________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र० २
पुरुषाणामपव हुत्व निरूपणम् ५०३/ वानव्यन्तरदेवानाम् 'जोइसियाणं' ज्योतिष्काणाम् ज्योतिष्कदेवानाम् 'वेमाणियाण य' वैमानिकानां च 'करे करे हिंतो' कतरे देवाः कतरेभ्यो देवेभ्यः 'अप्पावा' अल्पा वा 'बहुया वा' बहुका वा 'तुला वा' तुल्या वा 'विसेसाहिया वा' विशेषाधिका वा देवेषु परस्परं कस्यापेक्षया कस्याल्पत्व बहुत्वं तुल्यत्वं विशेषाधिकत्वं वेति प्रश्नः, भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि 'गोयमा' हे गौतम! 'सन्वत्थोवा' माणि देवपुरिसा' सर्व स्तोकाः सर्वेभ्योऽल्पीयांसो वैमानिकदेवपुरुषा भवन्तीति । 'भवणवासी देवपुरिसा असंखेज्जगुणा' वैमानिकदेवपुरुषा पेक्षया भवनवासिनो देवपुरुषाः असंख्येय गुणा अधिका भवन्तीति । 'वाणमंतर देवपुरिसा असंखेज्जगुणा' वानव्यन्तर देवपुरुषा भवनवासि देवपुरुषापेक्षया असंख्येयगुणा अधिका भवन्तीति 'जेइसियदेवपुरिसा संखेज्जगुणा' वानव्यन्तरदेवपुरुषापेक्षया ज्योतिष्क देवपुरुषाः संख्यातगुणा अधिका भवन्तीति ।
अत्र देवप्रसङ्गवशात् केवल देवपुरुषाणा मल्पबहुत्वं प्रदर्श्यते-- देवेषु सर्वस्तोकाः अनुत्तरोपपातिक देवपुरुषाः क्षेत्रपल्योपमासख्येयभागवकाशप्रदेशगशिप्रमाणत्वात् । अनुत्तरो'जोइसियाण' ज्योतिष्क देवो के और 'वेमाणियाणं' वैमानिकदेवों के 'कयरे कयरेहिंतो' कौन देव किन देवों की अपेक्षा 'अप्पा वा बहुया या तुल्ला वा विसेसाहिया वा' अल्प हैं कौन बहुत हैं कौन तुल्य है और कौन विशेषाधिक हैं । गौतम के इस प्रश्न के उत्तर में भगवान् कहते हैं - 'गोयमा ! ' हे गौतम ! 'सव्वत्थोवा वैमाणियदेवपुरिसा' सबसे कम वैमानिक देवपुरुष हैं 'भवनवासी देवपुरिसा असंखेज्जगुणा' वैमानिक देवपुरुषों की अपेक्षा भवनवासी देवपुरुष असंख्यात गुणे अधिक होते हैं । 'वाणमंतर देवपुरिसा असं खेज्जगुणा' भवनवासी देवपुरुषों की अपेक्षा वानव्यन्तर देवपुरुष मसंख्यातगुणे अधिक होते हैं । 'जोइसियदेवपुरिसा संखेज्जगुणा' वामन्यन्तर देवपुरुषों की अपेक्षा ज्योतिष्क देव संख्यातगुणे अधिक होते है ।
यहां देवों के प्रसंगवश से केवल देवपुरुषों का अल्पबहुत्व दिखलाया जाता हैउन्तर हेवोभा 'नोइसियाणं' ज्योतिष्टु हेवाभां भने 'वेमाणियाणं' वैभानि हेवाभां “ कयरे कयरेहिंतों" या देवा या देवा रतां "अप्पा वा बहुया घा तुल्ला वा विसेसाहिया वा" पछे ? याहेव स्याहेव उरता वधारे छे ? याहेव स्याद्देवनी तुझ्य છે ? અને ક્યાદેવ કયાદેવથી વિશેષાધિક છે ? ગૌતમ સ્વામીના આ પ્રશ્નના ઉત્તરમા પ્રભુ हे छे - "गोयमा ! हे गौतम । " सव्वत्थोवा वेमाणियदेवपुरिसा' सौथी मोछा वैभानि देवचु३ष छे. “भवणवासिदेवपुरिसा असंखेज्जगुणा" वैभानि देव ५३षा रतां लवनवासी हेव पु३ष असभ्यात गाया वधारे होय छे. “वाणमंतरदेवपुरिसा असंखेज्जगुणा" लवनवासी हेव ३षारता वानव्यन्तर देव पुरुष अस ज्यात गाया वधारे होय छे “जोइसियदेवपुरिसासंखेजगुणा” वानव्यन्तरदेव पु३षो रता न्योतिष्णु देव पु३ष सौंध्यात गया वधारे होय छे.
અહિયાં દેવાના પ્રસ`ગથી કેવળ દેવ પુરૂષાનુ જ અલ્પ બહુપણું. મતાવવામાં આવે છે.