________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१८ उ०५ १०१ भास्वरजीवविशेषदेवानां निरूपणम् ३९ समानत्वेऽपि कैलक्षण्यं भवति ।१ कारणाभावनेयत्यं कार्याभावे व्यवस्थितम् । अतोऽत्र कारणाभावात् कार्याभावोऽपि दृश्यताम् इति । 'दो भते! नागकुमारा देवा एगसि नागकुमारावासंसि०' द्वौ भदन्त ! नागकुमारौ एकस्मिन नागकुमारा वासे हे भदन्त ! द्वौ नागकुमारदेवो एकरिमन्नेव नागकुमारावासे समुत्पनी तत्रैक: प्रासादीयो दर्शनीयो अपरः नो दर्शनीशे नोऽभिरूपो नो पतिरूपश्च तत्कथमेतत् एवं भवतीति नागकुमारदेवविपयेऽपि वैषम्यं किं निमिमिति गौतमस्य प्रश्नः। भगवानाह-एवं' इत्यादि। ‘एवं चेव' एक्मेव-असुरकुमारवदेव हे गुणों से युक्त होते हैं और जो ऐसे नहीं होते हैं वे प्रासादीयादि गुणों से युक्त नहीं होते अतः असुरकुमारत्व जाश्यपेक्षया दोनों में समानता होने पर भी पूर्वोक्तकारणों से वैलक्षण्य है। इस प्रकार कारणाभाव अपने कार्य के अभाव का द्योतक होता ही है। ____ अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'दो भते ! नागकुमारा देवा एगंसि नागकुमारावासंसि०' हे भदन्त ! दो नागकुमारदेव एक ही नागकुमारावास में समुत्पन्न हुए हों इनमें एक प्रासादीय, दर्शनीय अभिरूप और प्रतिरूप हो, दूसरा न प्रासादीय हो, न दर्शनीय हो, न अभिरूप हो और न प्रतिरूप हो तो ऐसी विषमता वहां क्या हो सकती है ? उत्तर में प्रभुने कहा हां हो सकती है इसका कारण क्या है ? तो प्रभु कहते हैं। 'एवं चेच' असुर कुमार के जैसे કારણથી પ્રસન્નતા ઉપજાવનાર વિગેરે ગુણવાળો હોય છે. અને જે તે પ્રમાણે અલંકાર વિગેરે વાળો નથી તે પ્રસન્નતા વિ. ઉપજાવી શકતે નથી. જેથી અસુરકુમાર જાતિપણાથી બને સમાન હોવા છતાં પણ પૂર્વોક્ત કારણોથી વિલક્ષણતા થાય છે. તે રીતે કારણને અભાવ પિતાના કાર્યના અભાવને પ્રકાશક હોય છે
शयी गौतभस्वामी प्रसुने ये पूछे छे 3-"दो भंते ! नागकुमारा देवा एगसि नागकुमारावासंसि०" समपन् मे नागभार हैं ये र નાગકુમારાવાસમાં ઉત્પન્ન થયા હોય તે પૈકી એક નાગકુમાર દેવ, પ્રાસાદીય, દર્શનીય, અભિરૂપ અને પ્રતિરૂપ હોય છે. અને બીજા પ્રસન્નતા ઉપજાવનારો હતો નથી સુંદર દેખાવવાળ નથી. અભિરૂપ હેતે નથી અને પ્રસન્નતા ઉપજાવનાર પણ હોતો નથી તો તેઓમાં વિધમ્ય શું સંભવે છે? તેના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે-હા ગૌતમ તેમ બની શકે છે. તેમ થવાનું કારણ શું છે? તેમ ગૌતમ સ્વામીએ પૂછવાથી પ્રભુએ ઉત્તર આપ્યો કે–
गीतम! "एवं चेव" मसुरशुभाशनी भा६४ नागमा ५९ मे मारना
