Book Title: Shrenik Charitam
Author(s): Jinprabhsuri
Publisher: Jain Dharm Vidya Prasarak Varg
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004639/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 00000000000000 DOOR 00000000000000000 000 OLOC OOLOG COCCU DONOO O OO oa 30001 3000 000000OOOOOR 000000000 10-pot paMDita jina prasUri viracita. // zrI // zreNika caritam. nAga 1 lo. ( gurbhara bhASAMtara sahitam . ) svargastha zeTha kezavajI zAmajInA smaraNArthe. chapavI prasiddha karttA. zrI jainadharma vidyA prasAraka varga pAlitANA. 00 vIra saMvat 2432... ** bhAvanagara, zrI " vidyA vijaya " prinTiMga presamA zAha. puruSottama gIgAbhAie mudrAMkita karyu. 00000000000 OODSECC00000: Troi po 00 5000 OdC00000 13300 XPOOLOO bhbhita 300-1200 1000 10000000 sana 1909... 00 OOL NOT OOO 100 00 OOOO DO Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa patrikA. parama pUjya, zirachatra, tIrtharUpa svargavAsI pitAzrI kezavajI zAmajI. pUjya zrI, mApa eka uttamAttama pitA, ane jJAnadAtA gurU hatA. Ape amArA upara ApanI hayAtI paryaMta atyaMta upakAra karyA che. Ape karelA guNane badalA vALI zakAya tema nathI. amArI Adhunika sArI sthiti ApanI kRpAnA ane sevAnA phaLa rUpeja mane prApta thai che. putrA tarIke yatkiMcit sevA ApanA mRtyu pachI. paNa majAvIne ApanA AtmAne prasanna karave tevI amArI icchA Huge thavAthI ApanA smArakanA A graMtha prasiddha karAvIne. ApanA caraNakamakSamAM arpaNa karIe chI. e. ame chIe ApanA AjJAMkita: satAnA 1 lAlajI ladhA, 2 lakhamazI kezavajI 3 dhanajI kezavajI, 4 kuvarajI kezavajI. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. zrIjinAgama rUpa kalpavRkSa navapallavita thaI A bhAratavarSa mar jJAnAtmaka zItala chAyAne prasAra karI rahela che. dravyAnuyega, caraNakaraNanuyoga, gaNitAnuga ane kathAnuga e cAra zAkhAethI te dedIpyamAna che. caramatIthiMkara zrI mahAvIra svAmInA nirvANa pachI jainadarzanamAM thayelA mahA dhuraMdhara AcAe e pavitra kalpavRkSanI chAyAne Azraya laI pitAnI pAchala thanArAonA upara anugraha karavA mATe aneka apUrva graMtha racelA che, jeo mAMhele A eka apUrva, camatkRti bharele zikSaNarUpa kAvyagraMtha che. saMskRta vyAkaraNanI vyutpatti saMpAdana karanArA abhyAsIo koI kathAnuga nA rasika viSaya dvArA pitAnuM vyAkaraNa jJAna vadhArI dRDha karI zake ane vyAkaraNanA siddha rU5nA udAharaNonI chApa temanA hRdaya upara asarakAraka kRtiothI pADI zake tevA uttama hetunuM avalaMbana karI A graMtha lakhavAmAM Ave che. A samartha graMthakAre kAvyagata vyApAranuM ekatva, lakSaNanuM eka dhArApaNuM ane kAvyakalAnA krama tathA niyamane saMpUrNa rIte jALavI pitAnA udezane saphala karyo che; te sAthe jina zAsananI mahattA dekhAya tema dhArmika satpAtrone citAra ApI kAvya vastune khIlAvI che. kAvyano mukhya nAyaka dhArmika laI tene aMge te rasa, suMdara kathArUpa racanA, lakSAkarSaka rUpake, vaNasoMdarya, zabda ane vicAramAM rahela pavitra utsAha ane zakti evI dazAvI che ke, je pAThakanA hRdayane sAnaMdAzcarya kare che. prasaMge prasaMge zAMtadezanA pravAha calAvI abhyAsInA hRdayamAM saMgaraMganuM darzana karAve che. vaLI vizeSa khubI e che ke, vyAkaraNanA niyamasiddha rUpa darzAvatAM tenA ane sala arthane anAdara na thAya tema kathA pravAhane calAve che ane temAM punarUkti deSa, karNa kaThora zabdo, gUDhapade ke kRtrima vakratA AvatI nathI. tenA saghaLA zabda abhyAsIne vicAra karavAne prere che ane tenA sadhalA vicAronuM valaNa paThana ke zravaNa kone dhArmika ane sadgaNuM banAve che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 4 ) zrIjaina zAsanamAM dravyAnuga vigerenA viSe tatvajJAnane laI atigahana che ane tenuM yathArtha jJAna gurU samakSa adhyayana karavAthI ja thAya che, tethI "kathAnuyoganA caritra graMtha upara prIti rAkhanArAM ghaNAM manuSya jovAmAM Ave che, tepaNa khuzI thavA jevuM che, kAraNa ke, prAcIna mahAtmAonA caritra vAcakonAM hRdaya upara asara kare che ane tethI ja te bIjAne dhArmika ke saTTaNI thavAne sAdhana bhUta gaNAya eTaluM ja nahIM paNa je graMthamAM eka mAhAtmAnuM caritra varNana karyuM hoya che, te bIjAne aneka prakAre kalyANakArI thaI paDe che. kAvya e zabdano artha te mAtra kavinuM karma ( ja sAdhya ) e thAya che. sAhitya graMthamAM judA judA bheda ApelA che. kAvyane viSayabhUta vyApAra ekaja Azaya athavA uddeza vAle hovo joIe, temaja mahAnU ane adbhuta he joIe, tepaNa saMbhavita ane yogya laMbANavAle hai joIe. A kAvyamAM A saghalA guNa che, tethI te kAvya te che paNa temAM vaLI mahAkAvya che. A mahAkAvyamAM vyAkaraNapakSa ane caritrapakSa baMne mizrita hovAthI te "suvRtti dhyAzApaTTAtha" paNa kahevAya che. ekaMdara tenA aDhAra sargo che. dareka sargamAM saMskRta vyAkaraNanAM judAM judAM prakaraNanAM rUpa dazavI magadha dezanA prakhyAta zreNika rAjAnuM caritra varNaveluM che. A mahAkAvyane prathama bhAga sAta sarga sudhI Ape che. prathama sargamAM magadha deza, tenI rAjadhAnI ane kAvyanA nAyaka zreNika rAjAnuM varNana ApeluM che, temAM saMskRta vyAkaraNane saMdhipAtra ApI paMca saMdhinAM judA judA rUpa darzAvyAM che. bIjA sargamAM zreNika rAjAnI paTarANI devI tathA kumAranA varNana sAthe saMskRta vyAkaraNa DhiApAra ApI nAmanAM judAM judAM siddha rUpa ApelAM che. trIjA sargamAM vanapAle ApelI zrI vIra prabhunI vadhAmaNunuM varNana karavA sAthe sumarApira nA rUpa darzAvyAM che. cothA sargamAM prabhunA samavasaraNanuM ane rAjA zreNikanA prayANanuM rasika varNana ApeluM che, temAM saMskRta vyAkaraNane rajA ApI kAraka vibhaktinAM judAM judAM udAharaNe darzAvyAM che. pAMcamAM samAM tIrthaMkaranA tIrthanI stutinuM varNana karI saMkRta taddhita prakaraNanA siddha rUpa darzAvyAM che. chaThA sargamAM prabhunI dezanAnuM varNana ApI gAthA (dhAtu) prakriyAnAM prathama padanAM rUpa darzAvyA che. ane sAtamA samAM dardaka devanuM darzana Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane tenA vacananI camatkRti varNavI gAthAta (dhAtu) prakriyAnAM bIjAMpAdano rUpa darzAvyAM che. A pramANe prathama bhAganuM avalokana karatAM jaNAya che ke, A kAvyanI utkRSTatA kaMthAgya ane madhura zabda racanAmAM rahelI che. eTaluM ja nahIM paNa caritranA satya viSayanI rasajJatAmAM, umadA ane unnata bhAvomAM ane vyAkaraNa pakSane avalaMbI te bhAnuM pratipAdana karavAnI svAbhAvika kemala tathA jaine zilInI rItimAM paNa A kAvyanI utkRSTatA rahelI che. A mahAkAvyanA kartA zrI jinaprabhasUri zrI jinasiMhasUrinA ziSya hatA. zrI jinasiMhasUri ladhu kharataragacchanA sthApaka ane zrI jina vallabhasUrinA ziSya hatA. zrI vikrama saMvata 1335 nA varSamAM temaNe A graMtha racele che. te mahepakArI sUrivarSe aneka graMtha racelA che. jevA te graMthakAra hatA, tevAja uttama TIkAkAra hatA. bhayaharastotra tathA naMdISeNa AcAryanA racelA ajitazAMti tavabanapara teoe subodhaka TIkA karelI che. sUrimaMtrapradeza vivaraNa, tIrthaMka9pa, pacaparameSTistava, siddhAMtAgamastava vigere aneka tetra kAvya camatkRtivAlA temaNe racelAM che. teone stotrakAvya karavA upara ghaNI prIti hatI. temane e niyama hatuM ke, hamezA eka navIna stotra racIne ja AhArapANa karavAM. A gIMdra kavinI pAse ghaNu munio abhyAsa karatA ane uttama graMthakArone te potAnI kuzAgra buddhinI sahAya ApatA hatA. nyAyataMdalipaMjikAnA kartA razekharasUna rie A sUrirAjanI pAseabhyAsa karyo hate. zrI hemacaMdrasUrie karelI anya vyavacchedika nAmanI batrIzI upara zrI malliSeNasUrie je syAdvAdamaMjarI nAme TIkA racelI che, temAM A samartha vidvAne ghaNu sahAya ApI hatI, jene mATe zrI malliNa sUrie te rathale jaNAveluM che. A zreNicaritranI prazastimAM pitAne saMkSipta vRttAMta ApI graMthakAra pitAnuM nAme jinaprabha evuM goThavI eka citra kAvya Ape che ane temAM zrI zAMtinAtha prabhunI saMtuti kare che. te zleka nIce pramANe che-- tatcatkarmaparA jitikSamagiraM bhavyAMbujAhaskaraM vaMdeviSTapamA nanIyamacirAsUnuM satAM kAmadam / saccAritranidhi prabhAvamathitAriSTaM jinaM vyenasaM saMsAre jahariM vareNyasamatAraMgaM vidaMbhaujasam // 1 // Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 ) te te karmane parAbhava karavAne samartha jemanI vANI che, bhavya prANarUpa kama lamAM je sUrya samAna che, je jagatamAM mAnavA cagya che, satparU nA vAMchitane je ApanArA che, je sava cAritanA nidhirUpa che, potAnA prabhAvathI jemaNe ariSTaaMtarAyane nAza kare che, je pApa rahita che, A saMsAra rUpa hatImAM je siMha samAna che, jemane samatAne raMga pasaMda karavA yogya che ane jemanuM parAkrama daMbha rahita che evA acirA mAtAnA putra zrI zAMtinAtha prabhunehuM vaMdanA karUchuM,"1 A graMthanuM bhASAMtara karavAmAM mAtra akSarArthane AdhAra lIdhela che. prathama bhAvArtha ApI vizeSArthamAM vyAkaraNa pakSanAM rUpa darzAvavA prayatna karelo che. AvA zikSaNa kAvyane graMtha upara TIkA heta abhyAsIone vizeSa lAbha thAta ane bhASAMtara karavAmAM vizeSArthanI aMdara vadhAre khulAse ApI zakAya paNa tevI koI TakA Upalabdha thaI nathI, tethI mAtra bhUlane AdhAre A bhASAMtara karavAmAM AvyuM che. vaLI bIjI mukelI e AvI ke, A graMthanI koI zuddha prata maLI zakI nahIM, mAtra eka ja pratane AdhAre bhASAMtara karavAmAM AvyuM che. te prata ghaNuM azuddha hevAthI kaI kaI sthale zaMkA rahI che. tathApi banatA prayatna zuddha karavA prayAsa - karelo che. te chatAM draSTideSa ke buddhidoSane lIdhe rahI gayelI azuddhine mATe vAcakavarga kSamA karaze ane je kaI sAkSaravarya amane sUcanA Apaze te ame temane aMtaHkaraNathI upakAra mAnIzuM eja. karacha koThArAnA rahIza svargastha zeTha kezavajI zAmajInA smarNArthe A graMtha temanA supue chapAvyo che ane tenI chapAmaNuM vigerenA kharacanA rUA. 400) cAraso zrI jaina dharma vidyA prasAraka vargane ApyA che. saputro pitAnA vaDIla prati pitAnI pUjya buddhi kevI uttama rIte batAvI zake tenuM uttama daSTAMta svargavAsI zeTha kezavajI zAmajInA putrae purUM pADyuM che. bIjA gRhasthanA putra paNa AvI ja rIte potAnA vaDIlenuM smAraka karavAmAM potAnuM kartavya bajAvaze to teo lekenA kharekhara dhanyavAdane pAtra thaze. chevaTe prasiddha kartA abhilASA rAkhe che ke ukta pratinA smArake karanArA saputra jainamamAM saMkhyAbaMdha ubha, astu, vIra saMvata ra43ra. vikrama saMvat 11, bhAdrapada kRSNa ekAdazInuM prasiddha karta. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jinaprabhasUri viracitaM zrI zreNikacaritam anuttu. siddho varNasamAmnAyaH sarvasyopacikIrSatA / yenAdau jagade brAhmyai sa naMdyAnnAjinaMdanaH // 1 // bhAvA sarvanA UpakAra karavAnI icchA vAlA je prabhue brAhmIne varNAnAsamAntAya (maryAdA) siddha karI kahele che, evA nAbhi rAjAnA putra zrI RSabhadeva bhagavaMta jJAnasamRddhi sAthe AnaDha pAseA.1 vizeSA ahIM " siddho vagaeNsamAnAtha: ' e siddhahemacaMdra vyAkaraNanu sUtra dazAvyu' che, ane jemAM varNAnI maryAdA siddha karavAnuM kaMdhana sUcavyu che. dezo'sti magadhAnikhyo yatra maMjusvarA narAH / samAnazrI savarNAstrIyuktA hasvetarAzayAH // 2 // bhAvAya magadha nAme eka dezache, jemAM suMdara svaravAlA, samAna lakSmI vAlA, samAna varNanI strIoe yukta ane mAryA dilanA purUSA rahetA hatA. 2 vizeSArtha-- ahI sva, samAna, savaLe. ane phnna e zabdA uparathI vyAkaraNa pakSe svaronI samAnasaMjJA, savarNasaMjJA ane hasvasaMjJA darzAvI che. dIrghadarzI gurau nAMmI tatra saMdhyakSaro'bhavat / 1 maiM zivAyanA badhA svarone vyAkaraNamAM nAmAM kaheche. te upara sArasvatamAM ''vA minaH '' evuM sUtra che. te " chu huM o au' e cAra svarAne sadhyakSara kahe che. 1 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . rAjaloko nayAdhvAnnivyaMjano vairivargajit // 3 // bhAvArtha- te dezamAM dIrdha dRSTivAle, gurUne namanAre, saMdhi karavAmAM aphara, nItinA mArgane pragaTa karanAra ane zatruonA vargane jitanA rAja leka hato, 3 vizeSArtha--vyAkaraNa pakSe-vamAM dIdhesaMjJA, nAmI saMjJA ane saMdhyakSara, saMjJA heya che, ane varNamAM vyaMjana ane varganI saMjJA che. ghoSavaMto'pyaghoSAH syustatraiva prtivaadinH| jitva tAnvAdino bivratyuccatAmanunAsikam // 4 // bhAvArtha te dezamAM prativAdIo gheSa-nAda vAlA chatA aSa-nAda vinAnA, teone parAbhava karI te dezanA vAdIe pitAnI nAsikAne UMcI rAkhe che. 4 vizeSArtha vyAkaraNa pakSe baMnenI ghoSa, aghoSa ane anunAsikA evI saMjJAo che. priyAMtasthAstatra dIptasmaroSmANo mRgiidRshH| visarjanIyopadhmAnIya jivhAmUlIyamadhyakAH // 5 // bhAvArtha te dezamAM pitAnA priyanI samIpa rahenArI, kAmadevanI garamIthI pradIpta visarga, UpAnIya ane jihAmUlIya akSara jevA madhya bhAgavALI mRgAkSI strIo hatI. pa. vizeSArtha--ahiM pratAtha ( ) kAkSara (, pU6) vi (:) UpamAnIya > va ) ane jihA bhUlIya ( = =) e akSare darzAvyA che. 5 sopadhmAnIyAnukuMnai bivAjaghaTAM yudhi / yAnatra rAjAnusvAraM padaM cakre jayazriyaH // 6 // 1 la varga vigere pAMca varga kahevAya che. 2 jihAmulIya akSaranI AkRti jevI kamAna vALI strIonA madhya bhAganI AkRti varNavelI che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. bhAvArtha jyAM kuMbhasthalavaDe jANe UpadhmAnIya' akSara vAlI heAya evI gajeknI ghaTAne raNamAM dhAraNa karatA rAjA prayANa karatAM jayalakSmInu sthAna anusvAr rUpa karatA hatA. du vizeSA--ahIM upadhmAnIya ( 4 ) ane anusvAra sajJAdarAvIche. 6 dhanaM tacchati sphAtiM yadatropArjitaM janaiH / kazvanatyAryamaryAdA kalpalatyudyamo'tra nuH // bhAvArtha ahi' leAkAe UpArjana karelu dravya vistAra pAmatuM hatuM. Aya maryAdA dRDha thatI hatI ane purUSanA Udyama ka9palatAnI jema AcaraNa karatA hatA. ye guNAstra sarve'pi yajate'tra jinaM janAH / kasko nAma na bhUmnAtra vaiyAkaraNa uccakaiH // 8 // bhAvArtha jeguNa heyate sarve ahiM hatA. ahiMnA leAkeA jinane pUjatA hatA. ahIM bAhulyapaNe UMcu vyAkaraNa jANanAra kANa nahatu ? athAt mave vyAkaraNa jANanArA hatA. 8 vizeSAexvi, pagaMtexcatra,xSTha:, mUmnAxtra--e sarvarUpamAM saMdhi hazAvela che. kaH paMcAlAjanapado varaNAnagaraM ca kim / kAni vA syuH khala tikavanAnyasya zriyAM puraH // e|| bhAvArtha---- e nagaranI zAbhA cyAgala pacAladeza, varaNAnagara ane khetika vana kANa mAtrache! 9 1 UpadhmAnIya akSaranI AkRti hAthInA kuMbhasthala jevI hoyache. * anusvAranuM cinha sthAnanA jevu ja hAyache Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrelikacaritam . haritakAH phalAnyAmrAdivAsmAd zuzriyo'bamAH / lokopacArAcubdAnAmiva sivi zarmaNAm // 10 // bhAvArtha AmrakalathI haraDenAlanI jema e nagarathI svarganI zobhA UtaratI hatI, leke pArathI zabdathI jema tyAM sukhanI siddhi thatI hatI. 10 vizeSArtha-zabdanI siddhi leka-vyAkaraNanA upacAra (progathI ) thAya che. 10 jIyaMte dhaninA dArAH kalatreNAtra naatnoH| jalenAMnodhinnAryAyA nAryo'jayyAH sudhAMbudheH // 11 // bhAvArtha - ahIM kAmadevanI sauthI dhanavaMtanI strIo jitI zakAtI na hatI. samudranI strI saritAnA jalathI amRtanA samudranI strI sariA jitI. zakAtI nathI. 11 iti prathamaH sNdhiH| vItArAtau kalAdhAre satpRthvIze pRthUdaye / svarvadhUhAsyadastraiNe kaH sadAtra na modate // 12 // bhAvArya- zatrune nAza karanAra, kalAno AdhAra rUpa, moTA udayavAlA, ane jenI strIo svarganI strIonuM hAsya kare che, tevA te pRthvI pati upara haMmezA keNa harSa napAme? 12 vizeSArtha--ahiM vitajhamAta, rAXAdhAre pRthvIjhA, pUzuddha e sarvarUpamAM svarasaMdhi darzAvela che. mAtApitdRSivAkpravhe atra durvAkyakaitave / prAyaH prayuMjate dhIrA RlakArasvarAvika // 13 // Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . bhAvArtha mAtA, pitA, ane rUSinA vacanamAM namra ane durvAkayamAM kapaTa karanAra evA e rAjAnI upara , , svaranI jema dhIra leka prAye karIne joDAI jatA hatA. 13 vizeSArtha--ahiM vijhA e vAkyamAM svarasaMdhi darzAvelA che. 5 sTra svarane pravega prAkarI thAya che. tema te rAjAmAM prAye karI dhIra leko jAya che. Rjukate shehkrtkaarkauttilynRnmnaaH| vAcekurasamAdhuryamatrerayati sajjanaH // 14 // bhAvArtha - keha karanAra ane kaTilatAthI jenuM mana bhareluM che e purUSa paNa A sarala kArya vAlA rAjAnI pAse sajajane thaI vANumAM IznarasanA jevuM mAdhura prere che. 14 vizeSArtha--ahiM jhAra, e padamAM vara saMdhI darzAvela che. atra priyadalISAnAM lAMgalIce catuSTaye / / puNyasAdhanasAmagrI manISAzAvinA navet // 15 / / bhAvArtha- ahiM jene halISa (kheDute). priya che ane jeo buddhithI zobhita che, tevA purUSane hala vigere cAra padArthamAM paNa puNya sAdhananI sAmagrI thatI hatI. 15 vizeSArtha ahiM kapA, kana -e saMdhinArUpa darzAvyA che. gaMgoMdakojvalaM zIlamatrorIkurute jnH| mahahinniH prasijho'pi na prkuttilaashyH|| 16 // bhAvArtha ahiM leke gaMgAnA jala jevuM UlA zIla aMgIkAra kare chemArI samRddhithI prasiddha chatAM paNa koinuM hRdaya jaDa akSara jevuM kuTila nathI. 16 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. - vizeSArtha--ahiM jAva, e saMdhirUpa darzAvela che A akSaranI AkRti kuTila vAMkI hovAthI tenI upamA ApelI che. RNArNa vasanANaM ca kaMbalArNa dazAvat / prAsaMvatsatarANe vA vidyate nAtra kasyacit // 17 // bhAvArtha - karaja mATe kareluM karaja, vastranuM karaja, kAMbalAnuM karaja, dazArNa dezanI jema UnkanuM karaja ane nAnA vAchaDAnuM karaja tyAM keIne hatuM nahIM. 17, vizeSArtha - ELa , vALa, vaMtha+, +, +, varasAra+ tra e varasadhinA rUpa darzAvyA che. nayAtarakkI dikpAikIti paramavAk / gatapAtraprapanara dharmadhurAyAM prArSajAyate // 17 // bhAvArya te rAjA nyAya pIDitane rakSaNa karanAra, dizAmAM kIrtane phelAvanAra, parama asatya vANI belanAra, prApta thayela pAtra Upara utkRSTa dayAlu ane dharmanI durAnA zreSTa vRSabhanuM AcaraNa karanAre hate. 18 vizeSArtha--ahiM nAma, chA, maFER, +-69mA e ravara sAdhanA rUpa darzAvyA che. rAjanyavIrAH prATakArA yitaveNIlatA iha / pralUkArayaMtiH khe zastra viSA sUryAMzumaklayaH // 1 // bhAvArya-- jemanI veNIlatA jhalakI rahI che evA vIra rAjAo ahiM pitAnA za nI kAMtivaDe sUryanA kiraNene pratibiMbita karI jhalakAve che. 19 ' vizeSArthaahiM +Inta, vastrApati, varasaMdhinA rUpa da vyA che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam dRSTvaizvaryAtireke'pi dharmekanirataM janam / avaivakRtamityUhaH kasyAtra hRdi na sphuret // 20 // bhAvArtha adhika ezvaryA chatAM paNa koI dharma parAyaNa evA mANasane joine Aje kRtArtha thayA " evo tarka kenA hRdayamAM spharate nathI? ra0 vizeSArtha- dAya, paNa nirAM, gaMda+gva e svara sadhinA rUpa darzAvyA che. haiva nUnaM dharmo'sthAdyannArtho'tra ptivrtaaH| kotireva satAM tvekA svairiNI khairacArataH // 1 // bhAvAze- ahiMja dharma raheluM che, ema khAtrI thAya che kAraNa ke, tyAM badhI strIo pati vratA hatI mAtra purUSanI kIrti ekaja svecchAcArathI svairiNI hatI. 21 vizeSArtha--ahiM kari e saMdhi rUpa darzAvela che. dRSTvaudArya nRNAmatra zAkhinaste divaukasAm / prelitA trapayA manye praukhaMti smAnyadRzyatAm ||shshaa bhAvArtha- ahiMnA purUSanI udAratA joIne devatAnA kaTapavRkSa lajajAthI saMtAI gayA hoya tema mane lAge che, kAraNa ke te anyane dRzya thatAM nathI. rara vizeSArtha +AI, kaDhatA, kAMti, e svara saMdhinA rUpa darzAvyA che. yadupekAyate dharmo yadupekAyate zrutam / tadupaiti yatrAsphAti dhIratropaiyate ca tat // 23 // bhAvArtha tyAM ekaja dharma vartato hato, eka zAstraja vartatuM hatuM. tyAM jyAM vistAre tyAM buddhi vadhatI hatI. 23 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam vizeSArtha-=sv+gute, utpati, pa+gSate e svasaMdhinA rUpa darzAvyA che. ArteSu proSadhIyatsu dharmo'tra prauSadhIyate / itIdopadizatyApte janatomityavocata // 25 // bhAva I- Arta-pIDitajana duHkhI thAya che tyAre dharma oSadhInuM kAma kare che ) A pramANe Aptaja upadeza karatA te leke svIkArI letA hatA. 24 vizeSArtha--ahiM +Ata, banatA e sadhirUpa darzAvyA che. hoSTapIyUSarasaM biMboSTInAmapi nRzam / prapadyate saumanasyaM biNbossttstrunnvjH||25|| bhAvArtha biMba phalanA jevA heThavA ahiMnA tarUNa purUne samUha, biMba jevA heThavALI strIonA adharAmRtanA rasane atyaMta pAna karI devatApa NAnuM sukha saMpAdana karato hato. 25 vizeSArtha--ahiMdoda, viMchanA, dhiMgANa, e svasaMdhinA rUpa darzAvyA che. atra nAjJAnadugdhautunautunetranayaMkaraH / na vRkSetuGkarabuddhioMkAravimukho'rthiSu // 26 // bhAvArtha- ahiM ke ajJAna rUpa dUdhane pIvAmAM mArjara jeve naheta, bIlADAnA netra jevo bhayaMkara kaI nahato, vRddha mAjIranA jevI krUra buddhivAla nahoto ane kaI yAcakanI yAcanAne svIkAra karavAmAM vimukha nahotA. 