Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
વિકલ્પથી દીર્ધ આદેશ થાય છે. તેથી યાયિત્યતિથિમ્ અહીં પરિવેષણાર્થક યમ્ ધાતુના સા ને -સ્વ આ આદેશ થતો નથી. અર્થ-અતિથિને પીરસે છે. સામાન્ય રીતે ળિ ના ગ્રહણથી ત્િ અને |િ આદિનું ગ્રહણ થતું હોવા છતાં આ સૂત્રમાં િિર ના ઉપાદાનથી એ જણાવાયું છે કે - બિસ્ પ્રત્યાયાન્ત શુદ્ધિ ગણના ધાતુના સ્વરને હસ્વ આદેશ થતો નથી. દા.ત. યામય શ્યામંશ્યામમ્..રા
માર-તોષ-નિશાને કારારૂના
માર" [મારવું તે]; તોષr [વિનંતિ કરવી) અને નિશાન શિસ્ત્ર પ્રયોગ કરવો] આ અર્થના વાચક જ્ઞા ધાતુના સ્વરને, તેની પરમાં બિસ્ પ્રત્યય થયો હોય કે ન પણ થયો હોય-આ બંન્ને અવસ્થામાં જ પ્રત્યય પરમાં હોય તો હસ્વ આદેશ થાય છે; અને ગિકે પરક ળિ પ્રત્યય પરમાં હોય તો તે હસ્વ સ્વરને વિકલ્પથી દીર્ઘ આદેશ થાય છે. સમ્રા ; વિ+જ્ઞા અને પ્રજ્ઞા ધાતુને યુરા૦િ ૩-૪-૧૭” થી ગિન્ પ્રત્યય અથવા ‘યો. ૩-૪-૨૦' થી નિ પ્રત્યય. જ્ઞાન ધાતુની પરમાં ર્તિ-રી-વની ૪-૨-૨૧ થી [] નો આગમ. આ સૂત્રથી જ્ઞા ધાતુના આ ને -હસ્વ આ આદેશ...વગેરે કાર્ય થવાથી સંજ્ઞાતિ પશુમ; વિજ્ઞાપતિ રાણાનમ્ અને પ્રજ્ઞપતિ શાસ્ત્રમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થક્રમશ: પશુને મારે છે અથવા મરાવે છે. રાજને વિનંતિ કરે છે અથવા કરાવે
૨૬
