Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI Atmasiddhi-zAstra >> racanA Asovada-1, guruvAra, saMvata 1952 zatAbdI Asovada-1, somavAra, saMvata 2052 ) ujavaNI (( zrI paryuSaNa mahAparva 2052, sapTembara 1996 e dazAniDakA mahotsava ((e ravivAra tA. 8 sapTembara thI maMgaLavAra tA. 17 sapTembara sane-1996 pravaktA zrI vasaMtabhAI khokhANI zrImad rAjacaMdra jJAnamaMdira rAjakoTa
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI. Atmasiti zAstra prakAzaka : zrImad rAjacaMdra jJAnamaMdira rAjakoTa. ona : (0281) 2449992 prathama AvRtti : kArataka suda pUnama, saMvata 2074, tA. 4-11-2017 prata: : 1000 paDatara kiMmata : ru 165 vecANa kiMmata : ru 80 vimocana : zrI rAjayaMti, 15mo janmadina, kArataka suda pUnama, saMvata 2074, tA. 4-11-2017 mudraka : kitAbaghara oNkseTa zropha roDa, rAjakoTa. phona : (0281) 2446089
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA > paramakRpAnidhAna zrImad rAjacaMdra praNIta "zrI Atmasiddhi-zAstra' eTale sakaLa zAstrono sAra, tattvajJAnano nicoDa ane vitarAgano agopya mokSamArga. paramakRpALudevanA paramasakhA zrI sobhAgabhAIe "cha padanA patrane kaMThastha karavo kaThina hovAthI tenA padyarUpanI prabhu pAse mAMgaNI karI atyaMta karuNAzIla prabhue e yAcanAnA phaLasvarUpa naDiyAda nagaramAM mAtra doDha kalAka jeTalA TUMkA samayamAM "zrI Atmasiddhi zAstranuM prAgaTya karyuM. bhagIratha rAjAe jema svargamAMthI gaMgAnuM avataraNa karAvyuM tema kRpALu prabhue vitarAga puruSonA hRdayamAM rahela mArgabodharUpI gaMgAnuM patita janonAM uddhAra mATe avataraNa karAvyuM. je pavitra bhUmi para kRpALudevanA pavitra dehanA paramANuo chUTA paDyA che tyAMthI saMvata 205ra (zrI Atmasiddhi zAstra zatAbdi varSa)nA paryuSaNa parvamAM "zrI Atmasiddhi dazAnDikA mahotsavamAM dasa divasa sudhI A 'Atmasiddhi' rUpI surasaritAnuM Acamana A. zrI vasaMtabhAI khokhANIe khUba ja rasaprada, bhAvasabhara ane prabhAvaka zailIthI karAvyuM. ApazrIno vacanAmRtajIno abhyAsa khUba ja gahana ane vistRta che jeno lAbha bhArata varSanA ane tenI bahAra vasavATa karatA hajAro mumukSuo laI cUkyA che. nAdurasta tabiyata hovA chatAM Apa nitya prati rAjakoTanA mumukSuone svAdhyAya vartuLamAM ApanA gahana abhyAsa ane vizALa jJAnano lAbha Apo cho, je ApanI paramakRpALudevanA vacano pratyenI niSThA, pratibaddhatA ane prema ja sUcave che. parama upakArI rAjaprabhunA 150mAM janmajayaMti varSane atyaMta utsAhathI ane bhAvapUrvaka ujavavA mATe vividha saMsthAoe yathAzakti prayAsa karyo che. zrImad rAjacaMdra jJAnamaMdira TrasTanA TrasTImaMDaLe karelA AvA ja aneka prayAsomAMno eka viziSTa prayAsa eTale A. zrI vasaMtabhAInA bhinna-bhinna avasare apAyelA svAdhyAyanI amUlya racanAonA pustakarUpI cAra puSpathI banelA puSpagucchane prabhucaraNe arpaNa karavAno che. jenuM prathama puSpa eTale 'apUrva avasara', bIju puSpa "zuddha samaktinuM saranAmuM - AtmAnA cha pada ane trIju puSpa eTale "zrI Atmasiddhi zAstra." zrImad rAjacaMdra prabhunA parama pAvana 150mAM janmadine, je divase prabhu A avanImAM avataryA te ja divase eTale ke kArataka suda pUrNimAnA divase ja temanI A amUlya ane camatkArI kRti paranA pustakanuM vimocana karatA ame atyaMta gaurava tathA harSanI lAgaNI anubhavIe chIe. [3]
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ A pustakanA prakAzanamAM udAra hAthe mukhyatve Arthika sahayoga karanAra A TrasTanA bhUtapUrva TrasTI murabbI zrI dalIcaMdabhAI (bAbukAkA) dAmANInA suputrI zrI jayendrabhAI, zrI niraMjanabhAI tathA zrI zaradabhAI dAmANI tema ja teozrInA samasta parivAra pratye hArdika anumodana sAthe TrasTImaMDaLa AbhAranI lAgaNI vyakta karIe chIe. sarva prathama to A pravacanone keseTamAMthI pustakamAM rUpAMtaraNa hetu tene vAraMvAra upayogapUrvaka sAMbhaLIne tenuM akSarazaH zabdomAM Alekhana hetu praNidhAnapUrvakano bhAva parizrama karanAra muMbaInA satsaMgI mumukSu bahena zrI jItubahena pratye atyaMta mAna ane AdaranI lAgaNI sAthe temano aMtaHkaraNapUrvaka RNa svIkAra sAthe AbhAra vyakta karIe chIe. zreNInA prakAzanamAM vividha stare potAnI amulya sevA ApanAra mumukSu bhAI zrI jagadIzabhAI mahetA, zrI anilabhAI vorA, zrI ke.pI. miyAtrAbhAIno paNa ame AbhAra mAnIe chIe. samayabaddha tema ja suMdara chapAI kAmagIrI badala kitAbaghara prinTarIne paNa dhanyavAda. zrImad rAjacaMdra jJAnamaMdira TrasTa, rAjakoTano A namra prayAsa sarve mumukSuonA AtmakalyANanuM kAraNa bane e ja maMgalabhAvanA saha. satyaruSonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo; kRpALudevanuM bodhabaLa mumukSuonuM kalyANa karo. rAjakoTa - lI. vinIta TrasTImaMDaLa zrI rAjajayaMti, 150mo janmadina zrImad rAjacaMdra jJAnamaMdira TrasTa kArtika pUrNimA-2074 [4]
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI Atmasiddhi-zAstra Atmamukti stotra vinaya pATha AjJA pATha vartamAnamAM kALadoSanA kAraNe sadharmanI vizeSa hAni thavAthI paramArtha prAptino joga durlabha thatA prayojanabhUta evA "aMtamAMrga"nuM jJAna viccheda thavAthI sanAtana ane zAzvata evA mokSamArgano bahu prakAre lopa thayela che. jinanA mULamArgathI loko lAkho gAu dUra che. AvA viSamakALamAM zrI jinezvaradevanA mULamArganA prakAzaka paramakRpALu saddagurUdeva zrImad rAjacaMdrajI e, AtmAnI pratIti ane siddhirUpa, AtmAnA chapadanI saMkSepa chatAM agopya prarUpaNA dvArA darzananA sArarUpa "zrI AtmasiddhizAstra"nI racanA karela che. paramapadanA paMtha samI A AtmasiddhimAM koIpaNa paMtha, gaccha ke matasaMpradAyanA dArzanika ke vyavahArika bhedathI para kevaLa AtmAnI mukti hetu zuddha AtmasvarUpanI oLakhANa, ArAdhanA tathA tenI siddhino mULa mArga acUka upAya sAthe eka paNe ane aviruddha rUpamAM Alokita thayela che. | he ! paramakRpALudeva, janma, jarA, maraNAdi sarva duHkhono AtyaMtika kSaya karanAro evo vitarAga puruSono mULamArga "zrI Atmasiddhi zAstranA rUpamAM Apa zrImad anaMtakRpA karI amone Apyo che; tathApi paramArtha mArganuM parama rahasya che ke puruSanI AjJAmAM vartavAno jene daDha nizcaya varte che tene ja satpaSano Atmabodha samyak pariNAmI thAya che. AthI te Atmabodha amone samyak pariNAmI thAya te hetuthI ApanA parama upakAranuM smaraNa karI mana, vacana, kAyAnI ekAgratAthI ApanA caraNAraviMdamAM atyaMta bhaktithI namaskAra karI ApanI AjJAmAM rahevAno zuddha bhAva daDha karI A Atmasiddhi zAstra arthAt Atmamukti stotranA maMgalapATha mATe, amo ApanI AjJA Adeza ane anugrahanI yAcanA karIe chIe. sapuruSonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo. OM zAMtiH [5].
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI Atmasiddhi-zAstranI stuti patita jana pAvanI, sura saritA samI, adhama uddhAriNI Atmasiddhi, jogIe, janmAMtaro, jANatA Atma anubhava vaDe Aja dIdhI, bhakta bhagIratha samA, bhAgyazALI mahA, bhavya saubhAgyanI vinatIthI, janma cArUtara bhUminA, naga2 naDiyAdamAM, pUrNa kRpA prabhue karI 'tI, yAda nadInI dhare, nAma naDIyAda paNa, caraNa cUmI mahApuruSonA, 52makRpALunI caraNaja saMtanI, bhaktibhUmi hare citta saunAM, samIpa rahI eka aMbAlAle tahIM, bhakti karI dIpa hAthe dharIne ekI kalame karI pUrI kRpALue, Aso vada ekame siddhijIne'. - pU. zrI brahmacArIjI [6]
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImad rAjacaMdra praNIta zrI Atmasiddhi-zAstra je svarUpa samajyA vinA, pAmyo duHkha anaMta; samajAvyuM te pada namuM, zrI saddaguru bhagavaMta. 1 vartamAna A kALamAM, mokSamArga bahu lopa; vicAravA AtmArthIne, bhAkhyo atra agopya. 2 koI kriyAjaDa thaI rahyA, zuSkajJAnamAM koI; mAne mAraga mokSano, karuNA Upaje joI. 3 bAhya kriyAmAM rAcatA, aMtara bheda na kAMI; jJAnamArga niSedhatA, teha kriyAjaDa AI. 4 baMdha mokSa che kalpanA, bhAkhe vANImAMhI; varte mohAvezamAM, zuSkajJAnI te AMhI.. 5 vairAgyAdi saphaLa to, jo saha AtamajJAna; tema ja AtamajJAnanI prAptitaNAM nidAna. 6 tyAga virAga na cittamAM, thAya na tene jJAna; aTake tyAga virAgamAM, to bhUle nija bhAna. 7 jyAM jyAM je je yogya che, tahAM samajavuM teha; tyAM tyAM te te Acare, AtmArthI jana eha. 8 seve gurucaraNane, tyAgI daI nijAkSa; pAme te paramArthane, nijapadano le lakSa. 9 AtmajJAna samadarzitA, vicare udayaprayoga; apUrva vANI paramakRta, sadguru lakSaNa yogya. 10 [7]
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyakSa sadguru sama nahIM, parokSa jina upakAra, evo lakSa thayA vinA, Uge na AtmavicAra. 11 sadgurunA upadeza vaNa, samajAya na jinarUpa;; samajyA vaNa upakAra zo ? samajyuM jinasvarUpa. 12 AtmAdi astitvanAM, jeha nirUpaka zAstra; pratyakSa sadguruyoga nahi, tyAM AdhAra supAtra. 13 athavA sadgurue kahyAM, je avagAhana kAja; te haiM nitya vicAravAM, karI matAMtara tyAja. 14 rIke jIva svacchaMda to, pAme avazya mokSa; pAmyA ema anaMta che, bhAkhyuM jina nirdoSa. 15 pratyakSa sadguru yogathI, svacchaMda te rokAya; anya upAya karyA thakI, prArya bamaNo thAya. 16 svacchaMda mata Agraha ta, varte saru lakSa samakti tene bhAkhiyuM, kAraNa gaNI pratyakSa. 17 mAnAdika zatru mahA, nija chaMde na marAya; jAtAM sadguru zaraNamAM, alpa prayAse jAya. 18 je sadguru upadezathI, pAmyo kevaLajJAna; guru rahyA chadmastha paNa, vinaya kare bhagavAna. 19 evo mArga vinaya taNo, bhAkhyo zrI vitarAga; mULa hetu e mArgano, samaje koI subhAgya. 20 asadguru e vinayano, lAbha lahe jo kAMI; mahArmohanIya karmathI, buDe bhavajaLa mAMhI. 21 hoya mumukSu va te, samaje eha vicAra hoya matArthI jIva te, avaLo le nirdhA2, 22 [8]
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya matArthI tehane, thAya na AtamalakSa; teha matArthI lakSaNo, ahIM kahyAM nirpakSa. 23 matAtha lakSaNa bAhyatyAga paNa jJAna nahi, te mAne guru satya; athavA nijakuLadharmanA, te gurumAM ja mamatva. 24 je jinadeha pramANa ne, samavasaraNAdi siddhi; varNana samaje jinanuM, rokI rahe nija buddhi. 25 pratyakSa saguruyogamAM, varte dRSTi vimukha; asadgurune daDha kare, nija mAnArthe mukhya. 26 devAdi gati bhaMgamAM, je samaje zrutajJAna; mAne nija mata veSano, Agraha muktinidAna. 27 lahyuM svarUpa na vRttinuM, grahyuM vrata abhimAna; grahe nahIM paramArthane, levA laukika mAna. 28 athavA nizcayanaya grahe, mAtra zabdanI mAMya; lope sadalyavahArane, sAdhana rahita thAya. 29 jJAnadazA pAme nahIM, sAdhanadazA na kAMI; pAme teno saMga je, te bUDe bhavamAMhI. 30 e paNa jIva matArthamAM, nija mAnAdi kAja; pAme nahi paramArthane, ana-adhikArImAM ja. 31 nahi kaSAya upazAMtatA, nahi aMtara vairAgya; saraLapaNuM na madhyasthatA, e matArthI durbhAgya. 32 lakSaNa kahyAM matArthInAM, matArtha jAvA kAja; have kahuM AtmArthInAM, Atma-artha sukhasAja. 33 [9]
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAthI lakSaNa AtmajJAna tyAM munimaNuM, te sAcA guru hoya; bAkI kuLaguru kalpanA, AtmArthI nahi joya. 34 pratyakSa sadguru prAptino, gaNe parama upakAra; traNe yoga ekatvathI, varte AjJAdhAra. 35 eka hoya traNa kALamAM, paramArathano paMtha; prere te paramArthane, te vyavahAra samaMta. 36 ema vicArI aMtare, zodhe saguru yoga; kAma eka AtmArthanuM, bIjo nahi manaroga. 37 kaSAyanI upazAMtatA mAtra mokSa abhilASa; bhave kheda, prANIdayA, tyAM AtmArtha nivAsa. 38 dazA na evI jyAM sudhI, jIva lahe nahi joga; mokSamArga pAme nahIM, maTe na aMtara roga. 39 Ave jyAM evI dazA, sadgurubodha suhAya; te bodha suvicAraNA, tyAM pragaTe sukhadAya. 40 jyAM pragaTe suvicAraNA, tyAM pragaTe nijajJAna; je jJAne kSaya moha thaI, pAme pada nivaNa. 41 Upaje te suvicAraNA, mokSamArga samajAya; guruziSya saMvAdathI, bhAkhuM Sapada AMhI. 42 SapadanAmakathana AtmA che', 'te nitya che, che kartA nijakarma'; che bhoktA', vaLI "mokSa che', mokSa upAya sudharma'. 43 SaTrasthAnaka saMkSepamAM, SaTradarzana paNa teha; samajAvA paramArthane, kahyAM jJAnIe eha. 44 [10]
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ (1) zaMkA-ziSya uvAca nathI dRSTimAM Avato, nathI jaNAtuM rUpa; bIjo paNa anubhava nahIM, tethI na jIvasvarUpa. 4pa athavA deha ja AtamA, athavA indriya prANa; mithyA judo mAnavo, nahIM juduM eMdhANa. 46 vaLI jo AtmA hoya to, jaNAya te nahi kema ? jaNAya jo te hoya to, ghaTa paTa Adi jema. 47 mATe che nahi AtamA, mithyA mokSa upAya; e aMta2 zaMkA taNo, samajAvo sadupAya. 48 (1) samAdhAna-sadguru uvAca bhAsyo dehAdhyAsathI, AtmA deha samAna; paNa te banne bhinna che, pragaTa lakSaNe bhAna. bhAsyo dehAdhyAsathI, AtmA deha samAna; paNa te banne bhinna che, jema asi ne myAna. je dRSTA che dRSTino, je jANe che rUpa; abAdhya anubhava je rahe, te che jIvasvarUpa. 51 che indriya pratyekane, nija-nija viSayanuM jJAna; pAMca indrInA viSayanuM, paNa AtmAne bhAna. para deha na jANe tehane, jANe na indrI, prANa; AtmAnI sattA vaDe, teha pravarte jANa. 53 sarva avasthAne viSe, nyAro sadA jaNAya; pragaTarUpa caitanyamaya, e eMdhANa sadAya. 54 49 50 ghaTa, paTa Adi jANa tuM, tethI tene mAna; jANanAra te mAna nahi, kahIe kevuM jJAna ? 55 [ 11 ]
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ parama buddhi kRza dehamAM, sthULa deha mati alpa; deha hoya jo AtamAM, ghaTe na Ama vikalpa. pa6 jaDa cetanano bhinna che, kevaLa pragaTa svabhAva; ekapaNuM pAme nahIM, traNe kALa drayabhAva. pa7 AtmAnI zaMkA kare, AtmA pote Apa; zaMkAno karanAra te, acaraja eha amApa. 58 (2) zaMkA-ziSya uvAca AtmAnA astitvanA, Ape kahyA prakAra; saMbhava teno thAya che, aMtara karyo vicAra. 59 bIjI zaMkA thAya tyAM, AtmA nahi avinAza; deha yogathI Upaje, deha viyoge nAza. 60 athavA vastu kSaNika che, kSaNe-kSaNe palaTAya; e anubhavathI paNa nahIM, AtmA nitya jaNAya. 61 (2) samAdhAna-sadguru uvAca deha mAtra saMyoga che, vaLI jaDa rUpI dazya; cetananAM utpatti laya, konA anubhava vazya ? 62 jenA anubhava vazya e, utpanna layanuM jJAna; te tethI judA vinA, thAya na keme bhAna. 6 3 je saMyogo dekhiye, te te anubhava daya; Upaje nahi saMyogathI, AtmA nitya pratyakSa. 64 jaDathI cetana Upaje, cetanathI jaDa thAya; evo anubhava koIne, kyAre kadI na thAya. 6 5 koI saMyogothI nahIM, jenI utpatti thAya; nAza na teno koImAM, tethI nitya sadAya. 66 [12]
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ krodhAdi taratamyatA, sAdikanI mAMya; pUrva janma saMskAra te, jIvanityatA tyAMya. 67 AtmA dravya nitya che, paryAye palaTAya; bALAdi vaya traNyanuM jJAna ekane thAya. 68 athavA jJAna kSaNikanuM, je jANI vadanAra; vadanAro te kSaNika nahi, kara anubhava nirdhAra. 69 kyAre koI vastuno, kevaLa hoya na nAza; cetana pAme nAza to, kemAM bhaLe tapAsa. 70 (3) zaMkA-ziSya uvAca kartA jIva na karmano, karma ja katta karma, athavA sahaja svabhAva kAM, karma jIvano dharma. 71 AtmA sadA asaMga ne, kare prakRti baMdha; athavA Izvara preraNA, tethI jIva abaMdha. 72 mATe mokSa upAyano, koI na hetu jaNAya; karmataNuM kartApaNuM kAM nahi, kAM nahi jAya. 73 (3) samAdhAna-sadguru uvAca hoya ne cetana preraNA, koNa grahe to karma ? jaDasvabhAva nahi preraNA, juo vicArI dharma. 74 jo cetana karatuM nathI, nathI thatAM to karma; tethI sahaja svabhAva nahi, tema ja nahi jIvadharma. 75 kevaLa hota asaMga jo, bhAsata tane na kema ? asaMga che paramArthathI, paNa nija bhAne tema. 76 kartA Izvara koI nahi, Izvara zuddha svabhAva; athavA preraka te gaNya, Izvara doSaprabhAva. 77 [13]
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ cetana jo nijabhAnamAM, karyAM Apa svabhAva; varte nahi nijabhAnamAM, kartA karma-prabhAva. (4) zaMkA-ziSya uvAca 78 79 jIva karma kartA kaho, paNa bhoktA nahi soya; zuM samaje jaDa karma ke, phaLa pariNAmI hoya ? phaLadAtA Izvara gaNye, bhoktApaNuM sadhAya; ema kahyu IzvarataNuM, IzvarapaNuM ja jAya. 80 Izva2 siddha thayA vinA, jagata niyama nahi hoya; pachI zubhAzubha karmanAM, bhogyasthAna nahi koya. 81 (4) samAdhAna-sadguru uvAca bhAvakarma nija kalpanA, mATe cetanarUpa; jIvavIryanI sphuraNA, grahaNa kare jaDadhUpa. 82 jhe2 sudhA samaje nahIM, jIva khAya phaLa thAya; ema zubhAzubha karmanuM, bhoktApaNuM jaNAya. 83 eka rAMka ne eka nRpa, e Adi je bheda; kAraNa vinA na kArya te, te ja zubhAzubha vedya. 84 phaLadAtA IzvarataNI, emAM nathI jarU2; karma svabhAve pariName, thAya bhogathI dUra. 85 te te bhogya vizeSanAM, sthAnaka dravya svabhAva; gahana vAta che ziSya A, kahI saMkSepe sAva. 86 (5) zaMkA-ziSya uvAca kartA bhoktA jIva ho, paNa teno nahi mokSa; vItyo kALa anaMta paNa, vartamAna che doSa. 87 [14]
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubha kare phaLa bhogave, devAdi gatimAMya; azubha kare narakAdi phaLa, karmarahita na kyAMya. 88 (5) samAdhAna-sadguru uvAca jema zubhAzubha karmapada, jANyAM saphaLa pramANa; tema nivRtti saphaLatA, mATe mokSa sujANa. 89 vItyo kALa anaMta te, karma zubhAzubha bhAva; teha zubhAzubha chedatAM, Upaje mokSa svabhAva. 90 dehAdika saMyogano, AtyaMtika viyoga; siddha mokSa zAzvata pade, nija anaMta sukhabhoga. 91 (6) zaMkA-ziSya uvAca hoya kadApi mokSapada, nahi avirodha upAya; kamoM kALa anaMtanAM, zAthI chedyAM jAya ? 92 athavA mata darzana ghaNAM, kahe upAya aneka; temAM mata sAco kyo, bane na eha viveka, 93 kaI jAtimAM mokSa che, kyA veSamAM mokSa; eno nizcaya nA bane, ghaNA bheda e doSa. 94 tethI ema jaNAya che, maLe na mokSa upAya; jIvAdi jANyA taNo, zo upakAra ja thAya ? 95 pAMce uttarathI thayuM, samAdhAna savaga; samajuM mokSa upAya to, udaya udaya sadbhAgya. 96 (6) samAdhAna-sadguru uvAca pAMce uttaranI thaI, AtmA viSe pratIta; thAze mokSopAyanI, sahaja pratIta e rIta. 97 [15]
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmabhAva ajJAna che, mokSabhAva nijavAsa: aMdhakAra ajJAna sama, nAze jJAnaprakAza, 98 je je kAraNa baMdhanA, teha baMdhano paMtha; te kA2Na chedaka dazA, mokSapaMtha bhavaaMta. 99 rAga dveSa ajJAna e, mukhya karmanI graMtha; thAya nivRtti jehathI, te ja mokSano paMtha 100 AtmA sat caitanyamaya, sarvAbhAsa rahita; jethI kevaLa pAmIe, mokSapaMtha te rIta. 101 karma anaMta prakAranAM, temAM mukhya ATha; temAM mukhya mohanIya, haNAya te kahuM pATha. 102 karma mohanIya bheda be, darzana cAritra nAma; haNe bodha vItarAgatA, acUka upAya Ama. 103 karmabaMdha krodhAdithI, haNe kSamAdika teha; pratyakSa anubhava sarvane, emAM zo saMdeha ? 104 choDI mata darzanataNo, Agraha tema vikalpa; kahyo mArga A sAdhaze, janma tehanA alpa. 105 TyaspadanAM padmazna haiM, pUchyAM karI vicAra; te padanI sarvAMgatA, mokSamArga nirdhAra 106 jAti veSano bheda nahi, kahyo mArga jo hoya; sAthe te muktilo, emAM bheda na koya. 107 kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSa abhilASa; bhave kheda, aMtara dayA, te kahiye jijJAsa. 108 te jijJAsu jIvane, thAya sadguru bodha; to pAme samaktine, varte aMtara zodha. 109 [16]
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ mata darzana Agraha tajI, varte gurulakSa; lahe zuddha samakti che, jemAM bheda na pakSa. 110 varta nija svabhAvano, anubhava lakSa pratIta; vRtti vahe nijabhAvamAM, paramArthe samakti. 111 vardhamAna samakti thaI, TALe mithyAbhAsa; udaya thAya cAritrano, vItarAga pada vAsa. 112 kevaLa nijasvabhAvanuM, akhaMDa vate jJAna; kahiye kevaLajJAna te, deha chatAM nirvANa. 113 koTi varSanuM svapna paNa, jAgrata thatAM samAya; tema vibhAva anAdino, jJAna thatAM dUra thAya. 114 chUTe dehAdhyAsa to, nahi kata tuM karma, nahi bhoktA tuM tehano, e ja dharmano marma. 115 e ja dharmathI mokSa che, tuM cho mokSasvarUpa; anaMta darzana jJAna tuM, avyAbAdha svarUpa. 116 zuddha buddha caitanyaghana, svayaMjyoti sukhadhAma; bIjuM kahiye keTaluM ? kara vicAra to pAma. 117 nizcaya sarve jJAnIno, AvI atra samAya; dharI maunatA ema kahI, sahaja samAdhimAMya. 118 ziSyabodhabIja prAptikathana saddagurunA upadezathI, AvyuM apUrva bhAna; nijapada nijamAMhI lahyuM, dUra thayuM ajJAna. 119 bhAsya nijasvarUpa che, zuddha cetanArUpa; ajara, amara, avinAzI ne, dehAtIta svarUpa. 120 kattabhoktA karmano, vibhAva varte jyAMya; vRtti vahI nijabhAvamAM, thayo akartA tyAMya. 121 [17]
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA nija pariNAma je, zuddha cetanArUpa; kattA bhoktA tehano, nirvikalpa svarUpa. mokSa kahyo nijahatA, te pAme te paMtha; samajAvyo saMkSepamAM, sakaLa mArga nitha. 123 122 aho ! aho ! zrI sadguru, karUNAsiMdhu apAra; A pAmara para prabhu karyo, ahIM Ave ! upakAra. 124 zuM prabhucaraNa kane dharuM AtmAthI sau hIna; te to prabhue Apiyo, vatuM caraNAdhIna. 125 A dehAda AjathI, varto prabhu AdhIna; dAsa, dAsa huM dAsa chuM, teha prabhuno dIna. 126 paTTu sthAnaka samajAvIne, bhinna batAvyo Apa; myAna thakI taravAravat, e upakAra amApa. 127 upasaMhAra nizcayavANI sAMbhaLI, sAdhana tajavAM noya; nizcaya rAkhI lakSamAM, sAdhana karavAM soya. darzana paTe samAya che, A paT sthAnaka mAMhI; vicAratAM vistArathI, saMzaya rahe na kAMI. 128 Atmiita sama roga nahi, sadguru vaidya sujANa; guru AzAsama pathya nahi, auSadhavicAra dhyAna. 129 jo iccho paramArtha to, ko satya puruSArtha; bhasthiti Adi nAma laI, chedo nahi AtmArtha. 130 naya nizcaya ekAMtathI, AmAM nathI kahela; ekAMte vyavahAra nahi, banne sAthe rahela. 132 gacchamatanI je kalpanA, te nahi sarvyavahAra; bhAna nahIM nirUpanuM, te nizcaya nahi sAra. 133 [18]
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ AgaLa jJAnI thaI gayA, vartamAnamAM hoya; thAze kALa bhaviSyamAM, mArgabheda nahi koya. 134 sarva jIva che siddha sama, je samaje te thAya; sazruAjJA jinadazA, nimitta kAraNa mAMya. 135 upAdAnanuM nAma laI, e je taje nimitta; pAme nahi siddhatvane, rahe brAMtimAM sthita. 136 mukhathI jJAna kathe ane, aMtara chUTyo na moha; te pAmara prANI kare, mAtra jJAnIno droha. 137 dayA, zAMti, samatA, kSamA, satya, tyAga, vairAgya; hoya mumukSu ghaTa viSe, eha sadAya sajAgya. 138 mohabhAva kSaya hoya jyAM, athavA hoya prazAMta; te kahIe jJAnIdazA, bAkI kahIe bhrAMta. 139 sakaLa jagata te eMThavat, athavA svapna samAna; te kahIe jJAnIdazA, bAkI vAcAzAna. 140 sthAnaka pAMca vicArIne, chaThuM varte jeha; pAme sthAnaka pAMcamuM, emAM nahi saMdeha. 141 deha chatAM jenI dazA, varte dehAtIta; te jJAnInA caraNamAM, ho vaMdana agaNita. 142 sAdhana siddha dazA ahIM, kahI sarva saMkSepa; padarzana saMkSepamAM, bhAkhyAM nirvikSepa. zrI subhAgya ne zrI acaLa, Adi mumukSu kAja; tathA bhavyahita kAraNe, kahyo bodha sukhasAja. [19]
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahajAtmasvarUpa paramaguru zrI Atmasiddhi-zAstra maMgala AratI OM jaya Atmasiddhi prabhu OM jaya Atmasiddhi maMgalamaya hitakArI sahune sukhakArI SaTpada SasthAnaka samAyA SaTkarzana paNa teha samajAvyA saMkSepamAM bhAkhyA jinavara jema sthAnaka pahele bhAkhyo AtmA zuddha cetanAvaMta sva-52 prakAzaka guNathI sthApyo zrI bhagavaMta sthAnaka bIje bhAkhyo AtamA asaMyogI nitya sadAya nAza na koI kALe avinAzI sat rUpa sthAnaka trIje bhAkhyo AtamA karmano kartArUpa dravyakarmano vibhAve preraka anubhavarUpa sthAnaka cothe bhAkhyo AtamA karmano bhoktArUpa karma svabhAve pariName udaya zubhAzubharUpa sthAnaka pAMcame bhAkhyo AtamA zAzvata mokSa svarUpa karma zubhAzubha chedatA pragaTe zuddha svarUpa sthAnaka chaae bhAkhyo AtmA apramatta sAdhakarUpa ratnatraya sudharme thAye siddhasvarUpa zuddha sanAtana mokSamArga A bhAkhyo zrIgurU 'rAja' Asovada ekama dine bhavyajano hitakAja [ 20 ] ...OM jaya ...OM jaya-1 ...OM jaya-2 ...OM jaya-3 ... jya-4 ...OM jaya-5 ... jya-6 ...OM jaya-7 ...OM jaya-8
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ je svarUpa samajyA vinA pAmyo duHkha anaMta, samajAvyuM te pada namuM, zrI sadaguru bhagavaMta jaya jaya gurudeva ! sahajAtmasvarUpa paramaguru zuddha caitanyasvAmI, aMtaryAmI bhagavAna, IcchAmi, khamAsamaNo vaMdiuM jAvaNijjAe nisIhiAe mayUeNa vaMdAmi parama puruSa prabhu saddaguru paramajJAna sukhadhAma, jeNe ApyuM bhAna nija tene sadA praNAma jaya jaya gurudeva ! sahajAtmasvarUpa paramaguru zuddha caitanyasvAmI, aMtaryAmI bhagavAna, icchAmi, khamAsamaNo vaMdiuM jAvaNijjAe nisIriAe mayUeNa vaMdAmi deha chatAM jenI dazA varte dehAtIta, te jJAnInA caraNamAM ho vaMdana agaNita jaya jaya gurudeva ! sahajAtmasvarUpa paramaguru zuddha caitanyasvAmI, aMtaryAmI bhagavAna, icchAmi, khamAsamaNo vaMdiuM jAvaNijjAe nisIriAe mayUeNa vaMdAmi 3OM namoDastu namoDastu namoDastu, zaraNaM zaraNaM zaraNaM, trikAlazaraNe, bhavobhavazaraNe, sadguruzaraNaM, sadAsarvadA trividha trividha bhAvavaMdana ho, vinayavaMdana ho, samayAtmaka vaMdana ho; 3OM namoDastu jayagurudeva zAMti, parama tAruM, parama sajjana, parama hetu, parama dayALa, parama mayALa, parama kRpALa, vANI surasALa, atisukumALa, jIvadayA pratipALa, karmazatrunA kALa, "mA haNo mA haNo' zabdanA karanAra, Apake caraNa kamalameM merA mastaka, Apake caraNakamala mere hadayakamalameM akhaMDapaNe saMsthApita rahe. saMsthApita rahe. sapuruSoMkA satasvarUpa mere cittasmRtike paTapara TaMkotkIrNavat sadodita, jayavaMta rahe, jayavaMta rahe. AnaMdamAnaMdakara prasanna jJAnasvarUpe nijabodharUpamu, yogIndramIyaM bhavarogavaidya zrImadugara nityamahaM namAmi. [21]
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ kramanI keDIe pravacana 1 zrI Atmasiddhi-zAstra graMtha gaurava pravacana 2 maMgala upakrama abhidheya hetu gAthA 1-8] * pravacana 3 zrI sadguru mAhAbhya (gAthA 9-16] pravacana 4 zrI sadaguru mAhAbhya (gAthA 17-23] pravacana 5 matArthI lakSaNo (gAthA 24-33] pravacana 6 AtmArthI lakSaNo (gAthA 34-42] pravacana 7 SaTa pada nAma kathana : prathama pada-AzaMkA [gAthA 43-48] - pravacana 8 prathama pada-samAdhAna [gAthA 49-58] * pravacana 9 bIjuM pada-AzaMkA-samAdhAna (gAthA pa9-70 pravacana 10 trIjuM pada-AzaMkA-samAdhAna (gAthA 71-78] pravacana 11 cothuM pada-AzaMkA-samAdhAna (gAthA 79-86] pravacana 12 pAMcamuM pada-AzaMkA-samAdhAna, cha pada AzaMkA [gAthA 87-96] pravacana 13 chaThTha pada-samAdhAna mokSanA upAya (gAthA 97-103]. pravacana 14 chaThTha pada-samAdhAna-mokSahetuM sudharma (gAthA 104-111] pravacana 15 mokSamArga dharmano marma (gAthA 112-118] pravacana 16 bodhabIja prApti-praNipAta stuti [gAthA 119-127] pravacana 17 upasaMhAra : vivekasUtro (gAthA 128-134] pravacana 18 upasaMhAra vivekasUtro tathA hetupUrti vizeSa (gAthA 135-142+2] [22]
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 1 zrI Atmasiddhi-zAstra graMtha gaurava paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdradeva, 100 varSa pUrve saMvata 1952nA paryuSaNa nimitte, rALaja, kAviThA, vaDavA, khaMbhAta Adi kSetromAM vicaratA hatA. te samaye pU. sobhAgyabhAI, sAyalAnA mahAmumukSa, paramakRpALudevanA paramasakhA, temaNe kRpALudevane eka patra lakhyo. patramAM jaNAvyuM ke, prabhu ! cha padanA patranI vAMcanA to cAle che, paNa mArA jevA abhaNa ane vRddhathI A patra yAda raheto nathI ane ApanI jIbha upara to sAkSAt sarasvatI bIrAjamAna che, to amane A patra kAvya athavA padanA rUpamAM Apo ke jethI karIne ame khATalAmAM paDyA-paDyA paNa AtmAnuM raTaNa karI zakIe." paramakRpALudeve saMvata 1950nI sAlamAM muMbaIthI A cha padano patra" pU. munizrIne lakhelo. kAraNa ke munizrInI mAMgaNI hatI ke, 'daza mahinA thayA tAva rahe che. have A deha TakI zake evuM jaNAtuM nathI ane samakti prApta karyA vagara jo deha chUTI jaze to he prabhu ! anaMtakALamAM Avo joga thavo vikaTa che. mATe amane AtmAnI oLakha thAya, pratIti thAya, samakti prApti thAya, evuM kaMIka sAdhana laIne jaIe evI kRpA karo." muMbaIthI paramakRpALudeve 'A cha padano patra' munizrIne lakhyo ane ekAda varSa pachI e che padanA patranI eka nakala sobhAgyabhAI pAse gaI. enA saMdarbhanI aMdara sobhAgyabhAIe A vAta mUkI. paramakRpALudeva saMvata 1952mAM pharatAM-pharatAM ANaMda Ave che. ANaMdamAM Aso suda ekamanA divase 'mULa-mAraga sAMbhaLo jinano re" enI racanA kare che. adbhuta pada che. jinezvara praNita zAzvata mArga zuM che ? samyajJAna, samyakdarzana ane samyakucAritranuM svarUpa zuM che ? e pada TuMkANamAM - agiyAra gAthAomAM emaNe lakhyuM che. manamAM vicAraNA cAle che. ANaMdathI pharatAM-pharatAM prabhu naDiyAda padhAryA ane naDiyAdamAM A sobhAgabhAIno sAyalAthI lakhela vinaMtI patra emane maLyo ane e patra vicAraNAmAM che. sAMjanA samaye pharavA nIkaLe che. mahAmumukSu aMbAlAlabhAI sAthe che. sUryAstano samaya che. taLAvanI kAMThe pharatAM-pharatAM kuMbhanAtha-mahAdevanA maMdire Ave che. tyAMnI eka nirjana oraDI tyAM bese che, ane aMtaHkaraNanI aMdara ekadama jJAna-sUrya prakAzIta thAya che. aMbAlAlabhAIne phAnasa laI AvavAnuM pharamAna kare che ane paramakRpALudevanA AjJAMkita anucara aMbAlAlabhAI tarataja phAnasa taiyAra karIne UbhA rahyA ane e rUmanI aMdaraja lAthI be kalAkamAM, saMvata 1952, Aso vada ekamanA divase paramakRpALudeve ekI beThake, A "AtmasiddhinI 142-gAthA ane hetupUrtinI 2 gAthA sahita 144 gAthAnuM sarjana karI nAkhyuM. naE zrI Atmasiddhi-zAstra - 23 GiE
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNe to 1aa kalAkamAM enI nakala paNa nathI karI zakatA tyAre emaNe to tattvano Avo mULabhUta graMtha 1aa kalAkamAM lakhI nAkhyo ane aMbAlAlane kahyuM, AnI cAra nakala karo ane hamaNAM jaNAvyuM tema sobhAgabhAI, pU. munizrI, ghelAbhAI ane aMbAlAlabhAIne ApavAnuM kahyuM. A 'AtmasiddhizAstra' avagAhanA karavA mATe mokalyuM ane A kALanI aMdara eka adbhuta ghaTanA, jene kahIe AzcaryanuM Azcarya banyuM. te e ke eka puruSe janmathI evA prakAranI icchA karI hatI ke mahAvIranA satya mArgano mAre uddhAra karavo che. paNa sAthe-sAthe evI bhAvanA ke, mahAvIranA vitarAga mArgano uddhAra ka2vA mATe mane sarvasaMga parityAga udayamAM Avavo joIe. ane e udaya Ave to A satyadharmane pharIthI sthApita karuM. kALa baLane kA2Ne chinna-vicchinna ane khaMDa-khaMDita thayelA jinezvaranA mArgano huM uddhAra karuM ane akhaMDa ane sanAtana mArganI pharIthI sthApanA karuM. e mATe je adhikAra prApta thavo joIe - te karmanuM bAhulya eTaluM badhuM che ke e adhikAra prApta thavAno prasaMga upasthita thAya ke na paNa thAya. kALa sAme najara nAkhatAM, aMdarathI bhAsa thAya che eTale emaNe 708nAM patramAM lakhyuM'ke naja2 nAkhatAM Avo koI puruSa bIjo dekhAto nathI ane pharIpharIne e upayoga potAnA upara ja Ave che.' bhagavAna zrI mahAvIranA nirvANa vakhate je azubha bhasmagrahanuM dharma upara AvaraNa AvI gayuM hatuM, 2500 varSa mATe, temAMthI A mArgane pUrNa prakAzita karavA mATe pharI potA u52 ja najara paDe che. sarvasaMga parityAga to udayamAM nathI, paNa dazAnuM eTaluM badhuM uccapaNuM che, deha chatAM manuSya pUrNa vItarAga thaI zake evo amAro nizvaLa anubhava che.' ane A dazAmAMthI A jJAnano sUrya pragaTe che. e ja mAdhyama emaNe mumukSuo sAthenuM rAkhyuM che. "patravyavahAra." e patravyavahAranuM mAdhyama A puruSe pakaDI lIdhuM ane tamAma mumukSuonA pratinidhi evA sobhAgabhAIe, satyadharmano uddhAra karavA mATe, A vAta bhagavAna pAse mUkI dIdhI. have to, te parabrahma kevaLa nirvikAra chatAM premamaya parAbhaktine vaza che.' e parabrahma game tevA vItarAga hoya paNa karuNAnA sAgara che. A jJAnI puruSonI karuNA che. jagatanA jIvo AtmaavasthAne pAme, samAdhine pAme, anaavakAze Akho loka AtmasvarUpane pAme evo sanAtana saMpradAya jJAnIono che. RSabhadevathI mAMDIne vadharmAMna sudhInA badhAja tIrthaMkaroe AvI karuNAthI sabhara potAnuM jIvana vitAvyuM che ane mahAtmAno deha be kAraNathI vidyamAna hoya che. pUrve nibaMdhana karelAM potAnAM karmo khapAvavA mATe ane jagatanA jIvonA uddhAra mATe. pote to potAnA karmo khapAvavAno pracaMDa puruSArtha zarU karI dIdho che. kevaLa AtmAkAratA thaI gaI che. dazA to evI che ke dehanuM paNa bhAna rahetuM nathI. dehabhAva dekhADavo pAlavato nathI. AvI dazA upalabdha karI che. udayanAM kAraNe bAhya karmo thayAM kare che. laIe chIe, daIe chIe. AtmA emAM kyAMya lepAto nathI. AtmasamAdhinuM akhaMDapaNuM ethI bAdhA pAmatuM nathI. amane je nirvikalpa nAmanI samAdhi che, te to AtmasvarUpanI pUrNa pratIti vartatI hovAnAM kAraNe che. Avo adbhuta yoga deha dhAraNa karavAnuM paheluM kAraNa to pUruM thavA AvyuM che pUrva karmo khapAvavA). temAM puruSArtha cAlu ja che ane have bIjuM kAma - jagatanA jIvonuM kalyANa karavAnuM che ane jIvonuM kalyANa zAthI thAya ? sarvajJanA mArgane prakAzita ka2vAthI, tIrthaMkarano je mArga, sarvajJa 5ramAtmAno mArga, je na zrI Atmasiddhi-zAstra 0 24 ITE
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArga pUrNa vitarAge prarUpita karelo che. je mULamArga jinezvara paramAtmAe batAvyo che, jeNe potAnA badhAMja karmone nAmazeSa karyAM che, anaMta catuSTaya jemaNe jAgRta karyuM che, anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMta cAritra ane anaMta vIryanAM je dhAraka che, eka paNa ghAtI karma jenuM have vidyamAna nathI, deha chatAM jenI dazA dehAtIta che. AvA puruSono prarUpIta karelo mArga - kAraNa ke je sAkSAt zuddha cetanAne pAmyA che evAM parama zuddha-bodhasvarUpI puruSa je mArga prarUpIta karyo che, e mArga sanAtana che, e mArga zAzvata che, e ja jagatanA jIvonuM kalyANa karI zake. pUrNa puruSanA pUrNa urbodhanathI thayelo mArga e ja jagatanAM jIvIno AdhAra che. AmAM adhurapa cAlI zake nahIM. AmAM uNapa cAlI zake nahIM. zuddhatAnI jyAM vAta hoya tyAM malinatAno eka aMza paNa cAle nahIM. kRpALudeva e tIrthaMkara koTInA puruSa hatA. temane tIrthaMkara sAthenuM sAnidhya hatuM. temaNe kahyuM, tIrthaMkara thAvAnI icchA nathI. paNa tIrthaMkare je karyuM che te karavAnI icchA che. ane evuM sAmarthya ame dharAvIe chIe.' A koI abhimAnathI kahyuM nathI. emaNe lakhyuM, 'ame paramAtma svarUpa thayA chIe. panna e paramAtmApaNAnA abhimAnathI kahetA nathI. paNa jagatanA jIvo jeo anaMta janma-maraNanA anaMta bhavacakramAM duHkhI thaI rahyA che, pIDAya che, rIbAya che, athaDAya che, kuTAya che, rajhaLe che, kAraNa ke teone mArga nathI maLyo. te saune puruSArtha karavAnI, saune mukti prApta karavAnI, icchA che. te anaMta sukhane, paramasukhane prApta karavAnI jhaMkhanA che, paNa te jIvone kyAMya sujha paDatI nathI. koI mArga batAvanAra nathI ane e kAraNathI rakhaDe che evA jagatanA jIvono du:khI citAra A puruSathI joI zakAto nathI. tethI karuNAnA ubharA Ave che. eTale lakhyuM che ke karuNAdra citte ame A hradayacitAra pradarzIta karyo che. jinezvaranA mArgane ame ahIMyA kahyo che. Avo jinezvara paramAtmAno, sarvajJano, tIrthaMkarano mArga, sanAtana ane zAzvata mArga 'AtmasiddhimAM kahyo che. jo enuM mAhAtmya vicArIe to A kALanI aMdara evuM eka adbhuta Azcarya thaI gayuM che, ke Ano koI pAra Ave ema nathI. ApaNane Avo yoga thavo e mahad puNyanuM kAraNa che. eka mahda bhAgya che jIvananI aMdara. AvA kaLikALamAM, duHSamakALamAM, AvA paDatAM kALamAM, haLAhaLa kaLiyuga, kuMDAvasarpiNI kALamAM Avo yoga ApaNane thavo durlabha che. bhagavAna lakhe che aneka yugo pachI Avo duSama-kALa Ave ane e duSama-kALamAM AvA koI puruSano prArdubhAva thavo e mahatbhAgya che. eTale lakhe che ke caturtha kALamAM paNa na banI zake evo yoga A kALamAM thayo che.' mAhAtmya samajAvuM joIe. zuddha vItarAgano mArga. UMcAmAM UMcuM tattvajJAna, sAdyamAM sAdA zabdomAM, sugamamAM sugama zailIthI samajAvanArA puruSa ApaNane maLyA che. AtmasiddhinA A traNa lakSaNa che : 2. 1. UMcAmAM UMcuM tattvajJAna, zuddha, paramazudgha tattvajJAna, tattvano paricaya. tattvano bodha saMpUrNa tattva. sAdAmAM sAdA zabdo - ke je zabdo samajavA mATe koI paMDitonI ke DikzanarInI AvazyakatA nathI. A zabdo ApaNA roja-barojanI bhASAnA che. jo vizuddha aMtaHkaraNa hoya, nirmaLa citta hoya to ApaNe e zabdonA bhAva pakaDI zakIe. zrI. Atmasiddhi zAstra ja 25
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 ane sugamamAM sugama zailI - eTale ke praznottaranI zailI. jijJAsune samAdhAna ApavAnI zailI. eka tattvajJAna jo tattvanArUpe pirasyA ja karazuM to e zuSka banI jAze kAraNa ke naya, pramANa, tarka, nyAyanA AdhAra upara to AvA zAstra graMtho ghaNAM lakhAI gayA. ucca tattvajJAna che. paNa saune e sugama nathI. kAraNa ke aneka naya, pramANa, judAMjudAM tarkathI vAta evI thaI jAya ke samajanAra va potAnI sAdI samajathI samajavA mAMge to zAstrano pAra pAmI zake nahIM tyAre ahIMyA to jijJAsu evo ziSya gurune prazna kare ane te praznanA javAba rUpe, zaMkAnA samAdhAna rUpe, eNe je zaMkA karI che enuM ja samAdhAna. AkhuM AtmAnuM tattvajJAna, tattvabodha, A jagatanI aMdara pUrNa Atmatattva jene kahIe - AthI jagatamAM bIjuM koI zreSTha tattva nathI. e tattva - e cha dravyamAnuM eka caitanya dravya - tenI sthApanA - prarUpaNA bhagavAne saraLabhASAmAM karI che. ziSya prazna pUche che ke, bhagavAna ! A dekhAto nathI, Ane rUpa nathI, raMga nathI, vagere vagere...' e ziSyae je prazno karyA che enuM ja samAdhAna sugama zailI Ane kahevAya. zaMkAjanya samAdhAna. zaMkA karI, prazna karyo ane tarata ja prati-uttara Apyo. eTale samAdhAna karIne je jijJAsupaNuM che ene ja zAMta karyuM, ane mArga Apyo. AvI Atmasiddhi ApaNe roja - enI 142 gAthA bolIe chIe. A AtmasiddhinuM zatAbdIvarSa che eTale thayuM ke eno pUrNa svAdhyAya karIe. bhagavAne eka eka gAthAmAM zuM kahyuM che. ApaNI pAse Avo amUlya graMtha che jenA mATe emaNe pote Atmasiddhi zAstra zabda vAparyo che. emaNe pado lakhyA che, patro lakhyA che, keTalAka anuvAdo karyA che. mokSamALA, bhAvanAbodha vagere graMtha emaNe lakhyA che. paMcAstikAya - svarodayajJAnano anuvAda karyo che. pada ghaNA lakhyA che. - paramArthanA - paNa. Atmasiddhi lakhyA pachI bhagavAne emAM zAstra zabda umeryo che. zAstra saMpUrNa che. AvuM zAstra ApaNA hAthamAM AvyuM che. paryuSaNa mahAparva jevuM parva che. zatAbdI varSa jevuM varSa che. Avo yoga thayo che. eTale ahIMyA dazAntikA mahotsavanuM Ayojana karyuM che. A AtmasiddhinI ApaNe roja bhakti karIe chIe. to bhagavAna emAM kahevA zuM mAMge che ? A Atmasiddhi dvArA bhagavAna ApaNane AtmAnI muktino mArga batAve che. cAlo ApaNe ApaNA vizuddha aMtaHkaraNathI bhaktibhAvathI emaNe je kahyo che mArga, emaNe je batAvyo che upadeza, emaNe je zabdo kahyAM che enA bhAva ukelavAno, enA Azayane pAmavAno, enA rahasyane samajavAno kaMIka prayatna karIe. ApatrI yAti, yathAzakti ane bhaktinA mAthA sahita ApaNe badhA mumukSuo prayatna karIe. eTale ApaNI dazA to mAnatuMgasUrizvarajI jevI che. zrI AdinAtha tIrthaMkaranA stavanamAM e kahe che ke huM tArA guNagAna kevI rIte gAuM ? jyAM devonA guru indro paNa tArI stuti karavAne samartha nathI. huM to A mahAsAgarano pAra pAmavAM nAnI hoDI laIne Avyo chuM. mArI pAse koI sAdhana nathI, huM koI - zrI AtmasiddhizAstra - 26
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnavaMta nathI, paNa mArI pAse bhaktinuM bhAtuM che. tArA pratyeno samarpaNa bhAva e ja mArI mUDI che. ane ethI ja tArA darzAvelA mArgane samajavA mATe, huM mArI alpamatithI, alpazaktithI prayatna karuM chuM. A sobhAgabhAI, jemanA kahevAthI ApaNane A Atmasiddhi maLI. temaNe tenA mATe zuM zuM kahyuM che te joIe. ApaNe Atmasiddhi graMthanA mAhAbhyano vicAra karIe chIe. te Atmasiddhi sobhAgabhAInA hAthamAM AvI ane temaNe vAMcI tyAre temaNe zuM pratibhAva Apyo ? Atmasiddhi Aso vada ekamanA lakhAI ane pachI sobhAgabhAIne pahoMcI ke kArataka suda sAtamanA e javAba(patra) lakhe che. 'Atmasiddhi graMtha' cauda pUrvano sAra hoya ema jaNAya che." sobhAgabhAI 30-30 varasathI aneka zAstro vAMcIne enA pAragAmI thayA hatAM. e Ama lakhe che. sAyalAmAM 1pathI 20 jaNAnuM maMDaLa hatuM. ane teo badhAM zAstronA abhyAsI ane yoganA abhyAsI hatA. eTale emane cauda pUrva zuM ? e barAbara khabara hatI. huM tathA goLiyA nitya vAMcIe chIe. ghaNo AnaMda Ave che. pharI bIjA graMthanI mAMgaNI karIe evuM rahyuM nathI." pahelAM pote "Atmasiddhi' bAbatano abhiprAya Apyo. ane pachI have kahe che bIjA graMthanI mAgaNI karIe evuM rahyuM nathI. A sobhAgabhAIe kRpALudevane nava varSamAM eka hajAra upara patro lakhyAM che. vicAra karo ke ApaNI pAse ATalI sAdhanasAmagrI hovA chatAM ApaNe jijJAsAthI kyA jJAnI sAthe Avo jJAna vyavahAra karyo che ? emaNe to tattvanAM kevAM kevA prazno karyAM che ? kRpALudeve javAba ApyAM evA 250 uparAMta patro A vacanAmRtamAM saMgrahita thayAM che. bAkInA patro ApaNane upalabdha nathI. ane e patro joIe tyAre ema thAya ke AkhuM vItarAga-darzana ane jinAgamanA rahasyo A puruSoe A patromAM udghATita karI nAkhyA che. ahoho! zAstronA zAstro vAMcIne pAra na pamAya evI vAto kRpALudeva ane sobhAgabhAInA mAtra patravyavahAranuM jo avalokana karavAmAM Ave to addabhuta mArga ApaNane maLe. 'Atmasiddhi' graMtha vAMcatA emane zuM samAdhAna thayuM ? aMtaramAM kevI pratIti thaI ? ke "pharI have bIjA graMthanI mAMgaNI karIe evuM rahyuM nathI." have prabhu ! ame tamArI pAse bIjo koI graMtha mAMgIe ema nathI. basa Last. A je kAMI che te amane pUrNa prApta thaI gayuM che. Avo A graMthanI upalabdhithI emane saMtoSa prApta thayo che. jeNe mAMgyuM hatuM ke amane evuM kaMIka Apo ke ame manuSya jIvanane saphaLa karI jaIe. amArA AtmAnI siddhi karI jaIe. A sobhAgabhAIe "Atmasiddhi zAstrane siddhizAstra' kahyuM che. e game tevo mumukSu jo bhAvanAthI AnI ArAdhanA kare to enA AtmAne siddha karIne pachI ja jAya. sobhAgabhAI kahe che have bIjA graMthanI mAMgaNI karavA jevuM rahyuM nathI. prabhu ! AmAM ja badhI samApti ane pUrNa tRpti thaI che. poSa suda trIja budhavAre lakhe che, "Atmasiddhi graMtha' gosaLiyAe mukhapATha karI lIdho che. mAre paNa dohA-101 mukhapATha thayAM che. bAkInAM thoDe thoDe karuM chuM. roja rAta ane divasa emAM ja upayoga rahe naE zrI Atmasiddhi-zAstra - 27 GiE
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. A graMtha vAMcyA pachI bIjuM vAMcavA mana thatuM nathI." A kArataka mahinA pachI poSa mahinAnI sthiti. gozaLiyA vidvAna che. eTale emane graMtha moDhe thaI gayo che. sobhAgabhAIne 101 dohA moDhe thayA che. ane rAtadivasa upayoga emAM ja rahe che. ApaNe mumukSu chIe, paramArthanI sAdhanA karavI che paNa ApaNane e khabara nathI ke jIvano upayoga zemAM rahevo joIe ? sobhAgabhAI paNa dukAne besatA hatA, ene vepAra, gharabAra, parivAra tathA badho vyavahAra hovA chatAM upayoga kyAM hato ? 'Atmasiddhi-zAstramAM. karma anusAra, udaya anusAra pravRtti to thayA ja kare. je thatI hoya te thAya. paNa cittano upayoga, AtmAno upayoga, je jJAna, darzana, caitanya yukta evA AtmAmAM ja rahevo joIe. "manamahilAnuM re, vahAlA upare bIjA kAma karata." yazovijayajI mahArAja pharamAve che ke pativratA nArInuM cittaupayoga bIjAM aneka kAma karatAM hovA chatAM paNa, enA patimAM ja hoya, ema A jJAnAkSepakavaMta - sadugarano bodha jene prApta thayo che evo mumukSu enA cittanI caitanyanI dhArA, jagatanAM aneka vyavahAra karato hoya, aneka kAma karato hoya paNa eno upayoga to saddagurunAM bodhamAM ja hoya. e bodhamAM ja upayoga ghumarAto hoya. e bodhanuM ja raTaNa ane gholana cAlatuM hovuM joIe. mumukSunI AvI dazA hoya. prabhu prabhu laya lAgI nahIM, paDyo na saddaguru pAya; dIThA nahIM nija doSa to tarIke koNa upAya ?' A laya lAgI jAya ! brAhmIvedanA jene jAgI che tene ja jAgI che. kapALudeva lakhe che, AvI vedanA jene jAge, ahorAtra enuM ja ciMtana. divasa ne rAta, sutAM ne jAgatAM, saMsAranI koIpaNa pravRtti karatAM deha, dehanuM kAma kare, AtmA, AtmAnuM kAma kare. dehanuM kAma - pUrve nibaMdhana karelAM karmo udayamAM je Avaze tema thaze. emAM jarAka ja upayoga devAya. eTale vAta pUrI thaI jAya. ane AtmAno upayoga, AtmAnA svarUpanAM ciMtavananI aMdara rAkhavAno. satata nididhyAsana, satata dhyAna. eTale kRpALudeve kahyuM ke, je jJAnIne oLakhe che te dhyAnane icchato nathI. kAraNa ke enI bhUmikA satata dhyAnanI aMdaranI ja che. ApaNane paramArthanI samajaNa nathI. paramArthanI dRSTi nathI. eTale ApaNI sthiti eTalI badhI vicitra ane khataranAka che ke ApaNe paramArthanA zAstro jANIe chIe. paNa paramArthanI dRSTi nathI. paramArthanI jANakArI hovI ane paramArtha dRSTi hovI A baMne vAta bhinna che. jIvanamAM jene paramArthamaya dRSTi hoya tene samaye-samaye e ja upayoganI sAdhanA ane upAsanA hoya. ApaNe to dharmakriyA karIe chIe tyAre paNa upayoga bahAra hoya che. A samajavAnuM che. svAdhyAya, sAmayika, pUjA, devavaMdana, devadarzana, caityavaMdana, pratikramaNa, bhakti - A badhI dharmakriyA karatI vakhate paNa upayoganI dhArA bahAra hoya che. ane manamAM ema che ke huM dharma karI rahyo chuM. upayoga nathI. sAco mumukSu, sAco sAdhaka, sAco jijJAsu je che te - zrI Atmasiddhi-zAstra - 28 E
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramArtha dRSTivAna che. eTale saMsAranA kAryo karavA chatAM paNa eno upayoga AtmAmAM che. enuM citta AtmAmAM che. enI ciMtavananI dhArA AtmAmAM che. narasiMha, mIrAM, kabIra, raIdAsa, nirAMtakoLI - vagere saMta puruSonAM udAharaNa paramakRpALudeve sobhAgabhAIne patromAM lakhyAM che. AvAM AvAM puruSo mArganI samIpa hatA. kAraNa ke bahArano game te vyavahAra karatAM hoya chatAM paNa, upayoga to AtmAmAM ja che. eTale emaNe sobhAgabhAIne lakhyuM ke, "mana mahilAnuM re vahAlA upare bIjA kAma karaMta." eTale jagatanuM - vyavahAranuM koIpaNa kAma karatAM hoIe upayoga to satata saddagurunAM bodhamAM ja rahevo joIe. ahIM sobhAgabhAI lakhe che, "rAta ane divasa upayoga emAM ja rahe che. A graMtha vAMcyA pachI bIjuM kAMI vAMcavAnuM mana thatuM nathI." prabhuzrI paNa kahetA ke, "mane to paramakRpALudevanA vacano vAMcyA pachI bAkInuM badhuM to chAza bAkaLA jevuM lAge che. e to bhagavAnanA bodhamaya thaI gayA che. e ja raTaNa cAluM che. bIjI badhI vAto, saMsAranI vAto, bIjA graMthonI vAto badhuM chAza-bAkaLA jevuM lAge che. kyAMya cena paDatuM nathI. poSa vada dasamanA pharI patra lakhe che, "Atmasiddhi graMtha' goLiyo vAMce che ane vicAre che. temaja huM paNa e graMtha vAMcuM chuM. dohA 134 mukhapATha karyA che. ane vicAratAM ghaNo AnaMda Ave che." sobhAgabhAI lakhe che, 'goLiyA vAMce ane vicAre che. ApaNe to haju phakta bolavA sudhI ja pahoMcyA chIe. vicAravAnI bhUmikAmAM AvyA ja nathI. vaLI 'pAMca mahinA thayA tAva Ave che. te jo 'Atmasiddhi graMtha Ape mokalAvyo na hota to deha rahevo muzkela hato." emanI 6 5 varSa uparanI uMmara haze. ane pAMca mahinAthI tAva Ave che. e sthitimAM e Atmasiddhi graMthanuM smaraNa kare che. vRddhAvasthA che. khATalAmAM paDyA che. chatAM paNa e ja raTaNa che. emAM ja upayoga che. ApaNe jAtanuM avalokana karIe ke ApaNA jIvanamAM paramArtha dRSTi che ke nahIM ? ApaNe niSpakSapAtapaNe potAnAM doSa jovA paDaze. A doSa joIzuM nahIM to doSa TaLaze nahIM. ane doSa TaLaze nahIM tyAM sudhI A guNonI saMpattinuM sarjana thaze nahIM. Atmika guNo tyAre ja pragaTaze jyAre caitanya para lAgelAM badhA doSonA AvaraNone haTAvIzuM. AvAM jJAnI puruSonAM vacano vAMcIne vicArIe tyAre ja doSa haTAvavAno puruSArtha thaze. "pAMca mahinA thayA tAva Ave che. Ape Atmasiddhi graMtha mokalAvyo na hota to deha rahevo muzkela hato. Ape graMtha mokalAvyo tethI ja jIvuM chuM. ApaNI A bhUmikA che ? sobhAgabhAIne have jIvavAnI icchA jAgI che. pAMca mahinAthI tAva che to paNa - jIvavAnI icchA jAgI - kAraNa ke A graMtha mokalAvyo che to have to AtmA laIne ja jaIza. tethI ja jIvuM chuM.' ema lakhe che. ApaNe dehanI vyAdhithI kaMTALIne anaMtavAra deha choDyA che ane anaMta vAra dhAraNa karyA che. paNa Atmatva prApta thayuM nathI ane deha choDavA paDyA che. sobhAgabhAIne thayuM ke bhale tAva Ave che. tAva tAvanuM kAma karaze ApaNe to AmAMthI AtmA pakaDI levo che. eTale have jIvavuM che. "Atmasiddhi graMtha vAMcyA pachI koI - zrI Atmasiddhi-zAstra 29 [E]=
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazna karavAno raheto nathI. sarva khulAsA emAMthI thAya che. sobhAgabhAI to prazno dhodhanI jema pUchatA. kRpALudeva javAba lakhe ke na lakhe paNa temanA prazno cAlu ja hoya. have kahe che, "koI prazna pUchavA jevuM rahyuM nathI." badhI vRttio zAMta thaI gaI che. badhI ja jijJAsAnuM samAdhAna thaI gayuM che. AvA zAstrapAThIne have kAMI pUchavApaNuM nathI rahetuM tenuM kAraNa ALasa nathI. paNa "Atmasiddhi-zAstramAM badhAM ja khulAsA thaI jAya che. koI pUche ke tame kayA mAragamAM ? ane tamAro dharma kayo ?" to ene ema javAba devA dhAruM chuM ke, "amAro Atmasiddhi mArga che ane e ja dharma che to e javAba devo ThIka lAge che ? jeTha suda caudasanA chello patra lakhe che. deha ne AtmA judAM che. deha jaDa che. AtmA caitanya che. te cetanano bhAga pratyakSa judo samajavAmAM Avato nahoto. paNa dina ATha thayAM, ApanI kRpAthI, anubhava gocarathI, bephATa pragaTa judo dekhAya che. rAta ane divasa, ApanI kRpAthI A cetana ane A deha ema sahaja thaI gayuM che." A puruSa AtmA pAmyo. A anubhavano viSaya che. vAdavivAda, tarkano viSaya nathI. khaMDana-maMDanano viSaya nathI. koI tArkika nyAya ahIM lagADavo nahIM. Ane anubhava upara ja levAnuM. have to cetana ane deha ApanI kRpAthI sahaja thaI gayuM che. have to prayatna paNa na karavo paDe. A bhedajJAna thayuM. zenAthI ? AtmAsiddhi graMthanI kRpAthI kapALudeve Atmasiddhi ApI enI kRpAthI thayuM che. vagara bhaye, vagara zAstra vAMcyuM, "thoDA vakhatamAM ApanA bodhathI artha vagereno ghaNo khulAso thaI gayo che. je khulAso paccIsa varSe paNa thAya evo nahoto te khulAso ApanI kRpAthI thoDA vakhatamAM thayo che. gozaLiyA vize je AsthA hatI te bilakula nIkaLI gaI che. to have vakhatovakhata bodha ApavAnAM patro lakhI ane moTI pAyarIe caDAvajo." deha ne AtmA pragaTa judA dekhAya che te chatAM kahe che ke, prabhu ! moTI pAyarIe caDAvajo.' zeSa rahelAM karmo paNa niHzeSa thAya - azeSa bane. have koI bhavAMtaranuM paribhramaNa rahe nahIM. evI mAMgaNI karI. "moTI pAyarI" eTale "siddhapadanI ja mAMgaNI karI. have saMsAramAM rahevuM nathI. A jIva samaye samaye saMsAramAM marI rahyo hato. to Apa sAhebanA upadezathI kaMIka uddhAra thayo che. vaLI ApanI kRpA vaDe vizeSa uddhAra thaze ema icchuM chuM. AvI pariNati saMsArI jIvanI hoya che. A sobhAgabhAIe saMsArI jIvanuM niSkarSa kahI dIdhuM ke samaye samaye parapariNati hatI. paravastu-parapadArtha-parabhAva emAM moha buddhi, ahaMbuddhi - Asakti e parapariNati kahevAya. jyAre tyAre svanuM pariNamana thavAne badale paralakSI pariNamana thAya che. zubha bhAva thAya to tyAM rAgathI joDAI gayo. azubha bhAva thAya to dveSathI joDAI gayo. koI paNa paravastu ke paravyaktine jotAM jevA bhAva udbhave tevA bhAvathI jIva tyAM joDAI jAya che. A vibhAva bhAva che. e parapariNati che. e joyuM ke tarata ja enI aMdara rati-arati, ruciaruci, ISTa-aniSTa, gamo-aNagamo ane AgaLa jatAM jatAM rAga-dveSa - A kaSAyanuM sthULa svarUpa che. paheluM sUkSma che. koI vyaktine jue ane hajI jyAM najara maLe tyAM AtmA bhAgI jAya che. parapariNati thaI jAya che. rAga-dveSanA bhAva thaI jAya che. zrI Atmasiddhi-zAstra - 30 E
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ evI rIte A jIva saMsAramAM satata, jeTaluM jIvItavya che, teTalA AyuSyanI hara paLa 52pariNatimAM gALe che. eTale sobhAgabhAI lakhe che, A jAva samaye samaye parapatimAM marI rahyo hato. eka samaya evo nathI ke jyAre A va paraparigati sivAya hoya. para sAthe ja ApaNI pariNati che. svaparitrani nathI. kAraNa ke svanI haju pratIti thaI nathI. mATe zubha ke azubha paddhiti karavAmAM ja anaMtakALa vityo che. zubha-azubhanuM karma phaLa baMdhAtuM ja jAya che. ane pharI e phaLa bhogavatAM vakhate zubha-azubhamAM joDAI jAya che. ane Ama ja saMsAra cAlyA kare che. A ja cakarAvo cAle che eTale nivRtti kyAreya thatI nathI. 525riNitamAMthI nivRtti thAya tyAre A viSa cakkara tuTe. AnaMdaghanajIe mahAvIra svAmInA covIsamAM stavanamAM A vAta mUkI che. AlaMbana sAdhana je tyAge, para pAiti ne bhAge re; akSaya darzana jJAna vairAge, AnaMda ghana prabhu jAge re.' vIrajI AmAM utkRSTapaNe kahyuM che, ke he prabhu ! AtmApaNuM to nija padamAM che. paNa huM to atyAra sudhI paraparaNitamAM bhAgato hato. paNa vIrapaNuM te AtamaThANe jANyuM tumacI vANe re.' A vIrapaNuM, A vItarAga pada e to mArA AtmAmAM che. evuM mane atyAra sudhI bhAna nahotuM. huM to paraparigatimAM hato. evI ja rIte pU. laghurAjasvAmI, jemane Atmasiddhi' maLI ane varaso sudhI jemaNe Atmasiddhino cAre bAju guMjArava karAvyo che. kaMIka vone A bodha ApIne prabhunA mArganI samIpa lAvyA che. e emanA upadezamAM patrAvalI 156 mAM lakhe che, saMvata 1990 - aSADha suda sAtamanA, juo A saMtanA zabdo zuM che ? jethI ApaNane enuM mAhAtmya samajAya, to have ApaNe cukIe nahIM. bhagavAnanA kahelA bhAva zuM che ? temaNe kyAM-kyAM batAvyA che te samajavA prayatna karIe. prabhuzrI lakhe che, 'AtmasiddhimAM AtmA gAyo che. emAM koI dharmanI niMdA nathI, cauda pUrvano sAra temAM che. eTale game te dharma mAnanAra hoya enI sAthe Atmasiddhi vize vAta thAya ane te sAMbhaLe to tene te ruce tema che.' AtmasiddhimAM mAtra AtmA ja gAyo che. koI dharmanI vAta nathI kIdhI. eTale ke koI dharmanuM sAMpradAyika svarUpa ke kriyAkAMDanI vAta AmAM bhagavAne kahI nathI. AtmAno baMdha kevI rIte ane mukti kevI rIte ? A baMne vAta ja AmAM kahI che. 'AtmasiddhimAM to bhalabhalAne mAnya karavI paDe tevI vAto che. game te mArgano, game te matano, game te zAstrano, game te dharmano AgrahI hoya to paNa AtmasiddhimAM aMdara darzAvela mArganI aMdaranA tattvano e virodha karI zake ema nathI. sau varSa thayAM Atmasiddhi upara aneka bhASyo lakhAyA che, paNa eno koI virodha kare e saMbhavita nathI. jJAnI puruSanI vANInI A labdhi che. temanI vANInuM avirodhapaNuM e emanuM lakSaNa che. ane badhA ja dharmanA, saMghanA, saMpradAyanA, matanA mahAnubhavoe Atmasiddhi hAthamAM lIdhI che, ane sarvaza vItarAga paramAtmAnA bodhane sAdI bhASAmAM samajAvavA icchA thAya tyAre A ja dohA mukhamAMthI nIkaLe che. kAraNa ke AthI saraLa ane sugama rIte AtmA samajAvI zakAya evI bIjI koI sthiti che nahIM. A Atmasiddhino camatkAra che. Atmasiddhi - zrI AtmasiddhizAstra 31
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMtha sarvamAnya che. jyAM jJAna che, jyAM bhadrikatA che, jyAM mumukSatA che, jyAM sAdhakatA che, je vItarAga. mArgano anuyAyI che ene AtmasiddhinI sAme kAMI kahevApaNuM nathI. 'temAM bhUla dekhanAra pote ja bhUla khAya che." AtmasiddhimAM bhUla dekhanAre samajavAnuM ke bhUla mArAmAM che. 'AtmasiddhinI gAthAomAM manane rokavuM hitakArI che. sobhAgabhAIe paNa upayoga emAM ja rAkhavA kahyuM che." ApaNe vAto vIranI karIe chIe. ane vartana DhIluM, gheMsa jevuM karIe chIe. eTale kahe che thAkI jatA nahIM. 'sovAra, hajAravAra A gAthAo bolAya to paNa harakata nathI. lAkhavAra bolAya to ya ochI che. temAM jaNAvela AtmA mAre mAnya che. jJAnI puruSe temAM AtmA pragaTa jaNAvyo che. evI zraddhA rAkhIne keDa bAMdhIne puruSArtha kartavya che. puruSArtha karyA sivAya kAMI banatuM nathI." satata A gAthAo bolyA karavAnuM prabhuzrI jaNAve che. kAma karatAM karatAM, rasoI pANI karatAM, ThAma vAsaNa, kacarAM potAM, dukAna-dhaMdho, gharAka-oNphisa, hAlatAM-cAlatAM, TrAveliMgamAM-rastAmAM, jatAM- AvatAM, thoDAka upayogathI kAma karatA rahevuM. zarIra enA udaya karma pramANe kAma karyA ja karaze. enI ciMtA nathI karavAnI. tAruM mana AtmasiddhinI gAthAonAM raTaNa, mananamAM satata rahevuM joIe. aMdaramAM jJAnadhArA cAlavI joIe. bahAramAM karmadhArA cAlyA ja kare. karmadhArA to aTakavAnI ja nathI. kAraNa ke samaye samaye karmano udaya che. eTale ApaNI icchA hoya to paNa karmadhArA aTakavAnI nathI. to jJAnadhArAne zA mATe baMdha karI dIdhI che ? teM karmadhArAnI sAthe jJAnadhArAne joDI dIdhI che. enAM karatAM jJAnadhArAne judI ja rAkhane. karmadhArA che e dehanuM kAma che. jJAnadhArA che te caitanyanuM kAma che. beyane judA-judA kAma karavA de. tuM game teTalI jJAnadhArAne sAthe lagADIza to paNa karma to udaya pramANe thayA ja karaze. ApaNI icchA pramANe kaMI nahIM thAya. koI karmapravRtti aTakaze nahIM ane saMtApa thAze te vadhArAmAM. ane navA karma baMdhAya che. bhagavAna saraLa mArga batAve che ke he jIva ! tuM beya karyA kara. beya thAvA de. tuM khAlI joyA kara. sAkSI banI jA. pachI lakhe che, "Atmasiddhi amUlya che. riddhi-siddhi ane aneka camatkArothI te bharelI che. paNa samajAya kone ? AtmasiddhimAM AtmAnI riddhi-siddhi che. A saMsAranI ke laukika riddhisiddhinI vAta nathI. ane jo A riddhi-siddhi samajAya to pachI jIva emAM aTakAya nahIM. ene enuM kAma nathI. paNa e apurva vacano che. vizvAsa karavA yogya che. bhale mane na samajAya. paNa paramakRpALu devane to samajAyuM che ne ?" "meM to AtmA jANyo nathI, sadguru rAje jANyo che. eNe jANyo-joyo anubhavyo evo AtmA chuM' basa. A ja zraddhA kara. ke mArA gurune samajAyo che. ane mAro guru pUrNa che. pahelAM AvI sapuruSanI zraddhA kara. Apta puruSanI zraddhA vinA koI jJAna upalabdha thAya ema nathI. Agama paNa Apta puruSanI zraddhA vinA nahIM samajAya. nahIMtara Agama paNa anarthanuM kAraNa bane. Agama kahenArA puruSonAM vacanamAM, A puruSa vizvAsa karavA yogya che. evI aDaga zraddhA. ane kRpALudeva lakhe che, "tIrthakaranA samavasaraNamAM rahela nirgatha ane nigraMthanIo, zrAvaka ane zrAvikAo emane kAMI jIva ajIvanuM jJAna hatuM, tattvanuM jJAna hatuM, mATe ene samakti nathI kIdhuM. paNa mAtra A puruSa sAcA puruSa che. A jema kahe che 1 zrI Atmasiddhi-zAstra - 32 TE
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ ema ja AtmA che, A jema kahe che tema ja muktino mArga che. AvI acaLa zraddhA, nirvikalpa zraddhAnA kAraNe samavasaraNamAM rahela e nirgatha-nigraMthanIo ane zrAvaka-zrAvikAone - e caturvidha saMghane samati prApta thatuM hatuM.' kRpALudevane samajAyuM che eTale e vizvAsa kartavya che. "kara vicAra to pAma' emAM sarva kriyA ane jJAna AvI jAya che. paNa tenuM mAhAsya lAgavuM joIe. vicAra thavo joIe. zuM kahIe ? paNa yogyatAnI khAmI che. chatAM kahevAmAM te puruSe kaMI kacAza rAkhI nathI. pachI patra 21mAM lakhe che, "bahu UMDI vAta jaNAvIe chIe ke, 'AtmA che, AtmA nitya che, AtmA karyA che, AtmA bhoktA che, mokSa che ane te mokSanA upAya che - e cha padano bahu vicAra karavA yogya che. A cha pada samyakdarzananuM mULa che. AtmAnuM pUrNa svarUpa samajAvuM joIe. cha e cha pada sapramANa ane eka bIjAnA avirodha paNe samajAvuM joIe. sarvAge samajAvuM joIe. eTale kahe che, "zuddha AtmasvarUpane pAmyA che evA jJAnI puruSoe cha padane samyakdarzananA nivAsanAM sarvotkRSTa sthAnaka kahyAM che. AtmasiddhimAM eno vistAra karyo che. je bahu vicAravA yogya che. moTA mahAbhArata, kurAna ke jenanAM AgamazAstro karatAM bahu sugama ane saraLatAthI, sarva zAstranA sArarUpa, AtmasiddhimAM vAta karelI che. te gahana vAta vicAravAna jIvane bahu lakSamAM levA yogya che. nAnAM pustakanA AkAre jaNAya che, paNa te camatkArI vacano che. te labdhi vAkyo che. te maMtra svarUpa che.' lAge ke AtmAnI vAta phakta ATha pAnAnI nAnI copaDImAM AvI gaI ? to kahe che, "bhAI ! A to maMtra svarUpa che.' maMtra eTale pUrvanA pUrva hoya te eka zabda-brahmamAM samAI jAya. Atmasiddhi che te maMtrasvarUpa che." eTale kahe che have ame bahu kahetA nathI. bIjA eka mumukSu paranAM patramAM prabhuzrI lakhe che, "Atmasiddhi camatkArika che. labdhiothI bharelI che. maMtra samAna che. mAhAsya samajAtuM nathI. chatAM dararoja bhaNavAmAM Ave to kAma kADhI nAkhe ema che." labdhiothI bharelI eTale ? A labdhi eTale je koI paNa vastunI ArAdhanA karatAM enI phalazruti maLe. phaLanuM upArjana thAya. phaLanI prApti thAya. enuM mAhAsya samajAvuM joIe. A mAhAbhya samajIne dararoja bhaNavAmAM Ave to kAma kADhI nAkhe ema che. enA vagara manuSya janma Akho eLe vahyo jAya. upadeza saMgraha-3 nI aMdara phAgaNa mahinAmAM kahe che, 'Atmasiddhi ane cha padano patra camatkArika che. labdhio pragaTa kare che. roja pheravo to paNa karmanI kroDa khape che. nave nidhAna ane aSTasiddhi emAM rahI che." "rAMkane hAtha ratana." abudha, abhaNa mANasanA hAthamAM ratana Ave to kAgaDo uDADavAmAM ke bakarInA gaLe bAMdhIne pharato hoya, ane kAM chApare mUkI de. bALakanA hAthamAM jema sonAmahora Apo ke kAMkaro Apo. beya sarakhAM che. tema yogyatA vinA, adhikArapaNA vinA jIvone enuM mAhAsya samajAtuM nathI." ApaNe bALa jIvo chIe. eTale ApaNI dazA paNa bALaka jevI che. paramArtha mArgamAM to ApaNI dazA bahu dayanIya che. naE zrI Atmasiddhi-zAstra - 33 E=
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNa ke ApaNe sAco paramArtha haju samajyA nathI. paramArthanI dRSTi haju ApaNA jIvanamAM AvI nathI. aneka prakAranA AgrahathI ApaNe gherAyelA chIe. kRpALudeva lakhe che ke, "je matAgrahe A jIva gherAyelo che te matAgraha ja enuM AvaraNa che. kyAre paNa AtmAnI, ke paramArthanI ke dharmanI vAta Ave tyAre ApaNA reaction jovAnA. Ama karAya ne Ama na karAya. Ama thAya ne Ama na thAya. ApaNe syAdavAda jANatA nathI. ApaNI pAse anekAMta dRSTi nathI. vItarAga mArganuM darzananuM) hArda ApaNe jANatA nathI. mahattva kyAM ApavAnuM che ? paNa dareka jIvane potAnI mAnyatA che. pAchuM te mAnyatAno Agraha paNa che. darekane potAno abhiprAya che ane abhiprAyano paNa Agraha che. ApaNI pAse paramArtha dRSTi ja nathI. "matamAM muMjhAyelo A jIva "satu'nI upalabdhi karI zakato nathI. e jIva "matathI mukta thAya to ja satyanI samIpa jAya. 'mata thI mokaLo thayA sivAya jIva dharmakaraNI kare tyAre azraddhAnA bhAvathI kare jethI pariNAma viparIta ja Ave. kAraNa ke enI pariNati, enA adhyavasAya badalAyA nathI. e jIva ema nathI samajato ke huM sarvajJa nathI. mArA Agraha khoTAM paNa hoI zake. bIjAnAM Agraha sAcAM paNa hoI zake. ApaNe samajavAnuM e che ke ApaNe kyAM kyAM rokAI jaIe chIe ? kRpALudeve kahyuM che, "roke jIva svachaMda to pAme avazaya mokSa." jIvane A svachaMda rokavAno che. yogyatA vinA - adhikArIpaNA vinA jIvane tenuM mAhAbhya samajAtuM nathI. alaukika bhAve ane alaukika dRSTie jovuM joIe te jovAnuM nathI. A laukika bhAva nathI. alaukika bhAva lAvavAno che. A puruSa alaukika che. lokottara puruSe AnI prarUpaNA karI che. AmAM alaukika mArganuM nirUpaNa karyuM che. ane A mArgane prarUpanArA anaMta mahAjJAnI, tIrthakara, sarvajJa paramAtmAo badhA alaukika AtmAo hatA. kapALadeve prathama cAra jaNane ja Atmasiddhi ApI hatI. bIjA koIne vaMcAvavAnI, saMbhaLAvavAnI, mukhapATha karavA ApavAnI manAI hatI. mAtra sobhAgabhAIe enuM mAhAsya jANyuM hatuM. 'AtmA' AmAM Apyo che ema ene samajAyuM hatuM. alaukika mAhA... tenI yogyatA vinA lAgatuM nathI. 500-500 gAthAono svAdhyAya kare tenA karatAM A svAdhyAya alaukika che. jhaverIne ja naMganI kiMmata hoya che. bALakane tenI kiMmata hoya nahi. jIvane pahelAM to yogyatA prApta karavI joIe. jIve pahelAM adhikArI thavAnuM che. ene jijJAsA to jAgavI joIe ke mAre "Atmasiddhi samajavI che. mAre jANavuM che ke mArA bhagavAne 'AtmasiddhimAM zuM kahyuM che ? e mane maLavI ja joIe. AnA mAhAbhyanuM vadana thavuM joIe. A utsava enuM nimitta banavuM joIe. ane lakSa e joIe ke A AtmasiddhimAM rahelo AtmA mAre jANavo che. Aje je hoya e badhAne mukhapATha karavAnI AjJA maLI che. kAraNa, kALa kaThina che. yogyatA Ave to kAma thAya. jijJAsA vadhAro. khAmI dUra karo. jijJAsA joIe tevI nathI. eno ja khapI thAya to eka gAthAmAM paNa camatkAra che. tenuM mAhAsya samajAya to alaukika bhAva Ave. aho ! A to mane - zrI Atmasiddhi-zAstra - 34 E
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ moDhe che. ema sAmAnya karI nAMkhI bhuMDu karyuM che. graMtha arthathI bharapura che te koNe jANyuM che ? gAthA nA 115-116 eno vicAra karyo karyo che ? vaLI kRpALudeve kahyuM che, zuddha buddha caitanya ghana, svayaM jyoti sukhadhAma, bIjuM kahiye keTaluM ? kara vicAra to pAma." (117) A 'kara vicAra to pAma" A labdhi vAkya che. atyAre mukhapATha karavAnI AjJA ApI che ke jIva jijJAsu thAya. ane jo jijJAsu thAya to mArga kyAMya maLe ema nathI to pAcho aTavAI jaze. eTale jJAnI puruSoe kahyuM ke jijJAsAne vadhAro. khAmI dUra karo. jo jIva jijJAsu thAya to kAma thAya ema che. jIve mane "Atmasiddhi moDhe che." ema karIne sAmAnya karI nAkhyuM che. paNa enA bharapUra gahana artha upara lakSa che ? enA bhAva pakaDAya che ? roje roja svAdhyAya karatAM bhAva vadhatAM jAya che ? eka eka gAthAnAM navAMnavAM artha, navAM-navAM bhAva, navAM rahasyo(Azaya) pakaDAya che ? pahelAM paramatattvano nizcaya karo ke kRpALudeve kahelI AtmasiddhimAM parama tattva samAyeluM che. ane pachI enA mAhAbhyathI roja enI ArAdhanA karatAM e yathArtha svarUpa, jevuM che tevuM - mArA hRdayane vize prakAza karo. basa A ja bhAvanA karavAnI che. vItarAgano kahelo dharma - bhale samajAto nathI, jIvanI yogyatA nathI, satpaSano yoga nathI to paNa - enA jevuM jIvane saMsAraroga maTADavAne bIjuM koI pUrNa hitakArI auSadha nathI. ema AtmasiddhinuM mAhAbhya vedAya. ema AtmasiddhinI ArAdhanA thAya. eTale phakta moDhe nathI karavAnI, enA arthamAM javAnuM che. je lokottara deva te namuM laukikathI." ema thayuM che. lokottara devane namaskAra laukikathI na karAya. lokottara devane namaskAra lokottarathI ja karAya. bhAvathI karAya. AtmasamarpaNathI karAya. parama vinayathI karAya. 'evo mArga vinaya taNo, bhAkhyo zrI vItarAga.' lokottara vAta pakaDAvI joIe. kRpALudeve A lokottaranI vAta AtmasiddhinI cAra gAthAmAM mukI dIdhI che. potAne zAstrajJa mAnanArAM hajI laukikamAM aTakAyelA che. 'guru rahyAM chadmastha paNa vinaya kare bhagavAna. evo mArga vinaya taNo bhAkhyo zrI vItarAga." Atmasiddhi adbhuta che. vItarAga darzananAM parama rahasyo emAM ThAMsI-ThAMsIne bharyA che. kuMDAmAM ratna che. game tyAre bhAva thAya ane bhaktithI koIpaNa gAthA bolIne enA arthamAM UMDo UtarI jA to ratna ja prApta thaze. "alaukika bhAve namavuM joIe. alaukika bhAve jovuM joIe. tenuM sAmAnyapaNuM thaI gayuM che. tethI alaukika phaLa kema thAya ?" jIve sAmAnya karI nAkhyuM che. badhI ja pUjA, badhI ja bhakti, badhI ja kriyA karavI. paNa emAM laukika vyavahAra na Avavo joIe. saurASTranI aMdara kAnajI svAmI - eka adbhuta saMta thayA. emaNe Atmasiddhi mATe kRpALudeva vize lakhyuM che, "dhanya che temane. AvA karALakALamAM anaMta bhavano cheDo vaNIne je ekAvatArI thayA." AvA duHSamakALamAM jyAre bhagavAnano mArga cAre bAjuthI lupta thaI gayo che, evA kALamAM, ekAvanArI paNuM prApta karI lIdhuM. jagatane kahyuM, 'DaMkAnI coTa upara' - 'tethI deha eka ja dhArIne jAzuM svarUpa svadezare." - zrI Atmasiddhi-zAstra - 35 [E]=
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ A kALamAM ekAvatArIpaNuM ! anaMtakALanAM karmo khapAvyAM. karmono hisAba karI dIdho. gAMdhIjIe kahyuM, 'ApaNane to mokSa thavAne anaMta bhava bAkI haze. paraMtu kRpALudeva to vAyuvege mokSa tarapha dhasI rahyAM hatAM. ekAvatArIpaNuM prApta karI lIdhuM hatuM. jeNe A lokottara puruSane jANyA te kahe che, "dhanya che temane. gujarAtI bhASAmAM Atmasiddhi lakhIne jaina zAsananI zobhA vadhArI che." ApaNane gujarAtI bhASAmAM che eTale mAhAsya nathI lAgatuM. paNa saMtane che. A bodha bIjI bhASAmAM hota ane huM ene na samajato hota to ? bhagavAna ! tame mArI mAtRbhASAmAM ApIne khUba upakAra karyo che. amerikAmAM AtmasiddhinI gAthAo na AvaDatAM khUba ja aphasosa thayo. ApaNe to keTalAM bhAgyazALI chIe ? eTale kAnajI svAmIe kahyuM, gujarAtImAM Atmasiddhi lakhIne jaina zAsananI zobhA vadhArI che. kaLaza caDAvI dIdho che. gujarAtIo mATe to A eka gauravano viSaya che. AnI garimA ApaNe keTalI karIe ? temanA eka eka vacanamAM UMDuM rahasya che. temanA aMtaHkaraNamAM vItarAga zAsananI prabhAvanA thAya, sanAtana jaina dharma jayavaMta varte, emAM nimitta thavAnI UMDANamAM bhAvanA hatI." emane ema ja hatuM ke A satya dharmano mAre uddhAra karavo che. A uddhAra karavA mATe, jaina zAsanane jayavaMtu karavA mATe, ane jagatabharamAM vItarAga zAsananI prabhAvanA karavA mATenI adamya jhaMkhanA hatI. zAsananA uddhAramAM nimitta thavAnI emanA aMtaramAM UMDANamAM bhAvanA hatI. te darzAve che, yathA hetu je cittano, satya dharmano uddhAra re, avazya thaze A dehathI, ema thayo niradhAra re. dhanya re ! divasa, A aho..." A AtmasiddhinA mAhAtma mATe brahmacArijIe eka stuti lakhI che. Atmasiddhi vAMcatAM vAMcatAM emaNe A prakAre bhakti karI. "patita jana pAvanI, surasaritA samI, adhama uddhAriNI Atmasiddhi.' patita eTale pApIne pAvana karanArI, adhamano uddhAra karanArI, evI je suragaMgA-svargalokanI nadI e mRtyulokamAM AvI. jema sagaranA 60,000 putro maraNa pAmyA hatA ane amara karavA gaMgAe avataraNa karyuM hatuM. tema ame mumukSuo atyAre dehabhAvathI marI rahyAM chIe. ene AtmAnI amaratA ApavA mATe A suragaMgA AvI che. paNa e patita pAvanI suragaMgA dharatI para koNa lAvyuM ? janama janmAMtaro, jANatAM jogIe, Atma anubhava vaDe, Aja dIdhI." Ano kahenAra koNa che ? A zAstrane bhAkhanAra koNa che ? janma-janmAMtara jANato yogI. yoganI sAdhanA pUrve thaI gaI che. eTale A bhavamAM e karavAnI AvazyakatA nathI. ema patra-708 mAM lakhyuM che ke, yoga-sAdhana ame karIne AvyA chIe." pUrva janmano ArAdhaka, pathabhraSTa yogI evo, pharatopharato, anaMtakALathI sAdhanA karatAM-karato, janma-janmAMtarane jANato-jANato, mahAvIra svAmI sAthe anusaMdhAna FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 36 =
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ karato-karato, A dharatI upara AvI caDyo. pote paNa sobhAgabhAIne kahe che, "vananI mArI koyala jevo ghATa thayo che. koyala koI dI zaheramAM Ave nahIM. paNa pavanano sapATo lAge to AvavuM paDe ema karmano thapATo lAgyo che. ane ke sobhAga ! ame A kALe A kSetramAM AvI gayA chIe. A kALe, A kSetramAM, A puruSano janma thavo joIto nahoto." AvA janma-janmAMtara jANatAM jogIe potAnA anubhavathI Atmasiddhi ApI che. potAne je satyanI upalabdhi che, jenuM vedana che e vAta ApI che. A anubhavanI vAtanuM jagatamAM koI mUlya nathI. kAraNa ke mArga ja anubhavagocara che. anubhavathI ApI che. ane anubhavathI ja ene grahaNa karavAnI che. vacanathI nahIM. ApaNe AtmasiddhinI anubhUti karavAnI che. "bhakta bhagIratha samA, bhAgyazALI mahA, bhavya saubhAgyanI vinaMtIthI." A suragaMgAne svarga parathI dharatI upara utAravA mATe bhagIratha jevAe tapa karyuM. to A AtmasiddhinuM avataraNa karAvanAra kayo bhagIratha hato ? AvA mahAna, tIrthakara koTinA puruSanAM mastakamAM rahela, AvI jJAnagaMgAnuM avataraNa karanAra e bhagIratha hatA bhavya saubhAgya. kRpALudeve kahyuM che, "he zrI sobhAga, tArA satsamAgamanA anugrahathI AtmadazAnuM smaraNa thayuM. eTale tane paNa namaskAra ! mumukSuoe kyAre paNa sobhAgane vismaraNa karavA yogya nathI." kAraNa ke AvI adhama-uddhAriNI, patita pAvanI, jJAnagaMgA samI 'Atmasiddhi' ApaNI pAse che enuM kAraNa sobhAga che. emaNe vinaMtI karI ane bhagavAne e vinaMtIne mAnya karI. carotara bhUminA, nagara naDiyAdamAM, pUrNa kRpA prabhue karI'tI." e carotara bhUmimAM ja kRpALudeve nivRttimAM khUba vasavATa karyo hato. e khaMbhAta, vaDavA, rALaja, sImaraDA, borasada, kAviThA, naDiyAda, ANaMda vagere carotara bhUminA pradezomAM bhagavAna vicaryA hatA. emAM A nagara naDiyAdamAM prabhue pUrNa kRpA karI. A pUrNa kRpAnuM sarjana che. eNe kRpA karavAmAM kAMI bAkI rAkhyuM nathI. evA e paramakRpALudevane ApaNe Atmazuddhie namaskAra karIe. 'Atmasiddhi kartA namuM, rAjacaMdra bhagavaMta, paramakRpALu deva je sarva saMtanA saMta. siddhi-zAstra sarjana karyuM. mULa mArga arihaMta, satya dharma mahAvIrano, bhAkhyo karuNAvaMta, bhAkhyo karuNAvaMta. satapuruSonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo. -G zrI Atmasiddhi-zAstra - 37 E
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 2 maMgala upakrama - abhidheya hetu (gAthA 1thI 8) a paramakRpALudeve jagatanA jIvone muktino mArga batAvavA A Atmasiddhi zAstranI racanA karI che. jenI gAthAo have ApaNe samajavA mATe svAdhyAya karIzuM. je svarUpa samajyA vinA, pAmyo duHkha anaMta; samajAvyuM te pada namuM; zrI saddaguru bhagavaMta. (1) je AtmasvarUpa samajyA vinA bhUtakALe huM anaMta duHkha pAmyo, te pada jeNe samajAvyuM eTale bhaviSyakALa utpanna thavA yogya evAM anaMta duHkha pAmata te mULa jeNe cheThuM evA zrI saddaguru bhagavAnane namaskAra karuM chuM. maMgalAcaraNanI aMdara sarva prathama saddaguru bhagavaMtane namaskAra kare che. zA mATe ? A Atmasiddhino uddeza zuM che ? jagatanA jIvone duHkhathI mukti e ja badhA zAstrono lakSa che. duHkhathI mukti ane sukhanI prApti. anaMta, akSaya, avyAbAdha evuM sukha prApta karavAnuM che. jIva anaMtakALathI saMsAramAM paribhramaNa karatAM sukha ane duHkha bhogavato ja rahyo che enuM kAraNa zuM che ? he bhagavAna ! huM anaMta duHkha pAmyo chuM. jyArathI mAruM A astitva che tyArathI kevaLa meM duHkha, duHkha ane duHkhano ja anubhava karyo che. A jIvane duHkha zA kAraNe maLyuM ? to kahe "je svarUpa samajyA vinA." jIve svarUpa jANyuM nahi. kRpALudeve patrAMka387mAM kahyuM, 'jIvane svasvarUpa jANyA sivAya chUTako nathI; tyAM sudhI yathAyogya samAdhi nathI." svarUpa sahajamAM che. jJAnInA caraNa sevana vinA anaMtakALe prApta na thAya evuM vikaTa paNa che. mumukSune potAnA svarUpane jANavuM e mukhya kartavya che. jIvanuM svarUpa jANavAmAM na Ave tyAM sudhI anaMtA janma-maraNa karavAM paDe. pote potAne bhUlI gayo che; tethI ja satsukhano tene viyoga che. huM koNa chuM ? mAruM svarUpa zuM ? deha ? ke je vinAzI che te ? ke aMdara raheluM caitanya ? khabara nathI svarUpanuM ajJAna eTaluM badhuM che ke prAthamika bhUmikAmAM eTaluM khabara che ke duHkha meLavyA karuM chuM. anAdikALathI anaMta paribhramaNa ane duHkhanI prAptino ja anubhava che. A vAta zaMkA vinAnI che. jJAnI - zrI Atmasiddhi-zAstra - 38 E
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ puruSa kahe che ke tArA anaMta duHkhanuM kAraNa tuM svarUpane samajyo nathI e che. tAruM svarUpa zuM che ? kRpALudeva kahe che ke svarUpa to sahaja che. paradravyathI mukta che. asaMga che. mana-vacana-kAyAnA traNe yogathI rahita che. A svarUpa to sahaja che. paraMtu AtmasvarUpano nirNaya thavAmAM anAdithI jIvanI bhula thatI AvI che. jeNe potAnA svarUpane oLakhyuM nathI. eNe pachI jIvananA bAkInA vyavahAra kevI rIte karavA enI khabara na hoya. jema ke eka gAMDo mANasa hoya, tene hoza na hoya e game tema bole. game tevI ceSTA kare, game te prakArano vyavahAra kare, abhadra vyavahAra kare che - kema ke ene khabara nathI ke e pote koNa che ? ene e jANakArI thavI joIe ke e pote koNa che. jema chokaro tophAna karato hoya to ApaNe kahIe ke 'ATalo moTo thayo toye tophAna kare che ?" eTale e moTo thayo e jANakArIno ene abhAva che. e kyA gharano che ? enuM khAnadAna kayu ? A badhI jANakArIno ene abhAva che. A laukika dRSTinuM dRSTAMta che. jeTalAM-jeTalAM pramANamAM vyaktine potAnuM oLakhANa hoya teTalAM-teTalA pramANamAM, te vyaktino vyavahAra oLakhANanI sAthe susaMgata hoya. mANasa jo vizeSa padavI dharAvato hoya to rastA vacce khAvA ke lAInamAM UbhA rahevAmAM ene potAnI position naDe che. kAraNa ke potAnuM oLakhANa che tethI tevo ja vyavahAra karaze; je vyavahAramAM susaMgatatA, bhadratA, sAlasapaNuM ane saujanyatA hoya. vizvamAM je cha dravya che emAM tuM koNa che ? e A jIvane khabara nathI. jJAnIe prAraMbha karyo che. paramArthamArgano prAraMbha svarUpanI samajaNa meLavavAthI thaze. potAnuM oLakhANa karavAnuM che. jIva potAne ja bhulI gayo che. ane potAne bhUlI javA rUpa ajJAnanA kAraNe ja ene sasukhano viyoga che. eTale zarUAtamAM ja kRpALudeve mokSamALAnI aMdara A pAyAno prazna karyo che. huM koNa chuM ? kyAMthI thayo ? zuM svarUpa che mAruM kharuM ? konA saMbaMdhe vaLagaNA che ? rAkhuM ke e pariharuM ?" huM koNa chuM ? kyAMthI thayo chuM? mAruM kharuM zuM svarUpa che ? ane A badhA saMsAranI vaLagaNA che te konA saMbaMdhanA kAraNe che ? kayA kAraNe che ? rAkhavA ke choDI devA ? mArAM che ke mArAM nathI ? Ano vicAra jeNe karyo che, mAtra svarUpano jeNe vicAra karyo che, to sarva Atmika jJAnanAM siddhAMta tattva anubhavyAM." A journey towards Salvation begins with the first questions 'Who am I ? Hall yAtrAno prAraMbha "huM koNa chuM?" ahIMthI thAya che. "kakatva ? ko ahaM ? ko me mAtA, ko me tAtaH ? kutaH AgataH ?' huM koNa chuM ? kyAMthI Avyo chuM ? mArA mA-bApa koNa che ? veda, upaniSada, Agamo, adhyAtmanuM AkhuM darzana, vedakArathI mAMDIne ramaNa maharSi sudhI badhAnI Aja zarUAta che. Who am I? huM koNa chuM ? A svarUpa jIva samajyo nathI. tenA kAraNe anaMtakALathI e duHkhI thAya che. "samajAvyuM te pada namuM AvuM koI zAzvata pada che. je mane "zrI saddaguru bhagavaMte samajAvyuM. Aje ApaNe jene oLakhIe chIe te paryAya che. pada nathI. 'pada' to mULa zuddha te 'Atmapada' mAruM pada che e to AtmA che. pada FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 39
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ trikALAabAdhita hoya che. e pada jeNe samajAvyuM - ke tuM A deha nathI. tuM A gati nathI, tuM A yonino jIva nathI. A badhAM sagAM, saMbaMdhI, bhAI, bhAMDu, kAkA, mAmA, bhatrIjA A koI tAruM svarUpa nathI. e to vinAzI che. palaTAtuM che. paryAya che. pada nathI. pada to zAzvata hoya, trikALAbAdhita hoya. mULa zuddha te Atmapada, sogI jinasvarUpa ' evuM mAruM pada jeNe samajAvyuM te sadguru bhagavaMtane huM namaskAra karuM chuM. ? ane pada kahetAM cha e padanI sthApanA ahIM mUkI dIdhI. koNa duHkha pAmyo ? to ke 'huM'. keTaluM duHkha pAmyo ? 'anaMta'. anaMta duHkha pAmanAra koNa ? A deha ke AtmA ! deha tyAM nIkaLI gayo. tethI 'AtmA' che ane 'nitya" che. e padanI tyAM sthApanA thaI. e "samajAvyuM te pada namuM." eTale e pada' che te te mokSa pada che. eTale enI paNa sthApanA thaI. pAmyo duHkha anaMta.' zAthI ? to kahe tuM ja karmano kartA' cho. ane tuM ja te karmano bhoktA' cho. e ja sukha-duHkhanI ramata che. jo tuM tArA (mokSa)padamAM ho to duHkhano prazna nathI. eTale AtmA che, je AtmA che te nitya che, e ja karmano kartA che ane bhoktA che. ane kartA-bhoktA che eTale ja A saMsAra paribhramaNa cAle che. sukha-duHkhanuM cakra cAle che. e pada che te mULa zuddha Atmapada che ane e samajAvanAra je che te sadguru bhagavaMta che. ke jemanI badhI graMthI chedAI gaI che. ane saMpUrNa jJAna pragaTe te ja bhagavAnanuM svarUpa che. jene saMpUrNa aizvarya pragaTe te bhagavAna kahevAya. sadguru e ja che ke jene potAnuM AtmasvarUpa pUrNapaNe pragaTyuM che. mATe sadgurune bhagavAna kahyAM che. evA e sadguru bhagavaMtane huM namaskAra karuM chuM. to A pahelI gAthAmAM svarUpanI oLakhANa nathI. tethI A anAdinuM anaMta duHkha che, mULa padanuM, potAnA mokSapadanuM bhAna nathI, karmarahitanuM pada e mULapada che. ene bhAvakarma nathI. dravya karma nathI, no karma nathI. jJAna-darzana evo huM AtmA, zuddha caitanya e mAruM pada che. te zAzvata che. trikALAbAdhita che. je mAro svabhAva che. A pada mane samajAvanAra zrI sadguru bhagavaMta che. je bhAgyavAna che. jemaNe A pada prApta karyuM che. anubhavyuM che ane eNe mane samajAvyuM che. jIvamAM samajaNano abhAva che. jIva svarUpa samajyo nathI. tyAM AvIne badhuM aTakI gayuM. have sadgurue pada samajAvyuM, samajavuM eTale zuM ? to ke jema che tema AtmasvarUpa jANavuM tenuM nAma samajavuM che. tethI upayoga anya vikalparahita thayo tenuM nAma zamAvuM che. vastutA e baMne eka ja che. anaMtakALathI yama, niyama, zAstra avalokana Adi kArya karyAM chatAM samajAvuM ane zamAvuM e prakAra AtmAmAM Avyo nahIM, ane tethI paribhramaNanI nivRtti na thaI.' (651) je samajyA te zamAyA. saMsAramAM A je badhI utApa che tenuM kAraNa samajaNano abhAva che. A badhA adhurA ghaDA chalakAya che. ahaMbhAva ane mamatvabhAvanI preraNAthI saMsAramAM A badhuM ApaNuM DahApaNa cAle che. potAnA svarUpane samajyA che te to badhA svarUpamAM zamAI gayA che. ane jyAM sudhI svarUpa samajyo nathI tyAM sudhI duHkha che. ane A pada sadgurue samajAvyuM che. mATe e bhagavAna che. zrI. Atmasiddhi zAstra 40
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ vartamAna A kALamAM, mokSamArga bahu lopa; vicAravA AtmArthIne, bhAkhyo atra agopya. (2) paramakRpALudeva have kahe che, A vartamAna kALa, huMDAvasarpiNI kALa, karALakALa, kaLiyuga, duHSamakALa, duHkhe karIne satsaMga prApta thAya evo A kALa, du:khe karIne 'sat' sAMbhaLavA maLe, satpuruSa maLe. satsaMga maLe, e badhuM A kALanI aMdara ghaNuM duSkara che. bAkInuM badhuM saraLa che. pudgalanuM sAdhana, pudgalanI sAmagrI, pudgalanA sukho e to A kALamAM vadhAre ne vadhAre sugama che. roja navAM-navAM sukho ane navInavI rojanI pa00 AITamo duniyAmAM bahAra paDe che. WorldnI MarketmAM sukhanI sAmagrI, bhoga upabhoganI sAmagrI rojanI minimum 500 bahAra paDe che. eka cosmetic nI keTalI item haze ? eka sAbu keTalA prakAranAM haze ? kapaDAM keTalAM prakA2nA haze ? Hair oil keTalA prakAranuM haze ? dADhI karavAnA sAbu ane braza keTalA prakAranA haze ? daMta-maMjana keTalA prakAranA hoya che ? vicAra karo ! A jIvanI zarI2 ane zarIranA bhoga upabhoganA sAdhanonI roja keTalI AITama bajAramAM AvatI haze ? A kALamAM enI duHSamatA nathI. e to vadhatuM che, kevAM Telephone, keTalA prakAranA T.V., keseTo, manoraMjananA sAdhano, saMcAranA mAdhyamo kevA kevA prakAranAM zodhAyAM che ! 50 varSa pahelAM AmAnuM kAMI ja nahotuM. chatAM jJAnI puruSo A kALane duHSama kahe che kAraNa ke mokSamArgano lopa che. A kALamAM bAkI badhuMya che. paribhramaNano mArga vadhu sugama thayo che. saMsAramAM rakhaDavAno mArga vadhu majabuta thayo che. emaNe first-class roads banAvyA che. cauda-rAjalokamAM paribhramaNa karavuM haze to have gADI kyAMya aTake nahIM evA national highway ApaNI pAse che. kyAMya paMcara paNa na paDe evI prakAranA cAre gatimAM paribhramaNanA rastAo banI gayA che. saMsAramAM rajhaLapATanA rastA khullAM thaI gayA che. ane mokSamArga lopa thaI gayo che. pahelAM mokSamArganI keDI hatI. je keDI jJAnI puruSoe kaMDArI hatI. tenA upara saMtapuruSo cAlatA hatA. je keDI paNa Aje adRzya thaI gaI che. vartamAna A kALamAM, mokSamArga bahu lopa' jagatanA jIvone AvuM A potAnuM svarUpa samajavA mATe, pada prApta karavA mATe, mArga to joIe ja. ane atyAre A kALamAM A mArga adRzya thaI gayo che. luptapaNAne pAmyo che. vicAravA AtmArthIne, bhAkhyA atra agopya.' paramakRpALudeva kahe che, A vartamana kALamAM mokSamArga bahu lopa thaI gayo che; je mokSamArga AtmArthIne vicAravA mATe pragaTarUpamAM kahIe chIe.' ame jIvane potAnI muktino mArga, mokSamArga, saMsAranA pirabhramaNathI chUTavAno mArga, jo svarUpa nahIM samaje to bhaviSyamAM paNa anaMta duHkha pAmaze, enAthI chUTavAno je mArga te mokSamArga - je A kALamAM lopa thayo che, te pharIthI pragaTarUpamAM kahIe chIe. Hui zrI Atmasiddhi-zAstra 0 41 11]
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'bhASyo atra agopya.' kRpALudeve zabdaprayoga vAparyo che, 'agopya'. agopya eTale kaMI paNa vastu chUpAvyA vinA, yathAtathya, khullaMkhullAM, jevo zrI vItarAge mokSamArga bhAkhyo che tevo ja. te ja prakAre A mArga ame kahIe chIe. emAM koI prakAranI bAMdhachoDa nathI. saMpUrNa mArga, vizuddha mArga - e ame ahIM bhAkhyo che. ahIM kahe che, mokSano mArga kaMI bahAra nathI. paNa AtmAmAM che.' ane te mArga agopya, yathAtathya, kaMI paNa chUpAvyA vinA kahIe chIe. A A graMthanuM abhidheya che. A Atmasiddhi graMthano uddeza che ke kALabaLanA kAraNe chinna-vichinna thayelA, cheda-viccheda pAmelA, khaMDa-khaMDita thayelA, mokSamArgane agopya rUpanI aMdara bhagavAne jagatanA jIvonI sAme khullo karI dIdho. A Atmasiddhi graMthano hetu che. kenA mATe A mokSamArga agopyarUpamAM bhagavAne kahyo ? AtmArthI mATe. vicAravA AtmArthIne bhASyo atra agopya.' A AtmArthI sivAyanA jIvo mATe nathI. je jIvone e mArge javuM che, jene jhaMkhanA che, jene e mArge javAnI icchA che tenA mATe e mArga khullo hovo joIe, sugama hovo joIe. sa2La hovo joIe. jene e mArge nathI javuM tene to je gAma na javuM hoya enI dizA zuM kAma pUchavI ? jo mokSa meLavavAnI icchA na hoya, jo saMsArathI haju thAka lAgyo na hoya, jo paribhramaNamAM ane saMsAranAM sukhamAM AnaMdanuM vedana thatuM hoya tenA mATe bhagavAna A mArganI vAta karatAM nathI. mATe bIjI ja gAthAmAM kahyuM ke jene AtmA pAmavo che evA AtmArthIne uddezIne A graMtha kahyo che. jene AtmAno artha sAravo che evo AtmArthI. evA jagatanA jIvo che jene AtmArtha pAmavo che te badhA AtmArthI che. tevA AtmArthIne ame vicAravA mATe A mokSamArga kahIe chIe. kAraNa ke vicAra vinA jJAna thAya nahIM. mokSamArganuM jJAna vicAravAthI thAya. A to atyaMtara mArga che. ane atyaMtara mArga vicAraNAthI khUle che. mATe ema kahyuM che ke, AtmAne karmathI mukta karAvo. karmabaMdhanA hetuothI aTakAve, svarUpanI saMprApti karAve te mokSamArga che. kevaLa samavasthita zuddha caitanya te mokSa. ane tenuM anusaMdhAna te mokSa mArga. Avo mokSa mArga AtmArthI jIvo vicArI zake mATe ame ahIM kahIe chIe. koI kriyAjaDa thaI rahyA, zuSkajJAnamAM koI; mAne mAraga mokSano, karUNA Upaje joI. (3) bhagavAne ahIM AtmArthI jIvonA be prakAra kahyAM che. koI kriyAne ja vaLagI rahyAM che; ane koI zuSkajJAnane ja vaLagI rahyAM che; emAM ja mokSamArga mAne che; je joIne dayA Ave che.' pahelI gAthAmAM bhagavAne kahyuM, jagatanA jIvo mULa padanuM svarUpa samajyA vinA anaMta duHkhane pAmyA che. bIjI gAthAmAM kahyuM ke, kALa baLane lIdhe, puddagalanuM, bhautikatAnuM sAmrAjya, materialism, sukhanA sAdhananI eTalI badhI vipulatA, adhikatA che ane pudgalanuM, paisAnuM, dhananuM eTaluM badhuM mahattva vadhI gayuM che ke jagatanA jIvone A svarUpa prAptino mArga lopa thaI gayo che. Hui zrI Atmasiddhi-zAstra * 42
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIjI gAthAmAM kahe che jene mArga pAmavo che evA jIvo jagatamAM be prakAranAM che. je dharmanI sAdhanA kare che, jene AtmAne prApta karavo che te jIvonI sthiti kevI che tenuM bhagavAne be prakAramAM vargIkaraNa karyuM che. A AtmArthI jIvonAM varga kahyAM che. ahIM saMsArI jIvanI vAta nathI karI. AtmArthI jIvomAM eka varga mAtra kriyAjaDa thaI rahyo che, ane bIjA zuSkajJAnamAM UtarI gayA che. ane baMne varganA jIvo mAne che ke ame A mokSano mArga AcarI rahyA chIe. AnAthI ja amane mokSa maLaze. ke mULa padanI prApti thaze. bhagavAna kahe che A joIne amane karuNA Ave che. arere ! jyAM A vastu prApta thAya ema nathI, evI mithyA mAnyatAmAM jagatanAM jIvo, dharmanA nAme mithyA vAsanAone poSe che. ane koI emAM kriyAjaDa ane koI zuSkajJAnI. A mokSa prAptino mArga nathI. A jJAnI puruSane jIvonI AvI dazA joI karuNA Ave che. e kahe che ke, "ghaNuM karIne vartamAnamAM, zuSka kriyA pradhAnapaNAmAM jIve mokSamArga kahyo che athavA to bAhyakriyA ane zuddha vyavahAra kriyAne utthApavAmAM mokSa mArga kahyo che. athavA svamati kalpanAe adhyAtmagraMtho vAMcI, kathana mAtra adhyAtma pAmI mokSa mArga kacyo che. ema kalpAyAthI jIvane satsamAgama Adi hetumAM te te mAnyatAno Agraha ADo AvI, paramArtha mArga pAmavAmAM staMbhabhUta thAya che." (22) jagatanAM jIvo kAM to zuSka kriyAmAM rahI gayA ane kAM to zuSka jJAnamAM rahI gayA che. koIe zuddha vyavahAra kriyAne uthApI che ane koIe potAnI svamati kalpanAe adhyAtmazAstro vAMcI nirNaya karI nAkhyo che ke mokSano mArga A prakArano che. A kalpanA che. jema doDatA hoIe ane thAMbhalo ADo AvI jAya to jIva athaDAya, pachaDAya. tema potAnI mAnyatAnA AgrahathI jIva pachaDAya che. rajhaLe che. ane mArga maLato nathI. 'mATe vicAravAna jIve te lakSa rAkhI, upara kahyAM evAM pravAhamAM na paDatAM, yathAzakti vairAgya Adi avazya ArAdhI, saddaguruno yoga prApta karI, kaSAya Adi doSa chedavAvALo evo ane ajJAnathI rahita thavAno evo satya mArga prApta karavo.' kAraNa ke gatanA jIvono A prakAra che. eka kahe che ke kriyA karavI ja nahi. jagatanA jIvonuM kapALadeve traNa prakAramAM vargIkaraNa karyuM che. emAM eka prakAranAM jIva kahe che ke kriyA karavI ja nahi, kriyAthI to devagati prApta thAya. bIjuM kaMI prApta thatuM nathI. cAre gatinI rajhaLapATa cAlu rahe mATe sadAcaraNa puNyanA hetu jANIne karatAM nathI ne pApanAM kAraNo sevatAM aTakatAM nathI. A prakAranAM jIvoe kAMI karavuM ja nahIM. ane moTI moTI vAto ja karavI eTaluM ja che. A prakAranAM jIvone ajJAnavAdI tarIke mukI zakAya. A jIvanuM DahApaNa che. kriyA jIva karI zake ja nahIM. kriyA deha kare che kriyAthI kaMI na thAya. devagati ja maLe ane saMsAranI rajhaLapATa to cAlu ja rahe. AvI prakAranI mithyA mAnyatA, potAnI kalpanAmAM rAcyA rahe che. jIva dharmanI kriyAno niSedha kare che ane pApanAM kAraNo sevato aTakato nathI. to e bIjI kriyAnuM phaLa to maLaze ja. jyAre jIva sAmAyika, devadarzana, vagere zubha kriyA na karato hoya tyAre te bIjI enA sivAyanI kriyA to karato ja hoya che. kAraNa ke sarva padArtha arthakriyA saMpanna che. kaMIne kaMI pariNati to thayA ja kare che. ane te pariNati jyAre zubha na hoya tyAre azubhamAM FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 43 =
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ P hoya. to e azubha kriyAnuM phaLa to prApta thaze ja. eTale kRpALudeva kahe che, "pApanAM kAraNo sevatAM aTakato nathI." kRpALudeve to ApaNI AMkha ughaDe evuM satya kahyuM che. bIjo varga, 'ekAMta kriyA karavI, tethI ja kalyANa thaze." ema mAne che. kAMI vAMcavAnI, samajavAnI jarUra nathI. roja je kIdhuM che te kriyA karyA karo. evuM manamAM rAkhI, sAva vyavahAramAM kalyANa mAnI kadAgraha muktA nathI. AvA jIvone kriyAvAdI athavA kriyAjaDa gaNavA joIe. AvA kriyAjaDa jIvone AtmAno lakSa hoya nahi. ane trIjo varga kahe che, "amane AtmajJAna che. AtmAne bhrAMti hoya ja nahi. e to jJAnasvarUpa che. trikALa jJAyaka che. AtmA to kartAya nathI ane bhoktAye nathI. mATe kaMI nathI." AvuM bolanArAo zuSka adhyAtmI, polA jJAnI thaI besI anAcAra sevatAM aTakatAM nathI. AvuM jagatanA jIvonuM svarUpa che. temAM kAM to kriyAjaDa che, kAM to zuSka jJAnI che. AvA jIvo baMne prakAranAM bhUlyA che. ane paramArtha pAmavAnI vAMchAM rAkhe che, athavA paramArtha pAmyA chIe ema kahe che. te mAtra temano durAgraha te amane pratyakSa dekhAya che. A gAthAmAM kahe che ke, jagatanA jIvo je AtmArthI che, dharma karI rahyAM che paNa dharmanuM eka paDakhuM pakaDIne je ekAMtamAM che, ekAMgI thayA che, kAM to kriyAjaDa ane kAM to zuSka jJAnI - evI sthitimAM che ane mokSano mArga mAnI rahyA che te joIne amane karaNA upaje che. have AgaLa bhagavAna enuM svarUpa samajAve che. bAhya kriyAmAM rAcatA, aMtarbheda na kAMI; jJAnamArga niSedhatA, teha kiyADa AI. (4) bAhya kriyAmAM ja mAtra rAcI rahyA che, aMtara kaMI bhedAyuM nathI, ane jJAnamArgane niSedhyA kare che, te ahIM kriyAjaDa kahyAM che." jIva ema samaje che ke huM je kriyA karuM chuM ethI mokSa che. kriyA karavI e sArI vAta che. paNa lokasaMjJAe kare to enuM phaLa hoya nahIM. je kriyA karavAthI aneka phaLa prApta thAya te kriyA mokSArthe nahIM. aneka kriyAnuM phaLa mAtra mokSa thAya te ja hovuM joIe. AtmAnA aMzo pragaTa thavA mATe kriyAo varNavI che. jo kriyAonuM te phaLa na thayuM to te sarva saMsAranA hetuo che. koI kriyAnA jo aneka phaLa thatAM hoya, to te kriyA khoTI che. AnaMdaghanajIe caudamA zrI anaMtanAtha svAmInA stavanamAM A vAta mukI che, eka kahe sevIe vividha kiriyA karI, phala anekAMta locana na dekhe; kla anekAMta kiriyA karI bApaDA, raDavaDe cAra gatimAMhI lekhe." naE zrI Atmasiddhi-zAstra - 44 GF
