasaMpajittANaM viharati, tate NaM sA kAlI ajA jAyA IriyAsamiyA jAva guttabaMbhayAriNI, tate NaM sA kAlI ajjA pupphacUlAajAe aMtie sAmAiyamAiyAti ekkArasa aMgAI ahijjai bahUhiM cauttha jAva Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH-2, varga:-1, adhyayanaM-1 255 viharati, tate NaMsA kAlI ajA annayA kayAti sarIrabAusiyA jAyA yAvi hotthA, abhikkhaNaM 2 hatyedhovai pAedhovaisIsaMdhovai muhaM dhovai thaNaMtarAiMdhovai kakkhaMtarANidhovati gujjhatarAI dhovai jattha 2 viyaNaM ThANaM vA sejaM vANisIhiyaM vA cetei taMpuvAmeva abbhukkhettA tato pacchA Asayati vA sayai vA,tate NaMsA puSpacUlA ajA kAliM ajaM evaM va0-no khalu kappati devA0! samaNINaM niggaMdhINaM sarIrabAusiyANaM hottae tumaM ca NaM devANuppiyA ! sarIrabAsiyA jAyA abhikkhaNaM 2 hatye dhovasi jAva AsayAhi vA sayAhi vA taM tumaM devANuppie! eyassa ThANassa Aloehi jAva pAyacchittaM paDivajAhi, tate NaM sA kAlI anjA pupphacUlAe ajAe eyama4 no ADhAti jAya tusiNIyA saMcikRti, tate NaM tAo pupphacUlAo ajJAo kAliM ajaM abhikkhaNaM ra hIleMti nidati viMsaMti garihaMti avamaNNaMti abhikkhaNaM 2 eyamadvaM nivAreti, tate NaM tIse kAlIe ajAe samaNIhiM niggaMdhIhiM abhikkhaNaM 2 hIlijamANIe jAla vArijjamANIe imeyAsave abbhathie jAva samuppajjitthAjayA NaM ahaM AgAravAsaM maje vasitthA tayA NaM ahaM sayaMvasA jappibhiiMca NaM ahaM muMDe bhavittA AgArAoanagAriyaM pavvatiyA tappabhiiMcaNaM ahaM paravasAjAyA, taMseyaM khalu mama kallaM pAuppabhAyAe rayaNIe jAva jalaMte pADikkiyaM uvassayaM uvasaMpaJjittA NaM viharittaettika? evaM saMpeheti 2 kallaM jAva jalate pADiekaM uvassayaM giNhati, tattha NaM anivAriyA anohaTTiyA sacchaMdamatI abhikkhaNaM 2 hatye dhoveti jAva Asayai vA sayai vA, taeNaMsAkAlI ajA pAsatyA pAsatyavihArIosannAosannavihArIkusIlA 2 ahAchaMdA 2 saMsattAra bahUNi vAsANisAmanapariyAgaM pAuNai 2 addhamAsiyAe saMlehaNAe attANaM jhUseti 2 tIsaM bhattAiM anasaNAechaei 2 tassa ThANasa anAloiyaapaDikkaMtA kAlamAse kAlaM kiccA camaracaMcAe rAyahANIekAlavaDiMsaebhavaNeuvavAyasabhAedevasayaNijaMsi devadUsaMtariyA aMgulassa asaMkhejjAibhAgamettAe ogAhaNAekAlIdevIttAeuvavannA, tateNaMsAkAlI devI ahuNovavannA samANI paMcavihAe pajattIejahA sUriyAbho jAvala bhAsamaNapajattIe, tateNaM sA kAlI devI cauNhaM sAmANiyasAhassINaMjAva annesiMca bahUNaM kAlavaDeMsagabhavaNavAsINaM asurakumArANaM devANayadevINa ya AhevacaMjAva viharati, evaM khalu go0! kAlIe devIe sA divvA deviTI 3 laddhA pattA abhisamannAgayA, kAlIeNaM bhaMte! devIe kevatiyaM kAlaM ThitI pannattA?, go0! aDDAijAI paliovamAiMThiI pannattA, kAlI gaM bhaMte ! devI tAo devalogAo anaMtaraM uvavaTTittA kahiM gacchihiti kaha uvavajihiti?, go0! mahAvidehe vAse sijjhihiti, evaMkhalujaMbU!samaNeNaMjAva saMpatteNaM paDhamavaggassa paDhamajjhayaNassa ayamaDhe pnntettibemi| vR.sarvaH sugamaH, navaraM 'kiNNA laddhattiprAkRtatvAt kena hetunA labdhA-bhavAntare upArjitA prAptA-devabhave upanItA abhisamanvAgatA-paribhogataH upayoga prApteti, 'vaDDa'tti bRhatI vayasA saiva bRhattvAdapariNItattvAcabRhatkumArI jIrNAzarIrajaraNAvRddhetyarthaH saivajIrNatvApariNatvAbhyAM jIrNakumArI jIrNazarIratvAdeva patitaputastanI-avanatigatanitambadezavakSojA nirviNNAzca varA:-pariNetAro yasyAH sA nirviNNavarA ata eva varaparivarjiteti, zeSaM sUtrasiddham / / zrutaskandha :--2, varga:-1, adhyayanaM 1 --samAptam Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 jJAtAdharmakathAGga sUtram-2/1/2/221 (dharga:-1 adhyayanaM-2-rAI) mU. (221) jatiNaMbhaMte! samaNeNaMjAva saMpatteNaMdhammakahANaM paDhamassa vaggassa paDhamajjhayaNassa ayamaDhe pa0 bitiyassaNaM bhaMte ! ajjhayaNassa samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaMjAva saMpatteNaM ke0 aDhe pannate?, evaMkhalu jaMbU! teNaM kAleNaM2 rAyagihe nagare guNasIlae ceie sAmI samosaDhe parisA niggayA jAva paJjuvAsati, teNaM kAleNaM 2 rAI devI camaracaMcAe rAyahANIeevaM jahA kAlI taheva AgayA naTTavihiM uvadaMsettA paDigayA, bhaMtettibhagavaMgo0! pubvabhavapucchA, evaMkhalu go0 teNaMkAleNaM 2 AmalakappA nayarI aMbasAlavane ceie jiyasattU rAyA rAI gAhAvatI rAIsirI rAI dAriyA pAsassa samosaraNaM rAI dAriyA jaheva kAlI taheva nikkhaMtA taheva sarIrabAusiyA taM ceva savvaMjAva aMtaM kaahiti| evaM khalu jaMbU! viiyajjhayaNassa nikkhevao 2 / (varga:1-adhyayanaM-3-rayaNI mU. (222) jati NaM bhaMte ! taiyajjhayaNassa ukkhevato, evaM khalu jaMbU ! rAyagihe nayare guNasilae ceie evaM jaheva rAtI taheva rayaNIvi, navaraM AmalakappA nayarI rayaNI gAhAvatI rayaNasirI bhAriyA rayaNI dAriyA sesaM taheva jAva aMtaM kAhiti3 / (vargaH1 adhyayanaM-4-vitha ) mU. (223) evaM vijUviAmalakappA nayarI vijjugAhAvatI vijjusiribhAriyA vijudAriyA sesaMtaheva 4 // (varga:-1 adhyayanaM-5-meghA) mU. (224) evaM mehAvI AmalakappAe nayarIe mehe gAhAvatI mehasiri bhAriyA mehA dAriyA sesaM taheva 5 / evaM khalu jaMbU samaNeNaM jAva saMpatteNaM dhammakahANaM paDhamassa vaggassa ayamaDhe pnnte| (vargaH2 adhyayAni-1-5) mU. (225) jati NaM bhaMte! samaNeNaM jAva saMpatteNaM doccassa vaggassa ukkhevao, evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM doccassa vaggassa paMca ajjhayaNA paM0, taM0-suMbhA nisuMbhA raMbhA niraMbhAmadaNA, jatiNaM bhaMte! samaNeNaMjAvasaMpatteNaMdhammakahANaMdoccassa vaggassapaMca ajjhayaNA paM0, doccassa NaM bhaMte ! vaggassa paDhamajjhayaNassa ke0 aTTe paM0?, evaM khalu jaMbU! teNaM kAleNaM 2 rAyagihe nayare guNasIlae ceie sAmI samosaDho parisA NiggayA jAva paJjuvAsati, teNaMkAleNaM 2 suMbhA devI balicaMcAe rAyahANIe suMbhavaDeMsae bhavaNe subhaMsi sIhAsaNaMsi kAlIgamaeNaM jAva NaTTavihiM uvadaMsetA jAva paDigayA, puvvabhavapucchA, sAvatthI nayarI kohae ceie jiyasattU rAyA suMbhegAhAvatI suMbhasirI bhAriyA suMbhA dAriyA sesaM jahA kAliyA Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 257 zrutaskandhaH-2, vargaH-2, adhyayanaM-5 navaraM achuTTAtiM paliovamAiM ThitI, evaM khalu jaMbU ! nikkhevao ajjhayaNassa evaM sesAvicattArialjhayaNA, sAvatthIenavaraMmAyA piyA sarisanAmayA, evaM khalu jaMbU! nisnevao bitIyavaggassa ! (varga-3-adhyayanAni-1....54) mU. (226) ukkhevao taiyavaggassa evaM khalu jaMbU! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM jAta saMpatteNaM taiyassa vaggassa caupaNNaM ajjhayaNA pannattA, taM0-paDhame ajjhayaNe jAva caupannati ajjhayaNe, jatiNaM bhaMte ! samaNeNaM jAva saMpatteNaM ke aDhe pannate?, evaM khalu jaMbU! teNaM kAleNaM 2 rAyagihe nayare guNasIlae ceie sAmI samosarTa parisa NiggayA jAva pajjuvAsati, teNaM kAleNaM 2 ilA devI dharaNIe rAyahANIe ilAvaDasae bhavaNe ilasi sIhAsaNaMsie kAlIgamaeNaMjAva naTTavihiM uvadaMsettA paDigayA, pubvabhavapucchA, vANArasIe nayare kAmamahAvaNe ceie ile gAhAvatI ilasirI bhAriyA ilA dAriyA sesaM jahA kAlIe navaraMdharaNassa uggamahisittAeuvavAo sAtiregaaddhapaliovamaThitI sesaMtaheva, evaM khalu niklevao paDhamajjhayaNassa, evaM kamA saterA soyAmaNI iMdA ghaNA vijuyAvi, savvAo eyAo dharaNassa aggamahisIo eva, ete cha ajjhayaNA veNudevassavi avisesiyA bhANiyavvA evaM jAva gosassavi ee ceva cha ajjhayaNAevamete dAhiNilANaM iMdANaM cauppaNNaM ajjhayaNA bhavaMti, savvAovi vANArasIe kAmamahAvaNe ceie taiyavaggassa nikhevo|| (varga:-4-adhyayanAni-1-54) cautthassa ukkhevao, evaM khalu jaMbU! samaNeNaMjAva saMpatteNaMdhammakahANaM cautthavaggassa cauppaNNaM ajjhayaNA paM0, taM0-- paDhame ajjhayaNe jAva cauppannaime ajjhayaNe, paDhamassa ajjhayaNassa ukkhevao go0! evaM khalu jaMbU! teNaM kAleNaM 2 rAyagihe samosaraNaM jAva parisA paJjuvAsati, teNaM kAleNaM 2 rUyA devI rUyANaMdA rAyahANI rUyagavaDiMsae bhavaNe rUyagaMsi sIhAsaNaMsijahA kAlIe tahA navaraM puvvabhave caMpAe puNNabhadde cetie rUyagagAhAvaI rUyagasirI bhAriyA rUyA dAriyA sesaM taheva, navaraM bhUyAnaMda aggamahisittAe uvavAo desUrNa paliovamaM ThiI nikkhevao, evaM khalu surUyAvi rUyaMsAvi rUyagAvatIvi rUyakatAvi rUyappabhAvi, eyAo ceva uttarillANaM iMdANaM bhANiyavvAo jAva mahAghosassa, nikkhevao cautthavaggassa / / (vargaH-5 adhyayanA ni-1...54 ) paMcamavaggassa ukkhevao, evaM khalu jaMbU ! jAva battIsaM ajjhayaNApaM0, taM0mU. (230) kamalA kamalappabhA caiva, uppalA ya sudNsnnaa| . svavatI bahurUvA, sUrUvA subhagAviya / / 17[17] Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 jJAtAdharmakathAGga sUtram-2/5/1-54/231 mU. (231) puNNA bahuputtiyA ceva, uttamA bhaariyaavi| paumA vasumatI ceva, kaNagA kaNagappabhA / / mU. (232) baDeMsA keumatI ceva, vairaseNA ryippiyaa| rohiNI namiyA ceva, hirI puSphavatItiya // mU. (233) bhuyagA bhuyagavatI ceva, mhaakcchaa'praaiyaa| sughosA vimalA ceva, sussarA ya sarasvatI / / __ukkhevao paDhamajjhayaNassa, evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 rAyagihe samosaraNaM jAva parisA pajuvAsati, teNaMkAleNaM 2 kamalA devI kamalAe rAyahANIe kamalavaDeMsaebhavaNe kamalaMsi sIhAsaNesi sesaM jahA kAlIe taheva navaraM puvvabhave nAgapure nayare sahasaMbavaNe ujjJANe kamalassa gAhAvatissa kamalasirIe bhAriyAe kamalA dAriyA pAsassa0 aMtie nikkhaMtA kAlassa pisAyakumAridassa aggamahisI addhapaliovamaM ThitI, evaM sesAvi ajjhayaNA dAhiNillANaM vANamaMtariMdANaM, bhANiyavAo savvAo nAgapure sahasaMbavane ujjANe mAyA piyA dhUyA sarisanAmayA, ThitI addhapaliovamaM / (varga:-6-adhyayanAni- 1...32) mU. (234) chaTThovi vaggo paMcamavaggasariso, navaraM mahAkAliMdANaM uttarilalANaM iMdANaM agamahisIopubbabhavesAgeyanayare uttarakuruujANemAyA piyA dhUyA sarisaNAmayA sesNtNcev| (vargaH-7 adhyayanAni-1-4) mU. (235) sattamasa vaggassa uvakhevao, evaM khalu jaMbU ! jAva cattAri ajjhayaNA paM0, taM0-sUrappabhA AyavA acimAlI pabhaMkarA, paDhamajjhayaNassa ukkhevao, evaM khalu jaMbU! teNaM kAleNaM 2 rAyagihe samosaraNaM jAva parisA paJjuvAsai, teNaM kAleNaM 2 sUrappabhA devI sUraMsi vimANaMsisUrappabhaMsi sIhAsaNaMsi sesaMjahA kAlIe tahA navaraMpuvvabhavo arakkhurIenayarIesUrappabhassa gAhAvaissa sUrasirIe bhAriyAe surappabhAdAriyA sUrassaaggamahisI ThitI addhapaliovamaM paMcahiM vAsasaehiM amahiyaM sesaMjahA kAlIe, evaM sesAovi savvAo arakkhurIe nyriie| (vargaH-8-adhyayanani-1-4) mU. (236) aTThamassa ukkhevao, evaM khalu jaMbU ! jAva cattAri anjhayaNA paM0, taM0-caMdappabhA dosiNAbhA acimAlI pabhaMkarA, paDhamassa ajjhayaNassa ukkhevao, evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM 2 rAyagihe samosaraNaM jAva parisApajuvAsati, teNaM kAleNaM caMdappabhA devI caMdappabhaMsi vimANaMsi caMdappamaMsi sIhAsaNaMsi sesaM jahA kAlIe, navaraM puvabhave mahurAe nayarIe bhaMDivaDeMsae ujANe caMdappabhegAhAvatI caMdasirI bhAriyA caMdappabhAdAriyAcaMdassa aggamahisI ThitI addhapaliovamaM paNNAsAe vAsasahassehiM amahiyaM sesaM jahA kAlIe, evaM sesAovi mahurAe nayarIe mAyApiyarovi dhUyAsarisaNAmA / Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaskandhaH -2, varga: 9, adhyayanaM - 9-8 varga:- 9 adhyayanAni - 1...8 mU. (237) navamassa ukkhevao, evaM khalu jaMbU ! jAva aTTha ajjhayaNA paM0, taM0 - paumA sivAya satI aMjU rohiNI navamiyA acalA accharA, paDhamajjhayaNassa ukkhevao, evaM khalu jaMbU teNaM kAleNaM rAyagihe samosaraNaM jAva parisA pajuvAsai, teNaM kAleNaM 2 paumAvaI devI sohamme kappe paumavaDeMsae vimANe sabhAe sahammAe paumaMsi sIhAsAMsi jahA kAlIe evaM aTThavi ajjhayaNA kAlIgamaeNaM nAyavvA, navaraM sAvatthIe do jaNIo hatthiNAure do jaNIo kaMpillapure do jaNIo sAgeyanayare do jaNIo paume piyaro vijayA mAyarAo savvAo' vi pAsarasa aMtie pavvatiyAo sakkassa aggamahisIo ThiI satta paliobamAI mahAvidihe vAse aMtaM kAhiti / varga: :- 10 - adhyayanAni - 1... 