________________
प्रमेयधोतिका टीका प्र० २
पुरुषाणामन्तरकाल निरूपणम् ४८७
wwwwwwvvvvvvvvvvvvvvvvv
छाया पुरुषस्य खलु भदन्त! कियन्तं कालमन्तरं भवति? गौतम! जघन्येन एक समय मुत्कर्षेण वनस्पतिकालः । तिर्यग्योनिकपुरुषाणां जघन्येन अन्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षण वनस्पतिकालः । एवं यावत् खेचरतिर्यग्योनिकपुरुषाणाम् । मनुष्यपुरुषाणां भदन्त ! कियन्त काल मन्तर भवति? गौतम ! क्षेत्र प्रतीत्य जघन्येनान्तर्मुहूर्त मुत्कर्पण वनस्पतिकालः । धर्मचरणं प्रतीत्य जघन्येन एक समयम्, उत्कर्षेणानन्त कालम् अनन्ता उत्सपिण्यवसर्पिण्यो यावदपार्द्धपुद्गलपरावर्त देशोनम् । कर्मभूमिकानां यावद् विदेहो यावद् धर्मचरणे एकः समयः, शेष यथा स्त्रीणां यावदन्तरद्वीपकानाम् । देवपुरुषाणां जघन्येनान्तर्मुहूर्त मुत्कर्षेण वनस्पति कालः । भवनवासिदेवपुरुषाणां तावद् यावत् सहसारः, जघन्येनान्तर्मुहर्तम् उत्कर्षेण वनस्पतिकाल । आनतदेवपुरुषाणां भदन्त ! कियन्त कालमन्तर भवति ? गौतम ! जघन्येन वर्षपृथक्त्व मुत्कर्षेण वनस्पतिकालः । एवं यावद अवेयकदेवपुरुषस्यापि । अनुत्तरोपपातिकदेवपुरुषस्य जघन्येन वर्षपृथकत्वम् उत्कर्षेण संख्येयानि सागरोपमाणि सातिरेकाणि ॥सू०॥
टीका-'पुरिसस्स णं भंते' पुरुषस्य स्खलु भदन्त ! 'केवइयं कालं अंतर होइ' कियन्तं कालमन्तरं भवति-कालतोऽन्तरं कियच्चिरं-कियच्चिरकालिकं भवति पुरुषः पुरुषत्वात् परिभ्रष्टः सन् पुनः कियता कालेन पुरुषत्वमवाप्नोतीति प्रश्न, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ? 'जहन्नेण 'एक्कं समय' जघन्येनैकं समयम् समयमात्र व्यवधानं भवतीत्यर्थ. ।
इस प्रकार पुरुषों का नैरन्तर्य रूप से अवस्थान कहकर अब सूत्रकार उनका अन्तर कहते हैं- "पुरिसस्स णं भंते ! इत्यादि । सूत्र ॥९।।
टीकार्थ- गौतमने प्रभु से ऐसा पूछा है-हे भदन्त ! एक पुरुष पुरुषत्व का परित्याग करके फिर वह पुरुषत्व को प्राप्त करे ऐसा अन्तर कितने काल का होता है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा ! जहन्नेणं एक्क समय उक्कोसेणं वणस्सइ कालो" हे गौतम ! पुरुष अपने पुरुषत्व को परित्याग करके कम से कम फिर वह उसे एक समय के बाद प्राप्त
, આ રીતે સતત રીતે પુરૂષના અવસ્થાન કાળનું કથન કરીને હવે સૂત્રકાર તેઓના मत२ अनु ४थन ४२ छे "पुरिसस्स णं भते !" त्याह.
. टी -गौतमस्वाभीन्ये, प्रभुने से पूछ्यु -8 सगवन् ! ४ पुरुषने, पुरुष પણના ત્યાગ કરીને પાછા પુરૂષયણને પ્રાપ્ત કરવામાં કેટલા કાળનું અંતર હોય છે ? भी प्रश्न उत्तरमा प्रभु के छ है-"गोयमा । जहण्णेणं एक्कं समयं उक्कोसेणं वणस्सर कालो" गौतम ! ५३५ पोताना ५३१५थाना त्या शेन श ५३५ ५४ाने प्रास