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka kriyA karI jo aneka phaLa maLatAM hoya to te kriyA khoTI che. paNa sarva kriyAonuM phaLa eka mAtra mokSa AvavuM joIe. mAtra AtmAnI mukti. e prakAranuM hoya to je kriyA mokSArthe na thAya te saphaLa che nahIM. mAtra te sarva kriyA saMsAranI hetu banI jAya. mATe bAhyakriyA karavAthI anAdi doSa ghaTe nahIM. bAhya kriyAmAM jIva kalyANa mAnIne abhimAna kare che. mATe bhagavAne kahyuM che jJAnano vicAra kara. jJAna vicAra karyA vinA, mAtra ekalI bAhya kriyAthI aMtaramAM bhAva karmamAM rahelAM vikAra maTatAM nathI. bAhya kriyA, aMtarmukhavRtti vagaranAM vidhi-niSedhamAM kaMI paNa vAstavika kalyANa thatuM nathI. je kriyA yaMtravatuM, kriyAjaDa paNe, anaupayogapaNe kaMI paNa bhAva phUraNArUpa aMtarabheda vinA karavAmAM Ave che te kevaLa dravya kriyAnuM udAharaNa che. upayogarahita kriyAjaDa apradhAna, e mokSamArgamAM aprazasta che. Akho jinamArga mukhyapaNe bhAva upara racAyo che. bhAva e ja enuM jIvana che. te na hoya to khAlI khokhuM ja rahe che. kriyAjaDane aMtarabheda rUpa adhyAtmano sparza lezamAtra hoto nathI. bhAvane sparzatA nathI. aMtarbhedane anubhavatAM nathI. ane jJAnamArgano niSedha kare che. A kriyAjaDanuM svarUpa. aMtara bhedAvuM joIe. aMtara jyAre bhedAya, aMtaranI aMdaranuM saMtuM che te jyAre ene sparze, potAnA caitanyane e jyAre sparze tyAre jagatanA caitanya pratye ene AtmiyatAno bhAva thAya. nahIM to dhArmika mANasa jevo nirdaya jagatamAM koI jovA nahIM maLe. keTalI-keTalI kriyA karavA chatAM tenI saMvedanAo buThThI thaI gaI hoya che. jagatanAM jIvonI paNa e yatnA karato nathI. jagatanA jIvonI e maitrI ciMtavI. zakato nathI. jagatanAM jIvonuM hita karI zakato nathI. ane potAnA svArtha mATe te game teTalI nIca kakSAe jaI zake che. ane puSkaLa dhArmika kriyAo karatAM chatAM jIva kaSAyamAMthI jarAya nivRtta thaI zakato nathI. kuTuMbamAM kleza ane saMkaleza cAle che. dhaMdhAnI aMdara kapaTa ane chetarapIMDI cAle che. cAre bAju lokone chetaravAM ane dhana prApta karavuM, game te prakAranAM kapaTayukta AcAra karavA, A dharmanuM lakSaNa nathI. ATalI kriyA karyA pachI, jinezvaranAM darzana karyA pachI, jinezvaranA mArganI ArAdhanA karyA pachI jo aMtara bhedAyuM nathI, jagatanAM jIvo pratye maitrI, karuNA, pramoda ane mAdhyasthabhAvanuM jAgRtapaNuM na AvyuM to kriyA mAtra kriyAjaDa che. aMtarbheda thayo nathI. aMtarbheda hoya tene jagatanA jIvo pratye anukaMpA pragaTe. dharma na bIjo dayA samAna. bhAkhyuM bhASaNamAM bhagavAna." kriyAjaDamAM dayA nahIM hoya, jagatanAM jIvonI maitrI nahIM hoya. eTale bhagavAne kahyuM ke AvI kriyA jaDatAthI anAdino doSa nahIM ghaTe. mATe jJAnano vicAra kara. jina mArga Akho bhAva upara che. tArI bhAva sRSTimAM, jagatanA sarva cetana-AtmAo pratye AtmiyatAno bhAva hovo joIe. ane tyAre ja A jIva kahI zake, khAmemi savya jIve, savva jIvA khamaMtume, mittime satvabhuesa, vere majhe na keNaI." naE zrI Atmasiddhi-zAstra - 45 E
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAre koI sAthe vera nathI ema kyAre kahI zake ? jyAre enuM aMtara bhedAyuM hoya tyAre. A aMtara bhedAya, ajJAnanAM AvaraNa bhedAya ane aMdara caitanyano sparza thAya tyAre jagatanAM bIjA jIva rAzi pratye jIvane dayAno bhAva pragaTe. nahIMtara jIva dayA-dAna ne paNa jIvanamAMthI kADhI nAkhe. krUratA e jIvanuM lakSaNa nathI. karuNA e jIvanuM lakSaNa che. ahIM kriyAjaDanuM svarUpa batAvyuM. have AgaLa zuSka jJAnInuM svarUpa kahe che. baMdha mokSa che kalpanA, bhAkhe vANI mAMhI; varte mohAvezamAM, zuSkarInI te AMhI. (5) baMdha, mokSa mAtra kalpanA che, evAM nizcayavAkya mAtra vANImAM bole che, ane tathArUpa dazA thaI nathI. mohanA prabhAvamAM varte che, e ahIM zuSkajJAnI kahyAM che. AvAM zuSkajJAnI jIvo nizcayavANI A prakAre bole che. AtmAne vaLI baMdha kevo ? e to. nibaMdha che, abaddha che, askRSTa che. AtmA koIthI baMdhAto nathI. AtmAne koI bAMdhI zakatuM nathI. mokSa kyAM che ? tuM ja mokSa svarUpa cho. A mokSa thavApaNuM che ja nahIM. AtmA sadAye mukta ja che. tene koI bAMdhI zake ja nahIM. arUpIne vaLI rUpI bAMdhe ?" aneka prakAranI AvI tattvajJAnanI vAto nizcaya nayanAM vAkyo bolyAM kare. ane pAchA pote varte mohAvezamAM. ane potAnuM vartana mohane Adhina thaIne, vRttione Adhina thaIne, viSaya kaSAyane Adhina thaIne che, ane kahe che AtmAne kaMI sparzatuM ja nathI. khAya che koNa ? to kahe deha khAya che. jIbha khAya che. tuM nathI khAto to koNa khAya che ? khAvAnuM jIbha mAMge che ? to jIva nIkaLI jAya pachI deha khAI zakaze ? saMyogI kriyA ane saMyogI bhAvanuM jene bhAna nathI te AvI, AtmAne baMdha nathI, AtmAno mokSa nathI, tuM ja mokSa svarUpa cho - evI nizcayanayanI vAto kahyAM kare ane mohAvezamAM varyA kare. jIvane sAcI samajaNa nathI ke AtmA kema baMdhAya che ? kRpALudeve A vAtane bahu sarasa rIte kahI che : grahe arUpI rUpIne, e acarajanI vAta, jIva baMdhana jANe nahIM, kevo jina siddhAMta ?" arUpI evo AtmA, rUpI evA jaDa pugala paramANune grahaNa karIne karmathI baMdhAya che. ane jIvane e samajaNa nathI. jinezvara paramAtmAe A kevo addabhuta jinasiddhAMta kahyo che. paNa jIva sthULa buddhithI vicAre eTale ema jANe ke AtmA baMdhAya ja nahIM. ene koI bAMdhI zake ja nahIM. ene koI sparzI zake ja nahIM. e to sadAya abaddha che. jJAnI puruSa kahe che, "dUgala dravyano jIva sAthe saMbaMdha thavo tene baMdha kahe che. kRpALudeve lakhyuM che ke, 'AtmA che." ane tene koI paNa kAraNathI baMdha che. e vAtano koI kALe paNa saMzaya nahIM thAya. A asAra saMsArane vize je mukhya cAra gati che te karma baMdhane lIdhe 1 zrI Atmasiddhi-zAstra 0 46
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ prApta thAya che. baMdha vinA gati nathI. jIva manuSyagatimAMthI nArakImAM gayo, nA2kImAMthI devalokamAM gayo, devalokamAMthI tiryaMcamAM gayo. A badhuM bhaTakavAnuM mAtra karmabaMdhane lIdhe ja thayuM che. jo karmane lIdhe gati na badalAtI hota to manuSya yonimAM rahelo jIva anAdikALathI manuSya ja thavo joIe. kRpALudeve kahyuM che, gati Agati kAM zodha ?' A gati kema che ? A cauda rAjalokamAM AthaDavAnuM, rajhaLavAnuM kema thAya che ? kAraNa ke jIvane karmano baMdha thAya che. jyAM baMdha nathI tyAM saMsAra nathI. jIvane baMdha che. mATe ja saMsAra che. eTale kahe che, game te kALamAM karma che ane teno baMdha che. ane tenI nirjarA che. ane saMpUrNa nirjarA tenuM nAma mokSa che. mAtra ekaluM adhyAtma svarUpanuM ciMtavana jIvane vyAmoha upajAve che. ghaNA jIvone zuSkatA prApta karAve che. athavA svecchAcArIpaNuM utpanna kare che. athavA unmattapralApadazA utpanna kare che. nava pUrva jeTaluM zruta bhaNelo evo adhyAtmarasa pariNati vinAno jJAnI tene bahu zruta ajJAnI' kahyo che to alpavruta zuSkajJAnInI to vAta ja zI ?" cauda pUrva bhaNyo hoya ne AtmAnuM jJAna na hoya to te ajJAna che. jo hoya pUrva bhaNela nava, paNa jIvane jANyo nahIM; to sarva te ajJAna bhAkhyuM, sAkSI che Agama ahIM' game teTaluM bhaNyo hoya paNa jo jIvane jANyo nahIM, A deha ane A cetana, ene jo yathArtha rUpamAM jANyuM nathI to badhuM jANeluM te ajJAna che. AtmAne pudgala sAtheno saMbaMdha jANavAno che. eTale ekaluM adhyAtmasvarUpanuM ciMtavana karavAthI zuSkAnI thAya, unmatta dazA thAya, ane svacchaMda AvI jAya. ane A badhuM jIvane rakhaDAvanA2 che. kRpALudeve sarasa vAta lakhI che, apAtra zrotAne dravyAnuyoga Adi bhAva upadezavAthI nAstikatA Adi bhAvo utpanna thavAno vakhata Ave che. athavA zuSkajJAnI thavAno vakhata Ave che.' pAtratA pahelAM joIe. jo UMcuM tattvajJAna emane ema vicAryA vinA, adhikAra vinA, jIva sAMbhaLe to ene rakhaDavAno prasaMga Ubho thAya che. AvI rIte jagatanA jIvo mohanI aMdara vartana karatA hoya ane AtmAne baMdha nathI AvI zuSkajJAnanI vAta kare, tathAkathita kyAMyathI vAMcI lIdhuM, koI ekAda vAkya ke ekAdo zabda zAstramAMthI pakaDI lIdho ane pachI asaMgata ane asaMbaMdha vAto kare te jIva zuSkajJAnI kahevAya. kRpALudeve lakhyuM che, dAnakriyA karavAnI zAstramAM kyAM hA pADI che ane kyAM nA pADI che te bhUmikA, te apekSA samajavAnI che.' ke sAdhu avasthAmAM dAna na hoya ane gRhastha avasthAmAM dAna sivAya kaMI na hoya. gRhastha je dravyanuM upArjana kare che eNe dAna karavuM ja joIe. jIvadayA, paropakAra, mAnava anukaMpA A gRhasthano dharma che. ane koI sarvasaMga parityAgI che. to enA mATe A dAnadharma nathI. emaNe to jJAnadAna, bodhidAna, e karavAnuM hoya che. sAdhuo jJAnadAna kare. saMsArIo dravyadAna kare. vastune vastunA svarUpe samajavAnI che. jaina darzana syAdavAda batAve che. anekAMta dRSTithI kahe che. ekAMte koI vastuno niSedha nahIM. paraMtu AvA zuSkajJAnI zAstranuM AvuM vacana ekAMtika pakaDI laIne paropakAra, zrI Atmasiddhi-zAstra 0 47 1
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna vagereno niSedha kare che ane pote lobhamAM ne mohakaSAyamAM varte che. ene koI jIvanI anukaMpA thatI nathI. to A dhArmikatA ke AdhyAtmikatAnuM lakSaNa kharuM ? karuNA-hIna vyakti ane AdhyAtmika vyakti kahI zakAya ? zakya nathI. eTale ahIM samajAvyuM ke jagatamAM mokSamArganI ArAdhanA karanArA jIvonA be varga che. eka kriyAjaDa ane bIjo zuSkajJAnI. kriyAjaDa e mAtra kriyA kare. aMtara bhedAya nahi ane koIpaNa jAtanI jJAnanI koI vicAraNA kare nahIM. tattvano vicAra na kare. zenA mATe karIe chIe eno paNa vicAra na kare, ane yaMtravata kriyA kare. bIjo zuSkajJAnI, ke je kahe ke koI kriyA karavI ja nahIM. kriyAthI ApaNuM kaMI thavAnuM ja nathI. ane kriyAne ane A jIvane kaMI levAdevA nathI. jIva baMdhAto nathI. jIvano mokSa thato nathI. mokSa samajAya che, thato nathI. e loko mohAvezamAM vartatA hoya che. A baMnenuM vartana samajAvIne kRpALudeva have mokSamArganI aMdara eka adbhuta mArga prakAze che. vairAgyAdi saphaLa to, jo saha AtamajJAna tema ja AtamajJAnanI, prAptitaNAM nidAna. (6) vairAgya tyAga Adi jo sAthe AtmajJAna hoya to saphaLa che. arthAt mokSanI prAptinA hetu che. ane jyAM AtmajJAna na hoya, tyAM paNa jo AtmajJAnane arthe karavAmAM AvatA hoya to te AtmajJAnanI prAptinA hetu che.' jagatanA jIvoe adhikAra mAMgyo. A vairAgyanI upAsanA karavI joIe. jyAM sudhI vairAgya ane upazama jIvamAM AvatAM nathI. tyAM sudhI siddhAMta bodha samajI zakAto nathI. tattva jIvanamAM pariNamana pAmatuM nathI. bhUmi zuddha na hoya to varasAda game teTalo paDe bIja UgI zake nahIM. kSetra vizuddhi vinA pAka na thAya. vAsaNa svaccha na hoya to emAM koI vastu rahI zake nahIM. AvI pAtratA jyAM sudhI jIva prApta na kare tyAM sudhI ene tattvajJAnano bodha thato nathI. enuM citta nirmaLa thavuM joIe. enI buddhi nirmaLa thavI joIe. vikArI dRSTi hoya, vikArI mana hoya, vikArI citta hoya, to tattvanuM pariNamana kevI rIte thAya ? kayA AdhAre thAya ? nirvikAra thayA vinA, mana nirmala karyA vinA AtmA kevI rIte prApta thAya ? bhUmikA mATe - pAtratA thavA mATe bhagavAna kahe che, vairAgya Adi sAdhana che. te vairAgya Adi saphaLa tyAre ja thAya jo AtmajJAna thAya to. AtmajJAna na thayuM ane tyAga-vairAgya karyo - haThayogIonI jema. teo keTalo tyAga-vairAgya kare ? cAlIsa divasa khADo khodIne aMdara purAI rahe. eka page cAra-cAra mahinA UbhA rahe. himAlaya jevI ThaMDI hoya to tyAM paNa ughADe zarIre eka page Ubho hoya. A haThayogI - jenA mATe kRpALudeve kahyuM, daDha Asana padma lagAya diyo, mana pauna nirodha svabodha kiyo, haTha joga prayoga sutAra bhayo, jaya bheda jape, tapa tyoMhi tape." - zrI Atmasiddhi-zAstra - 48
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUraja ane khaDakanI jema tapato hoya, paNa jo AtmA prApta na thAya to e vairAgyanI kiMmata keTalI ? tyAga karyo enI kiMmata keTalI ? kAMI ja nahIM. kAraNa ke AtmajJAna thAya to ja e tyAga ane vairAgyanI saphaLatA che. have A AtmajJAna kevI rIte prApta karavuM ? kRpALudeve ahiM bahu sarasa rahasya kahyuM ke, temaja AtamajJAnanI, prApti taNAM nidAna." AtmajJAna prApta karavA mATenuM nidAna-kAraNa zuM? kemake kAraNa vinA kAryanI niSpati thAya nahIM. to AtmajJAna prApta karavA mATe zuM karavuM ? to ke tyAga-vairAgya ArAdhavA ane tyAga ane vairAgyane saphaLa karavA zuM karavuM ? to kahe 'AtmajJAnanI prApti karavI. ane AtmajJAnanI prApti zenAthI thaze ? tyAga ane vairAgyathI. baMnene ahIM joDe lIdhAM. tyAga-vairAgya AtmajJAna prApta karavAnAM lakSa sAthe karavAM. sAdhana vinA siddhi thAya nahIM. to tyAga vairAgya e AtmajJAna thavAnAM sAdhana che. vairAgya, tyAga, dayA Adi aMtaraMga vRttivALI kriyA che. te jo sAthe AtmajJAna hoya to saphaLa che arthAta bhavanuM mULa chede che. vairAgya, tyAga, dayA Adi AtmajJAnanI prAptinA kAraNo che. eTale jIvamAM prathama e guNo AvyathI saddaguruno upadeza temAM pariNAma pAme che. ujvaLa aMtaHkaraNa vinA sadguruno upadeza pariNamato nathI, tethI vairAgya Adi AtmajJAnanI prAptinAM sAdhano che, ema kahyuM." kapALadeve ahIM baMneno samanvaya karyo che. ke jJAnaprApti vinA vairAgya saphaLa nathI te sAcuM. paNa jJAnanI prApti mATe paNa tyAga-vairAgya e ja sAdhana che. "prathama Ayudha zastro) bAMdhatA ane vAparatAM zIkhyA hoIe to laDAI vakhate te kAma Ave che. tema prathamathI vairAgya dazA prApta karI hoya to avasara AvyuM kAma Ave che. ane ArAdhanA thaI zake che. lokalyAga vinA vairAgya yathAyogya pAmavo durlabha che. ane vicAra vinA vairAgya Ave nahIM ane vairAgya vicAra vinA jJAna Ave nahIM. jIvana vize vairAgya utpanna thavo e eka moTo guNa jANIe chIe. jema jema jIvamAM tyAga, vairAgya, AzrayabhAva ane bhaktinuM baLa vadhe, tema-tema satpuruSanAM vacananuM apUrva ane adUbhUta svarUpa bhAse che. ane baMdha nivRttinA upAyo sahajamAM siddha thAya che." jIvamAM jema jema tyAga-vairAgyanuM baLa vadhe, tema-tema sadUgarano bodha jIvamAM pariNAma pAme. ane pariNAma pAme eTale nivRttinA ja upAyo che te sahajamAM siddha thAya che. AvuM addabhuta baLa tyAgavairAgyanuM che. tyAga-vairAgya e pAyo che. aMtaHkaraNane nirmaLa karyA vinA, ahaMta, mamatva jIvamAMthI haThaze nahIM. jagatanA pudgala padArthomAM je mohAsakti che, mohabuddhi che, mArApaNuM che te jIvamAM tyAga-vairAgya nahIM Ave to, khasaze nahIM. vairAgyano abhyAsa nahIM karIe tyAM sudhI jIvanamAM virAga nahIM Ave. ane virAga vagara vItarAga nahIM thavAya. virAga eTale dharmano, AtmAno, adhyAtmano vizeSa prakArano rAga. vairAgyathI virAgamAM AvI virAgathI vItarAgamAM javAze, jIve ekeka tabakkA kramavAra levA paDyAM. adhyAtma saMskRtino pAyo tyAga che, bhoga nathI. bhogathI jJAna prApta na thAya. bhogathI AtmajJAna na pragaTe, vairAgyathI RE zrI Atmasiddhi-zAstra 0 49 SiE
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ pragaTe. saMsAranA eka paNa padArthamAM jIvanI Asakti hoya, tenuM mana rokAtuM hoya tyAM sudhImAM AtmasAkSAtkAra thavo muzkela che. kRpALudeva muMbaInI peDhImAM besatA hatA. ane gAMdhIjI roja emane maLavA jAya. baMne navayuvAna hatA. 24-25 varSanI uMmara hatI baMnenI. gAMdhIjIe potAnI AtmakathAmAM lakhyuM che ke, kyAre koIpaNa vastu para mohAsakti emane thaI hoya evuM joyuM nathI. emanA-kRpALudevanA jIvanamAM nItarato vairAgya hato. jhaverIbajAramAM hIrA-mANeka-motIno vepAra karato evo A jJAnI enA jIvanamAM koI Asakti joI nahIM. 'apUrva-avasara' pada to 30meM varSe kRpALudeve lakhyuM che. paNa gAMdhIjI lakhe che ke e padanI pahelI be gAthAmAM varNavelo vairAgya, meM peDhI upara beThelA kavizrInA jIvanamAM evo nItarato vairAgya joyo hato. enA jIvanamAM vairAgya nItarato hato. ane enA lakhANamAM 'sat' nItaratuM hatuM. eTale emaNe lakhyuM ke, 'rAgane kADhanAra jANe che ke rAga-rahita thavuM e keTaluM duSkara che.' paraMtu evI rAga-rahita vItarAgI dazA kavizrIne svAbhAvika hatI. sahaja hatI. kAraNa ke jagatanI koI cIjamAM e lepAyA nahotA. AvI dazAthI AtmajJAna pragaTatuM hoya che. vairAgyanI-jananI akelI udAsinatA.' eTale pahelAM saMsAra pratye vairAgya Avavo joIe. saMsArano thAka lAgavo joIe. nirveda nAmano guNa pragaTaze pachI ja jIvanamAM saMvega Avaze. saMvega eTale mokSanI abhilASA. mokSa pratyeno vegavaMta prayatna eTale saMvega. saMsArathI thAkyo hoya e ja jIva mokSa mArge vegavaMta cAlI zake. bAkI haju saMsAramAM sukha vedAya che evo jIva mokSamArge kema cAlI zakaze ? eTale ahIM kahyuM che ke vairAgyanI bhUmikA pahelAM joIze. je divase koI paNa jIvane AtmajJAna thaze. te divase vairAgyanI bhUmikAmAM thaze. bhoganI bhUmikAmAM nahIM thAya. bharata cakravartIne assiAbhuvanamAM je pUrNa kevaLajJAnano prakAza pragaTyo te bhoganI bhUmikAmAM ke vairAgyanI bhUmikAmAM ? AbhUSaNa paheravAnAM bhAvamAM jJAna thayuM ke eka AbhUSaNa chaTakI gayuM ane enI nazvaratA vicArI emAM jJAna thayuM to jJAna vairAgyanI bhUmikAmAM thayuM. pUrva ane pazcimanI saMskRtimAM taphAvata A ja che. pUrvanI saMskRtino pAyo tyAga che. pazcimanI saMskRtino pAyo bhoga che. jIvananI aMdara sukhanI sAmagrI, bhoga-upabhoga, comforts & convenience e Adhunika jIvananuM lakSaNa che. tyAre A dezanA lokoe vedakALamAM upaniSadanI aMdara eka prazna karyo che; bhaMte ! ko bhAgayavaMtaH " he bhagavAna ! A jagatamAM bhAgyazALI koNa ?" ahIM RSie enA ziSyane javAba Apyo che, 'kaupinadhArI, khalu bhAgyavaMtA.' 'he ziSya ! jeNe A zarIra para mAtra kaupina dhAraNa karyuM che te ja A jagatamAM kho bhAgyazALI che.' A AryadezanI saMskRti che. vyakti pAse keTalA baMgalA-gADI che, keTalI beMka baeNlensa che, enAthI ahIM vyaktinuM mApa nahIM nIkaLe. amerikAmAM to first ten fortune nuM list bahAra paDe che. emAM e vyaktinI saMpatti keTalI che ? sthAvara ane jaMgama milakata keTalI che ? te pramANe naMbara apAya che. paNa A dezamAM to vyaktimAM tyAga-vairAgya keTalo che ? enA u52thI vyaktinI UMcAI mapAya che. tyAga e vyaktinI mahAnatAnuM sAdhana che. Hui zrI Atmasiddhi-zAstra * 50
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apanne raste cAlyA jatA hoIe ane ApaNane koInI mAruti, ke zen gADI sAme maLe ke koI minisTaranI gADI maLe to koI pharaka paDato nathI. paNa raste jatAM koI evA tapasvI, jJAnI puruSa, akiMcana, aparigrahI evA mahAtmA maLe, saMtapuruSa maLe to ApaNe ApaNA vAhanamAM jatAM hoIe to paNa thobhAvIne emanA darzana karIe. ane ApaNe dhanyatA anubhavIe. pAvana thaIe. AvA pAdavihArI, bhikSAcArI saMtane joIne bhAgyazALI thaIe. A dezanI aMdara vyaktinI UMcAI mApavAnA mApadaMDa, enI mahAnatA mApavAnAM sAdhana - enAmAM tyAga-vairAgya keTalA pramANamAM che te che. mATe bhagavAna kahe che, A adhyAtma saMskRti che. jJAnane pAmavA mATe sarva prathama vairAgya ane upazama joIze. vairAgya ane upazama e be dharmarathanA pAyA che, cakra che. enA AdhAra upara dharmaratha cAlI rahyo che. jo vairAgya ane upazamanI bhUmikA nahIM hoya to tattvajJAnano bodha ke zAstranA jJAnanA aMkuro A aMtaHkaraNanI bhUmi upara UgI zakaze nahIM. ukaraDAnI aMdara bIja UgatuM nathI. udyAnanI aMdara puSpa khIlI zake che. to tyAgavairAgya aMtaranI bhUmine zuddha kare che. have AgaLa kahe che, tyAga virAga na cittamAM, thAya na tene jJAna; aTake tyAga virAgamAM, to bhUle nijamAna. (7) jenA cittamAM tyAga ane vairAgya Adi sAdhano utpanna thayAM na hoya tene jJAna na thAya, ane je tyAga virAgamAM ja aTakI rahI, AtmajJAnanI ArkIkSA na rAkhe. te potAnuM bhAna bhUle, arthAt ajJAnapUrvaka tyAgavairAgya Adi hovAthI te pUjA satkAra AdithI parAbhava pAme ane AtmArtha cUkI jAya.' bhagavAna kahe che tyAga-vairAgya jene cittamAM nathI tene jJAna kyAMthI thAya ? vRttionuM utpanna thavuM cittamAM che. ApaNe dehathI tyAga ghaNo karIe chIe. cittathI tyAga keTalo ? citta-zabda bahu vicAravAno. cittamAM tyAga eTale vastu pratye Asakti bhAva na hovo te. vastu pratye mohabuddhino abhAva. vastu hoya chatAM tenA pratye tenuM mamatva na hoya. tene kahevAya cittamAM tyAga, AlocanAnA pAThamAM A vAta Ave che. "ahIM samadaSTi AtmA kare kuTuMba pratipALa, aMtaragata nyAro rahe, jyuM dhAva khIlAve bALa. AyA ke gavarnesa hoya te chokarAne khavaDAve, pIvaDAve, navaDAve, enI mAvajata kare. paNa ene aMtarathI chokarAM pratye mamatva nathI. kAraNa ke ene aMtarathI purI zraddhA che ke A mAro nathI. ane A mAro thavAno paNa nathI.' enA cittamAM bALaka pratye koI mAtRtvano bhAva nathI. kALajI janetA-mA karatAM paNa sArI le che. ane chatAM bhAva mAtRtvanI nathI. munimajI peDhI para hoya. vepAra dhaMdho karatA hoya. paNa aMdaramAM bhAva mAlikIno nathI. pagAradAra - zrI AtmasiddhizAstra -51
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ tarIke pharaja bajAve che. zeThane peDhImAM lAkha rUpiyAnI khoTa gaI ke lAkha rUpiyA kamANI thaI munimane tethI zuM pharaka paDavAno ? sukhI huM tethI kone zuM ? duHkhI huM tethI kone zuM ?" sarasvatIcaMdranI kavitAmAM A vAta kahI che. jagatanI sthiti AvI che. vairAgya cittamAM hovo joIe. jyAM cittamAM vairAgya jAge che tyAM tyAga TakI zake che. eTale niSkuLAnaMdajIe evuM bhajanamAM gAyuM che, tyAga na Take re, vairAgya vinA." jo vairAgya vRtti cittamAM nahIM hoya to tyAga TakI zakaze nahIM. tyAga karavAnA ubharA Avaze. A choDI dauM, peluM choDI dauM evA bhAva thaze. bAdhAo levAtI jaze. aMtarathI jo cittamAM vairAgya jAgyo nahIM hoya, to tyAga TakI zakaze nahIM. ane enuM pariNAma viparIta AvavAnI paNa saMbhAvanA che. jo cittamAM tyAga-vairAgyanI vRtti nahIM hoya to, je vastu choDI haze, enA niyamanI kALa-maryAdA purI thatAM, cAturmAsa puruM thatAM, guru mahArAja ahIMthI bIje padhAre ane bAdhA purI thAya eTale te vastu para tuTI paDe. athavA to je pramANe chUTa rAkhI hoya te pramANe varte. kAraNa ke cittamAM tyAga-vairAgya nathI. vRtimAM tyAga nathI. ane evo tyAga nadImAM pura Ave evo hoya che. je mULathI nukazAna vadhAre che. eTale evo bAhya tyAga hoya tyAre kALamaryAdA purI thAya tyAre je thoDAM saguNonA choDa UgyAM hoya ene paNa mULamAMthI nadInA pUranI jema tANIne laI jAya. eke sadguNa rahevA de nahIM. ghaNIvAra sAMbhaLIe chIe ke A bhAI ke bahenane dIkSAnA bhAva hatA. ane enI HistorymAM ATalAM varSItapa, soLabhaththAM, aThThAI vagere tapasyAnuM lIsTa hoya. ane vartamAna jIvanamAM kevaLa asaMyama dekhAya. AnuM kAraNa cittamAM tyAga-vairAgyanI vRtti hatI ja nahIM. tethI saMpUrNapaNe saMsAramAM lapeTAI jAya. cittamAM vairAgya na hoya ene jJAna na thAya. jJAna vairAgya sAthe ane vairAgya jJAna sAthe hoya che. baMne ekalA hotAM nathI. ane jyAM vairAgya hoya ane jJAna na hoya tyAM samajI levuM ke Ano vairAgya khoTo che. dUdhanA uphANA jevo che. pANInA pUra jevo che. A vairAgya) jAze tyAre jIvananuM sattva ane jIvananAM saddaguNone paNa laI jAze. "vAstavika sukha virAgamAM che. mATe jaMjALa mohinIthI Aje atyaMtara mohinI vadhArIza mA." vairAgya e ja anaMta sukhamAM laI janAra utkRSTa bhomiyo che." ema kRpALudeve mokSamALAmAM lakhyuM che. bhomiyo eTale mArga batAve te. jenA aMtaHkaraNamAM tyAga-vairAgya Adi guNo utpanna thayAM nathI evA jIvane AtmajJAna na thAya. kema ke malina aMtaHkaraNa rUpa darpaNamAM Atma upadezanuM pratibiMba paDavuM ghaTatuM nathI." pratibiMba svaccha darpaNamAM paDe. paNa je darpaNamAM malinatA hoya temAM pratibiMba paDI zake nahIM. temaja mAtra tyAga-vairAgyamAM rAcIne kRtArthatA mAne te paNa potAnuM AtmAnuM bhAna bhUle. arthAt AtmajJAna nahIM hovAthI ajJAnanuM sahacaryapaNuM che. jethI te tyAga-vairAgya AdinuM mAna utpanna karavA arthe, mAnArthe, sarva saMyama AdinI pravRtti thaI jAya. jethI saMsArano uccheda na thAya. mAtra tyAM ja aTakavuM thAya. arthAt AtmajJAnane pAme hIM. ahIM kapALadeva bhayasthAna batAve che. jo jIva tyAga-vairAgya sahita AtmajJAnanI sAdhanA na kare to pUjA-satkAra Adi pAmavAnuM zarU thaI jAya. jarAka tyAga-vairAgya Ave ke pUjA-satkAra-mAna-bahumAna - zrI Atmasiddhi-zAstra - 52 IF
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavAnuM cAlu thaI jAya. jene lIdhe jIvanuM aTakavuM thaI jAya. jIva rokAI jAya. eTale saMyamathI jAva paDI jAya. pUjA, satkAra, prasiddhi, yaza kAmanA, nAmanA, bahumAna, lokaprasiddhi, AnI aMdara paDelo jIva AtmAnI muktino mArga bhulI jAya che ane bahudhAAmoTA bhAge) A ja anubhavamAM Ave che. jagatanA jIvone prazaMsA ane satkAra bahu mIThA lAge che. A baMne durguNa che. dA. ta. ApaNe cA-kaoNphI jevA pINA choDyAM hoya to te choDyA enA karatA vadhAre mAhAtmya keTalAM varSathI choDyAM enuM che, jeNe cA choDAvI che e vyaktine, tane vyasananI gulAmImAMthI choDAvavo che. paNa tyAM choDavAnuM mAna vedAya che. tuM A koIpaNa padArthano mAnasika rIte gulAma na thA. A baMdhANa - A vyasana e khataranAka che. eTale jJAnI puruSoe upakAra karIne kahyuM hoya, jethI sAdhanA karavAmAM koI bAdhA na Ave. cA AtmajJAnamAM ADI nathI AvatI. enuM baMdhANa sAdhanAmAM naDe che. cAnI tAkAta vadhAre che ke AtmAnI tAkAta vadhAre che ? paNa A badhuM kahevAnI pAchaLa je hetuM che te hetu samajato nathI. ane AvAM tyAga-virAgamAM pUjA, satkAra, mAna, yaza, prazaMsA ane vAha-vAhamAM aTakI gayo. bhagavAna kahe che jo A sthiti thaI gaI to tuM tAruM bhAna bhUlI jaIza. to bhUle nijamAna.' tane AtmajJAna prApta karavuM che e rahI jAze. ane tuM tyAga-virAgamAM aTakI jaIza. mATe aTakavAnI paNa nA pADI che. ane have Ano bIjo artha samajIe. A anekAMta che. aTake tyAga-virAgamAM to bhUle nijamAna." tyAga-virAga karatAM tuM aTakI jaIza to paNa tAruM bhAna bhUlI jaIza ane tyAga-virAga karyAM pachI aTakI jaIza to paNa tAruM bhAna bhUlI jaIza. tyAga-virAga karatAM pAyAmAM aTakI jaIza to paNa lakSa cukI jaIza. "aTake zabda baMne avasthAmAM lAgu paDe. ApannAthI kaMI na thAya, ema kahIne tyAga-virAga karatAM aTakI jAya to AtmAnI muktino mArga maLaze nahIM. ane tyAga-vizaga karyA pachI paNa tyAM aTakavAnuM nathI paNa AtmAnI muktimAM AgaLa vadhavAnuM che. have ahIM A samajAvyuM ke A kriyAjaDa phakta kriyA kare che ane aMtarbheda karato nathI. A zuSkajJAnI koI paNa prakAranA karmathI chuTavAnA upAya ke sAdhanA karato nathI. eTale baMne AmAM ja mokSano mArga mAnI besI gayA che. mATe bhagavAne kahyuM ke A tyAga ane virAga e dharmanuM svarUpa che. dharmanuM svarUpa saMyama che. e saMyama - e vairAgya Adi ArAdhavAnA che. kAraNa ke te AtmajJAna thavAnAM kAraNa che. e sAdhana nahIM hoya to tane jJAna paNa nahIM thAya. ane tyAga-vairAgya Adi sAdhanamAM tAre aTakI javAnuM paNa nathI. A badhuM jANyA pachI mumukSu muMjhAI gayo ke kriyA karavI ke nahIM ? tyAga-vairAgya karavA ke nahIM ? kRpALudevane to ApaNane Atmasiddhino mArga kahevo che eTale emaNe kahyuM ke, jo bhAI ! A anekAMta mArga che. syAdvAda zailI che. dareka vastune, padArthone jJAnIo saMbhavita aneka dRSTikoNothI samajAve che. emAM he jIva ! tAre zuM karavAnuM che te samajI le.' jyAM jyAM je je yogya che, tahAM samajavuM teha; tyAM tyAM te te Acare, AtmArthI jana eha. (8) jyAM jyAM je je yogya che, tyAM tyAM te te samaje ane tyAM tyAM te te Acare e AtmArthI puruSanA lakSaNo che. - zrI AtmasiddhizAstra -53
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmArthI koNa ? jyAM je vAta, je pramANamAM, je bhUmikAe, je kramamAM, yathA padavI, yathA krama, yathA zreNI, pote jyAM Ubho che tyAM yathA prakAre samaje, ke huM kyAM aTakuM chuM ? mArI muzkelI kyAM che ? mArI nirbaLatA kyAM che ? what is my weakness ? tyAM e weakness ne, e nirbaLatAne dUra karavA mATe 'tahAM samajavuM teha." potAnI nabaLAIne samajavI. ane tyAM tyAM te te Acare." e nabaLAIne dUra karavA mATe jJAnIoe je upAyo kahyAM che te te Acare. 'zrI jIne sahastragame kriyAo ane sahastragame upadeza kIdhAM che. emAMthI mAre kyo levo ? to ke je kriyA ane upadeza tane AtmAnI ujvaLatA tarapha laI jAya, cittanI nirmaLatA tarapha laI jAya, vRttionA nivartana tarapha laI jAya, e tArA mATe hitakArI che. mATe mumukSu jIva, AtmArthI jIvanuM lakSaNa ja e che ke jyAM je yogya che te samajavuM ane tyAM te AcaravuM. kRpALudeve kahyuM che ke samajavAno artha ja e che ke tyAM te te prakAre Acare. je je ThekANe je je yogya che eTale jyAM tyAga vairAgyAdi yogya hoya tyAM tyAga vairAgya Adi samaje, jyAM AtmajJAna yogya hoya tyAM AtmajJAna samaje, ema je jyAM joIe te tyAM samajavuM ane tyAM tyAM te te pramANe pravartavuM. e AtmArthI jIvanuM lakSaNa che. arthAt matArthI hoya ke mAnArthI hoya te yogya mArgane grahaNa na kare. athavA kriyAmAM ja jene durAgraha thayo che, athavA zuSkajJAnanA ja abhimAnamAM jeNe jJAnIpaNuM mAnI lIdhuM che, te tyAgavairAgyAdi sAdhanane athavA AtmajJAnane grahaNa na karI zake.' atre 'samajavuM' ane 'AcaravuM" e be sAmAnya pade che. paNa vibhAga pade kahevAno Azaya evo paNa che ke je je jyAM samajavuM ghaTe te te tyAM samajavAnI kAmanA jene che ane je je jyAM AcaravuM ghaTe te te tyAM AcaravAnI kAmanA jene che te paNa AtmArthI kahevAya.' vItarAga mArganuM, jaina darzananuM eka adbhuta svarUpa te A anekAMta mArga che. anekAMtavAda eTale koI paNa vAta ekAMte na pakaDAya. eno eka ja dRSTikoNa na hoya. eka ja nathI enuM mUlyAMkana na hoya. eka vAtanA aneka paDakhAM che, aneka svarUpa che. aneka pAsAM che. aneka dRSTikoNa che. A badhAM dRSTikoNothI samajavuM paDe. kemake jIvanI avasthA judI judI che. jagatanI aMdara anaMta ajJAnI che. emAMthI koI be ajJAnI lyo to teo paNa koI rIte ane koI vAte samAna nathI. keTalA mANaso roja janme che ane mare che. koI be caherA paNa ekasarakhAM hotA nathI, zarIranI koI saMracanA paNa ekasarakhI hotI nathI. be vyaktinI aMguThAnI chApa paNa eka hotI nathI. sahI hajI koI DuplikeTa karI zake, chApa DuplikeTa thaI zake nahIM. eka jhADanA be pAMdaDA paNa eka sarakhAM nathI. eka vyaktinI be AMkha paNa eka sarakhI nathI. enI vizeSatAo jo vicArIe to baMnenA karma paNa sarakhAM nathI. baMneno puruSArtha paNa sarakho nathI. enI bhavasthiti enI kALalabdhi, enI samajaNa, enI vicArazakti kaMI paNa ekasarakhuM nathI. nathI emano kSayopazama sarakho. jagatamAM ajJAnI anaMta, ane be ajJAnI samAna nathI. paNa jagatamAM jeTalAM jJAnI puruSa thayAM che, anaMtA siddha thayA che te sarva samAna che. sapuruSonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo. naE zrI Atmasiddhi-zAstra - 54 EF
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 3 zrI sadguru mAhAnyA a (gAthA 9thI 16)n jJAnI puruSonI anaMtI kRpA ane amApa upakAra ApaNA upara che. jemaNe A saMsAra sAgara pAra karavAnI vidyA jANI ane jagatanA jIvone e mArga batAvyo. anaMta saMsAra paribhramaNa karatAM jIvane enA svarUpanuM bhAna karAvyuM. ke je svarUpanAM bhAna vinA A jIva anAdikALathI janma-maraNanA pherAM kare ane aneka prakAranI potAnI mithyA mAnyatAthI prayogo karyA kare paNa ene du:khathI mukti maLe nahIM. e ene svarUpanuM sAcuM bhAna karAvI, mokSano mArga batAvanArA jJAnI puruSonI karuNA anaMtI che. enA upakAra amApa che. paramakRpALudeve AvA lupta thayelA mokSamArgane udyota karavA mATe Atmasiddhi zAstra prakAzya. A kALamAM jyAre vItarAganuM zAsana chinnavicchinnatAne pAmyuM tyAre sarvajJano mArga, vItarAgano mArga, tIrthakarono zAzvata ane sanAtana mArga, akhaMDa evo mArga paramakRpALudeve khullo karyo. AThamI gAthAmAM mumukSuone jaNAvyuM ke jyAM je yogya hoya te samaje, ane je samaje te AcaravAnI icchA rAkhe, kAmanA rAkhe te sAco mumukSu che. tattva ane vyavahAra haMmezAM sAthe joDAyelA che. darzana ane AcAra judAM nathI. dharmano artha ja e ke zuddha tattva ane zuddha vyavahAra eka ja sikkAnI be bAju. sikkAnI be bAju barAbara hoya to ja e sikko calaNI sikko banI zake. tema ja dharmamAM zuddha tattva ane zuddha vyavahAra eka ja sikkAnI be bAju che. maMtra ane vidhi A badhAM sAthe ja rahelAM che. maMtrane vidhithI judo na karI zakAya. ema vicArane AcArathI judo na karI zakAya. ema A darzanane vyavahArathI juduM na pADI zakAya. eTale ahIM kahyuM ke je samajIe te AcaravAnuM, ane te ja mumukSu jIvanuM kartavya che. mumukSu have kahe che, he bhagavAna ! jyAM sano lopa thayo che. satsaMgano lopa thayo che ane sapuruSanI paNa prApti durlabha evA A kALamAM tame javAbadArI to amArA upara mukI dIdhI ke, jyAM jyAM je je yogya che, tahAM samajavuM keha; tyAM tyAM te te Acare, AtmArthI jana eha." (8) FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 55 =
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa bhagavAna amane yogya lAge ema vartatAM to A anAdi bhava rakhaDyA. zuM karavuM ? bhagavAna pharI eka suMdara majAno adhikAra Ape che. kema ke saddaguru mArga batAve che. kAraNa AtmArthI jIvo mArga bhulyA che. A badhI vAta AtmArthI jIvone lagatI che. bIjA koI jIvone lagatI nathI. saMsArI jIvo ke bhavAbhinaMdI jIvo mATe koI vAta ja nathI. enuM ahIM koI sthAna ja nathI. jene saMsAra vahAlo che enA mATe ahIM koI vicAraNA ja nathI. mULa mAraga to jinezvarano eNe ja sAMbhaLavAno che ke jene, noya pUjAdinI jo kAmanA re, noya vhAluM aMtara bhavaduHkha, mULa mAraga sAMbhaLo jinano re.' jene bhavaduHkha vahAluM hoya, emAM mIThAza vedAtI hoya ene jinezvarano mULa mAraga kAmano ja nathI. jinezvarano mArga to saMsAranuM nikaMdana kADhI nAkhaze. tArA saMsArane Ubho nahIM rahevA de. tAre ekotera peDhI tAravI che ne ? to ekoteranI vAta to dUra rahI paNa tArI je cAlu peDhI che ne e paNa. UbhI nahIM rahe. kAraNa ke saMsAranA tANAvANAno nAza karavo eja kAma jinezvaranA mArganuM che. paNa A mUrkha jIva ema samaje che ke mAre saMsAre Ubho rAkhavo che ane mokSa paNa meLavI levo che. eTale jJAnI puruSa kahe che ke, "saMsAramAM rahevuM ane mokSa thavA kahevuM baMne asulabha che." bhAI A banI zake evI vAta nathI. have tuM muMjhAyo hoya to hajI ame tane mArga kahIe chIe. AtmArthI jIva mATe mArgano bIjo vikalpa. Aje bIjA adhikAramAM 'saddaguru mAhAbhya' upara vicAraNA karIe. saddagurunA mAdhyamathI mArgane kevI rIte samajavo ? seve saddagurucaraNane, tyAgI daI nijapakSa; pAme te paramArthane, nijapadano le lakSa. (9) ziSyane muMjhavaNa che ke prabhu ! mane je prakAre yogya lAge te rIte samajavuM ane pachI te pramANe AcaravuM e bahu kaThina vAta che. bhagavAna kahe che tuM ahIM apekSA samaja. jagatamAMthI, ke saMsAramAMthI ke vAtaDAhyA lokonI vAtamAMthI je yogya lAge te samajavAnI ahiM vAta nathI. bhUlIza mA! A vAta to AtmArthI jIva mATe thAya che. have tAre AtmArtha prApta karavo che to emAM je yogya lAge te samajavAnuM ane te AcaravAnuM. to vAtanuM anusaMdhAna have AtmAnI apekSAe che. saMsAranI apekSAe nathI. A jIva jagatanA abhiprAyathI bodha pAmyo che eTale e ajJAnamAM che. "jJAnInA abhiprAyathI je jIva bodha pAme che ane samyakudarzana thAya che." ane samyakdarzana jIvanA paribhramaNano aMta lAvI zake che. mATe vAta karI ke, seve saddagurucaraNane, tyAgI daI nijAkSa; pAme te paramArthane, nijapadano le lakSa. FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 56 E=
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalI sarasa zailI che ! AgaLa kahyuM ke tane jyAM jyAM je je yogya lAge te samajavuM ane AcaravuM. have ahIM kahe che ke, "tyAgI daI nija pakSa." tAro pakSa to tAre choDI ja devAno che. kema ke atyAra sudhI tane je yogya lAge teNe to tane paribhramaNa karAvyuM che. enAthI to tuM saMsAramAM rajhaLyo cho ane rakhaDyo cho. caudarAjaloka, cAragati, cauryAzIlAkha yonimAM ahIMthI tyAM ne tyAMthI ahIM tArA pakSanA kAraNe AthaDyo cho, kuTAto, pITAto gati ane A agatimAM Thokaro khAdhI che ane daradara pITAyo cho. A nijapakSa na choDavAnA kAraNe, anaMta kaSTa ane anaMta duHkho sahana karyA che. mATe tAro pakSa, te je sukha prAptino mArga mAnyo che ene bAju para mukI de. paheluM kAma e karavAnuM che. pahelAM tuM saddaguruno bodha sAMbhaLa. saddagurunI sevA kara. ane emAMthI tane yogya lAge te samaja. ahIM saMsArInI vAta nathI. 'tyAgI daI nija pakSa." pahelA vahelAM, jIvane anAdikALanuM je ajJAna che, je bhrAMti che, je mithyAtva che te ja moTo pratibaMdha che. jUThI mAnyatA, jUTho abhiprAya ane emAM ja mamatva. jIva kahe che huM muktino mArga jANuM chuM.' are tuM muktino mArga jANato hoya to ATalA kALathI zA mATe rakhaDyo ? jJAnane, sane pAmavAnuM paheluM pagathiyuM che - he prabhu ! huM kaMI jANato nathI. mane koI samaja nathI. eTale nijapakSa - mAro pakSa" che e pahelAM choDI devAno che. mArI pAse koI pakSa nathI. he prabhu ! anaMtanA paribhramaNamAM meM kyAreya mokSane pAmavAnI vicAraNA karI nathI. eTale mArI pAse paribhramaNanuM darzana che. muktinuM darzana nathI. saMsAramAM rajhaLavAnuM ane rakhaDavAnuM jJAna ja mArI pAse che. paNa muktinuM jJAna nathI. jJAnI puruSa kahe che ke, "seve saddaguru caraNane." tuM saddagurunA caraNa seva. kAraNa ke je vAta tAre pAmavAnI che te carmacakSuno viSaya nathI. tAruM jJAna, tAro badho ja abhiprAya, tArI badhI ja mAnyatA ene ja AdhArita che ke je teM jagatamAMthI carmacakSuthI joyuM che ane jANyuM che. tuM duniyA pharyo hoya ke, bahu chApAM vAMcato hoya to duniyAdArInuM tAruM jJAna thoDuM vadhAre hoya. ane je gAmaDAmAM raheto hoya ke kAMI bahu vAMcyuM na hoya to enuM duniyAdArInuM jJAna thoDuM ochuM. paNa jJAnI kahe che ke A viSaya carmacakSu ke karmendriyano nathI. 'binA nayana pAve nahIM, binA nayanakI bAta; seve sadguruke caraNa, so pAve sAkSAta." A vAta 'binA nayana'nI che. Indriyano viSaya nathI. paNa 'binA nayana pAve nahIM - AMkha vagara tane maLaze paNa nahIM. carama nayaNa karI mAraga jovatAM re, bhUlyo sayala saMsAra, jeNe nayaNe karI mAraga joIe re, nayaNa te divya vicAra. paMthaDo nihALuM re AnaMdaghanajIe kahyuM che, he bhAI ! tuM AMkhe chAjalI karIne carama nayaNe mAraga jovAno prayatna karIza to paNa kyAMya mArga maLaze nahIM. ane chatAMya mArga jovA mATe joIe to nayana ja. carmacakSuthI mArgane zodhavA jatAM tuM Akho saMsAra bhUlI gayo. camA lagAvyA, bAyanokyulara lIdhuM. durabInano upayoga karyo paNa mArga dekhAyo nahIM. are aMtarIkSamAM gayo ke siddha-zilAno mArga kyAM che ? te jovA zrI Atmasiddhi-zAstra - 57 TE
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe. he murkha jIva ! A AMkhano viSaya nathI. A bahirajJAnano viSaya nathI. AnaMdaghanajI mahArAja kahe che "nayaNa te divya vicAra !" A divya-vicAra e ja nayaNa che. A aMtarIkSano mArga che. aMtaradRSTino mArga che. A aMtarIkSa - jJAnacakSu jo khulI jAya to mArga dekhAya. aMtaracakSu khulyAM nathI ane carmacakSunA naMbara utAravAno puruSArtha cAle che. ApaNo badho ja upakrama bAhya che. paNa A mokSamArga e carmacakSuno viSaya nathI. tuM oNparezana karAva, game tevA lensa pahera, aMdara maNI nakhAva ke jethI badhuM barobara dekhAya. paNa tAro aMdarano maNI UghaDyo ? jJAnamaNI, aciMtya ciMtAmaNI evA Atma ratnanA bheda prakAzita thayA ? jJAnAvaraNIya karma haTAvavAnA che. ahiM to motiyAnA paDaLa haTAvavAnI vAta cAle che. jo jJAnAvaraNIyanA paDaLa haTaze to A aMtaradaSTi prApta thAya kema ke A viSaya divya-daSTino viSaya che. eTale kahe che ke, "seve saddaguru caraNane." 'seve saddaguru ke caraNa, so pAve sAkSAta." A nayana koNa Ape ? A dRSTi prApta kyAMthI thAya ? saddagurunA caraNa vinA tAro koI uddhAra nathI. "pAme te paramArthane Aja sudhI saMsArArtha dRSTi hatI. jevo sadUgaranA caraNamAM gayo ke paramArtha dRSTi thaI. paramArtha eTale parama zuddha AtmA ane tene pAmavAno mArga. jagatamAM jo kaMI pAmavA jevuM hoya to A paramArtha ja che. zuddha cetana tattva ane tenuM anusaMdhAne te mArga. te paramArtha. te paramArtha jIvane paramapada tarapha laI janAra che. evA paramArthanI sAdhanA karavI che. have amAre paramArtha ArAdhavo che. je paramArthathI AtmA potAnA zuddha svarUpanI prApti kare. te paramArtha pAme. koNa ? jeNe saddagurunA caraNa sevyA che. kevI rIte sevyAM che ? sadUgarane maLyA pachI eka vidhi karavAnI che. tyAgI daI nijapakSa'. potAno pakSa potAnuM DahApaNa pahelAM choDIne pachI sarunAM caraNa sevavAnAM che. he prabhu ! huM kaMI jANato nathI. A bhUmikAmAM AvIne saddagurunuM zaraNa svIkAravAnuM che. pAyAkI e bAta hai, nija chaMdana ko choDa; piche lAga satyaruSaka, to saba baMdhana toDa." A vAta to pAyAnI che. sadUgaranI pAchaLa lAga paNa pahelAM je tArA svacchaMdanA chaMda karyA che ne ene choDavAnAM che. ane to ja tuM paramArthano mArga laI zakIza ane tane nija padano lakSa thaze. Aja sudhI saMsAramAM ApaNe karelo puruSArtha nijapadanI prApti mATeno nathI. artha puruSArtha, kAma puruSArtha, ApaNe karIe chIe. paNa koIne dhanavAna thavuM che, koIne mAlika thavuM che. koIne saMpatti prApta karavI che. koIne pada joIe che. koIne pratiSThA joIe che. koIne saMsAranA aneka prakAranAM lAbha che te prApta karavA che. A artha paraSArtha ane kAmapuruSArtha te nija pada mATeno nathI. A dehapadamAM jIvane UMcAmAM UMcI avasthA joIe che. Ane zarIrane hRSTapuSTa karavAnI ciMtA che. ophisamAM pramozana meLavavAnI ciMtA che, zarIrane dekhAvaDuM, rUpALuM karavAnI phIkara che. A jIvane dehapadamAM rasa che. ene baMgalA, phekTarI, mAna, pratiSThA, satkAra, bahumAnamAM ja rasa che. ene dehapadane ADe kyAreya nijapadano lakSa thayo ja nathI. savArathI rAta FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 58 =
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudhI dehapadanA sukha mATe je puruSArtha thAya che. evo ja puruSArtha mAre nijapadanI prApti mATe karavAno che ke mane mArA svarUpanI prApti thAya. mane je A mArA muktinA AvaraNo che te tuTe, A saMsAranA baMdhano je che te chedAya ane A paribhramaNathI huM nivRtta thAuM - evo lakSa haju sudhI jIvane thayo nathI. ane e lakSa na thavAnA kAraNe enA jIvanamAM e artha ane kAma be ja puruSArtha kare che kema ke, dharma haju jIvanamAM prApta thayo nathI. ane tethI mokSano lakSa thayo nathI haju sudhI jIvane. ane e lakSa na thavAnA kAraNe jIvamAM be ja puruSArtha jAge che artha ane kAma. kema ke dharma prApta thayo nathI eTale mokSano lakSa thayo nathI, ane kAM to mokSano lakSa nathI eTale dharma puruSArtha jAgato nathI. cAra puruSArtha AdhArita dharma kIdho che. dharma, artha, kAma ane mokSa. emAM dharmanuM adhiSThAna che. ane mokSanuM lakSa che. emAM vacce artha ane kAma - e baMne maryAdAonI vacce cAlato puruSArtha che. paNa jagatanA jIvoe kAM to haju dharmano svIkAra karyo nathI ane kAM to dharmane potAnI mAnyatAnA AdhAra upara lIdho che, ke je dharmane artha ane kAma sAthe joDI dIdho che. kAraNa ke lakSano abhAva che. eTale jIva ! sadgurunuM zaraNa le. saddaguru sivAya A mArga koI pamADI zake ema nathI. kRpALudeve kahyuM che ke, "saddaguru vinA mArga nathI ema moTA puruSoe kahyuM che, e kAMI vagara kAraNe kahyuM nathI. mArga to sapuruSathI ja che. anAdithI bhrAMta evA jIvane, potAne, potAnI meLe, potAnA nisvarUpanuM bhAna thavuM azakya che. emAM saMzaya kema thAya che ?" azakya che. 'jIva nijachaMde cAlIne anaMtakALa parizrama kare to paNa pote potAthI jJAna pAme nahIM. paNa jJAnInI AjJAno ArAdhaka aMtarmuhUrtamAM kevaLajJAna pAme." A sadguru kevA hoya ? amAre kevA saddagurunA caraNa sevavAnAM? enuM oLakhANa zuM ? enA lakSaNa zuM ? AtmajJAna samadarzitA, vicare udayaprayoga; apUrva vANI paramakRta, sadguru lakSaNa yogya. (10) 'AtmadhyAnane viSe jenI sthiti che, eTale parabhAvanI icchAthI je rahita thayA che, tathA zatru, mitra, harSa, zoka, namaskAra-tiraskAra Adi bhAva pratye jene samatA varte che. mAtra pUrve utpanna thayelA evA karmonA udayane lIdhe jenI vicaravA AdinI kriyA che, ajJAnI karatAM jenI vANI judI paDe che ane SaTradarzananA tAtparyane jANe che te sadgurunA lakSaNo che." ApaNane 'samadarzitAno zabda Apyo. 'udayaprayogano zabda Apyo. 'udaya' ane 'prayoga' A be vastu kevI rIte hoya. paNa emaNe 'udayaprayoga' kahIne aprayoganI avasthA kahI. kema ke jJAnIone vaLI prayoga kevo ? AtmA to svabhAve akriya che. prayoge sakriya che. kRpALudeve vyAkhyAnasAramAM lakhyuM che ke AtmA svabhAve akriya che ane prayoge sakriya che. to ahIM dehadhArI che tyAM sudhI ene kriyA to che ja. to e kriyA kyA AdhAre thAya che ? enuM prerakabaLa kyuM ? enuM cAlakabaLa kyuM ? to kahe "pUrva prayoga'. udaya prayoga. pUrve nibaMdhana karelAM karmo jema jema udayamAM Ave tema tema anAyAse, sahajapaNe, svAbhAvikapaNe karmane Adhina thaIne enI kriyA cAlyA kare. ane AtmA potAnA svarUpanI aMdara sthira rahe. paramakRpALudeve naE zrI Atmasiddhi-zAstra - 59 EE
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAnI dazAnuM varNana karatAM kahyuM che ke, 'AtmA brahma samAdhimAM che. mana vanamAM che ane deha ekabIjAnA AbhAse kaMI ne kaMI kriyA karyA kare che. emane udayaprayoga eTale vicaravA AdinI kriyAmAM icchA prayoga nahIM paNa sahaja avasthA. upayogamaya niricchApaNuM. paramAM ke udayamAM ekatva buddhi nahIM, utsuka pariNAma nahIM. A aprayoga avasthA. prayoga zabda ja bahiradRSTipaNuM sUcave che. kapALudeve A gAthAnA vizeSa varNanamAM jaNAvyuM che ke, svarUpasthita, icchArahita, vicare pUrva prayoga; apUrva vANI paramakRta saddaguru lakSaNa yogya." 'pUrva prayoga eTale pUrvanA baMdhAyelA prArabdhathI vicare che. vicaravA AdinI jenI kAmanA nathI evI enI sthiti che." jema kuMbhArano cAka hoya ane ene gati ApavAmAM Ave ane gati ApyA pachI daMDa khaseDI levAmAM Ave ane tyAra pachI kuMbhAra ghaTanI racanA kare. daMDa khaseDyA pachI paNa cAkanI gati cAlu ja rahe che. e je cAkanI gati che te pUrve daMDano prayoga karavAmAM Avyo che tenA kAraNe che. ema jJAnIe pUrve ja karmo nibaMdhana karelA che e dravyakarmonA vipAkanA udayanA kAraNe dehAdi je dhAraNa karyA che ane dehAdinA kAraNe je karma saMyogo udayamAM AvyA che, saMyogo utpanna thayA che ane je saMgaprasaMga Adi jIvane varte che te vartanAnI aMdara mAtra pUrvanA karmanA vipAkanuM udayapaNuM ja che ane e avasthA e enI prayoga avasthA che. tyAM jJAnInuM icchApaNuM nathI. niricchApaNuM che. jJAnI udayamAM eka rUpa thato nathI. teonI dehAdi prayoga kriyA pUrva prArabdha vedI levA puratI ja che. kAraNa ke teo saMpUrNapaNe icchArahita che. ane icchArahita hovAnA kAraNe emane pasaMyogomAM, parabhAvamAM ekatva buddhi nathI, utsuka pariNAma nathI. dekhItI sakriyatA chatAM A eka aprayoga avasthA che. icchAprayoga e sakriya avasthA che. paNa ahIM udayaprayogamAM AtmAnA saMdarbhamAM e avasthAne udayaprayoga avasthA kRpALudeve kahI che. ahIM ene sahaja avasthA ema gaNI zakAya. kRpALudeve kahyuM che, jJAnI icchA sahita che ke icchArahita che ema baMne prakAre kahevuM ghaTatuM nathI. kAraNa ke jJAnI icchArahita paNa nathI ane icchAsahita paNa nathI. kAraNa ke jJAnI sahajasvarUpe sthita che. AvuM jJAnInuM adbhutapaNuM kRpALudeve udayaprayogamAM kahyuM che. saMsAranA ApaNe jIvo, prAye ApaNI vartanA, ApaNI saMsAranI pratyeka kriyA, pratyeka ceSTA icchA prayoga che. ApaNA vibhAvayogamAM ApaNA mananuM raMjItapaNuM che. udayayoga kavacita ja che. sAmAnya rIte jagatanA jIvo evuM kahe che ke, "zuM karIe ? amAre to Avo udaya che eTale karavuM paDe che. paNa hakIkatamAM to icchA ja joDAyelI hoya che. jagatamAM koI paNa kriyA karatAM ApaNe temAM joDAI jaIe chIe. kRpALudeve kahyuM ke, "na cAlatAM karavo paDe evo vyavahAra ane udayaprayoga kahI zakIe. ke je vyavahAra karavAmAM paNa kheda ane pazcAtApa, karatI vakhate paNa kheda ane pazcAtApa ane karyA pachI paNa kheda ane pazcAtApa varte, evo je vyavahAra che - je vyavahAra na cAlatAM karavo paDe evA vyavahArane jJAnIoe udayaprayoga kahyo che." FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 60 =
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramakRpALudeva kahe che, "ame to parecchA anusAra jIvIe chIe. ane parecchAnucArIne zabdabheda hoto nathI.' anyanI (paranI) icchA, eTale ke jaDa evA karmodayanI - evA udayanI icchAne AdhIna vartIne hariicchAe dorelo krama jema dore ema dorAIe chIe. ame badhI ja levA devAnI pravRtti karIe chIe paNa emAM AtmA pravartato nathI. ane dehabhAva dekhADavo paNa pAlavato nathI. AvI adbhuta dazA jJAnInI vartatI hoya che. sadgurunAM lakSaNamAM sadgurunuM AvuM niricchApaNuM ApaNane bhAsyamAna thavuM joIe. prayoga zabda ja barhidRSTipaNuM sUcave che. ane e barhidaSTipaNuM jyAM sudhI jIvane varte che tyAM sudhI para sAthenI ekatAbuddhi, para sAthenI spRhA, e jIvamAM rahelI ja che. icchAno jyAre nAza thAya tyAre ja jIva karmanA baMdhanathI chUTI zake che. he jIva ! kayA icchata have ? hai icchA duHkhamUla; jaba icchAkA nAza taba, miTe anAdi bhUla.' jyAM sudhI A icchA, vRttinuM bAhyapaNuM, pa2saMyogamAM, 52bhAvamAM, 525dArthamAM A jIvanI vRtti aMtaramAMthI uThe ane e vRtti bahAra jAya ane ene icchA thAya eTale te prakArano vyavahAra pragaTe ane e vyavahA2 ekarUpatAno bhAva sarje che. ane A ekarUpatAnA bhAvamAM ruci-aruci, rita-arita, rAga-dveSanAM pariNAmo thAya che. Ane utsuka pariNAmo kahe che ane je pariNAmo jIvanAM karma baMdhanuM kAraNa bane che. AvI prakAranI sthiti mATe kRpALudeva kahe che ke, vibhAva-yoga paNa be prakAre che. eka vibhAvayoga udayano che ane bIjo vibhAvayoga raMjItapaNAe che. 'hAthanoMdha'mAM kRpALudeve A icchAyogane paNa sarasa rIte mukyo che ke, udayayogamAM - udaya paNa be prakA2no che. eka pradezodaya ane bIjo vipAkodaya. vipAka udaya bAhya che. dekhItI rIte vedAya che. jyAre pradeza udaya aMdarathI vedAya che. padArtha pratyeno gamoaNagamo evo je bhAva che e jyAre jIvanI vRtti bAhya pravarte tyAre thato hoya che. eTale e bAhyabhAva jyAre pragaTe tyAre emano vibhAvayoga che te raMjItabhAve karelo vibhAvayoga che. kRpALudeva to kahe che ke amAro vibhAvayoga, raMjItabhAve hoya ke uyika bhAve hoya, paNa jyAM sudhI e maTyo nathI tyAM sudhI amane cittanI zAMti ke samAdhi thavI saMbhavita nathI. Avo vicare udaya prayoga.' A udayaprayoga vartamAnamAM che. ane e vartamAnamAM thato prayoga icchA vinAno che. udayaprayoga che e pUrve nibaMdhana karelAM karmo e Aje udayamAM AvyA che ane enA kAraNe jJAnInI vicaravA AdinI kriyA che. icchArahitapaNuM hovAne kAraNe tyAM vartamAna udayapaNuM saMbhavita nathI. vartamAna vibhAvayoga tyAM saMbhavita nathI. paNa Aje to he prabhu ! pUrvaprayoganI kyAM vAta karIe ? icchAnAM kAraNe Aje amAre to vartamAna prayoga paNa che. icchA prayoga paNa che. ane have ame to Ayojana prayogamAM paNa chIe. bhaviSyanA badhAM ja AraMbha samAraMbhanuM Ayojana karato evo A jIva samaraMbha, samAraMbha ane AraMbhe karIne trividha prakAre karmonA baMdha karyA ja kare che. ane enuM kAraNa pUrvanA koI karmanA vipAkanA kAraNe enI zrI Atmasiddhi-zAstra * 61 11]
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsAranI pravRttio cAle che evuM nathI. paraMtu kharekhara to potAnA mananI vartamAna icchAo paranA saMyogomAM thatI-aMdarathI uThatI vRttio ane vRttine lIdhe thatI icchAo ane te icchAonI pUrti mATe karavAmAM AvatA vyavahAra, ane te vyavahArane kAraNe thatAM kaSAya pariNAma. kAraNa ke jagatanA vyavahAra kaSAya pariNAma vinA thavA saMbhavita nathI. e kaSAya pariNAmanA kAraNe ane emAM paNa e vyavahAra jyAre AyojananA rUpamAM karavAmAM Ave ke pUrvaprayoga nahIM, vartamAna prayoga nahIM paNa ahIM to bhaviSyano prayoga - ke je sthiti AvavAnI nathI te paNa UbhI karIe chIe. eTale evo je Ayojana prayoga che emAM rahenArA jIvone karmano baMdha satata thayA kare che. Avo vibhAvabhAva samajavo joIe. jJAnIoe AvA saMsAramAM rahevAnuM hoya che. paraMtu eTale ja kahyuM che ke mahAtmAno deha be kAraNe vidyamAna che. eka to pUrve nibaMdhana karelAM je karmo che tenuM vedana karI tethI nivRtta thayuM che. ane bIjuM kAraNa - jagatanAM jIvonuM kalyANa karavuM. icchA nAmanI koI cIja jJAnInA svarUpanI aMdara saMbhavatI nathI. AtmabhAve karIne ke raMjItabhAve karIne koI paNa kriyAyoga jJAnIne saMbhavita nathI. AvuM jJAnInuM adUbhUta svarUpa kapALudeve kahyuM che. jemAM vicare udayaprayoganI avasthAmAM sahaja avasthA ane aprayoganI avasthAnuM suMdara nirUpaNa karyuM che ane pachI kahe che - 'apUrvavANI paramazruta saddaguru lakSaNa yogya." - A lakSaNa "apUrvavANI". jJAnInI vANI apUrva hoya che. jJAnInAM vacano pUrvApara avirodha hoya che. e kyAre paNa - savAre kAMI bIjuM kahe, bapore bIjuM kahe - roja pheraphAra thAya evI emanI vANI hotI nathI. emanI vANI to evI apurva che. arthAtu nija anubhavasthita jeno upadeza hovAthI ajJAnInI vANI karatAM pratyakSa judI paDe che. kRpALudeva kahe che ke jJAnIne oLakhavA hoya to enA veNa ane neNa jovAM. veNa ane neNathI jJAnI puruSa, mahAtmA puruSa oLakhAya che. enI vANImAM anubhavano AdhAra hovAnA kAraNe jJAnInI vAta traNa kALamAM phare nahIM. eka ajJAnInA koTi abhiprAya hoya che jyAre anaMtA jJAnIno eka ja abhiprAya hoya che. kAraNa eTaluM ja ke jJAnInI vANImAM anubhavanuM sAmarthya che. anubhUtino raNakAra che. ane satyanI upalabdhi tarkathI nahIM, vAda-vivAdathI nahIM anubhUtithI thaI zake che. sAkarano svAda jyAM anubhavamAM Ave tyAM pachI koIpaNa prakAranA vivAdane avakAza raheto nathI. tyAM badhAnI sarvasaMmati hoya che. tyAM anaMtA jJAnIono nizcaya nijasvarUpanI bAbatamAM eka ja sarakho hoya che. samAna hoya che. kAraNa ke e anubhavanA AdhAra upara enI vANI hoya che. zabdabheda paDI zake. zabda e bhASAvargaNAnA paramANuo che. ane kALe kALe, kSetre kSetre bhASAnuM svarUpa badalAya che. eno artha - Dictionary meaning - badalAya, enI vyAkaraNanI samAsa saMdhio badalAya. paraMtu bhASA bhinna bhinna hovA chatAM eno bhAva eka che. kALa anusAra yuge yuge bhASA badalAya. paNa traNe kALamAM jJAnInA vacanano, enI vANIno, bhAva, aMtaraAzaya, rahasya, bheda kadI na badalAya. traNe kALamAM jJAnInI vAtamAM ekapaNuM ja hoya. e ja jJAnInA vacananuM lakSaNa che. ane eTalA ja mATe jJAnI ajJAnInI vANIno bheda pArakhavo hoya to enI vANIthI pArakhI zakAya. hara koI avasthAmAM, koIpaNa viSaya saMbaMdhI jJAnIe vAta karI hoya to enI vAtamAM AtmArthano RE zrI Atmasiddhi-zAstra , 62 SiE
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja lakSa hoya. ane AtmA, anubhavajanya enuM tattva hovAnA kAraNe enI vAtamAM kyAMya phera paDe nahIM. eTale ja paramakRpALudeva AtmAne kevI rIte pAmavo - te samajAvatAM kahe che, "te prApta karavA vacana konuM satya kevaLa mAnavuM ? nirdoSa naranuM kathana mAno teha jeNe anubhavyuM." bhAI ! tAre AtmasvarUpa prApta karavuM che. A AtmasvarUpa tane kevI rIte maLI zake ? konI pAsethI maLI zake ? ane A mATe kenI vAta mAnavI ? konuM sAMbhaLavuM ? satyAsatyano nirNaya konA vacanane AdhAre karavo ? ajJAnInI vAta to saMdarbhe - saMdarbhe badalAya, samaye samaye vAta badalAya, vyaktie vyaktie vAta badalAya. sthAna-sthAna para vAta badalAya. AvI ajJAnInI vANImAM vicitratA hoya, virodhAbhAsa hoya ane visaMgatatA hoya che. jJAnInI vANI to 'eka' hoya traNa kALamAM paramArathano paMtha. e 'eka je che te anaMtA jJAnIo koIpaNa kALe eka ja vAta kahe. are ! je vardhamAne kahyuM e ja AdinAtha kahI gayA che. ane AdinAthathI vardhamAna sudhI thayelA covIse bhagavAne je vAta kahI che te ja vAta pUrve thaI gayelA anaMtA tIrthakaroe kahI che. vAtamAM kyAMya bheda nathI. zabdabhedathI bhAvabheda utpanna thato nathI. evuM to jJAnInI vANInuM pUrvApara avirodhapaNuM che. "jJAnInI vANI pUrvApara avirodha, AtmArtha upadezaka, apUrva arthanuM nirUpaNa karanAra hoya che. ane anubhavasahitapaNuM hovAthI AtmAne satata jAgRta karanAra hoya che. vANI dharme vartatuM zruta paNa koI naya na dubhAya evuM sApekSapaNe varte che e emano guNa che." jJAnInI vANImAM virodha nathI. kAraNa ke anubhava che. AvuM jJAnInI vANInuM adbhutapaNuM che. ane ajJAnInI vANImAM virodha ThAma-ThAma ane Thera-Thera dekhAya che. eTale ja ajJAnInI vANImAMthI jIvane siddhAMtabodha kadApI, kyAreya prApta thaI zake nahIM. jene siddhAMtabodha samajavo che, tattvane jANavuM che, samyakdarzananI prApti karavI che, ane jJAnIpuruSanI dezanA labdhinI upalabdhi e anivArya hoya che. ane eTalA mATe ja paramakRpALudeva kahe che, "jagatanA abhiprAya pratye joIne A jIva bodha pAmyo che. je jIva jJAnInA abhiprAyathI bodha pAme che tene ja samyakdarzana thAya che. kAraNa ke jJAnIno abhiprAya traNa kALamAM eka ja hoya che. AvA jJAnInA vANInA abhUtapaNAthI jJAnI ane ajJAnInuM oLakhANa thAya che. jIva eno bheda pADI zake che. sAco mamakSa A bheda parakhI le che. jema mumukSanA netro mahAtmAne oLakhe che. e mumukSu mahAtmAnA deha upara dRSTi kare ane mahAtmAnI dazAnuM bhAna ene thAya. enA neNamAM rahelI avikArI dRSTi - A vairAgyasabhara mumukSu pArakhI le che kAraNa ke, "guru oLakhavA ghaTa vairAgya' ane je mumukSu svayaM jagatanI mohAsaktithI muMjhAyelo hoya te A prakAranI jJAnInI nirAgIdazA, enI nirvikAra daSTi e tarata ja pArakhI le che. ema e mumukSanuM aMtarUcahyuM ane enA hRdayanA bhAvo jJAnInI vANImAMthI UThatA bhAvone pakaDI le che. e bhAvono pratibhAva mumukSanA aMtaramAM evo thato hoya che ke e vANI sAMbhaLatA ja lAge che ke jarUra - A koI prApta puruSa che ane A koI Apta puruSa che. kAraNa ke jJAnInI koIpaNa vANImAM virodha thavo saMbhavita nathI. jyAre ajJAnInI vANImAM ekavAra kaMI bole - -G zrI Atmasiddhi-zAstra 0 63 GiE
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ bIjIvAra bIjuM bole, koIne kaMI kahe, bIjAne bIjuM kahe. eka vAta kahetI vakhate svarUpanuM nirUpaNa kaMI kare, bIjI vAta kahetAM bIjuM nirUpaNa kare. AvI prakAranA tarke tarke enA nirNayo badalAya. vAdevAde enA abhiprAya badalAya. AvI ajJAnInI vAta jenuM koI ThekANuM nathI - evI vAtamAM parama tattvano, Atmatattvano, parabrahmano pAra pAmI zakAto nathI. vItarAganAM mArgamAM kahelAM tattvo ghaNAM gahana che ane gaMbhIra che. ane e gaMbhIra tattvone pAmavA mATe AvI apUrva vANIvALA puruSa e sadgurunuM lakSaNa che. ke je sadgurunAM lakSaNamAM ene sarvajJatA prApta thaI che ke pachI sarvajJatA prApta karavAnA AdhAra upara enA AkhA jIvanano upakrama cAlI rahyo che. AvuM jJAnInA mArganI aMdaranuM apUrvapaNuM ane avirodhapaNuM che ane e apUrvapaNuM ja jagatanA jIvone jJAnI ane ajJAnI vacceno bheda pADe che. AvuM apUrvapaNuM prApta thayA pachI jyAre jJAnInA mukhethI sagaranA mukhethI jIva vItarAgano mArga jyAre zravaNa kare che tyAre ene jina, jinanuM svarUpa, jinanuM darzana, jinanI aMtaraMga dazA, enuM yathArtha oLakhANa thAya che. ane Avo jJAnIno yoga to thayo che paNa AvA jJAnInuM oLakhANa thaye, svarUpanuM oLakhANa thaye ja jIvamAM AtmAnI anubhUti pragaTe che. AtmAno sAkSAtkAra thAya che. jJAnanuM lakSaNa ja e che ke traNa kALamAM jJAnInA mArgamAM kAMI badala thAya nahIM. saddagurunA lakSaNano vicAra karIe chIe. jagatanA jIvone mArga to pAmavo che ane jJAnInuM oLakhANa thayA vinA mArga maLaze nahIM, ane kapALadeva kahe che ke jenI pAsethI dharma pAmavo che teNe dharma pAmyAnI pUrNa cokasI karavI. AMdhaLo thaIne saddagurune gotI laIza mA ! tArI aMdha dRSTi tane sugurune badale koI kugurunA panAre caDAvI deze. je pAmyo nathI te tane pamADI nahIM zake. AnaMdaghanajI mahArAja kahe che, aMdhoaMdha palAya evo ghATa thaI jaze. paNa sadgurune zodhavA hoya to enI coksAI karavI. kRpALudeve lakhyuM che ke amArI parIkSA karajo - khaMbhAtanA mumukSuone lakhyuM che ane tame jema jema parIkSA karazo tema tema te rAjI che. "adhyAtmakalpadrupamAM munizrI suMdarasUri AcAryajI kahe che ke 'gurunI cokasAI karavI." emAM ApaNe koI aparAdha nathI karatA ke emAM vinaya cukI javAnI koI vAta ja nathI. paNa A paramatattvane pamADanAra puruSa e paramatattva pAmelo hovo joIe. kAraNa ke vItarAgano niyama che ke, "mArgane pAmelo ja mArgane pamADaze." je svayaM Alokita che e ja bIjAnA hadayanAM aMdhakArane dUra karI zakaze. ajJAnatimira-aMdhakAra koNa dUra kare ? saddaguru aMjana jo kare. 'ajJAna-timirAndhAnAM jJAnAMjanazalAkayA AMkhamAM e jJAnarUpI saLIthI aMjana kare. saddaguru aMjana kare. bIjuM koI na kare. ahIM aMtarthakSanI - aMtaranetranI vAta thAya che. mATe suguru ja joIe ane e sugurunI oLakhANa enA lakSaNathI karavI. enI vANI, enA neNa ane veNa emAM vairAgya nItarato hoya. A sagurune oLakhavAnuM lakSaNa che. ane "paramazruta" eTale sadguru gItArtha hoya. pAragAmI hoya. zAstro keTalA bhaNyAM che enI ciMtA nahIM karavAnI. paNa enA eka eka vacanamAM zAstrono sAra AvI jato hoya. pAMca paMdara zAstro potAnI mAnyatAnA pakaDI emAM ja phakta mastery hoya e saddaguranuM T| zrI Atmasiddhi-zAstra - 64 GiE
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakSaNa nathI. saddaguranuM lakSaNa e che ke e je vAta kare emAM enI vAtano koI paNa zAstramAM virodha na Ave. adhyAtmadarzananuM rahasya che ene jANe che. kRpALudeva kahe che, "cha e darzananA tAtparyane je jANe che." eTale zuM A badhuM bhaNavA bese ? jJAnarAzI to agAdha che. virATa che. paNa emanI dRSTi evI nirmaLa che, vizaddha che ke enA kathanamAM koI darzana virodha na pAme. enA kahevAmAM koI naya dubhAya nahIM. svAdhyAyamAM AvyuM che ke, "koI naya jyAM dubhAto nathI evA jJAnInA vacanane amAro namaskAra che. paramakRpALu deve potAnuM oLakhANa ApyuM che ke "eka zloka vAMcatA hajAro zAstromAM amAro upayoga pharI vaLI bhAna thaI Ave che." A paramazrutapaNuM samajavAnuM che. gItArtha, paramArthamArganA dArzanika rahasyone je jANe che pachI bhedabhedamAM nathI raheto. kRpALudeve eka jagyAe lakhyuM che ke 'naya-nikSepa ke pramANa enuM koI bhAna rahyuM nathI. badhA bheda have visAre paDI gayA che. potAne jJAnI kahevaDAvatA evA jagatanA jIvo hajI bhedamAMthI ane navamAMthI bahAra nIkaLI zakyA nathI. mata-bheda vinAno mArga e ja mokSa mArga che. 'mata-bheda rAkhIne koI mokSe gayA nathI.' mata hoya tyAM sanI upalabdhi hoya nahIM. mata ane satu sAthe rahI zake nahIM. to gItArtha guru pAragAmI sanI upalabdhi mATe, enuM rahasya zuM che ? te jANe che. koIpaNa zAstra vAMcatA emAM sArabhuta vAta zuM che ane AtmAnI sAthe zuM saMbaMdhIta che. te jANI le che. bAkInuM badhuM kore mukI de che. AmAMthI levA jevuM zuM che ? grahaNa karavA jevuM zuM che ? Ayadharma pakaDe. kRpALudeve enA mATe eka zabda kahyo che, 'satupuruSanA aMtaHkaraNamAM marma rahyo che. zAstramAM dharma rahyo che. ane jIvane dharmano marma jANavAno che. ane marmajJa je che, zAstranA marmI je che ene paramakRtapaNuM kahyuM che. kema ke emanI vAtamAM jagatanA tamAma adhyAtmadarzananI vAta AvI jAya che. nicoDa AvI jAya. AvA sadUgaranAM pAMca lakSaNa - (1) AtmajJAna, (2) samadarzipaNuM, 3) vicare udayaprayoga - icchA prayoga nahIM, aprayoga avasthA, (4) apUrvavANI ane (5) paramazrata. sadguru lakSaNa yogya. AvA lakSaNa sadgurunAM hoya. pratyakSa saddaguru sama nahIM parokSa jina upakAra; evo lakSa thayA vinA, Uge na AtmavicAra. (11) jainadarzanamAM A gAthAe jabaradasta krAMti karI che. vartamAnamAM je vidvajano che, vicArako che, tAttvika vicAraNAvALA je che - teone 'AtmasiddhinI A gAthAe khaMbhita karI dIdhA che. paramakRpALudeve emAM eka addabhuta apekSAvAda mUkyo che, syAdavAdanuM evuM kathana karI nAkhyuM che ke sAmAnya jIvo to muMjhAI jAya. jyAM sudhI jIvane pUrve thaI gayelA evA jinanI vAta upara ja lakSa rahyA kare ane teno upakAra kahyA kare ane jethI pratyakSa AtmabhrAMtinuM samAdhAna thAya evA saddaguruno samAgama prApta thayo hoya temAM pratyakSa jinonA vacana karatAM moTo upakAra samAyo che tema je na jANe tene AtmavicAra utpanna na thAya." zrI mahAvIre bedhaDaka rIte A jagatanA kartAne uDADyo. mokSamALAnA pAThamAM kRpALudeve lakhyuM che, "madhyama vayanA kSatriya puruSe jagatakartA rUpa Izvarane uDADyo te eNe A jagatanA tattvanA rahasya ane guptabheda jANyA vinA karyuM haze ?" ke jagatanI gupta racanAnA bhedane jANyA vinA Izvarane naE zrI Atmasiddhi-zAstra - 65 EF
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ uDADyo haze ? ema ahIM paramakRpALudeve jinezvaranA parokSa upakAra karatAM pratyakSa sagaranA upakArane vadhAre baLavAna, vadhAre upakArI jaNAvyo che te enA guptabhedane jANyA vinA karyuM che ? adbhuta che ! 'AtmasiddhimAM to jeTaluM aMdara kheDANa karIe eTalo navo-navo prakAza paDato jAya. kaI apekSA che AmAM ? zuM kahyuM che ? pUrve thaI gayelA jJAnInAM gANA gAyA kare ane vartamAnanI aMdara sAme pratyakSa sadguru hoya ane enI upekSA kare ane enuM upakArIpaNuM jo jIvathI vedAya nahIM to ene AtmavicAra utpanna ja na thAya. kAraNa ke e parokSanA guNa gAyA kare che paNa enAthI ene Atmadarzana thavAnI yogyatA to AvI ja nahIM. ane sAme pratyakSa sadUguru hoya ane emAM raheluM cetana ene jo na dekhAya to guNa-gAna zuM kAmanA ? e jIva zuM samajyo ? enAmAM enAthI zuM pariNamana AvyuM ? oLakhI to zakyo nahIM. 'pratyakSa sadguru sama nahIM, parokSa jina upakAra. pratyakSa saddaguru che e bhrAMtinA chedaka che. jIvano je doSa hoya ene jANe ane kaDhAvI zake. e jIva jyAM bhUlyo hoya tyAMthI e bhUla sudhArIne ene AgaLa vadhAre. ene mArgamAM AgaLa vadhavA dhakko Ape. e bhUlabhUlAmaNImAM paDyo hoya to bhomiyA jevuM kAma kare. ane ene yogya raste caDAvI de. AvA pratyakSa saddaguruno yoga mane prApta thavo joIe. AvA sadUgurano yoga thavo samApta thAya che tyAre dharatI upara mokSamArga paNa vicchedatA ne pAme che. A bharatakhaMDanI aMdara zrutakevaLI evA jaMbusvAmI chello mokSe gayA pachI mokSamArga adeya thavA lAgyo. jaMbusvAmI pachI koI mokSe gayuM nathI ema kahe che. kAraNa Avo pratyakSa saddaguru - tIrthakara koTIno puruSa enuM jIvane oLakhANa thayuM nathI. jIva parokSa jinanA upakAra gAyA kare che paNa parokSa jinanA svarUpane oLakhyA vinA gAyA kare che. eTale A vAta ahIM mUkI che. te gahana che. ke pratyakSa sadguru tane jinanuM oLakhANa karAvaze ke jenA tuM upakAra gAza. jinanuM svarUpa kevuM che ? jina kevA che ? jina koNa ? arihaMta che e siddhanuM svarUpa darzAve che. arihaMta che e siddhapada zuM che e jIvane batAve che. mATe namaskAra mahAmaMtramAM pahelo namaskAra arihaMtane che ane bIjo namaskAra siddhane che. mAre thAvuM che siddha. ane bhUlathI jo bIjI bhrAMtimAM caDI gayo to jema vinAyakane badale vAnaranuM citra dorAI jAya evuM banI jaze. ema A saddaguru che eja mane A siddha paramAtmAnuM oLakhANa karAvI zake. kAraNa ke siddha paramAtmA arUpI che. amUrta che. enuM svarUpa kevaLa anubhavagocara che. e have vANIno viSaya nathI. to AvuM siddha paramAtmAnuM svarUpa huM mArI rIte to nahIM samajI zakuM. mane koI Avo sadUgarano yoga prApta thavo joIe. ane e yoga prApta karavAmAM koIpaNa prakAre jIva potAnI kalpanAe karI satu prApta karI zakato nathI. sajIvana mUrti prApta thaye ja sat prApta thAya che. satu samajAya che. satuno mArga maLe che. satu para lakSa Ave che. sajIvana mUrtinA lakSa vagara je kAMI paNa karavAmAM Ave che te jIvane baMdhana che. A amAruM hRdaya che." (pa-198). kAraNa ke A guru e mArga prakAzaka che. e pada prakAzaka che. bhrAMti na thavI joIe. eTale ahIM kahe che ke pratyakSa evo bhrAMtino chedaka puraSa joIe. enI zodha karavAnI che. ane jyAre jIva mokSane pAme che - taddabhavagAmI jIva hoya e AvA sadUgaranA sAnnidhyamAM ja hoya. A eka naE zrI Atmasiddhi-zAstra 66 EE
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ nimitta-naimittikano niyama che. athavA to mokSamArganI A vyavasthA che ke jIva jyAre mokSe jAya tyAre e AvA gurunI samIpa ja hoya che. AvI eka niyati che. Ane niyati kahevAya. A niyatinuM svarUpa samajavuM hoya to paramakRpALudevanA jIvana upara jaIe to paNa ApaNane khyAla Ave ke AvA adbhuta jJAnI ane aMdarathI jene bhArobhAra vairAgya che, jene jagatamAM koI icchA ke tRSNA rahI nathI, evA puruSane sarvasaMga parityAga udayamAM na Avyo, A kSetramAM A kALamAM. kAMIka pAMca samavAyakAraNamAM niyati eka kAraNa che. e niyatine ApaNe samajI nahIM zakIe kAraNa ke e atyaMta tIvrajJAnadazA thAya tyArano viSaya che. atyArano nathI. eTale ApaNA tarkanA AdhAre ApaNane eno ukela maLI zakaze nahIM. bhagavAna mahAvIranI pahelI dezanA niSphaLa gaI. dezanAmAM khAmI nahotI ke mahAvIranA sarvajJapaNAmAM paNa kaMI uNapa nahotI. RjuvAlikA nadInA kinAre kevaLajJAna paNa prApta thaI cukyuM hatuM. chatAM pahelI dezanA niSphaLa gaI. rAtorAta vihAra karIne bhagavAna mahAvIra apApA nagarImAM pahoMcyA. ane tyaM jaI temaNe gaNadhara gautamanI upalabdhi thaI. bhagavAnane dasamanA divase kevaLajJAna thayuM ane agiyArasanA divase tIrthanI sthApanA karI. niyati. jaina darzane je pAMca siddhAMta kIdhA che emAM eka niyati. kRpALudeve eka jagAe hAthanoMdhamAM lakhyuM che, aho ! niyati. mahAvIre dIkSA paNa ekalA lIdhI ane mokSe paNa ekalA gayA.' bIjA tIrthaMkaro keTalA jIvo sAthe mokSe gayA che. e mokSe jAya tyAre keTalAya jIvo sAthe jAya enuM varNana kalpasUtramAM Ave che. pUrNa puruSanI koI uNapa nathI. e to evo ja tIrthaMkara che jevA AdinAtha che. AdinAtha ane vardhamAnamAM kyAMya bheda dRSTi AvavI na joIe. paNa niyatine samajavAno ApaNe thoDo puruSArtha karIe chIe. AvI niyati mokSagAmI jIvane joIze ja. mATe eNe sadgurunI zodha karavI. enI jhaMkhanA karavI. jyAM tyAMthI mane sadguru prApta thAya evI jhaMkhanA. jhuraNA karavI. ane kRpALudeve eka patramAM AzvAsana ApyuM che, AvI jhaMkhanA, AvI kAmanA ane AvI laya lAgaze emAM ne emAM ene sadguru maLI jAze.' eno yoga thavo to uttamakALamAM paNa durlabha ja che. paNa A kALamAM paNa jIva jo tathArUpa yogyatA prApta kare to sadguruno yoga to maLI raheze. khaMbhAtanA mumukSuone lakhyuM, yogyatA prApta karazo to, vadhArazo to, sadgurunA yoge dharma to maLI 2heze.' enI ciMtA karazo nahIM ke avaLo puruSArtha karatA nahIM ke pahelAM sadguru maLe pachI dharma karuM. AvI vAta nahIM karatAM, kAraNa ke yogyatA vagara tuM sadgurune oLakhI nahIM zake. sadgurune koNa oLakhe ? vairAgI. guru oLakhavA ghaTa vairAga.' ghaTamAM vairAgya nathI to guru nahIM oLakhAya. mumukSunA netro mahAtmAne oLakhI le che.' saMsArano abhilASI ke bhavAbhinaMdI jIva sadguruno zodha kare to ene nahIM maLe. are ! jene tIvra jhaMkhanA lAgI che ene guru maLe. TaMkArAthI nIkaLelo mULazaMkara guru, guru zodhato zodhato jAya ane paMdara paMdara varSanI sAdhanA pachI ene mathurAnA kinAre gi2jAnaMda sarasvatIno yoga thAya. ane berisTara evo baMgALano narendra amApa buddhicAturyavALo e narendra vivekAnaMda thAya paNa tyAre ja jyAre satya zuM che enI prApti karavA mATe gurunI laya lAge. mAre koI sadgurune zodhavA che evI laya lAge tyAre ene rAmakRSNa 52mahaMsa jevo koI vi2la puruSa prApta thAya. A yogyatA, A jhaMkhanA, A adbhuta jhuraNA ! A jhuraNA zrI Atmasiddhi-zAstra 0 67
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ thavI joIe. jene jhuraNA nathI ene sadguru paNa maLe nahIM. vairAgyamaMDita evuM citta e jhuraNAnuM sAdhana che. eTale ahIM jabarajasta krAMti karI nAkhI. jinezvara karatAM ahIMyA paramakRpALudeve, pratyakSa sadgurunA upakAranI adhikatA kIdhI. eTale koIne thayuM ke jinezvaranA mArgano lopa thaI gayo ahiM to. jinezvaranA mArganI virAdhanA, avahelanA thaI gaI. kRpALudeve sadguruno mahimA gAtAM-gAtAM jinezvara karatAM te pratyakSa sadguruno upakAra adhika kIdho. paNa A to pUrNajJAnI che. bhagavAnanA dhyAna bahAra kAMI hoya nahIM. A tIrthaMkara koTino jJAnI che. AnI kakSA ane AnI dazAnuM pahelAM ApaNane bhAna thavuM joIe. eTale pachInI gAthAnI aMdara emaNe tarata ja samAdhAna ApI dIdhuM. sadgurunA upadeza vaNa, samajAya na jinarUpa; samajyA vaNa upakAra zo ? samajyuM jinasvarUpa. (12) bhAI ! je jinano mahimA tArA aMtaramAM vasyo che. e jinanuM svarUpa tane sadguru vinA koNa samajAvaze ? 'sadgurunA upadeza vinA jinanuM svarUpa samajAya nahIM ane svarUpa samajAyA vinA upakAra zuM thAya ? jo sadguru upadeze jinanuM svarUpa samaje to samajanArano AtmA pariNAme jinanI dazAne pAme.' bhAI ! tuM jinanA parokSa upakAranI vAta karaza paNa tane zuM upakAra thAya jo tuM jinanuM svarUpa nathI samajato to ? A jinanuM svarUpa, parama zuddha, caitanya avasthA, sarva prakAranA rAga-dveSathI rahita, sarva prakAranAM karmathI rahita, bhAva karma, dravya karma, no karmathI rahita, parama zuddha caitanya. pradeze pradeze jenuM caitanyaghana che evuM enuM svarUpa jyAM sudhI tuM samajIza nahIM tyAM sudhI tane paramezvaranI bAbatamAM, bhagavAnanI bAbatamAM aneka kalpanA ja raheze ke e to sukhano dAtA che. du:khano hartA che. AvI mithyA kalpanAo cAlI Avaze. ane A jinapada che e ja nijapada che. jinapada nijapada ekatA, bhedabhAva nahIM kAMI; lakSa thavAne tehano, kahyAM zAstra sukhadAI.' A jinapada ane nijapada eka ja che. have je tane jinapadano upakAra che te jinapada tane koNa samajAvaze ? A jinasvarUpa AtmA kyAre thAya ? samajanArano AtmA jinapadane kyAre pAme ? jinanuM svarUpa yathArtha, jevuM AtmAnuM svarUpa che tevuM ja yathAtathya, tIrthaMkare jevuM AtmAnuM svarUpa kahyuM che tevo ja mAro AtmA che - e yathArtha sadguru vinA bIjuM koNa kahe ? mATe jagatanA jIvone arihaMta jevo upakAra bIjA koIno nathI. jJAnI ane sadgurunA upakAranI tole koI na Ave. badhI ja bhrAMtinuM nivAraNa kare. saMzayano cheda kare. bhedanA bheda batAve. ane jIvanI dRSTi palaTAve. dRSTirAgamAMthI dRSTibodha Ape. nahIM to jIva dRSTirAgamAM phasAI jAya. mATe ahIM kahyuM ke sadguruno upakAra eTalA mATe ja che ke enAthI jinanuM svarUpa samajAya che. eTale e jinanI ja ArAdhanA che. je parokSa jina che ene ja sArI rIte ane adhika samajavA che. mATe sadguruno upakAra che. paramakRpALudeve amane mahAvIrano mArga batAvyo che. amane mahAvI2nuM vizeSa oLakhANa karAvyuM che. amane tIrthaMkarano ane sadguruno mArga zuM che e A Hui zrI Atmasiddhi-zAstra * 68 m
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ saddagurue batAvyuM che. mATe amAre mana to A saddaguranuM mahattva adbhuta che ke jeNe amane tIrthakaranuM oLakhANa karAvyuM. jeNe sanAtana, zAzvata evo A mArga amane oLakhAvyo, darzAvyo. ame to he prabhu ! matanA, paMthanA, gacchanA, saMghanA, saMghADAnA, saMpradAyanA aMdhArAmAM ja aTavAtA hatA. dharmanA nAme mohAMdha ane matAMdha banIne athaDAtA hatA ane mithyAvAsanAo ane mithyAkriyAomAM ja rAcI rahyA hatA. satyano koI prakAza amArA jIvanamAM prabhu ! prakAzita thato nahoto kAraNa ke amane jinanA svarUpanI ja khabara nahotI. he paramakRpALudeva ! Ape A amApa kRpA karIne jinanuM svarUpa oLakhAvyuM. jinano mArga oLakhAvyo. ane je sadUgaranA upadezathI je jIva jinanuM svarUpa samaje che eno-sAMbhaLanArano AtmA, samajanArano AtmA pariNAme jinanI dazAne pAme che. amAre to jinanI dazAne pAmavI che. nijapadano lakSa thayo ane jinapada e ja mAru pada che, nijapada che. jinavara thaI je jina ArAdhe, te sahI jinavara hove re.' AnaMdaghanajI mahArAje paNa A ja vAta karI ke tuM jina thaIne jinanI pUjA kara. jina thaIne jinanI bhakti kara. jinanuM svarUpa barAbara lakSa sAme rAkha. ane jyAM sudhI nijasvarUpa pragaTa thayuM nathI tyAM sudhI tuM jinanA svarUpane najara sAme rAkhaje. kAraNa ke bAramAM guNasthAnaka sudhI e jinanA svarUpanA avalaMbananI jJAnI puruSoe AjJA karI che. satkRtanuM avalaMbana levAnuM che. "kahyAM zAstra sukhadAI." A badho sagarano bodha - badhAM zAstro eka jinezvaranA svarUpanuM oLakhANa karAvavA mATe che ane e jina ane tArA nija svarUpamAM koI bheda nathI evI pratIti karAvavA mATe che ke jethI zAstrono vAMcanAra, zAstrono samajanAra jinane oLakhe ane jinanI dazAne pAme. mATe A sagarano upakAra adhika mahattvano che ke je jinane yathArtha oLakhAve che. AtmAdi astitvanAM, jeha nirUpaka zAstra; pratyakSa saguruyoga nahIM, tyAM AdhAra supAtra. (13) je jinAgama Adi AtmAnA hovApaNAnuM tathA paraloka Adi hovApaNAnA upadeza karavAvALA zAstro che te paNa jyAM pratyakSa sadUgarano yoga na hoya tyAM supAtra jIvane AdhArarUpa che. paNa te sadUgara samAna te bhrAMtinA chedaka kahI na zakAya. sAheba ! pratyakSa saguruno yoga na hoya to amAre zuM karavuM ? keTalI sarasa jJAnInI karuNA che ! ke A mArga sanAtana che. zAzvata che. pratyeka jIva pAmI zake ema che. ene avalaMbana joIe. e avalaMbananI taratamyatA hoya. koI sAruM, uttama nimitta maLI jAya ane koI thoDuM madhyama nimitta maLI jAya. kaMI vAMdho nahIM. paNa nimitta to joIe. nimitta vinA, svacchedathI A mArga pAmI zakAya ema nathI. mATe ahIM kRpALudeve pratyakSa sadgurunI avejImAM eka navIna dRSTi ApI. eTale paramakRpALudevane mAnanAra je loko che jemAM svAdhyAyanuM mahattva khUba che. roja pratidina svAdhyAya karavo. jIvane yogya zrI Atmasiddhi-zAstra 69 E
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ banAvavo ane svAdhyAya karavo. tattva zuM che e jANavAnI jijJAsA ane tattva zuM che e samajavuM. paNa svAdhyAya kevI rIte karavo ? kono karavo? zeno karavo ? eTale ahIM kahe che ke, "AtmA Adi astitvanA jeha nirUpaka zAstra." jyAM AtmA ja gAyo che. jyAM AtmasvarUpanI ja prarUpaNA karavAmAM AvI che. evAM zAstro pratyakSa saguru yoga nahIM, tyAM AdhAra supAtra." evAM zAstro A jagatanA supAtra jIvone mATe AdhArarUpa che. supAtratA pahelAM kahI. pAtra vinA vastu na rahe, rAtre Atmika jJAna; pAtra thavAM evo sadA, brahmacarya pratimAna. pahelA pAtra thA. pachI zAstra. ane pachI sadguru. jo sadguru maLyAM to emAM zAstra AvI gayuM. ane bIjI apekSAe jo zAstra maLyuM to sadagara maLI gayAM. kAraNa ke zAstra kahenAra sadagara che. A ajJAnIno bodha nathI. pUrve pAmelA jJAnIono bodha che. e paNa sadguru ja che. kRpALudeve lakhyuM che ke, satrano pratyakSa yoga na hoya tyAre enA viyogamAM, emaNe kahelo bodha pratyakSa saddaguru tulya mAnavo. to zAstra maLyAM ene saMguru maLI gayAM. ane sadguru maLyAM ene zAstra maLI gayAM. ApaNI pAtratA kevI che enA AdhAra upara A badhuM che. ApaNI pAtratA nahIM hoya to pratyakSa saguru maLaze to paNa ThekANuM nahIM paDe. ane zAstra maLyA eno paNa koI upayoga nahIM. koI upakAra nahIM thAya jo pAtratA nahIM hoya to. badhAno AdhAra supAtratA. eTale tyAM kahyuM che ke, 'tyAM AdhAra supAtra." ahIM phakta zAstra hAthamAM laIne besI rahevAnuM nathI. pahelAM supAtratA kIdhI che. A supAtranA lakSaNo, 'vizALabuddhi, madhyasthatA, saraLatA ane jitendriyapaNuM - ATalA guNo je AtmAmAM hoya te tattva pAmavAnuM uttama pAtra che. (pa-40) kRpALudeve kahyuM ke, "zAstrano abhyAsa niyamapUrvaka, Indriya nigrahapUrvaka karavo joIe. zAstra emane ema nahIM vAMcavAnA. zAstra vAMcatA pahelAM kaMIka saMyamano svikAra karavAno. koI niyama laIne zAstra vAMcavAnA. eTale e niyamathI khyAla Ave ke A zarIrathI para koI tattvanI vAta huM vAMcuM chuM. jIvane enuM samaye-samaye bhAna thAya. Avo koI niyama hoya, AvuM koI tapa hoya, Avo koI nigraha karyo hoya ane pachI zAstranuM vAMcana thAya. ApaNe tyAM bhAratavarSanI aMdara A zAstravAMcananI paraMparA che. AvA zAstro je vAMce te vratadhArI bane. e koI niyama le. jIvanamAM koI saMyama dhAraNa kare. koI paNa nAno niyama - je mane satata smaraNa karAve ke atyAre huM deha, saMsAra ane dehanA viSaya ane kaSAyathI para chuM. ane ema para rahIne mAre zAstrano svAdhyAya karavAno che. tyAre AtmA akaSAya bhAvamAM Ave che ane mokSanI samIpa jAya che. A jitendriyapaNAthI indriyono prabhAva ocho thAya che. ane caitanyanA prabhAvanI bahulatA thAya che eTale zAstrono paramArtha samajAto jAya che. game te prakAranuM vartana hoya, bephAma svachaMda hoya, game te prakAranI uzruMkhalatA hoya ane zAstra vAMcIne ApaNe paramArtha pAmIe evI A vAta nathI. e zakya nathI. gItAnA ane jJAnezvarInA FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 70 =
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha karatAM koIne joyAM che ? zrAvaNa mahinAmAM pATha zarU karatAM pahelAM niyama le ke mane A nahIM khape. A badhuM kriyA-kAMDamAM khapAvI na devuM. ApaNI alpabuddhithI koI nirNaya na karavo. apekSAe samajavAnuM. ke meM Aje rojanA upakrama karatAM koI vizeSa upakrama hAthamAM lIdho che. ane vizeSa upakrama hAthamAM lIdho che tyAre jIvanamAM jitendriyapaNuM pahelAM sAdhya karavuM paDaze. AtmAnI prabhutAno abhyAsa karavo che ane zarIranI, dehanI, dehanA sukhasAdhananI gauNatA karavI nathI to nahIM cAle. e gauNa karyA sivAya anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtavIrya ane anaMta caitanya ane zaktithI yukta evo pratyakSa AtmA mane prApta thAya evI AtmAnI vAta karavI che to e nahIM banI zake. dehasukhanI aMdara, dehAdhyAsanI aMdara zAtAzIliyApaNuM, sukhAzIliyApaNuM te choDavuM nathI. jarAka dasa miniTa vaheluM UThavuM paDe to paNa AkaruM lAge che. are bhAI ! A parvanA) divasonI aMdara AtmAne jarA jAgRta kara ke mAre mArA AtmA mATe javuM che. jarAka zarIra upara thoDIka kaThoratA Ave, thoDo nigraha Ave, thoDo mana upara nigraha Ave, thoDI saMkalpazakti Ave, thoDo zubhabhAvamAM javA mATe ApaNA AtmavIryane AtmaprabhAvane jagAva. ene tuM kasoTI upara muka. khUba vicAravAnuM che. A guNo che. "AdhAra supAtra." sadguru ane sastuzAstranI vAta kare che ke je supAtra che ene ja e baMneno AdhAra che. supAtra nathI ene guru hoya toya zuM ? eTale kRpALudeve patrAMka-212mAM kahyuM, "jenA vacanabaLe jIva nirvANamArgane pAme che evA pratyakSa, dehadhArI, vidyamAna satpuruSano joga A jIvane pUrve anaMtavAra thayo che to paNa oLakhANa thayuM nathI.pratyakSa joga anaMtavAra thayo che. pratyakSa mATe vidyamAna' ane 'dehadhArI' zabda vAparyo che. anaMtakALanA paribhramaNamAM koI jJAnI na maLyA? atyAre koI jJAnI nathI. paNa cothA ArAmAM samakitIonuM prabhutva hatuM. ohoho ! keTalA jJAnI ! jyAre tIrthakara vicaratAM hoya tyAre samyakudRSTi AtmAonI dharamALa hoya. tyAre ApaNe paNa hatA. anaMtA tIrthaMkaro thayA ane ApaNe paNa anaMta kALathI rakhaDIe chIe. to ? eka eka tIrthakarane ochAmAM ochA be-be karoDa kevaLIo hoya. A jaghanyanI vAta che. utkRSTanI vAta nathI. ane eka-eka kevaLajJAnane 9-9, 10-10 karoDa samakitIo hoya, ane eka sAthe 170 tIrthakaro vicaratAM hoya, tyAre keTalA kevaLajJAnI ane samakitI AtmA hoya ? jagaciMtAmaNI caityavaMdana" jarA vAMcI levuM. artha sAthe vAMcavuM ane samajavuM. phakta kaDakaDATa bolI na javuM. e bolatI vakhate paNa mana bIje bhamatuM hoya. eno artha enA bhAva pakaDavA joIe ke A zakazuka stana che. emAM gaNadhara zuM kahe che ? AmAM eka-eka lITImAM eka-eka gAthAmAM keTalA bhAva che ! keTalAM keTalAM kevaLIne ane vidyamAna sAdhuone A stavanamAM namaskAra karyo che enI saMkhyA ApI che. kAraNa ke e sarvajJa che. ene badhA kALanI saMkhyAnuM tyAM jJAna che. jagaciMtAmaNImAM savAranA pahoramAM keTalA namaskAra thAya che ! eTale AvA pratyakSajJAnI maLe to paNa enuM oLakhANa thatuM nathI enuM kAraNa jIvamAM supAtratA nathI. jo sadugarano yoga na hoya to tyAM tuM AtmAdi astitvanA evAM zAstra tuM vAMca. ane bIjuM kahe zrI Atmasiddhi-zAstra - 71T
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA sadgurue kahyAM, je avagAhana kAja; te te nitya vicAravAM, karI matAMtara tyAja. (14) athavA sadgurue je zAstro vicAravAnI AjJA dIdhI hoya te zAstro, matAMtara eTale kuLadharmane sArthaka karavA Adino hetu te bhrAMti choDI daI ane mAtra AtmArthe vicAravAM mAruM zAstra che athavA bIjAe kahyuM che evA mamatvathI na vAMcavA. je che te matAMta2no tyAga karI, zrAMti choDIne vAMcavA. kRpALudeve lakhyuM che ke, 'mAyA eTale jagata, lokanuM jemAM vadhAre varNana karyuM che evA pustako vAMcavA karatAM jemAM satpuruSonA caritro athavA vairAgya kathA vizeSa karIne rahI che tevA pustakono bhAva rAkhazo. jethI mata-matAMtaranI vRddhi thAya tevuM vAMcana levuM nahIM.' ApaNane nayanuM ke nyAyanuM jJAna na hoya, ApaNe jo vyAkaraNano abhyAsa na karyo hoya to ApaNe nayamAM paDavuM nahIM. e ApaNane avaLuM pakaDAvI deze. ApaNane to Balance che nahIM. madhyasthatA to che nahIM. jene saMpUrNa jJAna hoya tene ja khabara paDe. pachI kahe che ke upazama ane vairAgyathI jeTalo siddhAMta bodha samajAze neTalo tarkathI nahIM samajAya. vAda-vivAda ane tarkanI paraMparA e mArgane pAmavAno rasto nathI. mArgane pAmavAno rasto e saraLatA che. zAnInI bhakti che ane jJAnI pratyenI avicala zraddhA che. eTale kahe che ke roja AvAM zAstro vAMcavA ke, "je zAstrathI, je zrutathI asaMgatA ullo te zrutano paricaya kartavya che." ema kRpALudeva kahe che. sagatatA thAya. saMsArathI tArI udAsInatA vadhe. saMsAranAM prasaMgamAM rAcI-mAcIne doDatA hoIe to ApaNA paga jarA thaMbhe ApaNI gati jarA dhImI paDe. saMsAramAM viSaya-kaSAyamAM Aveza ane ubharA AvatA hoya e thoDA zamI jAya. viSaya-kaSAya maMda thAya. AvuM je vAMcana che te karavuM. "IndriyanigrahanA abhyAsapUrvaka satkRta ane sansamAgama niraMtara upAsavA yogya che.' AvI pAtratA jAgRta kara ema ahIM kahyuM che. mukti thavAnAM kAraNa kAM sadguru ane kAM satzAstra kahyAM. paNa e saphaLa kyAre thAya ? kAragata kyAre thAya ? rIke jIva svacchaMda to, pAme avazya mokA; pAmyA ema anaMta che, bhAkhyuM jina nirdoSa. (15) jIva anAdikALathI potAnA DahApaNe ane potAnI icchAe cAlyo che. enuM nAma svacchaMda che. jo te svacchaMdane roke to jarUra te mokSane pAme. ane e rIte bhUtakALe anaMta jIva mokSane pAmyA che ema rAga, dveSa ane ajJAna emAMno eke doSa jene viSe nathI evA doSarahita vItarAge kahyuM che. svacchaMda nAmano doSa - huM mAnuM chuM te ja sAcuM huM karuM chuM te ja sAcuM, mane badhI khabara paDe che. mane badhI ja samaja che. Ama potAnA DahApaNe cAlyo jAya. ane ghaNIvAra satano niSedha karato jAya. eTalo badho AvegamAM ne unmAdamAM AvI jAya. kRpALudeve ene unmattapralApa dazA kIdhI che. eTalI badhI unmattatA AvI jAya jIvamAM. ke jJAnInA mArgane bAju para rAkhI de - khaseDIne cAlyo jAya. to kahe che A jIva svacchaMdathI mArga pAmavAno nathI. e jo svacchaMda roke to e jIva avazya mokSane pAme. - zrI AtmasiddhizAstra - 72
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAraNa ke anaMta jIvo A rIte mokSane pAmyA che. sudharmAsvAmIe jaMbusvAmIne kahyuM ke, "jJAnInI AjJAe vartatAM anaMtA jIvo mokSe gayA che ema AkhA jagatanuM jeNe darzana karyuM che evA mahAvIra svAmI amane kahetA hatA." (pa-19) e ja vAta kapALudeve ahIM karI ke A jIva svacchaMdane roke to avazya - pachI mokSe javuM enA vazanI vAta nathI. pachI na icche to paNa ene mokSe javuM paDe. e avazya. ane avazyano bIjo artha cokkasa. without fail emAM question does not arise. avazya. jo svacchaMda rokI daIza to cokkasa mokSe jAIza ane bIjuM svacchaMda rokI daIza to pachI tuM avaza cho. tuM bIje kyAMya jaI ja nahIM zake. cokaksa mokSe ja jaIza. avazapaNe mokSa prApta thAya te avazya. AtmasiddhimAM zabdonI to camatkRti bharI che. A bhagavAnanuM bhASAnuM aizvarya koI adbhuta che ! ApaNane ema thAya ke dezanAnI vANI kevI haze ? kRpALudeva lakhe che ke, "A ame je lakhIe chIe te jinAgama ja che." dezanAnI vANI sAMbhaLavAnI kadAca rahI gaI hoya, kadAca smaraNamAM na hoya to pharIthI ApaNane A vANI sAMbhaLavAno lAbha maLyo che. pratyakSa saddaguru yogathI, svacchaMda te rokAya; anya upAya karyA thakI, prAye bamaNo thAya. (16) A svacchaMdane lIdhe sadguru maLe, sazAstra maLe, manuSya thayo hoya, AryabhUmimAM janmyo hoya, vItarAganuM zAsana maLyuM hoya, jaina kuLamAM, ucca gotramAM, sArI mati prApta thaI hoya, khAvA-pIvAnA vAMdhA na hoya evuM puNya upArjana karIne Avyo hoya. 5060 varSanA AyuSyamAM koI pAse hAtha lAMbo na karavo paDe - mAMgavuM na paDe evI paristhiti hovA chatAM A jIva mokSane pAmato nathI. kAraNa ke potAnA svacchaMdanA kAraNe pAmato nathI. pratyakSa sadUgurunA yogathI A svacchaMda rokAya che. bAkI jo potAnI icchAe bIjA upAyo karyA kare to svacchaMda bamaNo thAya che. A jIva svachaMdane kAraNe mokSa pAmatAM aTakI gayo che. enA badhA apekSIta sAdhano maLyAM che. uttama nimitta prApta thayAM che paNa A jIvane ane mokSane cheTuM paDI gayuM che enuM eka ja kAraNa che. bhagavAna kahe che jIvane potAnuM DahApaNa bahuM ADuM Ave che. A jIva potAnuM DahApaNa mukIne ekavAra nakkI kare ke bhagavAna ! A mArge mAruM je kAMI jJAna, je kAMI buddhi, je kAMI mati che te mati mAre lagAvavI nathI. yazovijayajI mahArAje AThadRSTinI sajhAyamAM kahyuM, "zAstra ghaNAM mati thoDalI; ziSTa kahe te pramANa." AmAM to ziSTa kahe te mane kabula. AmAM to mAruM gajuM nathI. ane kRpALudeve to AvA svacchaMdI jIvone bahu sarasa kahyuM che, -G zrI Atmasiddhi-zAstra - 73 GF
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ "jina pravacana durgamyatA, thAke ati matimAna; avalaMbana zrI sadguru, sugama ane sukhakhANa." A jina pravacanano tAga meLavavA, pAra pAmavA ati mahimAna paNa thAkI javAno che. ane kAM to je matimAna che te ati thAkI javAno che. thAke ati matimAna. je potAne matimAna eTale ke buddhimAna samaje che te ati thAkI jaze. athavA to bahu buddhimAna che - ati matimAna te paNa thAkI jAze. e pAra pAmI zakaze nahIM. mATe sadUgaranuM AlaMbana levuM. sadUgaranA AlaMbanathI je A tAro svacchaMda che te TaLaze. svacchaMda eTale A prakAranI potAnA AgrahanI dRDha mAnyatA. ke huM kahuM chuM te ja sAcuM. huM samajuM chuM te ja sAcuM. e mAnyatAne nirasa karavI joIe. to jIva avazya mokSane pAmaze. A sivAyano bIjo je kAMI upAya karavAmAM Avaze ke - thoDuM vadhu bhaNI lauM - bIjA zAstro vAMcI lauM - A abhyAsakrama karI lauM - A tAlima laI AvuM - AnAthI to svacchaMda bamaNo thAze. vAMdarAne dArU pIvaDAvIe evuM thAze. eka to vAMdaro hato. emAM eNe dArU pIdho. emAM ene vIMchI karaDyo ane emAM pAcho bhUtano saMcAra thayo. zuM thAya ? ema A jIva svacchaMdamAM to hato. emAM saddagurunAM zaraNa vinA potAnA DahApaNe bIjA upAya karavA gayo to zuM thayuM ? eno svachaMda anaMtagaNo vadhI gayo. jJAnIe kahyuM, have A pAra pAmI zakaze nahIM. A to abhavI thaI gayo. mATe svacchaMda ne TALo. satapuruSonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karaze. [ zrI Atmasiddhi-zAstra - 74 GF
