________________
प्रमेयद्योप्रतीका टीका प्रति० १ स्थावरभावत्रसभावस्य भवस्थितिकालमानम् ३५७ परावर्ताः । ते खलु पुद्गलपरावर्ता आवलिकायाः असंख्येयभाग इति ॥ एतावत्प्रमाणञ्चान्तरं वनस्पतिकायमध्यगमनेन ज्ञातव्यम् । अन्यत्र गतावेतावतोऽन्तरस्यालभ्यमानत्वादिति ।।
सम्प्रति-एतेषामल्पबहुत्वमाह-'एएसिणं' इत्यादि, 'एएसिणं भंते' एतेषां खलु भदन्त 'तसाणं थावराण य' त्रसानां त्रसनामकर्मोदयापन्नानां स्थावराणां स्थावरनामकर्मोदयापन्नानां च 'कयरे कयरेहितो' कतरे कतरेभ्यः 'अप्पा वा बहुया वा' अल्पा वा बहुका वा 'तुल्ला वा विसेसाहिया वा' तुल्या वा विशेषाधिका वा एतयो स्त्रसस्थावरजीवयोर्मध्ये कस्यापेक्षया कस्याल्पाधिकत्त्वमिति प्रश्नः, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'सव्वत्थोवा तसा' सर्वस्तोकाः,त्रसाः-त्रसजीवाः सर्वापेक्षया अल्पाः । असंख्यातत्वमात्रप्रमाणत्वात् त्रसानामिति ख्यात पुद्गलपरावर्त हो जाते हैं वे पुद्गलपरावर्त आवलिका के असंख्यातवें भागमें जितने समय होते है उतने प्रमाण के होते हैं यह वनस्पति काल के प्रकरण में स्पष्ट कर दिया गया है। इतने प्रमाण काल का यह अन्तर उसे वनस्पतिकायिक जीवको पर्याय प्राप्ति करलेने से हो जाता है। क्योंकि और दूसरी पर्याय की प्राप्ति में इतना अधिक अन्तर अलभ्य होता है-नहीं आता है।
अब सूत्रकार इनके अल्प बहुत्वका कथन करते है-इसमें गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है-“एएसि भंते ! तसाणं थावराण य कयरे कयरेहिंतो अप्पा वा बहुया वा तुल्ला वा विसेसाहिया वा" हे भदन्त ! इन त्रस और स्थावर जीवो के बीच में कौन जीव किनकी अपेक्षा अल्प है ? कौन किनकी अपेक्षा बहुत हैं ! कौन किनकी अपेक्षा तुल्य बराबर हैं ? और कौन किनकी अपेक्षा विशेषाधिक हैं ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-"गोयमा ! सव्वत्थोवा तसा हे गौतम ! सबसे कम तो बस जीव हैं। क्योंकि त्रसजीवों का प्रमाण केवल असंख्यात યુગલ પરાવર્ત આવલિકાના અસંખ્યાતમાં ભાગમાં જેટલે સમય હોય છે, એટલા પ્રમાણનું હોય છે. આ વનસ્પતિકાળના પ્રકરણમાં સ્પષ્ટ કરવામાં આવેલ છે. એટલા પ્રમાણુ કાળનું આ અંતર તેને વનસ્પતિકાયિક જીવની પર્યાય પ્રાપ્ત કરી લેવાથી થઈ જાય છે કેમકે–બીજી કઈ પર્યાયની પ્રાપ્તિમાં આટલું અધિક અંતર અલભ્ય હોય छ --मर्थात् मासु मत२ सावनथी,
હવે સૂત્રકાર તેઓના અલ્પ બહત્વ પણાનું કથન કરે છે. તેમાં ગૌતમ સ્વામી પ્રભુને आयु पूछे छे -"एपसिणं भते ! तसाणं थावराण य कयरे कयरेहितो! अप्पा वा वहुया वा तुल्ला वा विसेसाहिया वा" असावन मास भने स्था१२ यानी क्यमा ध्यावे કયા છની અપેક્ષથી અલ્પ છે ? કયા ની અપેક્ષાથી વધારે છે ? કયા છો કયા જીવાની અપેક્ષાથી તુલ્ય–બરાબર છે? અને કયા જી કયા જીવાની અપેક્ષાથી વિશેષા(५४ छ १ मा प्रश्न उत्तरमा प्रभु गौतम स्वामीन ४ छ -"गोयमा ! सव्वत्थो वा तसा' हे गीतम! सीथा माछा सव। छे. म--सानु प्रभाए उqण अस