26 vizeSArtha-supad, ra4otu, vRddhagotu, , e svarasaMdhi nA rUpa darzAvyA che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . kAmasyAkauhiNI senA striyo'tra prauDhavikramAH / manAMsi praidhyatAM tAsu prauDhiM vitrati kAmitAm // 27 // bhAvArtha ahiMnI peDha vilAsavALI strI kAmadevanI akSamAMhaNI senA rUpache teo Upara prerelA mana kaiADha kAmIpaNAne dhAraNa kare che. 27 vizeSArtha - akSa+kahiNI, ma uDha ma edhyatAM max kADham me svarasaMdhinA rUpa dazAvyA che. jhha ss praiSyAH kalAniSNAH priypresspurHsraaH| kurvatyadhipateH preSaM mUrdhni zeSAmivAmarIm // 28 // e bhAvArtha ahIM uttama kalAvAn purUSA priya evA AjJAkAra te Agala karI rAjAnI AjJA devatAnI zeSA (prasAdI) nI jema mastakapara dhAraNa kare che. 28 vizeSArtha - Tx eSyAH, ma eSa, maSam ye svarasa binA 35 hazIvyA che. smaravadhvA vijezyo'janayanA lAkRtinujAH / nAyikAH pezalArAvA rocate'tra stavocitAH ||15|| bhAvArtha tyAM kAmadevanI srI ratine jitanArI, kamala jevA netravALI haiM akSaranA jevI vAMkaDI AkRtivAlI bhujAne dharanArI, kAmala svara ekalanArI ane stuti karavAne cegya evI nAyakAo rahe che. 29 vizeSArtha ----lux AkRti, svarasaMdhi paha che. gavAzvinIveMzaMsA gavAkSAtsImabhUmikAH / gozrazvApyAyinIrgozvaprItyekaMte'tra samiyAH ||30|| bhAvArtha tyAMnA leAkeA peAtAnI priyAo sAthe rahI gAya tathA andhavAlI, 2 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam / moTA vRSabhAnI jevI kaThavAlI, ane gAyo tathA ane supri ApanArI sImanI bhUmIne gAya tathA azvanI prItivaDe gokhamAM rahI juve che. 30 vizeSArtha-xSanI dra, akSata, jhaga 45thIyA gavAdi gaNanA rUpa saMdhithI darzAvyA che. ta IzvaratayArAdhyA ye'smA Atanvate natim / tathiMka pUrati vaMdhana stavIta che rU? | bhAvArtha- he baMdhu, jeo temane (ahaMtane) namana kare che, teo izvaranI jema ArAdhavA yogya che, je temanI stuti kare che tenI upara iMdra pRhA rAkhe che. 31 dharmoM vaMdya itaH prAnU deSa arhaniti smRtaH / yazo dadhya tityasya vaco madhvanninnAvukam // 32 // bhAvArtha... . emanAthI vaMdavA yogya dharma thayele che, teo ahaMta evA nAme kahevAya che ane temane yaza dadhithI atizaya che ane temanA vacana maghu-madhane parAbhava kare tevA mathura che. 32 vizeSArthaFF+cana ItyAdi saMdhirUpa che. tadasAveva devo'stu nayanaM nAyakazca te / AgaMtAvapi zidatyaM zrUyate'tra tamopahA // 33 // bhAvArtha-- te eja tamAre deva, tamArA netra rUpa ane nAyaka che. A pramANe tyAM AgaMtuka (mijamAna) mANasane karAtI ajJAnane nAza karanArI zikSA sAMbhaLavAmAM AvatI hatI. 33 tatrAsti vibudhaiH stutyaM zrInivAsakuzeSayam / saudharaiviSNuraipUrNagRhaM rAjagRhaM puram // 34 // bhAvArtha- te dezamAM devatAone stuti karavA yogya ane lakSmInA vilAsathI bhara Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam ?? pUra evu` rAjahu nAme nagara che. jenI aMdara AvelA ghara mehulanI lakSmI ane vAsudevanI lakSmIthI paripUrNa che. 34 vizeSArtha-ahiM bruzeSavam, , e vyAkaraNanA jANuvAyogya rUpa darzAvyAche. piye pakSa va zrAddha baDule'tra tadAnaghAH / higavyUtispRzo jainyaH kasmai no arucana giraH ||35||* bhAvArtha---- pitRonA pakSanI jema bahu zrAddhavAlA e nagaramAM nirdoSa ane eka ceAjana sudhI saMbhalAya tevI jaina vANI kone rUci kare tevI na hatI. 35 vizeSa the--ahi ma+jUti, novana, e saMdhinApadazAvyA che. iti dvitIyaH sadhiH prapehi dRzo mArgAdi IkSA jAtu mAstu te / na naciSTa tvamIdAnIM mA evaM kila manyase // 36 // ISatuH pitarau yau tvAmUpaturnarake hi tau / Aduste jIvite veDaM tvAM stotuM ye nanUdyatAH // 33 // zramajjayastvaM svakulaM siojjvalamapanvivaH / ityaniSaMgaparuSaM zrUyate nAtra jASitam // 38 // bhAvArtha C C tu dRSTinAmArgathI dUra jA' tArI dRSTi harA nahI ? * ahiM thI hamaNAja UDI jA." AvI rIte tuM mAnIza nahI je mAtApitAe tArI IcchA karI hatI te mAtA pitA narake paDayA che je sArI stutti karavAne ujamAla thayA che, teoe jIvatamAM jhera khAdhu che" te tArA ujavala phulane DumAvI dIdhu che. A pramANe kaThora bhASaNa je nagaramAM sAMbhalavAmAM AvatuM na hatuM. 36-37-38 '' * ahi anyamationA pitRenA pakSa levAnA che. tee bhAdaravA mAsanA kRSNupakSane zrAddhapakSa kahe che. khIje pakSe zrAddha eTale zrAvaka levA. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. vizeSArtha-ga+ga,i rukSar, +ttag, mA+, e lukUlAdhanArUpa darzAvyA che. nAvAyuyaMti mithyAtvaM baMdhaviSTArthasidhyaH / tatramparva tyatra vadhyate baMdhutA sudhaH II rUpa . bhAvArtha "he baMdhu, mithyAtva ane ISTa arthanI siddhie tane bAdhA kare nahI, tethI tuM samavane bhajIle ? A pramANe jemAM prANa purUja pitAnA baMdhune bodha kare che. 39 vizeSArtha - gho+Artha, e saMdhinuM vikalpa darzAvyuM che. zriyAzrayAvadyAvAM zrIkRSNayorupamAmaho / iti brUto nu saravyatra saunnAgyApatI mithaH // 40 // bhAvArtha-- - "hesakhI, ApaNe baMne zobhAvaDe lakSmI ane kRSNanI upamAne prApta karIe chIe, e pramANe jyAM strI purUSa paraspara sAMbhAgyathI vArtA kare che. 40 dRzAvete nutpalAne bAhU etau biSopamau / pAdAvimau padmakAMtI amI AdarzanA nakhAH // 4 // bhAvArtha- Abe AMkha kamala jevI che. A be bAhu biSa puSpanA jevA kemala che; ? ( A be paga kamalanA jevI kAMtivAlA che ane A nakha darpaNa jevA che. 41 vizeSArtha -kAjAme, jAdUxuoN, gAthA. e lupha saMdhinA rUpa che. ehi no dhiSaNaMatra zaMsaitAni yadamyasi / stotumityaMganAni kayA duteha vAkpatim // 4 // Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . bhavAI he vRhaspati, ahiM Avo Aje che te vakhANe. A pramANe nagaramAM vRhaspatine kahe che. dara vizeSArtha- dhana+, ItyAdi luksaMdhinA rUpa darzAvyA che. iti tRtIyaH saMdhiH janatA putrannAgatra sthitA sajuruzAsane / ardhyAnacaMti vAGmatyAdiptavAkpativAgmatiH // 43 // bhAvArtha... ahIM lekane samUha putravAle ane sadgurUnI AjJAmAM rahenAra hatA. valI te potAnI vANuM tathA matithI vRhaspatinI vANI tathA matine tirakAra kare te hato. te haMmezA pUjavA yogyanI pUjA karatA hatA. 43 vizeSArtha--aryta, e janasaMdhinuM vikalparUpa darzAvela che. SaNmukhaM SaDmukhaguruM zauryeNAtra vigahate / jaganmanommalAgastyaH kakunmaMDala jinnRpH|| dhA vizeSArtha- ahIM dizAonA maMDalane jitano rAjA jagatanA manarUpa jalA malane dUra karavAmAM agatya jevuM hatuM ane te pitAnA zairyathI cha mukhavAlA kArtikeya tathA tenA pitA zaMkaranI paNa niMdA karAvato hato. 44 vizeSArthe-ahiMpurvajaputa gamatanA, camaDha zukra paMdara e vyaMjana saMdhinA vikalparUpa darzAvyA che. vAGmayaM yasya yanmAtraM sattAvaharNayatIha / vAkbUrA apyavAkzUrA jAyerannasya tu stutau // 5 // bhAvArthaje rAjAnuM sattAvALuM ane jeTalA pramANanuM vADmaya varNana kare che, paNa Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zreNikacaritam . enI stuti karavAmAM te vANImAM zUravIra evA paNa purUSo vANuMmAM aza zaka zyAmitAsuhaklo raajhaariindhiyucchitH| jagatAMzupAdairvAgamazcaittyaM guNairiha // 16 // bhAvArtha- tyAM rAjAnA zatruonA mukha upara zyAmatA hatI ane caMdranA karaNethI jagatanI jema guNothI caitya ujavela hatuM. 46 vizeSArtha--ahiM kavi , nA+pena, japavaiyuM e vyaMjana saMdhinA rUpa che. dazadikaratavAzrIcyAmAzrito'trAgato navet / avAkuladayo'pi vAcUzladago nisvo'pi prAzriyA yujaH | | bhAvArtha- . ahiM Avelo purUSa dazadizAomAM prakhyAta vANI ane lakSmIne A zrita thAya che. je vANumAM catura na hoya te vANImAM catura thAya che ane prathama nirdhana hoya te lakSmI sAthe joDAya che, 47 vizeSArthavidyuta, gavAra , vAciyA e vyaMjana saMdhinA rUpa darzAvyA che. ajlorapi no vAtI vAgdhIno yaH puraa'budht| sotrAvAgahInagoSThIgo'jjJabaI veda vAGmayam // // bhAvArtha je purUSa pUrve vANI vagarano svara ane vyaMjananI vAta paNa jANatA na hata, te ahiM vANuM jANanArA purUSenI gejhImAM rahI svara ane vyaMjana saMbaMdhI vAya jANato hato 48 vizeSArthe-go , vAhInA, gavA+phIna, e vyaMjana saMdhimAM rUpa darzAvyA che. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. turApADtve'pi vIrANAM rAjho hiTutijaM yshH| jItra nA punarvavAtitAmalA bhAvArtha jo ke vIra puruSonuM parAkrama vijayamAM che tathApi rAjAnuM vijaya saM. badhI ya jyatane harSadAyaka ane vikAzita tathA nirmala tyAM gavAtuM hatuM. vizeSArtha-suvA mA+-e saMdhirUpa che. vAm dvAdiniH kakustidaMtojvalajalA iha / abjArikAH sukhA vApyaH kAryate rAjasatkRtaiH // 5 // bhAvArtha. vANIthI AnaMda ApanArA rAjAnA satkAra pAmelA purUSe diggajanA 'dUtanA jevA ujavala jalavALI, jalathI bharapUra, ane sukhadAyaka evI vApikAe ahiM karAve che. 50 vizeSArtha- vAmi , risa, camAra, e. vya jana saMdhirUpa darzAvyA che. saccaritralasambAyo phjioSI jagajjayI / nAtyatra nUminullokaH zAsa akuTilAzayAna // 51 // bhAvArtha-- uttama caritrathI jenI kAMti prakAze che, zatruone je bAle che ane je jagatano vijaya kare che evo rAjaleka ba akSara jevA kuTila (vaka) dadayavAlA purUSa Upara zAsana calAvate zobhe che. 51 sarvakrUrairjagaddIkiM khyaataavuddddaamrorjitaiH| yazomayadhvanahakaistrAte na prIyate'tra kaH // 5 // bhAvArtha jagatamAM vikhyAta evA sarva dUra purUSane phUra karanAra vizvane dUra kara Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. vAmAM ugra ane jemanAvaza5 vAgha vAgI rahyA che evA purUthI rakSaNa thayelA e nagaramAM keNa prasanna na thAya? para vizeSArtha -noviM, kAmara, dhana e vyaMjana saMdhinA rUpa che. thaakaaraayitshikhairnisskuttaavaasttpraiH| mayUraiH kRtataczlakSNakekA kasyAstu no mude // 53 // bhAvArtha- jemanI zikhAo nA akSara jevI che ane jeo TekarAno vAsa karavAmAM tatpara che evA mayura pakSIoe karelo manahara kekArava tyAM kene harSa Apato na hatA. pa3 vizeSArtha--ahiM tArAti, ta w, e vyaMjana saMdhinA rUpa darzAvyA che. yuDiha prekSyate nityA suguNatrapavanihA / dhImAninyo'thinAM cAtra kimatraikaM na citrakRt // 5 // bhAvArthe-- ahiM guNavAnane te lajajA utpanna thAya tevuM buddhimAna gRhastha ane yAcakeneja dAna levA vakhate yuddha thatuM hatuM. ahiM Azcarya utpanna kare tevuM eka paNa zuM na hatuM? 54 vizeSArtha-suda e vyaMjana saMdhinuM rUpa che. hasaMzcazmasaM vaktre vahaMgayAM rateriha / prazannaSimunichAvalAnanam | L | bhAvArtha mukhathI caMdrane hasI kADhatA ane ratinI chAyAne vahana karatA tathApi zAMta thaI pharatA evA muni ahiM strIjanane TALI nAkhatA hatA. papa 1 caMdrane hasI kADhe tevA suMdara mukhavAlA ane rati eTale prIti bIje arthe ratinI chAyA kAMtine vahana karatA ema virodhAbhAsa thAya che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . vizeSArtha -na+ rapa, vanachApAM, gavAra , junirAkar e saMdhirUpa darzAvyA che. pumASTagitacetaskaH suzAM tatra vitramaiH / tAMstAnanunavana nAvavizeSaM yAti cAtra hi // 56 // bhAvArtha - tyAM suMdara daSTivAlI strIonA vilAsa vaDe jenuM citta AcchAdana thayeluM che e purUSa te te vilAsa ne anubhava karatAM chatAM paNa vizeSa bhAvane pAme che. pa6 vizeSArthagvAna+jita, tArad, e saMdhi rUpa darzAvyA che. sUktijyotsnApuMzvakoraistathA puskokilsvraiH| puskheTaparSadhimukhaiH puMzkai tyadaH puram / / 57 // bhAvArtha - subhASita rUpa cAMdanImAM cakera pakSIrUpa, kelinA jevA svaravAlA ane halakA purUSanI parSadAthI vimukha rahenArA evA catura purUSathI e nagara zelatuM hatuM. 57 vizeSArthaja ji, j[+da, jche e saMdhinA rUpa che. aSTihinatAnAgniH kAle puMsphalado nRpaH / sevyate'tra nayI doSmAllIlAlUnAripuzzaraiH enA bhAvArtha- napuMsaka ane diDA jevA purUSomAM agnirUpa, samaya para purUSa phalane ApanAra, nItimAna, parAkramI ane bANathI zatruonA nagarane lIlAmAtramAM chedanAra e rAjAnuM ahiM sevana karavAmAM AvatuM hatuM. 58 vizeSArtha-puMridima, zuM+ka, roNArA , e saMdhirUpa darzAvyA che. jayaJ jhaSadhvajaM hiMsazatrUUna ihArthiSu / Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. anAja va vargyANAM nidhInAM dazamo nidhiH // 5e // bhAvArthe ahiM kAmadevane jitanAra zatruonI hiMsA karanAra ane yAcakAmAM nahIM bhalanAra ane varganA nava nidhiAmAM dazamA nidhi rUpa che, pa vizeSArtha-- ya+ vavatraM, phinnai+X:+nanA e sa MdhinArUpadazAvyA che. tanvIlazriyAM rAgaM jAnatrazAstrArthavistaram / rAjaH zakra iva zrInirnighnamivaM dhanavyayaiH ||6|| guNaM nRzaM vazIkurvatAkArakuTilAlakaH / ramyate jano'muSma eDhaukamAnA khile psitaH // 61 // sukSmam / pa bhAvAya zIlalakSmI upara rAga vistAranAra, zAsrArthanA vistArane jANanAra, iMdranI jema lakSmIvarDe virAjamAna, dhanano vyaya karI dAridrane nAza karanAra, guNane atize vaza karanAra, maiM akSara jevA vAMkaDIyA keza rAkhanAra ane sava vAMtine sa MpAdana karanAra evA leka ahiM atize krIDA kare che. 60-61 bhAvAthe---tattvaxzoAtrA, jJAna+zAvAya, rAnaxA, ninaX dinaM, cArjaxLA, amurdAba+Dho40 e vyaMjana sadhinArUpa che. alaMcake'tra sAmrAjyaM sevyaH puMji: priyaMkaraiH / naiko nRpaH zaMkaraujAH samyannauvalasaMcayaiH ||6shii bhAvArtha priya karanArA purUSAne sevavA yAgya evA, ane uttama prakAranA nAkA sainyanA sacayavaDe zaMkara jevA parAkramI te rAjA peAtAnA sAmrAjyane alaMkRta karatA hatA. teve jevA bIjo koI rAjA na hatA. kara vizeSArtha-samyak nauvaha. e sadhirUpa darzAvyu che. 1 rUti caturtha: saMbaMdha: // . Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . nizcityArthamihAptenyazgatrANAM purataH zrutI / niSTakayati nistaMdhiyo vyAkhyAnavezmasu / / 63 / / lAvArtha ahiM vyAkhyAna zALAomAM abhyAsa karatA vidyArthIonA kAna Ama jana pAsethI arthane nizcaya karI buddhine jAgrata karI khIlAve che. 63 vizeSArtha-nim+cisa,AptebhyaH+chAtrANAM, nim-TaMkayati, sa.sa dhinArUpa darzAvyA che. avAzvo'yaM nuvaH pRSTaM khuranyAsaiSThakArayan / nirIkSya zrImadaM so'pi hayaMsthuDati vjinnH|| 6 // bhAvArtha ahIMne adha pitAnI kharIo mukI pRthvInA pRSThane ThekArato te varu lakSmIne mada joI. IvanA uzravA athavA tiraskAra kare che. 64 vizeSArtha-khuranyAsaiH+TakArayan, hayaMxthuDati, ye sapi35 zIvyAche. hRSyetkaH khalu nAlokya latAH kAraskarAnapi / ': vyAbhuvAnA: diza: khaM cAmodaiH sumanajairida // 5 // lAvArtha dizAe ane AkAzamAM vyApI helI latAone tathA meherane joI temanA puSpanA sugaMdhavaDe ahiM koNa khuzI nathI thatuM? 65 vizeSArtha--kAraH+karAna, me sa3i5 dazAvyu cha. ita: phaNilatA: pazyatvita: puSpamitaH phalam / vAsa: daumamita: psAnapAnAnItaH sakhe javAn // 16 // ita: zAlA raMthAcenA itaH zarukadhanvinaH / itaH zRNUcaiH SaDnASA ito maMjUdayAH svarAH // 1 // ztoMganAH pazya manoharaM kiM panaratra na / Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ go zreNikacaritam ityAgaMtUna ramayate pauravargaH svakAniha // 6 // bhAvArtha he sakhA, A tarapha nAgaravela ju, A tarapha puSpa juvA, A tarapha phala juve, A rezamI vastra juve ane A suMdara vAhana juve, A tarapha zAlA juvA, A ratha tathA hAthI juve, A catura dhanuSyadhArI ju, A tarapha suMdara svaravAlI cha bhASAo sAMbhalo, ane A tarapha suMdara strIo juvo, ahiM manehara vastu zI nathI ? " A pramANe jyAM nagaranA loko pitAnA mijamAnAne AnaMda ApatA hatA. 66-67-68 vizeSArtha--ahiM visargasa dhinA keTalAeka rUpa darzAvyA che. ka zahAsti na yo vAgmI ka ihAsti na yo budhaH / ko'yaM ko'tra na ganIra: ka ihAtra na vatsalaH // 6 // bhAvArtha ahiM vAcAla kaNa na hata.? ahiM paMDita keNa nathI? ahiM gaMbhIra keNu nathI? ane vatsala keNu nathI. 69 agniratrAhitAgnInAM gRheSvanvahamijyate / / jivhA anyutkitAmaMdiraNyAdyA nadIrayan // 7 // bhAvArtha-- ahiM agni pUjAnA gharamAM maMtrathI pitAnI hiraNyAdi jihAne UchAlane agni pratyeka grahamAM hamezA pUjAya che. 70 vizeSArtha -gana jaganna, niH4myuphirArA tIrathana e saMdhi rUpa darzAvyA che. no ahaskara noyiMdo nago 36 nago aja / agho anaMtAgho agne jo gaMdharva nago hara // 71 / / agho dhaneza batAyaM katamo vo yadatra vH| guNA dazyaMta ityatra sudhIrvadati rAjani // 7 // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . bhAvArtha. he sUrya, he caMdra, he Ika, he aja-brahmAna, he anaMta, he agni, he gaMdharva, he zaMkara, he kubera, tame kaho tamArAmAMthI kenA guNa amArA rAjamAM jovAmAM Ave che? ema jyAM sad buddhimAna leka kahe che. 71-72 vizeSArtha--- 4, 4o, momojhara, bom anaMta, ghojha, mora, mo+, + e saMbadhanavAlA saMdhirUpa darzAvyA che. sadyutiH strIjano lIlApaTuratra supI sutuH / tatpatInAM riti kvi cAritika bhAvArtha- ahiM strI loka kAMtivAle, lIlA vilAsamAM catura ane sArI rIte prasanna karanAra hatA, temanA pationI vANI uttama hatI ane jainamuni sthA dvAda vANIne bAlanAra hatA. 73 vizeSArtha-puffrg, nirapati, sthALI kSati e saMdhirUpa che. dhUHpate mAtarAzAkha pitardRSTiM zujAM tanu / iti dhUrpatayo'pyAhustanayAH pitarAvida // 7 // bhAvArtha... he gRhabhAra vahana karanArI mAtA, AzISa Apo" he pitA sArI najara kare. A pramANe gRhapurAne vahana karannAra putrA, ahiM potAnA mAtA pitAne kahetA hatA. 74 vizeSArtha pUDA, mAtA , pittara , pU+tA e saMdhirUpa zivyA che. jIyAzciraM he pracetA rAjan duSThaniyaMtraNAt / / vIrastrIdhAsi praceto rAjannAhvAdakacayA // 5 // bhAvArtha... Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ z zreNikacaritam.. huM UtkRSTa hRdayavAlA, rAjA, duSTa purUSAne niyamamAM rAkhavAthI tame cirakAla jaya pAme hevIra zrI vAlA rAjA, AlhAdaka paNAthI tame UtkRSTa cittane dhAraNa karanArA. 75 vizeSArtha.-- bhaoNvA:vira, zvetA:xAnas, e sadhirUpa darzAvyA che, uSarbudhAhapatina prajAMnojinyahaH pate / praharajJAsya jIva tvamagaNeyAnahargaNAn // 76 // bhAvArtha agni ane sUrya jevI kAMtivAlA, prajArUpa kamalinImAM sUrya samAna ane divasanA, kamalanA jevA mukhavAlA huM rAjA, tame asaMkhya divasa sudhI jIveA. 76 vizeSAthaeN---xsudha, gaxtema, azveta dU:+bakhkhAya, e sarva sadhirUpa darzAvyA che. eSa sadyoravAtaritkalyaDusaM nijAdbhuvam / ahorAtraH sako mAnUnaiSako yatra te stavaH // 77 // bhAvArtha teo kalpavRkSa samAna svargamAMthI pRthvI upara avataryA che, jemAM tamArI stuti nathI thaI evA te eka aheArAtra gaye| nathI. 77 vizeSArthava:+6: sa+jU:,51+X: e sadhirUpa zaeNgyA che. eSopyaneo yasyeda guNaudhastava nAsate / 'devaH kamalinI jAniH so'pyaso nAsi sAMpratam // 78 // bhAvArtha he rAjA, je tamArA guNano samUha ke ve zekhe che, jenI.zrI kamalinI che eve tame haMmaNA prakAzA che. 78 vizeSAthaeN--hanaxvi, moxbAxmasa, e sadhirUpa che. jenA jevA khajAne nathI te sUryadeva paNa teA nathI evA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. parvagarvita iMduH ka eSa utrasya te puraH / svArAjya naccai rajyAmAyAmAzritya tasya na ||nnaa he rAjA, tamArA chatranI Agala parvaNImAM garva karanAra caMdra keNa mAtra che. tethI te chatranI chAyAne Azraya karI ame svarganA rAjyamAM paNa Ana, pAmatA thI. 75 vizeSArtha-ka-epa trasya, svArAjya+uccaiH+rajyAmaH: chAyAM saMthi35 zivyA cha. iti nyAyarato rAjA pure'tra badmanA vinA / gavaMtIniH parAM prItiM prajAniraninaMyate // 7 // SadbhiH kulakam / sAvArtha evI rIte A nagaramAM kapaTa vinA nyAyamAM prItivAlA te rAjAne parama prIti pAmanArI prajA abhinaMdana Ape che. 80 vizeSArtha-nyAyaratiH rAjA, meM saMvi25 che. kalAkairanAcchinnA mAccidatkopi naH kalAm / kalAitihAnyasaMti kalAkatarA narAH // 1 // bhAvArtha kalAmAM pravINa purUe nahIM kheMcI lIdhelI amArI kalAne kaI paNa kheMcI le nahIM ema dhArI kalAmAM ati pravINa purU ahiM kalAne satata abhyAsa karyo kare che. 81 vizeSArtha-mA+acchidat, ye savi35 cha. // iti paMcamasaMdhiH // zabdarUpaM yathA dhAtuvinnaktinyaktamarthavat / liMgatAM citrakarmeti zriyo'tra janavezmasu // 1 // Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. zreNikacaritam . bhAvArtha- - ahiM lekenA gharamAM zabdarUpa sAta dhAtuo vibhAgathI ragita artha dravyavAluM ane liMga-cihavAlu citrakarma hovAthI lakSmIo rahelI che. 82 vi -ahiM zabdarUpa, dhAtu, sAta vibhakti, arthavALuM liMga sahita nAma sUcavyuM che. ethI "arthavavAnukA ghAtivA e sUtrArtha sUcita thAya che. vyAkhyAyate'tra zabdajhaiH sapta syAdivinnaktayaH prathamAdyAH zrutadharairiva nArakanUmayaH // 7 // bhAvArtha - ahiM zabdazAsa jANanArA paMDite jema jainazAstrajJa purUSe sAta nArakInI vyAkhyA kare tema prathamAdi sthAdi sAta vibhakitaonI vyAkhyA kare che. 83 vi--vyAkaraNamAM svAdi sAta vibhaktinI vyAkhyA kahelI che. kopyapyAkAravuda puMsAM tatvasaMbujhirAgamAt / avaino'minadIzropadhA zujhAnusaMgatA ||dhaa bhAvArtha... ahiM purUSane AgamathI tatvane sAro bodha thAya che ane prAparUpa agnimAM nadI samAna zuddha zraddhA anusaMgata rahe che. 84 vika-ahiM saMvAddhi-saMzodhana, gAma, 31 vigere vyAkaraNanI zabda saM. jJAo darzAvI che. atra zabdAgama zva vyaMjanAnAmivAItAm / na caturvijona i va pravarte che kapa . bhAvArtha ahiM vyaMjanene zabdanA AgamanI jema vIza tIrthaMkaranI pUjA chuTu saMjJAnI jema nathI pravartatI ema nathI athAta pravarte che. 85 vika-ahiM gAma, i saMjJA e vyAkaraNanI saMjJA darzAvI che. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. vAkSya sphaTikavairyajyotIpyatrADhayavedamasu / pRkte smaraMti straiNAni gAMgayAMmunavAriNI // bhAvArtha- ahi dhanADhya lokonA gharamAM Tika virya maNinA teja joi strIonA samUha gaMgA ane yamunA nadInA malelA jalanuM smaraNa kare che. 86 | viTa-phATika zveta hevAthI gaMgA jala jevuM ane vaiDuye zyAmahevAthI yamunAjala jevu lAge che. ahiM saraLa, e prathamanuM dvivacana darzAvyuM che. payAMlIva sapadmAni vidyuta shvaaNbudaaH| zriyaH sadAnA nAtyAryetyAptAna kaMnyAtra zaMsati // // bhAvArtha he Arya, padma sahita jalanI jema ane vidyutavAlA meghanI jema lamIo dAna sahita zebhe che A pramANe ahiM kanyA potAnA Asajana ne kahe che. 87 vi -vAM, pannA, viputyaMta vigere prathamAvibhaktinA bahuvacana darzAvyA che. siMdhugaNAnAM sarveSAM sarvasyAHsukhadaM nukH| senAnyamiva zatrutvaM nautyatrocyAH patiM janaH // // bhAvArtha-- ahiM sarva sidhu gaNene tathA sarva pRthvIne sukha ApanAra ane senApatinI jema zatruone chedanAra evA rAjAnI leke stuti kare che. 88 vi-ahiM ghAsa, senAlaM, zagui e bIjI vibhakitanArUpa darzAvyA che. agraNyaratigarvabvAM paravadhvai zriyai nRNAm / nAtra pravartate kIrtimAsakIlAlapA: spRhA // 5 // bhAvArtha - ahiM agraNI jananI aprIti tathA garvane chedanArA purUSane parastrI Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 zreNikacaritam tathA para lakSmIne mATe pitAnI kIrti rUpa grAsanA rUdhirane pAna karanArI spRhAthatI nathI. 