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 4 zrI sadguru mAhAnyA | (gAthA 17thI 23) anaMta ane amApa upakAra A jIva upara jJAnI puruSono che. koI RNa ApaNe vALI zakIe ema nathI. janma ApanAra mA-bApa, vyavahArika zikSA ApanAra zikSaka, ke koI Arthika madada karanAra, ke bijhanesamAM madada karanAra, ke nokarI ApanAra - A badhAno badalo vALI zakAya. paraMtu anaMta karuNA karIne jeNe bhavabhramaNamAMthI chUTavAno mArga batAvyo, jIvane muktino mArga batAvyo evA saddagurunA upakArano badalo koI rIte ane koI kALe vALI zakAya ema nathI. Avo amApa upakAra saddaguruno che. A saddagurunA upakArano mahimA gAtA-gatAM, kRpALudeve "AtmasiddhimAM paMdara gAthAomAM enuM mAhAbhya mukyuM che. ATha gAthAothI vicAraNA ApaNe karI. bAkInI gAthAo upara have vicAraNA karIzuM. saddaguruthI jIva paramArthane pAme. sadgurune oLakhavAnA lakSaNa bhagavAne jaNAvyA. sadguruthI A jIvano svachaMda TaLe. ane saddaguruno yoga na hoya tyAM saddagurue batAvelAM ane bodhelAM zAstro supAtra jIvane upakArI thAya. paramakRpALudeva saddagurunAM pAne-pAne guNa gAya che. kevo parama upakAra che ! kAraNa ke A anaMta duHkhathI choDAvanAra saddaguru che. enA upakArano mahimA vANIthI kahyo jAya ema nathI. kaththo kathAya tema nathI. eTale have bhagavAna kahe che, svaccheda mata Agraha tajI, varte saddaguru lakSa; samakita tene bhAkhiyuM; kAraNa gaNI pratyakSa. (17) svacchaMdane tathA potAnA matanA Agrahane tajIne je sadgurunA lakSe cAle tene pratyakSa kAraNa gaNIne vItarAge "samakita' kahyuM che. jaina darzanamAM jIvane mokSa mArga pAmavAnuM paheluM pagathiyuM, paheluM sopAna "samakita" che. 'samakitathI enI dharma ArAdhanA mokSa lakSI thAya che. eno pratyakSa puruSArtha jIvanA karmanA baMdhanone kApavAnI aMdara madadarUpa thAya che. asarakArI thAya che. AvuM samakita-samyakdarzana prApta karavAnuM che. anAdi-kALathI je rakhaDapaTTI ane rajhaLapATa thayAM te ajJAnanAM kAraNe thayAM. mithyAtvanA kAraNe thayAM. samasta karmanuM mULa ajJAna che, potAnA nijasvarUpanuM, AtmAnA bhAnanuM ajJAna che. e mithyAtvanI bhrAMti jyAre TaLe che tyAre naE zrI Atmasiddhi-zAstra - 75 GF
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakdarzana eno pAryo che. caturtha guNasthAna ane gunnasthAnaArohA kramamAM kahyuM che. A jIvane samakita kyAre pragaTe ? enI pahelI bhUmikA kaI ? e samikatano krama kRpALudeve AtmasiddhimAM evo adbhuta kahyo che ! ke ATalA vakhata sudhI A jItane samakti kema prApta thatuM nathI. eTale A gAthAmAM ApaNane evuM utkRSTa darzana karAvyuM che ke, svacchaMda, mata Amaha tA varte sadguru lakSa, samakita tene bhAkhiyuM." ene samakita che. 'kAraNa gaNI pratyakSa.' Ane pratyakSa samakita thavAnuM kAraNa che. ema bhAkhiyuM che - jinezvara bhagavaMtoe, vItarAgoe. je matabhede A jIva mahAyo che te matabheda ja tenA svarUpane mukhya AvaraNa che. A jIvane samikata na thavAnuM mukhya kAraNa e che ke e sadgurunA lakSe ke tenI AjJAe vartato hoya to paNa eNe hajI potAnA svacchaMda, mata ane Agraha choDyA nathI. potAnuM badhuM cAlu rAkhIne vAta mAnya kare. mArI khIlI khase nahIM. mahAjana mArA mA-bApa. tame kaho te sAcuM. basa sAheba AjJA pharamAvo. e sAheba game te kahe AjJA AjJAnA ThekAo rahe ane eNe to je dhAryuM hoya e ja avaLacaMDAI kare. emAM kAMI phera paDe nahIM. game teTaluM samaje, game teTalo bodha sAMbhaLe, hA jI hA kare, e ja satya, e ja satya ema kahe - paNa potAnA mata ane mAnyatAmAMthI jarApaNa base nahIM. A jagatamAM mAtrasane vyavahArika tAlima ApIne saMpUrNapaNe badalI zakAya, pheravI zakAya. paNa dharmanI aMdara ene je avaLI zraddhA hoya e toDavI duSkaramAM duSkara che. eNe dharmane nAme je zraddhA grahaNa karI lIdhI emAMthI ene TasathI masa karavo bahu Akaro che. svacchaMda - e A te mAnI lIdheluM potAnuM DahApaNa che. adhurapane kAraNe jIva pote karelo nirNaya e svacchaMda. mati kalpanAnA AdhAre jIve bAMdhI lIdhelo abhiprAya, bhrAMtine lIdhe karelo nirNaya. paramArthamAM aparamArthabuddhi ane aparamArthamAM paramArthabuddhi - A svacchaMdanA lakSaNa che. A khase nahIM koI divasa. A svacchaMdane kAraNe eNe eka mata nakkI karI lIdho che. ane e matano pAcho Agraha upasthita karyo che. jJAnI bhagavaMto kahe che jIvane samakita na thavAnuM mukhya kAraNa ke je matabhede A jIva grahAyo che te ja matabheda ene mukhya AvaraNa che. bhAI ! tAruM AvaraNa bIjuM kAMI nathI. teM ja potAnI meLe, potAnI AjubAju jALuM guMthI lIdhuM che karoLiyAnI jema. A jALuM tAre ja bhedavuM paDaze. to ja tuM nIkaLI zakIza. matabhedathI anaMtakALe, anaMta janme paNa AtmA dharma na pAmyo.' patrAMka-36. AtmA dharma na pAmyo enuM kAra4 matabheda, svacchaMda-mata Agraha.' svacchaMdathI pote mata nakkI karI lIdho. keTalAya mata cAle che saMsAramAM. emAMthI pote potAne gamato, phAvato mata goThavI lIdho ane pachI eno Agraha upasthita karyo. bhagavAna kahe che, potAnA svacchaMda, mata ane Agraha e badhuM choDIne je sadguru lakSe varte - eTale ke sadgurue je lakSa baMdhAvyo che te lakSe vartavAnI zarUAta kare to samakita pAme. atyAra sudhInuM enuM vartana kayA AdhAra upara che ? svacchaMda-mata ane AgrahanA AdhAra upara che. A traNa paribaLanA AdhAra upara jIvanI vartanA che. A vartanA badalAya, samULagI badalAya - kevI rIte badalAya ? eno AdhAra zuM ? enuM adhiSThAna zuM ? enuM preraNAbaLa ane cAlakabaLa karyuM ' to kahe - zrI AtmasiddhizAstra - 76
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ sadgurue je lakSa baMdhAvyo che, sadgurue je lakSa karAvyo che - emanA bodhanA lakSe jIva jyAre vartavAno nirNaya kare tyAre A pratyakSa kAraNa gaNyuM che jIvane samakita thavAnuM. eTale kahyuM che ke, sadgurunI AjJAmAM vartavAno jene dRDha nizcaya varte che ane je te nizcayane ArAdhe che ene ja jJAna samyapariNAmI thAya che. e vAta AtmArthI jIve avazya lakSamAM levA yogya che. A vacananA sarva jJAnIpuruSo sAkSI che.' - patrAMka 719mAM kRpALudeve A vAta mukI che. sadgurunI AjJAmAM vartavAno jeno dRDha nizcaya varte che.' ke game te dharma karo paNa satpuruSe batAvela mArge ja huM cAlIza. mAre tAruM vacana pramANa.' e ja mAro dharma. satpuruSe kahela AjJA e ja mAro dharma. 'bALA, ghammo. gaLApa tavo.' anaMtA puruSo AjJAnuM ArAdhana karIne mArga pAmIne mokSe gayA. ema sudharmAsvAmIe jaMbusvAmIne kahyuM, jagata AkhAnuM darzana jeNe karyuM che evA mahAvIre amane Ama kahyuM. 'sat' prApta karavAnI dRDha mati thaI che teNe sauthI prathama evo nizcaya karavo ke huM kaMI jANato nathI. ane pachI sat'nI prApti mATe sadgurunAM zaraNe javuM. tene sat prApta thAya che.' 'seve sadguruke caraNa, so pAve sAkSAt.' A ene sAkSAt prApti thAya che ane ahIM bhagavaMta kahe che ke jeNe potAno svacchaMda, jeNe potAno mata, jeNe potAno Agraha choDyo che ane sadgurue je lakSa karAvyo che, sadgurunA bodhanA lakSe jeNe lakSa bAMdhyo che te anusA2 vartavAno jeno dRDha nizcaya che - emAM je nirvikalpa thayo che, emAM je zraddhAvAna thayo che - AvA puruSane samikata che. kAraNa pratyakSa che ke eNe potAnA mamata, potAnuM ahaMtva ane mamatva eno tyAga karyo che. cha padanA patramAM bhagavAne lakhyuM che ke, "anAdi svapnadazAne lIdhe utpanna thayelo jIvano ahaMbhAva ane mamatvabhAva te nivRtta thavAne arthe A cha padanI jJAnIoe dezanA prakAzI che.' jevo ahaM ane mamatva bhAva nivRtta thayo, ane jevI AzA-AdhInatA AvI ke ene samakita thayuM. A pratyakSa kAraNa - saubhAgabhAIe samikata aMge prazna karyo che. ane patrAMka 751mAM kRpALudeve lakhyuM che ke, 'Atmasiddhi'mAM traNa prakAranAM samakita kahyAM che. emAM paheluM sakita - jJAnI puruSonA satpuruSonA vacananI pratItirUpa, AjJAnI apUrva rucirUpa, Apta puruSanI bhaktirUpa Azraya - ane e nizcayathI vartavAnI jene zraddhA thaI che ene ame paheluM samikata kahyuM che. paheluM samikata bIjA samikatanuM kAraNa ane bIjuM sakita trIjA samitanuM kAraNa che.' kRpALudeve to enuM eTaluM mahattva kahyuM che ke traNemAMthI game te sakita Ave - prApta thAya ane e jIva jo AjJAnA ArAdhanamAM rahe to ene paMdarathI vadhAre soLamo bhava nathI. = samakita tene bhAkhiyuM kAraNa gaNI pratyakSa.' satpuruSanI pratyakSa AjJA, satpuruSano bodha eTale ke satpuruSa ane satpuruSa racita zAstra A jIvane samakitanuM kAraNa che. jIva pote potAthI jJAna pAme nahIM. jJAnInI AjJAno upAsaka jJAna pAme.' samakita pAme. ene ja Atmadarzana thAya. eTale ahIM kahyuM ke, tIrthaMkaranA samovasaraNamAM je nigraMtha-nithinIo zrAvaka-zrAvikAo hatA te badhAne jIvAjIvanuM tAttvika jJAna hatuM mATe samakita kahyuM che ema nahIM. paraMtu A Apta puruSa che. A sAcA puruSa che. A jema kahe che ema ja mokSa mArga che. ane e AptapuruSa pratyenI bhakti enA kA2Ne kaMIka jIvone e vakhate samyakdarzananI prApti thaI che. ane vAstavamAM jIvAjIvanuM jJAna paNa AvI satpuruSa pratyenI AsthA zrI Atmasiddhi-zAstra. 77 ma
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ pragatve ja thAya che. tyAM sudhI siddhAMtodha paNa jIvamAM AvI zakato nathI. kAnathI bahu UMcA zabdo sAMbhaLIe ke UMcI UMcI tattvajJAnanI vAto karyA karIe enAthI jJAna na Ave. jJAna aMtaranI pariNatithI Ave. ane e aMtaranI pariNati cittanI nirmaLatA, vairAgya ane upazamathI Ave. bhaktibhAva ane satapuruSanI pratyeno Azraya - AvI Azraya bhakti jene dRDha thaI che ene sAdA vacanothI ane sAdA vAkyothI paNa jJAnano prAdurbhAva thAya. eTale kRpALudeve kahyuM, nahIM graMthamAMhI zAna bhAkhyuM, jJAna nahi vicAturI; nahi maMtra taMtro jJAna dAkhyAM, zAna nahi bhASA TharI.' jJAna e cAturyano viSaya nathI, e buddhinA vilAsano viSaya nathI, e tarka ane kutarkano viSaya nathI. e vAda ane vivAdano viSaya nathI. ame bahu UMcuM vAMcIe chIe ane sAMbhaLIe chIe AvuM to kyAMya sAMbhaLyuM nathI. A ja zreSTha che ema kahevAthI jJAna nahIM thAya. jJAna lenAranI bhUmikA zuM che ? enI pAtratA zuM che ? e potAnA svacchaMdamAMthI, matamAMthI ane AgrahamAMthI mukta thayo che ? ane ene e kahenAra satpuruSa pratye zraddhA ane bhakti che ? vacananI pratIti, AjJAnI apUrvaci ane satpuruSa pratyenI Azrayabhakti - e nizcayathI jene jJAna thAya che ene sadguruno eka zabda - ziSya vyAkhyAnAM.' to gurunuM mauna e paNa ziSyane mATe vyAkhyAna che. che *guruno mauna. - caMDakauzikane bhagavAne kaI bhASAmAM pratibodha karyo ? bhASA kaMI mahattvanI nathI. bhagavAne mAtra tenA tarapha dRSTi karI ane caMDakauzike paNa bhagavAna tarapha mAtra sRSTi karI. zAstrakAro kahe che, sarvo kahe che, kevaLIo kahe che ke caMDakauzika pratibodha pAmyo bhagavAna mahAvIrathI. A pratibodha kaI bhASAthI pAmyo ? kayA nayathI pAmyo ? kayA siddhAMtothI pAmyo ? kayA bheda-prabhedathI pAmyo ? mAtra caMDakauzikanI mananI bhUmikA. bhagavAnanI sAme dRSTi karI ane je ahobhAva pragaTyo. ane te ahobhAva pragaTatAM pUrvajanmanuM jJAna thayuM. A krodha agnimAM baLatAM-baLatAM traNa-traNa janmArA cAlyAM gayA che. ane sAme zitala, amI varasAve evA puruSanI sAme STi kare che. bujha ! caMDakauzika bujha !' bhagavAna kahe che. kalpasUtramAM bhadrabAhu svAmIe AvI rIte samajAvyuM che. ane caMDakauzika pratibodha pAme che. eTale gurunuM eka vacana ke eka vAkya basa che. paNa ziSyanI pAtratA upara AdhAra che. eTale samita kyAre thAya ? kevI rIte thAya ? kevI rIte samakita pragaTe ! samakita pragaTavAnuM kAraNa zuM ? kAraNa vinA kAryanI utpatti na thAya. samakita e kArya che. to enuM kAraNa to kaMIka hovuM ja joIe. paramakRpALudeve A gAthAmAM sadgurunAM mAhAtmyamAM kahyuM che ke sadguruno upakAra to kahI zakAya ema nathI. parokSa jina karatAM paNa vizeSa upakAra che. ane enAM zAstro - e sadguruno yoga na hoya tyAre enA kahelAM zAstro, eNe kahelo mArga, eNe bodhelo mArga enAthI jIvane jJAna maLe. kAraNa ke pratyakSa satpuruSathI ane satpuruSanAM zAstrathI jIvane jinanuM svarUpa samajAya ane jinanuM svarUpa samajAya to ja jIvane nijasvarUpanI prApti thAya. jina ane nija judAM nathI. zrI AtmasinizAna - 78
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ jinapada nijapada ekatA, bhedabhAva nahIM kAMI; lakSa thavAne tehano, kahyAM zAstra sukhadAI." A badhA zAstrono lakSa paNa e ja che. ane pratyakSa sadgaranAM yogano lakSa paNa e ja che ke jIvane jinanuM svarUpa samajAvuM joIe. 'gurunA upadeza vaNa samajAya na jinarUpa." ane A tyAre ja samajAya jyAre e saddagurunA upadezane, saddagurunA zAstramAM kahelAM bodhane, potAnA svacchaMda, mata Agraha choDIne grahaNa kare. ane jo kAraNa Ape to kArya pragaTe. A jIva kAraNa Apato nathI. samakita-samakita karyA kare che. samaktinA guNagAna gAyAM kare che. paNa samakitanA paDikAM bajAramAM vecAtA nathI. thanAranI jo bhUmikA nathI to samakita nahIM thAya. kRpALudeve sobhAgabhAIne patramAM lakhyuM che ke, 'tame munine samajAvavAnI vAta choDI do. emanI dazA evI che ke sAkSAt tIrthakaranuM vacana paNa emane pariNAma Apaze nahIM. mATe tame e kaDAkuTa choDI do." ane ahIM to badhAne pAMca miniTamAM samakita joIe che. koInA vAMsA thAbaDavAnI, bhabhUta nAkhavAthI ke zaktipAta karavAthI samakita nahIM thAya. anAdikALathI jIve A ja karyuM che. paNa prabhu ! samakita mATe pahela-vahelAM to tuM cokhkho thayo nathI. prabhuzrI kahetA, "cokhkho thaIne Ava. pachI vAta kara." tArI badhI ja svacchedarUpI malinatA Agraha mukIne, nirmaLa cittathI, vizuddha buddhithI, samarpitabhAvathI Ava. bhagavAna pAse. huM kAMI jANato nathI. ene samakita thAya. A kAraNa che ane kArya pragaTe che. AmAM bhagavAne samakita aMgeno suMdara bodha Apyo che. mAnAdika zatru mahA, nija Ide na marAya; jAtAM sadguru zaraNamAM, alpa prayAse jAya. (18) mAna ane pUjA satkAra Adino lobha e Adi mahAzatru che, te potAnA DahApaNe cAlatAM nAza pAme nahIM, e sadgurunA zaraNamAM jatAM sahaja prayatnamAM jAya. jagatamAM mAna na hota to ahIM ja mokSa hota." kRpALudeve kahyuM che manuSyagatimAM rahelA jIvane mAna kaSAya e moTAmAM moTo zatru che. krodha-mAna-mAyA-lobha e cAra anaMtAnubaMdhI kaSAya jIvane anaMtanuM paribhramaNa karAve evI kaSAyanI cokaDI che. paNa tyAM bhagavAne krodhAdi kaSAya zabda nathI mukyo. mAnAdika kaSAya kahyo che kAraNa ke manuSya gatimAM je kaSAyanuM prabaLapaNuM che, jeno prabhAva che ane je bhalabhalA munizvarone pachADe che, bhalabhalA tapasvIone ane yogIzvarone je UMcI dazAmAMthI nIce lAvI de che te kaSAya te mAna kaSAya che. kAraNa ke jIvane manuSya paryAyanI aMdara potAno ahaM eTalo badho vedAya che ! tiryaMca bicAro zuM mAna kare ? eno mAlika cAbuka laIne Ubho hoya. e jIva bIcAro zuM mAna kare ? A magatarA jevo mAnavI ja A duniyAmAM mAna kare che ane pUjA satkAra AdinI ene khUba kAmanA che. jarAka kaMIka thAya eTale enuM mAna ene vedAya che. kAMIka kare - thoDAka paisA kamAya to ye ene mAna vedAya che. gAmamAM jato hoya to sAmethI paisA ApIne, hAratorA maMgAvIne potAno satkAra samAraMbha goThavAve. eTale ene mAnanI bhUkha che. jarAka bhaNI AvyA eTale satkAra samAraMbha rAkhe ! are bhAI ! FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 79
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakhezarInA dikarA phorena nahIM bhaNe to zuM koLI-vAgharInA chokarAM bhaNaze ? DaoNlara kharyA che to bhaNe. emAM zuM navAI ? enA guNagrAma gAvAvALAM ye maLI rahe. pUjA, satkAranI kAmanA jeTalI saMsArIjIvone che eTalI ja kyAreka dharmamAM paDelA kahevAtA dharmaguruonI ane kahevAtA dhArmika netAonI paNa che. rAjakAraNa to chellAM pagathiye che. paNa dharmanI aMdara, sarvasaMga parityAga karIne AvelA jIvonI aMdara paNa A lAlasA je che, pUjA, satkAra, manAvAnI kAmanA je che te manuSyanI moTAmAM moTI nirbaLatA che. A mAna kaSAyanuM svarUpa che. e sUkSma che. eTale mAyA kare. mAna kaSAyane poSavA mAyA kare. eTale keTalo pote sAro che e dekhADavAno daMbha kare. mAyAnA kAraNe kapaTa yukta Ayojana thAya. cAre bAju lokone khabara paDe ke keTalA vrata lIdhA che. keTalA tapa lIdhA che, keTalA vAge uThe che, zuM kare che ? zuM nathI karato ? A badho prabhAva vadhAravA cAre bAju pracArataMtra goThave. A mAyA. aMdaramAM paDeluM mAna. pachI kaheze amAre dharmanI prabhAvanA karavAnI che. zAsananI prabhAvanA nahIMtara kema thAya ? zAsana to zAsanane ThekANe che. eno zuM dharma che, eno zuM marma che ? vItarAganA dharmano marma samajavAno che. mAyA kare. ane pachI mAyAmAMthI ene lobha jAge. prazaMsAno, kIrtino, yazano lobha jAge. e lobha evo jAge ke eka jagyAe kAryakrama thAya to pacAsa jagyAe khabara paDavI joIe evA Ayojana thAya. cArebAju pustako mokalavA, chApAnA kaTIMga mokalavA, phoTA mokalavA, badhAne khabara pADavI A lobha che. khabara nathI ke eka kaSAya jIvane kyAM laI jAya che. bhagavAne eka bahu sarasa udAharaNa ApyuM che. emanA ja zabdomAM kahIe to, "bAhubalIjI eka varSa sudhI nirAhArapaNe aneka guNasamudAye AtmadhyAnamAM rahyA to paNa AtmajJAna thayuM nahIM. kAraNa ke mAna atre cAra dhanadhAtI karmanuM mULa thaIne vartatuM hatuM. jeNe nirAhArapaNe, eka lakSe, eka Asane, AtmavicAramAM rahenAra evA puruSane bAra mahinAnI dazA saphaLa na thavA dIdhI - koNe ? mAnano eka sUkSma kaNiyo rahI gayo hato. jyAre sadaguru evA RSabhadeve te mAna che ema preryuM tyAre te mAna vyatita thayuM ane kevaLajJAna pragaTa thayuM." bAra-bAra mahinAnI AvI sAdhanA saphaLa na thavA dIdhI. mAna kaSAya bahu bhayaMkara che. jarAka pada, padavI, jarAka sthiti sArI thaI, jarAka pAMcamAM pUchANo, kuTuMbamAM movaDI thayo, nAtamAM jarAka paisAdAra ghara thayuM, be vevAI jarAka sArA maLyAM, emAM to Ubho Ubho nAce che. ane badhAne nacAve che. AmAM zuM moTo jagana karyo ? keTalAM jIvo sAthe vaimanasya-verajheranI gAMTha bAMdhe che. kAraNa ke e ema samaje che ke badhAthI huM UMco. huM moTo. A phakta manuSya yonimAM ja bane che. eTale bhagavAna kahe che ke "mAnadika zatru mahA, nija chaMde na marAya." he bhAI ! A mAna - A tAro zatru che. tuM game te kSetramAM hoIza kaMIne kaMI upalabdhi thaze. tuM dharmanA kSetramAM hoIza to paNa upalabdhi thaze. tuM arthanA kSetramAM hoIza to paNa kaMIka upalabdhi thaze. je kAMI prayAsa karIza enI saphaLatA to maLaze ja. paNa e saphaLatAmAMthI tane mAna kaSAya jAgaze. sAruM bolatAM AvaDyuM, sAruM gAtA AvaDyuM, sAruM lakhatAM AvaDyuM - ke jIvathI eke guNa jIravAto nathI. eka suMdara vAkya che, potAnA guNonuM utkRSTapaNuM sahana karavAmAM Ave." ahIM gAmanA doSa jovAnI vAta javA - zrI Atmasiddhi-zAstra - 80 ]i=
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ daIe. to potAmAM rahelAM guNo sahana karatAM AvaDe che ? jIravatAM AvaDe che ? kRpALudeve cAra vAkya lakhyAM che ke, to ja jagatamAM jIvavuM nahIMtara na jIvavuM. "jagata AtmArUpa mAnavAmAM Ave. paranA doSa jovAmAM na Ave. potAnA guNonuM utkRSTapaNuM sahana karavAmAM Ave, to ja A jagatamAM jIvavuM." "paranA doSa jovAmAM na Ave.' - A vAMcatA majA Ave. paNa tyAM ema paNa lakhyuM che ke potAnA guNonuM utkRSTapaNuM sahana karavAmAM Ave. anaMta guNa jIvamAM pragaTe, riddhi-siddhi pragaTe, anaMta labdhi pragaTe- kRpALudeve lakhyuM che, "munio ! A mArgamAM riddhi-siddhi pragaTaze. oLaMgIne cAlyA jAjo." A mArgamAM jevA bhagavAnanA vacano hAthamAM lezo. eTalo badho tamAro prabhAva joga jAgaze, puNyanuM eTaluM prakRSTa baLa jAgaze, paNa jojo enA kAraNe kyAMya mAna kaSAyamAM phasAI jAtA nahIM. mAna moTo zatru che. "jAtAM sadguru zaraNamAM alpa prayAse jAya." jIvane kahe che tuM saddagurunA zaraNamAM jA. kRpALudeve to upadezanoMdhamAM kahyuM che ke, "mAna rUpa kaSAya ocho thAya to bAkInA kaSAya to enI meLe ochA thaI jAze." tuM mAna-apamAnamAMthI jarA haLavo paDa. jarA dhIro thA. ane tArI buddhi caturAI, hoziyArI, tArI upalabdhi, tArI guNa saMpadA ene tArA puratI rAkha ane sahana karatAM zIkha. bIjA enI prazaMsA kare evI apekSA kara mA ! bIjA I jANe evI apekSA kara mA ! tuM tArI moTAIne sahana kara. jagatano jIva moTAIne sahana karI zakato nathI. A mAna ane moTAI ene satyanI upalabdhi thavAmAM ADA AvIne ubhA rahe che. kRpALudeve lakhyuM che ke, "dharmamAM paNa moTAI e to dharmano droha che." mAna kaSAya e ApaNI nabaLAI che. e ApaNane batAvanAra sadguruno moTo upakAra che. bhagavAna kahe che ke sadgurunuM zaraNa laI laIza to tAro mAna kaSAya cAlyo jAze. have A mAna kaSAya zenAthI jAya? mAnano pratipakSa che vinaya. have ahIM navo viSaya cheDAya che. jema agiyAramI gAthAmAM kRpALudeve sadgaranA mAhAbhyanAM je viSaya mukyo che ema havenI gAthAmAM sadUgaranA vinaya pratyenI adUbhUta vAta, koI jabarajasta UMcAIe pakaDe che. je saddaguru upadezathI, pAmyo kevaLajJAna; guru rahyA chaghastha paNa, vinaya kare bhagavAna. (19). je saddaguru upadezathI koI kevaLajJAna pAmyA, te sadguru haju chavastha rahyA hoya, to paNa je kevaLajJAnane pAmyA che evA te kevaLI bhagavAna chadmastha evA potAnA saddagurunI vaiyAvacca kare." je sadgurunA upadezathI, e pratyakSa ke enA zAstrathI, bodhathI, pAmyo kevaLajJAna. sadagurunA upadezathI ziSya kevaLajJAnane pAmyo. pUrNa sarvajJatA, pUrNa vItarAgapaNuM, teramuM guNasthAnaka, nirvikalpa evuM svarUpa - pAmyo kevaLajJAna ! deha chatAM nirvANanI avasthA ! tadbhava mokSagAmI eTale kevaLajJAna. paramazuddha, asaMga, arUpI, amUrta, evo AtmA yathAtathya, caitanyamaya. kevaLajJAnanI prApti thAya eTale jIvanuM je mULa zuddha svarUpa che evuM parama zuddha caitanya svarUpa, sadgurunA upadezathI prApta thAya. ane 'guru rahyAM chadmastha FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 81 =
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa" ane A upakArI sadguru koI karmanI bAhulyatAnA kAraNe, koI puruSArthanI maMdatAnA kAraNe, koI niyatinA kAraNe, koI kALalabdhinA kAraNe - game te kAraNa hoya, pAMca samavAyamAMthI koI paNa kAraNa hoya - paNa guru chagha0 rahyAM. eTale gurunA jJAnane haju AvaraNa che, gurune haju nirAvaraNa kevaLajJAna thayuM nathI ane je ziSyane kevaLajJAna thayuM te to bhagavAna thaI gayA. to have zuM thAya ? to kahe "guru rahyA. chadmastha paNa vinaya kare bhagavAna." A vinayano mArga ziSya thayA tyAMthI zarU karyo to kyAM sudhI laI gayA ? pUrNa svarUpa prApta thayuM tyAra pachI paNa vinaya ! guru haju sAdhaka avasthAmAM che ane ziSya have siddha avasthAmAM che - ane siddha avasthAmAM bhagavAna thayA che te ziSya guruno vinaya kare che. "vinaya kare bhagavAna." kyAreka siddhAMtanA matabhedamAM koIne A vAta na bese. kAraNa ke laukika dRSTivALA jIvone AvI alaukika vAta kadAca na bese. koI zAstramAM A vAta maLe ke na maLe, kapALadeve kahyuM che, 'ciMtA na karavI. ame je kahyuM che te Agama pramANa mAnIne cAlajo." eTale ahIM kahe che, saMpUrNa jJAna pragaTe te bhagavAnanuM svarUpa che. bhagavAnanuM mAhAsya jJAna che. jene saMpUrNa aizvarya pragaTe te bhagavAna che. ane bhagavAna mahAvIre potAnI aMtima dezanA 'uttarAdhyayana sUtramAM vinayano mArga ! guru chadmastha hoya to paNa eno vinaya kare. zAstromAM evA kathAnako Ave che. caMdrarUDAcArya - eno ziSya eka rAtamAM ja kevaLajJAna pAme che. ziSya guranI mazkarI kare che ane guru ene pakaDIne dIkSA Ape che. pachI ziSyane thayuM ke gurue mane dIkSA to ApI. paNa Aje ja mArAM lagna thayAM che. have jo mArA saMbaMdhIo jANaze to tamane mAraze. mATe ApaNe rAtorAta vihAra karIe. guru vRddha avasthAnI aMdara ziSya navodita, tAjo, yuvAna ane hAlamAM ja paraNelo. eNe gurune khabhe besADyA kAraNa ke guru pAse dIkSIta thayo che. khabhe besADIne gurune laI jAya che ! AkhI rAta vihAranAM kaSTa sahana kare che. aMdhArI ghora rAtanI aMdara pagalAM kyAM muke che khabara nathI. kyAMka khADATekarAM, kyAMka uMce caDe, paDe. eTale gurune krodha Ave che. kAraNa ke guru vRddha avasthAmAM herAna thAya che. ane guru ene mAthAmAM mAravA mAMDe che ke mane keTaluM kaSTa paDe che. tuM dekhato nathI ? joI joIne cAla. ane ziSya bhAva kare che ke ahoho ! A guru ! mane muktino mArga batAvanAra, mane dIkSIta karanAra ane emane mArA thakI A pIDA, vedanA bhogavavI paDe che. AvA pazcAtApanuM vedana karato karato ziSya jALavI-jALavIne DagalAM muke che paNa keDI to aMdhArI che, jaMgalanI vATa che. paNa A ziSyano guru pratyeno bhaktibhAva A vicAradhArAmAM eTalo utkRSTapaNAne pAme che ke cAlatAM cAlatAM kevaLajJAna thAya che. mArA gurune mArA thakI AvuM duHkha, vedanA, kaSTa thAya che. enuM nimitta huM banuM chuM. ane eno mArA upara keTalo upakAra che ! jeNe mane saMsAra pAra karAvavAnI javAbadArI lIdhI che ane huM rasto pAra karAvI zakato nathI. A bhAva eTalA utkRSTa thAya che ke emAM kevaLajJAna thAya che. madharAta pachI kevaLajJAna thatAM AkhuM jagata dazyamAna thAya che. ziSyane mArga dIvA jevo cokhkho dekhAya che. sva para prakAzaka evuM caitanya jAgyuM che ane pachI to pagalAM barobara - zrI Atmasiddhi-zAstra - 82 GF
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ vyavasthita paDe che. guru prazna kare che ke, atyAra sudhI mane herAna karyo ane have A mAryo tyAre ThekANe Avyo ?" eTale kahyuM ke, pahelAthI barAbara cAlatuM hatuM ne ? have kema barAbara cAle che ? gurujI ! have ApanI kRpAthI mArga mane prakAzita thayelo dekhAya che.' ane guru caMdrarUDAcArya coMke che. AvI aMdhArI meghalI rAte potAno ja hAtha potAne na dekhAya evA ghora aMdhakAramAM Ane mArga dekhAya che eTale pagalAM sarakhAM paDe che enuM kAraNa zuM ? to kahe, 'prabhu ! ApanI kRpAthI jJAnano prakAza thayo che." pratipAtI ke apratipAtI ? kayuM jJAna ? 'apratipAtI' - eTale je jJAna AvyA pachI jAya nahIM. 'pratipAtI' evuM ke jhabakArA ApIne vayuM jAya. to "apratipAtI' guru ThekaDo mArIne nIce UtarI jAya che. ziSyane vaMdanA kare che. paNa ziSya - bhagavAna thayelo ziSya potAno vinaya cukato nathI. gurunI sevA karIne ene pAra utAre che. puSpaculA nAmanI sAdhvI, vayovRddhA guru mahArAja che. sthiravAsa che, kyAMya vihAra karI zake ema nathI. ane mAtra potAnI sAdhanA karavA mATe rokAI jAya che. ke A gurumahArAjanI sevA koNa karaze ? e sevA karavA roja gocarI lAvIne gurumahArAja pAse muke, sAdhvIjI AjJA laIne pachI ja potAnI sAdhanAmAM cAlyA jAya. eka divasa gurue prazna karyo ke, "puculA, A cAre bAju varasAda che ane varasAdamAM tame gocarI levA gayA hatA. ane sUcita pANImAM jo tamAro paga paDyo hoya to gocarI to duSita thAya. tameAvI guru sevA karo cho " to kahe, nA prabhu ! huM Apane duSita AhAra kyAreya paNa ApuM nahIM. Apa to mArA guru cho. huM acita pANImAM gaI hatI' sacita pANIno sparza meM karyo nathI. gorANIjIe pUchyuM, 'zuM jJAna thayuM che ? puculA kahe, "ApanI kRpAthI" pratipAtI ke apratipAtI " apratipAtI' puSpacUlA javAba Ape che. guru chadmastha ane ziSya kevaLajJAnI hovA chatAM guruno vinaya kare. upAzrayamAM sutA che caMdanabALA ane mRgAvatI. caMdanabALA pAse mRgAvatIe dIkSA lIdhI che. ane caMdanabALAe eka divasa Thapako Apyo ke, vIra prabhunI vANI sAMbhaLavA ApaNe jaIe paNa ApaNo sAdhu dharmano AcAra kahe che ke samayasara upAzrayamAM pAchA AvI javuM. paNa sUrya ne caMdra dezanA sAMbhaLavA AvyA hatA ne eTale sUryAstano khyAla na rahyo. upayoga na rahyo. eTale emaNe gorANInI kSamA mAMgI. prAyazcita lIdhuM. paNa rAtre sutAM aMtara korI khAya che ke mArA gorANIne mane kahevuM paDyuM. eno pazcAtApa aMdara jAge che. pazcAtApanI zuddhinI aMdara koTi karmo khapatAM jAya che, khapatAM ja jAya che. ane emAM ne emAM ene zAna thAya che. sarpa cAlyo jAya che. caMdanabALAnA hAtha pAsethI pasAra thAya che. ghora aMdhArI rAtri che. upAzrayamAM dIvAno koI saMbhava nathI. mRgAvatIne thAya che ke A sarpa kadAca mArI gorANIno jIva laI leze. eNe gorANIno hAtha jarAka khaseDyo. sarpa cAlyo gayo. caMdanA jAgI gayA. sAdhuonI uMgha yoganiMdrA ja hoya. zuM thayuM ?" hAthane koNe sparza karyo ? kSamA karajo. meM ApanA hAthane khaseDyo. kaima ? sarpa cAlyo jato hato. tame sarpane jovI ja rahA.' kevI rIte " tamArI kRpAthI jJAna prakAza thayo.' pratipAtI ke apratipAta " 'apratipAnI jJAna thayuM.' mRgAvatIne kevaLajJAna thayuM. sAdhvI caMdanabALA haju chAsya che. zAstramAM aneka gAthAo Ave che. zrI Atmasiddhi zAstra 83 .
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ kurmAputra-gRhastha avasthAnI aMdara kevaLajJAna thayuM che. ane potAnA mA-bApanI sevA karavA mATe thaI, cha mahinA saMsAramAM rokAyA che. ApaNA AgamanI aMdara kathAo bharI paDI che. eka eka rahasyo che. kyAMya ekAMta kIdho ja nathI. syAdavAda che. jaina darzanane samajavuM haze to vizALa budhdhi, madhyasthatA, saraLatA' khUba samajavuM paDaze. pratyeka jIvanI sthiti judI hoya che. pratyeka paristhiti judI hoya che. tattvamAM koI bheda nathI. paNa tattvanA prAgaTyanI aMdara, avasthAnI aMdara, sthitinI aMdara, sAdhanAnA prakAranI aMdara, vyakti, vyaktie, alaga-alaga prakAranuM sAmarthya pragaTatuM hoya che. evuM A jIvanuM sAmarthya che. evI A karmonI vicitratA che. ene samajavI joIe. guru chadmastha ane ziSyane jo jJAna thAya to e ziSya eno vinaya kare. vinaya kare bhagavAna.' kRpALudeve A vAta mUkI paNa A vAtane tarata ja adhikAra Apavo joIe. kAraNa ke 250 varSa thayA - A vAna zAstramAMthI lupta thaI gaI che. athavA enA arthaghaTana badalAI gayA che. keTalAya lokone vikSepanuM kAraNa thaze. ke kevaLI vaLI chavAsthane vaMdana kare ? eno vinaya kare ? enI vaiyAvacca kare ? eTale bhagavAne eno khulAso jAte ja ApI dIdho. ? evo mArga vinaya taNo, bhAkhyo zrI vItarAga; mULa hetu e mArgano, samaje koI subhAgya. (20) 'evo vinayano mArga zrI jine upadezyo che. e mArgano mULa hetu eTale tethI AtmAne zo upakAra thAya che, te koIka subhAgya eTale sulabhabodhi athavA ArAdhaka jIva hoya te samaje zrImada rAjacaMdrajI jevA A yogezvare, A jJAnezvara, A jJAnAvatAre ahIM khulAso Apyo che. 'evo mArga vinaya to." sadgurunA bodhathI bhagavAna thayelo ziSya sadgurunI vaiyAvacca kare. vinaya kare. Avo vinayano mArga "bhAkhyo zrI vItarAga ' A pUrNapuruSe A mArga prakAzyo che. "Atmasiddhi" vAMcatA koI jagyAe saMdeha na thAya. koIpaNa jagyAe jIva rokAI na jAya ke A zuM kIdhuM ? evo vinayano mArga zrI jine upadezyo che. A sulabhabodhi ke ArAdhaka jIva ja A mArga samaje. A koI zAstrapAThInuM kAma nathI. e viTaMbaNAvAdamAM paDI jAze. AnAthI AtmAne zuM upakAra thAya ? gurunA vinayathI AtmAne zuM upakAra thAya ? A to koI sulabhodhi AtmA ke ArAdhaka jIva ja samajI zake. gautama gaNadhara jene dIkSA Ape te kevaLajJAna pAme. A labdhinA nidhAna kevA ! temanA hAthe dIkSA lyone tadbhava kevaLajJAna ane mokSa. vAta purI thaI gaI. paNa gautamane kevaLajJAna thatuM na hatuM. teo eka sAthe pa ziSyone dIkSA Ape. ane pAMcasoe pAMcaso kevaLajJAna laIne bhagavAnanI parSadamAM Ave. tIrthaMkaranA sovasaraNanI aMdara bAra payaMdA hoya. bAra papaMdAmAM kevaLIonI parSadA judI hoya. jyAM kevaLajJAnIo bIrAje. bAkInA badhA bIje bIrAje. ane gautama jene dIkSA Ape te kevaLInI parSadAmAM bIrAje ane gautamasvAmI joyA kare. bhagavAna smita kare. kevo adbhuta A mArga ! ane chatAMya badhA ja gautamano evo ja vinaya kare. gautamathI jenAM badhAM ja bhavabhramaNa chedAI gayuM, anaMtakALanA baMdhano jenA tuTI gayA, koTi karmo jenAM nAmazeSa thayAM, saMtazrI AtmasiddhizAstra 84
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ duHkhanuM kAraNa evo saMsAra jeno vinaSTa thayo evA guru pratye vinaya-guru chadmastha hoya to paNa. kAraNa ke jenA kAraNe mane A jJAna prApta thayuM. jenA kAraNe mane bhavakaTI thaI, jenAthI huM mukta thayo. satya dharmanI mane upalabdhi thaI. e guru, e potAnI sAdhanAmAM game te prakAre hoya paNa e guru pratyeno A jIvono vinaya kevo hoya ! AtmAne zuM upakAra thAya ? to bhagavAna kahe che vinayabhakti e to mumukSuono dharma che. A vinayanI zarUAta mumukSatA Ave tyArathI zarU karavI te siddha thAya tyAM sudhI. sAdhaka dazAmAM vinaya. zrAvaka dazAmAM vinaya. A vinayathI dharmanI zarUAta thAya. e bhagavAna thAya, siddha paramAtmA thAya tyAM sudhI vinayano mArga ArAdhavAno che. kAraNa ke eno mULa hetu e che ke prathama avasthAmAM vinaya e ahaMnuM visarjana kare che. ahaMnuM vilopana kare che. ane ethI AgaLa vadhatI avasthAmAM mULapadanI prApti karAve che. mULahetu eno e che ke jIva mULapadane pAme. A vinayamArgano hetu che. mULapada eTale zuddha AtmasvarUpanI prApti. eTale kRpALudeve kahyuM che ke jeNe prApti karavI che eNe saddagurunA caraNa sevavA. ane jeNe saddagurunAM caraNa sevavAM che eNe "huM kAMI jANato nathI' evo nizcaya pahelAM karavo. ane jANyA pachI paNa je kAMI huM jANuM chuM te A gurunA kAraNe jANuM chuM. AmaNe mane dRSTi ApI che. A gurue mArI AMkhamAMnA timira aMdhakArane toDI, jJAna aMjana zalAkA karI mArA aMtarIkSa ughADyA che. te guruno mArA upara khUba upakAra che. huM game te avasthA Aje pAmyo chuM te A guranAM kAraNe. A eno upakAra vede che. ane A upakAranuM vedana jIvane nIce paDavA deto nathI. kapALadeve patrAMka-17mAM bIjI eka rahasyabhUta vAta lakhI che ke umazama zreNImAM caDelAne paDavAno bahu bhaya che. kSapakazreNIvALo jIva sIdho nIkaLI jAya. paNa upazama zreNIvALo paNa AjJAnuM ArAdhana kare tyAM sudhI paDato nathI. mArganuM jANavuM, na jANavuM gurune soMpI dIdhuM. ApaNe to AjJAnuM ArAdhana karavuM. AjJAno. ArAdhaka chelle sudhI patita thato nathI. koI zAstramAM A vAta maLe to ThIka che. na maLe to ciMtA karatA nahIM. AvI addabhuta vAte ! A zrImad rAjacaMdrajInI vacanAmRtanI aMdara vItarAgadharmanA marma, rahasya, A bheda-prabheda, A aMtara Azaya, bharI-bharIne paDyA che. kRpALudeve te vacanone biradAvyA che. A je vacano lakhyA che te sarva mumukSuone parama baMdhavarUpa che, parama rakSakarUpa che ane samyak prakAre vicAryethI paramapadane Ape che. ane A vinaya mArgamAM nigraMtha pravacananI samasta dvAdazAMgI nigraMtha pravacana' bhagavAne gaNadharone kahyuM. 'bhaMte tatva kIm ?" "he prabhu ! tattva zuM che ?' ema gaNadharoe bhagavAnane pUchyuM. eTale bhagavAne kahyuM, upanevA, vighanevA, dhruvevA." utpAda, vyaya ane dhruva. guNa ane paryAyathI yukta evuM A dravya te dhruva che. ane enI paryAya palaTatI che. eno vyaya thAya che. ane te dravya to nitya che. sadAya che. dravya dravya tarIke sanAtana che. trikALa che ane enA guNa paNa trikALa che. eka paNa guNa emAM vadhaghaTa thAto nathI. eka enA AdhAra upara dvAdazAMgInI racanA gaNadharoe karI dIdhI. kRpALudeva kahe che, A dvAdazAMgIno sAra vinaya mArga che. "nigraMtha pravacananI samasta dvAdazAMgI ane SaTradarzananuM sarvottama tattva ane jJAnIonA bodhanuM bIja A che." - saddagurunA zaraNe javuM. vinayathI G zrI Atmasiddhi-zAstra 85 GiE
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ javuM. huM kaMI jANato nathI evA ahaMnuM visarjana karIne pachI javuM. jene sane prApta thavAnI dRDha mati thaI che eNe prathama A nizcaya karavo. sulabhabodhipaNuM jIvamAM AvyA vinA bodha game teTalo utkRSTa hoya to paNa pariNAma na pAme. game teTaluM UMcuM tattvajJAna hoya to paNa sulabhabodhipaNuM na hoya to pariNAma na pAme. vAsaNa malina hoya to kalAI ene lAgI zake nahIM. vastra meluM hoya to game teTalo uMcA prakArano raMga enA upara caDe nahIM. divAlane paNa ghasyA pachI ja raMga caDe. ane jagatanuM UMcAmAM UMcu tattvajJAna - bodha emane ema caDI jAya jIvane ? bhAI ! zakya nathI. bhagavAna kahe che, A vinayamArga che te ahaMnA visarjanano mArga che, ahaMnA vilopanano mArga che, ahaMnuM visarjana karIne pachI tuM saddagurunA zaraNe jA. AvuM mahattva kIdhuM. paNa pachI Ano koI geralAbha laI jAya to ? eTale kRpALudeve kahyuM, asaddaguru e vinayano, lAbha lahe jo kAMI ; mahAmohanIya karmathI, bUDe bhavajaLa mAMhI. (21) A vinayamArga kahyo teno lAbha eTale te ziSyAdinI pAse karAvavAnI icchA karIne jo koI paNa asaddaguru potAne viSe saddagurupaNu sthApe to te mahAmohanIya karma upArjana karIne bhavasamudramAM bUDe. Avo sarasa majAno vinayano mArga ThokI-ThokIne zrI vItarAge kahyo che. jagatanA jIvomAM sulabhabodhipaNuM Ave. ane Avo vinayamArga ArAdhe, AvI namratA, saraLatA Ave ane eno koI asaddaguru lAbha laI le to? ke tame mArI upAsanA karo. prabhAvanA karo. A asaguru ! koNa asaguru ? to kahe jene AtmajJAna nathI. ane AtmajJAnanI prAptinA sAdhana paNa je jANatA nathI. jenI pAse mAtra kuLa paraMparAnI mAnyatA che. ajJAna Azrita je beThA che. je kuLa, paraMparAne je paripATI cAlatI hoya enA kAraNe dharmanA vaDA kahevAya che. ene jJAnane kAraNe gurupada nathI. guru kone kahevAya ? jenI pAsethI jJAna maLe. AtmajJAna maLe. AtmajJAna sivAyanI bAkInI badhI vAta to vyartha che. paramArtha mArgamAM AtmajJAna na hoya to bAkInA jJAnane zuM karavuM che ? e to badhAM ja mULa vagaranAM jhADa jevAM che. eno koI hetu nathI. asaguru e je AtmajJAnane, AtmajJAnanA sAdhanane jANatA nathI. A to kuLaguru, paraMparAne gAdInA vArasa e badhA thaIne besI gayA che. eTale kahe che ke, 'Avo vinayamArga kahyo, te karAvavAnI ziSya Adi pAse icchA karIne jo koIpaNa asadguru potAne viSe saddagurupaNuM sthApe to te mahAmohanIya karma upArjana karIne bhavasamudramAM bUDe." koI evo gura, ziSya pAse Avo vinaya karAve AvI khoTI zraddhA karAve ane potAmAM saddagurupada Aropita kare - sadguru che nahIM - saddagurunAM lakSaNo - AtmajJAna, to kahe nathI. bAkInuM badhuM jJAna che, deha vidyA badhI che paNa AtmavidyA nathI. dorA-dhAgA, jyotiSa, maMtravidyA badhuM ja jJAna che. duniyAdArInuM jJAna che paNa AtmajJAna nathI. 'samadarzitA' - samadazIpaNuM nathI. rAga-dveSa, ISTa-aniSTa, gamo-aNagamo badhuM ja che. A zrAvaka A amArA anuyAyI, A ziSya mAro, A bIje na javA joIe. bIjA saMghADAvALA ahIM na AvavA joIe. A samadezIpaNuM nathI. AtmajJAnI sadgurunAM pAMca lakSaNo kahyAM che. A lakSaNo FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 86 =
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ jenAmAM nathI te asaddagura, AtmajJAna jenAmAM nathI, samadarzIpaNuM jenAmAM nathI. mArA-tArAno bheda che. A saMpradAya mAro, A saMghADo mAro, A ziSya mArAM, A zrAvako mArA, A pustako mArAM. A potAnuM kuMDALuM karIne beThA che. emAM ene gamo ne aNagamo dekhAya. koI moTA zrAvaka Ave to eno pakSapAta dekhAI Ave. A saMsAranuM svarUpa che. A vAstavikatA che. A mumukSu samudAya Aje asaddaguruthI gherAyelo che. 'vicare udayaprayoga' te lakSaNa paNa nathI. pUrva prayoga nathI. A to bhaviSyanA AyojanamAM che. te icchA prayoga' ane 'Ayojana prayogamAM vicare che. traNa prayogamAM A jIva cAle che. udaya prayogamAM potAne kAMI karavuM nathI. je kAMI A dehanI kriyA thaI rahI che. te mAtra pUrve niMbadhana karelAM karmono vipAka che. je rIte khAvA-pIvAnI, AvavA-javAnI kriyA cAlI rahI che te karmAdhina sthiti che. A pUrva-prayoga. ane "icchA prayoga potAnI icchAthI huM Ama karuM - huM tema karuM. huM ahIM jAuM - tyAM jAuM - A badhuM "icchA prayoga' ane trIjuM 'Ayojana prayoga.' huM Ama karIza - AnuM DevalapamenTa karIza. hajI ATalA project karavAnA che. A to AyojanavALA che. kyAM udaya ? kyAM icchA ane kyAM Ayojana ? kyAM pUrva prayoga, kyAM vartamAna prayoga ane kyAM bhaviSya prayoga ? A asaddagurunAM lakSaNamAM 'AyojanaprayogavALA asaddaguru che. Ayojana na karAya. bhAratavarSamAM evA saMto paNa vidyamAna che je kAle kyAM javAnA che te kahe nahIM. loko darzana karavA jAya tyAre vihAra karI gayA hoya. koIne khabara na hoya. koI jANe nahIM. pAchA na Ave tyAre khabara paDe ke saMta padhAryA nathI. ane tapAsa karAvatAM khabara paDe ke bAjunA gAmathI paNa AgaLa nIkaLI gayA che. A saMtanI dazA. kyAMya koI Ayojana nathI, koI icchA nathI. niricchAthI vicare che. e kahe nahIM ke AvatIkAle ame tamAre tyAM gocarI levA Avaze. jyAM jevo yoga thavAno haze tyAM thaze. jo karyataMtramAM ane zraddhA na hoya to mArA tamArA jevA mumukSuone zuM zraddhA AvavAnI ? "udaya prayoga' e to jJAnanI kasoTI che. AtmA tattvajJAnane, bodhane pAmyo che ke nahIM ? udayaprayoga. zAstramAM maryAdA kIdhI che. zAstramAM AcAramAM bAMdhA bAMdhyA che. gRhastha mATe paNa. zrAvako mATe ane sAdhu mATe paNa. jo amuka rIte karatAM enI prApti thAya to bhale. ane aprApti thAya to eno harakha zoka karavo nahIM. zrAvake paNa pramANikatAthI, nItithI, nekIthI, nyAyathI dravyanuM saMpAdana karavuM. upArjana karavuM. paNa nyAyathI na thAya to beImAnInI, anItinI bhraSTAcAranI ApaNane chUTa ApI nathI. sAdhu dharmanI aMdara paNa amuka pAMca pacIsa gharanI chUTa rAkhIne bIjI chUTa ApI nathI. dharmanA bAMdhA bahu sarasa che. ene siddhAMta sAthe saMbaMdha che. paNa jyAM AtmajJAnano abhAva hoya tyAM siddhAMta bAju upara rahI jAya ane vyAvahArikatA AvIne ubhI rahI jAya. vicare - udayaprayoga. asaddaguramAM A lakSaNa paNa nathI. 'apUrvavANI." ane vANInuM to kaMI ThekANuM ja nahIM. kone zuM kaheze ? kAle zuM bolyA ? Aje zuM bolyA ? AvatIkAle zuM bolaze ? kAMI ja nizcita nathI. vAta-vAtamAM pharI jAya. ene koI samajI na zake. ene koI oLakhI na zake. enA abhiprAya badalAyA kare. 'apUrvavANI' to jJAnInI hoya. ane paramazrata. cha darzananA rahasyane jANe zratanA pAragAmI gItArthapaNuM. Azaya pakaDe. dharmano marma nA zrI Atmasiddhi-zAstra - 87 GF
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMtaHkaraNanI aMdara hoya. koI paNa paristhitino ukela Ape. ane e ukelamAM jagatanA jIvonuM kalyANa ane maMgala ja hoya. ekAMte hItakArI evo vItarAgano mArga che. anekAMtano mArga, ekAMte jIvane hItakArI che. enAthI akalyANa thavAno saMbhava nathI. kRpALudeve kahyuM che, "anekAMta evo mArga paNa samyakaekAMtanI prAptinA hetuo che. hitakArI che. kalyANakArI che. jIvone mATe maMgalamaya che. asagurumAM A ekeya lakSaNa hoya nahIM. A vinayamArgano be rIte lAbha levAya. azru potAmAM sadgurupaNuM sthApita karI ane ziSyo pAse manAvA, pUjAvAnA, satkAranA AraMbha samAraMbha karAvyA ja kare. emAMthI navarA ja na paDe. cAra mahinA AvA ja Ayojana cAlyA kare." bhagavAna kahe che, asaguru Avo lAbha le to enI dazA zuM thAya ? ane bIjo vinayamArgano lAbha ziSya laI jAya. gurunA nimitte asaddagurune daDha kare. e gurunI zraddhA kare. ene moTA kare. enA mATe meLAvaDA kare. kAraNa ke potAno hetu sare che. pote tyAM movaDI thAya che. pote tyAM pramukha ane TrasTI thAya che. enA nAmanA pharaphariyAM vaheMcAya che. ane pachI e badhA prakArano nANAno vyavahAra pote calAve che. emAM ene rasa che. A vinayamArgamAM asaddagurune daDha kare ane nIco namI namIne namaskAra kare. ziSya paNa asaddaguru tattvane daDha kare. guru paNa ene daDha kare. dharmamAM je gurupadanuM mahattva che. teno lAbha laIne jo AvI prakAre varte to zuM thAya ? mohanIya karma baMdhAya. kyAMka ene lobha kaSAya che. kyAMka mAna kaSAya che. kyAMka krodha che. kyAMka kAma che. kyAMka rati arati che. kyAMka hAsya-zoka che. mohanIya karmanA aneka prakAra che. AvA mohanIya karmanI aMdara paDIne ziSya ke gura, sAdhaka ke enA mArgadarzaka A vinayano lAbha le ane samAjamAM evI paristhiti ubhI kare ke mumukSu jIva khoTA mArge jAya. kRpALudeve to bahu ja sakhata zabdomAM kahyuM che, 'A kuguruoe to mumukSuone luMTI lIdhA che." eno jeTalo levAya eTalo lAbha lIdho che. A dezanI dharatImAMthI purUM thayuM to videzanI dharatI para lAbha levAya che. Aje e ja cAlI rahyuM che. baMne rIte cAlI rahyuM che. levAvALA paNa Ane AgaLa kare che. A to sApa ne ghera paroNo sApa, evo khela thayo che. aMdheaMdha palAya. AnaMdaghanajIe paNa pokAra karI karIne kahyuM che ke, "bhagavAna ! tArA zAsananI sthiti to jo. AMdhaLo AMdhaLAne dore evo ghATa thayo che." kRpALudeva kahe che, "mohanIyanuM svarUpa vAraMvAra vicAravA yogya che." mohinIe mahAmunizvarone paNa paLamAM tenA pAzamAM phasAvI atyaMta riddhi-siddhithI vimukta karI dIdhAM che. zAzvata sukha chInavI kSaNabhaMguratAmAM lalacAvI ane rakhaDAvI mAryA che.' A jIva mohanIyamAM jo paDI gayo to pachI AgaLa nahIM vadhAya. ahaM ane mamatva enuM sthaLa svarUpa che. ane emAM jo jIva phasAya to "bUDe bhavajaLa mAMhI." badhAM karmonI je sthiti che - kALasthiti temAM sauthI utkRSTamAM utkRSTa sthiti mohanIya karmanI che. 70 koDAkoDInuM karma baMdhAI jAya. bIjA karmanI 30 koDAkoDI - 20 koDAkoDI ema hoya. A mohanIya karma baMdhAya ene anaMta saMsArano anubaMdha thAya. ane jIva chUTI na zake. bhagavAne zabda vAparyo bUDe bhavajaLa mAMhI' bhavajaLamAM tarato hoya to kyAMka FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 88 E=
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ koka divasa lAkaDuM hAthamAM AvI jAya. kyAMka koIka divasa koIno sahAro maLI jAya. paNa bUDI jAya to pachI zuM thAya ? bahu bhayaMkara zabda che - 'bUDavuM.' bahu bhayaMkara phalazruti che. A vinayamArgano geralAbha asadgunI A prakAre zraddhA karavI ke asadgurue A prakAre zraddhA karAvavI A baMne khoTuM che. eTale kahyuM che ke jIvane saMsAra paribhramaNanA je je kAraNo che temAM mukhya kAraNa pote je jJAna mATe zaMkita che te jJAnano upadeza karavo.' kRpALudevanA eka-eka zabdo hRdayamAM coMTa ApI jAya evA che. pragaTamAM te mArganI rakSA karavI samaje ke potAno mata-matAMtarano mArga che. AnAthI kalyANa thAya nahIM pratiSThAno prazna banAvI de. eTale pragaTamAM te mArganI rakSA kare. mAro che mATe mamatvano prazna banAvI de. mAnano prazna banAvI de, tyAM mArAM sagAM che - vevAI che - A Ayojana to mAre karavAM ja paDaze. juo ! alaukikanI aMdara laukikanA trAjavAM-tolAM dAkhala karI de. enA kATalApotAnA beromiTara dAkhala karI de. pragaTamAM rakSA kare. hRdayamAM cavicaLa chatAM - pote hradayamAM caLavicaLa che. samaje che ke A muktino mArga nathI. saMsArano mArga che. AmAM to kaSAyane poSaNa maLe che. viSayane poSaNa maLe che. chatAM potAnA zraddhALuone 'A mArga yathAyogya ja che.' ema upadezavuM' e paribhramaNanuM sauthI moTuM kA2Na che. mahA mohanIya karmathI buDe bhavajaLa mAMhI A mArga to adbhuta che. paNa mArgano geralAbha lenArAne phlazrutI paNa vikaTa prApta thAya che. bhagavAna ! tame AvI artha gaMbhI2 vAta karo te koNa samaje ? A kone khyAla Ave ! tame sadguruno upakAra karyo, Avo vinaya mArga karyo ke bhagavAna paNa guruno vinaya kare. to A badhuM koNa samajaze prabhu ? 'Atmasiddhi'nI aMdara ja eka-eka vAta muke ane bhagavAna emAM ja badhA khulAsA Ape. he bhAI ! pratyakSa sadguru jinezvara karatAM upakArI eTalA mATe ke jinezvaranuM svarUpa koNa samajAvaze ? ApaNane 1 jinezvaranuM svarUpa samajyA vinA ApaNe muktine kevI rIte pAmI zakIzuM ! ApaNe jina thayuM che. AtmAne mukta karavo che. jagatanA sau jIvone jina thavuMche. mATe jinane koNa oLakhAve ? siddha thavuM che. to siddhane oLakhAvanAra arihaMtane pahelAM namaskAra karo prabhu ! nahi to siddha oLakhAze nahIM. siddhane oLakhyA vagara ApaNe svarUpa kema pAmazuM ? ane A mArga kevI rIte emanI pAsethI pamAya ? to kahe vinayathI pamAya. ane mArga pAmyA pachI panna vinayano bhAva cAlu rahe. A vAta koNa samajaze ? hoya mumukSu va te, samaje eha vicAra; hoya matArthI jIva te, avaLo le nirdhAra. (22) je mokSArthIjIva hoya te A vinayamArgAdino vicAra samaje, ane je matArthI hoya te teno avaLo nirdhAra le, eTale kAM pote tevo vinaya ziSyAdi pAse karAve athavA asadgurune viSe pote sadgurunI zrAMti rAkhI A vinayamArgano upayoga kare. mumukSu, jIva A vAta samajI jaze bhAI ! A paramArthanA mArgamAM jIva to be prakAranAM che. eka - zrI AtmasiddhizAstra - 89
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ kriyAjaDa ane bIjo zuSkajJAnI. A baMne matArthI che. ane je jIva yogya hoya te samaje ane te pramANe Acare. sadgurunA bodhathI ja jeNe lakSa lIdho che ane samakitanuM kA2Na jeNe pragaTa karyuM che e to mumukSu che. 5ramArtha mArganA A be prakAranA jIvanI vAta che. to je mumukSu haze te samajI jaze. ane je matArthI haze - eTale ke kriyAvAdI ke zuSkajJAnI haze te nahIM samaje. 52mArtha mArge cAlanArA jIvanA be bheda - (1) mumukSu, (2) matArthI. matArthInA pAchA be bheda (1) kriyAjaDa, (2) zuSkajJAnI. to je mumukSu haze ne te ja A vAtane samajI zakaze. kema ke kRpALudeve 335 nA patroMkamAM kahyuM, 'mAtra jJAnIne icche che, oLakhe che ane bhaje che, te ja tevo (jJAnI jevo) thAya che, ane te ja uttama mumukSu jANavo.' mAtra jJAnIne oLakhe. emanA lakSaNo to kahyAM ja che. mAtra jJAnIne icchavA - emanA yoganI icchA karavI ane pachI jJAnI maLe to emane oLakhavA. oLakhANa thAya pachI bhajavA. bhajae eTale jJAnI thAya. jJAnIne bhajavAthI te jJAnI thAya. mava apratibaddhatAthI niraMtara vicare che evA jJAnIpuruSanAM caraNAraviMda, te pratye acaLa prema ane samyapratIti AvyethI avazya te mumukSu jenA caraNAviMda teNe sevyAM che, tenI dazAne pAme che.' A jJAnI pratyenI bhakti, sabhyapratIti, acaLa prema Ave to jIva enI dazAne pAme. juo. ApaNe jina thavuM che, jinanI dazAne pAmavI che to e ja mumukSu jANavo. paNa pAchI muzkelI tyAM che ke jIva jagatane rUDuM dekhADavA prayatna kare che. jagatane rUDuM dekhADavA anetavAra prayatna karyuM, tethI rUDuM thayuM nathI.' (37) 'sAco mumukSu e e ja ke je rUDuM hoya te ja Acare.' jagatane rUDuM dekhADavA mATe mumukSu kAMI Acare nahIM. paNa rUDuM hoya te ja Acare. A mumukSunuM lakSaNa che. A AvA koI jJAnI puruSano yoga prApta thAya tyAre ve mumukSudazAmAM AvavA prayatna karavo. A bahu prAthamika bhUmikA che. he nAtha ! ame kaMI na thaI zakIe to A jIvanamAM mumukSu to banIe ja. hajI mumukSu dazAnA ThekAnnA nathI ne ApaNe vAta mokSanI karIe chIe. kRpALudeve A mumukSu zabda eTalo badho pracalita karyo che AdhyAtmika jagatamAM ke basa ! sadguru mumukSa, svAdhyAya, bhakti, sIMga - zabdonuM eTaluM badhuM navuM mUlyAMkana ApyuM che kRpALudeve, eTalI badhI hiMmata ApI che ke e zabdonuM mAhAtmya vadhI gayuM che. huM mumukSu chuM.' ema kahetAM keTalI badhI javAbadArI AvI jAya, ane mokSamArgano e jIva keTalo ArAdhaka banI jAya che. mumukSupada mumukSu thAIza to ja tuM A badhuM samajIza. jo saMghasaMghADA-saMpradAyamAM jAIza to tuM manArthI cho. to tane nahIM samajAya ane matArthI jIvanuM lakSaNa kahIe chIe, hoya matArthI tehane, thAya na Atama lakSa; teha matArthI lakSaNo; ahIM kahyAM nirpakSa. (23) je matArthI jIva hoya tene AtmajJAnano lakSa thAya nahIM; evA matArthI jIvanAM ahI niSpakSapAte lakSaNo kahyAM che. zrI AtmasinizAna - 90
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ khATale moTI khoDa ke pAyo ja na maLe. tema A matArthI jIvanI pahelAmAM pahelI khAmI, uNapa, adhurapa te e ja ke ene AtmAno lakSa ja nathI. ane je kaMI lakSa thAya te saMsAra gata ja hoya. ene AtmAno lakSa na thAya. mAre AtmA prApta karavo che, paNa jo huM karmathI chUTuM to ja AtmA prApta thAya. nahiMtara na thAya. karmabaMdha tUTe to ja jIvane potAnuM AtmasvarUpa prApta thAya. karmabaMdha toDavA mATe rAgadveSathI mukta thavAnuM che. to jyAM tyAMthI rAga-dveSathI rahita thavuM e ja mAro dharma che.' rAga dveSa gaye game te sthitimAM ane game tyAM beThA mokSa thAya. AtmA pragaTe. je darzanathI, je anuprekSAthI Atmatva pamAtuM hoya, je kriyAthI, je sAdhanathI AtmA pamAto hoya to tyAM matamatAMtaranI koI apekSA na karavI. AvAM adbhuta guNo mumukSunAM kahyAM che. ane matArthImAM A ekeya guNa na hoya. emane AtmA maLe ke na maLe, samAraMbha sarakho thavo joIe. saMpradAyanuM mahattva jaLavAvuM joIe. ene laukika mAnano lakSa che. AtmAno lakSa ja nathI. eTale bhagavAna kahe che "matAgrahane vize to udAsa thavuM joIe. paraMparAe paNa jo matAgraha Avaze to jIva tyAM mAryo jAya che. kuLa paraMparAmAM jIva mAryo jAya che. bhagavAne upadezachAyA-11mAM kahyuM che, 'mATe matonA kadAgrahonI vAtomAM paDavuM nahIM. matothI cheTe rahevuM. dUra rahevuM." jIvano svabhAva evo che ke sthira rahI zakato nathI. tarata matavAdamAM ghasaDAI jAya. kheMcAI jAya. kRpALudeva ApaNane mumukSuone oLakhe che. eTale patrAMka 382mAM emaNe kahyuM, jo jIvathI satsaMga thayA pachI paNa kadAgraha, matamatAMtara Adi doSa na mukI zakAtA hoya to pachI eNe chUTavAnI AzA karavI nahIM.' satsaMga thayA pachI paNa Agraha na mukAya ? vAta badhI kRpALudeva kahe che e ja sAcI che paNa mAro saMpradAya, mAro mata choDAya nahIM. tyAM ja mArA bApadAdA jatA hatA. huM tyAM TrasTI chuM. huM kArobArImAM chuM. ema laukika vyavahArane jALavavAmAM ja hoya. satsaMga thayA pachI paNa A kadAgraha ane matamatAMtara Adi doSa jIvamAMthI nivRtta na thato hoya to eNe chUTavAnI AzA karavI nahIM. bhagavAne bIjuM kAMI na kahyuM. jema mohanIya karma bAMdhIne kugurunA padamAM kahyuM ke, bUDe bhavajaLa mAMhI' to ahIM kRpALudeva kahe che ke, 'dInabaMdhunI vyavasthA ja evI che ke chUTavAnA kAmIne bAMdhI zakato nathI. ane baMdhAvAnA kAmIne choDato nathI. enI vyavasthA ja evI che. satsaMga thayA pachI paNa jIvathI jo kadAgraha, matamatAMtara Adi doSa na mukI zakAto hoya to pachI teNe chUTavAnI AzA karavI nahIM.' to bhAI ! samaja. A badhA mata baMdhananuM kAraNa che. 'jIva matabhede prahAyo che. A matabheda ja ene AvaraNa che.' have A prabhue to ene UMcI pAyarIe caDAvavo che eTale ziSyane matamatAMtaramAMthI choDAvavo che. atyAra sudhI je karato hato. koI kriyAjaDa, koI zuSkajJAnI ane emAM ja mokSamArga mAnatA hatA emAMthI ene haTAvyA ane kahyuM ke, "Avo ! satpuruSa pAsethI mArga lo. prApta thayelA puruSa pAsethI mArga lo. enA A lakSaNa che. enI pAsethI AtmA zuM che - e samajo. e guruno vinaya karajo. AtmA pAmI jAva toye vinaya karajo. ane evA vinayano kyAMya geralAbha letA nahIM, tame na letA ane asadgurune levA detA nahIM. A gahana vAta che. paNa je mumukSu haze tene samajAI jaze. patra matArthI haze to nahIM saMtazrI AtmasiddhizAstra - 1
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ samajAya. te to ThIka paNa viparIta samajI besaze. "hoya matArthI jIva te avaLo le nirdhAra.' matArthImAM eTalA apalakSaNa che ke dUdhamAMthI porAM kADhe. gozALAnI jema. vIra prabhu pAsethI mArga to na lIdho. vIra prabhunuM sAnnidhya choDyuM, enuM ziSyatva choDyuM ane pAcho sAmo thayo ke ame sarvajJa chIe - tame nathI. A matArthI jIva viparIta - ulaTo nirdhAra karI le. mATe AvuM matArthIpaNuM jIvamAM AvavuM na joIe. AtmA bhale be-cAra bhava moDo prApta thAya, paNa matArthIpaNuM A bhavanI aMdara jIvamAMthI nIkaLI ja javuM joIe. ane satsaMga thayA pachI pharI matArthIpaNuM dAkhala na thavuM joIe. eTale bhagavAne A jIva mAryo na jAya eTale ene vinayathI sadgurunuM zaraNa laIne emanI AjJAmAM vartavAnuM sUcana karyuM. sapuruSonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo. [ zrI Atmasiddhi-zAstra - 92 EF
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana pa matAtha lakSaNo. u (gAthA 24thI 33) D zrI 'Atmasiddhi' zatAbdI mahotsava nimitte A paryuSaNa parvamAM ApaNe Atmasiddhi dazAnDiMkA mahotsava ujavI rahyA chIe. jIvana muktino mArga maLe. anaMta kALanuM paribhramaNa samAptatAne pAme eTale paryuSaNa parvanI ArAdhanA karavAnI che. e paryuSaNamAM jo mokSamArganI gaveSaNA na thAya, enI jo vicAraNA na thAya to A ArAdhanAno hetu zuM ? A kALamAM parama AtmajJa ane parama samayajJa, mahAna virala vibhUti, paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdrajIe jIvone mokSamArganI prarUpaNA karI. zrI Atmasiddhi zAstranI racanA karIne emaNe jagata upara anaMto upakAra karyo. kAraNa koIe nizcayane gAyo, koIe vyavahArane gAyo, koIe AtmAne gAyo to koIe mokSane gAyo. paNa mokSamArga rahI gayo. ane jo mokSamArga na jANIe to mokSa prApta kevI rIte thAya ? koI mArganI rIta to joIe ne. A rIta che te bahu mahattvanI che ane sAmAnya sAdhakane to mokSanI rIta ja prathama joIe. AtmA kema maLe ? mokSa kema prApta thAya ? ane A kALanI viSamatA evI ke mokSamArgano lopa thaI gayo. AtmAnI ane mokSanI vAta karanArA paNa mArganA ajANapaNAne lIdhe koI kriyAjaDa thaI gayA to koI zuSkajJAnI thaI gayA. bhagavAne "AtmasiddhimAM kahyuM amane AvA jIvane joIne karuNA Ave che. koI vAta ekAMte pakaDIne bese e AtmArthI jIvanuM lakSaNa nathI. sAco AtmArthI to jyAM jyAM je yogya hoya te mAnya kare. ene samajavAnuM che. ane je potAnA dila ane dimAga khullA rAkhe ene ja samajaNa maLI zake. samajaNa e aMtarthakSano viSaya che. ane Avo mArga samajAvavA mATe paramakRpALudeve Atmasiddhi zAstranI racanA karI A jagata upara addabhuta upakAra karyo. jyAM jeTaluM yogya che eTale mAnya karavAnI jenI koI tatparatA nathI, mananI sthiti nathI, evA jagatanA kriyAjaDa ane zuSkajJAnI jIvone - paramArthamArganI sAdhanA karatAM hovA chatAM bhagavAne matArthI kahyAM. ane AnA mATe eka ja upAya che. mArgane prApta thayelA puruSanuM zaraNa. saddagurunuM zaraNa. emano bodha ja jIvane mArga pamADI zake. saddagurunA Azraya vinA mokSamArganI je je kalpanA che te mAtra bhrAMti che. e jIvano svachaMda che. "sadagurunI AjJAne upAsyA vinA je mokSano nirNaya kare che FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 93 =
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ te potAnA svacchaMdanA udayane veThe che.' A vastu sthiti che. sadgurunA pratyakSa yoga jevuM eke upakArI sAdhana jIvane nathI. ane AvA yoganA viyogamAM parama sadgurue kahelAM parama bodhano Azraya ane enI bhakti-supAtratA keLavIne karavI enA jevo jIvane bIjo koI AdhAra nathI. e bodha tyAre ja pariName, e yoga tyAre ja phaLIbhUta pAme jyAre jIvamAM vinaya mArga hoya. A jJAnI puruSa pratye vinaya Avavo joIe. arihaMtapada prApta thayA pachI paNa vinayanI mahattA A puruSe gAI che. vitarAgamArganA adbhuta rahasyone emaNe sAdI bhASAmAM AtmasiddhimAM graMthita karyA che. e vitarAga mArgamAM vinayanuM mahattva zuM che e to koI mumukSu jIva ja samajI zakaze. jene tarkamAM, vAdavivAdamAM, buddhicAturyamAM ke vAkcAturyamAM ja rasa che te koI divasa paramArtha mArganuM rahasya-bheda samajI nahIM zake. paNa je mumukSu che, jene mokSa prApta karavo che, satyanI upalabdhi karavI che, ane sat'rUpa thavuM che - tene Avo dRDha nizcaya thayo che, ane huM kAMI jANato nathI evo nirNaya karI sadgurunA zaraNe je jAya che te jIva paramArthamArganA rahasyane pAme che. paramakRpALudeve kahyuM ke A badhI vAta, sadguruno upakAra, zAstrano upakAra, svacchaMdano nAza, vinayanI ArAdhanA, A to mumukSu jIva hoya te ja samaje. je matArthI hoya te A mArgane samajI nahIM zake kAraNa ke te kriyAjaDatva ane zuSkatAmAM aTakI gayA che. ene AtmAno lakSa ja na thAya. hoya matArthI tehane thAya na Atama lakSa.' A moTAmAM moTuM matArthI jIvanuM nabaLuM pAsuM hoya to e che ke ene AtmAno lakSa na thAya. kAraNa ke enI gati che ne e 'sat'ne zodhavAmAM nathI, matamAM sthira thayelI che. eTale matano Agraha karavAmAM, mata sthApita karavAmAM, matanuM Adhipatya badhA svIkAre enA upAya karavAmAM ja e racyopacyo che. eno badho puruSArtha matanI prabhAvanA karavAmAM ane matanuM duniyAmAM utkRSTapaNuM sthApita karavAmAM ja cAle che. ane huM kahuM chuM e sAcuM che' ema badhA mAne emAM ja e dharma mAne che. hoya matArthI tehane thAya na AtamalakSa, teha matArthI lakSaNo ahIM kahyAM nirpekSa.' - A lakSaNo ApaNAmAMthI kADhavAnA che. paramakRpALudeve lupta thayelA mokSamArgane - A dharatInuM amRta evA AtmasiddhizAstra'mAM khullaMkhUllAM - agopya rIte ApaNane batAvyo che. mane ane tamane A mokSamArgano lakSa thavo joIe. mArga khabara haze to maMjhIle pahoMcAze. gADI hAthamAM hoya, javAnI badhI taiyArI thaI gaI hoya, kyAM javuM che e paNa khabara hoya paNa eno rasto-mArga khabara na hoya to kaI rIte javAya ? kolaMbasa jevo ghATa thaI jAze. nIkaLyo to eka deza zodhavA. pahoMcyo bIjA dezamAM. ema tAre javuM che mokSamAM paNa jo mArga khabara nahIM hoya to pahoMcI jaIza rakhaDapaTTImAM. mokSamArga - A vartamAnakALamAM, lupta thayelA mokSamArgane paramakRpALudeve kRpA karIne pragaTa rIte, agopya - khullaMkhullA bhAkhyo che, je mArga anaMtA jJAnIoe kahyo che. ane cAlanArane mArganI garaja che. lakSa maLI jaze. mArge cAlatAM-cAlatAM gAma maLI jaze. cAlavA mATeno rasto sAco maLI jaze to khyAla Avaze ke A sthAna bahu majAnuM che. ahIM vizrAma ka2vA jevuM che. sthAna jANavAmAM haze paNa jo rastAnI khabara nahIM hoya to game teTalI yAtrA karazuM to paNa maMjhila maLaze nahIM. mumukSune mokSamArganuM AvuM mahattva kRpALudeve batAvyuM. paNa e mArga tyAM sudhI zrI Atmasiddhi-zAstra 0 94 1
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvane nahIM maLe jyAM sudhI jIvamAM matArthapaNuM che. ane A matArthI koNa ? dharmanI aMdara jenI mithyA mAnyatA che tenI vAta thAya che, je dharmanuM ArAdhana kare che, jene dharma meLavavo che. A vAta dharmane na mAnanArAnI thatI nathI. A matArtha evuM AvaraNa che ke te jIvane mokSa mATe AtmAno lakSa thavA detuM nathI. have A matArthInA lakSaNo bhagavAne batAvyA che te ApaNe joIe. bAhya tyAga paNa jJAna nahi, te mAne guru satya; athavA nijakuLadharmanA, te gurumAM ja mamatva. (24) jene mAtra bAhyathI tyAga dekhAya che paNa AtmajJAna nathI, ane upalakSaNathI aMtaraMga tyAga nathI, tevA gurune sAcA guru mAne, athavA to potAnA kuLadharmanA game tevA guru hoya to paNa temAM ja mamatva rAkhe. A matArthInuM paheluM lakSaNa. bhagavAna kahe che, "jIva khoTA saMgathI ane asadguruthI, anaMtakALathI rakhaDyo che. matAthI te ke je bhrAMtithI, kalpanAthI, khoTA abhiprAyathI dharmanI ArAdhanA kare che, ane mAne che ke huM karuM chuM te mokSano mArga che. AvI jenI mithyA zraddhA che te matArthI jIvanuM lakSaNa che. dharmamAM na mAnato hoya evA nAstikane to tarata pakaDI paDAya kAraNa ke te to Akho divasa vepAra, vyavahAra, anAcAra, anIti, adharma A ja badhuM Acare che. paNa dharmamAM rahelo matArthI kevI rIte pakaDAya ? ke je vadhAre dhArmika banI daMbha ne poSato hoya, ane ame to e zreNImAM nathI ne ? have ApaNe ApaNane ja oLakhavAno puruSArtha karavAno che ke, mumukSapaNAnA nAma heThaLa ame to matArthI nathI ne ? amArI amane potAne oLakhavAmAM bhUla to nathI thatI ne ? ame to amane mumukSu mAnIe chIe. mATe paramakRpALudeve je matArthInA lakSaNa kahyAM che te jANIe, kAraNa ke te lakSaNo mumukSutA sAthe susaMgata thatA nathI. paheluM lakSaNa matArthInuM e kahyuM che ke bAhyatyAga paNa jJAna nahIM evA gurune satya mAne, eTale ke sAcA mAne. ke je gurue bahArathI vastro badalAvyA che. veza badalAvyo che, mupati bAMdhI hoya, hAthamAM kamaMDaLa ke mALA rAkhyA hoya, kapALamAM tripuMDa tANyA hoya. bAhya tyAga sAmAnya ApaNA jIvanamAM je hoya tenAthI thoDI vizeSatA. veza-parivartana - bAhya tyAga paNa jJAna nahIM. aMtaraMgamAM je jJAna joIe te nathI. gurunuM lakSaNa jJAna che. jene AtmAnuM jJAna che. svarUpamAM jene sthiratA che. je saMsArathI kevaLa udAsIna thaIne nisvarUpamAM sthira thayo che. 'svarUpasthita-icchArahita" AvA saddagurunAM lakSaNa kahyAM che. AvuM eke lakSaNa jenAmAM na hoya ane bAhya tyAgathI khoTAM bhabhakA karI dIdhAM hoya, daMbha, DoLa, ADaMbara A badhuM jenAmAM hoya evo jJAna vinAno guru, ane bAhya tyAga joradAra paNa aMtaraMgamAM tyAga nahIM, evA gurune satya mAne - sAcAM mAne e matArthI jIvanuM lakSaNa. e bAhya tyAgathI muMjhAI jAya. bAhyathI bharamAI jAya, bAhyathI prabhAvamAM AvI jAya, ane AvA gurune sAcAM mAne. bhagavAM kapaDAM hoya ane hAthamAM cipiyA khakhaDAvyA hoya enuM mAhAbhya gaNe ke ahoho ! amAre tyAM saMta padhAryA che. mArga spaSTa che. FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 95 =
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ mumukSa, dharmanA mArge AgaLa vadhyo che to eNe have ughADI AMkhe javAnuM che. AMkha baMdha karI devAthI ApaNo mArga ApaNane maLaze nahIM. jJAna e gurunuM oLakhANa che, lakSaNa che, jJAna e ja guruno mahimA che. bAhya tyAga nahIM. bAhya tyAga sAthe jJAna hoya to utkRSTa, jJAna sAthe tyAga Ave to utkRSTa. enA jevuM to ekeya nahIM. paNa jJAna na hoya ne phakta bAhya tyAga hoya - te paNa pAcho aMtaraMga tyAga nahIM, aMtaraMgamAM koI udAsInatA nahIM, viSaya-kaSAya jarAya nabaLAM paDyAM nathI. vRttio eTalI ja jora mAre che. yaza-pUjA-kAmanA-manAvAnA samAraMbha-satkAra badhuM yathAvat che. evA gurunI aMdara bharamAvuM nahIM. 'athavA nijakuLa dharmanA, te gurumAM ja mamatva." A matArthI jIvanI bIjI nabaLAI. ke kuLadharmanA guru che emAM ja mamatva. emAMthI jIva kyAMya AghopAcho thAya nahIM. upadezachAyA ()mAM kRpALudeve kahyuM che ke, "kuLa-gacchano Agraha mukAvo e ja satsaMganuM mAhAbhya sAMbhaLavAnuM pramANa che. ame satsaMga karIe chIe ane sadagaranAM pravacana sAMbhaLIe chIe to enA mAhAsyanuM pramANa zuM ? tame sat sAMbhaLo cho enuM pramANa zuM ? to kahe kuLa-gacchano Agraha mukAvo te. jo A Agraha mukI zakAto na hoya to samajI levuM ke satsaMganA mAhAtmanuM koI pramANa nathI. ApaNe to kuLa dharmanA, kuLadevatAmAM, kuLagurumAM ne A amArA gacchanA che mATe amArA guru che, amArA matanA che, amArA saMghADAmAM che - A badhI vyavahArika kalpanAo che. evI vyavahArika kalpanAmAM rahIne jo mamatva kare to jJAnI kahe che mamatva e ja baMdha, ane baMdha e ja duHkha. A mamatva, mArApaNuM jIvanamAM Ave ane te paNa jJAnapUrvaka nahIM, matanA AgrahapUrvaka te matArthI che. A mahArAja kema upAya che ? mahA jJAnI che. eTalA mATe nahIM paNa eno veza kevo che ? enA cinha kevA che ? enA upakaraNa kevA che ? ane mArA kuLano che. mArA gacchano che ? saMpradAyanA che to e guru mArA. A matakuLanA Agraha ane mamatva jIvane bahu nukazAna kare che. eTale bhagavAne kahyuM - upadezachAyA - 8mAM - kahyuM ke, "kuLadharma jyAM jyAM jaIe chIe tyAM tyAM ADo Ave che. kuLadharma game tevA dUSaNavALA hoya to paNa pote mAnyA che eTale sAcA lAge che." kuLa dharma duSaNavALA che ema mAne to paNa sAcA lAge ane eno bacAva karyA kare. have dharmanI aMdara bhrAMti nahIM cAlI zake. atyAra sudhI AvuM ja cAlyuM. A kRpALudeve AvIne mumukSane bhrAMtimAMthI UThAvI lIdhA. ke mAnI lIdhelA duSaNayukta tAro kuLadharma hoya to te sAco nathI. aMdhazraddhA hoya. khoTI paraMparA hoya. kriyAkAMDanI jaDatA hoya, na kalpaniya, na icchaniya evA - game te prakAranAM AcAra paLAtAM hoya, bhagavAnanA zAzvata mArgathI viparita AcAra thatA hoya to ye e mAro che. enI mamatA, eno moha, enI uttejanA, enI preraNA enI anumodanA - A badhAM pApa baMdhanA kAraNo che. jIvone mArga to maLaze nahIM. paNa aneka jIvone bhramita thavAnI anumodanA sivAya ApaNAthI kaMI nahIM thAya. dUSaNavALo dharma, kuLadharmano che mATe mAro che e cAlI na zake. vitarAganA dharmamAM parigraha na hoya. paMca mahAvratanA dhAraka hoya te vitarAganA dharmanA guru hoya. kaMcana kAminIno tyAga nathI, je paisA rAkhe, parigraha rAkhe, AvA badhA dUSaNa jenAmAM hoya, jenA jIvanamAM adattAdAna jevI koI cIja nathI, game te prakArano vyavahAra jene RE zrI Atmasiddhi-zAstra 96 SiE
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnya che evA guru phakta potAnA che mATe enI anumodanA karavAnI che to enA jevI jagatamAM bIjI koI bhrAMti nathI, ane bhrAMti jevuM jagatamAM koI pApa nathI. ApaNe dUSaNa mAnatA hoIe chatAM e dUSaNane nibhAvavA ane eno bacAva karavo. bhagavAna kahe che have bahAra Avo. dharmanA nAme AtmA sAthe ghaNI chetarapIMDI ApaNe karI che. zuddha dharmane huM pAmyo nathI. prabhu ! huM kyAre zuddha dharmane pAmIza ? ane zuddha dharmane pAmyA vinA A jIvane muktinuM kAraNa kevI rIte upasthita thAya ? eTale ahiM kahe che, "abhiniveza jevuM ekeya pAkhaMDa nathI." vacanAmRta AMka-21mAM - bodha vacanamAM bhagavAne lakhyuM che, 'abhiniveza' - mamatvanA AdhAra upara rahelI mAnyatA te abhiniveza. enA jevuM ekeya pAkhaMDa nathI. matArthInuM paheluM lakSaNa guru oLakhavAmAM bhUla. je jinadeha pramANane, samavasaraNAdi siddhi; varNana samaje jinanuM, rokI rahe nija buddhi. (25) je jinanA dehAdinuM varNana che tene jinanuM varNana samaje che, ane mAtra potAnA kuLadharmanA deva che mATe mArApaNAnA kalpita rAge samavasaraNAdi mAhAbhya kahyA kare che, ane temAM potAnI buddhi rokI rahe che; eTale paramArtha hetu svarUpa evuM jinanuM je aMtaraMga svarUpe jANavA yogya che te jANato nathI, tathA te jANavAnuM prayatna karatA nathI, ane mAtra samavasaraNAdimAM ja jinanuM svarUpa kahIne matArthamAM rahe che. A matArthInuM bIjuM lakSaNa. A matArthI che te dharmano, mokSamArganI ArAdhaka che paNa tenI buddhi rokAI jAya che. matanA AdhAra upara tenI ArAdhanA che. tenI buddhi kyAM rokAI jAya che ? to kahe jinezvarano deha kevo che ? tenI kAyA kevaDI che ? enuM saMghayaNa kevuM che ? enI samavasaraNanI siddhi kevI che ? emAM camatkAra zuM che ? bhagavAna jyAM jAya tyAM suvarNanI vRSTi thAya, bhagavAna AkAra le nahIM, le to koI dekhe nahIM. bhagavAna cAle to kamaLadaLanI sthApanA thAya - AvA camatkAranA mahattvanI aMdara ja jenI buddhi rokAI gaI che. ane jeNe Izvaratva ane paramAtmAnuM mahattva AvI bAhya vibhUti, vaibhava ane camatkArathI ja mAnyuM che. eTale ja mAro deva mahAna che, mAro Izvara mahAna che AvI jenI kalpanA che ane emAM ja rokAyelo rahe che. jenI sAthe vAta kare tenI sAthe bhagavAnanI vANInI vAta kare, bhagavAnane zuM hoya ane zuM na hoya enI vAta kare. je jina deha pramANane, samavasaraNAdi siddhi.' kAM to samavasaraNanuM varNana karyA kare. e kevuM che ? keTalA jojana che ? eno mahimA gAyA kare. mahimA to AtmAno gAvAno che. ene ja jinezvaranuM varNana samaje che. jinanuM varNana emanA svarUpathI nahIM paNa bAhya vibhUti ane bAhya aizvaryathI samaje che. kapALadeve lakhyuM che ke jinezvara bhagavaMta jAya tyAM sonaiyAnI vRSTi thAya ane na paNa thAya - paNa na thAya eTale e khoTA ema nahIM. kyAreka kyAreka AvI bhrAMti paNa Ave. saubhAgabhAIe kRpALudevane eka pustaka mokalyuM. jemAM lakhanAre potAnA gurunA keTakeTalA FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 97 =
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ camatkAronuM varNana karyuM hatuM. kRpALudeve eka lITImAM javAba lakhI nAkhyo ke camatkAra batAvIne yoga siddha karavo e yogInuM lakSaNa nathI." yogane siddha karavo to AtmAno je prabhAva che tenAthI. eTale kRpALudeve eka sarasa majAnuM dRSTAMta lakhyuM che. dakSiNamAM digambara saMpradAyamAM samaMtabhadra nAmanA eka mahAna AcArya thaI gayA ane A AcArye "devAgam stotra" nAmanuM eka jabarajasta stotra lakhyuM ane stotranI pahelI ja gAthAnI aMdara suMdara rIte e stotranuM upodghAta eTale ke udghATana karyuM, ane kahe che ke, "he vitarAga deva ! huM samavasaraNamAM birAjamAna jinezvara ! hai jinendra ! tuM samavasarA Adi siddhi bhogave che mATe tuM amAre mana mahAna ema nathI. A devatAo Ave che, cAmara vijhAya che, A svargamAMthI pArijAtanA puSponI dhArA thAya che mATe nuM mahAna ema nathI. teTalAthI tAruM mahattva nathI. tuM saddeva cho enuM vAstavika mahattva A badhAnI vacce hovA chatAM tArAmAM rahelI vitarAgatA che.' ame to tArI vitarAgatAne bhajIe chIe. tArA bAhya vaibhavane nahIM. sonAmahora vase to ye zuM ? ane na varase to ye zuM ? amAre enI sAthe kaMI saMbaMdha nathI. ame to tArI vitarAgatAne namaskAra karIe chIe. tArI vitarAgatAnI ArAdhanA karIe chIe. tArI vitarAgatAnI ame upAsanA karIe chIe. amAre paNa vitarAga thavuM che. amArI evI kalpanA nathI ke ame cAlIe tyAM sonAnA kamaLa thAya ke bhikSA mATe jaIe to sonAmahora va2se. evuM Ayojana to cakravartI karI zake. ane devalokanA devone Indra paNa AvI mAyAvI racanA karI zake che. amane evI mAyAvI racanAmAM koI rasa nathI. e to badhI pudgalanI racanA che. AtmAnA adbhuta sAmarthyane lIdhe A racanA to ApoApa goThavAI jAya che. emAM kaMI prayAsa karavo paDato nathI. ane kAMI tArI sadaiva tarIke sthApanA karI che te tAruM samavasaraNanuM mApa laIne nathI karI. tArA ratnajaDita siMhAsana ke suvarNanA gaDha joIne nathI karI. he jinezvara deva ! he vitarAga ! ame to tArI pUrNa vitarAgatA joIne tane sadeva tarIke sthApyA che. eka paramANu mAtranI maLe na sparzatA.' huM samavasarAmAM birAjamAna che tyAre panna jagatanuM eka paramANuM tane sparza karI zakatuM nathI. AvI tArI aMtaraMga vItarAgatA ! hai sarvajJa paramAtmA ! AvA sRSTinA mahad prabhAva jogamAM - jagatanI vibhUti ane aizvaryano dhAraka hovA chatAM tuM asaMga che ane nirlepa che. AvuM tAruM adbhuta svarUpa e ja tAruM sadbhavapaNuM che. ane ene ja amArI vaMdanA che. mATe je jIva matArthI che teNe bhagavAnanA bAhya varNana, bAhya vibhUti, bAhya camatkAra ane bAhya prabhAva jogathI prabhAvita thaIne enA guNagAna gAvAmAM potAnI buddhine rokI rAkhI che. ene bhagavAnanI aMtaraMgadazAnuM oLakhANa thatuM nathI. bhagavAnanI nigraMthatA, enI aMdara rahelI dazA - e dazAnuM jo oLakhANa na thAya to devanuM oLakhANa zuM kAmanuM ? bAhya oLakhANamAM to ApaNe muzkelImAM mukAI jAzuM, AvI samasyA sarjAI hatI. - devalokamAM carcA cAlI ke A jagatamAM AvA samyak zraddhAvAna zrAvako hoI zake kharA ? je paramAtmAnI vitarAgatAne oLakhe che, enI aMtaraMga dazAne oLakhe che ane emAM ja enI zraddhA che. - zrI AtmasiddhizAstra - 98
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ jenI zraddhA bAhya ADaMbarathI ke samavasaraNathI nathI. devalokamAM kahyuM ke, "hA. bhagavAna mahAvIra vicare che enA zAsanamAM evA zrAvakone evI zrAvikAo che. ane emAMthI eka sulasA zrAvikA che." have aMbara nAmanA devane parIkSA karavAnuM mana thayuM. aMbara kahe ke, "bane nahIM. mANasa mAtra lobhIyo che. ene camatkAra ke riddhi-siddhi batAvazo eTale e tarata ja namaskAra karavAno che. aMbare jAtajAtanA 35 lIdhA. IndramAyA nagarI sarjI. aneka prakAranAM camatkArika rUpa dhAraNa karyo. sulatA ene namaskAra karatI nathI. sulasAne aMtaraMgadazAnuM darzana che. e kahe che, "mArA bhagavAna A nahIM." chelle aMbare potAnI tamAma zaktithI samavasaraNanI racanA karI, ane besI gayo. sulasA kahe che, "sarvaza to eka ja hoya, be na hoya." sAkSAt bhagavAna thayo. paNa sulatAnuM aMtaHkaraNa bhagavAnanI dazAne oLakhe che. enA aMtarthakSa oLakhe che. loko kahe che, cAlo ame dezanA sAMbhaLavA jaIe chIe. tulasI nA pADe che. "A samavasaraNa che, badhA ja lakSaNa che, devatAo AvyA che, cAmara vIMjhAya che, traNa gaDhanI racanA che, azoka vRkSa che, siMhAsana che, pAdapIThanI racanA che." sulasA kahe che, "sarvajJa to eka mahAvIra ja. enA sivAya bIjA hoI zake nahIM." jaina darzanamAM AvA keTalAya udAharaNa che. eka zrAvikAnI samyakdarzananI zuddhatA keTalI che ! kyAMya bharamAya nahIM. prabhAva jogathI cakAcauMdha thAya nahIM. paNa A jIva to lokasaMjJAe cAle che. mANasa bahu bheguM thAya tyAM javAnuM kAma che ke jyAM tyAga-vairAgya ne AtmAnI vAta cAle tyAM javAnuM hoya ? jJAnIne ane devane oLakhavAnA. A icchA vinAnA deva, graMthi vinAnA guru, paMcamahAvratanA dhAraka, aparigrahI gura, kaMcana-kAminInA tyAgI evA gura. jaina darzana, sAcA muktinA mArge jAvuM haze to sAcA deva-gura ane dharmanA tattvane oLakhavuM paDaze. enI oLakhANa nahIM hoya, ane bAhya prabhAvamAM kheMcAI jazuM to emAM jIvanuM kalyANa nathI. jIvane muktino mArga nahIM maLe. vitarAga kathIta dharmanI prarUpaNA nahIM thAya. varNana samaje jinanuM. Ane matArthIne) guranuM oLakhANa kevuM ? to kahe bAhyatyAga. devanuM oLakhANa kevuM ? to kahe camatkAra ane vibhUti. A bIjuM lakSaNa. AmAM enI buddhine rokIne beTho che. bhagavAna matArthInuM oLakhANa Ape che ke ApaNe jANe-ajANye bhUla karatA nathI ne ? jo AvA doSa hoya to ApaNe aMrtadaSTi karIne doSanuM nivAraNa karavuM che. paranA doSa nathI jovAnA. potAnA jovAnA. bhagavAna kahe che ke tuM je mokSamArga mAnIne beTho che emAM tuM matArthInI kakSAmAM Ave che ? ke mumukSanI kakSAmAM Ave che ? bhagavAne zAstra lakhyuM muktinA mArganuM. Atmasiddhi zAstra - mokSa mArga batAvavA lakhyuM. paNa emAM pahelAM dasa gAthAmAM matArthInA lakSaNa kahyAM. kAraNa ke te lakSaNa ApaNAmAM nathI ne ? te jovAnuM che. adbhuta kRpA jJAnI puruSonI che. saMtonI kRpA ane karuNA. amApa hoya che. ApaNI bhUmikAne zuddha karavAnI khevanA e saMto kare che ke AnI bhUmikA zuddha che ? A bIja vAvIe e uge che ? ugI zake evI saMbhAvanA che ? kSetra vizuddhi vinA puSparAvarta megha varase to paNa kAmano zuM? pratyakSa saddaguru yogamAM, varte dRSTi vimukha; asadgurune daDha kare, nija mAnArthe mukhya. (26) - zrI Atmasiddhi-zAstra - 99 E
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyakSa sadguruno kyAreka yoga maLe to durAgrahAdichedaka tenI vANI sAMbhaLIne tenAthI avaLI rIte cAle, arthAt te hitAkArI vANIne grahaNa kare nahIM, ane pote kharekharo dRDha mumukSu che evu mAna mukhyapaNe meLavavAne arthe asadguru samIpe jaIne pote tenA pratye potAnuM vizeSa dRDhapaNuM jaNAve. A matArthI jIva pratyakSa sadguruno yoga kyAreka thAya to avaLo cAle. 'varte dRSTi vimukha.' enAthI UMdho cAle. enAthI dUra bhAge. ene e guru anukULa na paDe. kAraNa ke ene jJAnInI dRSTie cAlavuM nathI. lokanI dRSTie cAlavuM che ke loka kyAM jAya che ? meLo kyAM bhego thAya che ? ToLuM kyAM jAya che ? Majority kyAM che ? jema Democracy is a science of majority and majority consists fools. mUrkhAonI paNa bahumatI hoI zake che. emAM jJAnI eka ja hoya. eTale sAmAnya janasamudAya che e ToLAno abhivAdaka che. eTale ahIMyA kahe che ke pratyakSa sadguruno yoga maLyo hoya to paNa varte dRSTi vimukha.' jIva jJAnI puruSathI pITha pheravI le. jIva lokadRSTi jyAM sudhI vame nahIM ane emAMthI enI aMtavRtti na chUTe tyAM sudhI jJAnInI dRSTinuM vAstavika mAhAtmya lakSagata na thaI zake emAM koI zaMkA nathI.' kRpALudeve AMka-723mAM kahyuM che, jJAnInI dRSTithI vimukha thavAthI kalyANano mArga nahIM maLe.' jJAnInI dRSTi aMtargata thAya to ja jJAnIno lakSa pakaDAya. lokadRSTine choDI de. kRpALudeva to karuNAsabhara vAkyo lakhe che. emaNe to ApaNA upara khUba upakAra karyo che. kahe che jJAnInI dRSTine pakaDI le. dharmamAM laukika moTAI, mAna, mahattvanI icchA e to vAstavika dharmano droha che.' upadezanoMdhamAM bhagavAne jaNAvyuM che. zuM karyuM che ? asadgurune dRDha kare nija mAnArthe mukhya.' asadgurune dRDha karavAnuM kAraNa zuM ? to ke jIvanuM mAna tyAM jaLavAya che. ApaNuM nAma, ApaNuM pada, ApaNI pratiSThA, baoNrDa u52 nAma ApaNuM lakhAya che, patrikAmAM sahI ApaNI thAya che. jIvananA aMta sudhInI badhI vyavasthA matArthI jIva karI le che. kAraNa ke ene chelle sudhI mithyAtva rAkhavuM che. ene to saMsAramAM bhavobhava AvuM ja badhuM joIe che. ene to pramukha thavuM che, maMtrI thavuM che, saciva thavuM che. abhilASA to nijamAnanI vadhAre che ane nijamAnamAM to basa AvuM ja cAlyA kare. jIvane khabara nathI ke manuSyamAM sarvazreSTha mAna konuM ? cakravartInuM. enAthI bIjI zreSTha paryAya manuSyagatimAM nathI. mANasa tarIke utkRSTamAM utkRSTa pada cakravartInuM che. eno vaibhava IMdrane jhAMkho pADe evo hoya che. e cakravartI vimAnamAM pravAsa kare che ane citrakUTa parvata para Ave che. citrakUTa parvata 52 Aja sudhI thayelA badhA cakravartIonA nAma lakhelA hoya che. eTale vimAna UbhuM rAkhI e parvata para potAnuM nAma lakhAvAno cakravartIe Adeza Apyo. eTale zilpI tyAM jaIne pAcho Avyo ke, bhagavAna ! pUrve eTalA badhA cakravartI thayA che ke tamAruM nAma lakhavAnI kyAMya jagyA nathI.' cakravartI pote parvata pAse jAya che. to bIjA cakravartI AgaLanA koI cakravartInuM nAma bhUMsIne potAnuM lakhato hato. A cakravartIne jJAna thayuM ke AvA to anaMta cakravartI thaI gayA. A koInuM nAma bhuMse che to kAle mAruM nAma paNa bhuMsAI jaze. AvI saMsAranI avasthA che. 'asadgurune dRDha kare.' evuM A matArthI jIvanA lakSaNamAM kahyuM che. cAre bAju ThaMbhI, DhoMgI, ADaMbarayukta evA lokone moTA kare, enI vAhavAha kare, enA satkAra 1 zrI Atmasiddhi-zAstra 100 11]
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAraMbha kare, emAM dharmanI prabhAvanA nathI. potAnA mAnanI khevanA che. A matArthI. jIva jyAre mAna kaSAyamAM Ave che tyAre keTalI badhI adhama kakSAmAM e utarI jAya che. devAdi gati bhaMgamAM, je samaje zrutajJAna; mAne nija mata vezano, Agraha mukti nidAna. (27) deva-nArakAdi gatinA "bhAMgA" AdinA svarUpa koIka vizeSa paramArthahetuthI kahyAM che, te hetune jANyo nathI, ane te bhaMgajALane zrutajJAna je samaje che, tathA potAnA matano, veSano Agraha rAkhavAmAM ja muktino hetu mAne che. bhagavAna addabhuta karuNA karIne ApaNane matArthInuM oLakhANa Ape che. jIva kyAMya bhUla na kare. mokSamArganI ArAdhanA ochI thAya to jIvane vAMdho nathI paNa khoTI thAya - emAM bhUla thAya to jIvane bahu nukazAna karaze. manuSyagatimAM bhUla na thAya. samyakatvanI prApti bhale moDI thAya. kRpALudeva kahe che ke, je vastu prApta karavI che te prApta thavAmAM thoDo vilaMba thAya to vilaMba sahana karajo paNa bhrAMtinuM grahaNa karazo nahIM. mArga maLavAmAM thoDIvAra lAge. A bhavamAM kadAca pheMsalo na Ave, kaMI vAMdho nahIM. utAvaLa nahIM karatAM. anaMtakALa Amane Ama vyatita thayo che. paNa jo saMjJI paMcendriyanA manuSya paryAyamAM eka bhUla karI, ke khoTo saMskAra paDyo to bhavAMtaramAM anaMtabhAva sudhI sAcuM najare AvavA nahIM de. satunI samIpa A jIva jaI nahIM zake. eTale bhagavAne patrAMka 692mAM kahyuM che, "durlabha evo manuSya deha pUrve anaMtavAra prApta thayo, paNa jIvanuM kalyANa thayuM nahIM. paNa e ja manuSyadehanI sArthakatA che - kRtArthatA che ke je manuSyadehe A jIve jJAnI puruSane oLakhyA tathA te mahAbhAgyano Azraya karyo. ane enA Azraye A deha chUTe e ja janma sArthaka che." bhale samakita na thAya, karmo thoDAM bAkI rahe, paribhramaNa thoDuM bAkI rahe, paNa prabhu ! tArA Azraye A deha chUTe. satunA Azraye. satpuruSanA Azraye. jJAnIpuruSanA Azraye. matArtha nahIM. mAnArtha nahIM. kevaLa satyArtha. A manuSya janmamAM sane oLakhavAnI dRSTi ane matanA mamatvamAMthI mukti - eTaluM to thaI zake ke nahIM ? ochAmAM ochuM ApaNe eTaluM lakSa to rAkhIe ke, "he prabhu ! anAdikALanA kusaMskArone lIdhe mAruM je paribhramaNa cAlu che, anaMta duHkhano huM bhoktA chuM. to eTaluM to huM A bhavamAM karuM ke mArA jIvanamAMthI A matane huM dUra karIne jAuM ane 'satu'nI bhakti ane 'satu'nuM oLakhANa laIne jAuM.' eTale ja kapALadeve kahyuM ke Avo manuSyadeha maLyo che to A anaMtanA janma-maraNanA cakkaramAMthI eka AMTo to ocho kara. 'to ye are ! bhavacakrano AMTo nahi eke TaLyo." eka AMTo ocho thAya eTaluM to kara. to zuM karavuM ? to kahe - dharmanA nAme AvI mithyA kalpanAo che, mithyA bhrAMtio che. emAMthI tArI jAtane mukta kara. jIva zuM mAne che ? "devAdi gati bhaMgamAM je samaje zrutajJAna." A zrutajJAna kayuM ? to ke narakagati, devagati, tiryaMca gati, manuSyagati enA keTalA daMDaka, enI keTalI yoni ? enI aMdara zuM FE zrI Atmasiddhi-zAstra 101 E=
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya? e narakagatinuM mApa zuM ? devagatinuM mApa zuM ? emAM vimAna keTalAM ? jIva kayAM jAya ? narakagatimAM garamI keTalI hoya ? 'devAdi gati bhaMgamAM je samaje zrutajJAna." eka jaNa merU parvatanI buha carcA karato hato. kRpALudeve kahyuM, "tAre merU parvatano contract levo che ?' 'e kevaDo hoya ? keTalA jojanano hoya ? keTaluM pANI Ave ?' tAre A badhAnuM zuM kAma che ? tAre AtmAnuM kalyANa karavuM che ke nahIM? koIe pUchyuM, "prabhu ! vaijJAniko kahe che ke pRthvI daDA jevI goLa che ane zAstramAM Ave che ke pRthvI thALI jevI goLa che. AmAM sAcuM zuM ?" kRpALudeve kahyuM, 'tane kevI game ? daDA jevI hoya to game ke thALI jevI hoya to game ?? to kahe, "amane zuM khabara ? ame to ajJAnI chIe.' 'to tane ajJAnI evA vaijJAnikomAM vizvAsa che ke sarvajJanA vacanamAM vizvAsa che ?" tIrthaMkarapadamAM pahelAM zraddhA che ? to pRthvI kevI che e vAta bAju para mukI de, ane tIrthakare batAvelA mArge cAlyo jA to pRthvI daDA jevI haze ke thALI jevI haze tane mokSamArge jatAM ADI nahIM Ave. tArA AtmAnI muktinA mArgamAM, enI sAdhanAmAM, enI ArAdhanAmAM pRthvI tane ADI nahIM Ave. eTaluM kahuM chuM. binaprayojanabhUta vAta. ane AvuM jANe tene matArthI jIva jJAnI ne vidvAna mAne. are ! narakanI vAta kare to ATha divasa sudhI narakanI ja vAta karyA kare. paNa bhAI ! amAre tyAM nathI jAvuM. je gAma jAvuM na hoya enI dizA pUchavAnI jarUra kharI ? nA re nA ! eka mumukSa hatA. te ekendriya jIva vize bahu puchapucha karatA hatA. kRpALudeve kahyuM, "kema ekendriyamAM jAvuM che ?" A paMcendriya manuSyapaNuM maLyuM che to paramagatinI ArAdhanA karavAnI che ke ekendriyanI ciMtA karavAnI che ? jJAnI puraSa lakSa karAve che. A matArthI jIva aTavAI jAya che. te devagati ane narakagati AdinA varNanane zrutajJAna samajIne beTho che. zrutajJAna to e che ke AtmAnA guNo, AtmAnuM svarUpa, AtmA paribhramaNathI kema mukta thAya e badhuM jemAM kahyuM che. "baMdha ane mokSanI yathArtha vyavasthA je darzanane vize kahI che te darzana muktinuM kAraNa che. ane te kahevAne yogya jo koI hoya to te tIrthakara che ema ame mAnIe chIe, ane A kALe, A kSetre, e tIrthakarano Azaya jo koI kahI zake ema hoya to te ame kahIzuM ema amAruM daDhapaNe mAnavuM che." bhAI ! A baMdha ane mokSanuM zAstra ApaNane hitakArI che. gatinuM zAstra ApaNane hitakArI nathI. kaI kaI gatimAM AyuSya keTaluM ? palyopama keTaluM ? sAgaropama keTaluM ? koDAkoDI keTalAM ? eno mokSa kyAre thAya ? AvI nirarthaka carcAmAM tAruM AyuSya vahyuM jAya che. RSabhadeva mahArAjAnI jema jo AyuSya 85 lAkha pUrva varSanuM hoya ne to AvI carcA karIe to barAbara. paNa AyuSya 60-70 varSanuM che tyAM AvI AtmAne hitakArI nathI evI nirarthaka carcA zA mATe karavI ? jyAM kALa aniyata che, AyuSya alpa che, karmanI bahulatA che, puruSArthanI maMdatA che ane kSayopazamanuM to ThekANuM ja nathI, vinaya nathI, viveka nathI. e samaye mahattAnI ane muddAnI vAta pakaDa. A cAre gatinI bhAMjagaDa choDa. tAre javuM che rakhaDavA cAre gatimAM ? 'devAdi gati bhaMgamAM je samaje zrutajJAna." zrutajJAna kone kahevAya ? bhagavAna kahe che, "zAMtarasanuM jemAM mukhyapaNuM che, zAMtarasanA hetue jeno samasta upadeza che. sarva zAMtirasa garbhita jemAM varNavyA che. - zrI Atmasiddhi-zAstra - 102 EF
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ evA zAstrano paricaya te sazrutano paricaya che. jemAM AtmA gAyo che. jemAM A AtmAnA nisvarUpanI mahattA gAI che. e zrutano tuM AdhAra laI le. bhAI ! A gatinA zrata che te to paribhramaNanA zAstra che. A jIva cauda rAjalokamAM jyAM jyAM paribhramaNa kare che enuM varNana che. eTale kRpALudeve kahyuM, "pRthvI AdikanuM jemAM varNana che evAM zAstro vAMcavAnI badale, jemAM AtmA ane enI guNasaMpadAnuM varNana vadhAre che evA AtmAdi astitvanuM jemAM nirUpaNa che evAM zAstrono tuM abhyAsa kara." ene satkRta kahevAya che. paNa "mAne nija mata vezano Agraha mukti nidAna." A bIjuM lakSaNa. pahelAno mata, potAno veza, enAthI ja mukti thAya evo Agraha. 'Agraha mukti nidAna." mAro mata ane meM ja mAnelo veza. hAthamAM kaMmaDala che ke pAtra che, daMDa che ke rajoharaNa che, zvetAbaMra che ke digaMbara che, nilAMbara che ke pItAMbara che - AnA upara mokSa thAze ke nahIM e nirNaya kare che. bAhya liMga, cinha, veza, mupatti, mALA - enA AdhAra upara jIvanA mokSano nirNaya thAya ? A padArthanI eTalI tAkAta hoya ? A sAdhano AtmA karatAM sarvoparI hoya ? e sauthI utkRSTa hoI zake ? mokSa e to aMtaranI dazA che. "dazA te dazA che. vAta te vAta che." kRpALudeve kahyuM che, "Ama lakhyuM hoya to mokSa thAya ane Ama na lakhyuM hoya mokSa na thAya ane baMne lakhyuM hoya to? to paNa jIvanI potAnI yathA yogyatA na hoya, jIva pote jyAM sudhI kaSAyathI rahita na thAya, rAga-dveSa jyAM sudhI enAmAM hoya, enI pariNatIthI mukta na thAya tyAM sudhI mokSa saMbhave nahIM. mokSa mALAthI nathI, mokSa cinDathI nathI, mokSa liMgathI nathI, mokSa vezathI nathI, varNathI nathI. mokSa jIvanI zuddhatAthI che. viSaya-kaSAyanI malinatAthI A jIva jeTalo zuddha thAya, enA potAnA jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya ane aMtarAya karmanA AvaraNo jeTalAM dUra thAya, eTalo A jIva mokSanI samIpa che. nija mata ane nija veza e to deza, kALa ane gacchanI samAcArI che. e badhAM ja potAne sthAne yogya che. kAraNa ke uttama nimitta vinA uttama bhAva paNa pradarzita thatA nathI. paNa enA kAraNe e bhAva nA je sAdhano che ene sAdhya na mAnI levA. sAdhano utkRSTa che. sinemAnA thIyeTaramAM beThA hoya ane upAzrayamAM beThA hoya pharaka paDe ke nahIM ? T. V. jotAM hoya ane jinezvaranI pratimAnA darzana karatAM hoya - phera paDe ke nahIM ? paDe ja. jIvanA bhAvanI utkRSTatAnA AvA utkRSTa nimitto che. uttamottama sAdhano che. je sarvajJa bhagavAnoe ane jJAnI puruSoe kahyAM che. paNa e sAdhanomAM deza-kALa anusAra bheda hoya. kRpALudeve kahyuM, 'liMga ane bhedo je vratanAM re, dravya deza kALAdi bheda. mULa mAraga.." pArzvanAtha bhagavAnanA sAdhuo sacelaka hatA. mahAvIranAM sAdhuo sacelaka ane acelaka baMne hatA. to bhAI ! acekathI ja mokSa evo Agraha tane koNe pakaDAvyo ? A DahApaNa kyAMthI AvyuM ? pArzvanAthanA sAdhu to raMgaberaMgI vastro paheratAM hatAM. yugaliyAnA samayanI aMdara AkhI vyavasthA judI ja hatI. pAtrabhede, dezabhede ane kALabheda, dharmanI sAdhanAnuM ja svarUpa che enA mahAna AcAryo gItArtha jJAnIo - enA bAMdhA bAMdhe che. teo enA adhikArI che. arihaMtapada, siddhapada pachI AcAryapadanI E| zrI Atmasiddhi-zAstra - 103 GiE
