________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्रति० २ स्त्रीणां स्त्रीत्वेनावस्थानकालनिरूपणम् ४१७ उत्कर्षेण त्रीणि पल्योपमानि पूर्वकोटिपृथक्त्वाभ्यधिकानि, क्षेत्रापेक्षयाऽवस्थानं भवति मनुष्यस्त्रीणामिति । एतावत्परिमाणं कथं भवेदिति भावना तु जघन्योत्कृष्टतामाश्रित्य सामान्यतिर्यक् स्त्रिया इव कर्तव्येति । 'धम्मचरणं पडुच्च जहन्नेणं एक्कं समयं उक्कोसेणं देसूणा पुन्चकोडी' धर्मचरण-चरणधर्म प्रतीत्य-आश्रित्य जघन्येनैकं समयमवस्थानम् , उत्कर्षेण देशोना पूर्वकोटिः ॥ 'एवं कम्मभूमियावि एवम्-अनेनैव प्रकारेण कर्मभूमिका अपि कर्मभूमिकमनुष्यस्त्रियोऽपि ज्ञातव्याः, तथाहि-कर्मभूमिकमनुष्यस्त्रियः क्षेत्रं प्रतीत्य सामान्यतः कर्मक्षेत्रमधिकृत्य जघन्यतोऽन्तमुहूर्ते तदनन्तरं स्त्रीभावपरित्यागसंभवात् । उत्कर्षत स्त्रीणि पल्योपमानि पूर्वकोटिपृथक्त्वाभ्यधिकानि सत्र सप्तभवा महाविदेहेषु, अष्टमो भवो भरतैरवतेषु, एकान्तसुषमादौ त्रिपल्योपमप्रमाण इति । धर्मचरणं प्रतीत्य-चारित्रसेवनमाश्रित्य जघन्येनैक समय, सर्वविरतिपरिणामस्य तदावरणकर्मक्षयो क्षेत्र की अपेक्षा जघन्य से एक अन्तर्मुहूर्त का है और उत्कृष्ट से पूर्वकोटि पृथक्त्व अधिक तीन पल्योपम का है यह कैसे सो इसकी भावना सामान्य तिर्यक स्त्री में जिस प्रकार से बताया है उसी प्रकार से यहां भी समझ लेना चाहिये, तथा-'धम्मचरणं पडुच्च जहन्नेण एक्कं समयं उक्कोसेणं देसूणा पुव्वकोडी' धर्मचरण की अपेक्षा-चारित्र धर्म की अपेक्षा जघन्यसे एक समय और उत्कृष्ट से कुछ कम एक पूर्वकोटी ‘एवं कम्मभूमिया वि" इसी प्रकार कर्ममिक मनुष्य स्त्री के विषय में भी जान लेना चाहिये । जैसे-क्षेत्र की अपेक्षा लेकर सामान्य से जघन्य तो एक अन्तर्मुहूर्त का है और उत्कृष्ट से पूर्वकोटी पृथक्व अधिक तीन पल्यापम का है इन में सात भव महाविदेहो में होते हैं और आठवों भव भरत या ऐवत क्षेत्र में एकान्त सुषमादिकाल में तीन पल्योपमका होता है ऐसा जानना चाहिये । इस प्रकार से पूर्वकोटि पृथक्त्व अधिक तीन पल्य उत्कृष्ट से कहे गये है। અને ઉત્કૃષ્ટથી પૂર્વકેટિપૃથકત્વ અધિક ત્રણ પાપમકાળ છે. આ કેવી રીતે? તેના સમવધાન માટે કહે છે કે– મનુષ્યસ્ત્રીની ભાવના સામાન્ય તિયંગસ્ત્રીમાં જે રીતે બતાવી છે. એ જ પ્રમાણે महियां ५५ समलवु तथा "धम्मचरणं पदुच्च जहण्णेणं पक्कं समय उक्कोसेणं देसणा पुव्धकोडी" यायनी अपेक्षाथी-गट यास्त्रि धमनी अपेक्षाथी धन्यथा
४ समय भने थी. ४७६ मेछ। से पूर्व छे "एवं कम्मभूमिया वि' से પ્રમાણે કર્મભૂમિક મનુષ્ય સ્ત્રીના સંબંધમાં પણ સમજી લેવું. જેમકે-ક્ષેત્રની અપેક્ષાએ સામાન્યપણથી જઘન્યથી તે એક અંતમુહૂતને છે. અને ઉત્કૃષ્ટથી પૂર્વ કોટિપૃથકત્વ અધિક ત્રણપ પમાને છે. તેમાં સાતભવ મહાવિદેહમા હોય છે અને આઠમભવ ભરત અથવા અરાવત ક્ષેત્રમાં એકાંત સુષમાદિકાલમાં ત્રણ પલ્યોપમનું હોય છે. તેમ સમજવું. આ રીતે પૂર્વકેટિ પૃથક્વ અધિક ત્રણ પલ્યોપમ ઉત્કૃષ્ટથી કહેલ છે.