89 10-agraNI, garvalyA, paravadhvai, zriyai, kIlAlapAH me mA vimati 35 zivyA cha. rAjave dyusadAmIna nettA loko'tra zAtravAn / viduSAmUrmirapyatra prasyate du:khraashiniH||e bhAvArtha- jema devatAone rAjA idra parvatane bhedanAra che tema ahiMnA loke zatruenA bhedanAra che. ahiM vidvAnane nivAsa du:khanA samUhathI rahita che. 90 vi0-dhusadAm, bhettA, zAtravAn viduSAm me 20635 6zIcyA cha. diGmukhAni caityatnAMji kurvazcatvAri kiirtiniH| nRpo'tra kSitAMpatternItezcAmasta jIvitam // e1 // bhAvArtha ahi pitAnI kIrtiothI cAre dizAonA mukhane cityavAlA karato rAjA zatruone pacavAthI ane nItinA vartanathI potAnA jIvitane saphala mAnato hato, tyA vi0-caityabhAMji, catvAri, pakteH sa vimAti35 6zavyA che. amyAhitAya lokAnAM darzito'dhveti kovidAH / .. analpazo guNAn voTurihArcati guroH padau // e|| bhAvArtha ahiM "lakAnA hita mATe jemaNe mArga batAvyo che ema dhArI vidhAne ghaNu guNane vahana karanArA gurUnA caraNane pUje che. 92 10---adhvA, voDhaH me vimatinA 35.6zI0yA ch.| khaM yuSmadadhikaM nItivinnavaiyo'nimanyate / mUDhaHsanazanatyatra varNyate vibudhairnRpa : // e3 // Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. bhAvArtha- "je nItinA vibhavathI pitAne tamArAthI adhikamAne che, te zukra mUha che >> ema ahiM vidvAna rAjane varNave che. 93 vi-zAnA e vibhakitanuM rUpa che. AauraprAptajarasairapi prAptajarairiva / tapasyate'tra tUtecyo hitai noMgeSu niHspRhai| e|| bhAvArtha - jemane jarAvasthA prApta thaI nathI evA Arya loko prANInA hitakArI ane-bhogamAM nispRha thai jANe jarA prApta thaI hoya tevA thaI ahiM tapasyA kare che. 94 vi--ja, e vikaTa thayelA zabdarUpa darzAvyA che. janAnAM netrayoH prItidAtuH svarNasya liiyo| prApto'tijarasa: sihAdupadezo'tra kalpate // 5 // bhAvArtha suvarNa siddhivAlA lakenA netrane prIti ApanAra ane ati vRddha evA siddhathI prApta thayela Upadeza ahiM pravarte che. 5 vi-rAtu, tanA e zabdanA khAsarUpa darzAvyA che. kulenAtijara sinAM dhAsyate yoginAmada / hitaM lokAya sarvasmai vizvasmai priyakAriNAM // e| bhAvArtha sarva vizvane priya karanAra ane ativRddha evA AiginuM phala ahi lekenuM hita ciMtave che. 96 vi--ahiM tigAsana, , vizva e zabdarUpa darzAgyA che. pratApenAtisarvAyAdhyiIyAya mahAsinA / dvitIya mA tRtIyA viDyo g7 | Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I zreNikacaritam.. nAsatyayostRtIyasmai sarvasmAdadhikaIye / vizvasmAntrayaniSTAya kotyezAyanAnamat // // yugmI bhAvArthe pratApathI sarvane atikramaNa karanAra, mahAkhathI advItIya, khIjA mahe, sUrya caMdramAM trIjA, azvinI kumAramAM trIjA, sarvathI adhika samRddhi vAlA ane sarvathI nyAyaniSTa evA ahiMnA rAjAne koNa nathI namatu 97 98 na nItirbhavato'nyasminnasame'pi zriyA pure / zvetItyo mahacaityavatA viIikaLe : || oru || bhAvArtha-- " lakSyathI atulya evA A nagaramAM tArA jevI nIti bIjA nagaramAM nathI ema pavana jina caityanI patAkAnI dharIenA dhvanithI nagaranI sthiti kare che. la vi.-- arthAmana ' e zabda rUpa darzAvyu che. C " saMjJAyAmiva sannItau sarvanAmattvavatklamaH / sarvAdInAmiva nRNAM zabdazAstra zvAtra nA // 10 // bhAvArtha sajJAmAM jema sarva nAma paNa tema ahiM Uttama nItimAM hAni hatI arthAt khIla ja hatI nahIM ane sarvAdanI jema purUSane ahiM zabda zAstranI jemanA hatA. arthAt zabda zAstramAM jema nA erUpache tema tyAMja vANImAM pheine nA niSedha nahateA. 100 vi--saMjJA nAmamAM sAdi paNuM pravarte nahIM. tema nItimAM hAni pravarttatIja nahatI. nA e zabda zAstramAM mAtra hatA. keine niSedha karavAmAM nahIM, athavA jJA e jema anyaya hAvAthI zabdazAstramAM nathI gaNAtA tema pheAi purUSamAM te hateA nahI. pUrvasmAcca parasmAcca rAjakAdadhiko guNaiH / nRpaH zrI zreNikastatra rAjalakSmImapAlayat // 101 // Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam bhAvA---- pUrvanA ane paranA rAjasamUhathI guNavaDe adhika evA zrIzreNika rAjA te nagaramAM rAja lakSmIne pAlatA hatA. 101 vinamAt varaAAt e sarvanAmanA rUpa darzAvyA che. maMtribhiH sadasaccAsya zAstranItyopadarzitam / anvarajyata pUrva evaM pade'sau na punaH paraiH || 10zA bhAvArtha-- e rAjAne ma`trIe e nIti zAsravaDe sat( sArUM ) ane asat (nADuM) ema e pakSa batAvyA hatA. temAM rAjA zreNika pelA pakSa (satanA) mAMja anurAgI hatA bIjA (asat) pakSamAM anurAgI na hatA. 102. vizeSArtha--haiM, paDe, e sarve nAmanA saptamInA rUpa che. pUrvAmnAyAdapramAdyannareH karSan zriyaM raNe / zrImAtari pUrvasmin paraSmiMzva tulAM yayau // 103 // bhAvArtha pUrvanI maryAdAmAMthI pramAdana karavAthI ane para-rAtru pAsethI raNamAM lakSmI AkarSaNa karavAthI te rAjA bhImanA pUrva jAi yudhiSTharanI ane nAnA bhAI arjunanI tulanAne pAmatA hatA. 103 vizeSArya-vina, vazmina, e saptamInA rUpa darzAvyA che. hRdi dvitIye lokAnAM tRtIyasminvilocane / puraMdare dvitIyasmiMstRtIye puSpavaMtayoH // so8 kaliyugAttRtIyasmA dvitIyasmAttathAdimAt / dharitrI dhriyamANe'smillene zlAdhAM surAjani // 105 // bhAvAya-- leAkeAnuM bIjI hRdaya, trIjI leAcana, bIjo iMdra ane sUrya caMdramAM trIjo U Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . e e rAja pRthvIne dhAraNa karatAM kaliyuga trIjA yugathI, bIjA yugathI ane pelA yugathI paNa prazaMsAne pAmato hato 104-15. vizeSAthe-tRtavAna, dvitIdAna, tapa, dUti vahmA epAMcamI vibhakitanA rUpa dazAgyA che. hitIyAJca tRtIyAca viSTapAdatizAyitAm / prAgtAraiH saMpadA prApa. rAjanvatyamunA mahI // 1 // bhAvArtha... e rAjAvaDe rAjA vAlI thayelI pRthvI bIjA ane trIjA jagatathI paNa adhika evI saMpattine prApta thatI hatI. 106 vizeSArtha--tiva, kutIyA e pacamInA vikalpa rUma che. guNAnAM dhAma sarveSAM sarvAsAmutsavaM zriyAm / tvAM nArthate prajA: sarvA ityotsyukyena tuSTucuH / / 17 / bhAvArtha sarva guNenA dhAma rUpa arva lakSmIonA utsavarUpa evA savAmIti tamArI sarva prajA utkaMThAthI evI rIte stuti karatI hatI. 17. vizeSArtha - e vibhakitarUpa darzAvyuM che.. prajhayA gI:pateAlpe nAlpA: satvena maMtriNaH / svIkRtAstena kukhyAnAM prathamaH prathama, kumAH // 18 // bhAvArtha... buddhi vaDe vRhaspatithI a5 nahI tevA ane satva-balathI paNa alpa nahIM tevA maMtrIo nIkanA prathama vRkSanI jema svIkAra karelA. hatA. 108 vizeSArtha-nIthI ucharelA prathamanA vRkSe sArA phala Ape che. temAM prathaAthI kula paraMparAe ucharelA maMtrIo sArI sevA kare che, ga, gapa, kathane, kayA e sarva nAmanA vikalpa rUpa darzAvyA che. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . surA: katipaye sthAlaM stutyai katipayA narAH / ye kavInAmacaramAzcarame ca na vAgminAm // 10 // bhAvArtha te rAjyanI stuti karavAne kaIka devA ane keIka manu samartha thatA hatA temaja je kaviomAM ane vAcAla purUSAmAM agresara hatA te samaya thatA hatA, 109 vizeSArtha-tapa, zatAvAra jAma e sarva nAmanA prathamAnA vika8pa rUpa che. dhyA api guNAstena nImA kAMtAzca dadhire / AbhyaMtarAzca bAhyAzca yepi vijitA hiSaH 110 // bhAvArtha- te rAjA bhIma-bhayaMkara ane kAMta mahera evA ane guNa dhAraNa karato hato ane teNe aMdaranA ane bAharanA baMne zatruo jityA hatA. 110 vizeSArthayA . dure e sarvanAmane prathamAnA vikalpa rUpa darzAvyA che. sthAmnA tena samaM krAMtAhitIye'pi mahInutaH / labdhalakSyAH kRtAH svasya hitIyA api mArgaNA: // 11 // bhAvArtha- teNe pitAnA balathI baMne mahAmRta eTale rAjAe tathA parvato ekI sAthe dabAvyA hatA ane baMne mAgaNa paNa lakSyane prApta karyA hatA. ahi eka mArgaNa eTale bANa nizAnane prApta karanAra karyA hatA ane bIjA mArga eTale yAcako lakSasaMkhyA vAlA dravyane prApta karanArA karyA hatA. 111 vizeSArtha--dritIye dilavA e sarva nAmanA prathamAnA rUpa che. arza api gajA aI pyazvAH sanne hire yadA / tadaivAsthArayo nemurneme nemAstu sNsthitaaH|| 11 // Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam, bhAvArtha - jyAre e rAjAe ardhI hAthI ane ardhA azva taiyAra karyo tyAM ja tene ardha zatruo namI paDayA ane adhA emaja rahRA. 112 vizeSArtha -arvAMga, netA ne e sarva nAmanA prathamAnA vikalpa darzAvyA che. pUrvAH parAzca dAtAro nRpA: pUrve parecaye / unnayepyamunA dAnakIrtibhyAM te tirskRtaaH|| 113 // bhAvArtha je pUrvanA ane para dAtAra thaI gayA ane je pUrva para rAjAo thaI gayA te baMne A rAjAe dAna ane kIrti vaDe tiraskAra karelA che. 113 vizeSArtha-DU parA pUrve para, aze, e sarva nAmanA vikalparUpa darzavyA che. najAnImodya katarakatame sunnaTA htaaH| rathA hayA vA katarakatamAzcUrNitAzca na // 11 // nagnA avayavA daMta: katame no viSANinAm / vastuto daMta: karamA nAsmAkaM pAtitA: paraiH // 15 // ityuktadIna nazyato vidAmAsurna taSiH / dakSiNotarapUrvANAM pratIcyAzcAMtare raNe // 116 // vizeSakam / bhAvArtha Aje amArA kayA kayA subhaTe mAryA te ame jANatA nathI, tema ratha azva kakSA cUrNa karI nAkhyo? te paNa jANatA nathI. amArA gajenA avathava tathA dAMta kayA bhAMgyA? vastutAe amArA dAMta zatraoe kyA nathI pADyA? A pramANe dInatAthI belatA ane raNamAM dakSiNa, uttara, pUrva Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. ane pazcimamAM nAzI jatAM te rAjAnA zatruo koi paNa jANI zaktA na hatA. 114-115-116 vizeSArtha - tApe, vAtavAtamAM tame vAtamAM e sarva nAmanA prathama nA vikalpa rUpa darzAvyA che. zatyA puuvaaproyaabdhestttaughaayaadishNshcmH| jigISurnivahAtpUrvAparedeze'tyaricyata // 11 // bhAvArtha - vijyanI icchA vAle te rAjA potAnI zakti vaDe pUrva ane pazcima samudranA kAMThA para senAne AjJA karato tyAre te eTalI senA hatI ke, je pUrva ane pazcimanA deza Upara UbharI jatI hatI. 117 vizeSArtha-pUra, pUrvAre e vibhaktinA vikalparUpa darzAvyA che. A katarakatamakAna rAjacakArAvinavairatizAyitAM prapede / guNini ca divasAvarai vipadAvara zva caiSa sahodare'nvara thatU I ??| bhAvArtha te rAjA pitAnA guNa vaibhava vaDe kyA rAjAonA samUhathI atizayapaNAne nathI pAmyo? ane e rAjA guNa janane viSe sahedara baMdhunI jema anurAga karato hato. 118 sanyAyapUrvAya bannANa tasmai satvena pUrvAya na kaH prshNset| nUtiH prajAnAM tvayakA kRteyaM tvakatkRtAsau nayapakStIti | | bhAvArtha satyavaDe mukhya evA rAjAnI ke prazaMsA na kare? te nyAya pUrva evA rAjAne kahetA ke, A prajAnI samRddhi tameja karelI che ane nyAya paddhatI tamArIja karelI che. 119 vizeSArtha-jAvA dUrvA, cA, ravartAi e sarvanAmane lagatA Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 zreNikacaritam. rUpa darzAvyA che. "rthanAnA " e sUtranA niyamathI thatAM rUpa darzAvyA che. tvatkanaka napaiti pIvarAH saMpadaH pratipadaM nirApadaH / na priyetaranatetarA narA ityasau ripujanairapistutaH // 10 // bhAvArtha... ja tamArA jevA svAmI prApta thatAM pratyeka sthAne Apatti vagaranI saMpattio rahelI che ane keI apriya ane anamra purUSo rahyA nathI... A pramANe je rAjAnI zatruo paNa stuti karatA hatA. 1ra0 vizeSArtha--vitara, te evA rUpa rutara zabdanI sAthe joDI darzAvyA che. darzatizrAvuttarapUrvasyai gaMtrIvAsyavayamarijAtiH / dikpAlasyottarapUrvAyA dRSTo nivasati vaagcchtyaam||11|| bhAvArtha-- e rAjAnA zatranI jAti amAvAsyAnI tithie IzAna dizAmAM kSaya pAme che . ane izAna dipAlanI AvatI dRSTimAM te vase che. 121 vizeSArtha--amAvAsyAe izAnadizAmAM bhUla ke kAla hevAthI kSaya pamAya che ene IzAnadikSAlathI daSTimAM paNa rahevAthI bhaya heya che. uttarapUrvajai, kuttarapUrvAcAra e sarvanAma vibhaktinArUpa darzAvyA che. dakSiNapUrvAyai vyAmohAnmRgavanitAvannayaMtyai zak / vipine zabarAstadarimRgAyai mArga kRpayA darzitavaMtaH che ? bhAvArtha vananI aMdara mRgalInI jema satvara mehathI dakSiNa ane pUrvanI vacce nAzI jatI te rAjAnA zatrunI strIne bhiluM loke dayAthI mArga batAvatA hatA 1rara vilinapUrvA e sarvanAmatuM rUpa darzAvyuM che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam .. 35 naMdAnidhA tasya vinodharAnujo devI vivekAmRtapA. a jaayt| vAgdevatAdIrasamuzkanyayA. maitrIvidhautIrthatayArcitA budhaiH // 123 // bhAvArtha-- te rAjAne vivekarUpa amRtanuM pAna karI naMdA nAme. rANI hatI ane sarasvatI ane lakSmInI maitrInI vidhimAM jene vidvAnoe tIrUpe pUjelI tI... 123 iti. zrI. z2inaprabhamUriviracite zrI. zreNikacarito durgatighyAzrayamahAkAvye dezamagaranAyakavarNanoM nAma prathamaH sargaH // . dvitIyaH srgH| aMba nAratyaMbike zrIraka rAjyAdhidevate aMbADe'suite'vAle zabyeSA katamA nu vaH // 1 // anagAte manoyone priye ajarasIjite / ityasyA mRganetrAyA varNanAyAM.na ko'sjt||||yugmm mAvArtha mamAti, ADIzrI, hemA, he satyApita mAra, pArvati hai. mAlA, haidrA, hemana yAnihavI, 12. 1sthA sahita priyA, tamArAmAthI cha ? arthAta sAnA bhA. samAMthI kaI hoya ema lAge che. A pramANe e mRgAkSInuM varNa paNa nadhI 20 1-2 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam .. qio-mahi aMba vizere 5 // Ata zrIti nAmatA: sAdhananA 3.5 zIya che. asyai rUpeNa raMnAyA anyUnAyai jano'namat / asyAH patyurmado'syA dhIHzunnAsyA. vizadA guNAH // 3 // mA0 3551 2 mAthI nyana nahI gelI pAna sonamata tA. me strInA patine mada hato enI buddhi zubha hatI ane enA guNa ujavala hatA , vior-asyai asyAH ye zrIyi idam sh5-6||35 6zAvyA cha.. rAjho'syA ahitIyasyA kSitIyAyA yazo'sphurat / AjagatyAstRtIyasyAstRtIyasyAH zacIlayoH // 4 // advitIya evA rAjAnI advitIya patnI ane IMdrANI ane ilAmAM trIjI evI e devInuM yaza traNa jagatamAM surI rahyuM hatuM 4. vi0~-advitIyasyAH advitIyAyAH tRtIyasyAH, ye nIti sarvanAmanA 35 sIvyA cha. 4 sa gagAyAM hitIyAyAM hitIyasyAM tanAviha / remeM hazi tRtIyasyAM tRtIyAyAM ramAgiroH // 5 // -- bIjI gaga rUpa, bIjI potAnI mUrti rUpa, trIjI daSTi rUpa, ane lakSmI ane sarasvatImAM trIjI evI te nadA rANImAM rAjA ramata hato para vizeSArtha sadvitIyAyAM, dvitIyasyA, tRtIyasyAM, tRtIyAyAM, me. sarvanAmanA saptamIna vikalpa rUpa darzAvyA che. hitIyasyai nu jAnakyai hitIyAyai nRpazriye / tatIyasyai ratiprItyostRtIyAyai shitaashriyoH||6|| Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. sallAvaNyasudhAnadyai kaumudyA adhikatviSe / ke prasenajito. vadhvaitasyai nAspRhayana suraaH|| 7 // yugmam bhA -- jANe bIjI jAnakI hoya tevI bIjI rAja lakSmIrUpa, rati prItimAM trIjI zitA lakSmImAM trIjI lAvaNyarUpa amRtanI tadI ane caMdrikAthI adhika kAMtivAlA evI prasenajinanI vahUnI kayA devatAe pRhA karatA nahatA? 6-7, vizeSArtha-dvitIyakSe, dvitIya, tRtIya tUvAe sarva nAmanA strI, liMgarUpa darzAvyA che. svarvadhvA atizAyinyAM lakSmyA vizrAmadhAmani / / karanovauM guNA ye'tra kastAnvaktumihezvaraH // 7 // bhA -- svarganI strIthI atizayavAlI, lakSamIne vizrAma karavAnuM sthAnarUpa ane karabha hAthelInA nIcenA bhAga ) jevA jenA urU che. evI te strImAM je guNe rahelA che. teone kahevAne keNa samartha che..? 8. vizeSArtha -vadayA pAka vImona-e strIliMganA judI judI vibhakitanA rUpa darzAvyA che. javatyaH hesupulomi he yoSidgrAmaNIrume / apsaraHkulannUmane spAItAM mA satImamUm // // sAsyA lakSmIryayAtyeti navatIH svarvadhUrapi / iti stutikarI. tasyAstanuyAcchIlavainavam // 1 // yugma bhAvArtha he IvANI, strIomAM agresara evI he umA, apUsarAonA kuLamAM thayelI evI he menA, tame e naMdA satInI sArtha spardhA kare nahIM. e sonI evI lakSmI che ke je tamArA jevI svarganI strIonuM paNa ullaMghana kare che. A pramANe tenI stuti teNInA zIlanA vaibhavane vistAratI hatI 9-10 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . vi-kAgaLa, kRNa, pU: e strIliga nAmanA rUpa darzAvyuM che. agnivAyumaMgezahIna sUryedU avadhUnarIn / siMdhUrugrAkRtIzcAsyAstanuyAcchIlavainavam // 11 // bhAvArtha agni, vAyu, mRge, sarSa, surya, caMdra ane siMdhu e ugra, AkRtivALA moTA zatruo pratye paNa e strInA zIlane vaibhava vistAra pAmato hato. 11.. vizeSArtha-pU prAta:, e strI liMganA rUpa darzAvyA che.. zIlaratyAmuyA tanvyA zucinA vinunAmunA / moditA munayo vRttai raho ke'pyasavastayoH // 12 // bhAvArtha. zIlarativALI e nAjuka sIvaDe ane pavitra evA e rAjA vaDe harSa pAmatA keTalAeka munie temanA saduvRttathI aNu mAtra, thatAe A-- zcaryanI vAta che, 12. vizeSArtha-purA, yamunA, e puliMga tathA strIliMganA ga. zabdanA tRtIyAnA bhinna bhinna rUpa darzAvyA che.. jaze'jayakumArAkhyo vinayI tnyo'nyoH| trilo thaya vihayAtA kulsaH dhAmadhenavara | rA bhAvArtha-- te ane strI purUSane abhayakumAra nAme vinacI putra thayo hato. jenI buddhi kAmadhenunI jema traNa lekamAM vikhyAta thayelI che. 13 vizeSArtha- nA, yuddha e. judA judA vibhakitanA rUpa darzAvyA che. natanAne mRDutano tanvi vAmoru kAmini / ramye te spRhayAmIti noce'nyastrI hRdApi saH // 15 / / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. bhAvArtha he namelI nAbhivAlI, he kamalAgI he nAjuka he suMdara uphavAlI he kAminI, he rame, huM tArI IcchA karuM chuM. * A pramANe te kumAre hRdayathI paNa para strIne kahyuM hatuM. 14 vizeSArtha-nAnA, ItyAdi strIliMge sabodhananA rUpa darzAvyA che. sukhazriyAM kAmadhenvai, muktaye spRhayAlave / munaye prANanAmaiSa dezanAdugdhadhenave // 15 // bhAvArtha-- sukhalakSamInA kAmadhenu, muktinI spRhAvAlA ane dezanA rUpa dUdhanI gAya rU5 evA munine te kumAra praNAma karate hato. 15 vizeSArtha#Ance chupAve, dezanAdurapAve e strIlige caturthInA vikalpa rUpa batAvyA che. ravervidhozca sadRze'dhikaMvA tejasAtra ke| gorannadhurIyatve goHprItyai nAnavana guNAH // 16 // bhAvArtha tejathI sUrya caMdranA jevA athavA tethI adhika ane vRSabhathI jenuM "dha paNuM juna nathI evA te kumArane viSe rahelA kayA guNa IdhionI prIti mATe nathI thayA ? arthAta thayA che. 16 vizeSArtha - ghI, e puliMga ane strIliMganA eka jAtinArUpa darzAvyA che. na guNo'tra zucau baMdho sakhyau matyau ca nUspRzAm / sakhyuH patyuH pitustulye'dhikevAIti vatpare // 17 // bhAvArtha... manuSyane viSe pavitra baMdhumAM, sakhAmAM ane buddhimAM te guNa mAnato nahIM paNa sakhA, pati ane pitAnI tulya evA utkRSTa ati prabhumAMja guNa mAnato hato, tenA jevA guNa bIje mAnato na hato, 17 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ so zikacaritam vizeSArtha-sucI, haLa, gayo, jazu nu vitu: e judA judA saptamI -ane pachInA rUpa darzAvyA che. svadhAtoriva tasyAsIdattirAcchAdanArthikA / parakIyAparAdhAnAM yazasAM cArisaMhate // 17 // bhAvArtha dhAtunI jema te kumAranI vRtti bIjAnA aparAdhone ane zatruonA samUhanA vaMzane AcchAdana karavAnA arthavAlI hatI. 18 vizeSArtha-su AchA e dhAtune artha DhAMkavuM thAya che. tema te kumAra bIjAnA aparAdhane ane zatrunA yazane DhAMkI dete hate. mene tAn dudhiyaH pimaiH pitarastarpayaMti ye / sa sadAcaritaireva veditA tarpayanpithan // 15 // bhAvArtha je cAkhAnA piMDa vaDe pitRone tarSita karatA hatA, teone te dubuddhi vAlA mAnate hato. ane jJAtA evo pote haMmesA sArA caritra vaDe pita ene tapita karate hatA. 19 vizeSArtha rSiA: pittarasa, vie zabdanA tathA rada kArata- nAmanA judA judA vibhakitanA rUpa darzAvyA che. pazyanmAdRrivAnyastrInaktiM zAstari zIlayan / anvahArSItsa pitaraM pitarau prINayanguNaiH // 20 // bhAvArtha parastrIone mAtAne jema jete ane gurUjana upara bhakti rAkhate te kumAra guNavaDe mAtApitAne prasanna karate thako potAnA pitAne anusarato hato. 20 vizeSArtha-pA, rAstari, pita, vitta, e vibhakitanA judA judA rUpa darzAvyA che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . yAtaro revatIlakSmyorjetrIladamyA nanAMdaram / ane nijo vaghatAM nIH || 8 | bhAvArtha revatI tathA lakSmInI derANI jeThANI samAna ane lakSmInI naNaMdane jitanArI evI kanyAo mAtA pitAe te akSaya kumArane paraNAvI. 21 vizeSArtha-mAtara, nanAM e strIlige na kArAMta nAmanA vibhaktinA rUpa darzAvyA che. putradArAdi hitvArivArastasyodaye'nazat / kroSTA kroSTrI zizukroSTUnmuktAharkodaye zvet // 22 // bhAvArtha - te kamArano udaya thatAM zatruono samUha potAnA strI putra vigere mukI nAzI jato hato. zIyAla ane zIyAlaDI sUryane udaya thAya tyAre pitAnA baccAne cheDI nAzI jAya che. 22 vizeSArtho , chU, dU-e #g zabdanA rUpa darzAvyA che. traNa zabdano artha phAuDI thAya che. mahabhireva tasyAsIdajarya mahataH svayam / koSTomaitryaM kroSTareva rAjate na tu daMtinaH // 3 // bhAvArtha te mahAna purUSane mahApurUSanI sAthe ja maitrI thatI hatI. zIyAlanI maitrI zIvAlanI sAtheja zebhe hAthInI sAthe zebhe nahIM. 