________________
९८
य परभवमाणे कालमासे कालं किच्चा नरएसु नेरइयत्ताए उववत्रे ।
सेणं तत्थ नेरइए जाते काले कालोभासे जाव वेयणं पचणुभवमाणे विहरइ, से णं ततो उव्वट्टित्ता अनादीयं अणवदग्गं दीहमद्धं चाउरंतसंसारकंतारं अणुपरियट्टिस्सति एवामेव जंबू ! पव्वतिए समाणे विपुलमणिमुत्तियधनकणगरयणसारेणं लुब्भति सेविय एवं चेव ।
ज्ञाताधर्मकथाङ्ग सूत्रम् - १/-/२/५२
बृ. 'अलंकारियसह'न्ति यस्यां नापितादिभिः शरीरसत्कारो विधीयते अलङ्कारिककर्मनखखण्डनादि दासा - गृहदासीपुत्राः प्रेष्या - ये तथाविधप्रयोजनेषु नगरान्तरादिषु प्रेष्यन्ते भृतका-ये आबालत्वात्पोषिताः 'भाइल्लग' ति ये भागं लाभस्य लभन्ते ते, क्षेमकुशलं - अनर्थानुद्भवानर्थप्रतिघातरूपं, कण्ठे च कण्ठे च गृहीत्वा कण्ठाकण्ठि, यद्यपि व्याकरणे युद्धविषय एवैवंविधौऽव्ययीभाव इष्यते तथापि योगविभागादिभिरेतस्य साधुशब्दता दृश्येति, 'अवयासिय'त्ति आलिङ्गय बाष्प्रमोक्षणं आनन्दाश्रुजल प्रमोचनं ।
'नायए वे' त्यादि, नायकः - प्रभुययदो वा - न्यायदर्शी ज्ञातको वा स्वजनपुत्रक इतिरुपदर्शने वा विकल्पे 'घाडिय'त्ति सहचारी सहायः - साहाय्यकारी सुहृद् - मित्रं । 'बंधेहि य'त्ति बन्धो रज्ज्वादिबन्धनं 'वध' यष्ट्यादिताडनं कशप्रहारादयस्तु तद्विशेषाः 'काले कालोभासे' इत्यादि कालःकृष्णवर्णः काल एवावभासलते द्रष्टृटणां कालो वाऽवभासोदीप्तिर्यस्य स कालावभासः इह यावत्करणादिदं दृश्यं 'गम्भीरलोमहरिसे भीमे उत्तासणए परमकण्हे वण्णेणं,
से णं तत्थ निघं भीए निच्चं तत्थे निच्चं तसिए निच्चं परमसुहसम्बद्धं नरगं' ति तत्र गम्भीरोमहान् रोमहर्षोभयसंभूतो रोमाञ्च यस्य यतो वा सकाशात् स तथा, किमित्येवमित्याह - 'भीमो ' भीष्मः, अत एवोत्रासकारित्वादुत्रासकः, एतदपि कुत इत्याह- परमकृष्णो वर्णेनेति, परां - प्रकृष्टां अशुभसंबद्धां-पापकर्मणोपनीतां 'अनाइय' मित्यादि, अनादिकं 'अनवदग्गं' ति अनन्तं 'दीहमद्धं' ति दीर्घाद्धं - दीर्घकालं दीर्घाध्वं वा - दीर्घमार्गं चातुरंतं चतुर्विभागं संसार एव कान्तारं अरण्यं संसारकान्तारमिति । इतोऽधिकृत ज्ञातं ज्ञापनीये योजयन्नाह - एवमेव-विजयचौरवदेह 'सारे णं' ति सारे णमित्यलङ्कारे करणे तृतीया वेयं, लुभ्यते-लोभी भवति, 'सेवि एवं चेव 'त्ति सोऽपि प्रब्रजितो विजयदेव नरकादिकमुक्तरूपं प्राप्नोति ।
मू. (५३) तेणं कालेणं तेणं समएणं धम्मधोसा नामं थेरा भगवंतो जातिसंपन्ना २ जाव पुव्वाणुपुधिं चरमाणे जाव जेणेव रायगिहे नगरे जेणेव गुणसिलए चेतिए जाव अहापडिरूवं उग्गहं उग्गण्हित्ता संजमेणं तवसा अप्पाणं भावेमाणा विहरंति, परिसा निग्गया धम्मो कहिओ, ततेणं तरस धन्नस्स सत्यवाहस्स बहुजणस्स अंतिए एतमहं सोच्चा निसम्म इमेतारूचे अज्झत्थिते जाव समुपचित्या- एवं खलु भगवंतो जातिसंपन्ना इहमागया इह संपत्ता तं इच्छामि णं थेरे भगवंते वंदामि नमसामि हाते जाव सुद्धप्पावेसातिं मङ्गलाई वत्थाई पवरपरिहिए पायविहारचारेणं जेणेव गुणसिले चेतिए जेणेव थेरा भगवंतो तेणेव उवागच्छति २ वंदति नम॑सति ।
तते णं थेरा धन्नस्स विचित्तं धम्ममातिक्खंति, तते गं से धन्ने सत्थवाहे धम्मं सोचा एवं वदासी - सद्दहामि णं भंते! निग्गंथे पावयणे जाव पव्वतिए जाव बहूणि वासाणि सामन्नपरियागं पाउणित्ता भत्तं पञ्चक्खातित्ता मासियाए संलेहणाए सद्धिं भत्ताई अणसणाए छेदेइ २ त्ता कालमासे कालं किच्चा सोहम्मे कप्पे देवत्ताए उबवन्ने, तत्थ णं अत्थेगतियाणं देवाणं चत्तारि पलि ओवमाइं दिती पत्रत्ता, तत्थ णं धन्नस्स देवस्स चत्तारि पलिओवमाई ठिती पन्नत्ता, से णं धन्ने देवे ताओ
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org