________________
जीवाभिगमसूत्र
३२८
मनोयोगिनोऽपि भवन्ति तथा वचोयोगिनोऽपि भवन्ति काययोगिनोऽपि भवन्ति । केचन अयोगिनोऽपि भवन्तीति ।
तत्र ये चायोगिनस्ते शैलेशीमवस्था प्रतिपन्ना ज्ञातव्या इति योगद्वारम् ॥
उपयोगद्वारे- 'दुविहो उवजोगे' द्विविधो उपयोगः मनुष्याणां गर्भनानां साकारोप योगोऽपि भवति अनाकारोपयोगोऽपि भवतीति, उपयोगद्वारम् ॥ ____ आहारद्वारे- 'आहारो छद्दिसिं' आहारः पदिशि, गर्भजमनुष्याणां लोकमध्ये एवावस्थानेन लोकनिष्कुटरूपाहारप्रतिबन्धकाभावात् नियमतः पडूभ्यो दिग्भ्य आगताहारपुद्गलानां ग्रहणं भवतीति भावः । उपपातद्वारे-'उववाओ नेरइएहि अहे सत्तमवज्जेहि र पपातो नैरयिकेभ्योऽध सप्तमवर्जेभ्यः, मनुष्याणामुपपातश्चतुर्गतिभ्य एव भवति । तत्र यदि कोई २ अयोगी भी होते हैं-अयोगी वे ही होते हैं जो शैलेशी अवस्था को प्राप्त करते हैं । उपयोगद्वारमें-"दुविहे उवजोगे" इन गर्भज मनुष्यो में साकार उपयोग भी होता है और अनाकार उपयोग भी होता है आहारद्वारमें इन गर्भज मनुष्यों का आहार छह दिशाओ में से आगत पुद्गलद्रव्यों का होता है क्योकि ये गर्भज मनुष्य लोक के बीच में ही होते हैं इसलिये इन्हें माहार को प्राप्ति में किसी भी प्रकार का प्रतिबन्ध-अलोक का प्रतिबन्धनहीं होता है उसका अभाव रहता है। इसलिये नियमतः छहों दिशाओं से आगत आहारपुद्गलों का इनके ग्रहण होता रहता है। उपपातद्वारमें "उववाओ नेरइएहि अहे सत्तमवज्जेहिं" इन गर्भज मनुष्यों के उत्पाद सातवी पृथिवीं के नरयिकों को छोड़कर शेप छ नरकों के नारकियो में से होता है तात्पर्य कहने का यह है कि मनुष्यों का उत्पाद चतुर्गति के जीवों में से होता है जब यह नैरयिको में से होता है तो सातवीं नरक के नैरयिकों से હોય છે તથા કઈ કઈ અગી પણ હોય છે અગી તેઓ જ હોય છે કે જેઓ શીલેકી અવસ્થાને પ્રાપ્ત કરે છે
योगदारभi -"दुविहो उवजोगो" ! ४ भनुष्य। भ. सा४२ रुपये पर હોય છે, અને અનાકાર ઉપગ પણ હોય છે. આહારદ્વારમાં–આ ગર્ભજ મનુષ્યો ને આહાર છએ દિશાઓમાંથી આવેલા પુદ્ગલદ્રવ્ય ને હોય છે. કેમકે આ ગર્ભજ મનુષ્ય લેક ની મધ્યમાં જ હોય છે. તેથી તેઓને આહાર પ્રાપ્ત કરવામાં કઈ પણ પ્રકારને પ્રતિબંધ-અટલે કે–અલોક સંબંધી પ્રતિબંધ-રૂકાવટ થતો નથી. તેને અભાવ રહે છે તેથી નિયમતઃ છએ દિશાઓમાંથી આવેલા આહાર મુદ્દગલે તેઓને ગ્રહણ થતા રહે છે. ઉપપतामां-"उववाओ नेरहपहिं अहे सत्तमवज्जेहिं" म म भनुध्यान पा (पति) સાતમી પૃથ્વીના નૈરયિકેને છેડીને બાકીના છએ નરકના નારકિયે માંથી થાય છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે મનુષ્યને ઉત્પાદ-ઉત્પત્તિ ચારગતિવાળા જેમાંથી થાય છે જ્યારે નિચિકેમાથી ઉત્પાદ થાય છે, ત્યારે સાતમી નરકના નૈરયિકેને છેડીને બાકી ના છએ નર
