________________
श्रुतस्कन्धः-१, वर्गः-, अध्ययनं-१३
१८९
म्यूसकवत् पूरिमाणि-यानि पूरणतो भवन्ति कनकादिप्रतिमावत्सङ्घातिमानि-सङ्घातनिष्पाद्यानि रयादिवत् उपदर्यमानानि लोकैरन्योऽन्यमित्यर्थः, 'तालायरकम्मति प्रेक्षणककर्मविशेषः, 'तेगिच्छियसालं'ति चिकित्साशालं-अरोगशालां वैद्या-भिषग्वराः आयुर्वेदपाठकाः वैद्यपुत्राःतत्पुत्रा एव 'जाणुय'त्ति ज्ञायकाः शास्त्रानध्यायिनोऽपि शास्त्रज्ञप्रवृत्तिदर्शनेन रोगस्वरूपतः चिकत्सावेदिनः कुशालः-स्ववितर्काचिकित्सादिप्रवीणाः, वाहियाणं तिव्याधितानां विशिष्टचितापीडावतांशोकादिविप्लुतचित्तानामित्यर्थः अथवा विशिष्टा आधिर्यस्मात् स व्याधिः-स्थिररोगः कुष्ठादिस्तद्वतां ग्लानानां-क्षीणहर्षाणामशक्तानामित्यर्थः रोगितानां-सञ्जातज्जरकुष्ठादिरोगाणामाशुधातिरोगाणां वा,
'ओसहमित्यादिऔषधं-एकद्रव्यरूपं भैषजं-द्रव्यसंयोगरूपंअथवाऔषधं-एकानेकद्रव्यरूपं भैषजंतु-पथ्यं भक्तंतु-भोजनमात्रंप्रतिचारककर्म-प्रतिचारकत्वं अलंकारियसहति नापितकर्मशाला, 'विसज्जिए'त्यादि विसृष्टस्वेदजल्लमलपरिश्रमनिद्राक्षुत्पिपासाः, तत्रजल्लोऽस्थिरो मालिन्यहेतुर्मलस्तु स एव कठिनीभूत इति, ‘रायगिहे त्यादि राजगृहविनिर्गतोऽपिचात्र बहुजनः 'किंते'तिकिंतयत्करोति?,उच्यते-जलरमणैः-जलक्रीडाभिःविविधमज्जनैः-बहुप्रकारस्नानैः कदलीनां च लतानां च गृहकैः कुसुमश्रस्तरेः अनेकशकुनिगणरुतैश्च रिभितैः-स्वरघोलनावद्भिर्मधुरैरित्यर्थः सकुलानियानि तानितथातेषुपुष्करणीवनखण्डलक्षणेषुपञ्चसुवस्तुष्विति प्रक्रमः, संतुयट्टोय'त्तिशयितः, 'साहेमाणोय'त्ति प्रतिपादयन् ‘गमय'त्तिपूर्वोक्तः पाठः, सायासोक्खंति सातात्-सातवेदनीयोदयात् सौख्यं सुखं ।।
मू. (१४६) ततेणंतस्सनंदस्स मणियारसेहिस्स अन्नया कयाईसरीरगंसि सोलस रोयायंका पाउन्भूया तं०
"सासे कासे जरे दाहै, कुच्छिसूले भगंदरे ६।
__अरिसा अजीरए दिट्टिमुद्धसूले अगारए"। वृ. 'सासे'त्यादिश्लोकःप्रतीतार्थः, नवरं अजीरए'त्तिआहारापरिणतिः दिट्ठी-मुद्धसूले'त्ति शूलं-नेत्रशूलं मूर्द्धशूलं-मस्तकशूलं, 'अकारएत्तिभक्तद्वेषः अच्छिवेयणे त्यादिश्लोकातिरिक्तं, 'कंडु'त्ति खर्जुः, 'दउदरे'त्ति दकोदरंजलोदरमित्यर्थः०। ___मू. (१४७) अच्छिवेयणा कन्नवेयणा कंडूधउदरे कोढे? ६।तते णं से नंदे मणियारसेट्टी सोलसहिं रोयायंकेहिं अभिभूते समाणे कोडंबियपुरिसे सद्दावेति २ एवं व०-गच्छह णं तुब्भे देवा० ! रायगिहे सिंगाडग जाव पहेसु महया सद्देणं उग्धोसेमाणा २ एवं व०-एवं खलु देवाणु० नंदस्स मणियारसेट्ठिस्स सरीरगंसिसोलस रोयायंका पाउन्भूतातं०- 'सासे जाव कोढे' तंजो गंइच्छतिदेवाणुप्पिया! वेजो वावेजपुत्तोवा जाणुओवार कुसलोवार नंदस्स मणियारस्स तेसिं चणं सोलसण्हं रोयायंकाणं एगमवि रोयायंकं उवसामेत्तए तस्स णं दे० ! मणियारे विउलं अस्थसंपदाणं दलयतित्तिकटु दोच्चंपि तच्चंपि घोसणं घोसेह २ पञ्चप्पिणह,
तेवि तहेव पञ्चप्पिणंति, तते णं रायगिहे इमेयारूवं घोसणं सोचा निसम्म बहवे वेजा य वेजपुत्ता यजाव कुसलपुत्ताय सत्थकोसहत्थगया य कोसगपायहत्तगया य सिलियाहत्थगयाय गुलिया० य ओसहभेसज्जहत्थगया य सएहिं २ गिहेहितो निक्खमंति २ रायगिह मज्झमझेणं
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org