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthApanA karI che. A AcAryoe kAma anusAra mumukSuone mokSa mArga batAvavA mATe te samayane anusAra bheda pADyA hoya. paNa A badhA ja sAdhana che, badhA ja nimitta che. paNa A sAdhana che, vratanA bheda che, liMga che, cinha che, emAM doSa nathI. paNa e sAdhanano dUrAgraha thAya e doSa che. e sAdhananuM mamatvapaNuM, emAM thayelI ekAMta mAnyatA e jo daDha thAya ane mArAmAMthI mumukSutA cAlI jAya ane matArthIpaNuM dRDha thAya to e sAdhana mArA mATe jhera jevAM che. to A nimittanuM mahattva kyAM sudhI ? devAnuM mahattva kyAM sudhI ? jo e mArA rogane dUra kare to ja. rogane nirmULa na kare evuM auSadha mAre zuM kAmanuM ? DAyAbITIzanA dardIne sAkaranI mIThAza zuM kAmanI ? sAkaramAM doSa nathI. paNa e sAkarathI jo zarIramAM vikAra utpanna thAya, ene e ApattinuM ke maraNanuM kAraNa bane to e sAkara paNa jhera samAna che. ema AvA sAdhanano Agraha e mokSanA nahIM matArthanA kAraNa bane che. "mAne nija mata vezano Agraha mUkti nidAna. kapALadeve lakhyuM che, "jIva matabheda Adi kAraNone laIne rokAI jaI AgaLa vadhI zakato nathI." sAdhana to sarasa maLyAM, nimitta sarasa maLyAM, paNa matArtha ane matabhedanuM kAraNa thayAM - ane matabhedanuM kAraNa thayAM kAraNa ke guru asagara hatA. eNe ja badhuM daDha karAvyuM. ke A sAdhanathI ja mokSa thAya. bIjI rIte nahIM. A nakAranI bhAvanAmAM cAlyA gayA. niSedhAtmaka dRSTikoNa dRDha karAvI dIdho. ane ene A sAcuM che enI mahattA vadhAre che paNa e dharma pAmavAnuM mAhAbhya nathI. amAro dharma sAco. amArA AcAramAM ghaNI ja utkRSTatA. bIjAnA AcAra zithila che. AvI ja vAta ane AvA ja AgrahamAM jIva rokAI gayo. mArA dharmanA AvA upakaraNo utkRSTa hovA chatAM enA anuyAyIomAM matArtha daDha thAto hoya ane mumukSutAno nAza thato hoya, mArI AtmaguNa saMpadAno nAza thato hoya to e utkRSTa upakaraNo mane upakArI thAya ke apakArI thAya ? A utkRSTa sAdhana mArA hitanuM kAraNa na thayAM. kAraNa ke mArAmAM dRSTivAda ApI dIdho. ane jJAnI puruSa kahe che, "kAma-rAgane samApta karavo saraLa che paNa dRSTirAgane mAravo mahA kaThina che.' kAma-rAga nirmULa karI zakAya. paNa A dRSTirAga bhayAnaka che. potAnA matano, vezano, saMpradAyano, gacchano, zAstrano - A dRSTirAga ane enI aMdara beThelo je durAgraha che - je paDado che. ke Aja sAcuM che" - A pakaDa AtmAno guNa nathI. e durAgraha jIvane mArI nAkhe che. eTale enuM pariNAma e Ave ke e bIjAnuM utkRSTapaNuM sahana karI zake nahIM. bIjAnA doSa ja joyA kare. koI jIvamAM bhadrikatA hoya to paNa ene khoTo Therave kAraNa ke e jIva potAnA matArthInA) mArge cAlato nathI. sAmAyika Ama ja karAya, Ama ja besAya, Ama ja uThAya. A kriyA ja joyA kare. jIvane kriyA sAthe saMbaMdha che ke bhAva sAthe saMbaMdha che ? A sAdhana jo utkRSTa hovA chatAM matArthIpaNuM jo daDha karatAM hoya to mane upakArI nathI. "zrI jine sahastrAgame kriyAo kahI che. A badhA AcAranA bAMdhA bIjA jJAnI sivAya koI ajJAnIe nathI ApyA. kAraNa ke ApaNI AkhI vAtanuM kendra jJAnI puruSa che. ane loko dharmamAM cAlanArA che tenI ja A vAta che. ApaNane je matArtha prApta thayo te dharmamAMthI ja FE zrI Atmasiddhi-zAstra ... 104 =
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ thayo. kAraNa ke ApaNe asadgurunI upAsanAnA ravADe caDI gayA. matamatAMtaramAM paDI gayA. dharmanA svarUpane bhUlI gayA. vitarAga bhUlAyo, ane vitarAganI bAhya vibhUtinA aizvaryo, camatkAro e yAda rahI gayuM. dorA, dhAgA, maMtra, taMtra, AmAM ApaNe paDI gayA. mahArAja sAhebane paNa paisA daI Ave, parigrahamAM pADe. A kahevAtA dharmanA dhArako ane tArako, dharmanA dhuraMdharo evA zrAvako - A badhI bhrAMtimAMthI nIkaLavuM paDaze. mumukSu samudAye A badhAmAMthI potAnI jAtane kADhI levI paDaze. kAraNa ke ene AtmArthI banavAnuM che. lahavuM svarUpa na vRttinuM, grahyuM vrata abhimAna; grahe nahIM paramArthane, levA laukika mAna. (28) vRttinuM svarUpa zuM ? te paNa te jANato nathI ane huM vratadhArI chuM.' evuM abhimAna dhAraNa karyuM che. kavacit paramArthanA upadezano yogya bane topaNa lokomAM potAnuM mAna ane pUjAsatkArAdi jatAM raheze athavA te mAnAdi pachI prApta nahIM thAya ema jANIne te 52mArtha grahaNa kare nahIM. A matArthI jIva vRttinA svarUpane jANato nathI, vratanuM abhimAna laIne beTho che, 52mArtha grahaNa karato nathI. kAraNa levA laukika mAna'. ene laukika mAna joIe che. jIva jo eka sAduM ke sAcuM vrata kare to emAM managupti Ave. koIne kahevAya nahIM. mArI aMtaraMganI game teTalI sAdhanA hoya ene mArAthI bahAra prakAzita na karAya ane sAdhanAnuM eka rahasya che, ke jeTalI jeTalI sAdhanA ApaNe karatA hoIe, emAM ApaNane jeTalI upalabdhi thAya, eno jeTalo lAbha thAya, ane AtmatattvanI jeTalI jeTalI anubhUti thAya, , e jeTalI prakAzita karavAmAM Ave eTaluM enuM baLa tuTI jAya. jeTaluM enuM bAhya mahattva batAvavAmAM Ave eTaluM enuM baLa tuTI jAya. enuM teja vilaya thAya. e baLa aMdara hoya ane pUrNatAne pAme tyAre ja AtmasvarUpa prakAze. eTale bAramA guNasthAnaka sudhI sAdhaka A ja prakAre sAdhaka rahe che. mATe teramA guNasthAnake enuM pUrNa prakAzita tattva udita thAya che. enuM Atmatattva, enuM caitanya pUrNa prakAzita thAya che. tyAM sudhImAM kramazaH jeTalI labdhi, upalabdhi, jeTalI zakti, jeTaluM sAmarthya, jeTalI sthiratA, jeTalo dharmano prabhAva, koI evA bodhe, koI evI sAdhanAe, koI evA anuSThAna ApaNA jIvananI aMdara Ave ane ApaNane lAge ke, sthiratA sArI rahe che. zAMti anubhavAya che. samAdhi thAya che, dhyAnamAM vikalpanuM pramANa ghaTe che - vagere je kaMI anubhUti thAya te potAnI jAtamAM zamAvI devAnuM. siddhine zamAvI detAM zIkhavAnuM che. je samajyA te ja zamAyA. adhurA che te chalakAyA. jIva eka divasa sAmAyika kare to bIje divase ja kahe ke mane lAbha thaI gayo. zuM lAbha thAya ? bIjA pAse bolAya ja nahIM. koI divasa potAnI sAdhanAnI upalabdhine, sAdhanAnA tejane vilaya thavA detA nahIM. keTalAya sAdhako evA che jenI sAdhanAnI daza varSa pahelAM utkRSTatA hatI, ene joIne lAge ke na zrI Atmasiddhi-zAstra * 105 1
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ A jIva keTalo aMtarmukha che. paNa e sAdhanAnuM mAhAsya batAvavAmAM, enA guNagAna karavAmAM, enI mahattAmAM sAdhanAnuM teja vilaya thaI gayuM. bahirmukha vRtti jora karI gaI. keTalA prayAsa pachI aMtarmukhatA AvI hatI. te aMtarmukhatA cAlI gaI, sAdhanAno prabhAva hato, e sAdhanAnA phaLane eNe bahAra prakAzita karyuM. bhagavAna kahe che, vRttinuM svarUpa jANato nathI ane vratanA abhimAnane laIne beTho che. eka nAnA vratanuM - covihAra ke navakArazI jevA vratanuM paNa ene abhimAna che. gAma AkhAmAM gAjato phare. A jIvane covihAra che evuM batAvyA vinA cena paDe nahIM ane koI pUche nahIM tyAM sudhI majA Ave nahIM. traNa upavAsa kare ane traNa divasa sudhI koI zAtA na pUche to A jIvane azAtA, azAMti, ajaMpo thaI jAya. A tapa zAMti ke samAdhi mATe karavAnuM che to AkuLatA kema AvI jAya che ? gharamAM koI zAtA na pUche to jIva bebAkaLo banI jAya. nAnA evAM vratanA paNa abhimAnamAM rahelo A jIva tapane pacAvI zakato nathI. sAdhanAne pacAvI zakato nathI. AtmAnA addabhuta guNa, AtmAnI adbhuta zakti, AtmAno mahada prabhAva, joga jIvanamAM utpanna thAya. nAnuM evuM tapa, dRSTi siddhi, sparza siddhi, navanidhi ane aSTa mahAsiddhi jIvanamAM jAgRta kare. samaye samaye zuddha bhAvathI karelI ArAdhanA, eka namaskAra maMtra bhava sAgarane pAra pamADe. evI tAkAta jaina darzananA yogamAM che. eka sAmAyika mokSanuM kAraNa che. eka namaskAra jIvane tArI de. AcArya siddhasena dIvAkarasUrizvarajI mahArAje A zloka lakhIne mahattA ApI che. ikkovi namukkAro jiNavara :ssa vardhamANassa, saMsAra sAgarAo tAreI naraM vA nArI vA. ke jinezvara vardhamAna svAmIne eka sAcA aMtaHkaraNanA bhAvathI karelo rUvi namuvAro, - eka ja namaskAra, e nara hoya ke nArI ane saMsAra sAgarathI pAra karAvI de che. jIva nakkI kare ke huM hajAra khamAsaNA karIza. bhAI ! tuM bhAvathI eka ja namaskAra kara to basa che. be vaijJAnika pharavA nIkaLyA. eka gaNitazAstrI ane bIjo khagoLazAstrI. baMnee vicAra karyo ke A dharatIpRthvI) ane AkAza vacce aMtara keTaluM ? eTale gaNitazAstrIe hisAba mAMDIne javAba Apyo ke 'ATaluM'. pachI khagoLazAstrIe kahyuM ke, eka upara bIjI, bIjI upara trIjI ema mAchalIo goThavatA jaIe to keTalI mAchalI joIe ke ApaNe AkAzane aDI zakIe ? eTale gaNitazAstrI mAchalIno hisAba karavA mAMDyo. eNe kahyuM, 'kAgaLa-pensila joIe. enA vinA ATalo moTo saravALo, guNAkAra nahIM thAya." kAgaLa-pensila lAvyA to kahe have mAre kekyuleTara joIe. enA vinA nahIM thAya. jIvanI dazA to juo. enA badhA ja gaNita kekyuleTaranA AdhAra upara che. 2 + 2 = 4, kekyuleTara kahe to ja sAcuM. - eTale ahIM gaNitazAstrIe kahyuM ke have huM gaNita mAMDIne sAMje kahIza. eTale khagoLazAstrIe kahyuM, "bhAI ! hisAba mAMDavo rahevA de. AmAM asaMkhya mAchalInI jarUra nathI. One is quite enough if it is a long enough.' eka ja mAchalI basa che jo e lAMbI hoya to. enI - zrI Atmasiddhi-zAstra 106
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ UMcAI ahIMthI AkAzane aDI zake evI hoya to eka ja mAchalI basa che. pachI AmAM tAre vadhAre kyAM jarUra che ? ema A vrata. eka sAmAnya-nAnuM evuM vrata basa che. eka mASa-tuSa karato RSi kevaLajJAnane pAme. eka koLiyA leto kaDagaDu muni kevaLajJAnane pAme. bhAvanI mahattA che. jaina darzana bhAva upara birAjamAna che. vRtti tamArI zAMta thaI che ke nahIM ? ziSya gurune kahyuM ke, "he prabhu ! tame roja A jainazAsananA pravacananI vAta karo cho paNa A dvAdazAMgI, jemAM agiyAra aMga ane bAra upAMga che. A vAta amArI samajamAM Ave ema nathI. sarvajJano bodha Avo kaThina ! jenA para A gaNadharoe dvAdazAMgI racI che te ame kAMI samajI zakIe ema nathI." gurue kahyuM, 'lyo, ame tamane teno sAra kahIe chIe. vRttione zAMta karavI." A dvAdazAMgIno sAra. vRttio be prakAranI che. (1) bAhya vRtti, (2) atyaMtara vRtti - bAhyavRtti eTale AtmAmAMthI bahAra vartavuM te. (2) AtmAmAM pariNamavuM, AtmAnI aMdara zamAvuM te aMtaravRtti. padArthanuM tucchapaNuM bhAsyamAna thAya to aMtaravRtti rahe. jIva bahAra kayAM sudhI bhamebahAranuM mahattva hoya to. mahattva na hoya to jIvanI vRtti aMdaramAM ja rahe. ApaNe vAMcatA hoIe ane bahAra benDavAjA vAge to vRtti bahAra jAya. kAraNa ke enuM mahattva lAge che. sIdho hisAba che. jo enuM mahattva na hoya to vRtti aMdara ja rahe. A vRtti uThe che to bahAranA mAhAbhyane kAraNe. krikeTanuM mAhAbhya lAge to sAmAyikane mALA jIva paDatA mukI de che. mALAmAM eTalI ekAgratA thaI hoya paNa bahAranuM mAhAbhya e lInatA toDAvI de che. kevI dazA che ! "lahyuM svarUpa na vRttinuM'. padArthanuM tucchapaNuM na bhAse tyAM sudhI vRtti bAhyamAM phare. te bAhya vRtti. ane AtmAnI ramaNatA ! potAnA svarUpanI ramaNatA ! zAMti ! samAdhi ! sthiratA ! eno anubhava. enuM mahattva adhika. mane zAMtatA prApta thAya. mArI vRttio zAMta thAya. to e kahe che ke e aMtarvati che. mATe dRDha nizcaya karavo ke vRtti bahAra jatI kSaya karavI ane aMtarvatine aMdara ArAdhanA karavI. e ja jJAnInI AjJA che. upadezachAyAmAM AjJA ApI che, "je je vRtti sphare, je je icchA kare, te Azrava che. te te vRttino virodha kare te saMvara che." saMvaranuM sIdhuM gaNita-uThatI vRttino nirodha karavo ke nahIM, mAre nathI joItuM. ghaDIbhara kadAca acakATa thaze kema ke anAdinA saMskAra jora kare che. paNa chatAM upayoganI jAgRti rAkhe ke nahIM - A atyAre nathI karavuM. A dharma ArAdhanAno samaya che. ane na karyuM to vRttino virodha thayo. A saMvara. tattvajJAna sAMbhaLavA zuM jAze ? ke Azrava zuM? ne saMvara zuM ? aMdara vRtti uchaLI, icchA thaI te Azrava. ane te vRttino virodha karI AtmA dhyAnanI pravRttimAM rahyo to saMvara. 'anaMta vRttio anaMta prakAre phure che, ane anaMta prakAre jIvane baMdhana kare che. dareka padArthane vize phurAyamAna thatI bAhya vRttione aTakAvavI. ane te vRttinA pariNAmane aMrtamukha karavA." ahIM jJAnI puruSo batAve che ke laukika mAnane kAraNe A jIva, A rIte, paramArthanI ArAdhanA karato nathI. paramArtha nathI pakaDato e vRtti ane vratanA niyamanI aMdara, vratamAM laukika mAnamAM lepAI jAya che. ane potAno AtmArtha cUkI jAya che. HE zrI Atmasiddhi-zAstra - 107 E
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ athavA nizcaya naya grahe, mAtra zabdanI mAMya; lope sadvyavahArane, sAdhana rahita thAya. (29) athavA 'samayasAra' ke 'yogavAsiSTa' jevA graMtho vAMcI te mAtra nizcaya nayane grahaNa kare. kevI rIte grahaNa kare ? mAtra kahevArUpe; aMtaraMgamAM tathArUpa guNanI kazI sparzanA nahIM, ane saddaguru, sazAstra tathA vairAgya vivekAdi sAcA vyavahArane lope, tema ja potAne jJAnI mAnI laI sAdhana rahita varte. A matArthI jIvanI muzkelI to juo. kahe che nizcaya nayanI vAto zabdamAM grahaNa kare. enI IDictionary ghaNI uMcI. AtmajJAna ochuM paNa bhASA UMcI. evA High zabdo hoya ke koIne na samajAya eTale e samaje ke mAruM jJAna ghaNuM UMcuM, huM ghaNuM jANuM chuM. Avo eka mithyA ahaMkAra aMdara kAma karato thaI jAya. ene mAtra zabdo grahaNa karavAM che. bIjuM kAMI to grahaNa karavu nathI. 'samayasAra' ke yogavAsiSTha jevA graMtho vAMcI te mAtra nizcayanayane grahaNa kare. mAtra kahevA rUpe, aMtaraMgamAM tathArUpa guNanI kazI sparzanA nahIM, ane saddaguru, sazAstra tathA vairAgya, vivekAdi sAcA vyavahArane lope, tema ja potAne jJAnI mAnI laIne sAdhanarahita varte. ane "loe savyavahArane." badhI ja zuddha kriyAo, badhA ja sadvyavahAra, badhA ja sAdhano ane badhI ja prakAranI sAdhanA eno niSedha kare. ema kahe ke, "e badhuM to bAhya che." A matArthInuM apalakSaNa che. sArA zabdo prApta thayA eTale savyavahArano lopa karyo, ane vyavahArane lopa karavAthI tIrthano lopa thAya che. mArgano lopa thAya che. tattva to UbhuM rahe che. paNa te tattva pAmavuM kevI rIte ? anaMtA tIrthakaro, anaMtA jJAnIo je mArge sAdhanA ane ArAdhanA karIne gayA. ane enA kAraNe evuM je zAzvatuM tIrtha ane zAzvato dharma sthapAyA eno eNe vyavahArathI lopa karyo. ' are ! dharma to evo sikko che ke jenI eka bAjuM tattva che ane bIjI bAju vyavahAra che. AvuM dharmanuM svarUpa che. utkRSTa tattva ane utkRSTa AcAra (vyavahAra). e baMneno samanvaya tyAre ja dharma kahI zakAya. dharmanI vyAkhyA ja e che ke je AtmAne svabhAvamAM dharI rAkhe te dharma, dharma jIvane paDato aTakAve, evI koI sAdhanA, evo koI vyavahAra, evI koI jIvanamAM zuddha kriyA ke jenA avalaMbanathI jyAM sudhI A jIva deha yukta che, yoga yukta che, tyAM sudhI e yoga jIvane baMdhanA hetu che - mATe e zuddha kriyA vaDe jIvanamAM sthiratA rAkhe. kapALadeva kahe che ke jJAna prApta thayA pachI paNa - 'AtmasthiratA traNa saMkSipta yoganI." e dehathI bhinna evA caitanyanuM jJAna thayA pachI paNa mana-vacana-kAyAnA traNe yoganI sthiratA karavAnI che. ane tyAre cothA guNasthAnakathI bAramAM guNasthAnaka sudhIno A guNasthAnaka ArohaNa krama jJAnI puruSoe abhuta rIte jaina darzanamAM kahyo che. jaina yoga che. jaina yogane paNa samajavo paDe. ke jJAnI puruSa mATe paNa sAdhanA kevI kaThina kIdhI che. ane A to hajI vicAradazAmAM nathI tyAM savyavahArano lopa karI dIdho, sAdhana badhA bAjue mukI dIdhAM, ane kahe che ke sAdhanAnI koI AvazyakatA nathI. A badhuM mithyAtva che, bhrAMti che, kolAhala che, HE zrI Atmasiddhi-zAstra - 108 E
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvuM to anaMtavAra karyuM - ema baphATa karavA maMDyo. A jIvane mukti meLavavAno mArga nathI. bhagavAna kahe che ke, "sAdhanarahita thAya." jIva jyAre sAdhana rahita thAya che, tyAre enI dazA zuM thAya ? utkRSTamAM utkRSTa kArIgara hoya, jANato hoya badhuM, paNa sAdhana na hoya to kAma zuM thAya ? 'astrA vinAno hajAma ane pharasI vagarano suthAra' zuM kAmanA ? ema AnI pAse jJAna ghaNuM UMcuM che - paNa hathoDA vinAnA luhAra' jevo ghATa thAya che. jJAnI puruSa kahe che, "je jIvo bAhya kriyA ane zuddha vyavahAra kriyAne uthApavAmAM, ene lopavAmAM ja mokSamArga samaje che - AnI samajaNa ja ekAMtika ane adhurI, ane pAchI durAgraha yukta - te jIvo zAstronA koI eka vacanane aNasamajaNa bhAve grahaNa karIne samaje che." (pa-422) sAcI samajaNa che nahIM ane hAthamAM zabdo AvI gayAM che, ane mArgano lopa karavAmAM pravRtti kare che. je tIrthakaroe tIrthanI sthApanA karI - te A pAmara mArgano uccheda karavAnI zarUAta karI. A ja rIte jIva anaMtAnubaMdhI karma bAMdhe che. te tIrthakaranA mArgano je jIva lopa karavA nIkaLyo che tene anaMtAnubaMdhI sivAya bIjuM zuM baMdhAya ? patrAMka513mAM bhagavAna kahe che ke, "mumukSune potAnA svarUpanuM jANavuM e mukhya kartavya che. ane te jANavAnA sAdhana zama, saMtoSa, vicAra, satsaMga, satuzAstra ane sadgata - e uttama sAdhana che." "sapuruSanA Azraye A sAdhana kare to e sAdhano mahAupakAranA hetu che." ema upadezachAyAmAM bhagavAna kahe che. sAdhana to upakArI che. sAdhana choDI daIza to tArI pAse kAMI nahIM bace. sAdhana mAtra Azraye levAnA che. tArA svacchaMdathI karIza to e sAdhana paNa tane hitakArI thaze nahIM. jJAnadazA pAme nahIM, sAdhanadazA na kAMI; pAme teno saMga che, te bUDe bhava mAMhI. (30) te jJAnadazA pAme nahIM, tema vairAgyAdi sAdhanadazA paNa tene nathI, jethI tevA jIvano saMga bIjA je jIvane thAya te paNa bhavasAgaramAM DUbe." A bIjIvAra bUDavAnI vAta AvI. olA asaddaguru mahAmohanIya karmathI bhavasAgaramAM DUbe. A matArthIjIva paNa pAchaLa bhavasAgaramAM DUbe. AmAM bIjo koI vikalpa ja nathI. kAraNa ke jJAnadazA pAme nahIM, ane sAdhanadazA to choDI dIdhI che. (vosarAvI dIdhI che.) bhagavAna kahe che, phakta te jIva ja nahIM paNa teno je saMga kare - bhAIbaMdhI kare te paNa bhavamAM bUDe. bhagavAna kahe che, jeNe sadvyavahArano lopa karyo che ane nizcayanayane mAtra zabdamAM gAyo che. enA mATe amAre kAMI kahevA jevuM rahetuM ja nathI. paNa eno saMga je kare te paNa bUDe bhavajaLa mAMhI. e paNa jIva matArthamAM, nija mAnAdi kAja; pAme nahi paramArthane, anu-adhikArImAM ja. (31) naE zrI Atmasiddhi-zAstra - 109 E
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'e jIva matArthamAM ja varte che, kema ke upara kahyAM jIva, tene jema kuLadharmAdithI matArthatA che, tema Ane jJAnI gaNAvavAnA mAnanI icchAthI potAnA zuSkamatano Agraha che, mATe te paNa paramArthane pAme nahIM, ane anu-adhikArI eTale jene viSe jJAna pariNAma pAmavA yogya nahIM evA jIvomAM te gaNAya." A jIva paNa potAnA mAnakaSAyane poSavA mATe paramArthane pAmI zakato nathI. nijamAna'. badhA ja apalakSaNanA mULamAM mAne che. svaccheda che. e anu-adhikArI bane che. matArthI jIvane paramArtha pAmavAno adhikAra maLato nathI. ane adhikAra vinA koI vastu prApta thatI nathI. nahi kaSAya upazAMtatA, nahi aMtara vairAgya; saraLapaNuM na madhyasthatA, e matArthI durbhAgya. (32) 'jene krodha, mAna, mAyA, lobharUpa kaSAya pAtaLA paDyA nathI, tema jene aMtaravairAgya utpanna thayo nathI, AtmAmAM guNagrahaNa karavArUpa saraLapaNuM jene rahyuM nathI, tema satya-asatya tulanA karavAne jene apakSapAta daSTi nathI, te matArthI jIva durbhAgya eTale janma, jarA, maraNane chedavAvALo mokSamArgane pAmavA yogya - evuM tenuM bhAgya na samajavuM." A matArthI jIvanA durbhAgyanI zuM vAta karavI ? A dharmamAM AvelA jIvanI vAta che - jenA kaSAya haju upazAMta thayA nathI, kaSAyonuM zamana nathI, aMtaraMganI aMdara, cittamAM je vairAgya joIe te vairAgya nathI, satyane svIkAravAmAM jene saraLatA nathI. jJAnI puruSe je Azaya kahyo che, heta kahyo che, rahasya kahyuM che te svIkAravAnI jene saraLatA nathI. ane madhyasthatA nathI. je vAta judA judA prakAre je rIte kahevAmAM AvI che tenuM kAraNa ekI samaye badhuM eka sAthe kahI zakAtuM nathI. satya, saMpUrNapaNe eka ja samaye prakAzita thaI zakatuM nathI, kAraNa ke satya pUrNa che paNa vANIno yoga apUrNa che. tIrthakara bhagavAna paNa je svarUpane saMpUrNapaNe na kahI zakyA, vaktavyapaNe jeTaluM kahevAyuM te ja kahyuM. avaktavya to avaktavya ja rahyuM kAraNa 'anubhava gocara mAtra rahyuM te jJAna jo." to pachI sAmAnya jagatanA jIva je kahe temAM adhUrapa ke uNapa hoya ja. mATe madhyasthastA rAkhavI. ke A je kaMI kahevAmAM AvyuM che ane huM je jANuM che te to pUrNa jJAnanA aMzarUpe che. bIjuM paNa satya che. Avo ene dRDha nizcaya thavo joIe. matArthI jIve A durbhAgyamAMthI bahAra AvavuM joIe. lakSaNa kahyAM matAthanAM, matArtha jAvA kAja; have kahuM AtmArthInAM, Atma-artha sukhasAja. (33) 'ema matArthI jIvanAM lakSaNa kahyAM, te kahevAno hetu e che ke koIpaNa jIvano te jANIne matArtha jAya. have AtmArthI jIvanA lakSaNa kahIe chIe : te lakSaNa kevAM che ? to ke AtmAne avyAbAdha sukha sAmagrInA hetu che.' chelle paramakRpALudeva kahe che, A matArthInA lakSaNa ame kahyAM, AvA karuNAvaMta jJAnIe paNa FE zrI Atmasiddhi-zAstra 110 EF
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNane AkarI lAge, na game, thoDIka ApaNane khUMce evI bhASAmAM kahyAM. evI vANImAM kahyAM kAraNa ke A matArthInA lakSatra tArAmAM hoya to kADhavAnA che. manAI jAvA kAja.' tArAmAMthI A matAryanA lakSaNo jAya. (ame jAvAnI vAta karI che. jovAnI vAta nathI karI.) eTalA mATe kIdhAM che. ane have AtmArthInA lakSaNo tane kahuM chuM. kA2Na ke te lakSaNo AtmArthI jIvane sukha-sAja che. sukhanI sAmagrI che. sukhanAM sAja che. jenI aMdarathI sukha prApta thaze evA A lakSaNo che. evA A AtmArthInA lakSaNa tuM prApta kara. ane je matArthInA lakSaNo tArAmAM che - ane pAcho e lakSaNono tane durAgraha baMdhAI gayo che te lakSaNothI tuM vimukta thA. matArthInA lakSaNo ApaNe A svAdhyAyathI jANyA. to have tethI vimukta thaIe ane jJAnInI ApaNA upara anaMta kRpA varaso ! satpuruSonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo. zrI Atmasiddhi-zAstra 111
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 6 AtmArthI lakSaNo 1 gAthA 34thI 42) 0. anaMtI kRpA jJAnIpuruSonI A jIva upara che ke je jJAnI puruSoe A anAdinA paribhramaNamAM anaMta duHkha pAmatA evA jIvane muktino mArga batAvyo. A kALamAM paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdrajIe, ApaNI garavI gujarAtI bhASAmAM 'Atmasiddhi zAstra' dvArA, jagatanA jIvone A mokSamArganI prarUpaNA karI. e AtmasiddhinA judA judA adhikAra uparanI ApaNI vicAraNA cAlu che. jagatanA jIvo, jene AtmA prApta karavo che, mokSamArgamAM pravarte che tenA, kRpALudeve be prakAra kahyAM - (1) AtmArthI (2) matArthI. baMne AtmA prApta karavA mATe prayatna kare che. ane evA matArthI jIvamAM kriyAjaDa ane zuSkajJAnIno samAveza thAya che. evA matArthI jIvanA bhagavAne aDhAra lakSaNa ApaNane kahyAM che ke, (1) jJAna vagaranAM bAhya tyAgIne guru mAne, (2) kuLa ane mata saMpradAya guramAM mamatva rAkhe, (3) jinezvaranA deha ane samavasaraNa Adi vibhUtithI ja jinanuM oLakhANa kare, () saddagurunA yogamAM vimukha bane, (5) nijamAnanA hetue asaddagurune dRDha kare, (6) gati, yoni vagerenA bheda bhAMgAne zrutajJAna samaje, (7) mukti mATe potAnA ja mata, mAna ne vezano Agraha rAkhe, (8) vRttinA svarUpathI taddana ajANa, (9) vratanA abhimAnathI yukta, (10) laukika mAnanA hetue vratanuM agrahaNa, (11) zabdomAM ja siddhAMtonI vAto jANe, (12) vyavahAra mArgano lopa karIne sAdhana rahita bane, (13) jJAnadazA nahIM pAmavA yogya evuM anaadhikArIpaNuM, (14) sAdhanadazA jeNe gumAvI dIdhI che evuM anaadhikArIpaNuM, (15) e jIvanA durbhAgyanI aMdara, kaSAyanuM upazamana nahIM, (16) aMtaramAM vairAgya nahIM, (17) jIvamAM koI saraLatA nahIM ane (18) vicAramAM koI madhyasthatA nahIM - evAM aDhAra avaguNathI yukta e matArthI jIvanA lakSaNonI ApaNe vicAraNA karI. bhagavAne A aDhAra avaguNa eTalA mATe kahyAM ke jIvono matArtha jAya. ane have AtmArthI jIvanA lakSaNo kahe che. jenAthI jIva AtmArthane pAme. kayA jIvamAM AtmArthano nivAsa thAya ? to ke bhagavAne kahyAM che e lakSaNomAM jIvanI sthiti nirmANa thAya to tyAM AtmArtha pragaTa thAya. evAM kyAM lakSaNo evI kaI guNasaMpadA prApta karIe to jIvamAM sAco AtmArtha pragaTe ? to have AtmArthInA lakSaNo vicArIe. T. zrI Atmasiddhi-zAstra 0 112 Gi
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmajJAna tyAM munipaNuM, te sAcA guru hoya; bAkI kuLaguru kalpanA, AtmArthI nahi joya. (34) jyAM AtmajJAna hoya tyAM munipaNuM hoya, arthAt AtmajJAna na hoya tyAM munipaNuM na ja saMbhave, nuM saMmati pAsada tuM moti pAsa' - jyAM samakita eTale AtmajJAna che tyAM munipaNuM jAtre ema AcAraMgasUtramAM kahyuM che, eTale jemAM AtmajJAna hoya te sAcA guru che ema jANe che, ane AtmajJAna rahita hoya to paNa potAnA kuLanA gurune sadguru mAnavA e mAtra kalpanA che, tethI kaMI bhavaccheda na thAya ema AtmArthI jue che.' bhagavAna kahe che ke, "AtmajJAna jyAM che ene ja guru mAnavA. AtmArthI jIvanuM paheluM lakSaNa e ke evA guruno zodha kare ke jene AtmajJAna che. svarUpamAM jenI sthiratA che, potAnA nija bhAnanI aMdara je sthira thayo che evo puSa, e ja guru manAvAne yogya che e ja sAco guru che. te sAcA guru hoya.' sAcA guru vinA sAcA devanuM oLakhANa na thAya. sAcA guru vinA sAcA dharmanuM svarUpa ApaNe samajI na zakIe. A guru ja evA che ke je devane oLakhAve che. ane enI prAptinA mArga mATe dharmanuM svarUpa batAve che. mATe pahelI pasaMdagI e karavAnI che ke guru AtmajJAnI hovA joIe. AtmajJAna tyAM munipaNuM." munipaNuM eTale prayojana vinA bolavuM ja nahi e munipaNuM. rAga-dveSa, ajJAna vinA yathAsthiti vastunuM svarUpa kahetAM bolavuM paDe to te maunapaNuM ja che. guruno upadeza e maunapaNuM che. kAraNa ke te rAgadveSa ane ajJAnathI rahita che. to AvA sAcA gurune mAnavA. jina zAsananI aMdara traNa prakAranAM guru kahyAM, paththara jevA guru, kAgaLa jevA guru ane kASTha samAna guru paththara jevA guru to pote paNa bUDe ane bIjAne paNa bUDADe. kAgaLa jevA guru thoDI vAra tare. paNa kAMI lAMbu Take nahIM. paNa kASTha svarUpa guru pote tare ane bIjAne paNa tAre. tinANuM, tArayANaM, buddhANaM bohiyANuM, muttANaM moagANuM.' A sanuM lakSaNa jaina darzanamAM che. je svayaM tare che, anyane tAre che, je svayaM baudhi ne prApta thayA che, anyane prApta karAve che, je mukta thayA che ane anyane mukta karAvI zake che. AvuM jenAmAM tA2ka baLa che e guru che. e sAcA guru che. je tAre te tIrtha. evA tIrthaMkara - ke jenAmAM jagatanA jIvone tAravAnuM sAmarthya che. mAtra pote tarI jAya te to zruta kevaLI ApaNe tyAM kahyAM che. paNa tIrthaMkaranI vizeSatA e che ke te tIrthaMkara paNa arihaMta, e arihaMtanI vizeSatA e che ke emAM evI vibhUtinA guNo hoya che ke je guNone lIdhe e jagatanA jIvone tAravAnuM sAmarthya dharAve che. AvA tAraka paribaLavALA guru e ja sAcA guru hoya. bAkI kuLagurunI kalpanA to AtmArthI jIva lakSamAM leto nathI. kuLanA guru, matanA guru, saMghADAnA guru, gacchanA guru, paraMparAnA kAraNe guru evA gurunI 'kalpanA paNa AtmArthI nahi joya.' kAraNa ke jJAnanI apekSAe badhuM kAlpanika che. paramArthInI apekSAe A badhuM kalpanA che. kalpanA eTale mAtra potAnA mananI dhAraNA - upajAvelI vAta. emAM kAMI sat nathI. ene kalpanA kIdhuM che. zrI Atmasiddhi-zAstra 113
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAno arthI - AtmArthI - jene AtmA prApta karavo che te puruSa kuLaguranI kalpanA na kare. kapALudeva kahe che ke "kalpitabhAvamAM kyAMya bhUlyA jevuM nathI." AvA kuLanA guru, matanA, gacchanA, saMpradAyanA gurunI kalpanAmAM sAco AtmArthI jIva - kyAMya rokAto nathI. pratyakSa sadguru prAptino, gaNe parama upakAra; traNe yoga ekatvathI, varta AjJAdhAra. (35) pratyakSa saddagurunI prAptino moTo upakAra jANe, arthAtu zAstrAdithI je samAdhAna thaI zakavA yogya nathI, ane je doSo saddagurunI AjJA dhAraNa karyA vinA jatA nathI te saddaguru yogathI samAdhAna thAya, ane te doSo TaLe, mATe pratyakSa saddaguruno moTo upakAra jANe, ane te saddaguru pratye mana, vacana, kAyAnI ekatAthI AjJAMkita paNe varte." A AtmArthI jIvanuM lakSaNa. e pratyakSa saddagurunI prAptine parama upakAra mAne. hajarAhajura, vidyamAna, pratyakSa, dehadhArI, rUbarU, evA saddagurunI prApti jo thAya to e jIva samaje ke mArA jIvanamAM A parama upakAra thayo che. paiso, dhana-saMpatti, mAna-padavI maLe, pUjA-satkAra thAya, sanmAna samAraMbha thAya, A jIvanano upakAra nathI. bahoLuM kuTuMba, lADI, vADI, vajIphA, A jIvananuM koI sArthakya nathI. A koI upakAra nathI. AmAM jIvanuM koI maMgala, ke koI kalyANa thAya ema nathI. 60-70 varSanA jIvanamAM Avo parigraha-mAna ke prazaMsA maLaze paNa jIvana to puruM thaze. kAraNa ke e badhuM dehAdhina che. AyuSyano yoga pUro thaye, A tArI racelI duniyA, A kalpanAnI ane sapanAMnI duniyA, badhuM bhasmIbhUta thaI jaze. e ja padavI, e ja badhA sanmAna patro emane ema paDyAM raheze. ane pastInA bhAvamAMya koI levA taiyAra thAze nahIM. "Apa muvA pIche DUba gaI duniyA'. A to manuSyabhava maLyo che, paMcendriyapaNuM che, saMjJIpaNuM che, kaMIka samaja che ane kaMIka AtmAnuM kalyANa karavAnI bhAvanA hoya ane sadgurunI jo prApti thAya to enA jevo jIvanamAM bIjo eke upakAra nathI. koI mArga batAvanAra maLI jAya. bhUlo paDelo musAphara rajhaLato hoya, AthaDato hoya, kuTAto-pITAto hoya ane grISmanA tApathI zramita thaI gayo hoya, thAkI gayo hoya, zarIra kAma na karatuM hoya, lothapotha thaI gayo hoya, e samaye koI bhomiyo maLI jAya to ? e bhomiyo mArgadarzana karI mukAme pahoMcavAno mArga batAve enA jevo upakAra kono ? ema jo pratyakSa sadgurunI prApti thAya to A che mumukSu-AtmArthI che e ene paramaupakAranuM kAraNa gaNe che. mArA jIvanamAM bAkI badhA to laukika upakAra kare. A to alaukika upakAra kare. bAkInA jagatanA jIvo je upakAra karaze te to A deha pUrato ja, A AyuSya purato ja maryAdita che. A janma purato ja che. jyAre saddaguruno upakAra janma-janmAMtaramAM, bhava-bhavAMtaramAM, ane bhavanAM paribhramaNane kApanAro, karmanA baMdhanane toDanAro thaze. jIvane potAnA zuddha padane prApta karAvanAro thaze. Aja nahIM to kAla, paraMparAe, sagaranA bodhanA saMskAro jo jIvamAM dRDha thayA haze to jIvanuM mukti tarapha prayANa thaze. Aja FE zrI Atmasiddhi-zAstra 114 E
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudhI ajJAnamAM rakhaDato Avyo che. karmanA kAraNe gati prApta kare che. manuSyagati, devagati, tiryaMca ke nArakI - ema cAre gatimAM paribhramaNa karatAM anaMto kALa cAlyo gayo che kAraNa ke mArgadarzaka haju koI maLyo nathI. yAtrA satata anaMtakALathI cAlu che. ane A yAtrika judA judA rUpa badalyA kare che. kyAreka ghoDo to kyAreka gadheDo, kyAreka pazu to kyAreka pakSI, kyAreka nArakInuM rUpa dhAraNa kare che to kyAreka manuSyanuM rU5 grahaNa kare che. kyAreka devanI jema uDavAnuM paNa sAmarthya prApta kare che, paNa A rakhaDapATano aMta nathI Avato. A rajhaLapATa purI thatI nathI. anaMtanI yAtrAe koI cheDo vaNI zakAto nathI. kAraNa ke A dehalakSI upakAro prApta karavAmAM ja A jIva rokAI rahe che. je kAMI kAma thaze te tArA saMsAra pUratAM maryAdita che. e saMsAra to tArA AyuSya sAthe saMkalita che. hamaNAM paDado paDI jAze ane nATakano khela badalAI jaze. World is a stage. A pRthvInA paTa upara - A sRSTimAM jIva navAM navAM rUpa dhAraNa kare che, navAM navAM svAMga saje che. parama upakAra jo hoya to te sadgarano che ke je ApaNane anaMtanI yAtrAno cheDo vaNI de. ane AtmArthI jIvane jo AvA saddaguruno yoga thAya to "traNe yoga ekatvathI varte AjJAdhAra." matArthI jIva, saddaguruno yoga thAya che, to vimukha cAle, UMdho cAle. paraMtu AtmArthI jIvane saddaguruno yoga thAya to mana-vacana ane kAyAnA yoganA ekatvathI sadgurunI AjJAne seve. sadgurunI AjJAne upAse ane sadgurunA caraNamAM pote arpita thaI jAya. 'AjJAdhAra' - AjJAno dhAraka bane - saddagurunI AjJAno - patrAMka 166mAM paramakRpALudeva kahe che ke, "koI paNa prakAre saddaguruno zodha karavo; zodha karIne tenA pratye tana, mana, vacana ane AtmAthI arpaNa buddhi karavI; tenI ja AjJAnuM sarva prakAre niHzaMkatAthI ArAdhana karavuM; ane to ja sarva mAyika vAsanAno abhAva thaze ema samajavuM." jIva mAyika vAsanAthI saMsAranA cakramAM phasAI gayo che. enI je vAsanAo che, tRSNAo che, te badhI mAyika che. chetarAmaNI che, vaMcaka che, ene bhAna bhUlAve che. emAMthI ene jo mukta thavuM haze to Avo koI saddaguruno yoga prApta thAya, Avo koI saddaguruno bodha ene maLe, je "satu'nuM svarUpa samajAve, ane ene A nazvara zarIranA janmanI, AyuSyanI, niSphaLatA ane viphaLatA batAve, ane AtmAnI saphaLatA batAve to AtmArthI jIva to evA sagurune traNe yogathI arpita thaI jAya. jene kahIe "sarva rUTaNa Atma samarpaNam' Dedication in total. saddaguru pratyenI potAnI zraddhA, jyAre arpaNa karavAnI che tyAre niHzaMka banIne, niHsaMdeha banIne karavAnI che. kazuM ja, koIpaNa matano temAM bheda rAkhavAno nathI. evI zraddhA karIne sadgurunAM caraNamAM arpita thavAnuM. paramakRpALudeve kahyuM che, "bIjuM kAMI zodhamAM. mAtra eka satapuraSane zodhIne tenAM caraNakamaLamAM sarvabhAva arpaNa karI daI vanya jA. pachI jo mokSa na maLe to mArI pAsethI leje." (76) A kahenAra puruSa - jagatanA je koI jIvo UbhA che mokSanI prApti mATe, tene paDakAra karIne kahe che jAo ! sadUgaranI upAsanA karo. satupuruSanA bodha pratye arpita thAva. niHzaMkita bano. ane pachI jo mokSa na maLe to Avo mArI pAse. jAva ! huM tamane mokSa ApIza. A mAruM abhaya vacana che. FE zrI Atmasiddhi-zAstra 115 E
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagatanA jIvone jabarajasta AzvAsana, A paramagurue ApyuM che. A koI maMtrIe Election vakhate ApeluM vacana nathI. A to eka satpuruSa potAnA aMtaHkaraNathI mumukSu jIvone kahe che ke tamane jo mokSa na maLe to mArI pAsethI laI jAjo. huM tamane ApIza. mokSane ApavAnuM sAmarthya jenI pAse che. AtmAno raNakAra ane bhaNakAra jemAM che, evA sAmarthyajJavALo puruSa jagatanA jIvone kahe che ke, "he jIvo ! tame eka satpuruSane zodhI lo. satpuruSa e ja ke nizadina jene AtmAno upayoga che." jo jo sadgurune zodhavAmAM kyAMya kugurune bhaTakAI paDatA nahIM. kyAMka, jhAkajhamALa, bAhya ahaMkAra, dora, damAma, bAhya tyAga, AvAmAM kyAMya bhaTakAI paDatA nahIM. sadgurune zodhavA javAmAM kyAMya bhekhaDe bharAtA nahi. kyAMka enuM mAna ane kyAMka tamAro mAna-kazAya jAgaze. koI tamane phulAvaze, vyavasthApaka banAvaze ane A jIva e prazaMsAnA hiMcake jhUlavA lAgaze. A jagatamAM hiMcakA nAkhanAra ghaNA che. koIka thoDA jhUlA nAkhaze - prazaMsAnA - tyAM A jIva saddagurune zodhavAne badale potAnA mAnamAM besI javAno che. are bhAI ! tuM kayA hetuthI ane zuM kAma karavA nIkaLyo che ? "je mahAkAma mATe tuM jabhyo cho" bhagavAne kahyuM che saguruno zodha kara. ane tuM tAruM sthAna zodhIne tyAM besI gayo. tAruM mAna posAya che eTale asagarune daDha karavA lAgyo ? bhAI ! "nizadina jene AtmAno upayoga che. zAstramAM nathI ane sAMbhaLyAmAM nathI, chatAM anubhavamAM Ave tevuM jenuM kathana che; aMtaraMga spRhA nathI evI jenI gupta AcaraNA che. bAkI to kaMI kahyuM jAya tema nathI." saddagurune oLakhavAnA A bhagavAne mApadaMDa ApyA che. zrImad rAjacaMdrajIe eka-eka Dagale ne pagale mumukSune mArgadarzana ApyuM che. koI vAtamAM mumukSune ema ja mukI nathI dIdho. Dagale ne pagale mumukSune dRSTi ApI che, sahAro Apyo che. cinha Ape che, eMdhANa Ape che, mUlyAMkana Ape che ke tAre AvI rIte sadgurune zodhavAnA che. AvuM enuM oLakhANa che, AvAM enA lakSaNa che, ane AvA prakAranAM bhaya sthAna che. bhayasthAnamAM paNa tuM kyAMya rokAto nahIM. AvA AtmArthI jIvanI, manamAM eka sthiti bahu spaSTa hoya che. je AtmArthI che enI mananI bhUmikA kevI hoya ? eka hoya traNa kALamAM, paramArathano paMtha; prere te paramArthane, te vyavahAra maMta. (36) traNe kALane viSe paramArthano paMtha eTale mokSano mArga eka hovo joIe, ane jethI te paramArtha siddha thAya te vyavahAra jIve mAnya rAkhavo joIe. bIjo nahIM." AtmArthInA lakSaNanI vAta cAle che. emAM bahu ja clear kahyuM che. "mokSanA mArga be nathI. je je puruSo mokSarUpa paramazAMtine bhUtakALe pAmyA, te te saghaLA puruSo eka ja mArgathI pAmyA che. sarva kALe te mArganuM hovApaNuM che. te vATa sarva sthaLe saMbhavita che. te mArga AtmAmAM rahyo che." AMka-54mAM bhagavAne spaSTatA karI che. je vATethI zrI mahAvIra taryA che." mahAvIra, rAma, kRSNa koIne taravAno mArga bhinna nathI. je karmathI mukta thayA te tarI gayA. hisAba cokhkho che. e buddha hoya, mahAdeva hoya, zaMkara FE zrI Atmasiddhi-zAstra , 116 E=
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya, parabrahma hoya, ziva hoya, brahmA ke viSNu hoya, je nAma devA hoya te daI zakAya. zrI hemacaMdrAcAryajIe kahyuM, kumArapALa mahArAjAe somanAtha maMdirano jIrNoddhAra karAvyo. brAhmaNoe kAna bhaMbheryA ke jaina AcArya che. tame ene rAjaguru tarIke besADyA che. paNa tamArA A dhArmika kAryamAM hemacaMdrAcArya anumodanA ka2ze nahi, kAraNa ke e to jaina muni che. eTale somanAthanA maMdiramAM AvavAnA nahIM. karo parIkSA ! teone ema ke A jainaguruno kAMkaro kADhI nAkhIe. kumArapALa rAjAne thayuM, ema bane nahIM. mArA guru kalikAla sarvajJa hemacaMdrAcArya ! eno Avo uddAtta dRSTikoNa - vitarAga zAstranI jeNe racanA karI che ane kumArapALa mahArAjAne jeNe dharmanAM siMcana karyAM che. rakhaDatA kumA2pALane jeNe rAjagAdI sudhI pahoMcADyo che. khaMbhAtamAM zAstranA bhaMDAramAM jene chUpAvI dIdhA hatA zatruthI bacAvavA mATe, ane upAzrayanI aMdara paNa abhayadAna ApanAra e zrI hemacaMdrAcArya, ane kumArapALane gAdIe besADyA pachI e rAjyanA-garavI gujarAtanA e vidyAguru ane prajAnA saMskAra guru banI gayA hatA. kumArapALe ene vinaMtI karI ke rASTranA gaurava samA somanAthanA uddhAranuM kArya pUrNa thayuM che. ane enI prANa pratiSThAmAM he gurudeva ! Apa AzIrvAda ApavA padhArazo.' gurue kahyuM, "bezaka ! tame evuM murhuta jovaDAvajo ke jethI ame vihAra karIne pATaNathI somanAtha pahoMcI zakIe.' tyAre teo siddharAjanI rAjadhAnI siddhapura pATaNamAM hatA. somanAthanuM maMdira prabhAsa pATaNamAM che. eTale brAhmaNone thayuM ke somanAthanI bAjumAM caMdraprabhunuM caitya che. tyAM upAzrayamAM besaze. e kAMI mahAdevanA maMdiramAM Avaze nahIM. paNa itihAsa kahe che ke somanAthanA maMdiramAM jaI hemacaMdrAcArye stotranI racanA karI e emAM kahe che, bhavanAM bIjanA aMkurono jeNe nAza karyo che e tuM zaMkara hoya, brahmA hoya, viSNu hoya, e jinezvara hoya, buddha hoya - ke koIpaNa hoya, mArA tane namaskAra che !' AnaMdaghanajI paNa covIzInA padamAM gAya che - rAma kaho, rahemAna kaho, koI kaho mahAdeva rI;' are ! amAre to je karmathI mukta thayA che, saMsAra paribhramaNa jeNe samApta karyuM che, bhavanAM bIjarUpa aMkurono jeNe nAza karyo che, AtmAnA zuddha caitanya sAmarthyane jeNe pragaTa karyuM che. ane tamAre je nAma ApavuM hoya te Apo. ame to ene namaskAra karIe chIe. kAraNa ke amAre e ja padane pAmavuM che. mAnatuMgasUrIzvarajI mahArAje bhaktAmara-stotra'nI aMdara paNa e ja kahyuM, 'tame ja sAcA buddha cho ! tame ja sAcA zaMkara cho ! tame ja sAcA vidhAtA cho ! he devAdhideva ! tame ja sAcA jagatanA trAtA cho !" koIne - koI paNa mahAna AcAryone vAMdho nathI. hemacaMdrAcArya ho ke mAnatuMgasUrIzvarajI ho ke pachI AnaMdaghanajI ho - koIne vAMdho nathI. vAMdho to badhA matArthI jIvone che. AtmArthI jIvane koI vAMdho nathI. ene to paramAtmAnuM sAcuM oLakhANa che. ane te oLakhANa te - karma kaTe so jina vacana.' karmane kApavAnA che. paramakRpALudeve sIdhI vAta karI. jinezvaranA vacana kayA ? to ke jIvane karmathI choDAve te. bAkI nahIM. he bhAI ! Ama traNa kALamAM paramArthanA mArga be hoya nahIM. eka ja hoya. pAtrabhede, dezakALa bhede, samayabhede enA svarUpa judAM-judAM hoya. paraMtu mArga eka ja che. samyajJAna, - zrI Atmasiddhi-zAstra 117 11]
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ samyakdarzana ane samyaphacAritra - A traNenI ekatA thAya. A traNe abheda rUpe, eka paNe ane aviruddhapaNe A jIvanI aMdara pariNAma pAme, tyAre varte te AtmA rUpa. tyAre jIvano mokSa thAya. pachI te game te darzanamAM hoya, paNa A dazA jenI thaI hoya te mukti ne pAme. karmanA ane rAgadveSanA poTalAM sAthe rAkhIne mokSe javAtuM nathI. vAta eka ja che. rAgadveSano saMpUrNa kSaya thAya to mokSa thAya. jaina darzana siddhAMtanI dRSTie bahu spaSTa che. AnA jevo gaNitAnuyoga bIjo koI jagatamAM nathI. gaNitAnuyoga eTale cokkasa vAta. lagabhaga ke Azare - evI vAta nahIM. kadAcanI vAta nahIM. aSTakarmathI rahita thayA to siddha cho. cAra ghAtikarmano nAza karyo che, tuM arihaMta cho. chatrIsa guNo pragaTa thayAM che, te AcArya cho. paccIsa guNa pragaTa karyA che to tuM upAdhyAya cho. satyAvIza guNa pragaTa karyA che to tuM sAdhu che. AmAM guNa-mApa-AMka badhuM nakkI che. A spaSTa beromITara che. AmAM kyAMya lagabhaganI ke uDAmaNInI vAta nathI. A spaSTatAnI vAta che. A gaNitAnuyoga che. eka hoya traNa kALamAM paramArthano paMtha, prere te paramArthane Avo traNe kALamAM je eka che, akhaMDa vaheto te mokSamArga. zAzvata, kyAreya khaMDita thato nathI. e paramArtha pratye je prere, je dore, je laI jAya, evo je koI paNa vyavahAra hoya te amane sammata che. paramArtha paMtha - jaina mArga zuM ? kapALudeva kahe che, "rAga-dveSa ajJAnanuM javuM te." "jyAM tyAMthI rAga-dveSa rahita thavuM e ja mAro dharma che. gAMdhIjIe AphrikAthI prazna pUchyo che, dharma zuM che ?" "jIvane potAnA svarUpamAM sthira karAve te dharmanuM svarUpa che." jUThAbhAIne patramAM lakhyuM ane icchAzaMkara tripAThIne paNa lakhyuM - manasukharAma sUryarAma tripAThIne paNa lakhyuM, jyAM tyAMthI rAga-dveSa rahita thavuM e ja mAro dharma che." cauda varSa pahelAM lakhAyelI emanI puSpamALAmAM emaNe eka vAkya lakhyuM je vAkya vAMcIne gAMdhIjI ane vinobAjI jhUmI uThyA hatA. "bhAI ! tuM game te dharmamAM mAnato ho teno mane pakSapAta nathI. paNa je rAhathI saMsAramaLano nAza thAya te rAhane ane te sadAcArane tuM sevaje. gAMdhIjI kahe che, "A to eno Atmayoga che. AnI zuM vAta thAya ? Ane to pUrva janmanI sAkSI che. A to koI janma-janmAMtarano yogIzvara che." eTale emaNe manasukharAma sUryarAmane lakhyuM ke, "mane A mata ke te matanI AkAMkSA nathI. paNa rAgarahita thavAnI parama jijJAsA che. ene mATe je je sAdhana karavAM joIe te karavAM evI mArI dRDha mAnyatA che. ane enA mATe mahAvIranA vacanamAM mane pUrNa vizvAsa che." kAraNa ke mahAvIre jagatane rAgadveSathI rahita thavAno, karmathI rahita thavAno mArga kahyo che. bodha Apyo che ane AtmAnI je malinatA che, te temAM rahelAM karma che, ane karmanuM kAraNa te jIvanAM kaSAya, rAga ane dveSa che. traNa kALamAM mArga eka ja svarUpa che, akhaMDita che, evA paramArtha tarapha je sAdhana laI jAya, je sAdhanathI te paramArtha prApta thAya te amAre sammata che. AtmArthI jIva koI kriyA-kAMDa ke vidhI-vidhAnathI baMdhAyelo nathI. eka ja vicAra ke AnAthI mArAM rAga-dveSa ochAM thaze ? AnAthI karmanA baMdhana ochAM thaze ? viSaya-kaSAyanI maMdatA thaze ? jo thatI hoya to te game te sAdhana hoya tuM kara. lakSa eka ja karavAno che ke AnAthI mArAM kaSAyabhAvanAM pariNAma | zrI Atmasiddhi-zAstra 118 GiE
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMda thAya che ? "paramArtha mULa hetu vyavahAra, zama, saMvega, nirveda, anukaMpA, AsthA, saru, satuzAstra, samiti, gupti, arthAt tevA vyavahArathI paramArtha pamAya che. ema avazaya jIve evo vyavahAra grahaNa karavo ke jenAthI avazya paramArthane pAmI zakAya. Ama kahevAno zAstrano Azaya che." zAstra to kahe che bhAI ! upavAsa thAya to kara. na thAya to na kara. ochuM khA. rAgadveSa ochAM kara. moha ocho kara. viSaya-kaSAyamAMthI tuM nivRtta thA. pAcho phara. saMsAranI ane parapadArthanI mohinImAMthI tuM pAcho phara. dehanI AsaktithI tuM joDAyelo cho. ane tenA kAraNe saMsAra tarapha tAro lubdhatAno bhAva che, enA kAraNe, khoTI mAnyatAnA kAraNe A krodha, mAna, mAyA, lobha A cAra kaSAyanI je cokaDI che, je jIvane anaMta saMsArano anubaMdha karAve che, ane tane je parapadArthanI Asakti che, mamatva che, emAM je lubdhatA che, tAro ahaMbhAva che tene kAraNe tArA jIvanamAM A kaSAyo jora pAme che. kaSAyone poSaNa maLe che. enAthI tuM virakta thA. sAco mArga viraktino che. viratino mArga che. A saMsAramAM vairAgya ziromaNI bhatuhari mahArAjAe vairAgya zataka'nI racanA karI. emAM kahyuM, "saMsAranA sattara prakAranAM bhaya batAvyAM jema ke bhogamAM rogano bhaya, rUpamAM luMTano bhaya, dravyamAM rAjAno bhaya, AvI aneka bAbata batAvI je sarvamAM bhaya ja rahelo che." koIe pUchyuM, 'A tame badhe bhaya-bhaya ja batAvo cho to saMsAramAM abhaya jevuM kharuM ke nahIM ?" emaNe kahyuM, 'eka vairAgya ja abhaya che. A saMsAramAM jene vairAgya che ene koI bhaya nathI. bhaya bhogIne hoya, vairAgIne na hoya. ema vicArI aMtare, zodhe saddaguru yoga; kAma eka AtmArthanuM, bIjo nahIM manaroga. (37) 'ema aMtaramAM vicArIne je sadgurunA yogano zodha kare, mAtra eka AtmArthanI icchA rAkhe paNa mAnapUjAdika, ridvasiddhinI kazI icchA rAkhe nahIM - e roga jenA manamAM nathI." A pAyAnI vAta. AtmArthI jIva e samaje che ke sAcA guru mAre zodhavA che. eno parama upakAra mArA jIvanamAM che. traNe kALamAM mArga to eka ja hoya. ane e mArga je mane batAve, te tarapha preraNA kare, te sAco vyavahAra je batAve te mArA sAcA guru che. ema aMtaramAM vicAre. "aMtaramAM' jharaNA jAgI che. aMtaramAM vicAravuM ane dimAgathI-buddhithI-tarkathI vicAravuM emAM pharaka che. ApaNe tarkathI, anumAnathI, vAdavivAdanA dhoraNathI ane parane lakSamAM rAkhIne vicArIe chIe. ke huM sAro kema lAguM ? eTale e vicAramAM daMbha hoya. sAmAne kema sAruM lAge ? to tyAM ADaMbara hoya. svArtha hoya, mAna buddhi hoya. aMtarathI vicAra karavo che to pachI koIne sAruM lAge, kharAba lAge - jagatanI paravA nathI. mAruM hita zemAM che ? mAruM kalyANa zemAM che ? mATe vicAra svadRSTie karavo che. Ane ja jJAnIo vicAra kahe che. bAkI ApaNe je vicAra karIe chIe ene to jJAnIoe kalpanA kIdhI che. kalpanAne jalpanA che. ane e vicAra nathI paNa mananA vikAra che. vicAra to e che ke jemAM jIva potAnA svarUpano vicAra kare, enI prAptino vicAra kare, anaMta avyAbAdha potAnA svarUpamAM sthiti thavAno - zrI Atmasiddhi-zAstra 119 EE
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAra kare. bAkI badhA vicAra e to paribhramaNanA vikAra che. ene kalpanA kIdhI che. jIva prAye kalpanAmAM hoya che. kAraNa ke eno vicAra paralakSI hoya che. kyAreya aMtarathI vicAra nathI karato. Talk thy self. tArI jAta sAthe vAta kara. gAMdhIjI kahetA Listen the voice of silence - aMtarAtmAnA avAjane sAMbhaLavA mATe koziza kara. duniyAnA kolAhalamAM eTalo badho paDyo che, tArI zravaNendriya bAhya upayogamAM eTalI badhI garakAva thaI gaI che ke aMtaramAM uThato avAja, bahu najIkamAM rahelA svarUpano avAja tane saMbhaLAto nathI. eTale jJAnIoe prArthanA karavAnuM kahyuM che. prArthanA kara. tArI jAta sAthe saMvAda kara. badhAne appointment Apaza - kyAreya potAne paNa Apa. ke dasa miniTa A duniyA sAthe mAre kAMI saMbaMdha nathI. badhA ja plug kheMcI le. badhA ja connection kADhI nAkha. ane aMtarAtmA sAthe dasa miniTa mATe saMvAda kara. he jIva ! kayA icchata have ? hai icchA duHkha mUla; jaba icchAkA nAza taba, mITe anAdi bhUla.' ane aMdarathI je javAba maLaze te satyano raNakAra haze. chUTavAnI vAtano bhaNakAra haze. 'he jIva ! anAdikALathI tuM paramAM ne paramAM, mAyAmAM ne AsaktimAM DUbI rahyo cho. kyAreka to tAro vicAra kara. A manuSya janmamAM Avo avakAza prApta thayo che ane tane A saMjJI paMcendriyapaNuM maLyuM che ane AvA bhAratavarSanI adhyAtma bhUmimAM tAro janma thayo che, uMca gotramAM tAro janma thayo che ane evI puNyAI laIne Avyo che ke khAvA-pIvAnI tane koI takalIpha paDe ema nathI, be TaMka bhojana to maLI raheze to AvI bhoga lAlasAmAM, ane jagatanA bhoga paribhoganI aMdara tuM A manuSya janmane vRthA gumAvavAnI mUrkhAI zuM kAma kare che ? vicAra kara." | 'avasara bera bera nahIM Ave." AnaMdaghanajI pokAra karIne kahe che, "ema vicArI aMtare zodhe saguyoga. tuM eka saddagurune zodhaje. samrATa sikaMdara jagatane jItavA nIkaLyo hato. enA guru DAyojInasane thayuM atyAre rokyo rokAze nahIM. ane mAruM kIdhuM mAnaze nahIM. sikaMdare emAM pUchyuM, "he gurudeva ! huM tamArA mATe videzathI zuM gift lAvuM ?" gurue kahyuM, "tuM duniyA jItavA jAya che. jyAre bhAratavarSane jItIne Ave tyAre tyAMthI eka saMtane leto Avaje." ane jItIne pAcho jato hato, bhAravarSamAMthI sonArUpAno akhUTa bhaMDAra ane vaNajAranI vaNajAra bharAya eTalo khajAno laIne jato hato tyAre ene yAda AvyuM ke ene gurue eka saMtane laI javAnuM kahyuM che. ane kahyuM koI bAvAne zodhIne laI jaIe. Ameya A dezamAM bAvAno kyAM toTo che ? ahIM amerikA nathI ke paisAnA AdhAra upara A dezanI saMskRtinuM jIvana hoya. tyAga adhiSThita saMskRti che A dezanI. ahIM dravya hovuM e gaurava nathI. dravya na hovuM e gaurava che. enuM bhAna sAthe che. enuM gaurava sAthe che. "kaka bhAgyavaMtA bhaMte ?" A saMsAranI aMdara FE zrI Atmasiddhi-zAstra 120 TE
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAgyavaMta koNa che ? "kaupinadhArI khalu bhAgyavaMtA." "he ziSya ! jeNe mAtra eka kaupina dhAraNa karI che - lajjA mATe - e ja saMsAramAM bhAgyazALI che. ahIM Bank Balance upara bhAgyazALInI gaNatarI thatI nathI. baMgalA-wealth tax-Estate duty enA AdhAra upara ahIM bhAgyazALInI gaNatarI thatI nathI. kaMcana-kAminInA tyAgI che te ahIM bhAgyazALI gaNAya che. sainiko saMtane levA jAya che ke tane amAro bAdazAha bolAve che. tAre amArI sAthe AvavAnuM che. tuM nasIbadAra cho ke Alexander The Great - eNe tane sAmethI teDuM mokalyuM che. ane olA saMta kahe che, dhyAnamAM beThA hatA, sUryanI AtApanA letA hatA - bhAI ! tuM jarA Aghe ubho rahe. mArI sAdhanAmAM vikSepa thAya che." sainika kahe che, "Akho divasa bhIkha mAMgavA jAya che. ane A to sAmethI samrATa bolAve che." saMta kahe che, "huM AvIza nahIM." bahu lAMbo saMvAda cAle che. chelle samrATa kahe che ke, "ene samajAvo nahiMtara huM eno ziraccheda karI nAkhIza." samrATanI AjJAno A to anAdara che ane te paNa AvA mAmulI bAvA dvArA thAya ? tArI hesiyata zuM ? tArI majAla zuM ? kema ke ene hesiyatanA khyAla judA che. pada, padavI, pratiSThA ane paiso ene e hesiyata mAne che. sainika jaIne kahe che. saMta kahe che, "tArA bAdazAhane kaheje, ke talavArathI to tuM A dehanA TukaDA karI zakIza. paNa AtmA to amara che.' "naina chidaMtI zastrANI, nainaM dahati pAvaka, na caine kale dantAyayo, na zoSayati mArutA" are ! tArA bAdazAhane kahe ke, zastrothI amane koI chedI zake ema nathI, vAyu sukavI zake ema nathI, megha bhIMjavI zake ema nathI, agni bALI zake ema nathI. ame to sanAtana chIe. ajara, amara chIe. AvuM AtmasvarUpanuM bhAna je bhUmimAM che evI adhyAtma dharatImAM ame janma lIdho che ane vitarAga paramAtmAnuM zAsana maLyuM che. ane Avo nigraMthagura, koI kALanI aMdara maLe nahIM evo - mahAna Azcaryajanaka evA lokottara devano Aje yoga thayo che. have AtmArthI jIva saddaguruno zodha kare che. ane saddagurunA zodhamAM eka ja dRSTikoNa che 'AtmArtha sivAya bIjo koI ene manamAM roga nathI. ApaNane to hajAra roga che. mokSa meLavavo che paNa te pahelAM bheguM List ghaNuM moTuM che. gharanuM ghara karavuM che, chokarAne ThekANe pADavA che, vevAIvelA sArA gotavA che, tabiyatanI sarakhAI karavI che, chokarAnAM chokarAne paraNAvavo che, haju videza jAvuM che, ghaNuM jovuM che, bheguM ghaNuM List che. A pUruM thAya kyAre ane mokSa thAya kyAre ? AnI to anaMta tRSNA che. kRpALudeva kahe che ke, 'tRSNA anaMta che." A jIvanI tRSNA anaMta che. ene merU parvata jeTalI suvarNa rAzI Apone to paNa AnI tRSNAno aMta Ave ema nathI. paNa ahIM to AtmArthI jIvanuM lakSaNa batAve che. ene kyAre paNa pUcho, e kaheze, prabhu ! mAre to mArA svarUpanI prApti karavA sivAya bIjI koI IcchA nathI. A mAro deha kAle jato hoya to Aja jAya, A mAro svapana jevo saMsAra eno nAza thAya to paNa mane enI koI ciMtA nathI. mane basa eka ja ciMtA che ke "mane anAdi kALathI rakhaDatAM je nathI prApta thayuM evAM mArA svarUpanI zAMti, samAdhi, samatA joIe chIe." - zrI Atmasiddhi-zAstra 121 [E]=
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAma eka AtmArthanuM bIjo nahIM manaroga.' 'anAdithI bhrAMta evA jIvane, sadgurunA yoga vinA, potAnI meLe nija svarUpanuM bhAna thavuM azakya che. emAM saMzaya kema hoya ?" potAnI meLe A svarUpanuM bhAna nahIM thAya. saddaguru haze to batAvaze. ane saddaguru batAve eTale badhA ja dharmanuM tAtparya AvI gayuM ke basa ! eka 'AtmArtha." AtmAne oLakhavo, AtmAne prApta karavo ane AtmasvarUpamAM ramaNatA thavI. emAM sthiratA thavI. A badhA ja darzanano uddeza che. kapALudeva kahe che, "sarva darzane e upadeza.' A adhyAtma darzananI vAta che. bhogabhUminAM darzano judAM che. paNa pUrvanI je saMskRti che emAM mukhya cha darzana, ane enA bIjA peTA darzanomAM mukhya kendra AtmA che. deha nathI. "kAma eka AtmArthanuM bIjo nahIM mana roga.' AtmAnI oLakhANa thAya to anaMtA karmo be ghaDImAM nAza pAme. ane saddaguru e karmane TALavAnuM eka nimitta che. kAraNa che. saddaguruthI karma TaLI zake che. Avo AtmArthI jIva - tene eka ja jhaMkhanA che "kAma eka AtmArthanuM, bIjo nahIM manaroga." jema arjunane eka ja lakSa hato ke pakSInI AMkha vIMdhavAnI che athavA bhAratamAM kahe che rAdhAvedha - eka thAMbhalAmAM aneka cakro ADA, avaLAM, UbhA, phare temAM upara pUtaLI hoya ane tenI jamaNI AMkha, pANImAM tenuM bIMba joIne vIMdhavAnI hoya ene kahe che rAdhAvedha. AvuM kaThina kAma. paNa eka ja lakSa. jema saMsAramAM jIvane aneka cakkara che, kuTuMbanA cakkara che, sagAM vahAlAMnA cakkara che, vepAranA ne vyavahAranAM cakkara che, A badhA cakkaramAMthI enI dRSTi kayAM hoya ? kevaLa AtmAnI mukti. Avo rAdhAvedhano lakSa jIvanI aMdara baMdhAvo joIe. 'kAma eka AtmArthanuM, bIjo nahIM manaroga." saMsAramAM ane lAgaNImAM taNAI jA mA. koI jIva tAro kAyamano sago nathI. hA, AtmA trikALa che. tArI sAthe ja che. game te paryAyamAM, game te gatimAM, game te avasthAmAM, tAro AtmA tArI sAthe che. e jeTalo prabaLa banyo che tyAre teM sukhano anubhava karyo che. e jeTalo niSphaLa thayo che tyAre te duHkhano anubhava karyo che. ane evuM ja banyuM che ke Aja sudhI tuM duHkhI ja thayo cho. 'pAmyo duHkha anaMta." kAraNa ke te kyAreya caitanyanuM sAmarthya, AtmAnI prabhu sattA, enuM gaurava, enI mATe meM kyAreya koI puruSArtha karyo nathI. jyAre puruSArtha karyA tyAre saMsAranA ja rodaNAM royA che. kyAreya tAruM kalyANa thayuM nahIM. kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSa abhilASa; bhave kheda, prANI dayA, tyAM AtmArtha nivAsa. (38) 'jyAM kaSAya pAtaLA paDyAM che, mAtra eka mokSa pada sivAya bIjA padanI abhilASA nathI, saMsAra para jene vairAgya varte che, ane prANImAtra para jene dayA che, evA jIvane viSe AtmArthano nivAsa thAya." "bhAI ! Avo AtmArtha kyAM hoya ?" bhagavAna ! tame AtmArthI jIvanAM lakSaNa to kaho ke jene kAma eka AtmArthanuM ja hoya. amane enI dazA to kaho. bhagavAna AtmArthInA ahIM lakSaNa batAve che. FE zrI Atmasiddhi-zAstra 0 122 E
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'kaSAyanI upazAMtatA." krodha, mAna, mAyA, lobha Adi je kaSAya che, hAsya, zoka, rati, arati, bhaya, dugaMchA, strIveda, puruSaveda, napuMsakaveda, A badhAno kaSAya - paccIsa prakAranAM kaSAya jaina darzanamAM kahyAM che tenI upazAMtatA. "udayamAM AvavAnA kaSAyone zamAve' kRpALudeve dazAnuM paheluM lakSaNa kahyuM che. samyaphadazA prApta karavI hoya to kaSAyonuM zamana. e kaSAyone evI rIte zamAvI do ke pharIthI potAnI sthitine prApta na thAya. 'vALyo vaLe jema hema." yazovijayajI mahArAje kahyuM ke jema tema vaLI zake ema tuM vaLa. game tevI saMsAramAM sukhada-duHkhada, anukULa-pratikULa, paristhiti Ave to temAM vihvaLa thA mA ! tArI jAte sthira thA. gItAmAM bhagavAna kRSNa, bIjA adhyAyanI aMdara sthitaprajJanA lakSaNamAM Aja kahyuM che. lAbhAlAbho - jyAjyo saMsAramAM jaya-parAjya, lAbha-alAbha, mRtyu-zoka, bhaya - A badhuM cAlyA ja karaze. ekAMte trividha tApe baLato A saMsAra che. A ja saMsAranuM svarUpa che. emAM kaSAyano sahAro levA jaIza to tuM pAra nahIM pAmI zaka. koI ema samaje che ke ame kaSAyano sahAro laIne bAjI jItI jaIzuM. krodha to karavo ja joIe, garajI-garajIne bole, vera kare, dveSa kare, ema samasyAno ukela nahIM Ave bhAI ! mAna kare. mAnamAM racyA-pacyo rahe. mAyA kare. AnuM buruM kema karavuM ? ahita kema thAya ? kema kAsaLa kADhI. nAkhavuM? AnuM kAma kema na thAya? AnA sukhamAM bAdhA kema utpanna thAya ? A badhAM chaLakapaTa che. mAyA che. A badhI vaMcanA che. paNa A karavAmAM te jagatane chetarato nathI. jAtane chetare che. ane A AtmavaMcanAnuM mahApApa che. AtmavaMcanA karanAra kyAreya paNa Atmasukha ke AtmazAMti pAmI zake nahIM. lobha. je hoya te badhI vastu laI ja levI che. basa. saMgraha ane parigrahanI vRtti. A badhA kaSAya AdhArita jIvananA maMDANa karyA che. jJAnI kahe che ke AtmArthI jIva pahelAM vahelAM badhA kaSAyane zAMta karI nAkhe. ekeya kaSAya nahIM joIe. krodha Ave to teNe zAMta thaI javAnuM. kaSAya udayamAM Ave to ene zAMta pADavAnA. krodha pratye to varte krodha svabhAvatA, mAna pratye to dInapaNAnuM mAna jo; mAyA pratye mAyA sAkSI bhAvanI, lobha pratye nahIM lobha samAna jo. apUrva avasara evo kyAre Avaze." bhagavAna kahe che, "krodha kara. paNa tArI krodhita avasthA pratye krodha kara. para pratye krodha nathI karavAno. A 'kaSAyanI upazAMtatA. mAtra mokSa abhilASa." eka ja abhilASA ene jIvanamAM che. bAkI saMsAranI badhI abhilASA eNe choDI dIdhI che. ene jaina paribhASAmAM kahe che "saMvega. pahelAM kaSAyonuM zamana e "zama.' pachI 'saMvega." mokSa tarapha dhasato jIvano bhAva ene doTa mukavI che mokSa tarapha. vega che enA jIvanamAM, enA vIryamAM, enA puruSArthamAM - mokSa pratye. mokSanA puruSArthamAM e vegavaMta che. ane Zizurs stell Diez 24 GELR1 9. He is indifferent, passimist. gui 24 Ell gold 247 gold-u kAryanI vAta che ane enI aMdara koI rasa nathI. paNa jyAM muktinuM kAma che tyAM e vegavAna che. gAMdhIjIe kRpALudeva mATe lakhyuM ke e to vAyuvege mokSa tarapha dhasI rahyA hatA. gAMdhIjIe kRpALudevane nahotA FE zrI Atmasiddhi-zAstra 0 123 =
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ IDaranA pahADamAM joyAM, nahotA uttarasaMDAnAM jaMgalamAM joyA ke nahotA carotaranAM pradezamAM joyA. emaNe to emane emanI jhaverI bajAranI peDhI upara joyA hatA ane te paNa emanI paccIsa varSanI uMmare. gAMdhIjI tyAre chavvIsa varSanA hatA. berisTarI karIne AvyA hatA. ane kRpALudeva vepAramAM hatAM. paNa tyAre emaNe joyuM ke AnI jAta vepArInI nahIM paNa vitarAgInI che. ApaNe to anaMta bhava rakhaDavuM paDaze. paNa Ane to have eka bhava basa thaze. lAkhono vepAra cAle che, sodA thAya che, videza sAthe vepAra cAlu che, hirA-mANekanA vepAra cAle che, dravyasaMpannatA paNa eTalI che. chatAM dRSTi A che. saMvega jIvanamAM jyAre jAge che tyAre Akho saMsAra khAro jhera lAge che. mIrAMnA jIvanamAM jyAre saMvega Ave che tyAre cittoDanA gaDha uparathI mIrAM dhaDa dhaDa karatAM utarI jAya che. e mahArANI vicAra nathI karatAM ke bahAra kyAM jaIza ? rAtre kyAM mukAma karIza ? khAvA koNa deze ? mevADanI A mahArANI cittoDathI utarI, UMTa para besIne nIkaLI gaI haze ane rAjaparivAra sAtheno nAto kApI nAkhyo haze, tyAre eno saMvegano bhAva kevo haze ? vicAra to karIe. je dharatInA ApaNe saMtAno chIe, te dharatIno itihAsa, te dharatInA aitihAsika pAtro ! kevAM adbhuta caritro A jIvananI aMdara che ! saMvega jIvanamAM jAge ! zAlIbhadrane jyAre jIvanamAM saMvega jAgyo. are ! jenA jIvanamAM samRddhinI choLa uchaLe ane zreNika rAjA paNa jenA darzana karavA Ave ke mArA rAjyamAM Avo zreSThi koNa che ke mArI rANI eka ratna kaMbala kharIdI na zakI, ane jenI mAe soLa soLa kaMbala kharIdIne batrIsa vahune TukaDA karIne paga lUchavA ApI dIdhA. paga lUchIne e kaMbala pAchA metrANIne ApI dIdhA. rAja darabAra paNa jyAM pAcho paDI gayo. evA zAlIbhadranA vaibhavanA darzana karavA zreNika rAjA Ave che. A aizvarya devone paNa zaramAve. kAraNa ke enA pitA devagatimAM gayA che ane zIlabhadranuM puNyAtipuNya eTaluM badhuM utkRSTa che - e puNya eTaluM badhuM parAkASThAe pahoMcyuM che ke roja svargamAMthI 99 peTI kuberanA bhaMDAra jevI, vastra, AbhuSaNa, ratna, mANekanI mokalAve che. A kedI. vAparavI ? eka peTI Ave to 99 peDhI tarI jAya. ahIMyA to roja enA pitA ene 99 peTI mokale che. zAstrakAroe enuM varNana karyuM che. ane e zAlIbhadrane jyAre jIvanamAM saMvega jAgyo ke are ! mArA mAthe rAjA ! uhApoha thayo. kRpALudeva lakhe che ke ene uhApoha thayo. mArA A caitanyano koI anya svAmI hoya ? mAro svAmI to huM ja. ane have mAre mArA svAmItvane sthApita karavuM che. zAlIbhadrae nakkI karyuM. vaibhava choDe che. batrIsa rANIo ane vaibhavane choDIne A zAlIbhadra bhagavAna mahAvIranA samavasaraNamAM jaIne saMyamanI dIkSA le che. ane dIkSA laIne - saMvega kevo che ! - ke tyAM ne tyAM anazananA paccakhANa le che. ane vaibhAra gIrInA pahADa upara jaI anazana karIne UbhA che ane eka mahinAnA anazana pachI dehane tyAgI de che. saMvega zuM cIja che ! A saMvega zabda, bhArata sivAya A duniyAnA lokone zuM khabara paDe ? ane A saMvegano bIjo meaning kaI Dictionary mAM zodhavA jAvo ? A adbhutatA che ! A ApaNI, dezanI saMskRtinuM mahAmUluM dhana che. FE zrI Atmasiddhi-zAstra 124 =
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ zama, saMvega pachI "bhave kheda." AtmArthInuM A trIjuM lakSaNa 'bhave kheda.' have saMsAramAM paribhramaNa karavuM nathI. kRpALudeve eka mumukSu sAthe vAtacItamAM kahyuM, "have amAre navI mA karavI nathI.' mRgAputrae kahyuM, "mADI ! meM vIprabhunI vANI sAMbhaLI che. have saMsAramAM rahevAnI icchA nathI. saMyamanI AjJA Apo. mAtA ane putra vacceno A adbhuta saMvAda munioe gAyo che. putranI vAta sAme mAtAnI koI dalila TakI zakatI nathI. mAtRprema paNa pAcho paDe che. kAraNa ke e prema paNa Akhare to laukika che. saMsAramAM UMcAmAM UMco prema mAtAno prema che. niHsvArtha ane nirvyAja prema. paNa Ane AtmAno prema lAgyo hato. eTale putranI vAta e prabhuttvavALI sAbita thaI. mAe paNa kahyuM ke, "beTA ! jA, tuM vIprabhu pAse saMyama le. paNa mArI eka mAMgaNI che, tArI pAse. tuM saMyama evo pALaje ke have koI bIjI mA tAre na thAya." eTale tadbhava muktigAmInA AzIrvAda mA Ape che ane dIkaro mAne abhayavacana Ape che ke, 'tuM mArI chellI mAM che. A huM tane vacana Apu chuM.' A nirveda, have ene bhava karavo nathI. duniyAnI sarve vastu enA mATe gauNa che. "AtmAthI sau hIna." bhagavAne evuM patramAM lakhyuM ke, "pharI AtmabhAve karIne saMsAramAM janmavAnI nizaLa pratijJA che. have ame amArI icchAthI saMsAramAM janma laIzuM evuM bane ema nathI. "bhave kheda." have pharI janmavuM nathI. prANIdayA. jagatamAM jeTalA caitanya dravya che te game te gatimAM hoya, paNa prANane dhAraNa karanAra te prANI kahevAya. A caitanya AtmAo jyAM sudhI mukta thayA nathI tyAM sudhI A daza prANane dhAraNa karIne paribhramaNa karI rahyA che. AvA prANane dhAraNa karanAra prANI kahevAya ane jene caitanyano mahimA che ene AvA prANI mAtra pratye anukaMpA ane dayAno bhAva hovo joIe. ane eTale mahAvIranA saMdezamAM pahelI maitrI. jagatanA jIvo sAthe maitrI. enA sukha-duHkhanI saMvedanA. enA pratye anukaMpA-jagatanA duHkhI thatA jIvo pratye karaNA jene nathI ene dharma koI divasa AtmasAta thAya nahIM. bhAnuM bhASaNamAM bhagavAna, dharma na bIjo dayA samAna; abhayadAna sAthe saMtoSa, dayo prANIno daLavA doSa." sarva jIvanuM iccho sukha, mahAvIranI zikSA mukhya.' soLa varSanI uMmare lakhAyelI mokSamALAmAM bhagavAne dharmanuM svarUpa batAvyuM che. dharmanuM svarUpa dayA che. jagatamAM cha dravya che emAM eka ja jIva dravya che. bAkInI badhI ramata ajIvanI che. ajIvane kAMI levAdevA nathI. paNa A jIva dravya pratye jene anukaMpA nathI, saMsAranA paribhramaNathI, janma-jarA-maraNa AdinA duHkhothI, pUrve pote karelA ajJAnajanita karmonA kAraNe duHkhI thatAM, pIDita thatAM, AvA jIvo pratye jene anukaMpA nathI. jIvone ArtadhyAna ane raudradhyAnathI bacAvavA mATe ene sahAyatA karavI, madadarUpa thavuM, paropakAra karavo. vyAsajIe upaniSadanI racanA karI, mahAbhArata lakhyuM, aDhArapurANanI racanA karI. ziSya pUchyuM, "bhagavAna ame A aDhArapurANa kyAre vAMcIe ? tamArA sarva dhArmika sAhityano sAra kahI zako ema cho ?" vyAsajIe kahyuM, "hA." paropakArAya puNyAya, pApAya parapiDanuM." bhAI ! paropakAra jevuM FE zrI Atmasiddhi-zAstra che 125 =
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ A jagatamAM koI puNya nathI. ane bIjAne pIDA ApavA jevuM A jagatamAM koI pApa nathI ' tulasIdAsajIe vAlmIkIe lakhelA rAmAyaNanI 'rAma-rita-mAnasa'nA rUpamAM navaracanA karI. adbhuta mahimA eno gAyo. paNa emAMthI ApaNe grahaNa karavA yogya sUtra eka ja, parahita, sama dharama nahIM sarasAI, 52 pIDana sama nahIM adhamAI.' bIjAne pIDA ApavA jevI duniyAmAM bIjI koI adhamAI nathI. potAnA thoDA sukhane khAtara aneka jIvone ko UbhA karI devAM. kRpALudevanA jIvanano prasaMga che ke 'rAyacaMda dUdha pIe che. lohI nahIM." dhaMdho karavAno matalaba e nathI ke koIne lUMTI levo. paisA kamAvAno e matalaba nathI ke game te prakAranI anIti ane bhraSTAcAra karIne koIne gharabAra vinAno karI mUkavo. A koI artha-upArjanano niyama nathI. bhAI ! dharmanA AdhAra upara, dharmanA anuSThAna upara, kAma ane arthanI vyavasthA hoya evI A bhAratavarSamAM dharmanI vyAkhyA che. evA A dezamAM dharmanA bAMdhA che. A to RSi saMskRti che. A RSimunioe, tyAgIoe, tapasvIoe, A jIvananA bAMdhA bAMdhyA che, ke jagatanA koI jIva, prANImAtra paNa duHkha ne na pAme. jo A AcArasaMhitAne ApaNe sAcavI zakIe to prANIdayA' Ave. 'dayA dharmakA mUla hai. pApa mUla abhimAna. * tulasI, dayA na chAMDIe, jaba laga ghaTa meM prANa.' dayA kyAreya choDavI nahIM. dayA vinAno mAnavI, niSThura bane che ke jene jagatanA caitanya dravya pratye dayA nathI. kema ke je duHkhI thAya che emAM jaDa du:khI thatuM nathI. nAnuM jaMtu paNa caitanya che e duHkhI thAya che. nAno evo jIva dubhAya che to tyAM dharma nathI. vanaspatimAM jIva che e to AjanuM vijJAna Aje jANe che. jainadarzane to kyAranuM kahyuM che ke pANImAM, vAyumAM, agnimAM, pRthvImAM, vanaspatimAM anaMtA jIvo che. eTale kRpALudeve to eka kAvyamAM adbhuta kahyuM che puSpa pAMkhaDI jyAM du:bhAya, jinavaranI tyAM nahIM AjJAya.' bhAI ! eka paNa jIvane duHkha daIne tAre jagatanA padArthanuM sukha meLavavuM evI jinezvaradevanI AjJA nathI. prANIyA e dharmanuM adhiSThAna che. satya, zIla ne saghaLAM dAna, dayA hoIne rahyAM pramAA; dayA nahIM to e nahIM eka, vinA sUrya kiraNa nahIM dekha.' bhAI ! A badhAno AdhAra dayA che. AvI prANIdayA jyAM hoya tyAM AtmArthano nivAsa thAya. evo AtmArthI jIva potAnA AtmArthane pAmI zake. dazA na evI jyAM sudhI, jIva lahe nahi joga; mokSamArga pAme nahIM, maTe na aMtara roga. (39) zrI AtmasiddhizAstra 126 O
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAM sudhI evI joga dazA jIva pAme nahIM, tyAM sudhI tene mokSamArganI prApti na thAya, ane AtmabhrAMtirUpa anaMta duHkhano hetu evo aMtarayoga na maTe.' jIve potAnA mATe AvI dazA nirmANa karavAnI che. mahattva dazAnuM che. jyAM sudhI jIva AvI dazA utpanna karato nathI tyAM sudhI kaMI phaLa nathI. kRpALudeve patrAMka 397mAM lakhyuM che, "mAnavAnuM phaLa nathI, paNa dazAnuM phaLa che." tuM kyA tattvajJAnamAM ane kaI phIlosophImAM mAne che - enuM kaMI phaLa nathI. phaLa dazAnuM che. ke tuM je mAne che evI tArI potAnI dazA che. je tattvajJAna ne huM mAnuM chuM, je tattvajJAnane huM Adara ApuM chuM, je tattvajJAnamAM mArI zraddhA che, je tatvajJAnamAM mArI bhakti che, te tattvajJAnane anurUpa mArI jIvananI dazA che ? AvI dazA jyAM sudhI thaI nathI - eTale ke, kaSAyo upazAMta thayA nathI, aMtaramAM vairAgya jAgyo nathI, mokSanI abhilASA vedAtI nathI, bhavabhramaNano thAka lAgyo nathI, ane jagatanA jIvo pratye anukaMpA jAgatI nathI. AvI dazA jIvamAM jyAM sudhI na Ave, 'jIva lahe nahIM joga' - AvI yogyatA jIvamAM AvI nathI - yogyatA dazAthI che - vAtothI nathI - bAkInI laukika upalabdhithI, paNa yogyatA nahIM Ave. huM dharmasthAnakamAM chuM, huM TrasTI chuM, dharmaguru chuM, upadezaka chuM, pravacanakAra chuM, vyAkhyAnakAra chuM, cArebAju ATaluM-ATaluM karAvuM chuM, enuM koI mahattva nathI bhAI ! tArI yogyatAnA AdhAra upara jJAnIo nirNaya kare ke AtmArtha koNa pAmaze ? jyAM sudhI AvI dazA upalabdha na thAya tyAM sudhI e jIva mokSamArgane pAme nahIM. kRpALudeve patrAMka 643mAM lakhyuM che ke, 'tyAga, vairAgya, upazama ane bhakti mumukSu jIve sahaja svabhAvarUpa karI mUkyA vinA AtmadazA kema Ave ?" A vAtano viSaya nathI. "vAta te vAta che. dazA te dazA che. patrAMka 198mAM bhagavAne kahyuM che, "bIjI badhI pravRtti karatAM jIvane yogyapaNuM prApta thAya tevI vicAraNA karavI yogya che." AgaLa kahe che, "je jJAna karIne bhavAMta thAya, te jJAna sugama paNe prApta thavAmAM je dazA joIe che te dazA prApta thavI ghaNI kaThaNa che." jJAna to dazA hoya to thAya. ane te jJAna evuM ke jenAthI mAre bhavAta karavI che. paribhramaNa cAlu nathI rAkhavuM. eTale kahe che ke jyAM sudhI AvI yogyatAne jIva prApta karato nathI - A cAra guNo, (1) kaSAyanI upazAMtatA, (2) mokSanI abhilASA, (3) bhava paribhramaNano kheda ane (4) jagatanA jIvonI - prANIonI dayA ane anukaMpA. A jyAM sudhI jIvanamAM caritArtha thatA nathI, AvI dazA AvatI nathI, tyAM sudhI A jIva yogyatA prApta karato nathI. ane yogyatA vinAno jIva, adhikAra vinAno jIva, mokSamArga pAme nahIM, mokSamArga. parama zuddha caitanya te mokSa. nirvikalpa svarUpa te mokSa ane te mokSa padanI prApti je rIte sugama bane te mokSamArga. Avo mokSamArga. mAro AtmA je karmathI malina che, kaSAyothI malina che, mohaniya karmathI gherAyelo che, AkhA jagata pratyenA Asakti bhAvathI gaLADUba che, jagatanA viSayo ane kaSAyonI aMdara lubdha thayelo che, evA mArA jIvano koI prabhAva pragaTato nathI. aMdara amUlya evuM caitanya che paNa eno koI prabhAva dekhavAmAM Avato nathI, kAraNa ke AvaraNa ghaNuM che. malinatA ghaNI che. aMdara to zuddha dravya paDyuM che. paNa AvaraNa ghaNuM gADha che. - zrI Atmasiddhi-zAstra 127 [E]=
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina darzanamAM jJAnIo kahe che - A gADha mithyAtva che. svayaM prakAzita evuM A sphaTika jevuM svarUpa - enA upara viSaya-kaSAyanA A jIve evA cIMtharA vIMTyA che, ke aMdaranuM teja bahAra prakAzita thaI zakatuM nathI. je Alokita che te tirohita svarUpamAM paDyo che. enI caitanya jyoti pragaTAvavAnI jarUra nathI. e svayaM jyoti che. pragaTelI ja che. AvaraNa haTAvavAnA che. AvI prAthamika yogyatAnA guNo prApta karyA vinA, mokSamArga pAme nahIM ane mokSamArga nahIM pAme tyAM sudhI maTe na aMtararoga. kyo roga che ? 'AtmabhrAMti sama roga nahIM. roga eka ja che. kRpALudeva kahe che, "A jIva potAne bhUlI gayo che. potAne bhUlI gayA rUpa ajJAnane kAraNe tene sasukhano viyoga che." (pa-20O) to roga A che. jIva potAne bhUlI gayo che. jema eka gAMDo hoya, enuM khAvuM-pIvuM, uThavuM-besavuM, bolavuM - badhuM barAbara che. pAMce indriyo sAbuta che. zarIranI tAkAta paNa barAbara che, paNa ene potAnuM nAma, gAma, ThAma, sagAM-vhAlAM kAMI khabara nathI. e potAne bhUlI gayo che tema A jIva potAne bhUlI gayo che. A kahevAtA jagata DAhyA loko, mAna-sanmAna ane viSaya-kaSAyamAM DUbelA jIvane pUcho to kharA ke, 'tuM koNa cho ? huM koNa chuM ? kyAMthI thayo ? zuM svarUpa che mAruM kharuM ? konA saMbaMdhe vaLagaNA che ? rAkhuM ? ke e pariharuM ?' pahelAmAM pahelo Agama graMtha 'AcAraMga sUtra." ane emAM pahelAM zlokamAM bhagavAne kahyuM, 'A jIva kyAMthI Avyo che? pUrvathI, pazcimathI ? uttarathI, dakSiNathI ? uparathI-nIcethI ? UrdhvagatithI-adyogatithI ? ane kyAM javAno cho ?" tAre kyAM jAvuM che ? keTalA samayathI rakhaDaza ? A yAtrA kyAre AraMbhI ? keTalI lAMbI yAtrA thaI ? haju kyAMya pahoMcyo ? kema lakSa nathI pahoMcato ? zaMkarAcAryajIe mahAmudugara stotranI aMdara lakhyuM che. "kaka - ? kutaH AvataH ? kona mAtaH ? kauna tAtaH ?" koNa tArA mAta-koNa tArA tAta ? tuM kyAMthI Avyo cho ? kyAM tAre jAvAnuM che ? A kaMI khabara che ? saranAmA vinAnAM ApaNe evA to bhUlyA bhaTakatA paDyA chIe ane pachI bhagavAnane kahIe chIe ke, 'hari tArAM nAma che hajAra ! kyA nAme lakhavI kaMkotrI ?" paNa tArA potAnA sthAnanuM ja kyAM ThekANuM che ? bhagavAna kahe che tuM tAruM saranAmuM gotI le eTale patyuM. kAraNa ke tAruM ne mAruM saranAmuM eka ja che. bahu muzkelI che jIvane. maTe na aMtara roga.' A eno aMtarano roga che e maTe nahIM, jyAM sudhI enAmAM jogyatA AvI nathI tyAM sudhI ane AvI jogyatA Ave to thAya zuM ? Ave jyAM evI dazA, sadguru bodha suhAya; te bodha suvicAraNA, tyAM pragaTe sukhadAya. (40) evI dazA jyAM Ave tyAM sadguruno bodha zobhe arthAt pariNAma pAme, ane te bodhanA pariNAmathI sukhadAyaka evI suvicAra dazA pragaTe. (4) Ave jyAM evI dazA - AvI dazA nathI AvI tyAM sudhI badhuM chAza-bAkaLA jevuM che. mATe tyAM sudhI vAta ja na karavI. AvI dazA jyAre Ave, kaSAyo zAMta thaI gayA che, saMvega jAgyo che, GC zrI Atmasiddhi-zAstra - 128 EF
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMsArano thAka lAgyo che, prANImAtra tarapha have dayA ne anukaMpA jAgI che - AvI yogyatA prApta thaI che tyAre bhagavAna kahe che, "have yogAnuyoga thavAno che. jIvanI yogyatA AvI. 'saddaguru bodha suhAya." have tane sadguruno bodha zobhaze kAraNa ke tuM dazAvAna jIva cho. mATe have tane sadgurunA bodhanuM kaMIka pariNamana thaze. suhAya eTale zobhe. jema sonAmAM sugaMdha bhaLe te sauhoya. sonA jevI zuddhatA hoya to attara ThalavAya. ukaraDAnI aMdara attaranI bATalI khAlI karIe to zuM vaLe ? ema A jIvanI jyAre yogyatA Ave, udyAna jevuM jyAre jIvana banI jAya, sadguruno bodha tyAre suhAya ane te bodha suvicAraNA, tyAM pragaTe sukhadAya." ane e bodhathI tArA jIvanamAM suvicAraNA pragaTaze. saddagurunA bodhanA Azraye pragaTaze. te vicAraNA pragaTa sukha Ape evI sukhadAyI haze ane jyAM suvicAraNA pragaTaze tyAM zuM camatkRti thaze ? kRpALudeve Akho mokSa mArga A be-traNa gAthAmAM suMdara rIte vaNI lIdho che. jyAM pragaTe suvicAraNA, tyAM pragaTe nija jJAna; je jJAne kSaya moha thaI, pAme pada nivaNa. (41) "jyAM vicAradazA pragaTe tyAM AtmajJAna utpanna thAya, ane te jJAnathI mohano kSaya karI nirvANapadane pAme ? ane jyAM potAmAM suvicAraNA pragaTI, 'tyAM pragaTe nija jJAna." to pote ja suvicAraNA pragaTI - eTale vicAramAM lIna thayo. AtmaciMtananA kAraNe ene potAnA AtmasvarUpanuM jJAna pragaTa thayuM. huM koNa chuM ? eno ahesAsa thayo. koI kahe, ke koI copaDImAM lakhyuM hoya tethI AtmA na maLe. jIva svayaM jyAre ciMtananI dhArAmAM jAya che, jJAnanI dhArA jyAre aMdara upayogamAM jAya che, upayogathI upayoganI ekatA thAya che, vRtti jyAre bahAra saMsArathI pAchI pharI ane jIvanuM sAmarthya, potAnA svarUpanI ciMtana dhArAmAM jyAre jAya che tyAre AvI saMvedananI ciMtanadhArAmAM ene potAnA svarUpano bhAsa thAya che. eTale tyAM pragaTe nijajJAna. Aja sudhI ene duniyAnuM jJAna hatuM. ene badhAnI badhI ja vAtanI khabara hatI. duniyAnI evI koI vAta nahotI jenI ene khabara na hoya. koNa kamAyuM ? koNe nukazAna karyuM ? koI vyakti evI nahotI ke jenA vize ene khabara na hoya ema bane. Aja sudhI jIva parajJAnanI aMdara mustAka hato. have ene nijajJAna pragaTe che. atyAra sudhI ene duniyAdArInuM jJAna hatuM. encyclopidia moDhe hatuM. paNa tArA AtmAnuM tane bhAna nathI. saMsAranuM paribhramaNa UbhuM ja che. encyclopidia lakhanAro paNa kyAMya narakanI aMdara sabaDato haze. tuM enI ciMtA zuM kAma karaze ? te zAne kSaya moha thaI, pAme pada nirvANa.? jevuM tene bIjajJAna thayuM che, ke je bahAranI duniyAno moha hato, para padArtha, para-saMyoga, parasaMga ane parabhAva - enI aMdara je Asakti hatI, te AsaktimAM udAsInatA AvI gaI. ane tAro moha kSaya thavA mAMDyo. have lAgyuM ke AtmA jevuM pragaTa caitanyadravya jagatamAM koI nathI. bahAranuM to badhuM vinazvara che. aMdara beThelo zAzvata che. jagatanuM rUpa to palaTAtuM che. Aje taDako, che to kAle chAMyo che. ugavuM ane AthamavuM - A jagatanuM svarUpa che. huM jene vaLagI rahyo FE zrI Atmasiddhi-zAstra 129 =
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ chuM e nazvaratA che. e to vinAzI sukha che. e saMyogo Take ema nathI. A to thoDA samayanA badhA saMgAtha che. 'duHkha-sukha vAdaLAM, cetane zAmaLAM, kalpanArUpa - nA koI sAcuM.' A badhI to kalpanA che. paNa potAnI aMdara rahelA svarUpane oLakhavAthI, potAno moha kSaya thAya. Avo jIva nivArNapadane pAme eTale kahe che Upaje te suvicAraNA, mokSamArga samajAya; guruziSya saMvAdathI, bhAkhuM SaTrapada AMhI. (42) jethI te suvicAra dazA utpanna thAya, ane mokSamArga samajavAmAM Ave te cha pada rUpe guruziSyanA saMvAdathI karIne ahIM kahuM chuM." A jIvamAM, A suvicAraNA jenAthI upaje, pragaTe ane jenA kAraNe mokSa mArga samajAya. A jIve mokSamArga vAMcyo che. ghaNIvAra, sAMbhaLyo che anaMtavAra, paNa samajyo nathI. je svarUpa samajyA vinA pAmyo duHkha anaMta." samajyo nathI. samaje to zamAI jAya. 'samajyA te zamAI gayA." ema A jIve atyAra sudhI samajaNa nathI keLavI. samajaNano abhAva e ja enI A durgatinuM kAraNa che. eTale kahe che ke A suvicAraNA Avaze eTale tane samajAze. kAraNa ke tArI vicAra karavAnI paddhati atyAra sudhI hatI te khoTI hatI. kalpanAnI hatI. svacchaMdanI hatI. svacchaMda ane kalpanAmAM jIva potAnI mAnyatA pramANe cAlato hato eTale ene eke tattvanI upalabdhi thatI nahotI. have tane mokSa mArga samajAya evI vAta, evo mokSano mArga ame tane guru-ziSyanA saMvAdarUpe kahIe chIe. "bhAkhuM Sapada AMhI." kRpALudeve ahIM betAlIsa gAthA pachI AtmasiddhinI zarUAta karI che. AtmAne pachI oLakhAve che. pahelAM betAlIsa gAthA sudhI to kahyuM, ke jagatanA loko juduM-juduM mAne che. emAM matArthI ghaNA che. emAM tuM matArthInA lakSaNa choDa. AtmArthI thA. AtmArthI thA to AtmAnI vAta karIe. evI dazA Ave to amAro bodha sahAya. atyAra sudhI kahelI dazA Ave to pachI tetAlIsamI gAthAmAM kahelo bodha pariNamaze. jo dazA na Ave to badhuM nakAmuM che. guru-ziSyano saMvAda, bhAratavarSanI aMdara tattvajJAnanI zailInuM svarUpa adbhuta che. ahIM upaniSadamAM to kahe guru-ziSyano saMvAda, kyAMka naciketA, ane yamarAja, kyAMka zrotaketune uddAlaka. RSinA caraNamAM besIne jijJAsu ziSya prazna pUche ane guru ene tattvajJAna samajAve. mahAbhAratanA yuddhamAM, kurukSetranA medAnamAM, arjuna prazna pUche ane bhagavAna zrIkRSNa ane samAdhAna Ape. aneka jagyAe A rIte saMvAdanI zailInuM svarUpa. samavasaraNanI aMdara gautama gaNadhara 60,000 - prazna pUche ane bhagavAna mahAvIra enA samAdhAna Ape. 'gautama-pRcchA' nAmanuM pustaka che. kRpALudeva pote ja ziSyanA rUpanI aMdara AtmAne saMbaMdhita prazno ubhA karI ane samAdhAna Ape che. AkhI Atmasiddhi guru ziSyanA saMvAdathI bhAkhI che. tattvajJAnanuM adabhUta svarUpa emAM che. saMvAda zailIthI je samajAya. ApaNA potAnA mananI muMjhavaNa, ApaNo potAno - zrI Atmasiddhi-zAstra - 130 [E]=
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMzaya, ApaNA mananI guMca kyAreka ApaNe pUchI na zakIe. kAraNa ke kema pUchAya e ja khabara nathI. zuM pUchavuM e ja khabara nathI. paNa ahIM to guru pote ja ziSyanI mUMjhavaNano ukela Ape che. ane kahe che, Ava ! ame tane Atmasiddhino mArga, mokSano mArga guru- ziSyanA saMvAdathI ApIe chIe. tArI bhUmikAthI amAre tane samajAvavo che.juo A saMvAdanI zailI. ziSyanI bhUmikAthI guru ene samajAve. e A bhAratavarSanA adhyAtma darzananI addabhuta camatkRti che. duniyAmAM AvI camatkRti kyAMya jovA nahIM maLe. kyAMka to upadezaka ja bolyA karatA haze ane zuSkajJAnanI vAto thatI haze. ahIM to ziSya ajJAna avasthAmAM prazna pUchatA jAya ane guru ene brahmavidyAnuM jJAna ApatA jAya, AtmAnuM jJAna Ape ane AtmA pamADI de. AtmA hAthamAM Ape ane ziSya kahe ke hA prabhu ! tame mane AtmA Apyo ! evo adbhuta Atmasiddhino saMvAda have ApaNe vicArIzuM. sapuruSonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo. FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 131 =
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 7 SaTpada nAma kathanA prathama pada : AzaMkA (gAthA 43thI 48)] A kALamAM sarvaza paramAtmA prarUpita je mokSa mArga lupta thayo che tene agopyarUpamAM pragaTa karanAra paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdrajI viracita "Atmasiddhi-zAstra'no ApaNo svAdhyAya cAlu che. A Atmasiddhi prApta karavA, AtmAno vicAra thavA mATe jIve AtmArthI thavuM joIe. ane AtmArthI thavA mATe matArthInA lakSaNo ApaNA jIvanamAMthI dUra thavA joIe. AtmArthI jIvanI dazA kevI hoya enA cauda guNo - lakSaNo ApaNe joyAM. kaI dazAmAM AvIe to dharma ApaNA jIvanamAM pariNita thAya ? satyanI upalabdhi kaI dazAmAM thAya ? dazA vinA A divyatAnI prApti na thAya. 1. AtmajJAnI munine sAcA guru mAne. 2. kuLa-mata-saMpradAya AdinA gurunI kalpanAne mAne nahIM. 3. pratyakSa saddaguru yogane parama upakArI gaNe. 4. traNa yoge karIne AvA gurunA yogamAM AjJAMkita bane. 5. traNe kALane viSe eka ja ane akhaMDita evA paramArtha mArganI zraddhA karo. 6. je vyavahAra paramArthane prerato hoya te vyavahArane sammata kare. 7. aMtaramAM vicAra karIne sadgurunI zodha kare. 8, AtmArtha sivAya jene bIjI koI abhilASA nathI. manokAmanA nathI. 9. saMsAranI koI icchA ke tRSNA ke vAsanAno koI roga have manamAM rahyo nathI. 10. jenAM jIvanamAM kaSAyonuM upazamana kahetAM zama che. GC zrI Atmasiddhi-zAstra - 132 IF
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11. muktinI abhilASA kahetAM saMvega che. 12. bhavabhramaNane vize kheda kahetAM nirveda che. 13. prANImAtra pratye dayA kahetAM anukaMpA che ane 14. sAcA sadgaranA bodhanI AsthA kahetAM astitvano guNa che. dazAnA cauda lakSaNothI yukta je jIva che ane jyAre saddaguruno bodha thAya che tyAre e bodha enA jIvanamAM suvicAraNAne pragaTa kare che. je suvicAraNAnA prabhAve karIne ene nijajJAnanI prApti thAya che. e nijajJAnanA AdhAra upara e anAdinA moha karmano kSaya kare che. ane e mohano kSaya thatAM e nirvANapadane pAme che. AvI dazA batAvIne have paramakRpALu deva AtmAnuM je svarUpa che, AtmasiddhimAM je maMtra che, te ApaNane have kahe che. SaTrapada nAma kathana. AtmAnI AtmAnA SaTrapadanI sthApanA karatAM sadguru prakAze che. AtmA che, te nitya che', "che kartA nija karma'; che bhoktA', vaLI "mokSa che, "mokSa upAya sudharma." (43) AtmA che, te AtmA nitya che', 'te AtmA potAnA karmano karyA che, te karmano bhoktA che, tethI mokSa thAya che, ane te mokSano upAya evo sadharma che." paTu-sthAnaka saMkSepamAM, padarzana paNa teha; samajAvA paramArthane, kahyAM jJAnIe eha. (44) 'e cha sthAnaka athavA cha pada ahIM saMkSepamAM kahyAM che, ane vicAra karavAthI SaTradarzana paNa te ja che. paramArtha samajavAne mATe jJAnI puruSe e cha pado kahyAM che.' bhagavAne Aja vAta kahI che. je Atmasiddhi - cha padanA patramAMthI udbhavI te patranAM prAraMbhamAM paramakRpALudeva lakhe che ke, "zuddha AtmasvarUpane pAmyA che evA jJAnI puruSoe nIce kahyAM che te cha padane samyagudarzananA nivAsanAM sarvotkRSTa sthAnaka kahyAM che." A cha pada che te samyagudarzananA nivAsanAM sarvotkRSTa sthAnaka che. jIvane samyagudarzana prApta thaye ja mokSamArga samajAya che. ane mokSamArga samajAyAthI ja mokSamArganI ArAdhanA thAya che. ane mokSamArganI ArAdhanA karavAthI ja mokSanI upalabdhi thAya che. mArganA ArAdhana vinA lakSanI siddhi thatI nathI. to A cha pada koNe kahyAM che ? zuddha AtmasvarUpane pAmyA che evAM jJAnI puruSoe - AtmAnuM jevuM svarUpa che yathAtathya - tevA svarUpanI jeNe prApti karI che, evAM jJAnI puruSoe A cha pada kahyAM che. jJAnInI pUrNa kakSA che. nirAvaraNa jJAna, saMpUrNa jJAna jene pragaTyuM che. aMzikanI vAta nathI. pUrNatAnI vAta che. kevaLajJAnanI prApti thaI che evAM jJAnI puruSo. nija svabhAvamAM akhaMDa svarUpe FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 133
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ jenI sthiratA ane ramaNatA che. evAM mahadpuruSoe A cha padane samyagdarzananAM nivAsanAM sarvotkRSTa sthAnaka tarIke kahyAM che. samyagdarzana kyAM raheluM che ? samyagdarzana kaI vicAraNAthI thAya ? samyagdarzananuM svarUpa zuM che ? to kahe AtmAne yathAtathya jANavo. AtmAne enA pUrA svarUpamAM jANavo. eka aMgathI jANavo ema nahIM. AtmA traNe kALe je je prakAre, je je sthitimAM, enI je je avasthA saMbhavita che e cha e avasthAne jANavI. mAtra eka avasthA paramArthanI che e jANavAthI AtmA prApta na thAya. AtmAnI mULa avasthA kai che ? AtmAnI paribhramaNanI avasthAnuM kAraNa zuM che ? ane e paribhramaNanI avasthAmAMthI e potAnA zuddha svarUpane kevI rIte prApta kare ! ane e zuddha padane prApta karavA mATenI AtmAnI ArAdhaka avasthA kaI che ? A badhA - A chae cha pada sarvAMgIkarUpamAM jyAre jANavAmAM Ave tyAre AvA jIvane AtmAnI siddhi thAya che. Atmasiddhi prApta thAya che. koI viSayanuM adhUruM jJAna hoya to e viSayanI prApti na thAya. kyAMka ne kyAMka aTakAI jAya. kAraNa ke ApaNe ene sarvAMze ane sarvAMge jANatA nathI. ane eka aMzane ke eka aMgane jANIne e dizAmAM prayatna karyo to bAkInA aMga chUTI jAya che, ane chUTI jAya che eTale e vastu pUrNatAe prApta thatI nathI. eTale kRpALudeve ahIM, A gAthAmAM, AtmAnA cha padanI sthApanA karI. ke pahelAM cha padathI yukta evA AtmAne samajavo joIze. ane e cha padanI aMdara pahelI vAta - 1. AtmA che : jema jagatanI aMdara anya padArtho che, ane e pArtho dRzyamAna che eTale dekhAya che paNa arUpI, amUrta ane adRzya evo AtmA paNa che. ane je AtmA che te AtmA nitya che. 2. AtmA nitya che na jagatanA je padArtho che te to Aje che ane kAla nathI. ApaNe je padArtha che enI mAnyatA karIe chIe ne kALanI apekSAe koI so varSa - koI baso varSa - koI pAMcaso varSa paNa anAdikALa koI vastu nathI. nahIM to jagatanI aMdara khaMDero na hoya. badhI ja vastu samayavartI che. AtmA trikALavartI che. AtmA che eTaluM ja nahIM, paNa traNe kALamAM che te AtmA nitya che. sva para prakAzaka guNa AtmAno che. sva para prakAzaka potAne jANe che ane jagata AkhAne jANe che. te AtmA samayavartI nathI trikALavartI che, eTale nitya che. je AtmA che te potAnA... 3. karmano kartA che : pratyeka AtmA karmathI baMdhAyo che. te koI bIjAnA karmathI nathI baMdhAyo. koI bIjAe karma karyA ane A jIva baMdhAyo evI vizvamAM vyavasthA nathI. AtmA jo baMdhAyo che, enI jo baddha avasthA che, e malina che. enI saMsArI avasthA che, enuM kAraNa jo karma che to e karmano kartA pote che. AtmA karmano kartA nathI' ema je koI kahe che te ghora ajJAna che. AtmA potAnA karmano kartA pote ja che ane je karma eNe karyAM che eno e pote ja bhoktA che. zrI Atmasiddhi-zAstra 134 O
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. karmano bhoktA che: je karma jIve karyAM che te bIjuM koI bhogave nahIM. pote ja potAnA karmano bhoktA che. bIjAnA karelAM karma pote bhogavI rahyo che evo bhAva manamAM Ave to e paNa khoTuM che. AtmA pote ja potAnA karelAM karmano te bhoktA che. vizvanI vyavasthAmAM pratyeka AtmA svataMtra che. A svataMtratA eTalI badhI cokkasa pramANamAM che ke enA baMdhanA kAraNo paNa potAnAM ja che. ane enAM muktinAM kAraNo paNa potAnAM che. sukha-duHkhano e bhoktA che. AkuLatA-anAkuLatAno bhoktA che. te pote ja, pote utpanna karelI evI karmasthitino bhoktA che. paNa enI eka camatkRti che. te e ke ethI eno... 5. mokSa che : eTale ke karmanA kartApaNAmAMthI ane karmanA bhoktApaNAmAMthI A AtmA chUTI zake che. A chUTI zakavAnuM adhyAtma-vijJAna AnA upara Base thayuM che. jJAnIoe, tIrthakaroe, sarvajJoe A tattva zodhI kADhyuM. mokSa tattva. bAkI to badhuM ja duniyAmAM anAdikALathI hatuM. 'baMdha mokSanI yathArtha vyavasthA je darzanane viSe kahevAmAM AvI che te darzana jIvane samIpa muktinuM kAraNa che. ane AvI baMdha-mokSanI yathArtha vyavasthAne kahevAne yogya jo koI hoya to te zrI tIrthakara che. ane evA tIrthakarano aMtara Azaya A kSetre, A kALe, jo koI kahI zake ema hoya to te ame chIe. evuM ame daDhapaNe mAnIe chIe." kRpALudeve bIje paNa A vAta sarasa rIte lakhI che. badhAM ja darzanano niSpakSapAtapaNe meM vicAra karyo. vedAMta, sAMkhya Adi badhA darzanano. paNa baMdha ane mokSanI vyavasthAno jyAM vicAra karyo tyAM e darzana aTakI gayAM che." baMdhana zAthI ? ane mokSa zAthI ? basa ! A pAMcamuM pada, AtmA karmanA kartApaNAmAMthI ane bhoktApaNAthI mukta thaI zake che. anAdithI AtmA karmano kartA ane bhoktA che. ane tethI anAdithI anaMta pudgala parAvartanano saMsAra A AtmA bhogavI rahyo che. chatAM paNa enAthI e mukta thaI zake che. ane e mukta thaI zake che e mAtra tattvajJAna nathI. enI sAthe vyavahAra joDAyelo che. mATe e... 6. mokSano upAya che : mokSano mArga che, ane e mArga che e sudharma che. mokSano mArga che, ane mArga hoya to e mArgamAM cAlavuM paDe. mArgane ArAdhavo paDe. ene vyavahAra kahevAya che. jaina darzanamAM A vyavahArane pahelAM barAbara samajI levo paDe. lakSanI prApti je karAve che, je upAya karatAM jIvane upeya tarapha dorI jAya, AvA AtmAnA zuddha svarUpanI prApti karAve te dharma che. te sAcuM tattvajJAna che. dharmanAM be pAsA che. eka enuM dArzanika pAsuM ane bIjuM enuM vyavahArika pAsuM. e dArzanika pAsuM che e nizcayanuM pAsuM che. ane vyavahArika pAsuM che e enI sAdhanAnuM - ArAdhanAnuM pAsuM che. ane baMne pAsAthI ja dharma kahevAya. dharma kyAMya ekAMgI nathI. ApaNe to ApaNA matanA abhimAnanA kAraNe dharmane ekAMgI banAvI nAkhyo. dharma eTale kAMI jANavuM te nahIM, dharma eTale ArAdhavuM. dharmanuM sAcuM svarUpa vyavahArathI che. paNa yogya darzana. darzana pUrNa ane te darzana tarapha - te paramArtha tarapha prere te vyavahAra. A baMneno samanvaya ene jJAnIoe FE zrI Atmasiddhi-zAstra 135 =
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma kahyo che. ane paramakRpALudeve ene sudharma zabda mukyo che. AtmasiddhimAM 'sudharma' zabda mukyo che. sudharma eTale "prere te paramArthane' - jIvane paramArtha tarapha laI jAya te dharma. eTale A jIve kartApaNuM karyuM che, bhoktApaNuM karyuM che. paNa tethI mukta thavA sudharma Acaryo nathI. eTale ke ArAdhavApaNuM karyuM nathI. mATe AtmAnuM A chaThuM pada - A manuSya bhavamAM ArAdhavAnuM che. ke jo tuM chaThuM pada ArAdhIza to pAMcamAM padane avazya pAmIza. mATe cha e padano samanvita vicAra, cha e padano sapramANa vicAra, cha e padano yathAsthita vicAra te samyakdarzana che. sarvAge samajaNa. saMpUrNa samajaNa. eka bIjAnA aviruddhabhAve samajaNa. AtmAnA eka padanA AdhAre, trIjA-cothA padano nakAra nahIM karavAno. aMdhoaMdhapalAya - enI jema. AMdhaLAo hAthIne oLakhavA beThA to koI kahe hAthI sUpaDA jevo che, ane koI kahe thAMbhalA jevo che. A daSTAMta zAstramAM Thera-Thera Ave che. ema jenA hAthamAM AtmAnuM nizcayasvarUpa AvyuM te kahe ke AtmA Avo ja che. A ja dharma, bIjuM badhuM adharma. badhuM ja mithyAtva. AvI prakAranA matArthanI aMdara aMdha banIne AtmAnuM trIjuM pada, ke bhAI ! AtmA kartA che." te pada jANatA ja nathI. bhAI ! karmano kartA AtmA sivAya koNa thAze ? AtmA bhoktA che. e karmano bhogavaTo koNa karaze ? gautamane paNa jyAre AtmA vize zaMkA hatI tyAre bhagavAna mahAvIre ene kahyuM ke, "he gautama ! tame jagatanA jIvone yajJa Adi karAvo cho, karmakAMDanI kriyA karAvo cho, pUrNa kriyA karAvo cho - eno bhoktA koNa ? enuM phaLa koNa bhogavaze ? A jIva atyAre marI jAya to ? jIva che, te nitya che. A satkArya eTalA mATe ja thAya che. te satkArya phaLadAyI che. saphaLa che ane tenuM phaLa bhogavanAra amara che. sAruM kAma haze ke kharAba kAma haze. sukRta ke dukRta, enA phaLano bhogavaTo e ja jIva karaze je bhAvathI e kRtya sAthe joDAyo che. bIjo koI enA phaLano bhogavaTo karaze nahIM. kevI nyAyasaMpanna vAta ! A samyaggadarzana mATenA A cha padanI, jo yathArtha samajaNa, khUba zAMtipUrvaka, gaMbhIratAthI ane sapramANa, sagIpaNe ke enI vicAraNA thAya nahIM to samyakdarzana pragaTa thAya nahIM, ema anaMtA jJAnIoe kahyuM che. AtmAnA koI eka ke be padane jANavAthI samyakdarzana nathI. AtmAnA cha e padano samanvaya karIne, enA vicAra karIne, jyAre A jANavAmAM Ave tyAre ja jIvane samyakdarzana che. samyakdarzana thatAM jIvanamAM samyakudharma pragaTe che. samyakdarzananA abhAvamAM dharma paNa samyapaNe pragaTa thato nathI. ane jo dharma samyakapaNe pragaTa thAya to samyakulakSanI prApti thAya. samyakulakSa - jIvane potAnuM yathAtathya svarUpa, jevo AtmA tIrthaMkara paramAtmAe, parama zuddha avasthAmAM kahyo che, evA parama zuddha caitanyanI prAptino thAya." eTale kRpALudeve ahIM khImajI devajI nAmanA mumukSu hatA temane paNa e vAta karI ke, keTalAka vakhatathI eka mahAna icchA aMtaHkaraNanI aMdara pravartI rahI che. Aje tamane jaNAvuM chuM. tame samaye samaye eno vicAra karajo. niraMtara enuM saMzodhana karajo. ke AtmA che, te AtmA nitya che, AtmA karmano karyA che, AtmA karmano bhoktA che, tethI e mukta thaI zake che ane mukta thavAnA upAya paNa che. - A chae mahApravacana - SaTapada - enuM niraMtara saMzodhana karajo.' pravacana. tIrthakaranI dezanAne, temanI vANIne pravacana T. zrI Atmasiddhi-zAstra - 136 GiE
