________________
प्रद्योतक टीका प्रति० १.
संमूच्छिजलचरतिर्यक् पञ्चेन्द्रियजीवनिरूपणम् २३९ न्द्रियतिर्यग्योनिका नाह - 'से किं तं संमुच्छिम ० ' इत्यादि, 'से किं तं समुच्छिमपंचिदियतिरिक्खजोणिया' अथ के ते संमूच्छिम पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिका इति प्रश्नः, उत्तरयति'समुच्छिमपंचिदियतिरिक्खनोणिया तिविहा पन्नत्ता' संमूच्छिम पञ्चेन्द्रियतिर्यग् योनिका स्त्रिविधाः—त्रिप्रकारकाः प्रज्ञताः कथिता इति भेदत्रयमेव दर्शयति- 'तं जहा' इत्यादि, 'तं जहा ' तद्यथा - 'जलयरा' जलचरा', जले चरन्ति - गच्छन्ति ये ते जलचरा'-मत्स्यादयः 'थलयरा' स्थलचराः- गोमहिष्यादयः 'खहयरा' खेचराः - कपोतादिपक्षिणः । जलचरान् निरूपयितुं प्रश्नयन्नाह - 'से किं तं' इत्यादि, 'से किं तं जलयरा' अथ के ते जलचराः, जलचरजीवानां कियन्तो भेदा इति प्रश्नः, उत्तरयति - 'जलयरा पंचविहा पन्नत्ता' जलचरजीवाः पञ्चविधाःपश्चप्रकारकाः प्रज्ञप्ताः–कथिता इति । 'तं जहा' तथथा 'मच्छगा कच्छभा मगरा गाहा सुं सुमारा' मत्स्यकाः कच्छपाः मकराः ग्राहा. शिशुमारकाः । ' से किं तं मच्छा' अथ पञ्चसु न्तिक - पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिक हैं । " से किं तं समुच्छिम पचिंदियतिरिक्खजोणिया "हे भदन्त ! संमूच्छिम पञ्चेन्दियतिग्योनिक जीव कितने प्रकार के होते है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं “समुच्छिमपंचिदियतिरिक्खजोणिया तिविहा पण्णत्ता" हे गौतम ! संमूच्छिमपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिक जीव तीन प्रकार के होते है "तंजहा" जैसे "जलयरा, थलयरा, खहयरा" जलचर, थलचर और खेचर जो जल में चलते है वे जलचर है जैसे - मत्स्य आदि स्थल में जो चलते हैं वे स्थलचर है जैसे- गाय भैस आदि आकाश में जो चलते है वे खेचर हैं जैसे कपोत आदि पक्षी " से किं तं जलयरा" हे भदन्त ! जलचरजीवों का क्या लक्षण है और कितने उनके भेद हैं। उत्तर में प्रभु कहते है "जलयरा पंचविहो पन्नत्ता" हे गौतम ! जलचर जीव पांच प्रकार के कहे गये हैं- "तंजहा" जैसे "मच्छगा कच्छभा मगरा गाहा सुंसुमारा"
"से किं तं संमुच्छिमपंचिदियतिरिषखजोणिया " ભગવન્ સમૂચ્છિમ પંચેન્દ્રિય तिर्यग्योनि वसा प्रहारना डेला छे ? या प्रश्नना उत्तरमा अछे - "संभुच्छिमपंचिदियतिरिक्खजोणिया तिविहा पण्णत्ता" हे गौतम ! सभूमि चयेन्द्रिय तिर्यय येोनिव यु अअरना उडया छे 'तं जहा' ते त्र अक्षरे। मा प्रभावे छे, 'जलयरा, थलयरा, खहयरा" सयर, थायर, भने मेयर ने वो पालीभां याते છે. તેઓ જલચર કહેવાય છે જેમ કે-માછલા વિગેરે સ્થલમાં એટલે કે જમીન પર જે જીવા ચાલે છે તેઓ સ્થલચર કહેવાય છે જેમ કે—ગાય, ભેંસ વિગેરે, તથા આકાશમાં જે જીવા ચાલે છે. તેઓ ખેચર જીવા કહેવાય છે જેમ કે—કબૂતર વિગેરે પક્ષી
गौतभस्वाभी पूछे छे है - "से किं तं जलयरा" हे भगवन् ४सय२ वा नां शु લક્ષણા છે ? અને તેના ભેદૅા કેટલા કહેલા છે આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે— "जलयरा पंचविद्या पण्णत्ता" हे गौतम ! सर वो पांच अक्षरना उद्या छे, 'तं जहा' ते यांन्य अारे या प्रमाणे छे " मच्छगा, कच्छभा, मगरा, गाहा सुंसुमारा "