________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र० २
पुरुषवेदस्य वन्धस्थितिनिरूपणम् ५६१ 'एर्गिदियतिरिक्ख जोणिय णपुंसगस्स' विशेषचिन्तायां सामान्यत एकेन्द्रिय तिर्यग्योनिकनपुंस कस्य नपुंसकत्वस्यान्तरंतु 'जहन्नेणं अंतो मुहुत्तं जघन्येनान्तर्मुहूर्तकालो भवति अन्तर्मुहूर्त प्रमितिद्वीन्द्रियादि कालेन व्यवधानात् । उक्कोसेणं दो सागरोवमसहस्साई संखेज्जवासमन्भ हियाई' उत्कर्षेण द्वे सागरोपमसहस्रे भवतः एकेन्द्रियतिर्यग योनिकनपुंसकस्य नपुंसकत्वस्यान्तर, मुत्कर्षतः सख्येयवर्षाभ्याधिके द्वे सागरोपमसहस्र भवतः एकेन्द्रियतिर्यग्योनिकनपुंसकजीवो भूत्वा त्रसकायेषूत्पन्नोभवेत् तत्र तस्य पुनरेकेन्द्रियत्वव्यवधायकस्य त्रसकायस्थितिकालस्योत्कर्षतोऽपि संख्येयवर्षाधिकद्विसहस्र सागरोपम प्रमितस्यैव संभवात् इति ॥ विशेषत एकेन्द्रियनपुंसकानां
और देगोन कुछ कम अपार्ध पुद्गलपरावर्त काल भी समाप्त हो जाता है एव कम्म भूमिगस्स वि" इसी तरह कर्म भूमिक नपुंसक का भी अन्तर क्षेत्र की अपेक्षा लेकर जधन्य से एक अन्तर्मुहूर्त्त का है क्योकि सर्वजघन्य लब्धिपातका काल एक समय का ही होता है । और उत्कृष्ट से वनस्पतिकाल रूप है. तथा चारित्र धर्म की अपेक्षा लेकर मनुष्य नपुंसक का अन्तर जघन्य से एक समय का औद उत्कृष्ट से अनन्तकाल का है. यावत् देशोन अपार्थ पुगल परावर्त काल
એટલી ઉત્સર્પિણી અને અવસર્પિણીયા અસખ્યાત કહેવાય છે કેમકે—વનસ્પતિના ભવથી નીકળીને જીવ જયારે ખીજા ભવામાં ફરે છે, ત્યા પૂર્વક્તિ અસયાન ઉત્સર્પિણી શ્વને અપસર્પિણીકાળ સુધી તેનું અવસ્થાન હોય છે તે પછી સંસારી જીવની ઉત્પત્તી નિયમથી વનस्पति प्रयमां थाय छे. “सेसाणं बेइंदियादीण जावखहयराण" - પ્રમાણે શેષ – એ ઇંદ્રિય વાળા નપુંસકોનું યાવત, ત્રણ ઈંદ્રિય વાળા નપુંસકોનુ, ચાર ઈંદ્રિય વાળા નપુંસકેાનું પાંચ ઇન્દ્રિય વાળા તિઝ્યાનિક જલચર નપુસકેાનું, સ્થલચર નપુંસકેતુ અને ખેચર નપું. सोनु तर “जहणणेण अंतोमुहुत्तं उक्कोसेण वणस्स कालो" ४धन्यथी ये अंतर्भुहूर्त नु छे, भने उत्सृष्टथी वनस्पति अस प्रभाणुनुं छे. “मणुस्सणपुंसग स्स” सामान्ययाणा थी मनुष्य नपुं सनु मंतर 'खेत्तं पडुच्च" क्षेत्रनी अपेक्षाथी "जहण्णेणं" धन्यथी तो " अंतो मुहुत्तं” अंतर्भुहूर्त नुं छे, तथा “उक्कोसेण वणस्सह कालो” उत्सृष्टथी वनस्पति आज सुधीनुं तर छे " धम्मचरणपटुच्च जहणणेण एक्क समयं उक्कोसेणं अणं तं कालं " ચારિત્ર ધમની અપેક્ષાથી મનુષ્ય નપુસકોનુ અંતર જઘન્યથી તે એક સભયતુ અને ઉત્કૃષ્ટથી અનત કાળનું છે 'जाव अवड्ढ पोगालपरिददं देसूणं" हेशोन अर्ध युद्धगत परावर्त આ અનતકાળમાં અનંત ઉત્સર્પિણી કાળ અને અનંત અવસર્પિણી કાળ સમાપ્ત થઈ જાય છે. તથા ક્ષેત્રની અપેક્ષાથી અન તલેાક સમાપ્ત થઈ જાય છે અને દેશાન એટલે કે—ક ઈ આછે અપાધ પુદ્ગલ પરાવત કાળ સમાપ્ત થઇ જાય છે એટલે અધ પુદ્દગલ પરાવર્ત સમાપ્ત થઈ જાય છે.
७१
