________________
प्रमेयद्योतिका टीका प्रति० १
पृथिवीकायिकानामवगाहनादिद्वारनि० १३५ साणेहिं यदि देवेभ्यो बादरपृथिवी कायिकानामुपपातो भवति तदा व्यन्तरादारभ्य यावत् सौधर्मेशानपर्यन्तेभ्यो भवतीति वक्तव्यम् || विंशतितमं स्थितिद्वारम् - 'ठीई जहन्नेणं अंतोमुहुत्तं' बादरपृथिवीकायिकानां जघन्या स्थितिरन्तर्मुहूर्तमात्रप्रमाणा भवति, 'उक्कोसेणं बावीसं वाससइस्साई उत्कर्षेण द्वाविंशतिर्वर्षसहस्राणि द्वाविंशतिवर्षसहस्रप्रमाणोत्कृष्टा स्थितिर्भवति बादरपृथिवी - कायिकानाम्, सूक्ष्मपृथिवीकायिकानां तु जघन्योत्कृष्टाभ्यां स्थितिरन्तर्मुहूर्तप्रमाणैव कथिता, इह तूत्कर्षपदे वैलक्षण्यमत उभयोः प्रकरणयोर्वैलक्षण्यमिति । एकविंशतितमं समुद्घातद्वारम् - 'ते णं भंते ! जीवा मारणंतियसमुग्धारणं किं समोहया मरंति असमोहया मरंति'
1
बादरपृथिवीकायिकाः खलु भदन्त । जीवाः कि मारणान्तिकसमुद्घातेन किं समवहताः सन्तो म्रियन्ते, अथवा असमवहता एव म्रियन्ते ? इति प्रश्नः, भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम । 'समोहया वि मरंति असमोहया वि मरंति' ते बादरपृथिवी कायिका
देवो में भी सब देव नहीं किन्तु "जाव सोहम्मेसाणेहिंतो " व्यन्तर से लेकर साधर्म और ईशान तक के देव ही च्यव कर बादर पृथिवीकायिक रूप से उत्पन्न हो सकते हैं इसीलिये इनकी उत्पत्ति देवो से तिर्यञ्चो से और मनुष्यो से कही गई है। वीसवां स्थिति द्वार - "ठिई जहन्नेणं अंतोमुहृत्तं" स्थिति इनकी जघन्य से एक अन्तर्मुहूर्त्त की है और “उक्को सेण बावीसं वाससहस्साई " उत्कृष्ट से २२ हजार वर्ष की है । सूक्ष्मपृथिवीकायिक जीवो की तो उत्कृष्ट स्थिति एक ही अन्तर्मुहर्त्त की कही है । और जघन्यस्थिति भी एक ही अन्तर्मुहूत की कही गई है । इक्कीसवां समुद्घातद्वार - 'ते णं भंते ! जीवा मारणंतियसमुग्धाएणं किं समोहया मरंति, असमोहया मरंति' हे भदन्त ! ये बादर पृथिवीकायिकजीव क्या मारणान्तिकसमुद्घात से समवहत होकर मरते है अथवा मारणान्तिक समुद्घात से असमवहत होकर मरते हैं ? उत्तरमें प्रभु कहते है - 'गोयमा ! समो
यश छे देवोभां पशु सघना है। नहीं परंतु " जाव सोहम्मेसाणेहिंतो” व्यन्तर દેવથી લઈ ને સૌધમ અને ઈશાન દેવ સુધીના દૈવજ ચવીને બાદરપૃથ્વીકાયિક પણાથી ઉત્પન્ન થઇ શકે છે તેથીજ તેમની ઉત્પત્તિ દેવામાંથી તિય ચામાંથી અને મનુષ્ય માંથી કહેલી છે
वीसभु' स्थिति द्वार - "ठिई जहणणेणं अंतोमुहुत्त" तेथोनी स्थिति धन्यथी येऊ अतभुतनी छे भने “उक्कोसेणं वावीसं वाससहस्सा ” ष्टथा २२ मावीस डलर વર્ષની છે સૂક્ષ્મપૃથ્વીકાચિકવાની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ તો એકજ અતર્મુહૂત'ની કહી છે.
वीसभु समुद्दधात द्वार -- " ते णं भंते जीवा मारणंतियसमुग्धापणं किं समोया मरति असमोहया मरंति" हे भगवन् मा गाहरपृथ्वी अयि को शु भारशान्ति સમુદ્લાતથી સમહત થઈ ને એટલે કે-સમુદ્ધાત કરીને મરે છે ? અથવા મારણાન્તિક સમુદ્ધાતથી અસમવહત-અર્થાત્ સમુઘાત કર્યા વિના મરે છે ?