________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्रति० १ वनष्पतिकायिकानां शरीरादिद्वारनिरूपणम् १५१
सर्व शरीरादिच्यवनपर्यन्तद्वारजातं तथैव-सूक्ष्मपृथिवीकायिकप्रकरणवदेव बोध्यम् , केवलं सूक्ष्मपृथिवीकायिकापेक्षया सूक्ष्मवनस्पतिकायिकानां सस्थाने य? लक्षण्यं तत्स्वयमेव दर्शयति सूत्रकारः-'णवरं अणित्थत्थसंठाणसंठिया' नवर केवलम् एषा शरीराणि अनित्थंस्थसंस्थानसस्थितानि, इत्थं तिष्ठतीति इत्थंस्थं न इत्थंस्थमिति अनित्थंस्थम् , अनियताकारमित्यर्थः, तच्चसंस्थानमिति अनित्थस्थसस्थानं तेन युक्तानि-इति अनित्थंस्थसंस्थानसस्थितानि तेषां शरीराणीति । संस्थानातिरिक्तं सर्व द्वारजातं सूक्ष्मपृथिवीकायिकवदेव ज्ञातव्यमिति । 'दुगइया दुआगइया अपरित्ता अणंता' द्विगनिकाः सूक्ष्मवनस्पतिकायिकत. उद्धृत्य तिर्यड्मनुष्यगतौ एव गमनाद् द्विगतिकाः सूदमवनस्पतिकायिकाः, द्वयागतिका:-द्वाभ्यां तियेड्मनुष्याभ्यामागति'आगमनं येषां ते द्वयागतिका', तिर्यड्मनुष्याभ्यामेवान सूक्ष्मवनस्पतिकायिकेष्वागमनायिक जीवो की अपेक्षा इनके सस्थान में केवल यही विशेषता है कि इनके शरीर का संस्थान अनित्थंस्थ होता है । अर्थात् इनके शरीर का नियत संस्थान नहीं होता है अनियत आकारवाले इनके शरीर होते है । क्योंकि जिसमें यह ऐसे ही आकार वाला है इस प्रकार नियत आकार वत्ता की प्रतीति होती है वह इत्थंस्थ संस्थान है। इससे विपरीत अनित्थंस्थ संस्थान है । इस संस्थान वाले सूक्ष्मपृथिवीकायिक जीवो के शरीर होते हैं। संस्थान के अतिरिक्त बाकी के सब द्वारों का कथन सूक्ष्मपृथिवीकायिक के प्रकरण में जैसा किया है वैसा ही है। "दुगइया दुआगइया अपरित्ता अणंता" सूक्ष्मवनस्पतिकायिक से मरकर जीव तिर्यञ्च और मनुष्य इन दो में ही उत्पन्न होते हैं । अतः ये द्विगतिक है । तथा इन सूक्ष्मवनस्पति कायिकों में तिर्यञ्च और मनुष्य गति से ही आये हुए जीवो का उत्पाद होता है अतः ये સંબંધમાં શરીર વિગેરે દ્વારોનું કથન સૂક્ષ્મપૃથ્વીકાયિક જીવના સંબંધમાં કહ્યા પ્રમાણે જ સમજી લેવું સૂમપૃથ્વીકાય વાળા જી કતાં આ સૂક્ષ્મ વૃતિકાયના સંસ્થાન દ્વારમાં કેવળ એજ વિશેષતા છે કે-આ સૂમ વનસ્પતિકાયિક જીવનું સંસ્થાન “અનિયંસ્થ હોય છે. અર્થાત આ સૂમ વનસ્પતિ કાયિકનું સંસ્થાન કેઈ નિયત-નિશ્ચિત હોતું નથી અનિયત આકાર વાળ તેમના શરીર હોય છે. કેમકે જેમાં તે પ્રવેશે તેવા જ આકારવાળા તેઓ હોય છે આ પ્રકારે નિયત આકારની પ્રતીતિ – ખાત્રી થાય છે, તે કંઈ થંસ્થ” સંસ્થાન કહેવાય છે અને આનાથી ભિન્ન હોય તે “અનિઘંસ્થા સંસ્થાન હોય છે. સૂક્ષ્મ પૃથ્વીકાયિક જીના શરીરે આ ઈત્થસ્થ” સંસ્થાન વાળા હોય છે
સંસ્થાન દ્વારના કથન સિવાય બાકીના સઘળા દ્વારેનું કથન સૂમપૃવીકાયિકના समयमा प्रभारी उवामां मावेस छ, मेरी प्रभाग छ, "दुगड्या दुआगइया अपरित्ता अणंता" सूक्ष्म वन-५तिथि: 04 भरीने तिय भने मन मनुष्य मा म तिमी Girन थाय छे तेथी तयाने "द्विगतिक" गतिमा wazavat Bहा छ तथा 20 सूक्ष्म વનસ્પતિકાચિકેમાં તિર્યંચ અને મનુષ્ય ગતિમાંથી આવેલા જુનીજ ઉત્પત્તી થાય છે, तथा तम्या ने 'दयागतिक" में गतिमाथी माप वा सा छे. 'अपरित्ता" 20 सूक्ष्म