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahevAya che. prakaSTa vacana ane pravacana kahevAya. traNe kALa je siddhAMtanI dRSTie yathAtathya rahe ane pravacana kahevAya. jaina darzanamAM to nigraMthanA vacana te pravacana. ApaNA vacanAmRtajImAM paheluM zIrSaka che, jeNe AtmA jANyo teNe sarva jANyuM." pachI nIce lakhyuM che, "nigraMtha pravacana'. to khImajI devajIne e mahApravacananuM saMzodhana karavAnuM jaNAvyuM. jyAre munizrIe pUchyuM, tyAre temaNe paNa kahyuM, "zuddha Atma svarUpane pAmyA che evAM jJAnI puruSoe nIce kahyAM che te cha pada - samyakdarzananA nivAsanAM sarvotkRSTa sthAnaka che." "he muni ! jo samakita prApta karavAnI icchA hoya to, A deha chUTI jAya te pahelAM jo jIve potAnA svarUpanI yathArtha samajaNa keLavavI che, enuM bhAna meLavavuM che, to tame A cha padane vicArajo." mahAtmA gAMdhIjIe kRpALudevane AphrikAthI patra lakhyo hato. kRpALudeve temane Darabana patra lakhyo hato temAM paNa A vAta mukI che. patrAMka-570 mAM. "AtmA che, nitya che, karmano kartA che, karmano bhoktA che, ethI ene mokSa che, ane mokSano upAya e dharma che. - A cha pada AtmAnA, jene vicAra karIne siddha thAya, tene vivekajJAna athavA samyakdarzananI prApti gaNavI, ema zrI jine nirUpaNa karyuM che. je nirUpaNa mumukSu jIve vizeSa karI abhyAsa karavA yogya che." A gAMdhIjIne lakhyuM che tyAre gAMdhIjInI uMmara 27 varSanI hatI. muMbaImAM saMparka thayA pachI teo AphrikA gayA. tyAM emane dharma parivartana karavAno bhAva Avyo. tyAre kapALadeva emane dizA-darzana kare che. pote to vyavahAramAM beThA che. karmanA vyavahAra prapaMcano kAramo udaya Avyo che, chatAM paNa AvA viSama udayamAM paramArtha mArganI prabhAvanA satata cAlu che. eTale peDhI upara beThAM, lAkhonAM vepAra karatAM hovA chatAM, AvA paramArthanA vepAra - anaMta jJAna nidhAnanA vepAra, A puruSa peDhI uparathI kare che. loko kahe che, kRpALudeva hIrA-mANekano vepAra karatA hatA. are bhAI ! peDhI uparathI AvA hajAreka patro lakhAyA che. peDhI upara besIne emaNe AtmAno vyApAra karyo che. paramArthano vepAra karyo che. are ! enI koI kiMmata AMkI zakAya ema nathI. gAMdhIjI jevAne paNa svadharmamAM sthira karAvI dIdhAM. gAMdhIjIne lakhe che, "A cha pada vicAra karIne jene siddha thAya - 'upaje te suvicAraNA, tyAM pragaTe nijajJAna." jIvane haju Atma vicAra Avyo nathI. ApaNane je vicAronI bharamALa che te mAtra kalpanA che, mithyA mAnyatAo che, ApaNI tRSNA ane vAsanAonuM e zAbdika svarUpa che. bIjuM kAMI nathI. ApaNane lAge che ke ApaNe bahu vicAra karIe chIe paNa e bhrAMti sivAya kAMI nathI. kAraNa ke ApaNA vicArane eka paNa sat padArtha sAthe saMbaMdha nathI. ApaNe asat padArtha, asat saMbaMdha, asatu saMyoga ane asata sthiti saMbaMdhI ja vicAraNA karIe chIe. eTale e asavicAra e vikAra che. kAraNa ke e mohajanya che. kAraNa ke ApaNane padArtha pratye kAM to ruci che kAM aruci che, kAM gamo che, kAM to aNagamo che, kAM to iSTapaNAnI ke aniSTapaNAnI bhAvanA che. eTale ApaNe game teTalo vicAra karIe, paNa enA pAyAmAM moha che, asat che. eTale e vicAra e bhrAMti che. jJAnI puruSanA bodhathI, AvA prApta puruSonA vacanonI, Apta puruSonAM vacanonI pratItithI je jIva vicAra kare che, e sUtra para vicAra kare che tyAre ja kharekhara jIvanamAM vicAra uddabhave che. ane A vicArathI nijajJAna pragaTa thAya che HE zrI Atmasiddhi-zAstra - 137 EF
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ ema kRpALudeva kahe che. kAraNa ke vicAranuM sUtra sat che. satu'ne batAvanAra 'satu joIe. A vicAranuM sUtra sat hovAthI e vicAraNAthI jJAna pragaTe che. jema ApaNe badhA udAharaNo joyA. caMDarUdrAcAryanA ziSya-vicAraNA, puSpaculA vicAraNA, bharatacakravartI vicAraNA, AtmalakSI vicAraNA, sat kendrita vicAraNA. sano yathAtathya vicAra karavAthI nijJAna pragaTe che. ane nijJAna pragaTatAM anAdino je moha hato te vinaSTa thAya che. moha naSTa thatAM, moha AdhArita je karmo hatAM tenuM jora tuTI jAya che. sAdhana game te hoya paNa ApaNe khUba samajIe ke mArga kevA prakArano che ? gAMdhIjIne pharI AgaLa kahe che ke, pUrvanA koI vizeSa abhyAsa baLathI, e cha kAraNono vicAra utpanna thAya che.' jo pUrvano abhyAsa - enuM baLa kAma AvatuM haze to ja bhagavAna Ama kahe ne ? A AtmAnI nityatAnI vAta samajAya che ? dharmanI ArAdhanA, muktinA mArga tarapha laI jAya e vAtanI zraddhA bero che ? - A kuTuMbano panAro, A zArIrika nabaLAI, svAsthaya sAruM na hovuM, sagAM-saMbaMdhIono sAtha na hovo, saMsAranI upAdhi, ukaLATa, utApa - A badhAMne laIne kAMI thAtuM nathI ema na samaja. tuM to nitya che. A badhI to svapnanI duniyA che. badhuM ja cAlyuM jAze. kAM to tuM cAlyo jaIza. ane kAM to e badhAM cAlyA jaze. A to tuM jIve che tyAM sudhIno badho jamelo che. are ! eka samaya mATe paNa jo saddharmanI ArAdhanA karI haze to te kadApi niSphaLa jatI nathI. ane dehadharmanI ArAdhanA jIvanabhara karI haze to paNa jevo zvAsa gayo ke niSphaLa - karoDonI upalabdhi karI, keTalIya padavI lIdhI, nobala prize meLavyuM, International nAmanAo meLavI, paNa je kSaNe chello zvAsa lIdho ke badhuM niSphaLa. e dehanI sAthe eno paiso, enI nAmanA, enI padavI, enI pratiSThA badhuM saLagI jAya che. paNa AtmAnI aMdara je saMskAra prApta karyo che, sanA bodhathI ane paramatattvanI zraddhAthI A saMskAra - jIva game te gatimAM jAya paNa - enA AtmAne jAgRta kare che. ane thaMbhAvI de che. enA paribhramaNane rokI de che. Avo saMskAra jIvamAM joIe. kRpALudeva kahe che, pUrvanA koI vizeSa abhyAsa baLathI, atyAre paNa abhyasa karavo. jeTalo samaya maLe eTalo, jIvanamAM chellA zvAsa sudhI vitarAga darzanano abhyAsa karavo. satpuruSanAM bodhanuM vAMcana vAraMvAra karavuM, enuM ja punarAvartana, satata e ja zabdonuM gholana, enuM ja raTaNa, e ja karyA karavAthI samyakdarzanane prApta karAve evA AtmAnA cha padano vicAra utpanna thaze. athavA satsaMganA AzrayathI te vicAra utpanna thavAno yoga bane che.' jo pUrvanA abhyAsanuM kaMI bhAthuM laIne jIva na Avyo hoya to A janmamAM paNa zakya che. bhAthuM bAMdhI le. satsaMganA AzrayathI - teno tuM Azraya kara. moTA puruSoe je bodha kahyo che, jyAM sat vase che, jyAM satna prApta puruSa bIrAjamAna che, athavA jyAM sane prApta evA Apta puruSonA vacananI vicAraNA thAya che, evAM mumukSu vo, AtmArthI jIvo jyAM bhegAM thAya ane kevaLa sanI vicAraNA thAya ane satsaMga kahevAya. ane paramakRpALudeve A satsaMganuM adbhuta mAhatmya mukyuM che. pratyeka jIvane potAnA samavayI, samasvabhAvI, AvAM to be-cArapAMca, saMsAranA koI paNa kSetramAM bedha che, ane koI paNa avasthAmAM saMsAra prApta thayo hoya, to paNa satapuruSanAM vacanane laIne roja kalAka-doDhakalAka satunI vicAraNA karavI. bhaktibhAvathI karavI. nirmaLa = zrI AtmAsiddhi-zAstra - 138
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMtaHkaraNathI karavI. saMsAranI vAsanAone bAju para mukIne karavI. A satsaMganA AzrayathI vicAra utpanna thavAno jIvane joga thAya che. A vicAra utpanna thayA vinA jo deha chUTI jAya to A saMjJIpaNuM nakAmuM thaI jAya. pachI bIjI evI keTalIya paryAya che ke jemAM jIvane vicAra sAthe saMbaMdha nathI. 83,99,999 yoni che, manuSya sivAyanI jemAM vicAra sAthe saMbaMdha nahIM Ave. atyAre vicAra utpanna karI laIe evuM sAdhana prApta thayuM che. eTale kRpALudeve kahyuM che, "vicAra sahita vAcAzakti varte che evo manuSya prANI, kalyANano sauthI vizeSa adhikArI che." kAraNa ke AnI pAse vicAra sahita vAcAzakti che. eTale bhASA che. bIjA prANIone bhASA nathI. duHkhanuM vedana che. bhASA nathI. to samajaNa kevI rIte keLave ? bhASA vinA ekabIjA jIvo para upakAra karavo zakya nathI. "parasparopakAro graho jIvANuM." to eTalA mATe dezanA labdhi kyAre maLe ? bhASA. AvI bhASA phakta manuSya yonimAM rahelI che, ke jyAM e bolI zake che, sAMbhaLI zake che ane vicArI zake che. Avo adbhuta yoga, AvuM anupama sAdhana ane prApta thayuM che. anAdikALanA paribhramaNamAMthI AvA utkRSTa sthAnanA Junction upara AvIne e Ubho che. eTale kahyuM ke manuSyano janma e mokSano daravAjo che. bAraNuM che. paNa tyAM be rastA che, be pATiyA mAryA che. eka bAju "mokSa mArga" lakhyuM che. bIjI bAju 'saMsAra tarapha javAno mArga lakhyuM che. bIjo che "paribhramaNano mArga." have bhAI ! vicAra karI le ke tAre kyAM jAvuM che ? kAraNa ke atyAre ja AvuM pATiyuM vAMcavAno avakAza che. pazu ke pakSI thAIza, tiryaMcamAM hoIza - tyAre zuM AvA pATiyA vAMcavAno ? mokSa mArganI ArAdhanA kara. ke tArA saMsArane saMkSepa kara. karmonA baMdhana toDa. A badhuM tyAre koNa kaheze ? nikaSTamAM nikRSTa jIvanI gati, nAnA-nAnA jaMtu, karoLiyA, macchara, e badhI yonimAM gayelo jIva A ja che. jIva badhAM ja samAna che. A ja jIva ajJAnathI paribhramaNa karI AvI badhI avasthAone dhAraNa kare che ane tyAre vicArano koI yoga utpanna thavo saMbhavato nathI. A vicAra no yoga manuSya bhavamAM satsaMganA AzrayathI thAya che. mATe satsaMgane adhikAdhika mahattva ApavuM. jema bAkI bIjA saMga karIe chIe jevA ke dukAne jaIne gharAkono saMga karIe chIe, oNphisamAM jaIne Boss no Sub-ordinates no saMga karIe chIe, pharavA jaIe tyAre mitra maMDaLano ane gharamAM jema kuTuMbano saMga karIe chIe paNa bhAI ! tuM A "sa"no saMga karaze ? satsaMganA AzrayathI A vicAra utpanna thAya che. kRpALudeve kahyuM AtmAnA cha pada, AtmA che, te AtmA nitya che, je AtmA nitya che te ja AtmA potAnA karelA karmano karyA che, je AtmA karmano karyA che te ja AtmA potAnA karmano bhoktA che, te AtmA karmanA kartA-bhoktA-paNAmAMthI mukta thaI zake che, ane te mukta thavA mATeno upAya che ane te upAya sudharma che. sudharma-sAco dharma. dharmanI yathAtathya oLakhANa. dharmanuM dArzanika svarUpa ane vyavahArika svarUpa. ene sudharma kahevAya che. to je pramANathI A jaNAya te vAraMvAra vicAravA yogya che. samyakadarzana svarUpa evA zrI jinanA upadezelAM A cha pada AtmArthI jIve atizaya karI vicAravA ghaTe FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 139 =
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ che." A cha padanuM nirRpaNa zrI jine karyuM che. jIva AtmArthI che. sadUgarano bodha thayo che. A cha pada che te ja saddaguruno bodha che. 'Ave jyAM evI dazA, sadguru bodha suhAya; e bodha suvicAraNA, tyAM pragaTe sukhadAya." have saddaguruno bodha maLyo che to suvicAraNAmAM UtarI jA. vicAra kara. atizaya karIne vicAra kara, eTale ke muzkelI hoya ke saMsAranI bIjI koI upAdhi hoya to paNa, e upAdhine bAju para rAkhIne paNa tuM A vicAraNA kara. satupuruSanA bodhano, zrI jinezvare kahelAM AtmAnA svarUpano, anaMtA jJAnIo, jeo zuddha svarUpane pAmyA che emaNe anubhavanA AdhAre je kahyuM che eno te vicAra kara. kema ke pramANe karIne tenuM prasiddhipaNuM che. ame ene pramANabhUta gaNIe chIe. ame ene cakAsI lIdhA che. tuM ciMtA kara mA. mAtra A cha padanuM svarUpa bhagavAne kahyuM che eTale nahIM paNa AtmAnA A cha pada 'sapramANa' che. pramANa sahita che. koI paNa vAta pramANathI siddha thAya. jJAnIo kahe che ane ene pramANathI siddha karyA che. It has been proved. sAbita thaI cukelA che. mATe tuM enI vicAraNA kara. A cha sthAna ame saMkSepamAM kahIe chIe. AtmA che, te nitya che, karmano kartA che, bhoktA che, mokSa pada che, teno upAya che. te upAya te sudharma. A vAta saMkSepamAM mUkI che. A eka zabdamAM kRpALudevanuM ApaNane oLakhANa maLe che. yuga evo yogI. A cha pada saMkSepa kahyAM che kAraNa kALa. saMkSepano kALa che. atyAre 80 lAkha pUrvanA ke neminAtha bhagavAna jevA 50 hajAra varSanA ke pArzvanAthajInI jema 1OOO varSanA AyuSyano kALa nathI. A kALanI aMdara AyuSya aniyata che. jema jema kALa duHSamatAne pAme che tema-tema jIvanuM AyuSya ekadama anizcita thatuM jAya che. A kALamAM akALa avasAna ke ekAeka avasAnanA ja samAcAra maLe che. A kALanI aMdara have koI gaNatarInA hisAbe cAlI na zake. "dorI tuTI AyuSyanI tyAM sAMdhanAruM koNa che ?" are bhalA mANasa ! AyuSyanA daLiyA khalAsa thaI jAya pachI e jIva jyAM hoya, je avasthAmAM hoya tyAM deha choDe che. jIva nIkaLI jAya pachI dehanI eka paNa kriyA na thAya. lIdhelo zvAsa bahAra na nIkaLe. pIdheluM pANI gaLe na Utare. bannenI keTalI bhinnatA che chatAM jIvane khyAla nathI Avato ke dehane AtmAnI A avasthA saMyogI che. A AyukarmapUruM thAya eTale badhAM saMbaMdho pUrAM thAya. mATe jJAnI kahe che ke ame saMkSepamAM eTalA mATe kahIe chIe ke A kALanA jIvone TAIma ocho che. 'eTale A paryuSaNamAM nahIM, AvatA paryuSaNamAM dharma karazuM, A varSe dhaMdho sAro che, kamAI laIe, haju chokarAM-chokarI ThekANe pADavA che. A badhuM jIvanuM DahApaNa bhAI ! tuM mUkI de, kAla koIne mATe thobhavAno nathI. A AdaryA adhUrA raheze ane tuM cAlyo jAIza to dharma kyAre karIza ? mATe jeTalA samaya puratI maiM tattvanI vicAraNA karI te ja sAcuM che. A kALanI aMdara jo koI sAdhana ApaNI pAse hoya to te vicAraNAnuM sAdhana che. kALa anusAra sAdhano paNa badalAya che. jema-jema manuSyanA AyuSyano kALa alpa Ave che tema-tema manuSyanI vicArazakti, buddhibaLanI tIvratA vadhe che. Aje to traNa varSanA chokarAne eTalI badhI sabhAnatA ane sajAgatA che ke FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 140 T=
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ jeTalI pahelAM paMdara varSe paNa nahotI. A to janmajAta pudgalanAM jJAnI che. janmajAta cAlAka, janmajAta hoMziyAra, janmajAta caturAI. paNa A badhI caturAI bhautika padArtha vizenI che. kharI hoziyArI, caturAI 52mArthamArgane vize hovI ghaTe che. mATe e samaye ochAM AyuSyanI aMdara vicAranuM sAdhana moTuM che. eTale ame badhuM saMkSepamAM kahIe chIe ane vicAravAnuM kAma tamArA upara mUkIe chIe. pahelAM jJAnIo vicAratA, kALa dIrgha hato ane e pramANe bodha ApatA. RSabhadeva bhagavAnano kevaLajJAnanI avasthAno samaya eka lAkha pUrva varSa AyuSyano hato. emaNe eka lAkha pUrva varSa sudhI je upadeza Apyo te mahAvIre bAra varSa Apyo. AdinAtha ane vardhamAnanAM mArgamAM kaMI bheda nathI. tattvamAM kaMI bheda nathI. upadeza to banneno eka ja che. toye bhagavAna to upadeza ApatA. eka lAkha pUrva varSa sudhI kevaLI paryAya hatI. tethI teTalA varSa bhagavAne upadeza Apyo. bhagavAna mahAvIranI kevaLI paryAya trIsa varSa. keLavajJAna thayA pachI bhagavAne trIsa comAsA karyAM. emaNe eTalo kALa upadeza Apyo. kRpALudevanuM AyuSya to phakta 33 varSanuM ja hatuM. ane emAM paNa emane lAgyuM ke have koI Avo upadeza ApavAno yoga bane ema nathI. eTale patranA rUpamAM AtmasiTi' lakhI doDha kalAkanI aMdara eka lAkha varSanA upadezamAM je vAta kahevAya ne temaNe AtmasiddhimAM doDha kalAkamAM saMkSepamAM kahI. temaNe kahyuM meM je vAta saMkSepamAM kahI te tame vistArathI vicArajo. kAraNa He had no time, tame badhA buddhimAna cho, matimAna cho vicArajo. Expand and extend your thoughts deepen your thoughts. khUba UMDA Utaro. amArI kahelI vAtanuM niraMtara dhyAna karajo. kRpALudeva kahe che vAMcana karo, zravaNa karo ane pachI manana karo ane manana pachI nididhyAsana karo. anuprekSA karo. enuM dhyAna karo. koI paNa eka sUtra hAthamAM AvyuM ke 'huM AtmA chuM' to huM AtmA chuM ke nahIM ? enA plus point, minus point, fore points, against point, badhAno vicAra karIne dhyAnamAM te divase eka eja sUtrano vicAra karo ke huM AtmA chuM ke koNa chuM ? jema vicArazo tema aMdarathI prakAzanI upalabdhi thaze. ahIM e vAta mUkI che ke paT sthAnaka saMkSepamAM ane pachI camatkRti batAvI che ke, SaT darzana paNa teha.' prabhu ! AvuM vitarAga darzana ! tame cha sthAnaka (pada) to AtmAnA saMkSepamAM kahyAM, paNa jagatanI aMdara adhyAtmanA je cha darzana che te paNa AmAM AvI jAya che. A keTaluM badhuM synthesis thaI gayuM. keTaluM badhuM ghanIbhUta thaI gayuM. A vicAra keTalo ghaniSTa, intensified keTalo thayo ? eTale kRpALudeve eka jagyAe lakhyuM che A che darzana - padArthanA vivecana ane siddhAMta para jeno pAyo racAyo che. ane te dvArA je mokSamArgane pratibodhe che, tevA cha darzana che.' jagatamAM eka bhautika saMskRti ane bIjI AdhyAtmika saMskRti pazcimanI saMskRti e pudgala upara AdhArita che ane pUrvanI saMskRti Atmika tattva upara AdhArita che. Atmika tattva upara AdhArita che eNe vicAraNAmAM AtmAne kendramAM rAkhyo che. bIjAe bhautika padArthane kendramAM rAkhyo che. AtmAnI vicAraNA mATe ahIM je prakriyA cAlI enA vaijJAniko A dharatI para pedA thayAM. saptasiMdhunA kinAre, zrI Atmasiddhi-zAstra 141
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ himAlayanI guphAomAM, narmadAne tIre, viMdhyAcaLanI pahADI upara, evA evA RSio, munio, tapasvIo, e badhA mahAna vaijJAniko thayA. duniyAmAM bhautika padArthano abhyAsa karanAra AInsTAIna jevA ja vaijJAniko che evuM nathI. AtmAnA padArthano abhyAsa karanAra paNa badhA vaijJAniko ja che. vizvAmitra, gautama, mahAvIra A coviza tIrthakaro. enI AkhI paraMparA, haribhadrAcArya evI A vaijJAnikonI paraMparA nAbhirAyazrI AdinAthathI karIne zrImad rAjacaMdra sudhInI paraMparA. avadhuta vaijJAnikonI paraMparA che. jene paramArthI vastune cakAsI ane siddhAMtanA bAMdhA bAMdhyA che. A paraMparA che jeNe jagatane A vastu ane siddhAMta batAvyA che. bhautika vaijJAniko, geleliyo, nyuTana Aje kaMI vAta kahe - kAle bIjo vaijJAnika AvIne ene khoTI prove kare. AInsTAIne kahyuM meM mArI ardhI jiMdagI navI-navI zodha karavAmAM kADhI ane bAkInI ardhI jiMdagI e zodho khoTI hatI ema sAbita karavAmAM kADhI. eke kahyuM pRthvI goLa che, bIjAe enuM khaMDana karyuM. ATalA matabheda chatAM badhAne noble prize maLe. A jagatano krama to juo ane ApaNe kahIe ke e kevo jJAnI che ! eno eke siddhAMta so varSa paNa TakI zakato nathI. siddhAMta badalAvavA paDe che. kAraNa ke vijJAnanI badhI vAto assumption upara hoya, dhAraNA upara. dhAro ke - dhAro ke pavana na hoya to dIvo saLage. paNa pavananuM, vAyunuM baLa dIvA karatAM vadhAre hoya to divela hovA chatAM dIvo TharI jAya. vaLI bIjAe kahyuM ke jo phoTo (kAca) mUkavAmAM Ave to pavana hovA chatAM dIvo Thare nahIM - A vAtamAM zuM ThekANuM che ? AjanI vAta kAla TakI zakatI nathI ane A jJAnIoe, anaMtA tIrthakaroe kahelo mArga, Aje paNa satyanI kasoTI upara, anubhavanI eraNa upara, e ja che. A mArgamAM je-je navA vaijJAniko thAya che, te vaijJAniko, AgaLanA vaijJAnikoe je-je kahyuM che teno cheda nathI uDADatA paNa teo ema kahe che ke emaNe jema kahyuM tema ja vastusthiti che. amArA anubhavamAM, amArA pramANamAM eja Ave che. eTale AdinAtha paNa ema kahe che ke agAunA tIrthakaro kahI gayA ema ja vastusthiti che. ane vardhamAna paNa eja kahe ane rAjacaMdra paNa eja kahe ke, "zuddha AtmasvarUpane pAmyAM che evA anaMtA jJAnI puruSoe je padArthanuM svarUpa kahyuM che te yathAtathya che. ahIMnA vaijJAnika DITo karIne badhA eka bIjAnI vAtane pramANa Ape ane pazcimanA vaijJAniko dareka eka bIjAno cheda uDADe. A dharmanI vAta keTalI addabhUta che. A vAta sarakhI rIte samajIe to keTalo AnaMda Ave ? kevAM darzanamAM ApaNo janma che ! enI garimA kevI che ? enuM gaurava thavuM joIe. ApaNane to hajI A dezamAM janmavAno aphasosa rahyA kare che. pazcimanA dezonA abharakhA rahyA kare che. he durbhAgI jIva ! tuM kAMI to samaja. anaMtakALamAM AvA prakRSTa puNyanA saMcayathI tuM vitarAga zAsanamAM AvI gayo. adhyAtma bhUmi bhAratavarSamAM AvI gayo ane vicAranI paripATInA AdhAra upara, vastunA svarUpa upara, cha darzananI jyAM RSimunioe racanA karI, hajAro varSa tapa karI jeNe parArdaSTi prApta karI che - RSi eTale dekhanAra - who is seer - e carmacakSunI para jenAM aMtarthakSa khulyAM che evI dharatImAM ApaNo janma thayo che. A mAnava jIvananI garimA to samajIe. A jIvane mahAvIranAM mArganuM koI gaurava nathI. e - zrI Atmasiddhi-zAstra 142 [E]=
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtma saMskRtino vArasadAra che enI garimA ene nathI anubhavAtI SaTkarzana jina aMga bhatrIje.' ke paramAtmA ! sarvajJa ! vitarAga jinezvara ! tArAmAM to chae darzana AvIne samAya che. kRpALudeva rAjacaMdrajI kahe che, A cha pada ame je kIdhAM che te saMkSepamAM to kIdhAM che, emAM Akho vitarAga darzanano sAra to ame mUkyo che paNa cha e darzana paNa emAM ja AvI jAya che. adhyAtmanI dRSTie, vicAranI paripATI upara, satya zodhananA puruSArthanA AdhAra upara, je anaMtA jJAnIoe judIjudI prakAranAM je prayoga karyA che ane enA AdhA2 upa2 je niSkarSa meLavyo che, jene darzana kahevAya che te paNa A cha padamAM samAviSTa thAya che. A badhuM ApaNane 'samajAvA paramArthane kahyAM jJAnIe eha.' A badhuM jJAnIe ApaNane zuM kAma kIdhuM ? ATalI vizALa graMtharAzinI racanA ! vistArathI paNa kIdhuM ane saMkSepamAM paNa kIdhuM. kAraNa ke keTalAya jJAnIoe AnAM rahasya kADhI-kADhI, bhASya, curNI, TIkA - aneka vastu lakhI AnA upara ke jagatanA jIvo ! juo. A kevI adbhuta jJAna khajAno bharyo che. A to ratnAkara che. jJAnanidhi ane jJAnavAridhi che. eTale emaNe to AkhI graMtharAzinuM sarjana karyuM. Agama, sUtro, curNo enAM bhASya, enI TIkAo, enAM vivecano keTaluM badhuM maLyuM che ! A badhuM jJAnIoe kahyuM che. A eka ja lakSa baMdhAvA kahyuM che. 'samajAvA paramArthane.' jethI karIne jIva paramArtha = parama + artha - samaje. koI paNa prakAre A jIva paramArthane samaje. 'samajAvA' che. 'samajAvavA' nathI. pratyeka jIve vicAra karavo ke mAre AnAthI paramArthane samajavo che. anAdinI je paramArtha saMbaMdhI bhrAMti che ene TALavI che. paNa jIva samajAvAne badale samajAvavAnA vepAramAM paDI gayo che. ahIM to jAte samajavAnI vAta che. bIjAne samajAvavAnI vAta nathI. samajAvA paramArthane kahyAM jJAnIe teha kRpALudeve paNa keTalI badhI udAratA batAvI che ke SaTdarzana paNa jeNe bAMdhyA che teNe paNa bahu DahApanna vAparyuM che. kema ke je bhUmikAmAM jIva hoya, te bhUmikAmAM ene tattvanuM darzana karAvavuM joIe ane e karAvyuM che. paNa jIva potAnI meLe svarUpa samajavA jAya to bese nahIM. kAraNa ke te besavuM te satpuruSanA Azrarya thAya. je puruSe - je svarUpa samajAvyuM che te eno Azraya laIne samajIe, to ja samajAya. A paramArtha mArga samajavAmAM, koI paNa prakAre 5ramArtha saMbaMdhe, manathI karelA saMkalpa pramANe icchA karavI nahIM.' kyAMya kalpanAmAM jAvuM nahIM je kAMI samajavuM che temAM jJAnInA vacananuM avalaMbana levuM. bAramA guNasthAnaka sudhI zrutanuM avalaMbana levuM. anaMtA jJAnIoe je kahyuM che te zrutajJAnamAM samAviSTa che. e zrutanuM avalaMbana rAkhaje. svacchaMdamAM kyAreya jaIza mA. svacchaMdane paramArtha mArgamAM mahA duHzmana kahyo che. A cha padanI vAta karI. have AtmAnA prathama padanI vicAraNA karIe. A AtmasiddhigraMtha' saMvAdanA rUpamAM che. ziSya e zaMkA kare ane guru enuM samAdhAna Ape. ziSya ekadama ajJAnamAM che. huM kAMI jANato nathI. Ape je AtmAnA cha pada kahyAM te tattvajJAna saMbaMdhI mAruM koI jJAna nathI. mArI to ulTAnI emAM bhrAMti che. bhramaNA che. he prabhu ! huM have tamane mArI vAta kahuM chuM te sAMbhaLo ane pachI he samAdhAna Apo.' Ape to AtmAnA cha pada kahyAM ke AtmA che, te nitya che, karmano kartA che, potAnA ja zrI Atmasiddhi-zAstra 7 143
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmano bhoktA che, mokSa che ane tenA upAya che. paNa huM to kAMI jANato nathI. have ziSya AzaMkAnA rUpamAM pUche che - ziSya eTale ApaNe badhAM jIvo - ApannA mananI vAta, ApaNA mananI mUMjhavA, ApaNI anAdinI guMca, anaMtakALanA paribhramaNanuM kAraNa, ApaNuM ajJAna - e ajJAnanI vAta zaMkAnA rUpamAM - ziSyanA moDhe A vAta sadguru svayaM kahe che. kAraNa ke jJAnI mumukSune oLakhe che. jema mumukSunAM netro - ajJAna hovA chatAMye - mumukSutAne lIdhe mAtmAne oLakhe che tema A mahAtmA paNa mumukSune oLakhe che ke A sAco mumukSu che ke nahIM ? sAco dharma pAmavA Avyo che ke DoLa kare che ? jijJAsu che ke nahIM ? sadgurune to A badhI ja khabara paDe ke A ziSya sAco che ke nahIM ? A gurune, A ziSya sAco che evI pratIti thAya che. A ziSya sAco che, AtmArthI che. A to kALabaLanA kAraNe, lupta thayelA mokSamArgane kAraNe, matArthamAM bheravAI paDayo che, kAM to kriyAjaDamAM ane kAM to zuSkajJAnamAM aTavAI gayo che. paNa che sAco. kAraNa ke enA kaSAya upazama thaI gayAM che, mokSanI abhilASA jAgI che, ene have bhavabhramaNano thAka lAgyo che, e saMsArathI kaMTALyo che, ane prANIo u52 ene dayA varte che. svArthI nathI. jagatanA jIvo upara anukaMpAnA bhAva sAthe Avyo che. gurue paNa A ziSyane cakAsI lIdho ke A ziSya sAco che. ? have ajJAna bhUmikAmAM rahelAM sAcA ziSyanI jijJAsA kevI hoya che ? te AtmasiddhimAM samajavA jevuM che. AtmasiddhimAM jema gurunuM samAdhAna utkRSTa che tema ziSyanA prazno paNa utkRSTa che. kAraNa ke A gurue cha ye darzana je che te ziSyanI zaMkAmAM mUkyAM che. AzaMkAnuM prathama pada : nathI daSTimAM Avato, nathI jaNAtuM rUpa; bIjo paNa anubhava nahIM, tethI na jIvasvarUpa. (45) **dRSTimAM Avato nathI, tema jenuM kaMI rUpa jaNAtuM nathI; tema sparza Adi bIjA anubhavathI paNa jaNAvApaNuM nathI mATe jIvanuM svarUpa nathI, arthAt jIva nathI " ziSya kahe che, "sAheba ! Ape kahyuM 'AtmA che.' paNa AtmA kyAMya dekhAto nathI. A jIva to jeTaluM dekhe eTaluM mAne. A ajJAna avasthAnuM lakSaNa che ke jeTaluM dekhe eTalu mAne. nathI jaNAtu rUpa.' A dekhAto to nathI paNa A AtmAnuM ekeya rUpa nathI. ame sthULa dRSTithI, narI AMkhothI jovAno prayatna karIe. paNa rUpa hoya to dekhAyane ? kAMIka rUpa hoya to pakaDAyane ? kAraNa ke amArI pAse sAdhana AMkha che. AMkhathI vastune pakaDavI che to enI sthULatA hoya to dekhAya. padArthanuM sthULa svarUpa hoya to dekhAya. dA. ta. rastA para paDelo patharo ane jo padArthanuM sUkSma svarUpa hoya to enuM rUpa hoya to dekhAya. pANImAM kacaro hoya, kastara hoya, kAMI kALu-kALu dekhAya to rUpathI pakaDAya. paNa AtmAnuM to kAMI rUpa paNa nathI. bIjo koI anubhava nahIM. AMkhanI vAta javA daIe. to kAnathI, nAkathI, jIbhathI ke sparzathI paNa AtmAno anubhava thato nathI. mATe nirNaya ApI dIdho ziSya) ke 'tethI na jIva svarUpa.' A jIvanA A zrI Atmasiddhi-zAstra - 144
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarUpanI Ape vAta karI te vAta besatI nathI. kAraNa ke nathI dekhAto, nathI saMbhaLAto, nathI suMghAto, nathI cakhAto ke nathI sparzato. mATe eNe nirNaya Apyo ke bhagavAna ! jIvanuM svarUpa nathI. tame jIvanI vAta karatA ho to bhale karo ? bhagavAna kahe che, bIjI zaMkA hoya to paNa kahI de. jethI pUrepUruM samAdhAna maLe. AtmA saMbaMdhI je prakAranAM saMzaya hoya te khUlle-khUllA kahe. jema DaoNkTara pAse roganI vAta chUpAvAya nahIM tema sadguru pAse paNa potAnI je saMzayAtmaka sthiti che tenI vAta chUpAvAya nahIM. eTale A buddhizALI ziSya bIjo vikalpa karyo. athavA deha ja AtmA, athavA indriya prANa; mithyA judo mAnavo, nahIM juduM eMdhANa. (46) 'athavA deha che te ja AtamA che. athavA indriyo che te AtmA che, athavA zvAsocchavAsa che te AtmA che, arthAtu e sau ekanA eka deharUpe che. mATe AtmAne judo mAnavo te mithyA che, kema ke tenuM kazuM juduM eMdhANa eTale cinha nathI." ziSya kahe che, bhagavAna ! kharekhara to deha che e ja AtmA che. kAM mArI pAMca indriyo je che, ene tame AtmA kahetA hazo. A zarIra to jaDa che, paNa AMkha jue che, kAna sAMbhaLe che. mATe A je jANapaNAno guNa che - Indriyono. mATe indriyo te ja AtmA che, kAraNa ke te badhuM jANe che. mATe indriyo che te AtmA che. indriyo sivAyano zarIrano bhAga che te jaDa che. ane pAMca indriyo che te jANe che mATe kadAca ene tame AtmA kahetA ho. tethI huM ema mAnuM chuM ke kAM to Akho deha teja AtmA che. ane kAM to tenA part te AtmA che. athavA prANa." A zvAsocchavAsa che te ja AtmA haze. kAraNa ke indriyo paNa zvAozvAsa che tyAM sudhI ja kAma kare che. loko paNa ema kahe - maraNa vakhate - ke chellA zvAsocchavAsa che. ANe aMtima zvAsa lIdhA. to tame A zvAsane ja AtmA kahetA hazo. kadAca A AkhuM zarIra, te na hoya to A jAgatI indriyo - ke jenAthI AkhA jagatano vyavahAra cAle che - ane te na hoya to mArA AkhA zarIrano jenAthI vyavahAra cAle che e zvAsa - e ja AtmA haze. kAraNa ke zvAsa na hoya to zarIrano koI vyavahAra cAle nahIM. A ziSyanI badhI zaMkAne barAbara pakaDIe. AvI ApaNI jyAM-jyAM bhrAMti che te toDavAnI che. "mithyA judo mAnavo." - A zarIra, athavA jagatano vyavahAra jenAthI cAle che te indriyo athavA mArA zarIrano vyavahAra jenAthI cAle che te zvAsa sivAya bIjo koI AtmA hoya te mAnyatA to mithyA lAge che. khoTI lAge che. artha vagaranI ne hetu vinAnI lAge che. kAraNa ke deha, indriyo, prANa enAthI bIjuM kAMI vizeSa - AtmA hoya - te mAnyatA baMdhabesatI nathI. kAraNa ke jeTaluM huM jANato hato eTale meM kahyuM. mATe bIjuM kAMI hoya to te mithyA che. kema mithyA che ? "nahIM juduM eMdhANa.' kAraNa ke kAMI nizAnI nathI. to nizAnI vinA kevI rIte mAnavuM ke, zarIra, indriyone prANathI juduM Atmatattva che ? koI juduM eMdhANa AtmAnuM che nahIM. mATe he naE zrI Atmasiddhi-zAstra - 145 E
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagavAna ! mane to deha che te ja huM chuM, ema dehamAM ja AtmAbuddhi, A bhrAMtinuM svarUpa, mithyAtattvanuM svarUpa che. ziSyane A vikalpa Avyo ke AtmA che te zarIra che ? indriyo che ? zvAsocchavAsa ke prANa che ? have tarka mUke che. vaLI jo AtmA hoya to, jaNAya te nahi kema ? jaNAya jo te hoya to, ghaTa paTa Adi jema. (47) ane jo AtmA hoya to te jaNAya zA mATe nahIM ? jo ghaTa, paTa Adi padArtho che to jema jaNAya che, tema AtmA hoya to zA mATe na jaNAya ?" ziSya bhagavAnane pUrepUrI zaMkA kahe che. have tarka kare che, vaLI jo AtmA hoya to jaNAya te nahIM kema ?" jo AtmA kharekhara hoya, tenuM astitva jo hoya, te jo koI padArtha hoya, to jaNAya kema nahIM ? A Atmasiddhino ziSya che. koI gamAra nathI. A ziSya kharo jijJAsu che. "satu'nI prApti karavI che. "satu' samajAI jAya to "satune arpita thaI jAvuM che. jo mane A 'satu' samajAI jAya to mAre satune ArAdhavuM che. Avo ziSya kahe che he bhagavAna ! AtmA jo hoya to jaNAyA vinA rahe ? A ghaDo che, A kapaDuM che, ghaTa-paTa ema jagatanI aMdara anaMtA padArtho che. A badhAya jaNAya che. koI AMkhathI jaNAya, koI dUrabInathI jaNAya, koI sparzathI jaNAya, koIka sAMbhaLavAthI jaNAya, koI cAkhavAthI jaNAya koI suMghavAthI jaNAya, ghaNA padArtha che jagatamAM - dekhAya nahIM to paNa jaNAtA hoya - dA. ta. pavana. dekhAto nathI paNa feel thAya che. gaMdakI jAtI hoya to durgadhathI khabara paDe. puSpa ke senTamAM sugaMdha che. dekhAtI nathI chatAM jaNAya che. vastu che. astitva che. sthULa nathI, AMkhethI dekhAtuM nathI chatAM gaMdhanuM astitva che. zabda che. tenuM astitva che to kAnathI saMbhaLAya che. AMkhathI padArtha dekhAya che, kAnathI sAMbhaLI zakIe chIe, jagatamAM sugaMdhI ke durgadhI, nAkathI pakaDAya che, A duniyAmAM vividha prakAranAM rasa che, SaDarasanAM bhojana thAya che, A je kAMI vanaspati uge che tenA combination thI jo kAMI vividha dravya sAmagrI bane che, e badhAne eno svAda che. e jANI zakAya che. nahIMtara dUdhapAka ane chAsabAkaDAmAM bheda zuM lAge ? miSTAnna ane pharasANamAM bheda paDe ke nahIM ? A badhuM jIbhathI jaNAya che. tame rasanI vAta karo. gaMdhanI vAta karo badhuM jaNAya che. vAyu sparzathI jaNAya che. agnimAM uSNatA che te sparzathI jaNAya che. jagatanA pudgalanI koI paNa vAta karI e jaNAyA vinA rahe ja nahIM. kadAca amArI saMvedanA cAlI gaI hoya to paNa bIjA sAdhano lagADIne jANI zakAya. paNa he bhagavAna ! A ghaTa-paTa Adi vastu che eTale jaNAya che. A AtmA jo hoya to jaNAya kema nahIM ? A ziSyano tarka che ke jagatamAM jeTalA padArtho che te koIne koI prakAre jaNAya che paNa AtmA jo hoya to jaNAya to kharo ne ? duniyAmAM hajAro vastu che. badhI jaNAya che. paNa AtmA hoya to jaNAya ne ? je vastunuM astitva ja nathI te zI rIte jaNAya ? Ama guru pAse tarka mukI dIdho. ane tarka karIne vAta barAbara guru pAse mukI dIdhI - have daDo gurunA compound mAM nAkhI dIdho. naE zrI Atmasiddhi-zAstra - 146 EF
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe che nahi AtamA, mithyA mokSa upAya; e aMtara zaMkA taNo, samajAvo sadupAya. (48) mATe AtmA che nahIM, ane AtmA nathI eTale tenA mokSanA arthe upAya karavA te phogaTa che, e mArA aMtaranI zakAno kaMI paNa sadupAya samajAvo. eTale samAdhAna hoya to kaho." A ziSya prajJAvAna che. eNe kahyuM, 'mATe che nahi AtamA." ANe to zaMkA karavAne badale tarkathI sAbita karI dIdhuM ke - mATe che nahi AtamA. - bhAI tane nirNaya karavA kyAM kahyuM'tuM ? A AtmasiddhinA guru ziSyano adUbhUta saMvAda che. ApaNe kyAM bhUla khAIe chIe te AmAM batAvyuM che. ke jJAnInI vAta sAMbhaLyA pahelAM ApaNe tattva vizeno nirNaya ApI daIe chIe. satyane samajyA pahelAM ApaNe satya vizeno ApaNo cukAdo ApI daIe chIe. A ApaNuM doDha DahApaNa e ja ApaNo svacchaMda, bhagavAnane pUchatAM-pUchatAM kahI dIdhuM ke "mATe che nahi AtamAM." ane pachI kahyuM ke ame jema amana-camanathI rahIe chIe ema rahevA dayo. A tyAganI vairAgyanI vAta kyAM lAvyA ? kAraNa ke 'mithyA mokSa upAya." mokSano upAya hetu vagarano che. kAraNa ke AtmA ja nathI to mokSa kono ? jenA mATe A badhA tapa karavAnAM che, jenA mATe A vairAgya dhAraNa karavAnAM che, jenA mATe thaIne A utkRSTa saMyamanI ArAdhanA karavAnI che, jenA mATe thaIne A badhAM vrata karavAnAM che te jo AtmA ja na hoya to zenA mATe karavAnAM che ? A to na rahegA bAMsa, na bajegI bAMsurI' enA jevuM thayuM. "mATe che nahIM AtamA, mithyA mokSa upAya.' ANe to pAMceya padanuM jajamenTa daI dIdhuM. kAraNa ke "mokSano upAya che." te to chaThuM pada che. saddagurue kahyuM, ziSya tane khabara nathI. A prApta karavAno eka upAya che. ane tenI jANakArI mArI pAse che. gurunI vizeSatA zemAM che - jIvone zuddha AtmapadanI prApti karAvavA mATe, teno sudharma evo upAya, jANe che. e upAya jANe che eTale e guru che. roga na hoya to DaoNkTaranuM zuM kAma che ? kesa na hoya to vakIlanuM zuM kAma che ? ema ahIM mokSano upAya batAve te guru. paNa A ziSya to kahe che ke, 'AtmA ja nathI.' 'mithyA mokSa upAya.' to pachI guranuM zuM kAma che ? paNa pAcho A ziSya che te sAco che. eTale eNe kahyuM bhagavAna ! A je meM vAta karI te mArI aMtara zaMkA che. prabhu ! A bAhya vicArIne - ke upalaka huM tamArI sAthe carcA nathI karato. DahApaNathI nathI karato. mane to aMtarathI A badhI zaMkA thAya che. ke A deha haze, indriyo haze, ke prANa te AtmA haze ? AnuM kAMI juduM eMdhANa nathI. A AtmA na hoya to tenA mokSa karavAnA upAya zuM ? te upAya karavAno hetu zuM ? A AtmA jo hoya - to jema duniyAnA hajAro padArthonuM jJAna thAya che tema AnuM jJAna kema thatuM nathI ? A aMtarano valopAta che ? jene AvI laya lAge che, jene brahmane pAmavAnI brAhmIvedanA jAgI che, jene AtmasvarUpane pAmavAnI AvI laya lAgI che - te A ziSyanI prathama bhUmikA che, ke jenAmAM jijJAsAno agni prajvalita thayo che. upaniSadano ziSya che ke jene tattvanI jijJAsA che. ene ja jJAnanI upalabdhi thAya che. "satu'nI prApti, 'sata'nA jijJAsane thAya che. AvI jijJAsA jene sukSma bodha prApta karavAnI jAgI che. 'mahAvIranA bodhane pAtra koNa ?" FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 147 =
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRpALudeve enA daza lakSaNa kahyAM che. "sadeva sUkSma bodhano abhilASI." ema ziSyane bodhanI abhilASA jAgI che. ziSyane je jijJAsA che enuM svarUpa e che ke, dalila karavA khAtara dalila nahIM. tarka khAtara dalila nahIM, potAnA abhimAna ke mada khAtara dalila nahIM. aMtaranI jijJAsA. koI vyavahArika cAturya ke laukika pratiSThA, pada ke jJAna e badhuM bAjue mUkIne mAtra sanI jijJAsu - AtmArthI chuM. A aMtaranI zaMkA che. ene bhagavAne AzaMkA kIdhI che. satyane pAmavAnI tAlAvelI che. tamannA che, jharaNA che, vedanA che. anAdinA paribhramaNa chatAM svarUpa prApta thayuM nathI. mArga maLato nathI. anekavAra judI judI rIte mArganI upAsanA karI che. paNa sanI prApti thaI nathI. A anaMtanuM paribhramaNa mAruM nirarthaka kema thAya che ? kema mArga maLato nathI ? A rIte je muMjhAyo che. AvI jenI muMjhavaNa che te kharo ziSya. kapALadeva lakhe che, 'anaMtakALanuM muMjhana TALavAnuM che." A muMjhavaNa mArI sAcI che. eTale ziSya kahe che, "he bhagavAna ! huM je kAMI kahyuM che te aMdaranA bhAvathI kahuM chuM. A mArI aMtaranI zaMkA che. A AtmA kyAM che ? hoya to kema jaNAto nathI ? jo na hoya to mokSanA upAya karavAnAM baMdha karI daIe. nahIMtara bAvAnA beya bagaDaze. sAcA guru maLyA eTale ziSya taDa-joDanA mArge pUche che. jo AtmA hoya to mokSanA upAya zarU karI daIe. ane AtmA jo nathI to ame saMsAranA mArge pAchA jAIe. A rIta ziSya potAnI zaMkAo mukI che. aMtarazaMkA mukI che. A tAlAvelI ! A jharaNA ! A jhaMkhanA ! A tamannA ! A vedanA ! kapALudeve A vedanAne rojanI prArthanAmAM mukI dIdhI. prabhu ! prabhu ! laya lAgI nahIM, paDyo na sadaguru pAya; dIThA nahi nija doSa to, tarIke koNa upAya ?' AvI vedanA, jhaMkhanA lAgyA pachI ziSya kayo upAya mAMge che ? "samajAvo sadupAya." bhagavAna ! amArI AzaMkAne TALe evo upAya batAvo sat + upAya mAMge che. je upAyanuM paNa hovApaNuM che. upAya che te vyavahAra che. AkhuM jaina darzana yAdavAdathI samajavuM paDaze. vyavahAra che. ziSya kahe che, Apa je kahezo te upAya to sad-upAya ja che. AgaLanI lITImAM Aja ziSya kahe che ke, "mithyA mokSa upAya.' ane AvuM to Aje ghaNA ajJAnathI paNa kahe che ke mokSano badhA upAya mithyA che. paNa A ziSya kahe che, "nA prabhu ! A to mArI aMtaranI zaMkA che. mATe tame sadupAya batAvo." AvI svastha jhaMkhanA jyAre jAge che, AvI svastha bhUmikA jyAre che, tyAre e bhUmikAmAM satyanuM darzana thAya che. ane guru "AtmA che." e AtmapadanI sthApanA kare che ane ziSyanI AzaMkAnuM samAdhAna kare che. sapuruSonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo. E| zrI Atmasiddhi-zAstra - 148 GiE
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 8 prathama pada - samAdhAna. u (gAthA 49thI 58)]. saddagurue to jijJAsu ne kIdhuM ke cha padathI yukta AtmA che. emAM paheluM pada 'AtmA che." ane chelluM pada "mokSano upAya che." ane ziSya to zaMkA karI ke AtmA ja nathI. to pachI mokSanA upAyano to prazna ja raheto nathI. question does not arise - kAraNa ke AtmA dekhavAmAM Avato nathI. enuM varNa ke rUpa kaI jaNAtuM nathI. bIjI indriyo dvArA paNa e AtmAno koI anubhava thato nathI, ane kAM to deha, indriyo ke A zvAsa e ja AtmA che. zarIrathI AtmA alaga hovAnuM koI eMdhANa che nahIM jo AtmA zarIrathI judo padArtha hoya to, jema jagatanA anya padArtho, ghaTa, paTa Adi jaNAya che tema AtmA kema na jaNAya ? mATe prabhu ! A AtmA che nahIM ane tamArA mokSanA upAyanI vAta mithyA che. A ziSyae AtmAnA astitvanA nakArathI AtmAnA chaThThA padano nakAra karI dIdho. have sadguru kahe che, bhAI ! sAMbhaLa. gura zA mATe samAdhAna Ape che ? kAraNa ke ziSyanI je zaMkA che ne te aMtaranI che. jarA bolavAmAM aviveka thaI gayo hoya to mApha karajo. mAre to A aMtaranI zaMkA che. ane mAre to prabhu ! sadupAya joIe che. mArI zaMkAnuM samAdhAna kare evo sadupAya mane Apo. ane gurue paheluM pada 'AtmA che." enI sthApanA karI. ane jo A paheluM pada, 'AtamAM che e barAbara besI jAya to ja adhyAtmamAM Apano praveza che. jo AtmA ja nathI evI zaMkAmAM ane saMzayamAM ApaNe hoIe to ApaNo Akho dharma prayatna zaMkA sAthe thAya che. saMdeha sAthe thAya che. saMzaya sAthe thAya che. ane zaMkA sAthe karavAmAM Avato koI prayatna phaLadAyI thAya nahIM. gItAmAM kahyuM che - "saMzayAtmA vinazyati." zaMkA karanAra e to potAno sarvanAza notare che. mATe zaMkA kADhI nAkhavI. ane adhyAtmanuM kendra, adhyAtmano AdhAra e to AtmA chuM' e pahelA padanI zraddhA che. to zaMkAmAMthI zraddhAmAM AvavuM. ane zraddhAmAM AvavA mATe ApaNI je kalpanA che eno tyAga karavo. sagurunA bodha vastunuM svarUpa vicAravuM ane nirNaya levo. sadguru have bhAsyo dehAdhyAsathI, AtmA deha samAna; paNa te baMne bhinna che, pragaTa lakSaNe bhAna. (49) FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 149 =
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ dehAdhyAsathI eTale anAdikALathI ajJAnane lIdhe dehano paricaya che, tethI AtmA deha jevo arthAtu tane deha bhAsyo che. paNa AtmA ane deha baMne judAM che, kema ke beya judAM judAM lakSaNathI pragaTa bhAnamAM Ave che.' sadguru kahe che tane anAdithI dehAdhyAsa che. eka vAtano ApaNe abhyAsa karatAM hoIe, te vAraMvArano abhyAsa adhyAsa thaI jAya che. adhyAsa eTale - abhyAsa eTalo badho pAko thaI jAya ke pachI koI paNa jAtanA dhyAna vinA, prayatna vinA, AyAsa vinA, anAyAse, svAbhAvika, sahaja paNe je kriyA thAya ene adhyAsa kahevAya. A jIvane anAdikALathI, anaMtanA paribhramaNamAM, eNe dehano ja abhyAsa karyo che. jyAre abhyAsa pAko thaI jAya tyAre adhyAsa thaI jAya. jema bahenone rasoIno abhyAsa pAke pAko thaI jAya pachI te adhyAsa thaI jAya. roTalI goLa ja vaNAya. e vAto karatAM karatAM paNa rasoI sahelAIthI karI zake. kAraNa ke eno adhyAsa thaI gayo che. jene pANI bharavAno adhyAsa thaI gayo hoya ne, e pANI bharelAM beDAM mAthe mUkIne hAlatAM jAya, TapAkA mAratAM jAya chatAM beDuM paDe nahIM. adhyAsa thaI gayo che. A jIvane dehano adhyAsa thaI gayo che. adhyAsa to sAco ye thAya ane khoTo ye thAya. anAdikALathI deharahita kyAreya thayo nathI. eTale ene abhyAsa karatAM karatAM dehano adhyAsa thaI gayo. A dehano adhyAsa thavAnA kAraNe ene AtmA che e ja deha bhAsyo. e potAne eTalo bhUlI gayo ke, dehanI sArasaMbhALa, dehanI ALapaMpALa, dehanI aMdara ja mokSa buddhi rAkhatAM rAkhatAM, e adhyAsanI bhUmikAmAM AvavAthI deha te ja huM." evI pAkaTa avasthAmAM pahoMcI gayo. eTale jJAnI kahe che, "bhAsyo dehAdhyAsathI AtmA dehamAna.' have evI musIbata thaI gaI che ke tane AtmA ja deha jevo lAge che. jema ghaNA mANasone vaLagaNA evI hoya - gharanuM mamatva evuM lAge ke ghara ja pote che. ghaNAne potAnI moTaragADInI mahattA eTalI badhI hoya ke, - eno evo adhyAsa thaI jAya ke - gADIne navaDAvavAmAM, dhovaDAvavAmAM, sApha rAkhavAmAM e gADImaya thaI jAya che. evI ghaNAne potAnI cIja pratye paNa eTalI Asakti hoya ke ghaNIvAra jAta bhUlAI jAya. jAtanuM bhAna bhUlAI jAya tyAM sudhIno adhyAsa thAya eTale vastu sAthenI ekarUpatA, drupatAnI bhUmikAmAM AvI jAya. ema A jIvane anAdikALathI dehano adhyAsa thavAnA kAraNe saguru bhagavaMta pharamAve che ke eTale ja tane deha AtmA jevo lAgyo ane te kahevA lAgyo ke deha che e ja AtmA che. paNa bhAI ! baMne bhinna che. baMne bhinna lakSaNathI pragaTa che. A beyanA lakSaNo to tuM jo. tArA adhyAsamAMthI pAcho phara. je mohabuddhi, je ekarUpatA, je tadAkAra thaI gayo che, emAMthI thoDoka pAcho phara ane A beya padArthanA lakSaNa upara vicAra kara. baMnenA pragaTa bhinna lakSaNo che. A deha che te utpanna thayo che. AtmA utpanna thayo nathI. deha che e vinAzI che. AtmA avinAzI che. deha che te rUpI che. AtmA arUpI che. deha che te upayoga vinAno che. AtmA upayogI che. deha che e jaDa che. AtmA cetana che. A lakSaNa to jo. A baMnenA pragaTa lakSaNa judA judA che. lakSaNa eTale "lakSya anena iti lakSaNam' jenAthI lakSyano lakSa thAya che. oLakhANa thAya che. lakSya AtmA che. tenuM oLakhANa thAya. koIpaNa padArthanuM lakSa karavuM hoya to enA T. zrI Atmasiddhi-zAstra 0 150 GiE
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakSaNo jANavA. "putranA lakSaNa pAraNAmAMthI ane vahunA lakSaNa bAraNAmAMthI jaNAya." enA lakSaNa pragaTa thAya eTale enI khabara paDe. ema AtmA ane deha e baMnenA lakSaNa bhinna che. eka nathI. baMnene eka ja lakSaNa lAgu paDatuM nathI. baMnenA lakSaNa bhinna che. paNa A to tane mAtra dehAdhyAsa - dehamAM Atma buddhi utpanna thaI gaI che. Ane adhyAsane kahevAya che mithyA AropaNa. bhrAMti dehanuM AropaNa AtmAmAM karI nAkhyuM che. mATe tane AtmA nathI evo bhAsa thAya che, ane A deha che te A AtmA che evI tane mithyA zraddhA thAya che. paNa have jo tuM baMnenA lakSaNa joIza to tane lAgaze ke baMne padArtha judA che. lakSaNathI judA che. guNathI judA che. dharmathI judA che. bhAI ! dareka padArthane potAnA lakSaNa che. e enuM pragaTapaNuM batAve che. dharma che e enI vartanA batAve che ane guNa che e enuM sAmarthya batAve che. to dehane ane AtmAne eka nahIM mAna. ene lakSaNathI jo. pachI dharmathI jo. ane pachI guNathI jo. to padArthanuM parikSiNa karavuM hoya to A rIte ene gaNathI. lakSaNathI. dharmathI joIne baMne ekarUpa che ke bhinna che te nakkI kara. je padArthanuM pragaTapaNuM che e enA lakSaNathI che, pragaTapaNAthI jo tuM joIza to tane dekhAze ke caitanya che te AtmAnuM lakSaNa che. upayoga te AtmAnuM lakSaNa che. tatvArthasUtranI aMdara umAsvAtIjI mahArAje - jaina dharmanuM je tattvajJAna che tene sUtrAtmaka paribhASAnI aMdara zamAvI laI sUtro ApyAM che. temAM bIjA adhyAyanuM AThamuM sUtra che - "upayogo jIva lakSaNam." jIvanuM lakSaNa upayoga che. upayoga eTale jenAthI anya padArthano bodha thavo te. jANakArI thavI te. bhAna thavuM te. pratIti thavI te. to pratIti jIvane thAya. jaDane na thAya. jaDane jANakArI hoya nahIM. jaDamAM upayogapaNuM saMbhave nahi. jIvamAM jJAna darzana nAmanA guNa che. e guNano dharma upayoga che. satata pariNamana che. ane e dharmane kAraNe - e upayogane kAraNe jIva game te gatimAM, game te yonimAM, game te avasthAmAM hoya to paNa tenAmAM aMze paNa jANapaNuM hoya - hoya ne hoya ja. jethI karIne e jIvane AkhA jagatano bodha thAya. emAM tAratamyatAmAM phera paDe. paNa enI saMvedanA jAgRta hoya. enuM jANapaNuM jAgRta hoya. nAnAmAM nAnA jaMtune paNa eka saMjJA to hoya ja. pratyeka jIvane ochAmAM ochI paNa AhArasaMjJA to hoya ja. bhaya saMjJA hoya, maithuna saMjJA hoya, nidrA hoya. 'AhAra, nidrA, bhaya, maithuna ca." A badhAM ja jIvonI aMdara je saMjJA che te eno jJAna darzana upayoga che. nAno jaMtu paNa taDakAmAMthI chAyAmAM jAya. ane ene paNa bhayanI khabara paDe. dharatIkaMpa thavAno bhaya prANIo pArakhI zake che ane bhAgIne surakSita sthAnamAM pahoMcI jAya che. pakSIo - jo bhaya jAge to ciciyArI ane kilakilATa karI muke che. ApaNane khabara na paDe. paNa jo kyAMka agni pragaTa thayo to amuka prakAranAM jaMtuone, pakSIone tarata ja khabara paDI jAya. kAraNa ke enI A saMjJA che. ane enuM A jANapaNuM che. ane jyAM jIva che te ja jANI zake, jyAM jIva nathI evA padArtha - jaDa padArtha - te na jANI zake. makAnane khabara na paDe ke dharatIkaMpa thAvAno che. paNa makAnamAM rahelAM uMdarane khabara paDe ke dharatIkaMpa thaI rahyo che. eTale e dara choDIne bhAgI jAya. sAMpa e potAnA daramAMthI nIkaLI jAya. jyAM jIva che tyAM upayoga che. upayoga che te jJAna-darzana nAmanA guNanuM pragaTa lakSaNa che. 'upayogo jIva FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 151 =
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ . lakSaNaH jJAnI puruSa saddagurubhagavaMta kahe che ke bhAI ! teM A baMnenI ekarUpatA karI che. have kramazaH mArI sAthe cAlyo Ava. to pahelAM kahyuM pragaTa lakSaNathI deha bhinna che. AtmA bhinna che. ane A upayoga je - jIvanuM lakSaNa che te asAdhAraNa lakSaNa che. eTale ke je lakSaNa jIvamAM che e lakSaNa, anya koIpaNa ajIva dravyamAM nathI. eTale kRpALudeve patrAMka 64mAM kahyuM che ke evuM lakSaNa na pakaDavuM je ekamAM hoya ane bIjAmAM paNa hoya. ApaNe kahIe ke jIva arUpI che. to AkAza paNa arUpI che. to bheLaseLa thaI jAya. ApaNe kahIe ke jIva niraMjana che to dharmAstikAya niraMjana kharuM ke nahIM ? hA. niraMjana che. to upayoga nAmanuM eka lakSaNa evuM che caitanyanuM, svapaprakAzaka, ke jIva dravyane choDIne bIjA pAMca dravyamAM A upayoga nAmanuM lakSaNa nathI. mATe pragaTa lakSaNa pakaDavAnuM. ane te lakSaNa paNa khAsa, asAdhAraNa, viziSTa lakSaNa hoya. ke je asAdhAraNa lakSaNa bIjA koI dravyamAM saMbhavI na zake. ane bIjuM - lakSaNa evuM pakaDavuM joIe ke je eka ja jIvamAM nahIM paNa badhA ja jIvamAM hoya. siddha jIvamAM paNa caitanya hoya, ane nigodanA jIvamAM paNa upayoganuM lakSaNa hoya. tethI ja e tyAM duHkhanI anubhUti karI zake. nArakInA jIvamAM paNa hoya. to A upayoga e jIvanuM lakSaNa che ane tamAma jIvarAzImAM e lakSaNa hoya ja. pachI, pharI kahe che A lakSaNa amuka avasthAmAM hoya ane amuka avasthAmAM na hoya evuM kharuM ? nA. game te avasthAmAM A jIva hoya, jyAM jIva che tyAM upayoga nAmanuM lakSaNa che. enI mAtrAmAM phera paDe. enI jAtamAM phera paDe nahIM. sadguru keTalo tarkabaddha AtmA samajAve che. jaina darzananA tattvanA AdhAra upara 'upayogo jIva lakSaNam'. jyAM jyAM upayoga che, saMvedanA che, jANapaNuM che, caitanyapaNuM che, pratItipaNuM che, tyAM jIva che. bhAsyo dehAdhyAsathI AtmA deha samAna; paNa te baMne bhinna che, jema asine myAna. (50) anAdikALathI ajJAnane lIdhe dehanA paricayathI deha ja AtmA bhAsyo che, athavA deha jevo AtmA bhAsyo che. paNa jema taravAra ne myAna, myAnarUpa lAgatAM chatAM baMne judAM judAM che, tema AtmA ane deha baMne judAM judAM che." bhAI ! A anAdikALanA abhyAsathI tuM adhyAsamAM vayo gayo. mithyA AropaNa karyuM. AtmA upara dehanuM AropaNa karI ane AtmAne dehasvarUpa mAnI lIdho, dehane ja AtmA mAnI lIdho. kahe che tuM enA pragaTa lakSaNathI jo to baMne bhinna che. be padArtha jo ekarUpa thaIne paDyA hovA chatAM bhinna che ema AtmA ane deha baMne bhinna che. ahIM bhagavAne sarasa udAharaNa ApyuM ke bhAI ! AnI bhinnatA che jema asi ne myAna." myAnamAM talavAra paDI hoya to baMne ekasarakhAM, ekarUpa, tadAkAra bhAse. paNa joIe to baMne judAM che. taravAra myAnathI judI che. myAna talavArathI judI che. A baMne bhinna che. vastrathI jema zarIra juduM che tema AtmAthI deha judo che. vastra zarIranI sAthe pahereluM hovA chatAM jema dehathI juduM FE zrI Atmasiddhi-zAstra 152 =
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. tema A dehane ane AtmAne saMbaMdha che. pharI kahe che kSIra ane nIra bhegAM thaI gayAM hoya to dUdha jema dUdha che ane pANI, pANI che tema. loha ane agni. tapAveluM lo. luhAranI koDhamAM joyuM hoya to loDhuM garama kare eTale lAlacoLa saLiyo bahAra nIkaLe. emAM loDhuM paNa che ane agni paNa che. baMne ekarUpa che. aNue aNunI aMdara bane che. agninA aNu ane lokhaMDanA aNu baMne eka ja kSetra sAthe che. chatAM baMne judAM che. loDhAno svabhAva judo. agnino svabhAva judo. saMyoge karIne bhegAM thayA che. pAchuM loDhAne agnimAMthI bahAra kADhI nAkho to thoDo samaya pachI agni emAMthI cAlyo gayo haze. uSNatA nIkaLI gaI. ekarUpa hoya to agni emAMthI jAya nahIM. garama karyA pachI kAyama garama rahevuM joIe. paNa uSNatA choDI de che kAraNa ke baMnenuM astitva bhinna che. dUdha ane pANInuM astitva bhinna che. loha ane agninuM astitva bhinna che. bAvIsamAM pAThamAM kRpALudeve zrI cidAnaMdajI viracita "svarodayajJAna" nAmanA zAstranuM bhASAMtara karyuM che. emAM eka gAthA bahu sarasa mukI che. jaise kazuMka tyAgase, binasata nahIM bhujaMga; deha tyAgase jIva puni, taise rahata abhaMga." jema kAMcaLIno tyAga karavAthI sarpa nAza pAmato nathI. marI jato nathI. tema dehano tyAga karavAthI jIva paNa abhaMga rahe che. eTale ke nAza pAmato nathI." deha che te jIvanI kAMcaLI che. ane kAMcaLI jema sarpathI judI che tema deha che te AtmAthI judo che. kAMcaLI jyAM sudhI sarpanA saMbaMdhamAM che tyAM sudhI enI badhI kriyAo sarpane Adhina che. sarpa hAle to kAMcaLI hAle. sarpa AghopAcho thAya to kAMcaLI AghIpAchI thAya. paNa sarpano viyoga thatAM kAMcaLI eka paNa kriyA karI zakatI nathI. AtmAno viyoga thAya to A zarIranuM hAlavuM-cAlavuM, besavuM-uThavuM, khAvuM-pIvuM, hunnara-kArIgarI, Art, udyoga badhuM karavAnuM baMdha thaI jAya. A sarasa kArIgarI kare che, A sarasa lakhANa kare che, A bahu sarasa bole che, bahu sarasa gAya che, bahu sarasa nAce che, kyAM sudhI ? A to kAMcaLI sarpanA saMbaMdhamAM che tyAM sudhI. jevo sarpano saMbaMdha chUTI gayo ke emAMnI eka paNa kriyA kAMcaLI karI zake nahIM. eTale ahIM bhagavAna kahe che ke, "jema eka paNa kriyA sApanA viyogamAM kAMcaLI karI zakatI nathI. tema deha ane jIvano saMbaMdha che." jIva ane dehano saMbaMdha A rIte che. badhI ja kriyA AtmAe pUrve karelAM karma, jIva sAthe baMdhAyelA karma pramANe thAya che. karma jIva sAthe baMdhAyA che. kAMcaLI eTale ke deha sAthe nathI baMdhAyA. nahIMtara to jyAre dehano agnisaMskAra karIe tyAre karmano paNa agni saMskAra thaI jAya. A badhuM khUba ja upayoga rAkhIne samajavAnuM. karma to AtmA sAthe joDAyelA che. ane jyAM sudhI eno vipAka-udaya thayo nathI, kALa sthiti pAkI nathI tyAM sudhI deha badalAya to paNa karma to rahe ja. ane dehanI je kAMI kriyA, gati, vidhI je kAMI che te AtmAnI sAthe rahelA karmanA udayanA bhAvane lIdhe temaja AtmA jyAM sudhI vibhAvabhAvamAM che tyAM sudhI dehanI kriyA che. jyAre ene jJAna bhAva pragaTaze pachI e nathI. e prakAre "jIva ane kAyA padArtha paNe judAM che." AMka 509mAM kRpALudeva kahe che, "jIva ane kAyA padArtha paNe judAM che." baMne judAM padArtha [ zrI Atmasiddhi-zAstra - 153 GiE
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. baMne bhinna che. different entity. "paNa saMbaMdhapaNe sahacArI che. sAthe ja che - jyAM sudhI te dehathI jIvane karmano bhoga che. paNa jJAna dazA AvyA vinA jIva, kAyAnuM je spaSTa judApaNuM che; te jIvane bhAsyAmAM AvatuM nathI. tathApi kSIranIravat judAMpaNuM che. jJAnasaMskAre te judApaNuM sAva spaSTa varte che.' che judApaNuM chatAM sahacArIpaNuM che. kRpALudeve patrAMka 692mAM kahyuM, "saMyoga saMbaMdhe A deha pratye A jIvane je prArabdha haze te vyatIta thaye te dehano prasaMga nivRtta thaze. teno game tyAre viyoga nizcaye che.' dehano viyoga kyAre thAya ? ke je je karmo bhogavavA mATe A deha baMdhAyo che, e karmo purAM thaI jAtAM, A dehanuM prayojana rahetuM nathI. te deha pachI game tevo rUDo, rUpALo, nirogI hoya to paNa have AtmAne tenuM kAMI kAma nathI. kema ke jIvane karmano bhoga che, te dehathI bhogavavAno che. ane eTalA mATe dehane 'nokarma' kahyuM che. 'nokarma' dvArA karma bhogavAya che. mArA karmo anaMta prakAranA udayamAM AvatA hoya, dhAro ke mane azAtA AvavAnI hoya ane mArI tAkAta hoya to bahAranA bIjA badhAM ja nimittone huM dUra karI dauM - paNa zarIramAM ja vyAdhi utpanna thAya to ? A azAtAno bhogavaTo A dehathI ja bhogavAze. deha sAdhana thaIne AvyuM che. have AnAthI chaTakI zakAya kharuM ? bIjAM koI sagAM-saMbaMdhIthI takalIpha paDatI hoya to judA rahevAya, gAma choDI devAya, chUTAM thavAya, ene gAma choDAvI devAya. badhuM thaI zake. paNa zarIra thakI azAtA AvIne karmano bhogavaTo Avyo to have zuM karIza ? jyAM sudhI prArabdhayoge, A dehathI, jIvane karma bhogavavAnA che, tyAM sudhI enuM saMbaMdhapaNe sahacArIpaNuM che. paNa je samaye e karmo bhogavavAnA pUrA thayAM te samaye deha raheto nathI. kRpALudeve bahu sarasa kahyuM che ke A jIva nirvANapada kyAre pAme che ? 'to jyAM karma zeSa rahetAM nathI. karma bacatAM nathI, tyAM ene deha dhAraNa karavApaNuM rahetuM nathI. A jIva deha dhAraNa karavApurNa kare che kAraNa ke enA zeSa karmo bAkI che. jo jIve badhA ja karmo khapAvI dIdhAM hoya to deha dhAraNa karavApaNuM na rahe.' eTale emaNe lakhyuM che, avazya karmano bhoga che, bhogavavo avazeSa re; tethI deha eka ja dhArIne, jAzuM svarUpa svadeza re. dhanya re divasa ! A aho ! A aho !' temaNe joyuM ke A dehathI bhogavAya nahIM evA thoDAM karmo avazeSa bAkI rahI gayAM. ane AyuSyano kALa puro thaI gayo. Ayu pUrNa thayuM ane karma avazeSa rahyAM. jJAnadazA yathAvat rahI. je svarUpa che te anyathA thatuM nathI. te ja adbhuta Azcarya che.' AtmAnI je adbhuta dazA che karma kSaya karavAnI, ane e abaMdha dazA che e to prApta thaI gaI che. paNa koI evo vicitra yoga thayo che ane e vicitra yogamAM jo kevaLajJAna thaI gayuM hoya to zeSa karmone bhogavavAM 'samuddAta' karI leta. cauda rAjalokamAM potAnA Atmapradezone phelAvIne jeTalA karma paramANuM bAkI hoya eno sparza karI, cAra samaya jAtAM ane cA2 samaya vaLatAM-mAM saMpUrNa karmane nAmazeSa karI nAkhata. paNa kevaLajJAna pragaTa thayuM nathI. ane karmano avazeSa bAkI rahI gayo che. ane ethI ja A ja puruSa kahe che ke, koI paNa kALe janmavAnI icchAne eNe sarvathA rUMdhI che. ane have pharI janamavuM nathI evI nizvaLa pratijJA che.' e ja puruSa kahe che ke karmano bhogavaTo to deha sivAya thAze nahIM ane na zrI Atmasiddhi-zAstra 0 154 (E
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmane sAthe laIne to koI mokSe jaI zake nahIM. karmanuM poTaluM upADIne mokSamAM jaI zakAtuM nathI. bhagavAna kahe che, eka paramANu mAtranI maLe na sparzatA,' mokSe javuM haze, e pada prApta karavuM haze tyAre eka paNa karma khapAvyA vinA cAlaze nahIM. eTale A bhagavAna kahe che ke, "eka deha have amane basa che ke avazeSa karma bhogavI levAM che. evo deha ane AtmAno, jIva ane kAyAno saMbaMdha che. bahu spaSTa thaI javuM joIe. karmo anaMtA che. ane AyuSya eka ja bhavanuM baMdhAtuM jAya. jo e ja bhavanI aMdara anaMta karmone, koI AtmAnA sAmarthyathI, nAmazeSa karI nAkhe to deha dhAraNa karavApaNuM che ja nahIM. karmanI sAthe dehano saMbaMdha nathI. karmanA bhogavaTA sAthe dehano saMbaMdha che. tapa ane jJAnabaLathI karmone nAmazeSa kare to deha dhAraNa karavo. paDe nahIM. eTale anaMta karma hoya, 70 koDAkoDI sAgaropamanuM karma bAMdhyuM hoya ane AyuSya to vadhAremAM vadhAre 30 koDAkoDI sAgaropamanuM ja baMdhAya. to zuM be bhavanuM AyuSya sAthe baMdhAya ? nA. na baMdhAya. eka ja bhavanI aMdara paNa jIva A 70 koDAkoDIne dhAre to samApta karI zake. AtmAnuM sAmarthya A che. A jaina vijJAna che. gaNitAnuyoga che. jabarajasta che. ahIM jema asine myAna judAM che. ghaDAno jonAra jema ghaDAthI judo che, zarIra ane vastra juduM che.ema AtmA ane dehano saMbaMdha che. e mAtra sahacArIpaNe che. myAna ane talavArano saMbaMdha sahacArIpaNe che. ekarUpa nathI. tadAkAra nathI. myAna talavAra thatI nathI. talavAra myAna thaI jatI nathI. ema A jIva kAyA rUpe pariNamato nathI. kAyA jIva rUpe pariNamatI nathI. A baMne taddana bhinna che. sApane kAMcaLI jevA che. sApa cAlyo jatAM kAMcaLI svayaM kAMI karI zake nahIM, kAraNa ke jaDa che. kAMcaLImAM koI tattva nathI, ane upayoga lakSaNa paNa nathI. A be gAthAmAM ziSyane bhUmikA baMdhAve che. ke teM je AtmAnA astitvano InkAra karyo tenuM kAraNa A tAruM anAdinuM mithyAtva, A tArI bhrAMti, A tAro dehAdhyAsa eTalo badho thaI gayo che ke tane dehathI bhinna AtmAnuM astitva bhAsatuM nathI. baMnenA pragaTa lakSaNa judAM che. padArthapaNe baMne judAM che. ekamekane kAMI saMbaMdha nathI. mAtra saMyogika saMbaMdha sivAya kaMI nathI. baMnenA guNa judAM. lakSaNa judAM. dharma judAM. ane emAMye deha che e to sAva jaDa. kAMI karI zake nahIM. je kAMI kriyA thaI zake te badhI AtmAthI ja thAya. caitanyanuM sAmarthya adbhuta che. ane A adhyAtma darzane caitanyano mahimA gAyo che ane pazcimanA vijJAne jaDano mahimA gAyo che. ane haju gAI rahyA che. A dezamAM kahe che ke, caitanya tattvanuM sAmarthya tamAre kyAMya mAMgavA jAvuM nahIM paDe. koI Apaze to maLaze evuM paNa nathI. jJAnI kahe che pragaTa lakSaNa to jo. A upayoga nAmanuM tAruM lakSaNa potAnuM che. tArI potAnI ATalI zakti ! baMne judAM che. padArtha paNe judAM che. lakSaNa, guNa, ane dharmathI judAM che. paNa anAdikALanA adhyAsanA kAraNe eTalI badhI tArI abhAnatA thaI gaI ke tAro A upayoga eTalo nAmazeSa thaI gayo ke enA kAraNe tane A baMne ekarUpa dekhANAM. have tArI zaMkAonuM samAdhAna vicArIe. je dRSTA che daSTino, je jANe che rUpa; abAdhya anubhava je rahe, te che jIvasvarUpa. (51) naE zrI Atmasiddhi-zAstra - 155
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'te AtmA dRSTi eTale AMkhathI kyAMthI dekhAya ? kema ke UlaTo teno te jonAra che. sthULa-sUkSma Adi rUpane je jANe che, ane sarvane bAdha karatAM karatAM koI paNa prakAre jeno bAdha karI zakAto nathI, evo bAkI je anubhava rahe che te jIvanuM svarUpa che.' ziSya pUchayuM hatuM ke AtmA "nathI dRSTimAM Avato ane nathI jaNAtuM rU5." A to dekhAto paNa nathI ane enuM koI rUpa paNa jaNAtuM nathI. A bhagavAne javAba dIdho, ke dekhanAra koNa che ? je dRSTA che dRSTino." tane dRSTithI dekhAto nathI. paNa A dRSTino mAlika koNa che ? A dRSTi guNano dhAraka koNa ? A dehanI tAkAta nathI. cetananI tAkAta che. dekhe che koNa ? maDaduM dekhe che ke jIvato jAgato mANasa dekhe che ? ApaNe kahIe chIe ke e nahIM dekhI zake kAraNa ke enAmAM jIva nathI. to dekhanAra to jIva thayo. je dRSTA che dRSTino." e je dekhanAra che ne e ja AtmA che. je jANe che rU5." A kALuM che - dhoLuM che, lAla che, pILuM che, AvuM che, tevuM che, rUpALuM che, kadarUpuM che. A badhA rUpane jANanAra koNa ? tAruM zarIra rUpane jANe che ? nA. jIva hoya to ja jaNAya. jIva na hoya to rUpa jANI zakAya nahIM. ane pachI meM kahyuM, bIjo paNa anubhava nahIM, tethI na jIvasvarUpa." bhagavAna kahe che, "abAdhya anubhava je rahe te che jIvasvarUpa." badhI IndriyonA prayoga karIe, nAka, kAna, AMkha, to badhA anubhavanI bAdabAkI thAze paNa anubhavakartAnI bAdabAkI nahIM thAya. anubhavartAnA abhAvamAM koI cIjanuM jJAna nathI. ane enA sarbhAvamAM AkhA jagatanuM jJAna che. tArAM badhA tarka, jajamenTa, abhiprAya, nyAya, tArI badhI pravRtti AtmAne Adhina che. jo eka AtmAne bAda karIza to pachI gAya koNa ? sAMbhaLe koNa ? bole koNa ? khAya koNa ? pIe koNa ? abAdhya anubhava je rahe - badhA ja anubhavane bAda karatAM-karatAM AMkhanA, kAnanA, nAkanA, jIbhanA - pAMca IndriyonA 23 viSayo jJAnIoe kahyAM che ane te trevIza viSayanA bheda ane bhAMgA to anaMta che. A jaina darzana che. enA maMDANa anaMtamAM thayA che. anaMta -(mAInasa) anaMta = anaMta that is Jainism. A anaMtanuM gaNita samajAvuM joIe. jagatamAM jIvo keTalAM? anaMta. dravyanI AkhI sRSTi che. emAM eka jIva dravya che. bAkInAM pAMca ajIva dravya che. jIva keTalAM? anaMta. emAMthI mokSe keTalAM gayA ? anaMta. saMsAramAM keTalAM? anaMta. emAMthI keTalAM mokSe jaze ? anaMta. bAkI keTalAM raheze ? anaMta. are prabhu A jaina darzana ! ane eno gaNitAnayoga ! sarvajJapaNe jarA khyAlamAM levuM. A tIrthakaranuM sarvazapaNuM ! enI sarvajJatAnI aMdara, A AkhA vizvanuM svarUpa joIne kahyuM che ! bhagavAna mahAvIre kALane muThThImAM lIdho. ane eNe kaMIka jIvone urdhva gatimAM joyA. adhogatimAM joyA, upara caDatA joyA. A kevuM svarUpa che ! kRpALudeve mahAvIranI sarvajJatAnuM darzana karAvyuM che. adbhuta che ! ane pachI eka vAkya lakhyuM ke je jJAna mahAvIra vize hatuM te ja jJAna jagatanA sarva jIvo vize che. AvirbhAva thavuM joIe. jJAna apekSAe mahAvIra ane mumukSumAM koI bheda nathI. sattAmAM paDeluM jJAna samAna che. AvirbhAva thavuM joIe. je jJAnathI mahAvIre jagatane joyuM hatuM te ja jJAna jagatanA sarve jIvomAM che. paNa te jJAna tirohitapaNAne pAmyuM che. mohanA kAraNe, ajJAnanA kAraNe, karmabaMdhanA kAraNe, e jJAnasvabhAva maMda thaI HE zrI Atmasiddhi-zAstra - 156 EE
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ gayo che. jhAMkho thaI gayo che. bhagavAna kahe che, "abAdhya anubhava je rahe te che jIva svarUpa." A jIva svarUpa te e ke, badhA ja anubhavane bAda karatAM karatAM, jenA astitvane bAda karI zakAya nahIM. jIvanA astitvane bAda karo to bAkI badhuM mIDuM thaI jAya. paNa jyAM sudhI jIva che tyAM sudhI jeTalA gaNita mAMDavA hoya, mAMDI zakAya. pAMca indriyonA viSayo, AMkhanA, kAnanA, nAkanA, jIbhanA, zarIranA jeTalA viSaya ane enA anaMtaguNA bhedaprabheda A badhAno anubhava levo haze to AtmAne bAda karI zakAze nahIM. ziSya pUchyuM che, "bIjo paNa anubhava nahIM,' gurue kahyuM, AtmAnA sadbhAvamAM - jIvanA sadbhAvamAM A badhA anubhava laI zakAze. jIvano sadUbhAva jo nathI to dehathI ekapaNa anubhava maLe ema nathI. 'abAdhya anubhava je rahe, te che jIva svarUpa." che Indriya pratyekane, nija nija viSayanuM jJAna; pAMca IndrinA viSayanuM, paNa AtmAne bhAna. (12) karmendriyathI sAMbhaLyuM te te karmendriya jANe che, paNa cakSu-indriya tene jANatI nathI, ane cakSu Indriya dITheluM te karmendriya jANatI nathI. arthAt sau sau IMdriyane potapotAnA viSayanuM jJAna che, paNa bIjI IndriyonA viSayanuM jJAna nathI; ane AtmAne to pAMce IndriyanA viSayanuM jJAna che. arthAt je, te pAMce. IndriyonA grahaNa karelA viSayane jANe che te "AtmA' che. ane 'AtmA' vinA ekeka Indriya ekeka viSayane grahaNa kare ema kahyuM te paNa upacArathI kahyuM che. ziSya prazna karyo hato ke, deha ja AtmA athavA Indriya, prANa.' eTale ziSyanuM kahevAnuM ema hatuM ke A Indriyo che ne te AtmA che. eTale sadguru ene samajAve che ke he ziSya ! tArA aMtaramAMthI je zaMkA nIkaLI che, enA samAdhAnano paNa aMtarathI vicAra kara. A Indriyane jJAna che e kevuM che ? Indriya pAMca che. to pAMce Indriyo eka bIjAnA viSayane jANatI nathI. AMkhane kAnanuM jJAna nathI, kAnane nAkanA viSayanuM jJAna nathI. nAkane jIbhanA viSayanuM jJAna nathI. jIbhane sparzanuM jJAna nathI. "che Indriya pratyekane nija nija viSayanuM jJAna." "pAMce IndriyanA viSayanuM paNa AtmAne bhAna'. A pAMce IndriyonA, anaMta viSayo je che, eno je anubhava che, enuM jJAna kone thAya che ? jovAnuM jJAna AMkhane thayuM. AMkhe joyuM ke bahu sarasa che. paNa jo bahero hoya to sAMbhaLI na zake. dazya sarasa che. paNa kAMI khabara paDatI nathI. ane je reDiyo upara komenTrI sAMbhaLe te kevo phaTako lagAvyo te joI zake ? kAna to khullAM hatA paNa kAnathI kAMI jovAtuM nathI. koLiyo ApaNe moDhAmAM ja mukIe. bIje kyAMya mukAya nahIM. sarasa majAnuM svAdiSTa bhojana hoya te game tyAM mukavAthI svAda Ave nahIM. jIbha upara mukavAthI ja svAda Ave. kAraNa ke jIbhano vyApAra svAdane pArakhavAno che. Ama pratyeka Indriyane potAnA svakSetranI maryAdAmAM ja jJAna che. anubhava che. dareka Indriyane potAnA sivAyanI bIjI IndriyanA viSayano anubhava nathI. "che Indriya pratyekane nija nija viSayanuM jJAna." paNa AMkhanuM, kAnanuM, jIbhanuM, nAkanuM, sparzanuM - badhAnuM jJAna jene che te "jIva' che. tuM ema kaheze ke Indriya te AtmA che. to kaI Indriyane AtmA' FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 157 E=
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNavI ? AMkhane, kAnane, nAkane, jIbhane ? bhagavAna kahe che, "bhAI ! enI aMdara je upayoga che, upayoga lakSaNa, jJAna ane darzana. eTale A badhA IndriyonA vyApAranI aMdara, emAMthI je anubhavarUpI jJAnanI dhAraNA baMdhAya che jIvane - te jJAna kone che ?" "pAMca IndriyanA viSayanuM - samuccayajJAna - samagrapaNe anubhava - te AtmAne enuM bhAna che." Indriyone jJAna ane AtmAne bhAna. anubhavasahitanI je jANakArI che ene bhAna kahevAya. anubhavasahitanI je pratIti che tene bhAna kahevAya. ke jene anubhUtino sparza che. nahIM to jJAna kahevAya. huM jANuM chuM ke A vastu first-class che. sAkaramAM mIThAza che - evuM meM vAMcyuM eTale kahuM chuM. paNa mIThAzanuM bhAna che ? mIThAza kevI hoya e khabara che ? sAkara khAnArane mAtra mIThAzanuM jJAna nathI paNa sAthe anubhUti che eTale jJAna sAthe bhAna che. DaoNkTara ane dardI hoya to DaoNkTarane dardanuM jJAna che, bhAna nathI. AkhI rAta taraphaDiyA mAryA hoya, sakhata pIDA hoya, sahana na thAya evuM darda hoya to DaoNkTarane enI jANakArI che - jJAna che - paNa bhAna nathI. enuM bhAna to dardIne ja che. rastAmAM bhIkhArIne sakhata bhUkha lAgI hoya to ApaNe jANI zakIe. ApaNane jANakArI che e bhUkhyo che. paNa bhUkhanA duHkhanuM bhAna ApaNane nathI. enI bhUkhanuM, enI tRSAnuM, enA duHkhanuM bhAna to tene ja hoya ke je jIva anubhave che, vede che, jene enI anubhUti che, dardanI jene anubhUti che ene dardanuM bhAna che. ane jeNe dardanA copaDA vAMcyA che ane enuM jJAna che. ahIMyA bhagavAne A "bhAna' zabdano prayoga anekavAra karyo che. pAMce IndriyonA viSayonuM AtmAne bhAna che. jJAnInI vANImAM koI divasa virodhapaNuM Ave nahIM. 'bhAna' pratItipUrvaka, anubhUti pUrvakanI jANakArI ene 'bhAna" kahevAya. pAMca IndriyanA viSayanI dareka Indriyane potapotAnA viSayanI jANakArI che. AMkhane AMkhanA viSayanI purepurI jANakArI che. paNa AMkhane bhAna nathI. bhAna to aMdara rahelAM jIvane che. dA.ta. A dazya khataranAka che. na jovAya. e jIva nakkI kare. kAna to sAMbhaLavAnuM kAma kare paNa A "suzrAvya che ke kuzrAvya' che e to aMdara rahelo jIva nakkI kare. kAraNa ke ene bhAna che. bAkI kAna nakkI na karI zake ke A bhASA barAbara nathI. ke A bhASA bolAya nahIM. jIbha to svAda nakkI karI daye. paNa A amRta che ke jhera che enuM bhAna kone che ? AtmAne. jIva IndriyothI bhinna che. Indriyo, potAnA viSayamAM, svakSetranI maryAdAmAM ja emanI jANakArI hoI zake. potAnA kSetranI bahAra emanI jANakArI nathI. Indriyo to Information Ape. paNa enuM je understanding che. enI je samajaNa che te to jIvanI che. e faculty jIvanI che. jIvanI e saMpatti che. upayoga e jIvanuM lakSaNa che. IndriyanuM lakSaNa nathI. eTale kahe che, "pAMca IndriyanA viSayanuM paNa AtmAne bhAna." AtmA ja pAMce IndriyanA viSayanuM saMkalana kare che. pAMce Indriyoe grahaNa karelA viSayane jANe che. koI paNa Indriyane, anya IndriyanA viSayamAM aMtaHpraveza nathI. tenI sattA potAnA svakSetra pUratI maryAdita che. paNa AtmAnI sattA che te bhAna che je badhI ja IndriyonA badhA ja prakAranA vepArane jANe che. anubhavasahita jANe che. deha na jANe tehane, jANe na Indriya prANa; AtmAnI sattA vaDe, teha pravarte jANa. (13) nA zrI Atmasiddhi-zAstra - 158 EF
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ deha tene jANato nathI, Indriyo tene jANatI nathI ane zvAsocchavAsarUpa prANa paNa tene jANato nathI; te sau eka AtmAnI sattA pAmIne pravarte che, nahIM to jaDapaNe paDyAM rahe che, ema jANa." kRpALudeve upadezachAyAmAM eka sarasa vAkya mukyuM che ke, 'AtmA nIkaLI jAya, eTale ke jIvanA abhAvamAM A zarIra to muDadA samAna che ane Indriyo gokhalA jevI che. divAlonI aMdara rahelA gokhalAnuM zuM mahattva ? divAlamAM eka khADo che, avakAza che te gokhalo kahevAya. ema A Indriyo gokhalA jevI che. ene pUravI paDe. gokhalAmAMthI yuvAka thAya. eTale AtmA nIkaLI jAya tyAre Indriyone dabAvavI paDI. AMkho baMdha karavI paDe. kAnamAM pUmaDAM nAkhavA paDe. nAkamAM pUmaDAM nAkhavA paDe. moTuM baMdha karavuM paDe. "athavA deha ja AtamAM, athavA Indriya prANa" e zaMkAnuM guru samAdhana Ape che ke, deha na jANe tehane, jANe na Indriya, prANa." he ziSya ! A deha, Indriyane prANa pote potAne paNa jANatA nathI ane potAnI svecchAe cAlatAM nathI. zuM jovuM-zuM na jovuM e koNa nakkI kare che ? AMkha ke AtmA ? jIva nakkI kare che. ApaNe barAbara upayoga mUkI ApaNA anubhavone yAda karI jAvAnA. ApaNe, AMkha khullI hoya chatAM na jotAM hoIe evuM bane kharuM ? T.V. sAme beThA chIe. T.V. cAlu che. ApaNI AMkha khullI che. ApaNe koIka vicAramAM chIe. ane evA vicAramAM chIe ke koInI smRtimAM chIe. koInA smaraNamAM chIe, koI vicAramAM ke ulajhanamAM phasAI gayA chIe. to AMkha khullI hovA chatAM ApaNe te dRzya joI zakatA nathI. dhyAna tyAM nahotuM. potAno upayoga jyAre bIjI jagyAe hoya ane upayoga AMkhamAM na hoya to, AMkhanI sattA hovA chatAM, enuM function hovA chatAM, enI kAmagIrI hovA chatAM - jovAnI kAmagIrI hovA chatAM, AMkha joI zakatI nathI - game teTalo moTo avAja paNa upayoga na hoya to sAMbhaLI zakAto nathI. to A IdriyothI kAma kaI rIte thAya che ? 'AtmAnI sattA vaDe teha pravarte jANa." kAnanI tAkAta game teTalI hoya, khUba dUranuM sAMbhaLavAnI tAkAta hoya paNa te sattA kAnanI nathI, AtmAnI che. game teTalI sarasa avalokananI zakti che paNa AMkhanI sattAthI jovAya che ke AtmAnI sattAthI ? deha na jANe tehane, jANe na Indriya prANa; AtmAnI sattA vaDe, teha pravarte jANa." pAMce IndriyanA viSayanuM samuccaya, samuhAtmaka, ciMtanAtmaka, samagra jJAna karanAra AtmA che. dehanI, pratyeka IndriyanI, prANanI sattA, svakSetrathI maryAdita che. deha, Indriyone prANa acetana che - jaDa che - eTale tenAmAM jANapaNuM nathI. eTale kyAM pravartavuM, kyAM na pravartavuM enuM jANapaNuM - je-te IndriyamAM nathI. ane IndriyonA viSayonuM anubhavajJAna ane pravartana, e jIvanI sattA vaDe thAya che. jIvanuM upayoga nAmanuM lakSaNa che, tenA vaDe thAya che. jIva jyAM upayoga deye tyAM dekhAya. jIva upayoga na de to dekhAya nahIM, FE zrI Atmasiddhi-zAstra 0 159 =
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMbhaLAya nahIM, khAtAM hovA chatAM svAdano khyAla Ave nahIM. jo mana asvastha thaI gayuM hoya to keTaluM khAdhuM ? zuM khAdhuM ? enI paNa khabara rahe nahIM. to doSa jIbha nAmanI IndriyamAM nathI. paNa IndriyanI sattA nathI. AtmAnI sattA vinA IndriyanuM pravartana nathI. dareka Indriyane potAnA viSayanI jANakArI che. dareka Indriya potapotAnA viSayamAM niSNAMta che. chatAM paNa jo AtmAnI sattA na hoya. enI preraNA zakti na hoya, jIva jo preraNA na Ape to A eke Indriya kAma kare nahIM. potAnI svayaM preraNAthI, svayaM phuraNAthI A eke Indriya kAma karI zake ema nathI. A ApaNo nitya anubhava che. AMkha hovA chatAM ApaNe dekhatA na hoIe, kAna hovA chatAM ApaNe sAMbhaLatA na hoIe. nAka hovA chatAM ApaNane gaMdha Ave nahIM ane jIbha hovA chatAM ApaNe svAda pArakhIe nahIM ane sparza hovA chatAM paNa barachaTa jamIna che ke ThaMDI che ke garamI che te khabara na paDe. Avo koI anubhava na thAya. paisA kamAvA jAya tyAre sparzendriya zakti kAma na karatI hoya. enAmAM zakti che paNa atyAre upayoga ugharANImAM che. IndriyamAM nathI. "AtmAnI sattA vaDe teha pravarte jANa." A saguru ziSyane samAdhAna Ape che. ziSya dehane, Indriyane, prANane AtmA mAne che. enAthI bIjuM kAMI juduM che ja nahIM ema zaMkA kare che. "micyo judo mAnavo' ema kahe che kAraNa ke bIjuM koI eMdhANa paNa nathI. ene sadUgara samAdhAna Ape che. sarva avasthAne viSe, nyAro sadA jaNAya, pragaTarUpa caitanyamaya, e eMdhANa sadAya. (54) jAgRta, svapna ane nidrA e avasthAmAM vartato chatAM te te avasthAothI judo je rahyA kare che, ane te te avasthA vyatIta thaye paNa jenuM hovApaNuM che, ane te te avasthAne je jANe che. evo pragaTasvarUpa caitanyamaya che. arthAtu jANyA ja kare che evo jeno svabhAva pragaTa che, ane e tenI nizAnI sadAya varte che, koI divasa te nizAnIno bhaMga thato nathI." ziSyae kahyuM ke, sAheba ! A AtmA judo hoya to enuM kAMIka to eMdhANa hovuM joIe ke nahIM ? guru javAba Ape che ke, enuM eMdhANa to sadAya che. "sarva avasthAne vize nyAro sadA jaNAya." tArI avasthA samaye samaye palaTAtI che. bALaka, yuvAna, prauDha, vRddha. avasthA palaTANI paNa tuM to eno e ja cho. pachI jAgRti, nidrA, svapna avasthA, A badhI avasthA palaTANI. paNa tuM to eno e ja cho. mUrkha athavA maDha, matimAna ke prajJAvAna. A badhI avasthAmAM paNa avasthA badalANI. paNa tuM to eno e ja cho. zuM pelo mUDha, matimAna, hato te judo hato ? have prAjJa puruSa thayo to judo thayo ? pelo bALaka hato te paNa tuM ane yuvAna ane prauDha thayo te paNa tuM, tuM ne tuM. devanA rUpamAM hato, nArakInA rUpamAM hato, tiryaMcanA rUpamAM hato ne have manuSyanA rUpamAM cho. A badhAMya rUpa badalAI gayA, avasthA badalAI gaI. paNa A badhAmAM hato to tuM ja ne ? caMDakauzikanA rUpamAM rahelo tApasa kharo ke nahi ? tApasanA rUpamAM rahelo pUrvajanmano muni kharo ke nahi ? ApaNe tyAM eTalA mATe AvA bhagavaMtonA pUrva janmanA cAritro HE zrI Atmasiddhi-zAstra - 160 E
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAyAM che. nemanAtha bhagavAnanA nava janma. pArzvanAthanA dasa janma, mahAvIranA satyAvIza pUrva bhavanI kathanI, kahAnI badhuM ja kahevAyuM che. A gatI, yoni, avasthA badhuM ja palaTAtuM jAya. eka janmanI aMdara paNa bALapaNa, yuvAnI, prauDhatva, vRddhatva badhuM palaTAtuM jAya. mUDhatA, zikSita, azikSita, nirdhana, tavaMgara, garIba, sAkSara, nirakSara - eTalI avasthAo. ekane eka jIvanI A badhI avasthAo badalAtI(palaTAtI) jAya. dasa varSa pahelAM behAla hato. Aje saMjogo sArA thaI gayA. A badhI palaTAtI avasthA eka ja jIvanI che. sarva avasthAne vize nyAro.' AtmA badhI ja avasthAmAM nyAro che. pragaTa rUpa caitanyamaya.' badhI avasthAne e jANanAro che. A caitanyaguNa, jANavApaNuM, anubhavavApaNuM, AtmAnuM che. emAM eno anubhava che. jo jJAna vadhAre prakAze to pUrvabhavano paNa anubhava thAya. to potAne Aje yuvAna thayo to bALapaNano anubhava kharo ke nahIM ? Aje zrImaMta thayo to potAnI nirdhanatAno anubhava kharo ke nahIM ? eka divasa phUTapAtha para sutA, zeThanI peDhI para sutA, A anubhava kone thayo ? anubhava potAno. A badhA anubhavamAM, sarva avasthAne viSe, nyAro sadA jaNAya, pragaTarUpa caitanyamaya, e eMdhANa sadAya.' jo Avo anubhava jeno che, je badhI ja avasthAothI nyAro che, pa2 che, pratyeka avasthAne vize je pote che - che ne che, je jANavAnuM kAma kare che, anubhavavAnuM kAma kare che evo tAro AtmA che. enuM pragaTa eMdhANa e che ke A badhI avasthAne jANanAra evo caitanya svabhAva e ja enuM eMdhANa che. e pragaTa che. jagajAhera che. AmAM zaMkA karavA jevuM che ja nahi. pote ja potAnA badhA prakAranA rUpane, zarIramAM thayelI pIDAne, vedanAne, smRtimAM le to jANI zake che. jANe che. anubhave che. atyAre pote khUba nirogI hoya chatAM bhUtakALamAM bhogavelI vedanAno tAdRzya anubhava kone thAya che ? AtmAne. A badhI avasthAmAM tuM to nyAro ne nyAro ja che. e rogI avasthAvALo deha judo - Ajano nirogI ane svastha deha judo. paNa e anubhavanuM sAtatya kone ? vedanAnuM sAtatya kone ? jANakArInuM sAtatya kone ? e ja tuM cho. A tAruM eMdhANa che te pragaTa che. chAnuM nathI. 'pragaTarUpa caitanyamaya' sadAya che. ghaTa, paTa Adi jANa tuM, tethI tene mAna; jANanAra te mAna nahi, kahIe kevuM jJAna ? (55) ghaTa, paTa Adine tuM pote jANe che, te che" ema mAne che, ane je te ghaTa, paTa Adino jANanA2 che tene mAnato nathI. e jJAna te kevuM kahevuM ? ziSye pUchyuM hatuM ke, AtmA hoya to jaNAya nahIM ? jo vasturUpe, padArtharUpe hoya to jaNAya nahIM ? juone A ghaDo jaNAya che. A paTa kahetAM, vastra jaNAya che. duniyAnI badhI ja vastu jaNAya che. - zrI Atmasiddhi-zAstra * 161 ITE
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane jo AtmA hoya to jaNAya nahi ? 'vaLI AtmA hoya to jaNAya te nahi kema ? jaNAya jo te hoya to ghaTa paTa Adi jema." jJAnI, guru enuM samAdhAna Ape che. kahe che, jIva anaMtakALathI ema jANyA kare che ke, "huM amuka ne jANe che ane amukane nathI jANatoema nathI. chatAM je rUpe pote che te rUpanuM niraMtara vismaraNa cAlyuM Ave che. e vAta bahu bahu prakAre vicAravA yogya che. A jIvanuM abhimAna che ke, " Ane jANuM chuM, tene jANuM chuM, mane badhIya khabara che. AkhA jagatane jANanAro jIva ene nityanuM vismaraNa cAlyuM Ave che. ane pAcho kahe che ke, "jIva hoya to jaNAya nahIM ?" jJAnI kahe che to, 'jANyuM koNe ?" 'ghaTa, paTa Adi jANa tuM tethI tene mAna." A ghaDo che, A vastra che, A ghara che ene huM mAnuM chuM. A mAIka che. dekhAya che. paNa A badhAno jANakAra koNa ? jANanAra te mAna nahi, kahIe kevuM jJAna ?" A tAruM jJAna kevuM ? ke tuM jene jANaza ene mAnaza. paNa jANanArane mAnato nathI. kevo virodhAbhAsa ? kevI visaMgatI ! jarAka A jIva vicAra kare to ene tarata ja khabara paDe. deha te AtmA nathI. AtmA te deha nathI. ghaDAne jonAra jema ghaDAthI bhinna che. tema dehane jonAra ane dehane jANanAra dehathI bhinna che. ghaTapaTa Adi padArtho je jIvathI jANavAmAM Ave che tenuM kAraNa jIvanuM prakAzakapaNuM. e che. dIvAno sahaja svabhAva padArtha prakAzaka che. tema jIvanA jJAnano svabhAva paNa padArtha prakAzaka che. paNa dIvo dravya prakAzaka che. jIva dravya ane bhAva baMneno prakAzaka che. - jJAnI puruSe khUba sarasa samajAvyuM che. aMdhArAmAM vastu paDI hoya to na dekhAya. paNa dIvo karIe to rUmamAM jeTalI vastu paDI hoya te dekhAya. kAraNa ke dIvAno svabhAva vastu prakAzaka che. A kabATa che, palaMga che, lAkaDI che, TopI che. dIvAnuM kAma badhuM ja batAvavAnuM che. ema A jagatamAM jeTaluM jeTaluM dekhAya ene jIva joI zake. e prakAzaka che. jIvane jovA mATe dIvAnI jarUra paDe nahIM. ajJAna hoya tyAre jarUra paDe. Aje ApaNane aMdhakAramAM jovA dIvAnI jarUra paDe. divasamAM paNa sUryano prakAza che eTale ApaNane dekhAya che. ApaNe vAta karI ke caMdanabALAnA zarIra pAsethI pasAra thatAM sarpane mRgAvatIe gADha aMdhakAramAM joyo. tethI caMdanabALAe pUchyuM, ke tame kayA jJAnathI jANyuM ?" "AtmAnA jJAnathI." temaNe javAba Apyo. to jIvanI aMdara paNa AvuM prakAzakapaNuM che. ke je prakAzakapaNAne kAraNe jIva AkhA jagatanA sarva padArthone jANe che. jIvanI eka vyAkhyA jaina darzanamAM evI che ke te lokAloka prakAzaka che. jIva vyApaka nathI paNa prakAzaka che. dIvAno svabhAva to padArtha prakAzaka che. paNa jIva to padArthane paNa jANe ane tenA bhAvane paNa jANe. koI jagyAe sApa paDyo hoya to divo sApa batAve. paNa jIva e jANI zake ke e marelo che ke jIvato che ? dIvAthI vastu paDelI hoya te khabara paDe. paNa jIvathI te vastu sAjI che ke tuTelI che te jANI zakAya. dIvo dravya prakAzaka che - eTale vastunuM bAhya svarUpa dazyamAna svarUpa che te jANI zakAya. dA.ta. ghara hoya to - rAtre dIvAthI joI zakAya. paNa A ghara baMdha che. aMdara koI nathI e jIvane khabara paDe. T| zrI Atmasiddhi-zAstra 0 162 GF
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ A bhAva che. A mANasa che. dIvAe to batAvyuM. paNa jIve joyuM ke te thAkelo che. naMkhAI gayo che. zrImaMta che. A jIvanI - A caitanyanI je jANakArI che te dravya ane bhAva prakAzaka che. vastunuM svarUpa samaye samaye palaTAya che. A palaTo koNa joI zake che ? e prakAza nathI joI zakato. dIvAno prakAza, maNino prakAza, sUrya-caMdrano prakAza. enI pAse A bhAva prakAzakapaNuM nathI. AtmA sarva bhAva prakAzaka che. kRpALudeve eka patramAM enI khUba sarasa chaNAvaTa karI che. ke sUrya-caMdra, dIpa-maNi, A badhAnI prakAzaka zaktine jonAra A jIva, ke jenA thakI A prakAza jaNAya che - evo A jIva potAnI caitanyasattAne oLakhavAno haju prayatna karato nathI. mATe jANanArane mAna nahi, kahIe kevuM jJAna ?" dIvAnI pAchaLa paNa vastunuM paryAya svarUpa yathArthabodha, enuM palaTAtuM svarUpa, paryAyAtmaka svarUpa, enuM nizcayAtmaka svarUpa - e baMne je jANe che te jIva che. sUrya-caMdra-dIvo e to ujAsa ApI daye che. paNa pachI vastuno yathArtha bodha kone thAya che ? A bodha jene thAya che te jIva che. kAraNa ke jIva dravyane paNa jANe che. bhAvane paNa, prakAze che. parama buddhi kuza dehamAM, sthULa deha mati alpa; deha hoya jo AtamA, ghaTe na Ama vikalpa. (56) durbaLa dehane viSe parama buddhi jovAmAM Ave che, ane sthULa dehane viSe thoDI buddhi paNa jovAmAM Ave che. jo deha ja AtmA hoya to evo vikalpa eTale virodha thavAno vakhata na Ave." | ziSya prazna karyo che ke deha ja AtmA che. enuM eka samAdhAna ahIMyA sadguru bahu sarasa Ape che. pratyekane potAnA anubhavamAM Ave evuM samAdhAna Ape che. ahIM saguru kahe che ke - je buddhi tattva che ene jaina darzanamAM cetana kIdhI che. anyatra bIjA darzanomAM buddhine jaDa kIdhI che. ene zarIranA bhAgarUpe magaja sAthe saMkalita kahI che. zarIranA vijJAnIoe buddhino saMbaMdha hRdayanA koSo sAthe lIdho che. eTale ene e jaDa gaNe che. jaina darzana kahe che ke buddhi e caitanyanuM aMga che. jeTalA pramANamAM enuM caitanya prakAzita che eTalA pramANamAM eno buddhino ke magajano vyApAra che. have A deha che e ja jo mA hoya to keTalAya sukalakaDI kAyAvALA prakhara tejasvI buddhimAna hoya, ane sthULa kAyAvALA hoya emAM buddhi alpa hoya. Avo virodhAbhAsa kema ? buddhi e AtmAnuM svarUpa che. jo deha e ja AtmA hoya to dehanA pramANamAM buddhi hovI joIe ne ? to to 300 kilovALAne khUba buddhi hoya ane 50 ratalavALAmAM jarAya buddhi na hoya. paNa nA. ema nathI hotuM. A ghora, mahA tapasvIo jJAnIo jeNe potAnI kAyAne sukavI nAkhI che. paramakRpALadeva - 198 ratala vajanamAMthI 44 ratala vajana thaI gayuM. ane munizrIe pUchyuM, ke prabhu ! AvI kRSa kAyA?" to kahe, 'hA ! A zarIra sAme ame kajiyo mAMDyo che. ane enI sAme paDyA chIe." AvA kRSa dehamAM kevI agAdha ane amApa buddhi hatI. gAMdhIjInI paNa kAyA sukalakaDI hatI. paNa buddhi amApa hatI. Araba dezanA badhA loko zarIre baLadiyA jevA ane FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 163 =
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhimAM paNa baLadiyA jevA. ene ane buddhine kAMI saMbaMdha ja nathI. zarIra game tevuM hRSTapRSTa hoya ene buddhi sAthe kAMI saMbaMdha nathI. zarIrathI rUDo rUpALo dekhAto evo jIva "buddhino bAma' hoI zake. zarIra pramANa hoya, uMco ADo barAbara hoya, vajana sarakhuM hoya, personality sArI hoya paNa buddhinuM ja ThekANuM na hoya ema bane. kAraNa ke buddhi AtmAno guNa che. ene deha sAthe kaMI lAgevaLage nahIM. paramabuddhi kRSa dehamAM kRSa eTale jarjarIta thayelA dehamAM parama buddhino AvirbhAva. ane sthULa deha mati alpa. sthULa deha - jADo pADo - baLadiyA jevo paNa "mati alpa." "deha hoya jo AtamA ghaTe na Ama vikalpa." jo deha che e ja AtmA hoya to duniyAmAM buddhizALI kone gaNavA ? sthULa kAyAvALA paNa buddhizALI na hoya. ahIMyA nyAya Ape che ke sthULatA e pudgalAtmaka dehanA guNa che. buddhi jo pudagalano guNa hota to dehanA pramANa ane parimANa pramANe buddhinI nyunAdhiktA hota. paNa tema nathI. jJAnanA kSayopazamanA AdhAra upara buddhinI tIvratA che. tIvra buddhino che to e jJAnano kSayopazama che. jJAnaguNa e cetanano guNa cho. jaDano guNa nathI. dehano guNa nathI. jaDa cetanano bhinna che, kevaLa pragaTa svabhAva; eka paNe pAme nahIM, traNe kALa dvaya bhAva. (57) "koI kALe jemAM jANavAno svabhAva nathI te jaDa, ane sadAya je jANavAnA svabhAvavAnA che te cetana, evo beyano kevaLa judo svabhAva che, ane te koI paNa prakAre ekapaNuM pAmavA yogya nathI. traNe kALa jaDa jaDabhAve, ane cetana cetanabhAve rahe evo beyano judo judo dvaitabhAva prasiddha ja anubhavAya ahIM bhagavAne kahyuM ke bhAI ! baMne padArtha judAM che. jaDa e jaDa che. cetana e cetana che. jaDa traNe kALamAM jaDa che. cetana traNe kALamAM cetana che. cetanathI jaDa na thAya. jaDathI cetana na thAya. ane baMne sAthe hoya, sahacArI hoya, saMyogI hoya, to paNa baMne vacce kyAreya ekapaNuM thAya nahIM. AvuM vastunuM svarUpa che. ahIM siddhAMta samajAve che ke, "jinano siddhAMta che ke, koI kALe jaDa e jIva na thAya ane jIva e koI kALe jaDa na thAya. cetanane cetana paryAya hoya, jaDane jaDa paryAya hoya, e ja padArthanI sthiti che. pratyeka samaye je je pariNAma thAya che te te paryAya che. vicAra karavAthI A vAta yathArtha lAgaze. pratyeka samaye pratyeka padArthamAM pheraphAra thAya che. badho pheraphAra thAya to paNa badhI avasthAmAM enuM jaDapaNuM kAyama rahe. lAkaDuM atyAre majAnuM hoya ane dasa varSa pachI saDI jAya to paNa jaDa ja rahe. emAM cetanapaNuM na Ave. zarIra bALapaNathI yuvAna thatuM jAya, sarasa vRddhipaNAne pAme ane e vRddhi pAmeluM zarIra, roga. AvatAM kSINapaNAne pAme, enI avasthA badalAtI jAya, paNa emAM kyAreya cetanapaNuM AvI zake kharuM ? jinezvara bhagavAne siddhAMta kIdho che ke be dravya tattvataH judA che. jaDa, jaDa ja che ane cetana cetana ja che. - zrI Atmasiddhi-zAstra - 164 E
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaDa bhAve jaDa pariName, cetana, cetana bhAva; koI koI palaTe nahIM choDI Apa svabhAva." bhAI ! potAno svabhAva choDIne koI dravya bIjA dravyamAM rUpAMtarIta thatuM nathI. jaDa, cetanamAM rUpAMtarIta thatuM nathI. enI avasthA badalAya che. to paNa cetananA paryAya cetana ja che. jaDanA paryAya jaDa ja che. nArakInA jIvanA cetananA paryAya ane manuSyanA jIvanA cetananA paryAyamAM badala che. manuSyanA jIvanA paryAyamAM, enuM jJAna, enA guNa eno ughADa che. ane arihaMta paryAyanI aMdara e cetana pUrNarUpe prakAzita che. paNa enA paryAya badhA cetana ja che. ane jIva mUDha hoya to paNa enuM cetana e cetana ja rahe. jaDanuM jaDa ja rahe. 'eka paNe pAme nahIM, traNe kALa draya bhAva." A baMne padArthanA bhAva ekarUpa kyAreya thatA ja nathI. e kyAreya ekarUpa thaI zake ja nahIM. Avo zAzvata siddhAMta che. ApaNe siddhAMta jJAna samajavuM che ke A jIvanuM astitva che paNa e jIva zarIranI sAthe rahIne kyAreya zarIrarUpa thato nathI. eTale bhagavAne have ziSyane A pada mATe chellI samajaNa ApI, AtmAnI zaMkA kare, AtmA pote Apa; zaMkAno karanAra te, acaraja eha amApa. (58) AtmAnI zaMkA AtmA Apa. pote kare che. je zaMkAno karanAra che. te ja AtmA che. te jaNAto. nathI, e mApa na thaI zake evuM Azcarya che." ziSya kahyuM hatuM, "e aMtara zaMkA taNo, samajAvo sadupAya.' bhagavAna ! mArI A aMtaranI zaMkA che. mane kharekhara nathI samajAtuM. prabhu ! mane eno upAya kaho. A aMdarathI AvelI zaMkA che. bhagavAna kahe che, "A zaMkA kone thaI ?" A kaMI Indriyano viSaya nathI. to zaMkA koNe karI ? "AtmAnI zaMkA kare, AtmA pote Apa." huM kahuM chuM ke AtmA nathI." "to A kahenAra koNa ?" "AtmAnI zaMkA kare AtmA pote Apa." bhagavAna kahe che, "zaMkAno karanAra te' - A jeTalAM prazna teM puchaDyAM e badhAno pUchanAra koNa ? AtmA. ziSyane sAta zaMkA hatI, ke 'dekhAto nathI, enuM rUpa jaNAtuM nathI. eke IndriyathI bIjo koI anubhava thato nathI. e deha ja AtmA che. athavA Indriya ke prANa e ja AtmA che." A badhI zaMkA karanAra koNa ? A badhI zaMkA karanAra A tAro AtmA che. ane amane enuM have acaraja thAya che. A jJAnI kahe che, "acaraja eha amApa." koI ema kahe ke, huM pote ja nathI. huM chuM evuM sAbita karI do." ane kAM ema kahe ke, "mArA moDhAmAM jIbha nathI." to bolyuM koNa ? A vAta to virodhAbhAsI thaI. tuM zenAthI bolyo ? bolyo jIbhathI. ane kahe che ke, mArA moDhAmAM jIbha nathI. to e vAkya virodhAbhAsI thayuM. to jJAnI kahe che ke, "AtmA nathI, evuM tuM kyAMthI zIkhyo ? e HE zrI Atmasiddhi-zAstra 165 EF
