________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्रति० २
स्त्रीणां प्रथममल्पबहुत्वनिरूपणम् ४४१ ___टीका-'एयासि णं भंते' एतासां सामान्यस्त्रीणां खलु भदन्त ? 'त्तिरिक्खजोणित्थीणं' तिर्यग्योनिकस्त्रीणाम् 'मणुस्सित्थीणं' मनुष्यस्त्रीणाम्, 'देवित्थीणं' देवस्त्रीणाम् 'कयरा कयरा हिंतो अप्पा वा बहुया वा तुल्ला वा विसेसाहिया वा' कतराः कतराभ्योऽल्पा वा बहुका वा तुल्या वा विशेषाधिकावेति प्रश्नः, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ? 'सव्वत्थोवा मणुस्सित्थीओ' सर्वस्तोकाः सर्वेभ्यः स्त्रीभ्योऽपेक्षया मनुष्यस्त्रियोऽल्पा भवन्ति, तासां मनुष्यस्त्रीणां संख्यातकोटिकोटिप्रमाणत्वात् इति । 'तिरिक्खजोणित्थीओ असंखेज्जगुणाओ' मनुष्यस्त्रीभ्य स्तिर्यग्योनिकस्त्रियोऽसंख्यातगुणा अधिका भवन्ति, प्रतिद्वीप प्रतिसमुद्रं तिर्यग्योनिकस्त्रीणामतिबहुतया संभवात् द्वीपसमुद्राणां चासख्येयत्वात्तदाश्रितानां बहुत्व चार प्रकार की देवस्त्रियों की अपेक्षा से किया गया है ४, पचम अल्प बहुत्व अपने अपने भेद युक्त स्त्रियो को मिलाकर किया गया है ५।
इन में प्रथम प्रकार का जो अल्प बहुत्व है उसके सम्बन्ध में गौतम प्रभु से ऐसा पूछते है "एतासि णं भंते !तिरिक्खजोणित्थीणं मणुस्सित्थीणं देवीस्थीण कयरा कयरा हितो अप्पा वाबया वा तुल्ला वा विसेसाहिया वा” हे भदन्त । इन तिर्यक् स्त्रियो में और देवस्त्रियों में कौन स्त्रियां किन स्त्रियों की अपेक्षा अल्प है ? कौन स्त्रियां किन स्त्रियो की अपेक्षा बहुत है कौन स्त्रियां किन स्त्रियो की अपेक्षा बराबर है और कौन स्त्रियां किन स्त्रियो की अपेक्षा विशेषाधिक है ? इस प्रश्न के उत्तर में प्रभु गौतम से कहते हैं - "गोयमा सव्वत्थोवा मणुस्सित्थीयो" हे गौतम ! सबसे कम मनुष्य स्त्रियां है क्योकि इनकी संख्यात संख्या कोटि कोटि प्रमाण ही कही गई है । 'तिरिक्खनोणिस्थीओअसंखेज्जगुणाओ' इनकी अपेक्षा तिर्यग्योनिक स्त्रियां' असख्यात गुणित अधिक कही गई हैं क्योंकि हर एक द्वीप में हर एक समुद्र ચાર પ્રકારની દેવિયોની અપેક્ષાથી કરેલ છે. ૪, પાચમા અલ્પ બહુપણાનું કથન પિતપતાના ભેદ વાળી સ્ત્રિ મેળવીને કહેલ છે.
આ પાંચ પ્રકારના અપ, બહુપણામાં પહેલા પ્રકારનું જે અલ્પ, બહુપણું છે, તેના विषयमा गौतमस्वामी प्रसुने पूछे छे है-“पयासि णं भते! तिरिक्खजोणिस्थीणं मणुस्तिस्थीण, देवित्थीण कयरा कयराहितो. अप्पा वा बहुयावा तुल्लावा विसेसाहिया वा, समવનું આ તિર્યંચ સ્ત્રિોમાં અને દેવિયામાં કઈ સ્ત્રિ કઈસિયો કરતા અ૯૫ છે? કઈસ્ત્રિયે કઈ સ્વિયે કરતાં વધારે છે ? અને કઈ સ્ત્રિ કઈ સ્ત્રિની બરાબર છે? અને કઈ શ્રિયે કઈ સ્ત્રિોથી વિશેષ અધિક છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ ગૌતમસ્વામીને
छ - "गोथमा ! सव्वत्थावा मणुस्सित्थीओ,, उ गौतम! सौथीभाछी मनुष्यनी ત્રિ છે કેમકે તેઓની સખ્યા, ' સંખ્યાત કોટી કટિ પ્રમાણની જ કહી છે "तिरिक्खजोणि त्थीओ असंखेज्जगुणाओ,, तना ४२ता तिय यानि रियो मसन्या. તગણું વધારે કહેલ છે. કેમકે દરેક દ્વીપમા, દરેક સમુદ્રમાં, તિબ્બેનિક સ્ત્રિનુ