23 vizeSArtha cho, du: e #g zabdanArUpa darzAvyA che. prasenajinnatAraM taM pRSTvApAyaM nRpo'vadhIt / kroSTranivArInavoDheva svasAraM zAGgiyo raNe // 24 // rAjA prasenajita te pitAnA pitrane upAya pachI ziyAlanI jema raNa Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 zreNikacaritam. mAM zatruone mArato hato ane vAsudevanI benane jema tene paraNanAra hare tema harI letA hatA 24 vizeSArthanA , jo poDhA, vAra, e judA judA vibhakitanA rUpa darzAvyA che. nAtvaSTAraM prazAstAraM dattAraM pRSTazAsane / amuM hotAraH potAro yaSTArazvAziSadhayan // 25 // bhAvALuM-- kAMtithI sUrya, zikSA karanAra ane zAsanamAM pravartAvanAra evA e kumArane hema karanArA, pavitra karanArA ane vajana karanArA AzISavaDe vadhAratA hatA. 25 vikag, barAjatA, sAruM, tArA, pota: e badhA = kArAMta nAmanA rUpa darzAvyA che. dhAtardeva hare zanno tripure purannidhdhu / gotradevi ka vaH sphUrtirittyamuSyAraTan kSiH // 26 // bhAvArtha- - 98 he dhAtA-brahmA, he deva, he zaMkaranI vadhu tripurA, he gotradevI, tamArI rti kyAM gaI?" A pramANe enA zatruo AkaMda karatA hatA. ra6 vizeSArtha-pAtA , rAma, tripura, pumadhu, puSya-e saMbodhana tathA vibhakinA rUpa darzAvyA che. strINAM guNAnAM nUmaniAmaparityAgalolupaH / asau bahUnAM vidyAnAM vadhUnAM cAnavadharaH bhAvArtha- e kumAra strIo, guNe ane bhUmiono tyAga karavAmAM lAlupa hato nahIM te ghaNI vidyAono ane ghaNI vadhUone vara thayo hato. 27, vi-strApu, pUchInAmu, pUnA, e strIliganA pachInA bahu vacana nA rUpa darzAvyA che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 zreNikacaritam. vANAmatitrINAM jetA gAMnIryasaMpadA / trayANAM jagatAM zastaizcaritrazcitramAdadhe // 20 // bhAvArtha pitAnA gAMbhIryanI saMpattithI cAra samudrane jitanAra te kumArapotAnA zreSTa caritrothI traNa jagatane Azcarya pamADate hato. 28 vizeSArtha-bhaNAm, atitrINAm, trayANAma, ye vilAsitA bhinna lina rUpa darzAvyA che. pumarthAnAM sa paramatrayANAmavirodhataH / napAyAnAM ca paramaH caturNA sevitA'cavat ||rnnaa bhAvArtha parama evA traNa purUSArtha-dharma, artha, kAma ane zAma, dAna, bheda: ane daMDa e cAra upAya te aviredhathI sevana karanAra hatA. 29 vizeSArtha-paramatrayANAm, caturNAya, me vimaan| 35 6zIvyA che. trAtA catuNAM varNAnAM SaSaNAM jetAMtarahiSAm / rokSaticaturAM ravAnAM soSTAnAM karmaNAM ca vit // 30 // sAvArtha te cAra varNana rakSaka, aMtaranA kAma ke dhArdi che zatruone jitanArapAMca iMdriyone rodhanAra ane ATha karmane jANanAra hatA. 30 (10-caturNAm, SaNNAm, ati caturAm. aSTAnAm, se paTI vinAtinA judA judA rUpa darzAvyA che. SaTakAyAnso'nudhad dhyAtA paMcAnAM parameSThinAm / mithyAtvannedAn paMcojjhan kativAsya nayAMstumaH // 31 // bhaavaarthte chakAyane jANato hate. paMca parameSTIne dhyAne hatuM, ane mithyAtvanA Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kss zreNikacaritam. pAMca bhedane cheDatA hatA, enA keTalAka nayane ame vakhANIe. 31 vi-vAtA, paMcAnAm, paMca, ti e nAmanA judA ju| rUpa darzAvyA che. katyasya tulyA dhairyeNAnena saptAiyo jitAH / mukteorniyAM jinAgrayAM remire'syeMdiyANi SaT // 32 // bhAvArtha dhairyamAM tenI samAna keTalA che? teNe dhairyathI sAta kula parvatane jitI lIdhA hatA, zrI jina bhagavatanA agraNI rUpa muktinA mArgamAM tenI cha iMdriyA ramatI hatI. arthAt tenI vRtti sukti melavavAmAMja hatI. kara vizeSArtha--ta, satta, niyAm, aprabhyAm, 16, e judA judA nAmanA rUpa darzAvyA che. kRti haMgAm: samAsaH sakhyA sakhye'dhipataye spRhAjAjAM satAM sute / dhUrnyastA'trAdhipatinA ndvaNAM sevyocitAstriyaH // 33 // bhAvArtha sakhA rUpa adhipatine mATe spRhA karanArA satpurUSeAnA mitra evA rAjAe te putrane viSe rAjyadharA AropaNa karI, purUSAne strI sevA yeAgya che. arthAt dhurA e strI che mATe te cuvAna purUSane sevavA cAgya che. 33 vivA, sahyuM, jU: viSaH e nAmanA judI judI tribhakitanA rUpa darzAvyA che. dhruvAM vilAsaiH sucUNAM zrINAmiva naraiH zriyAm / yonya: strIrazAdekhi patye jaktA naveti saH // 34 // bhAvAthaeN sudara bhraTIvAlI strInA lakSmInA jevI. zebhAthI bharapUra evA bhrakuTInA vilAsathI nahIM kSeAza pAmatA te kumAra hai srI, tu patinI bhakta thA' ema Ane zikSA ApatA hatA. 34 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. e vika-rA, junASTra nAmu bAju, strI je jJa A badhI strIliMga nAmanA judI judI vibhakitanA rUpa darzAvyA che. evaM kriyAmaristrINAM dazAM nadyAM kaTavAm / dRSTrAsyAspRhayana budhdhyai kAmadhenvAyiva prjaa:|| 35 / bhAvArtha- - evI rIte rAkSasI nadImAM tenA zatruonI dazA joI tenI prajA kAmadhenunI jema tenI buddhi upara ahA karatI hatI 35 vi --muvA suda, vAdhe, e strIliMga nAmanA judI judI vibhakitanA rUpa darzAvyA che. sa yatnAtizayaM mene bujhye kAmadhenave / juve na cAtIMnuve. nacAtIMzriye zriye // 36 // bhAvArtha te buddhirUpa kAmadhenune mATe atizaya yatna karavo te yogya mAnate hato. iMdranI bhUmineullaghana kare tevI bhUmi mATe ane iMdranI lakSmIne udghadhana kare tevI lakSmI mATe atizaya yatna karavo yogya mAnate nahato. 36 vi0-3, jAmana, puNe, gatAMka priye, gata , e badhA A liga nAmanA judA judA rUpa darzAvyA che. padai ratau zrIpaTave ni:spRhaH sa parastriye / lokenyo'sya yazazcikye'tijaraM susakhIMdunA // 37 // bhAvArtha- rativilAsamAM catura ane zobhAthI pUrNa evI parastrI upara ni:spRha evo te caMdranA jevuM cirakAla sthAyI yaza lakathI juduM saMpAdana karato hato. 3 vi- zrI, vAla, atigara yu e badhA nAmanA aniyamita vikalpa rUpa darzAvyA che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . zrIrdA puranUrbhUyaH kavAM vIketi taripuH / yadUce yAnvanaM sAzru tadyazastasya vistRtam // 38 // bhAvArtha he lakSmI, huM nagabhUmI, have pharIthI tamArA darzana karyAM. thaze? e. pramANe vanamAM jatA tenA zatru azru sahita kahetA tethI tenu yaza vistAra pAmatuM hatuM. 38 vi haiM zrI haiM mU:, vAr e badhA nAmanA judA judA rUpa darzAvyA che. matpuraH: katarannArka katamadbhoginAM puram // tayoranyataranmithyA varya hI hItarattataH // 37 // sak esnyatpura mayA spardhA kA taveti caladhvajaiH / purAMtarAsyatarjIta puraM tena sukhI kRtam // 40 // bhA~ huM mArI Agala svarga koNa che ? nAgadevatAnuM nagara zA hIsAkhamAM che ? teemAMthI ekanu paNa varNana mithyA che te huM bIjA nagara, tamArAthI mArI sAthe spardhA kema thai zake ? " A pramANe te kumAre sukhI karelu te nagara peAtAnI calAyamAna dhvajAethI bIjA nagarane tirahAra karatu hatu. 39-40 vi--tarata, tamana,. anyataa, e sarva nAmanA napusake rUpa dAkhyA che. pratApayazI stotuM tadIye ko nonmanAH / tasyaujAMsi ca goraM hi na zrImaMta stutAni kaiH // 41 // bhAvArtha tenA pratApa ane yazanuM varNana karavAne kANa Ubhuka matavAle thaye nathI? temaja gAyanI rakSA karanAra ane zeAbhAvAlA tenA parAkrameAnI stuti kANe nathI karI? 43. li--ahiM nokSi e zabdanA khInna artha 5i zake che. no eTale indriya Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. 44 athavA vANI tene rakSaNa karanArA evA artha paNa thAya. batAvavAsI, pronAMsa, normala, zrImati e baMdhA napuMsaka nAmanA rUpa darzAvyA che. susakhIni nRpasyAsau svIkarttRNi jayazriyaH / sainyAnyapAtayatucyA prAkpAzcAtyAbdhivAriNi // 2 // bhA rAjAne uttama sakhAnI jema sahrAya karanArA ane jayalakSmIne svIkAra karanArA sainyAne e kumAra pUrva ane pazcima samudranA jalanI buddhie pAlana karatA hatA. 42 vizeSArtha--pUrva ane pazcima samudranA jala jaima maryAdA rahe tema te sainyane maryAdAmAM rAkhatA hatA. munnati, svayaiLi, e napuMsakra nAmanA rUpa daza nyA che. dviSAM bahU sukUMci sAdhyAni - samarAjire / zrazvIyAni cakAraiSo'nurjivikramadhIvalAt // 53 // vAvA te kumAra Uga parAkramanI buddhinA khalathI zatruonA Uca anya sainyane raNamAM sAdhya karatA hatA. 43 vi -dAna, muni, azlIyAna e napu Msaka nAmanA rUpa darzAvyA che. so'tidadhnAM guNAnAM nUvizuddhaiH kulayordvayoH / Rangdarasi dadhno madhunazva giraM jagau // 44 // 10 bhA-- Ubhaya kulanI zuddhine lIdhe dhi (dahIM) thI adhika Ujjala guNanu sthAna rUpa e kumAra svAdamAM dadhi ane madhathI adhika evI madhura vANIne khelatA hatA. 44 viti nAma. rUnA:, madhunA', e napu Msaka nAmanA rUpa darzAvyA che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa zreNikacaritam saknA khinnena naSTrAje rakSaNA muktAzru tadviSaH / rai ani maMmitAMgA bhejuH kApAlikaM vratam // 4e // bhA raNa bhUmimAMthI nAzI javAthI sAtheAla khinna thatAM netramAMthI azru pADatA tenA zatruo asthinI mAlAvaDa agane alakRta karI kApAlika vratane sevatA hatA. 45 vi--marthanA, cA, anAr sranAma, A badhA nAmanA judIjudI vibhakitanA rUpa darzAvyA che. anasthA sa kRpANena vidAM cakre raNAMgaNe / dviSAmasthinyamRduni na vai tasyAsti cAmRdau // 46 // bhA te kumAra raNabhUmImAM asthi vagaranA khavaDe zatruonA kANu asthi upara cheda karatA hatA, tenA pAtAnA kaThina asthi upara cheH karatA na hatA, 46 vizeSArtha-anarthanA, mAna, mAna, mRduAnA, A napuMsakanA vikalpanA rUpa darzAvyA che. kalyANyAH svagurorddhateH kartre prAdizato'nayam / - jayaM cAkartR tasyA nUnAM kulAyazaH // 47 // bhAvArtha-- gurUnI kayANakArI bhaktine karanAra purUSane abhaya ApanAra ane gurUnI bhakti nahIM karanArane bhaya ApanAra evA te kumAranA zatrurAjAonA kulanuM apayaza thatuM hatuM. 47 vizeSArya--tre, arzane, e puvadbhAva thavAthI vikalpe rUpa darzAvyA che. somapenAzAsyamAno'pyRtvidena taripuH / spRhayan pIlune'raNyavAriNe cAmucatpuram // 48 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . bhAvArtha semavallInA rasane pInAra yajJanA brAhmaNanA samUhe AzISa Apela tene zatra pIlunA vRkSanI ane jaMgalanA jalanI spRhA karato nagarane chaDIdeto hato. arthAta tene nagara choDIne nAzI jai jaMgalanA pIlavRkSa ane jalanI spRhA karavI paDI. mithyAtvI yajJanA brAhmaNanI AzISanuM phala tevuM ja hoya. 48 vizeSArtha-moni, vi, gaLavAra, e nAmanA khAsa niyamathI siddhathatAM rUpa dazAvyA che. paMcAnAM tejasAgnInAM tulyaHzalyaM durAtmanAm / kuranAmAni nA gana vAvamAMnayatra | U | bhAvArtha- teja vaDe pAMca agninA jevo ane duSTa purUSone zalyarUpa e e kumAra sAma karato rAjAne ane prajAne rAjI karato hato. 49 vizeSArtha--vaMttanApu, sAmAjiM, e nAmanI judI judI vibhakinA rUpa darzAvyA che. suhiMsaM viSatAM haMsaM gatyA zreyAMsametya tam / zrIkAMta yiAH rana ArzanivAzrayana I Us | bhAvArtha... zatranI hiMsA karanAra, gativaDe hasa samAna, atize zreSTha ane bhAthI ahAna evA te abhaya kumArane prApta thaI sarva buddhio jala jema samudrano Azraya kare tema tene Azraya karI rahI hatI. pa0 vizeSArtha-pura, zreyAMmar padAMta e puMliga nAmanI bIjI vibhaketanA jukA judA rUpa dazAvyA che. sarAMsi svApi dIrdhAho nidAgha va viziSAm / yazAMsi sonyatejogrAH zrImAn svojA azoSayat U || Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam bhAvArtha - . lAMbA divasavAlo progya kta jema suMdara alavAlA saMvarone zoSI le tema anyanA tejane grAsa karanAra ane uttama parAkramavAle te zrImAna kumAra zatruonA yazane pI leto hato. 51 vizeSArtha-saMpatti, vAM, DhI, vAri, gajeno nAda e judA judAM khAsa niyamathI banelA nAmanA rUpa che. atyaryamANi tejAMsi prasArIeyaghahAni ca / bannArA nUcca pUSeva vajIva ca sa vRtrahA // 5 // bhAvArtha... te suthI adhika prasaratA ane pApane ( doSane ) nAza karanAra tejane dhAraNa karato hato ane sUryanA je tathA vRtrAsurane nAza karanAra iMdranA je te thayA hatA. para, vizeSArtha-gAna, tearri, gALa, dAna, pUpa, vRtrA e judA judA niyamathI banelA nAmanA rUpa darzAvyA che. prAvRtta tatra nAdharmaH so'sthAdyatra kulAryamA / jagati na tamaHpUrastapatpUSANi bAdhate // 53 // . bhAvArtha- kulamAM sUryarUpa e te kAmAra jyAM raheto hato tyAM adharma pravarte te nahIM jemAM sUrya tapato hoya evA jagatane aMdhakArane samUhabAdhA karatA nathI pa3 vizeSArtha kurA, ti, tapUja, A judA judA nAmanA rUpa davyA che. nazanA daMmanItyAM sa purudaMzAH parAkrame / lokakekighanAnehA banUva jagataH skhaa|| 5 // bhAvArtha- te daMDanItimAM zukra hatA, parAkramamAM Idra hatolekarUpa mayUrane varSa Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. kAla hato ane badhA jagatano mitra hatA. 54 vizeSArtha-AnA, purA, ane salA, e khAsa niyamavAlA judA judA rUpa darzAvyA che. mahAtman zrImahAvichan gAMtIryAstasarasvadap / dhImana pratApin dhvastainA nanAsArakhagUzanA // 5 // daMmpraNItAvuzana pranayAtyuzanajaye / purudaMzaH zriyArIyAM duranehaH satAM sakhe // 56 // ityuAH pUSaNaM dhIrA asakhAyaMtamenasaH ! sakhInivArInapyadharma zAsatamastuvan // 5 // trinirvi zeSakam / bhAvArtha- he mahAtmA, he mahAvidvAna, he gAMbhIryathI samudranA jalane parAsta karanAra, he buddhimAna, he pratApI, he pApane nAza karanAra, he bhRgu ane zukane bhabhAvAghanI jema asAra karanAra, he daMDanItimAM zukra, he vijyamAM kAMtithI zukanA tArA, he lakSmIvaDe IramAna, he zatruonA duSTa kAlarUpa ane he purUSonA sakhA, " A pramANe dhIra purUSe pRthvInA sUryarUpa, doSa rahita, ane mitranI jema zatruone jaina dharmanI zikSA ApanAra e kumAranI stuti karatA hatA. papa-pa6-17 vizeSArtha -ahiM rikana vigere saMbodhananA judA judA rUpa darzAvyA che. temAM 3rAna zabdanA saMbaghananA jeTalA rUpa thAya che. te khAsa abhyAsIne dhyAnamAM rAkhavA gya che. maMtriNaM zrIvRtrahaNaM tamatyaryamaNaM tviSA / tuSTuvurdadhataH prIti sakhAya zva zatravaH // 5 // bhAvArthalakSmIvaDe I jevA ane kAMtithI sUryane uladhana karanArA te abhaya Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam kumAra maMtrIne mitranI jema prIti dhAraNa karatA zatruo paNa vakhANatA hatA. 58 vi - zrItrALa, gALa sAva , e nAmanA judI judI vibhakitanA rUpa darzAvyA che. ____ daraddAnaM nayejAgrad jadapeNa manmatham / lihana yazAMsi SitAM sa maMtripadamanvazAt ||pnnaa bhAvArtha dAna Apato, nItimAM jAgata, rUpavaDe kAmadevane hasate ane zatruonA yazane bhUMsI nAkhate te kumAra pitanA maMtripadane zAsanathI pravartAvato hato. 59 virUdhana, nAmRta, nakSatra, ji. e niyamavAlA phAtu pratyanA rUpa dazavyA che. saurAjyedArthamAyadbhiryusanniH prejjhitAniH / . he dyauH kA tvamitiyA nUrahasattatra maMtriNi ||nnaa bhAvArtha te kumAra maMtrI pada upara AvatAM surAjyane jovA mATe AvatA deva tAe nisteja thaI jatAM je bhUmi " hesvarga, tuM keNa chuM? " ema kahI tenuM hAsya karatI hatI 60 vizeSArtha-prAyaH boksivRmi, va , vAd, A judI judI vibha kitanA rUpa darzAvyA che, tanvanatidivaM kIrtimatiyAM parimAgataH / sa bamAra guNazreNiM dyaurivoUparaMparAm // 6 // bhAvArtha parimANathI AkAzane UdagaMghana karanArI ane svarganuM atikramaNa karanArI kIrtine vistAro te kumAra AkAza jema tArAmaMDalanI paMktine dhAraNa kare tema guNenI patine dhAraNa karato hato, 61 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e3 zreNikacaritam. vi-gativira cattA , ca A judA judA niyamavAlA rUpa dazAvyA che. divaM vihAya divyastrIjano yuDU dayitairyuvam / tasya rUpazriyaM dRSTuM kautuhalayugAgamat // 6 // bhAvAtha- diya strIone samUha pittAnA patinI sAthe svargane cheDI te mAranI rUpa lakSmI javAne ketuka sahita pRthvI upara AvatA hatA. dara vizeSArtha), tugu, e vyaMjanAMta rUpa darzAvyA che. dadhatyalaMkRtIrbighratyojaH kAMtyA cakAsati / jAgraMti kavivAkyAni tasyAMgAnyanituSTuvuH // 6 // bhAvArtha alaMkArane dhAraNa karatA, ejane grahaNa karatA, kAMtithI prakAti, ane jAgrata evA kavione vAkayo te kumAranA aMganuM varNana karatA hatA. 63 vizeSA-kavinA vAkya- kAvyamAM alaMkAra, oja (eka jAtanI chaTA) kAMti (arthanI mahattA ), vigere guNa hoya che. ahiM sAta, pita, vAtati, bAghAna e napuMsakanA khAsa niyamavAlA rUpa darzAvyA che. netre tanuzcAsya madaM nudaMtI tudatI smaram / nAtI strigvatayA nAMti zAMtyAtmA kasya no mude yA bhAvArtha te kumAranA netra madane preratA hatA, ane tenuM zarIra kAmadevane pIDatuM hatuM netra snigdha paNAthI bhatA hatA ane zarIra zAMti rUpe zobhatuM hatuM te kone harSa na ApatA? 64 vizeSArthanuvaMtI, suratI, mA, mata-e napuMsaka nAmanI prathamAnA drivacananA vikalparUpa ane strIliMganA rUpa dazAvyA che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 zreNikacaritama. zatrUnapacatI dIvyaMtI kAyakAMti samaMtataH / pratApayAsI cAsya keSAM na stutigocaraH ||65 // bhAvA zatruone pacAvatI ane cAre tarapha prakAzatI tenI kAmanI kAMti tathajJa pratApa ane yaza keAnI stutinA viSayamAM AvyA nahatA? athAt sarve temanI stuti karatA hatA. pa vi~tyaMtI, nImmutI; A rUpa sIlige prathamAnu eka cana thAya ane napuMsake prathamA dvitIyAnu dvivacana thAya che. guruM vRtrahan nUtyA vRtraghneti sa varNitaH / gavalle trAtanovAMoiH prItyaMtyo nayaMti maH / / 66 / / bhAvArtha- samRddhivaDe gurUne iMdranI jema AcaraNa karatAM te kumArane iMdra ApramANe varNavatA hatA ke, gAya ane paDatAnI rakSA karanAra evA tamArI vANI svargane prasanna karatI jaya pAme che. kuda vizeSa.rtha--tRtrajJA, gAyaka, go, ga, e nAmanA khAsa niyama siddha thayelA rUpa darzAvyA che. Dhe paMthAH sarvanItInAM he maMtrAH sarvapApmanAm / he RbhuH zriyAnaMvetyAzAstainaM na kasya gauH ||67 || * phil''] bhAvArtha-- nauH " huM sarca nItinA mArgarUpa, hai sarva pApanA macana karanAra ane lakSmIthI IMdra jevA kumAra, tuM A dhAma " A pramANe e kumArane kAnI vANI AzISa ApatI na hatI ? 67 vizeSArtha--thA, vaMthA, phremunnA, A saIodhananA judA judA nAmanA rUpa darzAvyA che. nyAyasya jaMgamaH paMthA maMthAH parabalAMbudhau / RmudA guruNA bA sa zreNika stena maMtriNA // 68 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. bhAvArtha gurUvaDe IMdranI jema te akSaya kumAra matrIvarDa zreNika rAjA nyAyanA jagama bhAga rUpa ane zatruenA sainya rUpa cadrane mathana karavAmAM ravai thatA hatA. phruTa rUpa AA X vithathA, maiyA, munnaH e niyama siddhu evA nAmanA rUpa darzAvyAche. mithyAtvadadhnAM maMthAnaM paMthAnaM jainameva saH / pathAM dhuri RtubhujAmRhANamivAbudhat // 6 // bhAvArtha te kumAra mithyAtva rUpa dadhine mathana karanAra evA jaina mArgane devatAAmAM IMdranI jema sarva mArgamAM agresara jANatA hatA. ka vizeSAthaeN -- nAm, maiyAnam, dhaMdhAnaM, vathAm, mujJAnam enAmanA judI judI vibhakitanA rUpa darzAvyA che. pathyutta meM jainapaye pathikaH prathayan satAm / sukuMcAnena vidhatsu Rjuka iva nUnujaH ||70nnaa bhAvArtha Uttama jaina mArganA musAphara ane satpurUSonA mArgadadarzaka te kumAra rAjAomAM iMdranI jema vidvAnomAM prakhyAta thayA hatA. 70 vi--vadhi eNnavarthe, vidrattu, munna:, e judAjudA nAmanA rUpa dazAnyAche. stutvAsnIteH pathitAM pathisthairnAparaH stutaH / * rasrmathitAvitko mathayenmathikAnmayaH // 71 // bhAvArtha e kumAranI nItinA mArganI stuti karI mArgastha purUSAe bIjAnI stuti karI na hatI parvatanA ravaitu' mathana karavAne jANanAra kayA purUSa bIjA mathana karavAnA ravenuM mathana kare. ? 71 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam, vi-nA, , patinuM, thAna, madhara e ghara ane ghara zabdanA judI judI vibhakitanA rUpa darzAvyA che. puMstvaM supuMso'syAzaMsan pumAMsaH pauMsnapAvanam / mahatsu mahatazcAsya vaiduSyAdhiduSI na gIH // 7 // bhAvArtha Utama purUSa rU5 evA e kumAranA purUSa samUhamAM pavitra evA purUSa paNane purUSe vakhANatA hatA. moTAmAM meTA e kumAranI vikatA AgalA sarasvatI paNa vidvAna na hatA. hara vizeSArtha-rava, kuma, puna nam e um zabdanA judA judA rUpa darzAvyA che. parazu, patA, vaidu yA1 vivI - e dava ane vim zabdanA judA judA rUpa darzAvyA che. nennaiH sumanaiH sunizcaii! puNnirudbhttaiH| tanmaMtrareva so'mitrAna jaiSIpapuMgavaH // 3 // bhAvArtha - unmatta hAthIo dhaDe, korSa karatA AvaDe ane UbhaTa purUvaDe te rAjA zatruone jitato nahatA; paNa te abhaya kumAranA maMtro-vicAravADaja zatruone jitato hato. 73 vizeSArthama, mi. e nAmanA trIjIvibhakitanA rUpa darzAvyA che. jayankaSAyAMzcatura: sarvanunniH kssmaadinniH| catvAryevaM digaMtAni puMsAmekaH pumAnanUt // 7 // bhAvArtha sarva vastuothI tathA kSamA vagerethI cAra kaSAyane ane cAra dizAonA aMtane jitata te kumAra purUSomAM ekaja pu Sa hato. 74 vizeSArtha-vatura, tAra e ja zabdanA judI judI jAtinA rUpa dazevyA che. ane giAn, punA, evuM zabdanA rUpa darzAvyA che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam jiJcaturthakaSAyasyopAyaizcAturikazca saH / vRSaradAnaDudiko vidyA aciMtayatsatAm // 7 // mAvA cothAkaSAyamahane jItanAra, cAre upAyamAM catura ane vRSanI rakSAmAM kheDuta samAna te kumAra sapurUSanI vidyAne ekaThI karato hate. 7pa vizeSArtha-jit, cAturikaH, AnaDuhikaH ye nAmanA sane nAma, 52thI "banelArUpa darzAvyA che. ahiM vRja zabdanA be artha thAya che guja eTale badala ane dharma te baMnenI rakSAmAM pravINa hate. anaDutsu harAnaDDA nivAtpuMsu so'grnnii| dhISvagrayA tasya dhIH kAmAnAnaDuhISviva // 6 // bhAvArtha balademAM zaMkaranA naMdInI jema te purUSomAM AgaNuM-mukhya hatuM ane tenI buddhi, gAyomAM kAmadhenuMnI jema buddhiomAM mukhya hatI. 76 vizeSArtha-anaitsu, anaDavAna, anaDuhI, anahISu, se anaDui zamanA judA judA rUpa darzAvyA che. amuSmAtprAvRto'muSmin zAnamanazvaram / adaHputrAH punaMti damA vAyuvatsaMmavarjitAH // 7 // nAmuSya rAgavAyA doSA nAdasyato'zunam / sudurkhanamihAdastvaM durlannodamuyaG janaH // 7 // amuzyaG niyate zrInirvadyate'mumuyana suraiH| nAdazya duHkhannAgIti jainenyaH so'stavI jinAn / / trinirvizeSakam / bhAvArtha A prabhuthI dharma pravarte che, emane viSe zAzvata jJAna raheluM che, Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam emanA putre vAyunI jema ni:saMga thai pRthvIne pavitra kare che, emane rAga hepAdidASa nathI, emanAthI azu ma thatuM nathI, A lekhamAM e durlabha che, emane pUjanAra jana paNa durlabha che, lakSmIe emanA pUjana Azraya kare che, emanA pUjakane devatA vAMce che ane emane pUjanAra du:khI thato nathI >> A pramANe te kumAra jinenI Agala zrI jina bhAgavatanI stuti karato hato. ha7-78-79 vizeSArtha-guta gara:putrA, puSya, garAta , , , thar putra , puNavat drA, e badhA ga zabada uparathI banelA judA judA rUpa darzAvyA che. AseduSaH parAM khyAti viduSaH zAstravistaram / amoghaM tasya paicuSyaM vaiduSyaM ca suraiH stutam // // 70 // bhAvArtha paramakhyAtine prApta thayela ane zAstranA vistArane jANanAra evA te kumAranI pAcakatA ane vidvattAnI devatAoe stuti karelI hatI. 80 vizeSArtha-AduviSa, vairtha, e mAhivat ane vim zabda nA rUpa darzAvyA che. paicuSaM vaiduSaM cAnukatuM vratamivodyatA / tatkIrtiHpacuSI zatrUn viduSI viduSo'jayat // 7 // bhAvArtha- pAcakatAnuM ane vidvatAnuM vrata anusaravAne jANe Ughama vaMta thaI hoya tema te kumAranI kIrti zatruone pakavatI ane vidvAnone jANatI evI thaine jya pAmatI hatI, 81 vizeSArtha-9, vaidu vekyupI, e java ane vim zabdanA rUpa davyA che. durnItyajAraeyazuni maMtrieyatrArayo vane / zauvasaMkocannAjo'sthustyaktazauvanamatatA : // 2 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. bhAvArtha dunatirUpa bakarImAM jaMgalI dhAna ( varU ) je e kumAra maMtrI pade AvatAM tenA zatruA vananAM dhAnanI jema saMkoca pAmI. ane dhAna jevuM unmatta paNuM choDI daI, rahetA hatA. 82 vizeSArtha--arajIthakuni, zaiva, , e ja zabda uparathI banelA rUpa darzAvyA che. sthAlIpAke mAghavane vidA hotrApi ciNtitaaH| tasmAd Sio vinyati smopazunAdiva viDcarAH // 3 // bhAvArtha vidvAna hatAe ( hemakaranAre ) IMdra saMbaMdhI sthAlIpAka hemamAM cita velAzatruo dhAnathI jema Dakara bhaya pAme tema tenAthI bhaya pAmatA hatA 83, vizeSArtha-Aghavane, virA, dotrA, phrija, 35gunA, vinnara: A badhA judA judA nAma uparathI thayelA rUpa darzAvyA che. maghonIva maghono'nUyUnI tsyaavniinujH| mahiSI celaNatyanyAnanyapuMnogyayauvanA // 4 // bhAvArtha idrane dvANInI jema te rAjAne bIjI celaNA nAme yuvAna strI hatI, jenuM vana bIjA purUSane bhegavavA gya nahatuM. 