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAnuM ja jJAna che. e zaMkA AtmAe ja karI che." A dehanuM kAma nathI. deha zaMkA karI zake nahIM. AtmAnI upasthiti na hoya to deha zaMkA kare ? eTale bhagavAna kahe che ke, "Ama haze ke Ama haze ? athavA Ama che - e bhAva te zaMkA. ane samajavA mATe vicAra karIne pUchavuM te AzaMkA." bhagavAna kahe che ke Avo bhAva karavo ane Avo vicAra karavo e baMne lakSaNo jIvanAM che. eTale ke AtmAnA che. eTale zaMkA karanAra pote AtmA Thare che. Ama pote ja potAnI zaMkA kare che e na kalpI zakAya evuM amApa Azcarya che. A jagatanI aMdara bAkInA to kaMIka Azcarya joyA. paNa pote ja potAno InakAra kare - pote ja potAno nakAra kare, pote ja potAnA astitvanI zaMkA kare. bhagavAna kahe che AthI moTuM koI Azcarya che nahIM. ziSyane bhagavAna kahe che ke, he ziSya ! A je teM badhI zaMkA karI, te meM sAMbhaLI, enuM samAdhAna ApyuM. paNa tAruM chelluM samAdhana e ja che ke A je teM sAte zaMkA karI te zaMkAno karanAra tuM pote ja AtmA cho. sapuruSonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo. FE zrI Atmasiddhi-zAstra 0 166 =
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 9 bIjuM pada : AzaMkA - samAdhAna u (gAthA patthI 70) anaMtA jJAnI puruSoe A jIva para upakAra karIne, jIvane paramArtha kema samajAya te mArga batAvyo samajAvyo). kAraNa ke je bhUla thatI AvI che te samajaNanI bhUla che. atyAra sudhI A jIva samajyo nathI. jyAre jyAre eNe kAMI paNa vAMcyuM che ke sAMbhaLyuM che, tyAre tyAre eno matArtha ja karyo che. samajaNa nathI karI. mata bAMdhyo che. matano Agraha karyo che ane e Agrahane durAgrahamAM pheravyo che. samajaNa kyAreya AvI nathI. samajaNa to lakSanI prApti kema thAya ? jIvanuM kalyANa kema thAya ? AtmAnuM hita zemAM che ? te mArga vicAravo. zuM karavuM - zuM na karavuM - vagere. temaja yathAyogya viveka jIvamAM jAgRta thAya - lakSa ne anurUpa viveka, lakSanI prAptine madadarUpa viveka ane samajaNa kahevAya. jIvane samajaNa. nathI. jANakArI ghaNI che ane jANakArIe enA matane gADha banAvyo che. eka vaDila sAthe carcA thatAM emane pUchyuM ke sthiratA kema nathI rahetI ? pacAsa-pacAsa varSathI A puruSArtha karo cho to paNa sthiratA kema nathI AvatI ? ajaMpo kema thAya che ? azAMti kema che ? temaNe aDadhA vAkyamAM ja javAba dIdho ke, jANakArI ADI Ave che. samajaNa ane meLavelI jANakArI e baMne vacceno bheda pArakho. samajaNa AvatAM jANakArI bhUlAI jAya ke zAstra bhUlAI jAya to emAM kaMI vAMdho nathI. jarUra samajaNanI che. ahIM anaMtA jJAnI puruSoe - zuddha AtmasvarUpane pAmyAM che evA jJAnI puruSoe cha padanI je sthApanA karI che, emAM kahyuM ke, AtmA che, te AtmA nitya che, te AtmA potAnA karmano karyA che, te ja AtmA potAnA karmano bhoktA che, ane e AtmAne pote karelAM karmanA kartApaNAmAMthI ane bhoktApaNAmAMthI mukti che, ane e muktino upAya paNa che ane e upAyane sudharma kahevAmAM Ave che. A jainadharma to pachI Ave che. pahelAM upAya che. A badhuM zAzvata che. sanAtana che. trikALAbAdhita A dArzanika svarUpa che. ziSya pahelAM padamAM kahyuM ke AtmAnuM astitva ja samajAtuM nathI. gurue kahyuM ke, "zaMkA karanAra tuM pote ja AtmA che. A to jagatamAM mApI na zakAya evuM Azcarya che. eTale ziSya kahyuM, "prabhu ! kAMI vAMdho nahi." AtmAnA astitvanA, Ape kahyAM prakAra; saMbhava teno thAya che, aMtara karyo vicAra. (59) - zrI Atmasiddhi-zAstra 167 E
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'AtmAnA hovA paNA viSe Ape je je prakAra kahyA teno aMtaramAM vicAra karavAthI saMbhava thAya A ziSya kevo che ! ApaNe AtmasiddhinA ziSyane oLakhavo paDaze. ziSya oLakhAze eTale guruno bodha enI meLe ApaNane samajAI jAze. 'Ape AtmAnA astitvanA je pramANa - je prakArathI mane samajAvyA, ane eno meM aMtarathI vicAra karyo eTale mane saMbhava thAya che ke, "AtmA jevI koI cIja jarUra che.' zabda mukyo che 'saMbhava'. ane gurue je kahyuM teno pote aMtarathI vicAra karyo che. gurue kahyuM ke, "bhAI ! A dehAdhyAsathI tane AtmA deharUpa bhAsyo che. A baMne pragaTa lakSaNathI bhinna che. jema asine myAna bhinna che tema baMne padArtha bhinna che. A to dRSTino dekhanAra, ane rUpano jANanAra je che te ja AtmA che. ane A to badhA IndriyonA anubhavathI abAdha che, ane dareka Indriyane potAnA viSayanuM jJAna che, paNa enuM samuccaya jJAna jene varte che te AtmA che. bhAI ! Indriyajanya jJAnane deha, Indriya ke prANa jANI zakatA nathI. A badhAnuM pravartana to AtmAnI sattAthI thAya che. ane karmAdhIna badalAtI badhI ja paristhitinI aMdara A to nyAro che. badhI ja avasthAone jANavAvALo A caitanya svarUpa che. A pragaTa che A enuM eMdhANa che. tuM ghaTaspaTa Adi padArthane jANe che eTale ene mAnaza. paNa jANanArane mAnato nathI. A tAruM kevuM jJAna ? ane deha jo AtmA hoya to sthULa dehavALAmAM matinuM ThekANuM nathI, ane kaSadehamAM parama buddhi che. A dehane AtmA jo eka hoya to AvI bhinnatA saMbhavI zake ? nahIM. mATe jaDa ane caitanyano svabhAva e to pragaTapaNe bhinna che. e koI kALe baMne svabhAva eka-mekamAM ekarUpapaNuM pAme nahIM. ane chelle kahyuM ke teM je zaMkA karIne te zaMkA karanAra ja tuM pote cho. ziSya kahyuM. A tame je badhI vAta karI eno meM aMtarathI vicAra karyo. A jIva vicAra ja nathI karato. sAMbhaLe che ghaNuM. vAMce che ghaNuM. carcA ghaNI kare che, vAdavivAda ghaNAM kare che, dharmanI bAbatamAM pAMca-cha kalAka sudhI carcA karI zake. paNa vicAra karato nathI. kAraNa ke vicAra karavAno yoga kyAre utpanna thAya ? saMsAranAM kAryonI pravRttithI e nivRtta thAya ane vRttine aMdaramAM laI jAya, aMtarmukha thAya to vicAra thAya. nahIM to vicAra kyAMthI thAya ? kalpanA thayA kare. bAhyamAM vRtti pharyA kare, A jIvano upayoga jyAM sudhI bAhyamAM cAlyA kare tyAM sudhI e bAhya padArtha lakSI, parabhAva lakSI, paravastu lakSI ja satata vicAra kare. A vicAra nathI e to kalpanA che. e to vikAra che. jIva aMtarmukha thAya tyAre ja jJAnInA bodhanA AdhAra upara, jJAnInA bodhanA Azraye jIvamAM vicAranI prakriyA zarU thAya. jene suvicAraNA kIdhI che. jJAnIo kahe che AvI suvicAraNA e AtmArthI jIvamAM pragaTe che. kRpALudeve eka patramAM jaNAvyuM ke AraMbha-parigrahanuM alpatva kare to jIvamAM vicArano avakAza utpanna thAya. ane e vicAra vinA AtmajJAna thAya nahIM ane sarva duHkhathI ane sarva klezathI mukta thavAno eka mArga upAya AtmajJAna che. ane te AtmajJAna AtmavicArathI thAya che. ane te AtmArUpa puruSanA Azraya vinA te vicAra prAya uddabhava thato nathI. A gaNita bahu saraLa che. paNa jIvane vicAra karavA mATe jaina darzanamAM je yoga kIdhA che - sAmAyika - A vicArano yoga che. FE zrI Atmasiddhi-zAstra 0 168 E=
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 miniTa saMkalpa sAthe karemi bhaMte ! sAmAiye, sAvaju joga paccakhAmi.' badhA ja saMsAranA evA pApa vyApArano tyAga karIne he paramAtmA ! tamArI sAme pratijJA karuM chuM - "paccakhAmi." ane A jIva to sAmAyika le to cAre bAjunuM dhyAna rAkhe. dUdhavALo Avyo ke nahIM ? bela koNe mArI ? bAjumAM koNa AvyuM ? sAmAyika evI jagyAe besIne kare ke potAnuM ghara ane AjubAjunA tathA zerInA badhA ghara dekhAya ane badhAnI cokI rakhAya ema gharanA uMbare besIne sAmAyika kare. are ! A jIvanI dazA to juo. sAmAyikamAM sivaNakAma laIne bese. athavA gharanuM anAja tapAvavA nAkhyuM hoya enI sAmAyikamAM cokI kare - are ! sAmAyikamAM to vicArano yoga thavAno che ane vicAra karavAno che. eka sAmAyikamAM mokSa che. zreNika mahArAjAe bhagavAna mahAvIrane pUchyuM, "bhagavAna ! A tamArA sevakanI narakagati ? kAMI upAya kharo ke narakagatino baMdha tUTe ?" bhagavAna kahe ke, "pUNiyA zrAvakanI eka sAmAyikanuM phaLa tane maLe to tArI A gatimAMthI tAro chUTakAro thaI jAya. A samrATa, magadhapati pUNiyA zrAvaka pAse jAya che ane eka sAmAyikanuM phaLa mAMge che. pUNiyo kahe che, "mane sAmAyikanI kiMmata khabara nathI. huM to pUNIno vepAra karuM chuM, ane je be AnA maLe emAMthI mAruM ane mArA kuTuMbanuM bharaNapoSaNa thAya che. eka divasa huM upavAsa karuM chuM ane eka divasa mArAM gharavALAM upavAsa kare che. ane ema amAruM gujarAna cAle che. prabhu ! mane mArA sAmAyikanA bhAvanI khabara nathI. sAmAyikanA sodA na thAya." zreNika, bhagavAna pAse jAya che. bhagavAnane to A ja bodha karAvavo hato ke jIvane potAnuM satkarma joIe. bIjAnuM puNya potAne paNa phaLatuM nathI. jIve pote karelAM karmo potAne ja bhogavavA paDe che mATe utkRSTa evI tuM ArAdhanA kara. ke jethI tArA A je nikRSTa karmo baMdhAyA che te karmano baMdha tUTe. A karmazAstranuM eka bIjuM paNa rahasya che ke baMdhAyelA karmo toDI zakAya che sAdhanAthI, ArAdhanAthI, ane eTalA ja mATe nava tattvanI vicAraNAmAM saMvara ane nirA che. jo baMdha thayA pachI vAta pUrI thaI jAtI hoya to A be tattva kyAreya Ave nahIM. e tattva che sanAtana ane zAzvata. paNa eno koI vicAra ja karatuM nathI. saMvara che te - AzrayathI tuM rokAI jA. ane pUrve anaMtakALanA, anaMta paribhramaNamAM karelAM anaMta karmo, ene khapAvI devA mATe enI prakRti badalAvIne saMkramaNa karavA mATe tuM nirjarAno mArga le. ane nirjarAnA mArgamAM, 'tapasA saMvara, nirjarA ca." tapathI saMvara paNa thaya ane nirjarA paNa thAya. ane e tapa cha prakAranuM bAhya ane cha prakAranuM atyaMtara - A bAra prakAranuM tapa bhagavAne kahyuM che ane emAM paNa uttarAdhyayana sUtramAM bhagavAna mahAvIra kahe che svAdhyAya jevuM utkRSTa tapa eke nathI. kevo mahimA che ! saMvara ane nirjarAno mArga A jaina darzananI aMdara Apyo che. AkhuM karma baMdhAraNa jeNe jANyuM che, AkhI sRSTinuM saMcAlana kevI rIte thaI rahyuM che, ane enI aMdara zuM zuM prakAranAM tattvo - parama rahasya - ahIM jJAnI puraSoe mukyA che paNa A jIvane eno vicAra karavo nathI. paramakRpALudeve lakhyuM che ke nava tattvanI yathArtha zraddhAna thAze to paNa tArAM karmonA baMdhana tuTI jAze. A nava tattvanI zraddhAna karavA mATe e tattvanI vicAraNA karavAno ApaNI pAse TAIma nathI. samaya nathI ApaNI pAse. jeTalo samaya che eTalo paribhramaNano ja samaya che. chUTavAno samaya nathI ApaNI pAse. ziSya kahe che, prabhu ! Ape je vAta karI teno meM aMtaramAM HE zrI Atmasiddhi-zAstra 169 EE
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ vicAra karyo. svAdhyAya pachI vicAra. zravaNa pachI manana, manana pachI ciMtana. A ciMtana nahIM thAya to je kAMI vAta ApaNe sAMbhaLI che te Superflues thaze. zabdanA rUpamAM che. zabdanA rUpamAM e jAjo samaya nahIM rahe. ApaNI smRti jeTalI hoya eTalo vakhata rahe paNa zabdane jo bhAvamAM parivartita karI laIe to zabda bhale cAlyo jAya, bhAva AtmAno saMskAra bane. e saMskAra phakta A bhavamAM ja nahIM - janmAMtaramAM paNa rahe. mATe sAMbhaLeluM, vAMceluM - je zabdo grahaNa karyA che te to padagala che. paNa pugalamAMthI jo bhAva pakaDI laIe to e cetana che. ane cetanano bhAva jo A cetana sAthe joDAI jAya to saMskAra banI jAya. "mane kAMI yAda rahetuM nathI, to mArAthI dharma kevI rIte thAya ?" dharma yAda rahevAthI ja thAya evuM nathI. yAdazakti e dharmanuM svarUpa nathI. thoDuM yAda rahe enI ciMtA nahIM kara. paNa jJAnI-puruSano bodha jo teM eka akSara paNa sAMbhaLyo che to enA bhAva pakaDI le. tArI ekarUpatA, tadrupatA e bhAva sAthe thaze. zabda bhale bhUlAI jAya. bhAva AtmAno saMskAra che. pAriNAmIka bhAva e AtmAnuM svarUpa che. AtmAnuM svarUpa enA pAMca bhAvamAM che. A bhAva jo thaI gayo to, eka vAra paNa saddaguruno bodha laIne jo vicAraNAmAM utArI dIdho, to saMskAranA rUpamAM AtmA sAthe evo saMlagna thaI gayo ke janmajanmAMtaramAM A bhAva mane sahAyakArI thaze. A ziSya aMtara vicAra karIne kahyuM, prabhu ! mane to AtmAnA astitvano saMbhava thAya che. paNa have bIjI zaMkA thAya che. bIjI zaMkA thAya tyAM, AtmA nahi avinAza; deha yogathI Upaje, deha viyoge nAza. (60) paNa bIjI ema zaMkA thAya che ke, AtmA che to paNa te avinAza eTale nitya nathI. traNe kALa hoya evo padArtha nathI, mAtra dehanA saMyogathI utpanna thAya, ane (dehanA) viyoge vinAza pAme." have ziSya bIjI zaMkA pUche che kAraNa ke ene pahelI zaMkAnuM barAbara samAdhAna maLyuM che. prabhu ! kAM to AtmA avinAzI eTale nitya nathI. ane kAM to bhava paryatanuM svarUpa che AtmAnuM. janmathI ! sudhI, enuM astitva rahe. Ama to dekhAtuM nahotuM. paNa tame kIdhuM eTale have khabara paDI ke deha janma dhAraNa kare tyAre bIjuM tattva enI sAthosAtha Ave che ane te AtmA che. ema have samajAya che. paNa mArI mAnyatA evI che ke e nitya nathI. deha sAthe utpanna thAya ane dehano viyoga thAya eTale AtmA cAlyo jAya. athavA vastu kSaNika che, kSaNe, kSaNe palaTAya; e anubhavathI paNa nahIM AtmA nitya jaNAya. (61) 'athavA to A vastu kSaNe kSaNe badalAtI jovAmAM Ave che, tethI sarva vastu kSaNika che, ane anubhavathI jotAM paNa AtmA nitya jaNAto nathI." A vastu kSaNe kSaNe badalAtI jovAmAM Ave che. je tame kahyuM tenuM svarUpa badalAtuM jovAmAM Ave che. eka ja sarakhuM svarUpa ame jotAM nathI. A dehanuM svarUpa, A cetananuM svarUpa - A kyAreka HE zrI Atmasiddhi-zAstra 0 170 EF
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ harSamAM, kyAreka zokamAM, A kyAreka zubhamAM, kyAreka azubhanI aMdara, A kyAreka rAgamAM, A kyAreka dveSamAM, je AtmAnI tame vAta karI te to samaye samaye palaTAtuM svarUpa che. mATe vastu kSaNika che kSaNe kSaNe palaTAya." e anubhavathI paNa ema thAya che ke AtmA che kharI. paNa nitya nathI. eTale AtmA nitya che. e vAta besatI nathI. eTale bhagavAna tarata ja ziSyane samAdhAna Ape che. deha mAtra saMyoga che, vaLI jaDa rUpI dazya; cetananAM utpatti laya, konA anubhava vazya ? (62) deha mAtra paramANuno saMyoga che, athavA saMyoge karI AtmAnA saMbaMdhamAM che. vaLI te deha jaDa che, rUpI che, ane dRzya eTale bIjA koI dRSTAno te jANavAno viSaya che; eTale te pote potAne jANato nathI, to cetanamAM utpatti ane nAza te kyAMthI jANe ? te dehanA paramANue paramANuono vicAra karatAM paNa te jaDa ja che, ema samajAya che. tethI temAMthI cetananI utpatti thavA yogya nathI, ane utpatti thavA yogya nathI. tethI cetana temAM nAza panna pAmavA yogya nathI. vaLI te deharUpI eTale sthULAdi pariNAmavALo che, ane cetana dRSTA che, tyAre tenA saMyogathI cetananI utpatti zI rIte thAya ? ane temAM laya paNa kema thAya ? dehamAMthI cetana utpanna thAya che, ane temAM ja nAza pAme che, e vAta konA anubhavane vaza rahI ? arthAt ema koNe jANyuM ? kema ke jANanAra evA cetananI utpatti dehathI prathama che nahIM, ane nAza to tethI pahelAM che, tyAre e anubhava thayo kone ? e Ama kahenAra koNa " cetana pahelAM dezanA yogathI upaje che ane dezanA viyogathI nAza pAme che. bhAI ! A baMnenuM svarUpa sahacArIpaNe che. jIva ane kAyA padArtha paNe judA che. paNa saMbaMdha paNe sahacArI che. paramArthe te judAM che. padArthapaNe te baMne taddana bhinna che. kAraNa ke dehanuM svarUpa e to paramANuno saMyoga che. mAtAnA garbhanI aMdara, eka cetana pharato pharato potAnuM gati karma laIne Ave, ane mAtA-pitAnA saMyogano saMbaMdha meLavI ane tyAM e zarIranI racanA karavAnuM zarU kare. cetana zarIra laIne Avato nathI. mAtAnA udaramAM baMdhAyeluM e zarIra pachI jagatamAM Ave. ane tyAra pachI paNa 30 varSa sudhI enuM zarIra baMdhAya che te paNa AhAra-paramANunA yogathI A zarIra baMdhAya che. ane enI AhAra ane vihAra baMne kriyAo cAle che. zarIranI vRddhi paNa thAya che ane utsarganI kriyA paNa cAlu rahe che. mAtra zarIrane baMdhAvA mATe AhAranA paramANu lIdhA ane koIne utsarganI kriyA na hoya to ? maLa-mUtrapasIno na hoya to ? AkhA dehanI racanAnuM taMtra, paramANuno saMghAta ane bheda - pramANe cAle che. A pula paramANuo bheLA thAya ane anAvazyaka paramANuo vIkharAI jAya, zarIramAM ApaNe keTalAya paramANuo AhA2mAMthI, vAyumAMthI, jaDamAMthI, sUryanI agnimAMthI grahaNa karIe, pRthvImAMthI grahaNa karIe. A zarIra e paramANuno saMyoga che. vAyu vinAnI sthitimAM jIvane mukI devAmAM Ave to ja ApaNe mAtra AhAra nathI letA. havAmAna paNa ApaNane asara kare che. kAraNa ke vAyumAMthI paNa ApaNe paramANu grahaNa karIe chIe. pANI dUSita thaI gayuM hoya ane AhAra utkRSTa hoya to panna zarIrane asara thAya. kArasa ke badhAM pudgalanA paramANu che. A pudgalanA paramANuno saMghAta ane bheda e eno guNa che. bheLA thavuM - zrI Atmasiddhi-zAstra 171 O
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane vIkharAvuM - evo pudgala paramANuno guNa che. ane e pudgala paramANuo anaMtAanaMta che. e enI judIjudI vargaNAo che. ane emAM eka AhAra vargaNAnA nAmanuM jutha che. e AhAra vargaNAnA pudgala jIva grahaNa kare che tyAre enA zarIranuM baMdhAraNa thAya che ane e baMdhAraNamAMthI pAchA keTalAya pugala paramANu nAza pAme che. "deha mAtra saMyoga che." jevo jabhyo evo ja jIva jiMdagIbhara nathI raheto. zarIramAM-vajanamAM vadha-ghaTa thAya che. mApa-sAIjha badhuM badalAya che. tethI eka ja sAIjhanA kapaDAM jiMdagIbhara cAlatA nathI. chokarAnA kapaDAM dara bAra mahine navAM karAvavAM ja paDe. kAraNa ke tenuM zarIra vadhatuM hoya to A zarIra zenAthI vadhuM ? A zarIranuM mApa zenA AdhAra upara che ? zAzvata che ? sanAtana che ? nA. vadhaghaTa che. kema ke te paramANuno saMyoga che. deha mAtra saMyoga che." A zarIranI prakriyA che. ApaNe jene anubhavIe chIe eno vicAra ApaNe karatAM nathI. zarIranI vadha-ghaTa cAlyA kare. cAlIsa varSa thAya eTale zarIra sthira thaI jAya. pachI aMdara game teTaluM sAcuM ghI nAkho to paNa have enuM baMdhAraNa nathI thatuM. pachI koIka zarIra-vijJAnI kahe ke bhAI ! AmAM koI pheraphAra thAya nahIM ane pacAsa varSa pachI zarIra kSINatAne pAme. enI meLe, enAM je paramANu bhegAM thayA hatA - te vikharAvA maMDe. pachI ghI-dUdha-mevA-mIThAI-khAMDa badhu ApavA chatAM caMTiyAmAMthI zakti cAlI jAya che. pahelAM jevI tAkAta nathI rahetI. kaLatara thAya che. besatuM nathI. goThaNa jakaDAI jAya che, halAtuM nathI. to A zakti kyAM gaI ? zarIra to emane ema ja che. to aMdaranI zakti adazya kema thaI gaI ? AkhA zarIrano bAMdho ane enuM baMdhAraNa paramANune Adhina che. deha mAtra saMyoga che, vaLI jaDa, rUpI ane dRzya." A zarIranuM lakSaNa jJAnI ApaNane samajAve che. ke e to jaDa che. enAmAM jANakArI nathI. enAmAM caitanya guNa nathI. rUpI che - e to dekhAya evuM che. zAmaLo hoya ke rUpALo hoya - paNa deha e rUpI che. A badhAM pudagalanAM khela che. dRzya - e to koI dekhanArano viSaya che. dRSTAno viSaya che. "cetananAM utpatti laya konAM anubhava vaya ?' A cetananI utpatti kevI rIte thAya ? dehanI. utpatti to samajAvI dIdhI. ane cetana utpanna thayo -- vikasita thayo - kSINa thayo - nAza pAmyo - evo anubhava kone thayo ? "deha yogathI upaje ane deha viyoge nAza' AvuM kIdhuM koNe ? deha pachI cetana utpanna thayo to dehe jANyuM ? deha to jaDa che ane cetana gayo to deha kevI rIte jANe ke Ano-cetanano nAza thaI gayo ? AmAno nAza thaI gayo - ema kahIza to koNe jANyuM ? bhAI ! tuM vicAra kara. viveka lagAva. A vivekanA - vicAranA abhAvamAM A mukelI che. eTale paramakRpALudeve kahyuM, enA vicAra, viveka pUrvaka, zAMta bhAve jo karyA; to sarva Atmika jJAnanA; siddhAMta tattva anubhavyAM." tuM A badhAno vicAra kara, paNa enA mATe te zarata che : (1) eka tuM jagatanA sAvadya pApa vyApArathI nivRtta thA ane zAMta thA ane (2) bIjuM viveka tArI buddhinI saMjJA - e prajJApaNuM barAbara FE zrI Atmasiddhi-zAstra 0 172 =
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ lagAvIne vastune vastunA svarUpamAM yathAtathya oLakhavAno prayatna kara ane e viveka tane tArI kalpanAthI ke matijJAnathI nahIM Ave. sadgurUnA bodhathI ane sadgurUnAM vacanathI viveka Avaze. mATe jo zAMtabhAva ane viveka Avaze to badhA ja siddhAMta-jJAnanAM tattvo che te tuM anubhavIza. bhAI ! A AtmA, dehathI bhinna che evo tane pratyakSa anubhava thaze. tAre koIne pUchavA nahIM jAvuM paDe. bahu sarasa rIte vAta karI ke, 'konAM anubhava vazya jenA anubhava vazya e, utpanna layanuM jJAna; te tethI judA vinA, thAya na keme bhAna. (63) jenA anubhavamAM e utpatti ane nAzanuM jJAna varte - te bhAna tethI judA vinA koI prakAre paNa saMbhavatuM nathI. arthAt cetananAM utpatti, laya thAya che, evo koIne paNa anubhava thavA yogya che nahIM.' jo bhAI ! A niyama che ke jene koI paNa padArthanI utpatti ane vinAzanuM jJAna hoya, to e jJAna karanAra e padArthathI judo hoya to ja ene enuM jJAna thAya. nahIM to thAya nahIM. ApaNane koI paNa vastu kevI rIte utpanna thAya che ane kevI rIte nAza pAme che enuM jJAna tyAre ja hoya ke jyAre ApaNe e vastuthI judAM hoIe to. ApaNe ja I vastu hoIe to khabara na paDe. kema ke utpatti thaI ema khabara kone paDI ? ane nAza thayo e kahenAra koNa bAkI rahyo ? ke nAza thaI gayo. e koNe kIdhuM ? mRtyu thayuM - deha kahevA Avyo ? ke cetana kahevA Avyo ? zuM thayuM ? eTale kahe che ke "te tethI judA vinA' - A siddhAMta che ke jenuM utpatti-layanuM jJAna jenA anubhavamAM hoya e padArtha, ethI jo judo na hoya to ene evuM jJAna saMbhavI zake nahIM. evo anubhava ene thaI zake nahIM. jagatanA badhA padArthano ApaNane anubhava che e eTalA mATe ke e badhA padArtha ApaNAthI judAM che. eTale AkhA jagatanI utpatti ane vinAza enuM jJAna - ane kaMIka apekSAe eno anubhava jagatanA sarva jIvone che - badhA ja vone che. tAratamyanA pramANe ane kSopazama pramArge ane tamAma A jagatanI racanA che, enI utpatti paNa thAya che ane nAza paNa thAya che ane e utpatti ane nAzane jANanAra e tamAma jagatathI judo che. mATe jIva ane jagata eka nathI. jagatamAM jeTalI-jeTalI dRzyamAna vastuo che, e dRzyamAna vastuono dRSTA evo jIva, e caitanyasvarUpa hovAne kAraNe, pratyeka vastunI utpattine jANe che, enA vinAzane patra jANe che. kArA ke e badhAthI te judo che ane judo che mATe ja jANe che. jo judo na hoya to te jANI zake nahIM. sarvajJa paramAtmA - kevaLa jJAnI enuM jJAna kevuM ? jagatanA tamAma padArthonA, traNa lokanA, traNa kALanA, tamAma paryAyonuM jJAna eka sAthe jene varte che te sarvajJa. kRpALudeve lakhyuM, "e sarvajJa paramAtmAne paNa - jagatamAM pahelo siddha koNa ? pudgalano pahelo paryAya kyo ? ema pUchavAmAM Ave to - jvAba eka ja zabdamAM che. anAdi' A jIva kyAre utpanna thayo ? enA javAbamAM kahyuM ke sarvajJanA trikALI jJAnamAM paNa - jJAnI puruSoe ene anAdi kahyo. AtmA anAdi che. ane jagata no pravAha apekSAe zrI Atmasiddhi-zAstra - 173
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ anAdi che. vastu apekSAe anAdi nathI. ApaNe barAbara samajI laIe. eTale ke sinemAnA paDadA upara ApaNane dRzya AvatA hoya - eTale ApaNane eka sAthe e dazya pravAha rUpe kevuM lAge ? akhaMDita. paNa enuM to ekaeka citra juduM che. - philmanI paTTI joIe tyAre khabara paDe paNa e citra eka sAthe cAlyuM Ave che - ane hajI ekanI asara che tyAM bIjuM AvyuM, bIjAnI asara che tyAM trIjuM AvyuM - eTale ApaNane e akhaMDa dhArArUpe lAge che. ema A jagata AkhuM akhaMDa lAge che. paNa samaye-samaye jo jagatanI chabI levAmAM Ave to - A jagata samaye-samaye juduM che. pravAhathI A jagata anAdi che ane A AtmA svabhAvathI anAdi che. jIva svabhAvathI anAdi che. eTale jIvane jagatanI utpatti, jagatanA padArthonI utpatti ane eno vinAza - e jIvanA anubhavano viSaya che, paNa AtmAnI utpatti e. koInAM anubhavano viSaya nathI. sarvajJanA paNa nahIM. kapALadeve bIjI vAta paNa ahIM saMdarbhamAM lIdhI. "A jIva jyArathI utpanna thayo (Ama to anAdithI) tyArathI ajJAna avasthAmAM che. tyArathI malina che. tyArathI karmanA saMyogamAM che. jaDa-cetana saMyoga A, khANa anAdi anaMta; koI na kartA tehano, bhAkhe zrI bhagavata." A bhagavaMta evA kevaLajJAnI, trikALajJAnI sarvajJa paramAtmAe kahyuM ke "A jaDa-cetanano saMyoga anAdi che." mokSasakhae Adi anaMta che. eno prAraMbha thAya ane pachI e koI divasa nAza pAmatuM nathI. jainadarzananI aMdara je Akho jJAnano yoga-prasthApita karyo che - ane enA mATenA je pramANo ApyA che, jo madhyasthatA, saraLatA rAkhIne, syAdavAdanI dRSTi rAkhIne ekAMta ane mahAgraha, mithyA abhimAna ane abhinivezathI ApaNI jAtane jo ApaNe mukta rAkhI zakIe - ane A buddhi jevI che, evuM ja enA kSayopazama ane prajJAne vaphAdArIpUrvaka jo vivekathI ApaNe vicAra karIe to A darzananA parama rahasyo A jIvane sahajapaNe sulabha thAya che. 'sahajapaNe." have bhagavAna kahe che, je saMyogo dekhiye, te-te anubhava dazya; Upaje nahi saMyogathI, AtmA nitya pratyakSa." (6) je-je saMyogo dekhIe chIe te-te anubhava svarUpa evA AtmAnA dRzya eTale tene AtmA jANe che, ane te saMyogonuM svarUpa vicAratAM evo koI paNa saMyoga samajAto nathI ke jethI AtmA utpanna thAya che, mATe AtmA saMyogathI nahIM utpanna thayelo evo che; arthAt A saMyogI che, svAbhAvika padArtha che, mATe te pratyakSa nitya' samajAya che." 'anubhava dRzya. saMyogo jeTalA che A jagatanI aMdara, koI paNa racanA mATenA saMyogo che, A pudgala paramANuono ja khela che. jagataguru zaMkarAcAryajIe AkhA jagatane "mAyA" kahyuM che. vedAMtanI aMdara A jagatane "mAyA' kahyuM che. jainadarzanamAM ene "bhrAMti' kahyuM. ApaNane lAge ke A badhuM vAstavika FE zrI Atmasiddhi-zAstra 0 174 =
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ che paNa A badho khela che. ane A samaye-samaye badalAto khela che. ApaNA jJAnamAM pakaDAto nathI. paNa badalAto che. koIne khabara na paDe ke A vastu bagaDI gaI." to e jJAnano viSaya che. vastunuM pariNamana to je che e che. bALa jIva hoya ene khabara na paDe ke dUdha Ama rAkhyuM hoya to bagaDI jAya. eno svabhAva palaTAto che. e ApaNane khabara na hoya to ApaNA jJAnano viSaya che. vastu to svabhAve ja pariNamanazIla che. AvA badhA saMyogo jagatanI aMdara che te anubhavano, dazyano viSaya che. A to joI zakAya che. A lAdI che e samaye-samaye kSINatAne pAme che paNa e ApaNA jJAnano viSaya nathI. kema ke eTalI sukSmatA ApaNI pAse nathI. paNa ApaNe jANIe chIe ke zreNika mahArAjAnA mahelano ArasapahANa ke bharata cakravatInA rAjamahelano ArasapahANa atyAre ApaNe joI zakatA nathI. to e kyAM gayA ? bhAI ! jagatano koI padArtha nitya nathI. enuM samaye-samaye avasAna thAya che. samaye-samaye kSINatAne pAme che. ApaNuM zarIra paNa jema amuka uMmara sudhI vRddhi pAme - paNa amuka uMmara pachI kSINatAne pAme che ke nahIM ? e kSINatA samaye-samaye thAya che ke nahIM ? ApaNane pakaDAtI nathI. paNa jo jAgRta hoIe to anubhavamAM Ave ke nahIM ? AMkhanI jhAMkhapa Ave, dAMta DhIlA paDe, kAnamAM sAMbhaLavAmAM baherAza lAge - A badhuM kyAMthI thayuM ? teM to kAna, AMkha, dAMta badhAnI sArasaMbhALa barAbara lIdhI hatI. to pachI Ama kema thayuM. kAraNa ke badhuM kSINatA pAmatuM jAya. pachI ApaNe kahIe ke avasthA - avasthAnuM kAma kare che. have viTAmIna kAMI kAma karaze nahIM. kAraNa ke vastuno svabhAva palaTAI gayo. have e dehanAM pudgala paramANuo kSINapaNAne bhaje che. vRddhipaNAne bhajatAM nathI. vRddhi paNAne bhajatA hatA tyAre e paramANu dUdha ane ghInI haSTapuSTa thatAM hatA. have kSINapaNAne bhaje che eTale dUdha ane ghI ene mAphaka AvatAM nathI. dUdha pacatuM nathI. kAraNa ke paramANuno svabhAva parivartanapaNAne pAmyo che. ema A jagatanAM badhA saMyogo dRzya - eTale dekhAya paNa che ane anubhavAya paNa che. paNa evo koI saMyoga jagatamAM Aja sudhImAM koIe anubhavyo nathI ke jemAMthI AtmA utpanna thayo. A gAthAmAM jJAnI kahe che ke jagatanAM koI paNa padArthonA saMyogo joI zakAya ane anubhavI zakAya - jevuM-jevuM jenuM jJAna. paNa anubhavI zakAya. jagatanI koI paNa racanA jIvano zAnathI bAhya nathI ane vaijJAniko pAse A jJAna hovAnA kAraNe have zuM racanA thaze te paNa agAuthI kahI zake che ke ATalA vakhata pachI dharatIkaMpa thaze. ATalA vakhata pachI grahaNa thaze. ATalA vakhata pachI ahIMthI tArAo tUTI jAze. ulkApAta thaze. kAraNa ke e joI zakAya che. phakta enA mATe paramANunuM padArtha vijJAnanuM vizeSa jJAna joIe ane A padArtha vijJAnanuM jene vizeSa jJAna che tene ApaNe vaijJAniko kahIe chIe. pachI bhale e khagoLa zAstrI hoya ke bhUstara zAstrI hoya. paNa jagatanI koI paNa racanA joI zakAya paNa haju sudhI jagatamAM evo koI mAIno lAla pedA thayo nathI ke jeNe cetananI utpatti joI. cetana kAMI leboreTarImAM padArtho bheLaseLa karavAthI utpanna thato nathI. jIva-jenAmAM caitanya hoya, je badhuM jANe, jenAmAM saMvedanA hoya, vedakatA hoya evo jIva kyAMya utpanna thAya evuM jagatamAM kyAMya dekhAtuM T. zrI Atmasiddhi-zAstra 0 175 GiE
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ nathI. mATe AtmA che e nitya' che. kAraNa ke jenI utpatti na hoya eno nAza paNa na hoya. utpatti hoya to nAza hoya. A zarIrano nAza zuM kAma che ? utpatti che mATe. jaDathI cetana Upaje, cetanathI jaDa thAya; evo anubhava koIne, kyAre kadI na thAya. (65) *DathI cetana Upaje ane cetanathI jaDa utpanna thAya evo koIne kyAre kadI paNa anubhava thAya nahIM A sadguru je samAdhAna Ape che ne eno Cronological Order to juo. A zailI kevI tarka baddha che, kevI pramANa sAthe ekadhArI, akhaMDita cAlI Ave che. e kahe che ke AkhA jagatanA saMyogone ame jANI zakIe kema ke e dRzya che. anubhavamAM laI zakAya evA che, paNa evo anubhava ame kyAMya joyo nathI ke cetananI utpatti thAya ane ziSyano prazna che ke AtmA dehamAMthI ja utpanna thAya che " to kahe che ke jaDathI cetana Upaje ane cetanathI jaDa Upaje - Avo anubhava koIne, kyAre, kadI na thAya. jagatamAM keTalI roja racanAo thAya che. anaMtA-anaMta paramANuo parivartIta thayA ja kare che. roja navAM navAM rUpa sAthe navI racanA jovA maLe che. eTale ja duniyAmAM ApaNane majA Ave che. nahIM to thoDo samaya thAya eTale gharamAM Apanne bore thaI jAIe chIe. kAraNa - jagatanI sAthe A jIvano evo lagAva che ke ene haMmezAM kAMIka navInatA joIe che. change. mANasane change to joIe ne ? have e pudgalamaya thaI gayo che. jaDa sAthe ekAkAra thaI gayo che. eTale badalAtArUpane bhajanAro thaI gayo che. eTale ene ekane eka vastumAM majA AvatI nathI. ene mIThAI joIe paNa pAchI roja mIThAI maLe to thAkI jAya. A jIvano svabhAva to juo ! kAraNa ke jIva potAnuM svarUpa bhUlIne para pArtha sAthe joDAI gayo che. jJAnI kahe che ke A badhuM dekhavAmAM che, anubhavamAM che paNa padArthanA vijJAnanA AvA mahAna vaijJAnikomAMthI koIe kIdhuM nathI ke jaDathI cetana utpanna thAya, paNa A mUrkha jIva - ene ema thAya che ke A dIkaro meM pedA karyo. A juo, ajJAnanI avadhi ! A mUrkhatAnI parAkASya, kRpALudeve kahyuM, ke koI-koIno bApa ke koI jIva koIno putra (5.510) thAya e vizvanI vyavasthAmAM saMbhavita nathI.' koI bApanI tAkAta nathI ke cetanarUpa dIkarAne janma ApI zake. A jIve eka bIjA pratye pitA paNuM - putra paNuM bhALIne mAThuM karavAmAM majA rAkhI nathI.' anaMtakALanA paribhramaNamAM pote keTalAno pitA, keTalAno putra, keTalAyane tyAM strIpaNe, dAsapaNe, dAsIpaNe, pazupata, jaMtuparze - A te deha dhAraNa karyA che. kyo saMbaMdha zAzvata gaLavo che ? jene huM bApa gannaza ane tyAM tuM nokara hato. koI jJAnIne pUcha are koI janmanI aMdara ajJAnavaza enne tArI hatyA paNa karI hoya ane kAM teM enI karI haze. jagatamAM koI navAM AtmA utpanna thatAM nathI. kema ke AtmAnI aMdara vadhaghaTa thatI nathI. pudgalanA paramANu bheLAM thAya ane vikharAya. dehanuM Ayojana thAya ane vikharAya. kAraNa ke AhAra paramANunAM pudgalo jyAM-jyAMthI AvyA hatAM, tyAM pAchAM vIkharAI jAya. jaDa-jaDamAM, zrI Atmasiddhi-zAstra - 176
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAyu vAyumAM, mATI-mATImAM. e badhA pudgala paramANu pAchAM yathAsthAna cAlyAM jAya. e roja pasInA vATe, AMsu vATe, mela vATe, utsarga vATe roja jatAM ja hoya che. A AtmA ja caitanya che. emAMthI kaMI jatuM nathI, akhaMDa che. abhaMga che. abheda che. eTale kupALudeva kahe che ke jaDathI cetana utpanna thAya evo anubhava koIne kyAreya thayo nathI. ke cetanathI jaDa thAya evo anubhava paNa nathI. evuM eke udAharaNa che ke jaDa padArtha para leboreTarImAM prakriyA karIne emAMthI cetana banAvyo ? ke padArtharUpe navo jIva thayo ? saMyogarUpe thayo ? zakya nathI. A zakya nathI. evo anubhava koIne kyAre kadI na thAya." jJAnI kahe che ke jIva cetana hovAthI tenA paryAya paNa cetana che. samaye-samaye jIvanA paryAya badalAyA ja kare che. paNa e cetana ja hoya. jIvanA paryAya jaDa thAya kharA ? ane paramANu acetana hovAthI enA paryAya paNa acetana che. eTale koI paNa samaye, koI paNa sthitimAM, jIvanA paryAya acetana nathI. ane paramANunA paryAya sacetana nathI. mATe jo paramANunA paryAyamAM ja cetanatA nathI to mULa vastu vagara cetana utpanna kevI rIte thAya ? jaDanA paramANumAM cetanapaNuM nathI. to jaDathI caitanya evo java utpanna kevI rIte thAya ? mAre Aje svAdiSTa mIThAI banAvavI che. paNa emAM jo sAkarano upayoga na karavAmAM Ave to e vAnagImAM mIThArA Ave kyAMthI ? ema jo javanI racanA karavI hoya to jaDamAMthI koI cetananI paryAya hoya to jaDamAMthI cetana Upaje. paNa jaDanI paryAya to jaDa ja che. ApaNe saMyogothI koI padArtha banAvIe to enI meLavaNI karatI vakhate paccIsa jAtanAM masAlA nAkhIe ane jevA masAlA nAkhIe te pramANe e vAnagI svAdiSTa bane. to aMdara nAkhelI sAmagrImAM e guNa che je vAnagImAM Avyo che. to jo cetananI utpatti karavI hoya to cetana paryAyavALI koI sAmagrI to jaDamAM nAkhavI paDaze ne ? have evI jaDanI kaI paryAya che ke je paryAya cetana che ? koI kALanI aMdara jaDanA paryAya sacetana hoya nahIM. ane cetananA paryAya acetana hoya nahIM. eTale cetanamAMthI ye jaDa thAya nahIM. ane jaDamAMthI koI cetana thAya nahIM. A siddhAMta. A vyavasthA che. A vaijJAnika paddhati che. ghaNAM ema kahe che ke dharmane ane vijJAnane kAMI saMbaMdha nathI. AthI vadhAre bIjuM vijJAna kyAM levA jAzuM ? vitarAga vijJAna. A vijJAna - duniyAmAM, pazcimanA dezonA hAthamAM A jainadarzana AvyuM ane jyAM e jarmanInA ne badhA vaijJAnikoe vAMcyuM - tattvArthasUtra'nuM hamaNAM bhASAMtara thayuM - ane barkIMgahAma pelesanI aMdara mahArAtrI vikToriyAne jyAre ApavAmAM AvyuM - ane amuka vaijJAnikoe e joyuM ke tattvanuM svarUpa jyAM jainadarzananI aMdara mukyuM che enuM EnglishmAM bhASAMtara hatuM. haju English A vAtane pakaDI zakatuM nathI. kAraNa ke e bhASAmAM ja sAmarthya nathI. English mAM e zabda Ave kyAre ? koIe e vastuno anubhava karyo hoya to e zabdanI utpatti thAya ne ? zabdanI utpatti anubhavamAMthI thAya. to ja zabdanuM sarjana thAya. paNa jeNe jiMdagImAM AtmA zabda = ke enI paryAya e sAMbhaLyA nathI, cetana ane jaDapaNuM kyAMya joyuM nathI, hajI muMjhAya che - harmana jhekobIe lakhyuM, amArA vijJAnanI zodha e to haju ame kAMThe besIne chabachabiyAM karIe chIe. A - zrI Atmasiddhi-zAstra 177 O
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnIonA graMtha vAMcIne ekavIsamI sadIno vaijJAnika kahe che ke, hajI ame chabachabiyAmAMthI bahAra AvyA nathI. agAdha vizva che, agAdha svarUpa che. A kaMI pakaDAtuM ja nathI. paNa A vaijJAniko to eka pudgalane pakaDIne beThAM che to pakaDAya kyAMthI ? ane A pudgalamAM jANavAno guNa nathI ane badalAvAno guNa che. eTale tame je pakaDo cho te badalAI jAya che. badalAtA jagatane oLakhavAno prayatna karanAra vaijJAnika jyAM sudhI zAzvata ane nitya tattvane pakaDaze nahIM - ke jenA AdhAra upara A badhI ramata cAle che, tyAM sudhI tattvanuM oLakhAvra nahIM thAya. adbhuta vAta che ! jainadharma - vitarAga vijJAna jevuM vijJAna jagatamAM nathI. jo sAcuM grahaNa karavuM hoya to zAMtithI sadgurunA zaraNe rahe. ane AvuM adbhuta vitarAga vijJAna ApaNane ApaNI bhASAmAM maLyuM che, eno abhyAsa karIe. sadgurunAM bodhanuM vAMcana karuM ane vicAraNA karuM. mAtra vAMcana ane zravaNa nahIM vicAratA. zAMta bhAvathI karUM, viveka sAthe karyuM. upayoganI jAgRtipUrvaka karyuM. huM paNa vaijJAnika thaI jaIza. kAraNa ke A vitarAganuM vijJAna je vAMce che e vaijJAnika ja thAya che. enI (vitarAganI) dazAne pAme che. eTale ahIM kahe che ke, Ama utpatti ane layanA koI paNa kAraNo ane saMyogothI 52 evuM e jIvanuM astitva svayaMbhU ane svAbhAvika hovAthI te avinAzI che. mATe te nitya che. zAzvata che. koI saMyogothI nahi, jenI utpatti thAya; nAza na teno koImAM, tethI nitya sadAya. (6 6 ) jenI utpatti koI paNa saMyogothI thAya nahIM, teno nAza paNa koIne viSe thAya nahIM, mATe AtmA trikALa nitya che. jo saMyogathI utpatti na thAya to, bIjo siddhAMta - ke eno nAza thAya nahIM kAraNa ke nAza thAya to e bhaLe zemAM ? nAza kyAre thAya ? vastunuM astitva tyAre ja maTe jyAre e koImAM vilina thAya to. have cetana kAMI jaDamAM vilina thAya nahIM. e jo jaDamAM vilina thAya to jaDanA paryAya pAchA sacetana thAya. paNa pahelAM ja kahyuM ke jaDane koI divasa sacetana paryAya hoya nahIM. game te avasthAmAM paNa jaDa to acetana-acetana ane acetana ja rahe. A T.V. A roboTa - e je kAma kare che te jANakArI sAthe kAma nathI karatA. yaMtranI sAthe kAma kare che. ApaNe padArtha vijJAnathI evA aMjAI gayA chIe ke ApaNane ema thAya che ke A badhuM Automatic cAle che. e Automation mAM paNa AvI enI racanA karI - ke padArthamAM - paramANumAM zuM tAkAta che ! e pramANe goThavIne mukAvanAra e vaijJAnika na hoya to padArtha enI meLe kAma kare che ? e paramANuM enI meLe ghara sApha karI nAkhe che ? Nothing is automatic - jagatanI racanAnI apekSAe - ahIM have kahe che ke, nAza na teno koImAM, tethI nitya sadAya.' jIva to nitya che. kAraNa ke A jIvano nAza thaI zake evo koI saMjoga jovAmAM Avato nathI. jema utpattino saMyoga jovAmAM Avato nathI ema AnA zrI Atmasiddhi-zAstra - 178
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinAzano koI saMyoga jovAmAM Avato nathI. e paNa paryAya badalAyA kare che. enI paNa avasthA badalAyA kare che. paraMtu teno nAza sarvathA joI zakAto nathI. 'eka samaya te sau samaya, bheda avasthA joya." eka samaya jenuM vidyamAna paNuM che te haMmezane mATe vidyamAna che. nA sate vidyate bhAvo, nA bhAvo vidyate sata" gItAnI aMdara yogadarzanamAM paNa e vAta mukI che ke, "je "sat' che enuM astitva che ane jenuM astitva che e sadAya "sat' che.' have enuM udAharaNa Ape che. krodhAdi taratamyatA, sarpAdikanI mAMya, pUrva janma saMskAra te, jIva nityatA tyAMya. (6 7) 'krodha Adi prakRtionuM vizeSapaNuM, sarpa vagere prANImAM janmathI ja jovAmAM Ave che, vartamAna dehe to te abhyAsa karyo nathI; janmanI sAthe ja te che; eTalee pUrva janmano ja saMskAra che, je pUrva janma jIvanI nityatA siddha kare che." jJAnIonI zailI evI hoya ke koI siddhAMta samajAve ane siddhAMta pachI dRSTAMta Ape. siddhAMta sahajatAthI samajI zakAya evI paristhiti dRSTAMtamAM hoya. eTale jo dagaMtanI yathAyogya ApaNe vicAraNA karIe to siddhAMta ApaNane parimita thAya. ahIM kahe che, sarpAdika - eTale sarpa Adi bIjA pazuo, bIjA pakSIo, bIjA prANIo - je jagatamAM che enI aMdara 'krodhAdi taratamyatA' - krodha ane Adi - krodha-mAna-mAyA-lobha - AvA svabhAvanuM tAratamyapaNuM. vizeSatAe hoya che, ane kyAMka ochuM che - AvuM je dekhAya che te kone kAraNe haze ? A janmamAM to eno koI abhyAsa nathI, koI keLavaNI nathI, koI tAlima nathI. ane chatAM janmajAta krodha kevo che ? sarpa phUMphADA mArato janme che. vAgha janmajAta kura. e kuratA koNe karI ? janmajAta sApamAM krodha kema ? vAghamAM kuratA kema ? kIDI vagere nAnA jaMtuomAM janmajAta lobha kema ? nAganI aMdara janmajAta lobha hoya che. rAphaDA upara phaNIdharanI jema besI jAya che. A badhAM janmajAta kaSAyo, janmajAta saMskAro, ke haju to jyAM janma thAya che tyAM tIvratA, tAratamyatA, enI High degree, high intensity, A kevI rIte thAya che ? bhagavAna kahe che ke pUrva janma saMskAra te." e krodha che te sarpanA zarIrano svabhAva nathI. jo sarpanA zarIrano svabhAva krodha hoya to kAMcaLImAM krodha hoya. sAMpanI kAMcaLI ke vAghanA cAmaDAmAM krodha hovo joIe. paNa nA, ema nathI. ahIM to kahe che ke zAMta thavuM hoya ane samAdhi prApta karavI hoya to vyAghracarma upara besa. eka darzanano - sanyAsanI aMdara A eka yoga che. gItAmAM kahe che, Asana kayuM ? to kahe - vyAghracarma. je vAgha janmajAta dura che. bhUkhyo hoya ke na hoya paNa krUratA eTalI badhI che ke hiMsakavRtti enI janmajAta che. sarpanI kAMcaLImAM krodha nathI. vyAghracarmamAM krodha nathI. to A krodha jIvanI aMdara kyAMthI Avyo ? ahIM jJAnIpuruSa kahe che ke bhAI ! "pUrvajanma saMskAra te." pUrvajanmanA A saMskAra che. "jIva naE zrI Atmasiddhi-zAstra - 179 GiE
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ nityatA tyAMya." e sAbita kare che ke jIva nAmano padArtha che te nitya che. A zarIra anitya che. zarIramAM krodha nathI. A janmamAM koIne duHkha nathI dIdhu, maratAne mara nathI kahyuM te chatAM A upAdhi AvI to kyAMthI AvI ? pUrvajanmanAM pApakarmane lIdhe AvI. koI pUrvajanmanA karmano evo udaya che je mane paritApa ane saMtApa Ape che. keTalAkamAM prakRtijanya je doSa che te doSa upara kRpALudeva ApaNane lakSa karAve che. keTalAkanI janmajAta prakRti ja lobhanI hoya. evo lobhiyo hoya ke sAta peDhI khAya toye khuTe nahIM, ane pote sAta peDhI sudhI jIvavAno nathI evI khAtrI che - ane dikarAo enuM bhAgya laIne AvyA che to ye eka rUpiyo hAthamAMthI chUTe nahi - jagatanA koI jIvanuM bhAgya ApaNA upara AdhArita nathI. enA karma upara AdhArita che. AvI jagatamAM koI vyavasthA nathI ke tuM koI jIvanI vyavasthA kara to ja thAya. ajJAna to ApaNAmAM bhArobhAra bharyuM che. eTale dharma pariNita thato nathI. chokarAM sAruM to rAkhavuM joIne ?" kema ? e enuM bhAgya lakhAvIne nathI AvyA ? ApaNe ja phakta lakhAvIne AvyA chIe ? bhagavAne chaThThInA lekha zuM phakta tArAM ja lakhyAM che ? chokarAonAM lekha lakhavA vidhAtA nahotI zuM ? parigraha - saMgrahanI vRtti to keTalAkamAM janmajAta hoya che. sApa ane uMdaranI jema potAnA saMgraha ane parigrahanI upara paDyo ja hoya. ane jarUra na hoya to ye saMgraha karyA ja kare. A badhAM prakatijanya je doSa che te ja batAve che ke jIva game te avasthAmAM hoya, game te paryAyamAM hoya, game te dehamAM hoya eno saMskAra enI sAthe ja hoya che. e prakRtijanya doSano yathArtha vicAra karavAmAM Ave to emAM, doSa upara ciMtana karatAM, jIvanI nityatA samajAya to paNa ApaNuM kAma thaI jAya. doSa hoya paNa te doSathI mane Aje bhAna thAya ke jIva nitya che, to e dharmano saMskAra bhego ja Avaze. jo lobhano ane kAmano saMskAra sAthe laI AvyA chIe, to dharmano saMskAra paNa sAthe ja Avaze. kRpALudeve lakhyuM che ke, "saMyamI mA-bApanA dikarAo kAmI ane vikArI hoya. jo mA-bApanuM sarjana hoya to mA-bApanA ja badhA guNa emAM utaravA joIe evuM nathI. eka ja mAnA be dikarAmAM eka mUDha hoya - ane bIjo suprimakorTanA nyAyAdhiza hoya. eka pahelavAna jevo taMdurasta hoya ane bIjo rogIyala hoya. pratyeka vyaktinuM astitva juduM che. enA karma judAM che, enI prakRti judI che. kAraNa ke e saMtAna e to saMyoga che. enuM cetana tattva ke enA saMskAra enAthI nathI ghaDAtA. ahIM have gati vizeSapaNe kaSAyone kahe che, sAmAnya rIte krodha - nArakIne viSe vizeSa hoya, mAna kaSAya manuSyagatimAM vadhAre hoya, mAyA kaSAya tiryaMca yonimAM vadhAre hoya ane lobha kaSAya devagatimAM vadhAre hoya. A janmajAta hoya che. A caMDakauzika pahelAM tApasa hato, tenA pahelAM muni hato. A eno krodha kaSAyano saMskAra batAve che ke jIva nitya che. punarjanmanuM jyAre jJAna thAya, jAtismaraNa jJAna thAya, tyAre A vastu ApoApa khulI thAya ke potAnA doSanA saMskAra sAthosAtha cAlyA Ave che. eTale A badhI prakRti che. sarpa ane noLiyo, ene janmajAta vera - A bhave to kAMI koInuM bagADyuM nathI. chatAM enI veravRtti eno dveSa janmajAta. uMdara ane bilADI, vAgha ane bakarI, sarpa ane garUDa. joyo nathI ke upADyo nathI. A janmajAta che. A badhI prakRtimAMthI samajavAnuM zuM che ? jJAnI kahe che ke jIvanI nityatA samajavAnI che. zrI Atmasiddhi-zAstra 180 ]i=
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmA varSe nitya che. paryAye palaTAya; bALAdi vaya traNyanuM, jJAna ekane thAya. (68) 'AtmA vastuparNa nitya che. samaye samaye jJAnAdi pariNAmanA palaTavAthI tenA paryAyanuM palaTavApaNuM che. (kaMI samudra palaTAto nathI, mAtra mojAM palaTAya che. tenI peThe.) jema bALa, yuvAna ane vRddha e traNa avasthA che, to AtmAne vibhAva paryAyathI che ane bALa avasthA vartatAM, AtmA bALaka jaNAto, te bALa avasthA choDI jyAre yuvAvasthA grahaNa karI tyAre yuvAna jaNAyo, ane yuvAvasthA tajI vRddhAvasthA grahaNa karI tyAre vRddha jaNAyo. e traNe avasthAno bheda thayo te paryAyabheda che, paNa te traNe avasthAmAM Atmadravyano bheda thayo nahi, arthAt avasthAo badalA, patra AtmA badalAyo nathI. AtmA e traNe avasthAne jANe che, ane te traNe avasthAnI tene ja smRti che. traNe avasthAmAM AtmA eka hoya to ema bane, paNa jo AtmA kSaNe kSaNe badalAto hoya to tevo anubhava bane ja nahIM * ziSye prazna karyo hato ke, athavA vastu kSaNika che, kSaNe kSaNe palaTAya.' AtmA utpanna thAya ane cAlyo jAya evo kSaNika. bauddha darzanamAM AtmAne samayavartI kahyo che. emAM kahyuM che ke A cittano saMskAra che, e samaye samaye utpanna thAya che ane samaye samaye nAza pAme che. ane dehamAM e cittanA saMskAro jyAM sudhI che tyAM sudhI e deha caitanyasvarUpa jaNAya che. ane enI vAsanA ane vikArane lIdhe e utpanna thAya che. A vAsanA TaLI jAya, tRSNA maTI jAya, to e vikAra samApta thAya che ane AtmA paNa pachI raheto nathI. ane deha paNa samApta thAya che, eTale pachI tyAM AtmAnuM AvavApaNuM rahetuM nathI. AvI prakA2nI eka dArzanika mAnyatA che. ApaNane kRpALudeve cha padano bodha karyo tyAre kahyuM hatuM ke A cha pada che te Sagdarzana paNa teha.' jema eka nAstika darzana ema kahe che ke AtmA nAmanI koI cIja ja nathI. cArvAka muninuM emaNe kahyuM, RNuM kRtvA, dhRta pIbeta.' devuM karIne paNa ghI pIo. konA cukavavA che ane konA rahI gayA ? bhasmIbhUtasya dehasya, punarAgamana kRtaH " A deha eka vAra gayo pachI enuM pharIthI AvavuM kone khabara che ? mATe A darzanano abhiprAya che ke "Eat, drink and be merry,' - pI ane jalasA kara. mojamajA kara. AnaMda-pramoda kara. maLyuM che e bhogavI le ne. AvA jagatamAM ghaNA ApaNane samajAvanArA maLe. ke kAlanI kone khabara che ? are ! tArI nityatAnI to khabara nathI. jIva nityatA tyAMya. bALAdi vaya traNyanuM jJAna ekane thAya." prakRti janmanI sAthe ja joDAyela hoya che. koI bimArI nAnapaNathI hoya, to tyAra pachI te yuvAna thayo, vRddha thayo to paNa e tane yAda che ke mane nAnapaNathI A bimArI che. This is my born defect. e to ApaNe dehanI prakRtine janmajAta ghaTAvIe chIe. ahIM AtmAnI prakRti samajavAnI che. dehamAM e janmajAta laMgaDo hoI zake, paNa bIjI vAra janme to laMgaDo na janme. zuM pachInA badhA paryAya laMgaDA hoya ? nA. are bhAI ! DAyAbiTIza thayo che, blaDaprezara thayuM che. hAIpara esIDITIno roga che, kaeNnsara lAgu paDyuM che. kyAM sudhI ? smazAne nathI gayo tyAM sudhI. DaoNkTaranI eke davA lAgu na paDI, paNa jevo dehano agnisaMskAra thayo ke badhA roga nAmazeSa thaI gayA. DAyAbiTIsa, blaDapresara, zrI Atmasiddhi-zAstra - 181
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaeNnsara badhuM gayuM. pharIthI kAMI e ja bImArI sAthe nahIM janma. ene kahevAya (A rogone, dehayogathI Upaje, deha viyoge nAza." e prakRti dehanI che. A prakRti AtmAnI che. AtmAnI prakRti tuM samaja. AtmAnA saMskAra tuM samaja. paNa jIva vicAra ja karato nathI ne ! jene chApuM vAMcIne jJAna meLavavuM che enuM zuM karavuM ? jIva maeNgejhina vAMcIne ane ekanA eka samAcAra divasamAM dasa vAra sAMbhaLIne potAne jANakAra kahevaDAve che. paNa vAraMvAra e ja ghaTanAonI bIjA jANIne zuM kAma kALakSepa karavo ? A jIva, A ja rIte, A prakRtidoSathI, paryAyathI palaTAto jAya che, 'AtmA pratye nitya che." enI paryAya vibhAva sAthe tadrupa thaI jAya che. eTale palaTAtuM svarUpa joyuM paNa A badhAnuM jJAna kone che ? bALapaNanuM, yuvAnInuM, vRddhatvanuM A jJAna kone che ? AtmAne. traNe kALamAM je vastu jAtyAMtara thAya nahi tene zrI jina dravya kahe che." A dravyathI AtmA nitya che. ane "vyaya ane dhRvatva paryAyane laIne che." ajaba siddhAMta kRpALudeve ahIM Apyo che. 5.766mAM kahyuM che, "vyaya ane dhRvatva paryAyanA kAraNe che.' nahIMtara vyaya kevI rIte ghaTAvI zakAya ? dhRvatva kevI rIte ghaTAvI zakAya ? paNa A palaTAtI jIvanI sthiti che e pariNamana e jIvano svabhAva che. dravyano svabhAva che pariNamavuM. "paryAyathI rahita dravya na hoya. dravya vinA paryAya na hoya. baMne ananya bhAvathI che ema mahAmunioe kahela che." AvI nitya sthiti che AtmAnI. badhI ja badalAtI avasthAmAM enI nityatA che, badhI ja badalAtI avasthAonuM jJAna Ave che. ane Ama banavuM to ja saMbhavI zake ke eka tattva nitya hoya, ane bAkInuM badhuM badalAtuM hoya to, badalAtA badhA saMjogonuM jJAna eka ne hoya, to e eka nitya hoya to ja ene jJAna hoya. e avasthAnI sAthe jo poteya badalAto jAto hoya to jJAna kone rahyuM ? ane jJAna kone thayuM ? eTale AgaLanI gAthAmAM e tarkane vadhAre spaSTatAthI kahe che, athavA jJAna kSaNikanuM, je jANI vadanAra; vadanAro te kSaNika nahi, kara anubhava nirdhAra. (69) 'vaLI amuka padArtha kSaNika che ema je jANe che, ane kSaNikapaNuM kahe che te kahenAra arthAtu. jANanAra kSaNika hoya nahIM, kemake prathama kSaNe anubhava thayo tene bIjI kSaNe te anubhava kahI zakAya, te bIjI kSaNe pote na hoya to kyAMthI kahe ? mATe e anubhavathI paNa AtmAnA akSaNikapaNAno nizcaya kare.' AtmA kSaNika che. samaye, samaye utpanna thAya che, samaye samaye nAza thAya che - to je kSaNe tane anubhava thayo ne - AtmAnA kAraNe - to te anubhava bIjI kSaNe kahI zakAya. te ja samaye kahI zakAto nathI. je samaye anubhava thAya che te samaye kahevAtuM nathI. jaina darzanamAM samaya eTale AMkhanA palakArAmAM asaMkhyAtA samaya pasAra thAya che. to eka samaye je anubhava thayo te bIje samaye koNe kahyo ? koNa kahevA mATe bacyuM ? 'vadanAro te kSaNika nahIM." A anubhava je kahe che ne te kSaNika nathI. mATe kahe che 'kara anubhava nirdhAra.' huM anubhavathI AtmAnI nityatAno nirdhAra kara. he ziSya ! tarkathI nirdhAra karavA FE zrI Atmasiddhi-zAstra 0 182 =
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaIza to tarka ane kutarkamAM aTavAI jaIza. paNa tuM anubhavathI eno nirNaya kara. zraddhA na kara. A samyagdarzanano AdhA2 yathArtha nirdhAra che. jIvane evo nizvaya thavo joIe ke kyAreya phare nahIM. ane chelle samAdhAna karatAM sadguru ane cAvIsUtra Ape che. kyAre koI vastuno kevaLa hoya na nAza; cetana pAme nAza to, kemAM bhaLe tapAsa. (70) vaLI koIpaNa vastuno koIpaNa kALe kevaLa to nAza thAya ja nahi; mAtra avasthAMtara thAya, mATe cetanano paNa kevaLa nAza thAya nahi. ane avasthAMtararUpa nAza thato hoya to te kemAM bhaLe, athavA kevA prakAranuM avasthAMtara pAme te tapAsa. arthAt ghaTAdi padArtha phUTI jAya che, eTale loko ema kahe che ke ghaDo nAza pAmyo che, kaMI mATIpaNuM nAza pAmyuM nathI. te chinnabhinna thaI jaI sUkSmamAM sUkSma bhuko thAya, to paNa paramANu samUhape rahe, paNa kevaLa nAza na thAya; ane temAMnuM eka paramANuM paNa ghaTe nahIM, kema ke anubhavathI jotAM avasthAMtara thaI zake, paNa pArthano samULago nAza thAya ema bhAsI ja zakavA yogya nathI, eTale jo tuM cetanano nAza kahe, to paNa kevaLa nAza to kahI zakAya ja nahIM; avasthAMta2rUpa nAza kahevAya. jema ghaTa phUTI jaI krame karI paramANu samUharUpe sthitimAM rahe, tema cetanano avasthAMtara rUpa nAza tAre kahevo yogya hoya to te zI sthitimAM rahe, tema cetanano avasthAMtara rUpa nAza tAre kahevo yogya hoya to te zI sthitimAM rahe ? athavA ghaTanA paramANuo jema paramANu samUhamAM bhaLyA tema cetana kaI vastumAM bhaLavA yogya che te tapAsa; arthAt e prakAre te anubhava karI joIza to koImAM nahIM bhaLI zakavA yogya, athavA parasvarUpe avasthAMtara nahIM pAmavA yogya evuM cetana eTale AtmA tane bhAsyamAna thaze.' bhagavAna kahe che kyAreya paNa koIpaNa vastuno kevaLa nAza hoya nahi, jema ke ghaDo haTI jAya to enuM ghaDApaNuM nAza pAmyuM, enI mATI, enA ThIkarAM, e paramANu emane ema rahyA ane mATI, mATIpaNAmAM bhaLI gaI. ghaDAno, ghaDApannAno paryAya nAza thayo, paNa eno mATIpannAno paryAya Ubho che. A cetanano nAza thAya to zuM thAya ? e ghaDAnI mATI to mATImAM maLI gaI. A cetana zemAM maLe ? vicAra kara. kemAM bhaLe e tapAsa. kevaLa nAza thAya nahi. ema mATInA paramANuno paNa kevaLa nAza na thAya. pharIthI emAMnI e mATInA saMyoga utpanna thatAM ghaDo thAya. ema AhAraparamANumAMthI zarIra thAya, vaLI e zarIra vIkharAya, eTale AkAza, vAyu, jaLa, pRthvI emAM enAM paramANu bhaLI jAya. jyAMthI e paramANu AvyA hatA emAM ja pAchA bhaLI gayA. cetana nAza pAme to e zemAM bhaLe ? kema ke samAna guNa joIe. samAna dharma joIe. to ja eka vastu bIjAmAM bhaLI zake. nahIM to samAnaguNa ane samAnadharma na hoya to eka vastu bIjI vastumAM bhaLI zake nahi. ekarUpa thaI zake nahi. have A cetana zemAM bhaLe ? eno nAza kahevo kevI rIte ? eTale kahe che ke avasthAMtara thAya. padArthano samULago nAza thAya nahIM. AjanuM vijJAna pArtha vijJAnanAM AdhAra upara kahe che, Energy never destroyed. eka eka paramANu che e energy che. UrjA che. ane UrjAno kyAreya kadI nAza thAya nahi. Energy is never destroyed. It can be zrI Atmasigni-zAstra - 183
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ transformed. 272Electricity 24hiell Electronic - 274 21-ll gel gel 240 241 431 @ri ekane eka. padArthamAM rahelI UrjAnuM rUpAMtara thAya eno nAza thaI zake nahIM. ema A padArtha-5gala jema padArtha rUpe che tema caitanya paNa padArtha rUpe che. ane jo padArtha rUpe che to eno kevaLa nAza - samULago nAza eno zakya ja nathI. ane jo nAza nathI. to e padArtha satata che - che ne che. mATe A nitya che. jo nAza nathI to e padArtha nitya che. jo marI jAya to ApaNe kahIe ke mRtyu che. paNa jo marato ja nathI to amara che. vAta pUrI thaI gaI. AmAM bIjI dalIlane avakAza ja nathI. eTale eNe kahyuM ke, hoya tehano nAza nahIM, nahIM teha nahIM hoya; eka samaya te sau samaya, bheda avasthA joya." bhagavAna kahe che, "bhAvano nAza thato nathI. abhAvanI utpatti thatI nathI. utpAda-vyaya-dhruvaparyAyanA svabhAvathI thAya che. "nA bhAvo vidyate sataH, nA sataH vidyate bhAva:" A cetana che e bhAva che. pudgala che e bhAva che. bhAva eTale padArthanuM guNa, lakSaNa ane dharmayukta svarUpa. to cetanano bhAva je che te to sadAkALa rahe ema pudgala paNa sadAkALa rahe. e paNa nitya che. avasthAtara enuM paNa thayA kare. e ja suvarNapaNAmAMthI aneka prakAranAM ghATa ghaDIe. e ghATa nAza pAme. paNa suvarNapaNuM nAza pAme kharuM ? ghATa ghaDiyA pachI nAma rUpa jUjavAM, aMte to hemanuM hema bhAse." evI ja rIte A cetanA 84 lAkha yoninA, judA judA dehamAM ghATa ghe. A ghATa ghaDAyA che ane A ghATa vIkharAyA che paNa cetana, cetanapaNe to Ubho ja che ane AvuM 84 lAkhanuM paribhramaNa eNe ekavAra nahi anaMtavAra karyuM che. eka 84nA cakkarathI jo paribhramaNano aMta AvI jato hoya to ApaNane nirAMta. paNa bhAI ! A jJAna kahe che ke A 84nA cakkarathI aMta Avato nathI. anaMtakALa Amane Ama cakkara cAlyA kare che. mATe keTalo paMtha bAkI che e khabara nathI. samyakdarzana thAya to khabara paDe ke mAro paMtha have keTalo bAkI che. mATe AtmA nitya che. A nitya padArtharUpe che mATe che, cetana svarUpa che mATe che, bhAva svarUpa che mATe che. A bhAva trikALI bhAva che. enA guNa, lakSaNa, dharma. paryAyathI enI avasthA thAya che. dravyathI enI nityatA traNakALanI aMdara abAdhitapaNe che. mATe he ziSya ! tuM tapAsa karIne mane vAta karaje ke A cetanano nAza thaI jAya to bhaLe kema ? tuM samaju ane vicAraka cho. A AtmAnI nityatAnI je badhI dalIla meM ApI, teno tuM vicAra karIne mane kaheje.' A guru ziSyathI savAyA che. te ziSyane kahe che ke, "tuM jo AtamAM anitya kaheto hoya to mane eTaluM ja kaheje ke AtamA nAza thAya tyAre e zemAM bhaLe ?" basa ATaluM ja samajIne pachI javAba Apaje. satapuruSonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo. FE zrI Atmasiddhi-zAstra 0 184 =
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 10 trIjuM pada H AzaMkA-samAdhAna u (gAthA 71thI 78) . saddagurue ziSyanI jijJAsAne anurUpa cha padanI sthApanA karI. ane ziSyanI zaMkA sAthe tenuM samAdhAna batAvyuM. ziSyane AtmA samajAI gayo, enI nityatAmAM ziSya aTavAI gayo. saddagurue enuM samAdhAna ApyuM ke bhAI ! A deha to rUpI, jaDa, dazya, paramANuno saMyoga che. evo deha te cetananI utpatti ke layane samajI na zake. cetananA utpatti ane layano anubhava karanAra che koNa ? Avo anubhava karanAra te padArthathI bhinna na hoya to tene kyAreya anubhava thAya nahIM. je je saMyogo dekhAya che te te ApaNe anubhavI zakIe chIe. evo koI saMyoga dRSTigocara thato nathI ke je saMyogathI cetananI utpatti saMbhavita thAya. saMyogothI jenI utpatti na hoya eno vinAza paNa koI kALamAM hoya nahIM. krodhAdika prakRti je jIvamAM jovA maLe che te pUrva saMskArita che. A bhavamAM abhyAsa na hovA chatAM te prakRti dRSTigocara thAya che. anubhava thAya che. to jarUra A pUnarjanma jIvanI nityatAne siddha kare che. samaye samaye guNonA pariNamanane kAraNe dravyanI avasthA badalAya che. paNa badhI ja badalAtI avasthAomAM, badhI ja badalAtI paryAyomAM A dravya evo je AtmA che te nitya ja che. kAraNa ke anubhava karanAra te satata che. badhI ja avasthAno anubhava karanAra te eka ane akhaMDarUpe che. vastu jo kSaNika hoya ema tAruM mAnavuM hoya to, e kSaNika anubhava karanAra kahevA pAcho kyAMthI Avyo ? anubhava karanAra eka ane kahenAra bIjo evuM paNa banI zake nahIM. ane eno e hoya ane kSaNika hoya to paNa banI zake nahIM. ane tane jo lAge ke kSaNika che to chello prazna tuM vicAraje ke A AtmA jo kSaNika hoya, nAzavaMta hoya, nitya na hoya to e nAza pAmIne temAM bhaLe e kaheje. A-Atmasiddhino ziSya, ene saddagurue "AtmA che ane te nitya che" e be padanI sthApanA karI samAdhAna ApyuM eTale ziSya e mAnya karI lIdhuM. ane pachI AgaLanI AzaMkA pUchI - kartA jIva na karmano, karma ja kartA karma athavA sahaja svabhAva kAM, karma jIvano dharma. (71) zrI Atmasiddhi-zAstra 185 GiE
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'jIva karmano kartA nathI, karmano kartA karma che. athavA anAyAse te thayAM kare che. ema nahIM, ne jIva ja teno kartA che ema kaho to pachI te jIvano dharma ja che, arthAt dharma hovAthI kyAreya nivRtta na thAya." have ziSya trIjA padanI AzaMkA mukI che. bahu ja mahattvanuM pada che trIjuM ane cothuM. A jIvanA saMsAra paribhramaNane mATe koI javAbadAra hoya to te AtmAnI trIjA padanI avasthA ane cothA padanI avasthA. bAkI "AtmA che', 'nitya che", "mokSa che. e vAta to siddhAMtanI dRSTie, nizcaya nayanI dRSTie svayaM siddha che. paNa enI rakhaDapaTTI zuM kAma ? ene baMdha kyAMthI ? paribhramaNa kyAMthI ? emAM trIjuM pada bahu samajavA jevuM che. ziSya kahe che ke, 'A jIva che te karmano kartA nathI. tame je jIvanA lakSaNa batAvyA tenAthI A jIva karmano kartA banI zake nahIM. karma ja kartA karma." A karma che te ja pote karmane karyA kare che. athavA to "sahaja svabhAva." e pudgalano svabhAva ja evo che ke svaya, anAyAse, potAnI rIte, koInA paNa nimittanI apekSA vinA karma thayA kare che. sahaja svabhAvathI thayA kare che. ane prabhu ! jo tame ema na mAnatA ho ke karma ja karma karyA kare che, athavA sahaja svabhAvathI paNa karma thatAM nathI ane jIva jo karmano kartA che evI tamArI prarUpaNA hoya to eno matalaba e thayo ke karma jIvano dharma che. ane jo dharma hoya to pachI kyAreya jIvathI chUTI zake nahIM. to pachI karma to rahe ja. kAraNa ke e to jIvano dharma thaI gayo." AtmA sadA asaMgane, kare prakRti baMdha; athavA IzvaeraNA, tethI jIva abaMdha. (72) 'athavA ema nahIM, to AtmA sadA asaMga che, ane sattvAdi guNavALI prakRti karmano baMdha kare che; tema nahIM to jIvane karma karavAnI preraNA Izvara kare che, tethI IzvarecchA rUpa hovAthI jIva te karmathI 'abaMdha che.' ziSya kahe che ke AtmAnuM svarUpa je tame samajAvyuM - 'A to asaMga che' 'kare prakRti baMdha'. A baMdha to prakRti kare che. sattva, tamasa, rajasa A prakRti. AtmAnA anaMtaguNa che. emAMnA keTalAMka guNa ja A karmano baMdha karyA karatA hoya che. eNe A tarka lagAvyo che. ke AtmAno pragaTa jJAna guNa che te nahIM paNa bIjI je prakRti che ne te ja karmano baMdha karyA kare che. kema ke jIvamAM vibhAvathI aneka prakRtio che. ApaNe kahIe ke sarpanI prakRti krodhanI che. koInI prakRti lobhanI che. A prakRti e dravya karmanuM svarUpa che. A prakRti e karma karyA kare che. ane kAM to Izvara karma karAvyA kare che. IzvaranI marajI vinA pAMdaDuM halatuM nathI. mATe A Izvara jo karma karAve ane jIvakarma karyA kare to jIvane baMdha zuM kAma paDe ? mATe jIva abaMdha che. mATe mokSa upAyano, koI na hetu jaNAya; karma taNuM kartApaNuM, kAM nahi; kAM nahi jAya. (73) FE zrI Atmasiddhi-zAstra 0 186
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'mATe jIva koI rIte karmano kartA thaI zakato nathI, ane mokSano upAya karavAno koI hetu. jaNAto nathI; kAM jIvane karmanuM kartApaNuM nathI, ane jo kartApaNuM hoya to koI rIte te teno svabhAva maTavA yogya nathI." ziSyanA magajamAM eka vAta barAbara besI gaI che, je sagurue mokSanA upAyanI vAta karI che te. tene thAya che ke mokSanA upAya vagara badhuM nakAmuM che. sAheba ! tame je vAta karo cho, mokSanA upAyanI, Ano koI artha, Ano koI hetu nathI. A dharma, A mokSa, enA upAya. eka vAra jo A vAta mAnI laIe pachI to khalAsa. eTale ziSyane hajI sudhI mAnavuM nathI. A je kAMI sukha-duHkha che te karmane kAraNe che emAM AtmA kAMI karato nathI. 'AtmA che' evuM nakkI thaI jAya to pachI mokSanI bAbatamAM tame amane ghaNuM kahevAnAM cho. 'mATe mokSanA upAyano koI na hetu jaNAya." tamAro upAya to e karavo ema che ne, paNa AtmA baMdha nathI karato pachI mokSa kono karavo ? jo AtmA baMdha kare che, ema huM mAnuM, evI mArI zraddhA thAya to mokSanA upAya mAre karavA paDe ne ? eTale eNe kAraNa ApyA, ke A to karma, karmanI rIte karma karyA kare che, athavA prakRti karmano baMdha kare, ane kAM to bhagavAna karmo karAve. jIva kyAM karma karavAno hato ? jIva to sadA asaMga che. kAM to Izvara preraNA karyA kare. ane Izvara preraNA kare to e karma kAMI jIvane bhogavavuM paDe ? jIva to asaMga che. mATe mokSa upAyano koI na hetu jaNAya." "karma taNuM kartApaNuM, kAM nahi, kAM nahi jAya." ziSya to spaSTa prazna guru samakSa mUkyo che ke karmanuM kartApaNuM kAM to che ja nahi AtmAmAM, ane AtmAmAM jo kartApaNuM hoya to jAya nahi. A ziSyano prazna che. enI prArthanA nathI. "he prabhu ! A mAruM karmanuM kartApaNuM kema jAtuM nathI ? kema jAtuM nathI ?' ema A prArthanA nathI. A to prazna kare che. ane kahe che ke, "he saddagurudeva ! A jIvane karmanuM kartApaNuM nathI - "kAM nahIM. kAM to che ja nahi. ane jo tame kahetA ho ke karmanuM kartApaNuM che to koI divasa jAya nahi? A to paDakArarUpa vAta che. ziSya kahe che ke, "kartApaNuM che ja nahIM. ane hoya to traNa kALamAM koI di jAya nahi." eNe to siddhAMta mukyo che. kema ke jIvanI aMdara jo kartApaNuM hoya to eno svabhAva che. ane svabhAva koI divasa jAya nahIM. jIvano svabhAva traNakALamAM koI divasa TaLe nahIM. tame je AtmAnuM svarUpa kIdhuM te, nitya kIdhuM, have AtmAnI zakti, AtmAnA guNo tame kahyuM dareka avasthAmAM sarva kALe che. to have jo enuM kartApaNuM hoya to e kartApaNuM nitya ke anitya ? A ziSya be pada barAbara samajyo che. ane A be padane ja potAnA trIjA padanI zaMkAno AdhAra banAve che. ke kAM to karmanuM kartApaNuM nathI ema kaho. ane hoya to koI divasa jAya nahi. 'AtmasiddhinA praznothI jaina siddhAMtanA je bheda che, enuM je rahasya che e bahu sarasa rIte khulluM thAya che. sAmAnya rIte jIvane karmanA kartApaNAnI aMdara eTalI badhI bhrAMti che, eTalI badhI gerasamajaNa che, aNasamajaNa che, ane kyAMka to taddana samajaNano abhAva che, ane kyAMka to viparIta samajaNa che. A jIva karmano kartA kevI rIte ? 'Atmasiddhi'mAM to kRpALudeve pada kIdhuM che ke jIva karmano karyA che. A kartApaNuM kevI rIte ? ziSya vikalpo ApyA che. HE zrI Atmasiddhi-zAstra - 187 E
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. karma ja karmano kartA hoya. eTale karma svayaMbhU karma thakI thayA ja kare. eka karmamAMthI bIjuM karma, bIjAmAMthI trIjuM karma, ema karmamAMthI karma thayA ja kare. e cAlyA ja kare. A pudgalanI eka svAbhAvika pariNati che. emAM AtmAne koI saMbaMdha nathI. karma utpanna thavAno jIvano sahaja svabhAva hoya. eTale duniyAmAM anAyAse karmo thayA ja kare. anAyAsa - eTale ApoApa karmanuM upajavuM thAya. karma svayaM eka padArtha bhAva hoya ane te rUpe pariNamyA kare che. athavA jo jIvano dharma hoya to jIva potAnA dharmanA svabhAve karma utpanna karyA kare che. jo A sthiti hoya to karmanuM koI divasa TaLavApaNuM hoya nahi. 4. ziSya kahe che ke mArI evI kalpanA che ke AtmA to asaMga che ane sadA asaMga hovAne kAraNe ene eka paNa paramANuMno saMga nathI. AvA AtmAne kAM to Izvara karma karAve che. A IzvaranI preraNAthI karmo thayAM kare che. ane jIva asaMgI hovAnA kAraNe eno baMdha jIvane paDato nathI. jagatano kartA ane jagatano niyaMtA evo Izvara e ja jIva pAse karma karAvyAM kare che. ane jIva to abaMdha che. kAM to koI prakRti che ane e prakRtithI A jIvane karmano baMdha thayA kare che. ziSya A zaMkAo karI che. temAM chaye cha darzana AvI gayA. vedAMta, sAMkhya, yogadarzana AvI gayuM. nyAyadarzana AvI gayuM. vaizeSika AvyuM, Izvara AvI gayo. koI kahe che Izvara karma karAve che. koIe zodhI kADhyuM ke karma svayaM thayA kare che. pudagalano svabhAva che parivartanano. eTale e thayAM ja kare che. ane jIvane pahelAM karmano yoga hato eTale karma-karmane utpanna karyA kare che. jIvanI aMdara pahelethI vibhAvanI prakRti che mATe e prakRtithI karma baMdhAya che. jIva to abaMdha che, abaddha che, askRSTa che. zuSkajJAnIoe eTale zodhI kADhyuM ke "baMdha-mokSa che kalpanA." jIvane emAM zuM ? jIvamAM ochuM koI dravya AvI jAya ? ane jIva to zemAMya bhaLato nathI. koI dravya emAM bhaLatuM nathI. vagere vagere - badhI adhurI samajaNa. kAraNa ke ene jIva ane karmano baMdha kevI rIte che ? e samajAtuM nathI. eTale ene ema che ke jIva ane karma seLabheLa thaI gayAM che, ekamekarUpa thaI gayA che, ekarUpa thaI gayA che. tadAkAra thaI gayA che. paNa AvuM nathI bhAI ! AkhuM jaina darzana e adhiSThAna upara UbhuM che ke A vizvanI vyavasthA svayaM che. enI meLe AkhuM vizva svayaM saMcAlita che. enuM koI niyaMtraNa karanAra, niyAmaka, ke Izvara koI che ja nahIM. eTale pahelAM to Izvarano cheda uDADyo. kRpALudeve che padanAM patramAM A karmanA kartApaNAnuM trIjuM pada bahu sukSma rIte samajAvyuM. 'AtamAM kartA che. sarva padArtha artha kriyA saMpanna che. kaMIne kaMI pariNAma kriyA sahita ja sarva padArtha jovAmAM Ave che. AtmA paNa kriyA saMpanna che. kriyA saMpanna che mATe kartA che. te kartApaNuM trividha (traNa prakAre) zrI jine vivecyuM che. paramArthathI svabhAva pariNatie nija svarUpano kartA che - paramArthathI - potAnA svabhAvanA pariNamananA kAraNe, kAraNa ke jIva jaDa nathI. jIvanI paryAya koI kALe jaDa thAya nahIM. HE zrI Atmasiddhi-zAstra - 188 EF
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIva siddha avasthA prApta kare to paNa jaDa nathI. kuTastha nathI. vedAMtanI kalpanAthI ahIM bhinnatA paDe che. jIvamAM kALa dravya pramANe samaye samaye enI pariNati che. ane dravya paryAya vinAnuM hoya nahIM. to siddhapadamAM e jIvanI paryAya kaI ? svabhAvanI pariNati ane te je zuddha dravyanI zuddha paryAya che, eTale ja jIva anaMta avyAbAdha sukhano svAmI che. to e sthitimAM paNa enuM kartApaNuM cAlu ja che. paNa svabhAva pariNatie nija svarUpano kartA che. anupacarita - anubhavamAM AvavA yogya - evo vizeSa saMbaMdha zakti-vyavahArathI te AtmA dravyakarmano kartA che." anubhavamAM Ave evA saMbaMdhathI. evA vyavahArathI AtmA dravyakarmano kartA che. A rAga-dveSa - A badhAM kaSAya bhAva e badhA dravyakarma che. 'upacArathI ghara, nagara Adino kartA che." AtmA trividha karyA che. ane e kartApaNuM koNe vivecyuM che ? zrI jine. ane AvuM trividha kartApaNuM ApaNane anya matanI aMdara, anya graMthanI aMdara, ke anya saMpradAyamAMthI jANavA-sAMbhaLavA maLatuM nathI. ane A kRpALudeva kahe che ke A kartApaNuM karmanuM e baMdhanI vyavasthA che. to baMdha-mokSanI vyavasthA je darzanamAM pUrNapaNe kahevAmAM AvI hoya te darzana jIvane muktapaNAnuM kAraNa che. ane AvI vyavasthAne yathArthapaNe kahenAra jo koI hoya to te zrI tIrthakara che. te tIrthakaranA Azayane, A kSetre, A kALe, jo koI kahI zake ema hoya to te ame chIe." mATe A kALamAM paramArtha mArganI AvI addabhUta rahasyabhUta vAto bahu ja saraLa zailImAM paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdrajIe kahI che. kAraNa ke ogaNIsaseM ne suDatALIse, samakti zuddha prakANyuM re; zruta anubhava vadhatI dazA, nija svarUpa avabhAsyuM re. dhanya." A bhagavAnanA jIvanamAM abhuta ghaTanA ghaTI gaI che. ene je jJAna thayuM te eTaluM utkRSTa prakAranuM jJAna thayuM, mAtra jAtismaraNa nahIM, bhUtabhava anubhavagamya thAya evuM jAtismaraNa jJAna thayuM che. emano bhUtabhava - eTale bhagavAna mahAvIranA pote ziSya hatA. gautama Adi munionI sAthe, IDaranA pahADa vagere sthaLe vicaratA hatA. aDhI hajAra varSano phAsalo tuTI gayo. ane vaccenA gALAmAM anaMta deha dhAraNa karyA haze ke je kaMI janmo dhAraNa karyA haze te badhuM ja nIkaLI gayuM. sIdhuM rAjacaMdra ane tenA pahelAM mahAvIra, eTale emaNe lakhyuM eka patramAM(313) 'samaye samaye anaMtaguNa viziSTa AtmabhAva vadhato hoya evI dazA rahe che. je dazA ghaNuM karIne kaLavA devAmAM AvatI nathI. ane kaLI zake tevAno prasaMga nathI." "sahaja smaraNamAM pUrNa vItarAga jevo bodha te amane saheje sAMbharI Ave che. pUrNa vitarAgano bodha. mahAvIrano bodha yathAtathya. ane mahAvIre tathA anaMtAjJAnI puruSoe, jIvanI, A cha padanI avasthA A samyakdarzananuM tAttvika svarUpa, ane e tAtvika svarUpanuM eka pada, 'A jIva karmano kartA che." traNe prakAre karyA che. paramArthathI svabhAva pariNatie nijasvarUpano karyA che, anupacarita vyavahArathI dravya karmano kartA che, upacArathI ghara-nagara Adino karyA che. AvuM zrI jinezvare kahyuM che. Aje jIva karmano kartA paNa mAnavA taiyAra nathI. potAnA rAga-dveSano kartA paNa mAnavA taiyAra nathI. to ghara ane nagara Adino kartA - e vAta kyAMthI mAnaze ? ane je jinezvare kahyuM che te A bhagavAna samajAve che. ke karma zuM ? to - AtmAnA svabhAvane je AvaraNa kare te karma. kAraNa ke A to jaina paribhASA che. samajavI paDaze. FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 189 =
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, aMtarAya karma, vedanIya, nAma, gotra, AyuSya karma. jaina darzanamAM Ane 'karma' kahyAM che. je kAma karIe luhAranuM, suthAranuM, sonInuM e to badhI pravRtti che. e upAdhijanya pravRtti che. mAre dukAne javuM, rasoI karavI, gharanAM bIjAM kAma karavAM, nokarI karavI e karma nathI. e upAdhi che. jene jeTalI upAdhi lAgI hoya, eTalI ene pravRtti hoya. eTale bahoLo vyApAra kare to enI pravRtti ghaNI hoya. tethI te bahu karma kare che. ema karmanI paribhASA samajavAnI nathI. karma to "AtmAnA guNane AvaraNa kare te karma." rAgAdi sahita jIva kaMI paNa pravRtti kare tenuM nAma karma. zuddha athavA azuddha adhyavasAyavALuM pariNamana te karma. ane te karma e jaDa vastu che. 'sahaja'no artha e che ke, prArabdha udayathI potAnI meLe. thAya, jemAM kaMI kartavya pariNAma na hoya, te sahaja. eTale ziSyae kahyuM, "sAheba ! tame je karmanuM kartApaNuM kaho che te pada AtamAnuM hoya ema huM to mAnato nathI. eTale eNe vikalpo ApI dIdhAM ane ziSya paNa siddhAMtamAM vAta karI ke, "karma jIvano dharma ane jo dharma hoya to traNe kALamAM lupta thAya nahIM. to kAM to karmanuM kartApaNuM che nahIM, ane hoya to koI di jAya nahIM. have A to paramaguru che - tIrthakaranuM jene sAnnidhya che. tIrthakarano bodha jene yathAtathya sAMbhaLI Avyo che. tIrthakara zuM kahetA hatA te atyAre jene anubhavagamya che. eTaluM ja nahIM ethI AgaLa paNa kRpALudeve eka dazA batAvI che. potAnA jIvananI - emaNe kahyuM ke, 'A je vAto ame lakhIe chIe ne, te tamane kadAca siddhAMtanA zAstramAM kyAMya nahIM maLe, upazama zreNIno ArAdhaka jIva, kSapaka zreNIno ArAdhaka jIva, agiyAramethI upazama zreNI vALo paDe, AjJAnuM ArAdhana hoya to na paDe, AvI badhI vAta - jeno koI zAstronI aMdara kyAMya tANo-vANo maLato nathI. eTale emaNe saubhAgabhAIne lakhyuM che ke, "koI zAstranI aMdara A vAta maLe to ThIka che, nahIM maLe to enI ciMtA karazo nahIM. tIrthaMkaranA hRdayamAM A vAta hatI te ame jANIe chIe. have je paramagurunA zaraNe(Azraye) ApaNe beThA chIe, je paramagurunA bodhathI - zrImad rAjacaMdra "vacanAmRta" e samakitanuM utkRSTa kAraNa ane nimitta ApaNane prApta thayuM che - emanAM vacanAmRta - emaNe ApelI Atmasiddhi'no bodha - e mAtra samyakdarzana nahIM, paNa samyakdarzananI sAthosAtha, mokSamArganI prApti karAve evo jabaradasta yoga, A kALanI aMdara, A puruSanA pratApe ApaNane prApta thayo che. eTale have e puruSa samAdhAna Ape che ke he ziSya ! teM karma che eTaluM to nakkI karyuM ne ? to have karmanuM kartApaNuM kevI rIte che te samaja. che kartA nija karma' - e samAdhAna paramaguru Ape che. ane jo A AtmA karmano kartA hoya to bhUla mArI che. A saMsAra paribhramaNanI bhUla mArI che. ane A bhUla sudhAravI paNa mAre ja paDaze. A bhagavAna mumukSune evI sarasa bhUmikA upara mUke che. hoya ne cetana preraNA, koNa rahe to karma, jaDa svabhAva nahi preraNA, juo vicArI dharma. (7) cetana eTale AtmAnI preraNArUpa pravRtti na hoya, to karmane koNa grahaNa kare ? jaDano svabhAva preraNA nathI. jaDa ane cetana beyanA dharma vicArI juo.' naE zrI Atmasiddhi-zAstra , 190 E
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAI ! A karma to jaDa che ane jo cetananI preraNA na hoya to jaDa karma potAnI meLe AvIne AtmAne coMTatA nathI. dareka jIvane judA judA prakAranAM karmo AvIne coTe che. to jo cetananI preraNA na hoya to A karma AvIne AtmAne coMTyA kevI rIte ? ane rAga-dveSa vagere dravya karma che te jaDa che, te jo AtmAne coMTI zake to pachI jIvane coMTyA ema ajIvane coMTI zake ke nahIM ? to pachI ghaDo che - je ghaTa ane paTa te paNa zuM krodhAdine grahaNa kare ? nA. to to ApaNA gharano thAMbhalo paNa krodhathI garama thaI jAya. makAna paNa garama thaI jAya. jo krodha kare to - bhAI ! "cetananI preraNA na hoya to A karmane koNa grahaNa kare ? preraNApaNe grahaNa karAvavA rUpa svabhAva jaDano che ja nahi. ema hoya to ghaTa-paTa Adi paNa krodhamAM pariNamavA joIe, ane karmanA grahaNa karatA hovA joIe.' paNa nahIM. jaDamAM e preraNA nathI. Akho preraka bhAva. Motivating force. enuM cAlakabaLa e cetananuM che. jo cAlakabaLa evA cetanano abhAva gaNavAmAM Ave to, cetananA abhAvanI aMdara A karmanI prakRti, pradeza, rasa, sthiti, anubhAga kaMI saMbhavI zake nahIM. eTale preraNA e cetananuM pariNAma che. jaDatuM nathI. jaDano svabhAva koI kALe, dekhavAno. vicAravAno, jANavAno, preravAno, evo jaDano svabhAva nathI. This is not the property of the matter. This is the property of the soul-spirit. e cetanano svabhAva che. e cetananuM preraNAbaLa che. e cetananI cAlaka zakti che, ke je A jIvane je kArmaNavargaNAo che ene potAnA tarapha grahaNa kare che. ane eka pradeza grahaNa thaIne, e jIvane AvaraNa Ape che. ane baMdha kare che. ahIM paramakRpALudevanI hastalikhita "AtmasiddhimAM juo vicArI marma - marma zabda che. marma eTale rahasya. guptabheda, ke jaDa ane cetana baMnenA svabhAvanI aMdara je taphAvata che te marmathI vicAra karo. aMtarabhedathI vicAra karo. ane A vAtane kRpALudeve eka kAvyanI racanAmAM bahu utkRSTa bhAve mukyuM che. 'grahe arUpI rUpIne, e acarajanI vAta, jIva baMdhana jANe nahIM, kevo jina siddhAMta." arUpI evo AtmA, rUpI evA karmone grahaNa kare che. karmanA pudgala paramANuo je che, kArpaNa vargaNAnA paramANuM je che ene arUpI evo AtmA grahaNa kare che. 'jIva baMdhana jANe nahIM. A ajJAnabhAve grahaNa kare che. eTale jIvane khabara nathI ke AthI potAne baMdha thAya che. evuM ajJAna pariNAma jIvanuM che. ane kapALadeva patrAMka 511mAM jIvanI vyAkhyA karI che, "anaMta kALathI A jIva, samaye samaye anaMta karmono vyavasAyI che. ane enA mULamAM jIvanuM ajJAna athavA mohabhAva. jene kAraNe e jIva parapadArtha pratye mamatvano bhAva, mohayukta AsaktipUrNa buddhi rAkhe che, jenA kAraNe e parapadArthanI kAmaNa vargaNAone potA tarapha AkarSe che. jaDano svabhAva nathI ke jIvane coTe kAzmaNa vargaNAno svabhAva nathI ke jIvane lAge. ahIM bhagavAna tarka Ape che ke jo jaDa karma preraNA vagara jIvane lAge to jaDa padArthane paNa lAge. eTaluM ja nahIM. ethI AgaLa paNa kRpALudeve samajAvyuM che ke jo A kAmaNa vargaNAnA paramANuo svayaM jo jIvane lAgI zakatA hoya to siddha paramAtmAne paNa lAge. siddha-zilAnI aMdara paNa pudgala dravyanI upasthiti che. siddhazilA "lokamAM ja che. "aloka'mAM nathI. anaMtA siddha jyAM bIrAjamAna che te siddha FE zrI Atmasiddhi-zAstra 191 =
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ zilA kyAM che ? 'lokamAM ane Akho loka" cha dravyathI ThAMsoThAMsa bharelo che. emAM anaMtA anaMta pugala paramANuo che. to e paramANunI upasthiti tyAM paNa che. have jo kArmaNa vargaNAnA paramANu potAnI meLe jo ApaNane lAgI jatA hoya to siddha paramAtmAne lAge ke na lAge ? ane jaDa to kAMI evo bheda na kare. cetana hoya to bheda kare. cetana pakSapAta kare. paNa jaDa pakSapAta kare nahIM. Electricityno karaMTa hoya tene jJAnI ke ajJAnI baMnemAMthI koI paNa aDe to zoka lAge ja. kAraNa ke e to eno svabhAva che. tema karmano svabhAva coMTavAno che. te jo jIvane coMTatA hoya to ajIvane paNa coTe. ane karma, jIvamAM jJAnI ke ajJAnInA bheda zuM kAma kare ? kAMI kAraNa ? karma koI divasa jJAnI, ajJAnI vacce bheda kare nahIM. 'jJAnI ke ajJAnI jana, sukha-du:kha rahita na koI, jJAnI veda vairyathI, ajJAnI vede roI." ekavAra jo karmano udaya thAya to pachI ene jinendra, zakendra, nAgendra ke indra, koI rokI zakatuM nathI. bhagavAna mahAvIrane paNa karmae choDyA nathI. ene paNa karma bhogavavAM paDyAM che. AvuM to karmanuM svarUpa che. jo jIvanI preraNA na hoya to karma svayaM jIvane lAgatuM nathI. paNa jIva karma grahaNa kare che. eTale gurudeva pahelAM ja zarUAtamAM kahe che ke preraNA e cetanano svabhAva che. cetanano dharma che. cetananI saMpatti che. mATe A cetananI preraNA na hoya to koNa rahe te karma ? A kArmaNa vargaNAne grahaNa koNa kare. 'jaDa svabhAva nahIM preraNA." jaDamAM evo svabhAva nathI. jo cetana karatuM nathI, nathI thatAM to karma; tethI sahaja svabhAva nahi, temaja nahi jIvadharma. (75) 'AtmA jo karma karato nathI, to te thatAM nathI. tethI sahaja svabhAve eTale anAyAse te thAya ema kahevuM ghaTatuM nathI; tema ja te jIvano dharma paNa nahIM. kema ke svabhAvano nAza thAya nahIM; ane AtmA na kare to karma thAya nahIM, eTale e bhAva TaLI zake che. mATe te AtmAno svAbhAvika dharma nahIM." sadguru kahe che ke jo cetana kare nahi to karma thAya nahIM. siddha paramAtmAne karmano baMdha kema thato nathI ? e karatAM nathI. cetana na kare to karmano baMdha thAya nahIM. 'nathI thatAM to karma eTale anAyAsa ApoApa, svayaM, pote potAnI meLe karma thayA ja kare che, karma karmane kheMcI lAve che, karma utpanna thayAM ja kare che, jIvanAM ajJAtapaNAMthI thayAM kare che, jIva nathI karavA icchato toye thayA kare che - AvI vAta nathI. huM kAMI nathI karato to ye A badhA karma mane lAgu paDI gayAM, evI vizvamAM vyavasthA nathI, ke tuM nirdoSa ho to paNa tane phAMsI maLe. A lokottara nyAyamAM, vitarAga zAsanamAM AvI koI vyavasthA nathI, meM koI aparAdha, doSa ke bhUla na karyo hoya to ye mAre sajA bhogavavI paDe. AvuM vitarAganAM zAsanamAM che nahi. mATe sahajarUpamAM karma thatAM nathI. tuM kare che to ja thAya che. cetana jo na kare to karma thAya nahi. naE zrI Atmasiddhi-zAstra , 192 T
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe e vano dharma che ema kahIza mA ! kAraNa ke dharma hoya to enuM TaLavApaNuM hoya nahi. paNa ahIM to jo cetana na kare to karmabhAva raheto nathI, karma thatAM nathI. eno matalaba ke karmanuM TaLavApaNuM che, ane karmanuM TaLavApaNuM che e batAve che ke karma jIvano dharma nathI. tema ja nahi jIva dharma.' karma eTale A prakAranuM - evuM AtmAnuM pariNAma, jenA kAraNe AvI pudgala vargakAo jIvanI sAthe baMdhAya. kema ke jevo jIva karma kare ke karma baMdha paDe che. jIva vibhAva pariNAmamAM varte te vakhate karma bAMdhe, ane svabhAva pariNAmamAM varte te vakhate karma bAMdhe nahi." upadezachAyA-4-mAM bhagavAne kahyuM che. to kriyA e karma. e karma baMdhanA rUpamAM che. A baMdha samajavA jevo che. e pudgala paramANuno baMdha, va parabhAva pratyenI Asaktine kAraNe, ajJAnanA kAraNe, moha pariNAmanA kAraNe, je bhAva kare, tenA kA2Ne e pudgalanAM paramANuo che te vanA bhAvanuM nimitta meLavIne jIva sAthe joDAI jAya che. AtmAnA pradeza sAtheno baMdha paDe che. ane jevI prakRtino baMdha paDe tevI prakAranuM pariNAma AvatuM jAya. jo jJAnAvaraNIya karma hoya to jIvanAM jJAnaguNane AvarI nAMkhe. jo darzanAvaraNIya karma hoya to jIvanAM darzanagunnane Avare. jo mohaniya karma hoya to jIvane svarUpanI bhrAMti ja karI nAkhe. potAnI jAtane oLakhavA na de. AvI prakAranuM karmanuM svarUpa che. ane e svarUpa sahaja svabhAvathI nathI. cetana kare to thAya. ane cetana na kare to na thAya. eTale 'karma jIvano dharma che' e vAta paNa yathArtha nathI. ema sadguru kahe che. kevaLa hota asaMga jo, bhArAta tane na kema ? asaMga che paramArthathI, paNa nijabhAne tema. (76) kevaLa jo asaMga hota, arthAt kyAre paNa tene karmanuM karavApurNa na hota to tane potAne te AtmA prathamathI kema na bhAsata ? 5ramArthathI te AtmA asaMga che, paNa te to jyAre svarUpanuM bhAna thAya tyAre thAya.' ? ziSya kahe che, "prabhu ! jIvanuM svarUpa to asaMga che. temAM karma kyAMthI AvyA ? pudgala kyAMthI AvIne baMdhAyA ? tame je pahelAM ane bIjA padamAM AtmAnI vAta karI, emAM to vanuM svarUpa asaMgI, arUpI, amUrta che ema Ape kahyuM to ene A karma kema vaLagyA " eno guru jvAba Ape che. kevaLa hota asaMga jo, bhAsata tane na kema " he ziSya ! A jIva asaMga che. paNa kevaLa asaMga nathI. e jyAre potAnI paramazuddha, mukta, caitanyamaya avasthA prApta kare tyAre e asaMga kahevAya. asaMga che paramArthathI.' tyAM sudhI e saMgI che. saMyogI che, ane e ja vAta kRpALudeva jaDa-cetana' padamAM lakhI che. jaDa-cetana saMyoga A khAtra anAdi anaMta; koI na ka tehano; bhAkhe zrI bhagavaMta.' jinezvara bhagavaMtoe emanI dezanAmAM bhAkhyuM che, emane sarvajJAna thayA pachI e jJAna ke jemAM ene traNe kALa, traNe lokanA, jagatanA badhA ja dravyanI, badhI ja paryAyone je yugapatha jAre che. AvuM = zrI AtmAsiddhi-zAstra - 193 -
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirAvaraNa jJAna, sAmarthayukta jJAna thayA pachI e bhagavAne jIvanuM svarUpa kahyuM che ke A jIva anAdino karma sAthe joDAyelo che. AnuM svarUpa saMyogI che. 5ramArthathI enuM svarUpa asaMgI che. paNa anaMtakALathI Aja sudhInI sthiti to saMyogI che. jIva karma sAthe joDAyelo che. jevI rIte khANamAMthI suvarNa prApta thAya tyAre e suvarNa, loDhA sAthe, bIjI dhAtu sAthe, mATI sAthe, e haMmezAM bhaLeluM hoya che. sIdhuM - 100 TacanuM sonuM, zuddha lagaDI kyAMyathI prApta thatI nathI. aneka prakAranI dhAtu, ane malina padArthothI mizrita, paraMtu enuM kapa, tApa ane cheda, e prakAranAM prayoga karIne ene zuddha karavAmAM Ave che. agninA prayoga karyA pachI zuddha suvarNa prApta thAya che. rIphAInarInI aMdara zuddha thayA pachI e sonAne mela lAge to bahArano lAge. paNa mULabhUta sonuM to enuM e rahe ja. evI ja rIte A AtmA asaMgI che. paNa paramArthathI. eTale jyAre potAnI zuddha cetanArUpa avasthAne, potAnA nija svarUpane prApta kare tyAre - e asaMgI kahevAya. tyAM sudhI e saMyogI che. javanuM svarUpa anAdikALathI, karma sAthe joDAyelo hovAthI - saMyogI che. to jaDa karma sAthe joDAyelo evo cetana enuM saMyogI svarUpa che. paNa paramArthathI, potAnuM bhAna pragaTya, potAno svabhAva pariNamyethI A jIva pUrNa, zuddha patre pragaTa thaI zake evo asaMgI che. mATe ziSya kahe che ke, jIva abaddha che, aspaSTa che - to sadguru kahe che ke tuM to atyAre chadmastha avasthAmAM cho. ajJAna avasthAmAM cho. eTale ja pAmyo duHkha anaMta.' ane ajJAna avasthAmAM ja jIvanuM svarUpa saMyogI che. karmano saMyoga ane anAdithI che. jIvamAM AvI asaMgIpaNAnI paryAya eka samaya mATe paNa AvI nathI. tuM saMyogI ja cho. vastusthiti ja AvI che. 'koI na kartA tehano, bhAkhe jina bhagavaMta.' evuM jinezvara bhagavaMte bhAkhyuM che. keTalIka vAtane Basically svIkArIe. emAM pachI ApaNuM DahApaNa na lagAvIe. A je jIvanuM asaMgI svarUpa che - e jIvane kevaLajJAna pragaTe tyAre ja samajAya, jyAM sudhI kevaLajJAna pragaTatuM nathI tyAM sudhI traNa kALanI vAta ApaNAthI kyAMthI samajAya ? na samajAya. to ApaNA jJAnanI maryAdA jANIne Apanne vastusthitine samajavA prayatna karavo joIe. eTale ahIM kADhyuM che ke bhAI ! A kevaLa asaMga nathI. kevaLa zabda eTalA mATe mukyo che ke, AtmAnuM asaMgI svarUpa che kharuM, paNa kevaLa nathI. atyAre nathI. 5ramArtha prApta thAya tyAranI A vAta che. ane have - kartA Izvara koI nahi, Izvara zuddha svabhAva; athavA preraka te gaNya, Izvara doSa prabhAva. (37) jagatano athavA jIvonAM karmano Izva2 kartA koI che nahi; zuddha AtmasvabhAva jeno thayo che te Izvara che, ane tene jo preraka eTale karmakartA gaNIe to tene doSano prabhAva thayo gaNavo joIe; mATe IzvaranI pre2NA jIvanAM karma karavAmAM paNa kahevAya nahIM.' ziSye kahyuM hatuM ke IzvaranI icchA vinA pAMdaDuM halatuM nathI. ane je kAMI pApakarma thAya che te paNa e ja karAve che. eTale jema koI khUnI ema kahe ke huM kAMI khUna karato nathI. A badhuM bhagavAna mArI pAse karAve che. AvI vAta thaI. No reasoning. No logic. Izvara to zuddha svabhAva che. Izvara kone kahevAya ? Izvara karma karAve ? ApaNe pApakarma ane zrI Atmasiddhi-zAstra - 194
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNyakarma baMne karIe chIe. puNyakarma Izvara karAve che ema kahIe to to sAruM. he bhAI ! IzvaranI kRpAthI A dharma thAya che. bhagavAne mane sujANyuM eTale meM dAna dIdhuM. koIne madada karI. paNa zuM koIne lUMTI laIe topaNa bhagavAne sujADyuM ema kahevAya ? ApaNe to bhagavAnane doSa devAnuM zarU karyuM. bhagavAna ! saMpUrNa jJAna pragaTe te bhagavAna ! AtmAnuM aizvarya jene prApta thayuM che te Izvara ! ane Avo uMcara jagatanA jvone zubha-azubha karmano karAvanAra kahevAya ? karmanI preraNA karavAvALo Izvara thAya ? to to bhagavAna upara keTalo badho doSa Ave ? jo ApaNA A badhA avaLacaMDAInA doSa bhagavAnanA kA2Ne che ema kahevAmAM Ave to bhagavAna hInamAM hIna thAya. to to bhagavAna vizvanuM utkRSTa tattva che te nikRSTa gaNAya. mATe Izvara karma karAve che e vAta barAbara nathI. Izvara jo karmano karAvanAra, ke vaLagADanAra hoya to jIva nAmano vacce koI padArtha na rahyo. karma che ane vaLagADanAra Izvara che. to pachI meM kAMI karyuM nathI. kema ke preraNAdi dharme karI, tenuM astitva samajAtuM hatuM te preraNAdi IzvarakRta karyA ane IzvaranA guNa TharyAM. to jIvane to kAMI karavAnuM che ja nahIM. kAraNa ke zaMkA ema che ke IzvaranI preraNAthI ja A badhAM karma thAya che, kRpALudeva kahe che ke, bhAI ! AvI bhUla kara mA. Izvarane AmAM kyAMya vacce joDa nahIM. Izvara to zuddha svabhAva che. Izvara jo AvuM kare to sAmAnya manuSya dharma karIne Izvara thAya ke zetAna thAya ? e bhagavAna thAya. to bhagavAna thaIne pachI e jagatanA jIvone pApakarma karAve ? pote to pahelAM karma karato ja hato. te karma karavAnAM baMdha karyAM tyAre to bhagavAna thayo. to pAcho bhagavAna thaIne bIjA jIva pAse karma karAve ? bhagavAnanuM A kAma nathI. bhagavAna e to zuddha svabhAvavALo che. paramezvara che e to zuddha cetanA che. e zuddha cetanAnI koI divasa jaDa sAthenI AvI piraNatI hoya nahIM. ane jo bhagavAna evuM kare to badhA ja jIva ema karavA lAge. to pachI bhagavAnanuM vizeSapaNuM kyAM rahyuM ? sAmAnya manuSya paNa jo zubha bhAvamAM hoya to puNya karma kare - avaLAM kAma na kare. to pachI sAmAnya manuSya bhagavAna karatAM UMco Thare. kAraNa ke bhagavAna sadAcAra ane dUrAcAra baMnene preraNA karAvanAra Tharyo. to pachI sajjana-saMta caDe ke bhagavAna ? to sajja caDI jAya - kAraNa ke te phakta sadAcAramAM ja varte che. to pachI teM A Izvarane kyAM mukI dIdho ? mATe sadguru A kalpanA mukavA kahe che ke, 'karyAM Izvara koI nahi, Izvara zuddha svabhAva." jIva jyAre zubha-azubha bhAvothI para UThe che ane enI zuddha cetanA jyAre pragaTa thAya che. tyAre te Izvara kahevAya che. jagata AkhAnI aMdara jene pUrNajJAna ane saMpUrNa aizvarya pragaTyuM che te izvara che. jo bhagavAnane karmano preraka gaNavAmAM Ave, karmano karAvanAra gaNavAmAM Ave to bhagavAnamAM doSa utpanna thAya. to bhagavAna sarvaguNa saMpanna kahevAya nahIM. to bhagavAna sarvaza kahevAya nahIM. to bhagavAna niraMjana kahevAya nahIM. bhAI ! tuM bhagavAna A karma karAve che evuM mAna nahIM. pachI ziSye pUchyuM che ke, "jo AtmAne karmano kartA mAnIe to e eno dharma thaI jAya che. teno uccheda thAya nahIM. AtmAno dharma hoya te jAya nahIM. tenA svabhAvano nAza thAya nahIM." kRpALudeve AnuM vivecana ApyuM che. sarva pramANAMzanA svIkAryA vinA ema Thare - eTale ke jIvane karmanuM kartApaNuM zrI AtmasiddhizAstra che 195
