________________
१९६
जीवाभिगमसूत्रे
'उववाओ तिरियमणुस्से नेरइय देवअसं खेज्जवासाउयवज्जे सु' द्वीन्द्रियजीवानामुपपात स्तिर्यङ- मनुष्येषु नैरयिकदेवा संख्या वर्षायुष्कवर्जेषु भवति तिर्यमनुष्यगतावेव द्वीन्द्रिया उत्पद्यन्ते न तु नारकदेवासंख्यातवर्षायुष्केषु द्वीन्द्रियाणामुत्पत्तिर्भवतीति भावः । स्थितिद्वारे - 'ठिई जहन्नेणं अंतो मुहुत्तं उक्कोसेणं वारससंबच्छराई स्थितिः - आयुष्यकालः द्वीन्द्रियजीवानां जघन्येन अन्तमुहूर्तमात्रं भवति उत्कर्षेण तु द्वादशसंवत्सरपर्यन्तं भवतीति । समहतद्वारे - 'समोहया वि मरंति असमोहया वि मरंति' ते द्वीन्द्रियजीवाः मारणान्तिकसमुद्घातेन समवहता अपि म्रियन्ते तथा असमवहता अपि म्रियन्ते इति । च्यवनद्वारे - 'कहिं गच्छति' हे भदन्त । ते द्वीन्द्रियजीवाः द्वीन्द्रियगतितः अनन्तरमुदुवृत्त्य क - कस्मिन् स्थाने गच्छन्ति ? उत्तरयति - 'नेरइय देव असंखेज्जवासाउय वज्जेसु गच्छंति' नैरयिकदेवासंख्यातवर्षायुष्कवर्जेषु तिर्यङ्मनुष्येषु गच्छन्ति, उपपातद्वार में "उवत्राओ तिरियमणुस्से नेरइयदेवअसं खेज्जवासा उयवज्जेसु" इन दो इन्द्रियजीवोंका उपपात - जन्म - तिर्यश्व और मनुष्यों में- इन दो हो गतियों में होता है नारक और देव में नहीं होता है, मनुष्यों में भी असंख्यात वर्ष की आयु वाले मनुष्यों में इनका जन्म नहीं होता है " स्थितिद्वार में - " ठिई जहन्नेणं अंतोमुहत्तं उक्कोसेणं वारस संवच्छराइ ' इनकी स्थिति जघन्य से तो एक अन्तर्मुहूर्त की होती हैं और उत्कृष्ट से बारह वर्ष की होती हैं । समवहतद्वार में - ये समवहता वि मरंति असमवहता वि मरंति" मारणान्तिक समुद्घात से समवहत होकर भी मरते है और मारणान्तिकसमुद्घात से असमवहत होकर भी मरते है । " च्यवनद्वार मे कहिं गच्छंति" हे भदन्त ! ये द्वीन्द्रियजीव द्वीन्द्रिय गति से उद्वृत्त होकर किस स्थान पर जाते हैं ! उत्तर में प्रभु कहते है - हे गौतम ! “नेरइय देव असंखेज्जवासा उयवज्जेसु गच्छंति" ये द्वीन्द्रियजीव हीन्द्रियगति से उद्वृत्त होकर नैरयिकों में देवों में और असख्यात वर्ष की
"1
उपपातद्वारभां “उववाओ तिरियमणुस्सेसु नेरद्दय देव असंखेज्जवासाउय वज्जेसु" આખે ઇન્દ્રિય વાળાજીવેાના ઉપપાત-ઉત્પત્તી તિય ચ અને મનુષ્યેામાં અર્થાત્ આ એ ગતિચેામા જ હાય છે નારક અને દેવામાં તેમની ઉત્પત્તિ હૈાતી નથી તથા મનુષ્યમાં પણ અસંખ્યાતવર્ષની આયુષ્ય વાળા મનુષ્યેામાં તેઓના જન્મ થતાં નથી.
स्थितिद्वारभां - "ठिई जहणणेणं अंतो मुद्दत्तं उक्कोसेणं वारससंवच्छराई" तेयोनी સ્થિતિ જઘન્યથી તે એક અંતર્મુહૂર્તીની હાય છે. અને ઉત્કૃષ્ટથી બારવની હાય છે. सभवहुतद्वारभा - 'समवहूता वि मरंति असम्वद्दतावि मरंति" तेथे। भारयान्ति સમુદ્ઘાત કરીને-સમવહત થઇને પણ મરે છે, અને મારણાન્તિક સમુદૂધાતથી અસમવહત એટલે કે મારણાન્તિક સમુદ્ઘાત કર્યા વના પણ મરે છે.
भ्यवनद्वारभां—“कहिं गच्छति" डेलगवन् मा मे इन्द्रियं वाजा वो मे इन्द्रियपयाथी મરીને કયાસ્થાન પરાય છે ? આ प्रश्नना वाणमां अलु उडे छे डे- "गोयमा ! नेरइय देव असंखेज्जवासारयवज्जेसु गच्छंति" मा मेन्द्रिय वाजा वो मे इन्द्रिय