8 259 mU. (238) dasamassa ukkhevao, evaM khalu jaMbU ! jAva aTTha ajjhayaNA paM0 taM0mU. (239) kaNhA ya kaNharAtI rAmA taha rAmarakkhiyA vasU yA ! vasuguttA vasumittA vasuMdharA ceva IsANe // mU. (240) paDhamajjhayaNassa ukkhevao, evaM khalu jaMbU ! teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe samosaraNaM jAva parisA pajjuvAsati, teNaM kAleNaM 2 kaNhA devI IsANe kappe kaNhavaDeMsae vimANe sabhAe suhammAe kaNhaMsi sIhAsAMsi sesaM jahA kAlIe evaM aDavi ajjhayaNA kAlIgamaeNaM neyavvA, navaraM puvvabhave vANArasIe nayarIe do jaNIo rAyagihe nayare do jaNIo sAvatthIe nayarIe do jaNIo kosaMbIe nayarIe do jaNIo rAme piyA dhammA mAyA savvAo'vi pAsassa arahao aMtie pavvaiyAo pupphacUlAe ajjAe sissiNIyattAe IsANassa aggamahisIo ThitI nava paniovamAnaM mahAvidehe vAse sijjhihiMti vujjhihiMti mucirhiti savvadukkhANaM aMtaM kAhiti / evaM khalu jaMbU ! nikkhevao dasamavaggassa / / varga:- 10 - samAptaH mU. (241) evaM khalu jaMbU ! samaNeNaM bhagavayA mahAvIreNaM AdigareNaM titthagareNaM saMyasaMbuddheNaM purisottameNaM jAva saMpatteNa0 / dhammakahA suyakkhaMdhI samatto dasahiM vaggehiM nAyAdhammakahAo smttaao| zrutaskandhaH 2 - samAptaH namaH zrIvarddhamAnAya, zrIpArzvaprabhave namaH / zrImatsarasvatyai, sahAyebhyo namo namaH // vR. / / 1 / / // 2 // iha hi gamanikArthaM yanmayA vyUhayoktaM, kimapi samayahInaM tadvizodhyaM sudhIbhiH / nahi bhavati vidheyA sarvathA'sminnupekSA, dayitajinamatAnAM tAyinAM cAGgivarge / / Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 jJAtAdharmakathAGga suutrm--1-1-1||3|| pareSAM durlakSA bhavati hi vipakSAH sphuTamidaM, vizeSAd vRddhAnAmatulavacanajJAnamahasAm / nirAmnAyAdhIbhiH punaratitarAM mAdazajanaistataH zAstrArthe mai vacanamanadhaMdurlabhamiha / / // 4 // tataH siddhAntatattvajJaiH, svayamUhyaH prayatnataH / na punarasmadAkhyAta, eva grAhyo niyogtH|| // 5 // tathApi mA'stu me pApaM, saGghamatyupajIvanAt / vRddhAnyAsAnusArivAddhitArthaM ca prvRttitH|| tathAhi--kimapi sphuTIkRtamiha sphuTe'pyarthataH, sakaSTamatidezato vividhavAcanAto'pi yat / samarthapadasaMzrayAdviguNapustakebhyo'pi yat, parAtmahitahetave'nabhinivezinA cetasA // // 7 // yo jainAbhimataM pramANamanadhaM vyutpAdayAmAsivAn, prasthAnairvividhairnirasya nikhilaM bauddhAdi sambandhi tat / nAnAvRttikathAkathApathamatikrAntaM ca cakre tapo niHsambandhavihAramapratihatazAstrAnusArAttathA // // 8 // tasyAcAryajinezvarasya madavadvAdipratisparddhinaH, tabandhorapi buddhisAgara iti khyAtasya sUre vi| chandobandhanibaddhabandhuravacaHzabdAdisallakSmaNaH, zrIsaMvignavihAriNaH shrutnidheshcaaritrcuuddaamnneH|| // 9 // ziSyeNAbhayadevAkhyasUriNA vivRtiH kRtA / jJAtAdharmakathAGgasya, zrutabhaktyA samAsataH / / // 10 // nirvRtakakulanabhastalacandradoNAkhyasUrimukhyena / paNDitaguNena guNavapriyeNa saMzodhitA ceyam // // 11 // pratyakSaraM gaNanayA, granthAnaM vinizcitam / anuSTubhAM sahanANi, trINyevASTazatAni ca // // 12 // ekAdazasu zateSvatha viMzatyadhikeSu vikramasamAnAm / aNahilapATakanagare vijayadazamyAMca siddheyam / / 6 SaSThaM aGgasUtraM jJAtAdharmakathA-samAptam muni dIparatnasAgareNa saMzodhitA sampAdItA jJAtAdharmakathAGgasUtrasya abhayadevasUri viracitA TIkA prismaaptaa| Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1]. bhAvabharI vaMdanA jemanA dvArA sUtramAM guMthAyela jinavANIno bhavya vAraso vartamAnakAlIna "AgamasAhityamAM prApta thayo e sarve sUrivara Adi ArSa pUjyazrIonepaMcama gaNadhara zrI sudharmA svAmI | cauda pUrvadhara zrI bhadUbAha svAmI daza pUrvadhara zrI zabaibhavasUri (anAmI) sarve zruti vIra maharSio devavAcaka gaNi zrI zyAmAcArya devardhvigaNi kSamAzramaNa jinabhadra gaNi kSamAzramaNa saMghadAsagaNi siddhasena gaNi jinadAsa gaNi mahattara agasyasiMha sUri zIlAMkAcArya abhayadevasUri malayagirisUri kSemakIrtisUri haribhadrasUri AryarakSita sUri (?) droNAcArya caMdra sUri vAdivetAla zAMticaMdra sUri malladhArI hemacaMdrasUri zAMticaMdra upAdhyAya dharmasAgara upAdhyAya guNaratnasUrI vijaya vimalagaNi. RSipAla ! brahmamuni tilakasUri sUtra-niryukti-bhAgya-cUrNi-vRtti - AdinA racayitA anya sarve pUjyazrI vartamAna kAlina Agama sAhitya vArasAne saMzodhana-saMpAdana-lekhana Adi dvArA mudrIta amudrIta svarUpe rajU kartA | sarve zrutAnurAgI pUjya puruSone AnaMda sAgarasUrijI | caMdrasAgara sUrijI muni mANeka jina vijayajI punyavijayajI caturavijayajI bu vijayajI amaramunijI kanaiyAlAlajI lAbhasAgarasurijI AcArya tulasI caMpaka sAgarajI smaraNAMjali bAbu dhanapatasiMha ] pa0 becaradAsa pa0 jIvarAjabhAI pa0 rUpendrakumAra | paM0 hIrAlAla zruta prakAzaka sarve saMsthAo vIrabhadra gavAnadAsa Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] 400 45 Agama mULa tathA vivaraNanuM zloka pramANadarzaka koSTaka) krama | AgamasUtranAma | vRtti-kartA vRtti zloka pramANa zlokapramANa / 1. AcAra 2554 | zIlAGkAcArya 12000 | 2. sUtrakRta 2100 zIlAjhAcArya 12850 3. sthAna 3700 abhadevasUri 14250 4. | samavAya 1667 | abhayadevasUri 3575 5. bhagavatI 15751 abhayadevasUri 18616 / 6. jJAtAdharmakathA 5450 abhayadevasUri 3800 7. upAsakadazA 812 | abhayadevasUri 800 8. antakRddazA 900 abhayadevasUri 9. anuttaropapAtikadazA 192 | abhayadevasUri 100 10. |praznavyAkaraNa 1300 | abhayadevasUri 5630 |11. vipAkaMzruta 1250 | abhayadevasUri 900 |12. |aupapAtika 1167 abhayadevasUri 3125 13. | rAjaprazniya 2120 | malayagirisUri 3700 14. jIvAjIvAbhigama 4700 malayagirisUri 14000 prajJApanA 7787 malayagirisari 16000 16. sUryaprajJapti 2296 | malayagirisUri 9000 17. candraprajJapti 2300 malayagirisUri 9100 |18. jambUdvIpaprajJapti 4454 zAnticandraupAdhyAya 18000 19thI nirayAvalikA 1100 candrasUri 600 23. 