________________
प्रद्योतिका टीका प्रति० २
पुरुषस्थित्यादिनिरूपणम् ४६७
सप्तानामपि कर्मणां स्वकीय स्वकीय स्थितिप्रमाणमध्यात् प्रत्येकमेकैककोटिकोटिसागरोपममवशिष्टं स्यात् । तस्मादपि यदा पल्योपमपृथकूत्वं क्षपितं भवेत् तदा जीवस्य श्रावकत्वमायातीत । अथ श्रावकत्वप्रांप्त्यनन्तरं पल्योपमपृथक्त्वन्यूनै क कोटिकोटिसागरोपमप्रमितश्रावकत्वप्राप्ति कालप्रमाणमध्याद् यदा संख्यातानि सागरोपमाणि यद् आद्यं जघन्यस्थितिविषयकं व्याख्यानं मनुष्यस्त्रीस्थिति विचारे कथितं' तत्सर्वत्र 'पुरुषस्य' जघन्यस्थितिविचारेऽपि विज्ञेयम् । नघेन्यतोऽन्तर्मुहूर्त्तमिति । उत्कर्षतो देशोना पूर्वकोटिः स्थितिः, वर्षाष्टकादूर्ध्वमुत्कर्षतोऽपि पूर्वकोट्यायुष एव चरणप्रतिपत्तिसंभवादिति ॥ कर्मभूमिकमनुष्याणां जघन्यतोऽन्तर्मुहूर्तमुत्कर्षतं त्रीणि पल्योपमानि, चरणप्रतिपत्तिमङ्गीकृत्य जघन्यतोऽन्त मुहूर्तमुत्कर्षतो देशोना' पूर्वकोटि : ' स्थितिर्भवति ।' भरतैरवतकर्म भूमि के मनुष्य पुरुषाणां क्षेत्रं प्रतीत्य है, तात्पर्य यह कि आयुष्कर्म को छोड़कर 'शेष' सात कर्मों को अपनी अपनी स्थिति में से प्रत्येक कर्म के एक 'एक कोडाकोडी 'सागरोपम अवशिष्ट रहने पर उसमें से फिर जब पल्योपम पृथक्त्व क्षपित हो जाता है तब जीब श्रावक बनता है, तथा तदनन्तर श्रावकत्व के कालकी जो प्रमाण पल्योपम पृथक्त्व कम एक कोडाकोडी सागरोपमका है उसमें से जब संख्यात सागरोपम क्षपित हो जाता है तब नीब को सर्वविरति रूप चारित्र की प्राप्ति होती है । चारिर्त्रघम की अपेक्षा उत्कृष्ट स्थिति मनुष्यं पुरुषों की देशोन पूर्व कोटि प्रमाण है । क्योंकि चारित्र धर्म की प्रतिपत्ति उत्कृष्टा से एक पूर्वकोटि की आयु वाले के आठ वर्ष के बाद ही हो सकती है। तथा कर्मभूमिक मनुष्यों की जघन्य स्थिति एक अन्तर्मुहूर्त की है और उत्कृष्ट स्थिति तीन पल्योपम की है । तथा चारित्र धर्म को धारण करने की अपेक्षो इनकी स्थिति एक अन्तर्मुहूर्त की जघन्य से है और उत्कृष्ट से देशोनपूर्वकोटि को है। भारत और ऐरवत कर्मभूमिक मनुष्य पुरुषों की जघन्य स्थिति क्षेत्र की अपेक्षा एक
"
+
उडेवानु तात्यर्य मे छे े. આચુકને છેડીને માકીના સાત કર્મોની પાતપેાતાની સ્થિતિમાંથી , દરેક કર્મોના એક એક કાડાકેાડી સાગરાપમ શેષ રહે ત્યારે તેમાંથી પાછા જયારે પત્યેાપમ પૃથવ ક્ષિપત થઈ જાય ત્યારે જીવ શ્રાવક મને છે તથા તે પછી શ્રાવકપણાના કાળ કે જે પાપમ પૃથવ કમ એક કડાકાર્ડિ સાગરાપમા છે, તેમાંથી જ્યારે સખ્યાત સાગરાપમ ' ક્ષપિત થઈ જાય છે. ત્યારે ‘જીવને સર્વવિરતિ રૂપ ચારિત્રની પ્રાપ્તિ થાય છે. ચારિત્ર ધમની અપેક્ષાએ ઉત્કૃષ્ટસ્થિતિ મનુષ્ય પુરૂષોની દેશેાન પૂર્વ કાટી પ્રમાણુની છે. કેમકે ચારિત્ર ધર્મની પ્રાપ્તિ ઉત્કૃષ્ટથી એક પૂર્વ કાટિની આયુચવાળાને આઠ વર્ષ પછી જ થાય છે “તથા કમ ભૂમિ`જ મનુષ્યની જઘન્ય સ્થિતિ એક અંતર્મુહૂત ની છે અને ઉત્કૃષ્ટસ્થિતિ ત્રણ પત્યેાપમની છે. તથઃ ચારિત્રધર્મને ધારણ કરવાની અપેક્ષાથી-તેઓની સ્થિતિ જઘન્યથી એક 'અંતર્મુહૂતની છે અને ઉત્કૃષ્ટથી દેશેાન પૂ કાટિની છે ભરત ! અને ઍરવત કર્મભૂમિ જ મનુષ્ય પુરુષોની જઘન્ય સ્થિતિ ક્ષેત્રની