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya to te jAya nahIM, evI bhrAMti ghaNAne che - paNa vicAravAnI hoya te koI eka pramANAMza svIkArIne bIjA pramANAMzano nAza na kare." A to ekAMtika dRSTi che. koI eka vAta pakaDI lIdhI, ke jIva je kare te haMmezane mATe kare - to kahe che ke vicAravAna jIvanuM A lakSaNa nathI. 'te jIvane karmanuM kartApaNuM na hoya" athavA 'hoya to te pratIta thavA yogya nathI." e Adi prazna karyAnA uttaramAM jIvanuM kamenuM katRtva jaNAvyuM che. karmanuM katRtva hoya to te TaLe ja nahIM, ema kAMI siddhAMta samajavo yogya nathI. A jIvane je karmanuM kartApaNuM kahyuM che, sahakArI bhAve, e karma jIve ajJAna bhAvathI karyA che, ane ajJAna bhAvathI karma grahaNa karyA che eTale have eka siddhAMta Avyo. cetana jo nija bhAnamAM, kartA Apa svabhAva; varte nahi nija bhAnamAM, kartA karma prabhAva. (78) 'AtmA jo potAnA zuddha caitanyAdi svabhAvamAM varte to te potAnA te ja svabhAvano karyA che, arthAt te ja svarUpamAM pariNamita che, ane te zuddha caitanyAdi svabhAvanA bhAnamAM vartato na hoya tyAre karmabhAvano kartA che." jaina darzanamAM jIvanI be avasthA che, eka ajJAna avasthA ane eka sajJAna avasthA. ajJAna avasthA che tyAM sudhI A jIvanI aMdara aneka prakAranI mithyA kalpanAo, mithyA bhrAMtio che. emAM sauthI vizeSa enAmAM ahaMpaNuM ane mamatvapaNuM che. e ahaMpaNuM te - dehamAM ene Atmabuddhi che, ane mamatvapaNuM eTale A dehanA saMbaMdhamAM je je padArtho che - putra, mitra, kalatra, bhAtra, svajana, saMbaMdhI, kuTuMba, parivAra, A badhAM ja tathA saMgraha ane parigraha, A badhA pratye mamatvabuddhi varte che ke A badhAM mArAM che. A mArAM hovAnI mAnyatAnA kAraNe enAmAM rati, arati, rucI, arucI, gamo-aNagamo, ISTapaNuM-aniSTapaNuM, lAbha-alAbha, jaya-parAjya, mAna-apamAna, hAsya-zoka, bhaya-jugupsA, A badhA bhAvonI paraMparA utpanna thAya che. kAraNa ke padArtha pratye jovAnI dRSTi mamatvathI yukta che. A mArAM che ane jemAM eNe mArApaNuM karyuM ke mArApaNAnA badhA ja avaguNa enAmAM AvI gayA. e avaguNane lIdhe padArtha pratye mohabuddhi thAya, Asakti thAya, tIvratA thAya, eTaluM badhuM rAganuM baMdhana thAya ane rAganA baMdhananAM kAraNe dveSanI prakriyAo thAya. jIvamAM ArtadhyAna thAya, raudradhyAna thAya. A badhAnuM kAraNa eka ja che ke ene potAnA svarUpa vize ajJAna avasthA che. eTale kapALadeve kahyuM ke, "anAdi svakhadazAne lIdhe utpanna thayelo evo jIvano ahaMbhAva, mamatvabhAva te nivRtta thavAne arthe A cha padanI jJAnIpuruSoe dezanA prakAzI che." have A bhAva hovAnAM kAraNe e je je padArthanA saMyogamAM Avyo - (saMyogI to che ja, e saMyogamAM Ave tyAre enI sAthe ekarUpatA kare che, tAdasyatA kare che, tadumaya thaI jAya che. je sthiti ke saMyoga utpanna thAya emAM ekarUpa thaI jAya che. zarIramAM roga Avyo ke ema thAya ke, "hAya ! hAya ! huM marI gayo." A zuM thayuM? vRttinuM ekAkArapaNuM thaI gayuM. dehamAM je roga thayo enI sAthe cittanI je vRtti cetana che - enuM ekAkArapaNuM HE zrI Atmasiddhi-zAstra - 196 EE
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI gayuM. koI padArtha khovAI gayo to lUMTAvAno kheda, loTarI lAgI to lAbha thavAthI harakha thavo, harSamAM - zokamAM badhAmAM ekapaNuM A jIva karyA kare che. A ekapaNAnA kAraNe A pudgala paramANumAM eka evI vargaNA che, kArmaNa vargaNA, e AvIne jIvane coMTI jAya che. A kArmaNa vargaNAnA jJAnIoe ATha bhAga pADyA che. atyAre je bolAya che bhASA vargaNAnA paramANu che. duniyAmAM badhe ja je bolAtuM hoya che te badhA bhASA vargaNAnA paramANu che. ApaNe ApaNA reDiyo ke T.V. para e sAMbhaLI zakIe. jo enA receptionnA sAdhana ApaNI pAse hoya to pakaDI zakAya. A je huM boluM chuM - te zabdo - It can be Expanded - It can be louded, It can be stored. mArA bolelA zabdonA paramANu (keseTamAM) saMgrahita thAya che. A jema bhASA vargaNAnA paramANu che tema jagatanI aMdara kArmaNavargaNAnA paramANu che. A kArmaNavargaNAnA paramANu jIvanI AsapAsa phare ane jIva jo Asakti bhAvamAM, mamatvamAM, rAga-dveSanA bhAvamAM hoya to e jIva e paramANu enA tarapha kheMce. ane kheMcAyA pachI e paramANuo je karmanA rUpamAM parivartita thAya. ane e je parivartita thayA, karmanA rUpamAM, te dravyakarma che. jIvanA bhAvanuM nimitta pAmIne jagatamAM rahelA karmanA pugala paramANuo jIvanI sAthe joDAyA ane jevo jIvano bhAva, jevo jIvano adhyavasAya, jevI jIvanI leyA - e prakAre e paramANunuM karmanA rUpamAM baMdhAraNa thayuM. ane e baMdhAraNamAM te karmanAM prakRti, pradeza, sthiti ane rasa - e cAre bhAga enA nirmANa thayAM. eTale baMdhanuM svarUpa AvI gayuM. koIka jJAnAvaraNIya karmano baMdha paDyo to koIka darzanAvaraNIyano, mohanIyano athavA aMtarAya karmano. Ama to karma anaMta prakAranAM che paNa jJAnIoe enA ATha bhAga pADyAM che. enI sthiti amuka amuka samaya sudhInI nakkI thAya - eno rasa. eTale ke tyAre kevo adhyavasAya hato, tIvra hato, maMda hato, utkaTa hato - e pramANe baMdha thAya. AvI rIte A paramANu karmarUpe baMdhAIne jIvanI sAthe joDAI jAya. jIvane pAMca jAtanA zarIra hoya. audArika, tejasa, kArpaNa vagere. A hADakAM, mAMsa, majjA, lohIcAmaDI e audArika zarIra che. ane kAzmaNa zarIra - jIva jyAM sudhI karmathI mukti na meLave tyAM sudhI A kArmaNa zarIranA rUpamAM anaMta kALanAM paramANuo enI sAthe ja che. jIve je karmo bAMdhyA che te karmo enI sAthe ja che. anAdikALanA anaMta karmo jIvanI sAthe ja che. nAnA jaMtumAM paNa e karmo zamAI jAya che. AvuM A jainadarzana che. vitarAga vijJAna che A. jenAthI karmanI sukSmatA khyAlamAM Ave. AvA karmanA paramANuo je prakAre udayamAM Ave te prakAranAM sthiti ane saMjogomAM A jIva mukAya. krodha, mAna, hAsya, zoka - A badhAM karmo udayamAM Ave. udayamAM Ave eTale jIva vibhAva bhAva kare. emAM bhaLI jAya. eTale pAcho navA karma bAMdhe. Ama enuM karmanuM cakkara cAlu ne cAlu rahe. A karma jIvane bAMdhe che. saMsAranA padArthathI mukta thavA detAM nathI. eTale jIvane karmanI vaLagaNA che. eTale kapALadeve eka padamAM mukyuM, "konA saMbaMdhe vaLagaNAM che, rAkhuM ke e pariharuM ?" A vaLagaNA konA saMbaMdhe che ? A saMsAra, A jaMjALa, A upAdhi, rAkhavI ke choDI devI ? jJAnIoe kahyuM ke A vaLagaNAM tArI ja che. ajJAnabhAve teM je bAMdhI che te ja udayamAM AvI che. saMsAra to Akho ati vistIrNa che. paNa mAro saMsAra to eTalo HE zrI Atmasiddhi-zAstra , 197 E
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja ke je meM ajJAna bhAve bAMdhyo che ane je mane udayamAM Avyo che. saMsAramAM parigraha to amApa che. paNa mAro parigraha to eTalo ja ke jenI meM mAlikInI bhAvanA karI che. jenI sAthe huM tRSNAthI, vAsanAthI, IcchAthI, baMdhAyelo chuM - bhale prApta nathI thayo. paNa icchAthI baMdhAyelo chuM - to eTalo mAro parigraha che. A jIva jyAM mamatvathI baMdhAyo che eTalo ja eno saMsAra che. eTale ja kabIra sAhebe kahyuM ke, "Apa muA to DUba gaI duniyA.... tyAre duniyA - duniyAnI rIte pravAhathI akhaMDa che. paNa tArI duniyA samApta thaI. teM choDI dIdhuM hoya to vAta purI thaI gaI. jagatamAM keTalAya abhakSya padArtha ApaNe choDI dIdhAM che, mAMsa, madirA, zikAra, corI, jugaTuM, vezyAgamana - vagere. to e padArtho saMsAramAM che. paNa ApaNA saMsAramAMthI e nivRtta thaI gayAM. ema A jIve saMsArane parimita karatAM jAvAno che. teM mamatvathI vaLagADyo che mATe tAro saMsAra che. saMsAra jo mane coMTyo hoya to, jugaTuM, abhakSya padArtha mane paNa coTe. e jaDamAM jo evI tAkAta hoya to e koIne na choDe. karma jaDa che. karmarUpI A saMsAra che. to eNe mane pakaDyo che ke meM ene pakaDyo che ? A jJAnIo. kahe che ke bhAI ! teM ene pakaDyo che. meM ene grahaNa karyo che. eNe tane nathI pakaDyo. teM karma bAMdhyA che. ane e karmanA udayamAM lAbha-alAbha, zubha-azubha, zAtA ane azAtA, e jyAre-jyAre thAya che tyAre tyAre enI sAthe mamatA buddhinA kAraNe baMdha thAya che. jema ke mane eka makAna maLe ke loTarI lAge to che to prArabdhano ja udaya. paNa huM emAM joDAI gayo to mane harSa thAya. ane pachI khabara paDe ke loTarIno naMbara khoTo hato. nathI lAgI, to zoka thAya, duHkha thAya, kheda thAya. kAraNa ke pahelAM e udayamAM joDAI gayo hato. je tAruM hatuM ja nahIM. bhAgyamAM nahotuM to jatuM rahyuM. eno pachI harSa-zoka zo ? jo thoDIka vicAraNA vivekapUrvaka karavAmAM Ave to A jIva samaye-samaye karma bAMdhe che. parapadArtha, parabhAvamAM jIva potApaNAno, mamatva bhAva kare che. para sAtheno saMbaMdha, parano saMyoga - e saMyoganI aMdara mArApaNAno bhAva, mamatAnI buddhi, ane ene kAraNe UbhA thatAM rAga-dveSanA pariNAma A jIva pote kare che. vibhAvabhAva e jIvano bhAva che. jaDano bhAva nathI. nimittanA kAraNe krodha thAya che. paNa krodhano karanAra to huM ja chuM ne ? krodha karanAra cetana che. vibhAva pariNAma e cetana che. preraNA ApanAra cetana che. caitanyano dharma A jaDanA dharmathI judo che. mATe A badhAM je baMdha paDe che te pugalanAM paramANuo karmanA rUpamAM parivartita thAya che. jIvanA bhAvanAM nimitta vinA, pugala karmanA rUpamAM pheravAI na jAya. dA. ta. mATI che. e mATI karoDa varSa paDI rahe to paNa potAnI meLe emAMthI ghaDo thAya nahIM. kuMbhAra jyAre ghaDo banAvavA prayatna kare tyAre ghaDo bane. paNa anAyAse, ApoApa, svayaMbhU ghaDo na thAya. tatvArtha sUtramAM umAsvAti mahArAje ApaNane A tattvanuM sarasa svarUpa samajAvyuM che. A pudgalanI aMdaranA pariNAma be prakAranAM che. eka vizrA pariNAma ane bIjuM mizraNA pariNAma. vizrasA pariNAma eTale sAhajika, anAyAsa, svaya, ApoApa thatAM pariNAma. A pugala paramANunAM saMghAta ane bhedanAM kAraNe thatAM pariNAma. vijaLInA kaDAkA, vAdaLonuM baMdhAvuM, megha garjanA thavI, IndradhanuSanI racanA thavI. A badhAM pudgala paramANunA sAhajika pariNAma che. vizrA pariNAma che. pahADa che te HE zrI Atmasiddhi-zAstra - 198 E
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizrasA pariNAma che. paNa pahADa upara je maMdira baMdhAyuM che te misrasA pariNAma che. jIva ane padArthanA saMyogathI je thAya te misasA. bhAkharAnAMgalano Dema che te misasA pariNAma che. kAraNa ke potAnI meLe na thAya. to Dema che e misasA pariNAma che. pudgala ane jIva bhegAM thAya tyAre ja e banI zake. mATInA DhagalAM cAre bAju hoya. paNa eNphIla TAvara bAMdhavo hoya to ? makAna bAMdhavuM hoya to ? rasto bAMdhavo hoya to ? himAlaya e visrasA pariNAmathI thaze. ekaso pacAsa mALanuM empAyara bilDIMga e visasA nahIM paNa misasA pariNAmathI thaze. nadI ane samudra pote vahe. paNa kuvo gALavo hoya to ? A padArthanA svarUpane samajavuM joIe. A karma che. te pudgala vargaNAomAMthI ja banyuM che. paNa jema loTa paDyo hoya to roTalI potAnI meLe na thAya, sAthe bIjA badhAM kAraNo joIe che. ema A jagatanA pudgala paramANuo che te pote baMdhAya che, paNa e baMdhAvAnI aMdara jo cetana karatuM nathI to, nathI thatAM to karma.' pudgalamAMthI karma nAmanI je avasthA thAya che, pudgalanuM karmamAM je rUpAMtara thAya che, evuM paryAyAtmaka svarUpa, e cetananA kAraNe thAya che. eTale AkhuM jagata che te jIvanA vibhAva(bhAva)nuM pariNAma nuM pariNAma che. A koI vastu potAnI meLe svayaMbhU thAtI nathI. thaI paNa nathI. je kaMI vastu thaI che, e thavAnuM kAraNa, e ja ke enI sAthe pugala 52mANumAM, A jIvano bhAva bhaLyo. eTale mane prArabdhanI aMdara A prakAranA saMyogo, racanA je kAMI maLI, kAMI saMgraha-parigraha maLyo, enuM eka ja kAraNa jIvanA potAnA bhAva. zubha-azubha bhAvanuM piraNAma. karma jIva pote ja bAMdhe che. zubha bhAvathI zubha bAMdhe che. azubha bhAvathI azubha bAMdhe che. karma koI paNa hoya zubha ke azubha, paNa karma e jIvano baMdha ja che. emAM bIjo koI vikalpa che nahi. AvuM karmanuM svarUpa che. jJAnI kahe che ke jIva jo karma na bAMdhe to, potAno je kriyA bhAva che, arthakriyAsaMpannatA, e bhAva potAnA svabhAvanuM nirmANa karI zake. Aje jIva jagatanI racanA kare che. paNa potAnA svabhAvanI racanA karato nathI. eTale chellI gAthAmAM kahyuM, cetana jo nija bhAnamAM, kaApa svabhAva, varte nahIM nija bhAnamAM, kartA karma prabhAva.' karmanA prabhAvathI, jagatanA jIvo, ajJAna bhAve, moha pariNAmathI potAnuM pravartana karI rahyAM che. paNa pote jo potAnA nijabhAnamAM AvI jAya - to karmanuM kartApaNuM rahe nahIM. 'zuddha AtmA akriya che, kAraNa ke tene yoga kriyA nathI. paNa caitanya Adi svabhAvarUpa sahajakriyA hovAthI te sakriya che.' tyAM paNa AtmAnuM pariNamavuM che. paNa te ekAtma paNe ja che. nija svabhAvamAM pariNAma rUpa hovAthI enI sakriyatA e nijasvabhAvanuM kartApaNuM che. A siddha avasthAmAM, te parama AnaMda, avyAbAdha sukha, ane anaMta AnaMdano te kartA-bhoktA che. jIvanuM kartApaNuM jJAna sahita hoya to e anaMta sukha ane anaMta AnaMdano kartA che. jIvanuM kartApaNuM jo ajJAna sahita hoya to anaMta duHkhano e kartA che. A jIvanAM kartApaNAnI vigata bhagavAne samajAvI. satpuruSonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo. 1 zrI Atmasiddhi-zAstra 199
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 11 cothuM pada : AzaMkA-samAdhAna (gAthA 79thI 86)n anaMtI kRpA jJAnI puruSonI che. amApa karuNAthI A sapuruSoe, saMsAra paribhramaNathI muktinA mArganI pote sAdhanA karI. ane jagatanA jIvone e mArga sulabha karAvyo. pote to bhavasAgarathI taryA, ane jagatanA jIvone bhavasAgarathI taravA mATe sugamapaNAe mArganuM nirUpaNa karyuM. mokSane pAmavo e eka vAta che ane jagatanA jIvone mokSa pamADavo e judI vAta che. mokSa samajAI jAya. paNa e mokSa kevI rIte pAmavo, jagatanA jIvo mokSa kema pAme ? e mahattva mokSamArganuM che. paramakRpALudevano ananya upakAra, A kALamAM, A jIvo pratye hoya to emaNe lupta thayelA mokSa mArgane pragaTa, khullaMkhullA ApaNI sAme prarUpita karyo che. "Atmasiddhi zAstra' e mokSamArganuM zAstra che. ahIMyA mahattva mArganuM che. upAyanuM che. jIva che; mokSa che, paNa e mokSa thAya kevI rIte ? ane mokSa thAya to emAM paNa samajavAnuM che ke baMdha kevI rIte che ? baMdha samajAya to e baMdhane TALavAno upAya samajAya. karmano baMdha samajavAmAM jyAM mULabhUta bhUla hoya - jIva baMdhAyo che ke nahIM e ja jyAM zaMkA che - tyAM mokSa mArganI zraddhA jIvana vize thavI bahu duSkara che. dharma prayatna paNa zaMkA-saMdeha sahita thAya. jIva ane ajIva dravya - emAMthI ajIvamAM paNa pudgala dravya sAthe jIvane je baMdha paDyo che. enuM svarUpa samajavuM joIe. pugala vargaNA anaMta che. emAM eka vizeSa prakAranI vargaNA che jene kArmaNavargaNA kahe che. jema AhAravargaNA jagatanA jIvone audArika zarIra Ape che deha. bhASA vargaNA jIvane potAnA vicArone vyakta karavA mATe akSarAtmaka svarUpa che. ema kArmaNavargaNA nAmano pudgalano eka vibhAga che ke je vibhAganI aMdara evI zakti che ke jIvanA bhAvanuM nimitta pAmIne, jIvano zubha adhyavasAya, ke azubha adhyavasAya, enuM nimitta pAmIne e bhAvanA kAraNe e kArmaNa vargaNanA paramANuo jIvanA pradeza pratye AkarSAya che. ane jevA jIvanA bhAva, e bhAvanI aMdara jevI jIvanI utkaTatA-tIvratA-zAMtipaNuM-maMdatA-jevuM jIvanuM tAratamyapaNuM che, AsaktinuM, mohanuM, te pramANe ja tene baMdha paDe che. e ja pramANe enI sthiti ane kALanI racanA thaI jAya che. jo jIva A karma na kare to thatAM nathI. paraMtu sarvajJa kahe che ke anAdi kALathI A jIva karmanA saMyogathI joDAyelo che. ziSyano prazna che ke, karma huM karato nathI." A ja vAta para badhAM darzana ane mato guMcavAI gayA che. jIva potAnA doSa nA zrI Atmasiddhi-zAstra - 200 EF
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ dekhato ja nathI. e to kahe che ke, huM to zuddha, buddha, caitanya ghana chuM. AnaMdanuM dhAma. huM to karma karato ja nathI.' A jIvanuM DahApaNa ja ene naDe che. meM kAMI doSa karyA ja nathI. doSa mAro svabhAva ja nathI. pachI thAya kyAMthI ? juo ! A bhrAMti ! to pachI A be dravyano saMyoga thayo to jaDa dravyamAM to preraNA zakti nathI to pachI tane sAmethI AvIne kevI rIte coTe ? jaDano to e svabhAva ja nathI. vaLagaNAno svabhAva jIvano che. ziSya kahe che jIva to asaMga che - abaddha che. karma saheje thatA haze athavA Izvara karAvato haze, athavA karma ja karmane kheMcatA haze. sadguru kahe che, bhAI ! tuM vastunuM svarUpa samaja. A karma jaDa che. A pudgala paramANuo che. ane tene enI je vaLagaNA deharUpe, saMbaMdharUpe, parigraha rUpe lAgI che. enuM koI kAraNa to haze ne ? kAraNa vinA kAryanI niSpatti thAya nahIM. to kArya zuM thayuM ? jIvanA svarUpane Avare evI sthitithI A jIva jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya vagere karmathI baMdhAyo che. paramakRpALudeve kahyuM che, tene koIpaNa prakAre baMdhadazA varte che e vAtano koI kALe paNa saMzaya prApta nahIM thAya.' hAthanoMdha-1(2) A AtmA che. tene koIpaNa kAraNathI baMdha dazA varte che. pahelAM Ano nizcaya karo. sadguru samAdhAna Ape che, he bhAI ! cetana na kare to karma thAya nahi. jaDano svabhAva preraNAno nathI. vastunuM svarUpa samajIne cAla. ke jaDamAM pre2NAno svabhAva nathI. jIvamAM be bhAva che. eka svabhAva ane eka vibhAva. jaDamAM preraNA ke sphuraNA nathI. jIva jJAnavaMta che. paNa emAM be sthiti che. jJAna ane ajJAna. mithyAtva sahitanA jJAnane ja azAna kahyuM che. 'ajJAna' nAmanI koI judI cIja nathI. koI judo padArtha nathI. ajJAna nAmano koI guNa svataMtra guNa nathI. jJAnanI ja paryAya che. eTale zAstrakAroe to kahyuM, matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, jyAM A parokSa jJAna che tyAM kumati, kuzruta ane avadhi hoya. ajJAna jIvane varte che. karmane ajJAna nathI vartatuM. jIvanA ajJAnabhAvane kAraNe enuM vibhAva pariNAma, moha pariNAma. ene kA2Ne ene 525dArtha pratye Asakti buddhi, mohabuddhi, potAnA deha pratyeno ahaMbhAva ane deha saMbaMdhita saMsAra pratyeno mamatva bhAva - A jIvanA baMdhanuM kAraNa che. Ane kAraNe e pudgala paramANuo, kAryanna vargaNAnA kheMcAIne jIva pAse Ave che. ane e paramANuo, kAryaNa-aNuo karmanA rUpanI aMdara parivartita thAya che. emAM jIva kAMI nathI karato. paNa enuM nimitta kAraNa A jIva che. A jIva na kare to karma thaI zake nahIM. A siddhAMtane samajavI joIe. karmano kartA jIva che, paNa jIva kare to ja karma thAya. jIva karma karavA na dhAre to karyuM saMbhavita nathI. ahIM siddha paramAtmAnuM dRSTAMta laIe ke siddhazilA para kAma~Na vargajJA hovA chatAM teo karma karatA nathI to emane baMdha paDato nathI. kAraNa ke karma kyAre thAya che ? jyAre jIva vibhAva bhAvamAM hoya tyAre. cetana jo nijabhAnamAM, kartA Apa svabhAva; varte nahIM nijamAnamAM, kartA karma prabhAva." basa A avasthA ja samajavAnI che. potAnA bhAnamAM nathI. potAnA svabhAvamAM nathI. potAnA svarUpamAM nathI. ane jyAre A svabhAvanI sthiratA calita thaI jAya che tyAre A jIva sthiratAM calita thatAM asthira thAya che. AtmAnI kaMI paNa capaLa paristhiti thavI tene zrI jina karma kahe che.' mana, vacana, = zrI A siddhi-zAstra - 201
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAyAnA yoga che. yoga che eTale enI kriyA che. kriyA che eTale enI capaLatA che. enI sthiratA tUTI gaI. enI aMdara AtmA joDAI gayo. e joDAvAnA kA2Ne enI sthiratA bAhyalakSI, paralakSI thaI. ane ahIM ja bhUla thaI gaI. jIve karma bAMdhavAnI zarUAta karI dIdhI. pachI to kaSAyonuM jeTaluM utkaTapaNuM, kaSAyonI jeTalI tIvratA, bhAvanuM jeTaluM mAhApaNuM teTalA pramANamAM karyuM utkRSTa baMdhAya, nahIM to karma maMda baMdhAya, zithila baMdhAya. paNa A karmanA paramANunA baMdhanI vyavasthA che. Izvara nAmanuM koI tattva jagatamAM jIvanAM karmabaMdhamAM nimitta thatuM nathI. mATe tyAM Izvarane doSa devo nahIM. kAraNa ke Izvara e zuddha svabhAva che. jaina darzanamAM devanI kalpanA vitarAga zabdathI spaSTa karI che. icchA vinAno deva, jene leza paNa rAga nathI. dveSa nathI. eTale ene koI jIvanuM kaMI karavApaNuM che ja nahIM e pote zuddha svarUpa pAmyA pachI koI jIvane zA mATe bAMdhe ? have ziSya A samAdhAna svIkArIne AgaLa prazna kare che. jIva karma kartA kaho, paNa bhoktA nahi soya; zuM samaje jaDa karma ke, phaLa pariNAmI hoya. (79) jIvane karmano kartA kahIe to paNa te karmano bhoktA jIva nahIM Thare, kema ke jaDa evAM karma zuM samaje ke te phaLa devAmAM pariNAmI thAya ' arthAt phaLadAtA thAya.' ziSya have gurunI vAta barAbara pakaDIne ja zaMkA kare che ke bhagavAna ! jo jIva karmano kartA che ema mAnIe to paNa A karma to jaDa che. Ape ja kahyuM ke, 'jaDa svabhAva nahIM preraNA, juo vicArI dharma." to pachI e jaDa karmamAM preraNAno svabhAva nathI to e phLa kevI rIte Ape " karmane zuM khabara paDe ke Ane zubha phaLa ApavuM ? Ane azubha phaLa ApavuM ? Ane sukhI karavo ke Ane duHkhI karavo ? Ane ISTano viyoga karAvavo ke aniSTano saMyoga karAvavo ? A karmane zuM khabara paDe ? karma to jaDa che. e ApaNane zuM phaLa Ape ? ziSyanI dalila samajavA jevI che. ke jIvane karmano kartA mAnIe to paNa bhoktA kevI rIte mAnavo ? jIva je zAtA-azAtA, sukha-duHkha veThe che te zuM karma ene Ape che ? eTale jaDa karma, jemAM koI kALe jANavAno svabhAva nathI te phaLano ApanAra kevI rIte bane ? ane varna phaLa bhogavavuM to paDe che. have A cothuM pada - jIva karmano bhoktA che,' ema Ape kahyuM to e jIva karmano bhoktA kevI rIte bane ? koI phLa Ape to e jIva karmano bhoktA thAya ke emane ema thAya ? mane koI miAna bhANAmAM Ape to huM e khAI zakuM. koI na Ape to ! to AtmA eka ja cetana che. bAkI ? AkhI sRSTi jaDa che. to AtmAne karmanA phaLano ApanAra koNa ? phaLa ApavA mATe to preraNA ke sphuraNA joIe. athavA ApanAra to koIka joIe ne ke je nakkI kare ke Ane zubha ApavuM ? Ane azubha ApavuM ? jema DaoNkTara dardIne davA Ape ke kaI davA hitakArI che. kaI hitakArI nathI ? to koIka ApanAra to joIe. bhoktA jo AtmA hoya to phaLano dAtA koNa ? zuM samaje jaDa karma ke, phLa pariNAmI hoya ?" ziSyane A trIjA padanI zraddhA barAbara thaI gaI che. ke karma to jaDa che. paNa A phaLa pariNAmI kyAMthI thAya ? phaLamAM zAtA azAtA, anukULatA-pratikULatA, A koNa nakkI kare ? ane pachI tarka AgaLa vadhArIne kahe che, zrI AtmasiddhizAstra - 202
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ phaLadAtA Izvara gaye, bhoktApaNuM sadhAya; ema kahyuM IzvarataNuM, IzvarapaNuM ja jAya. (80) 'phaLadAtA Izvara gaNIe to bhoktApaNuM sAdhI zakIe, arthAt jIvane Izvara karma bhogavAve tethI jIva karmano bhoktA siddha thAya. paNa parane phaLa devA Adi pravRttivALo Izvara gaNIe to tene IzvarapaNuM ja rahetuM nathI, ema paNa pAcho virodha Ave che." ziSya kahe che ke phaLadAtA jo Izvara gaNo to bhoktApaNuM sadhAya. to tame je kaho cho ke AtmA bhoktA che to barobara meLa besI jAya. koIka citragupta jevo karmanA hisAbano copaDo rAkhanAra Izvara hovo joIe je nakkI kare ke kone puNya ApavuM ke pApa ApavuM ? zAtA ke azAtA ApavI ? kone puraskAra Apavo ke sajA ApavI ? jo Avo koI jagatano kAjI, nyAyAdhIza koI hisAbanIza evo Izvara gaNIe, to bhagavAna ! karmanuM bhoktApaNuM che e vAta barAbara bese. phaLadAtA IzvaragaNya bhoktApaNuM sadhAya; A jIvane karmanA phaLano dAtA jo Izvara gaNo to vAta haLavI thAya. kema ke karma to jaDa che. te 'phaLa pariNAmI' kevI rIte thAya ? phaLadAtA jo Izvara gaNo to, 'IzvaranA darabAramAM badho jAya che." 'bhagavAna ke ghara dera hai, aMdhera nahIM hai." A badhI vAta barAbara bese. ahIM anya darzananI vAta guMthI lIdhI che. koI darzananuM nAma lIdhA vinA, TIkA ke TIppaNI karyA vinA, niSedhAtmaka thayA vinA, koIpaNa khaMDanAtmaka zabdo mukyA vinA kRpALudeva ziSyane moDhe A vAta mukAvIne enuM samAdhAna kevuM sarasa goThavI de che. ke tame phaLanA dAtA tarIke Izvara che ema kahI do to jIva karmano bhoktA che e vAta barAbara bese. 'ema kahe IzvarataNuM IzvarapaNuM ja jAya." bhagavAna ! paNa jo phaLadAtA Izvara kahIe to Ape to kahyuM hatuM ke, "Izvara zuddha svabhAva." Izvara eTale parama zuddha caitanya avasthAne pAmeluM jIvanuM saMpUrNa svarUpa. jene pUrNa jJAna pragaTe che te bhagavAna ! ane jene saMpUrNa aizvarya pragaTe che te Izvara. to phaLadAtA Izvarane gaNaze to emAM paNa doSa AvI jaze. Ama ziSya karmanI paNa bAdabAkI karI ane IzvaranI paNa bAdabAkI karI. ahIM kRpALudeva ema kahe che ke, jo karmanA phaLane Izvara Ape che ema gaNIe to tyAM IzvaranuM, IzvarapaNuM ja rahetuM nathI. A to ApaNe je kalpanA karIe chIe te kalpanAnA mULa ja halAvI nAkhe che. Izvarapada ja jokhamamAM mUkI dIdhuM ke, "IzvarataNuM IzvarapaNuM ja jAya." eTale kahe che ke, "parane phaLa devA Adi prapaMcamAM pravartatA Izvarane dehAdi aneka prakArano saMga thavo saMbhave che, ane tethI yathArtha zuddhatAno bhaMga thAya che." A Izvara jo Akho divasa anaMta jIvanA karmano hisAba karavA bese to ene aneka jIvono saMga thAya. A vyavahAranI prapaMca che. eTale enI zuddhatAno bhaMga thaI jAya che. kAraNa ke Izvarane saMkalpa, vikalpa karavAM paDe ke kone zuM phaLa devuM ? konAM keTalAM karma bAkI rahyAM ? kaI prakRtinA bAkI rahyAM ? keTalAM kALanAM bAkI rahyAM ? to Izvarane to ApaNe nirvikalpa kIdho che. A nirvikalpa jo AvAM vikalpa kare to enI zuddhatAno bhaMga thAya che. "mukta jIva niSkriya che. eTale parabhAva Adino kartA nathI, jo parabhAva Adino kartA thAya to to saMsAranI prApti thAya che. Izvara paNa jo parane phaLa devA Adi kriyAmAM pravarte to tene paNa parabhAvAdinA kartApaNAno prasaMga T| zrI Atmasiddhi-zAstra - 203 EF
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ave che. to Izvarane paNa pAchuM saMsAramAM AvavuM paDe. ahIM anya dharmanI vAta sarasa rIte vaNI lIdhI che. mukta thayelo AtmA pharI koI divasa saMsAramAM AvI zake nahIM. ane jo Ave to muktapaNAnI ApaNI kalpanA yathArtha nathI. kyAMka bhUla thAya che. kyAMka ApaNe cUkI jaIe chIe." jainadarzana ane ittara darzanano bheda - 'saMbhavAmi yuge, yuge. ahIM kahe che, "na saMbhavAmi kadApi na ca." ekavAra AtmA mukta thayo pharIthI deha dhAraNa karato nathI. ene kyAreya nIce avataraNa karavAnI jarUra paDatI nathI. ene kyAreya saMsAranuM paribhramaNa hoya ja nahIM. enI muktatA che e enI zuddhatA che. muktatA che te tenI pUrNatA che. muktatA che te tenI vitarAgadazA che. enI paramazuddha caitanyanI avasthA che. emAM "saMbhavAmi yuge yuge." saMbhavita thaI zake nahIM. Izvarane janma dhAraNa karavApaNuM rahe, to te Izvara koIkane duHkhano denAra ke duHkhano nAza karanAra thaI zake. "paritrANAya sAdhunAmu, vinAzAya ca duSkRtAm' hajI mAre aneka lokonuM rakSaNa karavuM che. aneka lokono ghAta karavo che. A kalpanA mukta jIvane mATe besI zakatI nathI. IzvaranuM A svarUpa saMbhavI zake nahIM. karmathI mukta thayelo AtmA deha dhAraNa kevI rIte kare ? adhyAtma darzananI aneka samasyAo, "Atmasiddhi'mAM evI sarasa rIte guMthI lIdhI che, evI rIte vaNAI gaI che ke, eTale prabhuzrIe kahyuM, 'ke AmAM koI dharmanuM ke darzananuM nAma ApyuM nathI, koInI niMdA nathI karI, ane chatAMya emAM chaye cha darzana samAvI lIdhA che, ane vitarAga darzananI zreSThatA sAbita karI che. vAMcanAra ane vicAranAra sAdhaka, potAnI meLe nirNaya laIne parama satyanI upalabdhine pAme. ane A Izvarane jo pharIthI saMsArapaNuM prApta thAya to 'mukta jIva karatAM tenuM nyunatva Thare che." jo pharI saMsAra prApta thAya to pachI mukta zuM kAma thayA ? tethI to tenuM IzvarapaNuM ja ucchedavA jevI sthiti thAya che." ziSya kahe che phaLano dAtA Izvara hoya to A jIva karmaphaLa bhogave. jo phaLa ApanAra koI na hoya to phaLano bhoktA koNa ? ane jo koI phaLano bhoktA na hoya to mokSanA upAya zuM kAma karavAnA ? amAre manuSya janmamAM dharmanI ArAdhanA karavAnuM kAma zuM che ? amane je maLyuM che te zAMtithI bhogavavA do ne. A "baMdha" ane "mokSa' dharmanA be adhiSThAna. jIvane koIpaNa kAraNe, baMdha dazA varte che. A jIva game tevA sukhanA udayamAM hoya, cakravartIpaNuM ene prApta hoya, ke devAdhideva evA indra AdikanI padavI ene prApta hoya, to paNa vitarAga vijJAna kahe che ke A baMdha dazA che. tuM svarganA adhipati ho to paNa baMdha dazAmAM cho. ane pRthvIno adhipati ho to paNa baMdha dazAmAM cho. 'baMdha ane mokSanI yathArtha vyavasthA - yathArtha zAstra - koI paNa darzanane vize kahevAI hoya to te jaina darzanane vize che." ane jainadarzanamAM baMdha ane mokSanI vyavasthA kahevAmAM, tIrthakaro, kevaLIo, sarvajJo eTalAM badhAM spaSTa thayAM che. ke ATalA prakAranI A jIvanI avasthA, asaMdigdha rUpanI aMdara, zaMkArahitapaNe sthApita karavAmAM, jaina darzanamAM kyAMya virodha Avato nathI. eTale kapALadeve kahyuM ke anya paNa jJAnanAM graMtho badhA zreSTha che. tame A graMtho vAMco tyAre jo paraspara virodha Ave to tame e virodhane zamAvI dejo. athavA virodha bAju para rAkhIne AgaLa cAlajo. kema ke paramakRpALadeva e khaMDanAtmaka zailImAM nahotA. eTale emaNe FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 204 =
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ vitarAgazAstra mATe paNa Ama ja lakhyuM che. Avo karuNAvaMta puruSa ! dharmanA AcArya tarIke eno joTo paNa jaDavo muzkela che. kAraNa ke have to badhA matAcArya thayA che. darzanAcArya maLavA muzkela che. cha ye darzana 'Atmasiddhi mAM samAvIne vAta karanAra prabhunI vANImAM koI naya dubhAto nathI. enI vANImAM eNe koI matanuM khaMDana spaSTapaNe karyuM nathI. enI maMDananI zailI ja evI che ke ApoApa ApaNane aneka matonuM samAdhAna thAya che. to have jIvane karmano bhoktA banAvavo che, ane phaLano dAtA koI nathI to Izvarano Azraya grahaNa kare to ja bane evuM che. jo Izvarano Azraya choDI daIe to phaLano dAtA koNa thAya ? paNa tyAM pAchuM IzvaranuM IzvarapaNuM nathI rahetuM - to pachI citragupta ke dharmarAjAne phaLadAtA gaNavA ? adharma vadhI gayo to Izvare pharI avatAra dhAraNa karavo ? AvI kaMIka kalpanAo karatAM dharma satyathI dUra cAlyo gayo. dharmanA svarUpamAM kalpanAno praveza thaI gayo. to vyavahAranA hisAba-kitAba dharmamAM lAgu pADI dIdhA. jIve khUba jAgRtapaNe dharmano viSaya vicAravo joIe. kyAMya matamAM taNAvuM nahIM, lAgaNI ke AvezamAM AvavuM nahIM. aMdhazraddhA karavI nahIM. enAthI nahIM cAle. jIva ! tuM jJAnInI dhAre dhAre cAlyo jA. paramakRpALudeve kahyuM che, "mAruM kahyuM dhAkaDe dhAkaDa mAnya karazo ?" A to mahAvIrano samIpagAmI ziSya che eTale eTalI pUrNatA prakAze che. ke, "tamArAmAM jo yogyatA haze to, mArganI prApti mATe, Avo samarthatAvALo bIjo puruSa zodhavA javuM paDaze nahIM." A abhimAna nathI. e kahe che ke pUrNa mArga vItarAgano jANavo hoya to Avo amArI pAse. "he, duSamakALanA durbhAgI jIvo ! janma-maraNanA cakramAM aTavAtA, saMsAratApathI pIDAtA, evA jIvo A mahAvIra, A bIjA rAma ene zaraNe Avo. ame to amRtasAgara chIe. ame to kalpavRkSa samAna chIe." jJAna apekSAe. darzana apekSAe. vyavahAramAM bhale amane paNa karmano udaya che, e je jJAna ame jANIe chIe enuM ja pariNAma che. je tattvajJAnamAM amane zraddhA che. tenAthI jANIe chIe ke A karmo paNa amAre ja bhogavavA paDaze. are ! kameM mahAvIrane choDyA nathI. to amane kyAMthI choDaze ? bAkI keTalAMka karmo aghAtiyAM che. enA upara tame dRSTi nahIM do. e karmothI jJAna AvarIta thatuM nathI. darzane AvarIta thatuM nathI. evuM adbhuta svarUpa pragaTyuM che eTale kahe che ke, ame paramAtmA svarUpa thayA chIe. e A puruSa ja kahI zake. ane chatAM e koI jJAnInI azAtanA nathI kiratA. Izvara siddha thayA vinA, gata niyama nahi hoya, pachI zubhAzubha karmanA, bhogya sthAna nahi koya. (81) 'tevo phaLadAtA Izvara siddha thato nathI eTale jagatano niyama paNa hoI zake nahi. ane zubhAzubha karma bhogavavAno koI sthAnaka paNa Thare nahIM. eTale jIvane karmanuM bhostRtva kyAM rahyuM ?" ziSya tarka sahita dalIla kare che ke phaLadAtA Izvara siddha thAya ema nathI. kema ke bhagavAna Ape ja kahyuM che ke karma jaDa che ane Izvara saMpUrNa zuddha che. eTale Izvara siddha thAya ema nathI. ane karmanI tAkAta nathI to pachI A karma bhogavavAno jagatano niyama kevI rIte amalamAM Ave ? karma bhogavavAnAM sthAna to joIe ne ? jo meM corI karI hoya ane mane jelanI sajA thAya to jela banAvavA rAjA to zrI Atmasiddhi-zAstra - 205 ITE
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ joIe ne ? korTanI vyavasthA thAya, polIsanI vyavasthA thAya, nyAyAdhIzanI vyavasthA joIe. tyAre nyAya maLe ne ? to A jagatanA jIvone karmano bhogavaTo karavA mATe A vyavasthA karanAra koNa ? ene bhogavavAnAM sthAna koNa banAve ? ene mATe koI jagatano kartA, niyaMtA to joIe. to jagatanA jIvone enA zubhAzubha karmanuM phaLa prApta thAya. jIva devagatimAM jAya, nArakImAM jAya, tiryaMcamAM jAya, svarganA sukha bhogave, sUrya, caMdra, tArA, jyotiSa, anuttara vimAna, devavimAna, A badhAmAM jAya, evA prakAranA saMyogo UbhA thAya ke jIva duHkha bhogave, sukha bhogave, paNa A banAve koNa ? AnI racanA koNa kare ? eTale kahyuM ke jagatanI racanA Izvara kare che. nahIM to pachI "jagata niyama nahIM hoya. A Izvara siddha thAya ema che nahIM ane Izvarasiddha na thAya to; A jagatanI koIka vyavasthA, jagatano koI niyama, enuM saMcAlana, eno koI vahivaTa, A saMbhavita nathI. to pachI zubhAzubha karmano bhogyasthAna kyAM che - te kaho. evAM sthAnakonI vyavasthA zI rIte thAya ? kevo sukSma ane sarasa prazna che, ke huM je kAMI karma karuM tenuM phaLa mane kevI rIte maLe ? ane mane ja maLe, bIjAne na maLe ? koInA karmanuM phaLa maLe na maLe. A sRSTinAM vidhAnamAM, A karmanA siddhAMtamAM, A kudaratanA kAnunamAM, anaMtakALathI A vahIvaTI taMtra cAle che. AmAM kyAMya koIne anyAya thayo hoya evuM jANyuM nathI. koIne khoTI takalIpha AvatI nathI. ane je jIvane lAgyuM ke mane khoTuM duHkha paDe che. e jJAnI pAse gayo, tyAre jJAnIe kahyuM ke, bhAI ! A janmamAM nahIM paNa ATalA janmapUrve, teM A jIva sAthe je azubha bhAva karyo hato te bhAvathI baMdhAyelAM, teM grahaNa karelAM, kArmaNa vargaNAnA pugalo karmanA baMdharUpe pariNamI, enI kALa sthiti paripakva thatAM, vipAka paNAne pAmIne udayamAM AvyA che enuM phaLa tuM atyAre bhogave che. eka paNa karma chaTakI zakatuM nathI. ane jIva paNa eke karmanA pariNAmathI chaTakI zakato nathI. have sadguru samAdhAna Ape che. bhAva karma nija kalpanA, mATe cetanarUpa; jIvavIryanI phuraNA, grahaNa kare jaDa dhUpa. (82) 'bhAvakarma jIvane potAnI bhrAMti che, mATe cetanarUpa che, ane te bhrAMtine anuyAyI thaI jIvavIrya pharAyamAna thAya che, tethI jaDa evA dravyakarmanI vargaNA te grahaNa kare che." he ziSya ! bhAva karma che enAthI dravyakarma baMdhAya che. dravyakarmae to dazyapadArthanuM, karmanA pudgalanuM rUpI svarUpa che. to e karma baMdhAtA pahelAM eka bhAva karma nirmANa thAya che. ane A bhAva karma che e jIvano svabhAva che. bhAva karma che e bhrAMtinA kAraNe che. ane bhrAMti che e jIvanI potAnI che. bIjAnI nathI. ajJAna pariNAma jIvanuM che. moha pariNAma jIvanuM che. eTale pahelAM bhAva karma baMdhAyuM. ane bhAva karmanA AdhAre, A kArmaNa pudgala paramANuo, dravyakarmanA rUpamAM baMdhAyA ane AtmAnI sAthe baddha avasthAne pAmyA. eka ja kSetre, AtmAnA pradeza ane karmanA aNuo ekapaNAne pAmyA. jethI AtmAnI zakti upara AvaraNa AvI gayuM. vibhAva pariNAma e jIvanuM ajJAna che. bhrAMti che. bhAvakarmanuM nimitta pAmIne dravyakarma pariName che. AtmA bhAvakarma kare che. tyAre tyAM rahelA pudgala paramANuo karmabhAvane FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 206 =
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ prApta thAya che. ane cetana ane jaDa, eka kSetre, avagADhatA pAme che. jainadarzane karmabaMdhanI sthiti atyaMtapaNe spaSTa karI che. 'rAga-dveSa sahita 52mAM piraNamavuM e bhAvakarma che.' ane A tArI kalpanA che. koI 52 (anya) tAruM nathI ane tuM koIno nathI. A vAstavikatA che. huM para to nahIM, para na mArA, jJAna kevaLa eka huM, je ema dhyAve, dhyAna kALa, jIva te zAtA bane.' A samyaktvanI bhAvanA roja bhAva pratikramaNamAM levAnI. eka paNa paramANu mAruM nathI. jagatanI aMdara pudgala paramANu ajIva tattva che, jaDa che, cetana paramazuddha che. jJAnadarzana enA guNa che. raMga, rasa, rUpa, varNa jaDanA guNa che. A bannenA guNane kyAMya sAmyatA nathI. ekarUpatA kyAreya banI zake ema nathI. ekarUpatA nathI thatI eTale baMdhano saMbaMdha Avyo che ane baMdha che e avarodha che. aMtarAya che. jIvanA potAnA guNonA prakAzamAM baMdha e aMtarAya che. jIvanA guNo avarAI jAya che. AtmAne potAnA nijAnaMdano, satsukhano viyoga thaI jAya che. eTale potAnA je sukha ane AnaMda che eno bhogavaTo karI zakato nathI. ane ajJAnabhAve, 525dArtha sAthe, bhrAMtinA kAraNe, rAgadveSanA kAraNe, mohabhAvanA kAraNe, ekarUpatA karI bese che ane pachI e karma pudgala enI mAyA race che, evA saMjogo Ape che, evI racanA Ape che ane A jIva emAMne emAM duHkhI thato-thato eno anaMta saMsAra vadhAryAM kare che. kAraNa ke jevA pratikULa saMjogo Ave eTale enA pratye pAcho dveSa kare. anukULa saMjogo Ave to rAga kare. A rAga-dveSanuM cakkara kyAreya baMdha thatuM nathI. jJAnI kahe che ke eka samaya to evo rAkha ke karmano udaya game tevo Ave, samabhAve besI jA, ke jethI have navAM karma baMdhAvAnI prakriyA tUTe to A cakra baMdha thaI jAya ! je cakkara cAle che enI gatine rokI ke, jIva jo sAmAyika ke pratikramaNamAM, sarva sAvadha vepArano tyAga karIne besI jAya to, Aje anaMtakAlanuM cakra cAle che te rokAI jAya. thaMbhI jAya. emAM jo bhAvanI utkRSTatA AvI to cakkara UMdhuM cAle. eTale ke chUTavAnA tarapha jAya. olo baMdhAvA tarapha jato hato. have chUTavA tarapha jAya. eTale ahIM kahe che bhAvakarma e to jIvano vyApAra che. jaDano nahIM ane jIva vIryanI sphUraNA grahaNa kare jaDadhUpa.' jIva bhAva khoTAM kare che. A eno vepAra che. haMmezAM kSaNa-pratikSaNa bhAva karavAM e ja eno vepAra che. e khoTAM bhAva kare che. enAthI enI aMdara rahelI anaMta zakti, AtmAnuM vIrya, enI cAlaka zakti, je pratyeka jIvamAM kriyA zakti che, ene svayaM potAnI aMdara eka Automation che, gatizIlatAnI zakti che, pratyeka padArtha akriyA saMpanna che evI zakti skurAyamAna thAya che ane A khoTA vibhAvabhAvanuM nimitta laIne A zakti, A vIrya, parapadArtha pratye jaIne pudgala vargaNAone grahaNa kare che. e grahaNa karelI karmavargA, potAnI rIte parimita thaIne karmanAM rUpamAM pheravAI jAya che. eTale karma potAnA svabhAvathI thaze. paNa ene coMTADanAra koNa ? e karma kAM jaDane na lAgyA ? siddha paramAtmAne na lAgyA ? ahIM jIvanuM bhAvakarma e nimitta che. - zrI AtmasiddhizAstra 207
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTale kahe che ke 'jIvavIryanI sphUraNA grahaNa kare jaDadhUpa.' sphUraNA e jIvanA vIrya guNanI zakti che. je vaDe jaDa evAM karmo jIvanAM pradezothI grahaNa thAya che. kArpaNavargaNAo jaDa svabhAvI che. mATe te ApoApa jIvane coMTI na zake. eTale bhagavAna kahe che ke jIvanI sphuraNAthI jIvane A karma lAgelAM che. have ziSyane siddhAMta samajAve che, ke karma jaDa che paNa dravyakarma jaDa che. bhAvakarma - bhAva to cetana vagara thAya nahIM mATe te caitana che, to karma jaDa paNa che ane cetana paNa che. jIva vIryanI sphuraNA e karma baMdhAvAmAM nimitta kAraNa che. e vinA karma baMdhAya nahIM, e jIva vIrya e caitanazakti che. to tuM ekAMte kema ema mAnI beTho che ke karma jaDa che ? jIvanA sadbhAva vinA, kAryaNavargaNA athavA 52mANumAMthI karmanuM - dravyakarmanuM svarUpa koI kALe thAya nahIM. bhAvakarma nija kalpanA, mATe cetanarUpa,' sadgurune kahevuM che ke, karmamAM keTalI tAkAta che. sadgurunI zAstrane kahevAnI yukti paNa samajavI joIe. karma jaDa kIdhAM pachI A sadgurUe samAdhAna ApyuM che. ene batAvavuM che ke, A karmanA pariNAmarUpe je phaLa Avaze te tAre bhogavavAnA che. ane A karma ja tane pariNAma Apaze. ane tuM mAnaza ke karma jaDa che. paNa bhAI ! A bhAva karma che e nijakalpanA che mATe e to cetanarUpa che. eTale aDadhuM samAdhAna ahIM thaI gayuM ke A jIvanAM je karmo che emAM cetana tattva enI preraNAmAM paDeluM che. jIvavIryanI sphUraNA paDelI che. to kArmaNavargaNAnA pudgala paramANu je jaDa che, te dravyapaNAnI sthitine pAme che. karmane 'jaDa-grUpa' kIdhAM. karma to jaDa-dhUpa" jevAM che paNa grahaNa karavAnuM kAraNa jIvavIryanI sphUraNA che. eTale A karmanI aMdara cetananuM svarUpa che. ane cetanano bhAga te to jIva tattvano ja che. kAraNa ke va sivAya anya koI dravyamAM cetana bhAva nathI. eTale paheluM pada pAchuM yAda karavuM paDe ke cetana e pragaTa lakSaNa che ane jIva dravya sivAya, jagatanA bIjA pAMca dravyanA je anaMta pudgala paramANu che, te ekemAM cetana nAmano guNa nathI. ja bIjA guNa kadAca bIjA dravyamAM paNa che. jema ke arUpIpaNuM jIvamAM paNa che ane AkAzamAM paNa che. niraMjanapaNuM jIvamAM paNa che ane dharmAstikAyamAM paNa che. paNa jo caitanya nAmano je guNa che, caitanya nAmanuM je lakSaNa che, upayoga nAmano je guNa che, e jIva sivAya jagatamAM kyAMya nathI. A vAta pahelAM paNa kahevAI che. e caitanya guNa hovAnAM kAraNe, e cetana je che te karmamAM kAraNabhUta che. enA kAraNe A pudgala paramAOe caitananI sthitine dhAraNa karI che. jhe2 sudhA samaje nahi, jIva khAya phaLa thAya; ema zubhAzubha karmanuM, bhoktApaNuM jaNAya. (83) jhera ane amRta pote jANatAM nathI ke amAre A jIvane phaLa ApavuM che, to paNa je jIva khAya che, tene te phaLa thAya che; ema zubhAzubha karma, A jIvane A phaLa ApavuM che ema jANatAM nathI, to paNa grahaNa karanAra jIva, jhera amRtanA pariNAmanI rIte phaLa pAme che.' juo sadgurue phaLadAtA tarIke karmane ja besADI dIdhA. kevI rIte ? ziSye pUchyuM che - ke jaDa karmane zuM khabara paDe ? guru kahe che, jaDa karma ne kAMI khabara na paDe. vAta sAcI che. paNa jevuM jaDa levAmAM = zrI AtmasiDizAstra 208
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ ? Ave, tevuM potAnA parijJAme to pariName ke nahIM ? potAnA svabhAvathI pariName. eTale kahyuM jhera ane sudhA, eka amRta ane eka jhera (poision) e ApaNe laIe to ene khabara nathI ke A jIvane mAre zuM phaLa ApavuM che ? e padArtha jaDa che. amRtane khabara nathI, sAkarane khabara nathI, mIThAza ApavI che. luNane khabara nathI ke khArAza ApavI che. paNa ApaNe je cAmAM nAkhIe chIe, sAkara nAkhIe ke mIThuM nAkhIe to pariNAma to e ja pramANe Ave ne ? mIThuM nAkhIe to cA khArI ja thAya. e to jaDa che ane khArAza eno guNa che. sAkaramAM mIThAza e eno guNa che. ema jhera ane amRta je le tene te pramANe phaLa thAya. AtmAe potAnA bhAva anusAra je pudgala 52mANunAM karma grahaNa karyAM, zubha bhAvathI zubha karyA, azubha bhAvathI azubha karyA. have karma potAnI rIte pazcime emAM ene phaLa ApavAnuM kyAM rahyuM ? karma to potAnA svabhAvathI paritrame che. azubha karma azubha rIte pariName. zubha karma zubha rIte pariName. A karma kyAMthI baMdhAyA ? pudgala vargavAmAMthI. A pudgalavarganA koNe grahaNa karI ? ane te paNa bahArathI nathI AvatI. tArI pAsenA stockmAMthI ja thAya che. A karmano udaya je thAya che te paNa bahArathI nathI Avato. keTaluM sUkSma vijJAna che. ? bhautika zAstranA vijJAnanI sUkSmatA ApaNe joIe che. code-less Phone, Fax, game te bhASAmAM lakheluM tarata ja translet thaI jAya - AnuM ApaNane keTaluM Azcarya lAge ! paNa nAnA bALakane na lAge kAraNa ke eno e subject che paNa koI vayaska hoya to ene enuM wonder lAge, kAraNa ke A jIvane potAnI caitanya zaktino ane pudgala paramANunI tAkAtano aMdAja ja nathI. ahIM zAnI kahe che, bhAI ! jhera sudhA samaje nahIM, jIva khAya phaLa thAya, tema zubhAzubha karmanuM bhoktApaNuM jaNAya.' eNe je zubha ane azubha bhAvathI pudgala paramANu pudgala paramANu - karmanA grahaNa karyA che, temAMthI je karmanuM sarjana thayuM che e karma enA vipAka thaye, udayamAM Avye avazya enuM phaLa jIvane Ape ja che. emAM Ane zuM phaLa ApavuM ane Ane zuM phaLa na ApavuM - eno hisAba rAkhavAnI ke jANavAnI jarUra nathI. kAraNa ke e potAnI pAse rahelAM karma che te ja pariName che. eTale karmane kAMI vicAravAnI ke jANavAnI jarUra nathI. kAraNa ke enuM svAbhAvika pariNamana che. sAkaranuM svAbhAvika pariNamana mIThAza che. lUtranuM svAbhAvika pariNamana khArAza che. jheranuM svAbhAvika pariNAmana prANaghAtaka che. ane amRtanuM sAdhAraNa parijhamana amaratA che. A svAbhAvika ja che. e padArtha jaDa ja che ane e kAMI jANatA ja nathI ane ene jANavAnI kAMI jarU2 paNa nathI. mATe 'vAvo tevuM laNo' ane 'karo tevuM pAmo.' A vidhAtAnuM vidhAna. A kudaratano kAnuna. A karmano siddhAMta to samajAya. emAMthI kahevato AvI che. sadionAM DahApaNathI, bhAI ! tuM ema kahe ke lIMboDI vAvIne, AMbAnuM phaLa maLe. ema ? nA. atyAre lIMboDI vAvI che to kALe-krame karI, jyAre e lImaDAnuM jhADa thAze tyAre emAMthI lIMboDI ja UtaravAnI che. AMbAnA phaLanI apekSA rAkhavI nahIM. bhUtakALamAM ApaNe lIMboDI vAvIne AvyA chIene have ema kahIe ke, bhagavAna ! tuM mArA sAmuMye joto nathI. huM ATalo dharma karuM chuM toye ? nA. kAraNa ke bhUtakALamAM evAM ja karma karIne AvyA chIe. teM jevuM = zrI Atmasiddhi-zAstra - 209
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ karyuM che evuM ja tuM pAmI rahyo che. te je vAvyuM che evuM ja tuM laNavAno cho. vasuMdharAnA nyAyanI aMdara koI garabaDa nathI. kudaratanA kAnunamAM koI pheraphAra nathI. karmanA siddhAMtamAM aTalatA che. emAM calavicalapaNuM ke vikaLapaNuM paNa nathI. kAMI phare nahIM. eTale ziSya to Abho thaI gayo ? ke karma ja phaLano dAtA thaI gayo. ziSya kahe che, karma kaMI jANatuM ja nathI. saguru kahe che, karmane kAMI jANavAnI jarUra ja nathI. e to enA svabhAva pramANe pariName. ane enI meLe tane enuM phaLa maLe eka rAMka ne eka nRpa, e Adi je bheda; kAraNa vinA na kArya te, te ja zubhAzubha vadhe. (8) 'eka rAMka che ane eka rAjA che, e Adi zabdathI nIcapaNuM, UMcapaNuM, karUpapaNuM, surUpapaNuM. ema ghaNuM vicitrapaNuM che, ane evo je bheda rahe che te, sarvane samAnatA nathI, te ja zubhAzubha karmanuM bhoktApaNuM che, ema siddha kare che. kema ke kAraNa vinA kAryanI utpatti thatI nathI.' juo - "Religious and science goes together." pazcimanA lokonI kalpanA judI che ane ApaNe enA bhramamAM AvI gayA chIe. paNa Religion is nothing but science. It is it-self is science. sAco dharma che e ja vijJAna che. jyAM khoTo dharma che teo ema kahe che ke dharmane vijJAna sAthe kyAMya meLa nathI. meLa nathI enuM kAraNa ke tarka zuddha nathI. vastuno svabhAva sAthe saMkalita nathI. vastuno svabhAva te dharma che have vastunA svabhAvane je jANato nathI, e dharmanI vAta kare ane pachI te vAtane besADavA mATe potAnI kalpanA mUke, siddhAMtamAM kalpanAnuM AropaNa kare, to pachI dharmane ane vijJAnane meLa tUTI jAya che. eTale ghaNIvAra lAge ke dharmanI vAta vijJAna sAthe susaMgata nathI. paNa ahIM to asaMgatinuM koI kAraNa ja nathI. kAraNa ke karmano, pugalano svabhAva jANIe chIe, 'karma svabhAve pariName." e pote potAnA svabhAvathI thAya. eTale zubhAzubhapaNuM ApyA ja kare. eTale bhoktApaNuM thayA ja kare. bhAI ! A jagatamAM eka rAMka che, eka nRpa che, eka pradhAna che, eka paTAvALo che, eka Boss che eka servent che. ekane khajAno khUTe ema nathI ane bIjAne khAvAnuM ThekANuM nathI. ekane tyAM peTI baMdha vastro paDyAM che, ekane tana DhAMkavA mATe nAnuM evuM vastra paNa upalabdha nathI. eka mahAvidvAna bAhoza che, eka gAMDo che. eka sazakta che ane bIjo lulo, laMgaDo ane pAMgaLo che. saMsAramAM jeTalA jIvo che, enA pratyekanA vyaktitvane jotAM enI je saMpadA che, badhAya manuSya che, all men are equal, chatAM be vacce samAnatA nathI. buddhinI samAnatA nathI. zarIra saMpattinI samAnatA nathI. dravya saMpattinI, zikSaNa saMpattinI, samajaNanI, parigrahanI, enA bhAva abhAvanI - koInI paNa samAnatA nathI. jagatamAM ATalI vicitratA che eTale dareka mANasa potAnI rIte judo che. be mANasa eka sarakhA laI Avo joIe. enI AMkha, kAna, zarIra kAMI paNa samAna nathI. eka hAthanI badhI ja AMgaLIo ke eka ja vyaktinI be AMkha paNa samAna nathI. tyeka vyaktinA be aMguThAnI chApa paNa samAna nathI. ATaluM vicitrapaNuM ! kAraNa ke A deha che te koI E| zrI Atmasiddhi-zAstra - 210 GiE
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa prakAre karmano AkAra che ! saMsAramAM AvA prakAranuM saMjogonuM citra-vicitrapaNuM che. paramakRpALudeve 254nA AMkanA prAraMbhamAM kahyuM che, 'karma anaMta prakAranAM che ane te anaMtaprakAranI vicitratAthI pravarte che. tethI jIvanamAM paNa aneka doSa bhAse che. jIvanI aMdara aneka doSa che. enuM kAraNa karma anaMta prakAranAM che. karmathI mukta thavA mATe, A doSathI mukta thavA mATe, bhagavAne ApaNane rojano eka upakrama Apyo, vicAravAno he prabhu! he prabhu! zuM kahuM ? dInAnAtha, dayALa ! huM to doSa anaMtanuM, bhAjana chuM karuNALa. he prabhu ! tArA bodhane pAmyA pachI tArA mArganI oLakhANa thayA pachI, tArA svarUpanI oLakhANa thayA pachI, A vitarAga deva ! A nigraMthagurU ane eno mArga je dharma che, e dharmanuM mane oLakhANa thayA pachI have mane lAge che ke huM anaMta doSanuM bhAjana chuM. bhAjana eTale sAdhana - jemAM badhAMja doSa zamAI zake evo huM chuM. jagatamAM koI doSane rahevA mATe kyAMya sthAna na maLatuM hoya to e doSa mArAmAM rahI zake evo huM chuM. kevo ? adhamAdhama, adhiko patita, sakala jagatamAM huMya; e nizcaya AvyA vinA, sAdhana karaze zuM ya ?' eTalA-eTalA doSanuM varNana karIne chelle kahe che ke, he guradeva ! keTalA doSa varNavavA ? nizcaya karI le ke "adhamAdhama adhiko patita, sakaLa jagatamAM huM ya-' kaI apekSAe ? dehanI apekSAe. karmanI apekSAe. bAkI to zuddha caitanya huM. paNa jyAM sudhI A ajJAna che, jyAM sudhI A vibhAva che, jyAM sudhI A moha pariNAma che, jyAM sudhI A saguruno bodha pariNamyo nathI, tyAM sudhI huM jagatamAM adhamAdhama chuM. kAraNa ke jIvanamAM kyAre kyo doSa pravezI jaze e khabara nathI. kAraNa ke AtmasvarUpanI jAgRti nathI, bhAna nathI. mAnatuMgarijIe arihaMta bhagavAnanI stavanA karatAM-karatAM kahyuM che ke, "he bhagavAna ! tane ame svapnamAM paNa doSa sAthe joyA nathI. "doSo ahIM-tahIM phare doSo tArI AjubAju pharyA kare che. paNa tArAmAM praveza pAmatA nathI. jema siddhanI AjubAju paNa kArmaNa-vargaNA to hoya ja ne ? are ! tuM nirdoSa ja cho. paNa svapnamAM paNa tArAmAM doSa saMbhavI zake evI tArI sthiti nathI. jJAnI puruSoe paramAtmAnA AtmAnuM zuddha svarUpa kevuM oLakhAvyuM che ? A jIvane nizcaya thavo joIe, ke jyAM sudhI huM bhrAMtimAM chuM tyAM sudhI huM doSanuM bhAjana chuM. game tyAre, game te doSa mArA jIvanamAM pravezI zake che ane Avo doSa kyAre pragaTa thaze e paNa ApaNe kahI na zakIe. jo jAgRti na hoya ane pUrvanuM koI karma udayamAM Ave ane tadrupa bhAvathI joDAI gayAM hoIe to A jIva doSanI paraMparAmAM pAcho lAgI paDe. keTalo saMyama AcAranAra evA mahAna-mahAna AcAryoe, AvA tapasvI munivaro, sAdhako, jyAM-jyAM upayoga cUkI gayA tyAM doSanI aMdara joDAI gayA. doSa judA judA rUpanI aMdara Ave che. kevuM enuM sUkSma svarUpa hoya che. sthUlIbhadra AcArya kozAnA vezyAgRhanI aMdara cArtumAsa karIne pAchA AvyAM. aNIzuddha rahIne AvyAM. FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 211 TE
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ cha rasanA bhojana karyo. kozAe ene patita karavA mATe utkRSTa prakAranAM nRtyo karyA, AbhuSaNa sarjayA, paNa A muni syulIbhadra gurunI AjJA laIne tyAM cArtumAsa karavA gayA hatA te, aNIzuddha saMyamathI, vitarAga saMyamathI pAchA AvyA. guru kahe che, "duSkara ! duSkara ! duSkara ! AvuM adbhuta parAkrama to koI sAdhI zake ema nathI." ane siMhaguphAvAsI evA gurabhAIne manamAM matsarabhAva Avyo, irSA thaI ke meM cArtumAsa siMhanI guphAnA dvAra upara kADhyuM. game tyAre siMha phADI khAya evI rIte tyAM cAra mAsa kADhyA. to paNa gurue mane duSkara ! duSkara ! duSkara ! na kahyuM. thulIbhadrane kahyuM. eTale bIjA cAturmAsamAM eNe kozAne tyAM cAturmAsa karavAnI AjJA mAMgI. svayaMbhUsUrI AcArye kahyuM, tAruM kAma nathI. to kahe, 'tamane enA pratye pakSapAta che. mane AjJA Apo." siMhanI guphAnA dvAra upara cAritranuM jatana karavuM saheluM che paNa kAminInA ghera cAritranuM pAlana karavuM kaThina che. duSkara che. guru jJAnavaMta che. karmanA udayane jue che. muni kozAne tyAM jAya che ane patita thaIne rakhaDI mare che. jaina kathAnuyogamAM kahyuM che ke AvatI 84 covIsI sudhI samAja temane bhUlaze nahIM. thulIbhadranI amaratA karI dIdhI che. e bhagavAna mahAvIra ! gaNadhara gautama ! enI sAthe sthUlabhadranI stuti che. "maMgalam bhagavAna vIro ! maMgalam gautama prabhu ! maMgalam syulIbhadrAdyA jaina dharmostu maMgalam." A jaina dharmano e sitAro che. AvatI 84 covIzI sudhI syulIbhadra prAtaH smaraNIya raheze. temanI parAkAmatA jagatanA paTa upara sadAya gavAtI raheze. AvI jIvanI sthiti che. eTale ja kahe che ke, kAraNa vinA na kArya te, e ja zubhAzubha vaidya." A zubha ane azubha ApaNe je vedIe chIe, enuM kaMIka kAraNa to haze ne ? kAraNa vinA mane duHkha paDe che ? kRpALudeve eka patramAM lakhyuM che, "icchA nathI chatAM je duHkha vedavuM paDe che to te duHkhanuM koI kAraNa hovuM joIe. ema samajIne jJAnI puraSoe potAno vicArayoga zarU karyo. emAMthI AtmA, paramAtmA, mokSa vagere siddhAMtano AvirbhAva thayo. satyanI upalabdhi thaI. vicAramAMthI thaI. eka vicAranI kaNikA, "mArI icchA nathI. huM mAMgato nathI, icchato nathI, chatAM mAre duHkha bhogavavuM paDe che. je sthiti je saMjogo mAre joItA nathI te AvIne mArA upara paDe che. jene mATe badhI ja prakAranI huM rakSA karuM chuM chatAM e vastu thaIne ja rahe che. jarUra enuM koI kAraNa hovuM joIe. There can not be an effect, without having a cause. koI pariNAma duniyAmAM evuM nathI ke jenA mATe thaIne duniyAmAM kAraNa na hoya. A asara che, pariNAma che to jarUra enuM koIne koI kAraNa haze. jagatamAM koI evuM paribaLa kAma karI rahyuM che je mane A sthitimAM muke che. ane AjathI hajAro varSo pahelAM A dArzanikoe, A vitarAga darzananA vaijJAnikoe A zodhakhoLa AdarI hatI. emAMthI emaNe karmano siddhAMta, AtmA, paramAtmA, mokSa svarUpa, AtmAnA cha pada vagere tattva meLavyuM ane kahyuM jo A kAraNa ane kArya. A kartApada ane bhoktA pada, A zodhI kADhyuM. A Atmasiddhi saraLa bhASAmAM ApaNane vitarAga vijJAna samajAve che. A Atmasiddhino mahAna upakAra che. gAthAo vAMcyA karavI, bolyA karavI. enA upara ciMtana karavuM, manana karavuM. saune samajAze. saunI samajI zakAya FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 212 =
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ evI sthiti che. bhagavAne pote kahyuM che ke je koI mumukSu AnuM mumukSabhAvathI raTaNa karaze tene enI phalazruti thaze ja. A jJAna, samajaNa AtmAmAM ja che ane AtmA to mArI pAse ja che. to mane jarUra samajAze ja. eTale kapALadeve kahyuM, 'jIva to dizAmUDha thayo che. eTale ene samajAtuM nathI. paNa A dharmanI vAta e to potAnI vAta che. kema na samajAya ? A jIva jo sahajamAM vicAra kare to sahajamAM mokSa pAme. kAraNa ke A koI bIjAnA svarUpanI vAta nathI. anyanI vAta nathI ke chupAve, ke purepurI na kahe. ApaNI vAta ApaNe kema na jANIe ? ApaNA duSkRtyo ApaNA dhyAnamAM kema na Ave ? ApaNo vibhAva ApaNane pakaDAya ke nahIM? eTale kahe che he ziSya ! A karmamAM cetana bhAga bhajave che. eTale ahIM kahyuM, phaLadAtA IzvarataNI, emAM nathI jarUra; karma svabhAve pariName, thAya bhogathI dUra. (85) 'phaLadAtA IzvaranI emAM kaMI jarUra nathI. jhera ane amRtanI rIte zubhAzubha karma svabhAve pariName che, ane niHsattva thayethI jhera ane amRta phaLa detAM jema nivRtta thAya che, tema zubhAzubha karmane bhogavavAthI te niHsattva thaye nivRtta thAya che? saddaguru kahe che, bhAI ! tuM Izvarane vacamAM lAvaje ja nahi. paramezvara karaze evuM samAdhAna levuM ja nahIM. huM ja mArA bhAgyano vidhAtA chuM. huM ja eno kartA chuM, huM ja eno bhoktA chuM ane huM ja mArA mokSa padano sRSTA chuM. A sarjanahAra bIjo koI nathI. huM ja chuM. mArA svarUpanuM sarjana karanAra huM ja chuM. jaina darzanamAM dravyanI akhaMDItatA, AtmadravyanI svataMtratA, kevI mukI che. addabhuta che ! emAM kAMI IzvaranI jarUra nathI. 'karma svabhAve pariName ane thAya bhogathI dUra." dareka cIja eno kALa puro thAya eTale niHsatva thaI jA. davA upara Expiry-date lakhI hoya ke nahIM ? auSadhamAM je zakti che tenI samaya maryAdA lakhI hoya tyAM sudhImAM ja e asara kare. tyAM sudhI ja vaparAya. ema karma udayamAM Ave enI kALa sthiti che. kALasthiti purI thAya eTale karma cAlyu jAya - nahIMtara anaMtakarmamAM ApaNo vAro ke dI. Ave ? jagatamAM koIpaNa sthiti, koIpaNa prasaMga, sukha duHkha kAMI paNa kAyamI rahetA nathI. (sanyAsIe rAjAne mAdaLiyuM ApyuM hatuM jemAM lakhyuM hatuM, "A paNa cAlyuM jAze.') 'sukha-duHkha vAdaLAM, zveta ne zAmaLAM' - koI sthiti kAyamI nathI. zarIra kAyamI nathI to duHkha kyAMthI kAyamI hoya ? badhI vastu kALakrame karIne nivRtta thAya. auSadhano power paNa cAlyo jAya. homiyopethIka davAmAM khAsa evuM bane. ema keTalAMka karmo evAM hoya che ke jarAka tapa karo to bhAgI jAya. UbhAM na rahe. jenA darzane to adUbhuta yoga Apyo che. jaina darzana kahe che karmanA prAdurbhAvanI zaktine tuM kSINa karI nAkha. tejAba jalada hoya. bALI nAkhe. paNa sAthe eka bAladI pANI nAkhIe eTale enI asara maMda thaI jAya. sIrapa laIe to, eka camacI davA + eka camacI pANI. dilute karI nAkho. FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 213 E=
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTale pachI enI avaLI asara thaze nahIM. e tamane dajhADaze nahIM. tapeluM garama hoya to upADavA sANasI vAparIe. agnine cipiyAthI upADIe. ema jainadarzanamAM sAmAyika, pratikramaNa, pUjA, svAdhyAya, bhakti, jJAna, darzana, dhyAna, mALA, A badhAM sAdhana ApyAM ke, karma udayamAM AvI jAze. tuM dhyAna rAkhaje. have karmanI tAkAtane kSINa kara. ene dilute karI nAkhe. ene maMda kara. ene zithila kara. ene kSINa kara. paramakRpALudeve kahyuM che - cha padanAM patramAM ke, 'jJAna, darzana, cAritra, samAdhi, zIla, vairAgya A badhAthI karmabaMdha zithIla thAya che. kSINa thAya che. kSaya thAya che. jo kadI karmabaMdha mAtra thayA kare ema ja hoya to jIva koI divasa mukti na pAme. mATe A dharma jIvane karmanA prAdurbhAvathI bacAvavA mATe utkRSTamAM utkRSTa mAdhyama che. keTalAya karmane to AvatA aTakAvI daye. eTale pradeza udaya thaIne kharI jAya. eTale e zAstramAM siddhAMta samajAvyo che. e karma pradeza upara AvIne cAlyu jAya. enA vipAkano udaya jIvane ApI na zake. A paNa sthiti thaI zake che. karmanuM saMkramaNa, apakramaNa, enuM vikramaNa, enI udIraNA, azubha karma, zubha karmanI prakRtimAM palaTAya. zubha azubhamAM palaTAya. enI kALa sthitimAM phera thAya. eno anubhAga ghaTe. enI sthiti laMbAya. A karmanA siddhAMta che. A badhuM tapanA kAraNe thAya. tapamAM eTaluM jabarajasta sAmarthya che ke karoDo varSonA, anaMta koTi karmono ghaDInA bhAgamAM nAza karI zake che. eTale jaina darzanamAM tapane kendramAM rAkhI dIdhuM. 'tapasA saMvara nirjarA ca." tapa karo. A jainadarzananuM tattvajJAna che. zarUAtamAM, AtmajJAna nahIM hoya tyAM sudhI tapa, karmone nabaLA pADaze. pAtaLAM karaze. karmo haLavA banaze. tapa e puNya che. ane puNya e sonAnI beDI che evI vAta nahIM karavI. Apatti Avaze te di sonuM ye vecavA kAma lAgaze. (eka kaNabI paTela pAMca tolAnA sonAnAM baTana kAyama pahere. ke adhavacce mRtyu thAya to ApaNo agnisaMskAra to koI sArI rIte kare.)' ApaNe haju chadmastha avasthAmAM chIe. eTale bhagavAna kahe che karma bhogathI dUra thAya. tuM samabhAve paNa karma bhogavI le. roIne paNa bhogavavA to paDaze ja. karma eka miniTa lAMbu rokAvAnuM nathI. ane rovAthI paNa karma jAze nahIM. dardonI A pIDA rovAthI maTaze nahIM, kalpAMta karuM to ye A duHkha to ghaTaze nahIM" koIno viyoga thayo hoya to kalpAMta karavAthI e jIva pAcho Ave ? jIve darzAna na karavuM. kALasthiti parI thA pachI karma rokAya nahi. DaoNkTaranI davA na lIdhI hoya toye tAva utarI jAya. zraddhA besavI AkarI che. paNa samaya pUro thatAM karma Take nahIM. A siddhAMta samajavo. te te bhogya vizeSanAM, sthAnaka dravya svabhAva; gahana vAta che ziSya A, kahI saMkSepe sAva. (86) 'utkRSTa zubha adhyavasAya te utkRSTa zubhagati che, ane utkRSTa azubha adhyavasAya te utkRSTa azubha gati che, zubhAzubha adhyavasAya mizragati che, ane te jIva pariNAma te ja mukhyapaNe to gati che. tathApi utkRSTa zubha dravyanuM urdhvagamana, utkRSTa azubha dravyanuM adhogamana, zubhAzubhanI madhya sthiti, ema FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 214 =
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyano vizeSa svabhAva che. ane te Adi hetuthI te te bhogya sthAnaka hovA yogya che. he ziSya ! jaDa cetananA svabhAva saMyogAdi sUkSma svarUpano atre ghaNo vicAra samAya che, mATe A vAta gahana che, to paNa tene sAva saMkSepamAM kahI che.' addabhUta vAta che ! ziSyanI vAta hatI ke Izvara siddha nahIM thAya to pachI jagatano koI niyama, enuM saMcAlana, enI vyavasthA, eno vahIvaTa kema cAle ? A zubhAzubha karma bhogavavAnI vyavasthA to joIe ne ? e saMcAlana karanAra koNa ? bhogya sthAna. svarga, narakanI racanA, koIne mahela koIne jela, A badhuM kevI rIte maLe ? Izvara nathI. jaDa karma to phaLa Ape. paNa phaLa ApIne pachI bhogyanuM sthAna kevI rIte nirmANa thAya ? 84 lAkha yoni, 24 daMDaka, cAra gati, A jIvane potAnA zubhAzubha karma bhogavavA mATenI sthiti - je ApaNe roja khAmaNAmAM bolIe chIe. A jIva ekendriyamAM, vikalendriyamAM, devalokamAM, A jIva nArakImAM, A jIva mizra gatimAM, tiryaMca ane manuSya e mizra gati che. utkRSTa zubha karmo karyA hoya jIve to enuM pariNAma bhogavavA mATe devagatimAM jAya. jyAM kevaLa sukha, sukha ane sukha. utkRSTa azubha karmo karyA hoya, pApa karatAM pAchuM vALIne joyuM na hoya, nArakInAM baMdha karyA hoya. tIvra hiMsA AdinAM bhAva karyo hoya, evAM anAcArane vyAbhicAra karyA hoya to e nArakImAM jAya. kevaLa duHkha, duHkha ane duHkha. paNa kyAMka zubha ane kyAMka azubha evAM paNa bhAva karyo hoya jIva evA paNa karma bAMdhIne AvyA che, ke jenI aMdara azubha ane zubha karma mizra che, athavA saMcita thayelAM karma che to tiryaMca gati athavA manuSya gati - A madhyama che. A badhI vyavasthA gatinI koNa kare ? koIne evo zubha karmano udaya Ave ke enI pAse pAMca baMgalA hoya, to A baMgalA koNa banAve ? athavA to evA aparAdha karyA che ke jethI karIne nArakInI ghora yAtanA bhogavavI paDe. ke jyAM pRthvI jevo lokhaMDano goLo paNa paDe to narakanI uSNatAthI tyAM pahoMcatA pahelAM eno rasa thaI jAya. AvA karmonI sajA bhogavavA AvI nArakInI racanA koNa kare ? AvI uSNatA pedA koNa kare ? saddaguru kahe che ke, he ziSya ! tArAM bhoktApaNAnI aMdara, A jagatanI racanA, AkhuM jagata, e jagatanAM tamAma jIvonAM, zubhAzubha karmanuM dRzya svarUpa che. mArA ane tamArAM zubhAzubha karmano vipAka eTale A jagata ! dazyamAna jagata ! pugalanI A racanA. paNa A racanA thaI kevI rIte ? eno ahIM saddaguru eka saMketa kare che. "sthAnaka dravya svabhAva." A to dravya svabhAva che. eTale bhogavavAnAM sthAnako, bhogavavAnI sAmagrI ane bhogavavAnAM je kAMI padArtha che enI racanA thaI jAya che. A jIva nAmanuM dravya ane pugala nAmanuM dravya, e be ja dravyanI ramata che. cAra dravya to niSkriya che, zAMta che, ene kyAMya ApaNe vicAravAno nathI. paNa jIva ane pugala A baMne dravyano svabhAva zuM ? saguru kahe che ke, baMne dravyanA svabhAvanI vizeSatA, e che ke, A jIva che emAM aciMtya evuM vIrya che. enI tAkAta ! koI kalpanA na thaI zake evuM aciMtya jIva vIrya che. ane pudgala nAmanAM dravyamAM aciMtya evuM sAmarthya che. to jIva vIrya ane pudgalanuM sAmarthya, A baMne sAmarthya jyAre bhegAM thAya tyAre evI racanA thAya ke pugala e ja rUpe pariName. mAre nAma karma anusAra, jevA dehanI prApti thavI joIe, evo deha mane AhAravargaNAnA FE zrI Atmasiddhi-zAstra , 215T
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ pudgala paramANuthI prApta thaI jAya. evI ja rIte gatanI aMdara saMpatti, parigraha, mAla-sAmAna, A badhuM ja jagatamAM nirmANa thayuM. kevI rIte ? to ke jevuM jIvanuM vIrya, enA bhAva. ane sAme pugalanuM aciMtya sAmarthya. e baMnenA saMyogathI utkRSTa jo haze to, devagatinI racanA, nikRSTa haze to nArakInI racanA, mizra haze to, tiryaMca ane manuSya gatinI mizra racanA, ane enA kAraNe paramANuno je svabhAva che - 'saMghAta ane bheda," A pudgala paramANuo e rIte ja joDAI jAya ane A racanA bane. jyAM sudhI ApaNA prArabdhamAM, nasIbamAM, makAnanuM svAmItva lakhAyuM hoya tyAM sudhI e makAna ApaNuM rahe. jevuM e puNya khatama thAya, to kAM makAna veMcAI jAya, kAM makAna paDI jAya. ane kAM ApaNe cAlyA jaIe. e saMyogathI ApaNe dUra cAlyA jaIe. koI paNa padArtha kyAM sudhI ApaNA saMyogamAM rahe ? jyAM sudhI ApaNA jIva vIryanA bhAva, ane e aciMtya sAmarthyavALA pudgala paramANuM, e be vaccenuM sAmaMjasya, leNadeNanuM, RNAnubaMdhanuM che, tyAM sudhI saMyoga rahe. Ane prArabdha kahevAya. A anusAra jagatamAM badhI ja vastu banI jAya. koI makAna so varSa junuM hoya to kAM to veMcAI jAya, kAM to paDI jAya kAraNa ke koI jIva tattva evuM rahyuM nahIM jene enI sAthe bhogavaTAnuM RNa bAkI hoya. mATe e gayuM. have jenuM jevuM RNAnubaMdha haze - evI navI ImArata UbhI thaze. pahelAM Akho baMgalo eka ja jIvanI mAlikIno hato. evuM enuM pracaMDa puNyanuM sAmarthya hatuM. have 100 jaNAM tyAM Avaze. badhuM badalAI gayuM. rAja mahela jevuM makAna vecAI jAya. tyAM bahumALI ImArata thAya. kAraNa bIjA jIvonAM karmo e dharatI. sAthenuM leNuM potAnuM mAMgI rahyA che. jo evuM na hoya to A Alexander ApaNA bhAge eka ploTa na AvavA de, badhuM potAnA vArasane nAme karI jAya. jagatanI aMdara pugala-padArthanuM aciMtya sAmarthya che. ane A ja padArtha ekane aDhaLaka maLe che. ekane nathI maLatuM. eka khUba parizrama kare che chatAM bhUkhyo suve che. ane bIjAne vagara parizrame maLe che. chatAM khAI nathI zakato. kema ke padArthanI apekSAe DhagalAM ghaNAM che. paNa A to pAchI mizragati che. eTale enI sAthe bIjuM azubha karma evuM che, ke bhogavI zakAtuM nathI. zubhano udaya evo che ke ghare jeTalI mIThAI maMgAvavI hoya eTalI maMgAvI zakAya, jeTalI svAdiSTa vAnagI racavI hoya eTalI racI zakAya, evI Arthika sthiti sArI che, akhUTa vaibhava che. paNa DaoNkTaranI sUcanA che ke Ane jANye-ajANye paNa sAkara ke mIThAzavALo padArtha Apavo nahIM. AnA nasIbamAM e padArtha bhogavavAno yoga nathI. AvA aMtarAya karma UbhA karyA hoya tyAre, bhogavaTo maLyo hoya, parigrahano svAmI hoya paNa aMtarAya karmanuM svarUpa che ke beyane bhegA thavA de nahIM. A bhoga ane upabhoga ! anaMta prakAranAM karma, padArthanuM aciMtya sAmarthya, jIvanuM aciMtya vIrya, A baMnenA yogathI A pugala paramANuo evI racanAne pAme ke e iMTanA rUpamAM Ave, sonAnAM rUpamAM Ave, mahelanAM rUpamAM Ave, jelanAM rUpamAM Ave. e mAruti kAranA rUpamAM Ave, buleTanA rUpamAM Ave, saune potapotAnI rIte potAnA bhAgya anusAra badhuM ja maLatuM rahe. keseTa pUrI thaI gaI. satpuruSonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo. T| zrI Atmasiddhi-zAstra 216 GF
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 12 pAMcamuM pada : AzaMkA samAdhAna chaThThuM pada : AzaMkA - samAdhAna - D (gAthA 87thI 96)n zrI 'Atmasiddhi-zAstra'mAM, guru ziSyanA saMvAdathI, je mokSamArganI prarUpaNA parama sadguru evA paramakRpALadeva zrImad rAjacaMdrajIe karI che. evA saMvAdanA cAra pada, AtmA che,' je 'AtmA che te nitya che,' je che 'te potAnA karmano kartA che,' ane je AtmA che te potAnA karmano bhoktA che.' AnI vicAraNA karI. have ziSya AgaLa vadhe che. A cha padathI samyakdarzananAM nivAsanAM sarvotkRSTa sthAnakanI sthApanA zrI sadgurue karI che tuM AtmAno A cha padathI vicAra kara. cha padathI AtmAno vicA2 ka2vAthI tane samyagdarzana prApta thaze. jaina paripATImAM samyagdarzanathI Atmadharmano prAraMbha thAya che. eka vAra AtmAnuM oLakhANa thayuM eTale enI prAptino puruSArtha saphLa thAya. je vastuno lakSa na thayo hoya jenuM oLakhANa na thayuM hoya, enA mATe karavAmAM Avato prayatna lakSa vinAnA bANa jevo che. e bANamAM gati kadAca vadhAre hoya, joza paNa hoya paNa bANa lakSa para pahoMce nahIM. mATe lakSanI spaSTatA karavAnI sauthI prathama AvazyakatA che. ane e saMdarbhanI aMdara sadgurue AtmAnI oLakhANa karAvatAM A cAra pada kahyAM. have ziSya kahe che. kartA bhoktA jIva ho, paNa teno nahi mokSa; vItyo kALa anaMta paNa, vartamAna che doSa. (87) 'kartA bhoktA jIva ho, paNa tethI teno mokSa thavA yogya nathI, kema ke anaMtakALa thayo to paNa karma karavArUpI doSa haju tene viSe vartamAna ja che.' ziSya have svIkAra kare che ke prabhu ! Ape kahyuM tema A jIva karmano kartA che, ane kartA che mATe bhoktA che. jIvanA vibhAva pariNAmano yoga pAmIne AsapAsa rahelAM kArmaNa vargaNAonA pudgala paramANuone A jIva ajJAna bhAve grahaNa kare che, ane jevA bhAvathI, jevA pariNAmathI karma bAMdhe che tevuM phaLa pAme che. utkRSTa zubha bhAva karyo hoya to zubha phaLa. ane azubha bhAva karyo hoya to azubha 1 zrI Atmasiddhi-zAstra0 217 ITE
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ phaLa. tIvra kaSAyabhAve karyA hoya to anaMta karma baMdhAya ane kaSAyabhAva maMda hoya to haLavo karmabaMdha paDe. A badhAM jIvanAM bhAva upara che. karmano baMdha mana-vacana ane kAyAnA yoganI jIvanI je kriyA che tethI karmanI, pradeza ane prakRti baMdhAya che. ane kaSAyabhAva che tenAthI karmanI sthiti ane rasa baMdhAya che. paNa A baMdhAyelA karma anusAra e karmanuM bhoktApaNuM hoya che. je karma che emAM dUgalamAM evI adUbhUta tAkAta che ke jIve jevA bhAve karma bAMdhyuM hoya tevI prakAranA, vipAkanA samaye, e karma evuM rUpa dhAraNa kare che. kAraNa ke pugala paramANumAM rUpa, rasa, gaMdha ane varNa che. eTale padArthanA paramANunI aciMtya sAmarthyanI zakti che. jevI prakAranuM ene pariNamana karAvIe, tevI prakAranuM pariNamana te karI zake che. Akho loka e A jIvanA ane paramANunAM saMyoganuM pariNAma che. A dazyamAna jagata e anaMtA jIvoe karelAM bhAva, ane pudgalanAM aciMtya sAmarthyavALA anaMtA paramANuonuM saMyojana che. A sRSTi sAMyogika che. jeTalI jeTalI jagatamAM racanA che te sAMyogika che. eTalA mATe A mAro deha che te sAMyogika che. ane e dehanI racanAmAM, meM pote pUrve karelA karmono nibaMdhana bhAva ane enI sAthe A dehavargaNAnA paramANuo - A bannenA saMyogathI jIvane dehanI prApti thAya che. A deha duniyAmAM svayaM koI rIte, koI kALe nirmANa na thAya. koI pudagala paramANanA AdhAra upara, koI vaijJAnika dehanI racanA na karI zake. dehanI racanA jIvanAM abhAvamAM na thAya, jIvanAM sadUbhAvathI thAya. e jIvano sadUbhAva eTale jIvanuM hovApaNuM. emAM jIvane bAkAta karo to racanA na thAya. mATImAMthI ghaDo thAya. paNa emAMthI jIva tattva bAda karo to koI kALe ghaDo na thAya. iMTa, cUno, paththara, simenTa emAMthI moTA mahAlayo thAya, Dema thAya, baMdha baMdhAya, rastAo thAya paNa saMyogathI thAya. visrasA pariNAma. jagatamAM je anaMtA anaMta pudgala pariName che temAMthI kyAMka TekarA ke kyAMka khINa thAya. paNa kenAla na thAya, Dema na thAya. TekarA thAya ene sAhajika pariNAma kIdhuM che. pula paramANuothI vAdaLAM baMdhAya, jabarajasta avAja thAya paNa zabda na thAya. zabdamAM jIvano sadbhAva joIe. bhASA vargaNAnA paramANuo jaDa ja che. keTalI badhI tAkAta che. jIvano saMyoga e pudgalamAM bhaLe eTale keTalI tAkAta che. e samajavA mATe ke jaDa paramANuo jIvanA sadUbhAvathI zabdamAM pheravAI jAya che. kAraNa ke e bhASA vargaNAnA paramANuo jaDa che. e Enlarge karI zakAya che. Storage karI zakAya che. enuM prakSepaNa thaI zake che ane e bhASA vargaNAnA paramANuone pheMkavAmAM Ave to frequencynA rUpamAM ene pheravI zakAya che ane ene kAraNe reDiyo ke T.V.thI duniyAnA koI paNa bhAgamAM e zabdonuM grahaNa thAya che. kAraNa ke e pudgala che paNa enuM sAmarthya keTaluM ! game te mANasa e zabda bole ane eka saMtanA moDhAmAMthI e zabdo bahAra paDe enuM sAmarthya keTaluM ? zabda jaDa ja che, paNa tIrthakaranI vANInI dezanAno prabhAva-enuM prabhutva, eka saMtanI vANIno prabhAva ! ane eka sAmAnya jIva. duniyAmAM badhA jIva rojanAM lAkho zabda bole che. paNa enI zuM kiMmata che ? paNa A vacane vargaNA, bhASA vargaNAnA paramANuo jaDa hovA chatAM eka saMtanA moDhethI maMtranA rUpamAM jyAre bahAra paDe che tyAre enI tAkAta keTalI? E| zrI Atmasiddhi-zAstra - 218 GiE
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka mAnatuMgasUrIzvarajInA moDhAmAMthI bArAkhaDInA zabdomAM ja 'bhaktAmara-stotranI racanA thaI. eka saMtanA mukhamAMthI 'uvasaggaharanA sUtro bahAra paDe che. eka saMtanA mukhamAMthI AgamanI vANI jhare che. eka saMtanA mukhamAMthI 'AtmasiddhinI gAthAo sarI paDe che. keTalI tAkAta che ! aneka kavioe keTalAya pado racyA hoya, paNa pudgala-pudgala che paNa pudgala sAthe jIvano jyAre saMyoga thayo che tyAre jIvanI je tAkAta che, jIva tyAre je bhAva kare che ane bhAvathI pugala sAthe joDAya che tyAre e bhAva AmAM Ave che. saddagurue kahyuM ke AmAM ame agopya mArga kahIe chIe to AmAMthI e agopya sAmarthya vALo mArga prApta thAya che. pANI sAduM ja hoya. paNa e sAdAM pANImAM jo koI maMtrIne pANI Ape to emAM camatkAra keTalo hoya che. maMtrano prabhAva ! pANI to pudgala che. paNa jIvanI zakti, jIvano bhAva. jIvanI pAse bhAvazakti che ane pudgala pAse pariNamana zakti che. pudgala svarganA rUpamAM pheravAI jAya, nArakInA rUpamAM paNa thaI jAya, pudgala kAranA rUpamAM pheravAI jAya, AgagADI paNa thaI jAya. jIvanA sukha sAmagrInA, anukuLatAnA badhA ja sAdhano anusAra pudgala parAvartita thaI jAya ane pratikuLatAmAM e ja pudgala roganA rUpamAM paNa ApaNI pAse Ave ane AtmAne sparze duHkha paNa Ape, sukha paNa Ape. jevA A jIve pUrve bhAva karyA che te pramANe pudgala pariName. jIvanA vibhAvabhAvathI, ajJAnathI eno yoga meLavIne - A pudgala paramANu che enI bAjI goThavAya che. A pudgala paramANunuM rUpIpaNuM che. enI pAse varNa, gaMdha, rasa ane sparza che ane AkhA jagatanI aMdara A cAraguNathI, pudgalamAM pariNamananI zakti che. bheda ane saMghAtanI zakti che, skaMdha rUpa thavAnI zakti che, eTale A pagalo jevI prakAranuM dhArIe tevA prakAranA skaMdhanA rUpamAM A jIvane Ave che ane eTalA kALa mATe rahI, jIvane phaLa ApI, pAchA potAnAM sthAne cAlyA jAya che. AtmAnA pradeza koI divasa vikharAya nahIM. paNa skaMdhanA paramANuo vikharAya jAya. AtmAnI aMdara je kAMI che tenuM avasthAMtara thAya. paNa A muddagalanI aMdara je kAMI paryAyAtaMra thAya che enAthI A lokanuM sarjana thAya che. AvI vAta sagurunAM moDhethI sAMbhaLI ziSya nakkI karI lIdhuM ke jIva kartA-bhokatA che. paNa jIva kartA-bhoktA hoya to paNa eno mokSa nathI. " vityo kALa anaMta, paNa vartamAna che doSa." A doSa to eno vidyamAna ja che. A jIvamAM karmanuM kartApaNuM anaMtakALathI emane ema cAlyuM Ave che. ane jyAM sudhI kartApaNuM che tyAM sudhI bhoktApaNuM UbhuM rahe to mokSa kyAMthI thAya ? jo eno mokSa thavAno hoya to atyAra sudhI thaI gayo hota. paNa thayo nahIM. kAraNa ke eno karmano karavArUpI doSa je che te vartamAna che. vartamAna" che eTale anAdikALathI mAMDIne, A kSaNa paryata - ene vartamAna kahevAya - A kSaNa paryata e doSa jIvamAM emane ema che. ajJAna pariNAma UbhuM che. mokSa pariNAma jIvamAM UbhuM che ane anaMta karmonuM mULa jIvanuM ajJAna che. ziSya kabula kare che ke jIva kartA-bhoktA che e mane mAnya che. paNa je kAraNathI ane je doSathI e kartA-bhoktA che, e doSa haju emane ema Ubho che. AjanI tArIkhe, huM ApanI sAthe vAta karuM chuM tyAre paNa - eTale 'vartamAna' zabda che - vartatI paLamAM paNa A doSa eno vidyamAna che. mATe eno mokSa kevI rIte hoya ? ane tame je siddhAMta kIdho RE zrI Atmasiddhi-zAstra - 219 E
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubha kare phaLa bhogave, devAdi gati mAMya; azubha kare narakAdi phaLa, karma rahita na kyAMya. (88) zubha karma kare to tethI devAdi gatimAM tenuM zubha phaLa bhogave, ane azubha karma kare to nakAdi gatine viSe tenuM azubha phaLa bhogave; paNa jIva karma rahita koI sthaLe hoya nahIM." A jIva A saMsAramAM cauda rAjalokamAM, cAra gatimAM jAya, 84 lAkha yonimAM jAya ke 24 daMDakamAM jAya - jyAM jAya tyAM enAM karma to enI sAthene sAthe ja che. karma to joDAyelAM ja che. jema prakAzamAM, jIvanI chAyA, kAyAnI sAthe ja hoya tema jIvanI sAthe A karma to che zubha hoya to zubhanuM phaLa ! azubha hoya to azubhanuM phaLa ! mizra hoya to mizra phaLa. paNa 'karma rahita na kyAMya.' prabhu ! mATe huM kahuM chuM ke Ano mokSa nathI. A jIva anaMtakALathI kartA-bhoktA che ane anaMtakALa kartA-bhoktA rahevAno che. to pachI Ano mokSa hoI zake nahIM. ziSya kahe che, zubha kare phaLa bhogave, devAdi gati mAMya. azubha kare narakAdi phaLa, karma rahita na kyAMya.' kRpALudeva kahe che, 'karmanA sUkSma prakArone mati vicArI na zake. to paNa zubha ane azubha karma saphaLa che e nizcaya jIve vismaraNa karavo nahIM. karma e AtmAno bhAva vyApAra che. jIvanI pAse bhAva che ane karmanI pAse pariNamavAnI zakti che. mArI pAse bhautika (laukika) sukha meLavavAno bhAva che, ane pudgala paramANumAM e zakti che ke ene anurUpa sAdhanasAmagrImAM enI racanAnA rUpamAM e pheravAI jAya ane beyano saMyoga barobara thaI gayo hoya to mane e sukha Ape che. paNa A baMdhu sukha paramANuone AdhIna che. to paramANunuM sukha to kSaNika che bhAI ! kALasthita ne samayavartI che. sanAtana nathI. samaye-samaye palaTavuM e eno svabhAva che. mATe kahyuM ke e sukhanI pAchaLa to duHkha che ja. eTale bhagavAne kahyuM ke pazcAta duHkha te sukha nahIM.' A paramANu racanA karIne tane sukha Ape, e padArthanA rUpamAM AvIne tane sukha Ape to tAruM sukha parAdhIna thaI gayuM. Avo caitanya sattAvAna jIva ene potAne sukhanAM piraNAma levA mATe A pudgala paramANu para AdhArIta thavuM paDyuM. mATe jJAnI kahe che ke pazcAta duHkha te sukha nahIM. sukha hoya to svAdhIna hovuM joIe, sukha avyAbAdha hovuM joIe. ane sukha anaMta hovuM joIe. ane sukha meLavavA karmane ravADe caDyo to jIva samaye-samaye anaMta karma bAMdhe. to AmAM seLabheLa keTalI thAya ? kyAMka nAma karma sAruM baMdhAI gayuM to thayo to moTo. paNa moTAnA duHkha mavaDIne pUcha-kyAMka gotra karmanI aMdara cUkI gayo. kyAMka pada, pratiSThA ane paisAnuM sukha levA gayo to zarIranuM sukha sukAI gayuM. A badhuM sukha to evuM che ke jemAM hajAro karmanI seLabheLa thAya. to kyAre kyuM sukha ApuM AvI jAya ane badhuM hovA chatAM kAMI bhogavavA na maLe. kAMto ekalA sukhamAM cAlyo gayo. kAM to ekalA duHkhamAM cAlyo gayo. kAM mizramAM cAlyo gayo - kAraNa ke badhuM parAdhina. badhuM pudgalanI mAyAne AdhIna. pudgalanI mAyAnuM sukha ghaTatuM hoya ane svabhAvanuM sukha sthira hoya, avyAbAdha hoya, jJAnI kahe che, 1 zrI Atmasiddhi-zAstra 0 220 ma
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakSmI ane adhikAra vadhatAM, zuM vadhyuM te to kaho ? zuM kuTuMba ke parivArathI vadhavApaNuM e naya graho. vadhavApaNuM saMsAranuM nara dehane hArI javo, eno vicAra nahIM ahoho eka paLa tamane havo !!!" he jIva ! lakSmI, kuTuMba, parivAra, saMgraha, parigraha, pada, padavI, pratiSThA, kIrti, yaza, A badhuM ja jemAM tane lAge che ke huM sukhI-sukhI thaI gayo, kahe to kharo ke AmAM zuM sukha maLyuM ? "vadhavApaNuM saMsAranuM." A to teM tAro saMsAra vadhArI mUkyo. A to padArthanuM sukha che. padArthanI apekSAe che. tAruM nathI. bhUlI gayo tuM cUkI gayo ke pazcAta duHkha te sukha nahIM." A badhAnI pAchaLa to duHkha ja Ave. A sAcA sukhanuM svarUpa nathI. jIva sukhanuM svarUpa bhulI gayo che. eTale e A sukhanuM udbhava sthAna, mULa strota bhulI gayo che ke A sukha kyAMthI maLaze ? eTale ziSya ahIM kahyuM ke prabhu ! A zubha karma karaze to svarganuM sukha maLaze ane azubha karma karaze to narakanuM duHkha maLaze. A jIva karmarahita kyAMya nathI. amAre to mokSa joIe che. mokSanuM sukha joIe che, je saMpUrNa che, parIpUrNa che, svayaMpUrNa che, svAdhIna che. zAzvatuM che, avyAbAdha che, anaMta che, akSaya che, akhaMDa che. amArA sukhanI dhArA kyAreya khaMDita thAya nahIM. evuM amArA astitva sAthe joDAyeluM sukha, evA svAbhAvika ane sAhajIka sukhanA pravAha sAthe amAruM joDANa thavuM joIe. A bhAva ame paranI sAthe karIe chIe ane paranuM sukha levA jAIe chIe tyAM khattA khAIe chIe. jo eka vAra amAro bhAva amArI sAthe joDAI jAya, eTale have sadguru ene mArgadarzana kare che. kAraNa ke potAnI icchAe, jANatAM ke ajANatAM, A jIve koI doSa tIvrapaNe ke zIthIlapaNe karyo hoya to tenuM phaLa to bhogavavA yogya thAya, thAya ne thAya ja. anAdikALathI A lokamAM thatuM jIvanuM paribhramaNa gati yukta hoya che ane jIvanAM zubhAzubha karma anusAra deva, manuSya, tiryaMca ane nArakI, enAM phaLo e bhogavyA ja kare che. karmarahita sthiti paribhramaNamAM kyAMya nathI. jyAM sudhI jIvanuM saMsAramAM - saMsaravuM thAya che tyAM sudhI ene karma rahita paNe kyAMya che nahIM. eTale jJAnI bhagavaMto kahe che ke bhrAMtinA kAraNe skurAyamAna thayela jIva vIrya, anaMta zaktirUpa evuM jIva vIrya, jaDa evI kArmaNa vargaNAone grahaNa kare che ane te vargaNAo karmarUpe pariNamIne ane potAnA acitya sAmarthyane kAraNe ane guNonA AdhAra upara enAmAM je pariNamana zakti che, e jagatanI aMdara paudagalika padArthanI racanA kare che. je racanA zAzvata nathI. jagatanuM koI svarUpa zAzvata nathI. vADI, vajIphA, lADI, gADI, kuTuMba, parivAra, saMgraha, parigrahanuM koI svarUpa, T.V., S.T.D, lAkhonI saMkhyAmAM gaNyA karo, eke vastu zAzvata nathI, badalAtuM che. kAraNa ke enI racanAmAM-mULamAM rahelAM paramANu parivartanazIla che. guNanA AdhAra upara parivartana thayAM kare che. mevA-mIThAI badhuM kALa sthitine AdhIna che. koI mIThAI haMmezane mATe evIne evI rahe kharI ? badhA padArthanI sthiti nakkI che. tArI sAthe je baMdha paDyo che ne e baMdhamAM padArthanI sthiti nakkI thaI che. emAM paNa ghaTatI jAtI sthiti che. tyAM sudhI ja e rahe. kALa pUro thaye badhuM cAlyuM jAya che. deha cAlyo jAya che to deha saMbaMdhIta saMsAra kyAMthI Ubho rahe ? FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 221
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTaluM sarasa sagara samajAve che ke bhAI ! A badhA rAya-raMkanA je bheda che. vicAra to saue sukhI thavA mATe karyo che. paNa para padArtha AdhArita sukha che eTale rAga-dveSanI pariNatI ApaNA kAbumAM rahetI nathI. eTale karavA jAIe rAga ane thaI jAya dveSa. ApaNe utkRSTa bhAva bhAvIe ke indrapurImAM indrano rAjA thAuM. paNa bhAI ! ema banatuM nathI. jIva kalpanA karIne potAnuM ja bhuMDuM karI nAkhe che. udha ravADe caDI jAya che ane pachI jyAre pariNAma AvIne UbhuM rahe tyAre kahe ke meM AvuM nahotuM dhAryuM. A to badhA pugalanA khela che. emAMthI jo zAzvata sukha prApta thatuM hota to A badhA siddha paramAtmA, saMsAra choDIne, siddhalokamAM na jAta. A RSabhadeva, mahAvIra, badhA mahAna yogizvaro ! saMsArane pUMTha daIne cAlyA gayA che. jo saMsAramAM sukhano chAMTo hota ne toye e loko ahIM rokAI jAta. kAraNa ke sukhane to sau jhaMkhe che ane e paNa AtmA ja hatA ne ? jIva mAtra sukhane jhaMkhe paNa emane khabara paDI ke A sukha nathI. sukhanI bhrAMti che. A sukhAbhAsa che. saMsAra to ekAMte karIne duHkhathI baLato che. trividha tApathI jalato che. saMsAra eTale Adhi-vyAdhi ane upAdhinuM svarUpa ! tApa, utApa ane saMtApa eTale saMsAra che ! jJAnIoe A joyuM eTale kahyuM ke A saMsAramAM rahIne koI kyAreya sukha pAme ema nathI. saMsAra asAra che, saMsAra azaraNa che. saMsAranI sthiti anitya che ane saMsArano bharoso karavA jevo nathI. jJAnI puruSoe A vicAra karyo ke jo pudgala dravya e sukhanuM sAdhana thaI zake to cetana dravya e sukhanuM sAdhana thAya ke nahIM ? ema vicAra karIne sadguru have samajAve che jema zubhAzubha karma pada, jANyAM saphaLa pramANa, tema nivRtti saphaLatA, mATe mokSa sujANa." (89) jema zubhAzubha karmapada te jIvanA karavAthI teM thatAM jANyA ane tethI tenuM bhoktApaNuM jANyuM, tema nahIM karavAthI athavA te karmanivRtti karavAthI te nivRtti paNa thavA yogya che, mATe te nivRttinuM paNa saphaLapaNuM che, arthAt jema te zubhAzubha karma aphaLa jatAM nathI, tema tenI nivRtti paNa aphaLa javA yogya nathI, mATe te nivRttirUpa mokSa che. ema he vicakSaNa ! tuM vicAra." saddaguru kahe che, te cAra pada samajyo ane A jIvanuM kartApaNuM ane bhoktApaNuM evuM jabarajasta tattvajJAna, vitarAganuM vijJAna e teM jo grahaNa karI lIdhuM che to te vicakSaNa ! karma karavAthI jo A sthiti prApta thAya che to na karavAthI paNa A sthiti prApta thAya e samaja. jainadarzananI aMdara kAMI na karavuM - e ja moTuM karavuM che. nivRtti. bhagavAne cha padanAM patranI aMdara-pAMcamAM mokSapada mATe lakhyuM che. pAMcamuM pada - "mokSapada che. je anupacarita vyavahArathI jIvane karmanuM kartApaNuM nirUpaNa karyuM, kartApaNuM hovAthI bhoktApaNuM nirupaNa karyuM, te karmanuM TaLavApaNuM paNa che; kema ke pratyakSa kaSAyAdinuM tIvrapaNuM hoya paNa tenA abhyAsathI, tenA aparicayathI, tene upazama karavAthI, tenuM maMdapaNuM dekhAya che, te kSINa thavA yogya dekhAya che, kSINa thaI zake che. te-te baMdhabhAva kSINa thaI zakavA yogya hovAthI tethI rahita evo je zuddha AtmasvabhAva te rUpa mokSapada che." bhAI ! A nivRtti saraLa che. jo karmanI pravRttinuM FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 222 =
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariNAma AvatuM hoya to enI nivRttinuM paNa pariNAma Ave. jIvano koI paNa vyApAra e bhAvano vyApAra che ane A bhAvano vyApAra paralakSI che. e bhAvano vyApAra jo svalakSI thAya to paNa pariNAma maLe ja. eTale kahyuM ke karma saphaLa hovAthI e karmane jema AtmA bhogave che, ema A baMdha vRttio che ene nivartavAmAM Ave to abaMdhapaNuM prApta thAya che. "nivRtta vALo avasara saMprApta karI, adhika-adhika manana karavAthI, vizeSa samAdhAna ane nirjarA saMprApta thAya che.' patrAMka 915mAM paramakRpALudeve kahyuM, 'he jIva ! tuM nivRttino vicAra kara.' para5dArtha saMbaMdhI, rAga-dveSanA piraNAma karyA vinA, kaSAya bhAvAnA pariNAma karyA vinA, rati-aratinA pariNAma karyA vinA, rUci-arUcinA pariNAma karyA vinA, enI sAthenI mohabuddhino saMbaMdha toDI de. Asakti, mamatvabhAva toDI nAkha. ane je prakAre, je saMjogo udayamAM Ave, te prakAre mAtra eno tuM sAkSI bana. tuM nivRtta thaI jA. tArA bhAva che e enI sAthe joDa mA. tArA bhAva tArA svarUpa sAthe joDI de. svarUpa sAthe joDavAthI e bahAranI dRSTie nivRtta thaI vRttione bahAranA padArtha sAthe, bahAranA saMyoga sAthe joDIe e pravRtti che. A viSayanuM arthaghaTana adhyAtmanI dRSTie karIe chIe. pravRtti ane nivRtti. Ane ahIM laukika dRSTie samajavAnuM nathI. paNa AtmAno je aMtaravyApAra, upayogano je vyApAra che e bahIrlakSI vyApAra hoya ene pravRtti kahevAya. ane AtmAnA caitanyano aMtarlakSI vyApAra che tene nivRtti kahevAya. nivRttimAM paNa eno vyavahAra ane vyApAra cAlu ja che. AtmAno puruSArtha cAlu che. enuM samaye-samaye thatuM bhAvanuM pariNamana paNa cAlu ja che. tyAM kAMI baMdha thaI gayuM nathI. AtmA kyAreya kuTastha thato nathI. jIve vRttiono AMtyika kSaya karavo. vRttionI nivRttithI karmabaMdhanI nivRtti thAya che. jIvamAM samaye-samaye vRtti UThe. e vRtti uThe eTale enI sAthe enI icchA joDAya. enI icchA joDAya eTale tarata ja enI aMdara jIvanuM vIrya - rUca anuyAyI vIrya thAya. eTale te icchAnI pUrti mATe jIvanI zaktiruci anuyAyI thAya ane jIvano kriyA yoga zarU thaI jAya. mana-vacana-kAyAno icchApUrti mATe kriyAyoga zarU thaI gayo. have icchita pariNAma levA mATe, kriyAyoga karavA mATe, rAga-dveSa ane kaSAyanuM avalaMbana levuM paDe che. enA vagara kriyA yoga thAya nahIM. mana-vacana ane kAyAnA yoga ane kaSAya bhAva baMne bhegAM thayAM eTale pudgala paramANu sAthe jIvano karma saMbaMdha thayo. ane e karma saMbaMdha ene baMdhanuM kA2Na thayo. eTale kahe che ke tuM nivRttimAM cAlyo jA. kRpALudeve ene vyavahArika svarUpa paNa ApyuM che ke, nivRti kSetra, nivRti dravya, nivRti kALa ane nivRtti bhAvane A jIve sevavAM.' jene karmabaMdhathI chUTavuM che eNe nivRtino abhyAsa karavo. cAlatAM jIvanamAM paNa nivRti levI. mahine dahADe be-cAra divasa nivRti levI. kRpALudevanAM jIvanacaritramAM paNa Ave che ke, Avo pravRttino udaya hato chatAM, nivRti laIne AkhA carotaranA pradezamAM, iDaranA pahADomAM, uttarasaMDAnA vanakSetramAM, aneka jagyAe e bhagavAna dara varSe nivRti laIne nIkaLI jatAM hatA. nivRti karavAthI, AtmAne potAnA svarUpa sAthe anusaMdhAna karavAno avakAza maLe che. AtmavicArano avakAza prApta thAya che. jyAM sudhI jIva nivRti leto nathI ane bahirlakSI pravRttimAM paDyo che, potAnuM ghara, bAra, kuTuMba, piravAra, saMsAra, enI aMdara ja joDAyelo che. tyAM sudhI na zrI Atmasiddhi-zAstra * 223 1.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIva, potAnA svarUpa sAthe ekarUpatA karI zakato nathI. e vAta game eTalI kare ke mAre ghare kAMI kAma nathI. huM to dukAne paNa khAlI besuM ja chuM. nivRta ja chuM. basa khAlI mArI hAjarInI ja jarUra che. are ! tArI hAjarIe to tAruM satyAnAza kADhI nAkhyuM. tuM tArI jAtane chetarI rahyo cho. jIva jyAM sudhI A daMbhamAMthI, DoLamAMthI bahAra nahIM Ave tyAM sudhI potAnA jUThANAmAM ja phasAyelo che. AtmavaMcanA jevuM bIjuM eka mahAna pApa nathI. huM nivRta chuM' ema bolatAM pahelAM vicAra karavo ke samaye samaye bhAvano vyApAra svalakSI che ke paralakSI che ? jajamenTa enA uparathI levAya che. tuM je kare che e Akho saMsArano ja vahevAra che. AkhI bhAvanI ramata to tuM saMsAranA vyApAra, bhAva ane prasaMgamAM ja kare che. nivRta kyAre thavAnuM ? A jJAnI puruSe to bhAvanAbodha lakhIne nivRtino upadeza Apyo. ane emAM lakhyuM, anaMta saukhya nAma duHkha tyAM rahI na mitratA ! anaMta duHkha nAma saukhya, prema tyAM vicitratA !! ughADa vAya netrane nihALa re, nihALa tuM; nivRti zIdhrameva dhArI, te pravRti bALa tuM. he jIva ! jyAM anaMta sukhano mArga paDyo che tyAM tArI mitratA nathI. kadAca duHkha haze to nAmanuM haze. kAraNa ke A jIva sukhazIliyo che. zAtAzIliyo che eTale ene nivRtimAM thoDIka agavaDa lAge. Tesa na Ave. nAmanuM duHkha che paNa enAthI je sukhanI prApti che te anaMta sukha che. nAmanuM duHkha che. tyAM tArI mitratA nathI. paNa anaMta duHkha ane nAma sukha - A saMsAranA prasaMga ane prakAramAM, anaMta prakAranAM duHkhanuM upArjana te samaye samaye karI rahyo cho, ane emAM kadAca sukha maLe to paNa nAmanuM sukha hoya. kRpALudeve kahyuM, "prAye jagatanA jIvo azAtAno ja udaya vede che. ane kavacita ene zAtAno udaya dekhAya to paNa aMtara-dAha to baLyA ja kare che." kyAMka sukhanI jhAMkhI AvI jAya. ane bhrAMtimAM A jIva ene sukha mAnI le. eka jhabakI AvI jAya. prema tyAM vicitratA." tyAM tAro prema che. A vicitratA to jo. 'ughADa nyAya-netrane, nihALa re ! nihALa tuM !" are ! tArA nyAyanA netrane to ughADa. ke tAro prema kyAM hovo joIe ? ane kyAM che ? 'nivRti zIghrameva dhArI." tuM zIdhra nivRtti ne le. ane tArI pravRttine bALa. bALa' zabda vAparyo che. pravRtti eTale AtmAno, cittanI vRttiono bahIlakSI vyApAra, jyAM thato hoya tyAM huM pravRttimAM chuM ema samajI levAnuM. dharma sthAnamAM beThA hoIe ane cittanI vRttiono vyApAra bahAra hoya to ApaNe nivRtimAM nathI. bhrAMtimAM rahevuM nahIM. ane A paramakRpALudeva, lokone dekhAtA'tA pravRttimAM ane hatA nivRtimAM. eTale emaNe kahyuM, "laIe chIe, daIe chIe, vepAra karIe chIe. paNa AtmA kyAMya joDAto nathI. AtmAnI samAdhinuM akhaMDa dRSTipaNuM tethI bAdhA pAmatuM nathI. upAdhi madhye paNa amAro samAdhi yoga akhaMDa che. co tarapha upAdhinI jvALAo prajvalita hoya tyAre paNa cittanI samatA e koI parama jJAnIone zakya che. paNa amAro evo anubhava che. pravRtti ane nivRti - upayogano bahIlakSI vyApAra, ane upayogano svalakSI vyapAra. naE zrI Atmasiddhi-zAstra - 224 EF