1 (paJca upAGga) 24. catuHzaraNa 80 | vijayavimalayagaNi (?) 200 25. Atura pratyAkhyAna 100 guNaratnasUri (avacUri) (?) 150 |26. mahApratyAkhyAna 176 AnandasAgarasUri (saMskRtachAyA) | 176 | 27. bhaktaparijJA 215 | AnandasAgarasUri (saMskRtachAyA) 215 28. tandula vaicArika 500 vijayavimalagaNi (?) 500 |saMstAraka 155 guNarala sUri (avacUri) 110 gacchAcAra 175 | vijayavimalagaNi 1560 31. gaNividyA 105 AnandasAgarasUri (saMskRtachAyA) 105 29. Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] * vRtti / 837 40. krama AgamasUtranAma * mUla vRtti-kartA zloka pramANa zlokapramANa 132. | devendrastava 375 |AnandasAgarasUri (saMskRta chAyA) 375 |33. maraNasamAdhi * 837 AnandasAgarasUri (saMskRta chAyA) 34. | nizItha 821 jinadAsagaNi (cUNi) 28000 (saGghadAsagaNi (bhASya) 7500 35. | bRhatkalpa 473 malayagiri+kSemakIrti 42600 saGghadAsagaNi (bhASya) 7600 36. vyavahAra 373 | malayagiri 34000 | saGghadAsagaNi (bhASya) 6400 | 37. | dazAzrutaskandha 896 - ? - (cUrNi) 2225 38. jItakalpa - 130 | siddhasenagaNi (cUNi) 1000 39. | mahAnizItha 4548 Avazyaka 130 haribhadrasUri 22000 41. | opaniyukti ni.1355 | droNAcArya (?)7500 piNDaniyukti * ni. 835 | malayagirisUri 7000 42. dazavakAlika 835 haribhadrasUri 43. | uttarAdhyayana 2000 zAMtisUri 16000 44. nandI 700 malayagirisUri 45. | anuyogadvAra 2000 maladhArIhemacandrasUri 5900 ___ noM:(1) 61 45 bhAgama sUtromA vartamAna ANe 58 1 thI 11 aMgasUtro, 12 thI 23 upAMgasUtro, 24thI33 prakIrNakasUtro 34thI 36 chedasUtro, 40 dhI43 mULasUtro, 44-45 cUlikAsUtronnAmeDala prasiddha che. (2) ukta zloka saMkhyA ane upalabdha mAhitI ane pRSTha saMkhyA AdhAre noMdhela che. jo ke te saMkhyA mATe matAMtara to jovA maLe ja che. jemake AcAra sUtramAM 2500, 2554, 255 evA traNa zloka pramANa jANavA maLela che. Avo mata-bheda anya sUtromAM paNa che. (3) 651 vRtti-Ruled nodha che te mame 38 saMpAina bhu4manI cha. d sivAyanI 48 ... vRtti-cUrNi satya bhudrita amudrita avasthAmA 5905 cha 4. (4) gacchAcAra bhane maraNasamAdhi nAvi caMdAvejjhaya bhane vIrastava prakIrNaka bhAve cha.4 me "AgamasuttANi" mAM bhUNa 3the bhane "mamamahA5'mA bhakSarazaH gujarAtI anuvAda rUpe Apela che. temaja nItattva jenA vikalpa rUpe che e 7000 7732 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] paMcattvanuM mApya ame 'gAmanujJAni'mAM saMpAdIta karyuM che. (5) auSa ane viSNu e baMne niryukti vikalpe che. je hAla mULasUtra rUpe prasidhdha che. je baMnenI vRtti ame ApI che. temaja temAM mALanI gAthAo paNa samAviSTa thaI che. (6) cAra prIja sUtro ane mahAnizIya e pAMca AgamanI koI vRtti Adi upalabdha thavAno ullekha maLato nathI. prajI nI saMskRta chAyA upalabdha che tethI mUkI che. nizIya-vajJA-nitaSae traNenI vRtti ApI che. jemAM vaza ane nIta' e baMne uparavRtti maLatI hovAno ullekha che, paNa ame te meLavI zakyA nathI. jyAre nizitha upara to mAtra vIsamA uddezaHnI ja vRtti no ullekha maLe che. * vartamAna kALe 45 AgamamAM upalabdha nittiH krama niyukti 1. |AvA-nivRtti 2. sUtrakRta-niryukti rU. vRkalpa-nivRtti 4. vyavahAra- niyukti dazAzruta0-niryukti . zlokapramANa krama niyukti 450 265 180 6. Avazyaka - niyukti 7. oghaniyukti 8. piNDaniryukti 9. dazavaikAlika niyukti 10. uttarAdhyayana-niryukti noMdha : - zlokapramANa 2500 1355 (1) ahIM Apela zloka pramALa e gAthA saMkhyA nathI. '32 akSarano eka zloka'1 e pramANathI noMdhAyela oja pramANa che. 835 500 goo (2) * vRhattva ane vyavahAra e baMne sUtronI nirmutti hAla bhASya mAM bhaLI gaI che. jeno yathAsaMbhava ullekha vRttiAra maharSi e bhASya uparanI vRttimAM karyo hoya tevuM jovA maLela che. (3) soya ane pinDa niyukti svataMtra mUtrajJAAma svarUpe sthAna pAmela che tethI tenuM svataMtra saMpAdana gama-41 rUpe thayela che. (temaja A saMpAdanamAM paNa che.) (4) bAkInI cha nivRttimAMthI dazAzrutanya nivRtti upara vRtti ane anya pAMca nirvavighna uparanI vRtti ame amArA saMpAdanamAM prakAzIta karI che. jyAM A cha niryuvijJa spaSTa alaga joI zakAya che. (5) nittikartA tarIke madravAdusvAmI no ullekha ja jovA maLe che, Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama 1. 2. 3. 4. 5. [5] vartamAna kALe 45 AgamamAM upalabdha mAbaM bhASya nizISa bhASya vRhatkalpabhASya vyavahArabhASya paJcakalpabhASya jItakalpabhASya zlokapramANa krama 6. 7. 7500 7600 6400 8. 3185 9. 3125 10. bhASya noMdha : (1) nizISa, bRhatkalpa ane vyavahArabhASya nA DartA saGghadAsagaNi hovAnuM bhagAya che. abhArA saMpAddanamAM nizISa bhASya tenI cUrNi sAthai jane bRhatkalpa tathA vyavahAra bhASya tenI-tenI vRtti sAdhe samAviSTa thayuM che. (2) paJcakalpabhASya abhA2za AgamasuttANi bhAga-38 mAM prAzIta thayuM. (3) AvazyakabhASya bhAM gAthA prabhAsa 483 sacyuM mAM 183 gAthA mULabhASya 35 che bhane 300 gAthA anya bheDa bhASyanI che chenI samAveza Avazyaka sUtra-saTIkaM bhAM aryo che. [bhe } vizeSAvazyaka bhASya bhUSaNa prasidhdha thayuM chepArA te samagra Avazyaka sUtra- 52nuM bhASya nathI jane adhyayana anusAranI alaga alaga vRtti Adi peTA vivaraNo to gavazya ane nItattva e baMne upara maLe che, jeno atre ullekha ame karela nathI.] - AvazyakabhASya oghaniyuktibhASya piNDaniryuktibhASya * dazavaikAlikabhASya uttarAdhyayanabhASya (?) (4) oghaniyukti, piNDaniryukti, dazavaikAlikabhASya no sabhAveza tenI tenI vRtti bhAM thyo 4 che. pArA teno rtA vizeno ullekha amone bhaNesa nathI. [ oghaniyukti upara 30 zloka pramANa mAthyano ullekha paNa jovA maLela che. (5) uttarAdhyayanabhASyanI gAthA niyuktibhAM lajI gayAnuM saMbhaNAya che (?) (I) yA rIte aMga - upAMga prakIrNaka cUlikA ne 35 Agama sUtro (parano DoI mALano ullekha amArI jANamAM Avela nathI. koIka sthAne sAkSI pATha-Adi sva3pe bhASyagAthA bhevA bhajeche. (7) bhASyakartA tarI mukhya nAma saGghadAsagaNi bhevA bhaNesa che tema4 jinabhadragaNikSamAzramaNa ne siddhasena gaNi no para usle bhaNe che. uTalAMs bhASyanA DartA ajJAta ja che. - gAthApramANa 483 322 46 63 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [6] vartamAna aNe 45 khAgabhabhAM upalabdha cUrNiH zlokapramANa krama 9. 