________________
[૧૬] (ર૩) “સ્યાવાદ-રહસ્ય” આ લેખમાં જૈન દર્શનના સ્યાદ્વાદની સમજણ આપવામાં આવેલ છે. વેદાંતમાં જેમ અદ્વૈતવાદ, સાંખ્યમાં પુરૂષ-પ્રકૃતિ-દ્વૈતવાદ, બૌધમાં જેમ ક્ષણિકવાદ અને વિજ્ઞાનવાદ વસ્તરવરૂપ બતાવનાર મૌલિક સિદ્ધાંત છે તેમ અનેકાંતવાદ જૈનદર્શન મોલિક સિદ્ધાંત છે. તે સિદ્ધાંત ને પ્રતિપાદન કરનાર શૈલી સ્યાદવાદ છે. લેખક મહારાજશ્રીએ આ લેખમાં સ્યાદૂવાદનું સ્વરૂપ બતાવેલ છે. સ્વાદુ અને એવા શબ્દથી શું શું સુચિત થાય છે તેને તાત્વિક દષ્ટિએ દાતે આપી સ્ફોટ કર્યો છે. | (૨૪) કમપ્રકૃતિ” આ લેખમાં સંસારના મૂળની બે પ્રકૃતિઓ-જીવ પ્રકૃતિ અને અજીવ પ્રકૃતિ, અર્થાત્ આત્મપ્રકૃતિ અને કર્મપ્રકૃતિનું સ્વરૂપ બતાવેલ છે. કર્મને અનાદિકાળના આત્મા સાથેના સંબંધથી આત્માની કેવી વિકૃત દશા જોવામાં આવે છે; કર્મપ્રકૃતિ મુખ્યપણે આઠ છે તેનું વિવેચન કરવામાં આવેલ છે. મેહનીય કર્મનું સામર્થ્ય બતાવેલ છે, આખો લેખ મનનપૂર્વક વાંચવા જેવો છે.
(૨૫) “અક્ષરઅનક્ષરમીમાંસા આ લેખમાં સત(Reality )નું જ સ્વરૂપ ઉત્પાદવ્યયધ્રૌવ્યાત્મકસ જૈન સિદ્ધાંતમાં બતાવેલ છે, તેનું પૃથક્કકરણ કરી રહસ્ય સમજાવેલ છે. વસ્તુમાં ધોતા એક સ્થિર સ્થાયી તત્વ છે, તે તત્વ અનક્ષર અવિનાશી છે અને ઉત્પાદવ્યયતા ક્ષર તત્ત્વ છે. અનક્ષર તત્વને ય કહેવામાં આવે છે. ક્ષર તત્વને પર્યાય કહેવામાં આવે છે. વસ્તુમાંથી એક તત્વ બીજા તત્વથી જૂદું પડી શકતું નથી. આ બધા વિચારો આ લેખમાં આપવામાં આવ્યા છે.
" જીવરાજ ઓધવજી દેશી, પ્રમુખ શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા-ભાવનગર.