84. vizeSArtha-panI, ghara, jUnI, e dhanya ane jIvana zabdana judI judI jAtinA rUpa darzAvyA che apratIcAIto gocA pRSTaudA kAryavastuSu / gunI puNyadhiyAM pUnAM rago nauri sUrata. T5 . bhAvArtha-- zrI hetanI vANIne pUjanArAone anukala rahenAra ane kArya vastuo. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 zreNikacaritam. te mAthe lenAra evA je kumAre dhAnanA jevI vakra muddhivAlA cuvAna pujJeyane saMga dUrathI cheADI didheA hateA. 85 vizeSArtha-agatI, mArAma, TorA, jUnAyu, e judA judA nAmanI vibhakitanA niyama siddha rUpa darzAvyA che. prASTau jAjo dharmanAstyekeSurUpaNAtparam / pRSTaudI vavadhyo'nUdyasyArirapi saMyuge // 3 // bhAvArthe eka maNa nAkhavA pachI je pRSTa batAve tenI upara mAravAnA dharma nathI. tethI je kumAranA zatru pRSTa matAvatAM strInI jema raNamAM avadhya thaye| hatA. 86: vizeSArtha----mAchI, choI e vRSTavAd, zabda uparathI siddha thayelA rUpa darazAvyA che. aprAtIcyanRdAryANAM pratIcIzo'satAM damAt / yo gurogacyanRzocIM janatAM bahvamanyataH // 87 // bhAvArtha Arya purUSA pratye anukUlatA dhAraNa karanAra, anArya purUSane damana kara vAthI varUNa devanA jevA, ane gurUnI vANInA pUjaka paNAne dhAraNa karatA je kumAra vidvAna janeAnA samUhane bahu mAna ApatA hatA. 87 vizeSArtha-gamata vya, gatIvIrA, mRta, zoSAt e var ane nor zabda uparathI banelA judA judA rUpa darzAvyA che. yo'na uri prAcyApAcyapratIcyodIcyanU bhujAm / prAcIza iva devatAnAm tirazvAmiva kezarI // 88 // bhAvArtha je kumAra devatAomAM IMdranI jema ane tiryaMcAmAM kezarIsihunI jema pUrva, pazcima, dakSiNa ane uttaranA rAjAemAM RgaNI thaye hatA, 88 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. vizeSArtha-mArA, gAtA, katA, udaya, e kAju, . kAjU ane rIn zabda uparathI banelA rUpa darzAvyA che. kArA, tiyA e nA ane tira zabdanA rUpa darzAvyA che. dhIstairazcyaM tirshviivodiiciivaudiicymaatmnH| aninaM binarAmAsa yasya tASitamAItam // nae / / bhAvArtha jema ticinI buddhi tici paNAne ane uttara dizA uttarapaNAne abhinna rIte dhAraNa kare tema te kumAranuM bhASita AhaMtapaNAne pitAthI abhinna rIte dhAraNa karatuM hatuM. 89. vizeSArtha-saisaNa, tithI, sarI, rIdaY, e tirthandra ane rajU zabda uparathI banelA pa darzAvyA che. yasya niSNApadAM pAke hipadI nirjagurguNAn / vairInASTapadaH puNyapratidIvo dyumAgadhAH / / e bhAvArtha- svarganA cAraNabhATe potAnI Apattino nAza thavAthI zatru rUpa hastI-- emAM aSTApada rUpa ane puNyanA krIDA sthAnarUpa evA jenA guNe dvipadI rAga gAtA hatA, 90. vizeSArtha-gags, gatirIvaH e mAtra ane pratirIva zabdanA rUpa darzAvyA che. rAjJastasyAtmajAyAH zrIceTakasyAstapApmanaH / kimiva stumahe tasyA mahitAyAH suparvaNAm // 1 // bhAvArtha... lakSmIne upAsaka ane jenA pApa asta thai gayA che evA te rAjAne devatAoe pUjita evI eka putrI hatI tenuM zuM varNana karIe? 91 vizvana, suparvanAma e jANavA yogya nAmanA rUpe darzAvyA che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritama. devasyaikapado vyAghrapadyA vyAghrapado mune: / api vai vyAghrapadyasya varyA zIlena sAjavat // e // bhAvArtha te rAjaputrI eka caNavAlA deva ane vyAtrA munine vyAdhrapadInA gItathI zIlavaDe varNana karavA cAgya hatI. ra 62 vi0 - ekapadaH, vyAghrapadyA, vyAghrapadaH, vyAghrapayasya yA ekapAd ne vyAghrapAda zahanA 35 dazavyA che. tasyAH supadyAH purato ratiH kuMnapadI nijA / zrAvanI paripUrNA yA guNairdadhno'dhikojjvalaiH // e // bhAvArtha sArA AcaraNavAlI te rAjaputrInI Agala kAmadevanI srI rata kaDhagI. bhAgatI hatI. dahIMthI adhika Uvala evA guDe je pirapUrNa thai zAlatI hatI. 93 vi0 - supayAH, kuMbhapadI me pada zabdanA 35 6zAvyA che. dadhnaH me dadhi zabdanu rUpa darzAvyuM che. kalpavAmanI nAmnI devaguvaranarvaNI / dhyAtri zrI vezmani dyutyA rAzi rAjanyaraMsta sA // e4 // bhAvArtha pavRkSanA sthAnarUpa evA deva ane gurUnA zuddha nAmanu dhyAna kAra;lakSmInA sthAnarUpa ane kAMtithI caMdra samAna evA rAjAne viSe te ramatI. datI. 84 vi0-dhAmanI, nAmnI, anarvaNI, vedamani, rAjJi, rAjani the nakArata nA manA judA judA rUpa darzAvyA che.. rAjJaH zrutasudhApo'syAH zaMkhadhmevAhiyoluvaH / apradhyA sudhiyA coccairyaza: kaMbaravAdyata // ee // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam bhAva - rAjA pAsethI zAstrarUpa amRtane pAna karanArI ane lajAvAlI e strInA yaza 5 zaMkha utkRSTa buddhivagaranA purU ane uttama buddhivAlA purU zaMkha vagADanAranI jema vagADa hato. 5 vi-zrutasudhA, rAMva, suvA, kazyA, kudhiyA e nAmanA judA juya rU5 khAsa niyamavAlA darzAvyA che. aguNeSu kRtavAnvarthakanmanasaH zame / zreya; pratisuvi vAyaM dharme satasaMga sA ] paNa che. bhAvArtha guNavagaranA loka upara prayojana vagaranI ane zamatAmAM manane sArthaka karanArI te bAlA kalyANa ApavAmAM jAmInarUpa evA svayaMbhU jaina dharmamAM Asakta thatI hatI. 96 vi--ti, tithi, vAyu, e khAsa niyamavALI nAmanA judA judA rUpa darzAvyA che. pAMsulAnAM punazci vyavahAreSvadhatta sA / rasadara phUpavavA, valAlajUri ! Us | bhAvArtha te rAjaputrI kalA zalyanI bhUmi rUpa chatAM doSavAlI-vyabhicArI strIonA ane punarlagna karanArI strInA vyavahAramAM kuvAnI deDakInI jema vartatI hatI. 97. vi-punamartA, varSAgyA, e khAsa niyamavAlA nAmanA rUpa darzAvyA che. pApAnAM paramaluvaM dRzoH prItermahAniyam / vithA nudhA prayatAmagvata muvam | bhAvArtha- pApane parama chedanArI ane dRSTinI prItine doranArI te suMdara guTIvAlI strIne avighAne chedanArA agraNI vidvAne stavatA hatA. 98 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritama. vi0-parapaluvam mahAniyam avidyAlaH, budhAraNyaH, mudhruvam salU, nI, agrANa, mubhU ye nAma 752 si thye| 35 (zIvyA cha. yAmAhustapasA nakriyaM devIM kaTAvaH / sA tAM jigAya saunnAgyazIlenADhayA niyAMluvAm // ee|| bhAvArtha- mahAdevanI sI pArvatI ke je tapathI pitAnA svAmIne kharIda karanArI kahevAya che tene nirbhayanA zIlavaDe yukata evI te strI potAnA saubhAgyavaDe para bhava karatI hatI. 99 bhAvArthavizeSArtha-bhakrimam , kaTamuvaH, bhiyAM luvAm se bhAsa niyama 2011manA rUpa darzAvyA che. smarastriyaM striyaM viSNoristrI khecarastriyaH / nAgastrInagavana vichan novAgmin stuhi moccakaiH // 100 // tvayA sarve jitA doSA guNAstvayaki sarvake / stutvetyuccairimAM svAMhadi bindhi kimu grhH|| 11 // astutyastutikAmistvaM paMkakenAsi digdhakaH / dAMteMjhyiAzvikAyAstatstutyAsyAH dAlaya svayam // 10 // ityekAhIM tAM stotuM naravAMzujitayAvakAm / valitrayADhayodarakAM paurAH saMprerayan kavIn // 13 // kalApakam. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam pa " he bhagavAna hai vAcAla, tame kAmadevanI strIne, viSNunI strIne, IMdranI strIne, khecara-vidyAdharAnI sIene ane nAga kumAratI strIne vakhANuzA nahIM tame AvA dANa jityAM che ane tamArAmAM sarva guNa che te A strInI UMca prakAre stuti karI tame tamArA pApane chedI nAkhe| Agraha rAkheA nahIM. nahIM stuti karavA ceAgyanI stuti karIne tame paMkathI lIMpAyA che, tethI iMdriyarUpa dhADIone damana karanAra e strInI stuti karIne te paka-kADhavane dheAi nAkhe cha A pramANe nakhanA kIraNAthI alattAnA raMgane jitanArI ane jenA udaramAM triyalI che evI te mRgAkSInI stuti karavAne nagaranA leAkeA kavione preratA hatA. 10-101-102-103 vizeSArtha--striyam. rAma, sUyaH strIH, e strI zabdanAdvaitIyAnA vikalpa rUpa darzAvyA che. cakra, sarva, maMna, viSaTM, azviTMA e badhAjJas ane TM pratyayanA rUpa darzAvyA che. juLa, candrattAm e svAthamAM pratyayunA rUpa da darzAvyA che. na yuSmAbhirjadhyaiSA na cAsmAnirvapuH zriyA / yuSmA mirasmakAni tathaiSA pativratA // 104 // ityanyonyakRtAlApAnaMdanaMdAdavedanAH / padyAM jagatpAdakAcyAM nemustasyAH surAMganAH // 105 // yumnam / bhAvAya e strI zarIranI zeAbhAvaDe tamArAthI ke amArAthI jitI zakAya tevI nathI, tethI e pativratA strI tamAre ane amAre vadanA karavA ceAgya che. " A pramANe paraspara AlApanA AnaMdathI vedanA rahita thayelI devatAonI strIo te mAlAnA jagatane pavitra karanAra caraNamAM namatI hatI. 104-05 vi.-yuvAmiH asvAmi, zudhvAmiH ga5Ami e yughdhar ane amar zabdanA gap pratyayanA vikalpe rUpa darzAvyA che. parAm evA zabdanu rUpa che. sarvikAsAM zriyAM dhAma mUrtyA vijiyikA sakhI : / takAH svacbatayA gaMgAvArAM sA nAyikAcakAt // 106 // Ta Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ezivaravarita bhAvArtha sarva lakSmInuM dhAma, mUrtivaDe te sakhIone ane svacchatAthI game nadInA jalane vijya karanArI te nAyikA zebhatI hatI. 106 vizeSArtha-jAnA vicA , tA: nA , e ja pratyaya e cAra pratyayanA rUpa darzAvyA che. sArAbhyAsu padattarI yaT | jIvavAnUpustAM vAtanAH | us | bhASArtha- je bAla dhananI icchA rAkhanArane ka95vallI hoya tevI che te A bo jIje nAMda panArI thA ? ema Uttama cetanavAlA loko te kahetA hatA. 20 vizeSArtha-A, , AnaMda, e anna ane nA pratyayanA rUpa zavyA che, sakhipAdaH saMpUraya vedama navyaM yuSmanyaM stAcca yuSmAva miSTaM sAtvaIn yuSmAn nApraasmAn praNIya / zaMdatyAsmanyaM lupayAsmAkamAdhInityUce nityaM nartRpAva na satI sA || || bhAlA-- " "he mitra rakSaka pati, he bhavya, tamAre mATe A ghara sArI rIte thAo. tamArUM ISTa thAo. arahaMta prabhu tamAruM rakSaNa kare, he nAtha, amI pasanna kare, amane sukha Ape ane amArI Adhi ( mananI pIDa nAza kare >> A pramANe e satI haMmesA pitAnA pUjya patine kahe hatI. 108 vizeSArtha-satiSa, puowkhya guNAgawAna thayuM, amArI gukha ane garA zabdanA rUpa darzAvyA che. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam yathAyamISTe pradadAti pAti vastathAyamISTe pradadAti pAti nH| nRNAmamUSAM viSayo miyo girAmazokacaMze'jani naMda nastathA // 100 // bhAvArtha jema A tamane niyamamAM rAkhe che, Ape che ane pAle che, tema A amane niyamamAM rAkhe che; Ape che ane pAle che A pramANe A lokanI vANune paraspara viSaya thato e azokacaMdra nAme putra thaye hate. 109 10-vaH, naH, amUSAm se yuSmad asmad n| mAheza35 tathA adam | rUpa batAvela che. yo vAM darzanamAtanoti namate saMstauti satyaM sa nA nAnAtvaM na yadAvayona yuvayonoM nazcaturNAmapi / haMtAvAmasRjayuvAmapi mahArUpau vidhAtatyunnAvAstAM dallavidalakAvavarajau yasyAzvinAlyAM stutauM // 19 // InqArtha je tamArA baMnenA darzana kare, temane nAme ane tamArI stuti kare, te mi banene paNa tema kare che, amArA baMnemAM nAnA vividha paNuM nathI ke tamArA baMnemAM nathI-eTale ApaNa cAremAM tema nathI valI vidhAtAe me baMnene mahArUvAlA sajyA che, tema tame baMnene paNa tevA sUkyA che te pramANe azvinI kumAra jenI rasuti kare che evA halla ane vizvaka mi je azaka caMdrane be nAnA bhAIe thayA hatA, 110 zeSArtha-vAm , nau, AvayoH, yubayoH, naH, yavam Ava.ra ye yuSmad mane. mi zabdanA judI judI vibhaktinA rUpa darzAvyA che. guNairvedhyAvAvAM jagati na yuvAM damA praNamate Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritama. yuvAnyAM nAvAnyAM dyutarusuraninyAmitinutau / ruci zrIrekA hakU tava ca mamaceti stutimilADU pravAlAhivANI nakhatatimannAtAM tava padau // 111 // bhAvArtha " amo be jagatamAM guNarahita chIe ane tame be guNarahita nathI, tame baMnene badhI pRthvI name che ane amone namatI nathI ' e pramANe ka5 vRkSa ane kAmadhenue stuti karelA, "tamAre ane mAre kAMtirUpa ekaja daSTi che >> ema pravAlAthI stutine prApta thayelI nakhanI zreNIne dhAraNa karatA tamArA baMne caraNu zobhe che. 111 vizeSArtha-pravAnI kAMti rAtI hoya che, tevI kAMti nakhanI hatI. AvA yuvAm, yuvAmyAm, yuvAmyAm tava, mama, ye yuSmad sane asmad zahanA 35 darzAvyA che. vizvalAdhyaM yazaste gurumahima tava demakAmo'catitvat trANaM kastvAM nacaiti spRhayati jagatIdeva tumyaM nmste| ... tvatsevAyAM ratima zamaya mama niyaH pAhi mA pazyatAmA zrIrme rucyA na mahyaM vitara nRtakatAmityariya yduuce||112 bhAvArtha- "tamArUM yaza vizvamAM prazaMsanIya che tamAro mahimA moTo che. kuza lanI IcchAvAlo mANasa tamArAthI rakSaNa pAme che. jagatamAM kayo purUSa tamArI pAse Avato nathI ? ane tamArI hA karato nathI ? he deva, tamane namaskAra che, tamArI sevAmAM ja mArI prIti che mAre bhaya samA, mArU rakSaNa kare, mArA sAmuM juve. mAre lakSmI upara rUci nathI mane to tamArU dAsapaNuM Apo ?' A pramANe jene zatru kahete hete. 112 vizeSArtha-te, teva, tvanuM, vim suSa te, mAM, mAm , mAm, e guNa ane awd zabdanA rUpa darzAvyA che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . 6 // rAjyaM yuSmAkameva davamavanividhau sRSTavAn vo vidhAtA nAgyairasmAkameva sphurati pRthuyazo dhIzca vaH prItaye nH| yuSmAkaM vainavaM vAkpatirapi na paTuH zaMsituM kA tu vArtA smAkaM paurauratIDyaH sa nRpatirazisattatkuTuMvAnvitaH damAm // 113 // sAvArtha " rAjyate tamaneja yogya che. he pRthvIca, amArA bhAgyane lIdhe vidhA tAe tamane sUjyA che. tamArUM vizAla yaza ane buddhi amArI prItine mATe skure che ane tamAro vaibhava vakhANavAne bRhaspati paNa samartha nathI te amArI zI vAta? ApramANe nagara janoe stuti karavA yogya te rAjA kuTuMba sahita pRthvI Upara rAjya calAvato hato. 113, vizeSArtha yuSmAkam vaH, asmAkam, vaH, naH, yuSmAkam, asmAkam, meM yuSmada, asmad zanA35 zAyA che. iti zrI jinaprabhasUriviracite. durgavRttidvayAzrayamahAkAvye devIkumAravarNano nAma dvitIyaH sargaH // 2 // tRtIyaH srgH| svasti yuSmanya masmannyaM hitenya iti vAgnRpam / vanapAlo'nyadAgatya natvoce hAsthasUcitaH // 1 // bhAvArtha eka vakhate vanapAle dvArapAlanA sUcavavAthI AvI rAjAne evI vANI hI, tamA, mamA mane tamanu yA che. 1 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. vizeSArtha- judA raH, e judagha ane garabA rUpa darzAvyA che. nAgyaira titvAnnavAdya manye tvaditarAnnRpAn / yusmatpriyAkhyAnacikI timAMzca priyaMvadAn // // bhAvArtha Aje tamArA zivAya bIjA rAjAone bhAgya vaDe tamArAthI caDatA ha mAnato nahI. ane tamane priya kahenAra huM mArAthI caDatA evA priya kahe: nArane mAnatA nathI. 2 vi--tavAna atimAna, e juduM jhawt ne gati avyaya sAthe samae sAMta rUpa che. atyAvAM na yuvA zrInni evaM tvatiyuvAmiti / tvadIye tejoyazasI ravIMoraya niMdake // 3 // bhAvArtha tame be bhAvaDe tamArA bethI caDIAtA nathI. ema tamAre tee ane yaza sUrya ane caMdranI Aje niMdA kare che. 3 vi - gAtrAvAyu, tiguvA, e khAsa samAsAMta rUpa darzAvyA che. nAgyairasyAtiyuvAnni ratyAvAnniH sukhIkRte / jagajjane kiM yuvAbhyAM kimAvAnyAM prayojanam // yusmadyazo'smadyazazca jahe'neneti tu tvayi / ratnAziciMtAratne svarddhadhenU adya jalpataH // 5 // bhAvArtha % tame baMnethI ane ame baMnethI caDIAtA evA A rAjAnA bhAgyo e jagatanA leka sukhI karelA che, tethI tamArA baMnenuM ane amArA baM. tenuM zuM prayojana che ? tamAruM ane amAruM yaza harI lIdhuM che ... A pramANe Aje ratnagiri ane ciMtAmaNi kalpavRkSa ane kAmadhenuM ne kahe che - 4-5 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. nAtitvAM tejasArkedU tvAmiva zrIna mAM zritA / atitvamatyahaM rAjan atitvaM nAMhamasmi su adhimanna guNAH kecida dhitvanikhilA guNAH / itthaMkAraM kilAyaM tvAM prazaMsati divsptiH|| 7 // bhAvArtha sarya ane caMdra tejavaDe tamArAthI caDIAtA nathI, tamArI jema mane lakSmI Azrita thaI nathI. he rAjA, tame mArAthI caDI AtA che. ane huM tamArAthI caDIAta nathI. mArAmAM koI guNa nathI ane tamArAmAM badhA guNe che ? A pramANe Aje che tamArI prazaMsA kare che. 6 7 (10-atiyuvAbhiH, atyAvAbhiH, ye sabhAsAMta 35 6shii0|| che. yuSmadyazaH asmadyazaH, ye para samAsAMta 35 cha. atyasmAmatiyuSmAM ca rAjho'sya naya vikramau / yusmadIyAMgasauMdaryadae~ dasrau dalatyayam ||nnaa yusmAnasmAnasya jetuH ke yUyaM ke vayaM stutau / atiyUyamativayaM yadasya guNasaMpadaH ||nnaa surAsurANAM saMlApa iti tvadharNanAsu yaH / prAptaH saphalatAM so'dya tubhyaM mahyaM ca roctaam||10|| tri nirvizeSakam bhAvArtha " A rAjAnA nyAya ane parAkrama amArAthI ane tamArAthI caDIA tA che. he azvanI kumAra, A rAjA tamArA zarIranA sAMdaryane garva toDI nAkhe che. tamane ane amane jItanAra evA rAjAnI stutimAM tame ane ame keNa mAtra chIe? kAraNa ke e rAjAnI guNasaMpati tamArAthI ane amArAthI caDIAtI che. " A pramANe sura asurono AlApa je tamArA vaNanamAM saphala thayo che, te AlApa tamane ane amane rUcikara thAo, 8-8-10 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam vizeSArtha- tA, tyAM tema, cAi, A gughadra , nA samAsAMta rU5 che. madhamava, badhiratA e avyayI bhAva samAsa UparathI banelArUpa darzAvyA che. svasti pAlitamahyaM te priyatubhyaM ca jAyatAm / guroH priyatavetyAzIradyAnUsaphalA tava // 11 // bhAvArya- mane pAlana karanAra ane ane prIya evA tamArU kalyANa thAo A pramANe tame jene prAya che evA tamArA gurUnI vANuM Aje phala thaI che. 11 vizeSArtha-patimA, viSagba6, virAva, e rUpa gumaH rAma nA samAsAMta che. arthizreNyAH priyamamAnnISTadAnAtparaMhatam / yuvakAnyAM mamatyAha kalpa'stvatpadau prati // 1 // bhAvArtha mane prIya evA yAcakonI zreNIne manavAMchita ApavAthI tamee mArI utkRSTatA harI lIdhI che. A pramANe kalpavRkSa tamArA baMne caraNane kahe che. 12 vi--jima, guvAkhyAn e paNa puSkarma n nA rUpa che. ciMtAmaNe tvadyusmaJca sva AvAM nidhayo'dhikau / sparzavakAmyAM vaH keti tvatkramau vadataH svayam // 13 // bhAvArtha' "he ciMtAmaNI, tArAthI ane nidhio, tamArAthI ame be adhika chIe amArA baMnenI sAthe tamArI spaAA zA kAmanI che ? A pramANe tamArA be caraNa svayameva kahe che. 13 vi0-vara, puSkara e pAMcamI vibhakitanA ekavacana tathA bahuvacana nA rUpa darzAvyA che. vANa, gAvAgyA, tyAM e judA judA 25 dAvyA che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. niSevate'sako yo'daHsvAmiko'sya kramAvam / amU Agacchato'vaimi sarvataH zrInarAnamUn // 43 // bhAva A-- e prabhu jenA svAmI che evo je emanA e caraNanI sevA kare che, ane emanA caraNa pratye Ave che, tene huM lakSamI.( mokSa lakSmI )nA bhArathI bharapUra jANuM chuM. 43 vizeSArtha , , pUr e rajU zabadanA rUpa darzAvyA che. amI amInyaH pAdecyo namasyaMtyasya yoginaH / dadAte nAmukenyo'mU narAmarasukhe spRhAm // 4 // bhAvAye- A yogi e.prabhunA caraNamAM name che, te caraNa te yogione manu dhya tathA devatAnA sukhamAM pRhA karavA detA nathI. 44 vize kArya--ga , garImA, sabhya, gag, e gam zabdanA rUpa che. gauratveritagaMgAbhyAM cAmarAnyAM surairasau / brijAvatrA ravAnA saMgharSa vItte pa . bhAvArtha garavathI gaMgAne anusaranArA cAmara vaDe devatAo jalavaDe jalanA pAtranI jema bhakti vaDe potAne AtmA bharIne temane vIMje che. 5 vizeSArtha mAMDavat e grAn zabadanA rUpa darzAvyA che. kalpazerjagmivatkahAM vinAmuSyAMghrisevanam / anadbhateva vichattA vidbhirmanyate nijaa|| 46 // bhAvArtha- kalpavRkSanI tulanAne pAmatuM e prabhunA caraNanuM sevana karyA vinA vidvAno pitAnI vidvattAne addabhuta vinAnI hoya tema mAne che. 46 ahiM prasuta evo pATha hoya tema lAge che. te tene artha-jANe pitAnI vidvattA thaIja nathI ema mAne che ema thAya te artha saMgata che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam napAna diva pAdAdho luMThatyasya jagacchiyaH / atyAsa nirta mAnaputa | as | bhAvArtha e prabhunA caraNanI nIce jagatanI lakSmIo UpAnanI jema athaDAya che ane e prabhue pitAnI gatithI madonmatta hAthI, rAjahaMsa ane meTA vRSabha ( naMdI ) ne jitI lIdhA che. 7 vizeSArtha-35Anas, nadata e navA zabdanA rUpa darzAvyA che. athopAnasUpAnattA vinA kNttkrhnnm| anaDutsvAnaDuhyaM ca yathA dhUrvahanaM vinA // 4 // tejastA timiradhvattAM vinA tejaHsu vA yathA / tannA nUpu nRtA thaf arglaeNbrikUnane vinA | bhAvArtha jema UpAnanuM UpAnapaNuM kAMTAthI rakSaNa karyA vinA vyartha che, jema baladanuM baladapaNuM dhurAnuM vahana karyA vinA vyartha che, ane jema te jatuM teja paNuM aMdhakArane nAza karyA vagara vyartha che tema te prabhunA caraNanA pUjana vinA manuSyanuM manuSya paNuM vyartha che. 48-49 vizeSArtha-pAna;, rUpAnA, manasunu, mAnAju, e upAd ane vanaDuta zabda uparathI banelA che. nareMzaNAM ziraHzradiracya mNdaardaamnniH| manasrakriyate nAsya mohadhvaniH padAMbujam // 50 // bhAvArtha rAjAonA mastakane Azraya karanArA maMdAranA puSpanI mAlAthI pUjavA yogya evuM e prabhunuM caraNa kamala mehane nAza karanArA purU potAnA manamAMthI dUra karatA nathI. 