10. paJcakalpacUrNi 11. jItakalpacUrNi 12. AvazyakacUrNi krama cUrNi ra-cUrNi 1. AcAra 2. sUtrakRta - cUrNi 3. bhagavatI - cUrNi 4. jIvAbhigama - cUrNi 5. jaMbUdvIpaprajJapti - cUrNi 6. nizIthacUrNi 7. vRhatkalpacUrNi 8. vyavahAracUrNi cUrNi dazAzrutaskandhacUrNi 8300 9900 3114 1500 1879 28000 16000 15. nandIcUrNi 1200 13. | dazavaikAlikacUrNi 14. uttarAdhyayanacUrNi 16. anuyogadAracUrNi noMdha : (1) (3/9 18 cUrNimAMthI nizItha, dazAzrutaskandha, jItakalpa khe trAza cUrNi abhArA mA saMpAdanamAM samAvAI gayela che. zlokapramANa 2225 3275 1000 18500 7000 5850 1500 2265 (2) AcAra, sUtrakRta, Avazyaka, dazavaikAlika, uttarAdhyayana, nandI, anuyogadvAra e sAta rUri pUjyapAda AgoddhAraka zrI e prakAzIta karAvI che. (3) dazavaikAlikabhI bhI bher3a cUrNi 4 agatsyasiMhasUrikRta che tenuM prakAzana pUbhya zrI punyavijayajIe karAvela che. (4) jaMbUdvIpaprajJapticUrNi vize TIrAsAsa apaDIyA azrArthacihna utsuM Dare che. bhagavatI cUrNi to bhajeSTha che, pAzaka prAzIta dhaI nathI. tebha4 vRhatkalpa, vyavahAra, padmavattva e traNa hastaprato ame joI che paNa prakAzIta thayAnuM jANamAM nathI. ( 4 ) cUrNikAra tarI jinadAsagaNimahattarantuM nAma mukhyatve saMbhaNAya che sAnA bhate amuka cUrNanA kartAno spaSTollekha maLato nathI. "bhAgama-paMthAMgI" kheDa yintya pAjata " 1 vartamAna kALe prApta Agama sAhityanI vicAraNA pachI kharekhara AgamanA pAMca aMgomAM keTaluM ane zuM upalabdha che te jANyA pachI eka prazna thAya ke Agama paMcAMgI nI vAto DeTasI vintya che. aMga-upAMga-prakIrNaka-cUlikA khe upa yAgamo (52 mApya nathI. eTale 35 AgamanuM eka aMga to aprApya ja banyuM. sUtra paratve upalabdha niryukti phakta cha che. eTale 39 AgamonuM eka aMga aprApya ja banyuM. A rIte jyAMDa bhASya, jhyAM niyukti bhane jyAM cUrNina / bhAve vartamAna aje suvyavasthita paMcAMgI kheDa mAtra Avazyaka sUtra bhI galAya. 2 naMdIsUtra bhAM paMcAMgI ne pahale saMgrahaNI, pratipatti jo vagerenA patra (seja che. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [7] ( 45 Agama aMtargata vartamAna kALe upalabdha vibhAgo ) sUicanA:- ame saMpAdita karela sAmasuttaLi-saTI mAM bekI naMbaranA pRSTho . upara jamaNI bAju mA masUtra nA nAma pachI aMko Apela che. jemake 132/54 vagere. A aMko te te AgamanA vibhAgIkaraNane jaNAve che. jemake khAvAmAM prathama aMka zratadhano che tenA vibhAga rUpe bIjo aMka pUjA che tenA peTA vibhAga rUpe trIjo aMka adhyayanano che. tenA peTA vibhAga rUpe cotho ekaddezava no che. tenA peTA vibhAga rUpe chello aMka mUno che. A mUna gadya ke padya hoI zake. jo gadya hoya to tyAM peregrApha sTAIlathI ke chUTu lakhANa che ane thA/padya ne padyanI sTAIlathI I - || goThavela che. ' pratyeka Agama mATe A rIte ja oblikamAM (7) pachI nA vibhAgane tenA tenA peTA-peTA vibhAga samajavA. jyAM je-te peTA vibhAga na hoya tyAM (-) oblika pachI Desa mukIne te vibhAga tyAM nathI tema sucaveluM che.] (9) AcAra - zrutaskandhaH/cUlA/adhyayana/uddezakaH/mUlaM "nA nAmaka peTA vibhAga bIjA zrutaskandha mAM ja che. (2) sUtrakRta * zrutaskandhaH/adhyayanaM/uddezakaH/mUlaM (3) thAna - thAnadhyayanamUna (4) samavAya - savI:mUrta (5) bhagavatI - zataka/varga:-aMtarazataka/uddezakaH/mUlaM ahIM zatakanA peTA vibhAgamAM be nAmo che. (1) : (2) aMtarIta kemake zA 21, 22, 23 mAM zata nA peTA vibhAganuM nAma : jaNAvela che. zata * rUrU, rU4,35,36,40 nA peTA vibhAgane saMtazata athavA zatazata nAmathI oLakhAvAya che. jJAtAdharmakathA- zrutaskandhaH/vargaH/adhyayana/mUlaM pahelA kRtaja mAM dhyAna ja che. bIjA bhRtaja no peTAvibhAga 4 rAme che ane te je nA peTA vibhAgamAM madhyayana che. upAsakadazA- adhyayana/mUlaM antakRddazA- varga:/adhyayana/mUlaM anuttaropapAtikadazA- varga:/adhyayanaM/mUlaM (10) praznavyAkaraNa- dvAraM adhyayana/mUlaM kAva ane saMvara evA spaSTa be bheda che jene kAzravadAra ane saMvAra kahyA che. (koIka dvAra ne badale zrutaskranda zabda prayoga paNa kare che (9) viskRta- kutaRttva: madhyayana/mUi (12) aupapAtika- mUlaM (3) Tw - mUi (7) Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] (14) jIvAjIvAbhigama - * pratipattiH /* uddezakaH / mUlaM bhAgabhAMta vibhAga che to pakSa sama bhATe pratipattiH pachI peTavilAega nodhanIya che, prema pratipatti - 3-5 neraiya, tirikkhajoNiya, manuSya, deva sevA yAra peTAvibhAgo par3e che. tethI tipatti/ (neraiya Adi)/uddezakaH / mUlaM the rIte spaSTa alaga pADelA che, zreSTha rIte zabhI pratipatti nA uddezakaH nava nadhI pakSa te peTAvibhAga pratipattiH nAme 4che. (15) prajJApanA- padaM / uddezakaH /dvAraM/mUlaM padanA peTA vilAsabhAM jyA uddezakaH che, jyAdvAre cheda-28nA peTA vibhAgamA uddezakaH ane tenA peTA vibhAgamAM kAra paNa che. (16) sUryaprajJapti - prAbhRtaM / prAbhRtaprAbhRtaM/mUlaM (17) candraprajJapti - prAbhRtaM/prAbhRtaprAbhRtaM/mUlaM