________________
जीवाभिगमसूत्रे
अष्टममिन्द्रियद्वारमाह- 'पंचिंदिया' तेषां नारकजीवानां पञ्च-र - स्पर्शनरसनप्राणचक्षुः श्रोत्राख्यानि पञ्चेन्द्रियाणि भवन्तीति गतमिन्द्रियद्वारम् ।
नवमं समुद्घातद्वारमाह-‘चत्तारि समुग्वाया आदिल्ला' चत्वारः समुद्घाताः आधाः, 'वेदना कषायमारणान्तिकवैक्रियाख्या : - नारकजीवानां भवन्तीति समुद्घातद्वारम् || दशमं सज़िद्धारमाह 'सन्नी वि असन्नी वि' ते नारकजीवाः संज्ञिनोऽपि भसंज्ञिनोऽपि, तत्र गर्भव्युत्क्रान्तिकेभ्यो ये समुत्पन्नास्ते संज्ञिनः, ये तु संमूहिमेभ्य आगत्योत्पन्नास्ते असंज्ञिनः । ते चासंज्ञिनः रत्नप्रभायामेव समुत्पद्यन्ते न तु परतो नरकान्तरे अनाशयाशुभक्रियाया दारुणाया अध्यनन्तरविपाकिन्या एतावन्मात्र फलकत्वात् अतएवोक्तम्
२१८
आठवां इन्द्रियद्वार --‘पंचिंदिया' इन नारक जीवो के स्पर्गन, रसना, प्राण चक्षु और कर्ण ये पांच इन्द्रिय होती है । इन्द्रियद्वार समाप्त ।
समुद्घात द्वार—'चत्तारि समुग्धाया आदिल्ला' । नारक जीवों के आदि के चार समुद्घात होते हैं - उनके नाम ये हैं - वेदना, कषाय, मारणान्तिक, और वैक्रिय । समुद्घातद्वार समाप्त ।
दसवां संज्ञिद्वार – 'सन्नीवि असन्नी - वि' वे नारकजीव संज्ञीभी होते है और असज्ञी भी होते हैं, इनमें जो गर्भज जीवों से मरकर नारकी होते हैं वे सज्ञी होते है और जो सम्मूर्च्छन - जीवों से आकार उत्पन्न होते हैं, वे असंज्ञी होते हैं । ये असंज्ञी रत्नप्रभा में ही उत्पन्न होते 1 हैं । उसके आगे अन्य नरकों में नहीं । क्योंकि विना आशय के जो अशुभ दारुण क्रिया भी होती है उसका विपाक एतावन्मात्र फल वाला होता है, अर्थात् रत्नप्रभा तक ही ले जाने
माठभु' ऽन्द्रियद्वार—“पंचिदिया ” म नारवाने स्पर्शनं, रसना, घाणु क्षु, અને કહ્યુ` આ પાંચ ઈન્દ્રિયા હાય છે ઇન્દ્રિયદ્વાર સમાપ્ત
समुद्घातद्वार - " चत्तारि समुग्धाया आदिल्ला" नारम्भवाने माहिना यार सभुद्द -, ઘાતા હોય છે. તેના નામે આ પ્રમાણે છે. વેદના સમુદ્દાત ૧ કષાય સમુદ્ધાત ૨ મારણાન્તિક સમૃઘાતક અને વૈક્રિયસમુદ્દાત ૪, સમુદ્લાતદ્વાર સમાપ્ત.
इस संज्ञिद्वार - "सन्निवि असन्नि वि" ते नारम्भवो सज्ञी या होय छे, भने અસ’જ્ઞી પણ હાય છે, તેમાં જેએ ગજ જીવેામાંથી મરીને નારકી થયેલ હાય છે, તેએ સન્ની કહેવાય છે. અને જેએ સમ્પૂન જીવાથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે, તેઓ અસ'ની કહેવાય છે. આ અસ’જ્ઞીજીવા રત્નપ્રભા પૃથ્વીમાં જ ઉત્પન્ન થાય છે તેની આગળના ખીજા નરકામાં ઉત્પન્નથતા નથી. જૅકે આશય વિના જે અશુભ દારુણ ક્રિયા પણ હોય છે, તેના વિપાક માત્ર એવા ફળવાળે જ હોય છે. અર્થાત્ રત્નપ્રભા પૃથ્વી પય...તજ લઈ
