________________
प्रमेयद्योतिका टोका.
प्र आहारद्वारनिरूपणम् ११३ --, अथवा अनानुपूर्व्या आहरन्ति 'अणाणुपुन्धि' इति सूत्रे द्वितीया तृतीयाविभक्तेरथें ज्ञातव्या
प्राकृतत्वादिति प्रश्नः, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा, हे गौतम ! 'आणुपुचि आहारति नो अणाणुपुचि आहारेति' आनुपूर्व्या आहरन्ति नो-न तु अनानुपूर्त्या आहरन्ति ते सूक्ष्मपृथिवीकायिकास्तानि द्रव्याणीति भगवत उत्तरम् , आनुपूा एवोर्चतिर्यग् अधोदिशि वा यथासन्नमाहरन्ति नतु अनानुपूर्व्या ऊर्ध्वमस्तिर्यग् वा दिशि आहरन्तीति भावः || 'ताई भंते ! किं तिदिसिं आहारेंति चउदिसिं आहारेंति पंचदिसि आहारैति छद्दिसिं आहारेंति' यानि भदन्त | आनुपूर्त्या आहरन्ति तानि भदन्त । किं त्रिदिशि । तिस्रो दिशाः समाहृता इति त्रिदिक् तत्र व्यवस्थितानि द्रव्याणि आहरन्ति किम् ? अथवा चतुर्दिशि पंचदिशि पदिशि व्यव__का जो आहरण करते हैं सो क्या वे उनका आनुपूर्वी-से आहरण करते हैं ? या अनानुपूर्वी
से आहरण करते है ? । इस प्रश्न के उत्तर में प्रभु कहते है-"आणुपुन्धि आहारेंति णो अणाणुपुन्नि आहारेंति" हे गौतम ! वे उन द्रव्यों का आहरण आनुपूर्वी से करते है अनानुपूर्वी से नहीं करते है । आनुपूर्वी-अर्थात् यथाऽऽसन्न-जैसा जैसा नजदीक हो वैसा-वैसाक्रमशः पास-पास का आहरण करते है। तात्पर्य कहने का यह है कि वे सूक्ष्मपृथिवीकायिक जीव ऊर्ध्वप्रदेशस्थित अघः प्रदेशस्थित एवं तिर्यक् प्रदेशस्थित स्वोचित आहार के योग्यद्रव्यों का आहरण आनुपूर्वी से ही करते है अनानुपूर्वी से नहीं करते हैं।
"ताई भंते कि तिदिसि आहारेंति चउदिसिं आहारेति-पंचदिसि आहारेंति छदिसि आहारेंति" हे भदन्त ! जिन द्रव्यो का वे आनुपूर्वी से आहरण करते है क्या वे द्रव्य तीन दिशाओ में व्यवस्थित होते हैं ? या चार दिशाओ में व्यवस्थित होते है ? या पांच
गौतम स्वाभीमा प्रश्न-"ताइं भंते ! किं आणुपुचि आहारेंति अणाणुपुब्धि आहारेंति ?' 3 मावन् ! तसे ते स्वाचित २मा२ने योय व्यानु शुमानुपूवी थी मा. २ (अ ) अरे छे १ है मनानुपूवी थी मा २५१ ४२ छ ?
मडावीर प्रभुने। उत्तर 'आणुपुचि आहारेंति, णो अणाणुपुचि आहारैति" गौतम! તેઓ આનુપૂવી અનુસાર જ તે દ્રવ્યનુ આહરણ કરે છે, અનાનુપૂવી અનુસાર તેમનું તેઓ આહરણ કરતાં નથી. આનુપૂવી અનુસાર ગ્રહણ કરવાનો અર્થ આ પ્રમાણે છે – "यथाऽऽसन्न" ५७सां सीथी पासेना द्रव्यानु, त्या२ ५छी द्रव्यानी पासेना द्रव्यानु, આ રીતે ક્રમશઃ પાસે પાસેનાં દ્રવ્યનું આહરણ કરે છે–આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે સૂક્ષ્મપૃથ્વીકાયિક છે ઊધર્વ, અધઃ અને તિય પ્રદેશમાં રહેલાં ચિત આહારને ચગ્ય દ્રાનું આહરણ આનુપૂવથી જ કરે છે, અનાનુપૂવીંથી કરતા નથી,
गौतम स्वाभीनी प्रश्न-"ताई भंते । किं तिदिसिं आहरे ति चउदिसिं आहारति, पंचदिसिं आहार ति, छदिसि आहारे ति !" सावन् । २ द्रव्यानुसी पानुभूती थी આહરણ કરે છે, તે દ્રએ શું ત્રણ દિશાઓમાં રહેલાં હોય છે? કે ચાર દિશાઓમાં રહેલાં
१५