________________
२४६
जीवाभिगमसूत्र स्तिस्रो लेश्या भवन्ति । इन्द्रियद्वारे--पञ्च--स्पर्शनरसनघाणचक्षुःश्रोत्रात्मकानि इन्द्रियाणि भवन्ति । समुद्घातद्वारे-वेदनाकषायमारणान्तिकास्त्रयः समुद्घाता भवन्ति संज्ञाद्वारे-नो संज्ञिनो भवन्ति संमूर्छिमचतुष्पदाः, अपितु असंज्ञिनो भवन्ति मनसोऽभावादिति ॥ वेदद्वारे-नपुंसकवेदा भवन्ति, इति । पर्याप्तिद्वारे- पश्च पर्याप्तयः पञ्चापर्याप्तयश्च भवन्ति ॥ ___दृष्टिद्वारे- सम्यग्दृष्टयोऽपि भवन्ति मिथ्यादृष्टयोऽपि भवन्ति इति । दर्शनद्वारे-द्वे दर्शने भवतः-चक्षुर्दर्शनिनोऽचक्षुर्दर्शनिनश्च भवन्ति संमूर्छिमचतुष्पदस्थलचरा इति ॥ ज्ञानद्वारेद्वे ज्ञाने-द्वे अज्ञाने -मतिज्ञानिनः श्रुतज्ञानिनस्तथा मत्यज्ञानिनः श्रुताज्ञानिनश्च भवन्ति । योगद्वारे द्विविधो योगो भवति वाग्योगिनः काययोगिनश्च भवन्ति ॥ उपयोगद्वारे-द्विविध उपयोगो भवति साकारोपयोगश्चानाकारोपयोगश्च ।।
____ आहारद्वारे-आहारो नियमात् षड् दिशि-षडू दिग्भ्य आहृतान् पुद्गलान् आहरन्ति । इति || उपपातदारे-चतुष्पदानामुपपातस्तियडमनुष्येभ्यो नो देवेभ्यो न वा नैरयिकेभ्यः, तत्र यदि
होते हैं ११ । पर्याप्तिद्वार में ये पाँच पर्याप्तिवाले और पाँच अर्याप्तिवाले होते है १२ । दृष्टिद्वार में ये चतुष्पद सम्यग्दृष्टि भी होते हैं और मिथ्यादृष्टि भी होते हैं १३ ।
दर्शनद्वार में-इनके चक्षुदर्शन और अचक्षुदर्शन ये दो दर्शन होते हैं-१४, ज्ञानदार में-इनके मतिज्ञान और श्रुतज्ञान ये दो ज्ञान होते हैं । अज्ञान में इनके मत्यज्ञान और श्रुताज्ञान ये दो अज्ञान होते है-१५, योगद्वार में इनके वाग् योग और काययोग ये दो योग होते हैं-१६, उपयोगद्वार में इनके साकार उपयोग आर अनाकार उपयोग ये दो उपयोग होते है-१७, आहारद्वार में इनका आहार नियमतः छह दिशाओं से आगत पुद्गलद्रव्यों का होता है-१८, उपपातद्वार में इन चतुष्पदों का उपपात तिर्यश्च और मनुष्यों में से होता है देवों में से और नैरयिकों में से नहीं होता हैं । यदि तिर्यवों में से होता है तो સક વેદવાળા જ હોય છે ૧૧, પર્યાસિદ્વારમાં તેઓ પાંચ પર્યાપ્ત વાળા અને પાંચ અપર્યાસિ વાળા હોય છે. ૧૨. દષ્ટિદ્વારમાં આ ચતુષ્પદે સમ્યગદષ્ટિવાળા પણ હોય છે અને મિથ્યાદષ્ટિળાળા પણ હોય છે. ૧૩, દશનદ્વારમાં–તેઓને ચક્ષુદર્શન અને અચસુદર્શન એમ બે દશન હેય છે ૧૪, જ્ઞાનદ્વારમાં–તેઓને મતિજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાન એ બે જ્ઞાન હોય છે. અને અજ્ઞાનમાં તેઓને મતિ અજ્ઞાન અને શ્રુત અજ્ઞાન એ બે અજ્ઞાન હોય છે ૧૫, ગદ્વારમાં તેઓને વાક્યોગ અને કાય ચેગ એ બે ચોગ હોય છે ૧૬, ઉપયોગ દ્વારા તેઓને સાકાર ઉપગ અને અનાકાર ઉપગ એ બે ઉપગ હોય છે. ૧૭, આહાર દ્વારમાં તેઓને આહાર નિયમથી છ એ દિશાઓમાંથી આવેલા પુદ્ગલ દિવ્યને હેય છે ૧૮, ઉપપાત દ્વારમાં– આ ચતુષ્પદ જીવોને ઉપપાત-ઉત્પત્તિ તિચ અને મનુષ્ય માથી હોય છે. દેવોમાંથી અને નૈરયિકમાંથી હેતી નથી જે તિય એમાંથી
