________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्र १.
श्रीन्द्रियचतुरिन्द्रियजीव निरूपण १९९ तयः । इन्द्रियाणि चत्वारि । चक्षुर्दर्शनिनोऽचक्षुर्दनिनः । स्थितिरुत्कर्षेण षण्मासान् । शेषं यथा त्रीन्द्रियाणां यावदसंख्ययेया प्रशप्ताः । ते एते चतुरिन्द्रियाः || सू० १९ ||
टीका- 'से किं तं तेड़ दिया' अथ के ते त्रीन्द्रियाः, त्रीन्द्रियाणां किं लक्षणं कियन्तश्च भेदा इति प्रश्नः, उत्तरमाह - 'ते इंदिया अणेगविहा पन्नत्ता' त्रीन्द्रियाः अनेकविधा. - अनेक प्रकाराः प्रज्ञप्ताः – कथिता' । अनेकविधत्वमेव दर्शयति- 'तं जहा' इत्यादि, 'तं जहा ' तथा 'ओवइया रोहिणिया जाव इत्थिसोडा' यावत्पदेन त्रीन्द्रियाणां प्रकारस्तु प्रज्ञापनायां द्रष्टव्यः तथाहि - 'कुंथूपिवीलिया उद्देसगा उद्देहिया उक्कलिया उप्पाया उप्पाडा - तणाहारा कट्ठाहारा पत्ताहारा भालुया तणवेंटया पुप्फवेंटया फलवेंटया वीयवेंटया तेंबुरणमिंजिया तउसीमिंजिया कप्पासट्ठिमिंजिया हिल्लिया झिल्लिया झिंगिरा किंगिरिया वाहुया लहुया सुभगा सोवत्थिया, सुयवेंटा इंदकाइया इंदगोवया तुरुतुंवगा कोत्थलवाहगा जूया हालाहला पिसुया सयवाइया गम्ही इत्थिसोंडा | इति । एते च त्रीन्द्रियाः केचिद अति प्रसिद्धाः केचिद्देशविशेषतो ज्ञातव्याः 'जे यावन्ने तह पगारा' ये चान्ये तथाप्रकारा:अब सूत्रकार तेइन्द्रिय और चौइन्द्रियजीवों का निरूपण करते हैं - इसमें गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है - " से किं तं तेइंदिया – इत्यादि । सूत्र ॥ १८ ॥
--
टीकार्थ "से किं तं ते इंदिया" हे भदन्त । तेइन्द्रिय जीवों का क्या लक्षण है ? और इनके कितने भेद हैं ? उत्तर में प्रभु कहते हैं - "तेइं दिया अणेगविहा पण्णत्ता" हे गौतम ! तेइन्द्रिय जीव अनेक प्रकार के कहे गये हैं, "तं जहा " जैसे - "ओवइया, रोहिणिया, जाव इत्थिसौडा " यहां यावत्पद से प्रज्ञापना सूत्र का पाठ इनके विषय में जान लेना चाहिये जो टीका में दिया गया है । "ओवइया, रोहिणिका " से लेकर हस्तिशुण्ड तक के जीव तेइन्द्रिय जीव हैं । इनमें कितनेक प्रसिद्ध हैं और कितनेक देशविशेष से जान लेने के है । “जे यावन्ने तपगारा ते समासो दुविहा पन्नत्ता" तथा इनके ही जैसे और भी હવેસૂત્રકાર તે ઇન્દ્રિય અને ચૌઇંદ્રિય જીવા નુ નિરૂપણ કરે છે.-આમાં ગૌતમસ્વામી अलु ने मे पूछे छे - " से किं तं ते इंदिया" त्याहि
टीडार्थ "से किं तं तेइंदिया" हे भगवान ते इन्द्रिय वानु शु क्षण छे ? भने તેના કેટલા ભેરૃકહ્યા છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ ગૌતમ સ્વીમી ને કહે છે કે"तेइंदिया अणेगविहा पण्णत्ता" हे गौतम ते द्रिय व मने! अहार ना उडेला छे, "तंजहा " ते सप्रमाये छे, "ओवश्या, रोहिणिया, जाघ् हत्थिसोंडा" अडियां यावत्यદથી આ વિષયને પ્રજ્ઞાપના સૂત્રપાઠ સમજલેવા કે જે પાઠ આસૂત્રની ટીકામાં આપवामां माया छे ते पाह "भवइया, रोहिणिका " थी सह ने हस्तिशुएडना स्थन सुधीना જીવ તેષાદ્રિય જીવ છે અને તેમાં કેટલાક પ્રસિદ્ધ છે, અને કેટલાક દેશવશેષ થી સમજી सेवा. "जे यावन्ने तहप्पगारा ते समासओ दुविधा पण्णत्ता” तथा मानान नेवा जी.