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ AtmAnuM caitanya, jIvanI anaMta zakti ane enuM vIrya, ane jJAna, darzanarUpI eno upayoga. A je adbhuta ane aciMtya sAmarthya jIvanuM che, e sAmarthyano upayoga jIvano svalakSI thAya, svarUpalakSI thAya e nivRttinI vyAkhyA che ke jemAMthI anaMta sukhanuM sarjana thAya. eTale bhagavAna kahe che ke A nivRtti saphaLa che. ApaNe ema samajIe ke nivRtti niSphaLa che. jIvane ema thAya ke haju saMsAramAM thoDuMka karI laIe. 65 thayA. paNa hajI pAMca varasa saMsAramAM vAMdho Ave ema nathI. Amane Ama uMlI jAIza. haju pAMca hajAra rUpiyA kamAI levA hoya to vAMdho nathI. kahenevAlA bhI divAnA, aura sunanevAlA bhI divAnA.' bhAI ! A tAro je atyAre yoga che, tAruM je sAmarthya che, Indriyo sateja che tyAM sudhI dharmanI ArAdhanA karI che. bhagavAna mahAvIre uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM, ke Indriya sateja che tyAre dharmano vyApAra nahIM kara ane karmanA vyApAramAM ja lAgI rahIza to pachI kyAre dharma karIza ?" moDhAmAMthI lALa paDatI hoya, AMkhe sUjhe nahIM, kAne koI saMbhaLAya nahIM, zarIra ThIka rahe nahIM, eka navakArano kAusagga na thAya, eka mALAmAM paNa hAtha dhrujato hoya, te ja divase nuM dharma karavA nIkaLIza ? eTalo lobhI A jIva che ! ane chatAM daMbhI che. eTale potAnI Arthika pravRtti, saMsAranI pravRtti choDavA taiyAra nathI. ane pAcho kahe ke, 'ApaNAthI thAya eTaluM badhuM karavuM joIe. A to kartavya che.' A to jAtane ane jagatane chetaravA nIkaLyo che. paNa jJAnI pAse tAro hisAba bahu cokhkho che. ke A tArI karmanI pravRtti che. A tArA maravAnA ane rakhaDavAnA dhaMdhA che. AmAM DahApaNavALo ane jANakAra vadhAre paTakAya. ajJAnI koIka di tarI jAze. kAraNa ke zubha bhAva kare che ke, he bhagavAna ! huM pApa karI rahyo chuM. mane AmAMthI bacAvaje. mArI sthitimAM cAlI zake ema nathI. eTale nA IlAje, na chUTake huM vepAra karuM chuM. mane tuM bacAvaje. paNa je daMbhI che, DoLa rAkhanAra, badhuM cAlI zake evuM che chatAM je pravRttimAM paDyo che ene to anaMtagaNuM viparIta pariNAma Ave che. A saMsAra sAgaranI aMdara DAhyA DubI jAya. divAnA dariyo tare.' evo A khela che. jeTaluM jANapaNuM che, jeTalo thopazama che e ja prakAre pravRttinuM saMcAlana cAlavuM joIe. jANakArI ane vyavahAra vartanA judI hoya ene jaina darzanamAM kyAMya mApha nathI karyo. kRpALudeve eTalA mATe lakhyuM che ke, 'jIva game te prakAre kahe, karma bhUlathApa khAtuM nathI.' hoya moha ne ghaTAve mohadayA. to karma bhUlathApa khAtuM nathI. anukaMpAnI vAta kare paNa jo mohano bhAva hoya to enI khatavaNI anukaMpAmAM thAya nahIM. karmano hisAba bahu cokhkho che. karmano kartA ane bhoktA jIva svayaM che. enA bhAva pariNAma che. A pudgalanuM eka tattva bahu sarasa che ke enAmAM rAvapaNuM nathI. eTale e kyAMya mistake bhUla kare nahi. pakSapAta kare nahIM. A jaDanI eka vizeSatA che. e to hoya evuM ja phaLa Ape. karma koInI lAja-zarama rAkhe nahIM. jaina dharmano siddhAMta bahu sarasa che. jJAnI kahe che AgaLa - vItyo kALa anaMta te, karma zubhAzubha bhAva; teha zubhAzubha chedatAM, Upaje mokSa svabhAva. (90) = zrI AtmasiddhizAstra - 225
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'karma sahita anaMtakALa vItyo, te te zubhAzubha karma pratyenI jIvanI Asaktine lIdhe vItyo. paNa tenA para udAsIna thavAthI te karmaphaLa chedAya, ane tethI mokSasvabhAva pragaTa thAya." sadUgara kahe che ke, "barobara che. anaMtakALa teM A rIte vItAvyo che. kAM zubha karyuM, kAM azubha karyuM, samaye samaye kAM zubha bhAva karyo, kAM to azubha bhAva karyo. samaye samaye A jIvanAM pariNAma, enI vRtti caLa, vicaLa thayAM kare che. nimittAdhina vRtti che. A nimittAdhina vRtti pachI viSayAdhina bane che. ane pachI kaSAyAdhina bane che. A eno krama che. nimitta utpanna thayuM eTale tarata ja jIva jAgRta thayo. joDAI gayo. koI karmano udaya Avyo, koI saMjoga AvyAM, nimitta utpanna thayuM ane joDAI gayo. udaya thayo eTale karmanA prabhAvamAM Avyo ke Apa svabhAvamAM che ? to jevuM bhAna cukI gayo ke A cakkara cAluM thaI gayuM. vRtti enI sAthe joDAI gaI. icchAnuM rUpa dhAraNa karyuM. kaI Indriyano viSaya che e vRttine ? AMkhano, kAnano, nAkano ? e Indriya sateja thaI gaI. eNe vyApAra zarU karI dIdho. ane e pachI Indriyano vyApAra viSayanI aMdara zarU thayo. enuM icchita pariNAma lAvavA mATe kaSAya zarU karI dIdho. krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, rati, arati. aneka prakAranA vyavahAra prapaMca enI AkhI evI mAyA cAle, pachI to A potAnA vazamAM nathI. pachI to karmanA vazamAM che. nimittanA vazamAM che. padArthanA vazamAM che. A jIva viSaya-kaSAyane ane nimittane Adhina che. jevuM bhAna bhUlyo ke eka ja pagathiyuM cukI gayo. Akho mArga enI aMdara ene karmanA baMdhano cAlyo. AvI rIte anaMtakALa vItI gayo, bhAI ! zubha ane azubhamAM vItI gayo. anubhava e che ke prabhu ! vAta bhale zubhanI hoya. zubhanuM eka smaraNa atyAre mane have nathI. paNa je manuSya paryAyamAM chuM, enI aMdara to spaSTapaNe lAge che ke, zAtA thoDI, azAtA ghaNerI, evo che A saMsAra;" anubhava to e thAya che ke zAtA thoDI ane azAtA ghaNI che. jIvanano saravALo 60-70 varSanI uMmare, potAnA AkhA AyuSyanI je upalabdhi che. Avo kALa, AvuM sAdhana, AvuM vaijJAnikapaNuM, AvuM zikSaNa, AvI sthiti saMpannatA, AvA jAgRtika sAdhanonI vacce koIka divasa saravALo mAMDIe tyAre khabara paDe ke, he jIva ! teM zuM prApta karyuM? tArI upalabdhi zuM ? What you have achieved ? What you have gained ? ane pachI ema thAya ke What was the purpose of the life ? are mArA jIvananuM lakSa zuM hatuM? lakSanuM bhAna thayuM tyAM to jIvana pUruM thayuM. ke nA ! nA ! jIvana to A lakSe ja vItAvavuM joIe. A manuSya dehamAM to A ja prApta karavuM joIe. evI, jyAM samajaNa AvI, tyAM to e astAcaLanA Are AvIne Ubho che. ane pachI ema thAya ke What was the meaning of my action ? samAjanI aMdara meM to ghaNA kAmo karyA, ghaNAM kAryo karyA, saMsAramAM bahu karyuM. paNa What was the meaning ? A badhuM arthahina che. A jene mArA mAnyA'tA eya mArA rahyA nahIM. ane je mAruM mAnyuM tuM eya mAruM rahyuM nahIM. A to badhuM luMTAI gayuM. badhuMya gayuM. ane ApaNA mAnyA'tA eya badhAM moDhuM pheravIne beThAM. AmAM to koI mAruM nathI ? have samajAyuM ? A ja sthiti che. Avo anaMtakALa pasAra thayo che. T| zrI Atmasiddhi-zAstra - 226 GF
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ vItyo kALa anaMta te, karma zubhAzubha bhAva; teha zubhAzubha cheThatAM, Upaje mokSa svabhAva.' sadguru kahe che, he ziSya ! A zubhAzubha bhAvane tuM chedI nAkha, bhagavAna ! kevI rIte chedAya ? samabhAva. samatA. mamatA jema baMdhanuM kAraNa che ema samatA e muktinuM kAraNa che. he jIva ! samabhAvamAM Ava. samatvamAM Ava. prApta paristhiti vize udAsIna banI jA. na rAga-na dveSa. na Asakti na tiraskAra. kazuM ja nahIM. jema che tema saMyogono svIkAra saMyogo badalI zakAze nahIM. saMyogo pUrve bAMdhelA karmone Adhina che. teno svIkAra karI zakAze. badalavAnI aMdara jIvane saMgharSanI bhUmikA levI paDaze. saMgharSanI bhUmikA kaSAya vinA nahi thAya. saMyogonA svIkAramAM jIvane samAdhAnanI bhUmikA levI paDaze. samAdhAnanI bhUmikA samabhAva vinA na Ave. Akhare manuSyae saMyogono svIkAra karavo ja paDe. e mAne ke na mAne. ane koI jIva kadAca evo hoya, vanabhara avaLacaMDAI karI hoya ane mRtyu sudhI avaLacaMDAI karavA dhAre ke huM saMyogo badalI nAkhIza.' to AvI tIvra lezyAnI aMdara ane AvA tIvra dveSa bhAvanI aMdara, tIvra raudra dhyAna ane ArtadhyAna aMdara, jo eno deha chUTI jAya to evI bhayaMkara gatine pAme che. jJAnIo kahe che e anaMtAnuMbaMdhImAM cAlyo jAya che. ane keTalAya vakhata sudhI nIkaLI zakato nathI. udAharaNa caMDakozikanuM A dekhADavA, puratuM che. ke sAdhu vananI aMdara paNa krodhanI paryAya chelle chUTI nahIM. upAzrayanI aMdara thAMbhalA sAthe mAthuM athaDAI gayuM tyAre paryAya krodhanI hatI ane deha chUTI gayo. samatA nahotI. eTale tApasa thayo. ane tApasamAM paNa e krodhanI paryAya cAlu rahI eTale caMDakauzika thayo. ane caMDakozake jyAre de choDayo tyAre krodhanI paryAya choDI dIdhI hatI. ane samanAnI paryAya dhAraNa karI hatI. ane mATe caMDakauzikanI gati kaI ? to kahe sadgati. vitarAganA vijJAnane samajavA prayatna karIe. A saMsAranI AMTIghuMTImAMthI bahAra nIkaLavuM che. ApaNuM DahApaNa kAma Ave evuM nathI. ApaNA magajamAM, ApaNI mAnyatAnuM je khoTuM gaNita besI gayuM che enAthI para thAvuM paDaze. ene dUra karavuM paDaze. he prabhu ! A muktinuM vijJAna huM jANato nathI. Apa badhA anubhavI cho. anaMtA jJAnI puruSoe A mArgane pote jIvatA jANyo che, ane je je puruSothI kahI zakAya temaNe kahyo che. kA2Ne ke kRpALudeve kahyuM ke, "mahAtmAno deha A jagatamAM be kAraNone lIdhe vidyamAna hoya che. eka to pUrve bAMdhelA karmonA nivartana mATe ane bIjuM jagatanA jIvonI karuNA mATe je je jIva AvA jijJAsu che. AvA AtmArthI che, sAcA sukhanI jhaMkhanAvALA che, AvA jIvone mArga batAvavo e satpuruSonuM lakSaNa che. AvA puruSono sanAtana saMpradAya che ke AkhA jagatanA jIvo, prANImAtra kalyANane pAme, samAdhine pAme, zAMtine pAme. enuM maMgala thAya. janma-jA marAnA duHkhathI sarva jIvo mukta thAya. karmanA cakkaramAMthI jIva chUTe. pudgalanA khelamAMthI e jIva chUTI jAya ane potAnA svarUpathI joDAI jAya. AvI kaculA anaMta tIrthaMkaronI che. anaMtA kevaLIonI che. anaMtA gItArtha jJAnIbhagavaMtonI che. ane eTalA ja mATe emaNe, potAne mArga prApta thaI gayo, potAne jIvanamukta avasthA prApta thaI gaI, abaMdhapaNuM prApta thaI gayuM pachI paNa - zrI AtmasiddhizAstra - 227
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagatanA jIvo sAme A mArga prakAzita karyo. kevaLa niSkAraNa karuNA. vitarAgI karuNA. karuNAno eka prakAra A che. ApaNI karuNA to kyAreka mohajanita karuNA che. mohajanita karuNA ane vitarAgI karuNAno taphAvata samajavo joIze. jIvanamAM karuNA hoya, jagatanA jIvo sAthe A prakAranuM upakArIpaNuM hoya, parasparopakAro graho jIvANAM." enAthI ja A saMsAranAM jIvo mukta thAya che. mukta jIvo bIjA mukta jIvone mArga batAve che. preraNA kare che. puruSArthanI aMdara ene sahAyatA kare che. enuM yogabaLa aneka jIvone mokSamArga saraLa karAve che. kRpALudeve eka patramAM kahyuM che ke, "yogabaLa yukta puruSa eTale jenA bodhathI, vadhumAM vadhu lokone, thoDAmAM thoDA parizramathI kalyANanI prApti thAya. ene yogabaLa kahevAya. mahAvIranuM yogabaLa keTaluM ? emaNe pote deha choDI dIdho che, emanuM nAma cAlyuM gayuM che, rU5 gayuM che, nAma karma, gotra karma, badhuM ja bhagavAna nirvANa pAmyA te divase gayuM. 2500 varSanA vahANAM vItI gayAM. paNa kahe che ke haju AvatA 18500 varSa sudhI jyAM sudhI A paMcamakALa vidyamAna che, tyAM sudhI, enA chellA samaya sudhI, A bhagavaMtanuM yogabaLa enA zAsananA rUpamAM vidyamAna che. koI paNa jagatano mumukSujIva, AtmArthI jIva, potAnA kalyANa mATe A bodhano Azraya le to saMsAra-sAgarane pAra karI zakaze. evuM bhagavAna mahAvIranuM yogabaLa che. Ane zAsananuM yogabaLa kahevAya. jJAnIpuruSo AvuM yogabaLa jagata upara phelAvatAM hoya che. ApaNA para satpuruSanI kRpA thavI joIe. eno anugraha ApaNe mAMgavo joIe. eTalA mATe ke enA yogabaLa sAthe ApaNe joDAIe. bhaktithI ApaNuM joDANa enAM yogabaLa sAthe thAya che. jema Reception center badhI frequency pakaDatAM hoya ema jJAnI puruSonI free quency cAlu ja che. cetana sattA che. Dead nathI. jaDa nathI. mukta thayA. bhale siddhalokamAM gayA. paNa che to lokamAM ja. keTalAya AtmAnA yogabaLa che. atula ane amApa jenuM yogabaLa che ene tIrthakara kahevAya. ane bIjAnuM ethI jarA ochuM yogabaLa hoya. paNa yogabaLa to hoya ja. AvA yogabaLa sAthe ApaNe joDAvAnuM che. 'teha zubhAzubha chedatAM." samatvathI A zubhAzubha chedAze. mokSano svabhAva pragaTa thaze. sAMsArika prApta viSayo, tema ja padArthonA bhoga-upabhoga, paribhoga, zAtA-azAtA, vinA puruSArthe paNa, bAMdhyA che te mujaba ja bhogavavAnA che. are saMsAranA bhoga bhogavavAnA e to karmane Adhina che. emAM karmono vipAka thatAM e to enA svabhAvathI pariName che. eTale upayogane emAM rAkhI, ciMtA karI, kALa gumAvavAnI kAMI jarUra nathI. AtmArtha ke je aMtarmukha upayoganA puruSArthathI thavAno che. e tyAM cukI javAya che. jIvanI je sthiti thavAnI haze ne te tuM upayoga nahIM Ape to ye thavAnI ja che. to kAraNa vagara emAM kALakSepa zuM kAma kare che ? puruSArthanA samayano, upayogano vyaya zuM kAma kare che ? enA karatAM AtmArthanuM kalyANa je che te upayogathI thavAnuM che. aMtarmukha upayogathI. emAM puruSArthane lagADa. emAM jeTalo puruSArtha lagAvIza eTalA pramANamAM jIvanuM kalyANa thaze. "saullAsa cittathI jJAnanI anuprekSA karavI ene jJAnIoe aMtarmukha vRttiono puruSArtha kIdho che. satpuruSanA bodhanuM ullAsita cittathI, raTaNa, enuM gholana, enuM manana, enuM ciMtana, enuM nididhyAsana, enI anuprekSA, enuM dhyAna. e rUpa emanA zabdo ApaNA dhyAnamAM maMtra banI jAya. ane dhyAtA dhyeyamaya banI jAya. tyAM sudhInI utkRSTa parAkASThAnI A sAdhanA che. naE zrI Atmasiddhi-zAstra - 228 E
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTale bhagavAna kahe che, "zubhAzubha ne chedI nAMkha." aMrtamukha thAtAM te zubhAzubha chedAI jAze. jIva jevo aMtarmukha thAya ke zubhAzubha chedAI jAya. bahAra upayoga hoya to kAM zubhamAM ane kAM azubhamAM paNa aMtarmukhanI aMdara ? nathI zubha ke nathI azubha. eTale tyAM baMdha nathI paDato enI rIta batAvI de che. dehAdika saMyogana, AtyaMtika viyoga, siddha mokSa zAzvata pade, nija anaMta sukhabhoga. (91) 'dehAdi saMyogano anukrame viyoga to thayA kare che, paNa te pharI pAcho grahaNa na thAya te rIte viyoga karavAmAM Ave to siddhasvarUpa mokSasvabhAva pragaTe, ane zAzvatapade anaMta AtmAnaMda bhogavAya.' bhagavAna kahe che ke, te deha to keTalI vAra choDyA che ? dehano viyoga e tArA mATe navuM nathI. kAraNa ke ziSya kahyuM hatuM ke, "bhagavaMta, anaMta kALathI huM to AthaDuM chuM. eTale deha to maLyA ja kare che. kyAMka 25 varSa rahyo, kyAMka 50 varSa rahyo, kyAMka hajAra varSa rahyo. kyAMka lAkha varSanuM AyuSya hatuM. to paNa deha to chUTyo ja ne ? amara deha laIne koI saMsAramAM rahetuM nathI. koI AtmA ema nathI kaheto ke je deha dhAraNa karyo che e eka ja dehe anaMtakALathI paribhramaNa karuM chuM. bhagavAna enI rIta batAve che ke have evI rIte deha choDa ke pharI enuM dhAraNa karavApaNuM rahe nahIM. deha karmathI baMdhAya. karmano mukhya AkAra koI prakAre deha che kapALadeva patrAMka 509 mAM lakhyuM che ke "koI kahe ke karma jIvane vaLagyA che. paNa amane dekhAtA to nathI. to kahe A tAro deha che te to karma che. eTale karmano mukhya AkAra koI prakAre deha che. to jene prANa dhAraNa karavApaNuM nathI. ane jene sarvathA eno abhAva thayo che. evuM jenuM svarUpa che evA siddha - evA mokSapadanI prApti kara. tyAM dehane dhAraNa karyA vinA anaMta sukhano upabhoga thaI zake. atyAra sudhI te deha choDyo che. paNa have evI rIte deha choDa ke pharIthI dehanuM dhAraNa karavApaNuM rahe nahi. eTale ke deha dhAraNa karavo paDe evA koI karma sattAmAM rahe nahIM. eTale karmano kSaya kara. karma nahIM hoya to dehanuM dhAraNa karavApaNuM nahIM rahe. ane dehanuM dhAraNa karavApaNuM jo nahIM rahe to mokSa pada ja che. to "siddha mokSa zAzvata pade, nija anaMta sukhabhoga." mATe have lakSa eka ja rAkha ke, mAre deha dhAraNa karavo paDe nahIM. A maMtra barAbara pakaDI le. to deha dhAraNa karavo paDe evA koI saMjogo mAre have ubhA karavA nathI. A ahIM maMtra ApyA che ke, deha che te saMyoge karIne AtmAnAM saMbaMdhamAM che. ane karmano mukhya AkAra koI prakAre deha che. A dehathI tuM virakta thaI jA. haMmezane mATe virakta thaI jA. to tuM zAzvata evA mokSa padane pAmIza. kAraNa ke ekavAra mokSapada prApta thayA pachI, emAM karmabaMdha na hovAnA kAraNe e padathI zruta thavAnuM rahetuM nathI. have "mokSano upAya' e chaThThA padamAM ApaNe praveza karIe chIe. ane e chaThTha pada e Atmasiddhino arka che. ane A ziSyanI AzaMkAmAM ApaNI badhI guMcavaNa ane muMjhavaNa AvI jAya che. hoya kadApi mokSapada, nahi avirodha upAya; karmo kALa anaMtanAM, zAthI chedyAM jAya ? (92) nA zrI Atmasiddhi-zAstra - 229 IiF
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSapada kadApi hoya to paNa te prApta thavAno koI avirodha eTale yathAtathya pratIta thAya evo upAya jaNAto nathI, kema ke anaMta kALanAM karmo che, te AvA alpa AyuSyavALA manuSyadehathI kema chedyAM jAya jo mokSa pada kadAca hoya to te prApta thavAno avirodha upAya, eTale emAM koI virodha na Ave, sarvasaMmata, jenI bAbatamAM kaMI apIla nahIM evo upAya to mane kyAMya dekhAto nathI. ane kadAca upAya hoya to A anaMta kALanAM karmo, AvA alpa AyuSyamAM kema chedAya ? have tame upAya Apo to te upAya karavA mATe jIvavuM to paDe ne ? paNa amAruM to AyuSya paNa alpa ja rahyuM che. A ApaNo badhAno prazna che ke, Amane Ama anaMtakALa ajJAnatAmAM gumAvyo, paNa A saMjJIpaNAno kALa paNa ajJAnatAmAM gayo. manuSya paryAyano kALa paNa kAgaDA-kutarA jevA bhavanI rIte gayo. va kyAMya sodha pAmyo nahIM. sadgurunAM zAsanamAM Avyo, vitarAga darzanamAM Avyo, adhyAtmabhUmi bhAratamAM eno janma thayo, je bhUminA pANInA ekaeka buMdamAM adhyAtmikatA che, havAnA eka eka jhorAmAM AdhyAtmikatA che. cArebAju eja vAtAvaraNa. tyAga adhiSThita saMskRti. eno ene vAraso maLyo. AvA sadguru, AvI tyAgIonI adbhuta paraMparA, AvA zAstronI graMtharAzi, jene jovA mATe AkhuM vizva talasI rahe, evo Avo adhyAtma yoga prApta thayo to paNa A mUrkha jIvananAM 70-80 varSa Amane Ama kADhI nAkhyA. eTale kahe che ke prabhu ! Ama to muktino mArga che nahIM, paNa kadAca jo maLI jAya to have te ArAdhavA jevuM ApaNI pAse kAMI rahyuM nahIM. ame to eka paga smazAnamAM ane eka paga saMsAramAM rAkhIne beThA chIe. ane have pegaDe paga ane brahmajJAna prApta karavuM che. AvI amArI sthiti che. ema ziSya kahe che prabhu ! A anaMtakALanAM karmo zAthI chedAya ? athavA mata darzana ghaNAM, kahe upAya aneka; temAM mata sAco kyo, bane na eka viveka. (93) *athavA kadApi manuSyadehanA alpAyuSya vagerenI zaMkA choDI daIe, to paNa mata ane darzana ghaNAM che, ane te mokSanA aneka upAyo kahe che, arthAt koI kaMI kahe che ane koI kaMI kahe che, temAM kyo mata sAco e viveka banI zake evo nathI.' ziSya kahe che ke meM kahyuM tema mokSanA avirodha upAya to nathI. paNa mata darzana paNa keTalAM che ? saune AtmAnI mukti joIe che. paNa dharma karatAM dharma-mata vadhI gayAM ane deva karatAM guru vadhyAM. darzana ghaNAM, mata ghaNAM, ane pAchA eka mata ke danavALAM upAya aneka batAve. eka upAyanI vAta nathI karatAM. jema zaradI thaI hoya to sAmAM maLe e badhAM ja upAya batAve. e badhAM upAya karIe to vahelA ukalI jaIe. kAraNa ke badhA UMTavaidya ja hoya. A ApaNane A ja vAMdho che. keTalA mata, saMgha, saMghADA, saMpradAya. are ! jainamata, baudgamata, zikhamata, isAImata. emAMya rAmAnujAcArya, mAdhavAcArya, zaMkarAcArya, zrI Atmasiddhi-zAstra - 230 (
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapAgaccha, acala gaccha, kheDatara guccha, lIMbaDIvALA, boTAdavALA, goMDalavALA - AmAM amAre kyAM jAvuM ? badhAMya juduMjuduM kahe. koI eka raMgI sAmAyika, koI triraMgI sAmAyika, koI bahuraMgI sAmAyika kahe. are ! sAmAyikanA te kAMI raMga hoya ? sAmAyikano to eka ja raMga. samatAno raMga. paNa navuM navuM kAMIka-kAMIka cAlyA ja kare che. ziSya kahe che, prabhu ! Apa padhAryA cho. A kALamAM ApanuM AvavuM ahIM hoya nahIM. A to vananI mArI koyala jevo ghATa thayo che. amane to apUrvayoga thayo che. paNa prabhu ! A kALamAM amArI dazA to juo ke mata darzana ghaNAM ane kahe upAya aneka !? sau DAhyAM thAya. 'emAM mata sAco kyo ? bane na eha viveka." bhagavAna ! mArI dayA karo. mArI pAse evo viveka nathI ke ATalA badhA mata-darzanamAMthI kyo mata, ane kyuM darzana sAcuM che e nakkI karI zakuM ? mokSa mArga che - mokSa pada che - eno upAya che - paNa jo eka vAta karatA hoya to samajI zakAya - A to badhA aneka upAya kahe che. eka to mata-darzana che ghaNAM badhAM ane emAM pAchAM aneka upAya kahe che. pAchA upAya paNa virodhAbhAsI kahe che. eka mata kahe che, kaMdamULa khAvAthI ja mokSa thAya. bIjo mata kahe che, kaMdamULane aDAya ja nahIM. eka kahe che kapaDAM paheravAthI mokSa thAya. bIjo kahe digambara rahevAthI ja thAya. virodhAbhAsI kahe che. bhagavAna ! mAre to avirodha upAya joIe che. avirodha upAya hoya to mane zraddhA thAya ne ? ke AnuM cokkasa pariNAma Avaze. kAraNa ke Ano koI virodha nathI. paNa A upAya to virodhI che. upavAsanI ane vratanI vyAkhyA badalAya, sAdhunI vyAkhyA badalAya. prabhu ! huM kyAM jAuM ? A ziSyanI muMjhavaNa che. A ziSya, paMcamakALano, duSamakALano ziSya che. ane uttamakALamAMthI AvelA guru che. ziSya kahe che prabhu ! A kALamAM dharma karatAM dharma-mata vadhI gayAM che. AtmAnI muktino dharma, matabhedathI avarAI gayo che. AmAM amane koNa mArga batAve ? kRpALudeve lakhyuM che, pote ja zaMkAmAM gaLakAM khAtAM hoya ane siddha padano upadeza detAM hoya. to A jIvane rakhaDavAnuM A eka moTuM kAraNa che. kaI jAtimAM mokSa che, kayA veSamAM mokSa; eno nizcaya nA bane, ghaNA bheda e doSa. (94) "brAhmaNAdi kaI jAtimAM mokSa che, athavA kayA veSamAM mokSa che, eno nizcaya paNa na banI zake evo che, kema ke tevA ghaNA bhedo che, ane e doSe paNa mokSano upAya prApta thavA yogya dekhAto nathI." varNanI apekSAe koI kahe ke brAhmaNa sivAya koIno mokSa nathI. to brAhmaNa ke cAMDALa kono mokSa thAya ? vedanA AdhAra upara nakkI karyuM ke strIvedamAM mokSa na thAya. jAtinA AdhAra upara nakkI karyuM, ke, gorA ke kALA keno mokSa thAya ? pazcimamAM kahe che ke gorAono ja mokSa thAya, kALiyAone svargamAM AvavA ja na de. "kaI jAtimAM mokSa che ?" ucca varNamAM, nIca varNamAM, kALI jAtimAM, gorI jAtimAM, AryamAM, anAryamAM ? anAryano koI divasa mokSa na hoya. AmAM he prabhu ! amane to khabara nathI paDatI ke ame kaI jAtimAM chIe ? ane amArI eligibility kharI ke nahIM ? kyA veSamAM mokSa ? digambara, FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 231 =
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ zvetAbaMra, raktAbaMra, pItAMbara, nIlAMbara ? badhI ja jagyAe vastranA raMga judAMjudAM che. veSanA prakAra judAMjudAM che. veSanuM svarUpa juduMjuduM che. cinha judAMjudAM che. enA nizAna judAMjudAM che. enA liMga judAMjudAM che. koIe cipiyA lIdhA che to koIe rajoharaNa. koIe mALA to koIe rUdrAkSa. koIe kamaMDaLa lIdhAM che to koI karapAtra banI gayAM che. kaI jAtimAM mokSa che, kyA veSamAM mokSa; eno nizcaya nA bane, ghaNAM bheda e doSa." mane to avirodha upAya hoya to kaho. jo AmAMthI ja mAre upAya levAno hoya to, ATalAM badhAM darzana, ATalAM badhAM mata, vaLI A jAti, veSa - AmAM ApaNu kAma nathI. to amAre tyAM mokSanA upAyamAM jeTalA bheda eTalA doSa che. tethI ema jaNAya che, maLe na mokSa upAya; jIvAdi jANyAM taNo, zo upakAra ja thAya ? (5) 'tethI ema jaNAya che ke mokSano upAya prApta thaI zake evuM nathI, mATe jIvAdinuM svarUpa jANavAthI paNa zuM upakAra thAya ? arthAt je padane arthe jANavAM joIe te padano upAya prApta thavo azakya dekhAya che." A ziSya to pharI-pharIne tyAM ja Ave. 'tethI ema jaNAya che. zuM kAma ? ghaNAM mata-darzana, ghaNAM bheda, vaLI aneka upAya kahe - paraspara virodhI upAya hoya, pAchA koIka jAtinAM AdhAra upara vAta kare, koIka veSanAM AdhAra upara vAta kare. koI cinhanA ke liMganA AdhAra upara vAta kare. AmAM keTalAM badhAM bheda che ane e paNa doSa yukta. eTale mane ema lAge che ke - A mokSamArganA svarUpanAM badhAM sAdhano batAvI ane ziSya ema kahe che ke huM ema mAnuM chuM, 'tethI ema jaNAya che tethI - A je sthiti che sAMprata, A kALanuM duSamapaNuM, je kahevuM hoya te kaho - paNa tethI ema jaNAya che, maLe na mokSa upAya." mokSano upAya to che ja nahIM. A to pahelethI A ja vAta kare che. AtmAnI vAta hatI tyAre ema kahyuM hatuM ke, "mATe che nahIM AtmA, mithyA mokSa upAya." ziSya chaThThI zaMkAmAM paNa Aja vAta mUkI che. ke "maLe na mokSa upAya.' "mokSa che." paNa mokSano upAya nathI ane mokSano upAya na hoya to- 'jIvAdi jANyAM taNo zo upakAra ja thAya ?' ane mokSa na hoya to A jIva-ajIva, Azrava-baMdha, saMvara-nirjarA, ne akAma nirjarAne sakAma nirjarA, A jIvanuM nityapada, kartApada, bhoktA pada, A nava tattva, A cha pada ane SaDradarzana, A badhuM jANavAno zuM upakAra thaze ? AmAM kyo hetu saravAno hato? AmAM zuM artha che? mokSano upAya to che nahIM. AmAM badhI vAta sAcI, 'AtmA che, te nitya che, e potAnA vibhAvathI karmamAM baMdhAya che, bhAI ! sAcuM sukha to tArA svabhAvamAM che, e bhoktApaNuM to ene anaMta kALathI che, tuM anaMtakALathI rakhaDaza, e bhoktApaNAmAM tAruM anaMtakALanuM paribhramaNa che. tuM chUTo thaI jA. nivRtta thaI jA. enAthI tane tAruM sukha HE zrI Atmasiddhi-zAstra 232 E
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ maLo' paNa mokSano upAya che " jo upAya nathI to badhI vAta rahevA de ne. jo mokSano upAya na hoya bhagavAna ! to vAdi jANyA to zo upakAra thAya ?" kaho to kharA. AnAthI mAruM bhaluM zuM thAya ? mane zo lAbha thAya ? A ziSya kevo che ! guru pAsethI have chellI vAta levI che. kAraNa ke upAya maLI jAya to kAma thaI jAya. pachI mAre tattva jANavAnI kyAM jarUra hatI ? mane jo zraddhA che ke A puruSa sAcA che, te kahe che tema ja mokSamArga che. to pachI tattva-tattvanI rIte che. mAre tattva jaNavAnI kyAM jarUra hatI ! tattva enuM kAma karaze ? tattva enI rIte pariNamaze. huM jANuM ke na jANuM. eTale kahe che- pAMce uttarathI thayuM, samAdhAna sarvAMga; samaju mokSa upAya to, udaya-uya sadbhAgya. (96) Ape pAMce uttara kahyA tethI sarvAMga eTale badhI rIte mArI zaMkAnuM samAdhAna thayuM che; paNa jo mokSano upAya samajuM to sadbhAgyano udaya-udaya thAya. atre udaya' udaya' be vAra zabda che, te pAMca uttaranA samAdhAnathI thayelI mokSapadanI jijJAsAnuM tIvrapaNuM darzAve che.' he paramagurudeva ! he kRpAnAtha ! he dayAnidhi ! Ape kahyAM te pAMce uttarathI mArI zaMkAnuM samAdhAna thayuM che. paNa have jo mokSa upAya samajuM to udaya-udaya sadbhAgya. A ziSyane mokSano upAya jANavAnI kevI jhaMkhanA che ! tAlavelI che ! jhuraNA che ! ane mokSano upAya maLe to potAnuM parama bhAgya ! anaMtakALanuM paribhramaNa bhale meM karyuM, paNa Aje saphaLa che. bhUlyA tyAMthI pharIthI gaNo. jAgyA tyAMthI savAra. bhale anaMtakALa gumAvI dIdho, paNa eka vAra mokSano upAya, A paramapurUSa, A Akha puruSa, A prApta puruSa jo Ape to ziSya kahe che, udaya-udaya sadbhAgya !" mAre to sonAno sUraja Ugyo. AthI vizeSa mAre zuM joIe ? saMsAranI anaMta saMpattio levAM Aja sudhI jhAMvA ja mAryA che. paNa kAMI maLyuM nathI. paNa A prabhu jo mane zAzvata sukhano mArga batAvI daye to udaya-udaya-bhAgya." A sAmAdhAna e mokSa padanI jijJAsAnuM tIvrapaNuM batAve che. keTalI tIvratA che have ! he prabhu ! meM tamArA pAMca uttara sAMbhaLyA che. ane e pAMca uttarathI mane AtmAnA pAMce padanuM samAdhAna thaI gayuM che. mane have kAMI zaMkA nathI. AtmA che. te dehathI judo che, AtmA ne deha eka ja nathI. eka ja sAthe rahelAM hovA chatAM, padArtha rUpe bhinna che. ane guNa, lakSaNa ane dharmanI rIte paNa bhinna che. bannenuM astitva juduM che. A ApaNuM vyaktitva jene ApaNe kahIe chIe e astitva dvaya che. eka za2I2nuM astitva che ane eka cetananuM astitva che. jaDa-cetanano samanvaya eTale ApaNe badhI vyaktio. emAM raheluM cetananuM astitva te nitya che' ane jaDanuM badalAtuM che. parivartita pAmatuM che. gati badalAya, nAma badalAya, yoni badalAya, rUpa badalAya, eno kALa badalAya, enuM sthaLa badalAya. A badhuM badalatuM che. aMdara rahelo cetana zAzvata che. e 'AtmA nitya che." pratIti che sAheba ! huM je mAruM mAnato hato evo A deha to vinazvara che. anitya zrI AtmasiddhizAstra - 233
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. saMyogathI utpanna thayo che. eno vinAza che. paNa koI saMyogothI jenI utpatti nathI thaI evo mAro 'AtmA nitya che." paNa e AtmA ajJAnanAM kAraNe, moha pariNAmanAM kAraNe, jagatanA padArtho sAthe potAnI bhinnatA na anubhavI zakavAnA kAraNe, e padArtha sAthe mohabuddhithI joDAyo. ane ene ja kAraNe pugala paramANuo ene coMTyA. e grahaNa thayAM ane saMsArano khela zarU thaI gayo. ane ethI enuM kartApaNuM cAlu che. kartApaNuM cAlu che eTale bhoktApaNuM cAlu che. kartApaNAmAM ajJAna che eTale zubha karatAM azubha ja vadhAre kare che. eTale bhoktApaNAnI aMdara paNa sukha karatAM duHkhane ja vede che. anaMtakALanI rakhaDapaTTInuM eka ja pariNAma che ke "pAmyo duHkha anaMta." anaMtakALa bhamyo chuM to pAmyo sukha anaMta' evuM kyAMya kahyuM nathI. kAraNa ke saMsAranI sAmagrImAM sukha maLe ema huM mAnuM chuM. A paisA, dIkarA, lADI, vADI, gADI, AmAM meM sukha mAnyuM che. to zuM AvuM mane kyAreya nahIM maLyuM hoya ? bhAI ! jyAM lAkhonA hisAba thatAM hoya tyAM pAInI kiMmata thAya ? ema nAmanuM sukha tane kyAMka maLI gayuM hoya, paNa AbhAsarUpe, kharekhara to anaMtakALanI paribhramaNanI yAtrAmAM tuM kevaLa duHkhane pAmyo che. to kartApaNA ane bhoktApaNAnA duHkhamAMthI mukta thavAno koI upAya ? Avo chinnavicchinna thayelo mArga. lupta thayelo mArga. Avo bhedabhedano ane matavAdano mArga. cAre bAju mata UbhA thaI gayA che. "jyAM-jyAM jaIne pUchIe, sahu thAye ahameva." prabhu ! jyAM jAIe chIe tyAM sau potAnA gANA gAya che. zuM karavuM ? A paramakRpALunA ziSyanI jijJAsAnI tIvratA che. ane eNe je pUchyuM ke, "kaI jAtimAM, kyA veSamAM, mokSa che ? A ja saMzaya ane matamAM badhA mUMjhAyA "je matabhede karIne A jIva prahAyo che, te matabheda ja tenA svarUpane vAstavika AvaraNa che." paramakRpALudeve svahastAkSarathI noMdhamAM lakhyuM che. A jIva koIne koI prakAranuM matabhedathI avarAyelo che. enuM jJAna avarAyeluM che. e jyAM paramArthika jJAna mAne che tyAM paNa kyAMkane kyAMka matanI chAMTa che. abhinivezanI chAMTa che. mata ane abhiniveza - mata che tyAM sudhI satyanI upalabdhi nathI. ane abhineveza jevuM koI mithyAtva nathI. ziSya kahe che prabhu ! pAMce uttaranuM sarvocce samAdhAna thaI gayuM. sAMgopAMga huM samajI gayo chuM. koI zaMkA rahI nathI. jIvanAM svarUpamAM ane A jIve atyAra sudhI je bhUla karI che - emAM mane have koI zaMkA nathI. paNa bhUlane sudhAravA mATe sAco rAha batAvo. sAco mArga batAvo. anaMtanA paribhramaNathI have huM thAkyo chuM. 'bhave kheda che prabhu. mAtra mokSanI abhilASA che. huM ziSya chuM Apano. kaSAyanI upazAMtatA karI lIdhI che. have eka paNa cakkara A saMsAranuM paribhramaNamAM karavAnI icchA nathI. game tevuM koI indrAdikanuM pada Ape ke, cakravartInuM promise Ape, mAre A saMsAramAM have pharI janmavuM nathI. AvI mArI manaHsthiti che. ane Apa jema jagatanA jIvo para dayA karo cho ema mane paNa jagatanA jIvo para dayA che ke, A jIvo sukhanI bhrAMti rAkhIne khoTekhoTAM pIDAyA kare che. jagatanA jIvo paNa zAzvata sukhano mArga, sanAtana sukhano mArga, tIrthakarono ane sarvajJono mArga pAme evI mArI paNa abhilASA che. he bhagavAna ! kRpA karIne huM tamArAmAM 'Astikaya', AsthA rAkhuM chuM. evI zraddhA HE zrI Atmasiddhi-zAstra - 234 E
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAkhuM chuM. tame mane mAraga batAvo. huM paNa jagatanA jIvone mAraga batAvIza. paramArthanI prabhAvanA tame mane karazo to huM paNa karIza. eka vAra jo najare nirakho, to karo mujane tuma sarIkho; jo sevaka tuma sarIkho thAze, to guNa tamArAM gAze." prabhu ame paNa tamArAM guNa gAIne jagatamAM A mArganI prabhAvanA karIzuM. tame paNa jagatanA jIvone A mArga karuNAthI batAvyo. AmAM tamAro koI svArtha nathI. ame paNa zAsananI prabhAvanA, dharmanI prabhAvanA karazuM A jainazAsana ema ja jayavaMta rahe che, ke je mArgane pAmyA che e mArganI prabhAvanA kare che. amAre e prakAre puruSArthamAM udIta thayuM che. amane A bhAgya prApta thAya. jo tame amane avirodha mArga batAvo to. e avirodha mArga zuM che ? e sagurunI dezanAnI vicAraNA have pachI. satapuruSonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo. GC zrI Atmasiddhi-zAstra - 235
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana 13 chaThThuM pada = mokSanA upAya D (gAthA 97thI 103) anaMtakRpA jJAnI puruSonI che. anAdithI anaMta kALanAM paryaTanamAM, janma maraNanAM bhavacakramAM aTavAtA, athaDAtA evA jIvane saMsAra paribhramaNathI muktino mArga batAvyo. tattvanI vAto karanArA ghaNAM che. paNa parabrahmanI prApti karIne, parabrahmanI prApti karAvanArA to koI virala jIvo che. jagata AkhuM to mohAMdha ane matAMdhamAM sapaDAyeluM che. koI zuSka tarkathI to koI kriyAjaDatAthI mokSa mAne che. paraMtu jeNe mokSamArganI prApti karI che. evA jJAnIpuruSone, jagatanAM jIvonuM A mohAMdha ane matAMdhapaNuM joI ane karuNA upaje che ane AvI vitarAgI karuNA, niSkAraNa karuNA, jJAnI puruSone mokSamArgano pratibodha karavA mATe prere che. paramakRpALudeve 'Atmasiddhi-zAstra'nuM nirUpaNa, lupta thayelA evA mokSamArgane jevo vitarAge kahyo tevo yathAtathya, agopya svarUpanI aMdara 'Atmasiddhi' dvArA kahyo, gAyo, bhAkhyo. guru-ziSyanA saMvAdathI kahyo. je zailI samajavAmAM sugamamAM sugama, evI zailImAM kahyo. zaMkA ane samAdhAna. AvuM UMcuM tattvajJAna AvI zailIthI kahevuM e paNa ghaNuM duSkara kAma che. chae cha padanI sthApanA karI ane eka eka pada upara ziSye potAno saMdeha, potAnI zaMkA, potAnI aNasamajaNa vyakta karI. prabhu ! mane A kaMI lakSamAM besatuM nathI, kAraNa ke ziSyanI pAse anAdithI je mata saMgrahita thayo che, abhiprAya je baMdhAyo che, te eNe vyakta karyo. ke huM to AvuM badhuM mAnuM chuM. have emAM tame tamAruM pada kevI rIte satya che te kaho. - gurue pAMce padanuM samAdhAna ApyuM. pAMce padanAM sarvAMga samAdhAnathI ziSya saMtuSTa thAya che. ane eka vAta eNe sadguru pAse mukI ke prabhu ! mokSa hoya to eno avirodha upAya nathI. paraspara virodhI mata, aneka prakAranAM upAya, anaMta kALanAM karmo chedavA mATe A alpa AyuSI evo deha, ane emAM paNa prabhu have keTaluM bAkI rahyuM. Apano yoga thayo ane pachI A bhAna thayuM. to have mAruM zeSa AyuSya to alpa che. AvA alpa AyuSyavALA dehamAM, anaMtakALanAM karmo chedavAnI vAta Apa karo cho to saMbhavita thAya kharuM ? ghaNAM badhAM mata ane darzana che. dharma ane saMpradAya che. ane badhAM maLIne eka vAta nathI karatAM. aneka upAya kahe che. eka ja matavALAM paNa upAya aneka kahe che. eka darzanane pakaDo, eka paMthane pakaDo, eka mata, eka gaccha, eka saMghADAne lyo, to paNa upAya to aneka nIkaLe. kema ke jyAM jAuM tyAM - zrI Atmasiddhi-zAstra * 236 IDE
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ badhA potapotAnI gAtA hoya. eTale A badhA upAyanI ekatA batAvatA nathI. e upAya badhA paraspara pUraka paNa nathI. paraspara virodhI che. bhagavAna ! mArI mAMgaNI eTalI che ke mane avirodha upAya batAvo. A badhAmAM zuM sAcuM - zuM khoTuM ? evo sAcA ane khoTAno viveka mArAthI thaI zake ema nathI. prabhu ! mArI koI kSamatA nathI. mArI samajaNa, ane mArI mati, ati ati alpa che. kaI jAtimAM ane kayA vezamAM mokSa ? AvA keTalAya bhedarUpa doSa che. A doSanI aMdara mokSamArgano sAco nizcaya mArAthI thaI zake ema nathI. have Ape A pAMca padano nizcaya karAvyo che to mokSapadano nizcaya karAvo ne prabhu ! A kAraNothI mokSano upAya nathI ema mane jaNAya che. ane jo mokSano upAya nathI to A jIva Adi tattvo jANavAno mane koI upakAra nahIM thAya. Apano saMga thayo, Apano samAgama thayo. anAdikALamAM na banavA joga joga thayo, paNa mane eno lAbha to tyAre jo mokSamArga batAvI dayo to. tame 'AtmA' batAvyo. 'AtmA nitya che" e batAvyo tame ema kaho ke A tAro ja AtmA tArA 'karmano kartA che" ane tuM ja tArA 'karmano bhoktA cho," tuM ja tArA karmanA phaLa bhogavI rahyo cho. tAro to "mokSa che." tuM to Avo mahAna AnaMdasvarUpa cho. tuM ja sukhasvarUpa cho. paNa tuM ja bhrAMtimAM paDyo cho. paNa AvuM badhuM kahevAthI mane zuM lAbha ? jo mAruM paribhramaNa cAlu ja rahevAnuM hoya, mAruM kartA ane bhoktApaNuM cAlu ja rahevAnuM hoya, ane karmarahitapaNuM jo kyAMya na hoya, athavA karmarahitapaNuM prApta thaI zake evI koI avasthA ja na hoya, ke je avirodha che, evo koI mArga jo hoya to, ane tame mArA upara ATalI kapA karIne mane pAMca pada samajAvyA che. to he prabhu ! A mokSano upAya jo huM samajI jAuM ne to mAre to anaMtabhavanuM sATuM eka bhavamAM vaLI jAya. bhale mAruM anAdinuM paribhramaNa thayuM, A phero thayo, bhale atyAra sudhI huM ajJAnathI AthaDyo, paNa he prabhu ! mokSano jo avirodha upAya Apa mane batAvo to mArA sadbhAgyano udaya - udaya thaI jAya. he prabhu ! huM kRtakRtya thaI jAuM. he prabhu ! mane A manuSya janma, paMcendriyapaNuM, saMjJIpaNuM, ane cha paryApti yukta AvA mAnavadehanI prApti thaI che. je mokSamAM javA mATenuM bAraNuM che. jo A vakhate mane upAya maLI jAya to mArA to dhana bhAgya ! dhanya ghaDI ! he nAtha ! kRpA karo ! ziSyanI utkaMThatA, ziSyanI jharaNA, ziSyanI jijJAsA, parAkASTAe pahoMcI che. ane have sara ene samAdhAna Ape che. 'Atmasiddhi' e Akho mokSamArga che. paramakRpALudeva A jagatanA jIvone, janmajarA-maraNathI mukta thavAno upAya, eTale mArga, mokSamArga batAve che. chaThuM pada e mokSamArganuM pada che. pAMce uttaranI thaI, AtmA viSe pratIta; thAze mokSopAyanI, sahaja pratIta e rIta. (7) pAMce uttaranI tArA AtmAne viSe pratIti thaI che, to mokSanA upAyanI paNa e ja rIte tane sahajamAM pratIti thaze. atre thaze' ane 'sahaja' e be zabda sadUgurue kahyAM che te jene pAMce padanI zaMkA. nivRtta thaI che tene mokSaupAya samajAvo kaMI kaThaNa ja nathI ema darzAvavA, tathA ziSyanuM vizeSa jijJAsupaNuM FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 237
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ jANI avazya tene mokSopAya pariNamaze ema bhAsavAthI te vacana) kahyAM che; ema sadgurunAM vacanano Azaya che." "thaze.' pAMce uttaranI jo tane pratIti thaI to mokSanI pratIti have sahajarUpamAM thaze. e kaThina nathI. paNa pAMce uttaramAM jo gaDamathala cAlatI haze to upAya sAthe susaMgatatA AvavAnI nathI. 'AtmA che je "AtmA che te nitya che, je AtmA che te potAnA karmano 'kartA che." ane je AtmA karmano kartA che te ja potAnAM karmano bhoktA che. ane e karmanuM kartApaNuM ane bhoktApaNuM TaLI zake ema che. evo AtmAno mokSapada rUpa svabhAva e paNa upalabdha che. AvuM enuM svarUpa che. A pAMca uttaranI jo tane pratIti thaI hoya to mokSamArganI, mokSanA upAyanI tane sahaja pratIti thaze. enI pratIti thatAM have vAra nahIM lAge. A sadguru ziSyane evuM AzvAsana Ape che, evI dhAraNA Ape che, jo pAMca bAbatamAM tane pratIti thaI che to have adhIro thA mA. have utAvaLa nahIM kara. have dhIrajathI, zAMtithI, sAMbhaLa. tane avirodha upAya kahuM chuM. eTale 'AtmAnA astitvathI mAMDIne nirvANa sudhInA badhAM ja pada sAcAM che. atyaMta sAcI che kemake anubhavamAM Ave che.' kRpALudeve patrAMka 720mAM kahyuM che. AtmAnuM bhAna svAnubhavathI thAya che. AtmA anubhava gocara che. anumAna che te mApaNI che. anubhava che te hovApaNuM che. pratIti saMdeharahitapaNe je anabhava thAya ene mATe jainadarzanamAM pratIti zabda che. pratIta thayo eTale anubhavamAM Avyo. ane anubhavamAM Avyo eTale, 'Ama haze ke Ama haze ? A haze ke bIjuM haze ?" evA zaMkAnA bhAvathI rahita, niHsaMdehapaNe, asaMdigdhapaNe, niHzaMkitapaNe, mAnavuM che. samyakdarzananuM paheluM lakSaNa niHzaMkA. "ni:zaMkapaNAthI nirbhayatA prApta thAya che, ane tethI ja niHsaMgatA hoya che." niHsaMgatA tyAre ja Ave jyAre jIva nirbhaya thAya. nirbhaya tyAre ja thAya jyAre jIva niHzaMka bane. (25) to ahIM kahe che, "sahaja." anAyAse. vinA prayAse, sahajapaNe tane have mokSano upAya samajAze. pAMca padanI teM jo zraddhA karI che to chaThThA padanI zraddhA tane jarUra thaze. evuM abhayavacana ahIM sadguru ziSyane Ape che. AtmasiddhinI aMdara A mokSamArganA upAya kahyA che. upAyanI aMdara eka-eka gAthAmAM kRpALudeve mArga mukyo che mokSano. ane enA pAMca upAya mukyA che. ane ziSya mAMgaNI karI che enA saMdarbhamAM bhagavAna A pAMca upAya kahe che. A saguru have avirodha upAya batAve che. pUrvanA badhAya upAyanuM jJAna-mata-gaccha-saMgha, saMpradAye batAvelA virodhI, aneka upAyonuM jJAna vismaraNa karI, he prabhu ! huM kaMI jANato nathI AvI bhUmikAthI ApaNe bhagavAnano mokSamArga samajavAno prayatna zarU karIe. eTale ApaNuM DahApaNa kyAMya vacamAM ADuM na Ave. bhagavAna kahe che, karmabhAva ajJAna che, mokSabhAva nija vAsa; aMdhakAra ajJAna sama, nAze jJAnaprakAza. (98) 'karmabhAva che te jIvanuM ajJAna che, ane mokSabhAva che te jIvanA potAnA svarUpane viSe sthiti thavI te che. ajJAnano svabhAva aMdhakAra jevo che. tethI jema prakAza thatAM ghaNA kALano aMdhakAra chatAM nAza pAme che, tema jJAnaprakAza thatAM ajJAna paNa nAza pAme che." naE zrI Atmasiddhi-zAstra - 238 E
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArganuM avirodha svarUpa batAvatAM bhagavAna kahe che, karmabhAva che e to jIvanuM ajJAna che. bhale anAdikALathI che. bhale anaMtakALathI che. paNa ajJAnadazArUpa svapna yoge A jIva potAne, potAnA nahIM evA bIjA dravyane viSe svapaNe mAne che, ane e ja mAnyatA te saMsAra che, te ja ajJAna che, te ja paribhramaNano hetu che. ane tenI nivRtti thaI tyAM sahaja mokSa che.' 'rasahaja svarUpe jIvanI pariNati thavI tene zrI vitarAga mokSa kahe che." (53) he bhAI ! A ajJAnabhAva - zuM ajJAna che " ke jagatamAM A cha dravya che. cha e dravya judAM che. darekane potAnuM astitva che. dareka dravyane potAnAM guNa che, potAnAM lakSaNa che, potAnA dharma che. ane A anAdi evA jagatamAM cha e dravyanuM pariNamana potAnA svabhAva pramANe thayAM ja kare che. paNa potAnAM guNamAM ja pariNamana thAya che. koI dravya potAno svabhAva palaTIne anya dravyamAM pariNamatuM nathI. ke koI dravya e bIjA dravyanI sAthe ekarUpa panna thatuM nathI. A cha dravyamAM pAMca dravya to ajIva che. paNa eka jIva dravya che te sAva che. eTale caitanyayukta che. caitanyayukta che eTale ene jJAna, darzana che. enAmAM jANakArI che. upayoga che. ane A jANakArIne lIdhe ja badhI garabaDa thaI gaI che. A jIva, pudgala paramANu je anaMta che, ane tenA guNa, varga, rUpa, rasa, gaMdha, sparza sahita che, tenAthI bhrAMtine lIdhe joDAI gayo che eTale jIva pudgalane potAnA karavA gayo. vyavasAya zarU karyo. A pudgala je aneka judAM-judAM rUpe che, Aje paMkhA rUpe che, kAle T.V. rUpe che, phrIjha rUpe thaze, mAIka rUpe thaze. A pudgala to judI judI rIte Ave che. je anAja rUpe che, e ja miSTAnna rUpe thAya che, e ja viSTA rUpe pariName. e ja khAtara rUpe thaze, e ja vRkSa rUpe thAya. A pudgalanI mAyA cAlyA kare che. je ghara rUpe che, e ja TekarA rUpe thaze. e ja mATI rUpe ane e ja IMTa rUpe thaze. e ja sImenTa rUpe thaze. e ja khAtaramAM jaIne choDarUpe thaze. I ja vastra rUpe Avaze. e ja pRthvInI aMdara dhAtu rUpe thaze. kyAMka kolaso thaze. kyAMka hIro thaze, kyAMka lokhaMDa thaze, kyAMka trAMbu thaze, kyAMka pittaLa thaze. jagatamAM jeTalA padArtho che te tamAma pudgala paramAtruonA saMghAta ane bhedanuM pariNAma che. samAna jAti, samAna guNa. rUkSatA ane snigdhatA eno guNa che. A AkhuM padArthavijJAna mukyuM che. kayA guNonuM prabhutva thAya tyAre enuM svarUpa zuM thAya ? ane eTalA mATe ja pArAmAMthI sonuM kema bane ! tAMbAmAMthI kema bane ? AnuM Ama kema thAya ? A sthiti naSTa kema thAya ? A badhA siddhi yoga Atmatattvane jANanAra evA RSimunione, A aSTasiddhi ane nava nidhi - e saheje sAdhya hatA. kemake e pudgalano khela barAbara jANe che. pudgalanA svarUpane barAbara jAtre che. muThThI baMdha karIne hAthamAM miSTAnna lAvI de. kAraNa ke e pudgalanuM pariNamana che. ane e pariNamana tyAre thAya che jyAre jIvanAM bhAvano saMyoga thAya che tyAre. e sAMyogika kriyA che. miSTAnna che e sAhajika kriyA nathI. sAMyogika kriyA che. ane A yogIo potAnAM jIvanuM bhAvabaLa lagAve. jIvanuM aciMtya vIrya, enuM bhAva baLa, ane pudgalanuM aciMtya sAmarthya duniyAmAMthI ghaNI navI bhabhUtio paNa pedA karI de. paNa A muktino mArga nathI. A to AtmAnI mohajanya graMthi che. eTale jaina darzana e riddhi-siddhine oLaMgIne javAnI vAta kare che. - zrI AtmasiddhizAstra - 239
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ parama nidhAna, mukha AgaLa, jagata ullaMghI jAya jinezvara !" AnaMdaghanajI mahArAja kahe che ke he prabhu ! dharmanAtha svAmI, tArI bhakti karavAthI, tArA guNa gAvAthI, evuM parama nidhAna A jIvamAM pragaTe che. "parama nidhAna' jema sAgara, ratnAkaranA pANI haTI jAya ane mahA amUlya nava ratna nidhAna khUllA thaI jAya. to paNa tAro ArAdhaka A nidhAna oLaMgIne cAlyo jAya. chokarAM to pAMcIkA vINavAya rokAya. paNa A jIva ratna vINavAya rokAto nathI. A AtmAnI sAdhanAnI, muktinA mArgamAM AgaLa vadho tema nidhAna pragaTe. gautama gaNadharane vize Avo mahatu prabhAvI, labdi nidhAnano yoga - anaMta nidhAna - emane e yoga sahaja hato. sUryanA rami-kiraNa. e kiraNane pakaDIne gautama svAmI aSTApada parvata upara ArohaNa kare che. ane paMdaraso tApasIne potAnA aMguThAnI labdhithI khIranuM pAraNuM karAve che. A badhI labdhi che. pudgalanA camatkAra che. paNa emAM jIvano bhAva yoga hoya che. parama sat rIbAtuM hoya tyAre satpuruSo potAnA paracAM paNa Ape che. ane "bhaktAmara stotra'nI 'uvasaggaharaM stotranI A badhI racanA zuM kAma thaI ? jaina munioe AvA badhAM camatkAro kema batAvyAM che ? to jyAre-jyAre zAsananI prabhAvanAno prazna ubho thayo che - jyAre jyAre e parama tattvanI, mahAsattA pragaTa karavAno prazna upasthita thayo che, tyAre A AcAryoe, emanI AtmAnI je mahAna zakti che, caitanyanI zaktino paraco ApI vitarAga zAsanane pharIthI UMcuM karyuM che. jaina zAsanane jayavaMtu karyuM che. pachI hIravijayasUrI ane akabarano prasaMga hoya, mahArAjA kumArapALa ane siddharAjano prasaMga hoya ke emanI sAthe hemacaMdrAcArya sUrizvarajIno prasaMga hoya, eka eka AcAryoe dhArA nagarInA rAjA bhojanI sAthe, mAnatuMgasUrino prazna hoya, eka-eka AcAryoe, dharmanI AvI kasoTInI paLanI aMdara, eka paNa jAtanI potAnI koI paNa vAMchanA rAkhyA vinA, koI mAnanI apekSA rAkhyA vinA, kaMI badalAnI apekSA vinA, zAsanane prabhAvI karyuM che. paNa jagata pAchuM camatkAramAM mohI gayuM che. ane bhaktine bhUlI gayuM che. e camatkAra e to side business che, by product che. jinezvaranI bhakti, mULa jinezvaranI bhakti karIe to A badhuM to sahaja sAdhya che. "karma bhAva ajJAna che." jIve A pudgalane je potAnAM mAnyAM che, ane A pudgalamAM je kSaNika sukha che, sukhAbhAsa che, jenI pAchaLa du:kha cAlyuM Ave che, duHkhanI chAyA jenI sAthe joDAyelI che, evA pudgalanA sukha nAmanA padArthanI pAchaLa A jIva ajJAna buddhinAM kAraNe e ja bhAvamAM niraMtara rahe che. eTale zubhAzubha bhAva e karma bhAva che. e karma bhAvanI aMdara jIvanI je satata pariNati che tene jJAnI puruSo ajJAna kahe che. mokSano avirodha upAya joto hoya to mokSabhAva nijavAsa." tuM tArA potAnA svarUpamAM vAsa kara. rahe. jIva vibhAva pariNAmamAM varte te vakhate karma bAMdhe. paNa svabhAva pariNAmamAM pravarte te vakhate karma bAMdhe nahIM. nija vAsa." svarUpa sthiti. AtmaramaNatA. svabhAvanI sthiratA. A aMtarmukhapaNuM Ave to A thAya. "satata aMtarmukha upayoge sthiti e nigraMthano parama dharma che." ApaNI sAdhanAnuM sutra aMtarmukhatA. thavI joIe. nijavAsa." paramArthanI koI paNa sAdhanA karIe, dharmanI ArAdhanAmAM koIpaNa sAdhanano svIkAra karIe - ciMtA nahIM ke kyuM sAdhana che - paNa sadUgaranA Azraye karIe ane eno lakSa evo - zrI Atmasiddhi-zAstra - 240 [E]=
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ hovo joIe ke koIpaNa sAdhana, AtmAne mukti sAthe joDe enuM nAma yoga. evo koIpaNa vyavahAra prere te paramArthane, te vyavahAra samaMta" ema jJAnI puruSo kahe che. mATe ApaNe hAthamAM mALA laIe, svAdhyAyanuM pustaka laIe, koI bhaktinuM pada, paramAtmAnuM gAIe, athavA koIpaNa prakAranAM vrata, niyama, sAmAyika, pratikramaNa, tapa, AvAM koI paNa yoga karIe. A badhAM jaina yoga che. kAusagga, pratyAkhyAna vagere. badhA jaina yoga che. e jena yogamAMno koIpaNa yoga, AtmAne mukti tarapha laI javAne mATe paryApta che. kAraNa ke anubhava prApta evA gItArtha AcAryoe ApaNane Avo yoga dharma, vyavahAra dharma, AcAra dharma Apyo che. ke je kriyA karavAthI tajanya, tathArUpa bhAva utpanna thAya. tathArUpa bhAva utpanna karavAnuM jIvanuM lakSa hovuM joIe, to thAya. namaskAra karavAthI vinayano bhAva Ave ja. paNa emAM jo lakSa na hoya to namaskAra yaMtravat thAya ane vinayano bhAva adRzya thaI jAya. badhI ja kriyA bhAvathI ja thAya. ane bhAvane utpanna karavA mATe paNa thAya. jema vairAgyathI AtmajJAna saphaLa thAya, paNa AtmajJAna utpanna karavAmAM vairAgya paNa joIe. ema jJAna ane kriyAno saMbaMdha eka sikkAnI be bAju che. koIe toDavAno prayatna nahIM karavAno. evuM ajJAna koI divasa nahIM karavAnuM. jJAna ane kriyA baMne sAthe ja rahelAM che. abhinna che, avinAbhAvI che. eka na hoya to bIjuM na hoya. AvAM prakAranI vastu svarUpanI sthiti che. mATe jJAnI puruSo kahe che mokSabhAva nijavAsa. paramakRpALu deve 'Atmasiddhi'mAM eka paNa pAribhASika zabda vAparyo nathI. eTale 'Atmasiddhi' vAMcatA koI paNa dharmane ke koI paNa matane mAnanArane ema na lAge ke A "AtmA' sivAya bIjI koI vAta kare che. A sthiti che te samyaphacAritra che. nijavAsa che e samyakracAritra che. paNa paramakRpALudeve zabda mukyo nijavAsa." A paramakRpALudevanI vizeSatA che. pU. laghurAjasvAmIe kahyuM che ke, emAM to AtmA ja gAyo che. game te matane mAnanAra haze ene "Atmasiddhi potAnI ja lAgavAnI kAraNa ke emAM emaNe koI matanI sthApanA karI nathI. eTale ahIM kahyuM ke nivAsa' che. te AtmAnI muktino mArga che. A upAya avirodha che. ziSyane kahe che ke ajJAna che ne e aMdhakAra jevuM che. ane aMdhakArane haTAvavAno avirodha upAya kayo? to ke prakAza. aMdhakArane lAkaDI laIne mArIe, ke aMdhakAranI carcA karIe to aMdhakAra jAya nahIM. to jo keTalAya samayanuM aMdhAruM dUra karavuM hoya to, jUnA baMdha makAna ke bhoMyarAmAMthI aMdhakArane dUra karavo hoya to avirodha upAya eka ja che. prakAza. beTarI, lAITa, koI DAyanemo, koI janareTara. jenAthI dUra thAya enAthI, paNa prakAza joIze. IlorA ajaMTAnI guphA jovA jaIe to aMdara gADha aMdhakAra hoya. to eka jaNa kalAI caDAvelA jasatanA patarAM laIne sUryanI dizAmAM Ubho rahe. sUryanAM kiraNo enA upara paDe enuM pratibiMba AkhI guphAmAM paDe ane guphA prakAzita thaI jAya. eTale je adUbhUta citro che e citro ApaNe joI zakIe. sUryanI LightthI. paNa aMdhakArane dUra karavA mATe prakAza e avirodha upAya che. | 'ajJAna aMdhakAra sama, nAze jJAna prakAza." karmabhAva che e ajJAna che ane nijavAsa che e jJAna che. A nijavAsa, svarUpanI sthiti, svarUpanI ramaNatA e avirodha upAya che. ajJAnane TALavuM hoya HE zrI Atmasiddhi-zAstra 241 E
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ to jJAna rUpI prakAzathI TaLI jAze. ciMtA kara mA ke aMdhakArano prakAra kevo che, aMdhakAra keTalo jUno che evI koI ciMtA na karavI. tema ajJAna game teTaluM jUnuM hoya, game te prakAranuM hoya, kAMI vAMdho nahIM. jema darda game teTaluM junuM hoya, game te prakAranuM hoya - tema. jIva to dardanAya malAvA kare che. samajato nathI ke A pApano udaya che. potAnA meleriyA ane DAyAbiTizanAM paNa gANA gAto phare. rogano malAvo kare. jIva ajJAna avasthAmAM hoya ne tyAre kene vaLagI paDe khabara na paDe ! ane emAM ene AnaMda Ave. jIvane dehabhAva keTalo che ? ahaMbhAva keTalo che ? rogamAM paNa jIvane AnaMda Ave, vikAramAM, pApanA udayamAM paNa jIvane AnaMda Ave, e jIvanAM ajJAnanI koI sImA kharI ? tyAre ene paramezvaranuM zaraNa yAda AvatuM nathI. ratnAkara-pazcisImAM kahe che - meM roganA upacAra karyA paNa jinezvaranI bhakti ne bhAvI nahIM ke jarUra huM koI jinezvaranI bhaktinA mArgathI judo paDI gayo chuM eTale aTavAyo chuM. auSadha viSe karuM yatna paNa huM dharmane to nava gaNuM." dharma ciMtavyo nahIM paNa auSadha ane roganI ciMtA karI. ane roganuM mAhAtmaya vedAya che. jinezvaranuM mAhAsya vedAtuM nathI. ajJAnanuM mAhAsya vedAya che. jJAnanuM mAhAbhya vedAtuM nathI. A ApaNI sthiti joI ? ajJAnanA prakAra koI paNa hoya - tyAre jJAnI kahe che ke, vitarAga darzanano prakAza game te jIvanuM, game te prakAranuM ane game teTaluM junuM ajJAna hoya, to paNa tene TALavA mATe samartha che. pachI te gautamanuM ajJAna hoya ke rohiNiyA coranuM ajJAna hoya. paNa bhagavAna mahAvIrano bodha caMDakauziyA jevA, tiryaMcamAM rahelA jIvanA ajJAnane paNa, TALI zake che. kAraNa ke A jJAna adbhuta che. tAruM ajJAna game te prakAranuM hoya paNa A jJAna adbhuta che. A vitarAganA jJAnanI jyoti che. A jyoti pAse jagatano ajJAnarUpI aMdhakAra TakI zakaze nahIM. A avirodha upAya. "mokSabhAva nivAsa." karmabhAva to ajJAna che. A ajJAna TALavA mATe nijavAsamAM AvI jA. aMtarmukha upayoge sthiti kara. ane A satupuraSoe ApelI vitarAga vijJAnanI jyoti hAthamAM laI le. eka sadgurunI mazAla jo hAthamAM pakaDI che, mazAla na pakaDAya to mINabattI hAthamAM pakaDI che to paNa tuM nyAla thaI jAIza. anaMtano mArga tAro khullo thaI jAze. pUrNa prakAzita thaI jAze. bhale ho rAta aMdhArI, dIvo laI Apa UbhA cho." he prabhu ! sAme kALa bhale kaThina hoya, paNa jema ghanaghora rAtrImAM kaDAkA ne bhaDAkA cAlatA hoya to paNa Apa dIvo laIne UbhA cho to mane kazAnI bhItI nathI. mAro mArga prazasta che. AvI zraddhA sAthe, AvA samarpaNa sAthe gurue batAvelA mArgane samajavA prayatna karIe. pahelo avirodha upAya "nijavAsamAM javuM te. tuM tArAmAM sthira thA. jagata taraphanI dRSTi pheravI le. kRpALudeve kahyuM ke, "saghaLAM vrata, tapa, japa, A badhuM ja karavAno uddeza, eka ja lakSa ke jagatanI vismRti karavI ane sanA caraNamAM rahevuM.' A nijavAsa che. nijavAsamAM pahelAM jinanI aMdara vAsa kara eTale nijanI aMdara vAsa thaI jAze. kAraNa ke sIdhe sIdhuM nija pakaDAtuM nathI. mATe jinanA sahAre nijamAM cAlyo jA. kAraNa ke jinapada-nijapada ekatA." A to saraLa mArga che. naEzrI Atmasiddhi-zAstra - 242 GiE
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ je je kAraNa baMdhanAM, teha baMdhano paMtha; te kAraNa chedaka dazA, mokSapaMtha bhavaaMta. (9) je je kAraNo karma baMdhanAM che, te te karmabaMdhano mArga che; ane te te kAraNone chede evI je dazA che te mokSano mArga che, bhavano aMta che.' have A bIjo upAya kahe che. je je kAraNa baMdhanAM che, jenAthI jIvane baMdha thAya che, zubha ke azubha, paNa jenAthI jIvane baMdha thAya che, pudgala paramANu je para che ene jIva grahaNa kare che, jIvanuM vIrya skurAyamAna thaIne para padArthane potAnA tarapha kheMce che, sukhanI bhrAMtinA kAraNe - A mArga baMdhanano mArga che. je kAraNothI A jIva e tarapha jAya che e kAraNonI chedaka dazA e mokSapaMtha ane bhavano aMta che. AzravanA, baMdhanA kAraNo tatvArtha sUtramAM zrI umAsvAtijI mahArAje kahyAM che, " mithyAtva, avirati, pramAda, kaSAya, yoga: baMdhdha hetvaH baMdhanA hetuo che. paNa kRpALudeve ahIM e tAttvika paribhASA na mukI. ziSya upara mukI dIdhuM ke tane A baMdhanA je je kAraNa che, zubha ke azubha. te kAraNonI chedakadazA' kara. e dazA kevI rIte chedAya ? "chedakadazA." e zabda prayoga kRpALudeve eTalI sarasa rIte karyo che. e e dazA chedavI paDe che. jo chede nahIM to e dazAnI aMdara chUTI na zakAya. kema ke baMne evA eka rUpa joDAI gayA che ke jo e dazA chede nahIM to e dazAthI mukta thavAya nahi. jyAre be padArtha bhegA thaI gayA hoya ne tyAre ene chedavo paDe. beyane judAM pADavAM paDe. e judAM pADavAnI prakriyA karavI paDe. suvarNa ane paththara e be bhegAM thaI gayAM hoya - AnaMdaghanajI mahArAje padmaprabhunA stavanamAM kahyuM che, kAraNa-joge ho baMdha baMdhana re, kAraNa mukti mukAya; je kAraNa jogathI A baMdha thAya che, ane e kAraNa joga jo enI aMdarathI kheMcI levAmAM Ave to baMne vastu judI paDI jAya. mATe he prabhu ! mAro ne tAro AMtaro paDI gayo che enuM kAraNa e che ke, "parapadArthamAM bhaLI gayo chuM ane teM tArI jAtane para padArthamAMthI mukta karI che. mATe kahe che ke baMdhanA kAraNo chedavAM. 'darzanamAM bhUla thavAthI jJAnamAM bhUla thAya che." samajaNa avaLI kyAM thaI ? to ke tAruM darzana khoTuM. jenI daSTi khoTI enuM darzana khoTuM. jenuM darzana khoTuM enuM jJAna khoTuM. jenu jJAna khoTuM enuM AcaraNa khoTuM. samajaNa pahelethI ja UMdhI. viparIta dRSTi. A viparita dRSTimAM Avelo jIva, paraMparAe bhUla karyA kare che. e bhUlamAMthI jo enI chedakadazA utpanna thAya to e bhUlanI paraMparAmAMthI aTakI zake che. paramakRpALudeve eka bodha vAkyamAM sarasa kahyuM che, "koI bAMdhanAra nathI. jIva potAnI bhUlathI baMdhAya che." A vacanAmRtapa-mAM che. eTale sattaramAM varSa pahelAM bhagavAne A vAta lakhI che. emAM lakhyuM che. jyAre jyAre baMdhanA kAraNa hoya, tyAre tyAre. eka baMdhAnAra, bIjo bAMdhanAra, trIjuM baMdhana ane cothuM e baMdha-dazA. A cAra sthitino vicAra karavo. have ahIM baMdhAnAra pote, bAMdhanAra pote, baMdhana karmanuM ane A baMdha dazA - te je bhogavI rahyo che te. A potAnI je mizrita avasthA che te jIvane karmanuM baMdhana che te che. dravyanI paribhASAmAM jo vicArIe to A cetana jIva baMdhana sAthe beTho che. ApaNA badhAnI je sthiti che emAM eka caitanya che. nitya, zAzvata, sanAtana evo, trikALI padArtha. jJAyaka. anaMtajJAna, anaMta darzana, anaMta naE zrI Atmasiddhi-zAstra - 243 EF
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAritra, anaMta vIrya yukta evo eka padArtha, je badhuM ja jANe che, badhuM ja jue che. ane eka je kAMI jANatuM nathI, kAMI jotuM nathI, jenAmAM koI paNa prakAranI zakti nathI, evuM A zarIra jaDa, mareluM, khokhuMsAMpanI kAMcaLI jevuM che. niSkriya. jaDa. jenAmAM jANavAno svabhAva nathI te jaDa. evuM A zarIra. A baMneno saMyoga che. ane A saMyogI avasthA e baMdha dazA che. have AmAM baMdhAyo koNa ? cetana baMdhAyo. viveka barAbara jAgRta rAkhavo. baMdhAyo koNa ? cetana. bAMdhanAra koNa ? zuM jaDa kameM tane bAMdhyo ? "jaDa svabhAva nahi preraNA, juo vicArI dharma." jaDamAM to preraNA nathI. jaDamAM evI koI jANavAnI zakti nathI ke Ane bAMdhI dauM, Ane na bAMdhuM. Ane TAITa bAMdhuM, ane Ane DhIlo bAMdhuM - AvI koI prakRti jaDanA svabhAvamAM nathI. (jaDano eno koI evo guNa, evuM lakSaNa ke evo dharma nathI ke jIvane bAMdhe. baMdhAnAra pote. bAMdhanAra pote. baMdhana karmanuM. parapadArthanuM. potAne je joItuM 'tuM te ja lIdhuM che. pAchuM pariNAma Ave tyAre kahe ke mAre A nahotuM joItuM. meM kyAM AvuM mAMgyuM'tuM ? paNa kharekhara to tArA mAMgyA vinA A maLe nahIM. karma kAMI devA na Ave. hajI samajI laIe ke, 'mane je duHkhanI prApti che e mAruM mAMgeluM duHkha che. enuM tender bharyuM'tuM meM. enI demand note ApI'tI. enI mAMgaNI mUkI hatI meM. Indent bharyuM hatuM. nahotuM to bIjA lokamAMthI maMgAvyuM. jema koI mAla A dezamAM na maLato hoya to videzathI maMgAvIe. ema keTalAka sthiti, saMjogo evAM hoya ke A dezamAM upalabdha nathI. to kahe bharo Indent. Import License lo. badhI ja prosIjara karo. paNa mAre e joIe ja. naraka jevAM duHkha paNa tyAre ja maLe che jyAre jIva icchA kare che ane karma baMdhAya che. e karma enAM kALe pAke ane pAkIne enAM svabhAve pariNamyA. ane enuM pariNAma Ave tyAre pAcho haTe to na cAle. to karma kahe ke ame amArI meLe AvyA nathI. kema ke evI preraNAno svabhAva amArAmAM nathI. ame to tame je mAMgo te ApIe tamane. kevI vyavasthA che ! karmanI vyavasthA barAbara samajI laIe. A pudgalano svabhAva ane jIvano svabhAva samajI laIe. jIvanAM bhAvanuM pariNAma pAmIne, karmanA pudgala paramANumAM ke jemAM aciMtya evuM sAmarthya che ane enI parivartana paryAyanI zakti che ke game tevuM rUpa dhAraNa karI zake. enAM varNa, rasa, gaMdha, sparza evAM che ke svarganI racanA paNa karI zake ane narakanI racanA paNa karI zake. A jagatanI aMdara koI paNa rUpI padArthanI racanA che e pudgalanI racanA che. e eTalI sarasa karI zake, paNa potAnI meLe na karI zake, potAnI meLe thAya. enuM visasA pariNAma kharuM ? paNa jIvane saMyoga nahIM eno. paNa jIvane saMyoga thAya evuM pariNAma che ke ApaNuM zarIra, ApaNo parigraha, ApaNAM sagAMvahAlAM, ApaNo saMsAra, ApaNuM jagata. jagata to bahu vistRta che. paNa ApaNuM jagata keTaluM ? jenI sAthe ApaNuM joDANa che eTaluM. to karma ApaNane ApaNA bhAva pramANe ApaNuM jagata Ape. jevuM ApaNe icchaDyuM che evuM ja Ape. eTale jyAre jyAre muzkelI Ave, jyAre jyAre pratikULatA Ave, jyAre jyAre duHkha Ave, jyAre koI aniSTa yogano prasaMga prApta thAya, tyAre jIve vicAravuM ke A koIe mokalyuM nathI. A mArA kAraNe ja maLyuM che. ane meM maMgAvyuM che. Pre-paid karIne maMgAvyuM che. This is not V.P.P. but this is Pre-paid. teM cukavI dIdhuM che. eTale A pArsala pAchuM nahIM mokalAya. pelo nAkhI ja jAze. - zrI Atmasiddhi-zAstra - 244 [E]=
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ karma bheguM thaIne e pudgala paramANu duHkha rUpe AvavAnA hoya eTale AvI ja jAya. zarIramAM roga ke duHkhAvo amathA nathI thatAM. vagara maMgAvyuM nathI AvyA. pudgala paramANu kahe che ame koI sAthe rAgadveSa nathI karatAM. A to jIvanuM kAma che. ajJAna bhAva jIvano che. jaDano nathI. keTalI sarasa vyavasthA che. eTale kahe che ke A kAraNo jIvanAM che te jIve pote UbhAM karyAM che to tenI chedakadazA paNa tAre ja prApta karavI paDaze. tuM parapadArthanI icchAthI, tRSNAthI, rahita thA. A chedaka dazA che. paNa chatAMya jJAnI puruSoe - A jaina darzananI paripATImAM nava tattvamAM kahyuM che ke, "saMvara' ane 'nirjarA' A chedakadazAnAM sAdhano che. jo tuM saMvaranI ArAdhanA kara to karmano Azrava aTake. Azrava aTake eTale karma baMdhAya evA pudgalanuM grahaNa tArAM mana, vacana, kAyAnA yogathI thAya nahIM. ane grahaNa na thAya eTale pugalanuM karma rUpe baMdhAvuM thAya nahIM, ane baMdhAvuM na thAya to udayanI koI vAta rahetI nathI. mATe chedakadazA" eTale "saMvara' ane 'nirjarA." saMyama ane tapa. tapa ane titikSA. vRtti ane vrata. satata karyA karo. kAraNa ke nahIM to chedakAdazA nahIM Ave. jIva baMdhaka dazAmAM jaze. traNa dazA che. baMdhakadazA, chedakadazA ane muktadazA. paNa muktadazA meLavavA mATe chedakadazA jarUrI che. Aje jagatanA jIvo bhrAMtimAM che. ke ajJAna che te baMdhadazA che ane mukta dazAnI vAta kare che. paNa chedakadazA thayA vinA muktadazA Ave kyAMthI ? saMvara ane nirjarAnI ArAdhanA vinA, tapa ane saMyamanI ArAdhanA vinA, vRtti ane vratanI ArAdhanA vinA chedakadazA nahIM Ave. vRttione zamAvo. vratane AdarI. tapanI ArAdhanA karo. ane titikSA eTale sahana karo. pariSaha to sahana karavo paDe. upasarganI vAta to judI che. je sthitimAM ApaNe rahIe chIe tyAM zIta pariSaha, uSNa pariSaha, kyAMka kSudhA pariSaha, kyAMka tRSA pariSaha, kyAMka jaMtuno pariSaha, AvA jinezvara bhagavAne 22 prakAranAM pariSaha kIdhAM che. je sahana karavA jIvamAM titikSA-sahanazIlatA joIe. jagatamAM badhI jAtanuM vAtAvaraNa che. thoDuM sahana karatAM zIkha. tArI icchA pramANenuM A jagata nathI. aneka jUnI icchAonuM mizra A jagata che. temAM koInI icchA tArA karatAM power-ful haze. ane pugala paramANuMnuM visasA pariNAma paNa haze. jema tAruM pudgala sAthe potAnuM, nimitta pariNAma, prAyogika pariNAma, vizrA pariNAma che. tema pugalanuM potAnuM paNa visrasA pariNAma haze. ane e pariNAma che to jIve sahana karavuM paDe bhAI ! titikSA. jaina darzanamAM ene kahe che khaMtI, kSati, detI. kSati eTale kSamAnA dhAraNa karanAra evA guruvaro ! bhAI ! paristhiti to che te che. enAM rodaNAM na rovAya. ene joyA karAya. saMyogonA svIkAra sivAya eno bIjo koI vicAra na karAya. samabhAvathI badhuM ja vedavuM. A chedakadazAmAM AvI jA. ane A chedaka dazAmAM AvavA mATe jaina darzanamAM saMvara ane nirjarAnuM mahAna tattva, navatattvamAM ApyuM che ane saMvaranA pa7 yoga jJAnI puruSoe ApyA che. sAmAyika che e saMvara che. kAusagga che e saMvara che. badhA ja prakAranA tapa, vrata, udyama e chedakadazA che. baMdhaka dazAnI nivRtti mATe, mukta dazAnI prApti mATe, chedakadazAnI ArAdhanA anivArya che. A chedakadazA eTale, jJAnakriyAbhyAM mokSa." umAsvAtijI mahArAje tattvArthasUtramAM prAraMbhanuM sUtra lakhyuM. samyakUjJAna sAthe karavAmAM HE zrI Atmasiddhi-zAstra - 245 E
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvelI kriyA mokSanuM kAraNa che. eTale jJAna sAthe kriyA, ane kriyA sAthe jJAna. A baMnene ekameka sAthe joDI dIdhAM che. A baMne judAM che ja nahi. e baMnenuM saMyukta nAma dharma. dharma ekAMgI na hoya. vyavahAra vinAno dharma e khoTI vyAkhyA che. e zabdanI bhramajALa che. nizcayanuM svarUpa ane vyavahAranuM svarUpa maLIne dharma. kAraNa ke je AtmAne mukti apAve te dharma. kAraNa ke chedakadazA samajAvI joIe. paNa A chedakadazA jIvane samajAtI nathI. baMdha dazA AkarI lAge che ane mukta dazAnI mAMgaNI kare che. kRpALudeva kahe che ke bhAI ! baMdhaka dazAmAMthI chedakadazAmAM AvIza to tAro mokSa thaI jAze. bhavano aMta thaI jAze. game teTalI ciMtA karyAthI baMdha chUTe nahIM. paNa chedakadazAthI chUTe. anaMtA karmothI baMdhAyelA jIvane karmanuM baMdhana che, eTale gAMdhIjIe prazna karyo hato ke, "koIne khabara paDe ke enI A bhavamAM mukti thAze ?" bhagavAna kahe che, khabara paDe. gADha baMdhanathI baMdhAyo hoya enI eka eka gAMTha chaTatI jAya to jIvane khabara na paDe ? haLavAza na anubhave ? jema girdI ghaTe-basamAM-TrenamAM to tane muktapaNAno anubhava thAya ke nahIM ? ema baMdhana dazAmAM, saMvara-nirjarAthI tArA karma ochAM thAya to tane anubhava thAya ke nahIM ke tuM chedakadazAmAM have cho ? tuM chedavAno prayatna ja na kara to baMdhana kema jAya ? khAlI ciMtA karavAthI nahIM thAya. puruSArtha karavo paDaze. karmane toDI nAkha, enuM jora toDI nAkha, ene zithila kara, karmane sahana karI le, karmane haLavAM karI nAkhe, A badhI chedaka dazA che. ane e saMvara ane nirAthI thaze. A zuddha vyavahArano mArga che. prere te paramArthane." paramArtha hetu mULa vyavahAra. enI ArAdhanA kara. zAstro paNa e ja mATe upadezyA che. A upAya paNa avirodha che. kAraNa ke chedakadazA Ave to mokSa thaI jAya. emAM pachI kyAM zaMkA ja rahe che ? rAga, dveSa, ajJAna e, mukhya karmanI graMtha; thAya nivRtti jehathI, te ja mokSano paMtha. (100) rAga, dveSa ane ajJAna enuM ekatva e karmanI mukhya gAMTha che; arthAtu e vinA karmano baMdha na thAya; tenI jethI nivRtti thAya te ja mokSano mArga che." A trIjo upAya che. keTalI addabhuta vAta che. baMdhaka dazAmAM mahattvanuM paribaLa kayuM che te batAvyuM che. A loTa che teno pIMDa baMdhAya zenAthI ? enI aMdara moNa nAkhIe to baMdhAya. lADavo banAve tyAre ghI rUpI snigdhatA aMdara nAkhavAmAM Ave to eno skaMdha barobara rahe che. ema A pudgala paramANuo che emAM jyAre kaSAya rUpI cIkAza bhaLe che, krodha-mAna-mAyA ane lobha. A kaSAyabhAva rUpI cIkAza je che ne e jyAre enI aMdara bhaLe che, A rAga dveSa che ne e moNa jevAM che. ane AjanAM jamAnAnA ApaNAM rAga dveSa to fevicol jevAM che. eTale gADhAM cIkaNAM karma baMdhAya che. A rAga dveSa fevicol jevAM che. marI jAuM paNa vaLa choDuM nahIM. saLagI marIza paNa tArI to vAta sahana karIza nahIM. eTale cAre bAju ApaghAtanA kissA saMbhaLAya che. tArAM goLAnAM pANI harAma ! paga na mUkuM koI di tArA gharamAM. are bhAI ! rAga dveSanuM ATaluM utkRSTapaNuM ! ATaluM badhuM ! eka FE zrI Atmasiddhi-zAstra - 246 E=
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAIe sarasa prazna karyo, ke badhA javo jo paramAtmA jevAM che ane badhAM ja AtmAmAM jo AvA samAna guNa che to bhagavAne abhavI AtmA kema kIdhAM haze ? sattAnI apekSAe ? zaktinI apekSAe ? guNanI apekSAe - dharmanI apekSAe emAM kAMI uNapa che ? khAmI che ? nA, evuM kaMI nathI. paNa enI vartanAnI apekSAe, koIpaNa sthitimAM e utkaTapaNe pariName che. ane je utkaTapaNe na pariName ane maMdapaNe pariName te chUTo thato jAya. eTale bhagavAne enI pariNatinI apekSAe kahyuM ke A jIva abhavI che. jyAM sudhI bhAvanuM AvuM utkaTapaNuM che tyAM sudhI mukti pAme ja nahIM, kAraNa ke samaye samaye anaMtAnubaMdhI karyA kare che. anaMta saMsArano anubaMdha ene thayA ja kare che. bhagavAna kahe che, rAga-dveSa ajJAna e mukhya karmanI graMtha.' A gAMTha, A pakaDa bahu ja majabUta che. doraDI tUTe paNa gAMTha chUTe nahIM juo to jIvanAM pariNAma ! rAga dveSa rUpI kaSAyanAM kAraNe A pudgala paramANuno baMdha thAya che. retIno lADavo vaLe ? ane thoDI ghaNI bhInI karIne lADavo vALI divAla upara pheMkIe to chUTI paDI jAya. paNa jo enI aMdara mATI hoya to ? ane emAMya kALI ke cIkaNI mATI hoya to ? divAla paDI jAya paNa goLo-lADavo emane ema coMTyo rahe. AvI dazA che jIvanI ! bhayaMkaramAM bhayaMkara kaSAya bhAva ! pudgala karmano baMdha ! jJAnI puruSone kevaLajJAna thAya tyAre dehanI kriyA cAlu hoya, chatAM karmano baMdha na thAya. kAraNa ke emAM kaSAya nAmanuM meLavaNa nathI. e akaSAyI thayA che. akaSAyI bhAvanAM kAraNe baMdha nathI. kRpALudeve cha padanAM patramAM kahyuM che ke, jo AtmA kaSAyabhAva kare to tenuM pariNAma thAya ane akaSAya bhAva kare to enuM pariNAma thAya. nadInA taTe kapaDAM sukAve to ema thAya ke retI coMTaze. retI kyAM sudhI coMTe ? kapaDuM bhInuM che tyAM sudhI. kapaDuM sukAI gayuM ke retI khaMkherI nAkhI. vAta purI thaI gaI. ema A jJAnIonAM karmo badhAM khaMkherAI jAtAM hoya. paNa ApaNA khaMkheratA nathI. ApAne to karmo bhegAM kheMcI jAya che. kA2Na ke fevicolthI coMTADyA che. jJAnI kahe che, 'rAgadveSa ajJAna e mukhya karmanI graMtha, thAya nivRtti jehathI, teja mokSano paMtha.' ane rAgadveSanI nivRti zenAthI thAya ? samakitathI. samyakUdarzanathI rAgadveSanI nivRti thAya. jJAnI puruSanAM vacananI, bhaktipUrvaka, yathArtha jIva vicAraNA kare to samyakadaSTine pAme. cha padanAM patramAM kRpALudeve kahyuM che, jIva jo jAgRta thaI sahajamAM vicAre to samyadarzanane prApta thAya. samyakdarzanane prApta thaI svasvabhAvarUpa mokSane pAme.' paNa jIva jo vicAre to - A jIva jJAnInA vacananI vicAraNA karato ja nathI. enA sivAya bAkInuM badhuM kare che. jJAnInAM vacanano vicAra nathI. eTale ajJAna puSTa thAya che. rAgadveSane puSTI maLe che. ahaM majabuta thAya che. mamatva vistRta thAya che. kyAMyathI nivRtino mArga Avato nathI. 'karmagraMtha'nI nivRtti karavA, samabhAva, samatA, udAsInatA, A badhAM enA prayoga che. sAmAyika e jabarajasta prayoga che. samatAno prayoga - samatA svabhAvano javanI aMdara abhyAsa. e abhyAsa karavAthI. udAsInatAno abhyAsa karavAthI, rAgadveSanI maMdatA thAya, zithilatA thAya, kSINatA thAya ane kALe krame - zrI AtmasiddhizAstra - 247
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ karIne teno kSaya thAya. "samyakdarzana' eTale padArthanuM ja svarUpa che te svarUpe tene jANavuM, oLakhavuM ane vedavuM. vedana. guNa, lakSaNa ane anubhavathI enuM vedana karavuM. kRpALudeva kahe che. mAtra guNathI nahi, mAtra lakSaNathI nahIM, mAtra vedanathI. svasaMvedyapada ene AnaMdaghanajI mahArAje kahyuM che. tuM e padano anubhava kara. anubhUtimAM jA. rAga dveSa tuTI jAze. eka vAra jIvanuM mAhAbhya lakSamAM Avaze ne, saMsAra Akho tuccha lAgaze. rAga dveSa tyAM sudhI ja rahe, jyAM sudhI vastunuM tucchapaNuM bhAsyuM nathI. vastunuM mAhAsya jyAM sudhI che tyAM sudhI rAga dveSa thAya. mArI pAse koI vastu che, jenuM mane mAhAtma che. e vastu koI laI le ke AghIpAchI thAya to mane rAga dveSa thAya. mAhAtma bhAvamAM che. jevuM mAhAbhya gayuM ke pachI rAga dveSa na thAya. vastunuM svarUpa zuM ? to ke yoga haze eTale AvI haze. have eno yoga puro thaI gayo to vastu gaI. AvI sthiti karavAnI che. jo ke AkaruM che. paNa puruSArtha e ja karavAno che. jJAnI puruSa jyAre AtmAnA dharmanI vAta samajAve che tyAre kahe che rAga-dveSa, koI paNa svarUpamAM karyA hoya, koI paNa hetuthI karyA hoya, to paNa te tArA kalyANanuM kAraNa nathI. rAga dveSa e jIvanAM kalyANanuM kAraNa nathI. to samyakdarzananI vAtamAM pahelAM rAgadveSa TALavAnAM che. AtmA sat caitanya maya, sabhAsa rahita; jethI kevaLa pAmiye, mokSapaMtha te rIta. (101) 'satu" eTale "avinAzI." ane caitanyamaya' eTale "sarvabhAvane prakAzavArUpa svabhAvamaya' 'anya sarva vibhAva ane dehAdi saMyoganA AbhAsathI rahita evo, kevaLa' eTale "zuddha AtmA pAmIe tema pravartAya te mokSamArga che." A cotho upAya batAve che. jethI kevaLa AtmA pamAya evI rIte tuM pravartana kara. to AtmA khabara paDe, to e rIte pravartana thAya. to kahe che AtmA "satu' che. "satu' eTale traNe kALane vize jenuM hovApaNuM che te. te "sat'. avinAzI che. jenuM svarUpa "sa" che. hoya to eno koI divasa nAza na hoya. ane na hoya to koI di utpanna thAya nahIM. enuM nAma "sat'. A jagatanI badhI ja vastu "asa" che. kAraNa ke e je svarUpe che te svarUpe kAyama TakatI nathI. eno nAza thAya che. pudgala che e bheLA thAya che. vIkharAya che. judI judI racanAo thaI jAya che. kyAMka copaDInA rUpamAM, kyAMya cazamAnA rUpamAM, kyAMka mAIkanA rUpamAM, vastranA rUpamAM, baMgalAnA rUpamAM, AbhuSaNanA rUpamAM - ema AvyA ja kare. A yugalanI mAyA cAlu ja che. badhA pudgala paramANu trikALa emane ema che ? nathI. jo hoya to manufacturing company o zuM kAma hoya ? Industrialization karavuM joIe. keTalAMya pudgala paramANu che jenuM roja rUpAMtara thaI zake. padArtha vijJAnanuM jJAna rojeroja vadhatuM jAya che. ane vadhatAM jJAna navAM-navAM padArthanI zodha kare che. lokhaMDamAMthI plAsTIka zodhAyuM ke nahIM ? emAMthI vaLI bIjuM kAMI Avaze. enI utpatti thAya paNa e badhI vastuo samayavartI che. AtmA, nathI utpanna thato. nathI eno nAza thato. traNe kALamAM enuM vidyamAnapaNuM che, enuM hovApaNuM che. 'sarva avasthAne vize nyAro sadA jaNAya." ene "satu' kIdho che. naE zrI Atmasiddhi-zAstra - 248 GiE
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ avinAzI.. ane bIjo kahyo che caitanyamaya." pradeze pradeze caitanyamaya che. satata game te avasthAmAM jANapaNuM, jANapaNuM ane jANapaNuM. sarva bhAvane prakAzavArUpa jANapaNuM, sarvabhAva eTale caitanya-pudgala je bhAvamAM je sthiti che, jevI che ene e jANe, evuM sAmarthya. pachI AvaraNa hoya to ochuM jANe, patra enI zakti amApa che. sarvabhAvane prakAzavArUpa, anaMta jJAna enuM che. evI enI zakti che. sarvabhAsa rahita.' pAcho AbhAsa nahIM. AtmAne pAmavAmAM je sAdhanA karavAmAM Ave, je mokSamArganI rIta apanAvavAmAM Ave, AmAM kyAMya AbhAsI tattva na thavuM joIe. ke mane ahIM jyoti dekhAya che, mane ahIM kamaLa dekhAyuM, sAkSAta bhagavAna dekhAyA, AvA AbhAsamAM na rahevuM. AmAM AtmA prApta nathI. A koI IzvaranI prApti nathI. AmAM koI anya padArtha nathI. AtmAnA sAkSAtkAramAM anya koInI hAjarI nathI. jinanuM avalaMbana paNa chUTI jAya ane svayaM jinarUpe thAya. AbhAsanI aMdara badhA darzano ane AkhuM jagata aTavAI gayA che. mananI kalpanAo ja cAle che. aAnano eka prakAra cAlI rahyo che. AbhAsa. jemAM bhagavAna dekhAya. divyatAno anubhava thAya. zuM thayuM ? tArA svacchaMdanA udayane vedI lIdho. tuM to sarvatra prakAranA bhAsathI rahita cho, ane tane jyAre tArI pratIti thAya tyAre bIjA koInuM astitva tyAM vacamAM nathI. koI madhyasthInI jarU2 nathI. tAre mAdhyastha thavAnI jarUra che. bhAvakarma, dravyakarma ane nokarmathI rahita jyAre AtmAnuM svarUpa, yathAtathya, kevaLajJAna maya, kevaLa upayogamaya, kevaLa caitanyamaya avasthA ane e caitanya eka paNa pradeze avarAyeluM na hoya - AvI nirAvaraNa zuddha avasthA. parama zuddha avasthA. 'samayasAra' jene kIdho che, bhagavAna kuMdakuMdAcAryajIe. AvI avasthA prApta thAya evo sarvAbhAsa rahita AtmA jo jo sAdhanAmAM sAdhakanI muzkelI ghaNI che. AvA camatkAramAM ke lobhAmaNA AkarSaNamAM aneka jIvo aTavAI jAya che. A vAta saMsArIonI nathI. saMsArIo to AmAM paDatA ja nathI. A sAdhaka jIvonI ja vAta thAya che. ane jema matabheda judA che tema sAdhako paNa AvA AbhAsI maLI Ave che. ke bhagavAna AvA che ane bhagavAna AvA che. kahenevAlA bhI divAnA, sunarnavAlA bhI divAnA. jo jo Avo ghATa na thAya. bhagavAne A cothA upAyamAM kIdhuM che ke jo je, vacamAM A badhAM mahA bhayaMkara sthAna che. AtmAne jyAre meLavavo che ane e pravartana karavuM che tyAre e AtmA sarvAbhAsa rahita tane maLavo joIe. AbhAsI nahIM koI tattvanuM joDANa AtmA sAthe nahIM. eka paramANu mAtranI maLe na sparzatA pUrNa kalaMka rahita aDola svarUpa jo.' apUrva avasara evo kyAre Avaze ? pUrNa kalaMka rahita. A caMdranI aMdara kalaMka che evo AtmA nathI. eka paNa karmanuM kalaMka nahi, kaSAyanI kAlimA nahIM. rAgadveSanI lAlImA nahIM. zuddha. eka paNa raMga nathI ene. eka paNa raMjata bhAva nathI. niraMjana che. amUrta che. asaMgI che. abheda che. abaddha che. aspaSTa che. evo AtmA. koI AbhAsa vacamAM lAvIza nahIM. eka patra AbhAsa Ave to samajaje ke sAdhanAmAM kyAMya truTI che. kyAMka kalpanA joDAI gaI che. sat ane kalpanAne meLa nathI. san' AtmA, sat" caitanyamaya, sarvAbhAsa rahita jethI kevaLa' pAmIye. kevaLa AtmA AtmA = zrI AtmAsiddhi-zAstra - 219
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ sivAya bIjuM kazuM ja nahIM. jethI kevaLa pAmiye, mokSapaMtha te rIta.' jA prayatna kara. A upAya ApyA che. tuM kara. AvI je sAdhanA, upAsanA, AvI paddhati, AvI je sAdhakadazA te AtmAne pAmavAnI rIta che. paddhati che. zuddha sAdhanA. zuddha ArAdhanA ene sudharma kahevAya. sAco dharma - samaye samaye AtmatvanI vizuddhi prApti karAve te. vizuddha AtmAnuM oLakhANa karAve che. enI upalabdhi karAve te. karma anaMta prakAranAM, temAM mukhya ATha; temAM mukhya mohanIya, haNAya te kahuM pATha. (102) 'karma anaMta prakA2nAM che, paNa temAM mukhya jJAnAvaraNAdi ATha prakAra thAya che. temAM paNa mukhya mohanIya karma che. te mohanIya karma haNAya teno pATha kahuM chuM.' karma mohanIya bheda be, darzana cAritra nAma; haNe bodha vitarAgatA, acUka upAya Ama. (103) 'te mohanIya karma be bhede che H eka "darzana mohanIya' eTale '52mArthane viSe aparamArtha buddhi. ane aparamArthane viSe paramArthabuddhirUpa.' bIju 'cAritra mohanIya;' tathArUpa paramArthane paramArtha jANIne AtmasvabhAvamAM je sthiratA thAya, te sthiratAne rodhaka evA pUrvasaMskArarUpa kaSAya ane no-kaSAya' te cAritra mohanIya. darzana mohanIyane Atmabodha, ane cAritramohanIyane vitarAgapaNuM nAza kare che. Ama tenA acUka upAya che. kema ke mithyAbodha te darzanamohanIya che; teno pratipakSa satyAtmabodha che. ane cAritramohanIya rAgAdika pariNAmarUpa che, teno pratipakSa vitarAgabhAva che. eTale aMdhakAra jema prakAza thavAthI nAza pAme che - te teno acUka upAya che - tema bodha ane vitarAgatA darzanamohanIya ane cAritramohanIyarUpa aMdhakAra TALavAmAM prakAza svarUpa che, mATe te teno acUka upAya che.' avirodha upAya tarapha sadgurunAM A bodhanuM pravacana AgaLa vadhI rahyuM che. cAra upAya kahyAM. samyakcAritrano kahyo, samyAna ane kriyA, samyakdarzana. sudharma. evI paddhati ArAdhanAnI hovI joIe. ApaNI sAdhanA evI hovI joIe ke jemAMthI kevaLa AtmA pamAya. koI jagatanuM sukha pamAya nahIM. koI jagatanI kalpanA sAkAra thAya nahIM. koI mananA icchita bhAvane sAkAra karavA mATe ApaNI sAdhanA hoI zake nahIM. rIta paddhati. sAdhanA. ArAdhanA, upAsanA. kRpALudeve kahyuM che, upAsanA jina caraNanI atizaya bhakti sahita, munijana saMgati rati, ati, saMyama yoga ghaTIta.' upAsanA evI hovI joIe. upAsanA jina caraNanI.' jinezvaranA caraNanI upAsanA. caraNa na zrI Atmasiddhi-zAstra 0 250 1.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdano artha AjJA thAya che. zAstramAM jinezvara bhagavAne je AjJA kahI che tenI upAsanA. 'ANAe dhamyo. ANAe tavo.' 'AjJAnuM ArAdhana e ja dharma. AjJAnuM ArAdhana e ja tapa." mane sarvajJa deva vitarAgamAM zraddhA che. e mAtra prApta puruSa nathI. AptapuruSa paNa che. jenAmAM vizvAsa mukI zakAya evA. ane AptapuruSa che eTale enA vacanamAM mane zaMkAnuM koI kAraNa nathI. huM samajI zakuM ke na samajI zakuM e mArA jJAna ajJAnano viSaya che. paNa emaNe kahelo bodha, emaNe batAveluM satya e to pUrNa che. 'vitarAgano kahelo parama zAMta rasamaya dharma pUrNa satya che, evo nizcaya rAkhavo. jIvanA anadhikArIpaNAne lIdhe tathA satpuruSanAM yoga vinA samajAtuM nathI; to paNa tenA jevuM jIvane saMsAra roga maTADavAne bIjuM koI pUrNa hitakArI auSadha nathI, evuM vAraMvAra ciMtavana karavuM. pa. 505) mane na samajAya. mAre anuadhikArIpaNuM che. puruSano yoga nathI. paraMtu jo jinezvaranuM vacana hoya, zrI jinanuM pravacana hoya, AvA prApta puruSa pratye zraddhA karIne meM ene Apta mAnyAM hoya to mAre enI AjJA upAsavI ja joIe. Apta na mAnyA hoya tyAM sudhInI vAta judI che. eka vakhata meM ene Apta mAnyA che. huM mAnuM ke saMsAranI aMdara tIrthakara e pUrNa puruSa che. sarvajJa e pUrNapuruSa che. pUrNa vitarAga e pUrNa puruSa che. vANIno yoga chelle arihaMtamAM hoya. arihaMtapada samApta thayuM ane siddhapadamAM gayAM, pachI koI AtmA jagatane kAMI kahevA AvatAM nathI. e kAMI dharmanuM svarUpa batAvatAM nathI. e siddhAMtanA, nItinA, AcAranA bAMdhA, siddha avasthAmAM koI AtmA bAMdhato nathI. tIrthanI sthApanA je kare che, mArgane udyota je kare che, mokSamArgane udyota je kare che te arihaMta. dhana, dhana zrI arihaMtane re, jeNe oLakhAvyo loka saluNA." vIravijayajI mahArAja, pUjAnI DhALamAM arihaMta paramAtmAnI bhakti karatAM kahe che ke, he arihaMta paramAtmA ! tane ame eTalA mATe namaskAra karIe chIe ke teM to lokane oLakhAvyo. mArgane ajavALyo. mArgane udyota karyo. ApaNe bhaktAmara stotrano prAraMbhamAM kahIe chIe, "he prabhu ! A avasarpiNI kALanI aMdara te mokSamArgane udyota karyo che." ema lupta thayelA mArgane paramakRpALudeva zrImad rAjacaMdrajIe Alokita karyo che. udyota karyo che. eTale ahIM kahe che ke, bhAI ! Avo AtmA jenAthI pamAya evI rIta, evI ja sAdhanA, evo ja sudharma tuM pakaDaje ke, je dharmathI kevaLa AtmA, kevaLa AtmA, kevaLa AtmA ja pamAya. koI paNa AbhAsa vinAno AtmA, 'satu' AtmA. avinAzI AtmA, caitanyamaya AtmA ja pamAya. e sivAya bIjuM koI lakSa sAdhanAnuM nathI. ene tuM leje. dharmanuM svarUpa. matabhedathI rahita. AmAM bIjo zuM virodha Ave ? koI virodha nathI. avirodha upAyamAM have saddaguru kahe che ke, A jIvane je baMdhana che, te badhI ja vastu samajAvavI che. pUrNa kRpA karavI che. 'cArUtara bhUminA, nagara naDiyAdamAM, pUrNa kRpA prabhue karI'tI." RE zrI Atmasiddhi-zAstra - 251 E
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ he bhagavAna ! teM kAMI bAkI rAkhyuM nathI. AtmAne mokSano mArga samajAvavA mATe A prabhue pUrNa kRpA karI che. A kALanA jIvone, jeTaluM jeTaluM e samajI zake, pAtra bhede upadeza Apyo che. ane jeTaluM ene samajAvavA mATenuM yogya che, jeTaluM ene hitakArI che eTaluM badhuM ApyuM che. ahIM kahyuM che, "karma anaMta prakAranAM kAraNa ke jIvanI vRtti anaMta prakAranI che. anaMta vRttio hRrI che te Azrava che. icchA anaMta che. AkAza jeTalI. ane jagata maryAdita che. icchA pAse jagata maryAdita che. Ama to jagata paNa anaMta che. Economics no siddhAMta ke wants are many, ends are less. ane eTale ja A jagatanI aMdara there is a structure of price, demand & supply. arthazAstrano prAraMbhano niyama. and man is a bundle of wants. A mANasa, icchAno, tRSNAno, vAsanAno pIMDa che. meru parvata jeTaluM dravya ene ApI devAmAM Ave to paNa enI icchA to UbhI ja hoya. kAMIka hajI vadhAre laI lauM. mammaNa zeTha enuM udAharaNa che. AvI mammaNazeThanI vRttivALA jIvo A saMsAramAM che. karmo anaMta prakAranAM che. paNa jJAnIoe e karmonA vibhAgIkaraNa karyA che. kAraNa ke anaMtano viSaya grahaNa karI zake evI A jIvanI kSamatA nathI. mATe kahyuM, mukhya karmo ATha prakAranAM che. sAheba ! paNa A AThe yAda rahe ema nathI. syllabus lAMbuM che. kAMI vAMdho nahIM. emAM eka ja yAda rAkha. temAM mukhya mohanIya." e mohanIya haNAya eno huM tane pATha kahuM chuM. tArA badhAM karmomAM, sauthI powerful, tane rakheDAvanAra koI karma hoya to te mohanIya che. eTaluM ja nahIM, moTA moTA tapasvIone, sAdhakone, mahAmunione, A mohanIya karme pachADIne bhoM bhegA karI dIdhAM che. riddhi-siddhithI vimukta karI dIdhAM che. A mohanIya karma e karmono rAjA che. A jIvane saMsAramAMthI chUTavA deto nathI. mokSamAM javA deto nathI. A mohanIyanA be bhAga che. eka darzana mohanIya ane eka cAritra mohanIya. eno huM tane pATha kahuM chuM. karma mohanIya bheda be, darzana caritra nAma, haNe bodha vitarAgatA, acUka upAya Ama." have A karmono tAre nAza karavo hoya to darzana mohanIyane Atmabodha ane cAritra mohanIyane vitarAgapaNe nAza kare che. Ama tenA acUka upAya che. A bhagavAne A chello pAMcamo upAya ziSyane batAvyo ke, anaMta karmo sAme laDavAnuM choDI de. ATha yAda rAkha. ane emAMthI paNa eka mohanIyane pakaDI le. eka mohanIya rAjA jevo che. enA paNa be bhAga karI nAkhIe. aDadho bhAga tAro ane aDadho. mAro. "karma mohanIya bheda che. darzana cAritra nAma." darzana mohano nAza AtmabodhathI thAya. 'haNe bodha vitarAgatA." bhagavAna kahe che ke bodha sadugarano ane vitarAgatA tArI. A tAre to aDadhuM ja mAnya karavAnuM che. A bodha ane vitarAgatA mohanIya karmane haNI nAMkhaze. jJAnI bhagavaMto kahe che, mohanIyano nAza thAya eTale bAkInAM karmo to aMtamuhUrtamAM nAza thaI jAya. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane cAritra mohanIyanA karmo game tevAM prabaLa hoya, bAramuM guNasthAnaka-kSINa moha guNasthAnaka prApta thatAM, mohanIya | zrI Atmasiddhi-zAstra - 252 GiE
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmano kSaya thatAM, aMtamuhUrtamAM e jIvane kevaLajJAna pragaTe che. A mohanIyano nAza karavAnA acUka upAyamAM bhagavAne kahyuM ke enA be bhAga karI nAkha. eno nAza karavA mATe eka bodha ane bIjuM vitarAgatA. bodha sadguruno. saddagurune zIra upara laI le. mAthA upara jinAjJA dharI le. deva gurune mAthe rAkhe. ane pachI tuM AMdhaLo ho to ye cAlyo jA. e mArga batAve ema cAlyo jA. A dAvAnaLa lAgyo che saMsAramAM paNa tuM emAMthI mArga karIne cAlyo jA. tuM nIkaLI jAIza. saddagurunA bodhanuM avalaMbana ane tArI vitarAgatA tAre puruSArtha zemAM karavAno che vitarAgatAmAM. 'tyAga virAga na cittamAM, thAya na tene jJAna." koI kALamAM tuM tyAga ane vairAgya vinA, saMyama ane tapanI sAdhanA vinA, A muktino mArga pAmI zake evuM che nahIM. ane A sadguru Ama acUka upAya kahe che. ziSya avirodha upAya mAMgyo hato. ane saddagurue Apyo kevo ? 'acUka.' avirodha upAya eTale mAMgyo hato ke, upAyamAM mata-bheda hoya to te upAya saphaLa thAya ke na thAya. paraspara virodhI hoya to upAya ochuM pariNAma Ape. A to acUka upAya Ape che. rAmabANa. jAya to pAchuM phare nahIM. lakSa vIMdhIne Ave. rAdhAvedha thaye ja chUTako. Ama avirodha vAta batAvI saddaguru acUka upAya Ape che. ahIM samyagudarzana ane jJAna, sadgurunA bodha sAthe mukyAM che. ane samyaphacAritra e ziSyane ApyuM che. apUrva avasaranI gAthAmAM Ave che, darzana moha vyatIta thaI upajyo bodha je deha bhina, kevaLa caitanyanuM jJAna jo." A sadguru thakI prApta thAya. A javAbadArI saddagurune soMpI de. ane e je kahe e svIkArI le. ane vitarAgatA. AtmayoganI sthiratA. jagata taraphathI pAchA vaLavAnuM. saddagurue batAvelA bodha anusAra upAsanA karavAnI. sAdhanA karavAnI. ATaluM kAma to he jIva ! tAre pote ja karavuM paDaze. e kAma sadUgara nahIM karI zake. e kare to e mokSe jAya. e to kare ja che. paNa je bodha pramANe upAsanA kare e ja mokSe jAya. je sAdhanA kare ene ja enuM phaLa maLe. paNa tAre kAMIka to karavuM ja paDaze. Avo acUka upAya Apyo che. AtmasiddhimAM pAMca upAya. 1. nijavAsa. 2. chedakadazA. - zrI Atmasiddhi-zAstra - 253 -
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. karmagraMthithI nivRti. 4. rIta, upAsanA, sAdhanA - jenAthI kevaLa, AbhAsa vinAno AtmA pakaDAya eja lakSa. enA sivAya bIjuM lakSa nahIM. evI sAdhanA. evI ArAdhanA. evI upAsanA. 5. vitarAgatA - sadgurunA bodha, sadgurunAM Azraye. emaNe je vastunuM svarUpa kahyuM che emAM enI vAta mAnya karavI. ane tAro puruSArtha, tAruM parAkrama, tAruM vIrya baLa sAdhanAmAM lagADa. ame to sAdhune eTale vaMdanA karIe chIe ke, "saMyama zUrA banavA re." saMyamamAM zUravIra tuM banaje. ane bodha, sarvajJa paramAtmA tIrthaMkara deva batAvaze. saddaguru tane dRSTi Apaze ane karmendriyanuM jora tuM lagAvaje. puruSArthamAM maMDI paDaje. A acUka upAya che. A upAya vyartha nahIM jAya, fail nahIM thAya. satapuruSonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo. E| zrI Atmasiddhi-zAstra - 254 GiE