________________
प्र. १ आहारद्वारानरूपणम् १११ आहारेंति' ऊर्ध्वमपि महरन्ति उर्ध्वप्रदेशावगाढान्यपि आहरन्तीत्यर्थः, अधोऽपि आहरन्ति अधः प्रदेशावगाढान्यपि आहरन्तीत्यर्थः, तिर्यगपि आहरन्ति तिर्यक् प्रदेशावगाढान्यपि आहरन्तीति भावः ॥ 'ताई भंते ! किं आई आहारेंति मज्झे आहारेंति पज्जवसाणे आहारेंति' यानि भदन्त ! ऊर्ध्वमपि आहरन्ति अधोऽपि आहरन्ति । तिर्यगपि आहरन्ति तानि खलु भदन्त ! आदौ आहरन्ति मध्ये आहरन्ति पर्यवसाने आहरन्ति, अयमर्थः सूक्ष्मपृथिवीकायिका जीवा अनन्तप्रादेशिकानि द्रव्याणि अन्तर्मुहूर्त्तकालं यावदुपभोगोपचितानि गृह्णान्ति तत्र किमुपभोगोपचितकालस्यान्तर्मुहूर्त्त प्रमाणस्य आदौ - प्रथमसमये आहरन्ति अथवा - मध्य मे - मध्यमसमये आहरन्ति - यद्वा पर्यवसाने - पर्यवसानसमये आहरन्तौति प्रश्नः, भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम! 'आर्दिपि '
वे अरूप में या बादर रूप में रहे हुए आहार योग्य द्रव्य ऊर्ध्वप्रदेश स्थित भी होते है अधः प्रदेश स्थित भी होते हैं और तिर्यक् प्रदेश स्थित भी होते है । अतः ऐसे ही उन द्रव्यों का वे आहार करते हैं । " ताई भंते ! किं आई आहारेंति मज्झे आहारेंति पज्जवसाणे आहारेंति" हे भदन्त ! जिन उर्ध्वप्रदेशावगाढ अधःप्रदेशावगाढ और तिर्यक् प्रदेशावगाढ द्रव्यों का वे सूक्ष्मपृथिवीकायिक जीव आहार करते है सो क्या वे उनका आदि में आहार करते है ? या मध्य में आहार करते है ? या अन्त में आहार करते हैं ? तात्पर्य इस कथन का ऐसा है कि - सूक्ष्मपृथिवीकायिक जीव अनन्त प्रदेशों वाले द्रव्यों को एक अन्तर्मुहूर्त काल तक ग्रहण करते है । सो यह उपभोगोपचित द्रव्यों को ग्रहण करने का काल एक अन्तर्मुहूर्त प्रमाण का होता हैं - अतः उन द्रव्यो को वे उस काल के आदि में - प्रथम समय में आहत करते है अथवा मध्य में आहत करते है या अन्त समय आहारैति, आहे व आहारैति, तिरियंपि आहारैति" हे गौतम! ते आयुश्य अथवा બાદર રૂપે રહેલુ આહાર ચેાગ્ય દ્રવ્ય ઊર્ધ્વ પ્રદેશમાં પણ રહેલુ હોય છે. અધઃ પ્રદેશમાં પણ રહેતુ હોય છે અને તિય પ્રદેશમાં પણ રહેલુ હાય છે તેથી એવાં જ તે ત્ર્યાના તેઓ આહાર કરે છે.
गौतम स्वामीनो प्रश्न " ताई भंते ! किं आइ आहारैति, मज्ज्ञे आहारैति, पज्जचसाणे आहारैति ।" हे लभवन् । के अव प्रदेशावगाढ, अधः प्रदेशावगाढ भने तिर्य પ્રદેશાવગાઢ દ્રબ્યાના તે સૂક્ષ્મપૃથ્વીકાયિકા આહાર કરે છે, તે આહાર શુ તે આદિમાં (પ્રારભે) કરે છે, કે મધ્યમાં આહાર કરે છે, કે અન્તે આહાર કરે છે ? આ પ્રશ્નનું તાપ નીચે પ્રમાણે છે–સૂક્ષ્મપૃથ્વીકાયિક જીવા અનત પ્રદેશાવાળાં દ્રવ્યાને એક અન્તમુહૂતકાળ સુધી ગ્રહણ કરે છે. એટલે કે તે આહાર ચેાગ્ય દ્રવ્યાને ગ્રહણ કરવાના કાળ એક અન્તર્મુહૂત પ્રમાણુ હાય છે. તા અહી એવા પ્રશ્ન પૂછવામાં આવ્યે છે કે તેએ તે દ્રવ્યેાને આ અન્તમુહૂત-પ્રમાણ કાળની આદિમાં–પ્રથમ સમયમાં-ગ્રહણ કરે છે ? કે મધ્ય સમયમાં ગ્રહણ કરે છે ? કે અન્ત સમયમાં ગ્રહણ કરે છે ?
