Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
આદેશ થાય છે. ગણ્ ધાતુને નિર્ પ્રત્યય. ઉપાન્ય જ્ઞ ને વૃદ્ધિ મ આદેશ. આ સૂત્રથી આ ને -TMસ્વ ઞ આદેશ વગેરે કાર્ય [જુઓ સૂ. નં. ૪-૨-૨૪] થવાથી શમતિ રોય્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-રોગને શાંત કરે છે. મિ ધાતુને અદ્યતનીનો ત પ્રત્યય. તેં ની. પૂર્વે બિર્ પ્રત્યય અને તૅ નો લોપ. આ સૂત્રથી ગમ્ ધાતુના મૈં ને દીર્ઘ આ આદેશાદિ કાર્ય થવાથી સમ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પ પક્ષમાં આ સૂત્રથી અ ને દીર્ઘ આ આદેશ ન થાય ત્યારે અમિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - શાન્ત કરાયો. મિ ધાતુને હળમ્ પ્રત્યય. આ સૂત્રથી ગમ્ ના અ ને દીર્ઘ આ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી શામંજ્ઞામમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી દીર્ઘ આ આદેશ ન થાય ત્યારે શöશમમ્ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ-વારંવાર શાંત કરીને. [પ્રક્રિયા માટે જુઓ સૂ. નં. ૪-૨-૨૪] અર્શન કૃતિ વ્હિમ્ ? = આ સૂત્રથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ TMિ પ્રત્યય પરમાં હોય તો; તેની પૂર્વે રહેલા દર્શન અર્થને છોડીને જ અન્ય અર્થના વાચક ગણ્ ધાતુના સ્વરને -હસ્વ આદેશ થાય છે; અને બિ-મ્ પરક જ્ઞિ પ્રત્યય પરમાં હોય તો તે -હસ્વ સ્વરને વિકલ્પે દીર્ઘ આદેશ થાય છે. તેથી નિશામતિ પમ્ અહીં દ્િ પ્રત્યય પરમાં હોવા છતાં નિ+ગમ્ ધાતુના દીર્ઘ આ ને, તે ધાતુ દર્શનાર્થક હોવાથી આ સૂત્રથી -હસ્વ આદેશ થતો નથી. અર્થ-રૂપ બતાવે છે.રા
૨૪