sAma 16-17mA prAbhRtaprAbhRtanA pratipattiH nAma bheTA vibhAga che pakSa uddezakaH yahi mujaba teno vizeSa vistAra thAyela nathI. (18) jambUdIpaprajJapti - vakSaskAraH /mUlaM (19) nirayAvalikA adhyayanaM/mUlaM (20) kalpavataMsikA adhyayanaM / mUlaM (21) puSpitA adhyayanaM/mUlaM (22) puSpacUlikA - adhyayanaM / mUlaM (23) vahidazA - adhyayanaM / mUlaM Agama 18 thI 23 nirayAyalikAdi nAmarthI sAthai kovA bhaNe chetene yAMganA bhAMtha varga tarI sUtradvAre yogabhAveSA che. varga-1, nirayAvalikA, 1-2 kalpayataMsikA... vagere kAzavA - (24 thI 33) catuHzaraNa (Adi dazepayannA) mUlaM (34) nizItha - uddezakaH /mUlaM (35) bRhatkalpa - uddezakaH / mUlaM ( 36 ) vyavahAra uddezakaH/mUlaM dazA/mUlaM (37) dazAzrutaskandha (38) jItakalpa ( 39 ) mahAnizItha - * - - mUlaM (40) Avazyaka ( 41 ) ogha / piNDaniyukti (42) dazavaikAlika (43) uttarAdhyayana adhyayanaM //mUlaM (44-45) nandI - anuyogadvAra mUlaM adhyayanaM / uddezakaH / mUlaM adhyayanaM / mUlaM * mUlaM adhyayanaM/uddezakaH/mUlaM - Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 krama | gAthA 82 amArA saMpAdIta 45 AgamomAM AvatA mUla no aMka tathA temAM samAviSTa gAthA AgamasUtra mUlaM | gAthA | krama | AgamasUtra / | mUlaM | AcAra | 552 / 147 | 24. catuHzaraNa / sUtrakRta 806 723 | 25. AturapratyAkhyAna 71 / 70 sthAna 11010 169 26. mahApratyAkhyAnaM 142 | 142 samavAya | 383 | 27. bhaktaparijJA 172 | 172 5. | bhagavatI 1087 114 / 28. taMdulavaicArika jJAtAdharmakathA 241 saMstAraka / 133 / 133 upAsaka dazA 73 13 / 30. | gacchAcAra 137 | 137 antakRddazA | 31. gaNividyA anutaropapAtika | 4 | 32. devendrastava 307 | 307 10. praznavyAkaraNa 47 14 | 33. ] maraNasamAdhi |664 |11.| vipAkazruta 3 | 34. / nizISa 1420 12.| aupapAtika 77 bRhatkalpa 13.| rAjaprazniya | - | 36. vyavahAra 285 | jIvAbhigama 398 dazAzrutaskandha 114 / 56 15. prajJApanA 622 // 231 38. jItakalpa 103 | 103 16. sUryaprajJapti 214 103 | 39. | mahAnizItha 1528 17. candraprajJapti 218 107 / 40. Avazyaka | jambUdIpaprajJapti 365 131 41. odhaniyukti 1165 |19. nirayAvalikA 21 | 41. piNDaniyukti 712 / 712 20. kalpavataMsikA dazavaikAlika 540 | 515 21.| puSpitA 11 uttarAdhyayana 1731 1640 22. puSpacUlikA nandI 168 / 93 23. vahidazA | 5 | 1 | 45. | anuyogadvAra 350 141 47 92 1165 noM :- 60 gAthA saMdhyAnI samAveza mUlaM mAM 45 x 14 che.te. mUla sipAyanI malA gAthA sama4vI nahI. mUla za6 me abhI sUtra bhane gAthA ne bhATe no mApeko saMyukta anumacha. gAthA Mi04 saMpAhanomAM. sAmAnya gharAvatI hovAdhIno mala Apela che. paNa sUtranA vibhAga dareka saMpAdake bhinnabhinna rIte karyA hovAthI ame sUtrAMka judo pADatA nathI. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] [10] [11]. [12] . [13] [14] [15] [1] [17] [18] - amArA prakAzano - abhinava hema laghuprakriyA - 1 - saptAGga vivaraNam abhinava hema laghuprakriyA - 2 - saptAGga vivaraNam abhinava hema laghuprakriyA - 3 - sAptAGga vivaraNam abhinava hema laghuprakriyA - 4 - saptAGga vivaraNam kRdantamAlA caityavandana parvamAlA caityavandana saGgraha - tIrthajinavizeSa caityavandana cauvizI zatruJjaya bhakti [AvRtti-do] abhinava jaina paJcAGga - 2046 abhinava upadeza prAsAda - 1- zrAvaka kartavya - 5 thI 11 abhinava upadeza prAsAda - 2- zrAvaka kartavya - 12 thI 15 abhinava upadeza prAsAda - 3- zrAvaka kartavya - 1 thI 36 navapada - zrIpAla (zAzvatI oLInA vyAkhyAna rUpe). samAdhi maraNa [vidhi - sUtra-padya - ArAdhanA-maraNabheda-saMgraha] caityavaMdana mALA [779 caityavanaMdanono saMgraha] tatvArtha sUtra prabodhaTIkA [adhyAya-1] tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno siddhAcalano sAthI AvRtti - be caitya paripATI amadAvAda jinamaMdira upAzraya Adi DirekTarI zatruMjaya bhakti [AvRtti - be] zrI navakAramaMtra navalAkha jApa noMdhapothI zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI zrI bAravrata pustikA tathA anya niyamo - AvRtti - cAra abhinava jaina paMcAMga - 2042 [sarvaprathama 13 vibhAgomAM] zrI jJAnapada pUja aMtima ArAdhanA tathA sAdhu sAdhvI kALadharma vidhi zrAvaka aMtima ArAdhanA (AvRtti traNa vItarAga stuti saMcaya [1151 bhAvavAhI stutio (pUjya AgamoddhAraka zrI nA samudAyanA) kAyamI saMparka sthaLo tatvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-1 tatvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAyatatvArthAdhigama sUtra abhinava TakA - adhyAya-3 tatvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-4 [19] [0] [21] [2] [3] [24] [25 [2] [27]. [28] ri9]. [30] [31] [32] [33] [34] [3pa Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [11] [35] tatvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-5 [39] tatvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-6 [38] tatvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-1 [3] tatvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-8 [40] tatvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-9 [41] tatvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-10 prakAzana 1 thI 41 abhinavazruta prakAzane pragaTa karela che. [42] AyAro [ 43] sUyagaDo [44] ThANaM [45] samavAo [46] vivAhapati [ 47 ] nAyAdhambhakahAo [48] uvAsagadasAo [ 49] aMtagaDadasAo [50 ] [51] paNhAvAgaraNaM [52] vivAgasUyaM [ 53 ] uvavAiyaM [ 54 ] rAyappaseNiyaM [ 55 ] jIvAjIvAbhigamaM [ 56 ] [57] anuttovavAiyadasAo patravaNAsutaM sUrapannatiH [ 58 ] caMdapannattiH [ 59 ] jaMbUddIvapatrati [60] nirayAvaliyANaM [61] kappavaDiMsiyANaM [62 ] pumphiyANaM [ 63 ] pupphacUliyANaM vahidasANaM [ 64 ] [ 65 ] causaraNaM [ 66 ] AurapaccakkhANaM [ 67 ] mahApaJcakkhANaM [ 68 ] bhattapariNNA [AgamasuttANi-9] [AgamasuttANi-2] [AgamasuttANi-3] [AgamasuttANi-4] [AgamasuttANi-5] [AgamasuttANi-6] [AgamasuttANi-7] [AgamasuttANi-8] [AgamasuttANi-9] [AgamasutANi 10 ] [AgamasuttANi- 11 ] [AgamasuttANi- 12] [AgamasuttANi- 13 ] [AgamasuttANi- 14 ] [AgamasutANi- 15 ] [AgamasuttANi 16 ] [AgamasuttANi 17] [AgamasuttANi-18 ] [AgamasuttANi 19] [AgamasuttANi 20 ] [AgamasuttANi-21] [AgamasuttANi-22 ] [AgamasuttANi 23 ] [AgamasuttANi 24 ] [AgamasuttANi- 25 ] [AgamasuttANi-26 ] [AgamasuttANi-27] paDhamaM aMgasutaM bIaM aMga taiyaM aMgasutaM catyaM aMgasutaM paMcamaM aMgasutaM chaThThe aMgasutaM sattamaM aMgasutaM aTTamaM aMgasutaM navamaM aMgasutaM dasamaM aMgasutaM eka rasamaM aMgasutaM paDhamaM uvaMgasutaM bIaMuvaMgasutaM taiyaM uvaMgasutaM cautthaM uvaMgasuttaM paMcamaM uvaMgasutaM chaThThe udaMgasutaM sattamaM uvaMgataM aTTamaM uvaMgasutaM navamaM uvaMgasutaM dasamaM uvaMgasutaM ekkArasamaM uvaMgasutaM bArasamaM uvaMgasutaM paDhamaM paNNagaM bIaM paNNagaM tIiyaM paINNagaM caDatthaM paNNagaM Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 69 ] [ 70] taMdulaveyAliyaM saMdhAragaM [ 71] gacchAyAra [72] caMdAvejjhayaM [ 73] gaNivicA [74] deviMdatthao [ 75 ] maraNasamAhi [ 76 ] vIratthava nisIha buhatkappo vavahAra [77] [ 78 ] [ 79] [ 80 ] [81] jIyakappo [82] paMcakaSpamAsa [ 83] mahAnisIhaM [24] AvasasyaM [ 85] ohanijutti [ 86] piMDanitti [87] dasaveyAliyaM [8] utarajjhayaNaM dasAsuyakkhaMdhaM [ 89] naMdIsUrya [10] anuogadAraM [1] khAyAra [2] sUryagaDa - [12] [AgamasuttANi-28 ] [AgamasuttANi 29] [AgamasuttANi- 30 / 1 ] [AgamasuttANi - 30 / 2 ] [AgamasuttANi- 31] [AgamasuttANi 32 ] [AgamasuttANi- 33/1 ] [AgamasuttANi - 33 / 2 ] - [AgamasuttANi 34 ] [AgamasuttANi- 35 ] [AgamasuttANi- 36 ] [AgamasutANi- 37 ] [AgamasuttANi- 38 / 1 ] [AgamasuttANi- 38/2 ] [AgamasutANi- 39 ] [AgamasuttANi 40 ] [AgamasuttANi-41 / 1 ] [AgamasuttANi - 41/2 ] [AgamasuttANi 42 ] [AgamasuttANi 43 ] [AgamasuttANi-44 ] [AgamasuttANi-45 ] prakAzana 42 thI 90 Agamazruta prakAzane pragaTa karela che. [3] [24] samavAya[ya] vivAhapazakti - [es] nAyAdhagyAhA - gujarAtI anuvAda gujarAtI anuvAda gujarAtI anuvAda gubharAtI anuvAda [1] upAsagahasA - [8] aMtagauddasA - [9] anuttaropapAtikadasA- gujarAtI anuvAda [10] pahAyAgarakSa paMcamaM paINNagaM chaThThe paNNagaM sattamaM paINNagaM- 9 sattamaM paNNagaM - 2 aThThamaM paINNagaM navamaM paINNagaM dasamaM paINNagaM- 9 dasamaM paISNagaM - 2 paDhamaM cheyasuttaM bIaM cheyasutaM taiyaM cheyasutaM utthaM chettaM gujarAtI anuvAda gujarAtI anuvAda paMcamaM cheyasuttaM- 9 paMcamaM cheyasuttaM - 2 chaThThe cheyasuttaM paDhamaM mUlasutaM bIaM mUlasutaM - 9 bIaM mUlasutaM - 2 taiyaM mulasutaM cautthaM mUlasutaM gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-1] gujarAtI anuvAda AgamadIpa-1] paDhamA cUliyA bitiyA cUliyA [AgamadIpa-1] AgamadIpa-1] [AgamadIpa-2] [AgamadIpa-3] [AgamadIpa-3] [khAgamaddIpa-3] [AgamadIpa-3] gujarAtI anuvAda AgamadIpa-3] paheluM aMgasUtra bIjuM aMgasUtra trIjuM aMgasUtra cothuM aMgasUtra pAMcamuM aMgasUtra chaThThuM aMgasUtra sAtamuM aMgasUtra AThamuM aMgasUtra navamuM aMgasUtra dazamuM aMgasUtra Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] [101] vivAdasya- gujarAtI anuvAda (AgamardIpa-3] agiyAramuM aMgasUtra [12] uvavAIyA gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-4] paheluM upAMgasUtra [10] rAyakhaseNiya - gujarAtI anuvAda AgamadIpa-4] bIjuM upAMgasUtra [1] jIvAjIvAbhigama- gujarAtI anuvAda (AgamadIpa-4] trIjuM upAMgasUtra [15] pannavaNAsura gujarAtI anuvAda (AgamadIpa-4] cothuM upAMgasUtra [10] sUrapatti - gujarAtI anuvAda (AgamadIpa-5] pAcamuM upAMgasUtra [17] caMdapannati - gujarAtI anuvAda AgamadIpampa chaThTha upAMgasUtra [108] jaMbuddIvapannati- gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-5] sAtamuM upAMgasUtra [19] nirayAvaliyA - gujarAtI anuvAda (AgamadIpa-5] AThamuM upAMgasUtra [117] kampavaDisiyA - gujarAtI anuvAda (AgamadIpa-5] navamuM upAMgasUtra [111] puphiyA - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-5 dazamuM upAMgasUtra [112] puSkacUliyA - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-5 agiyAramuM upAMgasUtra [113] vahidasA - gujarAtI anuvAda agamardIpa-5] bAramuM upAMgasUtra [14] causaraNa - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-] pahelo patro [115] AurappaccakhkhANa - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-] bIjo payagno [11] mahApaccakhANa - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-6] trIje payagno [117] bhattapariNA - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-6] cotho paDyo [118] taMduveyAliya - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa pAMcamo paDyo [119o saMthAraga gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-] chaThTho paDyo [20] gacchAcAra - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-] sAtamo payagno-1 [12] caMdA vekTaya- gujarAtI anuvAda [AgamadIpa- sAtamo patro-2 [122 gaNivijjA- gujarAtI anuvAda [AgamadIpa- AThamo patro [13] deviMdatya- gujarAtI anuvAda (AgaradIpa-6] navamo payagno (124] vIraWva - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa- dazamo payajJo [125 nisIha gujarAtI anuvAda (AgamadIpa- paheluM chedasUtra [12] buhatakapya - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-6] bIjuM chedasUtra [17] vavahAra - . gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-6] trIjuM chedasUtra [128] dasAsumakhaMdha - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-] cothuM chedasUtra [12] jIyakapyo - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-] pAMcamuM chedasUtra [13] mahAnisIha- gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-6] chachuM chedasUtra [131] Avasmaya - gujarAtI anuvAda AgamadIpa-7 paheluM mUlasutra [13] ohanijutti - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-7] bIjuM mUlasutra-1 [133 piMDanijutti - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-7] bIjuM mUlasutra-2 [134] dasayAliya - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-7] trIjuM mulasUtra Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] [135] ta2455 - gujarAtI anuvAda (AgamadIpa7 cothuM mUlasutra [135] naMhIsutaM - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-7 pahelI cUlikA [177] manuyogadvAra - gujarAtI anuvAda [AgamadIpa-7] bIjI cUlikA prakAzana 91 thI 137 AgamadIpa prakAzane pragaTa karela che. [138] dIkSA yogAdi vidhi [39] 45 Agama mahApUjana vidhi [140] AcArAGgasUtraM saTIka AgamasuttANi saTIka-1 [141] sUtrakRtAGgasUtraM saTIka AgamasuttANi saTIka-2 [142] sthAnAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIka-3 [143] samavAyAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIka-4 [144] bhagavatIaGgasUtraM saTIka AgamasuttANi saTIkaM-5/6 [145] jJAtAdharmakathAGgasUtraM saTIka AgamasuttANi saTIka-7 [146] upAsakadazAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-7 [147] antakRddazAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIka-7 [148] anuttaropapAtikadazAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-7 [149] praznavyAkaraNAgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-7 [150] vipAkazrutAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-8 [151] aupapAtikaupAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-8 [152] rAjaprazniyaupAGgasUtraM saTIka AgamasuttANi saTIkaM-8 [153] jIvAjIvAbhigamaupAGgasUtraM 'saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-9 [154] prajJApanAupAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-10/11 [155] sUryaprajJaptiupAGgasUtraM saTIka AgamasuttANi saTIkaM-12 [156] candraprajJaptiupAGgasUtraM saTIka AgamasuttANi saTIka-12 [157] jambUdvIvaprajJaptiupAGgasUtraM saTIka AgamasuttANi saTIkaM-13 [158] nirayAvalikAupAGgasUtraM saTIka AgamasuttANi saTIkaM-14 [159] kalpavataMsikAupAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIka-14 [160] puSpitAupAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-14 [161] puSpacUlikAupAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-14 [162] vaNhidasAupAGgasUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIka-14 [163] catuHzaraNaprakIrNakasUtra saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM-14 [164] AturapratyAvyAnaprakIrNakasUtraM saTIka AgamasuttANi saTIkaM-14 [165] mahApratyAkhyAnaprakIrNakasUtraM sacchAyaM AgamasuttANi saTIkaM-14 [166] bhaktaparijJAprakIrNakasUtraM sacchAyaM AgamasuttANi saTIka-14 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [15] [167 ] taMdulavaicArika prakIrNakasUtraM saTIkaM [168 ] saMstArakaprakIrNakasUtraM sacchAyaM [169 ] gacchAcAraprakIrNakasUtraM saTIkaM [ 170 ] gaNividyAprakIrNakasUtraM sacchAyaM [ 171 ] devendrastavaprakIrNakasUtraM sacchAyaM [ 172 ] maraNasamAdhiprakIrNakasUtraM sacchAyaM [ 173 ] nizIthachedasUtraM saTIkaM [174 ] bRhatkalpachedasUtraM saTIka [ 175 ] vyavahArachedasUtraM saTIkaM [ 176 ] dazAzrutaskandhachedasUtraM saTIkaM [ 177 ] jItakalpachedasUtraM saTIkaM [178 ] mahAnizIthasUtraM (mUlaM ) [179] AvazyakamUlasUtraM saTIkaM [180] oghaniyuktimUlasUtraM saTIkaM [181] piNDaniryuktimUlasUtraM saTIka [182 ] dazavaikAlikamUlasUtraM saTIka [183] uttarAdhyayanamUlasUtraM saTIkaM [184] nandI cUlikAsUtraM saTIkaM [185] anuyogadvAracUlikAsUtraM saTIkaM AgamasuttANi saTIkaM - 14 AgamasuttANi saTIkaM 14 AgamasuttANi saTIkaM - 14 AgamasuttANi saTIkaM - 14 AgamasuttANi saTIkaM - 14 AgamasuttANi saTIkaM - 14 AgamasuttANi saTIka - 15-16-17 AgamasuttANi saTIkaM - 18-19-20 Agagama suttANi saTIkaM - 21-22 AgamasuttANi saTIka - 23 AgamasuttANi saTIkaM - 23 AgamasutANi saTIka - 23 AgamasuttANi saTIkaM - 24-25 Agama suttAmi saTIka - 26 AgamasuttANi saTIkaM - 26 AgamasuttANi saTIkaM -27 AgamasuttANi saTIkaM 28-29 AgamasuttANi saTIkaM - 30 AgamasuttANi saTIkaM - 30 prakAzana 139 thI 185 Agamazruta prakAzane pragaTa karela che. -: saMparka sthaNa : 'Agama ArAdhanA kendra' zItakhanAtha sosAyaTI-vibhAga-1, iseTa naM-13, 4the bhAge zrI naminAtha jaina derAsarajI pAchaLa, blAI senTara, khAnapura amadAvAda-1 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] "AgamasuttANi-saTIkaM" maga thI 30 vi1295 samAviSTAAgamAH AgamasuttANi bhAga-1 |AyAra bhAga-2 sUtrakRta bhAga-3 sthAna bhAga-4 samavAya bhAga-5-6 bhagavatI (aparanAma vyAkhyAprajJapti) bhAga-7 jJAtAdharmakathA, upAsakadazA, antakRddazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa bhAga-8 vipAkazruta, aupapAtika, rAjaprazniya bhAga-9 jIvAjIvAbhigama bhAga-10-11 prajJApanA bhAga-12 sUryaprajJapti, candraprajJapti bhAga-13 jambUdvIpaprajJapti bhAga-14 niravAyalikA, kalpavataMsikA, puSpikA, puSpacUlikA vaNhidazA, catuHzaraNa, AturapratyAkhyAna, mahApratyAkhyAna, bhaktaparijJA, tandulavaicArika, saMstAraka, gacchAcAra, gaNividyA, devendrastava, maraNasamAdhi bhAga-15-16-17 nIzItha bhAga-18-19-20 bRhatkalpa bhAga-21-22 vyavahAra bhAga-23 dazAzrutaskandha, jItakalpa, mahanizItha bhAga-24-25 Avazyaka bhAga-26 oghaniyukti, piNDaniyukti bhAga-27 dazavakAlika bhAga-28-29 uttarAdhyayana bhAga-30 nandI, anuyogadvAra Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhASya