Book Title: Vishvakarmaprakash
Author(s): Unknown
Publisher: Unknown
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034186/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // atha vizvakarmaprakAza bhApATIkAyutaH prArabhyate // Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSA patra. oNka. ... ... ? al maMgaTAcANAdikam ... vAstupuruSotvanivarNanapUrvaka pUjanAdikam bhUmiTa kSaNama bhUmiphalhAni gRhamapazamamaye zakunapharam sananavidhiH svapravidhiH dikasAdhanaM dikaphalaM na gRhAraMbhemamapazuddhiH ... dhvajAyAparUDhAni ... AyavyayAMcAdInAM phalAni / gRhamadhye madInAM sthAnaniNayaH dhuvAdigRhabhedAH dAramAnAni staMbhapramANAne gRhANAM zAsanirNayaH gRhAraMbhakAlanirNayaH guhAraMbha sTagraNDalosthagrahaphalAni zagyAmaMdira-bhavana-sumana-sudhAra ityAdi gRhANAM lakSaNAni pAdukA upAnad-maMcAdInAM mAnarakSaNama aba vizvakarmaprakAzaviSayAnukramANakA / patra, loka viSayAH ... zaMkuzilAnyAsanirNayaH ... ... 1 / vAstudeDaTakSaNaM pUjanaM balidAnaM na ... 2 24 ziTInyAsapUjanaviSayaH zloka 37 mArabhya 262 payatam prAsAdavidhAnam zilAnyAne vizeSa: prAmAniNayaH pInikArakSam 14-- maNDapakSaNam dArarakSaNam ... dApIkapatahAgodyAnakriyAnirNayaH ... dArumvedanavidhiH phalaMca gRhapanezanirNayaH gRhapravezakAla zuddhiH . ........ rAgyApanadolikAdInAM lakSaNaM runa na pradeza kalazanakAdivAstuzAMtibha ... duganiNayaH durganAmnupUjana na ... zanyajJAna zalyoddhAraH ... nagaramadhirAjaguhAdInAM nirNayaH .. graMbakaratinirUpaNam ... itivizvakarmaprakAzaviSayAnukramaNikA samAptA / 14 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIgaNezAya namaH // varakI dAtA hai mUrti jisakI aura maMgaloMkA maMgala jo zrIgaNeza so jayako prApta ho, sabake namaskAra karaneyogya brahmarUpa sarasvatI jayako prApta ho aura cetana aura mokSarUpa tInoM bhuvanoMkI mAtA jayako prApta ho aura vAGmaya mahezvara mujhe zabdarUpakA jJAna karo // 1 // brahmAke bhuvanaparyaMta jitane loka haiM ve gRhasthAzramake jisase Azraya haiM tisase meM gRhake AraMbha aura pravezake muhUrtako kahatAhUM. he munizreSTha ! tuma ekAgramana hokara zravaNa karo jo prAcIna vAstuzAstra mahAdevane kahA hai // 2 // 3 | vaha parAzaraRSine bRhadrathako zrIgaNezAya namaH // jayati varadamUrtirmaGgalaM maMgalAnAM jayati sakalavaMdyA bhAratI brahmarUpA / jayati bhuvanamAtA cinmayI mokSa rUpA dizatu mama mahezo vAGmayaH zabdarUpam // 1 // AbrahmabhuvanAlokA gRhasthAzramamAzritAH / yatastasmAd gRhArambhapraveza samayaM hyaham // 2 // pravakSyAmi munizreSTha zRNuSvaikAgramAnasaH / yaduktaM zambhunA pUrvaM vAstuzAstraM purAtanam // 3 // parAzaraH prAha vRhadrathAya vRhadrathaH prAha ca vizvakarmaNe / sa vizvakarmA jagatAM hitAya provAca zAstraM bahubhedayuktam // 4 // vizvakarmovAca // vAstuzAstraM pravakSyAmi lokAnAM hitakAmyayA // 5 // purA tretAyuge hyAsInmahAbhUtaM vyavasthitam / svApyamAnaM zarIreNa sakalaM bhuvanaM tataH // 6 // taM dRSTvA vismayaM devA gatAH sendrA bhayAvRtAH / tataste bhayamApannA brahmANaM zaraNaM yayuH // 7 // kahA aura bRhadrathane vizvakarmAko kahA aura vaha vizvakarmA jagatkaM kalyANake liye aneka bhedoMse yukta vAstuzAstrako kahatebhaye // 4 // vizva karmA kahate haiM ki, jagata ke kalyANakI kAmanAse vAstuzAstrako kahatA // 5 // pahile tretAyuga ke bIcameM eka mahAbhUta vyavasthita huA (uThA) usane apane zarIrase saMpUrNa bhuvanako zayana karAdiyA // 6 // usa Azcaryako dekhakara bhaya karake sahita indraAdi devatA Azva Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yako prAptahue aura bhayabhItahue brahmAkI zaraNa gaye // 7 // yaha kahatebhaye ki, he bhUtabhAvana ! arthAt bhUtoMke paidA karanevAle he bhUtoke bhArI Izvara ! baDA bhaya prApta huaa| he lokapitAmaha ! hama saba kahAM jAyeM // 8 // unake prati brahmA bole ki, hai devatAo ! bhaya matakaro. isa mahAvalI bhUtake saMga virodha matakaro, kintu isako adhomukha gerakara tuma zaMkAse rahita hojAvoge // 9 // tisake anaMtara krodhase duHkhIhupaa 1 una devatAoMne usa mahAbalI bhUtako pakaDakara adhomukha geradiyA aura usIke Upara ve devatA baiThagaye // 10 // vahI vAstupuruSako samartha bhUtabhAvana bhUteza mahadbhayamupasthitam / ka yAsyAmaH kva gacchAmo vayaM lokapitAmaha // 8 // mA kurvantu bhayaM devA vigRhyeta nmahAbalam / nipAtyAdhomukhaM bhUmau nirvizaMkA bhaviSyatha // 9 // tatastaiH krodhasantaptAhItvA taM mahAbalam / vinikSiptamadho vakaM sthitAstatraiva te surAH // 10 // tameva vAstupuruSaM brahmA samasRjatprabhuH / kRSNapakSe tRtIyAyAM mAsi bhAdrapade tathA // 11 // zanivAre'bhavajanma nakSatre kRttikAsu ca / yogastasya vyatIpAtaH karaNaM viSTisaMjJakam // 12 // bhadrAntare'bhavajanma kulike || tu tathaiva ca / kozamAna mahAzabdaM brahmANaM samapadyata / / 13 // carAcaramidaM sarva tvayA sRSTaM jagatprabho / vinAparAdhena ca mAM | pIDayaMti surA bhRzam // 14 // brahmAne bhAdrapadake kRSNapakSakI tRtIyAmeM racA thA // 12 // zanivArake dina aura kRttikAke dina usakA janma huA. usa dina vyatIpAta OM yoga thA aura viSTi karaNa thA // 12||bhdraaoNke madhyameM aura kulikayogameM usakA janma huA aura mahAna zabda karatAhuA vaha vAstupuruSa brahmAke samIpa gayA // 13 // aura bolA ki, he prabho ! yaha carAcara jagat tumane racA hai aura vinA aparAdhake ye devatA mujhe Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atyanta pIDA dete haiM // 14 // phira prasannahue jagatke pitAmaha brahmA usako yaha vara detebhaye ki, grAma, nagara, durga ( kilA) pattana ( zahara ) inameM // 15 // aura prAsAda (mahala), pyAU aura jalAzaya (tAlAba), udyAna (bAga) inameM jo manuSya mohase he prabho ! vAstupuruSa tujhe na pUjai / / 16 // vaha daridratA aura mRtyuko prApta hotAhai aura usako padapada ( bAtabAta) pavighna hotAhai aura vAstupUjAko nahIM karatA huA manuSya terA bhojana hotAhe // 17 // yaha kahakara brahmajJAtAoMmeM zreSTha brahmA zIghra antardhAna hotebhaye. isase manuSya gRhake AraMbhameM aura varaM tasmai dadau prIto brahmA lokapitAmahaH / grAme vA nagare vApi durge vA pattane'pi vA // 15 // prAsAde ca prapAyAM ca jalo dyAne tathaiva ca / yastvAM na pUjayenmayoM mohAdvAstu nara prabho // 16 // azriyaM mRtyumApnoti vighnastasya padepade / vAstupUjA makurvANastavAhAro bhaviSyati // 17 // ityukvAntardadhe sadyo devo brahmavidAM vrH| vAstupUjAM prakurvIta gRhArambhe pravezane // 18 // dvArAbhivartane caiva vividhe ca pravezane / prativarSe ca yajJAdau tathA putrasya janmani ||19||vrtbndhe vivAhe ca tathaiva ca mahotsave / jIrNoddhAra tathA zalyanyAse caiva vishesstH||20|| vajrAgnipite bhagne sarpacANDAlaveSTite / ulUkavAsite saptarAtrI kAkAdhivAsite // 21 // 5 pravezameM vAstukI pUjA kare // 18 // aura dvArake banAne meM aura tIna prakArake pravezameM aura prativarSa yajJaAdimeM aura putrake janmameM // 19 // yajJopavIta, vivAha aura mahotsavameM aura jaNike uddhArameM aura vizeSakara zalyakenyAsameM arthAta Te phaTeke joDanemeM // 20 // vaja ( bijalI) aura agnise dUSitameM aura bhagna (phUTA) meM sarpa aura cANDAlase yuktameM aura jisa gharameM ullU vasate ho aura jisa gharameM sAta dina taka kAga Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vipra || 2 11 vaseho // 21 // aura jisameM rAtri meM mRga base athavA go bilAva se atpanna zabda kareM aura jisameM hAthI ghoDe Adi atyanta zabda kareM aura jo vara striyoM ke yuddha atyanta dUSita ho // 22 // jisa ghara meM kabUtaroMke ghara hoM madhUkAdinilaya arthAta mohAra baiThanI ho aura isa prakArake aneka jo utpAta hai uname daSita gharake honepara vAstuzAntiko kareM // 23 // isake anantara bhUmike lakSaNakA varNana karate haiN| isake anantara jagat ke kalyANakI kAmanAse bhUmiko varNana karatA hU~ ki, brAhmaNa AdivaNoM ke gharoMkI kramase zveta rakta pIta aura kRSNavarNakI bhUmi hotI hai|| 24 // suMdara mRgAdhivAsita rAtrau gomAjarAbhinAdite / vAraNAzvAdivirute strINAM yuddhAbhidUSite // 22 // kapotakagRhAvAse madhUnAM nilaye tathA / anyacaiva mahotpAtairdUpite zAMtimAcaret // 23 // atha bhUmilakSaNam // athAtaH saMpravakSyAmi lokAnAM dita kAmyayA / zvetA raktA tathA pItA kRSNA varNAnupUrvyataH // 24 // sugaMdhA brAhmaNI bhUmI raktagandhA tu kSatriyA / madhugandhA bhavezyA madyagandhA ca zudrikA // 25 // madhurA brAhmaNI bhUmiH kaSAyA kSatriyA matA / amlA vaizyA bhavedbhUmistiktA zudrA kIrtitA // 26 // caturasrAM dvipAkAroM siMhokSAzvebharUpiNIm / vRttaJca bhadrapIThaJca trizUlaM liGgasannibham // 27 // jisameM gandha ho aisI bhUmi brAhmaNI aura rudhirake samAna jisameM gandha ho aisI bhUmi kSatriyA, sahanake samAna jisameM gaMdha ho aisI bhUmi vaizyA aura madirAke samAna jisameM gaMdha ho aisI bhUmi zUdrA hotI hai // 255 // jo bhUmi madhura ho vaha brAhmaNI aura jo kapailI ho vaha kSatriyA aura jo amla ( khar3I ) ho vaha vaizyA aura jo tikta ( caraparI ) hotI hai vaha zudrA kahI hai // 26 // jo bhUmi caukora ho jisakA hAthIke samAna AkAra ho aura jisakA siMha baila ghoDA hAthIkI samAna rUpa ho aura gola bhadrapIThasthAnakI bhUmi trizUla aura zivaliMgake tulya ho // 27 // bhATI. a. 1 // 2 // Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (aura prAsAdakI dhvajA aura kuMbha Adi jisameM hoM aisI bhUmi devatAoMko bhI durlabha hai jo bhUmi trikoNa ho aura jisakA zakaTa (gADA) ke samAna AkAra ho aura jo sUpa aura bIjanekI tulya ho // 28 // aura jo mUraja (mRdaMga ) vAjekI tulya ho aura sAMpa meMDhakake tulya jisakA rUpa ho aura jo gardabha aura ajagarake samAna ho aura bagalA aura cipiTake samAna jisakA rUpa ho // 29 // aura mudgara ullU kAka inakI jo tulya ho, sUkara uSTra bakarI inakI jo tulya ho, dhanuSa, parazu (kulhADa) inakI samAna jisakA rUpa ho // 30 // aura kRka prAsAdadhvajakumbhAdidevAnAmapi durlabhAm / trikoNAM zakaTAkArAM zUrpavyajanasannibhAm // 28 // murajAkArasadRzAM sarpamaNDUka rUpiNIm / kharAjagarasaGkAzAM bakAJcipiTarUpiNIm // 29 // mudrAbhAM tatholUkakAkasananibhA tathA / zUkaroSTrAjasadRzAM / dhanuHparazurUpiNIm // 30 // kRkalAsazavAkArAM durgamyAM ca vivarjayet / manoramA ca yA bhUmiH parIkSeta prayatnataH // 31 // dvitIyA dRDhabhUmizca ninA cottarapUrvake / gambhIrA brAhmaNI bhUmirnRpANAM tuGgamAzritA // 32 // vaizyAnAM samabhUmizca zUdrANAM vikaTA smRtA / sarveSAM caiva varNAnAM samabhUmiH zubhAvahA // 33 // zuklavarNA ca sarveSAM zubhA bhUmirudAhRtA / kuzakAzayutA brAjhI durvA nRpativargagA // 34 // lAsa (kakeMTA) aura zava ( murdA) jisakA inake samAna rUpa ho aura duHkhase gamana karane yogya ho itane prakArako bhUmiko varja de / jo bhUmi manorama ho usakI yatnase parIkSA kare // 31 // aura dUsarI vaha bhUmi dRDha hotI hai jo uttara aura pUrvako nIcI ho brAhmaNoMke gRhakI bhUmi gambhIra ho aura kSatriyoMkI UMcI hotI hai // 32 // aura vezyoMkI bhUmi sama (na UMcI na nIcI) kahI hai aura zUdroMke liye vikaTa bhUmi zreSTa kahI hai-athavA saba vaNoMke liye samAna jo bhUmi hai vaha zreSTha kahI hai // 33 // aura sapheda varNakI bhUmi saba varNoMko zubha kahI hai jisameM Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. bhUmimeM kuzA aura kAza hoM vaha brAhmaNoMko aura jisameM dUba ho vaha kSatriyoMko zreSTha hai // 34 // jisameM phala puSpa latA hoM vaha vaizyoMko 8 aura jisameM tRNa hoM vaha zudroMko zreSTha hai, jo bhUmi nadIke ghAta ( kaTAva) ke AzrayameM ho aura jo baDe baDe pattharoMse yukta ho // 35 // aura jo parvatake agrabhAgase milI ho aura jisameM gaDhe aura chidra hoM jo TeDI aura sUpake samAnaho, jisakI kAnti lakuTa ( daNDa )ke samAnahoa.1 aura jisa bhUmikA nindita rUpa ho / 36 // aura jo bhUmi mUsalake samAna aura mahAghora ho aura jo bhalla bhallaka (rIcha ) se yuktaho aura phalapuSpalatA vaizyA zUdrANAM tRNasaMyutA / nadIghAtAzritAM tadvanmahApASANasaMyutAm // 35 // parvatAyeSu saMlagnAM gA vivarasaMyu tAm / vakrAM mUryanibhA taballakuTAbhAM kurUpiNIm // 36 // musalAbhAM mahAghogaM vAyunA vApi pIDitAm / bhallabhallUkasaMyuktAM madhye vikaTarUpiNIm // 37 // zvazRgAlanibhAM rUkSAM dantakaiH parivAritAm / caityazmazAnavalmIkadhUrtakAlayavarjitAm // 38 // catuSpathamahAdevamaMtrinivAsitAm / dUrAzritAM ca bhUgartayuktAM caiva vivarjayet // 39 // itibhUmilakSaNam // atha phalAni // svavarNagandhA surasA dhanadhAnyasukhAvahA / vyatyaye vyatyayaphalA ataH kArya parIkSaNam // 40 // jisakA madhyameM vikaTa rUpa ho // 37 // aura jo kuttA gIdaDake samAnaho aura jo rUkhI aura dAMtoMse yukta ho aura caitya zmazAna vaoNmI aura jaMbUkakA sthAna inase rahita ho // 38 // aura catuSpatha ( caurAhA ) mahAvRkSa aura deva maMtrI (bhata Adi ) inakA jisameM nivAsaho aura jo nagarasa daraho aura jo gahoMse yuktaho aisI bhUmiko varjade // 39 // iti bhUmilakSaNam // isake anantara phaloMkA varNana karate haiM-jisa // 3 // bhUmimeM apane varNakI gaMdha hoya aura jisakA suMdara rUpaho vaha bhUmi dhana dhAnya aura sukhake denevAlI hotI hai aura isase viparIta ho to Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phalabhI viparIta hotA hai isase bhUmikI parIkSA karanI // 40 / / jo bhUmi caukoraho vaha mahAna anna Adiko detI hai, jisakI hAthIke| samAna kAntiho vaha mahAn dhana detI hai, jo bhUmi siMhake tulya hai vaha guNavAn putrAMko detI hai, jo vRSa (baila ) ke samAna hai vaha pazuoMkI va vRddhiko detI hai // 11 // jo bhUmi vRtta vA bhadrapIThake tulya hai vaha zreSTha dhanake denevAlI hotI hai aura jisa bhUmikA trizUla ke samAna AkAra / hai usa bhUmimeM zara vIroMkI utpatti hotI hai aura vaha dhana aura sukha denevAlI hotI hai | aura jisakI kAMti liMgakI samAna hai vaha saMnyAsiyoMke liye zreSTha hai aura jo prAsAdakI dhvajAke tulya hai vaha pratiSThAkI unnati karatI hai aura jo kuMbhake samAna hai vaha dhanakI bar3hAne lA caturasrA mahAdhanyA dvipAmA dhndaayinii| siMhAbhA saguNAnputrAnvRpAmA pazuvRddhidA // 41 // vRttA sadvittadA bhUmibhadrapIThanibhA ra tathA / trizUlarUpA vIrANAmutpattidhanasaukhyadA // 42 // liGgAmA liGginAM zreSThA prAsAdadhvajasannibhA / padonnati prakurute kumbhAbhA dhanavarddhinI // 4 // trikoNA zakaTAkAga zUrpavyajanasannibhA / krameNa sutasaukhyArthadharmahAnikarI smRtA ||44||murjaa vaMzahA sarpamaNDUkAbhA bhayAvahA / naiHsvaM kharAnukArA ca mRtyudA'jagarAnvitA // 45 // cipiTA paurupIMnA mudgarAbhA tathaiva c| kAkolakanibhA tadvaduHkhazokabhayapradA // 46 // vAlI hotI hai // 43 / / jo bhUmi trikoNa aura jisakA zakaTake samAna AkAra ho aura jo supa, bIjaneke samAna ho vaha bhUmi putra aura sukha aura dhamakI hAniko kramase karatI hai // 14 // jo bhUmi murajake samAna hai vaha vaMzakA nAza karatI hai, jo sarpa meMDakake samAna hai vaha ||.bhayako detI he aura kharake samAna jisakA AkAra hai vaha dhanakA nAza karatI hai aura ajagarase yukta hai vaha mRtyuko detI hai // 45 // aura jo bhUmi cipiTA vA mudrarake samAna hai vaha puruSoMse hIna rahatI hai aura jo kAka ulUkake tulya hai vaha duHkha zoka bhayako detI hai // 46 // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. a. jAya- aura jo sapake samAna ho vaha putra pocoMke naSTa karanevAlI hai, jo vaMzakI samAna ho vaha vaMza naSTa karanevAlI hotI hai aura jo sUkara UMTa bhA. bakarI dhanu kulhADA inake samAna AkAravAlI ho // 47 // vaha kucela malina aura mUrkha tathA brahmahatyAre putroMko pedA karatI hai aura jo kara ke kaiTA aura murdekI samAna ho vaha putrAMkI mRtyu denevAlI aura dhanake naSTa karanevAlI aura pIDAkI dAtA hotI hai jisameM duHkhase gamana kiyA jAya aisI bhUmi aura pApiyoMke vaMzakI prajAkI jo bhUmi hai use tyAgade // 48 // manorama bhUmi putra denevAlI (aura manorama bhUmi sukha denevAlI) aura 21 sAbhA putrapautraghnI vaMzAbhA vaMzahAnidA / zukaroSTrAjasadRzI dhnuHprshuruupinnii||47|| kucailAnmalinAn munbrihmanAJjanayet sutAn / kRkalAsazavAkArA mRtaputrA dhanArtidA / durgamyA pApinAM vaMzaprajAbhUmi parityajet // 48 // manoramA sutapradA dRDhA dhanapradA matA / sutArthadA tathApyudaksurezadikplavA mahI // 19 // gambhIrazabdA janayetputrAn gambhIraniHsvanAn / tuGgA padAnvitAnkuryAtsamA saubhAgyadAyinI // 50 // vikaTA zUdrajAtInAM tathA durganivAsinAm / zubhadA nApareSAM ca taskarANAM | zubhAvahA // 51 // svavarNavarNA svaanvrnnaanvrnnaanaamaadhiptydaa| zuklavI ca sarveSAM putrapautravivardinI // 52 // dRDha bhUmi dhana denevAlI hotI hai aura uttara pUrvako nimra jo bhUmi vaha putra aura dhana denevAlI hotI hai // 49 // jisa bhUmikA gambhIra zabda ho vaha gambhIra zabdavAle putrAMko paidA karatI hai aura U~cI bhUmi padavIvAle putroMko paidA karatI hai aura sama bhani saubhAgyako detI hai // 50 // aura vikaTa bhUmi adajAnI aura durgaka nivAsI aura coroMko zubhakI dAtA hotI hai anya manuSyoM ko nahIM // 51 // aura apane varNakA hai 12 // rUpa jisakA aisI bhUmi vA~ko sukha detI hai aura voMkA adhipati karatI hai, zuklavarNakI bhami sabake putrapautra baDhAnevAlI hotI hai / / 52 // Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuza aura kAzavAlI bhUmi brahmatejavAle putroMko paidA karatI hai aura dUbase yukta bhUmi zUravIroMko janmAtI hai aura phalase yukta bhUmi / dhana aura putroMko detI hai // 53 // aura nadIke kaTAvakI bhUmi mUrkha aura santAnahInoMko paidA karatI hai / jisa bhUmike madhyameM patthara hoM vaha daridriyoMko aura gaDhevAlI bhUmi jhUThe putroMko paidA karatI hai // 54 // jisa bhUmimeM chidrahoM vaha pazu aura putra inako duHkhakI dAtA aura sukhako naSTa karanevAlI hotI hai aura TeDhI vA atyanta retelI bhUmi vidyAse hIna putroMko paidA karatI hai // 55 // sUpa bilAva lakuTa inake kuzakAzAnvitA brahmavarcasAn kurute sutAn / dUrvAnvitA vIrajaniH phalAnyA dhanaputradA // 53 // nadIghAtAzritA mukhAnmRta vatsAMstathaiva ca / daridrAnazmamadhyasthA gartAvasthA mRSAyutAn // 54 // vivarA pazuputrArtidAyinI saukhyahAriNI / vakrAti | vakA janayetputrAnvidyAvihInakAn // 55 // zUrpamArjAralakuTa-nibhA bhItisutAtidA / musalA musalAnputrAcanayevaMzaghAtakAn | // 56 // ghorA ghorapradA vAyupIDitA vAyubhItidA / bhallabhillakasaMyuktA pazuhAnipradA sdaa||97|| vikaTA vikaTAna putrAJcazRgAla nibhaaNstthaa| dadAti rUkSA paruSA durvacAanayetsutAn // 58 // gRhasvAmibhayaJcaitye valmIke vipadaH smRtAH / dhUrtAlayasamIpe tu putrasya maraNaM dhruvam // 59 // tulya bhUmi bhaya, putroMke duHkhakI dAtA hotI hai aura musalake samAna bhUmi vaMzake nAzaka mUsalacanda putroMko paidA karatI hai // 56 // ghora bhUmi bhayako denevAlI hotI hai aura vAyuse pIDita bhUmi vAyuke bhayako detI hai bhalla aura bhIlAMse yukta bhUmi sadeva pazuoMke hAniko detI hai / / 57 // 10 vikaTa kutte aura zRgAlakI samAna bhUmi vikaTa putroMko detI hai aura rukhI bhUmi kaThora aura kutsita vacanoMke vaktA putroMko detI hai // 58 // aura caityakI bhUmi gharake svAmIko bhaya detI hai aura vamIkI bhUmi vipatti detI hai aura patoMke sthAnake samIpakI bhUmi nizcayase putrake. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bi.pa. chAmaraNako detI hai // 59||cauraahemeN kIrtikA nAza aura devamaMdirameM ghara banAnese udvega hotA hai aura saciva (mantrI) ke sthAnameM dhanakI hAni aura gama gRha banAnese atyanta vipatti hotI hai // 60 // aura jisa bhUmimeM bahutase gaDhehoM usameM jalakI pyAsa.aura kacchapake samAna hai| bhUmimeM dhanakA nAza hotAhai / isake anantara bhumikI parIkSAko kahatehaiM-hastamAtra bhUmiko khodakara phira usI miTTIse bhare. yadi miTTI adhika madhyama aura nyUna ho jAya to kramase zreSTha madhyama adhama phala jAnanA // 61 // athavA hastamAtrake gaDheko jalase bharade aura zIghra sau catuSpathe tvakIrtiH syAdudvego devasadmani / arthahAnizca sacive zvazre vipada utkaTAH // 60 // gAyAM tu pipAsA syAtkUrmAme dhananAzanam // atha bhUmiparIkSA // nikhaneddhastamAtreNa punastenaiva pUrayet / pAMsunAdhikamadhyonA zreSThA madhyAdhamAkramAt // 61 // jalenApUrayecbhraM zIghraM gatvA padaiH zatam / tathaivAgamya vIkSeta na hInasalilA zubhA // aranimAtre zvabhre vA hyanulipte ca sarvataH // 62 // ghRtamAmazarAvasthaM kRtvA varticatuSTayam / jvAlayedrUparIkSArthaM saMpUrNa sarvadiGmukham / / 63 // dIptA pUrvAdi gRhNIyAdvAnAmanupUrvazaH / ilAkRSTe tathoddeza sarvabIjAni vApayet / / 64 // vipaJcasaptarAtreNa na prarohanti tAnyapi / upta | vIjA trirAtreNa sAMkurA zobhanA mahI // 65 // 100 paiMDa calakara aura usI prakAra Anakara dekhe yadi jala kama hojAya to bhUmi zubha na samajhanI athavA vitasta bhara gaDheko cAroM tarapha lIpakara / / 62 // kacce zarAvemeM ghIkarake cAroM dizAoMko pRthvIkI parIkSAke liye cAra battI bAle // 63 // yadi cAroM battI jalatI rahe to brAhmaNa Adi varNoke kramase pUrvaAdi dizAkI bhUmiko grahaNa kareM athavA halase jotehue dezameM saba prakArake bIjoMko vo de|| 64 // tIna pAMca sAta rAtri vIjameM kramase yaha phala jAnanA. yadi tIna rAtameM boyehue bIjoMmeM aMkura jama Ave to pRthvI uttama samajhanI // 65 // 5 // Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca rAtameM jamaiM to madhyama aura sAta rAtameM jamaiM to adhama samajhanI athavA usa bhUmimeM tila jau sarasoM inako bove / / 66 / / athavA gRhakI bhUmikI saba dizAoM meM saba anna bove jahAM ve saMpUrNa bIja na jameM usa bhUmiko yatnase varjade // 67 // vrIhi zAlI mUMga gehUM sarasoM tila jo ye sAta sarvoSadhI aura saba bIja kahAte haiM // 68 // suvarNa tAmbake raMgake puSpa gaDheke madhya meM rakhehue jisake nAmake A jAya vaha bhUmi usake liye uttama kahI hai // 69 // bhUmikI dhUlikI reNuko AkAzameM pheMkakara dekhe yadi ve adhobhAga madhyabhAga UrdhvabhAga meM madhyamA paJcarAtreNa saptarAtreNa ninditA / tilAnvA vApayettatra yavAMzcApi ca sarpapAn // 66 // athavA sarvadhAnyAni vApayecca samantataH / yatra naiva prarohanti tAM prayatnena varjayet // 67 // vrIhayaH zAlayo mudrA godhUmAH sarSapAstilAH / yavAcaupacayaH sapta sarvavIjAni caiva hi // 68 // suvarNatAmrapuSpANi vabhramadhyagatAni ca / yasya nAmni samAyAnti sA bhUmistasya zobhanA // 69 // pAMsavo reNutAM nItvA nirIkSadantarikSagAH / adhomadhyordhvagA nRNAM gatitulyaphalapradAH // 70 // kRSTAM prarUDhavIjAM go'dhyuSitAM brAhmaNaistathA / gatvA mahIM gRhapatiH kAle sAMvatsarodite // 71 // atha zakunAni // puNyAhazaGkhAdhyayanAmbu kumbhA viprAzca vINApaTahasvanAni / putrAnvitA strI guravo mRdaMgA vAdyAni bherIninadAH prazastAH // 72 // prApta hojAya~ to adhogati madhyagati Urdhvagati denevAlI vaha bhUmi hotI hai // 70 // jutI huI jisa bhUmimeM bIja jameM hoM athavA jisameM gau aura brAhmaNa vase hoM aisI bhUmimeM varSadina ke kahehue muhUrta meM gharakA svAmI gamana kare ( base ) // 71 // isake anantara zakunoMko kahate haiM ki, gRhameM praveza hone ke samaya puNyAhavAcana zaMkha aura adhyayanakA zabda jalakA ghaTa brAhmaNoMkA samudAya vINA aura DholakA zabda putra karake Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ di. pra. // 6 / ' sahita strI guru ( mAtA pitA Adi ) mRdaMga Adi bAjoMkA zabda aura bherIkA zabda ye uttama zakuna haiM // 72 // acche zukla vastroMko | dhAraNa kiye hue kanyA acchI rasIlI aura sugandhita miTTI puSpa suvarNa cAMdI motI mUMgA aura acche uttama bhakSya padArtha ye gRhapraveza ke samaya kalyANake denevAle haiM // 73 // mRga aura aMjana ( suramA ) ba~dhA huA ekapazu pagaDI candana darpaNa bIjanA aura varddhamAna ( kahI ye bhI kalyANake karanevAle haiM // 74 // mAMsa dahI dugdha nRyAna ( pAlakI Adi ) chatra mIna aura manuSyoM kA mithuna ( joDA ) ye bhI gRhapravezaka kanyA sudhautAMbaravAsakArI mRdaH surasyArasurabhIssugandhAH / puSpANi cAmIkararaupyamuktApravAlabhakSyANi zubhAvahAni // 73 // mRgArAJjanavadvaikapazucauSNIpacaMdanam / AdarzavyajanaM varddhamAnAzvApi zubhAvahAH // 74 // AmiSaM dadhi dugdhaM ca nRyAnaM chatra meva ca // mInAni mithunaM puMsAmAyurArogyavRddhidam // 75 // kamalamamalaM gItArAvaH sitokSamRgA dvijA gamanasamaye puMsAM dhanyA gRhAdyadhivAsita / gajayasuvAsinyastathA pravarAGganA dhanasukhArogyAyuSpradA gRhakarmaNi // 76 // gaNikA cAMkuza dIpaM mAlAM bAlAM subhUpitAm / tathA vRSTigRhAraMbhe niveze samabhISTadA // 77 // athApazakunAni // durvANI zatruvANI ca madyaM carmAsthireva ca / tRNaM tupaM tathA sarpacarma cAMgArameva ca // 78 // samaya avasthA aura ArogyakI vRddhi denevAle hote haiM // 75 // nirmala kamalakA puSpa gItoMke zabda supheda vRSa mRga brAhmaNa ye yadi gharameM jAnaka samaya manuSya ke sammukha hoM usa manuSyako dhanya hai arthAt ye uttamottama phalake denevAle haiN| tathA gRhakarmake karanemeM hAthI ghoDA aura saubhAgya vatI strI aura zreSTha strI ya dhana putra aura sukha Arogya inake denevAlI hotI haiM // 76 // vezyA aMkuza dIpaka mAlA aura varSA ye gRhAraMbhaka vA gRhapravezake samaya hoMya to ye acchI taraha abhISTa phalake denevAle hote haiM // 77 // aba khoTe zakunoMko kahate haiM ki, khoTI vANI zatrukI bhA. TI. a. 1 // 6 // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vANI madya carma hADa pUle Adi tRNa tuSa (tusa) sAMpakI carma aMgAra // 78 // kapAsa lavaNa kIca napuMsaka tela auSadha viSThA kAle atra rogI tela Adise abhyakta // 79 // patita jaTAdhArI unmatta ziramuNDAye hue ( naMge zira) indhana virAva (khoTA zabda) inako tathA pakSI mRga manuSya // 80 // inake do bhedoMko, balatI huI dagdha tathA jinameM dhUA~ uTha rahAho una dizAoMmeM dekhatA huA puruSa jo gRhapraveza kare to usakA maraNa buddhimAna manuSya kahe aura usa bhUmimeM duHkha kahe // 81 // jisa manuSyako apazazuna hoM usa manuSyako duHkha hotA hai isase usa ghara meM kArpAsalavaNaM pakkI tailaupadhAni ca / purISaM kRSNadhAnyAni vyAdhitAbhyaktameva ca // 79 // patito jaTilonmattau muNDI nagna zirastathA / indhanAni virAvaM ca dvipakSimRgamAnuSam // 80 // jvalitAzAsu dagdhAsu dhUmitAsu ca pazyataH / maraNaM nirdizet prAjJastatra zalyaM vinirdizet // 81 // yasyApazakuna tasya zalyaM tatra bhavedgRhe / tatra vAsaM na kurvIta gRhaM caiva na kArayet // 82 // atha khananavidhiH // jyotizzAstrAnusAreNa sudine zubhavAsare / sulane sumuhUrte ca susrAtaH prAGmukho gRhI // 83 // pUjayedguNanAthaJca grahAMzca kalaze sthitAn / parIkSite ca bhUbhAge gomayenAnulipya ca // 84 // tatra saMpUjayedviprAndaivajJaM ca tathaiva ca / yAvatpramANAbhUryAdyA gRhArthaM tAvatA gRhI // 85 // vAsa na kare aura na aisI bhUmimeM ghara banAve // 82 // aba khananakI vidhiko kahate haiM ki, jyotiHzAstra ke anusAra zobhana dina aura zubha vAra sundara lagna aura acche muhUrtameM bhalIprakAra snAna karake gRhasthI puruSa pUrvako mukhakarake baiThe // 83 // aura phira gaNapati kalaza ke Upara sthApana kiye navagraha inakA pUjanakare, phira pUrvokta prakArase parIkSA kIhuI usI pRthvI meM kisI jagaha gauke gobara se lIpai // 84 // vaha brAhmaNa Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. // 7 // aura jyotiSIkA pUjana kare, jitanI bhUmimeM gRha banAnA ho utanI bhUmiko // 85 // gRhI puruSa paMcagavya sarvoSadhikA jala paMcAmRta inase sIMce aura phira zuddhikI kAmanAse bhUsaMskAroMko kare / / 86 / / aura usa jagaha pUrva suvarNa jisake garbha meM aura phaloMse yukta samasta OM dhAnyoM sahita tathA samasta gandha aura sarvauSadhisahita // 87 // puSpoMse suzobhita rakta jisakA varNa vastra jisake Upara lipaTA ho mantroMse abhimaMtrita aise ghaTakA prathama sthApana karake usameM navagraha varuNa // 88 // parvata vana kAnana nadI nada karNikA aura samudroMsahita pRthvIkA paJcagavyaupadhijalaistathA paJcAmRtena ca / secayecchuddhikAmena bhUsaMskArAMzca kArayet // 86 // tatra kumbhaM nivezyAdI hemagarbha phalairyutam / sarvadhAnyayutaM sarvagandhasarvoSadhairyutam // 87 // puSpAnvitaM raktavarNaM sarvatraM mantramaMtritam / tasminnAvAhayetkheTAn varuNapramukhAMstathA // 88 // tasminnAvAdayedbhUmiM sazailavanakAnanAm / nadInadasamAyuktAM karNikAbhizca bhUSitAm // 89 // sAgarairveSTitAM tatra pUjayetprArthayettataH / dikpAlAn kuladevIzca devAnyakSAMstayoragAn // 90 // baliM ca dattvA vidhivacalAyati japettataH / paRcaM rudrajApaJca kArayedvidhipUrvakam // 91 // tasminsaMpUjayedvAstuM prArthayetpUjayettataH // OM namo bhagavate vAstu purupAya kapilAya ca // 92 // pRthvIdharAya devAya pradhAnapuruSAya ca / sakalagRhaprAsAda puSkarodyAnakarmaNi // 93 // AvAhana karake // 89 // pUjana kare dikpAla kuludevI deva yakSa aura uraga inakI prArthanA kara aura baliko dekara 'jalAya' isa mantrako japai aura SaTTaca aura rudrI inakA vidhipUrvaka japa kareM // 90 // 91 // phira usI ghaTameM vAstukI pUjA aura prArthanA kareM 'OM namo bhagavate vAstupuruSAya kapi lAya // 92 // pRthvIdharAya devAya pradhAnapuruSAya ca ' isaprakAra kahakara namaskAra kare aura kahe ki samaya gRha mahala puSkara udyAna Adi bhA. TI. a. 1 // 7 // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma aura gRhAraMbhake prathama samayameM saba siddhiyoMko denevAlA aura siddha devatA manuSya ye jisakI dina rAta sevA karate haiM // 13 // 94 // aise (r) vAstupuruSa Apa isa samaya isa prajApati kSetrameM Anakara sthita ho aura yahAM Akara pUjAko grahaNa karA aura varako do // 95 // he vAstu : puruSa ! he bhUmirUpI zayyApara sonameM tatpara ! he prabho ! Apako namaskAra hai, mere gRhako dhana dhAnya Adi karake samRddha (yukta ) sadaiva karo // 96 / / isa prakAra prArthanA karake phira bhUmimeM piTTI vA cAvaloMse nAgarUpa dhAraNa kiye hue samasta vAstupuruSako, likhe // 97 // aura vedake gRhAraMbhaprathamakAle sarvasiddhipradAyaka / siddhadevamanuSyaizca pUjyamAno divAnizam // 94 // gRhasthAne prajApatikSetrasmistiSTa sAmpratam / ihAgaccha imAM pUjAM gRhANa varado bhava // 95 // vAstupuruSa namaste'stu bhUmizayyArata prabho / madgRhaM dhanadhAnyA disamRddhaM kuru sarvadA // 96 // iti prArthya tato bhUmau saMlikhevAstupUruSam / piSTAtakaistaNDulavI nAgarUpadharaM vibhum // 97 // AvAhayedvedamantraiH pUjayecca svshktitH| AvAhayAmyahaM devaM bhUmisthaM ca adhomukham // 98 // vAstunAthaM jagatprANaM pUrvasyAM prathamAzritam / viSNorarATetimantreNa pUjayetsarpanAyakam // 99 // namo'stu sabhya iti vA pUjayecca svshktitH| kukSipradeze nikhanedvAstunAgasya maMtrataH // 10 // mitroMse AvAhana kare aura apanI zaktike anusAra pUjana kare ki, bhUmike viSe sthita aura adhomukha vAstukA maiM AvAhana karatAhUM // 98 // Kjo vAstuke nAtha haiM jo jagatake prANa haiM aura jo prathama pUrvadizAmeM sthita haiM aise sabake svAmI vAstupuruSakA 'viSNorarATa' isa mantrase pUjana kare // 99 // athavA apanI zaktike anusAra 'namo'stu sarpebhyo' isa mantrase pUjana kareM aura pUrvokta maMtrakA paDhakara vAstunAgakI kukSi ke sthAna 2 vAstopata pratijAnIddItyAdimantreNa / 2 vAstunAthasya iti paattaantrm| Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. || 2 || para khanana kare ( khode ) // 100 // aura bhAdrapada Adi tIna tIna mAsoMmeM kramase pUrva Adi dizA meM vAstupuruSakA mukha hotA hai jisa dizAko vAstupuruSakA mukha ho usImeM gRhakA mukha zubha hotA hai // 101 // anyadizAko hai mukha jisakA aisA ghara duHkha zoka bhayakA dene vAlA hotA hai aura vRSakI saMkrAMtise tIna tIna saMkrAMtiyoMmeM vedoke viSai aura siMhakI saMkrAMtise tIna 2 saMkrAMtiyoMmeM gRhake viSai // 102 // aura mInakI saMkrAMtise tIna 2 saMkrAMtiyoMmeM devamaMdirake viSai aura makarakI saMkrAMtiseM tIna 2 saMkrAMtiyoMmeM taDAgake viSe gine to pUrva triSu triSu ca mAseSu nabhasyAdiSu ca kramAt / yadiGmukho vAstunarastanmukhaM sadanaM zubham // 101 // anyadiGmukhagehaM tu duHkha zokabhayapradam / vRSArkAditrikaM vaidyAM siMhAdi gaNayedgRhe // 102 // devAlaye ca mInAdi taDAge makarAdijam / pUrvAdiSu ziraH kRtvA nAgazzete tribhistribhiH // 103 // bhAdrAdyaivamapArzve ca tasya koDe gRhaM zubham / IzAnataH kAlasarpaH saMhAreNa prasarpati // 104 // vidikSu zeSavAstozca mukhaM tyAjyaM caturthakam / khanecca sauramAnena vyatyayaM cAzubhaM bhavet // 105 // catustrikAdi zAlAnAmeSa doSo na vidyate / ekaM nAgoDusaMzuddhayA maMdirAraMbhaNaM zubham // 106 // AdidizAoM meM zirakarake vAstunAga tIna 2 saMkrAMtiyoMmeM sote haiM // 103 // bhAdrapada Adi tIna 2 mahInoM meM vAstu puruSake vAmapArzvake kroDa (bhAga) meM gharakA banAnA zubha hotA hai aura pUrvokta kramase IzAnadizAse kAlasarpa calatA hai // 104 // IzAna Adi vidizAke madhya meM vAstupuruSakA mukha jo cauthI vidizAmeM hai vaha tyAgane yogya hai aura saMkrAMtike pramANase sauramAna kara khanana kareM (khode) aura viparIta rItise kare to azubha hotA hai // 105 // jo ghara bAra yA tIna zAlAvAlA banAyA jAya usameM yaha doSa nahIM, vAstunAga aura nakSatrakI bhA. TI. a. 1 : || 2 || Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I0 vAyu naH bhalI prakAra zuddhise ekavAra maMdirakA AraMbha karanA zubha hotA hai // 106 // adhomukha nakSatra zubhadina aura zubhavAsarameM aura candramA aura tArAgaNa inakI anukUlatAmeM khanana karanA zubha hotA hai // 107 // mAgazirase lekara tIna tIna mAsoMmeM pUrva dakSiNa pazcima aura uttara / dizAoMmeM kramase rAhu rahatA hai // 108 ||raahukii dizAmeM stambhake rakhanese vaMzakA nAza aura dvAra caDhAnese vahikA bhaya aura gamana karanemeM kAryakI hAni aura gRhake AraMbhameM kulakA kSaya hotA hai // 109 // sUryavArase lekara kramase nekrati uttara agni pazcima IzAna dakSiNa vAyavya adhomukhe ca nakSatre zubhe'hni zubhavAsare / candratArAnukUlye ca khananArambhaNaM zubham // 107 // triSu triSu ca mAseSu mArgazIrSAdiSu kramAt / pUrvadakSiNatoyezapaulastyAzAkramAdaguH // 108 // staMbhe vaMzavinAzaH syAdvAre mA vahnibhayaM bhavet / gamane kAryahAniH syAdUgRhArambhe kulakSayaH // 109 // rakSaHkuberAmijalezayAmyavAyavyakASTAsumA zrA 4] ca sUryavArAta / vasedaguzcASTasu digbhacakre mukhe vivajyoM gamanaM gRhaM ca // 110 // ziraHkhane vinAzaH syAnmAtApitrozca KI pRSTake / strIputranAzaH pucche tu gAtre putravinAzanam // 11 // kukSau sarvasamRddhiH syAddhanadhAnyasutAgamaH / siMhAdiSu ca mAseSu AgneyyAM kushimaashritH|| 112 // ina dizAoMmeM rAhu basatA hai, ina dizAoMke cakrameM mukhake viSe gamana aura gharakA banAnA uttama hai // 11 // rAhuke zirake sthAnameM khanana ka kare to AtmAkA nAza, pRSThabhAgameM khanana karanese mAtA pitAkA nAza, pucchameM khanana karanese strI-putrakA nAza, rAhugAtrameM khanana karanese dhU putrakA nAza hotA hai / / 111 // kukSimeM khanana karanese sampUrNa Rddhi baDhatI hai aura dhana putroMkA Agamana hotA hai, siMha Adi mAsoMke visse| Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agnikoNameM rahatA hai // 112 // vRzcika Adi mAsoMmeM IzAnameM, kumbha Adi: mAsoMmeM vAyukoNameM, vRSa Adi mAsoMmeM nairRtikoNameM rAhukA kA bhA. TI. mukha hotA hai aura rAhukA puccha zobhana nahIM hotA // 113 // kRttikAAdi sAta nakSatra pUrvameM, maghA Adi sAta nakSatra dakSiNameM, anu-18 | rAdhA Adi sAta nakSatra pazcimameM, dhaniSThA Adi sAta nakSatra uttarameM rahate haiM // 114 // candramA agrabhAgameM hoya to svAmIko bhaya hotAa 1 dhU hai, pIThapara candramA hoya to karmakA kartA naSTa hotA hai, dakSiNameM hoya to dhanako detA hai, vAmabhAgameM candramA hoya to strI aura sukhasaMpadA vRzcikAdiSu IzAnyAM kumbhAdiSu ca vAyudika / vRSAdiSu ca naiRtye mukhaM pucchaM na zobhanam // 113 // kRttikAdya sapta pUrve maghAdya sapta dakSiNe / maitrAdyaM pazcime sapta dhaniSThAdyaM tathottare // 114 // agre candre svAmibhayaM karmakartA ca pRSThake / dakSiNe ca dhanaM dadyuvIme svIsukhasaMpadaH // 115 // gRhopalabdhaRkSeSu yatra RkSeSu candramAH / zalAkAsaptake deyaM kRttikAdikrameNa ca // 116||Rkss candrasya vAstozca agre pRSThe na zasyate / lagnAdRkSAdvicAryo'sau candraH sadyaH phalapradaH // 117 // gRhacandra sammukhasthe pRSThasthe na zubhaM gRham / vAmadakSiNagazcandraH prazasto vAstukarmaNi // 118 // lohadaNDaM ca sampUjya bhairavaJca tathaiva ca / tadikpAlaM namaskRtya pRthivIJca tathaiva ca // 119 // 1 oNko detA hai // 115 // gRhameM milehae nakSatroM meM jina nakSatroM meM candramA hoya una sAtoM nakSatroMmeM zalAkAsaptakameM kRttikA Adi nakSatroMke kramase rakkhe // 116 / / candramA aura vAstukA nakSatra agra aura pRSThabhAgameM zreSTha nahIM hotA, lagna aura nakSatrase vicArAhuA yaha candramA zIghra * phalako detA hai 117 // maha kA candramA pIThakA ho vA sanmukha hoya to zubha nahIM hotA, vAma aura dakSiNa bhAgakA candramA vAstukarmameM zreSTha // 9 // cha hotA hai / / 118 // lohadaNDa (phAvalA) aura bhairava inako bhalI prakAra pUjakara aura dazoM dikpAla aura bhUmiko namaskAra karike // 119 // EEDIOSHANT Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zivonAma ' isa maMtrase lohadaNDakA bhalI prakAra pUjana kareM aura 'nivartayAmi ' isa maMtrase pArvatIke pati mahAdevakA bhalIprakAra dhyAna | kare // 120 / / lohake daNDako lekara jorase vAstupuruSakA khanana kare vaha lohakA daNDa jitanA adhika bhUmimeM praviSTa hojAya utane kAlataka usa gRhakI sthiti hotI hai // 121 // vasvase Takehue usa lohadaNDako brAhmaNake prati mivedana kareM, yadi lohadaNDakI viSama aMgulI hoM to putroko detAhai sama aMgulI hoM to kanyAoMko detAhai / / 122 // jisa lohadaNDako na sama aMgulI hoM na viSama hoM vaha duHkhadAyI | zivo nAmeti maMtreNa lohadaNDaM prapUjayet / nivartayAmItyUcA vai dhyAyedIzamumApatim // 120 // balena lohadaNDena nikhane dvAstupUrupam / yAvatpramANAM bhuvameti tAvattasya sthitirbhavet // 121 // taM lohadaMDa vastrAktaM brAhmaNAya nivedayet / putrAyaM viSame'Ggalye same'Ggulye tu kanyakAm // 122 // nirdizettu tayormadhye lohakhaMDAttidaM tathA / tasminkAle zubhAM vANI mAGgalyaM cArudarzanam // 123 // vedagItadhvani puSpaphalalAbhaM tathaiva ca / veNuvINAmRdaMgAnAM zravaNaM darzana zubham // 124 / / dadhidUrvAkuzAzceti kalyANadravyadarzanam / suvarNa rajataM tAnaM zavamauktikavidrumAn // 125 // maNayo ratnavaiDUryasphATikaM || sukhadA mRdaH / gAruDaM ca phalaM puSpaM mRnmaya gulmameva ca // 126 // hotA hai, usa vAstupuruSake khananasamayameM zubhavANI aura maMgala aura sundaravastu darzana // 123 // veda aura gItakI dhvani, puSpaphalakA lAbha veNu vINA mRdaMga inakA sunanA aura dekhanA zubha hotA hai / / 124 // dahI dUba kuzA ina dravyoMkA darzana kalyANakArI hotA hai, suvarNa cAMdI tAMbA zaMkha motI mUMgA // 125 / / mANi ratna vaidarya raphArIka sukhakI dAtA miTTI aura garuDakA phala puSpa aura miTTIkA gulma (gucchA ) // 126 // 1 zivo nAmAsi svadhilista pitA namataM astu mA mAhi sIH / 3 nivartayAmya'yuSAnnAdhAya prajananAya rAyaspopAya suprajAmavAya suvIryAya / / Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1190 11 bhakSaNa karaneyogya kaMdamala inakA darzana hoya to vaha bhUmi sukha denevAlI hotI hai; kaMTaka sAMpa khajUra darda // 227 // vicchU patthara vajra vi. ma. chidra lohakA muhara keza aMgAra bhasma carma asthi lavaNa // 128 // aura rudhira majjA inakA darzana hoya aura jo bhUmi rasase yukta hoya * itanI bhUmi zreSTha nahIM hotI // iti paNDitamihira candrakRtabhASAvivRtisahite vAstuzAstre bhUmyAdiparIkSAlakSaNaM nAma prathamo'dhyAyaH // 1 // isake anaMtara svama AdikI vidhiko kahate haiM, gaNeza lokapAla vizeSakara pRthvI aura graha inakA kalazake Upara maMtrazAstra ke anusAra pUjana khAdyAni kandamUlAni sA bhUmiH sukhadAyinI / kaNTakaJca tathA sarpa kharjUraM dardumeva ca // 127 // vRzcikAzmakavajraJca vivaraM lohamudgaram / kezAGgArakabhasmAzca carmAsthi lavaNaM tathA // 128 // rudhiraJca tathA majA rasAktA tA na zobhanAH // iti vAstuzAstre bhUmyAdiparIkSAlakSaNavarNanaM nAma prathamo'dhyAyaH // 1 // atha svapnavidhiH // gaNezaM lokapAlAMzca pRthivIM ca vize pataH / grahAMzca kalaza pUjya yathAmantraM yathoditam // 1 // yathAkalpamupaskRtya zucau deze kuzAsanaH / bhUmau zuddhena vastreNa zIrSe sampUjayecchriyam // 2 // padmAJca bhadrakAlIJca baliM dattvA tathaiva ca / sarvavIjAnvitAn kuMbhAnsarvaratnauSadhairyutAn // 3 // kRtvobhayataTe ramyAnnavAJchuddhodakAnvitAn / kalpayitvA sumanasaH kRtvA svastyayanAdikam // 4 // karake // 1 // sAmarthya ke anusAra sAmagriyoMkA saMcaya karake zuddha dezameM kuzAsanapara baiThe aura bhUmimeM zuddha vatrake Upara zirake sthAna meM lakSmIkA pUjana bhalI nakAra kare // 2 // padmA bhadrakAlI inako bali dekara aura sava bIja sarva ratna aura sarvoSadhiyoMse yukta aise ghaToMko // 3 // apane donoM taToMmeM rakkhe jo ramaNIka nave aura zuddha jalase yukta hoM aura puSpoMkA saMnaya karake svativAcanako karake // 4 // bhA. TI. a. 2 1170 11 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAvadhAna ho zuddha aura sUkSma rezamake vastroMko dhAraNa kiye jitendriyahuA puruSa pUrvAbhimukha hokara 'rudra rudra' isa prakAra kahakara hRdayameM rudravi dhiko jape // 5 // aura chaH RcA haiM jisameM aise rudrajapako sAvadhAna hokara karAve // 6 // dUsarA prakAra yaha hai ki, dukUla motI inako dhAraNa karake maMtrI jyotiSI purohita sahita rAjA apane devatAke mandira meM praveza karake vahAM dizAoMke IzvaroMkI pUjAkA sthApana kare // 7 // aura purohita mantroMse usa pUjAko karake usa saMskRta bhUmimeM kuzAoMke madhya meM kiye hue akSata aura sapheda sarasoM ko bakhere // 8 // sAvadhAnaH zuciH sUkSmakSaumavAsA jitendriyaH / prAGmukho rudrarudreti hRdi rudravidhi japet // 5 // paTTacaM rudrajApaM ca kArayetprayataH zuciH // 6 // prakArAntaram - dukUlamuktAmaNibhRnnarendraH samaMtridevajJapurohito'ntaH / svadevatAgAramanupravizya vivezayettatra digIzvarArcAm // 7 // abhyarcya mantraistu purohitastAmatazca tasyAM bhuvi saMskRtAyAm / durbhaizca kRtvAntaramakSataistAnkiretsama tAttipazca // 8 // brAhmIM sadUrvAmatha nAgayUthi kRtvopadhAnaM zirasi kSitIzaH / pUrNAnghadAnpuSpaphalAnvitAMstAnAzAsu kuyryAccaturaH krameNa // 9 // yejjAyato dUramudaiti daivamAvartya maMtrAnprayatastathaitAn / laghvekabhugdakSiNapArzvazAyI svayaM parIkSeta yathopadezam // 10 // namaH zambho trinetrAya rudrAya varadAya ca // vAmanAya virUpAya svapnAdhipataye namaH // 11 // bAlI dUba nAgayUthI inako bhI bakhere phira rAjA takiyA lagAkara puSpa phaloMsahita pUrNa ghaToMko kramase cAroM dizAoMko rakhakara zayana kare // 9 // aura ' yajAgrato dUramudeti daivam ' ityAdi maMtroMko sAvadhAnIse par3hatAhuA aura ekabAra laghu bhojana karatA aura dakSiNapArzvase sotA huA rAjA gurukI AjJAke anusAra svamakI parIkSA kare // 10 // he zaMbho trinetra rudra ! varake dAtA vAmana virUpa ! jAgrato dUramudeti devaM tadu suptasya tathaiveti / dUradmaM jyotiSAM jyotirekaM tanme manazzivasaMkalpamastu // Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.pra., 11 99 11 svama ke adhipati jo Apa haiM unako namaskAra hai // 11 // he bhagavan ! he devadeveza ! he zUladhArI ! he vRSavAhana ! sotehue mujha sadaiva vAMchita phalako kaho / / 12 / / eka vastra dhAraNa kiye kuzAke Asana para sAvadhAna manase sotAhuA rAjA rAtrike anta meM zubha vA azubha svapnako dekhatA hai || 13 || caukora samAna zuddha bhUmiko yatna se ikasAra karake usameM vRttake madhyakI dizAmeM dizAkA sAdhana kareM // 14 // pUrvakI tarapha bhUmiko nicAna hoya to lakSmI, agnikoNameM hoya to zoka, dakSiNadizAmeM hoya to maraNa, nairRta dizAmeM hoya to mahAbhaya / / 15 / / pazci bhagavandevadeveza zUlabhRd vRpavAhana / iSTAni me samAcakSva svapne suptasya zAzvatam // 12 // ekavastraH kuzAstIrNe suptaH prayata mAnasaH / nizAnte pazyati svapnaM zubhaM vA yadi vA'zubham // 13 // caturakhAM samAM zuddhAM bhUmiM kRtvA prayatnataH / tasmin diksAdhanaM kArya vRttamadhyagate dizi // 14 // pUrvaplave bhavelakSmIrAgneyyAM zokamAdizet / yAmyAM yAti yamadvAraM nairRca mahAbhayam || 15 || pazcime kalahaM kuryAdvAyavyAM mRtyumAdizet / uttare vaMzavRddhiH syAdIzAne ratnasaJcayaH // 16 // diGmUDhe kulanAzaH syAdva dAridryamAdizet // atha samayazuddhiH // caitre vyAdhimavApnoti yo navaM kArayed gRham / vaizAkhe dhanaratnAni jyeSThe mRtyustathaiva ca // 17 // mameM hoya to kalaha, vAyavya dizAmeM hoya to mRtyuko, uttarako hoya to vaMzakI vRddhi, IzAnameM hoya to ratnoMke saMcayako kahe // 16 // jisa bhUmikI nicAI diGmuda ho arthAt kisI dizAko na hoya to kulakA nAza aura jo TeDhI hoya to daridratAko kahe | aba sama yakI zuddhikA varNana karate haiM jo manuSya caitrameM navIna gRhako banavAtA hai vaha vyAdhiko prApta hotA hai, vaizAkhameM dhana aura ratnoM ko bhA. TI. a. 2 / / 11 / / Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyeSThameM mRtyuko prApta hotA hai // 17 // ASADha meM bhRtya aura ratnoMko ore pazuoMke nAzako prApta hotA hai. zrAvaNameM mitrake lAbhako aura bhAdrapada meM hAniko prApta hotA hai // 18 // AzvinamAsameM yuddhako kArtikameM dhana dhAnyako, mArgazira meM dhana kI vRddhi, pApameM corase bhayako prApta hotA hai // // 19 // mAtramAsameM agnikA bhaya, phAlguna meM lakSmI aura vaMzakI vRddhiko prApta hotA hai, meSake sUryameM gRhakA sthApana hoya to zubhadAyI hotA hai // 20 // vRSake sUrya meM dhana kI vRddhi, mithuna ke sUryameM maraNa, karkake sUryameM gRha sukhakA dAtA, siMhake sapane nRtyoMkI vizeSa ASADhe bhRtyaratnAnipazuvarjamavApnuyAt / zrAvaNe mitralAbhantu hAniM bhAdrapade tathA // 18 // yuddhaM caivAzvine mAsi kArtike dhanadhAnyakam / dhanavRddhi gizIrSa pauSe taskarato bhayam // 19 // mAghe tvagnibhayaM vindyAlakSmIvRddhizva phAlgune | gRhasaMsthApana sUrye mepasthe zubhadaM bhavat // 20 // vRpasthe dhanavRddhiH syAnmithune maraNaM bhavet / karkaTe zubhadaM proktaM siMhe bhRtyavivarddhanam // 21 // kanyArogaM tulA saukhyaM vRzvike dhanadhAnyakam / kArmuke ca mahAhAnirmakare syAddhanAgamaH // 22 // kumbhe tu ratnalAbhaH syAnmIne svanaM bhayAvaham / cApamI nanRyuvakanyA mAsA doSAvahAH smRtAH // 23 // jyeSTheorjamAghasiMhAkhyAH sauramAne tu zobhanAH / mAse tapasye tapasi mAdhave nabhasi tviSe // 24||urje ca gRhanirmANaM putrapautradhanapradam / viSiddheSvapi kAleSu svAnukUla zubha dine // 25 // kara vRddhi hotI hai // 21 // kanyAmeM roga, tulA sukha, vRzcika meM dhana dhAnya, dhanuSameM mahAhAni, makarameM dhanakA Agama hotA hai // 22 // kumbhameM ratnoM kA lAbha aura mInameM gRhakA AraMbha kare to bhayAnaka svapna hote haiM aura dhana mIna mithuna kanyAke sUrya ye mAsa doSa ke dAnA kahe haiM // 23 // jyeSTha kArtika mAgha aura siMha ye saMkrAMtike mAnase zobhana kahe haiM, phAlguna mAgha vaizAkha zrAvaNa Azvina // 24 // aura kArtikameM gRhakA Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. // 12 // banAnA putra pautra aura dhanako detA hai. niSiddhakAloMmeM bhI apane anukUla zubha dinameM // 25 // tRNa kASTha gRhake Arambha meM mAsakA doSa nahIM kahA hai aura patthara IMTa Adike gharoMko ninditamAsa meM na karAve // 26 // niMdita mAsa meM bhI caMdramAke mAsase gRha zubhadAyI honA hai. gRha gocara aura aTaaajise vAmavedhakI vizeSakara cintA kare // 27 // isa gRhArambha karmameM bhI dazA aura antardazAkI vizeSakara cintA kare. guru aura zukra ke balameM brAhmaNa, sUrya maMgalake balama kSatriya // 28 // soma aura budhake balameM vaizya, zanaizvarake balameM zudravaNAMke kramase varNake tRNadArugRhAraMbha mAsadoSo na vidyate / pASANeSTyAdigehAni niMdyamAse na kArayet || 26 || nindyamAse'pi candrasya mAsena zubha gRham / gocarASTakavargAbhyAM vAmavedhaM vicintayet // 27 // dazAntaradazAdInAM vicArazcAtra karmaNi / guruzukraba viprAnsUryabhUmijayostathA // 28 // zazisaumyavale saure varNAnukramapUrvazaH / gRhArambhaM prakurvIta varNanAthavale sati // 29 // sarveSAmapi varNAnAM sUryacandrabalaM smRtam / viSamasthe khau svAmI pIDyate gRhiNI vidhau // 30 // zukreNa pIDyate lakSmI javena sukhasampadaH / budhena putrapautrAzca bhaumena bhrAtRbAndhavAH // 31 // saureNa dAsavargAzca pIDyante nAtra saMzayaH / vizeSeNa tu sUryasya bale proktaM gRhaM budhaH // 32 // bhA. TI. a. 2 OM nAthakA bala honepara gRhakA AraMbha kare / / 29 / sUrya candramAkA bala saba varNoMko kahA hai. viSama rAzikA sUrya hoya to svAmIko aura caMdra deM mAkA bala hoya to khIko pIDA hotI hai // 30 // viSamarAzike zukrase lakSmIkA nAza aura jIva (bRhaspati ) se sukhakI saMpadAoMkA nAza, a. budhase putrapautroMkA nAza, maMgalase bhAI bA~dhavoMko pIDA hotI hai // 31 // zanaizvara se dAsavagako pIDA hotI hai, isameM saMzaya nahIM, vizeSakara sUryake // 12 // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhavalameM buddhimAnoMne gRhakA AraMbha kahA hai||32|| saba vargoM ko sUryakI zuddhi kahI hai dazAkA svAmo ora vargakA svAmo balahIna hoy|| 33||piiddit nakSa para sUrya hoya to kadAcita gRhakA AraMbha na kareM. janmake sUryameM udarakA roga, dUsaremeM arthakA nAza // 34 // tIsaremeM dhanakA lAbha, cauthai dhu bhayakA dAtA hotAhai, pAMcavemeM putra kA nAza, chaThemeM zatrukA nAza // 35 // sAtaveM meM strIko kaSTa, AThaveMmeM mRtyu, navavemeM dharmakA nAza, dazameM! karmakA yoga hotAhai // 36 // gyArahaveMmeM lakSmI hotI hai aura bArahavemeM dhanakA nAza hotAha pAMcaveM dUsare dyUna ( sAtaveM ) aura naumeM sUrya hoya sarveSAmapi varNAnAM ravizuddhirvidhIyate / dazApatau hInabale varNanAthe tathaiva c||3shaapiidditkssgt sUrya na vidadhyAtkadAcana / prathame koSTarogaM ca dvitIye cArthanAzanam // 34 // tRtIye dhanalAbhaM ca caturthe bhayado raviH / paJcame putranAzAya zatrunAzAya zatruge // 39 // strIkaSTaM saptame sUyeM mRtyuzcASTamagehage / navame dharmanAzAya dazame krmsNyutiH|| 36 // ekAdaze bhavellakSmIdaze ca dhanakSayaH / putre dvitIye cUne ca dharme madhyavalo raviH // 37 // dvitIyaputrAGkagato vizvAhAtparataH zubhaH / astagA nIcarAzisthAH pararAzI parairjitAH // 38 // vRddhasthA bAlabhAvasthA vakragAzcAticAragAH / ripudRSTivazaM yAtA ulkApAtena dUSitAH // 39 // na phalanti grahA gehaprAraMbhe tAnprapUjayet / svAmihastapramANena jyeSTha patnIkareNa ca // 40 // dhUto madhyavalI hAtoha // 37 // dUsare pAMcaveM navave sthAnakA sUrya trayodaza (13) dinase pare zubha kahA hai astahue aura nIca rAzike aura para // rAzike aura anya grahoMke jItehue // 38 // baddhaavasthAmeM aura bAla avasthA sthitahara vakrI aura aticArI aura zatrukI dRSTike vazamA prAptahue aura ulkAke pAtase dUSita jo graha haiM // 39 // ve gRhake AraMbhameM phala nahIM deta isase unakA gRhake AraMbhameM bhalI prakAra pUjana kare|| - - Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 vi. pra // 13 // a. svAmIke hastapramANa vA jeThI patnAke hAthase // 40 // jeThe putrake hAthase vA karmakArake hAthase, anAmikAparyanta hAtha hotA hai aura vaha u.parako uThAyehue manuSyakA pAMcavAM bhAga hotA he // 41 // kaniSThikA vA madhyamAke pramANase gharako banavAve svArmAke hastapramANa vA patnaki hastapramANase / / 42 // manuSyoMkA ghara purAtana AcAyAne garbhamAtra kahA hai aura svAmIke hastapramANase sAvadhAnIse gRhako kare| // 43 // hastase lekara reNuparyaMta ayugma vA yugmagRhakA pramANa hotA hai. kRSNapakSakI SaSThItithiko gaNDAnta aura sUryake saMgamameM // 44 // jyeSTaputrakareNApi karmakArakareNa ca / anAmikAntaM hastaH syAdU_vAhoH zarAMzakaH // 41 // kaniSThikA madhyamA vA pramANe naiva kArayet / svAmihastapramANena jyeSTha patnIkaraNe ca // 42 // garbhamAtraM bhavedhaM nRNAM proktaM purAtanaiH / svAmihastapramANana gRhaM kuryyAdatandritaH // 43 // hastAdireNuparyantamayugmaM yugmameva ca / kRSNapakSe tithi SaSThI gaNDAnte ravisaMkrame // 44 // ravibhaumadine viSTayAM vyatIpAte ca vaidhRtau / mAsadagdhaM vAradagdha tithi paSThoM vivarjayet // 45 // anukteSveva dhiSNyeSu na kartavyaM kadAcana / krakacaM tithidagdhaJca yogAnAM vajrasaMjJakam // 46 // utpAtairdUSitamRkSaM nisaga darzasaMjJakam / vajravyAghAta zUleSu vytipaataatignnddyoH||47||visskmbhN gaNDaparicaM vayaM yogeSu kArayet |svaatiimaitre'th mAhendre gAndharve bhagarauhiNe // 48 // ravivAra aura bhauma bhadrA vyatIpAta vaidhRtimeM mAsadagdha vAradagdha nakSatrako aura SaSThItithiko vizeSakA varjade // 45 // aura zAstrameM nahIM kahe hue nakSatroMmeM kadAcit gRhako na kare. krakaca yAga dagdhA tithi vacayoga // 46 / / utpAtoMse dUSita nakSatra amAvAsyA vajra vyAghAta zala vyatI pAta atigaMDa // 17 // viSkambha gaNDa parigha inase varjita yogoMmeM gRhakA AraMbha kahA hai / svAtI anurAdhA jyeSThA gAndharva (dhaniSTA) bhaga* | | // 13 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pUrvAphA0) rohiNI // 48 // inameM staMbhakI UMcAI Adiko kare aura anya nakSatra Adiko varja de. gRhake vistArase (cauDAI) gaNita deya (lambAI )ko AThase vibhakta kare (bhAgade) // 49 // jo zeSa bace ve Aya dhvaja Adi hotI haiM, unake ye ATha bheda haiM-dhvaja dhUmra siMha zvAna gau gardabha hAthI kAga ye ATha prakArakI dhvajA Adi hote haiM // 50 // ina Aya dhvajA AdikoMkI sthiti hotI hai apane sthAnase pAMcaveM sthAnameM mahAna vara hotA hai // 51 // viSama Aya (vistAra ) zubha kahAhai aura sama Aya zoka aura duHkhakA dAtA hotA hai. apane sthAnake graha baliSTha hote| stambhocchAyAdi kartavyamanyatra parivarjayet / vistAreNa hataM dedhye vibhajedaSTabhistataH // 49 // yacchepa saMbhavedAyo vajAdyAste syuraSTadhA / dhvajo dhUmro hariH zvA gauH kharebhI vaayso'ttmH||50|| pUrvAdidikSu cApTAnAM dhajAdInAmapi sthitiH / svasthAnAt paJcame sthAne vairatvaJca mahadbhavet // 21 // viSamAyaH zubhaH proktaH samAyaH zokaduHkhadaH / svasthAnagA baliTAH syuna cAnya sthAnagAH zubhAH // 52 // vajaH siMhe tau ca gaje hyete gavi zubhapradAH / vRpo na pUjito hyA dhajaH sarvatra pUjitaH // 53 // vRpasiMhagajAzcaiva puttkpttkottyoH| dvipaH punaH prayoktavyo vApIkUpasarastu ca // 54 // mRgendramAsane dadyAcchayaneSu gajaM punaH / vRSa bhojanapAtraSu cchavAdiSu punardhvajam // 55 // agnivezmasu sarveSu gRhe vastro (stU) pajIvinAm / dhUmra niyojayetkeci cchvAna mlecchAdijAtiSu // 56 // haiM aura anya sthAnake nahIM hote / / 52 // dhvaja siMha aura hAthI gau ye zubhadAyI hote haiM. vRSa (baila) pUjita nahIM hotA aura dhvajA sarvatra cha pRjita hotI hai // 53 // vRSa siMha gaja ye puTa karpaTa aura koTameM aura hAthI vApI kRpa aura taDAgameM karanA yogya hai|| 54 // siMhakI dhvajA AsanameM hAthIkI dhvajA zayanameM bhojamake pAtroM meM vRkSakI aura chatra AdimeM dhvajAko banavAve // 55 // agni ke saba sthAnoMmeM aura vanoMme Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. // 14 // jo jIvikA karate haiM unake gRhoMmeM dhUmrakI dhvajAoMko banavAve aura koI yaha kahate haiM ki mlecchaAdi jAtiyoMmeM zvAnakI dhvajA banAve // 56 // vaizyake gRhamaM kharakI dhvajA zreSTha hai. zeSakuTI AdimaM kAkakI dhvajA zreSTha hai aura vRSa siMha dhvaja ye prAsAda pura aura vezma inameM zreSTha hote haiM // 57 // gajAyameM vA dhvajAyameM hAthiyoMkA ghara zubha hotA hai. dhvajAyameM azvoMkA sthAna aura kharAyameM aura vRSameM // 58 // gajAya vA vRSadhvajameM pazuoMkA sthAna uSTroMkA gRha karavAve to zubhadAyI hotA hai // 59 // zayyAke sthAna meM vRSarAzi aura pITha kharo vaizyagRhe zasto dhvAMkSaH zeSakuTISu ca / vRpasiMhadhvajAzvApi prAsAdapuravezmasu // 57 // gajAye vA dhvajAye vA gajAnaM sadanaM zubham / azvAlayaM dhvajAye ca kharAye vRSabhe'pi vA // 58 // uSTrANAM maMdiraM kArya gajAye vA vRpadhvaje / pazu sadma vRSAye ca dhvajAye vA zubhapradam // 59 // zayyAsu vRSabhaH zastaH pIThe siMhaH zubhapradaH / amaMtracchatravastrANAM vRpAye vA dhvaje'pi vA // 60 // pAdukopAnahau kAryoM siMhAye'pyathavA dhvaje / svarNarUpAdidhAtUnAmanyeSAM tu dhvajaH smRtaH // 61 // brAhmaNeSu dhvajaH zastaH pratIcyAM kArayenmukham / siMhazca bhUbhRtAM zasta udIcyAM ca mukhaM zubham // 62 // vizAM vRpaH prAgvadane zUdrANAM dakSiNe gajaH / sarveSAmeva cAyAnAM dhvajaH zreSThatamo mataH // 63 // . Asana) ke sthAna meM siMha zubhadAyI hote haiM. pAtra chatra vastra inakA sthAna vRSAya vA dhvaja meM zreSTha hotA hai // 60 // pAdukA ( khaDAU~ ) aura | upAnaha ye donoM vRSAya vA dhvajameM karane suvarNa aura raupyaAdi dhAtu aura anya sthAnameM dhvaja zreSTha kahAhai // 61 // brAhmaNoMmeM dhvaja zreSTha hotA hai aura brAhmaNa pazcimadizAko gRhakA mukha banavAve kSatriyoMko siMha zreSTha kahAhai aura uttarako gRhakA mukha zreSTha kahAhai // 62 // vaizyoMko vRSa zreSTha kahA aura pUrvAbhimukha graha zubha hotA hai aura zUdroMko gajAya aura dakSiNAbhimukha gRha zreSTha kahe haiM aura saba bhA. TI. a. 2 // 14 // Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AryoMmeM gajakA Aya zreSTha kahA hai // 63 // kSatriya aura vaizyoMko dhvajA zreSTha kahA hai yaha bRhaspatine kahA hai, dharmakA AbhilASI brAhmaNa dhu siMhAyako avazya tyAga de||64 // siMhake AyameM gharameM caNDatA aura alpasantAna hotI hai, dhvajAyameM pUrNasiddhi aura vRSAya pazuoMkI OM vRddhi detA hai // 65 // gajAyameM samasta sampadA bar3hatI hai, zeSa Aya zoka aura duHkhake dAtA hote haiM, gRhake piNDako arthAt hAthoMkI saMkhyAko nau 9 nau 9, 6, 8, 3, 8, 8, 7 inase guNate aura kramase nAga 8, 7, 9, 12, 8, 12, 15,27, 120 inakA bhAgadenepara ye padArtha dhvajAyaH kSatriyavizoH prazasto gururabravIt / siMhAyaH sarvathA tyAjyo brAhmaNena vRSepsunA // 64 // siMhAye caNDatA gehe alpApatyaH prajAyate / dhvajAye pUrNasiddhiH syAd vRpAyaH pshvRddhidH||65|| gajAye saMpadAM vRddhiH zepAyAH shokduHkhdaaH| piNDe navAkAGgagajavahninAgASTasAgaraiH // 66 // nAgezca guNite bhakte kramAdete padArthakAH / nAgAdinavamUryASTabhUtithyRkSakha bhaanubhiH||67 // Ayo vAroM'zako dravyamRNamRkSaM tithiyutiH / AyuzcAtha gRhezakSagRhamaikyaM mRtipradam // 68 // saMpUrNAH zubhadA hyete hysNpuurnnaastvnissttdaaH| dhiSNye ca vasubhirbhakte vyayaH syAccheSakAGkake // 69 // dhanAdikaM gRhe vRddhaya nirddhanAya RNAdhikam / vyayAnvite kSetraphale dhruvAdyakSarasaMyute // 70 // kramase hote haiM // 66 // 67 // Aya vAra aMzaka dravya RNa nakSatra tithi yuti aura Ayu aura gRhake svAmIkA nakSatrakA aura gRha nakSatra eka hojAya to gRha mRtyukA dAtA hotA hai||68|| ye saMpUrNa zubhake dAtA aura jo asaMpUrNa hoya to aniSTako dete haiM aura gRhameM 8 AThakA OM bhAga denepara jo zeSa aMka rahe usameM vyaya hotA hai // 69 // jisa gharameM dhana adhika ho usameM vRddhi aura jisameM RNa adhika ho usameM nirdha Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.pra. // 15 // 1 natA hotI hai vyayase yukta kSetrake phalameM dhruvaAdi akSaroMko milAkara // 70 // aura tInakA bhAga dekara zeSarma kramase indra yama bhUmikA svAmI inake aMzaka hote haiM. iMdrake aMzameM padavIkI vRddhi aura mahAna sukha hotA hai / / 71 // yamake aMzameM nizcayase maraNa aura aneka prakAra ke roga zoka hote haiM, rAjAke aMzameM dhana dhAnyakI prApti aura putrAkI vRddhi hotI hai // 72 // aura rAzikUTa Adi saMpUrNakI cintAbhI gRhake Ara lA mbhamaM kare, dUsarI aura bArahavIM rAzi gRha aura gRhake svAmIke hoya to nizcayase daridratA hotI hai aura trikoNa (9 / 5) meM santAnakA || | tribhiH zeSe kramAdindrayamabhUmyadhipAMzakAH / iMdrAMza padavIvRddhimahatsaukhyaM prajAyate // 71 // yamAMze maraNa nUnaM rogazokamane kadhA / rAjAMze dhanadhAnyAptiH putravRddhizca jAyate // 72 // rAzikUTAdikaM sarva daMpatyorikha cintayeta / naiHsvaM dviAdaze nUnaM 5 trikoNe hyanapatyatA // 73 // paDaSTake nadhanaM syAvyatyayena dhanaM smRtam / yUnasthite putralAbhaM strIlAbha ca tathaiva ca // 7 // | janmatRtIye ca tathA dhanadhAnyAgamo bhaveta / dazamaikAdaze candro dhanAyurbahuputradaH // 75 // caturthASTamariSphastho mRtyuputravinA zadaH / trikoNe tvanapatyaM syAtkecidvandhugRhe zubham // 76 // vadanti candraM munayo naitanmama mataM smRtam / azvinyAdivayaM meSe siMha proktaM maghAtrayam // 77 // abhAva hotA hai // 73 // SaDaSTaka (68) meM dhanakA abhAva aura viparIta (8 / 6) meM dhana kahA hai aura hyUna 7 meM putra strIkA lAbha hotA hai hai|| 74 / aura janmase tIsarI rAzimeM dhana dhAnyakA Agamana hotA hai, dazavAM aura gyArahavAM candramA dhana Ayu aura bahuta putroMko detA hai / / 75 // cauthA AThavAM bArahavAM candramA mRtyu aura putroMke nAzako detA hai aura trikoNa (9 / 5 ) meM santAnakA abhAva aura koI // 15 // AcArya trikoNako bandhu gahameM zubha // 76 // candramAko munijana kahate haiM yaha merA mata nahIM hai| azvinIse Adi lekara tIna nakSatra meSameM aura Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maghAAdi tIna siMhameM kahe haiM // 77 // mUlaAdi tIna dhanameM kahe haiM aura zeSarAzi do do nakSatroMmeM samajhatI, Aditya aura maMgalavAra aura inakI rAziyoMke aMza sadaiva anike bhayako dete haiM / / 78 / / aura zeSa grahoMke vAra aMza kartAkI iSTasiddhiko dete haiM, gRhakA Agata nakSatra yadi | rAzirUpaho // 79 // to usake navAMzake vazase sadaiva gRhako jAne vipattArA vipattiko detI hai, pratyari pratikUla (ulaTA ) phalako detI hai ||80|| nidhananAmakI tArA sarvathA maraNako detI hai. varjane yogya ina tArAoM meM gRhanirmANa azubhadAyI hotA hai // 81 // pratyaritArA mahAn mUlAditritayaJcApe zeSarAzidvike dvike / sUryAravArarAzyaMzAH sadA vahnibhayapradAH // 78 // zeSagrahANAM vArAMzAH karturiSTArtha siddhidAH / gRhasyAgatabhaM yattu tadvirAzyAtmakaM yadi // 79 // tannavAMzavazAttatra jJAtavyaM sarvadA gRham / vipatpradA vipattArA pratyariH pratikUladA // 80 // nidhanAkhyA tu yA tArA sarvathA nidhanapradA / vivarjyatArakAsvatannirmANamazubhapradam // 81 // pratyaristUprabhayadA triviMzarkSe tu mRtyudA / nidhanAkhyA tu yA tArA strIsutArtipradAyinI // 82 // kurvannajJAnato mohAdduHkhabhAg vyAdhibhAgbhavet / tithau rikte daridratvaM darze garbhanipAtanam // 83 // kuyoge dhanadhAnyAdinAzaH pAtazca mRtyudaH / vaidhRtiH sarva nAzAya nakSatraikye tathaiva ca // 84 // bhayako detI hai aura teIsaveM nakSatrameM hoya to mRtyuko detI hai. nidhananAmakI jo tArA hai vaha strI aura putroMko duHkhadAyI hotI hai // 82 // ajJAna vA mohase inameM gRhako banAve to duHkha aura vyAdhikA bhogI hotA hai. riktAtithimeM daridratA aura amAvAsyAmeM garbhakA pAta hotA hai // 83 // kuyogameM dhana dhAnya AdikA nAza aura pAta mRtyuko detAhai. vaidhRti aura nakSatrakI ekatAmeM sabakA nAza hotA hai // 84 // Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.pra. avasthAse hIna ghara hoya to svAmI durbhAgI hotA hai nADIkA vedha azubhako detA hai. tArA roga aura bhayako detI hai // 85 // gaNake bhA. zivirameM putra aura dhanakI hAni hotI hai aura yonimeM kalaha aura mahAduHkha hotA hai aura yamake aMzameM donoMkA maraNa hotA hai // 86 // nakSa // 16 // trakI ekatAmeM svAmIkI mRtyu aura varNakI ekatAmeM vaMzakA nAza hotA hai. pApagrahake vArameM daridratA aura bAlakoMkA maraNa hotA hai // 87 // a. koI AcArya zanaizcarakI prazaMsA karate haiM parantu zanaizcarameM coroMkA bhaya hotA hai, he varAnane! (pArvatI) svAmIke hastapramANase mRhako banAve the| AyurvihIne gehe tu durbhagatvaM prajAyate / nADIvedho na zubhadastArA rogabhayapradA // 85 // gaNavere putrahAnidhanahAnistathaiva c| yonI kalimahAduHkhaM yamAMze maraNadvayam // 86 // nakSatraikye svAmimRtyuvaNe vaMzavinAzanam / pApavAre daridratvaM zizUnAM maraNaM | tathA // 87 // kecicchani prazaMsanti caurabhItistu jAyate / svAmihastapramANena gRhaM kuryAdvarAnane / rekhAdihastaparyaMtamojasaMkhyA prazasyate // 88 // karamAnAdadhikaM cettadAGgulAni pradAya hitvA ca / kSetraphalaM gaNitana prasAdhayediSTasiddhayartham // 89 // karamA nAdadhikaM cedaGgalAni prasAdhayet / dIrgha deyAni vA nUnaM na vistIrNa kadAcana // 9 // aGgalaiH kalpitA nAbhirvargIkRtya padaM || bhavet / prAptahastAdimAnaM syAtkuryAdApatanaM tataH // 91 // zArekhAse lekara hastaparyanta viSama saMkhyA zreSTha kahI hai||88|| hAthake pramANase adhika hoya to aMguloMko lekara vA choDakara gaNitase kSetra | phalako iSTa siddhike liye siddha kare // 89 // hAthake mAnase adhika hoya to aMguliko siddha kare aura gRhake dIrgha (laMbAI) meM aMguloko | // 15 // vAde aura vistArameM kadAcita na de||90|| aMguloMse kalpanA kI jo nAbhi hai usakA varga karanase pada hotA hai isa prakAra prApta huA jo all Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hastaAdikA mAna usako karake phira gRhako banavAvai // 91 // gyAraha hAthase Age battIsa hAtha paryanta AyAdikakI cintA kare aura usake 5 Upara na kare // 92 // Aya vyaya aura mAsakI zuddhi inakI cintA jIrNa gRhameM na kareM aura gRhake madhyameM vidhipUrvaka zilAkA sthApana kre| nenIzAna dizAmeM devatAgaha, pUrvameM snAnakA maMdira, agnikoNameM pAkakA sthAna aura uttarameM bhANDAroMkA sthAna banavAve // 94 // agni snAnakA mAdara, AgnakANama pAkakA sthAna aura uttara bhANDArAkA sthAna banavAve // 94." agni aura pUrvake madhyameM dadhi mathanekA maMdira, Agni aura dakSiNa dizAke madhyameM vRtakA ghara zreSTha kahA hai // 95 // dakSiNa aura nairRtake madhyameM | ekAdazakarAdUrdhva yAvadvAtriMzahastakam / tAvadAyAdikaM ciMtyaM tadUdhava naiva cintayet // 92 // Ayavyayau mAsazaddhiM na jIrNe hai cintayedgRhe / zilAnyAsaM prakurvIta madhye tasya vidhaantH|| 93 // IzAnyAM devatAgehaM pUrvasyAM snAnamaMdiram / AgneyyAM pAkasadanaM bhANDArAgAramuttare // 9 // AgneyapUrvayomadhye dadhimanthanamaMdiram / agnipretezayomadhye AjyagehaM prazamyate // 95 // yAmyanaiRtyayomadhye purIpatyAgamandiram / nairRtyAmbupayormadhye vidyAbhyAsasya maMdiram // 96 // pazcimAnilayormadhye rodanArtha gRhaM smRtam / vAyavyottarayomadhye ratigehaM prazasyate // 97 // uttarezAnayormadhye aupadhArthaM tu kArayet / nairRtyAM mUtikAgehaM | nRpANAM bhUtimicchatAm // 98 / Asannaprasave mAsi kuryAccaiva vizeSataH / tadvatprasavakAle syAditi zAstreSu nizcayaH / / 99 // malake tyAganekA sthAna aura naita pazcimake madhyameM vidyAke abhyAsakA mandira banavAve // 96 // pazcima aura vAyukoNake madhyameM rodanakA |ghara kahA hai, vAyu aura uttarake madhyameM rati (bhoga) kA ghara zreSTha kahA hai // 97 // uttara aura IzAnake madhyameM auSadhakA sthAna banavAve aura bhUtike abhilASI rAjAoMko sUtikAkA ghara nairRta dizAmeM kahA hai // 98 // vaha vizeSa kara prasava kAlake samIpamAsameM karanA aura taisehI Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. prasavakAlameM banavAve yaha zAstrAMkA nizcaya hai // 99 // navama mAsake Ane para pUrvapakSake zubha dinameM prasUtike prAraMbha samayameM gRhakA AraMbha cazreSTha kahA hai // 100 // guruke nIce laghukI sthApanA kareM aura usake Age udhvake samAna sthApanA kare, guruoMse pazcima aura pUrvameM // 17 // saba laghuokI avadhikI vidhi hotI hai // 101 / laghusthAnameM aliMda ( dehalI) ko rakkhe aura gurusthAnameM na rakkhe, gRhake dvArase pradakSiNa kramase jo aliMda haiM unake solaha 16 prakAra hote haiM // 102 // pahilA gRha dhruvasaMjJaka dhana dhAnyakA aura sukhakA dAtA hotA hai. dUsarA | mAse tu navame prApte pUrvapakSe zubhe dine / prasUtisambhave kAle gRhArambhaNamipyate // 10 // guroradho laghuH sthApyaH purastAdUrgha vanyaset / gurubhiH pazcime pUrve sarvalaghvavadhividhiH ||101||syaadlindo laghusthAne nAliMdaM gurumAzritam / pradakSiNehadvArAdA liMdairdazapavidhA // 102 // dhruvasaMjhaM gRhaM tvAdyaM dhanadhAnyasukhapradam / dhAnyaM dhAnyapradaM nRNAM jayaM syAdvijayapradam / / 103 // nanda strIhAnidaM nUnaM kharaM sampadvinAzanam / putrapautrapradaM kAMtaM zrIpradaM syAnmanoramam // 10 // suva bhogadaM nUnaM durmukhaM vimukha pradam / sarvaduHkhapradaM krUraM vipulaM zatrubhItidam // 105 // dhanadaM dhanadaM gehaM kSayaM sarvakSayAvaham / AkandaM zokajanakaM vipula zrIyaza-pradam // 106 // AdhAnyanAmaka gRha manuyAko dhAnya detA hai aura tIsarA jaya vijayako detA hai // 103 // aura cauthA nanda striyoMkI hAniko nizcayase || detA hai aura khara sampattikA nAza karatA hai, kAnta gRha putra pautroM ko detA hai manorama gRha lakSmIko detA hai / 104 // subaka gRha nizcayase bhoga detA hai, durmukha gRha vimukhatAko detA hai, ragRha saba duHkhoMko detA hai, vipula gRha saba zatruoMkI bhItiko detA hai // 105 // dhanada N Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dadhanako detA hai, kSaya sabake kSayako detA hai, AnaMda zokako paidA karatA hai, vipula zrI aura yazako detA hai // 1.6 // vipala nAmake sadRza phalako detA hai aura dhanadagRhako vijaya kahate haiM // 107 // pradakSiNakramase sapta mukhase laghusthAnameM rakhehue aliMdako jAne. gRhake pUrva Adi dizAoMmeM rakhehue alindoMmeM kramase solaha bheda hote haiM // 108 // jisameM zubha aliMda na ho vaha gRha kApAla | nAmakA hotA hai, vistArase dUnA gRha gRha aura svAmI donoMko naSTa karatA hai|| 109 // usa gRhako nirarthaka kahate haiM aura usameM rAjAse vipulaM nAma sadRzaM dhanadaM vijayAbhidham // 107 // pradakSiNe saptamukhAdalindaM vidyAllaghusthAnasamAzritaM ca / gRhasya pUrvAdigate pvalindeSvevaM bhaveyurdaza paTa ca bhedAH // 108 // bhaveyurna zubhAlindaM gRhaM kApAlasaMjJakam / vistArAdviguNaM gehaM gRhasvAmivi nAzanam // 109 // nirarthaka tadgRhaM syAdbhayaM vA rAjasaMbhavam / kecidalindakaM dvAraM pravadanti manISiNaH // 110 // kecida lindaM zAlAM ca keciccAlindakaJca tat / gRhabAhyasthitAH kASTA gRhamatyantanirgatAH // 111 ||kaasstthaa kASTasya yadgahaM tadvAcA 'lindasaMjJakam / gRhAdvahizca ye kASTA gRhasyAntargatAzca ye // 112 // teSAM koSTIkRtaM tiryaggehaJcAlindasaMjJakam / stambhahInaM gRhAbAhyAnirgataM kASTanirmitam / / 113 // bhaya hotA hai aura koI buddhimAna manuSya alindase rahita dvArako kahate haiM // 110 koI AliMda aura zAlAko aura koI aliMdakako kahate haiM, gharase bAhirakI jo dizA hai aura jo gRhase atyanta nikasI huI // 111 // kASThA haiM ve kASThakA jo ghara vaha aliMdasaMjJaka kaha | dhUlAtA hai, gRhake bAhirakI jo dizA aura gRha ke bhItara kI jo dizA haiM unakA // 112 / / koSTarUpase banAyA jo tirachA ghara usako aliMda Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. 11 9 6 11 kahate haiM vaha staMbhase hIna gharase bAhirako nikasA huA kASThakA hotA hai // 113 // gRhake madhya se urdhvabhAga meM gayAhuA jo ghara hai koI use alinda kahate haiM, jisa bhAga meM alinda ho usImeM dvArakA mArga zreSTha kahA hai // 114 // aliMda aura dvArase hIna gRha koTike samAna OM kahA hai jahAM alinda ho vahIM zAlA aura dvAra zreSTha kahA hai // 115 // zAlA alinda dvAra inase hIna gRhako buddhimAna manuSya na banavAve, jo vAstukA vistAraho utanIhI U~cAI zubha kahI hai // 116 // vistArase dUnA zukazAlanAmaka gRha banavAnA, daza aura cAra zAlAke madhyAdUrdhvagataM gehaM tacca vAlindasaMjJakam / yatrAlindaJca tatraiva dvAramArga prazasyate // 114 // alind dvArahInaJca gRhakoTI samaM smRtam / yatrAlindaM tatra zAlA taMtra dvAre ca zobhanam // 115 // zAlAlindadvArahInaM na gRhaM kArayedbudhaH / yadvAstuni ca vistAraH saivocchrAyaH zubhaH smRtaH // 1116 // zukazAlo gRhaH kAryo vistArAddiguNo daza / catuHzAlagRhasyaivamucchrAyo vyAsasammitaH // 117 // vistArAdiguNaM dairghyamekazAle prazasyate / vistIrNa yadbhavedaM tadUrdhvaM tvakazAlakam // 118 // dizAle dviguNaM proktaM trizAle triguNaM tathA / catuzzAle paJcaguNaM tadUrdhvaM naiva kArayet // 119 // zikhA caiva tribhAgaM tu gRhaM cottamasaMjJakam / ekaM nAgoDasaMzuddhayA dve ca dakSiNapazcimA // 120 // gRhakI U~cAI vyAsake samAna hotI hai // 117 // vistArase dUnI laMbAI ekazAlA ( ekamajalA ) gRhakI hotI hai jo gRha vistIrNa | hotA hai vaha U~cAImeM eka zAlAkA hotA hai // 118 // dvizAlameM dUnA aura trizAlameM triguNA kahA hai aura catuHzAla meM paMcaguNA jAnanA usase Upara gRhako na banavAve // 119 // jisakI zikhA gRhake tribhAgakI ho vaha uttamasaMjJaka hotA hai yadi ekazAlA gRhakI AjAya taba ATha aura satAIsakI saMzuddhi (bhAga) se saumyavarjita arthAt uttarazAlAse hIna karanA aura yadi dozAlAoMse yukta ghara banAnA hoya bhA. TI. a. 2 // 18 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to dakSiNa aura pazcimameM zAlA banAnI // 10 // tIna zAlAkA ghara banAnA hoya to pUrvakI vA uttarakI zAlAse rahita ghara banAnA aura zAlAkA vibhAgabhI isI pUrvokta vidhise karanA pUrvameM upara tIna bhAgoko choDakara aura pazcimameM do bhAgoMko choDakara // 121 // jo madhya bhAga hotA hai vaha nAbhi jAnanI yaha parAzara RSine kahA hai| usameM zAlAko banavAve / isI prakAra pUrva Adi cAroM dizAoMmeM eka Adi dhuva vAmamArgase hote haiM // 122 // vistAra aura deya arthAt cauDAI aura laMbAIke eka eka bhAgako milAkara vAyavya Adi koNoMmeM vistAra trizAle pUrvato hInaM kArya vA saumyavarjitam / uprabhAgatrayaM tyaktvA hyadhobhAgadvayaM tathA // 121 // madhye nAbhiM vijAnIyAditi prAha praashrH| pUrvAdiSu caturdikSu vAmamekAdayo dhruvAH // 122 // vistArasyAtha dairdhyasya tathaivaikaikasaMyutam / vAma vAtAdi ICT koNeSu dhruvaM vistAradairghyayoH // 123 // ekAdyAH svecchayA sarve kAryA vedasamanvitAH / anenaiva prakAreNa kriyamANe ca vAstuni // 124 // AyavyayAdisaMzuddhi cintayanti na pUrvajAH * // 125 // / aura dairghyakA dhruva hotA hai, vaha dhruva uttara zAlAse hIna gharameM na denaa|| 123 // eka zAlAvAle gRhase lekara cAra zAlAparyanta gRha banavAne isI prakArase banavAne yogya zAlAse yukta gRhameM // 124 // pahile AcArya Aya vyaya AdikI jo zuddhi usakA vicAra nahIM karate arthAta asyAH yadi bAstuni ekameva gRhaM kriyate tadA nAgodusazuddhacA saumyavarjitamuttarazALAhInaM gRham / yadi dizArakaM gRhaM kriyate tadA dakSiNapazcime zALA kAryA, lAnizAle pUrvatohIna kAya, trizAle uttarazAkhyA vA hInaM kAyama, zAzavibhAgAtu anava vidhAnena kArya:-pUrva urvabhAgatrayaM tyaktvA pabhima bhAgadayaM tyaktvA yo madhyagato bhAgaH sanAbhiH / taba zAlA na vidheyA / anenaiva prakAreNa pUrvAdidikSu ekAdayo vistAradayasya ekaka bhAge saMyogya vAtAdikoNeSu uttarazAlAhInayAna deyam / sarve ekAdyAzratuH zALAntA vedasamanvitAH / kAryAH anenaiva prakAreNa zALApute vAstu ni AyavyayAdizuddhina cintniiyaa| ekazAle AyavyayAdivicAraH katavyaH / dizAle AyampayAdizuddhirna | vicAraNIyA / yata-nirgamAlindAni pUvAdIni yAni caturdiza vezmanAM tAni na graamaanni| no tavAstuparigrahAH // iti // Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vipra. // / 15 / / ekazAlAyukta gRhameM Aya vyaya AdikA vicAra karanA aura do zAlAse yuktama nahIM karanA, kyoMki nirgama aura aliMda Adi jo gRhoMkI cAroM dizAoM meM haiM ve gRhoM ke cArodizAAma jo hote haiM ve saba do zAlA Ardike ghara meM nahIM mAnane aura na vAstuzAlA AdikA vicAra karanA // 125 // brAhmaNoM kA gRha cAra zAlAoM kA, kSatriyoMkA tIna zAlAoM kA, vaizyAMkA do' zAlAoMkA aura zUdroMkA eka zAlAkA hotA hai // 126 // aura saba varNoMkA eka eka zAlAkA ghara zreSTha kahA hai 122|3|4| zAlA ke || 127|| gRhameM jisa prakAra aliMda Adi banavAve usI prakA brAhmaNAnAM catuHzAla kSatriyANAM vizAlakam / dvizAlaM syAttu vaizyAnAM zUdrANAmekazAlakam // 126 // sarveSAmeva varNAnA mekazAla prazasyate / ekazAle vizAla vA trizAla turyazAlakam // 127 // yathAliGgaM gRhaM kuryAttAdRkazAlA prazasyate / zAlAdibhirna karttavyaM na kuryAddhanimnakam // 128 // samAM zAlAM tataH kuryAtsamaM prAkArameva ca / kulIravRzcikau mIna uttaradvAra saMsthitAH // 129 // mepasiMha dhanurdvArAH pUrvadvAreSu saMsthitAH / vRSabhaM makaraM kanyA yAmyadvAre samAzritAH // 130 // tulA kumbhau ca. mithunaM pazcimadvAramAzritAH / brAhmaNAH kSatriyA vaizyAH zUdrAzcaiva yathAkramam // 131 // yaddizArAzayaH proktAstasmin zAlA prazasyate / athavA pUrvabhAge tu brAhmaNA uttare nRpAH // 132 // rakI zAlA zreSTa hotI hai aura kevala zAlA Adi yukta gRhako aura kahIM U~ca aura kahIM nIce gRhako na banavAve // 128 // tisase samAna | zAlAko aura samAna ( barAbara ) parakoTeko banavAve, karka vRzcika mIna ye uttara ke dvArameM sthita hote haiM // 129 // meSa siMha dhana ye pUrvake dvArameM sthita hote haiM, vRSa makara kanyA ye dakSiNake dvArameM sthita hote haiM // 130 // tulA kuMbha mithuna ye pazcimake dvArameM sthita hote haiM aura isI kramase brAhmaNa kSatriya vaizya zUdroMkA vAsa hotA hai // 131 // jisa dizAkI rAzi kahI hai usI dizAmeM zAlA zreSTha hotI hai| athavA bhA. TI. a. 2 / / 19 / / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvabhAga meM brAhmaNa, uttara meM kSatriya // 132 // dakSiNa meM vaizya aura pazcima meM zUdra aura agnikoNa Adike kramase antyaja Adi varNasaMkaroMkA vAsa hotA hai / / 133 // jAtise bhraSTa aura cara ye vidizAoMmeM hote haiM, brAhmaNa kSatriya vaizya aura zUdra ye pUrva Adi dizAoM meM kahe haiM // 134 // hAthoMke vistAra se 108 hAthakA rAjAoMkA maMdira hotA hai vahI pradhAna banavAnA Aya AThoM dizAoM ke maMdira isa kramase bana vaizyAnAM dakSiNe bhAge pazcime zudrakAstathA / AgreyAdikameNaiva antyajA varNasaGkarAH // 133 // jAtibhraSTAzca caurAzva vidikyAH zobhanAH smRtAH / brAhmaNAH kSatriyA vaizyAH zUdrAH prAgAdiSu smRtAH // 134 // aSTottarazataM hastavistArAnnRpamandiram / kArya pradhAnamanyAni tathASTASTau ca tAni tu // 135 // vistAraM pAdasaMyuktaM teSAM dairghya prakalpayet / evaM nRpANAM paJcaiva gRhANi zubhadAni ca // 136 // paGgiH paGkivihInAzca catuHSaSTimitasya ca / paJcaiva tasya vistAraM derghyaM paDbhAgasaMyutam // 137 // SaSTizcaturvihInAni vezmAni sacivasya ca / paJcaSaSThAMzasaMyuktaM dairghyaM tasyArddhameva ca // 138 // nRpANAM mahiSINAJca prazastaM paJca caiva hi / pahniH pazviH varjyAni azItyAzca tathaiva ca // 139 // | vAne / / 125 / / inake vistArake pAda se yukta lambAIkI kalpanA kareM isa prakAra rAjAoMke gRha pAMcahI zubhadAyI hote haiM // 136 // aura causaTha 64 hAtha ke ghara meM chaThe 2 bhAga se hIna ve pAMca gRha hote haiM unakA vistAra aura lambAI chaH bhAgase yukta hotI hai // 137 // aura causaTha hAthase nyUna maMtriyoMke pAMca ghara hote haiM aura chaThe 6 bhAgase yukta athavA vistArase AdhI unakI lambAI hotI hai / / 138 / / rAjAkI rAni Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoMke bhI pAMcahI gRha zreSTha likhe haiM aura ve 80 assI hAthake vistArase chaH chaH hAtha lambAike hote hai // 139 // rAniyoMke gharakI vi.pra. dIrghatAsa 30 hAtha adhika yuvarAjoMke ghara hote haiM aura yuvarAjake gharase 50 hAtha adhika rAjAke bhAiyoMke ghara hote haiM // 140 // rAjA mantrI inake gharoMke bIcakA jo pramANa utanA ghara sAmanta aura rAjaputroMmeM zreSThoMkA ghara kahA hai // 141 // rAjA aura yuvarAjake // 20 // AdgRhoMke bIcakA jo pramANa hai utanA ghara kaMcukI vezyA aura kalAoMke jJAtAoMkA hotA hai // 142 // yuvarAja aura mantriyoMke gharakA jo triMzadyataM taddeSya ca yuvarAjagRhANi ca / paJcAzadRvaM tasyeva bhrAtRNAM prabhavanti ca // 140 // nRpamantrigRhANAM ca antare yatpramA Nakam / sAmantarAjaputrANAM pravarANAM gRhaM smRtam // 141 // nRpANAM yuvarAjasya gRhANAmantareNa yat / tadagRhaM kaJcukI vezyAkalAjJAnAM tathaiva ca // 142 // yuvarAjamantriNAM tu prabhavedi yadantaram / adhyakSadUtageI tatkarmasu kuzalAzca ye // 143 // adhyakSAdhikRtAnAM ca ratikozapramANakam / catvAriMzaccatuhInAH paJca gehA bhavanti hi // 144 // SaDUbhAgasaMyutaM dedhya daivajJabhiSajAM KI tathA / purohitAnAM zubhadaM sarveSAM kthyaamytH|| 145 // hastadvAtriMzatA yuktaM vistArasya dvijAlayam / vistArasadRzAMzastu deya tasya prakalpayet // 146 // madhya pramANa ho utanA pramANakA ghara adhyakSa ( sAkSI) dUta inake karmameM jo kuzala haiM unake ghara hote haiM // 143 // adhyakSa adhikArI inake gharabhI rati aura koza gharake pramANameM hote haiM aura chattIsa 36 hAthameM jinakA pratyeka pramANa ho aise pAMca ghara hote haiM // 144 // inase chaThe bhAgase yukta jinakI lambAI ho aise ghara jyotiSI aura vedyAke hote haiM aura purohitAkA gharabhI isI prakArakA sukhadAyI hotA hai. isake anantara sabake gRhoMko kahatAhUM // 145 // battIsa hAthase yukta jisakA vistAra ho aisA ghara brAhmaNoMkA hotA hai aura vistArake tulya // 20 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai bhAga jisakA aisehI unakI lambAI honI cAhiye // 146 // aura kSatriya Adi tInoM varNoMkA ghara pUrvoktahI samajhanA, rAjA aura senApatiyoMke gharakA jo madhyabhAga ho utane pramANakA koza ghara aura ratighara hote haiM aura senApatike gharake madhyakA jo pramANa ho // 147 // OM // 148 // vaha cAroM varNoMke rAjapuruSoMkA ghara kahA hai aura mAtApitAke gharakA jo madhya pramANa ho utanA pArazava Adike gharakA pramANa hotA hai // 149 // brAhmaNake gharakA pramANa zudrake gharake saMga jo hoya vaha ghara mUrdhAbhiSikta aura mRtakaNTakakA hotA hai // 150 // inake pIche trayANAM kSatriyAdInAmAlayaM pUrvacoditam / nRpasenApatergehasyAntaraM yadbhavediha // 147 // tatkozagehaM bhavati ratigehaM tathaiva ca / senApatigRhANAM ca antare yatpramANakam // 148 // cAturvarNyasya yahaM tadrAjapuruSaM matam / atha pArazavAdInAM mAtApitro dantaram // 149 // brAhmaNasya ca yanmAnaM zUdreNa saha yadbhavet / mRrddhAvasiktatrAsu tathaiva mRtakaNTakaH // 150 // pazcAcchrami janAnAM ca yatheSTaM kArayedgRham / zatahastocchritaM kAryaM catuHzAla gRhaM bhavet // 151 // pramitaM tvekazAlaM tu zubhadaM tatprakI rtitam / senApatinRpAdInAM saptatyA sahite kRte // 152 // vyAse caturdazate zAlAmAnaM vinirdizet / paJcatriMzadvate'nyatrA lindamAnaM bhavecca tat // 153 // zramIjana (nRtya Adi ) ke gharako apanI icchA ke anusAra banavAve jisa ghara meM cAra zAlA hoM usakI U~cAI sau 100 hAthakI banavAve // 151 // jo eka zAlAkA ho vaha pramitahI sukhadAyI kahA hai, senApati aura rAjAke gharake pramANake vyAsa meM sattara 70 milAkara // 152 // 14 kA bhAga denepara bhAgAMke pramANase zAlAmAna kahA hai, aura 35 kA bhAga denepara vahI aliMdakA mAna hotA hai // 153 // Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. zAlAke tIsare bhAgakI tulya vIthI ( galI ) banavAnI. bhavanase pUrva bhAgameM uSNISa vA vastra rakhanekA sthAna, pazcimameM zayanakA sthAna || bhA TI hotA hai // 154 // jo zeSoM pAzvA meM avaSTambha sahita aura sava dizAoMmeM hada hotA hai. vistArake solahaveM bhAgameM cAra hAtha milAkara jo pramANa ho / / 155 / utanA pramANa usake madhyakI U~cAIkA buddhimAnoMne kahA hai aura samasta gharoMkI U~cAI dvAdaza bhAgase nyUna banavAnI a.2 // 156 // pRthivIke pati rAjA rAjasUya Adi yajJAse jo paramezvarakA pUjana karate haiM unakA uttama bhavana ATha jinameM Adhe hoM aise nalAse zAlAvibhAgatulyA ca kartavyA vIthikA bahiH / bhavanAtpUrvatoSNIpaM pazcAsvApAzrayaM bhavet // 154 // sAvaSTambhaM pArzvayostu sarvatra susthitaM bhavet / vistArapoDazAMzastu caturhastayutazca yH|| 155 // tadantarasyoccataraM pramANaM pravadevudhaH / dvAdazabhA genonaM ca samastAnAM prakalpayet // 156 // yajante rAjasUyAdyaiH kratubhivinIzvarAH / nalerISTamastepAM kArayedbhavanottamam // 157 // tathA ca saptamereva viprANAM kArayedgRham / arddhapaSTaiH kSatriyANAM vaizyAnAmarddhapaJcamaiH // 158 // vibhissAdaizca zUdrANAM bhavanaM zubhadaM smRtam / svagRhANAM vibhAgena pramANamiha lakSayet // 159 // vistArAyAmaguNitaM nalaiH poDazabhiH smRtam / viSamAH zubhadA hyete samA duHkhapradAyakAH // 160 // banavAve // 157 // aura sAta jinameM AdhehoM aise naloMse brAhmaNoM ke gharoMko banavAve aura chaH jinameM Adhe hoM unase kSatriyoMkA, pAMca jinameM AdhehoM aise naloMse vaizyoMkA ghara banavAve // 258 // aura 3jinameM Adhe hoM aisoMse zadroMkA ghara banavAnA kahA hai, apane apane gRhoMke vibhA OMgase yahAM pramANa dekhanA // 159 // vistAra aura AyAma jo 16 naloMse gunanese Avai utanA pramANa kahA hai jo viSama Ave to zubhadAyI // 21 // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hote haiM aura sama dAkhadAyI hote haiM // 160 / / vyAsase solahaveM bhAgakA jo pramANa vaha saba gRhoMko miti ( pramANa ) kahI hai yaha una gRhoMkA pramANa hai, jo pakI ITAke hoM kASThakI iMTAMke kadAcita nahIM // 161 // rAjA aura senApati ke jo ghara usake dvArakA pramANa yuddhimAnoMne | 188 ekasA aTThAsI aMgulakA kahA hai // 162 // brAhmaNa AdikoMke dvArakA pramANa 27 sattAIsa aMgula kA kahA hai, dvArakA pramANa jo kahA hai usase nigunI U~cAI zAstrameM kahI hai / / 163 / / U~cAIke hAthoMkI jo saMkhyA hai utanehI pramANake aMgula donoM zAkhAoMmeM adhika bana vyAsAca poDazo bhAgaH sarveSAM mitayaH smRtAH / pakveTakAkRtAnAM ca dArUNAM na kadAcana // 161 // nRpasenApatigRhamaSTAzIti zatairyutAH / aDulAni dvAramAna pravadanti manIpiNaH // 162 // viprAdInAM tathA saptaviMzatistvaGgalAni ca / dvArasya mAnaM tatproktaM triguNocchAyamucyate // 163 // ucchAyahastasaMkhyAyAH parimANAnyanulAni ca / zAkhAdaye'pi bAhulya kArya dvAdazasaMyutam // 164 ||ucchraayaatsptgunnitaaddsheti pRthutA matA / bhAgaH purnanavaguNA'zItyaMzastata eva ca // 165 // dazAMzahInastasyAyaH | stambhAnAM parimANakam / vedAsro rucakaH stambho vajro'STAtriyuto mataH // 166 // dvivajraH poDazAniH syAdviguNAtriH pralI nakaH / samantavRtto vRttAkhyaH stambhaH prokto dvijottamaiH / / 167 // vAve aura bAraha aMgula milAve / / 164 // u~cAise sAtagunI dazA pRthutA ( lambAI cauDAI ) kahI hai aura naugunemeM 80 assIbAM jo aMza use bhAga aura tata kahate haiM // 165 // dazaveM aMzase hIna umakA agra kahA hai aba stambhoMke pramANako kahate haiM jisameM 4 koNa hoM usa stambhako rucaka aura jisameM ATha koNa hoM use vaJa kahate haiM // 16 // jisameM 16 koNa hA vaha dvivaja, jisameM 32 vattIma koNa hoM use pralInaka kahate haiN| Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhA. jo samavRtta ( gola ) ho usako vRtta nAmakA stambha paNDitoMne kahA hai // 167 / / stambhake nau prakAra bAMTakara udvahana ghaTako banavAne arthAta stambhake pAsase kASThoMko lagAvai aura padma uttaroSThakobhI bhAgasa Una bhAgame banavAne stambhake nIceke kASTha ko padma uttaroSTha kahata hai // 168 // bhArakI tulAke Upara jinakI tulA Upara ho unakI stambhake samAna adhikatA hotI hai aura ve eka eka pAda Una hotI hai / / 169 // niSi se rahita jo aliMda usake samAna jo ghara hai vaha sarvatobhadra arthAt saba prakArase mAMgalIka hotA hai, rAjA aura devatAoMke samUhoMkA jo vibhajya navadhA stambhaM kuryAdudahanaM ghaTam / padmaM ca sottaroSTaM ca kuryAdbhAvonabhAgataH // 168 // stambhasama bAhulyaM bhAratu lAnAmupayupari yAsAm / bhavati tulAya tulAnAmUnaM pAdena pAdena // 169 / / apritiSiddhAlindaM samantato vAstu sarvatobhadram / nRpavibudhasamUhAnAM kArya dvArezcaturbhirapi // 170 // dvizAlAni gRhANi // yAmyazAlA nyasedAdau dvitIyA pazcime ttH| tRtIyA cottare sthApyA caturthI pUrvapazcimA // 171 // dakSiNe durmukhaM kRtvA pUrve ca kharasaMjJakam / tadvAtAkhya bhavadhaM vAta rogapradaM smRtam // 172 // dakSiNa durmukhaM gehaM pazcime dhAnyasaMjJakam / siddhArthAkhyaM dvizAlaM ca sarvasiddhikaraM nRNAm // 17 // pazcime dhAnyanAmAnamuttare jayasaMjJakam / mayasUrya dvizAlaM tanmRtyudaM nAzadaM smRtam // 174 // ghara hai vaha cAra daravAjoMkA banavAnA / / 170 // aba do zAlA Adike gRhAMko kahate haiM-pahilI zAlA dakSiNameM banavAnI phira isarI pazci mameM, tIsarI uttarameM aura cauthI pUrva pazcimama madhyameM banavAnI // 171 / / jisa gharameM dakSiNa dizAmeM durmukhakA cihna ho aura pUrvameM kharakA cihna 5 ho vaha ghara vAtanAmakA hotA hai, vaha vAtarogakA pradAtA zAstra meM kahA hai // 172 / / / / jo ghara dakSiNameM darmakha ho aura pazcimameM dhAnyasaMjJaka ho| vaha do zAlAkA ghara siddhArtha nAmakA hotA hai aura vaha manupyoMkI saba siddhiyoMko karatA hai // 173 // jo pazcimameM dhAnya nAmakA ho aura Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uttarameM jayasaMjJaka ho aura jisameM do zAlA hoM use mayasUrya kahate haiM. vaha mRtyu aura nAzakA dAtA hotA hai // 174 // jo pUrvameM kharanAmakA ho aura uttarameM dhAnyasaMjJaka ho aura jisameM do zAlA hoM vaha daNDanAmakA hotA hai. vaha daNDako bArambAra detA hai // 175 // jo dakSiNameM | durmukha ho aura uttarameM jayasaMjJaka ho aura jisameM do zAlA hoM vaha vAtanAmakA hotA hai, usameM baMdhu aura dhanakA nAza hotA hai // 176 // *jo pUrvadizAmeM kharanAmakA ho aura pazcimameM dhAnyasaMjJaka ho aura jisameM do zAlA ho usa gRhako culkI kahate haiM vaha pazuoMkI pUrve tu kharanAmAnamuttare dhAnyasaMjJakam / daNDAkhyaM tadvizAlaM syAdaNDaM kuryyAtpunaHpunaH // 179 // durmukhaM dakSiNe kuryAduttare / jayasaMjJakam / vAtAkhyaM tadvizAlaM tu bandhunAzaM dhanakSayam // 176 // kharaM ca pUrvadigbhAge pazcime dhAnyasaMjJakam / gRhaM culkI dvizAlaM tatpazuvRddhidhanapradam // 177 // vipakSaM dakSiNe bhAge pazcime krUrasaMjJakam / zobhanAkhyaM dvizAlaM taddhanadhAnyakaraM param // 178 // vijayaM dakSiNe bhAge vijayaM caiva pazcime / dvizAlaM caiva kumbhAkhya putradArAdisaMyutam // 179 ||dhnN ca pUrvadigbhAge | dhAnyaJcaiva tu pazcime / nandAkhyaM tadvizAlaM ca dhanadaM zobhanaM smRtam // 180 // vijayaM sarvadigbhAge dvizAlAkhyaM tadeva hi / zaGkAkhyaM nAma tad zubhadaM ca nRNAM bhavet // 181 // vRddhi aura dhanako detA hai| 177 // jo ghara dakSiNa bhAgameM vipakSanAmakA ho aura pazcimameM karasaMjJaka ho aura jisameM do zAlA hoM vaha ghara azobhananAmakA hotA hai vaha dhana aura dhAnyako detA hai // 178 // jo dakSiNabhAgameM aura pazcima bhAgameM vijayanAmakA ho aura jisameM do zAlA ho usa gharako kuMbha kahate haiM vaha putra aura strI Adise yukta rahatA hai|| 179 // jo pUrvadizAmeM dhananAmakA ho aura pazcimameM dhAnyanAmakA hA aura jisameM do zAlA hoM vaha ghara naMdanAmakA hotA hai vaha dhanako detA hai aura zobhananAmakA hotA hai // 180 // jo saba dizAoMmeM Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. vijayanAmakA ho aura jisameM do zAlA hoM vaha zaMkanAmakA hotA hai vaha manuSyoMko zubhadAyI hotA hai / / 181 // jo saba dizAomeM vipula ho aura jisameM do zAlA ho usa gharako saMpuTanAmaka kahate haiM. vaha dhanadhAnyako detA hai // 182 // jo saba dizAoma dhanada hobhA . TI vA suvakra vA manorama ho vaha ghara kAntanAmakA hotA hai vaha saba gharoMmeM zobhana kahA hai // 183 // do zAlAoMke gharoMke ye 13 bheda ina gRhoMke phalapAkake liye maiMne vistArase kahe // 184 // pUrvadakSiNa 1, dakSiNapazcima 2, pazcimauttara 3, uttarapUrva 4, prAkpazcima 5, dakSiNa vipulaM sarvadigbhAge dvizAlaM tatprajAyate / tAni saMpuTasaMjJAni dhanadhAnyapradAni ca // 182 // dhanadaM sarvadigbhAge suvakaM vA manoramam / kAntaM nAma tu tadnuhaM sarveSAM zobhanaM smRtam // 183 / / dvizAlAnAM tadgRhANAM bhedAzcaiva trayodaza / phalapAkArthameteSAMva mayA proktaM suvistarAt // 184 // pUrvayAmyamatha yAmyapazcimaM pazcimottaramathottarapUrvakam / prAkpratIcamatha dakSiNottaraM vAstu paDpimidaM dvizAlakam // 185 // atha trizAlAni // uttaradvArahInaM yatrizAlaM dhanadhAnyadam / hiraNyanAmanAmAnaM rAjJAM saukhyavivarddhanam // 186 // prAgdvArazAlahInaM tu sukSetraM nAma tadgRham / vRddhidaM putrapautrANAM dhanadhAnyasamRddhidam // 187 / / / yAmyazAlAvihInaM tatrizAlaM cuddhisaMjJakam / vinAzanaM dhanasyApi putrapautrAdinAzanam // 188 // uttara 6, ina bhedoMse do zAlAkA vAstu chaH prakArakA hotA hai // 185 // isake anaMtara tIna zAlAoMke vAstuko kahate haiM-uttarake dvArase) jo rahita ho aisA tIna zAlAkA gRha hiraNyanAbhanAmakA hotA hai vaha dhana dhAnyako detA hai aura rAjAoMke sukhako baDhAtA hai // 18 // |jisameM pUrvake dvArakI zAlA na ho vaha gRha sukSetranAmakA hotA hai aura putra pautroMkI vRddhi aura dhana dhAnyakI samRddhiko datA hai // 18 // jo dakSiNakI zAlAse rahita ho aura jisameM tIna zAlA ho aise gharako culhI kahate haiM, usameM dhana aura putra pautra AdikA nAza hotA // 23 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai|| 188 // jo ghara pazcimakI zAlAse rahita ho usa gharako pakSaghna kahate haiM vaha putroMko doSakA dAtA aura puravAsiyoMkI zatrutAko detA // 189 // tIna zAlAke gRhoMke ye cAra bheda maiMne kahe, isase gharake karmameM buddhimAna manuSya inakA vicArakara gharako banavAve // 190 // isake anantara cAra zAlAAke gharoMko kahate haiM-jisa gharameM cAroM tarapha alindoMkA sthApana namho aura jisameM cAra dvAra hoM usa vAstuko sarvatobhadra kahate haiM. eka grAmameM cAra zAlAke gharameM, durbhikSameM, rAjyake upadravameM // 191 // yadi svAmI apanI strIko saMga zukrAsnameM lejAya pratyakchAlAvihInaM tu pakSaghnaM nAma tadgRham / putrANAM dopadaJcaiva paraJca puravAsinAm // 189 // catvAro'mI mayA proktA bhedAzcaiva caturdaza / tasmAdvicArya kurvIta gRhakarmaNi kovidaH // 190 // atha ctuHshaalaani|| alindAnAM hyavacchedo nAsti yatra smnttH|| tadvAstu sarvatobhadraM caturdArasamanvitam / ekayAme catuHzAle durbhikSe rAjyaviplave // 191 // svAminA nIyamAnAyAM pratizukra na duSyati / nRpANAM vibudhAnAM ca gRhaM saukhyapradAyakam // 192 // pradakSiNAntagaiH sarvaiH zAlAbhittiralindakaiH / vinA pareNa dvAreNa nandyAvartamiti smRtam // 193 // zreSThaM sutArogyakaraM sarveSAM zuddhajanmanAm / dvArAlindo gatastvako netrayodakSiNAgataH // 194 // vihAya dakSiNadvAraM varddhamAnamiti smRtam / zubhadaM sarvavarNAnAM vRddhidaM putrapautradam // 195 // to sanmukha zukrakA doSa nahIM. rAjA aura devatAoMkA jo ghara hai vaha sukhadAyI hotA hai / / 192 // jisakI pradakSiNAke antameM saba tarapha zAlA bhIta alinda hoM aura pazcimakA dvAra na ho usa gharako nandyAvarta kahate haiM / 193 / / vaha zuddha janmavAle zreSTha puruSoMko sukha aura ArogyakA dAtA aura zreSTha kahA hai. jisakI dakSiNadizAmeM eka dvArakA alinda netrabhAgameM ho // 194 / dakSiNameM dvAra na ho usa gharako Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra // 24 // varddhamAna kahate haiM. vaha saba voMko zubhadAyI vRddhi aura putra pautroMko detA hai // 195 // jisake pazcima aura uttarameM alinda ho aura parvadizAbhA . TI. paryaMta do alinda uThehue hoM aura unake madhyameM eka alinda ho aura pUrvako jimakA dvAra ho usa gharako svastika aura sukhadAyI kahane | // 196 // jisa gharameM pUrva aura pazcimameM do alinda hoM aura gRhake antataka do alinda hoM aura uttarako jisakA dvAra na ho usa gharako a. rucakanAmakA kahate haiN|| 197 // iti paM0 mihiracandrakRtabhASAvivRtisahite vAstuzAstre samagRhAdinirmANe dvitiiyo'dhyaayH|| 2 // isase pazcimottarato'lindaH prAgantau dvau tadutthitau / anyastanmadhyavidhRtaH prAgdvAraM svastikaM zubham // 196 // prAkpazcimAvalindI yAvantagau tadbhavau parau / saumyadvAraM vinA tu syAnucakAkhyaM tu tat smRtam // 197 // iti vAstuzAstre samagRhAdinimmANa dvitiiyo'dhyaayH||2||athaatH sampravakSyAmi gRhe kAlavinirNayam / yathAkAlaM zubhaM jJAtvA tadA bhavanamArabhet // 1 // mRdudhruvasvAtipuSyadhaniSTAdvitaye khau / mUle punarvasau saumyavAre prArambhaNaM zubham // 2 // Adityabhaumavarjantu vArAH sarve shubhaavhaaH|| dvitIyA ca tRtIyA ca SaSTI ca paJcamI tathA // 3 // saptamI dazamI caiva dvAdazyekAdazI tathA / trayodazI paJcadazI tithayaH syuH shubhaavhaaH||4|| dAridya pratipatkuyAccaturthI dhnhaarinnii| aSTamyuccATanaM caitra navamI shstrghaatinii||5|| Age kAlakA nirNaya kahate haiM-kAlake anusAra zubha muhUrtako jAnakara bhavanakA prAraMbha kare // 1 // mRdu (mR.20 ci0 a0) va ( u0|| 3 ro0 svAti dhaniSThA zravaNa mUla punarvasu ) inapara sUrya ho aura saumyavArako hoya to gRhakA prAraMbha zreSTha hotA hai // 2 // Aditya bhaumako choDakara samasta vAra zubhadAyI hote haiN|2|3|6|5|7|10| 12 / 11 / 13 / aura pUrNimA 15 ye tithi zubhadAyI kahI haiM / // 4 // // 24 // pratipadA dAridyako karatI hai aura aSTamI uccATana karatI hai, navamI zastroMse ghAta karAtI hai // 5 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | amAvAsyAko rAjAse bhaya. caturdazIko putra aura dvArAkA nAza hotA hai, dhaniSTA Adi pAMca 9 nakSatroMmeM staMbha kA sthApana na kare // 6 // sUtradhAra zilAkA sthApana aura prAkAra Adiko karale, do prakArakA yAmitra, vedha upagraha aura kartarIyoga ye bhI varjane yogya haiM // 7 // ekArgala, lanA, yuti aura krakacayoga, do prakArakA pAta, vaidhRti ye bhI varjita haiM // 8 // kulika kaMTaka kAla yamaghaMTa aura janmase tIsarA, pAMcavAM aura chaThA tArA aura nakSatra varjita hai // 9 // kuyoga, vanasaMjJakayoga, tIna tithiyoMkA jisameM sparza ho aisA duSTadina, dazaiM rAjabhayaM bhUte sutadAravinAzanam / dhaniSTApaJcake naiva kuryAtstambhasamucchrayam // 6 // sUtradhArazilAnyAsaprAkArAdi samA labhet / yAmitraM dvividhaM varjya vadhopagrahakarttarI // 7 // ekArgalaM tathA lattAyutikakacasaMjJakAH / pAtaM tu dvividhaM varNya vyatI pAtazca vaidhRtiH // 8 // kulikaM kaMTakaM kAlaM yamaghaNTaM tathaiva ca / janmatRtIyapaJcAGgatArA varjyAni bhAni ca // 9 // kuyogA va saMjJazca tathA trispRk khalaM dinam / pApalagnAni pApAMzAH pApavargAstathaiva ca // 10 // kuyogAstithivArotthAstithibhotthA bhavA rajAH / vivAhAdiSu ye varjyAste varjyA vAstukarmaNi // 11 // vAstucakraM pravakSyAmi yacca vyAsena bhASitam / yasminnRkSe sthito bhAnustadAdau trINi mastake // 12 // pApa lagna, pApakA navAMza aura pApagrahoM kA varga ye bhI varjita haiM // 10 // tithi vArake kuyoga, tithi nakSatrake kuyoga, nakSatra vArake kuyoga jo vivAha AdimeM varjita haiM ve vAstukarma meM bhI varjita haiM // 11 // usa vAstucakrako kahatAhUM jo vyAsane kahA hai, jisa nakSatrapara sUrya hoya usase lekara tIna nakSatra mastaka para rakkhe / / 12 / / Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.pra. // 25 // a3 cAra nakSatra aprapAda aura cAra nakSatra pazcima pAdameM, tIna nakSatra pITha para, cAra nakSatra dAhinI kukSimeM, cAra nakSatra pUMchapara aura cAra nakSatra vAmakukSimeM rakkhe / / 13 / / tIna nakSatra mukhapara hote haiM. isa prakAra aTThAIsa tArA hote haiM. zirakA tArA agnikA dAha karatA hai. agrapAdameM gRhase udAsa (nikasanA) ||12shaa pazcima pAdake nakSatroM meM sthiratA, pIThake nakSatroM meM dhana kA Agama,dakSiNa kukSike nakSatrameM lAbha,pucchake nakSatroM meM svAmIkA nAza hotA hai // 15 / / vAma kukSike nakSatrameM daridratA, mukhake nakSatroM meM niraMtara pIDA hotI hai, punarvasu nakSatrameM rAjA Adike sUtikAgRhako catuSkamagrapAde syAtpunazcatvAri pazcime / pRSThe ca trINi RkSANi dakSakukSI catuSkakam / pucche catvAri RkSANi kukSau catvAri vAmataH // 13 // mukhe bhatrayameva syurssttaaviNshtitaarkaaH| zirastArAgnidAhAya gRhodvaasogrpaadyoH|| 14 // sthairya syAtpazcime pAde pRSThe caivaM dhanAgamaH / kukSau syAdakSiNe lAbhaH pucche ca svAminAzanam // 15 // vAmakukSau ca dAridyaM mukhe pIDA niranta ram / punarvasau nRpAdInAM kartavyaM mRtikAgRham // 16 // zravaNAbhijitomadhye pravezaM tatra kArayet / caralagne carAMze ca sarvathA parivarjayet // 17 // janmabhAJcopacayabhe lagne varge tathaiva ca / prArambhaNaM prakurvIta naidhana parivarjayet // 18 // pApaikhipaThAyagataiH saumyaiH kendra trikoNagaiH / nirmANa kArayeddhImAnaSTamasthaiH khalairmRtiH // 19 // banavAve / / 16 // zravaNa aura abhijita nakSatrameM sUtikAgRhameM praveza karavAve. cara lagna aura caralagnake navAMzako sarvathA varjada // 17 // janmakI ke rAzise upacaya (vRddhi ) kA lagna aura upacayako rAzimeM prAraMbha kare. janmalagnase AThaveM lagnako varjade // 18 // pApagraha (3 / 6 / 11) meM saumya graha kendra (1 / / 7 / 10) aura trikoNa (95) meM hoM aise lagnameM buddhimAna manuSya gRhako banavAve aura aSTama lagnameM pApagraha hoya to // 25 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maraNa hotA hai // 19 // manuSyalagna hoya aura saumyagrahoM kI dRSTikA yoga hoya to kuMbhase bhinna kisI saumyagrahase yukta lagnameM // 20 // jalAzaya Adi vAstuoMkA prAraMbha zubhadAyI kahA hai // 21 // isake anaMtara yAgokA varNana karate haiM-guru lagna meM ho, sUrya chaThe ho aura ke saumyagraha dhUna ( 7 ) meM ho, zukra sukha ( 4 ) meM tIsare zanaizcara ho aise lagnameM banAyA jo ghara usaka sau 100 varSakI avasthA hotI hai // 22 // zukra lagnameM ho aura dazameM saumyagraha, sUrya lAbha 11 sthAna meM ho guru kendra meM hoya to usa lagnameM banAyA maMdira sau 100 varSa TikatA hai // 23 // manuSyalagne saumyAnAM dRgyoge yo gatastathA kumbhaM vihAyAnyatare lagne samyagrahAnvite // 20 // jalAzayAdivAstUnAM prArambhaH zubhaduH smRtaH // 21 // atha yogAH // gururlane raviH SaSThe dyUne saumye sukhe site / tRtIyasthe'rkaputre ca tadgRhaM zatamAyupam // 22 // bhRgurlagne'mbare saumye lAbhasthAne ca bhAskare / guruH kendragato yatra zatavarSANi tiSThati // 23 // hikejye'mbare candre lAbha ca kujabhAskarau / prAraMbhaH kriyataM yasya azItyAyuH kramAdbhavet // 24 // lagne bhRgau putragejye SaSThe bhaume tRtIyagaM / khA~ yasya gRhArambhaH sa ca tiSThecchata dvayam || 25 || lagnasthoM guruzukau ca ripurAzigate kuje / sUrye lAbhagate yasya dvizatAbdAni tiSThati // 26 // svoccastho vA bhRgurlagna svAcca jIve sukhasthite / svocce lAbhagata mande sahasrANAM samA sthitiH // 27 // cauthe guru ho 10 dazameM candramA ho lAbhameM maMgala aura sUrya ho aise lagnameM jisakA prAraMbha kiyA jAya usakI 80 asmI varSakI avasthA hotI hai // 24 // lagnameM zukra ho paMcama meM guru ho chaThe 6 maMgala ho tIsare sUrya ho aise lagnameM jisa gharakA AraMbha ho vaha 20 varSataka TikatA hai / / 25 / / lagnameM guru zukra sthita ho aura chaTI rAzipara maMgala ho aura sUrya lAbhameM ho aise layameM banAyA huA ghara 200 varSa TikatA hai / / 26 / / apane uccakA zukra lagnameM ho apane uccakA bRhaspati sukha 4 meM ho aura apane uccakA zani lAbhameM ho esa lagnameM jisa Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / vi.pra. mATI, a.3 kAgharakA AraMbha kiyAjAya aisA ghara hajAra 1000 varSataka TikatA hai|| 27 // apane uccake vA apane apane gRhaka vA lagnameM sthita athavA keMdra sthita saumyagraha hA pese lagnameM jisakA prAraMbha ho vaha gRha do sau varSataka TikatA hai // 28 // karkalagnameM candramA, kendrameM bRhampati, mitragRha vA apane uccake anya graha hoya to usa gharameM cirakAlataka lakSmI hotI hai // 29 // puSya tInoM uttarA AzleSA mRgazira zravaNa rohiNI aura jalake nakSatra zatabhiSA inameM banAyA huA ghara lakSmIse yukta hotA hai // 30 // vizAkhA citrA zatabhiSA AdrA punarvasu dhaniSThA aura zukra strocca svabhavane saumyarlagnasthairvApi kendragaiH / prArambhaH kriyate yasya sa tiSThati zatadvayam // 28 // kakalanagate candre kendrasthAne ca vAkpatiH / mitrasvocasthitaiH kheTerlakSmIstasya ciraM bhavat // 29 // ijyottarAtrayAhInduviSNudhAtRjaloDuSu / varuNAsahi teSveSu kRtaM gehaM zriyA yutam // 30 // dvidevatvASTravArIzarudrAditivasaDuSu / zukreNa sahiteSveSu kRtaM dhAnyapradaM gRham // 31 // hastAryamatvASTradasrAnurAdhAnArakAsu ca / budhena sahitapvaSu dhanaputrasukhapradam // 32 // kuyogAH // zatrukSetragataiH kheTernIcasthairvA parAjitaH / prArambhe yasya bhavane lakSmIstasya vinazyati // 33 // eko'pi parabhAgastho dazame saptame'pi vaa| varNAdhipe balahIne tadgRhaM parahastagam // 34 // vArasahita ina nakSatroMmeM banAyA huA ghara annako detA hai // 31 // hasta uttarAphAlgunI citrA azvinI aura anurAdhA budhavArasahita ina nakSatroMmeM banAyA ghara dhana putra aura sukhadAyI hotA hai // 32 / / aba kuyogoMkA varNana karate haiM-chaThe sthAnameM aise graha par3e hoya jo nIcake hoM vA parAjita dhU hoM aise lagnameM jisa gRhakA prAraMbha ho usameM lakSmIkA nAza hotA hai // 33 // jisa lagnameM ekabhI graha parabhAgameM sthita ho vA dazama saptamameM sthita // 26 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ho aura varNakA svAmI balasa hIna ho to vaha ghara parahastagAmI hojAtA hai // 34 // pApagrahoMke antargata lagna ho, saumyagrahoMse yukta aura dRSTa na ho, aSTamasthAna meM zanaizvara hoya to vaha ghara assI varSake madhya meM naSTa hotA hai // 35 // zanaizcara lagnameM sthita ho, maMgala satamabhavana meM aura lagna meM zubhagrahoM kI dRSTi na hoya to vaha ghara sau 100 varSameM naSTa hojAtA hai // 36 // kSINacaMdramA lagna meM ho, aSTama sthAnameM maMgala ho aise lagna meM jisakA prAraMbha ho vaha ghara zIghra naSTa hojAtA hai // 37 // dazAkA pati aura varNakA nAtha calase hIna ho aura pIDita pApAntaragate lagnena ca saumyayutekSite / aSTamasthe'rkaputre ca azItyabdAdvihanyate // 35 // mande lagnagate caiva kuje saptamasaM sthite / zubhairavIkSite vApi zatavarSANi hanyate // 36 // lagnage zazini kSINe mRtyusthAne ca bhUsute / prArambhaH kriyate yasya zItaddhi vinazyati // 37 // dazApatau balahIne varNanAthe tathaiva ca / pIDitakSagate sUrye na vidadhyAtkadAcana // 38 // pitR mRjyabhAgyArkapoSNabheSu ca yatkRtam // 39 // kujena sahiteSveSu gRhaM sandahyate'gninA // 40 // mUlaM ca revatI caiva kRttikA sspADhameva ca / pUrvAphAlgunihaste ca maghA caiva tu saptakam // 41 // eSu bhaumena yukteSu vAre tasyaiva vezma yat / agninA dahyate kRtsnaM putranAzaH prajAyate // 42 // nakSatrapara sUrya ho aise gharako kadAcit na banavAve // 38 // maghA mUla pupya bhAgya ( pUrvAphA0 ) hasta revatI inameM banAyAhuA ghara // 39 // aura maMgala sahita inameM banAyA ghara agrima bhasma hojAtA hai // 40 // mUla revatI kRttikA pUrvASADhA pUrvAphAlgunI hasta aura sAtavAM maghA // 41 // maMgalase yukta ina nakSatroMmeM aura maMgalavAra meM jo ghara banAyAjAtA hai vaha saMpUrNa agnise dagdha hotA hai aura usameM putra naSTa hojAtA hai // 42 // Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. bhA TI a.3 agnike nakSatrama sUrya vA caMdramA sthita hoya to ese lagnameM banAyAhuA maMdira thoDe dinAma nizcayase agnise dagdha hotA hai // 43 // jyeSThA anurAdhA bharaNI svAtI tInoM pUrvA aura dhaniSThA ina nakSatroMmeM aura zanaizcara ke dina banAyA maMdira // 44 // nAmase kupaNa kahAtA hai| 0 aura dhana dhAnyasahitabhI usa gharameM utpannahuA putra yakSa aura rAkSasoMse grahaNa kiyAjAtA hai / / 45 // prAsAdoMmeM vApI kUpa AdimeM bhI yahI cha phala hotA hai tisase zubhakA abhilASI manuSya vicArakara gharakA AraMbha kareM // 46 // makara vRzcika karka lagnameM gRhakA AraMbha hoya to nAza agninakSatrage mUrya candre vA tatra saMsthite / nirmita maMdiraM nUnamagninA dahyate'cirAt // 43 // jyaSTAnurAdhake caiva bharaNIsvAti pUrvame / dhaniSTAsvapi RkSeSu zanistiSTadinasya ca // 44 // kRpaNo nAmataH prokto dhanadhAnyAdike gRhe / putre jAte'thavA tasmingRhyate yakSarAkSasaiH // 45 // prAsAdapvevameva syAdvApIkUpeSu caiva hi / tasmAdvicArya kartavyo gRhArambhaH zubhepsunA // 46 // nAzaM dizanti makarAlikulIralagne mepe ghaTe dhanupi karmasu dIrghasUtram / kanyAjhape mithunage dhruvamarthalAbhaM jyotirvidaH kalaza siMhavRpeSu siddhim // 17 // madhyAhne tu kRtaM vAstu kavittavinAzanam / mahAnizAsvapi tathA sandhyayo va kArayet // 48 // atha bhAvaphalAni // lage'rke vajrapAtaH syAtkozahAnizca zItagau / mRtyurvizvambharAputra dAridyaM ravinandane // 19 // ho, meSa dhana tulA lagnameM hoya to kAmameM dIrghasUtra ( dera ) ho, kanyA mIna mithunameM hoya to nizcayase arthakA lAbha ho, kuMbha siMha aura vRSameM: siddhiko detA hai ese jyotiHzAstrake jJAtA varNana karate haiM // 47 / / madhyAhameM kiyAhUA vAstu kartA aura dhanake nAzako detA hai, ar3erAvimeM bhI taisAhI phala hai aura sandhyAmebhI gRhake AraMbhako na kareM // 18 // isake anaMtara bhAvoMke phalako kahate haiM-lagnameM sUrya ho to Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vajrakA pAta, candramA hoya to kozakI hAni, maMgala hoya to mRtyu, zanaizvara lagnameM hoya to dAridrya // 49 // bRhaspati hoya to dharma artha kAma, zukra hoya to putroMkI utpatti, budha hoya to janmabhara acche kAmameM pravRtti hotI hai // 50 // dUsare sthAna meM sUrya hoya to hAni, candramA hoya to zatruoM kA nAza, maMgala hoya to baMdhana aura zanaizvara hoya to nAnA prakAra ke vighna hote haiM // 51 // budha hoya to dhanakI sampatti, vRha |spati hoya to dharmakI vRddhi aura zukra hoya to yatheccha AnaMdase phaloMkI kAmanAsiddhi hotI hai // 52 // tIsare sthAnameM pApagraha hoya aura jIva dharmArthakAmAH syuH putrotpattizva bhArgava / caMdrajeH kuzalAsaktiryAvadAyuH pravarttata // 50 // dvitIyasthe khA~ hAnizcandra zatrukSayo bhavet / bhUmije bandhanaM proktaM nAnAvighnAni bhAnuje // 51 // budhe draviNasaMpattirgurau dharmAbhivarddhanam / yathAkAmavinodena bhRgoM kAmaM vrajetphalam // 52 // tRtIyastheSu pApeSu saumyeSveva vizeSataH / siddhiH syAdacirAdeva yathAbhilaSitaM prati // 53 // caturthasthAnage jIve pUjA saMpadyate nRpAt / candraje cArthalAbhaH syAdbhUmilAbhazca bhArgave // 54 // viyogaH suhRdAM bhAnau mantrabhedo mahIsute / buddhinAzo nizAnA sarvanAzo'rkanandane // 55 // paJcame tu surAcArye mitra vasudhanAgamaH / zuke putrasukhAvAtI ratnalAbhastathenduje // 56 // vizeSakara saumyagraha hoya to alpa kAlameMhI apanI icchAnusAra siddhi hotI hai // 53 // cAtha sthAnameM bRhaspati hoya to rAjAse pUjA prApta hotI hai, budha hoya to dhanakA lAbha aura zukra hoya to bhUmikA lAbha hotA hai // 54 // sUrya hoya to mitrakA viyoga, maMgala hoya to maMtrakA bheda, caMdramA hoya to buddhikA nAza aura zanaizvara hoya to sabakA nAza hotA hai // 55 // paMcamameM bRhaspati hoya to mitra aura ratna Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. // 28 // dhanakA Agamana hotA hai. zukra hoya to putra aura sukhakI prApti, budha hoya to ratnoMkA lAbha hotA hai // 56 // sUrya hoya to putroMkA duHkha, candramA hoya to kalaha kahA hai, maMgala hoya to kAryakA virodha, zanaizvara hoya to bandhuoMmeM lar3AI hotI hai // 57 // chaThe sthAna meM sUrya hoya to roga nAzakoM ko candramA hoya to puSTi. maMgala hoya to prApti, zanaizvara hoya to zatruoM calakA kSaya hotA hai // 58 // bRhaspati hoya to maMtrA udaya kahA hai. zukra ho to vidyAkA Agama kahA hai aura budha ho to bhalIprakAra jJAna aura arthameM kuza sutaduHkhasahasrAMzI zazAMka kalahaH smRtaH // bhauma kAryavirodhaH syAtsaure baMdhuvimardanam / / 97 / / paSTasthAnagate sUrya roganAza vinirdizet / candre puSTiH kuje prAptiH sAre zatru lakSyaH // 58 // gurau mantrodayaH prokto bhRgo vidyAgamo bhavet / samyagjJAnArtha kauzalya nakSatrapatinandane // 59 // saptamasthAnage jIve budhe daityapurohite / gajavAjidharitrINAM kramAllAbhaM vinirdizet // 60 // bhAskare kIrtibhaGgaH syAtkuje vipadamAdizet / himagau keza AyAsaH pataMge vyaGgatA bhayam ||61|| naidhane ca sahasrAMzI vidviSo janitApadaH / hAniH zItamayakhe ca bhaume saureca rugbhayam // 62 // budhe mAnadhanaprAptijIva ca vijayo bhavet / zukre svajana bhedaH syAnmaMtrajJasyApi dehinaH // 63 // latA hotI hai // 59 // sAtaveM sthAna meM bRhaspati budha aura zukra hoya to kramase gaja vAjI aura pRthivIke lAbhako kahe // 60 // sUrya hoya to kIrtikA nAza hotA hai. maMgala hoya to vipattiyoMko kahe. caMdramA hoya to kreza aura parizrama hotA hai, sUrya hoya to aMga hInatA aura bhaya hotA hai // 61 aSTamasthAna meM sUrya hoya to vairiyoMse duHkha hotA hai. candramA hoya to hAni, maMgala zanaizvara hoya~ to rogakA bhaya hotA hai // 62 // budha hoya to mAna aura dhanakI prApti, bRhaspati hoya to vijaya hotA hai. zukra hoya to maMtrake jJAtAbhI manuSyake // bhA. TI. a. 11 20 11 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yahAM apane janoMse bheda hotA hai // 63 // bRhaspati navamasthAnameM hoya to vidyA bhoga AdikA AnaMda hotA hai. budha hoya to aneka prakArake bhoga, zukra hoya to vijaya hotA hai // 64 // candramA hoya to dhAtuoMkA nAza kahA hai, sUrya ho to dharmakI hAni, maMgala hoya to dhanakA nAza, zanaizcara hoya to dharmameM dUSaNa hotA hai / / 65 / dazava sthAnameM zukra hoya to zayana AsanakI siddhi hotI hai. bRhaspati hoya to mahAna sukha, || budha hoya to vijaya aura strI dhanakI vRddhi hotI hai / 66 / sUrya hoya to mitroMkI vRddhi, candramA hoya to zokakI vRddhi hotI hai. maMgala vAgIze navamasthAne vidyAbhogAdinandanam / vudhe vividhabhogAzca jIva ca vijayo bhavet // 64 // candre dhAtukSayaH prokto dharmahA nizca bhAskare / kuje cArthakSayaM vidyAvije dharmadUSaNam // 65 // dazamasthAnage zuke zayanAsanasiddhayaH / surAcArya mahata saukhyaM vijayaM strI dhanaM budhe // 66 // mArtaNDe ca suhRdvRddhizcandre zokavivarddhanam / bhaume ratnAgamaH proktaH koNe kIrtivilopanam | // 67 // lAbhasthAneSu sarveSu lAbhasthAnaM vinirdizet / vyayasthAneSu sarveSu vinirdezyo vyayaH sdaa|| 68||svocc pUrNaphalaH proktaH pAdona svasaMgo grahaH / svatrikoNe'rddhaphaladaH pAdaM mitragRhAzritaH // 69 // samajhe ripurAzau ca samakaSTaphalau grahau / nIcastho niSphalaH prokto varga satphaladaH zubhaH // 70 // iti vAstuzAstra tRtIyo'dhyAyaH // 3 // hoya to ratnoMkA Agama, zani hoya to kIrtikA lopa hotA hai / 67 // lAbhasthAnameM saMpUrNa graha hoya to lAbhako kahe. vyaya 12 sthAnameM saMpUrNa graha hoya to sadeva gyayako kahai // 68 // apane uccakA graha hoya to pUrNa phala kahA hai, apanI rAzikA graha ho to pAdona kahA hai. apane | trikoNakA hoya to AdhA phala detA hai. mitrake gRhakA hoya to caudhAI phalako detA hai // 69 // samarAzi vA ripukI rAzike graha hoya~ to samatA aura kae phalako dete haiM, nIcarAzimeM sthita graha niSphala kahA hai. vargakA hoya to zreSThaphalakA dAtA zubha kahA hai // 70 // iti paM0 mihira Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. . . 1 // 25 // caMdrakRtabhASAvivRtisahite vAstuzAstre tRtIyo'dhyAyaH // 3 // uttama madhyama nidinabhedase tIna prakArake gRha caudaha 14 prakArake kahe haiM, unake saMkSepase pramANako kahatAhUM // 1 // vaha gRha do prakArakA kahA hai. zarIra bhitra 2 prakArakA hotA hai. gRha nAmakA zarIra hotA hai. aura zayanake cakrameM zayyAko gRha kahate haiM // 2 // sukhakA abhilASI manuSya zayyAkA pramANa apane dehake pramANa kare. zayyA 81 ikyAsI aMgulakI vA nabbe aMgulake pramANakI hotI hai // 3 // usake Adhe pramANase usakA vistAra hotA hai aura usake pAdukA (pAve) udyatAM / caturdazavidhAH proktA gRhaashcottmmdhymaaH| ninditAzca pramANaJca kathayAmi samAsataH // 1 // gRhaM tadvividhaM proktaM zarIraM tu pRthagvidham / zarIrantu gRhannAmazayyAzayanacakrake // 2 // zayyAmAnaM svadehena sameM kArya sukhepsunA / ekAzItyaMgulA zayyA navatyaMgulasammitA // 3 // tadaddena ca vistIrNA pAdukAvudyatAMgulau / AsanaM tu prakartavyaM zayyAvistAramAnakam // 4 // vistAraM pAdahInaM tu tadvistAraM prakalpayet / upAnahI prakartavyo svapAdapramitau tathA // 5 // pAduke'pi yathA kArye anyathA duHkhazo kadau / aSTAMguna mAnena zayyAmAnaM prakalpayet // 6 // athavA hyaparA proktA nRpANAM kAmyamicchatAm // 7 // gula hote haiM arthAta Adhe aMgula U~ce hote haiM. zayyAke vistArake pramANakAhI Asana banavAnA // 4 // usake vistArase pAda kama usake vistArako arthAt cauDAIko kare. apane caraNoMke samAna upAnaha banavAve // 5 // pAdukAbhI caraNoMke samAna hI banavAve anyathA banavAve to duHkha aura zokako dete haiM. ATha aMgulake mAnase zayyAkA pramANa banavAve // 6 // athavA kAmakI icchAvAle rAjAoMkI anyabhI 1 pAduke na yathA iti pATho dRzyate / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zayyA kahI hai // 7 // sau aMgulakI zayyA rAjAoMkI vaDI kahI hai // 8 // rAjAke kumAroMkI zayyA nabbe aMgulakI aura maMtriyoMkI zayyA caurAsI 84 aMgulakI hotI hai. usase bAraha 12 aMgula kama valaya aura paryakake Upara kalpanA kI huI / / 9 / / athavA 28 aMgula kama purohitoM kI zayyA hotI hai. usase AdhA aura 8 aMza kama viSTaMbha ( pAyA ) kahA hai // 10 // tIsa 30 aMgulake mAnakA AyAma ( cauDAI | aura eka pAdabhara U~cAI kahI hai. saMpUrNa varNoMkI zayyA 81 aMgulakI kahI hai // 11 // sAmantoMkI zayyA 90 aMgula vA 81 aMgula kahI zatAMgulA nRpANAntu mahatI parikIrtitA // 8 // kumArANAM tu navatiH sA par3anA tu maMtriNAm / sA dvAdazonA valayapayeGkopari kalpitA // 9 // purohitAnAM ca tathA hInA dhRtyaMgulaistataH / arddha tato'STazInaM viSTambhaH parikIrtitaH // 10 // AyA mAkhyaMzamAnaM tu pAdocchrAyaM tu nirdizet / sarveSAM caiva vaNInAmekAzItimitA smRtA // 11 // sAmantAnAM tu navatiH saikAzIti mitA tathA / svadehAnnAtidIrghA sA na vistArA tathaiva ca // 12 // hInA rogapradA dIrghA duHkhadA sukhadA samA / pASANornirmitaM yattu tadgRhaM mandiraM smRtam // 13 // pakkeSTakaM vAstunAma bhavanaM hitamuttamam / aniSTakaiH sumanantu sudhAraM kardamena tu // 14 // mAnasyaM varddhitaM kASThervatraizca candanaM smRtam / vastraizca vijayaM proktaM rAjJAM zilpivikalpitam // 15 // hai. vaha zayyA na apane dehase lambI ho aura na cauDI ho // 12 // apane zarIra se hIna zayyA rogako detI hai aura zarIrase lambI duHkhako aura samAna zayyA sukhako detI hai. pattharoMse banAyA jo ghara use maMdira kahate hai // 13 // pakkI IMToMse banAyA jo ghara hai use bhavana kahate haiM vaha hita aura uttama hotA hai. kaccI IMToMse jo banAho use sumana aura kIca vAgAra banAho use sudhAra kahate haiM // 14 // kASThoMse jo 3 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BN vi. pra. banAyA ho usako mAnamya, batAse jo banAyA ho usako candana kahate haiM. rAjAoMkA vanAma banAyA jo zilpiyoMkI kalpanAse sthAna use vijaya kahate haiM // 15 // jo AThavAM nRNakI jAtiyoMse banAyAhuA sthAna hai use kAlimA kahate haiM. gRhasthiyoMke cAra sthAna uttama hote haiM // 16 // suvarNase cAMdIse tAMbase aura lohase banehue ve cAroM kahe haiM-suvarNase banehueko kara aura cAMdIse banehueko zrIbhava kahate haiM // 17 // tabise banehueko sUryamaMtra aura lohase banehueko caNDa nAma kahate haiM. deva dAnava gaMdharva yakSarAkSasa aura pannaga // 18 // ye pUrvokta kAlameti ca vijJeyamaSTama tRNajAtibhiH / uttamAni ca catvAri gRhANi gRhmedhinaam||16|| sauvarNa rAjataM tAmramAyasaM ca prakIrti tam / sauvarNa tu karaM nAma rAjataM zrIbhavaM tthaa||17||taamrnn sUryamantrantu caNDanAma tathAyasam / devadAnavagandharvayakSarAkSasapanagAH ||18||dvaadshaite prakArAstu gRhANAM niyatAH smRtaaH| jAtupaM tvanilaM nAma prAyuvaM vArivandhakam // 19 // evaM sarvAsu jAtISu gRhANi ca caturdaza / catvArazcottamA ye ca ta gRhA varNapUrvakAH // 20 // zubhadA brAhmaNAdInAM sarveSAmapi zobhanAH / uttamAH zuddhakAleSu sthApyAH shuddhvidhaantH||21||kaasstthaadikRtgehessu kAlApekSAM na kArayet / tRNadArugRhArambhe vikalpa naiva kaaryet||22|| gRhAMse dhAraha prakAra niyamase kahe haiM, lAkhase banAyA jo ghara usako anila aura jalakA candhana jisameM ho usako prAyuva kahate haiM| // 19 // isa prakAra saMpUrNa jAtiyoM meM 14 prakArake ghara hote haiM. cAra jo pUrvokta uttama ghara haiM ve brAhmaNa Adi voMke kramase hote haiM // 20 // brAhmaNa AdikoMko zabhadAyI hote haiM aura saba vaNoMke liyebhI zobhana haiM uttama gharoMkA zabhakAlameM aura zaddhavidhise sthApana karanA // 21 // kASThaAdise banAyehue gharoMmeM kAlakI apekSAko na kareM tRNa aura kASThake gRhAraMbhameM bhI vikalpa na kare // 22 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 suvarNaAdike gRhAraMbhameM mAsakA doSa nahIM hotA. paMcAGgake zuddha kAlameM prAraMbha kare. caitra mAdrapada aura pauSa inameM praveza na kareM // 23 // mahotsavameM praveza (na) kare. pakkI IToMse banAye hue zilpaka mAnako kahate haiM // 24 // kASTha Adise banAyehue gharameM staMbhake mAnako kahate hai, suvarNa Adike gharameM hastapramANako kahate haiM. lAkhaAdise banAye gharameM kiMcitabhI pramANako nahIM kahate haiM // 25 // pAduka aura upAnaha aMgulake pramANase banavAne, maMca Adi aura AsanabhI aMgulasehI banavAne // 26 // pratimA pIThikA liMga aura staMbha gavAkSAMkA | sauvarNAdigRhArambhe mAsadoSo na vidyate / paJcAGgazuddhakAle tu na caitre siMhapauSake // 23 // pravezanaM ca kartavyaM mahotsavadine 19 tathA / pakvaSTakAnirmite tu zilpamAnaM pravakSyate // 24 // kASTAdinirmite gehe stambhamAnaM pracakSate / sauvarNAdye hastamAnaM jAMtu pAye na kiJcana // 25 // pAdukopAnahI kAryoM aMgulasya prmaanntH| maJcAdikaJcAsanaJca aMgulenaiva kArayet // 26 // pratimA | pIThikA cApi liGgaM vA stambhameva vA / gavAkSANAM pramANaJca zilAmAnaM tathaiva ca // 27 // khagacAyudhAdInAM pramANaM cAMgulAni | ca / viSamAH zubhadAH puMsAM samAH saukhyavinAzakAH // 28 // aMgulasya pramANantu kathayAmi samAsataH / navATasaptaSaHpUrvA A aMgulAH parikIrtitAH // 29 // trividhasyApi hastasya pratyakaM karma darzitam / grAmakheTapurAdInAM vibhAgo'yamavistarAt // 30 // | pramANa aura zilAkA mAna // 27 // khar3a, carma aura Ayudha inakA pramANa aMgulasehI hotA hai. viSama aMgula puruSoMko sukhadAyI aura sama aMgula puruSoMke sukhake nAzaka hote haiM // 28 // aba saMkSepase aMgulake pramANako kahatAhUM-nava ATha sAta cha: pe haiM pUrva jinake aise aMgula kahe haiM // 29 // tIna prakArake bhI hAthakA pratyeka karma dikhAyA hai grAma kheTa pura AdikoMkA yaha vibhAga vinA vistArase hai // 30 // Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhA. TI. parikhA (khA~I) dvAra rathyA (galI) stambha jo prAsAda (gharoM) ke hote haiM. unake nikasaneke mArga aura sImAke antameM annAntara // 31 // dizAntaroMkA vibhAga vastra aura AyodhanakA vibhAga aura mArgakA parimANa kroza gavyUti aura yojanoMse hotA hai // 32 // khAta Rkaca // inakI rAzi prAsAdakA AMgana aura Ayata inako nau 9 jisameM yava hoM aise aMgulake hAthase mApakara banavAve // 33 // ayodhanacarma aura caNDa Ayudha vApI kUpakA aura hAthI aura ghoDoMkA pramANa // 34 // ikSuyantra ( kolhU) AraghaNTa halavUpa yuga (A) dhvajA aura parikhAdvArarathyAzca stambhAH prAsAdavezmanAm / tepAM nigamamArge ca sImAnte'trAntarANi ca // 31 // dizAntaravibhAgAzca vastrAyo dhanayostathA / adhvanaH parimANaM ca kozagavyUtiyojanaH // 32 // khAtakakacarAzI ca prAsAdAyanamApanam / navayAvAMgale haste tasya mAnaM pracakSate // 33 // AyodhanAni carmANi tathA caNDAyudhAni ca / vApIkUpapramANAni tathA ca gajavAjinAm // 34 // ikSayaMtrAraghaNTAzca halayUpayugadhvajAm / atoyAni ca nAvazca zilpinAM vApyupaskaram // 35 // pAduke vadazI chatra dharmodyAnAni caiva hi / mAtrASTayavahastena na ca daNDAMzca mApayet // 36 // jAlandhare hastasaMkhyA'vadhe ca dnnddkaastthaa| madhyadeze kozasaMkhyA dvIpAntare tu yojanam / / 37 // caturvizatyaGgulastu hastamAna pracakSate / catuhasto bhavedaNDaH kozaM tadvisahasrakam // 38 // IIjinameM jala na ho aisI nAva aura zilpiyoMkI gajaAdi vastu // 35 // pAduka vadazI ( koThI) chatra dharmake udyAna inakA pramANa ATha 8 | joke hAthase kare aura daNDoMko na mApa // 36 // jAlandharameM hastakI saMkhyA aura avadhameM daNDakI aura madhyadezameM krozakI saMkhyA aura dvIpAntarameM yojanakI saMkhyA hotI hai // 37 // cauvIsa aMguloMse hAthakA pramANa kahate haiM cAra hAthakA daNDa aura do sahasra hAthakA 1 saMkhyAvedhe ca iti pATAntaram / | // 31 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koza hotA hai / / 38 // cAra krozakA yojana aura daza hAthakA eka vaMza hotA hai bIsa hAdhakA nivartana aura caubIsa hAthakA kSetra hotA // 39 // sau gharoMkA sthAna aura gRha AdikoMkA nivartana ina sabakA sthAna 81 ikyAsI padoMke vAstuse mApakara banAvai // 40 // cala aura atyanta sthirabhedase do prakArake prAsAda kahe haiM. causaTha 64 prakArake maNDapa aura devatAoMke Azraya prAkAra // 41 // aura vizeSa kara jo chatra ( tambU ) haiM aura jo ATha prakArake maNDapa haiM ina sabakI kalpanAbhI 64 padake vAstuseMhI kare // 42 // nagara grApa koTa aura rAjAoMke catuSkozaM yojanaM tu vaMzo dazakarairmitaH / nivattanaM viMzatikaraiH kSetraM tacca catuSkaraiH // 39 // zatavezmani dezAMzca gRhAdInAM nivartanam / ekAzItipadenaiva sarva sthAnaM ca mApayet // 40 // prAsAdA dvividhAH proktAzcalAH sthiratarAstathA / maNDapAzca catuSpaSTiH prAkArA devtaashryaaH||41|| vizeSeNApi ye chAtrAstathA ye caassttmnnddpaaH| catuSpaSTipadenaiva sarvAnetAnpramApayet // 42 // nagarapAmakoTAdi sthAvarANi ca bhUbhRtAm / sthapatisthAsthitayatipravibhAgena mApayet // 13 // snigdhAdibhUbhAgasamu tthitAnAM nyagrodhabilvadrumakhAdirANAm / zamIvaTodumbaradevadArukSIrasvadezotthaphaladrumANAm // 44 // upoSitaH zilpijanastu yeSAM madhyAnu tIkSNena kuThArakeNa / chindyAttato dikpatitottarasyAM zubhe vilagne parigRhya zaMkum // 15 // sthAvara gRha inako sthapati (pradhAna puruSa kArIgara ) ke yahAM sthita jo yati arthAt akasmAt AyAhuA saMnyAsI usake pramANase mApa // 43 // snigdhaAdi bhUmike mAgameM paidA hue jo vaTa bela khaira zamI nyagrodha gUlara devadAru kSIrake vRkSa aura apane dezameM pedAhue phalake vRkSa G // 44 // ina sabako upavAsa kiyA hai jisane aisA zilpIjana madhyabhAgameM tIkSNa kuThArase chedana kare phira (dizAke patise ) uttara dizAmeM Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. // 32 // patitavRkSase zubha lagna meM zaMku (khU~TI ) Adiko grahaNa karake // 45 // usa zaMkuke cAroMtarapha cAra hAthabhara vA usake Adhe pramANase bhUmiko grahaNa karake chedana kiye hue una pUrvokta vRkSoMko lejAkara tabataka rakhade javanaka zaMkukI pratiSThAkI samAnatA ho // 46 // IzakoNa ( IzAna ) kI nandantI ( zilA ) ko zuklA agnikoNakI subhagA aura nairRtakoNakI sumaMgalI aura vAyukoNakI bhadraMkarI nAma kahate haiM // 47 // vRSa azva puruSa nAga inake samAna pairoMse kramase aMkita jo nandantI Adi zilA haiM unakA aisiyoMkA grahaNa karanA kahA hai jo akhaNDita hoM karapramANaM paratazcatasrastadarddhamAnena tato'nugRhya / nItvA nyasettAni gRhe ca tAvadyAvatpratiSThAnasamazca zaGkoH // 46 // nandanti zukkA kathitakoNetAzanAkhye subhageti cAnyA / sumaGgalI nairRtibhAgasaMsthA bhadraGkarI mArutakoNayAtA // 47 // vRSAva nAgapadAGkitAnAM nandAdikAnAM kramazazzilAnAm / akhaMDitAnAM sudRDhIkRtAnAM sulakSaNAnAM grahaNaM niruktam // 48 // kUrmazca zeSazca janArdanaH zrIdhruvazca madhye bhavanasya saMsthAH / nivezanIyAH kramazaH zilAnAM pramANametanmunibhiH pradiSTam // 49 // zilApramANaM kramazaH pradiSTaM varNAnupUrvyeNa tathAGgulAnAm / athaikaviMzaM ghanavizvanandAvistArake vyAsamitaM tadurdham // 50 // tadardhamAnaM tvatha piMDikA syAdUrdhvAdhikA nyUnatarA na kAryA / pramANahInA sutanAzakAriNI vyaGgAvyayaM bhraSTavivarNadehA // 51 // malI prakAra dRDha hoM aura jo zubha lakSaNakI hoM // 48 // una zilAoMke madhyameM kramase kUrmma ( kacchapa ) zeSa janArdana aura zrI dhruva ina | cAroMke bhavanake madhya meM sthitike liye sthApana kare yaha pramANa muniyoMne kahA hai // 49 // zilAoMkA pramANa varNoMke kramase yaha kahA hai ki, ikkIsa 21 ghana [ 17 ] teraha 13 nanda [9] itane aMguloMkA vistAra varNoMke kramase jAnanA aura inase AdhA vyAsa hotA hai // 50 // usase AdhA pramANa piNDikAkA hotA hai vaha Uparako adhika banAnI atyanta nyUna na banAnI aura pramANase hIna hoya to putrake nAzako bhA. TI. a. 4 // 32 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hI karatI hai aura vyaMga (TI) bhraSTa aura vivarNa deha ( mailI) vyaya arthAta adhika kharca vA nAzako karatI hai // 51 // dhanakI bhI naSTatAko karatI hai, vistArake gharakA jo pramANa ho usake samAna zilpijanoMke anukUla zilA banavAnI, pattharake gharameM zilA pattharakI hI banavAnI, zilAke gharameM zilAoMse banavAnI aura ITake gharameM IMTakAhI pITha kahA hai // 52 // bhadranAmake gharameM mUlapAda zilAsthApana AdikA kahA hai aura pakkI IToMke gharameM IToMkAhI mUlapAda banavAve // 53 // ITAkAhI banavAyahue gharameM vAstuke viSe zilAke pramANako dekhanA dhanArtidA prastaragehamAne kAryA zilA shilpijnaanukuulaa|paassaanngehe kartavyA zilA pApANasaMbhavA / zailaje zailajaH pIThazceSTake caipTakaH smRtH||52|| zilAnyAsAdiko bhadre mUlapAdo vidhIyate / pakkeSTanirmite caiva iSTakAnAM ca.kArayet // 53 // iekA nirmite gehe pramANamiha lakSayeta / apareSAM gRhANAM tu zilAmAnaM na cintayat // 54 // AdhArabhUtA tu zilA prakalpyA | dRDhA manojJA parimANayuktA / sallakSaNA cAparimANamAnA na cAdhikA nyUnataga na kRSNA // 55 // dvArAdhipAdInpatayo gajAzvAH sampUjanIyA balibhiH samaMtraiH / sAnArthamAnIya sutIrthatoya tatopahAraiH pratipUjya kumbham // 56 // dhruve zilAyAstu tataH khanitvA kumbhaM pratiSTApya zarAGgalIyam / viprAdivarNAnugataH prazastastadarddhamAnaM tu tadadramAnam // 57 // aura anya gharAmeM zilAke pramANakI cintA na karanI // 54 // AdhArakI jo zilA hai vaha aisI banavAnI jo dRTa manohara parimAName yukta unama jisake lakSaNa ho jo parimANake mAname na adhika na atyanta nyUna ho aura jimakA raMga kAlA ho // 55 // dvArake adhipa Adi bhasvAmI gaja azva inakA bali aura maMtroMse bhalIprakAra pUjana kare phira snAna ke liya mandara tIrthake jalako lAkara pRjAkA sAmAgriyAme kuMbhakA pUjana kara / / 56 // phira zilAke dhRvabhAgameM pAMca aMgula khodakara isa kuMbhakA sthApana kare vaha kumbha trAhmaNa Adi va moke anumAra Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. // 33 // Adhe 2 nyUna pramANase prazasta hotA hai // 57 // usa kuMbhako jala akSata vrIhi paMcagavya ma pata Adise bhalI prakAra pUrNa karake // 58 // zilAke sthApana samaya meM sAmagriyoMko ikaTThI kare samudra meM jitane ratna hoM unako aura suvarNa cAMdI sarva bIja gandha zara kuzA // 59 // sapheda puSpa ghI sapheda madhu gorocana AmiSa ( mAMsa ) aura madirA nAnAprakArake phala // 60 // naivedyake liye pakaAna aura aise bhUSaNa jo sapheda pIle rakta aura kRSNavarNake kramase hoM // 61 // gandhaAdi vastra aura puSpa inako vAstuvidhAnake jJAtAoMse baDI sAvadhAnIse ikaTThe kara jalAkSatatrIhi sapaJcagavyamadhvAjyajAtaM paripUryya samyak // 58 // zilAvinyAsa kAle tu saMbhArAMzvIpakalpayet / samudre yAni ratnAni suvarNa rajataM tathA / sarvabIjAni gandhAzca zarA darbhAstathaiva ca // 59 // zukkAH sumanasaH sarpiH zvetaJca madhu rocnaa| AmipaJca tathA madyaM phalAni vividhAni ca // 60 // naivedyArthaM ca pakvAnnaM vastrANyAbharaNAni ca / zvataM pItaM tathA raktaM kRSNaM varNakrameNa ca // 61 // gandhAzcaiva vastre ca puSpANi ca tathaiva ca / vAstuvidyA vidhAnajJaiH kArayetsusamAhitaH // 62 // iti vAstuzAstre gRhAdinirmANe caturtho'dhyAyaH // 4 // proktaM yadbhavatA samyakprAsAdAnAM yathAkramam / adhunA zrotumicchAmi vAstudevasya lakSaNam // 1 // purA bhagavAnvAstupuruSaH parikIrtitaH / pUrvottaramukho vAstupuruSaH parikalpitaH || 2 || devaiH sendrAdibhistasminkAle bhUmau nipA titaH / avAGmukho nipatita IzAnyAM dizi saMsthitaH // 3 // sa vAve // 62 // iti paNDita mihiracaMdrakRta bhASAvivRtisahite vAstuzAstre gRhAdinirmANavarNanaM nAma caturtho'dhyAyaH // 4 // jo Apane bhalI prakAra prAsAdoMkA krama kahA vaha hamane sunA. aba vAstudehake lakSaNako sunA cAhate haiM // 1 // pAhile vaha bhagavAn vAstupuruSa Apane kahA aura pUrvottaramukha vAstupuruSakI racanA Apane kahI // 2 // indra Adi devatAoMne usa kAlameM use bhUmimeM patana kiyA aura vaha nIceko mukha bhA. TI. a. 5. // 33 // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiye girA aura IzAna dizAmeM sthitahuA // 3 // usake zirabhAgameM Agna sthita hai mukhameM jala stanameM yama uttarabhAgameM sthita Apavatsa vAmastanameM sthita rahatAhai // 4 // parjanya Adi devatA nAsikA netra karNa ura-sthala ora mkandhoMmeM sthita rahate haiM aura sapta Adi pani puruSo| tamakI bhajAmeM sthita kare aura hastameM sUrya sAvitrI inakA hAthameM vitatha aura gRhakSata // 5 // inakA pArzvameM aura jaThara (peTa) cAroM tarapha vivasvAna sthita rahatAhai aura usa (jaMghA ) jAnu sphika ye yamadizA Adise sthita rahate haiM ye dakSiNapArzva aura vAmapArca donoM meM sthita zirobhAge sthito vahnirmukhe ApaH stane yamaH / ApavatsazcottarasyAM svymaargsmaashritH||4||prjnyaadyaastthaa nAsAhakchyoraH sthlaaNsgaaH| saptAyAH paJca ca bhuje vinyasya purussottme| haste savitA sAvitrI vitatho'tha gRhksstH||5|| pArzva jaThare vivasvA~zca AsthitaH paritassadA / UrU jAnU jayasphico yamAyaiH pariveSTitAH / ete dakSiNapArzvasthA vAmapArzve tathaiva ca // 6||shessaa daNDajayantau ca mer3he brahmA hRdi sthitH|| pAde samAzrita iti pitRbhiH parikhAntiH / catvAriMzatpaJcayuktAH parito brahmaNastathA // 7 // catuSpaSTipade vAstau devA brahmAdayastathA / koNe teSAM prakartavyAstiyanakoSTagatA dvijAH // 8 // catuHpaSTipado vAstuH prAsAde brahmaNA smRtaH / brahmA catuSpado hyatra koNAyadai padAH smRtAH // 9 // rahate haiM // 6 // zeSa devatA aura daNDa jayanta ye liMgaindriyameM sthita rahate haiM aura caraNoMmeM pitaroM sahita vAstupuruSa rahatA hai (45) paitAlIsa koSTha | cAroM tarapha brahmAke hote haiM // 7 // causaTha padakaM vAstumeM brahmA Adika devatA rahate haiM aura unake koNameM tirache koSThoMmeM dvija rahate hai // 8 // brahmAne causaTha padakA vAstu prAsAdameM kahA hai, brahmA vAstumeM catuppada kahA hai aura koNaka viSa Adhe 2 pada kahe haiM // 9 // solaha koNAma sArddha Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.pra. // 34 // ( 2 // ) pada donoM bhAgoM meM sthita hote haiM aura bIsa do do padake vAstumeM kahe hai // 10 // jIrNoddhAra meM udyAna meM, gRhake pravezameM, navIna prAsAda, prAsAdake parivartana (banAnA) meM // 11 // dvArake banavAne aura prAsAda gRhamaM buddhimAna manuSya pahilehI vAstuzAntiko kare ||12|| vAstumaNDala ke koNAma IzAnadizA Adike pradakSiNa kramase zaMkuoMkA ropaNa ( rakhanA zreSTha hotA hai // 13 // 'nAga ! bhUtala ke viSe praveza karo aura samasta lokapAla jo Ayu aura balake karanehAre haiM ve sadaiva isa graha viSe Tiko' isa maMtrako paDhakara vAstuke kI gameM zaMkuoMko poDazakoNagAH sArddhapadAzcAthobhayasthitAH / viMzatirdvipadAzcaiva catuSpaSTipade smRtAH // 10 // jIrNoddhAre tathodyAna tathA gRha nivezane / navaprAsAdabhavane prAsAdaparivartane // 11 // dvArAbhivartane tadvatprAsAdeSu gRheSu ca / vAstUpazamanaM kuryAtpUrvameva vica kSaNaH // 12 // vAstumaNDalakoNeSu IzAnAdikrameNa ca // zaMkUnAM ropaNaM zastaM prAdakSiNyena mArgataH // 13 // vizantu bhUtale nAgA lokapAlAzca sarvazaH / asmingRhe'vatiSThantu AyurvalakarAH sadA // 14 // prAsAdArAmavApISu kUpodyAneSu caiva hi / tannAma pUrvikA raupyA koNe zaGkhacatuSTayam // 15 // agnibhyo'pyatha sappebhyo ye cAnyaM tatsamAzritAH / tebhyo baliM prayacchAmi puNya modanamuttamam // 16 // ekAzItipadaM kuryyAdrekhAbhiH kanakena ca / pazcAtpiSTena cAlikhya sUtreNAloDya sarvataH // 37 // daza pUrvAyatA rekhA daza caivottarAyatAH / sarvA vAstuvibhAgeSu vijJeyA navakA nava // 18 // rakkhe // 14 // prAsAda ArAma vApI kUpa udyAna meM nAmoccAraNapUrvaka koNoMmeM cAra zaMkuokA sthApana kare || 15 || ani sarpa aura jo anya dizAmeM devatA sthita haiM unake liye pavitra aura uttama odanakI baliko detA hUM // 16 // suvarNakI rekhAoMse vAstuke viSe ( 81 ) ikyAsI pada kare phira sUtrako cAroM tarapha rakhakara cUnase Alekhana kareM // 17 // dazarekhA pUrvako lambI aura dazarekhA uttarako laMbI kareM saMpUrNa vAstu tA. TI. a. e // 34 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - dhuoMke vibhAgoMmeM nau 9 navaka jAnane // 18 // zAntA yazovatI kAMtA vizAlA prANavAhinI satI sumanA naMdA subhadrA aura susthitA // 19 // ye daza 10 rekhA pUrvapazcimake gata (gaI) hotI haiM aura uttara aura dakSiNake Azrita ye hotI haiM hiraNyA suvratA lakSmI vibhUti vimalA priyA // 20 // jayA kAlA vizokA aura dazamI iMdrA kahI hai / ikyAsI padake vAstumeM ye zirA kahI haiM // 21 // zriyA yazovatI kAMtA supriyA parA zivA sazobhA sadhanA aura naumI ibhA // 22 // ye nau zirA pUrva se padicamaparyaMta cauMsaTha padake vAstumeM hotI haiM. dhanyA dharA vizAlA zAntA yazovatI kAntA vizAlA prANavAhinI / satI ca sumanAnandA subhadrA susthitA tathA // 19 // pUrvAparAgatA hyetA udagyA | myAzritAstathA / hiraNyA suvratA lakSmIvibhUtivimalA priyA // 20 // jayA kAlA vizokA ca tathendrA dazamI smRtA / ekA zItipade hyetA zirAzca parikIrtitAH // 21 // zriyA yazovatI kAntA supriyApi parA zivA / suzobhA sadhanA jJeyA tathebhA navamI smRtA // 22 // pUrvAparA tathA hyetAzcatuSpaSTipade sthitAH / dhanyA dharA vizAlA ca sthirA rUpA gadA nizA // 23 // | vibhavA prabhavA cAnyA sImyAsaumyAzritAH shiraaH| padasyASTAMzako bhAgastatproktaM karmasaMjJakam ||24||pdhstsNkhyyaa sammito nivezoGgalAni / vistIrNavaMzavyAsorTsa zirAmAnaM pracakSate // 25 // saMpAtA api vaMzAnAM madhyamAni samAni ca / padAnAM pAti jAtAnvidyAtsarvANi bhayadAnyapi // 26 // kA sthirarUpA gadA aura nizA // 23 // vibhavA prabhavA aura saumyA ye uttaradizAmeM nau 9zirA hotI haiM padake AThaveM aMzako karmasaMjJaka bhAga kahate // 24 // padake hAthakI saMkhyAse jo niveza use aMgula kahate haiM. vistArakiye vaMzakA jo UrzvabhAga utanA zirakA pramANa kahate haiM // 25 // bAsokA jo sampAta usakA bhI madhyama aura samabhAga jo ho vaha bhI zirAkA mAna jAnanA aura usake madhya meM jo pada ho una sabako bhayake / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. dAtA jAne // 26 // buddhimAna manuSya una padoMke zuddha bhANDa aura kIloMse pIDita na kareM. na stambha aura zalyake doSoMse pIr3ita kara, karebhA to gahake svAmIko paDiA // 27 / / usI ava yavameM hotI hai jisa avayavameM vAstupuruSake ho aura jisa vAstuke aMgameM kaNDati ( khajulI " kara usI aMgameM ghAke svAmIke kaNDUti hotI hai // 28 // homake samayameM yajJa aura bhUmikI parIkSAmeM jahAM agnikA vikAra hojAya vahAM zalyako kahai arthAta vinakI zaMkA hotI hai // 29 // kASTake bAMsameM dhanakI hAni, asthike bAMsameM pazuoMmeM pIr3A aura rogakA bhaya kahA na tAni pIDayetyAjJaH zucibhANDezca kIlakaiH / stambhaizca zalyadopaizca gRhasvAmiSu pIDanam // 27 // tasminnavayave tasya bAdhA caiva prajAyate / kaNDUyate yadaGgaM vA gRhasvAmI tathaiva ca // 28 // homakAle ca yajJAdau tathA bhUmiparIkSaNe / agnervA vikRtiryatra tatra zalyaM vinirdizet // 29 // dhanahAnirdArumaye pazupIDAsthisaMbhave / rogasyApi bhayaM proktaM nAgadanto'pi dUpakaH // 30 // | vaMzAnimAnpravakSyAmi bahUnapi pRthakpRthak / vAyuM yAvattathA rogApitRbhyaH ziSyatastathA // 31 // mukhyAbhRGgastathAzokA dvitathaM yAvadeva tu / sugrIvAdaditiM yAvadbhuGgAtparjanyameva ca // 32 // ete vaMzAH samAkhyAtAH kvacidurjaya eva tu / eteSAM yastu saMpAtaH padamadhye smnttH||33|| etatpravezamAkhyAtaM trizUlaM koNakaM ca yat / stambhanyAseSu vajyAni tulAbandheSu srvdaa||34|| hai. hAthIdAMta bhI dRSita hai|| 30 // isase ina bahuta prakArake bAMsoMko pRthaka 2 kahatAhUM ki, rogase vAyuparyana, aura zikhIse pinageMtala Palu 31 // mukhyase bhugataka. zokase vitathaparyaMta, sugrIvase aditiparyana, bhuMgase parjanyaparyata // 32 // ye bAMsa zAstrakA ne kahe hai aura kahIM // 35 // darjayabhI kahA hai inakA jo padake madhya meM cAroM taraphakA saMpAta hai // 33 // usako praveza kahate haiM vaha trizala vA koNake AkArakA jo Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hotA hai vaha staMbhoM ko rakhane aura tulAke rakhane meM sadaiva varjita hai // 34 // saMpUrNa kamoMmeM vAstupuruSa dakSiNa aura anekAMNama Ayana ( lambA ) | kahA hai, ikyAsI 81 padake isa vAstumeM devatAoMke sthApanako suno // 35 // usameM rekhAoke phalakobhI saMkSepase kahatA hUM aura vaNake kramase zreSTha aMgake sparzako kahatA hUM // 36 // brAhmaNa zirakA sparza karake, kSatriya netrakA sparza karake, vaizya jaMghAoMkA sparza karake aura zUdra caraNoMkA sparza karake vAstuke pUjanakA prAraMbha kareM // 37 // aMgRThese vA madhyakI aMgulI se vA pradezinIse athavA suvarNa cAMdI Adi dhAtuse sarvatra vAstunirdiSTaH pitRvaizvAnarA yataH / ekAzItipade hyasmindevatAsthApane zRNu // 35 // rekhANAM ca phalaM tatra kathayAmi samAsataH / varNAnupUrvyeNa tathA aGgasparzanakaM param || 36 || vipraH spRSTvA tathA zIrSa cakSuH kSatriyakastathA / vaizyazvorU ca zudrazva pAdau spRSTvA samArabhet // 37 // aMguSTakena vA kuryAnmadhyAMgulyA tathaiva c| pradezinyA hyapi tathA svarNaraupyAdidhAtunA // 38 // maNinA kusumairvApi tathA dadhyakSataiH phalaiH / zastreNa zatruto mRtyurvandho lohena bhasmanA // 39 // agnerbhayaM tRNenApi kASThAdilikhi tena ca / nRpAdbhayaM tathA vatre khaMDe zatrubhayaM bhavet // 40 // virUpA carmadantana cAMgAreNAsthinApi vA / na zivAya bhavadekhA svAmino maraNaM tathA // 41 // apasavyakrame vairaM savye saMpadamAdizet / tasminkarma samAraMbhe kSutaM niSTIvitaM tathA // 42 // pUjanako kare / / 38 / / athavA maNise vA puSpoMse vA dahI akSata phaloMse pUjana kare aura zastrase pUjana kare to zatru se mRtyu hotI hai. lohese bandhana aura bhasmase // 39 // anikA bhaya, tRNa aura kASTha Adike likhanese rAjAse bhaya hotA hai. vakra ( TeDhA) aura khaMDita honepara zatru se bhaya hotA hai // 40 // kurupa rekhA, carma aura dAMtoMse banAI rekhA, kolA aura asthise banAI rekhA kalyANake liye nahIM hotI aura svAmakiM maraNako karatI hai // 41 // apasavya ( grAma ) kramase kare to vaira, dakSiNase kare to sampadA hotI hai. vAstukarmake prAraMbha meM Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chikA aura ThIvana (ka ) inako varja d|| 42 // jo kaThora vANI aura jo vara zakuna haiM unakA varjakara vAstakarmakA prAraMbha kre||43|| a ka ca Ta ta pa ya za za ya varga AThoM dizAoma pUrvadizAse lekara sthita haiM usake antara phalako kahai // 44 // varNa praznake kAlameM madhyameM || eka akSara jo hotA hai usase usI dizAke viSe gharameM zalya (vighna) ko jAne // 45 // inase pare bAhiraka dezameM yadi do akSarakA prazna hoya / to taba gRhake madhyameM zalyako na jAne yaha zAstrakA nizcaya hai // 46 // vAstukA jJAtA puruSa sampUrNa vAstuoMmeM 81 ikyAsI padake vAstuko vAcastu parupAstatra ye cAnye zakunAdhamAH / tAnvivarya prakurvIta vAstupUjanakarmaNi // 43 // akacaTatapayazavargA ityaSTadikSu ca / prAcIprabhRtiSu vastitparaM kArayetphalam // 44 // ete varNAH praznakAle madhye pIkamakSaram / tena zalyaM vijAnIyAdizi tasyAM ca vezmanaH // 15 // etebhyo vA paraM bAhye praznaM yayakSaraM bhavet / tadA zalyaM na jAnIyAdagRhamadhye vinizcayaH // 46 // ekAzItipadaM kuryAdvAstuvitsarvavAstupu / Adau sampUjya gaNapaM dikpAlAn puujyetttH|| 47 // dhariyAM kalazaM sthApya mAtRkAH pUjayettataH / nAMdIzrAddhaM tataH kuryAtpuNyAnabhyarcayettataH // 48 // agnisaMsthApanArthantu mekhalAtrayasaMyutam / kuNDaM kuryAdvidhAnena yonyAkAraM vishesstH||49||sthNddilN vA prakurvIta matimAnsarvakarmasu / padasthAnpUjayetsarvAnpazcatriMzattathaiva ca // 50 // vikara, prathama gaNezajIkA pUjana karake phira dikpAloMkA pUjana karai / / 47 // bhUmipara kalazakA sthApana karake phira mAtRkAoMkA pUjana kare phira nAndImukha zrAddhako kare phira usake anantara pavitra brAhmaNa aura devatA AdikA pUjana karai / / 48 // agnikI sthApanAke liye tIna mekhalA dhU oMse yukta vizeSakara yonike AkArakA kuNDa banAve // 49 // athavA buddhimAna manuSya sampUrNa karmomeM sthaNDilakohI kare aura padameM sthita Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAsampUrNa devatAoMkA aura 35 paiMtIsa devatAoMkA pUjana kare // 50 // zikhI devatA eka padakA kahA hai aura parjanya bhI ekahI padakA hotA hai. jayanta do padakA aura sUryamI do padakA satya bhRza ye donoM do koSThake hote haiM // 51 // antarikSa eka padakA aura vAyubhI eka padakA hai // 52 // pUSA eka padakA aura vitatha do padakA hotA hai. dakSiNadizAmeM sthita gRhakSata aura yama ye donoM do padake hote haiM / / 53 // gandharva aura mRgarAja ye bhI do padake kahe haiM. maga pitRgaNa aura dauvArika ye ekapadake hote haiM // 54 // sugrIva puSpadanta aura varuNa ye do padake | | zikhI caikapadaM proktaH parjanyazca tathaiva ca / jayanto dvipadaH sUryaH satyabhRzau dvikoSTako // 51 // padaikamantarikSastu vAyuzcaikapadaH smRtaH // 52 // pUSA caikapado hyasmindripado vitthstthaa| dvipadau dakSiNAzAsthau gRhakSatayamAvubhau // 53 // gandharvamRgarAjau tu dvipadI parikIrtitau / mRgaH pitRgaNazcaiva dauvaarikshckpaadkH|| 54 // sugrIvapuSpadantau ca dvipadI varuNastathA / asurazca tathA zoko dvipadAH parikIrtitAH // 55 // pApo rogastathA sarpastrayazcaikapadA mtaaH| mukhyabhallATasomAkhyAtripadAste trayaH smRtAH // 56 // sarpazca dvipadaH prokto hyaditizca tathaiva ca / ditizcaikapadA proktA dvAtriMzadrAhyataH sthitaaH||27|| IzAnAdicatuSkoNe saMsthitAnpUjayedavudhaH / ApazcaivAtha sAvitro jayo rudrastathaiva ca // 58 // asura azoka ye bhI do padake kahe haiM // 55 // pApa roga aura sarpa ye tInoM eka padake kahe haiM, mukha bhallATa aura soma ye tInoMbhI eka eka 5 padake kahe haiM // 56 // sarpa aura aditi ye donoM dodo padake kahe haiM, diti eka padakI kahI hai, aura battIsa 32 devatA koSThoMse bAhira sthita hai // 57 // IzAnaAdicAroM koNoMmeM jo sthita haiM inakA pUjana buddhimAna manuSya kare jala aura sAvitra jaya aura rudra // 58 // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. // 37 // inake anta meM sthita jo haiM ina sabako eka eka padameM IzAna Adi dizAoM meM sthita kare, aryamA tIna padakA aura savitA eka padakA hotA hai| // 59 // vivasvAn tInapadakA dakSiNa dizA meM hotA hai. iMdra eka padakA nairRtameM aura mitra ekapadukA pazcimameM kahA hai // 60 // vAyavya meM eka padakA rAjayakSmA kahA hai, uttarameM tripadA aura gharAya eka padake kahe haiM // 61 // madhyameM nau 9 padakA brahmA pIta zveta aura catu tadaMtagAMzcaikapadAnIzAnAdiSu vinyaset / aryamA tripadaH pUrve savitA ca tathaikapAt // 59 // vivastrAMtripado yAmye indrazcaika padastathA / nairRte pazcime mitrastripadaH parikIrtitaH // 60 // vAyavye rAjayakSmA ca ekapAdaH prakIrtitaH / uttare tripadA pRthvI dharAyazcaikapAttathA // 61 // madhye navapado brahmA pItaH zvetazcaturbhujaH / AhmantrAhmaNa iti maMtro'yaM samudAhRtaH // 62 // aryamA kRSNavarNazva aryamNA ca vRhaspatiH / savitA raktavarNastu upayAmagRhItakam ||63 || vivasvAcchukkavarNazva vivasvannAdityamantrataH / indro raktendrasutrAmA maMtro'yaM samudAhRtaH // 64 // rbhujI kahA hai. usakI pUjAkA mantra AvAhmanbrAhmaNaH yaha kahA hai / / 62 / / aryamA kRSNavarNakA aura aryamaNaM bRhaspatim yaha usakA maMtra kahA hai, savitA (sUrya) rakta varNa aura upayAma gRhItaH yaha usakA maMtra kahA hai // 63 // vivasvAna zukla varNa aura vivasvannAditya yaha usakA maMtra rakta aura iMdra sutrAmA0 yaha usakA mantra kahA hai / / 64 / / 1 hman brAhmaNI brahmavarcasI jAyatAmArASTrerAjanyaH zUra iSavyo'tivyAcI mahAratho jAyatAM dogdhrI ghetuvadvAna DvAnAzuH saptiH purandhiyoMpA jiSNa ratheSTAstabhyAM yuvAsya yajamAnasya vIro jAyatAM nikAmanikA menaH parjanyo varSatu phaLavatyo na oSadhayaH pacyantAM yogakSemonaH kalpatAm // 2 ayamaNaM vRhaspatimindraM dAnAya bodaya / vAcaM viSNu sara OM svatI savitAre ca vAjinam khAhA // 3 upayAma gRhItosi ityAdimaMtrAH 4 vivasvannAdinyaSate somapIthastasminmatsva / zraismai naro vacase dadhAtana yadAzIdI dampatI vAmamaznutaH / pumAn putro jAyate vindate vasvadhAvizvAhArapa edhate gRhe // 5 indrasuvAmA svA~ 2 avobhissamRDIko bhavatu vizvavedAH / bAdhantAM dveSo abhayaM kRNotu suvIryampa patayaH syAma // bhA. TI. a. 5 / / 37 / / Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 " mitra zveta aura tanmitrasya varuNasyAbhicakSe yaha usakA maMtra kahA hai aura rAjayakSmA raktavarNa aura abhigotrANi0 yaha usakA mantra kahA hai // 65 // pRthvIdhara raktavarNa aura pRthvIchanda yaha usakA mantra kahA hai Apavatsa zukla varNa aura bhavatantra yaha usakA mantra kahAhai // 66 // mitraH zvetaya taMnmitraM varuNasyAbhipatre tviti rAjayakSmA raktaNAM yabhigotrANi mantrataH // 69 // pRthvI varNaH pRthivI chandamaMtrataH / ApacatsaH zukravarNo bhavatatreti mantrataH // 66 // ApaH zuddhatA auSo asmAnmAtareti c| saci digbhAge zurUNaikapAttathA // 657|| upayAmagRhIto'si sA pitrosItimantrataH jayantaH shvetmntraaH||68|| aura usake bAhya dezameM Apa zukla varNa aura ApoasmAnmAtaraH yaha usakA mantra kahA hai aura savitrA agnikoNake digbhAgameM zuklavarNakA ekapada kahA hai // 67 // aura upayAma gRhItosi0 aura savitAtvA ye usake mantra kahe haiM aura jayanta zvena marmANi isa mantrase kahA hai / / 68 / / 1 tanmitrasya varuNasyAbhicakSe sUryo rUpaM kRNute yaurupasthe / anantamanyadruzadasya pAjaH kRSNamanyaddharitastambharanti // 2 abhigotrANi sahasA gAimAnodayo vIraH zatamanyurindraH / duzcyavanaH pRtanASADayudhyo'smAka senA avatu prayutsu // pRthivIMcchando'ntarikSaM chando yauchandaH samAzchando nakSatrANi chando vAkchando manachandaH kRSichando hiraNyaM chando gauchando'jAzchando'zvaschandaH // 4 bhavatantrassamanasau sacata sAvarepakSau mA yajJadi siSTaM mA yajJarati jAtavedasau zivau bhavatamaya naH // 5 Apo asmAnmAta zundhayantu ghRtena no ghRtapvaH punantu / vizvaH hiriyaM pravadanti devI rudidAbhyaH zucirApUta emi / dIkSA tarasostanUrasi tAtvA zivAzagmAM paridadhe bhadaM varNa puSyan // 6 savitrA prasavitrA sarasvatyA vAcA svaSTA rUpaiH pUSNA pazubhirindraNAmme bRhaspatinA brahmaNA varuNenIjakhAgninA tejasA sAmena rAjJA viSNunA dazamyA devatayA prasUtaH prasavImi // 7 upayAma gRhI tosi sAvitrosi canadhAvanodhA asi canomayi dhehi / jinva yajJaM jinva yajJapati bhagAya devAya tvA savitra // 8 marmANi te varmaNA chAdayAmi somastvA rAjAmRtenAnuvantAm / urAMvarIyAM varuNastaM kRNotu jayatantvAnudevAmadantu // Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rudra rakta vAyavyadizAma sutrAmANam isa RcAse kahA hai IzAna meM raktavarNakA zikhI tamIzAnam isa maMtrase kahAhai // 69 // pItavarNakA parjanya mahAM| iMdra0 mantrase kahAhe jayaMta pItavarNakA dhanvanAgA. isa mantrame kahAhai // 70 // kulizAyudha pIta varNakA mahoindra0 isa mantrase kahAhai sUrya raktavarNakA rudro raktazca vAyavye sutrAmA iti mntrtH| IzAne raktavarNazca tamIzAneti vai zikhi // 69 // parjanyaH pItavarNazca mahA~ indreti vai tathA / jayantaH pItavarNazca dhanvanAgA iti smRtaH // 70 // kulizAyudhaH pItavarNI mahA~indreti vai tathA / sUryo raktaH mUryarazmi | harikezeti mantrataH // 71 // satyazca zuklo vratena dIkSAmApnoti mantrataH / bhRzaH kRSNo mantramasya bhadrakarNebhireva ca // 72 // antarikSaH kRSNavarNoM veyaM somazca ityapi / vAyudhUmrastathA varNa ApAyoriti mantrataH // 73 // aura sUryarazmi harikeza isa mantrase kahA hai / / 71 // satya zukvarNakA vratenadIkSAmAnoti. isa mantrase kahA hai, bhRza kRSNavarNakA aura isakA mantra bhadraM karNebhiH yaha kahA hai // 72 // antarikSa kRSNavarNakA aura vayaMsoma yaha usakA mantra kahA hai, vAyu dhUmravarNakA aura AvAyA 1 sutrAmANaM pRthivIM dyAmane isa suzarmANamaditi : supraNItim / devoM nAva : svaritrAmanAgasamasrabantImArUhemA svastaye // 3 tamIzAnaM jagatastasthuSampatindhiyacinvamavase humahe vayam / pUSAno yathA vedasAmasavRdha rakSitA pAyuradabdhaH svastaye ||3mhaaN 2 indro nRvRdAcarSaNimA utadvivahA aminaH sahobhiH / asmadyAvAvRdhe vIryAyoruH pRthuHsukRtaH kartRbhibhaMta / upayAma gRhIto si mahendrAya vaiSate yonimahendrAya tvA // 4 dhanvanA gA dhanvanAjinayema dhanvanA tIvAH samado jayema / dhanuH zaborasakAmaM kRNoti dhanvanA sarvAH indro vajrahastaH poDazI zama yacchatu / hantu pApmAnaM yo'smAndraSTi / upayAma gRhItoti mahendrAya vaiSate yonimahendrAya tvA // 6 sUyarAmamahAra kezaH purastAtsavitA jyotirudayA~ 2 ajasram / tasya puSA prasave yAti vidhAnasaMpanyanvizvA bhuvanAni gopAH ||7vrten dIkSAmApnoti dIkSayApnoti dakSiNAm / dakSiNAzraddhAmAIproti ajrayA satyamApyate // 8 bhadraNabhiH zRNuyAmadevAbhadraM pshyemaakssibhiryjtraaH| sthirairaGgaistuSTavArasastanUbhivyazemadevahitaM yadAyuH // 9 bayara saumavatetavamanastanUpu bibhrataH / prajAvantassacemahi // 10 AvAyo bhUSazucipA upanaH sahasrate niyuto vizvavAra / upAte andhomadyamayAmi yasya deva dadhire pUrvapeyaM vAyave tvA / / // 38 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaha usakA maMtra kahA hai / / 73 / / pUSA raktavarNakA aura pUSantava0 yaha usakA maMtra kahA hai, vitatha zuklavarNa savitA prathama0 yaha usakA mantra kahA hai // 74 // gRhakSata pItavarNakA savitAtvA0 yaha usakA mantra kahA hai aura yama dakSiNameM kRSNazarIra yamAya tvA makhAya 0 isa maMtra se kahA pUSA ca raktavarNaya pUrNataya itiiritH| zuvarNaJca vitatha savitAM prathameti ca // 74 // dakSataH pItavarNaH sevitA tveti mantrataH / yamaH kRSNavapuryAmye yamAya tvA makhAya ca // 75 // gandharvo raktavarNazca pRtaMdro veti mantrataH / bhRGgarAjaH kRSNavarNo mRtyuH supa rNeti vA tathA // 76 // mRgaH pItazca tadviSNormantreNa nirRtisthitaH / pitRgaNA raktavarNIH pitRbhyazceti pUjayet // 77 // dIvAriko rAvaNa deviNodAH pipiipti| zukravarNa sugrIvaH suSumnaH sUryarazminA // 78 // hai // 75 // gandharva raktavarNakA aura pRtadvovaH isa mantrase kahA hai, bhRMgarAja kRSNavarNakA (mRtyuH) suparNa0 isa maMtrase kahA hai // 76 // mRga pItava rNakA tadviSNoH0 isa maMtra se nairRta dizAmeM sthita hai pitaroMke gaNa raktavarNake pitRbhyazca0 isa mantrase pUjita karane // 77 // dauvArika raktavarNa 1 pUSantavatrate vayaM nariSyema kadAcana / stotArasta iddasmasi // 2 savitA prathamentra nirdvitIyo vAyustRtIya AdityazcatuyeM candramAH paJcamaH RtuHSaSThe marutaH saptame vRhaspati raSTame mitro navame varuNo dazama indra ekAdaze vizvedevA dvAdaze // 3 savitAtyA savAnA suvatAmagnigRpatInA somo vanaspatInAm / nRpaspatirvA ca indrojyeSThAya rudraH pazubhyo mitrasvatyo varuNo dharmapattInAm // 4 yamAyatvA manAyatvA sUryasya svA tapakhe / devatvA savitA madhyAnastu pRthivyAH spRrAspAhi / acirasi zAMcirati taposi // 5 prata dviSNustavate vIryAya 6 suparNaH pArjanya AtivAhasodavidAte vAyave vRhaspataye vAcaspataye paGgarAjolaja AntarikSaH plavomadgurmatsyastenadIpataye dyAvApRthivIyaH kurmH|| 7 tadviSNoH paramaM padaH sadA pazyati surayaH / divIva cakSurAtatam / tadviprAso vipanyako jAgRvA" samsamindhate / viSNoryatparamaM padam // 8 pitRbhyaH svadhAyibhyaH svadhAnamaH pitAmahebhyaH svadhAyibhyaH svadhAnamaH prapitAmahebhyaH svadhAyibhyaH svadhAnamaH / akSanpitaro'mImadanta pitarotItRpanta pitaraH pitaraH zundhayam // 9 draviNodAH pipIyati juhota pracatiSThata / neSTAdRtubhiriSyata // 10 suSumNasyarazmizcandramA gandharvastasya nakSatrANyapsaraso bhekurayonAma | sanaidaM brahmakSatraM pAtu tasmai svAhAvAT tAbhyaH svAhA // Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. draviNodAH pipISati yaha usakA mantra kahA hai sugrIva zuklavarNa suSumraH sUryarazmi0 isa maMtrase pUjita karanA // 78 // puSpadanta rakta varNa | nakSatrebhyaH0 isa mantrase pUjita karanA, varuNa zukla itaro mitrAvaruNAbhyAM0 isa mantrase pUjina karanA // 79 // Asura pItarakta ye rUpANi0 puSpadanto raktapaNa nakSetrebhyeti mntrtH| varuNaH zaha itaro mitrasya varuNAsyataH // 79 // AsurU pItarakta pANIti mantrataH zokaH kRSNamantramarsavasvAhetyAvAdayet // 8 // pApayakSmA pItavarNaH sarvarazmItimantaH raktavarNastathA rogaH rziro me itikoNake // 81 // dvipado'hirvAyukoNe rakto namo'stu sarpebhyazca / mukhyo raktavapuH kArya iSe / iti pUjayet // 82 // isa mantra se pUjita karanA, zoka kRSNavarNakA usakA asave svAhA isa maMtrase AvAhana kare // 80 // pApayakSmA pItavarNakA sUrya razmi0 isa mantra se pUjita karanA, koNameM sthita roga raktavarNa hai usakI pUjA ziro me isa mantrase karanI // 81 // vAyu koNa meM dvipada rakta usakI pUjAkA // 39 // 1 nakSatrebhyaH svAddA nakSatriyebhyassvAhA horAtraM bhyaH svAhA'dhaMmAsebhyaH svAhA mAsebhyaH svAhARtubhyaH svAhRtiH svAddA saMvatsarAya svAhA dyAvApRthivIbhyaH svAddA candrAya svAhA sUryAya svAhA razmibhyaH svAhA vasubhyaH svAhA rudrebhyaH svAhAdityebhyaH svAddA marudbhavaH svAhA vizvebhyo devebhyaH svAdA mUlebhyaH svAhA zAkhAbhyaH svAhA vanaspatibhyaH | svAddA puSpebhyaH svAhA phallebhyaH svAddauSadhIbhyaH svAhA // 2 mitrAvaruNAbhyAM tvA devAnyaM yajJasyAyuSe gRdAmIndrAyatvA devAvyaM yajJasyAyuSe gRddAmIndrAgnibhyAM tvA devAcyaM yajJaspAyuSe gRhAmI ndrAvaruNAbhyAM tvA devAvyaM yajJasyAyuSe gRhAmIndrAvRhaspatibhyAM tvA devAnyaM yajJasyAyuce gRhNAmandrAviSNubhyAM tvA devA yajJasyApuSe gRhAmi // ye rUpANi pratimukha mAnA asurAH santaH svadhayA caranti / parApuronipurI ye bharantyagniSTAllokAtpadAtyasmAt / 4 asave svAhA vasave svAhA vibhuve svAdAvivasvate svAhA ga zriye svAhA gaNapataye svAhAbhibhuve svAdyAdhipataye svAdA zrAya svAhA sUH sarvAya svAhA candrAya svAhA jyotiSe svAhA malimlucAya svAhA divApataye svAhA // 5 supari harikezaH purastAtsavitAjyautirudayA ajasram / tasya pRSA prasave yAti vidvAnsaM pazyavizvA bhuvanAni gopAH // 6 ziro me zrIzo mukhaM vidhiH kezAzra maNi / rAjA prANI amRta samrATcakSurvi rAzrotram // 7 namostu sapebhyo ye ca pRthiviimnu| ye antarikSe ye divitebhyaH sarvebhyo namaH // 8 itvA javAvApavasyadeyovaH savitAprApayatu zreSThatamAya karmaNa ApyAyadhvamagdhnyA indrAyabhAgaM prajAvatIranamIvA ayakSmAmAvastena IzatamAzasobuvA asmingopatI spAta baDho jamAnasya tvAdi // pa bhA. TI a. 5 // 39 // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtra namosta sabhyaH yaha ha mukhya raktazarIra banAnA aura iSetvA isa maMtrase pUjanA // 82 // bhallATaka kRSNavarga bagmahA~ asi. isa hai| maMtrase pUjanA / zvetavarNakA sAma uttarameM sthita hotA hai usakA vayaM soma0 isa maMtrase pUjana karanA // 83 // sarpa kRSNavargakA usakA udatya jAtavedasaM. isa maMtrase pUjana karanA / aditi pItavarNakI usakI utanohirbudhnya isa maMtrase pUjA karanI // 84 // diti pInavarNakI usakI pUjA aditiauM0 isa maMtrase IzAnakoNameM karanI. IzAna Adi krapase hI inakA sthApana aura pUjana apane apane bhallATakaH kRSNavarNI baNmahAasi mantataH / somaH zvetazcottare ca vayaM someti mantrataH // 83 // sappaH kRSNavapuH pUjya urdUtyaM jAtavedasam / aditiH pItavarNI tu utano'hirbudhnyamantrataH // 84 // ditiH pItA aditiyomantreNezAnakoNake / IzAnAdi kameNava sthApyAH pUjyAH svamantrataH // 85 // nAmamantreNa vA sthAyAH pUjyAzcava yathAkramam / bhUrbhuvaH sveti mantreNa praNa vAdyena nAvakaiH // 86 // IzAne carakI sthApyA dhUmravaNAtha bAhyagAH / IzAvAsyeti mantreNa sthApyAH pUjyAH prayatnataH // 8 // vidArikA raktavAM agridUteti mantrataH / pUtanA pItaharitA namaH svastyAya maMtrataH // 88 // |maMtrase karanA / / 85 // athavA nAmamaMtrasahI sthAna pUjana kramase karanA athavA OMkAra hai AdimeM jinake aise bhUrbhuvaH svaH isa maMtrase nAma le lekara pUjana karanA // 86 // rekhAoMse bAhya dezameM IzAnakoNake viSa carakI sthApana kara aura usakA sthApana aura pRjana bar3e yatnase IzAvAsya isa maMtrase kare // 87 // vidArikA raktavarNa usakA agnindUtam isa maMtrase pUjana kare, pUtanA pIlI aura haritavarNakI usakA yaNmahauM 2 asi sUryasyavahAdityamahA asi / mahAste sato mahimApanaspateddhA devamahA~ 2 asi // 2 vaya somavate tava manasnanupu cibhrataH / prajAvantaH sacemahi // udatya jAtavedasaM deva vahanti ketvH| haro vizvApa sUrya " svAhA / / 4 itanA hicupaH zRNovijaekapAtpRthivI smudrH| vizvadevA RtAvadhI huvAnAntunA mantrAH kavizastA avantu / / aditiyArantarikSamaditimAtA sapitAsaputraH / vizvadevA aditiH paJcajanA aditijAMtamaditijanityam // Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Pt. vi. pra vi.pra. usake ananta FASHIRSARUPEETHAR namastutyAya isa maMtrase pUjana kare // 88 // pAparAkSasI kRSNavarNakI usake pUjana vAyavyaiH isa maMtrase kare aura bahirdazameM parvaAdi kramase bhA. usake anantara pUjana kare // 89 // skandhaghaTI rakta aura kRSNavarNa pAtramaya isa maMtrase pAjita karanI, aryamA dakSiNameM kRSNavaNakI aryamNA ca bRhaspati isa maMtrase dakSiNa dizAmeM pUjita karanA // 10 // pazcimameM rakta varNakA jambhaka kahA hai usakA pajana sarobhyo bhairavaM. isa maMtrakA uccAraNa karake kare // 91 // pilipicchika pIta varNakA usakA pUjana kAraMbhamara isa maMtrase kare, IzAna bhImamapa rakta varNakA usakA pAparAkSasI kRSNAbhA vAyavyairiti mantrataH / bahireva ca pUrvAdikrameNa ca tato'rcayet // 89 ||rktkRssnnskndhghttii ehyatra mayama trtH| aryamA dakSiNe kRSNa aryamNA ca bRhsptiH||90||pshcime raktavarNastu jambhakaH parikIrtitaH / sarobhyo bhairavaM maMtra samuccArya prapUjayet // 91 // pilipicchikaH pItavarNaH kArambhamareti mNtrtH| bhImarUpastathezAne yamAya veti raktakaH // 92 // tripurAriH kRSNavarNaruyaMbake tvagnikoNake / agnijihvastu nairRtya asunvaMteti pItakaH // 93 // karAlA raktavarNA tu bAtohatvAhaNAsthitaH / hetukaH pUrvadikRSNo hemanta RtunA tathA // 94 // agnivetAlake yAmye kRSNo'gni dUtamityapi / kAlAkhyaH pazcime kRSNo varuNasyottaMbhana tathA // 95 // ekapAdaH pItavarNaH kuvidaDreti cottre| IzAnapUrvayormadhye gandhamAlyazca piitkH||96|| pUjana yamAyatvA0 isa maMtrase kare // 12 // tripurAri kRSNavarNa hai usakA tryambaka isa maMtrase agnikoNameM pUjana kare, nairRtameM pItavarNakA agni jiha usakA pUjana 'asunvanta0' isa maMtrase kare // 93 // karAla rakta varNa usakA pUjana vAtAhatvAhaNAsthitaH0'isa maMtrase kare hetuka pUrva dizAmeM kRSNavarNakA usakA pUjana 'hemanta RtunA.' isa mantrase kare // 94 // agnivetAla dakSiNa dizAmeM usakA pUjana dakSiNadizAmeM aniMdUtam0 dig.1 vAyapIyavyanyApnoti satena droNakaLazam / kumbhIbhyAmambhRNau sutesthAlIbhiH sthalIrAnoti // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isa mantrase kare, kAla pazcima dizAmeM kRSNavarNakA usakA 'varuNasyottambhanamasi0' isa maMtrase pUjana kare // ekapAda uttarameM pItavarNakA usakA 'kuviMdaMga' isa maMtrase pUjana kare, IzAna aura pUrva dizAke madhyameM pIta varNakA gandhamAlya hotA hai // 95 // 96 // usakA pUjana antarikSameM| 'gaMdhadvArA0' isa maMtrase kare nairRti dizAmeM cuddhike madhyameM sthita zvetarUpadhArI jvAlAsya hai // 97 // vidhise usakA pUjana 'mahIdyo:0' isa maMtrase| I|kare jo bAhya devatA kahe haiM unake pUjana prAsAdameM kareM / 98 // durga aura devAlaya aura zalyoddhArameM vizeSakara pUjana kare aura catuHSaSTi pada gadhadvAreti mantreNa puujymaano'ntriksske| naiRtyAM buddhimadhyastho jvAlAsyaH zvetarUpadhRk // 97 // mahIdyoritimaMtreNa pUjanIyo vidhaantH| yA bAhyadevatAH proktA prAsAde tAH prapUjayet // 98 // durge devAlaye caiva zalyodvAre tathaiva ca / vizeSeNaiva pUjyAzca catuHpaSTipadaM tathA // 99 // kalaze sthApayedeva varuNaM varuNau ttH| kalazaM pUrayettIrthavAriNA sarvabIjakaiH // 10 // sarvopadhaiH saba ratnagandhaizca vividhaistathA / pallavaiH paJcakApAryamRdA zuddhodakena vA // 101 // grahANAM pUjanaM tatra kArayededikopari / murA mAMsI | vacAkuSTaM zaileyaM rajanIdvayam // 102 // zuMThI campakamustA ca sarvopadhigaNaH smRtH| ashvtthodumbrplksscuutnygrodhsNbhvaaH||103|| jisameM aise vAstukobhI banAve // 99 // kalazake viSe varuNadevakA sthApana kare aura usa kalazako tIrthake jala aura sarva bIjoMse parita kare // 100 // sauSadhi sarvaratna aura aneka prakArake gandha paMca kaSAya aura pallava aura miTTI inase pUrNa kare vAzuddha jalase pUrNa kare ||10||vh thA huvedIke Upara grahoMkA pUjana kare murA jaTAmAMsI vaca kUTa caMdana donoM haladI // 1.2 // zaMThI campA nAgaramothA yaha sarvoSadhiyoMkA gaNa kahA hai. viTyavamato yanazcidyayAdAnyanupUrva viSaya / ihaiSAM kRNuhi bhojanAni ye barhiSo nama uktiM yajanti / upayAmagRhItospavibhyAM tvA sarasvatyai svendrAya tvA suvAgaNe // 2zI itipAThAntare (kArakAcarI) iti bhASArthaH / Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pIpala gUlara pilakhana Amra aura vaha inameM utpannahue // 103 // paMcapallava kahe haiM. ye saba karmoM meM zreSTha hote haiM. tulasI sahadevI viSNukAntA zatAvara // 104 // yadi sau auSadhi na mile to ina mUloMko grahaNa kare. vaha gUlara baiMta // 105 // azvattha (pIpala) aura mUla ye paMca kaSAya kahe haiM. azvasthAna gajasthAna bamaI do nadiyoMkA saMgama // 106 // rAnadvArakA praveza inase miTTI ma~gAkara kalazameM DAre. saMpUrNa samudra nadIa 5 talAva aura jala denevAle nada // 107 // ye saba yajamAnake pApanAzaka kalazameM Ao // 108 // aura kalazameM zikhI Adi paiMtAlIsa paJcabhaMgA ime proktAH sarvakarmasu zobhanAH / tulasI sahadevI ca viSNukAMtA zatAvarI // 104 // mUlAnyetAni gRhNIyAcchatAlAbhe vizeSataH / vaTIvaTodumbarasya vetasasya tathaiva ca / / 105 // azvatthazcaiva mUlazca paJcakApAyakAH smRtAH / azvasthAnAdgajasthAnA dvalmIkAtsaGgamAddhadAt // 106 // rAjadvArapravezAcca mRdamAnIya nikSipet / sarve samudrAH saritaH sarAMsi jaladA nadAH // 107 // AyAntu yajamAnasya duritakSayakArakAH // 108 // zikhyAdipaJcacatvAriMzaddevAMstatra prapUjayet / / 109 // vedamantrairnAmamantraiH praNava vyAhRtibhistathA / homastrimekhale kAryaH kuNDe hastapramANake // 110 // yavaiH kRSNatilaistadvatsamidbhiH kSIravRkSakaiH / pAlAzaH khAdirairvApAmArgodumbarasaMbhavaiH // 111 // kuzadUrvAmaye'pi madhusarpiHsamanvitaiH / kAryastu paJcabhirbilve billebAjarathApi vA // 112||homaante bhakSyabhojyaizca vAstudeze bali haret / namaskArAntayuktena praNavAdyena sarvataH // 113 // 45 devoMkA pUjana kare // 109 // vaha pUjana vedake maMtra vA nAmake maMtra OMkAra vA vyAhRtiyoMse karanA aura hastabhara pramANake tIna mekhalA vAle kuNDamai homa karanA // 110 / / jo kAletila samidha aura kSIravRkSa pAlAza khadira apAmArga gUlara inase homa karai // 111 // athavA // 2 sahata milIhuI kuzA aura dUbase pRta milAkara karai athavA pAMca bela vA belakI bIjoMse kareM // 112 // homake antameM bhakSya aura bhojyoMse // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAstudezameM, namaskAra jisake antameM OMkAra jisakI AdimeM ho aise mantrase baliko de // 13 // kramase vedoktamaMtroMse devatAoMkA pUjanakarai phira vyAhRtiyoMse homa kare aura sviSTakRta homako kare / / 114 // phira pUrNAhutikA havana kare aura saMsravakA prAzana arthAt suveke | adhIkA bhakSaNa kare aura vidhise vAstumaNDaladevatAoMko bali de // 115 // zikhiko pRtAnna de| parjanyako pRtAnna aura kamalakI bali de phira jayanta Adi vAstumaNDaladevatAoMko bAla de // 116 / / kulizAyudhako paMcaratna aura puSTike padArtha de sUryako kuzA aura dhUmra rakta caMdovA vedoktenaiva mantreNa saMpUjyA devatAH kramAt / tato vyAhRtibhihoMmaH sviSTakRddhomameva ca // 11 // pUrNAhutiJca juhuyAtsaMsravaprAzana tataH / vAstumaNDaladevebhyo baliM dadyAdvidhAnataH // 115 // ghRtAnaM zikhine dadyAtparjanyAya ca sotpalam / jayantAdivAstuma NDaladevebhyo baliM tataH // 116 // kulizAyudhAya paJcaratna pauSTikasaMbhavam / kauzaM sUryAya dhUmraraktavinApUpasaktavaiH // 117 // satyAya ghRtagodhUma matsyAnnazca bhRzAya c| antarikSAya zaSkulI mAMsaM vApi ca zAkunam // 118 // vAyase saktavaH proktAH pUSNe lAjAH smRtA budhaiH / vitathAya caNakAnnaM madhvannaM ca gRhakSate // 119 // yamAya pizitAnnaM tu gandharvAya gandhaudanam / bhRgarAjAya meSasya jihvAyAzca bali hret||120||mRgaay yAvakaM dadyAdvaliM nIlapadastathApitRbhyaH kRzarAnaM ca tathA dauvArikAya c||123|| - apUpa aura sanu de // 117 // satyako ghI aura gehUM de. bhRzako matsya aura anna de. antarikSako zapphuli (purI) aura pakSiyoMkA mAMsa de // 118 // vAyasako sanu aura pRSAko lAjA (khIla) buddhimAn manupyoMne kahI haiM. vitathako caNakAnna, gRhakSatako madhvanna de // 119 // yamako pizitAnna (mAMsa) gandharvako gandhodana, bhuMgarAjako meTeke jihvAkI bali de // 120 // mRgako aura nIlapadako jokI bali de, Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhA. pitara aura dovArikako kuzarAnna (khicaDI) kI bali de // 121 // sugrIvako datona kRSNavarNa daMtakASTha pRDhe aura jo inakI bali de vi. pra. 122 // puSpadanta aura varuNako pAyasa ( khIra ) kI bali de. aura yamakI kuzAkA staMbha pIThI aura suvarNakI bali de // 123 // asurako madirAkI bali, zoSako ghRtaudanakI bali kahI hai. pApayakSmAko gohakI aura rogako ghI aura odanakI bali de||124|| ahiko phala // 42 // puSpa nAgakesarakI bali de. mukhyako ghI aura gehUMkI, bhallATako mUMgaodanakI bali de // 125 // somako pAyasa aura ghIkI, nAgako puSTike / dantakASThaM kRSNapiSTaM dantadhAvanameva ca // sugrIvAya anUpaM ca yAvakaM tu tathaiva ca // 122 // puSpadantAya pAyasaM varuNAya tathaiva ca / kuzastambhaM ca yamaM ca peSTa hairaNmayaM tthaa||123||asuraay surA proktA zopAya ca ghRtaudnm|godhaayaa vai yakSmaNe ca rogAya ghRtamodanam // 124 // ahaye phalapuSpANi nAgakezara ityapi / mukhyAya ghRtagodhUmaM bhallATe mudgamodanam // 125 // somAya pAyasaghRtaM nAge pauSTikazAlakam / adityai polikA dityai pUrikAyA baliH smRtaH // 126 // adbhayo'pi kSIraM ca tathA savitre ca kuzaudanam / laDDukAmaricaJcaiva jayAya ghRtacandanam // 127 // rudrAya pAyasaguDamayamNe zarkarAnvitam / pAyasa ca savitre tu guDApUpabaliH smRtaH // 128 // vivasvate tathA deyaM raktacandanapAyasam / indrAya saghRtaM deyaM haritAlaudana tathA // 129 // padArtha aura zAliyoMkI, aditiko poliyoMkI arthAt roTiyoMkI, ditiko pUriyoMkI bali kahI haiM // 126 // jalako dUdha, savitAko ASI kuzodana denA, jayako laDDU aura mirca, pRta aura caMdana // 127 // rudrako de pAyasa aura guDa aryamAko, aura khAMDa milA huA pAyasa bhI aryamAko de aura savitAko guDa aura apUpoMkI bali kahI hai // 128 // vivasvAnako raktacandana aura pAyasakI bali de aura indrako ghI | BAMCN Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / sahita haritAla aura odanakI bali de|| 129 // mitrako ghRtodana kacce mAMsa aura sahatakI bAla de. rAjayakSmA pRthvIdhara aura mitaujasa inako // 130 // mAMsa kUSmANDakI bali de. Apavatsako dadhikI bali de. brahmAko paMcagavya jau tila akSata dadhi inakI bali de // 131 ||anek prakArake bhakSya bhojya aura aneka prakArake phala saMpUrNa devatAoMko de. isa pUrvokta rItise bhalI prakAra bali dekara saMpUrNa devatAoMko suvarNa de||13|| ya saMpUrNa *kAra jinakI AdimeM aura caturthIvibhAkta jinake antameM aise nAmamaMtroMse maMtrake jJAtAko dene aura saba devatAoMko suvarNa denA ghRtaudanaM ca mitrAya aammaaNsmdhustthaa| rAjayakSmaNe ca pRthvIdharAya ca mitaujase // 130 // mAMsAni kUSmANDamiti ApavatsAya vai dadhi / brahmaNe paJcagavyaM ca yavaM tilAkSataM dadhi // 131 // vividhAnbhakSyabhojyAMzca phalAni vividhAni ca / yavaM dattvA baliM samyagdadyAttebhyo hiraNmayam // 132 // praNavAdyezcaturthyantairnAmamantreNa mantravit / sarvebhyo'pi hiraNyaM ca brahmaNe gAM payasvinIm // 133 // athavA pAyasaM dadyAtsarvebhyazca sadIpakam / tato bAhyasthitAnAM tu baliM ddyaadvidhaantH|| 134 // carakyai mApabhaktaM ca saghRtaM padmakezaram / ivizcaiva tathAgneye vitAnakavidArike // 135 // mApabhaktaM sarudhiraM haridrAbhaktameva ca / nairRtyAM ca pUta nAyai mApabhaktena saMyutam // 136 // rudhirAsthipItaraktaM baliM devyai nivedayet / vAyavye pAparAkSasyai matsyamAMsaM suraasvm||137|| aura brahmAko dUdha detIhuI gauko de|| 133 // athavA saba devatAoMko dIpaka sahita pAyasa de phira vidhise bAhyameM sthita devatAoMko bali de|| 134 // carakIko uDadoMkA bhakta aura ghIsahita padmakezara aura havi de aura agnikoNameM vidArikAko candovA // 135 // mASa bhakta rudhira aura haridrAbhakta de aura nairRtameM pUtanAko mASabhaktase milehue // 136 // rudhira asthi aura pItaH raktakI bali nivedana kare aura Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 43 // vAyavyameM pAparAkSasIko matsyakA mAMsa aura surAsavakA nivedana karai // 137 // phira pUrva Adi dizAoMmeM skandako rudhira aura surA de. badakSiNa meM arthamAko mASabhakta nivedana kare // 138 / pazcimameM jaMbhakako mAMsa aura rudhira de. uttarameM pilipicchako rudhirako bali kahI / hai|| 139 // ina pUrvokta devatAoMko vidhise bali de aura tisIprakAra prAsAda AdimeM inako bhalIprakAra bali de // 140 // IzAnameM | bhIma rogako kapota aura surAkI bAla de aura vasA rudhira mAMsa aura kRzara annakI balibhI de // 14 // AgneyameM aditi sandhAri tataH prAgAdito dikSu skandAya rudhiraM surA / aryamNa mApabhaktaM ca dakSiNe vinivedayet // 138 // jaMbhakAya tathA mAMsaM rudhiraM pazcime nyaset / pilipicchakAyottare ca amRgyamabaliH smRtH|| 139 // ityeteSAM devatAnAM baliM dadyAdvidhAnataH / prAsAdAdau tathaitepAM baliM ddyaatprytntH|| 140 // bhImarUpAya IzAne kapotakasurA baliH / vasArudhiramAMsAnAM kRzarAyAstathaiva ca // 141 // AgneyAditisandhArI tripurAntakarUpadhRk / agnijihvastu nairRtye dugdhaM saindhavasaMyutam // 142 // mAMsaM ca rudhiraM deyaM tasmai dikpAline namaH / karAlike pakvamAMsaM rudhiraM saindhavaM pyH|| 143 // hetuke pUrvadigbhAge baliH syAtpAyasaM hyamRk / agnivaitAlike | yAmye rudhiraM mAMsameva ca // 14 // kAlAkhye pazcime dadyAdali mAMsaudanasya ca / ekapAde uttarasyAM kRzarAyA blistthaa||14|| tripurAntaka rUpadhRk aura nairRtameM agnijiddako saindhava mile dUdhakI bali de / / 142 / / aura mAMsa rudhirako bali usa dikpAlako namaskAra cha hai yaha kaha kara de. karAlikako pakAyAhuA mAMsa rudhira saindhava aura dUdhakI bali de // 143 // hetukako pUrvadizAmeM pAyasa aura rudhi kArakI bali hotI hai, agni vaitAlikako dakSiNameM rudhira mAMsakI bali hai / / 144 // pazcimameM kAlAkhpako mAMsaudanakI bali de, uttarameM) J|4 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekapAdako kRzarAkI bali de // 145 // agni aura pUrvake madhyameM vitAnakako gandhamAlya de naita aura pazcimake madhyameM jvAlAsya deivatA kahA hai // 146 // usako dahI akSatoMse yukta modakoMko de, dikpAloMko bAla dekara phira kSetrapAlako AgamoktamaMtra vA vedokta | maMtrase bali de // 147 // kSetrapAlakI balikA maMtra yaha hai ki, bhagavAna kSetrapAlako namaskAra hai aura tetIsakoTidevatAoMke adhipatiko aura bhArake jetAko prakAzamAna trinetrako apane aMgameM kiMkiNI jvAlAmukha bhairavako turu murumurulalaSaSaSaSaSakeMkAra durita diGmukha AgneyapUrvayomadhye gndhmaalyairvitaankm|neRtypshcimaantsthii jvAlAsyaH paarrkiirtitH||146|| tasmai dadhyakSatayutamodakAni ca dApayet / dikpAlAnAM baliM dattvA kSetrapAlabaliM ttH||147|aagmokten mantreNa vedamaMtreNa vai tathAnimo bhagavate kSetrapAlAya traya striMzatkoTidevAdhidevAya nirjitabhArAya bhAsuritrinetrAya svAMgakiGkiNijvAlAmukhabhairavarUpiNe turumurumurulalapapapapapakeGkAdurita diGmukhamahAbAho adyakartavye vAstukarmaNi amukaM yajamAnaM pAhipAhi AyuSkartAkSemakartAbhava amuM pazudIpasahitaMmuNDamApabhakta baliM gRhNagRha svaahaa||148||iti bali dattvAniRtyAM dizibhUtebhyo sandhyAkAle vishesstH|bliN dadyAdvidhAnena mntrvinktbhugymii| purohitastathA yAjyaM guDodanamathApi vaa||149||kulmaassenn tu smmishreryaavkaapuupsNyutaiH| bhupkvaannsNyuktairbaalkriiddnkaistthaa||150|| rUpa he mahAbAho ! Aja karane yogya vAstukarmameM amuka nAma yajamAnakI rakSA karo, AyukA kartA kuzalakA kartA aura dIpaka sahita isa pazuko aura mASabhakta baliko grahaNa karo svAhA. isa mantrase kSetrapAlako bali dekara // 148 // sandhyAke samayameM nairRtya dizAmeM bhRtoMko zAstrokta vidhAnase baliko mantrakA jJAtA de aura rAtri meM bhojana kareM saMyamase rahe. purohita yajamAna guDodana / / 149 // kulmASa (ranAsa jisameM milAho) aise jo apUpa aura bahutase pakAna jinameM hoM aura bAlakoMko khilone / 150 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhA. phala anArake bIja aura manohara samayake phUla inakI mAtrA jo bhAjanake yogya na hoM arthAta alpa alpa balikarmameM kahI haiM // 151 // unake 1.a.jAmantra ye haiM ki, devI devatA munIMdra tribhuvanake pati dAnava sarva siddha yakSa rAkSasa nAga garuDa haiM mukhya jinameM aise pakSI guhyaka devatAoMke // 44 // deva DAkinI devatAoMkI vezyA hari samudrake pati mAtara vighranAtha preta bhUta pizAca zmazAna aura nagara Adike adhipati aura kSetrapAla // 152 // gandharva aura saMpUrNa kinnara jaTAdhArI pitara graha kUSmANDapUtanA roga jvara vaitAlika ziva // 153 // rudhirase yukta aura pizuna (cugala) phalaizca dADimIbIjaiH kAlapuSpairmanoramaiH / mAtrAnanAzanamitA balikarmaNi coditAH // 151 // mantrAH-devyo devA munIndrAstribhu vanapatayo dAnavAH sarvasiddhA yakSA rakSAMsi nAgA garuDamukhakhagA guhyakA devdevaaH| DAkinyo devavezyA haridadhipatayo mAtaro vighna nAthAH pretA bhUtAH pizAcAH pitRvananagarAdhAdhipAH kSetrapAlAH // 152 // gandharvAH kinnarAssarve jaTilAH pitaro grhaaH| kUSmA NDAH pUtanArogA jvarA vaitAlikAH zivAH // 153 // amRkplutAzca pizunA bhakSamAMsAstvanekazaH / lambakroDAstathA hrasvA dIrghAH zuklAstathaiva ca // 154 // khanAH sthUlAstathaikAkSA nAnApakSimukhAstathA / vyAlAsyA uSTravakrAzca avakAH kroDavarjitAH // 15 // dhamanAbhAstamAlAbhA dvipAbhA meghasannibhAH / bagalAbhAH kSitinibhA azanisvanasannibhAH // 156 // aura aneka prakArake mAMsake bhakSaka lambakroDa dIrgha zukla // 154 // khanna (la~gaDe) sthUla ekAkSa aneka prakArake ve jinake pakSiyoM kA samAna mukha hoM sarpake samAna jinake mukha hoM aura uSTramukha aura mukhase hIna aura kroDa (chAtI) se hIna // 155 // dhamanake samAna jinakI kAnti aura tamAlake samAna jinakI kAnti hai hAthIke samAna aura meghakI samAna jinakI kAnti bagalake samAna aura kSitike tulya vajake Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 zabdake samAna haiM zabda jinakA // 156 // zIghragAmI pavanake samAna jinakA vega aura vAyuke tulya jinakA vega hai jinake aneka mukha haiN| aneka zira haiM aura aneka bhujAoMse jo yukta haiM // 157 // jinake bahuta pAda haiM aura jinake bahuta netra haiM jo saMpUrNa bhUSaNoMse bhUSita | haiM jinakA vikaTa rUpa hai aura jo mukuTake dhArI haiM aura jo ratnake dhArI hai // 158 // jinakA koTiyoM sUryake samAna teja hai aura jinakA bijalIke samAna teja hai, jinakA kapila raMga hai aura anike samAna varNa hai aise jo aneka rUpake pramatha haiM // 159 // ve saMpUrNa baliko drutagAzca manogAzca vAyuvegasamAzca ye / bahuvakA bahuzirA bahuvA husamanvitAH // 157 // bahupAdA bahudRzaH sarpAbharaNabhUSitAH / vikaTA mukuTAH kecittathA vai ratnadhAriNaH // 158 // sUryakoTipratIkAzA vidyutsadRzavarcasaH / kapilA hutabhugvarNAH pramathA bahurU pinnH||159||gRhnnntu balayassarve tRptA yAntu barlinamaH / AcAryastu tato nItvA kalazaM maMtramaMtritam // 160 // svayaM pratyaGmukho bhRtvA prAGmukhaM yajamAnakam / svazAkhoktena maMtreNa Agamoktena vA tathA // 161 // srApayetkumbhatoyena maMtraH paurANikaistathA / vaidikairvA tathA mantraiH savatrasthaH kuTumbavAn // 162 // sadAraputrametasya yajamAnasya RtvijaH / surAstvAmabhiSiJcantu ye ca siddhAH purAtanAH // 163 // brahmA viSNuzca zaMbhuzca sAdhyAzca samarudgaNAH / AdityA vasavo rudrA azvinau cabhipavarau // 164 // grahaNa karo. tRpta hokara jAo unake prati namaskAra hai phira AcArya mantroMse abhimaMtrita kiye hue kalazako lekara // 160 // Apa pazcimako mukha karake pUrvAbhimukha baiThe hue yajamAnako apanI zAkhAmeM kahe vedake mantroMse // 161 // athavA paurANika mantroMse vastrapara sthita kuTumbasahina pUrvokta yajamAnako ghaTake jalase snAna karavAve // 162 // strI aura putrasahita yajamAnako RtvijabhI snAna karavAve devatA aura jo Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.pra. 145 // OM purAtana siddha haiM ve bhI hai yajamAna ! ApakA abhiSeka karo // 163 // brahmA viSNu zaMbhu sAdhya marudgaNa Aditya vasu rudra aura vaidyoMmeM uttama azvinIkumAra // 164 // devatAoMkI mAtA AdIti svAhA siddhi sarasvatI kIrti lakSmI diti zrI sinIvAlI aura kucha // 165 // | diti surasA vinatA kaTu aura jo devatAoMkI patnI zAstroM meM kahI haiM aura devatAoMkI mAtA // 166 // bho yajamAna ! ye saba ApakA abhiSeka karo aura zubha apsarAoMka gaNa nakSatra muhUrta aura ahorAtra kI saMdhi // 167 // saMvatsara jinake svAmI kalA kASThA kSaNa aura aditirdevamAtA ca svAhA siddhiH sarasvatI / kIrtirlakSmIrdyutiH zrIzva sinIvAlI kuddUstathA // 165 // ditizca surasA caiva vinatA kaDureva ca / devapatnyazca yAH proktA devamAtara eva ca // 166 // savastvAmabhiSiJcantu zubhAzvApsarasAM gaNAH / nakSa trANi muhUrtAzca yAzcAhorAtrasandhayaH // 167 // saMvatsarA dinezAzca kalAkASThAkSaNA lavAH / sarvai tvAmabhiSiJcantu kAlasyA vayavAH zubhAH // 168 // ete cAnye ca munayo vedatrataparAyaNAH / saziSyAste'bhiSiJcatu sadAnAzca tapodhanAH // 169 // vaimAnikAH suragaNAH savaiH sAgaraiH saha / munayazca mahAbhAgA nAgAH kimpuruSAH khagAH // 170 // vaikhAnasA mahAbhAgA dvijA vaihAyanAzca ye / saptarSayaH sadArAzca dhruvasthAnAni yAni ca // 171 // marIciratriH pulahaH pulastyaH kraturaGgirAH / bhRguH sana kumArazca sanako'tha sanandanaH // 172 // lava zubhadAyI kAlake avayava bho yajamAna ! ye saba ApakA abhiSeka karo / / 168 / / ye devatA aura anya jo vedavratameM parAyaNa muni haiM ve ziSyoM sahita dAnI aura tapodhana bho yajamAna ! ApakA abhiSeka karo / / 169 // vimAnameM sthita devatAoMke gaNa zabdAyamAna samudra mahA bhAgI muni nAga kiMpuruSa khaga // 170 // mahAbhAgI vaikhAnasa AkAzagAmI pakSI striyoMsahita sapta RSi aura jo dhruvasthAna haiM // 171 // marIci bhA. TI. a. 5 // 45 // Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atri pulaha pulastya Rtu aMgirA bhRgu sanatkumAra sanaka sanandana // 172 / / sanAtana dakSa jaigISavya bhalandana pakata dvita trita jAbAli aura kazyapa // 173 // durvAsA durvinIta kaNva kAtyAyana aura dIrghatapA mArkaNDeya zunAzepha aura vidUratha // 174 // aurva saMvartaka cyavana atri parAzara dvaipAyana yavakrIta aura anujasahita devarAja // 175 // parvata vRkSa vallI aura puNyasthAna prajApati diti aura vizvakI mAtA gau // 176 // divya vAhana aura saMpUrNa carAcara loka agni pitara meSa AkAza dizA jala / / 177 // ye aura vedake vratameM sanAtanazca dakSazca jaigISavyo bhalandanaH / ekatazca dvitazcaiva trito jAbAlikazyapau // 173 / / durvAsA durvinItazca kaNvaH kAtyA yanastathA / mArkaNDeyo dIrghatapAH zunaHzepho viduurthH|| 174 // aurvaH saMvartakazcaiva cyavano'triH parAzaraH / dvaipAyano yavakrIto devarAjaH sahAnujaH // 175 // parvatAstaravo vallyaH puNyAnyAyatanAni ca / prajApatirditizcaiva gAvo vizvasya mAtaraH // 176 // vAhanAni ca divyAni sarve lokAzcarAcarAH / agnayaH pitarastArA jImUtAH khaM dizo jalam // 177 // ete cAnye ca bahavo vedavrataparAyaNAH / sendrA devagaNAH sarve punnyshrvnnkiirtnaaH|| 178 // toyaistvAmabhiSiJcantu sarvotpAtanibarhaNe / yathAbhiSikto mghvaanetairmuditmaansH|| 179 // ityetezvArthakalpaistu sahitaiH samarudgaNaH / abhiSakaM prakurvIta mantraiH paurANikaistathA // 18 // / tataH zuddhodakaiH snAnaM yajamAnasya kArayet / vAstumaNDalamadhye tu brahmasthAne prapUjayet // 18 // parAyaNa anya bahutase RSi indrasahita devatAoMke gaNa aura jinakA puNya yaza kIrtana hai ve saba // 178 // sampUrNa utpAtoMkI zAntike | liye jaloMse ApakA Thasa prakAra abhiSeka karo jaise prasanna manase inhoMne indrakA abhiSeka kiyA hai // 179 / arthake jAnane meM samartha ina ch| devatAoMkA nAma lekara marudgaNa sahita purANake mantroMse abhiSeka kare // 180 // phira zuddhajaloMse yajamAnako abhiSeka karAve phira Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhA.TI. vi.pra. vAstumaNDalake vipra brahmAke sthAnameM usa pRthvIkA pUjana kare // 181 // jisakA sundararUpa jo divyarUpa aura AbharaNoMse yukta hai jo strIrUpa hai aura pramadAveSako dhAraNa kararahI hai aura jo bhalI prakAra manohara hai // 182 // mahAvyAhRti hai pUrva jisake aise usa mantrase pRthvIkA pUjana kare aura dhAraya0-isa mantrase bhalI prakAra prArthanA karake // 183 // vAstu saba devatArUpa hai vAstu devatArUpa paramezvara hai phira apane apane nAmamantroMse dhyAna karake pUjana kare // 184 // prajAke Izvara caturmukha devakA AvAhana kare phira gandhaAdise usakA bArambAra surUpAM pRthivIM divyarUpAbharaNasaMyutAm // strIrUpAM pramadAveSadhAriNIM sumanoharAm // 182 // mahAvyAhRtipUrveNa pUjayettAM dharAM punaH / dhArayeti ca mantreNa samprArthya ca punaH punaH // 183 // sarvadevamayaM vAstu vAstudevamayaM param / tataH svanAmamantreNa dhyAtvA tatra ca pUjayet // 184 // tatazcaturmukhaM devaM prajezaM cAhvayettataH / gandhAdibhizca taM pUjya praNamya ca punaH punH||185|| vAstupurupa namaste'stu bhUmizayyArata prabho / madnehe dhanadhAnyAdisamRddhiM kuru sarvadA // 186 // vAcayitvA tataH svasti | karkasthaM parigRhya ca / sUtramArgeNa toyasya dhArAM prAdakSiNena ca // 187 // pAtayettena mArgeNa sarvabIjAni caiva hi / sarvabIje jalava tanmArgeNApi saMcaret // 188 // iti vAstuvidhAnantu kRtvA tAM nAnamaNDapAt // 189 // lity| pUjana aura praNAma karake kahe // 185 // he vAstupuruSa ! he bhUmizayyAmeM rata ! he prabho! Apako namaskAra hai mere gharameM dhana dhAnya AdikI|| vRddhiko sadaiva karo // 186 // phira svastivAcana karAkara aura karka ( karavA ) ko grahaNa karake sUtrake mArgase aura pradakSiNa kramase jalakI dhArako // 187 // yajamAnase girAve usImArgase sarva bIjoMko giravAve aura sarva bIjake jaloMko bhI usI mArgase giravAve aura yajamAnabhI usI mArgase gamana kare // 188 // isa prakAra vAstuvidhAnako guNoMse yukta sUtradhAra usa zilAko zilAmaNDapase bhalI prakAra lAkara // 46 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhalI prakAra sAdhana kiye hue gharake madhya meM dizAkA sAdhana karai arthAt zilAsthApanake dezakA nizcaya kare, IzAna Adi dizAoMke kramase suvarNake kudAla ( khudAlA ) se // 189 - 191 // koNabhAgameM aura vizeSakara madhyabhAgameM khodakara nAbhiparyanta garnameM zilAkA sthApana zubha hai // 192 // zilAsthApana samaya meM sUtrakA cheda ho jAya to mRtyu aura kIlakA adhomukha hojAya to roga, skaMdha se gire to zirakA roga, hAthase girajAya to gRhake svAmIkA nAza hotA hai // 193 // yadi gRhake svAmI aura sthapatiko smaraNakA lopa hojAya samAnIya zilAM tatra sUtradhAro guNAnvitaH // 190 // tatra dikUlAdhanaM kuryAdgRhamadhye susAdhita / IzAnAdikrameNaiva svarNakudAla kena tu // 191 // khanitvA koNabhAge tu madhye caiva vizeSataH / nAbhimAtre tathA garte zilAnAM sthApanaM zubham // 192 // sUtra cchede bhavenmRtyuH kIle cArvAGmukhe gadaH / skaMdhAccyute zirorogaH karAdgRhapateH kSayaH // 193 // gRhezasthapatInAM ca smRti lopose mRtyuH / bhane kIrtivadhaH kumbhe kumbhasyotsargavarjite // 194 // mUtre prasAryamANe tu gardabho yadi rauti cet / tatrAsthi zalyaM jAnIyAcchuzRgAlA dilaMghitam // 195 // ravidIptA dizA yAtu tatra cetparuSo vaH / saMspRSTAGgasamAne ca tasmiJchatyaM vinirdizet // 196 // zilAvinyAsa kAle tu vAzante dviradAdayaH / tasmiMstadeha saMbhUtamasthizalyaM vinirdizet // 197 // to mRtyuko detA hai. yadi visarjanase pahile ghaTakA bhaMga hojAya to kulakI kIrtikA nAza hotA hai // 194 // yadi sUtrake phailAne samaya meM gardabha zabda kareM to usa sthAnameM zalyako jAne. kuttA zrRMgAla sUtrako laMgha jAya tobhI duHkhako jAne / / 195 // sUryase prakAzita jo dizA hai usameM kaThora zabda hoya to jisa aMgase sUtrakA sparza hoya usake samAna aMgameM zalyako kar3e // 196 // zilAke sthApana ke samayama hastI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a. vi. pra. Adi zabda kare to vAstuke dehameM utpanna hue asthikA zalyako kahe // 197 // kubja vAmana bhikSu vaidya rogI sUtra rakhaneke samayameM inake darza IMInako bhI lakSmIkA abhilASI manuSya tyAgakare // 198 // hulahula zabdoMke sunanepara, meghake garjanepara, garjatehue siMhoMkA jo zabda hai ye sUtra.. rakhaneke samayameM hoMya to dhanakA dAtA hotA hai // 199 // sUtrake phailAne ke samayameM yadi jalatIhuI agni dIkhe athavA ghoTaka ( ghoDe) para caDhAhuA puruSa dIkhe to niSkaMTaka rAjya hotA hai // 200 // zaMkha aura tUrya AdikoMkA zabda hoya to gRha vastuoMse vipula rahatA hai. kubjaM vAmanakaM bhikSu vaidya rogAturAnapi / darzanaM sUtrakAle tu varjayecchyimicchatA // 198 // zrutau hulahulAnAM ca meghAnAM gajitena ca / garjatAmapi siMhAnAM svanitaM dhanadaM bhavet // 199 // sUtre prasAryamANe tu dIpto'gniyadi dRzyate / puruSo ghoTakA rUDho bhavedrAjyamakaNTakam // 20 // zaMkhatUryAdinirghoSe vastubhirvipulaM gRham / yoSitAM kanyakAnAM ca krIDanaM vittAInam // 201 // prArambhe ca zubhA gehagopane mRtyurogadA / stambhAdhAropaNe madhyA praveze vRSTiruttamA // 202 // dArUNAM chedane cai duHkhazokAmayapradA / parIkSAsamaye caiva na tu saukhyapradA smRtA // 203 // strI aura kanyAoMkI jo krIDA hai vaha sUtra rakhaneke samayameM hoya to dhanakI vRddhi hotI hai // 201 // ye gRhake prAraMbhameM zubha haiM aura gRhake ke chAvanemeM mRtyu aura rogako detI hai. staMbha Adike rakhanemeM madhyama aura pravezake samayameM hoya to uttama vRSTi hotI hai // 202 // kASThake chedanameM duHkha zoka rogako detI hai aura parIkSAke samayameMbhI sukhadAyI nahIM kahI hai // 203 / / Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yadi sUtra rakhane ke samayameM chatra dhvajA patAkAoMkA darzana hoya to nidhi (khajAnA) kA saMbhava jAnanA. yadi ghaTa jalase pUrNa rahe to zreSTha prApti aura pUrNa ghaTa aura kalakala zabda hoya to sthiratA hotI hai // 204 // gharakI saba koNoMmeM vidhise pUjAko karake IzAna dizAse lekara pradakSiNa kramase sUtrako rakkhe // 205 // isI vidhisa staMbha aura dvAraAdikA AroparNa kare aura bhalI prakAra sAvadhAnIse vAstu , vidyAkI vidhiko kare // 206 // nandA bhadrA jayA riktA pUrNA nAmnI jo kramase zilA haiM unameM nandAmeM padma ko likhe aura bhadrAmeM siMhA chatradhvajapatAkAnAM darzane nidhismbhvH| pUrNakumbhe tu samprAptiH sthairya kalakaladhvanau // 204 // gRhakoNeSu sarveSu pUjAM kRtvA vidhaantH| IzAnamAditaH kRtvA prAdakSiNyena vinyaset // 205 // anenaiva vidhAnena stambhadvArAdiropaNam / vAstuvidyAvidhAna tu kArayetsusamAhitaH // 206 // nandA bhadrA jayA riktA pUrNA nAmnI yathAkramam / nandAyAM padmamAlikhya bhadrA siMhAsana tathA // 207 // jayAyAM toraNaM chavaM riktAyAM karma eva ca / pUNAyAM ca caturbAhu viSNuM saMlekhayedbudhaH // 208 // OMbhUrbhuvaH svariti tathA sarvAnAvAhanaM smRtam / brahmA viSNuzca rudrazca IzAnazca sdaashivH||209|| ete paJcaiva paJceSu bhUtAnAvAdayetpunaH / sapanaM ca tataH kuryAdvidhidRSTena karmaNA // 210 // paJcabhiH kalazeryuktAstAsAM nAmAnyataH zRNu / paJa cava mahApadma zaGkha ca vijayaM tathA // 21 // sanako // 207 // jayAmeM toraNa, riktAme ca aura karmako kare aura pUrnAmeM cAra bhujAvAle viSNuko yatnase sthApana kare // 208 // OM bhUrbhuvaH svaH isa maMtrako paDhakara sabakA AvAhana kahA hai brahmA viSNu rudra IzAna aura sadAziva // 209 / ina pAMcoMkA AvAhana kare| aura pAMcoMke sthAnameM phira bhUtoMkA AvAhana kare phira zAstrakI vidhimeM dekhehue karmase snAna karAve // 21 // sAvadhAnahue Rtvija pAMca | Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. ! // 48 // kalazoMse snAna karAveM unake nAma zravaNa karo, padma mahApadma zaMkha vijaya || 211 // aura pAMcavAM sarvatobhadra hotA hai maMtrase unakA AvAhana kare agnirmUddha isa maMtra ko paDhakara miTTIse yajJAyajJa isa maMtrako par3hakara jaloMse // 212 // azvattha isa maMtrase paMca kaSAyoMse aura 1 pattoMke jalase gAyatrIko paDhakara gomUtrase gandhadvArAM isa maMtrako paDhakara gomayase // 213 || ApyAyasva isa mantrako paDhakara dugdhase aura dadhikrAvNaH isa mantrako paDhakara dadhise, ghRtaMmi0 isa mantrako paDhakara ghRtase, madhuvAtA isa mantrako paDhakara madhuse // 214 // paJcamaM sarvatobhadro mantreNAvAhayettu tam // anirmUrddheti ca mRdA yajJAyajJeti vAruNaiH // 212 // azvattheti kaSAyeNa pallavena jalena ca / gAyatryA ca gavAM mUtrairgandhadvAreti gomayaiH // 213 // ApyAyasveti kSIreNa dadhikrAvNeti vai dadhi / ghRtavartIti ghRtena ca madhuvAti vai madhu // 214 // payaH pRthivyAmiti ca paJcagavyena saMssrapet / devasyatveti ca kuzaiH kANDAt kANDAcca durvayA // 215 // gandhadvAreti gandhena paJcagavyena vai tathA / yA oSadhIroSadhIbhiyAH phalinIti phalodakaiH // 216 // namasteti vRSa zRGgamRdA dhAnyamasIti ca / dhAnyAdIcitramiti ca kalazena tathaiva ca // 217 // payaH pRthivyAM isa mantrako par3hakara paMcagavyase, devasyatvA isa mantrako paDhakara kuzAoMse, kANDAtkANDAt isa mantrako par3hakara dUbase // 215 // gandhadvArA isa mantrako par3hakara gaMdhase aura paMcagavyase aura yA oSadhIH isa mantrase auSadhiyoMse aura yAH phalinI isa mantrako paDhakara phalake jaloMse // 216 // namaste isa mantrako paDhakara bailake sIMga kI miTTIse aura dhAnyamasi0 - isa mantrako par3hakara * agnirmUrdhA ityAdimanvAH svastipuNyAhaprayogeSu prasiddhAH / bhA. TI. a. 5 // 48 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhAnyake jaloMse aura Ajighrakalazam-isa mantrase kalazake jalAse // 217 // oSadhayaH-isa mantrako paDhakara akSatoMse yavo'si isa mantrako par3hakara javake jaloMse tilosi0-isa mantrako par3hakara tilAMse, paMcanadyaH -isa mantrako paDhakara nadIke jaloMse // 218 // imaM me gaMgeisa mantrako paDhakara tIrthake jaloMse, namo'stu rudrebhyaH0-isa mantrako paDhakara naga (parvata) aura hasti zAlAkI miTTIse snAna karAve // 219 // syonApRthivI-isa mantrako paDhakara halakI miTTI sahatamilI miTTIse aura hiraNyagarbha0-isa mantrako par3hakara suvarNake jaloMse snAna karAve | oSadhaya ityakSataizca yavo'sIti yavodakaiH / tilo'sIti tilaiH paMcanadyeti ca nadIjalaiH // 218 // imaM me gaGgeti ca tathA tIrthAnAmudakena ca / namo'stu rudrebhyo mRdA nagadantisamudbhavAt // 219 // syonA pRthivI ca mRdA sItayA mdhumishryaa| hiraNyagarbha iti vA suvarNodakasaMbhavaiH // 220 // rUpeNeti raupyeNa padasyAyeti vstrjH| saMsrApya tIrthapayasA tataH zuddhodakena ca // 221 // sammAya' zubhravastreNa gandhenAlipya sarvataH / brahmAdIn pUjayettatra nAmamantreNa vA tathA // 222 // upacAraiH poDa zabhirmUlamadhyaziraHsvapi / sapanaM cAbhiSekantu vedamantraizca kArayet // 223 // Abrahmanniti nandAyAM bhadraM karNeti vai tathA / jAta vedaseti tathA yamAya tveti mantrakaiH // 224 // // 22. // rUpeNa-isa mantrako paDhakara cA~dIke jalAse, padasyAya--isa mantrako par3hakara vastrake jaloMse aura tIrthake jaloMse snAna karAkara phira zuddha jaloMse snAna karAve // 221 // phira sapheda vastrase saMmArjana karake aura saba aMgoMmeM gandhakA lepana karake vAstumaNDalameM nAmamaMtrAMsa brahmAAdikA pUjana kare // 222 // vaha pUjana SoDaza upacAroMse kare aura mUla madhya zirake Upara snAna aura abhiSeka Avedake mantroMse karAve // 223 // Abrahman0 bhadraMkaNebhiH ina mantroMko aura jAtavedase0 yamAya tvA. ina mantroMko paDhakara naMdA bhadrA Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhA. ye / vijayA riktAse snAna karAve // 224 // aura pUrNAdArva-isa mantrako paDhakara pUrNA zilAko kramase snAna karAve. mUla madhyameM tisI, vi. pra. prakAra nAmake mantroMse snAna karAve // 225 // aura brahmajajJAnaM0-namaste rudra-viSNoragaTa-imaM devA-ina mantroMko bhalIprakAra jape // 19 // // 226 // aura zirake Upara tadviSNoH paramaM padam idaM viSNuvicakrame tredhAnidadhe padam ina mantroMse viSNukA // 227 // samasye devyAdhiyA -aura tryambakaM yajAmahe* ina mantroMse zivakA AvAhana kare. ma nandivo isa RcAse bhalIprakAra vidhise pUjA karake // 228 // pUrNAdIti pUrNAyAM krameNApi samAcaret / mUlamadhye'pi ca tathA nAmabhirmatamaMtrakaiH // 225 // brahmajJAnamiti ca viSNo rarATameva ca / namaste rudra iti ca imaM deveti saMjapet // 226 / zIrSe cAvAhanaM kArya tadviSNoH paramampadam / idaM viSNurvica krame tredhA nidadhe padam // 227 // samakhye devyA dhiyA iti ca tryambakaM yajAmaheti ca / mUInaM divetya'cayA sampUjya ca yathAvidhi // 228 // tebhyo hiraNyaM dattvA ca vastrAlaGkAravAsasI / tatastu puNyaghoSeNa zilAnyAsaM prakalpayet // 229 // tatastu lage samprApte paJcavAdyAni vAdayet / nandA pragRhya ca zilAM tabAdhArazilAnyaset // 230 // tatropari nyasetsaptakalazaM mantramanvitam / sarvopadhijalopetaM pAradAjyamadhuplutam // 231 // unako suvarNa vastra aura alaMkAra vastroMko dekara aura puNyAhavAcana karake zilAke sthApanako kara // 229 // zreSTha lagnakI prAptike samayameM pAMca prakArake vAdyoMko bajavAve naMdA nAmakI, zilAko grahaNa karake AdhAra zilAkA sthApana kare // 230 // phira usa zilAke Upara mantroMko paDhakara aise sAtakalazoMko rakkhe jo sarvAMSadhi jala pArA ghI aura sahata inase yukta hoM // 231 // // 19 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo Dhake hue hoM jinameM ratna par3A huA ho aura jo tejake samUhase yukta hoM aura sadAziva ke svarUpakA dhyAna karake paMcopacAroMse pUjana kara / / 232 / / bAMye bhAga meM kiye hue gartameM dIpakako rakhakara usake Upara nandAnAmakI zilAko rakhade // 233 // nAbhirme0 isa mantra aura sthiro bhava0 isa vAkyase mantrakA jJAtA tisake anaMtara zAstrokta vidhise prArthanA kare / / 234 / / he nande ! tU puruSako AnaMda denehArI hai maiM terA yahAM sthApana karatA hUM isa prAsAda meM prasanna huI tabataka Tika, jabataka candramA sUrya tArAgaNa haiM / / 235 // he nandini ! he devavAsini ! Ayu kAmanA aura pihitaM ratnagarbhaM ca tejorAzibhiranvitam / sadAzivasvarUpI ca dhyAtvA paJcopacArakaiH || 232 || sampUjya dIpaM vinyasya vAma bhAge'tha gartaH / tatropari nyasennandAM saMpUjya ca yathAvidhi // 233 // nAMbhirmeti ca mantreNa sthiro bhaveti vai tathA / prArthanAM ca tataH kuryAdAgAmoktena mantravit // 234 // nande tvaM nandinI puMsAM tvAmatra sthApayAmyaham / prAsAde tiSTha saMhRSTA yAvaccandrArkatArakAH // 235 // AyuSkAmAJchriyaM dehi devavAsini nandini / asminrakSA tvayA kAryA prAsAde yatnato mama // 236 // mahApadmaM nyasettatra pUjayetnagarbhitam / tatra bhadrAM ca saMsthApya pUjayennAma maMtrakaiH // 237 // bhadraMkarNeti RcayA sthApayedvAruNaistathA / bhadre tvaM sarvadA bhadraM lokAnAM kuru kAzyapi // 238 // AyurdA kAmadA devi sukhadA ca sadA bhava / tvAmatra sthApayAmyadya gRhe'sminbhadradAyinI // 239 // lakSmIko de isa mere prAsAdameM yatnase rakSA kara // 236 // usa zilApara ratna haiM garbhameM jisake aise mahApadmako rakkhe. usa padmapara bhadranAmakI zilAko rakhakara nAmake mantroMse pUjana kare // 237 // athavA bhadraMkarNebhiH 0 isa RcAse vA varuNake mantroMse sthApana kare. he bhadre ! he kAzyapi tu sadaiva lokoMmeM kalyANa kara // 238 // he dove ! tU Ayu, kAmanA aura sukhakI dAtA sadaiva ho, he bhadrake denehArI ! terA isa gharameM Aja 1 nAbhine cinaM vijJAna pAyumaipazcitirbhasat / AnandAvANDau me bhagassaubhAgyaMpasaH / jaGghAbhyAM paddhayAM dharmosmi vizirAjApratiSThitaH / / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.pra. sthApana karatAhUM // 239 // AdhArake upara zaMkhanAmake kalazako rakhakara aura koNameM usakA vidhise bhalIprakAra pUjanakarake phira jayA nAmako zilAkA bhalIprakAra pUjana kare // 240 // garga gotrameM utpanna trinetrA aura caturbhujI suMdaranetravAlI jayAkA isa prAsAdameM Aja meM sthApana karatAbhA . TI, kahUM // 241 // he bhArgava ! tU sadaiva gRhake svAmIko jaya aura bhUtike liye ho, jAtavedase isa aura pUrvokta mantrase abhimantrita // 242 // vijaya hA nAmake kalazake AdhArake Upara rakhakara phira mantrakA jJAtA isa mantrase riktAnAmakI zilAkA sthApana kare // 243 // tryambakaM yajAmahe* isase a. AdhAropari vinyasya kalazaM zaMkhasaMjJakam / koNe saMpUjya vidhivajayAM sNsthaapyetttH|| 240 // gagaMgotrasamudbhUtAM trinetrAM ca caturbhujAm / prAsAde sthApayAmyadya jayAM cAruvilocanAm // 24 // nityaM jayAya bhUtyai ca svAminoM bhava bhArgavi / jAtavedaseti / maMtreNa pUrvoktena ca mntrtH||242 // AdhAropari vinyasya vijayaM kalazaM tataH // riktAM saMsthApayettatra mantreNAnena mantravit // 243 // tryambakaM yajAmaheti tathA vaarunnmNtrkaiH| sthApayetprArthayettadvadriktAM riktArtihAraNIm // 244 // rikta tvaM riktadoSaghne siddhibhuktiprade zubhe / sarvadA sarvadopani tiSThAsmiMstatra nndini||245||aadhaare vinyasenmadhye sarvatobhadrasaMjJakam / pUrNaratnAnvitaM puSTaM srvmNtraabhimNtritm||246||taaN ca sampUjya vidhivaddhyAtvA tatra sdaashivm|ttropri nyasetpUrNA pUrNAnandapradAyinIm // 247 // aura varuNake mantrase riktA (khAlI) kI haranahArI riktAkA sthApana aura prArthanA karai // 244 // he rikta ! rikta (khAlI) ke doSakI nAzaka hai aura he zive ! siddhi aura bhuktikI dAtA hai.he saba doSoMkI nAzaka he nandini ! isa sthAnameM tU sarvadA Tika // 24 // AdhArake viSe madhyameM pUrNa ratnoM yukta puSTa aura saMpUrNa mantrAMse abhimaMtrita sarvatobhadra nAmake kalazako rakkhe // 246 // pUrNA nAmakI zilAkA pUjana karake aura usake Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Upara sadAzivakA dhyAna karake usa kalazake Upara pUrNA AnaMdakI dAtA pUrNa nAmakI zilAko rakkhe // 247 // he pUrNe! he kAzyapi ! tU lokoMko sadaiva pUrNa kara. he devi ! tU Ayu kAmanA aura dhana sutakI dAtA ho // 248 // tU gRhakI AdhAra vAsturUpa hai aura vAstudIpaka se yukta hai, he jagatapriye ! tere binA jagatkA AdhAra nahIM // 249 // pUrNAdarvi isa mantrase imaM me deva isa mantrase // 250 // mUrddhAnaM diva0 isa mantrase aura zAMtike mantra aura sahasrazIrSA ina 16 mantroMse aura agnimILe0 isa mantrase // 251 // iSetvArje * isa mantrase agra AyAhi pUrNatvaM sarvadA pUrNaM lokAnAM kuru kAzyapi / AyurdA kAmadA devi dhanadA sutadA tathA // 248 // gRhAdhArA vAstumayI vAstudIpena saMyutA / tvAmRte nAsti jagatAmAdhArazca jagatpriye // 249 // pUrNAdavati mantreNa imaM me deveti vai tathA // 250 // mUrddhAnandi veti ca tathA zAMti mantraistathaiva ca / sahasrazIrSaiti SoDazabhiragnimILeti vai tathA // 251 // iSe tvorjetyagra AyAhIti tathA punaH / zannodevIti maMtreNa sthApayetprayataH zuciH // 252 // mRdAdinA dRDhIkRtya prAdakSiNyena sarvataH / IzAnAdikrameNaiva sthApyA savArthasiddhaye // 253 // AgneyI caiva varNAnAmAgneyAdikrameNa ca / sarveSAmapi varNAnAM kecidicchanti surayaH // 254 // yAntu devagaNAssarve pUjAmAdAya pArthivIm / iSTakAmasamRddhayarthaM punarAgamanAya ca // 255 // isa mantrase aura vAramvAra zanno devI isa mantrase zuddhahuA yajamAna AdhArazilAkA sthApana kare // 252 // miTTI Adise dRDhakarake pradakSiNa rIti saMpUrNa dizAoMmeM IzAna Adike kramase saMpUrNa arthakI siddhike liye anyazilAoMkAbhI sthApana kare / / 253 // koI paNDita jana yaha mAnate haiM saba varNoMke madhyameM AgneyI zilAoMkA AgneyAdi kramase sthApana kare // 254 // rAjAkI pUjAko lekara saba Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhA. TI. 1. A M devagaNa iSTa kI siddhi aura Agamanake liye jAvo // 255 // phira pUrvAbhimukha hokara yajamAna pUjAkI sAmagrI AcAryako nivedana kre| aura lisI prakAra apane dhanake anusAra brahmAko dakSiNA de // 256 // uttarAbhimukha beThehue brahmAko yaha kahe-kSamA karo suvarNase yukta aura do vastroMse yukta savatsA gauko // 257 // aura yajJake antameM dhulehue vastroMko AcAryake artha nivedana kara phira jyotiSI aura sthapati aura vaiSNava inakA santoSa karike // 258 // unako bhI dakSiNA de. pRtameM apane mukhakI chAyAko dekhe phira rakSAbandhana mantrapATha aura vyAyuSa tatastu prAGmukho bhUtvA AcAryAya nivedayeta / dakSiNAM brahmaNe tdvdythaavittaanusaartH||256|| udaGmukhAya ca tataH kSamasveti punaH punaH / gAM savatsAM svarNayutAM tathA vAsoyugAnvitAma // 257 // yajJAnte AplutAn vastrAnAcAryAya nivedayet / daivajJazca tatastoSyaH sthapatIn vaiSNavAnapi // 258 // dakSiNAM ca tayordadyAd ghRtacchAyAM vilokayet / rakSAbandho mantrapAThakhyAyupaM ca samAcaret // 259 // Rtvigbhyo dakSiNAM dadyAcchiSTebhyazca svazaktitaH / dInAndhakRpaNebhyazca dadyAdvittAnusArataH // 260 // zilpivargAstu saMtoSya dAnamAnaistathaiva ca // 26 // samprApnoti naro lakSmI putrpauvdhnaanvitaam|| 262 // iti vAstuzAstre zilAnyAso nAma pnycmo'dhyaayH||5|| kare arthAta vase bhasmako lagAve // 259 // apanI zaktike anusAra Rtvija aura ziSToMko dakSiNA de aura apane dhanake anusAra dIna andha aura kRpaNoMkobhI kucha de // 260 // dAna mAnase zilpiyoMkA jo varga hai unake bhI santoSako karake // 261 // manuSya putra pautroMse yukta lakSmIko prApta hotA hai // 262 / / iti paM0 mihiracandrakRtabhASAvivRtisAhite vAstuzAstre zilAnyAso nAma pacamo'dhyAyaH // 5 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isake anantara prAsAdoMkI vidhiko kahatA hUM-- rudradevatA aura viSNu devatA aura devatAoM meM uttama brahmA Adi || 1 || inakA zubhasthAna meM sthApana karanA yogya hai anyathA ye bhayake dAtA hote haiM, gartaAdikA cihna jisameM ho aura jisakA gandha aura svAda zreSTha ho vaha pRthivI // 2 // aura jisakA varNa zreSTha ho vaha pRthivI saba kAmanAoMkI dAtA hotI hai. apane pitAmahase pUrvake jI ATha kula haiM // 3 // apane sahita una sabako viSNukA mandira banavAne vAlA tAratA hai aura jo hamAre kulameM koI viSNukA bhakta ho // 4 // aisA aura hama viSNukA mandira banavA athAtaH saMpravakSyAmi prAsAdAnAM vidhAnakam / devo rudrastathA viSNurbrahmAdyAssurasattamAH // 1 // pratiSThApyAH zubhe sthAne anyathA te bhayAvahAH / gartAdilakSaNA dhAtrI gandhasvAdena yA bhavet // 2 // varNena ca surazreSThA sA mahI sarvakAmadA / pitAmahasya purataH kulAnyaSTau tu yAni vai // 3 // tArayedAtmanA sArddhaM viSNormandirakArakaH / api naH satkule kazcidviSNubhakto bhaviSyati // 4 // ye dhyAyanti sadA bhakta yA kariSyAmo harergRham / teSAM vilIyate pApaM pUrvajanmazatodbhavam // 5 // suravezmani yAvanto dvijendrAH paramANavaH / tAvadvarSasahasrANi svargaloke mahIyate // 6 // prAsAde mRnmaye puNyaM mayaitatkathitaM purA / tasmAddazaguNaM puNyaM kRte zailamaye bhavet // 7 // tato dazaguNaM lauhe tAmre zataguNaM tataH / sahasraguNitaM raupye tasmAdraukme sahasrabham // 8 // veMge aisA jo sadaiva bhaktise dhyAna karate haiM unake bhI pUrva lokakA 100 sau janmoMkA kiyA pApa naSTa hotA hai // 5 // bho dvijendro ! devatAke mandirameM jitane paramANu hote haiM utane sahasravarSaparyanta kartA svargalokameM vasatA hai // 6 // jo yaha maiMne puNya kahA vaha miTTIse banAye hue mandirameM hotA hai aura usase daza guNA puNya pattharase banAye huemeM hotA hai // 7 usase bhI dazaguNA lohe se banAyemeM aura usase bhI sau 100 guNA tAMbeke banAye hue meM aura usase bhI hajAra guNA cAMdIke aura usase bhI hajAra guNA suvarNake mandirameM hotA hai // 8 // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.pra. // 52 // 1 ratnoMse jaDita manohara ( ramaNIya ) mandirake banAnese anantaphala hotA hai, kaniSTha madhyama aura zreSTha viSNuke mandira banAnese // 9 // svargaloka viSNuloka aura mokSako prApta hotA hai aura bAlya avasthAmeM pAMsu (dhUli ) se khelate hue bAlaka jo vAsudeva harike bhavanako // 10 // karate haiM ve mI viSNulokameM jAte haiM, jo bhUmi gharake banAnemeM zreSTha hai vahI prAsAdakI bhUmimeM bhI zreSTha hai // 11 // jo vidhi gharake banAnemeM aura zilAke sthApana karane meM hai vahI prAsAda AdimeMbhI jAnanI cAra 4 zilA // 12 // nandA bhadrA jayA pUrNA nAmakI Agneya Adi dizA anantaM phalamApnoti ratnacitre manohare / kaniSThaM madhyamaM zreSThaM kArayitvA harergRham // 9 // svarga ca vaiSNavaM lokaM mokSaM ca labhate kramAt / bAlye ca krIDamAnA ye pAMsubhirbhavanaM hareH // 10 // vAsudevasya kurvanti te'pi tallokagAminaH / yA bhUmiH zasyate gehe sA prAsAdavidhau tthaa|| 11 // yo vidhigRhanirmANe zilAnyAsasya karmaNi / prAsAdAdiSu saMjJeyAzcatasrastu zilAstathA // 12 // nandA bhadrA jayA pUrNA AgneyAdiSu vinyaset / catuSSaSTipadaM vAstuM prAsAdAdiSu vinyaset // 13 // brahmA catuSpado hyatra zeSAH svasvapade sthitAH / vAstupUjAvidhizvAtra gRhasthApanakarmavat // 14 // sampUjya vAstuM vidhivacchilAnyAsaM tatazvaret / AdAveva samAsena zilAlakSaNamuttamam // 15 // zilAnyAsavidhAnantu procyate tadanantaram / zilA vA'pISTakA vApi catasro lkssnnaanvitaaH||16|| oMmeM prAsAdameM bhI sthApana kareM. prAsAda AdimeM vAstu catuHSaSTi ( 64 ) padakA hotA hai // 13 // catuHSaSTipada vAstumeM brahmA catuSpada hotA hai aura zeSa devatA apane apane padameM sthita hote haiM. aura isameM vAstupUjAkI vidhi gRhasthApana karmake tulya hotI hai // 14 // vidhise vAstukA bhalIprakAra pUjana karake phira zilAkA sthApana kareM. prathama saMkSepase zilAkA uttama lakSaNa dekhe // 15 // usake anantara zilA bhA. TI. a. 6 // 52 // Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthApanavidhiko kahate haiM-zilA ho vA ITa ho cAroM lakSaNase yukta // 16 // bhalIprakAra manohara aura samAna aura cAroM taraphase hAthabhara banavA | kara prAsAdaAdimeM vidhise // 17 // vistArake vibhAga aura bAhulyake tulya zilA aura IToMkA pramANa aura lakSaNa kahAhe // 18 // naMdA Adi zilAoMke adhiSThAna (nIce ) kI zilA athavA ITa jAnanI aura zilAoMke rUpako jAnanA aura naMdA Adi iSTakA kahIhe // 19 // saMpUrNa zilAoMkA tala zreSTha ho aura saba cikanI samAna lakSaNoMse yukta hoyeM aura saba kuzA aura dUrvAse cidvita dhvajA chatra caMvarase yukta prAsAdAdau vidhAnena nyastavyAH sumanoharAH / caturasrAH samAH kRtvA samantAddhastasammitAH // 17 // vistArasya tribhAgena bAhu lyena susamitAH / zilAnAmiSTakAnAM ca pramANaM lakSaNaM smRtam // 18 // nandAdyadhiSThitA jJeyA zilA vApvathaveSTakA / zilA rUpANyatho vidyAnandAdyAzceSTakAH smRtAH // 19 // saMpUrNAH sutalAH snigdhAH susamA lakSaNAnvitAH / kuzadUrvAGkitA dhanyAH sdhvjcchccaamraaH||20|| sakuzAstaraNopetA kuurmmtsyphlaanvitaaH| istidarpaNavajrAGkAH prazastadravyalAJchitAH // 21 // zastapakSimRgAGkAzca vRSAGkAssarvadA hitAH / svastikA vedikAyuktA nandAvartAGkalAJchitAH // 22 // padmAdilakSaNopetAH zilAH | sarvArthasiddhidAH / tathA govAjipAdAGkAH zilA dhanyAH sukhAvahAH // 23 // hoya to dhanya hotIhai // 20 // kuzAke AstaraNase yukta karma matsya aura phalase yukta aura jinameM hastI darpaNa aura vajra inakA cihna athavA zreSThaM dravyakA cihna ho // 21 // jinameM zreSThapakSI aura mRgakA ciha ho athavA vRSakA cihna ho ve saba kAlameM sthita haiM svastika (sadhiyA) aura vedIse yukta aura naMdAvatake cirase yukta // 22 // padmaAdi lakSaNoMse yukta zilA saMpUrNa arthakI siddhiko detI he tisI prakAra go aura Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. // 53 // azvake caraNakA jisameM cihnaho aisI zilA sukhakI dAtA hotI hai // 23 // mAMsabhakSaka pakSI mRga inake caraNoMse cihnita aura pakSiyoM se cihnita diGmukha aura bahuta dIna aura darghi hrasva phaTI zilA zreSTha nahIM hotI // 24 // viruddhavarNa phaTI aura TUTI aura lakSa NoMse hIna zilA tyAganeke yogya hai aura jinameM zreSTha prANiyAMka rUpakA vA uttama dravyakA cihna ho || 25 || aura jo zAstra meM ukta lakSaNoMse yukta ho aisI zilA sadaiva sukhadAyI hotI hai / atra saMkSepase IToMke lakSaNoM ko suno // 26 // jo eka varNakI ho aura kavyAdamRgapAdAGkA na zastAH pakSiNastathA / diGmukhA bahudInAzca dIrghAI hrasvAH kSAnvitAH ||24|| viNIH sphuTitA bhagnAH santyAjyA lakSaNacyutAH / prazastaprANirUpAGkAH prazastadravyalAJchitAH // 25 // yathoktalakSaNopetAH zilA nityaM sukhAvahAH / iSTakAnAM samAsena lakSaNaM zRNu sAmpratam // 26 // ekavaNIH supakkAzca bahujINIzva varjitAH / apyaGgArAnvitA neSTAH kRSNavaNI sazarkarAH ||27|| bhagnAzca vibhramairhInA varjanIyAH prayatnataH / mupramANA raktavarNAzcaturasrA manoramAH // 28 // nandAdyA gRhamAnena aDDulaiH priklpitaaH| zilAnyAsaH prakartavyaH prAsAde tu zilAmaye // 29 // iSTakAnAM tu vinyAsaH prAsAde ceSTakAmaye / tasyAH pIThaM prakurvIta tAvadeva pramANataH // 30 // bhalI prakAra pakI ho ve zreSTha hotI haiM aura jo atyaMta jIrNa arthAta purAnI vA bhurabhurI hoM ve varjita haiM aura aMgAroMse yukta ( jalI aura kRSNavarNakI aura kaMkaroM sahita IMTa zreSTha nahIM hotIM // 27 // bhana vibhramase hIna ( UMcI nIcI ) ve bhI yatnase varjane yogya haiM aura zreSThapramANa sahita raktavarNako caturasra ( caukora ) aura manorama ITa zreSTha hotI haiM // 28 // naMdA Adi zilA gRhake mAnake anu OM sAra aMguloMse yukta honI cAhiye aura zilAoMse banehue mAsAda meM zilAoMkA nyAsa karanA // 29 // IToMse bane hue prAsAda meM IToMkA bhA. TI. a. 6 / / 53 / / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinyAsa (lagAnA) aura utanehI pramANase usake jo pITha vaha bhI karavAnA // 30 // AdhAra nAmakI jo zilA hai vaha bhalI prakAra dRDha 12 aura acchI manohara hoM zailake maMdirameM zailakA aura IToMkemeM ITakA pITha kahA hai // 31 // zilAoMkA nyAsa Adi jo hai usako bhadra nAmake maMdirameM mUlapAda kahate haiM cAra vediyose yukta gatAko cAroM koNameM banavAkara // 32 // unake Upara zaka taNDuloMkA pUraNa kare aura AgneyaAdi kramase unake sthAnoMkI kalpanA karai / / 33 // vahAM AdhArazilAko rakhakara aura sthiro bhava0 isa mantrase usakI pratiSThA karake AdhAranAmA tu zilA sudRDhA sumanoharA / zailaje zailajaH pIThazcaSTake ceSTakaH smRtaH // 31 // zilAnyAsAdiko bhadre mUlapAdo vidhIyate / gAn vidhAya koNeSu cturvedismnvitaan||32|| tatropari ca zuklAnAM taNDulAnAM ca pUraNam / AgneyAdikrameNaiva tAsAM sthAnAni kalpayet // 33 // tatrAdhArazilAM nyasya sthiro bhaveti mantrataH / pratiSThApya caturveva koNeSu ca nidhAya ca // 34 // teSAM krameNa tanmadhye kalazaM sthApayet kamAt / padmazcaiva mahApadmaH zaMkho makarakastathA // 35 // catvAraH kalazA hyete divyA maMtreNa mNtritaaH| pallavaissarvagandhaizca sarvopadhibhiranvitAH // 36 // ratnaiH samudrajairyuktAzcASTadhAtubhiranvitAH / puNyatIrthodake ryuktAH kRtvodumbarasambhavAH // 37 // tatropari nyasenandAM sulagne ca zubhe dine / saMmrApya pUrNatoyenAstrAyaphaDiti mntrtH||38|| aura cAroM koNoMmeM zilAoMko rakhakara // 34 // unake madhyama aura rakhaneke kramase kalazakA sthApana kare unake aura padma mahApadma zaMkha dhU aura makara // 35 // ye suMdara cAra kalaza mantrAMse abhimaMtrita aura paMcapallava paMcagaMdha aura sauSadhiyukta hoN|| 36 // samudrase paidAhue ratna aura zreSTha dhAtuoMse aura pavitra tithioMke jalAse yukta hoM aura gUlarake patte bhI unameM hoM / / 37 // una kalazoMke Upara zubhadina aura zubha lapameM Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhATI. a.6 vi.pra. nandAnAmakI zilAkA sthApana kare aura pUrNajalase astrAya phaTa isa mantrako paDhakara aura snAna karAkara // 38 // phira snAna karake aura mantrase saMmArjana karake cAroMtaraphase pUrNa krde| nandAyai namaH isa mantrako par3ha karake gandha Adi pUjAkI sAmagriyoMko caDhAve // 39 // gIta dhAditrake zabda aura vedakI dhvanise yukta pUrva aura uttarako hai zira jisakA aisI usa zilAkA zuddha hokara sthApana kare // 40 // ki phira akhake jalako lekara astrAyaphaTa isako par3hakara phira pUjana kare. sundara rUpavAlI suvarNakIsI jisakI kAnti saMpUrNa AbhUSaNoMse punaH sAtvAtha mantreNa saMmAya' paripUrayet / OM nandAyai namo gandhAdhupacArAn pradApayet // 39 // gItavAditraghoSeNa vedadhvani / yutena ca / prAguttaraziraskAM tAM sthApayeta prayataH shuciH||40|| tato'vatoyaM saMgRhya phaDiti puujyetpunH| divyarUpAM suvarNAbhAM sarvAbharaNabhUSitAm / sarvalakSaNasaMpUrNa parituSTAM smitAnanAm // 41 // dhyAtvA svamaMtramuccArya praNamya ca punaH punaH // 12 // AvAhayettato nandA mntrvaidiktaantrikaiH| saMpUjayetpunastAM ca vanagandhAdinAmataH // 43 // dhUpayitvAtha sAmAnyamudrAM baddhavAtha maMtravit / kalpayeccaiva naivedyaM dadhimAMsAdisaMyutam // 14 // nandAya nama eohi puujyecchuddhmaansH| OM nande tvaM nandinI puMsAM svAmatra sthApayAmyaham // 45 // suzobhita samasta uttama lakSaNoMse yukta prasannahuI aura kucha ha~satAsA hai mukha jisakA // 11 // aisI usa zilAkA dhyAna kare aura usI| tAzilAke maMtrako uccAraNa karake vAramvAra namaskAra kare // 42 // phira veda aura zAstroMke mantrase naMdAnAmakI zilAkA AvAhana kare aura usakA vana gandha Adise pUjana kare // 43 // aSTagandha AdikI dhUpako dekara mantrakA jAnanevAlA sAmAnya mudrA (baddhAMjali ) se dadhi mAMsa Adi sahita nevedyakA // 44 // arpaNa kare nandAnAmakI zilAko namaskAra hetU yahAM Akara prApta ho 2. aisA kahakara zuddhamanase pUjana Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare he nande ! tU manuSyoMko sadaiva AnandakI denevAlI he terA isa jagaha sthApana karatAhUM // 45 // tU isa prAsAdameM jabataka candramA aura || tArAgaNa haiM tabataka sthira rahiye aura jisase tU manuSyoMko sadeva Ayu vAMchita phala aura lakSmIko detI hai // 46 // isase tU isa prAsA dakI rakSA yatnase sadeva rakha inahI mantroMse phira AgneyIdizAmeM usakA sthApana kare // 47 // phira usI prakAra nAmamaMtra ( bhadrAye namaH ) se dhabhadrA zilAkA pUjana kare aura he bhadre ! he kazyapakI putri! tU lokoMko sadA bhadra (kalyANa) kara // 48 // he devi ! tU lokoMko avasthA prAsAde tiSTha saMhRSTA yAva? candratArakam / AyuSkAmaM zriyaM nande dadAsi tvaM sadA nRNAm // 46 // asminakSA tvayA kAyA~ prAsAde yatnataH sadA / iti maMtraM samuccArya Agneye tu tataH param // 47 // bhadrA saMpUjayettadvannAmamantreNa pUrvavat / bhadre tvaM sarvadA bhadra lokAnAM kuru kAzyapi // 18 // AyuSkAmapradA devi lokAnAM caiva siddhidA / nairRtye sthApayettAM ca jayAM tadvatprapUjayet // 49 // nAmamantreNa pUrvoktamantreNa ca tathA punaH / OM jaye tvaM sarvadA bhadre santiSTha sthApayAmyaham // 50 // nityaM jayAvahA divyA svAminaH zIghradA bhava / vAyavye sthApayettAM ca jayAM sarvArthasiddhaye // 51 // IzAne sthApayetpUrNA pUrvavatsaMprapUjya ca / OM pUrNe tvaM tu mahAvidye sarvasaMdohalakSaNe // 52 // dhU kAmanA aura siddhikI denevAlI hai isa prakAra mantrako paDhakara netadizAmeM sthApana kare aura usake anantara tisI prakAra jayA zilAkA 19 // nAmamaMtra aura pUrva kahehae mantroMse naivedya AdikA arpaNa aura pUjana karake he jaye ! tU sadA kalyANarUpa hai tujhe sthApana krtaahuuN| sadA sthira rahiye // 50 // apane svAmIko sadeva zIghra jayake denavAlI ho isa mantrako par3hakara usa jayA nAmakI zilAko saba athAkI siddhike liye vAyavyadizAmeM sthApana kare // 51 // pUrvakI samAna pUjana karake he pUrNe ! tU mahAvidyArUpa hai, saMpUrNa kAmanAoMko denevAlA Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. // 55 // terA svarUpa hai // 52 // isa prAsAdameM saba kAryako saMpUrNakara isa mantrase IzAna meM sthApana kare phira usake pIche gharake svAmIke zubhakI icchA karanevAlA puruSa zilA aura iSTikAoMke stutivAkyoMko paTTe aura bachaDA suvarNa sahita gauko AcArya ke liye de || 53 // 54 // apanI zaktike anusAra Rtvija aura ziSTajanoMko dakSiNA de aura jyotiSI aura sthapatikA vizeSakara pUjana kareM // 55 // brAhmaNoM ko yathAzakti bhojana karAve, dIna aura andhoMko anna Adi dekara prasanna kareM isa prakAra vAstubaliko karake SoDazabhAgako lekara // 56 // usake saMpUrNa sarvamevAtra prAsAde kuru sarvadA / zilAnAmiSTakAnAM tu vAcanaM tadanantaram // 53 // na kartavya tu manasA pitustu zubha micchatA / AcAryAya ca gAM dadyAtsavatsAM hemasaMyutAm // 54 // Rtvigbhyo dakSiNAM dadyAcchiSTebhyazca svazaktitaH / daivajJaM pUjayecchaktyA sthapatiM ca vizeSataH // 55 // brAhmaNAn bhojayecchaktyA dInAndhAMzcaiva topayet / evaM vAstuvaliM kRtvA bhajet SoDazabhAgikAm // 56 // tasya madhye caturbhAgaM tasmin garbhaM ca kArayet / bhAgadvAdazakaM sArddha tatastu parikalpayet // 57 // caturbhAgena bhittInAmucchrAyaH syAtpramANataH / dviguNaH zikharocchrAyo bhittyucchrAyAJca mAnataH // 58 // zirorddhArdhasya cArjena vidheyA tu pradakSiNA | caturdikSu tathA jJeyo nirgameSu tathA budhaiH // 59 // | madhya meM cAra bhAgake usameM garbhako kare aura // 12 // sADhebAraha bhAga usake cAroMtarapha kalpanA kare // 57 // aura sthAnake cauthAI bhAgake pramANase bhittiyoM ko UMcAIkA pramANa rakkhe aura bhittiyoMkI UMcAIse dugunA pramANa kitanI zikharoMkI UMcAI rakkhe // 58 // aura zirake AThaveM bhAgase pradakSiNA banavAnI aura cAroM dizAoMmeM jo nirgamake sthAna haiM unameM vaha pradakSiNA jAnanI // 59 // bhA. TI. a 6 // 55 // Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |bhAgake do garbha sUtra maNDapake vistArameM hote haiM unakA Aya vibhAgake aMzoMse bhadrase yukta aura atyanta zobhana hotA hai, garbhake mAnako pAMca bhAgase buddhimAn manuSya vibhAga karake // 60 // unamase ekabhAga grahaNa karake buddhimAn manuSya prAgjIva (dvAra ) kI kalpanA kara bhAgoMmeM| | garbhapake samAna usake Age mukhamaNDapa hotA hai isa granthameM yaha prAsAdakA sAmAnya lakSaNa kahA / / 61 / isake anantara aura bhI liMga aura prAsAdake lakSaNako kahatAhUM-liMga pUjAke pramANase pIThikA dhanavAve / / 62 // pIThikAke AdhebhAgake pramANase bhitti banavAnI aura garbhasUtradvayaM bhAge vistAre maMDapasya tu / Ayastasya vibhAgAMzerbhadrayuktaH suzobhanaH / paJcabhAgena saMbhajya garbhamAnaM vicakSaNaH // 60 // bhAgamekaM gRhItvA tu prAgjIvaM kalpayevudhaH / garbhasUtrasamo bhAgAdagrato mukhamaNDapaH / etatsAmAnyamuddiSTaM prAsAdasye ha lakSaNam // 61||athaanycc pravakSyAmi prAsAdaM liGgamAnataH / liGgapUjApramANana kartavyA pIThikA budhaiH // 62 // pIThikAna se bhAge syAttanmAnena tu bhittayaH / bAhyabhittipramANena utsedhastu bhavettataH // 6 // bhittyucchAyAttu dviguNaH zikharasya samucchyaH / zikharasya caturbhAgAH kartavyAssyuH pradakSiNAH // 64 // pradakSiNAyAstu samastvagrato maNDapo bhavet / tasya cArdaina kartavyastva grato mukhamaNDapaH // 65 // prAsAdAnnirgatau kAryoM kapoto garbhamAnataH / urva bhittyucchyau tasya maJjarI tu prakalpayet // 66 // bAharakI bhittike pramANase uMcAI hotI hai / / 63 // bhittike UMcAIse dUnI zikharakI UMcAI hotI hai aura zikharase cauthe bhAgoMkI pradakSiNA banavAnI // 64 // pradakSiNAke samAna AgekA maNDapa hotA hai aura usase AdhA agrabhAgameM mukhamaNDapa banavAnA // 65 // prAsAdase nikasate hue garbhake pramANase do kapota banavAne aura ve uparako bhitti ke samAna UMce hoM aura unakI maMjarIbhI banavAnI // 66 // Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. // 56 // maMjarIbhI pramANase DeDhaguNI zukanAsikAko banavAve aura usake Upara usase AdhA vaidIbandha hotA hai // 67 // vedIke Upara jo zeSa kaNTha hai vaha AmalakasAra kar3hAtA hai isa prakAra vibhAga karake buddhimAna manuSya zobhana prAsAdako banavAve // 68 // isake anantara aurabhI prAsA - dakA lakSaNa hama kahate haiM-he dvijo ! gabhauke pramANase usa prAsAdake pramANa tuma suno // 69 // naubhAgameM prAsAdake garbhako arthAt madhyakI saMpUrNa bhUmiko vibhAga karake maMdirake suMdara 8 ATha pAdoMkI cAroM tarapha pIThikAkI kalpanA kare // 70 // isI mAnase mittiyoMkA vistAra maryA sArddhamAnena zukanAsaM prakalpayet / Urddha tathArddhabhAgena vedIbandho bhavediha // 67 // vedyAzvopari yaccheSaM kaNThamAmala sArakam / evaM vibhajya prAsAdaM zobhanaM kArayedbudhaH // 68 // athAnyacca pravakSyAmi prAsAdasyeha lakSaNam / garbhamAnena prAsAda pramANa zRNuta dvijAH // 69 // vibhajya navavA garbha madhye liGgasya pIThikA / pAdASTakaM tu ruciraM pArzvataH parikalpayet // 70 // mAnenAnena vistAro bhittInAM tu vidhIyate / pAde paJcaguNaM kRtvA bhittInAmucchrayo bhavet // 71 // sa eva zikharasyApi dviguNaH syAtsamucchrayaH / caturdhA tu ziro bhajya arddha bhAgadvayasya vA // 72 // zukanAsaM prakurvIta tRtIye vedikA matA / kaNThamAmalasAraM ca caturthe parikalpayet // 73 // kapolayostu saMhAro dviguNo'sya vidhIyate / zobhanairvapravallIbhiraNDakaizca vibhUSitaH // 74 // kahA hai. eka pAdakI pA~ca guNA karake bhittiyoMkI UMcAI hotI hai // 71 // vahI dUnI zirakI U~cAI hotI hai. zikharakI cauthAI athavA do bhAgakA jo ardha bhAga usake pramANakI // 72 // zukanAsikAko banavAve. amalasAra nAmakA jo kaNTha hai vaha cauthA bhAgakA banavAve // 73 // usake kapoloMkA saMhAra (pramANa) dUnA kahA hai. vaha zobhana vapravallI aura aNDakoMse vibhUSita hotA hai // 74 // bhA. TI. a. 6 // 56 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAsAdake viSe jo tIsarA pramANa hai vaha tumhAre prati kahA. tisI prakAra prAsAdake viSa anya pramANako bhI sAmAnyarItise tuma suno // 75 // d jisameM devatA Tikate haiM usa prAsAdake bhedake tIna vibhAga karale. pramANase rathako banavAkara usake vAmabhAgameM calAve // 76 // prAsA dake cAroM tarapha ekapAdakI nemi vanavAvai garbhako dUnA karake jo pramANa ho vahI nemikA mAna hotA hai // 77 // yahI bhittiyoMkI uuNcaaii| hotI hai. usase dUnA zikhara hotA hai, usake pAMcaveM bhAgakA pUrvako hai grIvA jisakI aisA niHzvAsa kahAtA hai // 78 // prAkArake zikharako prAsAde yastRtIyastu mayA tubhyaM niveditaH / sAmAnyamaparaM tadvatprAsAdaM zRNuta dvijaaH||79|| tribhedaM kArayetkSetra yatra tiSThanti devatAH / rathaM kRtvA tu mAnena bAhyabhAgavinirgatam // 76 // nemI pAdena vistIrNA prAsAdasya samantataH / garbha tu dviguNaM kuryAne mimAnaM bhavediha // 77 // sa eva bhittInAmutsedho dviguNaH zikharo mataH / prAggrIvaM paJcabhAgena niHzvAsastasya cocyate // 78 // kArayecchikharaM tadvatprAkArasya vidhAnataH / prAgnIvaM tasya mAnena niSkAMzena vizeSataH // 79 // kuryAdvA paJcabhAgena prAggrIvaM karNamUlataH / kArayetkanakaM tatra garbhAnte hAramUlataH // 8 // evaM tu trividhaM kuryAjyeSThamadhyakanIyasam / liMgamAnAnubhedena rUpabhedena vA punH|| 81 // ete sAmAnyataH proktA nAmataH zRNutAdhunA // merumandarakailAsakumbhasiMhamRgAstathA // 82 // bhI vidhise banavAve. unake vizeSakara niSka aMzake pramANase zikharakI grIvAko pUrvadizAko rakkhai // 79 // athavA karNamUlake pAMcaveM bhAgase parvako jisakI grIvA ho aisA zikhara banavAve. usameM garbhake antameM hArake mUlase lekara kanaka banavAvai // 8 // isa prakAra jyeSTha madhyama aura zikhara banavAva. usama garbhaka antama hAraka mUlase lekara kanaka banavAca // 9 // isa prakAra kaniSThake bhedase liMgamAna vA rUpabhedase tIna prakArake zikharako banavAvai // 81 // ye zikhara sAmAnyase kahe, aba zikharoMke nAmoMko tuma suno Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meru mandara kailAsa kumbha siMha aura mRga // 82 // vimAnachandaka aura caturasra (caukora ) aSTAsra (aThakonA) aura SoDazAsra ( solaha konA) vatula (gola) sarvabhadraka // 83 // siMhanandana aura nandivarddhana siMha vRSa suvarNa padmaka aura samudraka / / 84 // ye nAmase kahe haiM.he dvijo! inake vibhAgako tuma suno-zatazRMga hoM aura cAra jisake dvArahoM bhUmikAke solaha bhAgase UMcA ho // 85 // nAnAprakArakI jisakI vicitra zikhara hoM usako meruprAsAda kahate haiM. jo bAraha caukakA ho vA jisakI bAraha zikhara hoM usako mandara kahate haiM, jisameM nau vimAnacchandakastadvaccaturasrastathaiva ca / aSTAsaH poDazAsrazca vartulaH srvbhdrkH|| 83 // siMhazca nandanazcaiva nandivarddhana eva ca / siMho vRpaH suvarNazca padmako'tha samudrakaH // 84 // prAsAdA nAmataH proktA vibhAga zRNuta dvijAH / zatazRGgazcaturdAro bhUmikApoDazo cchritaH // 85 // nAnAvicitrazikharo meruprAsAda ucyate / mandaro dvAdazaH proktaH kailAso navabhUmikaH // 86 // vimAnacchandakaM tdvdnekshikhraantH| sa cASTabhUmikastadvatsaptabhinandivarddhanaH // 87 // viMzANDakasamAyukto nandanaH samudAhRtaH / poDazA sakasaMyukto nAnArUpasamanvitaH // 88 // anekazikharastadvatsarvatobhadra ucyate / candrazAlAsamopeto vijJeyaH pnycbhuumikH||89|| valabhIcchandakastadvacchukanAsatrayAnvitaH / vRSasyocchAyatastulyo maNDitazcitravajitaH // 90 // 9 bhUmi ho use kailAsa kahate haiM // 86 // aneka zikharoMse jisakA vistAra ho use vimAnacchandaka kahate haiM aura usakI bhUmi ( cauka) ATha hotI hai. jisakI sAta bhUmi hoM vaha nandivarddhana hotA hai // 87 // bIsa jisakI kona samAna hoM vaha nandana kahA hai. jisakI solaha 16 konahoM aura jo nAnArUpase yukta ho||8|| aneka jisakI zikharahoM usako sarvatobhadra kahate haiM. aura vaha caMdrazAlAse yukta hotA hai| yU usakI bhUmi pAMca hotI haiM // 89 // tisI prakAra zukakI (totAkI) nAsikAke samAna jo konoMse yuktaho aura vRSakI U~cAIke tulya Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ho maNDitaho citroMse varjitaho vaha valabhIcchandaka kahAtA hai // 90 // siMhake samAna jo dIkhe vaha siMha aura gajake samAna jo dIkhe vaha gaja kahAtA hai. kumbhake samAna jisakA AkAraho vaha kuMbha kahAtA hai usakI U~cAI bhUmike navama bhAgakI hotI hai // 91 // aMgulI puTake samAna jisakI sthitiho pAMca aNDakozase jo bhUSita aura cAroM taraphase jisakI solaha kona hoM usako sAmudrika kahate haiN| // 92 // jisake donoM pArzvabhAgoM meM candrazAlAke samAna mukha hoM aura UMcAho do jisakI bhUmihoM jo utanAhI UMcA ho aura dohI | jisakI bhUmi hoM vaha padmaka kahA hai // 93 // jisakI solaha asra aura vicitra zikhara hotI haiM vaha mandira zubhadAyI hotA hai. jo candra siMhaH siMhagatijJeyo gajo gajasamastathA / kumbhaH kumbhA kRtistadvadbhUmikAnavakocchrayaH // 91 // aGgulIpuTasaMsthAnapaJcANDaka vibhU pitH| poDazAstraH samantAttu vijJeyaH sasamudrakaH // 92 // pArzvayozcandrazAlasya ucchrAyo bhUmikAdvayam / tathaiva padmakaH prokta ucchrAyo bhUmikAdvayam // 93 // poDazAsraH sa vijJeyo vicitrazikharaH zubhaH / mRgarAjastu vikhyAta caMdrazAlAvibhUSitaH // 94 // prAggrIveNa vizAlena bhUmikA sapannatA / anekacandrazAlastu gajaprAsAda ucyate // 95 // paryaGkagRharAjo vai garuDo nAmanAmataH / saptabhUmyucchraya stdvccndrshaalaatryaanvitH|| 96 // bhUmikAstu SaDazItirbAhyataH sarvato bhavet / tathAnyo garuDastadvaducchrAyo dazabhUmikaH // 97 // zAlAse vizeSakara bhUSita ho vaha mRgarAjanAmase prasiddha hai // 94 // jisakI vizAla pUrvako prIvAho bhUmike chaThebhAgakI UMcAI ho vaha mRgarAja kahAtA hai. aneka jisameM candrazAlA hoM vaha gajaprAsAda kahAtA hai // 95 // payyeka gRharAja vA nAmase jise garur3a kahate haiM jisakI sAtabhUmike bhAgakI UMcAI ho aura jisameM tIna candrazAlA hoM // 96 // jisake cAroM tarapha bAhyadeza meM chiyAsI gaja vA hAtha bhUmiho vahabhI eka prakArakA garuDamaMdira kahA hai. jisakI UMcAI bhUmike dazabhAgako hotI hai // 97 // Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. // 58 // jisakI solaha asrar3oM aura do bhUmi jisameM adhika hoM vaha padmaka kahAtA hai. padmakake tulya jisakA pramANa ho vaha zrItuSTaka kahAtA hai, pAMca jisake aNDahoM, tIna jisakI bhUmi hoM, garbha meM jisake cAra hAtha hoM // 98 // vaha vRSa nAmase hotA hai. vaha prAsAda saba kAmanAoMko detA hai, saptaka aura paMcakanAmase jo prAsAda hamane kahe haiM, ve siMha nAmake prAsAdake samAna jAnane jo anya prAsAda anya pramANase // 99 // caMdrazAlAoMke yukta kahe haiM, ve saba prAggrIvake yukta hote haiM. iMTIke vA kASThake vA pattharake hote haiM. toraNoMsahita hote haiM meru nAmakA mandira padmakaH SoDazAsrastu bhUmidvayamathAdhikaH / padmatulyapramANena zrItuSTaka iti smRtaH / paJcAMDakastribhUmistu garbhe hastacatuSTayam // 98 // vRSo bhavati nAmnA yaH prAsAdaH sarvakAmikaH / saptakAH paJcakAzcaiva prAsAdA ye myoditaaH| siMhasya te samA jJeyAyecA nye'nyapramANataH // 99 // caMdrazAlaissamopetAH sarve prAgggrIvasaMyutAH / aiSTikA dAravAzcaiva zailajAzca satoraNAH / meruH paJcA zaddhastaH syAnmandAraH paJcahI nakaH // 100 // catvAriMzattu kailAsazcatustriMzadvitAnakaH / naMdivarddhanakastadvadvAtriMzatsamudAhRtaH / triMzadbhirnandanaH proktaH sarvatobhadrakastathA // 101 // ete SoDazahastAH syuzcatvAro devavallabhAH / kailAso mRgarAjastu vitAna cchaMdako gajaH // 102 // ete dvAdazahastAH syureteSAM siMhanAdakaH / garuDo'STakaro jJeyaH siMho daza udAhRtaH // 103 // 50 pacAsa hAthakA aura mandara 45 paiMtAlIsa // 100 // kailAsa 40 cAlIsa hAthakA, vitAnaka 34 cautIsa hAthakA battIsa 32 hAthakA nandivarddhana kahA hai. tIsa 30 hAthakA nandana aura sarvatobhadraka kahA hai // 101 // ye cAroM 16 solaha hAdhake devatAoMko pyAre hote haiM. kailAsa mRgarAja vitAnacchandaka aura gaja // 102 // ye bAraha hAthake hote haiM. inameM siMhanAdaka garuDake ATha kona hote haiM. siMhake darza bhA. TI. a. 6 / / 58 / / Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 kona kahe haiM // 103 // isI pramANase zubha hai lakSaNa jinakA aise zubha prAsAda banAne, yakSa rAkSasa nAga inakA ATha 8 hAthakA mandira 5 zreSTha hotA hai // 104 // taisehI meru Adi sAta jyeSTha (uttama) liMgake zubhadAyI kahe haiM. jo madhyameM zrIvRkSaka Adi ATha 8 kahe haiN||105|| haMsa Adi jo pAMca kahe haiM ve saba zubhadAyI hote haiM, isake anantara zakti sahita liMgake lakSaNako kahate haiN| 106 // liMgakI lambAI ke aMgu, loMse buddhimAn manuSya liMgake vistArako gine aura liMgake vistArakA jitanA mAnaho usase tigunA vistAra pIThakA hotA hai // 107 // evameva pramANena kartavyAH zubhalakSaNAH / yakSarAkSasanAgAnAmaSTahastaH prazasyate // 104 // tathA mervAdayaH sapta jyeSThaliGgAH zubhA vahAH / zrIvRkSakAdayazcASTau madhye yasya udAhRtAH // 10 // tathA IsAdayaH paJca uktAste zubhadA matAH / athAtaH saMpravakSyAmi zaktyA liMgasya lkssnnm||106||linggdairdhyaalailinggN vistAraM gaNayed budhH| liGgavistAramAnena triguNaM pIThavistaram // 107 // garbhagehapravistAraM vibhAga parikalyet / teSu bhAgeSu caikena pIThavistAramAcaret // 108 // dIrgha kurvanti pIThAnAM viSNubhAgA vasAnakam / mUle madhye tathorve ca brahmaviSNuharAMzakam // 109 // pIThikAlakSaNaM vakSye yathAvadanupUrvazaH / pIThochAye yathAvacca bhAgAn poDaza kaaryet||110||bhuumaavekH praviSTaH syAccaturbhirjagatI matA / vRtto bhAgastathaikaH syAdRttAdUddhastu bhAgataH // 11 // garbhagehakA jo vistAra hai usake tIna bhAgakI kalpanA kare una bhAgoMmeM eka bhAgase pIThakA vistAra kare // 108 // viSNuke bhAgaparyanta pIThoMkI dIrghatAko kare, mUla madhya urva bhAgameM brahmA viSNu aura ziva inake aMzoMko rakkhe // 1.9 // aba krama kramase pIThikAke yathArtha lakSaNako kahatA hUM-pIThakI uMcAImeM yathAyogya solaha bhAgoMko kare // 110 // unameMse 1 eka bhAga bhUmimeM praviSTa hotA hai. cAra bhAgoMkI Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. // 51 // jagatI kahAnI hai eka bhAgakA vRtta hotA hai, vRttake bhAgase UrdhvabhAga hotA hai // 111 // tIna bhAgAMse kaNTha hotA hai, kaNThake tIsare bhAgakA pada hotA hai UrdhvameM jo eka bhAga hai usake zeSabhAgakI paTTikA hotI hai // 112 // jahAMtaka jagatI hai vahatika eka bhAga bhUmimeM praviSTa hotA hai. usa jagatIkA arthAt jalake pravAhakA nirgama zeSapaTTikA paryaMta hotA hai arthAt makAna ke pustetaka jagatI banAve. jalake niksanake liye vaha pramANase banavAnI // 113 // liMga bANa AdikoMko sAta aMza vA tIna bhAgase banavAve athavA 5 pAMca bhAga vA do bhAga jisa prakAra bhAgaistribhistathA kaNThaM padaM kaNThatribhAgataH / bhAgekamUrdhvake yazca zeSabhAgena paTTikA // 112 // praviSTa bhAgamekaM tu jagatI yAva deva tu / nirgamastu punastasyA yAvadvai poSapaTTikA / vArinirgamanArthastu tatra kArya pramANataH // 113 // bANaliGgAdikaM kuryAt saptAMza vA vibhAgatam // paJcAbhAgaM dvibhAgaM vA yathAyogyaM yathAsthiram / saptabhAgakRte liGge caturaMzAnnivedayet // 114 // pITha madhyagate garne tribhAgaM caikabhAgakam / paJcabhAge tu bhAgAMstrIndvibhAge'rddha yathAkramam // 115 // evaM bANAdiliGgAnAM pravezaH zaMka roditaH / sthUlaM ziraH kRzaM mUlamunnate tanmukhaM ziraH // 116 // nimnapRSThamiti khyAtaM bAlagehAdiliGgake / ajJAtamukhapRSThAnAM kanyAspRSTaM mukhaM ziraH // 117 // | zira rahe usa prakAra yathAyogya banavAve sAtabhAgase banAye liMgameM cAra aMzoMko banavAve // 114 // pIThake madhya meM jo garta hai usase tIsarA vA eka bhAgakA aura pAMca bhAgake garta meM tIna bhAga aura do bhAgake gartameM AdhAbhAga kramase rakkhe / / 115 / / isI prakAra baannaadi| liMgoMkA praveza zivajIne kahA hai. zira sthUla ho, mUla kRza ho aura unnata ( UMce) meM usake mukhameM zira ho / / 116 / / jisakA pRSThabhAga 1 'TivANAdikam' iti pAThAntaram / bhA. TI. a. da / / 59 / / Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIcA ho aisA cihna bANa geha Adi liMgameM hotA hai. jinake mukha aura pRSThabhAga AdikA jJAna na ho unakA zira aisA honA cAhiye jisake | mukhakA sparza kanyA karasake / 117 // jyeSTha madhyama kaniSTha bhedase tIna prakArakI brahmAkI zilA hotI hai usase tIna gune vistArase vA anya | prakArase prAkAra ( parakoTA) banavAve // 118 // pUrvokta pIThoMke vistArase adhika aMguloMse tIna bhAga pIThake vistArako karake usake eka bhAgake pramANase // 119 // dIrgha (laMbAI ) kare aura praNAla (pannAlA) ko usake vibhAgake eka vistArase banavAve aura brahmasUtrake catu jyeSThA madhyA kaniSThA ca vividhA brahmaNazzilAH / triguNaM vistRtaM kuryAdanyathA vA prakArakaH // 118 // uktAnAmapi pIThAnAM vistArAdadhikAGgulaiH / vibhAgapIThavistAraM kRtvA tatraikabhAgataH // 119 // dIrgha kuryAtpraNAlaM ca taM tribhAgaikavistaram / brahma sUtracatuSke tu sthApya kUrmazilAM tataH / tadgarbhe vinyasetkUrma sauvarNa dvAdazaM mukham // 120 // tatra ratnAdibhissAI bhUmi ca hRdaye nyaset / tattadgarbha hi tasyaiva nIrandhra vjrlepkaiH| lipto'tha zAntitoyena prokssyollikhyoktvtttH|| 121 // tatastejobhi (vi) dhAM zakti kalitAsanarUpiNIm / sthApayecca sulagne tu daivajJokte muhUrtake // 122 // athAtaH saMpravakSyAmi maNDapAnAM ca lakSaNam / | maNDapAn pravarAn vakSye prAsAdasyAnurUpataH // 123 // kameM kUrmazilAke sthApana karaneke anantara karmazilAke garbhameM dvAdaza mukha soneke karmakA sthApana kare aura usa kUrmake Upara // 12 // ratnaAdi sahita bhUmiko hRdayake Upara sthApana kare tisakehI usa usa garbhako bacalepase nIraMdhra kare arthAt chidra rahita karade phira lIpakara zAMtipAThake jalase chir3ake aura phira ullekhana kare arthAt U~ce nIceko ekarasa karade // 121 // phira teja nAmakI zakti jo kAlatAke AsanarUpa ho usakA jyotiSiyoMke batAye hue zreSTha muhUrtake zreSThalagnameM sthApana kareM / 122 // isake anaMtara maMDapoMkA lakSaNa kahatA hU~, Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. prAsAdake anusAra uttama maMDapoMko kahatA hUM // 123 // zreSTha madhyama kaniSTha bhedase anekaprakArake maMDapa banavAve unako maiM nAma lelekara kahabhA . TI. tAI-he dvijoMmeM zreSTho ! tuma suno // 124 // puSpaka, puSpabhadra, suvRtta, amRtanaMdana, kauzalya, buddhisaMkIrNa, gajabhadra, aura jayAvaha // 125 // ||60||tthaashriivkss, vijaya, vAstuka, arNavataMdhara, jayabhadra, vilAsa, sazliSTa, zatramardana // 126 // bhAgyapaMca, naMdana, bhAnava, mAnabhadra, sugrIva, harSaNa, karNika kAra, padAdhika // 127 // siMha, yAmabhadra aura zatrughna ye sattAIsa maMDapa zAstrakAroMne kahe haiM aba he brAhmaNo ! inake lakSaNoMko zravaNa kro| vividhA maNDapAH kAryAH zreSThamadhyakanIyasaH / nAmatastAn pravakSyAmi zRNudhvaM dvijasattamAH // 124 // puSpakaH puSpabhadrazca su | vRtto'mRtnndnH| kauzalyo buddhisaGkIrNo gajabhadro jayAvahaH // 125 // zrIvRkSo vijayazcaiva vAstuko'rNazrutandharaH / jayabhadro vilAsazca saziSTaH shtrumrdnH||126|| bhAgyapaJco nandanazca bhAnavo mAnabhadrakaH / sugrIvo harSaNazcaiva karNikAraH pdaadhikH||127|| siMhazca yAmabhadrazca zatrughnazca tathaiva ca / saptaviMzatirAkhyAtA lakSaNa zRNuta dvijAH // 128 // stambhA yatra catuSpaSTiH puSpakaH sa udAhRtaH / dvApaSTiH puSpabhadrastu SaSTistu vRtta ucyate // 129 // stabho'STapaJcAzadvApi kathyate'mRtanandanaH / kauzalyo'tha dvipnycaashcctuHpNcshtaatpunH||130||naamaa tu buddhisaMkINoM dvihIno rAjabhadrakaH / jayAvahastripaMcAzacchIvatsastu dvihiinkH||131|| // 128 // jisameM causaTha 64 staMbha hoM usako puSpaka kahate haiM, jisameM bAsaTha 62 stambha hoM use puSpabhadra aura jisameM sATha 60 stambha hoM use vRtta kahate haiN|| 129 // jisameM aThAvana 58 stambha hoM usako amRtanaMdana kahate haiM. jisameM bAvana stambha hoM use kauzalya kahate haiM, caubana 54 staMbhavAleko // 130 // buddhisaMkIrNa kahate haiM. usameM do stambha nyUnase hoM to rAjabhadraka kahate haiM. tirapana 53 stambhavAleko Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ||jayAvaha, ikyAvana 51 staMbhavAleko zrIvatsa kahate haiN|| 131 // battIsa 32 staMbhakA maNDapa harSaNa jAnanA. bIsa 20 staMbhakA karNikAra hotA hai. advAIsa 28 stambha jisameM hoM vaha padAdhika hotA hai. solaha 16 stambha jisameM hoM vaha siMha hotA hai // 132 // usase do nyUnake stambhako yAma aura zatrughna kahate haiM. kisI graMthameM bAraha 12 stambhoMse yukta yAmabhadra kahA hai|| 133 // ye pUrvokta maNDapa lakSaNoMse yukta yathAyogya kahe IN trikoNa vRttake madhya meM aSTakoNa SoDazakoNa // 134 // vA catuSkoNa maNDapakA sthAna banAve. rAjya vijaya avasthAkI vRddhi // 135 // putra dvAtriMzaddhapaNo jJeyaH karNikArazca viNshtiH| padadviko'STAviMzatibhirdiraSTo siMha ucyate // 132 // dvihIno yAmabhadrastu zatrughnazca nigadyate / yAmabhadraH kvacitprokto dvaadshstmbhsNyutH|| 133 // maNDapAH kathitA hyete yathAvallakSaNAnvitAH / trikoNavRtta madhye tu aSTakoNaM dviraSTakam // 134 // catuSkoNaM ca kartavyaM saMsthAnaM maNDapasya tu / rAjyaM ca vijayaM caiva Ayurvaddhanameva ca // 135 // putralAbhaH zriyaH puSTiH strIputrAdi kramAdbhavet / evantu zubhadaH proktaH anyathA tu bhayAvahaH // 136 // iti vAstu zAstre prAsAdavidhAnaM nAma SaSTho'dhyAyaH // 6 // athAtaH zRNu viprendra dvAralakSaNamuttamam / dvArANAM caiva vinyAsAH pakSAH paJcadaza smRtaaH||1|| triSu triSu ca mAseSu nabhasyAdiSu vai kramAt / yadiGmukho vAstunarastanmukha sadanaM zubham // 2 // lAbha lakSmI strI putra AdikoMkA poSaNa kramase pUrvokta maNDapoMmeM hotA hai. isa prakArakA maNDapa zubhadAyI hotA hai aura anyathA bhayakA dAtA hotA he // 136 // iti paM0 mihika vivR0 vAstuzAstre SaSTho'dhyAyaH // 6 // isake anantara he brAhmaNoM meM indra ! uttama dvArake lakSaNoMko sunodvArake vinyAsameM pandraha 15 pakSa kahe haiM, arthAt pandraha prakArake dvAra hote haiM // 1 // ve nabhasya (bhAdrapada) Adi tIna tIna mAsoMmeM kramase hote hai| * yahAMpara vijaya maNDapase lekara sugrIva maNDapatakake lakSaNa isa granyama na jAne kyoM nahIM likhe / - Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.pra. vAstu puruSakA mukha jisa dizAmeM ho usI dizAmeM sthAnakA dvAra zubhadAyI hotA hai // 2 // anyadizAke mukhakA ghara dAkha zokabhA . bhayakA dAtA hotA hai tisase vAstupuruSake mukhakI dizAkA dvArahI zreSTha hai anya dizAkA nahIM // 3 // aba dUsare prakArako kahate haiMkanyA Adi rAziyoMpara tIna tIna rAziyoMpara sUryake sthita honeke samaya pUrva Adi dizAmi dvArako na banavAve // 4 // aba tIsare prakArako kahate haiM-karka aura siMhake sUryameM pUrva aura pazcimameM mukha hotA hai, meSa aura vRzcikake sUryameM uttara dakSiNameM mukha hotA hai // 5 // anyadiGmukhagehaM tu duHkhazokabhayapradam / tasmAttadiGmukhadvAraM prazasta nAnyadiGmukham // 3 // atha dvitiiyH|| triSu triSu ca rAzInAM kanyAdInAM sthite rakho / pUrvAdiSu na kartavyaM dvAraM caiva yathAkramam // 4 // atha tRtIyaH // karkakumbhagate sUrya mukhaM syAt pUrvapazcime / meSakITagate vApi mukhaM cottaradakSiNe // 5 // mukhAni cAnyathA kartuLadhizokabhayAni ca / anyarAzigate sUyeM na vidadhyAtkadAcana // 6 // atha caturthaH // siMhe tu pazcimaM dvAraM tulAyAM cottaraM tthaa| karkaTe pUrvadigdvAraM dvAraM pazcimavarjitam // 7 // karkaTekai ca siMhasthe pUrvadvAraM na zobhanam / tulAyAM vRzcike caiva dvAraM pazcimavarjitam // 8 // karkaTeke ca siMhasthe yAmya dvAraM na zobhanam / sUrya makarakuMbhasthe saumyadvAraM ca niMditam / nRyukanyAdhanurmInasaMsthite'ke na kArayet // 9 // anyathA jo gRhakA dvAra banAtA hai usako vyAdhi zoka aura bhaya hotA hai. anya rAzike sUryameM dvArako kadAcit na banavAve // 6 // aba cauthe prakArako kahate haiM-siMhake sUryameM pazcima dvArako, tulAke sUryameM uttara mukhake dvArako, karkake sUryameM pUrva dizAke dvArako banavAve, pazcima dizAko chor3akara dvAra hotA hai||7|| karka aura siMhake sUryameM pUrvakA dvAra zreSTha nahIM, tulA aura vRzcikake sUrya meM pazcimadizAko choDakara anyadizAmeM dvAra banavAve // 8 // karkake siMhake sUryameM dakSiNakA dvAra zobhana nahIM, makarake kuMbhake sUryameM uttarakA dvAra nindita hai. mithuna Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanyA dhana mIna inake sUryameM dvArako na banavAne // 9 // dvArakA staMbha aura kASThakA saMcaya inakobhI vizeSakara varja de / mAghameM aura siMhameM kASThake chedanako na karavAve, jo mUDha mohase karate haiM unake gharameM agnikA bhaya hotA hai // 10 // aba paJcama prakArako kahate haiM-pUrNimAse | aSTamatika pUrva mukhake dvArako varjade, navamIse caturdazIparyanta uttaramukhake dvArako varjade // 11 // aba chaThe prakArako kahate haiM brAhmaNoMke gharakA dvAra pazcimamukhakA, kSatriyoMke uttaramukhakA, vaizyAMke pUrvamukhakA, zUdroMkA dakSiNamukhakA zubha hotA hai // 12 // aba sAtaveM prakArako kahate dvArastaMbhau tathA dArusaJcayaM ca vivarjayet / mAghe siMhe ca dArUNAM chedanaM naiva kArayet / mohAtkurvanti ye mUDhAstadvade'gnibhaya bhavet // 10 // atha pnycmH|| pUrNAdi tvaSTamI yAvatpUrvAsyaM parivarjayet / uttarAsyaM na kurvIta navamyAdicaturdazI // 11 // atha SaSThaH // pratyaGmukhaM brAhmaNAnAM kSatriyANAM tathottare / vaizyAnAM pUrvadigdvAraM zUdrANAM dakSiNa zubham // 12 // atha saptamaH // karkaTo vRzciko mIno brAhmaNaH parikIrtitaH / meSaH siMho dhanurdhArI rAzayaH kSatriyA smRtAH / vaizyA vRSamRgau kanyA zUdrAH zeSAH prkiirtitaaH||13|| varNakrameNa pUrvA diga dakSiNa pazcime tathA // 14 // yo yasya rAzirmaya'sya tasya dvAraM tatazcaret / dizi tadviparItaM tu kartuSTaphalaM bhaveta // 15 // vAha-karka vRzcika mIna ye rAzi brAhmaNa kahAtI haiM, meSa siMha dhanu ye rAzi kSatriya kahAtI haiM / 13 / / vRSa mRga kanyA ye.rAzi vaizya kahAtI haiN| aura zeSa rAzi zudra kahAtIM haiM. varNake kramase pUrva dakSiNa pazcima aura uttaradizAoMke dvAra hote haiM // 14 // jisa manuSpakI jo rAzi ho usIse usakA dvAra banavAve, usake viparIta dizAmeM dvAra banavAnese kartAko iSTaphala nahIM hotA // 15 // Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.pra. // 62 // aba AThaveM prakArako kahate haiM-dhana meSa siMha ina rAziyoMpara jaba candramA ho to pUrva dizAmeM dvAra banavAve, makara kanyA aura vRSakA candramA hoyato dakSiNadizAmeM dvAra banavAve.tulA mithuna kumbhakA candramA hoya to pazcimamukhake dvArako banavAve // 16 // karka vRzcika mInakA hoyato uttarameM dvArako banavAve, ava navamaprakArako kahate haiM-kRttikAse sAta nakSatra pUrvameM aura maghA Adi sAta makSatra dakSiNameM // 17 // anurAdhA Adi sAta nakSatra pazcimameM aura dhaniSThA Adi sAta nakSatra uttarameM jAnane, jisa dizAke nakSatrapara candramA sthita ho usa dizAmeM athaassttmH|| dhanurmepasiMhe yadA rAtrinAthastadA pUrvabhAge nyasedAramAdyam / mRgekanyakAgostu dvAraM ca yAmye tulAyugmakuMbhe tathA pazcimAyAm // 16 // karkaTe vRzcike mIne rAzisthe cottare nyaset // atha navamaH // kRttikAdyaM sapta pUrve maghAdyaM sapta dakSiNe / // 17 // maitrAdya pazcime jJeyaM dhaniSThAdyaM sapta uttare / yadigbhasaMsthite candre tadigdvAraM prazasyate // 18 // pRSThadakSiNavAmasthe na vidadhyAtkadAcana // atha dshmH||praagaadi vinyasedvAnsavyamArgeNa vai dvijAH // 19 // siMhe cottaradigdvAraM pazcimAsyaM vivarja yet // athaikAdazaH // prAgdakSiNe gajadvAraM vRSe prAcyAna cAnyadik // 20 // pRSThadvAraM na kartavyaM koNeSveva vishesstH|| atha dvaadshH|| triSu triSu ca mAseSu mArgazIrSAdiSu kramAt // 21 // dvAra banAnA zubha hai // 18 // pITha dakSiNa aura vAmabhAgake nakSatrapara dvArako kadAcit na banavAve. aba dazaveM prakArako kahate haiM-he dvijo ! pUrva |Adi dizAoMmeM savya (vAma) mArgase vargIko sthApana kre|| 19 // siMhameM uttara dizA aura pazcima dizAke dvArako varjade. aba gyArahaveM prakArako kahate haiM-pUrva aura dakSiNameM meSake sUryameM vRSameM pUrva dizAmeM dvArako banavAve, anyadizAmeM nahIM // 20 // sthAnakA pIThapara dvAra na kare aura // 6 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhU koNoMmeM to vizeSakara na kare. aba bArahaveM prakArako kahate haiM-mArgazira Adi tIna tIna mahInoM meM kramase // 21 // pUrva dakSiNa pazcima aura ral uttara dizAmeM rAhu vasatA hai. dvArameM vahikA bhaya aura stambhako rAike mukhakI dizAmeM gADanese vaMzakA nAza hotA hai // 22 // aba terahaveM dhU prakArako kahate haiM--rAkSasa (neti ) kubera (uttara) agni jala (pazcima) IzAna yAmya vAyavya ina dizAoMmeM AdityavArase lekara rAhu vasatA hai, AThoM dizAoMke cakrameM vaha rAhu gRhake dvAra aura gamanake prAraMbhameM varjita hai // 23 // aba caudahaveM prakArako kahate haiM-pahilA pUrvadakSiNatoyezapaulastyAzA kramAdaguH / dvAre vahnibhayaM proktaM stambha vaMzavinAzanam // 22 // atha tryodshH|| rakSaHkuberAgni jale ca yAmye vAyavyakASThAsu ca bhAnuvarAt / vasettamazcASTasu dikSu cakre mukhe vivajyoM gamane gRhe ca // 23 // atha cturdshH|| dhruvantvAcaM gRhaM proktaM sarvadvAravivArjatam / dhAnye pUrvadizi dvAraM dakSiNe jayasaMjJakam ||24||praardkssinne nandagRhe pazcime kharameva ca / prAkpazcime tathA kAnte pratyagyAmye manorame // 25 // sukke cottare vajya durmukhe cottare tathA / prAguttare krUrasaMjJe vipado dakSiNa tathA // 26 // dhanade pazcime vaya kSayaM cottarapazcime / Akrande dakSiNaM tyAjyaM vipule pUrvameva ca // 27 // gRha dhruva kahA hai vaha saba dvAroMse vivarjita hotA hai, pUrvadizAmeM jisakA dvAra ho vaha dhAnya kahAtA hai aura dakSiNameM jisakA dvAra ho vaha jayasaMjJaka graha kahAtA hai // 24 // pUrva dakSiNameM dvAra hoya to nanda gRha hotA hai, pazcimameM hoya to khara hotA hai, pUrva pazcimameM hoya to kAnta, pazcima dakSiNameM hoya to manorama hotA hai // 25 // uttarameM hoya to sumukha hotA hai aura uttarameM durmukhanAmakA gRha varjita hai aura uttara | dakSiNake krUrasaMjJaka gRhameM vipatti hotI hai // 26 // pazcima dvAra dhanada gRhameM varjita hai aura uttara pazcimameM gRha hoya to kSaya hotA hai Ananda Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.pra. .. 63 nAmake gharamaM dakSiNakA aura vipula nAmakaM gharameM pUrvakA dvAra varjita hai // 27 // cAra jimameM dvAra hoM aisA vijaya nAmakA ghara jo cAroM tarapha alindoMse yukta hai vaha sarvatobhadranAmakA gRha rAjAoMko siddhi karanevAlA kahA hai // 28 // ava pandrahaveM prakArako kahate haiM-aba usa. dvAracakrako kahatAhUM jo pahile brahmAne kahA hai ki, sUryake nakSatrase cAra nakSatra dvArake u.para rakkhai // 29 // do do nakSatra koNameM rakkhe aura do do nakSatra donoM zAkhAoMmeM rakkhe aura nIna nakSatra nicale bhAgameM rakkhe aura cAra nakSatra madhyameM rakkhe // 30 // Urdhvake nakSatroM dvAra vijayAkhya caturamalindaiH sarvatoyutam / rAjJAM siddhikaraM proktaM sarvatobhadrasaMjJakam // 28 // atha paJcadazaH // dvAracakra pravakSyAmi yaduktaM brahmaNA purA / sUryabhAdbhacatuSkaM tu dvArasyopari vinyaset // 29 // dve dve koNa pradAtavyaM zAkhAyugme dvayaM dvayam / adhazca trINi deyAni vedA madhye pratiSTitAH // 30 // rAjyaM syAdUrdhvanakSatre koNepUdrAsanaM bhavet // zAkhAyAM labhate lakSmI dhvaje caiva mRtirbha vet // 31 // madhyastheSu bhavetsaukhyaM cintanIyaM sadA budhaiH / azvinI cottarAhastatiSyazrutimRgAH zubhAH / svAtau pUSNa ca rohiNyAM dvArazAkhAbaropaNe // 32 // paJcamI dhanadA caiva muninandAvasau zubham / pratipatsu na kartavyaM kRte duHkhamavApnuyAt / dvitIyAyAM dravyahAniH pazuputra vinAzanam // 33 // banavAve to rAjya hotAhai, koNake nakSatroMmeM udvAsana (nikAsa), zAkhAke nakSatrameM lakSmIkI prApti aura dhvajAke nakSatroMmeM maraNa hotA hai , || // 31 // madhyake nakSatroMmeM sukha hotA hai yaha cakra buddhimAn manuSyoMko sadA vicArane yogya hai-azvinI uttarA tipya (vizAkhA ) zravaNa mRgazira ye nakSatra zubha haiM, svAtI revatI rohiNI dvAra zAkhAke sthApanameM zubha hote haiM // 32 // paMcavI dhanakI dAtA hotI hai aura saptamI 833 / / 63 / / Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTamI navamI bhI zubha hotI haiM pratipadAmeM dvAra kabhI na kare, kara to duHkha hotAhai, dvitIyAmeM dravyakI hAni aura pazu putrakA nAza hotA I hai // 33 // tRtIyA rogakI dAtrI caturthI bhaMgako karatI hai, SaSThI kulakA nAza aura dazamI dhanakA nAza karatI hai // 34 // amAvAsyA virodha dhako karatIhe isase isameM zAkhAkA Aropa na kare, kendra aura trikoNa (nauvAM pAMcavAM ) inameM zubhagraha hoya aura 3 / 11 / 6 sthAnoMmeM pApagraha . hoya // 35 // dyUna (sAtaveM) dazaveM ye graha zuddha hoya to dvArakI zAkhAkA sthApana zuna vArameM zubha hotAhe aura paMcaka tripuSkara yogameM tRtIyA rogadA jJeyA caturthI bhaGgakAriNI / kulakSaya tathA SaSTI dazamI dhananAzinI // 34 // virodhakRtvamAvAsyA nAsyAM zAkhA varopaNam / kendratrikoNeSu zubhaiH pApairuyAyAriMgaistathA // 35 // yUnAMvare zudiyute dvArazAkhAvaropaNam / zubhaM syAcchubhavAre ca paJcake na tripuSkare / AgneyadhiSNye some hi na kuryAtkASTharopaNam // 36 // praNamya vAstupuruSa dikpAlaM kSetranAyakam / dvArazAkhAropaNaM ca kartavyaM tadanantaram / zubhaM nirIkSya zakunamanyathA parivarjayet // 37 // kuDyA bhittvA na kurvIta dvAra tatra sukhepsubhiH / kRttikA bhagamaitraM tu vizAkhA ca punrvsuH||38|| tiSyaM hastaM tathAdrI ca kramAtpUrveSu vinyaset / maitraM vizAkhA pauSNaM ca nairRtyaM yamadevatam // 39 // zubha nahIM, agni jisakA svAmI ho aise nakSatra (kRttikA) meM aura somavArako dvArazAkhAkA sthApana na kare // 36 // vAstupuruSakA dikpAla aura kSetrake svAmiyoMko praNAma karake usake anantara dvAra zAkhAkA sthApana zubhazakunako dekhakara kare anyathA varjade // 37 // aura sukhake abhilASI manuSya kuDya (bhitti) ko chedakara dvArako kadAcit na banavAve, kRttikA bhaga (pUrvAphA0 ) anurAdhA vizAkhA puna su // 38 // puSya hasta ArdrA ina nakSatroMko kramase pUrvadizAmeM rakkhe, anurAdhA vizAkhA revatI bharaNI uttarASADhA azvinI citrA ye nakSatra Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikra mase dakSiNameM sthita haiM maghA proSThapada aryamA mausAnadevata (muul)||39||40|| zatabhiSA azvinI hasta ye kramase pazcima dizAmeM sthita hai svAtI AzleSA abhijit mRgazira zravaNa dhaniSThA // 41 // bharaNI rohiNI ye kramase uttarake dvAra meM sthApana kare buddhimAna manuSya usa dizAke : MEx dvArake nakSatroM meM hI usa dizAke dvArako banavAve // 42 // aura stambha AdikA sthApanabhI buddhimAn manuSya vidhise kare aura adhomukha nakSatroM meM kA dehulI khAtako krai|| 43 // aura tiryamukhanakSatroMmeM aura dvArake nakSatroM meM stambha aura dvArakA sthApana prAsAda harmya aura gRhoMke bIcameM sadaiva vaizvadevAzvinIcitrAH kramAdakSiNamAsthitAH / pitryaM prauSThapadAryamNaM tathA mAMsAnadaivatam // 10 // vAruNAzvinasAvitrya kramAta pazcimasaMsthitam / svAtyAzzeSAbhijitsaumyaM vaiSNavaM vAsavaM tathA // 41 // yAmyaM brAhma kramAtsaumyaM dvAreSu ca vinirdizet / dvAra: stadizAdvAraM sthApayedvA vicakSaNaH // 42 // staMbhAdhAropaNaM zastaM tathaiva vidhinA budhaiH| adhomukhaizca nakSatraidehalIkhAtameva c||43|| tiryamukhaHrikSastambhadvArAvaropaNam / prAsAdeSu ca haryeSu gRheSvanyeSu srvdaa||44|| AgneyyAM prathama stambha sthApayettadvidhAnataH / stambhopari yadA pazyetkAkagRdhrAdipakSiNaH // 45 // dunimittAni saMvIkSya tadA karturna zobhanam / tasmAtstambhoparicchavaM zAkhAM phalavatI tu vaa||46|| dhArayedathavA vastraM budho ratnAdi niHkSipet / diksAdhanaM ca kartavya zilAdvArAvaropaNam // 47 // staMbhe ca vAstuvinyAse tathA ca gRhkrmnni| prAsAde vA tathA yajJa maNDape balikarmasu // 48 // dhU kara // 44 // pahilAstambha AgneyadizAmeM vidhise sthApana kare aura stambhake Upara jaba kAka gIdha Adi pakSiyoMko dekhe // 45 // aura khoTe nimi ttoMko dekhe to kartAko zubha nahIM hotA tisase staMbhake Upara chatra vA phalavAlI zAkhAko // 46 // athavA vastrako dhAraNa karavAde, buddhimAn manuSya ratna Adi sthApana kare aura zilAdvArake sthApanameM dizAkA sAdhanabhI kare // 47 // staMma vAstupuruSake sthApana gRhakama prAsAda yajJamaNDapa aura ta Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ balikarma inameM diksAdhana kare // 48 // kRttikAke udayameM aura zravaNake udayameM prAcI dizA hotI hai, citrA aura svAtIke antarameM prAcI|| hotI hai aura sUryakI sthiti meM dina prAcI hotI hai // 49 // yadi zravaNa puSya aura citrA svAtIkA jo antara yaha prAcI dizAkA rUpa hai| jaba daNDamAtra sUryakA udaya hocukA ho // 50 // dvAdazAMgulake mAnase vA zaMkuse kalpanA kare, zilAkA tala bhalIprakAra zuddha ho aura ch| lipA ho aura samAna ho // 51 // iSTa zaMkuke pramANase samAna maNDalako likhe, usake madhyameM zaMkako sthApana kare aura do rekhAvAle vRttako cha kRttikodayataH prAcI prAcI syAcchvaNodaye / citrAsvAtyantare prAcI dinaprAcI kheH sthitA // 19 // yadi vA zravaNaM puSyaM | citrAsvAtyoryadantaram / etatprAcIdizArUpaM daNDamAvodite khau||50|| dvAdazAGgulamAnena zakunA vA prakalpayet / zilAtale / susaMzuddha sulipte samatAGgate // 51 // iezakupramANena samamaNDalamAlikhet / tanmadhye sthApayecchakuM vRttaM kRtvA dvirekhikam / dyutipravezAya gamasthAne cihna prakalpayat / apare'hni ca tanmadhye zaMkumAropayettataH // 52 // tatra cihna ca tanmAnaM mAnayoya danantaram / tenAnumAnena viSuvadivasAntaM ca sAdhayet // 53 // yAvanto vyavahriyante tAvadvatte vinikSipet / zodhayedyojayedApi dakSiNottarayoyoH // 54 // krAntyoryadavaziSyata tatprAcI samudAhRtA // 55 // | arthAta gola AkArako banAkara kAtike pravezake liye gamanake sthApanameM cihakI kalpanA kare. phira dasare dina usake madhyameM zaMkukA Arotha haipaNa karai (rkkhe)||52|| usameM cira aura usakA jo mAna una donoM mAnoMke jo anaMtara (samIpa) usI anumAname viSuvat (tulA mapa) saMkrAMtike aMtake dinataka sAdhana kare // 53 // jitane cihoMkA vyavadhAna ho utane vRttameM DArade unakA zodhana karai vA yojana dakSiNa aura uttara donoMmeM kare arthAta ghaTAde vA milAde // 54 // krAMtiyoMke madhya meM jo zeSa rahe vahI prAcI dizA kahI hai // 55 // Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. // 65 // aba dvArake phaloMkA varNana karate haiM-IzAnase pUrvameM aura agnikoName dakSiNameM aura nairRtyase pazcimameM aura vAyavyase uttara dizAmeM kramase cAra dizA sthita rahatI haiM // 56 // pUrva Adi dizAke krama yogase agrikA vAsa hoya to agnikA bhaya hotA hai, parjanya (megha) hoya to ananta dhanakI dAtA bahuta nArI hotI haiM // 57 // mAhendra ( indradhanuSa ) hoya to rAjAkI duma hotI hai, sUrya hoya to atyanta krodha hotA hai| satya hoya to anRta hotA hai aura atyaMta krUra svabhAva hotA hai // 58 // aMtarikSa hoya to nitya coroMkA samAgama hotA hai, dakSiNameM hoya to atha dvAraphalAni // IzAnamAditaH pUrve AgneyAdakSiNe sthitAH / nairRtyAtpazvime jJeyA vAyavyAtsaumyadik sthitAH // 56 // pUrvAdikramayogena hutAze'gnibhayaM bhavet / parjanye pracurA nAya jAyante bahuvittadAH // 57 // mAhendre nRpavAtsalyaM sUyyai'ti krodhatA bhavet / satye'nRtatvaM vijJeyaM krUratvaM ca bhRzaM bhavet // 58 // antarikSe ca vijJeyo nityaM corasamAgamaH / dakSiNe syAt putranAzI vAyavye preSyameva ca // 59 // nIcatvaM vitatheM jJeyaM gRhe tiSThati santatiH / zUdrakarmA bhavetpauSNa nairRtye kartRnAzanam // 60 // adhanaM bhagarAjAkhye mRge putravinAzanam / pazcime pitrye svalpAyuradhanaM ca mahadbhayam // 61 // sugrIve putranAzaH syAt puSpadante tu varddhanam / varuNe ko bhogitvaM nRpabhaGgastathA'sure // 62 // putrakA nAza, vAyavyameM honese dAsabhAva hotA hai // 59 // vitatha ( jhUTha ) meM nIcatA jAnanI aura gharameM santati TikatI hai, revatI nakSatra meM dvArako banAve to zUdrakarmakI karanevAlI saMtAna hotI hai, nairRtyameM kartAkA nAza hotA hai // 60 // bhagarAja (pUrvAphA0 ) meM dhanahIna hotA hai, mRgazirA meM putrakA nAza, maghAmeM pazcimamukhakA dvAra banAve to alpa Ayu dhanakA abhAva mahAn bhaya hotA hai // 61 // sugrIva meM putrakA nAza, puSpadaMtameM vRddhi bhA. TI. a 7 // 65 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varuNameM krodha aura bhAMga asura meM rAjAkA bhaMga hotA hai // 62 // zoka meM nitya atyanta sUkhApana, pApanAma kemeM pApakA saMcaya, uttarameM nitya roga aura maraNa, nAgameM mahAna zatrukA bhaya hotA hai / / 63 / / mukhyameM dhana aura putroMkI utpatti, bhalATameM vipula ( bahuta ) lakSmI, somameM dharmazIlatA bhujaMgameM bahuta vaira hotA hai // 64 // AdityavArako sadaiva kanyAoMkA janma aditi nakSatra meM dhanakA saMcaya hotA hai padapadameM kiyA zreSThadvAra zreSTha phalako detA hai arthAta kASThakA pramANa padapramANakA ho // 65 // jo do padoMse banAyA ho vaha mizra phalako detA hai, nau 9 se bhAga nityAtizo pitA zoke pApAkhye pApasaJcayaH / uttare rogavadhau nityaM nAge ripubhayaM mahat // 63 // mukhye dhanasutotpattirbhallATe vipulAH zriyaH / some tu dharmazIlatvaM bhujaGge bahuvairatA ||64 || kanyAdoSAH sadAditye aditau dhanasaJcayaH / pade pade kRtaM zreSTha dvAraM satphaladAyakam // 65 // padadvayaM kRtaM yacca yadvA mizraphalapradam / sUtre navahate bhAge vasubhAgaM tathaiva ca / / 66 / / prAsAde kArayedvidvAnAvAse na vicAraNA / bahudvAreSvaliMdeSu na dvAraniyamaH smRtaH // 67 // sadaiva sadane jIrNoddhAre sAdhAraNeSvapi / mUladvAraM prakartavyaM vaTe svastikasannibham // 68 // yasyAtapatraM pramathAgaNAkIrNa prazasyate / vIthipramANAtparato dvAraM dakSiNa pazcime // 69 // na kArya prathamAkIrNe sukhinaM vA prakalpayet / prAkAre ca prapAyAM ca dvAraM prAguttaraM nyaset // 70 // diye sUtrameM vA vasubhAgake pramANase // 66 // prAsAdameM buddhimAna manuSya dvArako banavAve. AvAsa ( basanekA ghara) meM koI vicAra nahIM hai, aneka dvAroMke alindoM (dehalI ) meM dvArakA niyama nahIM kahA hai / / 67 // jIrNodvAra sadanameM ( gharameM ) aura sAdhAraNa gharoMmeM mUlameM dvAra (chidra) ghaTameM svastikake samAna karanA // 68 // jisakA Atapatra ( chatra ) pramathagaNoMse AkIrNa ( yukta ) ho vaha zreSTha hotA hai, vIthi (galI) pramANase para jo dakSiNa pazcimakA dvAra hai vaha // 69 // prathama AkIrNa na karanA cAhiye athavA usa dvArako sukhadAyI banavAve Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.pra. arthAt sukhase jAne Ane yogya honA cAhiye, prAkAra aura prapAmeM dvAra pUrva aura uttarameM banavAve // 70 // dvizAlAoMmeM bhI durgameM dvArakA doSa nahIM hotA hai||1|| jo pradhAna mahAdvAra bAhirakI bhItoMmeM sthita hai isako bhUti (aizvarya) kA abhilASI rAjA rathyAse viddha na banavAve // 72 // jisa gharameM sarala mArgase praveza hotA hai usameM mArgake vedhako nAnAzokarUpa phaloMkA dAtA samajhe // 73 // yadi dvArake mukhapara vRkSa sthita hoya to usako taruvedha jAne, usa vedha kumArakA maraNa aura nAnAprakArake roga hote haiN|| 74 // dharake dvizAlAsu ca tacca dvAraM prAgvatprakalpayet / caturdAramaye dugai dvAradoSo na vidyate // 71 // pradhAnaM yanmahAdvAraM bAhyabhittiSu saMsthitam / rathyAviddhaM na kartavyaM nRpeNa bhUtimicchatA // 72 // saralena ca mArgeNa pravezo yatra vezmani / mArgavedhaM vijAnIyA nAnAzokaphalapradam // 73 // taruvedhaM vijAnIyAdyadi dvAramukhe sthitam / kumAramaraNaM jJeya nAnArogazca jAyate // 7 // apasmArabhayaM vidyAdgRhAbhyantaravAsinAm / dvArAgre paJcavedhaM tu duHkhazokAmayapradam // 72 // jalasrAvastathA dvAre mUle'nathe ca yo bhavet / dvArAgre devasadanaM bAlAnAmArtidAyakam // 76 // devadvAraM vinAzAya zAGkaraM dvArameva ca / brahmaNo yacca saMviddhaM tadbhavet / kulanAzanam // 77 // gRhamadhye kRtaM dvAraM dravyadhAnyavinAzanam / avAtakalahaM zokaM nAryAvAsa pradUSayet // 78 // bhItara jo basate haiM unako apasmAra (mRgI ) rogakA bhaya jAnanA. dvArake Age pAMca prakArakA vedha duHkha zoka aura rogako detA hai|| 75 // dvArameM jalakA srAva (bahanA) ho vA mUlameM hoya to anA~kA samUha hotA hai dvArake Age devatAkA sthAna hoya to bAlakoMko duHkhadAyI hotA hai / 76 // devatAke maMdirakA dvAra hoya to vaha vinAza karatA hai, mahAdevake maMdirakA dvAra brahmAke sthaanke| dvArase vidhA hoya to vaha kulako naSTa karanevAlA hotA hai // 77 // gharake madhyabhAgameM banAyA huA dvAra dravya aura dhAnyakA vinA 0/ // 66 // Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaka hotA hai, vinA vAta kalaha zokako aura striyoMke vAsameM dUSaNoMko karatA hai // 78 // uttarameM jo pAMcavAM dvAra hai usako brahmAse viddh| kahate haiM tisase saMpUrNa zirAoM ( koNa) meM aura vizeSakara madhyabhAgameM // 79 // buddhimAn manuSya dvArako na banavAve aura prAsAdameM to pUrvoktase viparyaya ( ulaTA) hotA hai devatAke saMnidhAna (samIpa) meM aura zmazAnake saMmukha gRhameM bhI viparIta phala samajhe // 80 // staMbhake | vedha aura pASANake baMdha strIkA nAza hotA hai, devatAke saMnidhAnameM ghara hoya to gharake svAmIkA kSaya hotA hai // 81 // imazAnake saMmukha uttare paJcamaM dvAraM brahmaNo viddhamucyate / tasmAtsarvazirA hyeva madhye caiva vizeSataH // 79 // dvAraM na kArayeddhImAn prAsAde tu viparyayaH / devatAsanidhAne tu zmazAnAbhimukhaM tathA // 80 // strInAzaM stambhavedhe syAtpApANe ca tathaiva ca / devatAsannidhAnasne gRhe gRhapateH kSayaH // 81 // zmazAnAbhimukhe gehe rAkSasAyamAdizet / catuHpaSTipadaM kRtvA madhye dvAra prakalpayet // 82 // vistArAdviguNocchAyastatribhAgaH kaTibhavet / vistArArddhaM bhavedgoM vittayonyaH smnttH|| 83 // garbhapAdena vistIrNa dvAraM dviguNamucchitam / ucchrAyAtpAdavistIrNA zAkhA tadvadudumbarA // 8 // vistArapAdapramitaM bAhulyaM zAkhayoH smRtam / tripaMcasapta navabhiH shaakhaabhiaarmissyte||8||knisstth madhyama jyeSTha yathAyogaM prklpyet| vistaaraadvigunnocchraayshctvaariNshdbhiruttmm||86|| gharameM rAkSasoMse bhaya hotA hai isase catuHSaSTipada vAstuvidhiko karake madhya meM dvArako banavAve // 82 // vistArase dUnI uMcAI aura UMcAIkA tIsarA bhAga pRSTha hotA hai aura vistArase AdhA garbha (cauka) hotA hai aura vittakI yoni cAroMtarapha hotI haiM // 83 // garbhake pAdase| vistIrNa aura diguNa uMcA dvAra hotA hai. uMcAIse pAdamAtra vistArakI (gUlara) dehalIkI dvArazAkhA hotI hai // 8 // vistArake pAdakI barAbara zAkhAoMkA bAhulya kahA hai, tIna, pAMca, sAta, nau, zAkhAoMkA dvAra iSTa hotA hai // 85 // usako kaniSTha madhyama jyeSTha yathAyogya banavAve. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thi vistArase danI UMcAI hotI hai vaha cAlIsa hastoMse uttama kahI hai // 86 // uttama ghara dhanya AyukA dAtA dhanadhAnyakA varddhaka hotA hai| L.. gharameM 180 ekasau assI aisI khiDakI hoM jinameM pavanakA gamana Agamana hotA ho / / 87 // kisI prakAra dazaadhika zata 110 vA sola hase adhika zata 116 athavA zata ho, vA tRtIya 75 ho athavA azIti 80 aise dvAra banavAve // 88 // ye daza prakArake dvAra kramase sadaiva kahe haiM. anya jo manake udvega karanevAle dvAra haiM ve sadeva varjita haiM // 89 // dvArake vedhako to yatnase sarvathA varja de gharakI UMcA dhanyamuttamamAyuSyaM dhanadhAnyakameva ca / zataM cAzItisahitaM vAtanirgamanaM bhavet / / 87 // adhikaM dazabhistadvattathA poDazabhiH zatam / zatamAnaM tRtIyaM tu bhavatyazItibhistathA // 88 // dazadvArANi caitAni krameNoktAni sarvadA / anyAni varjanIyAni manasoregadAni tu // 89 // dvAravedhaM tu yatnena sarvathA parivarjayet / gRhocchrAyAdviguNitaM tyaktvA bhUmi bahiH sthitH|| 9 // na doSAya bhavedvedho gRhasya gRhiNastathA / gRhAce gRhiNI jJeyA gRhAtpUrvottarA zubhA // 91 // pakSiNI vA tathaiva syAdanyagehA na siddhidAH / pRSTadrAraM na kartavyaM mukhadvArAvarodhanam / / 92 // pihite tu mukhadvAre kulanAzo bhaveddhavam / pRSTadvAre sarvanAzaH svayamudghATita tathA // 93 // Ise danI bhUmimeM choDakara bAhya bhAgameM dvAra sthita rahatA hai // 90 // eka gharakA vedha gRhake svAmIko nahIM hotA hai gharakA AdhA bhAga gRhiNI jAnanA vaha gRhase pUrva aura uttarameM zubha hai // 91 / / vA pakSiNI hotI hai isa prakArase anyake vanavAye ghara siddhi ke dAtA nahIM hote| mukhake dvArakA jisase avarodha ( roka) ho aise pRSTha dvArako kadAcit na banavAne // 92 // yadi dvArake mukhakA avarodha hojaay| to nizcayase kulakA nAza hotA hai. pRSThake dvArameM sabakA nAza hotA hai. svayaM udghaTita ( khole ) meM bhI yahI aniSTa phala hote haiM arthAta Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstrokta rItise dvArako banavAve apane icchAse nahIM // 93 // pramANase nyUnameM duHkha hotA hai. pramANase adhikameM rAjAkA bhaya hotA hai, yadi dvAra AdhA khaNDita hoya to astake vedhako kahate haiM // 94 // jo kapATakA chidra hoya to kapATachidravedhako kahate haiM, yadi yantrase viddha dvAra hoya to prAsAdameM dhanakA nAza hotA hai // 95 // jisa dvArake staMbhameM zabda hotA ho usake vaMzakA nAza hotA hai tikonA zakaTakI tulya sUpa vyajana inake samAna jo dvAra hai // 96 // murajAkAra vartula dvAroMko aura pramANase hIna dvAroMko varjade, trikoNake dvArameM - mAnone vyasanaM kuryAdadhike nRpatebhayam / arddhakhaNDaM yadi dvAraM dalavedhaM vinirdizet // 94 // kapATacchivedhaM ca kapATe vai kSayo bhavet / yatra viddhaM yadA dvAraM prAsAde ca dhanakSayaH // 95 // stambha vA khate yasya tasya vaMzakSayo bhavet / trikoNa zakaTAkAraM zUrpavyajanasannibham // 96 // muraja vartulaM dvAraM mAnahInaM ca varjayet / trikoNe pIDyate nArI zakaTe svAmino bhayam // 97 // zUrpe dhanavinAzaH syAdanupi kalaho smRtaH / dhananAzastu muraje vartule kanyakodbhavaH // 98 // madhyahInaM tu yad dvAraM nonAzoka phalapradam / staMbhAre vinyasetkASThaM pASANa naiva dhArayet // 99 // nRpAlaye devagehe pASANAnAM ca kArayet / dvArazAkhA nRpANAM tu gRhe pASANanirmitA // 10 // nArIko pIDA hotI hai, zakaTake dvArameM svAmIko bhaya hotA hai // 97 // sUpake samAna dvArameM dhanakA nAza hotA hai, dhanuSAkArameM kalaha kahA hai murajameM dhanakA nAza hotA hai vartula (gola) dvArameM kanyAoMkA janma hotA hai // 98 // jo dvAra madhyabhAgase hIna hotA hai vaha nAnA zokarUpa phaloMko detA hai, staMbhake agrabhAgapara kASTha rakkhe pASANakA dhAraNa kadAcita na kare // 99 // rAjAke mandira aura devatAke gharameM pASANakihI dvAra aura zAkhAoMko banavAve. rAjAoMke gharameM dvArazAkhAbhI pASANoMsehI banIhuI hotI hai // 10 // Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... kAa. viva hI banavAnI / anyamanuSyoM ke gharoMmeM buddhimAn manuSya kadAcit na banavAve. gharake madhyabhAgameM staMbha hoya to brahmAkA vedha kahAtA hai // 101 // gRhake madhya bhAgameM bhItakobhI na banavAve, kyoMki usase brahmAkA sthAna na chuTegA isase gRhasthI brahmAke sthAnakI patnase rakSA kare, kIla // 68 // AdikoMkI rakSA kare // 102 // azuddhapAtrase, zalyase aura bhasmase nAnA prakArake roga usa gharameM hote haiM. jahAM brahmAkA vedha hotA hai dvArake upara jo dvAra hotA hai usa dvArako zakaTa kahate haiM // 103 // cauMsaTha 64 aMgula uMcA aura cautIsa 34 aMgula cauDA dvArake Upara jo zakaTa kartavyA netareSAM ca kArayenmatimAnaraH / gRhamadhye kRtaM stambha brahmaNo vedhamucyate // 101 // bhittizcaiva na kartavyA na brahmasthAna mucyate / tatsthAnaM yatnato rakSedgRhI kIlAdikaistathA // 102 // bhANDenAzucinA tadvacchalyena bhasmanA tathA / rogA nAnA vidhAH zokA jAyante tatra nityazaH / dvArasyopari yavAraM taddvAraM zakaTaM smRtam // 103 // catuSpa'STayagulotsedhaM catustriMzacca vistaram / dvArasyopari yatnena zivAya zakaTaM ca yat / adhmAte kSudrajaM proktaM kule kulavinAzanam // 104 // pIDAkara pIDitaM tu abhAvaM madhyapIDitam / bAhyonate pravAsaH syAdigbhrAnte dasyuto bhayam / daurbhAgyaM nidhanaM rogA dAridya kalahaM tathA // 105 // virodhazcArthanAzazca sarvavedhe kramAdbhavet / pUrveNa phalitA vRkSAH kSIravRkSAzca dakSiNe / pazcimena jalaM zreSThaM pdmotplvibhuussitm||106|| hai vaha yatnase kalyANake liye rakkhe, yadi vaha zabda na kare to kSudraja kahA hai. vaha kulakA nAzaka hotA hai // 104 // pIDita dvAra pIDAko karatA hai, madhyapIDitadvAra abhAvako karatA hai, bAharako unnatadvAra hoya to pravAsa hotA hai, dizAoMmeM bhrAnta hoya to coroMse bhaya, dorbhAgya maraNa roga daridra kalaha // 105 // virodha arthakA nAza ye phala kramase saba dizAoMke vedhameM hote haiM, pUrvameM phalavAle vRkSa aura pazcimameM | // 6 // Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padma aura utpaloMse bhUSita jala zreSTha hote haiM // 106 / / cAroM tarapha parikhA aura valaya Adi banavAne, dakSiNameM tapovanakA sthAna aura uttarameM mAtRkAoMkA ghara banavAnA // 107 // pazcimameM lakSmIkA nivAsa, vAyavyameM grahoMkI paMkti, uttarameM yajJako zAlA aura nirmAlyakA sthAna banAnA kahA hai // 108 soma hai devatA jisakI aisI uttaradizAmeM balidAnakA sthAna kahA hai, pUrvameM vRSoMkA sthAna zeSa aura kAma devakA sthAna kahA hai // 109 // jala aura vApI aura jalazAyI viSNukA sthAna kahA hai isa prakAra zubhamaNDapoMse yukta sthAnako banavAve sarvatazcApi kartavyaM parikhAvalayAdikam / yAmyaM tapovanasthAnamuttare mAtRkAgRham // 107 // vAruNa zrInivAsastu vAyavye gRhamAlikA / uttare yajJazAlA tu nirmAlyasthAnamucyate // 108 // vAruNe somadevatye balinirvapaNaM smRtam / purato vRSabhasthAna zepaM syAtkusumAyudham // 109 // jalavApI tathaizAnye viSNuM ca jalazAyinam / evamAyatanaM kuryAcchubhamaNDapasaMyutam // 110 // ghaNTAvitAnakasatoraNacitrayuktaM nityotsavapramuditena janena sArddham / yaH kArayetsuragRhaM bhavana dhvajAMka zrIstaM na muJcati sadA divi pUjyate ca // 11 // evaM dvArArcanavidhiM kRtvA dvArabaliM tataH / mahAdhvaja dvAramukhe pravezasamaye kRtam // 112 // // 110 // ghaNTA vitAna toraNa citra inase yukta aura dhvajAse cihnita aura nitya utsAhake kartA prasatramanoMse yukta devatAke bhavanako jo manuSya banavAtA hai usako lakSmI kadAcit nahIM choDatI aura vaha sadaiva svargameM pRjita rahatA hai // 111 // isa prakAra dvArapUjAkI vidhiko karake jo dvArabaliko kare. dvArake mukhameM pravezake samaya mahAdhvajAkA sthApana kare / / 112 // Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. 1169 11 usake saba kama meM putra dvArA dhana AdikI vRddhi hotI rahatI hai. yaha dvArakI vidhi brahmA mukhase kahI huI jo manuSya vidhise karatA hai| vaha sukhI aura putravAn hotA hai // 113 // iti paNDitamihiracandra kRtabhASAvivRtisahite vAstuzAstre dvAranirmANaM nAma saptamo'dhyAyaH // 7 // ava vApI kUpa taDAga puSkara udyAna maNDapa inake banavAne kI vidhiko kramase kahatA hUM // 1 // Aya aura vyaya AdikI bhalI prakAra zuddhiko aura mAsa zuddhi ko yahAM bhalI prakAra vicAre, jaise ghara aura devamandira meM kahaAye haiM // 2 // trikoNa caturasra vartula taDAga Adi uttama putradAradhanAdInAM vRddhidaM sarvakarmaNi / iti dvAravidhiH prokto mayA brahmamukhoditaH / yaH karoti vidhAnena sa sukhI putravAn bhavet // 113 // iti vAstuzAstre dvAranirmANaM nAma saptamo'dhyAyaH // 7 // adhunA kathayiSyAmi vApIkUpa kriyAvidhim / taDAgapuSyAna maNDapAnAM yathAkramam || 1 || AyavyayAdisaMzuddhiM mAsazuddhiM tathaiva ca / yathA gehe devagehe tathaivAtra vicArayet // 2 // trikoNa caturasraM ca vartulaM cottamaM smRtam / dhanuSaM kalazaM padmaM madhyamaM tajjalAzrayam // 3 // sarporagaM dhvajAkAraM nyUna proktaM ca ninditam // kozo dhAnyaM bhayaM zokanAzanaM saukhyameva ca // 4 // bhayaM roga tathA duHkhaM kIrti vyAgnijaM bhayam / yazazca kamatazcaitramAsAdestatphalaM smRtam ||5|| rohiNI cottarAtrINi puSyaM maitraM ca vAruNam / pitryaM ca vasudaivatyaM bhagaNo vAribandhane / jalazopo bhavetsUrye bhaume riktaM vinirdizet // 6 // kahA hai. dhanuSa kalaza padmake AkArakA jalasthAna madhyama kahA hai // 3 // sarpa uraga dhvajAke AkArakA nyUna aura nindita kahA hai. koza dhAnya bhaya zokanAza sukha || 4 || bhaya roga aura duHkha kIrti dravya anikA bhaya aura yaza ye phala kramase caitra Adi mAsameM jalasthAnake bama vAne meM kahe haiM // 5 // rohiNI tInoM uttarA puSya anurAdhA zatabhiSA maghA aura dhaniSThA ye nakSatroMkA gaNa jala sthAnake banavAne meM vihita hai, bhA. TI. a. 8 / / 69 / / Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdityavArako jalasthAna banavAve to jalakA zoSa, bhaumavArameM // 6 // rikta, zanaizcarako malinatA hotI hai zeSavAra zubhadAyI hote haiM, nandA bhadrA jayA riktA parNA jo kramase tithi hotI haiM ve apane nAmake anusAra phalako karatI haiM ye karmake kartAne kahA hai // 7 // lagnameM | candramA hoya vA jalodaya rAzikA hoya athavA pUrNacandramA kendra vA bArahaveM sthAnameM ho, lagnamai bRhaspati zukra vA budha ho to cirakAla taka sthAyI rasavAle sugaMdhita jalako kahe // 8 // bhauma lagnase tIsare ho, zukra sAtaveM ho, chaThe sUrya ho, gyArahaveM zanezvara ho, candramA dvAda mande ca malina kuryAcchepA vArAH shubhaavhaaH| nandA bhadrA jayA riktA pUrNA caiva yathAkramam / yathAnAma phalaM tadvatkuryAdityAha karmakRt // 7 // lagne zazAGko'tha jalodaye vA pUrNaH zazI kendragato vyaye vaa| lagne'tha jIvo bhRguje'tha saumye jalaM cirasthaM surasaM sugandham // 8 // kuje tRtIye bhRguje'stage ca SaSThe rakhau lAbhagate'rkaputre / candre'STapaSTho vyayavarjite ca priyaM jalaM tadbhavatIha citram // 9 // saure tRtIye madane ca candre SaSThe khau lAbhagate ca bhaume / kendre zubhaizcASTamavarjitaizca jalaM sthiraM syAdanaputradaM ca // 10 // kendratrikoNeSu zubhasthiteSu pApeSu kendrASTamajiteSu / sarveSu kAryeSu zubhaM vadanti prAsAdakUpAditaDAgavApyAm // 11 // candrodaye tadivase surajye kendrasthita copacayaiH khalaizca / udyAnakUpAditaDAgavApIjalAzayAnAM karaNaM prazastam // 12 // zabhavanako choDakara chaThe AThaveM ho to baDA priya vicitra jala hotA hai // 9 // zanaizcara tIsare ho, candramA sAtaveM ho, sUrya chaThe Ara bhauma gyArahaveM sthAnameM ho, aSTamarAziko choDakara zubhagraha kendrameM hoya to dhana aura putrakA dAtA sthira jala hotA hai // 10 // kendra aura trikoNameM zubha graha sthita hoM, pApagraha kendra aura aSTamase bhinnasthAnameM hoya to saba kAryoMmeM prAsAda kUpa taDAga vApI Adi zubha hote haiM // 11 // usa dina candramAkA udaya ho, bRhaspati kendrameM sthita ho, pApagraha ucca bhavanake hoMya to udyAna kapa vApI tahAga Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. jalAzayoMkA karanA atyanta zreSTha hotA hai // 12 // siMha vRzcika dhanuko choDakara saba lagnoMmeM jalake sthAnako zubha kahate haiM, zreSThagrahoM kI dRSTi saumya yogoMse jala rAziyoMke nAza aura vargameM jalasthAnako banavAve // 13 // saMpUrNa dizAoMmeM jalake sthAnako banavAve, nairRtya // 70 // dakSiNa agni aura vAyavyadizAko tyAgade, pUrva uttara IzAna aura pazcima dizAoMmeM kiyA huA jalasthAna sukha aura sutakA dAtA hotA // 15 // pUrva aura varuNakI dizAmeM bhI pUrvokta phala hotA hai gRhake madhyameM sthita jalasthAnako varja de, kramase garga vasiSTha haiM mukhya jinameM sarveSu lageSu zubhaM vadanti vihAya siMhAlidhanurdharAMzca / grahaH sadAlokanayogasaumyayogAtprakuryAjalabhAMzavageM // 13 // sarvAsu dikSu salilaM prakuryAdvihAya netyayamAgnivAyUn / pUrvottarezAnajalezadikSa kRtaM jalaM saukhyasutapradaM ca // 14 ||n pUrvakaM vAruNa diksthitaM ca vivarjayenmadhyagRhasthitaM ca / krameNa gargAdivasiSThamukhyA dizAsthitAnAM ca jalAzayAnAm // 15 // putrAtiragezca bhayaM vinAzaH strINAM kalirvA yatha dauSTayameva / naiHsvaM dhanaM putravivRddhiruktA pUrvAdidikSu phalametadeva // 16 // vyAsapramANaM dviguNaM ca guNyaM hArasya hArottaratottarasya / madhye'STahAreSvapi piNDasaMjJamekAdihArA viSamAH prazastAH // 17 // ekAntaraM sandhisamekSi | tAnAM vyAdhivinAzo bhayazokamugram / AdyantayormadhyaviyuktametattadA vinAzaM kurute sapatnyAH // 18 // aise RSi dizAoMmeM sthita jalAzayoMkA yaha phala kahate haiN|| 15 // putrakI pIDA, agni kA bhaya, vinAza, striyoM kA kalaha aura duSTatA, dhanakA kanAza, dhana aura putroMkI vizeSakara vRddhi yaha pUrva Adi dizAoMmeM jalasthAnakA phala hotA hai // 16 // jalasthAnake vyAsakA jo pramANa usako dviguNita kare aura hArake uttarottarake jo hAra haiM unake madhya meM ATha hAroMmeM piNDa saMjJA hotI hai unameM eka Adi viSa hAra (1, 3, 5, 7) zreSTha kahe haiM // 17 // eka hArake anantarapara sandhike sthAnameM jalasthAna dIkhe to vyAdhivinAza bhaya mahAna zoka hotA hai. aura hArake madhya Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgako choDakara Adi antameM jalasthAna hoya to sapatnIke vinAzako karatA hai // 18 // pUrva pazcima uttara dakSiNake jo chidra aura hAra hai || unake madhyasthAna jalabhAgameM hoya to zoka maraNa aura bandhuoMke nAzako karate haiM. yaha bAta madhyake hAroM meM vicArane yogya hai // 19 // jA hArake sUtra Adi antarameM gatahoM aura hArake madhyabhAgameM jalAzaya hoya to zubha hotA hai. isI prakAra hArake uttarottara kramase jalAzaya bhrAtA aura kalatraAdiko zreSTha kahe haiM // 20 // yadi dizAke madhya meM sthita jalAzaya hoya to manuSyoMko zubhadAyI hote haiM / vyaMgabhAgame hoya to pUrvAparau cottarayAmyageSu cchidreSu hAreSvapi mdhybhaage| kurvati zokaM vabandhunAzaM hAreSu madhyeSvapi cintyametat // 19 // AdyantayohAragateSu sUtrasarveSu hArApagate zubhA syAt / bhrAtRnkalavAdiyathottarANi hArasya dArottaratottarasya // 20 // diGmadhya saMsthAH zubhadA narANAM vyaMgeSu bandhaM pazupattinAzam / yAmyottaraM hInadhanaM karoti hInodakaM hInadhanaM karoti // 21 // caturthI emagaiH pApairlanage vA khalagrahe / candre'STame tadA kartA mriyate mAsamadhyataH // 22 // kendrapApagrahaiyukte aSTame ca vyaye'pi vA / dharma sthAnagatairvApi tajjalaM kSIyate ciraat||23||kendrgaiH sauribhaumArkeraSTamasthe nizAkare / tajalaM varSamadhye tuna tiSThati jlaashye||24|| bandhana pazu aura pattiyoMkA nAza hotA hai. dakSiNa uttarameM jalAzaya hoya to dhanako hIna karatA hai, nyUna jala hoya to bhI dhanako hIna karatA hai // 21 // cauthe AThaveM sthAnameM pApagraha hoya lagnameM khalagraha hoya candramA aSTama hoya to gRhakA kartA eka mAsameM mAnA hai // 22 // kendra pApagrahoM se yukta hoya athavA aSTama 8 vyaya 12 sthAnameM hoya to thoDehI dinameM jala kSINa (naSTa) hotA hai // 23 // zanaizcara maMgala sUrya ye ke keMdrasthAnameM hoM candramA aSTama sthAnameM ho aise lagnameM banavAye jalasthAnameM varSadina bhI jala nahIM TikatA // 24 // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. 71 / / sthApana eka bhI pApagraha aSTama meM sthita ho, caturtha bhavanameM rAhu ho aura navamasthAna meM maMgala hoya to viSake samAna usa jalasthAnakA nala kahA hai // 25 // pUrvokta mArgase nandA AdikoM kA pUjana kareM, IzAna Adi kramase dizAoMkara ke zodhita sthalameM unakA kare madhya meM kumbhake Upara zubha dina ke samaya pUrNAkA sthApana kare varuNake mantroM prathama varuNakI pUjAko karake // 26 // zirake sthAnameM vaha aura beMtakI kIloMkA niveza kare phira grahoMkI pUjA aura vAstupUjAko kare || 27 // uttarAyaNa sUrya ho aura vRzcika rAzikA ekaH pApo'STamastho'pi caturthe siMhikAsutaH / navame bhUmiputrastu tajjalaM vipavatsmRtam // 25 // nandAdyAH pUjanIyAzca pUrvoke naiva mArgataH / IzAnAdikrameNaiva nyaseddikchodhita sthale / madhye pUrNA viniHkSipya kumbhopari zubhe dine / varuNasya vidhAyAdau pUjAM maMtraizca vAruNaiH // 26 // vaTavetasakIlAnAM zirAsthAne nivezanam / tato grahAcana vAstupUjAvidhimataH param // 27 // saumyAyane kITagate pataMge madhu vinA zItakare supUrNe / tathA virikta vikRte ca vAre kAryA pratiSThA ca jalAzayAnAm // 28 // 1 saumyagrahavIkSiteSu kAryA pratiSThA khalu tatra teSAm / jalodaye pUrNazazI ca kendre jIve vilagne bhRguje'stage vA // 29 // eko'pi cAnye bhavane svakIye keMdrasthito vA zubhado nraannaam| eko'pi jIvajJa sitAsitAnAM svocca sthitAnAM bhavane svakIye // 30 // sUrya ho, caitrake vinA candramA pUrNa ho aura riktAse bhinna tithi hoM, vikRtavAra hoya to jalAzayoMkI pratiSThA karanI // 28 // lagnako saumyagraha dekhate hoMya to jalAzayoMkI pratiSThA karanI, pUrNacandramA jalodayarAzikA hoya kendra meM ahaspati hoya lagna vA saptama bhavana meM zukra hoya to pratiSThA zubha hotI hai // 29 // jo koI anyagraha apane bhavana ho vA kendra meM sthita hoM to manuSyoMko zubhadAyI hote haiM bhA. TI. a. 8 // 71 // Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekabhI graha bRhaspati budha zukra zanaizcara apane uccabhavanake vA apane bhavanake ho // 30 // kendra vA trikoNameM hoya to manuSyoM ke liye vaha jala sthira aura zubhadAyI hotA hai / / 31 // jo puNyAtmA manuSya nagarameM jalakI zAlAko banAte haiM ve tabataka viSNuke saMga Ananda bhogate haiM jabataka pRthivImaNDalapara jala rahatA hai // 32 // iti paM0 mihiracandrakRtabhASAvivRtiyute vAstuzAstre jalAzayAdikaraNe aSTamo 'dhyaayH|| 8 // isake anantara he viprendra ! (kASTha) vRkSake chedanakI vidhiko zravaNa karo. devadAru candana zamI (choMkara ) mahuA ye vRkSa // 1 // kendratrikoNopagatA narANAM zubhAvahaM tatsalilaM sthiraM syAt // 31 // ye kurvati narAH puNyAH pure pAnIyazAlikAm / viSNunA saha modate yAvadbhUmaNDale jalam // 32 // iti vAstuzAstre jalAzayAdikaraNe'STamo'dhyAyaH // 8 // athAtaH zRNu viprendra dArUNAM chedane vidhim / suradArucandanazamImadhUkataravastathA // 3 // brAhmaNAnAM zubhA vRkSAH sarvakarmasu shobhnaaH| kSatriyANAM tu khdirbilvaarjunkshishipaaH||2||shaaltuuniiksrlaa nRpavezmani siddhidAH / vaizyAnAM khAdiraM sindhusyandanAzca zubhavahAH // 3 // tindukArjunazAzAzva vaisarAmrAzca kaNTakAH / ye cAnye kSIrivRkSAzca te zUdrANAM shubhaavhaaH||4|| byaGgarAzigate sUrye mAghe bhAdrapade tathA / vRkSANAM chedana kASTasaJcayAthai na kArayet // 5 // brAhmaNoMke liye zobhana aura saba kA~meM zreSTha hotehaiM aura kSatriyoMke khadira bela arjuna ziMzapa (zirasa) // 2 // zAla tunikA sarala ye vRkSa rAjAoMke maMdiroMmeM siddhike dAtA hote haiM aura vezyoMko khadira siMdhu syaMdana ye zubhadAtA hote haiM // 3 // tiMduka arjuna zAza vaisara jAAma, kaMTaka aura jo anya kSIravRkSa haiM ve zadroMko zubhadAyI kahe // 4 // dvisvabhAvarAzike sUryameM mAghameM aura bhAdrapadameM kASThasaMcayake liye || Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. // 72 // vRkSoMkA chedana na karavAve // 5 // sUryake nakSatrase veda 4 go 2 tarka 6 dika 10 vizva 13 nakha 20 inakI tulya candramAqA nakSatra hoya to dAru kASThoMkA chedana zubhadAyI hotA hai // 6 // saba varNoMke liye zubhadAyI pUrvokta kASTha kahe aura devadAru candana zamI ziMzipA khadira // 7 // zAla aura zAlavistRta arthAta zAlake samAna jinakA vistAra ho ye vRkSa saba jAtiyoM meM zreSTha hai. ekajAtike vA dojAtike jo vRkSa haiM // 8 // unako hI saba gharoMmeM lagAve. tIna jAtiyoMse Upara na lagAve arthAt tIna prakArake kASThataka hI gharoMmeM lagAvai cAra pAMca jAtike sUryarkSAdvedagotarkadigvizvanakhasammite / candrarkSe dArukASThAnAM chedanaM zubhadAyakam // 6 // sarveSAmapi varNAnAM dAravaH kathitAH zubhAH / suradArucandanazamIziMzipAH khadirastathA // 7 // zAlAH zAlavistRtAzca prazastAH sarvajAtiSu / ekajAtyA dvijAtyA vA trijAtyA vA mahIruhAH ||8|| kArayetsarvageheSu tadUrddha naiva kArayet / ekadArumayA gehAH sarvazalyanivArakAH // 9 // dvijAtyA madhyamAH proktA trijAtyA adhamAH smRtAH / kSIriNaM phalinaM caiva kaNTakADhya ca varjayet // 10 // zmazAnenAgninA caiva dUSite 'pyathavA bhuvA / vajreNa marditaM caiva vAtabhagnaM tathaiva ca / mArgavRkSa purAcchannaM caityaM kalpaM ca daivakam // 11 // arddhanArddhadagdhAzva arddhakAstathaiva ca // 12 // vyaGgA kubjAzca kANAzca atijIrNAstathaiva ca / trizIrSA bahuzIrSAzca anya kSaNa bheditAH // 13 // nahIM aura eka kASThake jo ghara haiM ve saba duHkhoMke nivAraka kahe haiM // 9 // do jAtike kASTha madhyama aura tIna jAtike adhama kahe haiM. dUdhavAle aura phalake dAtA aura aura kaMTaka Adi vRkSoMko varja de // 10 // zmazAna agni aura bhUmi inase dUSita aura vajrase mardita aura pavanase bhagna (TUTA ) mArgakA vRkSa latAoMse Acchanna (DhakA ) caitya ( cabUtarA ) kA vRkSa kulakA vRkSa arthAt baDakA lagAyA huA vRkSa devatAkA vRkSa // 11 // arddhabhana arddhadagdha arddhazuSka arthAta jo Adhe dRTe jale sukhe hoM // 12 // vyaMga (tirache ) kubja (kubaDe ) kANa atyaMta jIrNa aura bhA. TI. a. 9. // 72 // Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIna zirake, bahuta zirake aura dUsare vRkSase toDe hue || 13 || jo vRkSa khIke nAmase prasiddha haiM ye pUrvokta saMpUrNa vRkSa gharake kAmoM meM varjane yogya haiM. dUdhavAle vRkSa dUdhako aura phalake dAtA vRkSa putroMko naSTa karate haiM // 14 // kaMTakI vRkSa kalahako karatA hai. jisapara kAka baiThate hoM vaha dhanakA kSaya karatA hai. gIdhoMkA vRkSa mahArogako aura zmazAnake vRkSa maraNako dete haiM // 15 // jisapara bijalI girIhoM vaha bacabhayako detA hai. jo pavanase dUSita ho vaha vAtake bhayako detA hai, mArgake vRkSase kulakA dhvaMsa hotA hai, puracchannavRkSa bhayako detA hai // 16 // kulake strInAmnA ye ca taravaste varjyA gRhakarmaNi / kSIriNaH kSIranAzAya phalinaH putranAzanAH // 14 // kaNTakI kalahaM kuryAtkAkA cchannaM dhanakSayam / gRdhravRkSaM mahArogaM zmazAnasthaM mRtipradam // 15 // vajrAMkaM vajrabhayadaM vAtadaM vAtadUSitam / mArgavRkSe kula dhvastaM puracchanna bhayapradam // 16 // kulyavRkSe bhavenmRtyurdevavRkSa dhanakSayam / caitye gRhapatermRtyurdevavRkSe bhayaM bhavet // 17 // arddhanaM vinAzAya ardhazuSkaM dhnkssym| vyaMge mRtaprajA jJeyAH kubje kujAstathaiva ca // 18 // kANe rAjabhaya vidyA datijIrNe gRhakSayaH / trizIrSaM garbhapAtaH syAdvaduzIrSe mRtaprajA // 19 // anyabhede zatrubhayamudyAne khe bhayaM tathA / vahI daridratvaM puSpavRkSe kulakSayaH // 20 // vRkSase mRtyu, devavRkSase dhanakA nAza, caityake vRkSase gRhake svAmIkI mRtyu, kuladevake vRkSase bhaya hotA hai // 17 // arddhamana vRkSa vinAzako arddhazuSka dhanake nAzako karate haiM vyaMgameM prajA ( santAna ) kA maraNa jAnanA kujameM kubja saMtAna hotI hai // 18 // kANe vRkSase rAjAke bhayako jAne, atyanta jIrNavRkSase gharakA kSaya hotA hai, tIna zirake vRkSase garbhakA pAta hotA hai aura aneka zirake vRkSase saMtAnakA maraNa hotA hai // 19 // anyavRkSase jo bhedana kiyA ho usase zatrukA bhaya hotA hai, udyAnake vRkSase AkAzameM bhaya hotA hai aura lanAoMse jo Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hai DhakAho usase daridratA aura puppake vRkSase kulakA nAza hotA hai // 20 // sarpase yukta vRkSase sarpakA bhaya aura devAlayake vRkSase nAza hotA hai aura kanyAkA jisameM cida ho usase kanyAoMkA janma hotA hai chidroMse jo yukta ho usase svAmIko bhaya hotA hai. liMga vA pratimA vA zikra indradhvajA inako // 21 // kRttikA Adi pAMca nakSatroMmeM candramA hoya to kadAcit na banavAve, ghara devAlaya inameM yatnase isakI parIkSA kare aura mAsadagdha vAradagdha aura tithidagdha // 22 // riktA tithi amAvasyA aura SaSThI 6 tithi inako bhI varjade. ekArgala doSa aura sarpayukta sarpabhayaM devAlayagate kssyH| kanyAjanma tu kanyAMke sacchidre svAmino bhayam / liMge vA pratimAyAM vA tathA zakradhvaje'pi ca // 21 // AgneyapaJcake candre na vidadhyAtkadAcana / gRhe devAlaye vApi parIkSeta prayatnataH / mAsadagdhaM vAradagdhaM tithidagdhaM tathaiva ca // 22 // riktAtithiM ca darza ca tithi SaSThIM ca varjayet / ekAgalaM tathA bhadrA ye ca yogAH kusNjnykaaH||23||utpaatduussit mRkSaM saMkrAntau grahaNeSu ca / vaidhRtau ca vyatIpAte na vidadhyAtkadAcana // 24 // saumya punarvasumaitraM karaM mRlottarAdvaye / svAtI ca zravaNaM caiva vRkSANAM chedana zubham // 25 // samabhUmirvane yasmiMstasminvRkSaM prapUjayet / gandhapuSpAdinaivedyaM baliM dadyAdvize pataH // 26 // vastreNAcchAditaM kRtvA veSTayettantunA tathA / zvetavarNAnuvarNena varNAnuktakameNa ca // 27 // dhU bhadrA aura anya jo kuyoga haiM // 23 // aura utpAtase dUSita jo nakSatra haiM saMkrAMti grahaNa vaidhRti vyatIpAta inameM gharako kadAcit na bana| vAve // 24 // mRgazira punarvasu anurAdhA hasta mUla donoM uttarA svAti zravaNa inameM vRkSoMkA chedana zubhadAyI hotA hai // 25 // jisakI vanakI bhUmi samAna ho usa vanameM vRkSakA pUjana kare aura gandha puSpa Adi naivedyako aura vizeSakara baliko de // 26 // vastrase AcchA Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dita (Taka ) karake sUtrase lapeTe varNameM zvetavarNa ho vA cAra varSoM ke yuktavarNakA ho aise sUtrase lapeTe // 27 // ina mantroMse usa vRkSakI yathA yogya prArthanA kara aura AcArya athavA sUtradhAra rAtrike samaya usa vRkSake samIpa adhivAsa (zayana) kare // 28 // vidhikA jJAtA AcArya na vRkSakA sparza karake rAtrike samaya isa mantrako uccAraNa karai ki, isa vRkSameM jo bhUta haiM unake svasti (kalyANa) ho aura unako nama skiAra hai // 29 // isa baliko grahaNa karake apane vAsakA paryaya Apa karo arthAt anyatra jA baso prArthanA karake vara mAMge, he vRkSameM zreSTha ! mantrairetairyathAnyAyaM prArthayettaM punaH punaH / AcAryaH sUtradhArazca rAtrau tamadhivAsya c||28||spRssttvaa vRkSamimaM mantraM brUyAdrAtrau vidhAna vit / yAnIha vRkSe bhUtAni tebhyaH svasti namo'stu vH|| 29 // upahAraM gRhItvamaM kriyatAM vAsaparyayaH / prArthayitvA varayate svasti te'stu nagottama // 30 // gRhAthai vAnyakAryArtha pUjeyaM pratigRhyatAm / paramAnamodakaudanadadhipallolAdibhirdazaiH // 31 // madyaH kusumadhUpaizca gandhaizcaiva taruM punaH // surapitRpizAcarAkSasabhujagAsuravinAyakAzca / gRhaMtu matprayuktAM vRkSa saMspRzya bRyAt ||32||yaaniih bhUtAni vasati tAni baliM gRhItvA vidhivatprayuktam / anyatra vAsaM parikalpayaMtu kSamantu tAnadya namo'stu tebhyaH // 33 // vRkSa prabhAte salilena sikkA madhvAjyaliptena kuThArakeNa / pUrvottarasyAM dizisanikRtya pradakSiNaM zeSamato vihanyAta34 / ApakA kalyANa ho||30|| dharake liye vA anya kAryake liye isa pUjAko grahaNa karo parama anna jalaudana dadhi palloka Adi dazause // 31 // phira madya puruSa thapa gandha inase tarukI pUjA karake kahe ki, sura pitara pizAca rAkSasa sarpa asura vinAyaka ye saba merI dI huI pUjA baliko grahaNa karo aura phira vRkSakA sparza karake kahe ki // 32 // jo bhUta isa vRkSameM basate haiM ve vidhise dIhuI merI baliko grahaNa karake anyasthAnameM vAsako svIkAra karo aura kSamA karo aba unako namaskAra hai||33 // prAtaHkAlake samaya vRkSako jalase sIMcakara zahada Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.pra. / / 74 / / aura ghI jisapara lipAyA ho aise kuThArase pUrva uttarakI dizAmeM pradakSiNa kramase bhalI prakAra chedana karake usake anantara zeSa vRkSakA chedana | kare // 34 // aura golAkArase chedana kare aura vRkSake patanako dekhatArahe, pUrva dizA meM gire to dhana aura dhAnyase pUrita ghara hotA hai, ani dizAmeM paDai to agnikA dAha karatA hai dakSiNakA patana mRtyuko detA hai nairRtya meM kalahako karatA hai aura pazcimakA patana pazuoM kI vRddhiko detA hai // 35 // vAyavyameM coroMkA bhaya hotA hai uttarake patanameM dhanakA Agama hotA hai IzAna meM mahAzreSTha aura aneka prakArase uttama chedayedvartulAkAraM patanaM copalakSayet / prAgdizaH patanaM kuryAddhanadhAnyasamarcitam / AgneyyAmanidAhaH syAdakSiNe mRtyumAdizet / ye kalahaM kuryAtpazvime pazuvRddhidam // 35 // vAyavye caurabhItiH syAduttare ca dhanAgamam / IzAne ca mahAzreSTha nAnAzreSTha tathaiva ca // 36 // bhagnaM vA yadbhavetkASThaM yaccAnyattarumadhyagam / tanna zastaM gRhe vajyai dopadaM karma kArayet // 37 // bhagnakASThe hatA nArI svAminAyudhasaMjJake / karmakarttAramantasthaM dhananAzakaraM mahat // 38 // ekamAdyaM mahAzreSThaM dhanadhAnyasamRddhidam / putradAra pazUMzcaiva naanaartnsmnvitm|| 39 // dvibhAgaM saphalaM proktaM tribhAgaM duHkhadaM smRtam / catuSpaSThe bandhanaM ca paJcame mRtyumAdizet // 40 // hotA hai // 36 // jo kASTha bhagna hotA hai aura anyavRkSake madhyameM jame hue vRkSakA jo kASTha hotA hai vaha gharameM lagAnA zreya nahIM hai kiMtu varjita hai aura dUSita karmako karavAtA hai // 37 // bhanakASThameM nArIkA maraNa hotA hai zastrase chedana kiye kASThase svAmIkA nAza hotA hai madhyakA kASTha karmake kartA (mistrI) ko naSTa karatA hai adhikabhI dhanakA nAzakArI hai // 38 // eka bhAgakA kASTha mahAzreSTha hotA hai aura dhana dhAnyakI vRddhiko detA hai aura putra dArA pazu aura aneka ratnoMse yukta gharako karatA hai // 39 // dobhAgakA vRkSa saphala kahA hai tIna // 74 // bhA. TI. a. 9 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgakA duHkhadAyI hotA hai aura cAra chaH bhAgake bandhanako jAne aura pA~cabhAgameM mRtyuko kahe // 40 // jarjara ( jIrNa ) meM dhanakA nAza hotA hai madhyameM chidra rogadAyaka hotA hai niSphala vRkSakA ghara niSphala hotA hai aura saphalase saphala hotA hai // 41 // virUpa ( badasUrata ) se dhanakA nAza hotA hai sakSata (ghunA) se roga hotA hai aMgahInase dUdhakA nAza aura vikaTa vRkSa kanyAoMkA janma hotA hai // 42 // | yadi kASThako pakSabhara jalameM paDA rakkhai to kITa bhakSaNa kadAcit na kare kRSNapakSameM chedana kareM buddhimAna manuSya zuklapakSameM kadAcit na karai jarjare dhananAzaH syAnmadhye chidraM gadapradam / niSphalelaM niSphalaM gehUM saphale phalameva ca // 41 // virUpe dhananAzaH syAt sakSane rogameva ca / hInAGge kSIranAza ca vikaTe kanyakodbhavam // 42 // kASThaM no bhujyate kIyadi pakSa dhRtaM jle| kRSNapakSe chedanaM ca na zukku kArayedbudhaH // 43 // uddhRtya kASThaM zakaTairmanuSyairvA samantataH / vainyAnAze tasya nAzaH ArabhaGge valakSayaH // 44 // arthakSayo'kSabhede ca tathA bhaGge ca vardhake / vijayAya bhavecchretaH pIto rogaprado mataH // 45 // jayadacitrarUpazca raktaiH zastrAdbhayaM bhavet / praveze caiva dArUNAM bAlakAzcApi tAruNAH // 46 // // 43 // zakaToMse vA manuSyoMse cAroM tarapha ke kASThako ikaTThA karake vainyA ( veNI) ke nAzameM arthAt zakaTakI phaDake TUTa jAnepara svAmIkA nAza hotA hai AroMke bhaMgameM balakA nAza kahA hai // 44 // akSa ( pahiyoM) ke bhedanase dhanakA nAza hotA hai aura vardhaka ( rassI ) ke bhaMgameM bhI dhanakI hAni hotI hai. zvetakASTha vijayakArI hotA hai aura pIta rogakA dAtA mAnA hai // 45 // citrarUpakA kASTha jayakA dAtA hotA hai raktakASThake lagAnese zastrase bhaya hotA hai aura kASTake pravezameM rakta vastradhAraNa kiye hue bAlaka // 46 // Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. // 75 // aura taruNa jisa vANIko kahate haiM vaha usI prakAra satya hotI hai rajjUke chedana aura yantrake bhedameM bAlakoMko pIDA hotI haiM // 47 // yaha vRkSacchedana kI vidhi maiMne kahI. kASThake chedanakarmameM bhI zakunakI parIkSA le // 48 // itei paM0 mihiracandrakRtabhASAvivRtisahite vAstuzAstre vRkSacchedanavidhirnAma navamo'dhyAyaH // 9 // aba navInamandirake pravezakA varNana karate haiM- uttarAyaNa sUrya, bRhaspati aura zukake balavAn hone para jyeSTha mAgha phAlguna vaizAkha mArgazirameM gRhakA praveza zreSTha hotA hai aura ASAr3ha meM madhyamaphalako detA hai mAghameM prathama praveza hoya to yadvA vAcaM kathayanti tattathaiva bhaviSyati / rajjucchede bAlapIDA yantrabheda tathaiva ca // 47 // iti proktaM mayA vRkSacchedanArthe vidhAnataH / zakunAni parIkSata dArucchedanakarmaNi // 48 // iti vAstuzAstre vRkSacchedanavidhirnAma navamo'dhyAyaH // 9 // atha pravazo navamandirasya saumyAyane jIvasita balADhaye / syAdvezanaM jyeSTatapo'ntyamAdhave mArge zucau madhyaphalapradaM syAt // mAghe lAbhaH prathamapraveze putrArthalAbhaH khalu phAlgune ca // 1 // caitre'rthahAnirdhanadhAnyalAbho vaizAkhamAse pazuputralAbhaH / jyeSThe ca mArge ca zucau ca mAse madhyaH pradiSTaH prathamapravezaH / yAtrAnivRttau manujAdhipAnAM vAstvarcanaM bhUtabaliM ca pUrve // 2 // dine pradadyAdatha dikrameNa mAMsaM sRkvAjyayutaM caturSu // ye bhUtAnItimantreNa caturdikSu baliM haret // 3 // dhanakA lAbha hotA hai phAlgunameM putra aura dhanakA lAbha // 1 // caitra meM dhanakI hAni aura vaizAkhameM dhana dhAnya pazuputrakA lAbha hotA hai jyeSTha mArgazira ASADha mAsoM meM prathamapraveza madhyama kahA hai rAjAoMkI yAtrA - nivRtti honepara prathama vAstupUjA aura bhUtabaliko kare // 2 // vaha bali | pravezake dinase prathama dina kare phira dizAoMke kramase mAMsa aura ghRtasahita asRkkI bali cAroM konoMmeM de aura 'ye bhUtAni ' isa maMtra se cAroM bhA. TI. a. 17 // 75 // Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dizAoMmeM bali de // 3 // gharake mUlameM aura ghara ke Upara bali de aura pahile dina dIpadAna kare phira vAstupUjA kare // 4 // ghI dUdha mAMsa laDDU aura sahata inakI bali pUrvaAdi dizAoMke kramase de // 5 // skandhadhara Adi yakSoMko IzAna Adi kramase cakora AdikI baliko vidizAoM meM de // 6 // viSNorarATa0 isa mantrase vAstupuruSakA pUjana kare. namostu sarpebhyaH 0 isa mantrase sarparAjakA pUjana kare // 7 anyadevatAoMkAbhI gAyatrI mantra kahA hai apUrvanAmake ghara meM yaha vidhi maiMne kahI // 8 // zubhakA abhilASI manuSya isameM kAlazuddhike vicA gRhamUle baliM dadyAdgRhasyoddhe tathaiva ca / dadyAddIpaM pUrvadine vAstupUjAM tatazcaret // 4 // ghRtaM dugdha tathA mAMsaM laDDukaM madhusaMyutam / pUrvAdikramayogena baliM ddyaadvishesstH||5||skndhdhraadiykssaannaamiishaanaadikrmenn ca / cakora / divaliM caiva vidikSu vinivedayet // 6 // viSNorarATamantreNa pUjayedvAstupuruSam / namo'stu sarpebhya iti sarparAjaM prapUjayet // 7 // anyeSAmapi devAnAM gAyatrImaMtra IritaH / apUrvasaMjJe tu gRhe vidhireSa udaahRtH||8|| kAlazuddhivicAro'tra kartavyaH zubhamicchatA / kumbhe'kai phAlgune mArge kArtike tu zucau tathA // 9 // navavezmapravezaM tu sarvathA parivarjayet / dvandvasau pUrvikagRhe mAsadoSo na vidyate // 10 // sucirapravAse nRpaterdarzane gRhavezane / bhAnuzuddhiH prakartavyA cAndramAse pravezanam // 11 // nirgamAnnavame varSe mAse vA divase'pi vaa| pravezaM nirgamaM caiva naiva kuryAtkadAcana 12 rako kare kumbhake sUrya aura phAlgunamAsa mArgazira kArtika aura ASADhameM // 9 // navIna gharake pravezako sarvathA varja de / dvandva ( do manuSyoM kA ) aura purAnA jo gharaho usameM mAsakA doSa nahIM hai // 10 // cirakAlataka paradezake vAsameM rAjAke darzanameM aura gharake pravezameM sUryako zuddha | dekhanA aura caMdramAke mAsameM praveza karanA // 11 // yAtrAke samaya se navaveM varSa aura navama mAsa aura navama dinameM pravezako na kare aura prave 1 apUrvAdivividhapravezaddha kSaNAnyAda vasiSThaH- "bhapUrvasaMjJaH prathamaH pradezo yAtrAvasAne va supUrvasaMjJaH / dvaMdbobhayastvagnibhayAdijAtastveSaM pravezastrividhaH pradiSTaH // " OM Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. bha. / / 76 / / zake samaya se nirgama (yAtrA) kobhI kadAcita na kare // 12 // yadi ekahI dinameM rAjAkA praveza aura gamana hoya tau praveza ke samaya kI zuddhiko na vicArai yAtrAkI zuddhiko vicAre // 13 // grahake prArambhake jo dina mAsa nakSatra vAra haiM unameM hI gRhapraveza kare. gRhameM uttarAyaNake viSe praveza kare aura tRNake ghara meM to sadaiva praveza kare // 14 // kulIra ( karka ) kanyA kumbha inake sUryameM ghara grAma nagara aura pattana ( zahara vA jilA ) inameM praveza na kare // 15 // mRdu dhruva ( mRga citrA anu0 re0 u0 3 ro0 ) saMjJaka nakSatroMmeM navIna gharakA praveza zubhadAyI hotA hai| divase rAjJaH pravezo nirgamastathA / tadA prAvezikaM cintyaM budhairnaiva tu yAtrikam // 13 // gRhArambhadine mAse dhiSNye vAre vizeham / vizetsaumyAyane harmya tRNAgAraM tu sarvadA ||14|| kulIrakanyakAkuMbhe dinezena vizedgRham / grAmaM vA nagaraM vApi pattanaM vA tathaiva ca // 15 // mRdudhruva zubhadaM navavezmapravezanam / puSyasvAtIyutaistaizca jIrNe syAdvAsavadvaye // 16 // kSipraizvarezva nakSatrairnavezmapravezanam / na kuryAdugranakSatradAruNairvA kadAcana // 17 // uyo hanti gRhapati dAruNeSu kumArakam / dvidaiva bhe patninAzamagnibhe tvagnijaM bhayam // 18 // pravezanaM dvArabhaiH syAdanyadikasthairna kArayet / riktAtithiM bhaumavAraM zaniM vA naiva kArayet / kecicchaniM prazaMsanti caurabhItistu jAyate // 19 // aura puSya svAtI aura dhaniSThA zatabhiSAse yukta pUrvokta nakSatroM meM jIrNa (purAne ) gharameM praveza zubha hotA hai // 16 // kSiprasaMjJaka aura punarvasu svAtI zravaNa dhaniSThA bharaNI pUrvASADhA pUrvAbhAdrapadA aura dAruNa saMjJaka nakSatroM meM navIna gRhameM pravezako kadAcit na kare // 17 // umra nAma nakSatra gharake svAmIko aura dAruNa nakSatra bAlakako aura vizAkhA nakSatra strIke nAzako karatA hai. kRttikA nakSatrameM praveza kare to agnise 7 // 76 // bhaya hotA hai // 18 // dvArake jo nakSatra haiM unameM hI praveza hotA hai anya dizAmeM sthita nakSatroM meM praveza kadApi na kare aura riktAtithi bhauma bhA. TI. a. 10 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAra aura zanivArako praveza na kare koI AcArya zanaizcarakI prazaMsA karate haiM paraMtu usameM coroMkA bhaya hotA hai // 19 // kuyoga pApa lagna aura caralagna aura caralagnakA navAMzaka aura zubha karmameM jo varjita haiM ve isa praveza;bhI varjita haiM aura nandAtithiko dakSiNadvArameM! aura bhadrAtithiko pazcimake dvArameM praveza kare // 20 // jayAtithiko uttarake dvArameM aura pUrNA tithiko pUrvake dvArameM pravezako kare aura vyAdhikA nAzaka dhanakA nAzaka dhanakA dAtA bandhuoMkA nAzaka // 21 // putrakA nAzaka zatrukA nAzaka svIkA nAzaka prANakA nAzaka kuyoge pApalagne vA caralagne carAMzake / zubhakarmaNi ye vAste vAsmin pravezane / nandAyAM dakSiNadvAraM bhadrAyAM pazcimena tu ||20||jyaayaamuttrddhaarN pUrNAyAM pUrvamAvizet / vyAdhihA dhanahA caiva vittado bandhunAzakRt // 21 // putrahA zatruhA strIghraH prANahA piTakapradaH / siddhido dhanadazcaiva bhayakRjanmarAzitaH // 22 // lagnasthakramato rAzijanmalagnAtpravezane / lagnaM saumyA vitaM kArya na tu krUraiH kadAcana // 23 // ninditA api lagnAMzAzcararAzigatA yadi / zubhAzasaMyutAH kAryAH kartRbhopacaya M sthitAH // 24 // bhUyo yAtrA bhavenmeSe nAzaM karkaTake'pi vaa| vyAdhi tulAdhare lagne makare dhAnyanAzanam // 25 // 10 aura piTaka (paTiyArI) kA dAtA siddhikA dAtA dhanakA dAtA bhayakAraka ye bAraha prakArake pUrvokta phala janmakI rAzise hote haiM // 22 // lagnameM sthita kramase pravezameM janmalagnase rAzi lenI aura lagnabhI saumyagrahoMse yukta denA aura krUra grahoMme yukta lagnako pravezameM kadAcitabhI thA na grahaNa karanA // 23 // niMditabhI lagna aura navAMzaka yadi cararAzikabhI hoM aura zubhagrahake nAzakase yukta hoMya to vaha prave ke zameM grahaNa karane jo ve pravezakartAkI rAzike upacaya bhavana meM sthita hoM // 24 // meSa lagnameM praveza kare to dubArA phira yAtrA hotI hai karka Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA.ya. lagnameM praveza kara no nAza hotA hai, tulAlagnameM kare to vyAdhi honI hai, makaralagnama dhAnyakA nAza hotA hai // 25 // yahI phala navAMzakakA hotA hai yadi vaha navAMzaka saumyagrahase yukta aura dRSTa ho aura cararAzike navAMzakameM aura caralagnameM pravezako kadApi na kare // 26 // citrA zatabhiSA svAtI hasta puSya punarvasu rohiNI revatI mUla zravaNa uttarAphAlgunI dhaniSThA uttarASADhA uttarAbhAdrapadA azvinI mRgazi anu rAdhA ina nakSatroMmeM jo manuSya vAstupUjana karatA hai vaha manuSya lakSmIko prArU hotA hai yaha zAstroMke viSayameM nizcaya hai // 27 // nityakI etadevAMzakaphalaM yadi saumyayute kSitau / carAMze caralagne ca pravezaM naiva kArayet // 26 // citrA zatabhiSA svAtI hastaH | puSyaH punarvasuH / rohiNI khatI mulaM zravaNottaraphAlgunI // dhaniSThA cottarApADhA bhAdrapadottarAnvitA / azvinI mRgazIrSa ca anurAdhA tathaiva ca / vAstupUjanameteSu nakSatreSu karoti yaH // samprApnoti naro lakSmImiti zAstreSu nizcayaH // 27 // nityayAne gRhe jINe prAzane paridhAnake / vadhUpraveze mAGgalye na mauDhyaM guruzukrayoH // 28 // trikoNakendragaiH saumyaiH sthire dyaGge khlgrhaiH| dvikatrikoNakendrASTavarjitaH pravizedgRham // 29 // abhijicchravaNayormadhye praveze mRtikAgRhe / nRpAdInAM brAhmaNAnAM nAvadheyaM kadAcana // 30 // krUgyuktaM krUraviddhaM muktaM krUragraheNa ca / yadgantavyaM na tacchastaM trividhotpAtadUSitam // 31 // yAtrA purAnA ghara annaprAzana vastroMkA dhAraNa vadhUpraveza aura maMgalake kArya ina kAryoMmeM guru aura zukrake astakA doSa nahIM hai // 28 // trikoNa (9-5) keMdra (1-4-7-10-) sthAnoM meM saumya graha hoM sthira dviHsvabhAva lAhoM aura pApagraha dUsare trikoNa kendra aura aSTamambAnase anya sthAnoM meM sthita hoM aise lagnameM gRhapraveza kare // 29 // abhijit zravaNake madhyameM pravezameM sUtikAgRhameM nRpa Adi aura brAhmaNa inakA tiraskAra kadApi na kare // 30 // krUragrahase yukta Rgrahase viddha aura Rra grahase mukta (choDAhuA) aura jisapara krUragraha jAnevAlA ho Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jo tInaprakArake utpAtoMse dUSita ho vaha nakSatra praveza meM zreSTha nahIM hotA // 31 // jo nakSatra latAse nihana ho aura jo krAMti sAmyase dUSita ho aura grahaNase dUSita yaha tIna prakArakA pravezameM tyAjya hai // 32 // jo candramAne bhogA ho vaha bhI zreSTha nahIM hai aura janmake nakSatrase dazavAM aura yuddhakA nakSatra aura solahavAM nakSatra // 33 // aThArahavAM samudAyakA teIsa nakSatra vinAzaka hote haiM mAnasa nAmaka paccIsaai inameM zobhana karmako na kare || 34 // apane uccasthAnakA guru lagnameM ho athavA zukra vezmabhavanameM ho aise lagna meM "lattayA nihataM yacca kAntisAmyena dUSitam / praveze trividhe tyAjyaM grahaNenAbhidUSitam // 32 // yAvaJcandreNa bhuktaM tadRkSe naiva tu zobhanam / janmabhAddazamaM karmasAMghAta tu poDazam // 33 // aSTAdazaM sAmudAyaM trayoviMzaM vinAzakam / mAnasaM paJcaviM zAkhyaM nAcaredeSu zobhanam // 34 // svocasaMsthe gurau lagne zuke vA vezmasaMsthina / yasyAtra vezo bhavati tadgRhaM saukhyasaMyutam // 35 // svoccasthalagnage sUrye caturthe devapUjite / yasthAtra yogo bhavati saMpadADhyaM gRhaM bhavet / gurau lagne'stage zuke paSThe'rke lAbhage zanau || 36 || pravezakAle yasyAyaM yogaH zatruvinAzadaH / lagne zukre sukhe jIve lAbhe'rke ripuge kuje // vezmapravezo yoge'smin zatrunAzakaraH paraH // 37 // jisakA praveza hotA hai vaha ghara sukhase yukta rahatA hai / / 35 / / apane uccakA sUrya lagnameM ho cauthe bhavanameM guru ho jisakA aise lanameM yoga (milanA vA praveza) hotA hai vaha ghara saMpadAoMse yukta rahatA hai aura guru lagnameM ho aura zukra asta ho chaThe sthAna meM sUrya ho lAbhameM zani ho // 36 // yaha yoga jisake pravezakAlameM ho vaha ghara zatruoM ke nAzako detA hai laprameM zukra ho cauthe bhavana meM guru ho lAbhameM sUrya ho Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : vipra chaThe sthAnameM maMgala ho isa yogameM jo gharakA praveza ho yaha zatruoMkA nAzakartA hotA hai // 37 // guru aura zukra cauthe bhavanameM hoM maMgalA aura sUrya lAbha 11 sthAnameM ho isa yogameM jisakA praveza hotA hai vaha ghara bhUti (dhana) kA dAtA hotA hai // 38 // guru budha candramA zukra se i namesa eka bhI graha apane uccakA hokara mukha 4 meM vA dazamabhavanameM sthita ho vA lagnameM ho to vaha ghara sukhakA dAtA hotA hai aSTamasthAnameM| candramA hoya to cAhe saubhI uttama yoga hoM // 39 // tobhI ve isa prakAra niSphala jAnane jaise vajra (bijalI)se hatahue vRkSa, yadi kSINa guruzukrau ca hibuke lAbhagau kujabhAskarI / pravezo yasya bhavati tadgRhaM bhUtidAyakam // 38 // eko'pi jIvajJazazisitAnAM svoccagaH sukhe / svame vA tadagRhaM saukhyadAyakaM lagnage'pi vaa||assttmsthe nizAnAthe yadi yogazatairapi // 39 // tadA te niSphalA jJeyA vRkSA vajrahatA iva / kSINacandro'ntyaSaSThASTasaMsthito lagnatastathA // bhAryAvinAzanaM varSAtsaumyayukte trivarSataH // 10 // janmabhAdaSTamaM sthAnaM lagnAdAtha tadaMzakam / tyajecca sarvakarmANi durlabhaM yadi jIvitam // 41 // pravezalagrAnidhane yaH kazcit paapkhecrH| krUrakSe inti varSA cchubhaH vASTavatsarAt // 42 // randhrAtputrAddhanAdAyAtpaJcasva sthite kramAt / pUrvAzAdi mukhaM gehAdvizedAmo bhavedyataH / gurudevAnigovipra UrddhapAdairddhanakSayam // 43 // candramA bArahaveM chaThe AThaveM bhavanameM ho vA lagnameM hoya to eka varSa bhAryAkA nAza hotA hai aura saumyagrahase yukta lagna hoya to tIna varSameM bhAryAkA nAza hotA hai||40|| janmake lagnarAzise AThavAM sthAna aura janmalagnase AThavAM navAMzaka inameM saba kauMko tyAgade. karma kare kA to jIvana durlabha hotA hai||41|| pravezake lagnase aSTama sthAnameM yadi koIbhI pApagraha paDA ho yadi vaha kara rAzipara ho to cha: mAsameM Naura zubha rAzipara hoya to ATha varSameM svAmIkA nAza karatA hai|| 42 // randhra 10 putra 5 dhana 9 Aya 11 inase paMcama bhavanameM sUrya Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baalraaju vaaraalu sthita hoya to kramase pUrva dakSiNa pazcima uttara mukhake gharameM praveza kare, guru devatA agni vipra inako vAma bhAgameM rakkhe. UrdhvapAda nakSa dhUtroMse dhanakA nAza hotA hai // 43 // uttara vA pazcimako zira karake zayana kare to mRtyu hotI hai. zayyAke vaMza Adi bhI roga aura putroMko MalduHkha dete haiM, zayyApara pUrvako zira kiye zayana kare vA dakSiNako zayana kare to sukha aura saMpadAoMko sadaiva prApta hotA hai aura pazcimako zira karanese prabala ciMtA hotI hai. uttarako zayana karanese hAni aura mRtyu hotI hai // 44 // apane gharameM pUrvako zira kiye zayana kare zvazurake saumyaM pratyakchiro mRtyuvaMzAyA ruksutAtidA / prAvicharAH zayane vidyAdakSiNa sukhsNpdH| pazcime prabalAM cintAM hAni mRtyu tathottare // 14 // svagehe prAkchirAH supyAcchAzure dakSiNAzirAH / pratyakchirAH pravAse tu nodaksupyAtkadAcana // 45 // atha zayyAzayanAnAM lakSaNam // kathayAmi samAsena dArukarmakrameNa ca / AyazuddhA tathA kAryA yathA gohrikucraaH||16|| tathaiva dolikAyAnaM yathAzobha vidhIyate / pramANa zRNu viprendra yatprApto'haM bRhadrathAt // kathayAmi tathA zayyAM yena saukhyamavApnu yAt // 47 // azanaspandanacandanaharidvasuradArutindukIzAlAH / kAzmaryArjunapadmakazAkAmrAH zizipA ca zubhAH // 18 // gharameM dakSiNako zira kiye aura paradezameM pazcimako zira kiye zayana kara aura uttarako zira kiye kadAcit na sove // 45 // aba zayyA aura zayanoMke lakSaNoMko kahate haiN| aba kramase aura saMkSepa rItike anusAra kASThake karmako kahate haiM. jaise-go azva hasti Aya zuddhise kiye jAte haiM isI prakAra zayyA bhI Aya (vistAra ) se zuddha banavAve // 46 // tisI prakAra dolikA yAna (savArI) ye bhI zobhAke anusAra banAne kahe haiM. he vipeMdra ! usa pramANako tuma suno jo mujhe bRhadrathase milA hai||47|| zayyAkA varNana usa prakArase kahatAI. jaise-manuSya Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra 79 sukhako prApta ho azana spaMdana candana haridu devadAru tiMdukI zAla kAzmarI arjuna padmaka zAka Amra ziMzapA ye vRkSa zayyAke vanAnemeM zubha dhu hote haiM // 48 // azani (bijalI ) pavana hasti inase girAyehue aura jinameM madhu ( sahata) pakSI inakA nivAsa ho aura caitya (cabUtarA) zmazAnamArga inameM utpanna aura arddhazuSka bhaura latAoMse candhe hue // 49 // kaMTakI arthAt jinakI tvacApara kAMTe hoM jo mahAnadiyoMke / saMgamameM utpanna hoM, jo devatAke mandirameM hoM aura dakSiNa aura pazcima dizAmeM utpanna hue hoM // 50 // jo niSiddha vRkSase utpanna hue ho. jo azanijalAnilahastiprapAtitA madhuvihaGgakRtanilayAH / caityazmazAnapathijAdhazuSkavallInibaddhAzca // 19 // kaNTakino ye syurmahAnadIsaMgamodbhavA ye ca / suraprAsAdagA ye ca yaamypshcimdiggtaaH||50|| pratipiddhavRkSajA ye ye cAnye'pi anekadhA / tyAjyAste dAravassarve zayyAkarmaNi karmavit // 51 // kRte kulavibhAzaH syAyAdhiH zatrorbhayAni ca // 52 // pUrvacchinaM yatra dArU bhavedArambhayettataH / zakunAni parIkSeta kuryAttasya parigraham / zvetapuSpANi dantyazca dadhyakSataphalAni ca // 53 / / pUrNa kumbhAzca ratnAzca mAGgalyAni ca yAni ca / tAni dRSTvA prakurvIta anyAni zakunAni ca / yavASTakAnAmudare vituparamulaM smRtam54 anyabhI bhinna bhinna prakArake haiM ve saMpUrNa kASTha zayyAke kAmameM karmake jJAtAko tyAgane yogya haiM // 51 // ina pUrvokta niSiddha vRkSoMkI zayyA banavAnese kulakA nAza vyAdhi aura zatruse bhaya hotA hai / / 52 // jahA~ zayyAke AraMbhase pahilA chedana kiyA kASTha ho vahAM zakunoMkI // 79 // parIkSA karake usa kASThako grahaNa kare, zvetapuSpa danta dadhi akSata phala // 53 // jalase pUrNa ghaTa aura ratna anya jo maMgalakI vastu haiM unako Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dekhakara saMgraha kare aura anya zakunoMko bhI parIkSA kare / tuSoMse rahita ATha jo jisake bhItara AjAya usako aMgula kahate haiM // 54 // usI mAnase sthapati (baDhaI ) zayana Adiko bnaave| sau 100 aMgulakI zayyA baDI kahI hai vaha cakravarti rAjAoMkI hotI hai aura ATha bhAgase hIna jo isakA arddhabhAga hai vaha zayyAkA vistAra (caur3AI) kahA hai // 55 // AmAma tIsare bhAgakA hotA hai aura pAdoMkI UMcAI kukSiparyata hotI hai / vaha zayyA sAmaMtarAjA Adi aura catura manuSyoMkI hotI hai usase deza aMgula kama rAjakumAroM kI tena mAnena sthapatiH zayanAdIn prakalpayet / zatAMgulA tu mahatI zayyA syAccakavartinAm / aSTAMzahInamasyA vistAraM parikIrtitam // 55 // AyAmaruvaMzako bhAgaH pAdocchrAyaH sakukSikaH / sAmantAnAM ca bhavati sA paTTanA tathaiva ca // kumArANAM ca sA proktA dazonA caiva mantriNAm // 56 // triSaTkonA balezAnAM viMzonA ca purodhasAm / paDaMzahInamasyArddhavistAraM pari kIrttitam // 57 // AyAmaruvaMzako bhAgarUyazahI nastathaiva hi / pAdocchrAyazca kartavyazcatustrivyaGgulaiH kramAt // 58 // sarveSA meva varNAnAM sArddhahastatrayaM bhavet / ekAzItyaMgulaiH kAryA zayyA devavinirmitA // 59 // aura mantriyoMkI hotI hai // 56 // aThAraha aMgula kama senApati aura purohitoMkI kahI hai isase chaH mAga kama jo isakA arddhabhAga hai vaha vistAra kahA hai // 57 // tIsare aMzakA jo bhAga hai vaha AyAma hotA hai athavA tIsare bhAgase kama hotA hai aura pAdoMkI UMcAI cAra tIna do aMguloMke kramase kahI hai arthAt ina aMguloMse kama caturthabhAgakI UMcAIke pAye banavAve // 58 // saMpUrNa varNoMkI zayyA sAr3hetIna hAtha aura ikyAsI 81 aMguloMkI banavAnI aura vaha devanirmita zayyA kahAtI hai // 59 // Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.pra. 11 20 11 bhA. TI. a. 10 asanakA vRkSa rogakA hartA hotA hai tiMdukakI zayyA pittako karatI hai, candanakI zayyA zatruko naSTa karatI hai aura dharma Ayu yazako detI hai // 60 // ziMzapAvRkSase utpanna huI zayyA mahAn samRddhiko karatI hai padmakakA jo paryaka ( palaMga) hai vaha dIrgha avasthA lakSmI putra aneka prakArakA dhana aura zatruoMkA nAza ina sabako karatA hai // 61 // zAla kalyANakA dAtA kahA hai. zAka aura sUryake vRkSase kevala candanase nirmita paryaGka jo ratnoMse jaTita ho aura jisakA madhyabhAga suvarNase gupta ho arthAt suvarNase maDhA ho usa paryakakI devatA bhI pUjA karate haiM asano rogahartA ca pittakRttindukodbhavaH / ripuhA candanamayo dharmAryuyazadAyakaH // 60 // ziMzapAvRkSasambhUtaH samRddhi kurute mahAn / yastu padmakaparyako dIrghamAyuH zriyaM sutam / vittaM bahuvidha dhatte zatrunAzaM tathaiva ca // 61 // zAlaH kalyANadaH proktaH zAkena racitastathA / kevalaM candanenaiva nirmitaM ratnacitritam / suvarNaguptamadhyAsaM paryakaM pUjyate suraiH // 62 // anenaiva samAyuktA zizapA tindukIti ca / zubhAsanaM tathA devadAru zrIparNinApi vA // zubhadau zAkazAlau tu parasparayutau pRthak // 63 // tadvatpRthak prazastau hi kadaMbaka daridrako / sarvakASThena racito na zubhaH parikalpitaH // amreNa vA prANaharazvAsano doSadAyakaH // 64 // anyena sahito hyeSa karoti dhanasaMkSayam / AmroduMbara vRkSANAM candanaspandanAH zubhAH phalinAM tu vizeSeNa phaladaM zayanAsanam 65 // 62 // isake hI samAna ziMzapA aura nindukakI kahI hai. zubhAsana devadAru aura zrIpaNa ye pUrvoktakehI samAna hote haiM. zAka aura zAla // 80 // || zubhadAyI hote haiM // 63 // tisI prakAra kadamba aura haridraka ( halada) ye bhI pRthaka 2 zreSTha hote haiM. saba kASThoMse racita paryaka zubha nahIM kahA hai. AmrakI zayyA prANoMko haratI hai aura asUna doSoMko detA hai // 64 // anyakASThase sahita asana vRkSa dhanake saMkSayako karatA hai| Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Amra, uduMbara ( gUlara ) vRkSa, candana aura spaMdana zubha hote haiM. phalavAle vRkSoMke jo paryaka aura Asana haiM ve vizeSakara phalake dAtA hote haiM // 65 // hAthI dAMta saba yogoM meM zubha phalake dAtA kahe haiM aura uttama candanase inakA alaMkAra karavAve aura hAthoMke dAMtakA jo mUla usakI jo paridhi utanA vistAra muTAIkA kare // 66 // zayyAke jo phalaka ( paTTI ) ke mUlameM aura Asana koNameM cihna honA cAhiye jo kiricara (pIThakaAdi ) haiM unameM bhI kiMcit 2 cihna zreSTha hotA hai // 67 // zrIvRkSa aura varddhamAna vRkSa inako dhvajA chatra cAmara bana gajadantAzca sarveSAM yoge zubhaphalAH smRtAH / prazastaM candanaM tena kAryo'laGkAra etayoH / dantasya mUlaparidhIvyAyataM prodya kalpa yet // 66 // zayyAphalakamUle tu cihnazvAsanakoNake / nyUnaGkiricarANAM tu kiMcitkiJcitprazasyate // 67 // zrIvRkSavarddhamAnaizva dhvajaM chatra ca cAmaram ! chede dRSTe tu hyArogyaM vijayaM dhanavRddhidam || 68 || praharaNAbhe jayo jJeyo nandyAvarte labhenmahIm / loSThe tu labdhapUrvasya dezasyAptirbhaviSyati // 69 // strIrUpe arthanAzaH syAdabhRGgarAje sutasya ca / lAbhaH kumbhe nidhiprAptiryAtrAvighnaM ca daNDake // 70 // kRkalAsabhujaGgAbhe durbhikSaM vAnareNa ca / gRdholUkazyenakAkasadRzo makaro mahAn // 71 // vAve. yadi unameM chidra dRSTa Ave to Arogya vijaya aura dhanakI vRddhiko detA hai // 68 // yadi praharaNa ( zastra) ke samAna cihna ho to jaya jAnanA. naMdyAvarta (gola) hoya to svAmIko pRthvIkA lAbha hotA hai, loSThake samAna ho to pahile milehue dezakI prApti hotI hai| | // 69 // strIkA rUpa dIkhe to arthakA nAza hotA hai. bhAMgarA dIkhanese putrakA lAbha hotA hai, kuMbhake dIkhane para nidhikI prApti hotI hai aura daMDaka meM yAtrAkA vighna hotA hai // 70 // kRkalAsa ( karakeTA) aura bhujaMgake samAna vA vAnara dIkhe to durbhikSa hotA hai, gIdha ulUka zyena 11 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- vi. pra. IV kAkake samAna mahAna makara hoya // 71 // pAza bAdhakakA bandha hoya to mRtya aura janoMse vipatti hotI hai rudhirakA srAva kRSNa zava ( muha ) ye dIkhe to durgadhavAna hotA hai // 72 // zukla samAna sugandha cikane cheda hoya to zubha hotA hai azubha aura zubha jo cheda haiM ve 1 // zayyAmeM zubhadAI hote haiM // 73 // IzAna dizA AdimeM pradakSiNakramase cheda hoya to zreSTha hotA hai. vAmakramase tIna dizAoM meM ho to bhUtakA bhaya hotA hai / / 74 / ekavArakehI vizaraNa (chedana ) meM vikalatA pAdameM ho jAya to zubha hotA hai. do vizaraNoMse pavanakA taranA nahIM pAze bAdhakabandhe vA mRtyurjanavipadbhavet / raktasnute ca kRSNe ca zAve durgandhivAnbhavet // 72 // zukkaiH samaiH sugandhaizca nigdhaizchedaH zubhAvahaH / azubhA ca zubhA ye ca chedAste zayane shubhaaH|| 73 // IzAdigopradakSiNyAtprazastamathavA tathA / apasavye diktraye ca bhayaM bhavati bhUtajam // 74 // ekena vA vizaraNe vaikalyaM pAdataH zubham / dvAbhyAM na tIryate vAtaM tricatuH kezabandhadau // 7 // supire vA vivaNe vA granthau pAde zare tathA / vyAdhiH kumbhe'thavA pAde granthivadanarogadA // 76 // kumbhAdyabhAge jaGghAyAM jaGghA roga tathA bhavet / tasyAzvAtho padAdhovA dravyanAzakaraH paraH / / 77 // khuradeze yadA granthiH khurANAM pIDanaM bhavet / rAzizIrSatri | vibhAgasaMstho'pi na zubhapradaH // 78 // hotA hai tIna cAra vizaraNa kleza aura bandhake dAtA hote haiM / / 75 // chidra vA vivarNa dIkhe vA granthi vA zara pAdameM dIkhe to vyAdhi hotI hai. kuMbha vA pAdameM graMthi ho to mukharogako detI hai / / 76 // kuMbhake prathamabhAga vA jaMghAmeM chidra ho to roga hotA hai. usake nIce vA pAdake nIce| chidra ho to parama roga hotA hai // 77 // surake sthAnameM graMthi ho to khuroMmeM pIDA hoto hai yadi rAzi ( graMthi) zirake tIna 2 bhAgameM| - CH Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthita hoya to zubhadAyI nahIM hotI // 78 // niSkuTa kolAkhya pRSTinetra vatsaka kolaka aura bandhuka itane prakArase chidra saMkSepase hote haiM // 79 // ghaTake samAna jo chidra ho use saMkaTa aura niSkuTa kahate haiM. chidra apavitra aura nIla ho usako buddhimAn manuSya kolAruya kahate haiM // 80 // jo chidra viSama ho use pRSTinayana kahate haiM. jo vivarNa ho aura jisakA madhyabhAga dIrgha ho, jo vAma Avartase bhinna ho vaha yathAyogya chidra vatsanAbha kahAtA hai // 81 // jisakA varNa kRSNa ho vaha kAlaka hotA hai, jo do prakArakA ho vaha bandhuka hotA hai, samAna niSkuTaM cAtha kolAkhyaM dRSTinetraM ca vatsakam / kolakaM bandhukaM caiva saMkSepazchidrakasya tu // 79 // ghaTavatsuSiraM caiva saGkaTArUpaM ca niSkuTam | chiMdraniHpAvanIlaM ca kolAkhyaM tadbudhaiH smRtam // 80 // viSamaM pRSTinayanaM vaivarNya madhyadIrghakam / vAmAvartte ca bhinnaM ca yathAvadvatsanAbhakam // 81 // kolakaM kRSNavarNaM ca bandhukaM yadbhavedvidhA / dAraM savarNacchidraM ca tathA pApaM prakIrtitam // 82 // niSkuTe dravyanAzaH syAtkolAkhye kulanAzanam / zastrAdbhayaM zUkare ca vatsanAbhaM gadapradam // 83 // kAlabandhUkasaM jJazva kIvardhanazobhanam / sarvagranthiyutaM yacca dAru sarvatra no zubham // 84 // ekadrumeNa dhAnyaM syAvRkSadvaya vinirmitam / dhanyaM tribhizca putrANAM vRddhidaM parikIrtitam // 85 // varNa jisameM ho aise chidrako dAra aura pApabhI kahate haiM // rameM zastrase maya hotA hai, vatsaka rogako detA hai // 83 // sarvatra graMthiyoMse yuktaho vaha saba kAmoM meM zubha nahIM hotA 82 // niSkuTameM dravyakA nAza hotA hai, kolArUpameM kulakA nAza aura zuka kAla baMdhUka nAmakA chidra kIToMkI vRddhi aura zubhadAyI hotA hai, jo kASTha // 84 // eka vRkSake kASThase dhAnya hotA hai do vRkSoMse jo papaika Adi hai Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhA. TI. a. vanAyA ho vaha dhanya hotA hai tIna vRkSoMkA kASTha jisameM lagAho vaha putroMkI vRddhikA dAtA kahA hai // 85 // cAra vRkSoMse dhana aura yaza hotA hai aura pAMca vRkSoMke kASTha lagAnese maraNa hotA hai. cha: sAta vRkSoMke kASThase racehupameM nizrayase kulakA nAza hotA hai // 86 // vRkSoMke || zira aura mUlako kramase agrabhAga aura pAda kahate haiM. vinA vanake candanameM to jisa bhAgameM mUla hai usI bhAgameM zira hotA hai||87 // bho brAhmaNo ! yaha maiM zayana aura AsanakA lakSaNa kahA aura bhaMgameM bhI doSa kahe aura svAmisahita bhaMgameM bhI doSoMkA varNana kiyA // 88 // artha yazazcaturbhizca paJcatvaM paJcabhiH smRtam / SaTsaptaracite kAThe kulanAzo bhavedhruvam // 86 // ziro mUlaM ca vRkSANAmaye pAdAH prakIrtitAH / anAraNye candane tu yato mUlaM tataH shirH||87||iti proktaM mayA viprAH zayanAsanalakSaNam / bhane ca doSAH kathitAH svAminA sahitena ca // 88 // pAdabhane mUlanAzamaraNo dhanasaMkSayaH / zIrSe tu maraNaM vidyAtpAde hAnirmahAnbhavet // 89 // ghaNTAkAraM likheccakaM ravidhiSNyakrameNa ca / zuddha zubhe dine caiva kRtvA tAM nizi vinyaset // 9||shyiit dakSiNe gehe susvapnaM zubhadaM bhavet / mukhaika dikSu catvAri trINi ca gudakaNThayoH // 91 // evaM cakaM samAlekhyaM pravezArtha sadA budhaiH| agninAzo mukhe | prokta uddhAsaH pUrvato bhavet / dakSiNe cArthalAbhazca pazcime zrIprado bhavet // 92 // pAdameM bhaMga ho to mUlakA nAza hotA hai, araNimeM ho to dhanakA nAza hotA hai, zirameM ho to maraNa jAne. pAdameM chidra ho to mahAn hAni | hotI hai / / 89 // ghaMTAke AkArakA cakra likhe aura usapara sUryake nakSatrase saba nakSatroMko kramase likhe. zuddha zubhadinameM use banAkara rAtriko rakhakara // 9. // dakSiNake gharameM zayana kare. yadi zayanake samayameM svapna zreSTha ho to sukhadAyI hotA hai aura mukhameM eka nakSatra aura ) cAroM dizAoMmeM cAra 2 gudA aura kaNThameM tIna 2 likhe // 91 // pravezake liye buddhimAna manuSya isa cakrako bhalIprakAra likhe mukhake, // 82 // Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakSatroM meM praveza ho to agnikA nAza ( mandAgni ) kahA hai pUrvake nakSatroM meM udvAsa hotA hai dakSiNake nakSatroM meM dhanakA lAbha hotA hai pazcimake nakSa troMmeM jo praveza hai vaha lakSmIko detA hai // 92 // uttarake nakSatroM meM kalaha aura garbhake nakSatroM meM garbhakA nAza hotA hai kalazakI gudA aura kaNTha meM sthiratA kahI hai // 93 // snAna karake zuddha, nirAhAra, bhUSaNoMse bhUSita, putra aura dArAoMse yukta, mantrI aura purohitoM sahita yajamAna gandha (puSpa navIna vastra inako dhAraNa karake // 94 // puSpamAlAoMse yukta rucira aura citroMse citrita prAkArako mAlAse lapeTe aura zobhita uttare kalahacaiva garbhe garbhavinAzanam / sthiratA ca gude kaNThe kalazasya prakIrtitA // 93 // srAtaH zucirnirAhAro'laGkAreNa vibhUSitaH / putradArasamAyuktaH sAmAtyaH spurohitH|| 94|| gaMdhapuSpaM ca vastraM ca paridhAya punarnavam / puSpamAlAnvitaM kAryaM ruciraM citracitritam // prAkAraM vaSTayettatra mAlayA parizobhitam // 95 // vastreNAcchAdita mArga kRtvA rAjA sukhAsane / nivezyAye tathA rAjJIM nivezya vijitendriyaH / gItotsavAdibhiryukto gItavAdyAdisaMyutaH // 96 // agre supUrNAn kalazAn viprAn vedvishaardaan| gAyakAn gaNikAMzcApi suvAsinyo vizeSataH // 97 // vyastairyAtrAdizakunairdvAramArgeNa bhUpatiH / vitAnaistoraNaiH puSpaiH patAkAbhi vizeSataH // 98 // alaMkRtya navaM gehUM dehalIM pUjayettataH / dikpAlAMzca tathA kSetrapAlaM grAmapadevatAH // 99 // kiye // 95 // mArgako vastroMse AcchAdita karake rAjA sukhadAyI Asanapara baiThakara rAnIko bhI pahile sukhAsanapara baiThAkara jitendriya rAjA gIta, utsava Adise (bAjoMse ) yukta rAjA // 96 // agrabhAgameM jalase pUrNa kalaza aura vedameM vizArada brAhmaNoMko, gAyaka aura vize Sakara suvAsinI ( suhAginiyoM ) ko karake // 97 // pRthak 2 yAtrA Adike zakunoMse rAjA dvArake mArga se vitAna toraNa puSpa patAkAoMse navIna gharako // 98 // bhUSita karake phira dehalIkA pUjana kare. phira dizAoMke svAmI aura kSetrapAla aura grAmake devatAoMkA pUjana kare || 99 // Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. ".. . vidhivata praNAma karake dvAramArgase gharake viSe praveza kare. gaNezajI aura SoDazamAtRkAoMkA vizeSakara pUjana kare. ghasordhArAkA pAta | karAkara grahoMkA pUjana kare // 10 // vAstunAthakA pUjana karake brAhmaNoMkA pUjana kare. phira dhanakI zaktike anusAra vidvAnoMko dakSiNA de, godAna aura bhUmikA dAna vidhike anusAra kare // 1.1 // purohita, jyotiSI aura sthapati inakA yathArtha santoSa karake dIna andha kRpaNa inako dAna bhojana de|| 102 // liMgI (saMnyAsI) aura vizeSakara bandhuoMke samUhako pUjai daan| aura mAnase yathAvidhi santoSa karake | praNamya vidhivatpUjya dvAramArge vizedgRham / pUjayedgaNanAthaM ca mAtRkAM ca vizeSataH / vasodhArAM pAtayitvA grahAMzcaiva tu pUjayet // 100 // vAstunAthaM ca saMpUjya brAhmaNAn pUjayettataH / dakSiNAM ca tato dadyAdvidvadbhayo vittazaktitaH / godAnaM bhUmidAnaM ca kAra yeca yathAvidhi // 101 // purohitaM ca daivajJa sthapatIn paritoSya ca / dInAndhakRpaNebhyazca dadyAdAnaM ca bhojanam // 102 // liMginaM ca vizeSeNa bandhuvarga ca pUjayet / dAnamAnaizca tAn sarvAn paritoSya yathAvidhi // 103 // bhojayedvandhuvargAzca svayaM bhunIta vAgyataH / rAjA cAntaHpure vadhvA strIjanaizca samanvitaH // 104 // bhojayecchaktitazcAntaHpurasthAn svjnaaNsttH| viharecca sukhaM rAjA svAvAse bhaaryyaanvitH||105|| iti zrIvAstuzAstre gRhapravezavidhiprakaraNa nAma dshmo'dhyaayH||10|| OM bandhuoMke samUhako bhojana karAve aura mauna hokara Apa bhojana kare. rAjA aMta:purameM bandhu aura strIjanoMsahita bhojana kare // 10 // 10 // zaktike anusAra antaHpurameM sthita striyoMko phira svajanoMko bhojana karAve phira rAjA apane gharameM bhAryA sahita sukhapUrvaka vihAra kare // 105 // iti paM0 mihiracandrakRtabhASAvivRtisAhate vAstuzAstre gRhapravezavidhiprakaraNaM nAma dazamodhyAyaH // 10 // 83 // Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isake anaMtara he vijeMdra ! tisI prakAra durgAke karaneko zravaNa karo jisake jJAnamAtrase nirbalabhI prabala hojAtA hai / / 1 // jisa durgake Azrayake balase hI bhUtalameM rAjA rAjya karate haiM. rAjAoMkA vigraha (laDAI) bhI sAmAnya zatruoMke saMga dugaMke hI Azrayase hotA hai // 2 // viSama durgama aura ghora vakra (TeDhA) bhIrU bhayakA dAtA aura vAnarake zirakI tulya ( samAna ) rauba alakamaMdira // 3 // aisA sthAnako vicArakara VusameM viSamadurgakI kalpanA (racanA) kare jisakA prathama parakoTa miTTIkA kahA hai.dUsarA koTa jalakA hojAtA hai // 4 // tIsarA-grAmakoTa hotA athAtaH zRNu viprendra durgANAM karaNaM tathA / yena vijJAtamAtreNa abalaH sabalo bhavet // 1 // yasyAzrayavalAdeva rAjyaM kurvanti bhUtale / vigrahaM caiva rAjJAM tu sAmAnyaiH zatrubhissaha // 2 // viSamaM durgamaM ghoraM vakra bhIruM bhayAvaham / kapizIrSasamaM caiva raudrA dalakamandiram // 3 // sthAnaM viciMtya viSamaM tatra duga prakalpayet / prathamaM mRnmayaM protaM jala ko dvitIyakam // 4 // tRtIya grAmakoTaM ca caturtha girigahvaram / paJcamaM parvatArohaM SaSThaM koTaM ca DAmaram // 5 // saptamaM vakrabhUmisthaM viSamAkhyaM tathASTamam / caturasraM caturaM vartulaM ca tathaiva ca // 6 // dIrghadvAradvayAkrAMta trikoNamekamArgakam / vRttadIrgha caturdAramardhacandraM tathaiva ca // 7 // gostanaM ca catura dhAnuSaM mArgakaNTakam / padmapatranibhaM caiva cchavAkAraM tathaiva ca // 8 // hai, cauthA-girigahvara hotA hai. pAMcavA-parvatAroha hotA hai, chaThAkoTa DAmara hotA hai||5|| sAtavAM koTa vakrabhUmimeM hotA hai. AThavAM-koTa | 5 viSama hotA hai caukora aura vartula (gola) // 6 // dIrgha jo do dvAra unase AkrAMta (yukta) ho trikoNa ho, jisakA eka mArga ho, vRtta gola ) dIrgha (laMbe) jisake cAra dvAra hoM jo arddhacandrAkAra ho // 7 // goke stanakI tulya jisake cAra dvAra hoM dhanuSAkAra / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi // 8 // aura mArgakaMTaka aura padmapatrake samAna aura chatrake AkArakI tulya // 8 // he dvijoMmeM zreSTha ! ye daza prakArake durga maiMne kahe, munmayadurgameM khanana / (khodanA )se bhIti hotI hai, jalameM sthita durgameM mokSabaMdhanase bhaya hotA hai arthAt pulake TUTanekA bhaya hotA hai // 9 // grAmadurgameM agnike dAhase aura gaharameM pravezakA bhaya hotA he parvatameM sthAnake bhedase aura DAmarameM bhUmike balase bhaya hotA hai // 1 // vakranAmake durgameM viyogase aura viSamadurgameM sthAyI rAjAoMko bhaya hotA hai aura bala abalase maiM phira yamapadako kahatAhUM // 11 // atidurga kAlavarNa dazaprakArANi mayA proktAni dvijapuMgava / mRnmaye khananAdIrti jalasthe mokSabandhanAt ||9||graamdurge'gnidaahaacc pravezAdgahvarasya ca / parvate sthAnabhedAcca DAmare bhuublaadbhym||10||vkraakhye tu viyogAcca viSame sthAyinAM tathA / balAbalAdyamapadaM punaranyat pravacmyaham // 11||atidurg kAlavarNa cakrAvatai ca DiMbaram / nAlAvata ca padmAkSaM pakSabhedaM ca srvtH|| 12 // kArayetprathama rAjA pazcAddurga samAcaret / prAkAre vinyasedAdau bAhyasthAn puujyetttH||13|| parikhAzca tataH kRtvA tanmadhye ca tataH punaH / savyApasavyamArgeNa mArga tasya prakalpayet // 14 // gRhANi bAhyasaMsthAni koNe koNeSu vinyaset / koNasthAn bAhyato gehAn vipamAna kArayettataH // 15 // pratoliM patrakAlAkhyAM parikhAkAlarUpiNIm / yaMtra ramaNikaM kuryAcchakalIyantramaMDitam // 16 // cakrAvarta DiMvara nAlAvarta padmAkSa aura sarvataH (cArAtaraphase ) pakSabheda inako // 12 ||raajaa prathama karavAve, pIchese durga banavAve prathama prAkAra ( koTa ) banavAve phira bAhyameM jo manuSya sthita raheM unakI pUjA kare // 13 // usa durgakI parikhAoMko karavAkara usake madhyameM vAma aura dakSiNa mArgase usa durgake mArgakI kalpanA kara // 14 // bAhara sthita jo ghara haiM unako koNa 2 meM banavAve aura bAhyadezameM jo koNoM meM sthita ghara haiM unako viSama arthAt gamanake ayogya banavAve phira // 15 // patrakAla hai nAma jisakA aisI parikhAkI kAlarUpiNI Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratolI banavAve. usameM zakalIyantroMse arthAt chidroMse maMDita ramaNIka yantrako karavAkara // 16 // muzala mudgara prAsa yantra khaDna dhnurdhaarii| inase yukta banavAve. zUravIra jo yoddhA haiM unase saMyukta karavAve // 17 // koNa 2 meM una zavoMke calAne ke aMtrapura (chidra) banavAve. usake bAhya dezameM parikhAkA AkAra kAlarUpa vistArase banavAve // 18 // madhyameM jo samAna dezaho usameM baDhe 2 ghara banavAve una gharoM meM vAstu aura | koTapAlakA pUjana kare // 19 // vidhipUrvaka kSetrapAlakA pUjana kare, yaha vidhi saMpUrNa durgAmeM zAstroktavidhise hotI hai // 20 // viSamasthAna | muzalairmudraiH prAsairyantraiH khaDnedhanurdharaiH / saMyutaM subhaTaiH zUraiH saMyutAni ca kArayet / / 17 // tanmokSo'ntrapurAnohAnkoNakoNe pradApayet / tdaa| parikhAkArA kAlarUpA suvistarA // 18 // same pradeze madhye tu mahAgehAni vinyaset / tatra saMpUjayedvAstuM koTapAlaM tathaiva ca ||19||kssetrpaalN ca vidhitpUrvavattaM prapUjayet / etadvidhAnaM sarveSu durgeSu ca vidhaantH||20|| kArayedvipame sthAne parvate ca vizeSataH / bAhye ca parikhA kAryA prAkAraM tasya mdhytH||21|| tanmadhye ca punarbhittiM bhittimadhye gRhAnapi / gRhANAM madhyabhAge tu parikhAM naiva kArayet // 22 // pUrvavatkoNabhAgeSu gRhAnvinyasya pUrvavat / tripaJcasaptaprAkArAn kArayenmadhyamadhyataH | // 23 // tanmadhye tu mahApamaM pUrvavatparikalpayet / tatraiva sthApayedvAstuM koTapAlaM tathaiva ca // 24 // aura vizeSakara parvatameM bhI yahI vidhi kare bAhyameM parikhA karanI aura usake madhyameM prAkAra banavAnA // 21 // usake madhyameM phira bhIta bana | vAve aura bhItake madhyameM gharoMko banavAve, gRhoMke madhyabhAgameM parikhAko na karavAve // 22 / / pUrva ke samAna koNake mArgameM pUrvarItise gRhoMko banavAkara madhya 2 meM tIna pAMca sAta prAkAroMko banavAve // 23 // unake madhya meM pUrvake samAna mahApadmakI racanA kare, usa mahApadmake Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. // 85 // OM madhyameM vAstupuruSa aura koTapAlakA sthApana kare // 24 // dIrgha durgameM dIrgha gharoMko vRttameM vRttavaroMko aura trikoNameM trikoNavaroM ko buddhimAnU manuSya banavAve vA apanI buddhise banavAve // 25 // dhanuSa dhanuSake AkAra aura gostanake samAna durgameM gohananake AkA|rake ghara banavAve aura trikoNa aura chatrakhaNDa meM dvAra pAtAla (nIcA) se hotA hai // 26 // prAkAra para sthita dhanurdvArI jaise sarvatra dekhasake usa prakArase bhalI prakAra dRr3ha zobhana bhitti vistArase banavAve // 27 // isa prakAra mere kahe hue koToM ko jo buddhimAna karatA hai vaha koToMpara dIrghe dIrghagRhAnkuryAdravRtte vRttAMtrikoNake / trikoNAkArayeddhImAn svabuddhayA vA tathaiva ca // 25 // dhAnuSe dhanuSAkArAM gostane gosta nAkRtim / trikoNe chatrakhaNDe vA dvAraM pAtAlato bhavet // 26 // prAkArastho dhanurddhArI sarvatra avalokane / tathA bhittiH prakartavyA suddhA vistarA zubhA // 27 // evaM mayA vinirdiSTAnkoTAnkarotu buddhimAn / koTasthAnvAhyabhAgasthAn yaH sarvAnava lokate // 28 // tAdRkpurANi sarvANi kArayetsthapatiH kramAt / athAtaH saMpravakSyAmi yaduktaM brahmayAmale // 29 // yadA koTasya nakSatre svAmiRkSe tathaiva ca / gocarASTakabhedena stambhAnAM bhedane tathA // 30 // pApAkrAnte madhyakoTe janmakSai grahadUSite / vajrA vAgnyAdidoMpa ca tathA bhUkampadRpite // 31 // sthita hokara bAhya dezameM sthita sabako dekhatA hai // 28 // una saMpUrNa puroko sthapati (rAjA) kramase banavAve inake anaMtara usakA varNana karatAhUM jo brahmayAmalameM kahA hai / / 29 / / jaba koTake nakSatra meM svAnIkA nakSatra ho, gocarASTrakake bhedale staMbhoMke chedana pUrvoka nakSatra ekaho // 30 // madhya koTakA nakSatra pApagraha karake AkrAMta ho. janmakA nakSatra grahoMse dUSita ho aura vantra (bijalI) aba amne AdikA doSa ho mA. TI. a. 11 // 85 // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA bhUkampase dUSita ho // 31 // koNakA nakSatra rAhuse yuka ho vA grahaNa utpAnase dUSita hoya to aise muhUrnameM yathArtha rotise vidhipUrvaka zAstrokta zAMti karanI // 32 // usa purameM patAkAoMse alaMkRta maNDapako banavAve. aSTa kumbhoMko vahAM sarvoSadhise yukta kare // 33 // sarvabIja, paMcaratna tIrtha ke jaloMse pUrita kare prathama ghaTameM bhUmikA AvAhana kare dUsare ghaTameM nAgarAjAkA AvAhana kare // 34 // tIsarameM koTapAlakA caudhe ghaTameM svAmIkA AvAhana kare, pAMcavemeM varuNakA, chaThemeM rudrakA AvAhana kare // 35 // sAtaveMmeM sAtamAtRkAoMse yukta caNDikA devIkA AvAhana koNabhe rAhuNA yukte grahaNotpAtadUpite / tatra zAMtiH prakartavyA yathAvadidhinoditA // 32 // tatpure maNDapaM kuryAt patAkAbhira laMkRtam / aSTakumbhastitra kuryAtsarvopadhibhiranvitAn // 33 // sarvabIjaH paJcaratnastIrthatoyazca pUritAn / bhUmi cAvAhayetpUrva dvitIye nAganAyakam // 34 // tRtIye koTapAlaM ca svAminaJca caturthake / paJcame varuNaM caiva paSThe rudraM tathaiva ca // 35 // saptame caNDikA devI mAtRbhiH saptabhiyutAm / aSTame sugnAthaM ca tattanmatraizca pUjayet // 36 // vAstupUjAM tataH kuryAda gRhamaNDalagAn grahAn / gandhaiH puSpaistathA dhUpai-paiH krpuursNbhauH|| 37 // naivadyazcApi bhUyiSThaiH pheNikaiH pUrikAdibhiH / zaSkulIbhissakhajUMrai laDDukarmodakaistathA // 38 // nAnAvidhaiH phalezcApi vidhivattoSayetsurAn / dvArAgre bhairavaM deva vidhivatpUjayettataH // 39 // kare, AThaveMmeM suranAtha (indra) kA AvAhana kare ina sabakA tisa 2 ke mantroMse pUjana kare // 36 // phira vAstupUjAko kare. grahamaNDalake madhyameM jo graha haiM unakA gandha puSpa dhUpa dIpaka aura kapUrake dhUpadIpoMse // 37 // naivedya aura adhika jo pheNika pUrIAdi aura zakulI khajUra laDDU aura modaka inase pUjana kare // 38 // nAnA prakArake phalose vidhipUrvaka devatAoMkA saMtoSa kare, phira dvArake Age vidhipUrvaka bhairavadevakA Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.pra. // 86 // bhA. TI. a. 11 | pUjana kare // 39 // bAhyadezameM dikpAloMkA pUjana kare aura gRhake madhyabhAgameM kSetrapAlako pUje, apanI zAkhAmeM uktavidhiseH grahoMke nimitta homa kare // 40 // phira vAstuhoma kare aura bhUmi AdikoMke nimitta homa kare aura bhairavI bhairava siddhigraha nAga aura upagraha // 41 // jo bhairavake samIpameM sthita haiM unakA yathAvidhi pUjana karake vidhise kSetrapAlake mantrase homako kare // 42 // homake aMtameM ci bela vA belake bIjoMse koTapAlake nAmase vAstu homako kare // 43 // OMkAra hai AdimeM jisake aise svAmIke usa nAmamaMtra se jisake AdimeM bhUrbhuvaH svaH dikpAlAnpUjayedvAhye kSetrapAlaJca madhyataH / homaM kuryAdrahANAM tu svazAkhoktavidhAnataH // 40 // vAstudomaM tataH kuryAdbhUmyA dInAM tathaiva ca / bhairavI bhairavAH siddhigrahA nAgA upagrahAH // 41 // bhairavasya samIpasthAMstAn sampUjya yathAvidhi / kSetrapAlasya mantreNa homaM kuryAdvidhAnataH // 42 // homAnte paJcabhirbilverbilva vIjaistathApi vA / vAstudomaM prakurvIta koTapAlasya nAmataH // 43 // svAminAmasya mantreNa praNavAdyena vai dvija / bhUrbhuvaH svaritipUrveNa pUrjA vA homameva ca // duSTagrahANAM maMtraizva hune daSTo ttaraM zatam / pratyekaM juhuyAdvidvAMstilairvAtha ghRtena vA // 44 // uSTrimantraM japenmadhye sahasreNa zatena vA / aSTottaraM zataM hutvA bali dAdaH param // 45 // pUrikAyA baliM pUrve dakSiNe kRzaraM tataH / pazcime pAyasaM dadyAduttare ghRtapAyasam // 46 // dikpAlAnAM baliM caiva kSetrapAlabaliM tataH / koTapAlabaliM caiva koTasvAmibaliM tataH // 47 // hoM pUjA vA homako kare, duSTagrahoMke mantroMse aSTottarazata 108 Ahuti de. buddhimAna manuSya pratyeka grahake nAmase tila vA ghRtase homa kare ka | // 44 // madhyameM eka sahasra vA zata uSTrimantrakA japa kare aura usase aSTottarazata homako karake baliko de // 45 // pUrvadizAmeM pUrIkI bali * de. dakSiNameM kRzaraannakI, pazcimameM pAyasakI, uttara meM ghI aura pAyasakI bali de // 46 // dikpAloMkI bali, phira kSetrapAlakI baliko, / / 86 / / Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , phira koTapAlakI baliko, phira koTasvAmIkI baliko de // 47 // pUrake Upara pazukI baliko de aura dvArake Age mahiSa (bhaise) kI bali | de. ekasahasrake pramANake pahile yamalokako jape // 48 // vidhise pUrNAhutiko dekara apanI zakti ke anusAra dakSigAko de phira brAhma goMko 9 bhojana karAve. isa prakAra karanese rAjAkI siddhi hotI hai // 49 // phira purake karmako samApta karake sandhyAkAlake sapaya netameM vidhise valiko de aura pUrvokta mantroMko pa? // // mAMsa odanakI bAli de aura isa mantrako par3he ki (OM hIM sarvavijJAna unlAraya na na na na na na na puropari pazUndadyAddArAgre mahipaM tataH / yamazlokaM japetpUrva sahasrasya prmaanntH||48|| pUrNA dattvAtha vidhivatsvazaktyA dakSiNAM caret / brAhmaNAnbhojayetpazcAttataH siddhirbhaviSyati // 19 // purakarma tataH kRtvA sandhyAkAle ca nairRte / baliM dadyAdvidhAnena mantrAnpUrvoditAnpaThet // 50 // mAMsaudanabaliM caiva mantrametadudIrayet / OM hrIM sarvavighnAnutsAraya nananananana na mohini staMbhini mama zatru mohaya mohaya stambhaya stambhaya asya durgasya rakSAM kuru kuru svAhA // baliM dattvA hyanenApi kRtakRtyo bhavennaraH / duSTa RkSasya yaH svAmI tanmantreNa ca kArayet // 51 // khAdirasya ca kIla tu dvaadshaakulmaantH| mRtyuMjayena mantreNa abhimaMtrya sahasradhA // 52 // sthiralagne sthirAMze ca sulagne sudine tataH / ropayedurgamadhye tu tataH siddhirbhaviSyati / / 53 // mohini staMbhini mama zatrun mohaya mohaya staMbhaya staMbhaya asya durgasya rakSAM kuru 2 svAhA ) aura isa mantrase bhI baliko dekara manuSya kRta kRtya hotA hai aura duSTa nakSatrakA jo svAmI hai usake mantrase bhI bali aura homa karavAve // 51 // bAraha aMgulake pramANa kI jo khadiravakSakI kIla hai usakA mRtyuMjaya mantrase sahasravAra 1.00 abhimantraNa karake // 52 // sthira lagna aura sthiralagnake nAzakameM, zobhanadina aura Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi pra. zobhanalagnameM durgake madhyameM ropaNa kare (gADade) aisA karanese siddhi ho jAtI hai / 53 // saba kAlameM koTakA svAmI sukhakA bhAgI hotA hai, uSTrImantra yaha hai ki-OM uSTri vikRtadaMSTrAnane bruphaT svAhA / / 54 // isa uSTrImantrako dazasahasra japakara pRna madhe puSposa ekasahasra mantrase homa karai phira mantra siddha ho jAtA hai / / 55 // dvAtriMzana 32 haiM akSara jisameM aise yamalokako dvAtriMzatasahasra jape phira siddha hotA hai // 56 // tisI prakAra pUrvavidhise zata zata 10000 mantroMse homa kare phira siddha hotA hai aura tisa 2 saMgha karma ko karanA hai // 57 // dvAdaza haiM Are sarvadA sukhabhAgI ca koTapo bhavati dhruvam / uSTrImantraH-ahrIM uSTri vikRtadaMSTrAnane g phaT // 54 // uSTrImantraM dazasahasrANi japitvA ghRtamadhunA puSpaiH sahasrameka yajettataH siddho bhavati // 55 // yamaloka dvAtriMzAkSaraM dvAtriMzatsahasrANi japetataH siddho bhavati // 56 // tathA pUrvavidhinA zatazatAni homayettataH siddho bhavati tattatsakalaM karma karoti // 57 // dvAdazAraM likhecakra vRttatraya vidhapitam / uSTrimantrazca tadvAhye yamazlokI ca mdhytH||58||vjraarglvidhaanntu kartavyaM dugalakSaNe / bhajane yamarAjAkhyamityuktaM brahmayAmale // 59 // mRtyuJjayamaMtraH-OMjUsaH // iti vAstuzAstre koTavAstUkaraNaM nAma ekAdazo'dhyAyaH // 11 // jisameM aise cakrako tIna vRttoMse vibhUSita likhe. usa yantrake bAhya dezameM uSTrimantrako, madhyameM yamake zlokoMko likhe // 58 // durgakI rakSAke liye vajArgalavidhAnako kare, bhajanakara meM yamarAjanAmake vidhAnako ko yaha brahmayAmalameM kahA hai // 59 // mRtyuMjayakA mantra yaha hai ki, OM jasaH // iti paM0 mihiracandrakRtabhASAvivRtisahite vAstuzakhe koTavAstunAma ekadazo'dhyAyaH // 11 // : 87 ! Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isake anantara phira zalyajJAnakI vidhiko kahatAhUM jisake jJAnamAtrase gRhakA svAmI subako prApta hotA hai||1|| gharake prAraMbha samayameM jisa apane aMgameM kaNDU (khujalI ) paidA hojAya usa aMgameM apane deha aura prAsAda aura bhavana meM zalya ( duHkhako ) jAne // 2 // jisase zalya sahita ghara bhayakA dAtA hotA hai isase alpa siddhikA dAtA hotA hai namaskAra karavAkara yajamAnakI parIkSA kare // 3 // jisa mastaka Adi aMgakA sparza kartA ( yajamAna ) kare usakehI duHkhako dUra karatA hai ATha tAlakI dhvanike bhItara nIceke aMgakA sparza kare to usa ataH paraM pravakSyAmi zalyajJAnavidhi punaH / yena vijJAnamAtreNa gRhezaH sukhamApnuyAt // 1 // gRhAraMbhe ca kaMDUtiH svAGge yatra pravartate / zalyamAsAdayettatra prAsAde bhavane tathA // 2 // sazalyaM bhayadaM yasmAdalpasiddhipradAyakam / kArayitvA namaskAraM yaja mAnaM parIkSayet // 3 // yadaMga saMspRzetkartA mastakaM zalyamuddharet / aSTatAlAdadhastasmistatra zalyaM na saMzayaH // 4 // nAsikA sparzane kartustioHzalyaM tadalpakam / sthitaM vinizcitaM brUyAttallakSaNamathocyate ||5||shirsH sparzane vAstoH sArddhahastAdadhaH sthitAm / mauktikaM tu karatreNa mukhasparze'tidehinaH // 6 // vAjidaMta mahAzalyamuddharet tAstutantravit / karasparza kare vAstoH khaTvAMge ca karAdayaH // 7 // athAparamapi jJAnaM kathayAmi samAsataH / paDguNIkRta mutreNa zodhayeddharaNItale // 8 // aMgameM zalya hotA hai isameM saMzaya nahIM // 4 // nAsikAke sparzameM kartA aura vAstuko alpaduHkha hotA hai isa maryAdAko nizcita kahe isake anaMtara usake lakSaNako kahate haiM // 5 // vAstuke zirakA sparza kare sArdhahAtha 1 // se nIce zalyako jAne. yadi mauktikakA sparza apane karase. kare vA kisI dehIke mukhakA sparza kare // 6 // to adhoMke dAMtoMkA jo duHkha hai usake uddhAra (nAza) ko vAstutaMtrakA jJAtA karatA hai hAthakA sparza kare to vAstuke hAthameM aura khaTvAke aMgakA sparza kare to karase nIceke duHkhako kahe // 7 // isake anaMtara saMkSepase anya jJAnakobhI kahatAhUM Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // 88 // ki, chaH gunA kiyehue sUtra se bhUmike talako zuddha kare // 8 // usa sUtrake bhalIprakAra dhAraNA karaneke samayameM yadi koI usa sUtrakA laghuna kare usakAhI asthi bhUmike bhAgameM usa puruSake hI pramANako jAne // 9 // jisa dizA meM Asakta asthi dAkha usI dizA meM zalpako kahe, usI dizAmeM usake asthi sattara 70 aMgulaka pramANase jAne // 10 // sUtra dhAraNake samayameM jahAM Asanapara sthita huA manuSya Adi hoM ki usake hI asthiko vahAM jAne isakA usa kSitimeM saMzaya na samajhe // 11 // nava koSTha kiye hue bhUmike bhAga meM pUrva Adi dizAoMmeM a ka ca sudhRte samaye tasmin sUtraM kenApi laMghitam / tadasthi tatra jAnIyAtpuruSasya pramANataH // 9 // Asako dRzyate yasmAdizaM zalyaM samAdizat / tasyAmeva tadasthIni saptatyaGgulamAnataH // 10 // sutrite samaye yatra Asanopari saMsthitaH / tadasthi tatra jAnIyAtkSitau kSaNa na saMzayaH // 11 // navakoSTIkRte bhUmibhAge prAcyAdito likhet / akacaTatapayazAnka mAdvarNAnimAni ca // 12 // prArambhaH syAdyadi prAcyAM narazalyaM tadA bhavet / sArddhahastapramANena tacca mAnuSyamRtyave // 13 // adizi ca kaH prazne kharazalyaM karadvayoH / rAjadaNDo bhavettasminbhayaJcaiva pravartata // 14 // yAmyAM dizi kRte prazne narazalyamavo bhavet / tadgRha svAmino mRtyuM karotyAkaTisaMsthitam // 15 // vi. pra. Ta ta pa za ina varNoMko kramase likhe // 12 // yadi pUrva dizAmeM prAraMbha hoya to manuSyako duHkha hotA hai vaha bhI sArddha haruna 1 || ke pramANase hotA hai aura vaha manuSyakI mRtyukA hetu hotA hai // 13 // agnidizAmeM prazna hoya to donoM kara (hAtha) meM khara zalya hotA hai, usImeM rAja daMDa aura bhaya hotA hai // 14 // dakSiNa dizAmeM prazna kiyA jAya to nIceke bhAgameM narazalya hotA hai, vaha gharake svAmIko mRtyu ( duHkha ) ko bhA. TI. a. 12 // 88 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaTiparyaMta bhAgameM karatA hai / / 15 / / nairRtya dizAmeM prazna kare to sArddha hAthake adhobhAgamaM arthAta DeDha hAtha nIce zvAnake asthiko jAne, usameM | bAlakoMkI mRtyu hotI hai // 16 // pazcima dizAmeM prazna hoya to ziva ( lomaDI) meM zalya (duHkha ) hotA hai. sArddha hAtha ke pramANase hotA hai vaha sthAna svAmIke pravAsakA kAraNa hotA hai // 17 // vAyavya dizAmeM prazna hoya to cAra hAthake nIce manuSyAMke zalya hai usako bhalI prakAra uddhAra kare. buddhi nairRtyAM dizitaH prazre sArddhahastAdadhastale / zuno'sthi jAyate tatra DimbhAnAM janayenmRtim // 16 // prane ca I. pU. a. pazcimAyAM tu zivazalyaM prajAyate / sArddhahaste pravAsAya sadanaM svAminaH punaH // 17 // vAyavyAM dizi tu prazne narANAM vA catuSkare / zalyaM samuddhareddhImAn karoti mitranAzanam // 18 // uttarasyAM dizi prazne gardabhAsthi na sNshyH| sArddhahastacatuSke ca pazunAzAya tadbhavet // 19 // IzAnadizi yaH prazno gozalyaM sArddhahastataH / | vA. pa. nai. tacca godhananAzAya jAyate gRhamedhinaH // 20 // madhyakoSThe ca yaH prazno vakSomAtrAdadhastadA / kezAH kapAlaM martyAsthi bhasma lohaM ca mRtyave // 21 // maMtrazca - OM hrIM kUSmANDi kaumAri mama hRdaye kathaya kathaya hrIM svAhA // ekaviMzativAramanena mantreNA bhimaMtrya praznamAnayet / atra dizaH sUryodayAdguNanIyAH // jalAntaM prastarAntaM vA purupAntamathApi vA // 22 // u. ma. da. mAn manuSya usameM mitrake nAzako jAne // 18 // uttara dizAmeM prazna hoya to sADhe cAra hAthapara gardabhake asthiko jAne. vaha pazuoMke nAzako kara tA hai ||19|| IzAna dizAmeM prazna hoya to sArddha hAthapara || gauke zalyako jAne aura vaha gRhasthIke godhanako naSTa karatA hai // 20 // madhyakoSThake viSe jo prazna hoya to vakSaH (chAtI) ke nIce ke pramANase keza kapAla manuSyake asthi lohA ye jAnane. ye mRtyuke karttA hote haiM // 21 // mantra yaha 12 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. // 89 // bhA. TI. l hai ki-"OM hrIM kUSmAMDi kaumAri mama hRdaye kathaya kathaya hIM svAhA" ikkIsavAra isa mantrase abhimantrita ( par3hanA) karake praznako lAve aura isameM dizA sUryodayase ginanI, jalake antataka vA prastarake antaparyaMta vA puruSake antataka // 22 // kSetrako bhalIprakAra zodhakara zalyakA| uddhAra karake sthAnakA prAraMbha kare. dhAtu kASTha asthi inase paidA hue zalya aneka prakArake kahe haiM // 23 // he dijoMmeM uttama ! parIkSA karake gharakA prAraMbha karanA. jaba gharake prAraMbha karmameM zalya na jAnAjAya // 24 // to phalake pAka honepara arthAt kaSTa Adike honepara karmake jJAtA kSetraM saMzoya coddhRtya zalyaM sadanamArabhet / zalyAnekavidhAH proktA dhAtukASThAsthisambhavAH // 23 // tAn parIkSya prakartavyo gRhArambho dvijottama / yadA na jJAyate zalyaM gRhArambhaNakarmaNi // 24 // phala pAkena zalyaM tajjJAtavyaM kamavedibhiH / sazalye vAstusadane pUrva duHsvapnadarzanam // 25 // hAnirvA rogamatulaM dhananAzastathaiva ca / anyAni vAstuzalyAni kathayAmi samAsataH // 26 // saptAdAdAzite rAtrau gaurvA goSThe'tha bandhakI / rodante vAraNo'zvo vA zvAno vA gRhamRrddhani // 27 // vanyo vA pravizedyasya nirvizaGko'tha vA mRgaH / zyeno vAtha kapoto vA vyAghro gomAyurvA tathA // 28 // gRdhro vApyathavA kRSNasoM vAtha zuko'pi vA / narosthIni gRhItazca jAGgalo vAtha kAraNAt // 29 // zalyako jAnaleM ki, zalyasahita vAstuke sthAnameM pahile duSTa svapna dIkhatA hai // 25 // hAni vA atyaMta roga aura dhanakA nAza usa duHsvapnase hotA hai. anyabhI vAstuke zalyoMko saMkSepame kahatAhUM // 26 // jisa gharameM sAta dinataka rAtrike samayameM gau zabda kare vA goSThameM bandhakI khi zabda kare aura jisameM hAthI azva zabda kare vA gharake Upara zvAna zabda kreN|| 27 // athavA jisa gharameM vanakA mRga niDara hokara praviSTa hojAya vA zyena kapota vyAghra vA gIdaDa praviSTa ho jAyeM // 28 // gIdha vA kAlAsarpa vA zuka (totA ) jo jaMgalakA ho vaha manuSyake asthi lekara // 89 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - kisI hetuse praviSTa ho jAya // 29 // jo ghara vajase dUSita ho, jo pavana aura agnise dUSita ho, yakSa vA rAkSasa vA pizAca praviSTa hojAyeM | // 30 // vA rAtrike samayameM kAka vA bhUtako tADanA dIjAya jisa gharameM rAtri dina kalaha ho vA yuddha ho // 31 // usa pUrvokta duHzakunavAle gharameM zrI zalya jAne, jo anya gharake doSa ha unameM aura kASThake dIkhane meM bhI aura kASThoMke vyatyaya meM bhI zalyako jAne // 32 // gokAM zalya vA anya koI zalya jisa sthAnameM ho vahAM zalyake uddhArako kare vaMzaAdikA jo zalya ho aura dvAramArgakA jo zalya ho // 33 // bAhya vajreNa dUSitaM yacca yacca vAtAnidUSitam / yakSo vA rAkSaso vApi pizAco vA tathaiva ca // 30 // kAko pA tADayate rAtrI bhUto vApi gRhe'thavA / kalaI ca divArAtrau yoSitAM yuddhameva ca // 31 // tatrApi zalyaM jAnIyAye cAnye gRhadoSakAH / kASTe'pi zalyaM jAnIyAdArUNAM vyatyaye tthaagaa32|| gozalye vAnyazalye vA zalyoddhAraM tatazcaret / vaMzAdInAM ca yacchalyaM yacchalyaM dvaarmaargtH|| 33 // bAhya vedhasya yacchalyaM tadoSaM ca vinAzayet / tasmAdanekazalyAnAM jJAnaM nAsti tadA naraiH // 34 // avazyameva kartavyaH zalyoddhAro hitepsubhiH / vAstupUjAM ca vidhivatkArayetpUrvake dine // 35 // sudine zubhanakSatre candratArA balAnvite / zuddha kAle prakartavyaH zalyoddhAro dvijottmaiH|| 36 // zilAM kuryAtsamAM zukSNAM istamAtrA dRDhAM zubhAm / caturasrAM tribhAgena paTTikAbhirvinirmitAm // 37 // jo SedhakA zalya ho usako bhI zalyoddhAra naSTa karatA hai jisase aneka prakArake zalyoMkA jJAna manuSyoM ko nahIM hosakatA tisase // 34-1 // hitake abhilASI manuSya zalyoddhArako avazya kare, pahile dina vidhise vAstupUjA kare // 35 // sundara dinameM zubha nakSatra meM aura candra ke tArAke balase yukta zuddha kAlameM dvijoMmeM unama zalyoddhArako kre| 36 // samAna cikanI hAthabharakI dRDha sthAnake zubha caukora sthAnake trimAgameM dhU, Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhA. TI. a.12 vartamAna paTTikAoMse banAI ho aisI zilAko banavAve // 37 // utane hI pramANakI AdhArazilAko vidhAnakA jJAtA banavAkara usake mastakako nandAmeM kahA hai, aura bhadrA nAmakI zilAmeM dakSiNa hAtha kahA hai // 38 // usake vAma karameM riktA kahI hai jayAmeM usake caraNa kahe haiM, nAbhidezameM pUrNA jAnanI, usakA saMpUrNa aMga vAstupuruSarUpa hai // 39 // saMpUrNa devasvarUpa vAstupuruSa sabako zubhakArI hotA hai buddhi mAn manuSya madhyapradezameM tisa eka zilAkA sthApana karavAve // 10 // gharake madhyabhAgameM cAroM taraphase nAbhimAtra garta (gaDDhA ) ko karake tAvatpramANAmAdhArazilAM kRtvA vidhAnavit / nandAyAM mastakaM proktaM bhadrAyAM dakSiNaH krH||38|| riktA vAmakare proktA jayAyAM caraNau tathA / nAbhideze tathA pUrNA sarvAge vaastupurussH|| 39 // sarvadevamayaH puMsAM sarveSAM zobhano bhavet / tasmA nmadhye pradeze tu zilaikAM sthApayedavudhaH // 40 // gRhamadhye nAbhimAtraM kRtvA gata smnttH| zilAmadhye likhedyatra svasti kAkhyaM suzobhanam // 41 // khanitvA sthptistsmiNtribhaagaankaaryedbudhH| tanmadhye svastikAkArAM kArayecca samantataH // 42 // IzAnAdicatuSkoNe zilAM saMpUjya vedavit / IzAnakoNe nandAyAH pUjanazcaiva kArayet // 43 // AgreyakoNe bhadrAM tu nairRtye ca jayAM tathA / riktAM vAyavyadikkoNe pUrNA svstikmdhytH||44|| zilAke madhyameM svastika nAmake zobhana yantrako likhe // 41 // khodakara usameM buddhimAn sthapita ( kArIgara ) tIna bhAgako kare. usake madhyameM cAroM tarapha svastikake AkArako kare // 42 // IzAna Adi cAroM koNoMmeM vedakA vettA ( jJAtA) zilAko bhalIprakAra pUjana kara IzAna koNameM nandAke pUjanako kare // 43 // agnikoNameM bhadrAkA, nairRtya koNameM jayAkA, vAyavyakoNameM riktAkA, svastikake madhya meM Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrNAkA pUjana kare // 44 // vidhAnakA jJAtA AcArya usakA pUrvake samAna kramase pUjana kare. caurAsI 84 palakA tA~bese banAhuA aura dRDha zubhadAyI kuMbha // 45 // jo hAtha bharakA ho garbha (madhya) meM zuddha ho, cAra aMgula jisakA mukha ho chaH aMgula jisakA kaNTha ho, DhakA huA ho aura bhalI prakAra tejasvI ho // 46 // aise ghaTakA madhyameM sthApana karake usake bAhya dezameM ATha ghaToMkA sthApana kare. una ghaToMko bhojana aura auSadhoMse pUrNa kare. una AThoM ghaToMko kramase AThoM dizAoM meM dikpAloMke mantroMse sthApana kare // 47 // unako tIrthake jaloMse aura pUrvavatpUjayettAM tu krameNaiva vidhAnavit / catUrAzipalaM kumbhaM tAmrodbhUtaM dRDhaM zubham // 45 // hastamAtraM bhaveddrarbhazuddhaM syAcca turaGgulam / kaNThaM rasAGgulaM tasya pihitaM vasuvarcasam // 46 // aSTau kumbhA bahiH sthApyAH pUrayedbhojanauSadhaiH / dikSvaSTasuM krameNaiva dikpAlAnAM ca mantrakaiH // 47 // tIrthatoyena saMpUrya tathA paJcanadIjalaiH / paJcaratnairyutaM tacca saphalairbIjapUrakaiH // 48 // kuMkuma candanaJcaiva kastUrI rocanAM tathA / kapUraM devadAruJca padmAkhyaM surabhiM tathA // 49 // aSTagandhaM tathAnyAni gandhAnyasmin viniHkSipet / vRSazRGgodbhavA siMhanakhodbhUtA tathaiva ca // 50 // varAhavAraNarade lagnAzvASTa mRdastathA / devAlayadvAramRdaH paJcagavyaM samantritam // 51 // pAMca nadiyoMke jaloMse bhalI prakAra pUrNa karake vaha madhyakA ghaTa paMca ratna phala aura bIjapura se yukta ho // 48 // kuMkuma candana kastUrI gorocana kapUra devadAru padma aura surabhi (sugaMdhi ) anya padArtha // 49 // aSTagaMdha aura anyabhI gaMdha ke padArtha usa ghaTameM DAre, vRSake zRMgase ukhAr3I, siMhake nakhoMse ukhADIhuI mRttikA // 50 // varAha aura hAthI ke dAMtoM meM jo lagI huI miTTI hai usase anya jo ATha prakArakI miTTI aura | devamaMdirake dvArakI miTTIko aura maMtra par3he hue paMcagavyako // 51 // Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pa. pa. paMcAmRta, paMcapallava, pAMca tvacA aura pAMca kaSAya ina sabako usa kalazameM DAra de // 52 // tIna madhu aura saptadhAnya jo pArese yukta hoM unako bhI DAre usameM gaNeza Adi devatA aura lokapAloMkA AvAhana karake // 53 // gharameM dhanake pati-kubera aura varuNako sthApana karake nAgoMke nAyaka (zeSa) kA sthApana kare. pUrvokta vidhise vedake maMtroMse AvAhana karake // 54 // Agamake maMtroMse, purANoMmeM paDhehue maMtroMse aSTazata 800 gAyatrIse aura aSTazata 800 vyAhRtise // 55 // zatavAra trINipadA0 isa maMtrase vA ekazatavAra tadviprAso* isa maMtra aura ato paJcAmRta tathA paJcapallavAnpaJca vA tvacA / kaSAyAn paJca vA tasmin kalaze tu viniHkSipet // 52 // trimadhu ca tathA sapta dhAnyAnpAradasaMvRtAn / tatrAvAhya gaNezAdIllokapAlastithaiva ca // 53 // varuNaM ca gRhe sthApya rAyakaM nAganAyakam / AvAhya vedamantraizca pUrvoktena vidhAnataH // 54 // Agamoktaizca mantraizca mantraiH purANasambhavaiH / gAyatryA'STazatenaiva vyAhatyASTazatena vA // 55 // trINipadeti zatadhA tadviprAsa iti vA tathA / ato devA iti tathA divyamantraiH zatatrayam // 56 // hutvAgnau vidhivadviprA vAstuhomaM tatazcareta / aSTAdhikaM tathA homa gRhahoma tathaiva ca // 57 // gaNapatyAdima lokapAlAnAM homamAcaret / dikpAlAnAM tathA kSetrapAlasyApi vishesstH||58|| divyAntarikSabhaumAnAM homa mantraJca kArayet / sulagne sumuhUrte tu zilAsthApanamAcaret 59 OM devA0 yaha jo divyamaMtra hai isase tInasau 300 vAra / / 56 // vidhise homako karake he brAhmaNo ! usake anyadevatAoMke nimitta vAstuhomako kare aura ATha adhika zata 108 homako aura tisI prakAra gRhahomako kare // 57 // prathama gaNapatike nimitta homako kare. phira lokapAla dikpAla aura vizeSakara kSetrapAlake nimitta homako kare // 58 // divya aMtarikSa bhUmi inakebhI homa maMtroMse homakare phira suMdara lagna aura Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAge cA bhanne tvaM bhadradA graMthavi tvAM sarvALalyacakSata pUrNa suneragira sundara muhUrtameM zilAke sthApanako kare // 59 // usake pazcimabhAgameM mahAkumbhake zirake Upara baDe dIpakako rakkhe usake pUrvabhAgameM zalyaka mantroMko paDhe / / 60 // he nande ! tU Ananda kara / he vAsiSThe ! he prajAke hitakAriNI ! isa gRhake madhyabhAgameM tU Tika aura saba kAlameM sukhakI kA dAtA ho // 61 // he bhadre! tU puruSoMko bhadra (kalyANa) kI dAtA hai he kAzyapanaMdini ! tU atula Ayu Arogyako kara aura saMpUrNa zalyoMkA nivAraNa kara // 62 // he jaye! tu bhArgavakI putrI hai isase prajAoMke hitako kara / he devI ! ApakA yahAM sthApana karatA hUM tU sampUrNa tatpazcime mahAdIpaM mahAkumbhaziropari / sthApayetpUrvabhAge ca zalyamantrAnudIrayet // 60 // nande nandaya vAsiSTe vasubhizca hita prje| tiSTApyasmingRhAnte tvaM sarvadA sukhadA bhava // 6 // bhadre tvaM bhaddA puMsAM kuru kAzyapanandini / AyurArogyamatulaM sarvazalyAnivAratha // 62 // jaye bhArgavadAyAde prajAnAM hitamAvaha / sthApayAmyatra devi tvAM sarvAJchalyAnivAraya / / 63 // rikte tvaM riktadoSane siddhide sukhade shubhe| sarvadA sarvadoSaghne tiSThAsminnatrinaMdini // 64 // avyaMge cAkSate pUrNe muneraMgirasaH sute / iSTake tvaM prayaccheSTa zubhaJca gRhiNAM kuru // 65 // tAmrakumbhazca nikSipya zilAM dIpaM tathaiva ca / gItavAdivanirghoSa kRtvA taM pUrayenmRdA // 66 // zalyoMkA nivAraNa kara / / 63 // he rikte ! tU rikta doSako nAzakaranevAlI hai. he siddhikI dAtA aura sukhadAtA he zubhe he sabakAlameM saba doSoMkI nAzaka he atrikI nandinI (putrI)! isa gRhameM tU Tika // 64||he avyaMge arthAt nAzarahite he akSate he pUrNe he aMgirAmunikI putrI he iSTaketU iSTako de aura gRhasthiyoMke zubhako kara // 65 // tAMbeke kumbhako gartameM DAre aura zilA dIpako bhI usImeM gerakara gItA Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.pra. // 12 // aura vAditrake zabdako karake usa gartako miTTIse pUrNa kara de // 66 // zilAke kumbhakA hRdayapara sparza karake ina mantroMko uccAraNa kare he| vAstupuruSa he bhUmizayyAmeM ramaNake kartA he prabho ! Apako namaskAra hai // 67 // mere gharako dhana aura dhAnya Adise samRddha (pUrNa) saba kAlameM karo. he nAmanAtha he zalyake uddhAra karane meM samartha ! Apako namaskAra hai // 68 // tU vAstupuruSa hai aura vizvakA dhAraNa kartA hai isase prajAoM kA hita kara. he pRthivI ! tU lokoMko dhAraNa karatI hai he devI! tujhe viSNune dhAraNa kiyA hai. he devI! tU mujhe dhAraNa kara aura Asa hRdi kRtya zilAkumbhaM mantrAnetAnudIrayet / namaste vAstupuruSa bhUmizayyArata prabho // 67 // madgRha dhanadhAnyAdisamRddhaM kuru sarvadA / nAganAtha namaste'stu zalyasyoddharaNa kSama // 68 // vAsturUpo vizvadhArI prajAnAM hitamAvada / pRthvi tvayA dhRtA lokA devi tvaM viSNunA dhRtA / tvaJca dhAraya mAM devi pavitraM kuru cAsanam // 69 // gaNapatyAdayo lokA devA dikpAlakAstathA / sAyudhAH sagaNopetAH zuddhaM kurvantu me gRham // 70 // iti mantrAnpaThitvA tu dadyAdvAhyabaliM tataH / rAkSasAnAM pizAcAnAM guhya koragapakSiNAm // 71 // bhUtAnAM ca tathA yakSagaNAnAM grAmavAsinAm / pUrvoktarAgamaimaitrairvidhAnena vidhAnavit // 72 // saMgRhNantu baliM sarve tRptAH zalyaM harantu me / kumbhASTakAnAntu jalaistadgRhaM cAbhiSiMcayet // 73 // nako bhI pavitra kara // 69 // gaNapati Adi lokapAla aura devatA dikpAla ye saba Ayudha ( zastra) aura gaNoM sahita hokara mere gharako zuddhakaro // 70 // ina mantroMko paDhakara phira bAle de vaha bAla rAkSasa pizAca guhyaka uraga pakSI inako de // 71 // bhUtoMko aura yakSoMke gaNoM ko, grAmake vAsI devatAoMko vidhikA jJAtA AcArya pUrvokta Agamake mantroMse ukta baliko de // 72 // yaha kahe ki sampUrNa devatA mA. TI. a. 12 // 92 // Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baliko grahaNa karo aura tRpta hokara mere zalyako haro. ATha kuMbhoMke jalase usa gRhoMko sIMce // 73 // tIna prakArake bheda, utpAta aura dAruNa (bhayAnaka) grahake utpAta ye saba usa gharameM naSTa ho jAte haiM jisameM zalyakA uddhAra kiyA ho // 74 // AcAryako gau de, RtvijoMko||| kA dakSiNA de, dAna aura mAnase jyotiSI aura sthapatiko saMtuSTa karake // 7 // anyoMko bhI apanI zaktike anusAra dakSiNAse vidhipUrvaka pUjana kara dIna aMdhe kRpaNa aura vizeSakara liMgI arthAt brahmacArI vA saMnyAsI // 76 // gAyaka aura anya naTa AdikoMko dakSiNA de| bhedatraya tathotpAtA grahapIDAzca dAruNAH / te sarve nAzamAyAntu zalyoddhAre kRte gRhe // 74 // AcAryAya ca gAM dadyAdatvigbhyo / dakSiNAM tathA / dAnamAnena saMtoSya daivajJa sthapati tathA // 79 // anyAMzca vidhivatpUjya dakSiNAbhiH svazaktitaH / dInAndhakRpaNe // bhyo'pi liMgibhyo'pi vizeSataH // 76 // gAyakebhyastathAnyabhyo naTebhyo dakSiNoM tataH / dadyAtsvavezmani yathAzakti vipAzca bhojayet // 77 // bhuJjIta bandhubhissAI viharecca sukhaM ttH| evaM yaH kurute viprAH zalyoddhAraM svavezmani // 78 // sukhavAn | | dIrghajIvI syAtputrAn pautrAMzca vindati // 79 // iti vAstuzAstre zalyoddhAranirNayo nAma dvAdazo'dhyAyaH // 12 // *apanI zaktike anusAra apane gharameM brAhmaNoMko bhojana karAve // 77 // phira bandhuoMke saMga bhojana kare usa mandirameM sukhase vihAra kare. he brAhmaNo ! isa prakAra jo manuSya apane gharameM zalyoddhAra karatA hai // 78 // vaha sukhakA bhAgI aura dIrgha jIvI hotA hai putra aura pautroMko prApta hotA hai // 79 // iti pahitamihiracandrakRtabhASAvivRtisahite vAstuzAstre zalyoddhAranirNayo nAma dvAdazo'dhyAyaH // 12 // Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. / 12 / 3 // isake anantara gRhoMke vedhanirNayako kahatA hU~-andhaka, rudhira, kubja, kANa, badhira // 1 // digvaka, ciMpiTa, vyaMgaja, muraja, kuTila, kuTTaka, supta, mA. zaMkhapAlaka ||2||viktt, kaMka, kaMkara yaha pUrvokta solaha prakArakA vedha sthAna meM hotA hai. jo ghara chidroMse hIna ho usameM andhaka bheda hotA hai. jo vicchidra dizAomeM ho vaha kANa hotA hai // 3 // jisake aMga hIna hoM vaha kubjaka hotA hai. jisakA dvAra pRthivImeM ho vaha badhira hotA thA. hai. chidra vikIrNa (jahAM tahAM) hoM use digvaka aura avipaddatako raMdhra kahate haiN||4|| tuMga U~cAI) se jo hIna ho vaha cipiTa hotA hai. jisameM ataHparaM prakSyAmi gRhANAM vedhanirNayam / andhakaM rudhiraJcaiva kubja kANaM badhIrakam // 1 // digvatraM cipiTaJcaiva vyaGga muraja tathA / kuTilaM kuTTakaJcaiva suptaJca zaMkhapAlakam // 2 // vighaTaJca tathA kaI kaiGkaraM SoDazaM smRtam / anya chidrahInaJca vicchidra dizi kaankm||3|| hInAGgaM kubjakaJcava pRthvIdvAraM badhIrakam / randhra vikoNa digvatraM rudhirnycaavipdgtm||4||tungg-hiinnyc cipiTa vyaGgaM cAnarthadarzanam / pAzryonnataM ca muraja kuTilaM tAlahInakam // 5 ||shNkhpaal jaMvahInaM digbakaM vikaTaM smRtam / pArthahInaM tathA kaMkaM kaiGkaraM ca halonatam // 6 // ityate adhamAH proktA vajanIyAH prayatnataH / andhake rogamatulaM rudhire'jIsAraja bhayam // 7 // kubje kuSTAdirogaH syAt kANe'ndhatvaM prajAyate / pRthvIdvAre sarvaduHkhaM maraNaM vA prajAyate // 8 // anartha dIkheM use vyaMga kahate hai, jo pAzcAme unnata (UMcA) ho vaha muraja hotA hai. jo tAlase hIna ho vaha kuTila hotA hai // 5 // jo jaMghAse || kAhIna ho vaha zaMkhapAla kahAtA hai. jo dizAoM meM vakra (TeDhA) ho vaha vikaTa kahAtA hai. jisameM pArzvabhAga na ho use kaMka kahate haiM. jo halake ke samAna umrata ho use kaiMkara kahate haiN||6|| ye pUrvokta ghara adhama kahe haiM. ye saba yatnase varjane yogya haiM. andhaka gharema atula roga hotA hai. rudhira nAmake gharameM atIsAra rogakA bhaya hotA hai | kubjagharameM kuSTha Adi roga hote haiM, kANe gharameM andhe manuSya paidA hote haiM, pRthvIdvAra meM saba duHkha Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA maraNa hotA hai // 8 | digvakrameM garbhakA nAza hotA hai. cipiTa meM nIcoMkI saMgati, vyaMgagharameM vyaMgatA ( aMgahInatA) murajameM dhanakA abhAva, kuTilameM kSaya (nAza) hotA hai // 9 // kuTTaka meM bhUtadoSa hotA hai. suptameM gRhake svAmIkA maraNa hotA hai. zaMkhapAlameM kutsita rUpa hotA hai. vikaTameM santAnakA nAza hotA hai // 10 // kaMkaghara meM zUnyatA, kaiMkara meM khokI hAni aura prepyatA ( dAsabhAva ) hotI hai. kuliza (bijalI) se toDA huA kASTha jo ghara ke bhItara hoya to maraNa hotA hai // 11 // agnise dagdha kASTha gharameM hoya to nirdhanatA hotI hai saMtA digva garbhanAzaH syAccipiTe nIcasatiH / vyaGge ca vyaGgatA naiHsvaM muraje kuTile kSayaH || 9 || kuTTa ke bhUtadopaH syAtsute gRhapateH kSayaH / zaGkhapAle kurUpaM syAdvikaTe'patyanAzanam // 10 // kaGke zUnyaM kaiGkare ca strIhAniH preSyatA bhavet / kulizenAhate dArau gRhAntasthe mRtirbhavet // 11 // vahnidagdhe nirdhanatvamapatyAdikSayo bhavet / virUpA jarjarI jIrNA agrdiinaa'rddhdgdhitaaH|| 12 // aGgahInA chidrahInA chidrayuktAzca varjayet / vakre ca paradezaH syAduSkArddha svAmino bhayam // 13 // vyaGge rogabhayaM ghoraM sarva cchidre mRterbhayam / pASANAntargataM gehaM zubhaM saukhyavivarddhanam ||14|| gehamadhyasthita yacca sarvadoSakaraM bhavet / vistIrNa mAnaM yaha tadUrdhva parikIrtitam // 15 // zeSAzcaiva tribhAgaM tu tadgRhaM cottamaM smRtam / tuGgamUnAdhikaM rogabhayaM karoti vistRtam // 16 // nakA nAza hotA hai. virUpa, jarjara, jIrNa, agrabhAgase hIna, arddhadagdha // 12 // aMgase hIna, chidrahIna, chidrase yukta jo kASTha hoM unako varja de. vakrakASTha hoya to paradezameM vAsa hotA hai, arddhazuSka meM svAmIko bhaya hotA hai // 13 // vyaMgameM ghora rogakA bhaya hotA hai. sarvacchidra meM mRtyukkA bhaya kahA hai, jo ghara pASANoMke antargata hai vaha zubhakA dAtA aura sukhakA barddhaka hotA hai // 14 // gRhake madhya bhAgameM sthita pASANa hoya to sampUrNa doSako karatA hai. jo ghara vistIrNa mAna hai usako Urdhva kahate haiM // 15 // jisakI U~cAI gharakI bhUmike tribhAgakI ho vaha ghara uttama Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.pra. // 94 // kahA hai aura isase nyUna vA adhika jisakI UMcAI ho vaha vistAra roga bhayako karatA hai // 16 // trikoNa jo ghara hai vaha dhanase hIna zIghra hI hotA hai, dIrgha (lambA) ghara nirarthaka hotA hai, isake anantara anyabhI bAhya dezameM sthita daza prakArake vedhoMko kahatA hUM // 17 // koNa dRka chidra chAyA Rtu vaMza agra bhUmi saMghAtakA dAtA jo una donoMkA hoM ye bAhyake daza vedha kahe haiM // 18 // jisa gharakI koNake agra bhAgameM anya ghara ho vA jisake koNake saMmukha anya koNa ho aura taisehI gharake arddha bhAgase milI huI anya gharakI koNa hoya to vaha ghara zubhakA dAtA trikoNaM nidhanaM zIghraM gRhaM dIrgha nirarthakam / athAnyAndazavedhAMzca kathayAmi badiHsthitAn // 17 // koNadRkchidRkchAyARju vaMzAabhUmikAH / saMghAtadantayozcaiva bhedAzca dazadhA smRtaaH|| 18 // koNAgre vAnyagehe ca koNAkoNAntaraM purH| tathA gRhArdha - saMlagnaM koNaM na zubhadaM smRtam // 19 // koNavedhe bhavadyAdhirdhananAzo'rivigrahaH / ekaM pradhAnadvArasyAbhimukhe'nyatpradhAnakam // 20 // dvAraM gRhAca dviguNaM tAdRgvedhaH pracakSate / dRSTivedhe bhavennAzo dhanasya maraNaM dhruvam // 21 // samakSuraM kSudravedhe pazuhAnikaraM param / dvitIye tRtIye yAmechAyA yatra ptedgRhe||22||chaayaavedhN tu tadnehaM rogadaM pazuhAnidam |aadau pUrvottarA paMktiH pshcaadkssinnpshcime||23|| nahIM hotA hai // 19 // koNavedhagharameM vyAdhi hotI hai, dhanakA nAza aura zatruoMke saMga vigraha hotA hai, pradhAna eka dvArake saMmukha pradhAna anya gharakA dvAra ho // 20 // gharase dUnA dvAra ho usako bhI gRhavedha kahate haiM dRSTivedhau dhanakA nAza aura nizcayase maraNa hotA hai // 21 // samAna kSudra (choTA) jo ghara hai vaha kSudravedha honepara atyanta pazuhAniyoMko karatA hai, jisa gharameM dUsare vA tIsare paharameM anya gharakI chAyA paDe // 22 // chAyAvedhakA baha ghara hai. vaha ghara roga aura pazu hAniko detA hai aura jisa gharameM pahilI gRhaoNkI paMkti parva uttarako ho aura pichalI paMkti / Aal ... // 9 // LOR Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va dakSiNa pazcimako ho // 23 // vAstuke madhyameM jisakI samAna bhittihoM vaha ghara zubhadAyI kahA hai. viSama gharameM arthAta jo ekatarapha laMbA aura eka tarapha nyUna ho usameM aneka doSoMkA dAtA Rjuvedha hotA hai // 24 // RjuvedhavAle gharameM mahAna trAsa hotA hai isameM saMzaya nahIM hai aura jisa gharake vaMzake Age vaMza ho vA Age bAhyakI bhitti ho // 25 // vaha vaMzavedha jisa gharameM ho usameM vaMzakI hAni hotI hai jisa gharakI ukSoM (bhujA) kA saMyoga yUpake agrabhAgameM hojAya arthAta staMbhake sanmukha ho // 26 // usako ukSavedha jAne usameM vinAza aura kalaha hotA hai. jisa vAstvantare bhittisamaM zubhadaM tat prakIrtitam / viSame dopabahulamRjuvadhaM prjaayte||24||Rjuvedhe mahAtrAso jAyate nAtra saMzayaH / vaMzAgre cAnyavaMzaH syAdane vA bhittibAhyagAH // 26 // tadvaMze vedhayedhaM vaMzahAniH prajAyate / ukSayoryatrasaMyogo yUpAgreSu prajAyateM // 26 // ukSavedha vijAnIyAdvinAzaH kalaho bhavet / pUrvottare vAstubhUmau viparIte'tha nimnakA // 27 // uccavedho bhavennUnaM tadvedha na zubhapradam / dvayogeMhAntaragataM gRhaM tacchubhadAyakam // 28 // gRhoccAdaddhasaMlagne tathA pArAprasaMsthitam / saMghAtamelanaM yatra geha yobhittirekataH // 29 // vidhivazya zIghrameva maraNaM svaaminoyoH| parvatAniHsRtaM cAzmadantavadbhittisammukham // 30||tdntvedh mityAhuH zokaM rogaM karoti tat / adhityakAsu yadhaM yadguhaM parvatAdadhaH // 31 // 0/ vAstukI pUrvottarakI bhUmi viparIta ho vA nimna (nIcI ) ho // 27 // vaha uccavedha hotA hai vaha zubhadAyI nahIM hotA hai. do gharoMke anta gata (madhyameM ) jo ghara hai vaha zubhadAyI hotA hai // 28 // jisa gharakI U~cAIse Adhe bhAgapara dUsarA ghara ho aura taisehI pArake apabhAgameM sthita ho. jisa gharameM do gharoMkI bhitti eka sthAnameM ho vaha saMghAtameM hotA hai // 29 // una gharoM meM vidhivazase zIghrahI donoM svAmiyoMkA maraNa hotA hai, parvatase nikAsA huA patthara jisakI bhittike saMmukha ho // 30 // usako dantavedha kahate haiM vaha zoka aura rogako karatA hai| Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bi.pra. H95 / / jo ghara parvatakI bhUmike Upara ho vA jo ghara parvatake nIce bhAgameM ho // 31 // jo ghara pattharoMse milA ho vA pASANoMse yukta ghora ho vA jo dhArAke agrabhAgameM sthita ho vA parvatake madhya meM milA ho // 32 // jo nadIke tIrameM sthita ho, do zRMgoM (zikhara) ke aMtargata ho, jo ghara bhitti yoMse bhinna ho, jo sadaiva jalake samIpa ho // 33 // jisakA dvAra rotAhuA ho arthAt udAsIna ho jisameM kAka aura ulluoM kA nivAsa ho, jo kapATa aura chidroMse hIna ho, jisameM zazakA zabda ho // 34 // jisameM ajagara sarpakA nivAsa ho, jo vaJca aura agnise dUSita ho yadvehaM cAzmasalagnaM ghoraM pASANasaMyutam / dhArAgrasaMsthitaM vApi saMlagnAntaraparvate ||32|| nadItIrasthitaM vApi zRGgAntaragataM tathA / bhittibhinnaM tu yahaM sadA jalasamIpagam // 33 // rudantaM dvArazabdArtha kAkolUkanivAsitam / kapATacchidrahInaM ca rAtrau ca zaza nAditam ||34|| sthUlasarpanivAsaM ca yacca vajrAgnidUSitam / jalasrAvAnvitaM bhIru kubje kANaM badhIrakam // 35 // yaccopaghAtAdi bhavaM brahmahatyAnvitaM tathA / zAlAvihInaM yaccApi zikhAhInaM tathaiva ca // 36 // bhittibAhyagatairdArukASThe rudhirasaMyutam / kRtaM kaNTaki saMyuktaM catuSkoNa tathaiva ca // 37 // zmazAnadUSitaM yacca yacca caityanikAsthitam / vAsahInaM tathA mlecchacANDAlaizvAdhi vAsitam // 38 // vivarAntargataM vApi yacca godhAdhivAsitam / tadgRhe na vasetkarttA vasannapi na jIvati // 39 // jo jalake srAva ( bahAva ) se yukta ho vA kubja kANA badhira ho // 35 // jo upaghAta ( laDAIse maraNa se yukta ho, jo brahmahatyAse yukta ho jo zAlAse rahita ho vA zikhAse vihIna ho / / 36 / / bhittIke bAhyake jo dAru kASTha haiM unase jo rudhira saMyukta hA, jo kAMToMse yukta cAroM koNoM meM ho // 37 // jo zmazAnase dUSita ho vA jo caitya ( cabUtarA ) para sthita ho, jo manuSyoM ke vAsase hIna ho, jisameM mleccha cAMDAla base hoM // 68 // jo ghara chidroM ke antargata ho, jisameM godhAkA nivAsa ho isa pUrvokta saba prakArake ghara meM kartA na base aura base to na jIvai // 39 // nA.TI. a. 13 4954 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ katisase buddhimAna manuSya ina pUrvokta prakArake gharoMko varjade, anya gharameM lagehue kASThako anya gRhameM na lagAve // 40 // buddhimAna manuSya purAne kASThoMse gharako na banavAve aura banavAve to maraNa aura saMpadAoMke nAzako prApta hotA hai // 41 // jIrNa gharameM navIna kASTha zreSTha hotA hai aura navIna gharameM jIrNa (purAnA) kASTha zreSTha nahIM hotA hai. jisa sthAnake ghara pUrva uttarameM nIce ho aura dakSiNa pazcimameM UMce ho // 42 // jisakI saMpUrNa dizA tirachI hoM jisake bhAgameM pIDAkai dAtA ghara ho jo dakSiNako eka yojana UMcA ho pazcimameM aIyojana tasmAtsarvaprayatnena varjayenmatimAnaraH / anyavezmasthita dAru naivAnyasminprayojayet // 40||naa gRhaM kArayeddhImAnpurANana ca dArubhiH / kurvanApnoti maraNaM saMpadA nAzameva ca // 41 // jIrNe tu nUtanaM zastaM no jIrNa nUtane zubham / pUrvottare nIcagatA uccasthA dakSiNApare // 42 // tiryaggatAH sarvadizAbhAge pIDAbahA gRhAH / dakSiNe yojanamucca pazcime cAIyojanam ||43||tdrddh muttare caiva tasyAI pUrvadikasthitam / etadvedhaM nRpANAM ca gRhANAM kathitaM dvijAH // 44 // vizeSeNa dvijAtInAM pramANaM katha yAmyataH / pUrvottare nIcabhAge zatapAdAnvitaM tathA // 45 // daNDAnAM pazcime yAmye dvizataM sAIsaMyutam / UrvIbhUtaH pumAnyasya gehAddAntaraM yadi // 46 // dakSiNastha prapazyeta tadvedhaM ca vinirdizeta / uccasthopyatha nIcasthaH sadA yAmyagRhaM tyajet // 47 // pUAUMcA ho // 43 // usase AdhA UMcA uttarameM ho, usase AdhA pUrva dizAmeM ho, he dvijo yaha vedha- rAjAoMke gharoMkA maiMne kahA hai // 4 // isake anantara vizeSakara dvijAtiyoMke gharoMkA pramANa kahatAhUM-pUrva uttarake nIce bhAgameM 100 pAdoMse jo yukta ho // 45 // pazcima aura / dakSiNameM jisakI lambAI sArddhadvizata ( aDhAI so) ho, jisake Uparake bhAgameM sthita manuSya eka gharase yadi dUsare gharako-46 // dakSi NameM sthita ho usako dekhasake vaha vedha kahA hai, uccabhAgameM sthita ho vA nIce bhAgameM sthita ho paraMtu dakSiNake gharako sadeva tyAgade // 47 // Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhA.va. a. 13 vi. pratAusameM base to avasthA putra kalatra ye zIghra naSTa hote haiM, pUrva uttarameM jo ghara nIcA hai vaha jalake samIpa bhAgameM hoya to||48|| madhyakI bhUmi doSakI dAtA nahIM hotI, itane ye donoM ghara dIkhaneke yogya hoM. jo ghara uMcebhAgameM sthita pUrvadizAke bhAgameM bIsa daMDa hoM vhbhii| // 16 // zreSTha hai||49|| anyajAtikA manuSya rAjAke maMdirameM na vase. saumya (uttara) mAgameM jisake tIsa daMDa aura pazcimameM cAlIsa daNDahoM // 50 // jisakI dakSiNadizAmeM paMcAzat 50 daNDa hoM aura nIce bhAgameM sthita hoM, prAsAdakI vIthI (galI) ghara aura agni IzAna aura neta AyuHputrakalabANi yataH zIghra vinazyati / pUrvottare gRhe nIce bhavedAdau jlaantik||48||mdhybhuumirn doSAya yaavdRssttipthe'nyoH| | tuGgasthe pUrvadigbhAge daNDAnviMzatisammitAn // 49 // na cAnyajAtIyanaro nRpasadma vasennaraH / saumyabhAge tathA triMzaJcatvAriMzacca pazcime // 50 // yAmye paJcAzatsaMkhyAni daNDAni niicsNsthitH| prAsAdavIthI ca tathA gRhaM ca AgreyavAyavyatathezarakSe / trikoNa vedhaH kathitaH krameNa sutArthinA tatra vivrjniiyaaH||51||aagneyN dRSTito viddhaM vAyau dviguNabhUmiSu / nairRtye dRkpathaM yAvadIzAne triguNaM gRhAt // 52 // etannRpANAM kathitaM varNAnAmanupUrvazaH / pUrvAzAdikrameNaiva brAhmaNAdikrameNa ca / paJcAzaddhanuSAtrIccavidheya dvijamandirAt / tathA saumyajano nIco daNDAn saptatisaMmitAn // 53 // koNameM jisake vedha hoM yaha trikoNavedha saMkSepase kahA. putrakA abhilASI manuSya isako vizeSakara varjade // 51 // agnikoNakA ghara dRSTise viddha hotA hai. vAyukoNakA ghara dviguNabhUmiyoMmeM viddha hotAhe. nairRtyameM itane dRSTike mArgameM ho aura IzAnameM gRhase tigunegRhase vedha hotA he // 52 // ka yaha rAjAoMke dharoMkA vedha varNAMke kramase kahA vaha vedha pUrva dizAAdike kramase brAhmaNa AdikoMke kramase kahA, dvijoMke maMdirase pacAza dhanuSa nIcA aMtyajAtiyoMko maMdira banavAnA aura saumya svabhAvakA nIcajana sattaradaMDa nIcA ghara banavAve // 53 // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varuNakI dizA meM sthita ghara UMcAI meM prAMta ke daNDabhara purake pramANase nyUna, dakSiNadizAkA ghara UMcAImeM bIsa daNDabhara nyUna honA cAhiye // 54 // aba saMkSepase zUdroM ke pura se lekara purako kahatA hU~-prAMtabhAgameM daza daNDaparyaMta pUrvabhAga meM nIcA ho // 55 // nIce sthAna meM sthita gharake uttara OM bhAgameM dvAdaza 12 daNDa hone cAhiye. yadi pazcimakA ghara ucca bhUmimeM hoya to tIsa daNDa hote haiM // 56 // dakSiNa bhAgameM sau daNDaparyaMta grahoMko varjade arthAt na banavAve. viparIta bhAgameM buddhimAna manuSya pUrvoktase pAdahIna daNDoMko tyAgakara // 57 // sau daNDaparyaMtameM puravAsiyoM ko jalAzAsaMsthito'pyucce prAntadaNDAn haret purAt / yAmyoccastho haredvehaM daNDAn viMzatisammitAn // 54 // zUdrANAM tu samA sena kathayAmi purAtpuram / dazadaNDAni paryantaM prayAnte pUrvanIcagam // 55 // uttare dvAdazaM daNDaM nIcasthAnasthitasya tu / pazcime triMzaddaNDAni yadi ceduccabhUmiSu // 56 // dakSiNe zatadaNDAni gRhANi parivarjayet / vaiparItye pAdahInAn daNDAnsantyajya buddhimAn // 57 // zataM daNDAni paryantaM pIDayate puravAsinAm / samabhUmiSu santyAjyo vedho'yaM dvijapuGgavaiH // 58 // dakSiNe 'ntodigviSaye bhavanavare'rthakSayo'GganAdoSAH / sutamaraNaM prekSatve bhavati sadA tatra vAsinAM puMsAm / gRhaM gRhAddhaM ca tathA caturthI bhAvo bhaveddigviSaye sthito vA / Urdhve ca nIce yamadiksthitasya gehaM ca cAgre prabhavecca doSaH // 59 // pIDA hotI hai. ye dvijoM meM zreSThoMko samAna bhUmimeM vedha tyAgane yogya haiM // 58 // jisa bhavanavara ( zreSTha ) kA dizAoMke viSayameM dakSiNameM antaho usameM dhanakA kSaya aura striyoMmeM doSa hotA hai. prekSatva ( dIkhane yogya ) jo anya gharase ho usa gharamaM basanevAle puruSoMke putroMkA maraNa hotA hai. pUrA ghara vA gharakA arddha bhAga yaha cauthA bhAva yadi dizAoMke viSaya meM sthita ho aura dakSiNa dizAmeM sthita gharake UMce 13 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. pra. // 97 // 7 vA nIce bhAgameM Age dUsarA ghara hoya to doSa hotA hai // 59 // jaise amAvAsyA meM utpanna huI kanyA aura putra ye yogase pitAke maraNako karate haiM. aise hI pratApakA abhilASI manuSya dakSiNa dizAke gharako tyAga de // 60 // jaise raktakezI lamboSThI piMga (pIle ) netrI kRSNa tAlukA jo kanyA hai vaha zIghra bhartAko nAza karatI hai. isI prakAra yAmyadizAkaM ghara para bhI naSTa ho jAtA hai / / 61 / / jaise Alasya se deha, kuputrase kula aura daridrase janma vRthA hote haiM. aise hI yAmyagrahase pura naSTa hotA hai // 62 // jahAM prathama uttara dizA meM ghara banAye jAMya aura dakSiNa dizAmeM pIche banAye jAMya aisA ghara jahAM ho vahAM putra aura dArA AdikA nAza hotA hai // 63 // IzAnameM chAga ( bakarA ) kA sthApana amAvAsyodbhavA kanyA pitRhAyogataH sutaH / tathA yAmyaM gRhaM tyAjyaM nareNa bhUtimicchatA // 60 // raktakezI ca lamboSThI piGgAkSI kRSNatAlukA | bhartAraM hanti sA kSipraM tathA yAmyagRhAta puram // 61 // Alasyana yathA dehaM kuputreNa yathA kulam / daridreNa yathA janma tathA yAmyagRhAtpuram || 62 // udIcIM vinyasedAdo pazcAdyAmyaM tu vinyaset / tadgRhaM vidyate tatra putradArAdinAzanam ||63|| IzAne vinyasecchAmaM na cchAgaH siMhabhakSakaH / AgneyasthaM gRhaM kAkaM vAyavyasthaM ca zyenakam // 64 // kAkaM ca bhakSayedA dau pazcAnnaiRtya dikkRtam / chAgasadRzamIzAne siMhanAmA tu nairRte // 65 // siho bhakSayate zyenaM na kAkaH zyenabhakSakaH / AgneyAdi krameNaiva antyajA varNasaGkarAH // 66 // jJAtibhraSTAzca caurAzca vidiksthA naiva doSadAH / vaiparItyena vedhaH syAttadgRhANAM virodhtH||67|| kare. chAga siMhakA bhakSaNa nahIM kara sakatA agnikoNakA ghara kAka hotA hai, vAyavyadizAmeM sthita ghara zyena hotA hai // 64 // vaha zyena prathama kAkako bhakSaNa karatA hai| pIche nairRtya dizAke kRtyako banavAve. IzAna meM bhI chAgake samAna cihna banavAve. nairRtyakA ghara siMhake nAmase hotA hai // 65 // siMha zyenako bhakSaNa karatA hai, kAka zyenako bhakSaNa nahIM kara sakatA. agnikoNa Adike kramase antyaja aura varNa // 97 // saMkaroM ko banAve // 66 // jAtise bhraSTa (partita ) vA cora haiM ve vidizAoM meM sthita hogeM to doSadAyo nahIM hote isase viparIta bhAvase bhA. TI. a. 13 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthita hoya to unake grahoM ke virodha doSa hotA hai||67 // gharase uttaradizAmeM dviguNa bhami aura pUrvameM gharake samAna bhUmi aura pazcimameM|| tigunI bhUmi aura dakSiNameM eka kozabhara bhUmi rikta (khAlI) zreSTha kahI hai / 68 // jo ghara mekhalApara sthita ho jo dvArake saMmukha ho vaha ghara yadi saumya aura uttaradizAmeM sthita hoya to zubha nahIM kahA // 69 // daza hAthakI vA gharake caturthAzakI mekhalA hotI hai. zubhakA abhi lASI puruSa nagarase dUnI bhUmiko tyAga de // 70 // anyathA nagarako banavAve to usameM vedhako dekhe jisa mArgase marehue manuSya yamalokako uttare dviguNA bhUmiH samA bhUmizca pUrvake / pazcime triguNA bhUmiH krozamekaM tu dakSiNe // 68 / / mekhalAsaMsthitaM gehaM dvArasyA bhimukhaM ca yat / tadgRhaM na zubhaM proktaM yadi saumyottare sthitam // 69 // dazahastA mekhalA syAccaturthAzena vA gRhAt / nagarAd dviguNA bhUmiH parityAjyA zubhepsunA // 70 // nagaraM kArayeccAnyattatra vedhaM vinirdizet / yasminmArge janAssarve mRtA yAnti pitR kSayam // 71 // mArgaH sa eva vijJeyaH zeSA dezAMtaraM prti| gRhabhittiSu ye lagrAste gRhA gRhiNAM sadA ||72||bhydaaH putrasantApa kArakAstatra kArayet / yathA yAmyaM tathA vAyu yathA vAyuM tathA udak // 73 // yathA udaktathA pUrva phalasAmyaM prakIrtitam / Aka prayedyathA cApamAruhya bhavanaM nrH||7||vilokyti bANena lakSyavattaM bhinatti saH / mUlAttadIzakASThAntaM jalenApUrita sthlm75|| jAte haiM // 71 // vahI mArga jAnanA. zeSa mArga dezAMtaroMka hote haiM. jo gRhasthiyoMke ghara gharoMkI bhittiyoMse milehue haiN| 72 // ve bhayake yU dAtA aura putroMko duHkhake dAtA hote haiM isase jaisA ghara yAmya (dakSiNa) meM banAve vaisAhI vAyu (pazcima) meM banAve, jaisA vAyudizAmeM ho || vaisAhI uttaradizAmeM banavAve // 73 // jaisA uttarameM ho taisAhI pUrvameM banavAve to sAmya (ikasA) phala kahA he. jase-manuSya bhavana para pU caDhakareM dhanuSyakA AkarSaNa (khIMcanA) karasake // 74 / bAhirake manuSyoMko dekhasake vA vANase lakSyavAlekA bhedana karasake aura mUlase Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi.pra, 1134 11 usake Iza (svAmI) kI dazAparyaMta sthala jalase bharA huA ho // 75 // jo kahIM bhI chidrameM vilIna (chipA ) na ho aise sthalake madhyakA ghara doSadAyI nahIM hotA. kUpa udyAna prapA vApI taMDAga aura jalAzaya // 76 // mandira devasthAna caitya prAkAra toraNa inameM nirantara vAstu vasatA hai unake madhya meM sthita ghara zubha hotA hai // 77 // dakSiNa uttarameM taiseMhI pazcima pUrvameM ina cAroMmeM jahAM mArgoMkA mela ho use catuSpatha ( caurAhA ) kahate haiM // 78 // pahilA ghara dakSiNabhAgameM sthita ho, pazcimakA ghara uttara bhAgameM sthita ho inake madhyasthAnameM kiyA huA jo na vilInaM kvacidrandhre tadantasthaM na doSakam / kUpodyAnaprapAvApItaDAge ca jalAzaye // 76 // mandire devasadane caitye prAkAra toraNe / satataM vasate vAstu tanmadhyasthaM gRhaM zubham // 77 // dakSiNottarayozcaiva tathA pazcimapUrvayoH / mArgayormelanaM yatra taccatuSpatha mIritam // 78 // Adau gRhaM dakSiNabhAgasaMsthaM pazcAttathottaram / madhyasthAnakRtaM gehUM na duSyati kadAcana // 79 // tathaiva pazcime pUrve kRtamadhyagataM gRham / tathaiva sukhadaM proktaM sadanaM pazcime sthitam // 80 // viSame na bhavedvedhaM na vedha ca natonnate / gRhasya dakSiNe bhAge kUpo doSaprado mataH // 81 // apatyahAnirbhUnAzastvathavA rogmdbhutm| adarzanena dIpAre dUre vA samabhUmiSu // 82 // na vedhante gRhAH sarve yathoktadizi saMsthitAH / azvatthazca lakSavaTodumbarAzca krameNa ca // 83 // ghara hai vaha kadAcitabhI dUSita nahIM hotA // 79 // taisehI pazcima aura pUrva gharoke madhyameM gata jo ghara hai vahabhI tisI prakAra sukhadAtA hai taisehI pazcimadizA meM sthita sadana (ghara) sukhadAyI hotA hai // 80 // viSama ghara meM vedha nahIM hotA aura natonnata ( UMce nIce) meM vedha nahIM hotA. gharake dakSiNabhAga meM kUpa doSakA dAtA mAnA hai // 81 // hoya to santAnakI hAni, bhUmikA nAza athavA adbhuta roga hotA hai. dIpaka aura paMktikA darzana na ho vA sama bhUmiyoMke dUra ho to // 82 // saMpUrNa ghara cAhe pUrvokta dizAoM meM sthita ho vedhako prApta nahIM hote. pIpala bhA. TI. a. 13 // 18 // Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kapilakhana vaTa aura gUlara ye cAroM vRkSa kramase // 83 // pUrva Adi dizAoMmeM hoya to vedha hotA hai yaha pUrva samayake AcArya jAnate haiM. rAja | vRkSa niMba Amra aura kelA // 84 // ye vRkSa pUrva Adi dizAke kramase hoya to vedha karate haiM, Agneya Adi vidizAoMke kramase dUdhavAle vRkSa aura kadamba // 85 // kaNTaka vRkSa aura kele ke stamba hoMya to ye phalake vRkSa vedha karate haiM pUrva dizAke bhAgameM vivara (chidra) ho aura va dakSiNameM maTha mandira ho // 86 // pazcimameM kamaloM sahita jala ho, uttarameM khAI ho, pUrvameM phalavAle vRkSa hoM aura dakSiNameM dUdhake vRkSa hoM // 8 // pUrvAdidikSu vedhaH syAtsarveSAM prAktanA viduH / rAjavRkSa tathA nibaM cAmrakaM kadalIphalam // 84 // pUrvAdikramayogena vedhantyetad drumAMstathA / AgneyAdikrameNeva kSIriNo'tha kadambakAH // 85 // kaNTakAH kadalIstambhA vedhante ca phaladrumAH / vivaraM pUrvadigbhAge dakSiNe maThamandiram // 86 // pazcime pauSkara toyaM khaatmuttrsNjnyke| pUrveNa phalino vRkSAH kSIravRkSAzca dakSiNe // 87 // pazcime jalajA vRkSA riputo bhayadAyakAH / kSIriNazcArthanAzAya phalino doSadA matAH / dazadaNDAni paryantaM pIDyante puravAsinAm // 88 // kalahaM cAkSirogaM ca vyAdhizokaM dhnksstiH||89|| vIthyantareNa doSaH syAnna doSaM mArgamadhyagam / vidikasthaM naiva vedha tu na vedhaM dUrataH sadA // 90 // nIcasthAne bhavedvedhaH koNavedhastathaiva ca / bhittyantare na doSaH syAna dopazcatyamadhyame // 91 // pazcimameM jalameM utpanna vRkSa hoM ye saba zatruoMse bhayako dete haiM dUdhavAle arthako naSTa karate haiM. phalavAle doSako dete haiM, daza daNDaparyaMta purake vAsiyoMko pIDA dete haiM // 88 // kalaha netraroga vyAdhi zoka aura dhanake nAzako karate haiN| 89 // bIthike antara ( madhyama ) meM doSa hotA hai, mArgake madhyameM doSa nahIM hotA vidizAoMmeM sthita ho aura darapara hoya to sadaiva vedha nahIM hai|| 90 // nIceke sthAnameM vedha hotA hai, koNameM bhinike madhyameM doSa nahIM aura na caityake madhya meM doSa hotA hai // 91 // Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamaloke madhya meM aura vANaghAtaka meM doSa nahIM hai, vikoNAma aura na phalake vRkSameM doSa hai // 92 // nIca jAtiyoMmeM doSa nahIM hai, na bhagna ( TUTe) mandira meM doSa hai, caurAhe ke antameM doSa nahIM, na jIrNa gRhoM ke madhya meM doSa hai // 93 // atyanta UMcA aura atyanta nIcA aura madhya meM viSama laMghana jisameM hoM aura madhyameM jahAM jala aura parvata hoM inameM bhI vedhakA doSa nahIM hotA // 94 // jisa mandirake madhyameM bela Ama anArake vRkSa maiM lagAye hue hoM usameM bhI vedhakA doSa nahIM hai; yaha satya bAta brahmAke mukhase sunI hai // 95 // yadi doSa ho- chaThe varSameM svAmI maratA hai, navaveM // 99 // na dopaH puSkarAntasthaM na doSo bANaghAtake / na doSaM tu vikoNe tu na doSaM phalavRkSake // 92 // na doSaM nIcajAteSu na doSaM bhagna mandire / catuSpathAnte na bhavedvedho jIrNagRhAntare // 93 // atyucca matinIcaM ca madhye viSamalaGghanam / antarjalAdvipatane vedhadoSo na vidyate // 94 // antarAropitA vRkSA bilvadADimakesarAH / na tatra vedhadoSaH syAtsatyaM brahmamukhAcchratam // 95 // vedhadope-paDharSe mriyate svAmI gatazrIvame bhavet / caturthe putranAzaH syAtsarvanAzastathASTame // 96 // pakSeNa mAsena RtutrayeNa saMvatsareNApi phulaM vidhatte / zubhAzubhaM kSemamidaM budhaistu nAtaH paraM tatra vicAramasti // 97 // mAtaGgo dakSiNe bhAge pUrve pazcAttathottare / siMho vidhatte maraNaM putrANAM doSadaM mahat // 98 // pUrve vRSa tathA toye dhvaja doSakaraM mahat / itikaNThIravau geho yAmyapazcima divisthatau 99 / / varSameM lakSmI se rahita hotA hai, cauthe varSa meM putrakA nAza hotA hai aura AThaveM varSa meM sarvanAza hotA hai // 96 // eka pakSase eka mAsase tIna Rtu oMse ghara zubha vA azubha phalako detA hai yahI kuzala hai, isase pare buddhimAnoMkA usake viSe vicAra nahIM hai // 97 // jisa mandira vA kile meM hastIkA sthAna dakSiNabhAga meM ho aura pUrva pazcima uttara meM siMhakA sthAna hoya to maraNa karatA hai aura putroMko mahAn doSako detA hai // 98 // pUrva meM vRSa aura jala vA dhvajA hoya to mahAna doSako karate haiM, yadi kaNThIrava nAmake ghara dakSiNa aura pazcima dizAoMmeM hoya // 99 // vi.. nA.TI. a. 13 // 99 // Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 pUrva uttara meM dhvajA hoya to bailoMko mahApIDA karanevAle kahe haiM, jaMbIra, puSpake vRkSa, panasa, anAra 100 // jAtI camelI zatapatra ( kamala) kezara nAriyala puSpa aura karNikAra ( kanera ) inase // 101 // veSTita (DhakA ) jo ghara haiM ve manuSyoMko saMpUrNa sukhake dAtA hote haiM, pahile vRkSoMko lagAkara pIchese gRhoM ko banAve // 102 // yadi anyathA kareM to vaha ghara zobhana nahIM hotA prathama nagarakA vinyAsa kare arthAt nagarakI bhUmikA nirNaya kare pIchese gharoMko banavAve // 103 // yadi anyathA kare to zubhako na kareM arthAt vaha ghara zubhadAyI nahIM hotA. pUrva pUrvottare dhvajokSANAM mahApIDAkarau matau / jambIraiH puSpavRkSaizca panasairdADimaistathA // 100 // jAtIbhirmahikAbhizca zatapatraizva kesaraiH // nAlikeraizca puSpaizca karNikAraizca kiMzukaiH // 101 // veSTitaM bhavanaM nRNAM sarvasaukhyapradAyakam / Adau vRkSANi vinyasya pazcAd gehAni vinyaset // 102 // anyathA yadi kuryAnnu tadgRdaM naiva zobhanam / nagaraM vinyasedAdau pazcAdrehAni vinyaset // 103 // anyathA yadi kurvANastadA na shubhmaadisht| pItA'tha pUrve kapilA hutAze yAmye ca kRSNA nirRtau ca zyAmA | zuklA pratIcyAM haritA'tha vAyau zvetAtha saumye ghavalA ca Ize // 104 // IzAnapUrvayormadhye zvetA pazcimanairRte / tayormadhye raktavaNI patAkA parikIrtitA // 105 // sarvavarNA tathA madhye patAkA kiMkiNIyutA / bAhupramANA kartavyA stambhaM bAhupramANakam // 106 // dizAmeM pIlIpatAkA, agnikoNameM kapilavarNakI, dakSiNameM kAlI, nairRtimaM zyAmA, pazcimameM zukla, vAyavyameM harI, uttara meM sapheda aura IzA nameM dhavalapatAkA hotI hai|| 104 // IzAnapUrvake madhya meM sapheda aura pazcimanairRtake madhya meM raktavarNakI patAkA kahIhai / / 105 // kiMkiNI ( jhAlara ) ( se yukta saMpUrNa (varNa) raMDakI patAkA madhyameM hotI hai. vaha bhujAke pramANakI hotI hai. usakA staMbhabhI bhujAke pramANakA hotA hai // 106 // Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi. bhAya 11001 dvAramArgake pUrvabhAgameM solaha hAthakI dhvajA hotI hai. isakA staMbhabhI ghaMTA-bhUSaNoMse sahita vidhipUrvaka sthApana karanA // 107 // dakSiNa puSpamAlAoMse yukta staMbha dvAramArgameM sthApana kare, yaha vAstuzAstra prathama buddhimAn gargamuniko brahmAne kahA // 108 // gargamunise parAza rako, parAzarase bRhadrathako, bRhadrathase vizvakarmAko vAstuzAstra prApta huA // 109 // vaha vizvakarmA jagatke hitArtha phira vAsudeva-Adikoko bhUlokameM bhaktise kahatA bhayA // 110 // isa pavitra parama rahasya (gupta) ko jo nara paDhatAhe usakI vANI saphala hotIhai yaha meM satya kahatA yahAramArge pUrve tu dhvajaH poddshhstkH| staMbho'sya vidhivat sthApyaH sghnnttaabhrnniikRtH||107|| puSpamAlAnvitaH sthApyA dvAramArge'tha dakSiNe / iti proktaM vAstuzAstraM pUrva gargAya dhiimte||108||grgaatpraashrH prAptastasmAtprApto bRhadrathaH / vRhadrathAdvizva kamA praaptvaanvaastushaastrkm||109||s vizvakarmA jagato hitAyAkathayat punaH / vAsudevAdiSu punarbhUloke bhktito'brviit||110 idaM pavitraM paramaM rahasyaM yaH paThennaraH / syAttasyAvitathA vANI satyaM satyaM vadAmyaham // 111 // atha suvimalavidyo vizvakamA mahAtmA sakalaguNavariSThaH sarvazAstrArthavettA / sakalasuragaNAnAM sUtradhAraH kRtAtmA bhavananivasatAM sacchAstrametaccakAra // 112 // / iti brahmoktavizvakarmaprakAze zrIvizvakarmaNoktavAstuzAstre tryodsho'dhyaayH|| 13 // samApto'yaM vishvkrmprkaashH|| . huuN|| 111 // isake anantara atyaMta nirmala hai vidyA jisakI aisA mahAtmA vizvakarmA jo savaguNoMmeM zreSTha hai, saMpUrNa zAstroMka arthakA jAtA hai, saMpUrNa devatAoMke gaNoMkA sUtradhAra hai aura puNyAtmA hai vaha bhavanameM nivAsiyoMka isa liye vAstuzAstrako karatA bhayA // 112 // / iti paM0 mihiracandrakRtabhASA0 zrIbrahmoktavizvakarmaprakAze vizvakarmaNoktavAstuzAstre tryodsho'dhyaayH|| 13 // iti bhASATIkA samAptA // idaM pustakaM mohamayyAM zrIkRSNadAsAtmaja-kSemarAja-zreSThinA svakIye "zrIveMkaTezvara " mudraNAlaye mudrayitvA prakAzitam // saMvat 199.2, zake 1857. // 10 // Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaan| naam kamAnapAka-nakSavacaraNagata mAra isamenona nAmakA vanAta jAta hotA . navAle vidyAyikA karanA cAhiya, isane dvArA pAniekA gotra kamavipAka-nakSavanAgagata, pATIkAmAhena. jJAna hogA. keralIyapanAna-bhAvATIkAmarinA makAna.maninAdinAnA prakAraka prazra kaha kAmayAtiSa-po .naaraaynnprsaadmibhnit| mA dhAdi nake liye paTuna hai| namakamA akA kala pAnavAnTe upAya aura sarala caka .. aneka gamatkArika viSaya bhASATIkAsadina. ... .. kheTakonuka-bhASATIkAsahita mama navAca mAnavAnAne namatkArika phalAdega janmapatrIpradIpa-bhATIkAsahita kahA hai. nAtakasaMgraha-mUka kAdezama Amalpaka viSapAMkA saMgrahamA jAtaka prahadApana-sAnapa bhASATIkA I udAharaNa mahita, svayotibhapaNa paM0 papa yasyAkA mAra prA dAga parizodhita ... - jAnakamagraha-bhApATIkAsahita paka bhAlaMkArAsa vinara .. dhamAkAracintAmaNi-bhASATIsahita bhAnasTAdezakA bantha / jyotiSa mIna jagAradhAra-sanarAkA-modana. " pustaka pilanakA ThikAnAgvemagaja zrIkRSNAna. "zrIvezvara" mTIma-prema. gaGgAviSNu zrIkRSNadAsa. "lakSmInAra " TIma-pasa. cambaI. kalyANa-nambaI Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cos // iti vizvakarmaprakAza bhApATIkAyutaH samAptaH // *TESHASTROTRA ... PanST.X. sAmAna - continine 3GER