50 vizeSArtharAra: manasva, modi e nAma uparathI banelA pratyayAta nAmanA rUpa darzAvyA che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. zrAtmapradezasratkalpaghAtikarmA guravyasau / vRtraghnadezyatAM mUrtyA nayatyArAdhakAnnarAn // 51 // bhAvArtha AtmAnA pradezamAMthI ghati karma rUpa aNune khaseDanAra paNa e prabhu, peAtAnA ArAdhaka purUSane sattamAM iMDunA jevA kare che. 51 vizeSArtha - kalpa bhane dezya se pratyayAMta 35 darzavyA che. iti vadyaH sudhAlidbhiH satAM hRdi suvidUtaraH / anyonyasya purovidbhiH stUyate yo'sya harSaruT // 52 // bhAvArtha-- devatAone vaMdana karavA yogya ane sapurUSonA hRzyamAM praveza karanAra e harSadAyaka prabhunI vijJAtA eka bIjAnI Agala evI rIte stuti kare che. 52 1 vizeSArtha - sutrAvidbhiH, suvida vidbhiH harSada, me pratyayAMta nAmanA rUpa darzAvyA che. nipuNa: SaTsu nAvAsu tatvaprAdbhirupAsyate / zrutolAmadhuliT ziSyaudho yasya puNyasRT // 53 // 83 bhAvArtha cha bhASAomAM nipuNa zruta-Agama rUpa praphullita kamalamAM bhamarA samAna ane puSpa saMpAdana karanAra jemanA ziSyAnA samUhanI tatvane puchanArAe UpAsanA kare che. 53 vizeSArtha - tatvavAGgiH, madhulihU, puNpasTa me saMta nAmanA luTTA luhA rUpa darzAvyA che. niHsaMzayita sarvaprAT kutIrthamArgasTaT surAT jAvayajJe dvirijyo'stahiMsAyajJeDnakAmadhuk / 54 // " Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 zreNikacaritama. godhukUtamo nItigavyAM pranAmivatadAmaliT / suvagnirmuktitRSNagniratRSNagbhyo'ninaMdyavAk // ee // vizvarakSAdhvarartvigyo 'sadRgmugniranI mitaH / mugniH kudRgnirAkI murumutkurute jagat // 56 // trinirvizeSakama bhAvArtha sarva jAtanA prazna karanArane saMzayarahita karanAra, kutIrtha-mithyAtvanA mArge cAlanArAne zikSA karanAra, bhAtrayajJanA karanArAne pUjavA yeAgya, ahiMsA yajJa karanAra purUSAnI sarva kAmanA pUranAra, nItIrUpI gAyane atize rohana karanAra, kAMtivaDe aMdhakAranI zreNIne dUrakaranAra, muktine tRSNAvAlA Uttama vakatAone vakhANavA ceAgya vANI khelanAra, vizvanI rakSA karavA rUpa yajJamAM varelA vipra samAna ane asamAna purUSAe nahIM stuti karAelA evA je prabhu kudRSTi vAlA kumatiothI bhyAsa evA Ajagatane du:khamAMthI mukta kare che. 54-55-56 vizeSAthaeN kAT, mArnasa, mAyaTri, cor, gAmavulpha e hala tanAmanA judA judA rUpa darzavyA che. madhura, ji, muzmA, tuLa :, vjhi, mi. kudazmi, e badhA halatanAmanA judA judA rUpa darzAvyA che. sarvabhUtAnniSudbhiH svairguNairanyayazo nighuT / trilokattvadbhiH smaryate yo javAgarAT // 57 // bhAvArtha sarva prANIothI adhika pAtAnA guNavaDe bIjAnI kIrtine jhAMkhI kara nArI ane sasArane nahI gaNanAra evA je prabhunu traNa lekane jANI zake tevA tatvavettAo smaraNa kareche. 57 vizeSArtha-nivrudgi, nipuT savamuki, mALaLaT, e vyaMjananA judA judA rUpa darzAvyA che. kAmagarcha kudevAnAM kAmaga: IjirIditaiH / vitkumohasya yastIrdhakAmadhukkarmadarpaliT // 58 // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. | EA bhAvArtha- je kAmanI IcchAthI bharela vAMchanAvaDe kAmane dUra karanAra, kumehane jANanAra, tInI kAmanAne paripUrNa karanAra ane kAmadevanA garvane teDanAra che. 58 vizeSArtha -#AmaLArTa6. pAdima jAmapujAma , e nAmanA judA judA rUpa darzAvyA che saJaHSvabdeSu saMtApazAtau yamuNarAziSu / navAta,rAzIH pu rAzIne te nirR che paNa bhAvArtha saMtApanI zAMti karavAmAM megha samAna ane duSTa AzISane nahIM prApta karanAra evA je prabhunA guNa samUhanI upara kANu atheja AzISa nathI bolatu? 59 vizeSArtha-jJapu, bApu, gA, kU, emA ane zabda nA rUpa darzAvyA che. dhRtAzIstA satAM karNe'hastvattAka tamasaH kRtau / sajUstADhayAM dadhau yasya gIstarA nyAyadhUstarAM // 6 // bhAvArtha- sapurUSanA kAnamAM AzISa ApanAra, aMdhakArane nAza karavAmAM divasa rUpa evI jenI vANI pitA nI sAthe ja nyAyanI dhUsarIne dhAraNa karatI hatI. 60 naiva gIniH kutIrthInAM jIyate kApi yasya giiH| dhUvUnamA dhUrmasya yenohe'harivAMzutA / / 61 // bhAvArtha jemanI vANI kadi paNa katIthIonI vANuothI jitAtI nathI ane divasa kiraNane jema vahana kare temaje duomAM uttama evI dharmanI dhurAne vahana karatA hatA. 61 vizeSArtha-rmi, gItaku, pU, e nira ane puru zabdanA rUpa daza vyA che. Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . asaMkhyairapyahoniyaH stotuM punnina zakyate / muktiyAnacikIrvijJAna traikAlyaM navyakarmataT // 6 // bhAvArtha mukitamAM prayANa karavAne IcchanAra, vidvAna ane traNetala bhavijananA karma teDanAra je prabhunI purUSa asaMkhya divasomAM paNa stuti karI zaktA nathI. dara vizeSArtha-pradAma, uMmara, vi, vijJAna maLyata e vya jananA judA judA rUpa darzAvyA che. ainodArau kASThatadbhiH stotrairAnaMdavAdhikam / kArINAM mAMsapIpaka vizvaradaM stavIti yam // 63 // bhAvArtha karma rUpI zatraone mAranAra purUSa vizvanI rakSA karanAra ane AnaMdanA samudrarUpa je prabhunI pApa rUpa kASTane chevAmAM sutAra rUpa stotrovaDe stuti kare che. 63 vijApura, fav, e vyaMjanAMta nAmanA rupa darzAvyA che. ahaMstapaH karmaniyoM mahAtmA karmajAtamuk / rAjan zrIdhAmadhIdhAman asvaistvamiva zAtravAn // 6 // bhAvArtha- lakSmInA sthAnarUpa ane buddhivAlA herAjA, karmanA samUhane choDI denArA je mahAtmA prabhu tame atrethI zatruone jema haNe cho tema te tapathI karmane haNe che. 64 vijJAtapu, rAganuM, dhAma, e judA judA nAmanA rUpa darzAvyA che. jhaphAmagdhAmaH pArminniA rAjatAyai muktipuryA dhyAto yaH paramaHpumAn // 65 // bhAvArtha... zamatArUpa amRtamAM mana ane pApane chedanArA evA moTA mahArSioe Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . mukita narInuM rAjApaNuM melavavAne mATe je parama purUSanuM dhyAna kareluM che 6pa vi-koma, ma, vattA e vyaMjananA rUpa darzAvyA che. chiyAM suhinniH sevyastvaM yathA rAjantu rAjaniH / sahornirnayacakuniH zaktairdoSSu dhanu.bu ca / / 66 // rocinirarkarocintiH sarvajhaiH sevyate tathA / devAnAmapi deva-majjadbhiHprativIciSu // 67 // yugmam bhAvArtha | herAja, zatruone haNanArA, uttama bhujAvAlA, nIti rUpa netravAlA ane bhujA tathA dhanuSyamAM zakitavAlA evA sArA rAjAone jema tame sevavA yogya cho tema kanivaDe sUrya jevI kAMtivAlA ane prItinA taraMgamAM magna thatA evA sarvajJa purUSane ane devanA paNa devane je sevavA yogya che. 66 67 vi-dAma, piM, vasuma, g, dhanapu e nAmanA judA judA rUpa che. yasya rUpaM sphuTaM zakyaM citralignirna lekhitum / daivyapyalaM na vAk stotumihichatsu kasya vAk // 67 / / bhAvArtha je prabhunuM svarUpa citrakArothI chuTa rIte AlekhI zakAtuM nathI ane jemanI stuti karavAne daivI vANI paNa samartha nathI te bIjA vikAne mAM kenIvANI stuti karavA IcchA karI zake? 68 vi0 -jhama, vA, vidratyu, e vyaMjanAMta nAmanA rUpa darzAvyA che. tRjatyalajjAM gIryasya SaTkAyeSu no vidhapa / RcchatyaghanatpUjyatvaM yasya tIrthaM ca novidhak 6e bhAvArtha cha kAya jIvanI rakSA karavAmAM jenI vANuMdalajAne nAza kare che ane pApo nAza karanAra jenuM tIrtha uttama pUjyatAne pAme che. 69 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GG zreNikacaritam. sajUHSu gIrSu dhAsu dhUrSu davAsu yasya kaH / mahoni zitainaHsu dadhau nAzIHSu kauzalam // 70 // lAvArtha dharma saMbadhI vANIomAM ane dhurAmAM dakSa tathA tejathI pApane nAza karanArI evI emanI AzAmAM kaNa kuzalatA nathI dhAraNa karato? 70 vi0-majUHSu, gIrSu, dhUHSu AzIHSu, me vyasanAMta nAmanA sabhInA masu vacana darzAvyA che. suvAk suvichatsu pathi dAnAdyaiH sucanuHsuca / atidhu deveT yasyedaM vihArairvidadhe jagat // 1 // lAvArtha Uttama vANI vAlA vidvAnane mArgamAM suvacananA dAna vigere karavAvAlA je prabhunA vihArothI A jagata svargathI caDIAtuM ane devatAne pUjavA yogya thayeluM che. 71 vi0---atizu, deveT, me pAsa Myaa yogya 35 6zAcyA cha. iti yuSmadAdipAdaH samAptaH / so'yaM zrImAnmahAvIra napavainAraparvatam / alaMcakre guNazIlaM caityaM kaSTazritAnavan // 7 // lAvArtha te zrI mahAvIra svAmIe kaSTavAlA prANIonI rakSA karatA vibhAra parvatenI pAse AvelA guNazila caityane alaMkRta kareluM che. 72 10-uparyabhAraparvatam, "ye nAma 752thI 240yayAlA sabhAsanu 35 cha. napAjavaM javInAvAgatastatra survrjH| cakre samavasaraNaM spRhayannupasitAm // 3 // Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam bhAvArtha tyAM UparA Upara vegathI AvelA devatAonA samUhe siddha paNAnI spR hAthI samAsaNa racelu che. 73 avyayIbhAvanA 35 vi0--upazajavaM upasiddhatAm me nAma chaparathI hazIvyA che. kimupastrIjanenAlamuparAjyaM raso'stu naH / nRpatIrthamupAryacetIyuSAM yatra dhIH sphuret // 74 // bhAvArtha jyAM janArA purUSAnI buddhi A pramANe sphure che-strIAnI pAse rahe vAnuM zuM kAma che? rAjyathI amAre saryuM ! amAre te te tIrthamAM ane te prabhu pAseja rasa ho, 4 vi0-- upastrIjanena, uparAjyam, upatarthim, upArya, me madhA nAbha upathI ma vyayI bhAvanA rUpa darzAvyA che. G nAdhizri noparaMjoru nopabaMdhu vrajenmanaH / nAkAMti svarmokaMca yatra sthitavatAM nRNAm // 75 // bhAvArtha jyAM rahelA purUSAnuM mana lakSmI; suMdara strI ane baMdhue tarapha jatu nathI temaja svarga ane meAkSanI icchA paNa karatuM nathI. 75 10- vi0- adhizri, uparaMbhoru, upabaMdhu, me nAma uparathI thayelA savyayI bhAvanA rUpa che. videhA zrasmakA baMgA aMgA sUramasAstathA / pratyagrathAH kAlakUTAH kaliMgA magadhA api // 76 // 12 paMcAlAca sapAMcAlA dvArAvalagakAstava / dvAraM yathAmI nojjhanti tathA yasya surAsurAH // 77 // yugmam Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TUD zreNikacaritam. 'lAvArtha vihe, asbhaTTa, maMgAlI, aMgadeza, surabhasa, pratyayatha DAla Isa, liMga magadhe, paMcAla, pAMcAla ane drArAvalaga dezanA rAjA jema tamArA dvArane ADatA nathI tema je samavaRNanA dvArane devatAo ane asuro cheADatA nathI. 76-77 tvarjitakaliMge: kAliMgyo roditA yathA / yasya zojAnarairmoha jitvA tatpRtanAstathA // 78 // lAvArtha jema tamArA subhaddee kaliMga rAjAne jitI te kaliMga rAjAnI rANIene rAvarAvI hatI, tema je samAsaNanI rANAnA samUhe mehane jitI tenI senAone rAvarAvI che. 98 yAM na rAmro vyavAdAga iva rociSNu caMpakaH / sA zrIrUpadhe yena bhUmervainAranUnRtaH // 75 // bhAvArtha camelInA puSpanI jema sure bhita evA rAme je zabhA aparAdhanI jema kadI nahatI, vaibhAra parvatanI bhUminI te zAbhA je samAraNe dhAraNa karI che. 78 gargA vatsA vidA narvA yaskA lahyAstathAtrayaH / mRgaaisgirasaH kutsA vaziSThA gautamAzca ye // 80 // priyaMgargaH priyayaskaH priyorvA priyavijjanaH / kuhaggArgyakulaM yacca miyagargakulaca yaH // 81 // vAsiSThInAM vareNvAvA vAgniraganuvaH prajJo / apaiti yatropetenyastebhyo miyyAtvavAsanA // 82 // bhAvArtha garga, vatsa, viha, artha, 24, sagha, atri, bhrabhu, aMgirA, tsa, paSiSTa bhane Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. gautama gavanA, tema valI piyagarganuM kula-e badhA, viziSTa gotrAlA gaNa. gharanI vANIthI pavitra thayelI e parvatanI bhUmi che ne rAjA, jemAM uparanA sarva javAthI temanI mithyAtvanI vAsanA cAlI jAya che. 80-81282 yo binnetyAMtarAriyoM mRtyoruhijate yH| jIte guradve na ta catra rItta | crU-w: bhAvArya- je aMtara zaka kAma krodhAdithI bhaya pAme che; je mRtyuthI Uga pAme che ane je gurU pAsethI tatva zIkhe che, te sarve prabhu je samavasaraNamAM RAmAM Ave che. 83 juguptamAno'viratimAna pramAyazca javAnaraH / . klezecyotardadhatpApAtparAjiSNurupaiti yat // 4 // bhAvArtha- niMdA pAmo, virati rahita, bhavathI pramAda kara, kaleza aMdara dhAraNa karo ane pApathI parAbhava pAmato evo puruSa jenI Agala Ave che. 84: yasmAttIrtha pranavati jAyate ca. ratirdazAm / yavI viMdati klezaM dhAvato'zvAtpatanniva // 5 // bhAvArtha - jenAthI tIrtha Utpanna thAya che, jethI daSTine prIti thAya che ane jene: devI deDatA ghoDA uparathI paDanAro toya tema kalezane pAme che. 85 vi- ahiM mAra, dhAvatoDavAn e apAdAna kArakanuM udAharaNa batAvyuM che. yatra duM duninihAdeSvabdagarjinamonmudAm / pauryaH saudhAdAsanAca nRtyaM pazyaMti bahiNAm // 6 // bhAvArtha jemAM duMdubhinA nAdamAM meghanI garjanAnA bhramathI. harSa che , evA Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. madhUra pakSIonuM nRtya nagaranI srIe mehelaUpara caDI Asana upara besI jIve che. 86 kya vi--saudhAt, ( saughamAruhya ) AsanAt, ( Asane upavizya ) me " pUchope paMcamI " me niyamathI upAdAna (25 matAnyuM che. mithaH kuto navAn svargAditi vAcaH zrayaMti yat / svAtkAmAdI niSedhaMto rakaMtaH svamaghAnnarAH // 87 // bhAvArtha tame kayAMthI? svargathI ema paraspara vANI jenA Azraya kare che ane pAtAmAMthI kAmAdikanA niSedha karanAra ane pApathI peAtAnI rakSA karanArA purUSo jenA Azraya kare che. 87 vi0- kutaH, svargAt, svAt, aghAt me vyAdhAnaraunA 35 che. datvApi kAMtisarvasvaM yasmai nAmaMgalacchalAt / dhArayannRNazeSaM nu devaH paMkajinIpatiH // 88 // jagadyo rocamAno'pi yena guptagudAMtare / adhAri ratnaba zervyAH pratibiMbApadezataH // 8 // bhAvArtha kamalinI pati sUrya bhAmaDalanA miSathI jene peAtAnI sarvasvakAMti ApI paNa tene tenuM karaja bAkI rahyuM, tethI jagatane prakAzita karatA paNa jene ratna jaDita pRthvInA pratibiMbanA miSathI guptagRhanI aMdara dhAraNa kareluM che. 88 89 vi0- yasmai, jagadi me saMpradhAnabhara zAMta che. | zAlatrayI dharmacakraccatvAzokadhvajAdibhiH / vizvAdbhutAya spRhayan zarmAsmai spRdayentra kaH // e // aSTAdazaniH kulakam / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNiti . bhAvArtha traNa kilA, dharmacA, chatra, azeka vRkSa ane vaja vigerethI vizvamAM abhUta evA e samavasaraNanI pRhA ko sukhe purUSa na kare? 90 vizeSArtha-ga e chU dhAtunA vege saMpradAnakAraka batAvela che. parasparAsmA akrudhyannanIya'nanasUyakaH / adyavrazra tatrAviranUhatugaNaH samam // 1 // bhAvArtha- paraspara krodha, irSyA, asayA ane deha nahI karatA chatuone gaNa tyAM ekI sAthe pragaTa thayela hatuM. 91 vi-ahiM, , dhAtunA vege saMpradAnakAraka dazevela che. guNamAM deSa batAve te jUtha kahevAya che. pikAkUjitamAkaerya tyaktamAnAgrahA madhau / mRgAdI zlAghate patye tiSThate. zapate ite // e|| bhAvArtha- vasaMtamAM mahilAne zabda sAMbhalI mA-rIsane Agraha cheDI daI mRgAkSI. jI UbhA rahelA ane gAlo ApatA evA patine vakhANe che. dara vika-ahiM e saMpradAna kAraka che. Ike'haM nApararjunyo mahyaM rAdhyatu mAdhavaH / itIka vakti vAsaMtI pussplmaaliguNjitaiH|| e3 // bhAvArtha - "bIjI ratuone jotI nathI vasala rUtuja mArI ArAdhanA kare ema vAsaMtI latA puSpa Upara lagna thayelA bhamarAnA guMjAra zabdathI kahetI hoya tema rakhAtI hatI. 93 vizeSArtha-avarSa, mAsa, e saMpradAna kAjhmA udAharaNa batAvyA che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UY zreNikacaritama.. sauhRdaM pratizruzrAva smarAyAliravairmadhuH / AzuzrAva ca tatkArya trijagajjayalakSaNam // e4: bhAvArtha vamAMta: bhamarAnA zabdAthI kAmadevane peAtAnI mitratA jaNAvatA hatA ane traNa jagatane jitavAtu tenu kArya paNa jaNAvatAM hatA. 94 vizeSArtha - smarAya, saMhAra hara darzayezu che.. navasya rAjJaH suranervyAvRtasya jagajjaye / puSpavarSA dadatIva vane DumAH // 5 // bhAvArtha jagatanA jaya karavAmAM pravRtta thayelA basata rUpa navA rAjAne puSpanI sRSTinA miSathI vanamAM vRkSo daMDa ApatA hoya tema dekhAya che. 93 " latAH pazya tvagagre'rgavaH puSpeSvayaM zunaH tvanmanaH prIyatAmatra gaMgAyAmivagokulam // e6 // bhAvArtha A tamArI draSTInI Agala latA Aveche, te jIe A puSpanI aMdara kevI mugdhache? te gaMgA nadImAM gAyAnA yUthanI jema temAM tamArU mana prasanna thAo. 94 vizeSArtha - gaMgAyAm me dhArA24 zIla hai. brahmANaM yo'rvayetpuSpaiH mukuMda manasA smaret / pazunA yajate ruI tasyAstyatyaMta durjanaH // e7|| gotre kAzyapaH sparzaprajJAvAnmalayAnilaH / prakRtyA madhuraH so'yaM prAyeza prIrAyena kam // e8 // bhAvArtha bale puSpathI zrahnAnI pUre, bhanadhI viSnu smare ne pazuzrI Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam MA 'rUka zaMkarane yajJa kare tene te ati durlabha che valI je gatravaDe kAzyapa (kArapAtranA che) sparzanA prabhAvathI malaya pavana jevA che ane prakRtivaDe madhura che, A prabhu tene prazna nakare? 97 98 vika-, manasA, pazunama, goLa, ghAe karaNakArakanA rUpa dazAvyA che. dRDhAMgo dhAvituM zaktaH samena viSameNa ca / dhAnyaM kretA vizerona immegApti sunnaditaH // // dAtA karapade mmAnpaMcakena gaNaM gaNam / gAtuM grAmyajano ramyaM pravRttazcAtra crcrii||10|| yugmam / bhAvArya- majabuta aMgavAle hevAthI sama ane viSama rIte doDavAne rAmartha eka kamanuM be koma dhanya kharIda karanAra, khAvA pIvAmAM sukhI ane karNa samUha pAMca pAMca kAmane kara ApanAra evo gAmaDIA lokono samUha ahiM ramaNIya evA carcarI rAga gAvAne pravaryo che. 99 100. vizeSArtha -oLe, chANa, dravAn rAtA, e kArakarUpa darzAvyA che. caMpakaiH kiM pArakrItAH sahasraNAyutAya vA / na tyajate'khinaH sevAM teSAM yatkSaNamapyamI // 11 // bhAvArtha- zu hajAra dazahajAra caMpelInA pothI te kharIda karAyA che tema je bhamarAe eka kSaNavAra paNa te capakanA punI sevA choDatA nathI. 100 vi-nA , pAra, au, e vibhakitanA judA judA rUpa darzAvyA che. zirISe kurute puSpaM yA smerayati mallikAH / / grISmazriyaM sAdhvapazyaM tAM dRzoraratiM ghnatIm // 12 // bhAvArtha-- je grISmanI rUtunI lakSmI zAsaDAne puSpa Ape che ane je mallikAnA Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam : puSpane vikasita kare che te draSTinI aratine nAza karanArI grISma rUtunI lakSmI sArI rIte mArA jevAmAM AvI. 102 vizeSA-zive. e adhikaraNakAraka vibhakti darzAvI che. jumlAnyupasarpadvirgirinirjharazIkaraiH / dhArAgRhamukhaM tatrAyatnasikSminAratam // 13 // bhAvArtha vRkSanA mulIAmAM prasaratA parvatanA jharaNAnAM biMduevaDe tyAM yatna karyA vagara siddha thayelA phuvArAnu sukha hamesA maLatuM hatuM. 103 vizeSArtha-supUjAne 350, e karmakAraka darzAvyuM che. yatra jyotirvimAnAni ghanaughohyaruNadikham / prajA gA gogdhi sasyaM vAryAcate cAtako'budam // 10 // nadyattattatkaMdalAnAM priyaM nAmAni pRcchati / yatra jaMbUrjanaH pakkaphalAnvavacinoti ca // 105 // jite'sUnavAMnodaM yasyAM virahiNIjanaH / jAtirvayati yollAsaM sphUrti vahati cApagA // 106 // bruvatI barhiNAM nAdaiH sotkarSamRtuSu prajAH / sA tatropasthitA prAvRT ketakI: zAsatI smitam // 10 // kalApakam jemAM madhano samuha jayotiSInA vimAna ane AkAzane rUMdhato hata prajAo pRthvI pAsethI ghAsanuM dahana karatA hatA ane cAtaka pakSI temanI pAse jalanI yAcanA karato hato. jemAM loko te kAle ugatA aMkuranA nA potAnA priyajanane puchatA hatA ane jaMbu vRkSanA phala cuMTI ekaThA karatA hatA jemAM virahiNI strIo megha pAse prANu yAce che dareka jAti ullAsa pAme ane nadI sakata pAme che mayuranA nAdathI sarva ratuomAM pitAne ukaja prajA jaNAvatI ane ketakInA puSpane hAsyanuM zAsana karatI evI varSa rUtu che. prApta thaI 104-105-106-17. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. vi..-prajAgA dondhiM zasyaM, cAtakaH aMbudaM vAryAcate, pRcchati, avacinoti bhikSate, nayati, vahati, patI zAsatI me yA dvibhaH pAtumAnA prayogazI 05che. padmamitavatpadmA yatprAk caMco'jayat / yuttau tasyAMganAsyasya harete svAMtikaM zriyam // 17 // haMso'dhizete yatpamaM payo'dhyAste yadacchatAm / madokai:saha yatkauMcAnmadazrIradhitiSTati // 10 // inanniniviSTA yasa: kASTAnyanUSivAn / saptacchadAnadhyavAtsItpuSpazrIyadartIkatA // 10 // dIvyaMti haMsA: kiMjalkaichisAni ca tad dhruvam / vizvasyopavasaMtintaghnaM zaradAvasat // 111 // kalApakam bhAvArtha padanA daMDavAlI paghA ( lakSmI ane strI ) e pUrva mukhathI caMdranI kAMtione jItI lIdhI hatI tethI atyAre te padma ane caMdra sAthe malI te sakhInA mukhanI zobhA potAnI sAMnidhya haraNa karatA hatA. haMsa paddha Upara rahetA hatA, jala nirmatAne dhAraNa karatuM hatuM, mada lakSmI mahAna vRSabhenI sAthe kreca pakSIomAM AvI hatI. badho rasa kASTane cheDI IkSa daMDamAM pesatA hata pupanI lamI akasmAta saptaparNanA vRkSomAM adhivAsa karatI hatI. haMsa pakSIokiMjalakanI sAthe kIDA karatA hatA, jenA bisa-resAe jagatanA vRkSamAM AvI rahelA hatA evI rIte zarada rUtuvaDe te vana vRkSamAM nivAsrii 2yu.tu. 108-105-110-111 vizeSArtha--pathiI za26 rutunuvarNana hI cha padma, acchatAm, krauMcAna, isUna, kASTAni, saptacchadAn , kiMjalkaH, ghisAni vizvasya dUna me // 2: vilkitanA judA judA udAharaNa ApelA che. aMgarAgIkRtasyADhayairdine kazmIrajanmanaH / krozaM vistArayatyeSa saugaMdhyaM haimano'nilaH // 11 // Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Pr zreNikacaritam.. bhAvArtha dhanADhaya purUSAe divase aMgarAga karelA kezaranA sugaMdhane hemaMta rUtu pavana eka kreAza sudhI phelAvatA hatA. 112 vi--Aza, sauya, e dvikarmaka prayoganuM udAharaNa harAvyu che. ratyai kupitvA vizliSTa ivedAnI smaraH zarAn / Su mRdunA dhanuSAkSipat // 113 // ratipriyeSu bhAvAya rita Upara kApa karIne judA pADayA heAya tema kAmadeva tipriya evuM joDalAnI Upara peAtAnA kemala dhanuSyavaDe mANa phekavA lAgyA. 113 vizeSArtha-stya, DhaMDhepu, dharuSA, e kArakanA udAharaNa darzAvyA che. zizire lavalI puSpANyavAcinvata kAminaH / kAme copAttapuSpAstre dhanvino'nye'tyajan dhanuH // 114 bhAvArtha zizira rUtumAM kAmIe lavalI ( cAroLI ) nA puSpane ekaThA kya hatA jyAre kAmadeve puSpa rUpa asrA lIdhA eTale bIjA dhanvIoe pAtA dhanuSya cheADI dIdhuM hatuM. 114 puSpAMtarANi saMtyajya himakliSTAni SaTpadAH / madhUni vikace kuMdapAtre nUdhRte jhuMjate // 115 // bhAvAya bhamarAo hima paDavAthI karamAi gayelA bIjA puSpAne cheDI praphuli DAlara puSpa rUpa pAtra ke jene bhUmie dharIrAkhelu che temAMthI madhu-makara pItA hatA. 115 nacairRtu gaNaH so'yaM vane tatra mayekSitaH / naiko na hau na bahavaH stotuM yaM kavayaH hamAH // 116 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritama.. bhAvArtha te vanamAM te sarva rUtugaNane e prakAre joyo hato jenuM varNana karavAne eka, be, ke bahu kavio paNa samartha nathI. 116, surA:sarvenarAH sarve tiryaMca: saMjhino'pi ca / devaM sevaMtyahaMpUrva vayaM pUrvamitIriNaH // 117 / / bhAvArtha- sarva devatA, sarva manu, tiryaMca ane saMgIjIvo huM pilo ame pelA ema belatA devanI sevA kare che. 117, vizeSArtha--artha vapUrNa, e prayoga darzAve che. hA kAma dhiyAgaSau hekaSAyAH ka vaH sahak / natyA guruSu dRzyo'nyaztyAraTati moharAT // 118 // bhAvArtha- he kAma, tane dhikkAra che. herAga dveSa, hekSA, tamane dhikkAra che. tamArA di gurUne viSe bhakitavaDe bIje jevA gya kyAM che ? A pramANe meha majA UMce svare pikAra kare che. 118 vizeSArtha--ahiM ? e SaSTayarthamAM dvitIyA darzAvI che. devAMghrI svarNapaddheSu nyasyan hagyo dizanmudam / apeto'ghAddezanoAH prvhaaraavishtprnnuH|| 11 // bhAvArya suvarNanA kamala Upara becaraNa mukatA, daSTiene harSa ApatA ane pAthI dUra thatAM evA prabhu dezanAnI bhUminA pUrva dhAravaDe praveza karatA havA. 119 caitya chai triH parItyAdhAmAMtaM tribhuvanAvaneH / tIrtha natvAstapUrvAsyaH siMhapIThe caturmukhaH // 15 // bhAvArtha Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritama. traNa bhuvananI pRthvImAM na samAya tevA tyakSane traNa pradakSiNA karI pachI tIrthane namI pUrva tarapha mukha rAkhI ane siMhAsana upara cAmukha thaI prabhu rahetA hatA. 120 vizeSArtha-caityadUM, amAMtaM, me // 24 // SIK295 cha. asAdhava: kalau deve sAdhavo nipuNA gurau / sanyA skUnivAcarvan vAcaH zAMtarasAH prnoH|| 11 // lAvArtha kali-kalahamAM asAdhu, devamAM sAdhu ane gurUmAM nipuNa evA sabhyane prabhunI zatarasAlI vANune ikSu ( selaDI ) nI jema cusatA hatA. 1rI vi0-kalau, deve, gurau me mathi:291 4 / 24i S27 cha. pari graiveyakenyopAnuttarecyo divaukasaH / - A lokAMtAtpannorvyApi yazastatrAgatA jaguH // 12 // bhAvArtha veyaka vimAna tathA anuttara vimAnamAMthI tyAM AvelA devatAo le kAMta sudhI vyApta thayelA prabhunA yazane gAtA hatA. 122 (Ro-pari, apa 2sane Aye 65sA yoge 2255 // 6- 24 // 2 // zIyA cha. arthAdya uttaro yasya pUrvAgrISmAdRDhaHsakhA / puSpenyo netaraccApaM yasya nAnyA rateH priyA // 13 // lino yaH sarvadevecyo narne yaM maMjhanakramaH / Rte muninyastrailokyaM yena jigye carAcaram 125 // uttarasyAmito yeSAM vAsa: khanikaSA dhruvam / maharSayaste'pi loke prathitA yena nirjitAH // 15 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. ghaTa: vainAraM samayA svargimuktapuSpotkaracchalAt / pataMtIveSavastasya hastAtmannunnayazlathAt // 156 / / bhAvArtha-- je arthathI Uttara ( arthanI pachI ) Ave che, grIma rUtunI pilAno rUtu vasaMta ( jene mitra che, puSpa zivAyanuM jene bIjuM dhanuSya nathI: ratithI bIjI jene priyA nathI, je sarva devatAthI bhinna che, jenA sivAya maMDana ( zrRMgAra ), ne kama nathI, jeNe munie zivAya A carAcara (sthAvara- ja. gama rU5 ) railokya jItI lIdhuM che ane ahiMthI uttara dizAmAM AkAzanI najika jemane nice nivAsa che. evA te maharSie paNa jeNe jitI lI ghelA prasiddha che evA kAmadevanA prabhunA bhayathI zithila thayelA hAthamAMthI vaibhAra. parvatanI najika devatAoe nAkhelA puSpa. rAzinA miSathI jANe bANa paDI jatA hoya tema lAge che. 123-124-12pa-16 vi0-3ttara, pUrva, rutara, kanya, mana ne, e zabdanA yoge apAdAna kArakanA udAharaNa ApyA che. rUta, niHI, samA, tAta e karma ane apadAnakArakanA udAharaNa darzAvyA che gaMgAM siMdhuM cAMtarAste vaitADhayaM dakSiNena yA / sA nAratorvI sarvApi tatrAgAtsvAmisevayA // 17 // bhAvArtha gaMgAnadI ane siMdhunadImI aMtaramAM ane vitADhaya parvatanI dakSiNamAM je bharata kSetranI bhUmi che, te sarva bhUmi ( tenA loko tyAM prabhunI sevA mATe AvI hatI. 127 vi-, sidhu, tAtA e saMtA ane jenA e zabdane aMge thayelA karma kArakanA udAharaNa darzAvyA che. ( datta.) akazayazasaM hA prANeza vidherlalitAni dhik vigalitaphalaiH prANairItareNa tamadya kH| Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 zreNikacaritam .. itiraTadaristraiNe vijJApanAtra navatyasau - vyaraci mayakA deve devaH pramANamataH param // 12 // lAvArtha--- : "moTA yazavAlA prANanAthane ane vidhi devanI lIlAne dhikkAra che. Aje niSphala prANavaDe zuM valavAnuM che? A pramANe jene zatraonI strIo pakAra kare che evA Apa deva-mahArAjAnI Agala meM A pramANe vijJapti karI, 3 tenu zu', 2anii bha27. 128 vizeSArtha-hA, antareNa ye. 250yaya yoge 1251 hA zAMvara cha. iti zrI jinaprabhamUriviracite zrI zreNikacIrate durgattidravyAzraya. mahAkAvye vanapAlavacano nAmaH tRtIya : srg:| Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 zreNikacaritam. caturthaH srg:| ityamudyAnapAlasya mahIpAlo nizamya gAm / sAdhurjinamanisvAMtamaniprIti parAmadhAt // 1 // sAvArtha A pramANe udyAnapAlanA vacana sAMbhaLI rAjA zI jina bhagavaMta pratye dadayamAM parama prItine prApta thaye vizeSArtha--abhisvAtaM, abhiprItim me upasarga abhi yothe ubh||2|| zIve che. soMgamaMgamannivyaMjanpulakaM sphAratAM punH| bannAra praticetonu netraM pari manorathAn // 2 // bhAvArtha te rAjA aMgamAM pulakAvalI vistArathI pragaTa karatA thake citta ane netra pratye mane ratha dhAraNa karavA lAge, 2 vi0-gara, aMgam, prati, pari, me pAsA, sane a yoge // 26 // udAharaNa darzAvyA che. varNa varNa prati prIta: sonUtpari padaM padam / vAkyaM vAkyaM cAnu tasya vaca: supriyazasinaH // 3 // bhAvArtha te pratyekavaNuM ane dareka pade prasanna thaI ga. priya kahenArA evA tenA pratyeka vacana pratyeka vAkyane priyathI anusaratA hatA. 3 vi0-prati, pari, anu, meM adhyayayoge vIsA dilAya) nA 35 zAnyAcha. adA riyamanuprIti pratinogaM vidhiM pari . sAdhu tasmai dadau dAnaM pArthivaH pAritoSikam // 4 // Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam dAridrane nAza kare tevuM, prIti saMpAdana karanAruM ane ubhaga vidhi mAM upayogI evuM pAritoSika ( inAma ) nuM uttamadAna rAjAe te udyAna pAlane ApyuM. 4 viva6, jAti, ghara e arthava ge thatAM karma kAkanA udAharaNa darza. vyA che. yadannaTAn prati yadjhasthAna pari syAttadadau satu / rAjJaH prasAdalabdhyaMtA nanu syAditi hi sthitiH|| 5 // subhAne ane dvArapAlane je ghaTe tevuM rAjAe ApyuM kAraNa ke, rAjAnI sthiti prasAda (meherabA ) nI labdhi-lAbha sudhI hoya che. 5 vi.--ti, vari e avyaya yoge karmakAraka darzAvela che. vadAnyAH zreNikamanUpakalpa dumiva dhumaaH| natvA niryAn sa ityUce vasito'nu navAM zriyam / / 6 // bhAvArtha- navIna lamIna prApta thayelethI rAjAne namIne nIkalatAM A pramANe kaheto hato ke, kalpavRkSanI Agala jevA bIjA vRkSa che, teme zreNika rAjAnI Agala bIjA UdAra purUSa che. 6 vi-ma, 3, e avyaya vege karmakAraka rUpa darzAvyA che. jinezagamanotthAyAM mudi dAnannavo'navat / napakhAryAmiva zeNo rAjho harSastadAdhikaH // 7 // bhAvArtha zrAjinA AgamanathI thayelA harSamAM khArIne mApa Upara jema dvANanuM mApa thAya tema rAjAne adhika harSa thaye hate 7 vika-3NA, kapa yoge kArakanuM udAharaNa darzAvyuM che. khArI ane TriNa eka jAtanA dhAnyanA mApa che. nRtyA adhizreNike tamAgamodaMtamarhataH / magadheSvadhi tasyAzAvijJAH paurAnajijhapan // 7 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. bhAvArtha zreNika rAjAnA sevake te advaitanA AvavAnA dhRttAMta tenI AjJA jANI magadha dezamAM sarva leAkeAne jaNAvatA hatA. 8 2 vizeSArtha - adhi zreNike, magadheSu adhi me adhi avyayanA yoge adhikaraNa kAraka darazAvela che. aghoSayaMste sarve'dya mAgAdgrAmaM purAya vA / gacchejaNa zilAdhvAnamanyasthAnaM hRdApi mA // e // bhAvArtha " Aje sarvane gAma ke nagara javAnuM nathI, sarvane guNasila UdyAnane mArge javAnu che. te zivAya bIje sthAne hRdayathI paNa javuM nahIM " A pramANe teoe AdheASaNA karavA mAMDI. 9 vizeSArtha - grAmaM, purAya, adhvAnam, me u ne vapAdAna DAunA vi'sye udAharaNa darzavyA che. tyaktasiMhAsano gatvA'ninAthaM katicitkramAn / bodhiralaM manyamAnastrirnatvezaM nRpo'stavIt // 10 lAvArtha 205 sihAsana dADI prabhunI tarapha keTalA eka pagalA cAlI aidhiratnane mAnatA evA rAjA prabhune traNavAra namI nIce pramANe stuti karavA lAgyA. 10 vizeSArtha--abhinAtham, kapAn me umedvAraunA 35 dazavyA che. kugurUnnatRNaM manye na tRSNAya kudaivatAn / na zvAnaM moDarAjaM ca na zune tadnaTavrajam // 11 // nAnaM nAvaM gAlavA manye'yAhaM durAgamAn / tvadAgamAya svastyastu modAyAlaM namo'stu te // 12 // 14 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 zreNikacaritam . he svAmI, huM kugurUne ane kudevane tRNanA jevA paNa gaNato nathI, meha rAjAne ane tenA subhAne sthAna jevA paNa mAnato nathI, Aje huM duSTa zA ne anna, nAva ke zIyAla jevA paNuM mAnatA nathI. tamArA Agamanu kayA hA ane mehuthI za. he prabhu, tamane namaskAra. 1ra-ra smRtA apyagnaye svAhA vaSaT praaciinbrhithe| svadhA pitRnya ityete maMtrAvAsAya na damAH // 13 // bhAvArtha ravAdA, kAvana (dANa) vapa viH svapa, e mane smaraNa karyA hoya te paNa rakSaNa karavAne samartha thatA nathI. 13 vizeSAthe-vA, jA, rAdhA, e zabda yoge saMpradhAna kArakanA UdAharaNa davA che. syAtpuMsAM zreyase dAru yUpAyeva jinez yat / tasmai sacetAH ko nAma tvattIrthAya na manyate // 1 // bhAvArtha- he jiseMdra, yajJanA staMbhane jema kASTa tema je purUSone kalyANa ace che, te tamArA tIrthane ko saceta prANI mAna Ape nahIM. 14 vijUnA, , , e saMpradAna kArakanA udAharaNa darzAvyA che. yaca saMpadyate dugdhaM dadhne tava vacastathA / zrutAya kalpate mohayudhe saMnadyatAM satAm // 15 // bhAvArtha... - jema dudha dahIMne mATe thAya che, tema tamArUM vacana mehanI sAthe yuddhamAM taiyAra thatAM evA purUSone zA mATe thAya che. 15 vi- ne, dhRtA, zodhe e saMpradAna kArakanA udAharaNa darzAvyA che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam tapasyatyapi mokSAya tyAgasyaikAzraye tvayi / tava laphinI tattipApa nA rahA bhAvArtha mekSane mATe tapasyA karatA ane tyAganA eka Azraya rUpa evA tamAre viSe, jANe avajJA karAelI hoya tema rAtI vijalI tApane arthe thAya che. 16 vi--tAti, jANe ravi, tArA, e adhikaraNa ane saMpradAna kArakanA udAharaNa rUpa dalAgyA che. samitkuzAya gtaaro'pyssystvnmtaatigaaH| pAThAya muktyai coyuktA apyajJAH pratinAMti me // 1 // bhAvArtha- samidhu kASTa ane darbhane mATe vanamAM janAra ane pATha tathA muktine mATe ujamAla evA paNa raSio tamArA matane UlaMdhana karanAra hovAthI mane ajJAnI lAge che. 17. vi--sA , pATA puche, je tamAMti, e badhA judA judA kArakanA udAharaNa ApyA che. na taiH saha surAH sAI na tairdaityA na te narAH / spaIte prathate loke yeSAM tvaghidyayA yazaH // 1 // bhAvArtha-- jemanuM yaza tamArI vidyAthI lekamAM prakhyAta thAya che, teonI sAthe devanAo, daityo ane manuSya spardhA karI zaktA nathI. 18 vizeSArtha--ahiM avyaya yoge karaNa kAraka darzAvela che. akSyA kAgaH padA khaMjo na sa syAttvayi yo ntH| nAdi kAgaM kima yasya cANo nAryasaMgayoH // 1 // Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raNa zreNikacaritam bhAvArtha je tamane namyo nathI, te e kaNa ane page lulo che. je tenA be netra anArya saMga vAlA heya te tenI eka paNa AMkha kANI nathI ema nahIMarthAta kANuM che. 19 vi--A jALa, jAvaMga, e aMgavikAre tRtIyAnA udAharaNa darzAvyA che. . zikhAyA ye parivrAjo jarAnistApasAzca ye| mukti prati zramo vyarthasteSAM tvanmatavikSiAm // 2 // bhAvArtha je zikhAthI parivrAja-saMnyAsI che ane je jathI elakhAtA tApasa che, te tamArA matanA dveSI hevAthI teono mukti pratyene zrama vyartha che. 20. vika-NAvADa, nAma, e karaNa kAraka udAharaNa darzAvyA che. ihasthasyApi me naktizcettvayeza pratISyate / puNyAni tahipakkAni vipakvAzva zAlayaH // 1 // bhAvArtha he Iza, huM ahiM rahe che, te chatAM tame je mArI bhakti grahaNa karaze te pAkelI zALAnI jema mArA puNaya 5kava thayA che. 24 stutveti devaM natvAca baMdiSvagre pagtsuca / nadatyutsavatUaughe'cAlInmajanamaMjhapam // 2 // bhAvArtha- evI rIte prabhunI stuti karI ane nAmadAra karI, baMdI jana AgaLa belatAM ane utsavanA vAjitrA samUha vAgatAM te rAjA snAnamaMDapa praye cAle, rara. vi-pu para, sUpoM nati, e AdhakaraNa kArakanA udAharaNa karAvyA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam e yacchatreNa tamIkasva yo mANikyakirITyat / sa rAjeti janairgacchannanyonyasyaiSa drshitH||23|| bhAvArtha "hane chatra cha bhane ne mAthe bhAsiyata bhuga cha, te o, aare che. A pramANe cAlatA rAjAne lAke paraspara batAvatA hatA. 23 vi-chatreNa, ye 95sakSa tRtIyA vinAta 25 .. zizUnAM kraMdatAM strISu sudatISu ca ykssiH| jagmurvanaM so'yamiti zrutIH zruzrAva sa vajana ||shthaa bhAvArtha jenA zatruo bAlake ane strIo retAM chatAM temane anAdara karI vanamAM cAlyA gayA che, te A rAjA ema sAMbhaLate te rAjA cAlatA hatA. 24 vizeSArtha-zizUnAm, strISu, me nAre SaSThI gane saptabhInA. 264 zIvyA cha. tataH snAnagRhaM prApya vidhivtkRtmjnH| dyosvAmIva nuvaH svAmI. sotkarSAmapuSatviSam // 2 // lAvArtha pachI snAnagRhamAM AvI vidhithI jeNe snAna kareluM che e te rAjadara sUryanI jema UtkarSavAlI kAMtinuM poSaNa karato hato. rapa caMzcaMdanaliptAMgo vsaanHshudhvaassii| . nizIzvara zcorvInAkanUnujAmIzvaro banau // 26 // bhAvArtha caMdra jevA caMdanathI aMgane lepa karI be zuddha vastra paheratA te rAjAone rAjA caMdranI jema zobhato hato. 26 lakSito'dhipatiH pRthvyAH sevyoM nRpatininUSu / dAyAda zva kalpazeriMze vA ratnanUSaNaiH // 2 // Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 zreNikacaritam. bhAvArtha- te pRthvIne adhiti ane rAjAAne sevavA cAgya evA rAjA jANe ka vRkSane bhAgadAra hoya ane ratnAbhUSaNathI iMdra hoya teve dekhAvA lAgyo. ra zriyAM zriyaH prasUto tu pratinUranaye. satAm / azvino maMtrinAmaMtaH dharme nITona nAiittaH ||nA prasUtasyAtrinetre zrI mukhazvatreNa zobhitaH / pratinUrnaya mArgasya maMrupAnniragAdvahiH // 2 // bhAvArtha jANe lakSmIonI lakSmIthI prasanyA haiAya taeNvrA, satpurUSAne abhaya karavAmAM jAmIna rUpa, dharma tathA nItimAM sAkSI evA matrI sAmatavaDe yukta; atrinA netramAMthI janmelA caMdranI zAbhA sukhamAM dhAraNa karanAra, chatrathI zebhita, ane. nIti mArganA jAmInarUpa eve te rAjA maMDapanI mahera nIkaLyA. 28-29 nAkiSvi iva zreSTho nRNAM secanakadvipam / zrAruhyAI chaMdanasya hetoH prAsthita prArthivaH // 3NA bhAvArtha devatAomAM IMdranI jema purUSAmAM zreSTha evA rAjA secanaka nAmanA hAthI upara esI advaitane vAMdavAne cAlyA. 30 vi~tAjI, tRLAma, heto. e kAraka vibhaktinA udAharaNa che. zrISviva tyAgajogAnyAH strINAM zlAdhyAH pativratAH / tAdRzyo'mUriti stutyAH paurairdeyo'sya cAcalan // 31 // bhAva chuM. ---- jemanA tyAga (dAna) ane bhAga thAya tevI lakSmIe jema lakSmInu emAM zlAdhya che, tema srIomAM pativratA strIe zlAdhya che, tevI A srIA che" A pramANe nagaranA leAkeAthI stuti karavA yeAgya evI zreNika rAjAnI srIe paNa sAthe cAlatI hatI. 31 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . azehI sevamAnAnAM yudhyamAneSu jitvaraH / zlAdhyaH syAtaNAvAmI ztIddhyaiH prathitaM jaTaiH ||3shaa bhAvArtha sevA karanAranI upara deha na rAkhe ane yuddhamAM vijya melave te lAdhA karavA yogya thAya ane tenA guNa Ave che A A pramANe stuti karavA yogya subhaTe prakhyAta karavA lAgyA. 3ra yeSAM rUpaM janA dRSTvA dhiyAtII smarasya c| yairgurauH smaryate dharmazvezate ye nRpa zriyaH // 33 // raNe'riryatprahAsoM jAnAti sma divaM nishH| zaurya dayaMte nItezca ye nAte jagaMti yAn // 3 // nAthate yajagaughasya janatA te'nyaadyH| kumArAstatsamIpasyopaskartumupatasthire // 35 // vishesskm| bhAvArtha jemanuM rUpa joI leke ika ane kAmadevane yAda kare che, jeo gurUne dharma samaraNa kare che, je rAjyalamI Upara sattA bhogave che, jenA prahArathI pIDita evo zatra raNamAM divasane rAtri jaNe che, je nIta pAsethI zaiye melave che, jenI pAMse jagata yAcanA kare che, ane samUha jemanA guNa samUhanI prArthanA kare che, evA te abhaya kumAra vigere kumAre temanI prabhunI samIpa javA taiyAra thaI AvyA. 33-34-35 na rogA arujan yasyA yaMtopaskurute ca yAm / kIrtirajamunarjuna kIrtirujjhati nApi yAm // 36 // pratinnAn chiD naTAnAMca padI nATayituM rnne| . ujjAsayati hastAtrairvIrudhaH zAkhinAM ca yaM // 3 // na-pRSTaM pAdapAtairdhAnA iva pinaSThi yA / jayAzAyAzca zatrUNAM sAnekA gajatAcalat ||3nnaa Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shrennikcritm| bhAvArtha jene roga pIDatA nathI, mahAvata jenI mAvajata kare che, jenI Agala evita hAzInI kIrti choDatI nathI, raNamAM zatruonA samavaDiA hAthI ene nacAvavavAmAM je catura che je pitAnI seMDhanA agrabhAgathI latAone ane vRnA mahane UkheDe che ane je caraNanA pAtathI dhANunI jema pRthvInA pRSTane ane zatruonI jyanI AzAne dalI nAkhe che, tevA aneka hastione samaha cAlavA lAge 36-37-38 vi - 3pa,3nA pi e kriyApada ge je kAraka vibhakti mukAya che, te darzAvI che. saMtApayaMta cAH saMtApayaMtaH kamAM khuraiH| varSAsu karkaTa zva raNe'rIna jvarayaMti ye // 3 // ye'laM prahartumaMzazvaM nigraha minArvatAm / nihaMtumaratiM naH prakti hetuM kSiAM rateH // 4 // yAnArudyotkrAthayaMti yojharo yudhi vikSiAm / yazasAM tamivAzcaughAste saMnaHzaH pratasthire // 1 // vize. bhAvArtha je pitAnI kharIothI pRthvIne saMtApa kare che, je varSAlamAM kAkaDInI jema raNamAMzatruone javara lAve che, je idranA ane suryanA ghaDAone, pitAnA vAmInI ati (pIDa) ne ane zatraonI ti (prIti) ne haNavAne samartha che, yuddhamAM jemanI Upara ArUDha thaI yuddhAo zatruone haNe che evA jANe yazanA samUha hoya tevAM anA samUha taiyAra thaIne cAlavA lAgyA. 30-4-4 AsikA yatra yodhAnAM jethaNAM vairisaMhateH / zastraiH zastrAeyUDhavadbhiryutkrImAM kRtapUrviNAm ||dhshaa Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam rathAH prasthitaMvataste rcitaashcaarukaaruniH| kurvataH kekino nemikhnairugriivnaadinH||43|| yugym| lAvArtha jemAM zAne vahana karanArA, zaaithI pUrva yuddha krIDA karanArA zatranA samUhane jitanArA ddhAo nI jemAM eka che ane je Uttama kArIgaroe racelA che evA rathe pitAnA davanithI mayura pakSIone UMcI grIvA karI mohAta yAlA thA. 42-43 stuvAnastadinaM prIti jagmivAn suzamAdadhiH / adhIrairdurjayaM mohaM jitvA brahmAnilASukaH ||dhyaa ninaMsurartha vyANAM payAM vettAramIzvaram / timAdheAdhiM ca prauktaikAdhikapaDUnayam // 5 // sujanmAnaH saumyadaivA yairayaka: prazaMsyate / vArtayaniti sarvA pauravarga: pracelivAn // 6 // bhAvArtha:-- te divasanI stuti karate, prItAne dhAraNa karatA, sukha pAmate, adhIra parUpathI duHkhe jitI zakAya tevA mahane chatI brahnA (brahAcarca) nI abhilASA karatA, cha dravyanA arthane kahenArA, Adhi tathA vyAdhina cheSa karanArA ane sAta nayane kahenArA Idhara-prabhune namavAnI IcchA karane, "jeo e prabhune praNAma karaze, teonA janmane dhanya che. ema vArtA karate nagaranA lokone varga potAnI sarva samRddhi sAthe tyAM cAle 44-45-46 vi0-stuvAnaH, jagmivAn, AdadhiH, abhilASukaH, nimuH, ayakaH, pracelivAn-the nAma 952thI manesA nuhA nuhA prtyyaatn| 35 zIyA cha. anyapuMsAmagamyo yuT svapuMni: pudbhiraMjitaiH / prazAn kampretarAnaMdo vAMun zAMti nijainasAm // 4 // 15 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ezivati. salajaH sajitAkalpaH sudhAliTtaruNI ninnH| guruSvApteSutajIrSu naktyA paurIjano'calat ||||yugmm / bhAvArtha- para purUSane agamya, Uttama purUSoe pUjita evA pitAnA pationI sAthe joDAelo, zAMta, Uttama AnaMdavAle, pitAnA pApanI zAMtinI IcchA karate, lajajAvAle, potAnA veSamAM sajaja thayela ane devatAonI sakhIenA jevo nagaranI strIone samUha Ama evA gurU ane temanI vANa tarapha bhaktithI tyAM cAle 47-48 vika-jA, khetara, vajana, juvAra, e nAmanA rUpa darzAvyA che. vighnApAkRti rAjhIha yAJcAkRtkalpapAdape / ahitetarazabdAni nedustUryAeyanekadhA ||dhnn bhAvArtha viAne nAza karanAra ane kalpavRkSa jenI pAcana kare te rAja cAlata locA zabadavAlA vAji. aneka rIte vAgavA lAgyA. 