Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 05
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
પર્યપાત્ સવ કારારા
વરિ અને ઉપસર્ગથી જ પરમાં રહેલા વૃદ્ ધાતુના સ્વરને તેની પરમાં બિ પ્રત્યય હોય તો –હસ્વ આદેશ થાય છે, અને તેની પરમાં ત્રિ-પર-ળિ પ્રત્યય હોય તો તે હસ્વ આદેશને વિકલ્પથી દીર્ઘ આદેશ થાય છે. પરિવૃત્ અને પ+સન્ ધાતુને pયો ૦ ૩-૪-૨૦” થી [િ પ્રત્યય. “ઝિતિ ૪-૩-૫૦” થી. ઉપાજ્ય ને વૃદ્ધિ મા આદેશ. આ સૂત્રથી મા ને હસ્તમ આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી પરિવૃતિ અને પરવૃઢ્યતિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - [બંનેનો) નરમ કરાવે છે.પરિમવૃદ્ધિ અને મા િધાતુને અદ્યતનીનો ત પ્રત્યય. તેની પૂર્વે પાવાળો ૩-૪-૬૮' થી બિ પ્રત્યય અને ત નો લોપ. થાતો ૪-૪-૨૯થી ધાતુની પૂર્વે સત્ નો ગમ. આ સૂત્રથી સવદ્ ધાતુના ઉપાજ્ય અને દીર્ઘ ના આદેશ. “નિર૪-૩-૮૩ થી ળિ [] નો લોપ વગેરે કાર્ય થવાથી પર્યજ્ઞાદ્ધિ અને પારિવાદ્રિ આવો પ્રયોગ થાય છે. વિકલ્પપક્ષમાં આ સૂત્રથી 5 ને દીર્ઘ આદેશ ન થાય ત્યારે પરવૃદ્ધિ અને પાસવૃદ્ધિ આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ - [બન્નેનો] નરમ કરાવાયું. રસવૃદ્ધિ અને અપસવંતિ ધાતુને હમ્ ચ ૫-૪-૪૮' થી હામ્ [] પ્રત્યય. આ સૂત્રથી રવૃત્ ધાતુના ઉપાસ્ય મ ને દીર્ઘ ના આદેશ વગેરે કાર્ય થવાથી નિષ્પન્ન પરિસંવાદ્ અને અપસવાદ્ નામને; તેમ જ આ સૂત્રથી ઉપાજ્ય ને દીર્ઘ ન થાય ત્યારે નિષ્પન્ન પરિવટું અને માનવ નામને “પૃશTSsમળ્યા . ૭-૪-૭૩” થી ધિત્વ વગેરે કાર્ય થવાથી પરિતાપરિવૃદ્ધિ અને સારવૃત્રિમ વૃદ્વિમ્ આવો પ્રયોગ તેમ જ પરિરૂપરિવૃત્ અને અપસવમાનવમ્ . આવો પ્રયોગ થાય છે. અર્થ [બંન્નેનો] વારંવાર નરમ કરાવીને.
૨૨
.