49 teSAM saiSadhvanirdiA sajU:Su pratizabditaiH / romAMcitAni saMmUrbankeSAMcake vapUMSi na eNA lAvArtha-- te vAjigane e dhvani dizAomAM sAthe UThelA pratidhvaniethI gyA thaI kenA zarIrane romAMcita na karato hate? arthAta sarvanA zarIrane romAMcita karato hato, 50 vijaws saina e saMdhirUpe darzAvela che. dhanuSSu kuzalaijaitrairanIrUsthAnasaMyuge / jyAghAtotyAMgulikhaMgakArkazyai; paryavAri sa; // 51 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. bhAvArtha: ghagSyamAM kuzala, abhIru (bIkaNa nahIM tevA) lekenuM sthAna 25 yuddhamAM vijaya meLavanArA ane dhanuSanI paNucanA ghAtathI jemanI AgalIomAM kaTho. sta 250 cha / 53pAthI ta paripArita thye| tai. 5 agniSTuto'gniSTomaM ye yajaMte svargakAmyayA / AyuSTomaM cAyuSyAya jyotiSTomaM ca tejase ||5shaa: svargAyukteijAMsi tRpayaMstAn jmaansau| mene'nISomarug jainaM jyotiSTomaM zriyA vidana ||5kssaa yu-- gmam / / lAvArtha agninI stuti karanArA jeo svarganI IcchAthI agrima yajJa kare che, AyuSyane mATe Ayuma yA kare che ane tene mATe jyotima yA kare. che, teone, svarga, AyuSyanI vRddhi ane tejane tRNanI jema gaNutA ane lakSmI vaDe agni tathA caMdranA jevI kAMtivAlA jemanA tejanA samUhane jANatA ? te 21:047.mAnatA hu. 52-57 . vi0-agriSTutaH, aniSTomaM, AyuSToma, jyotiSTomaM, agnISomaruka meM nuhA judA nAma uparathI banelA rUpa darzAvyA che. RSINAM smaraNIyana darpaNAryeNa karmaNAm / muSNutocamRNaM nRNAM pAtrAyeNa suparvaNAm ||pmaa sukhitastotRkezArkegAridhvAMte'yavRMhaNe / jagaJcatu:keNa rUpotkarSeNa jayatA. surAn // 5 // modarAjasya jaitreNa shriipuurnnenotsuko'rhtaa| jajhe meruziraSkaNa dhairyavAde patirnRNAm ||pkssaa Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. bhAvArya- munione smaraNa karavA mogya, garvathI karmavaDe pUjavA gya, lokonA UMcA aNune nAza karanAra, devatAone prajAnA pAtra rUpa, sukhI nI stuti karanAra, pApa-zatrarUpa aMdhakAramAM sUryarUpa, jagatanA netrarUpa, rUpanA utkarSathI devatAone jitanArA, meharAjane jitanArA, lamIthI pUrNa ane vairyanA vAdamAM merU parvatanA mastaka jevA zrI ahaMta prabhumAM rAjA utsuka thayA. pa papa 56 vizeSArtha--ahiM atA e tRtIyA kArakanA niyamathI darzAvI che. mithyAdRzAM mukhacchAyAmRjhyA gacchan bannaMja saH / makhakiyAM maruttasya yathA sUrpaNakhAgrajaH // 5 // bhAvArtha samRddhithI cAlato te rAjA bharUra rAjAnA yajJanI kriyAne jema sUNakhano moTA bhAI rAvaNa bhAMge tema mithyAtvIonA mukhanI kAyAne bhAMgato hato pa7 vi-nA , e kAraka niyamathI tRtIyA AvelI che. viSvamhIcI nadIvorvIjanana H prceluss|| AzApUrtI dRzAM kAmAnaDAhI sAlavaJcamU : emA bhAvArtha cAre tarapha phelAtI nadInI jema te rAjyanI cAlatIte senA daSTionI AzAo-dizAo pUravAmAM kAmadhenu rUpa thatI hatI. pa8 vizeSArtha-vitrI vI, , mAnI e strIliMganA rUpa darza vyA che. zrImatI dhvajinI tasya dhIM siMdhoH sakhIpadam / ajIjanajanAnaMda yAMnI dAdInapAzinim // 5 // bhAvArya- sidhu nadInI sakhInA padane dhAraNa kastI ane vegathI cAlatI te rAjAnI senA lekene atize AnaMda ApatI hatI, 59 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam vi0-siMdhoH sakhIpadam ye 4424 viti sAye 235 samAna zAma che. kharUnimaijunirvAjipaMktinilirutA / madhudhUlIva menehaH pittazAMtipaTurjanaH // 6 // bhAvArtha lake tIvra ane suMdara evA avanI paMktioe UMDArela dhUli mahumakaraMdanI dhUlinI jema pAparUpa vittane zAMta karavAmAM samartha evI mAnavA. SHAIL60. no nanAMdA naduhitA na yAtA nApi ca vasA / na mAtA na pitA tAdRgyAdRg jJAtasutasya goH // 31 // zrotavyA tadriyaH sapta catasrazca gtiirghtii| samitIH paMca tistrazca guptIvaktrI kadAnu sA ||shaa iti jalpanmRgAdINAM gaNo nunnaH zunekyA / gatyAlasyo'pi vegenAcAlayacaraNotpale / 6 / / bhAvArtha jJAtaputra zrI vIra prabhunI jevI vANI che, tevAM naNaM, dIkarI, derANI-- jeThANuM, bena,. mAtA ane pitA paNa nathI. sAta bhaya ane cAra gatine haNanArI tathA pAMca samiti ane traNa guNine kahenArI te vANI kyAre sAMbhalI zuM ? A pramANe guma IcchAthI prerAelo mRgAkSI-strIone samUha. cAlavAmAM ALasu hatA tathApi vaDe pitAnA caraNa kamalane calAvate bata -12-23 vizeSArtha-gatI nasI, samitI gupta vaktrI me aravimatinA 6 // 21 // zA-yA .. atithi sucha kaMgastadAhaM vaktrajitagluH tat / kAtyAtiri strairAmIkAmAsuH khe saspRhaM surAH ||dhaa Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . bhAvArtha atizaya lakSmIvAluM suMdara bhraguNI dharanArUM, kaMThanA mAdhuryathI hRha gaMdharvane parAsta karanAruM, mukhathI caMdrane jitanArUM ane kAMtithI lakSmIne ulla. dhana karanArUM te strIonuM vRMda devatAo AkAzamAM pRhAthI jotAM hatA. 64. vizeSArtha-mati, , vigere naina nA vizeSaNe samAsAMta padanA udAharaNa rUpe darzAvyA che. gaccanmahotsave nAtha paurakairavazItaguH / sasenaH sahavAmorUniSpratoliralUnnRpaH // 6 // bhAvArtha nagara janarUpa poyaNAmAM caMdra samAna ane senA ane strIonI sAthe mahesavavaDe cAlate e. rAjA dADhI vagarano, thayo hato. 65, vi-zatapu, sonA saravAmAM niutA, e samAsAMta pada dazAvyA che. ahiM deDhInagarane eTale sarva parivAra sAthe levAthI tenA rAjadvAramAM deTI rahI na hatI. iti kArakapAdaH samAptaH / sainyAnAmiti bAhulye saMmadaH puranirgame / banUva nAmnA yuktArthaH: samAsa zva lakSaNe // 6 // bhAvArtha- evI rIte senya ghaNuM hovAthI jema ghaNA nAmane ghaTita arthavelo samAsa (saMkSepa athavA samAsa) thAya tema nagaramAMthI nikalavAmAM samadra (bhIDa) thatA hatA. 66. vika-ahiM samadane samAsanuM daSTAMta ApyuM che. ghaNA nAmane ghaTita a-- mAM samAsa thaI jAya che. tema ghaNAM sinyanA lokone nagaramAMthI nIkalavAmAM saMbha thAya che. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11e zreNikacaritam. kekAlavalaistatra klesrsilomaannH| nyaSedhi janatA rAjapuruSainayakAmyayA // 6 // 'mAvArtha..... kaMThamAM kAla lAve tevA balavAlA ane kalahathI chAtI para vAMTIvAlA roja purU nyAyanI khAtara tyAM lokone aTakAvatA hatA. 17 vizeSArtha-kaiThekAlaH, urasilomabhiH se atu samAsanA 'uhA9.23 zI. cyA che. sakhiprApta zvAnaMdI vidhdIDyo himaMtaka: / hitvA yuvAse jUtyAnAvaze nu sa gogataH ||nnaa bhAvArtha sakhA-mitrane prApta thayuM hoya tema AnaMda vAle vidvAnone stuti karavA pagya ane zatruone mRtyu rUpa evo te rAjA vargane vAsa cheDI pRthvI Upara AveluM chedra hoya tema samRddhithI zobhato hate. vi0-sakhiprAptaH, vidvadIDayaH, dvidaMtakaH, gogataH, ye samAsAMta pahana Sel&Na darzAvyA che. dIrghazcArAyaNo vyAsa: pArAsaryazca nezvarau / nIlotpalahazo'syArikRSNasauSadhe: stutau // 6 // urvarAyAM kRSThamatIkRtAyAmasya naikshH| minArUDhA bhujyaMte jnailoditshaalyH // 7 // dhAmnArjuna:kArtavIrya eSa jJAnanudAzrayaH / sthAmnA rAmo jAmadagnya iti paurAstamastuvanAzAvi. zeSakam / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. bhAvArtha 4 nIlakamala jevA nevAlA ane zatru rUpa kAlA nAganA aiSadha rUpa e rAjAnI stuti karavAmAM meDhA thArAyaNa ( nArAyaNa ) vyAsa ane parA zaranA putra vyAsa te baMne rAmartha nathI. " hulathI kheDUlI e rAjAnI pRthvImAM chedIne UgelI aneka leAti ( rAtI ) zALine leAkeA khAya che. e rAjA teja vaDe sahasrArjuna jevA che, jJAna gunArAone Azraya rUpa che ane lavaDe jamadagninA putra parazurAma jevA che "--A pramANe nagara jatA tenI stuti karatA hatA. 69-70-71 vizeSAthaeN-nIoNpa-za, samAsAMta pada darzAvyA che. hrangasaSaSe, krima, ityAdi e 24 nareM. kRSNasarpavA nIlotpala mivAMzumAn / ari rAmajAmadagnya ivaiSa nyagrahIMnmadam ||12|| bhAvArtha-- vAdI je makRSNa sarpane, sUryajema nIlakamalane ane parazurAma jema kSatriya samUhane grahaNa kare tema te madane grahaNa karatA hatA. 7r vizeSArtha--taLAvuM, noMjApam e samAsAMtapada darzAvyA che. ahiM'yAdI vigerenA draSTAMtathI madane grahaNa karavAmAM evo artha thAya che ke, te madane dabA vatA hatA. dRSTanaSTIkRtArAtidharmavIro navArkaruk / sarvArthinAM kalpavRkSaH kevalajJAnazAlinAk // 73 // jaratkUrma zvorvI purANapuruSopamaH / tRtIya iva saptarSiH prabhUtadhIraNo nRpaH // 74 // pUrveSu kAmasaMpAdI grAmezAnuktaH puraH / saMbhAvayan dRzA pApadaivateSu parAGmukhaH // 78 // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam / 11 yAjhikakitavaprAyAn manvAno'kanApitAn / zastrIzyAmai unnadiko mAyUrAtapavAraNaiH // 6 // navyAghrapUrvapuruSaniSNavartmanidezakaH / madhyalokapatirvIrapuruSaiH parivAritaH // 7 // vapuSAparakaMdarpaH sthAmnA madhyamapAMmavaH / bijratprathamakal zvAjhA caramAItaH // 7 // jaghanyapuruSaiHsaMgamasamAnadhiyA tyajan / / pazyana zreNIkRtAMstUryatrikaniSNAn yayau pathi // 7 // saptaniH kulakam / bhAvArtha zatruone daSTa naSTa (jeyelA ane tarata nAza pAmelA) karanAra, dharmavIra, navIna sUryanA jevI kAMti vAle, sarva yAcakone kalpavRkSa samAna, kevala jJAnIone bhajanAra, vRddha sUrma (kAcabA) nI jema pRthvIne gharanA, purANa purUSa (viSNu ) nA , trIjA saptarSi ( aMgirA-bhRgu ) nA jevI ghaNuM buddhi vAle, pUrva purUmAM manoratha saMpAdana karanAre, potAnI Agala AleTatA grAma patiene draSTithI saMbhAvanA karato, pApI devatAothI vimukha rahe. nAro, yAjJika tathA kapaTI jugArIone nIcanApitanA jevA mAnanAro zastra jevA zyAma mayUra chagothI dizAone AcchAdana karato, purUSomAM vyAdha jevA pUrva purUSanA mArgane darzAvate, madhya leka (bhUleka ) no pati, vIra purUSonA parivAra vAle, zarIra vaDe kAmadeva je, balavaDe arjuna jevo, pelA deva lokanA iMdranI jema carama- chellA tIrthakara zrI vIra prabhunI AjJAne dhAraNa karato, nIMca purUSone saMga asamAna buddhithI choDatA ane zreNibaMdha thayela nRtya, gIta ane vAdya vagADanArA lekene to te rAjA mArgamAM cAlato hato, 73-74-75-76-77-78-% Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . vizeSArtha-dRSTanaSThI kRtAsatiH, jaratkarmaH, purAgapurupopamaH, prabhUtaSiNaH, yAjJikakitavamAyAna, aNakanApitAn, nRvyAghra, me nu tu vikAsa samAsAMta pada darzAvyA che. kecitkRtAkRtasnAnAH kRtaapkRtmNjhnaaH| nuktApanuktatAMbUlA azitApAzitaudanAH // gatapratyAgataM kecidRSTvA vaMdArumanvaguH / kliSTAklezitamohAstaM kaNAdyAtAnuyAtikAH ||7||yugmm / sAvArtha- keie snAna karyuM ane na karyuM ane keie AbhUSaNa paheryA ane na paheryA, keie tAMbala khAdhuM ane na khAdhuM, kei bhAta jamyA ane na jamyA tema kei vaMdArU ( vaMdanA karanAra ) ne tyAM jaI pAcho Avela jai mehune nAza ina karyo tema kSaNamAM tenI pachavADe javA lAgyA. 80-81 (40-kRtAkRta kRtApakRta * bhuktApabhakta0 AzitApAziva gatapratyAgatam kliSTAklezita0 yAtAnuyAtikAH, samAsAta pAyo 60 // . krayAkrayikayA nAryaH phalAphalikayA kRtam kiM na: puTApuTikayA mAnonmAnikayApyalam ||shaa iti vANA vipaNImurakAnvIyurvaNikasutAH / pRtanAM sajjanA naMtuM maharSi paramezvaram // 3 // yugmam / bhAvArtha "kharIdI kharIdI karavAthI arthanathI, phulAkulI karavAthI saruM, paDIe paDIA karavAnuM ApaNe zuM kAma che? mApamAM eAchA vadhu karavAnI jarUra nathI, ema belatA vaNikanA putra bajAra choDI senAne sajaja karatAM maharSi prabhune vaMdanA karavA pAchala cAlyA. 8283 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 zreNikacaritam . Kio- krayAyikayA. phalAphalikayA, puTApuTikayA, mAnonmAnikayA, e samAsAMta pada darzAvyA che. nattamAMgodyamAnAH punnAgai: puruSottamAH / natkRSTautsaukyutaH prApurakiMrAjAnamAzu te // 7 // bhAvArtha mastaka upara AjJAne vahana karanArA uttama purUSa hAthIo vaDe utkRSTI UtsAhathI te Uttama rAjAnI Agala satvara AvatA hatA. 84 vi0-uttamAMgo0 punnAgaiH, akiMrAjAnam , ye nuhA nuha vipAsA sa. mAsAMta pada darzAvyA che. rajazca kuMjarakhurochUtaM diku prasRtvaram / madAMnoniH zamaM ninyurjanavRMdArakAMbudAH // 5 // bhAvArya hAthIonI kharIothI UDI dizAomAM prasarelI rajane gajendra rUpa medha pitAnA madanA jalathI zamAvI detA hatA. 5. vi0-kuMgarakhurodbhUtam gajavRMdArakAbadAH 25 samAsAta. 56 zIda che. astIha vidhAn katarakaThaH katamakauthumaH / ityaM parI hitAro'ne petuH svastyayanaM vijAH // 6 // lAvAyaM ahiM kaTha khAna ane kothamI zAkhAno kaeNNa vidvAna che? ema parIkSA karatAM brAhmaNe Agala svasti vAcana bhaNatA hatA. 86 (vAnara , katama thuma', ye samAsAta 56 6zIvyA cha. syATenyayuvatiprAyA devyo'pi yatpuraH / ..... - soviyataH katipayairvRtA rAiyo yayuH pathi // on bhAvArtha Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. rANI paNa dhanADhaya leAkeAnI sakhIo jevI prAye lAgatI hatI paNa Agala cAlatA keTalAka eka napusaka purUSAthI vITAine mArgamAM cAlatI hatI 87 124 vittikAyAH e samAsAMta pada darzAvela che. gogRSTigovaSkayiNI govedovazAkulAn / sagodhenUn vrajAn vIkSyAhRSyannRpamatallikA // 88 // bhAvArtha eka vetarI, e vetarI, dujhaNI ane Uttama evIgAyeAthI Akula evA ane gAyanA traNa sahita evA nehaDAne joi rAjAomAM zreSTa evA zreNika rAjA harSa pAmyA. 88 vi--moTTAi, goSiLI, golet, govA, e mo sakhta sAthe samAsAMtapada darzAvyA che. sphAyateM'daH kudRksaMgaira nistoka iveMdhanaiH / dIpta digjairjayamiva mRgadhUrttavadhUrutaiH // 8 // kaThazrotriyakAlApAdhyApakeSu pravaktRSu / mithyAdRSTiSu dattAzIH SvapinAprIyataiSa tat ||e|| yumam | bhAvAthe-- dhaNAthI jema agninA samUha vadhe ane pradIpta dizAomAM thayezadA RgAlanI sakhIonA zabdathI jema bhaya vadhe tema phudaSTi mithyAtvanA saMgathI pApa vadhe che. tethI kaMTha zAkhAnA veda bhaNelA klApa vyAkaraNa jANanArA adhyAbeMka ane Uttama vaktAe AziSa ApatA hatA paNa teo mithyAtvI heAvAthI rAjA khuzI thatA nahatA. 89-90 viTrIviga nai, munapUrNatrapUta, brotriya. chu:, e samA sAMta rupa dazAvyA che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. tatsainyayupalasati yuvajane yuvajarannako'pyAsIt / janatA yuvapalitAnUtkevalamuccalitabalarajasA // 1 // bhAvArtha te vilAsa karatA cuvAna leAkeAnA sainyamAM kAi paNa yuvAna vRddha nahatA. ane janasamUhamAM je yuvAnanA paliA melA thayA hatA te mAtra UDatA. sainyanA raja vaDe karIteja thayA hatA. 91 vizeSArtha - yuvajane, yuvajaran, yuvapalitA me sabhAsAMta yaha darzavyA che vIraprakAMmavairipratApabhojyoSNanukU ciraM jIyA: / yugyAyatanujayugala DutakAMcana pItaraktaruce || za jaya zukla zuklaguNagaNa kumaarpNmitvrennyscivyut| naMjAsArakumAra zramalAjhApograzara visara ||3|| tvayi nRpatau niHsvAnasvanagalitaturaga garbhiNIgarne / noccAvacaripukulamuJcanIca vidhurAya javati juvaH // 4 // na mayUravyaMsakatAM na cchAtravyaMsakatvamudati / kAMbojamuruvannacakurUpatAM deva ko'pi nRtyaste // 5 // samareSu pUrvakAye'parakAye vidviSA nizitazastraiH / madhyamakAyAdharakAyottarakAyeSu tavajJadairvraNitAH ||6 // IzvarAkiMcana kulamadhyAhnArkadyute '. 6jaratIyam / na tava naTairyudhikRtamaIpippalIva diSaH kamaiH // AryArddhamapi stutaye tava kRtamaghanAzikaviturIzaH syAt / / kaMtati khalu gadavikRtiM pippalyaImapi vidhivadupayuktama I FVG II: 125. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. jalasthalavyomavarAMzadA yinazcaturthanikAM tava jhuMjate divaH nikAcaturye'pyazite jabajasmRtau na teSAM vapuSaH kvaci - tyuviH // ee // dvitIya sainyena raNe ripUNAM turIyasenApi na jIyate te / junakti yo jAratanUditIyaM tasyAsi yatsthAmaturarI yazA lI // 100 ke ko ryArthinituryakoTI koTI tRtIyepsitRtIyakoTim dAtuM na zaktA vane vadAnyAstvameva vAMbAdhika vittadastu // 101 // saMgrAmasI gni jujayostava varSajAtanogIMiyo rivajayaM karayoravAyeM. vIryAnale svamasuhRditipAlalokaH praSTAkapAlamiva deva davirjuhoti ||10|| kamalAzrayo vidhirivAsi murajidiva jaivacakranR / eka namApatitiH sataH tripuruSI yojvaan||103|| yogazrito mokSa iva kSamAgataH sate javAnIta iva prasI datu / 126 azlIlatAtyastagiraH stutivratA jogAvalIrityapastadagratA // 104 // bhAvArtha vIra purUSAmAM zreSTa, zatru kheAnA pratApa rUpa bheAjanamAM jAgni 5, dhAMcarI jevA lAMmA bhujavAlA anetapelA suvaNanA jenI pa.lI.AMtiyAlA he rAjA --- Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. tame cirakAla jaya pAmo Ujavala Ujavela guNanA samUhavAlA paMDita abhaya kumAra maMtrI sAthe rahenAra, kArtikeyane bhaMbhAvAvanI jema asAra karanArA, munionI AzAne pAlanArA ane ugra bANane pheMkanArA he rAjA, tame jaya pAme nizAnanA zabdathI garbhiNI ghaDionA garbhane gAlita karanArA evA tame rAjA jAtAMja zatrunA UMca nIca kula pRthvImAM vidhura thaI jAya che. he deva, tamAre kaI sevaka mayuranuM dhU paNuM ane vidyArthInuM dhUrtapaNuM vahana karato nathI. tamArA subhaTee raNasaMgrAmamAM potAnI tIkSNa zastravALA zatruonI pUrva kAyA, adhara kAyA, madhyama kAyA, adhara bhAganI kAyA ane uttara bhAganI kAyA vIMdhAI nAMkhI che. dhanADhaya ane nirjana lekenA kulamAM madhyAha sUrya jevI kAMtivAlA he rAjA, adhI pIpalInI jema zatruone pahoMcavAmAM samartha evA tamArA subhaTee yuddhamAM ardhA vRddha jevuM kAma karyuM nathI. he Iza, kavi tamArI stuti mATe kavie adha AryA karI hoya te paNa pApane nAza karanAra thAya che. eka adhI pIMpara vidhithI upayogamAM lIdhI hoya te te reganA vikArane chedI nAkhe che. jala, sthala ane AkAzanA uttama bhAga ApanArA evA tamArA zatrue cethI (halakI) bhIkSA khAya che. te bhikSA khAtAM paNa tamArI bhujAnuM smaraNa thavAthI temanA zarIramAM koIpaNa puSTi thatI nathI. raNamAM tamArA zatranI bIjI senA (azvasenA) thI tamArI cethI senA (pedala senA) paNa chatAtI nathI. je A bharatakSetranI bIjI bhUmi bhagave che, tenA tame caturtha balathI zobhanArA vIra cho. keTInA cothA bhAganA atha evA yAcakane keTInA cethA bhAganI keTInA trIjA bhAgane paNa ApavAne keTalAkaeka dAtAra samartha nathI ane tame to IcchAthI adhika dravya ApanArA che. varSanA thayelA sarpa hoya tevA bhayaMkara evA tamArA bhujathI aArya e vIrya rUpa agni saMgrAmanA sImADAmAM pragaTa thatAM temAM tamArA zatruo aSTAkapAlanI jema potAnA AtmA rUpa harine hemI de che. he rAjA, tame brahmAnI jema kamalAra zrita cho, viSNunI jema vicaka dharanArA che ane zaMkaranI jema ekalA pharanArA cho tethI tamane tripurUSa (brahmA, viSNu ane zaMkara) maya rUpe purUe jANyA che. je pRthvImAM 1 eka jAtanA homavAno puDAsathI olakhAno bhAga. te ATha kapAla (khoparIo) no baneluM hoya che. 2 brahmA kamala-upara rahe che ane rAja kamalA-lakSmIne Azrita che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ni , zreNikacaritam / rahelo mokSa hoya tevA ane jANe saMsArathI bhaya pAmyA na hoya tevA parvatane Azraya karI rahelA te prabhu tamane prasanna thAo." A pramANe alIla (apazabda) vagaranI vANuvAlA baMdIjana te sajAnI Agala bhegAvalI kahetA hatA. 9ra-93-94-95-96-97-98-99-100-101-102-103-104 vi--vApawic ItyAdi samAsAMta padanA rUpa darzAvyA che. pUrazaMsA, chAtravyaMsaka, kAMbojamuDa, pUrvakAya, aparakAya, madhyamakAya, adharakAya, uttarakAya, arddhajaratIyam apippalI, pippalyada, varSanAta, aSTAkapAlam, yogdhita vAta, ItyAdi vyAkaraNamAM prasiddha samAsAMtapadanA udAharaNa darzAvyA che. kugatipatitAn duHkhaprAptAna kRpAtizayena yaH zivapuragamI sauravyApannAn karoti hitoktinniH| madhukaratulAgAmI tasya pranoH padapaMkaje nRpatirataranmArga bijravAbdhititIrghatAm // 10 // bhAvArtha- je prabhu durgatimAM paDelA ane du:khane prApta thayelA prANIone atizaya dayA lAvI hita vacana kahI mekSa rU5nagaramAM janArA ane sukhI kare che, te prabhunA caraNa kamalamAM bhamarAnI tulanAne pAmato ane A saMsArarUpa sAgarane taravAnI IcchA dhAraNa karatA zreNika rAjA mArgane tarI gayo. arthAta mArga UllaMdhana karI prabhunI najika A. 105 vizeSArtha -kutititAna, sumAtA, havAmAna, e dvitIyA tatpara rUSanA udAharaNa darzAvyA che. atha tasyAhna zvAdaH saMkrAMtAH SaT carAcaramuhUrtAH / vRddhiM kamANi kartuM nAsIrANyupasamavasRti praapuH|| 6 // 3 poti nA arthamAM yoga-eTale samAdhiga athavA : je sAbita parvatano Azraya karI rahela ema artha paNa thAya. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . bhAvArtha divasanI jema tenA divase sa'kramaNa thanAM cha carAcara muhUrta vRddhi karavAne samartha ane agresara thaI samavasaraNanI samIpa prApta thayA. 106 vizeSArtha---:saMtrAMtAH jIvasamavavRta, e samAsAMta padanyA che. divasane muhUtta haiAya che. tema rAjyane cha murtta dhaTAvyA che. trayamIkSya vinoH so'khadvArUDhanRpatidattakaraH / rAjAvata tAra gajAnmAsamamitaH zazIva janavaMdyaH // 107 // bhAvArtha prabhunA traNa atra joI pAMse UbhelA rAjAe jene hAthaneA TekA ApyA che evA ane mAyanA caMdranI jema leAkeAne vaMdana karavA ceAgya evA te rAjA hAthI uparathI utarI paDayA. 107 vi~trADa, zAsana: e samasAMta paDha dA dazAvyA che. sarvAhaH khelino ye mAgirikA garI kulAkhamAH / krIma projjhatavaMto bAlA yatprekSya se'pi zaminaH syuH || 20 || bhAvArtha daMDa vaDe parvatane suDIthI jema kaTakA kare tema karanArA ane AkhA divasa khelanArA je bAlakA che te paNa je prabhunA traNa chatrane joi krIDA DhADI daI zamatAvAlA thAya che. 108 vizeSAyAvalinA, bhAlakA, e samAsAMta pada darzAvela che. baMdhau vayaH pUrNa zvAtinamraH zatrAva pisyAdyaduvetya lokaH / dharmArtha ityAtmasamAnazeSajIvAMzca pazyatya vivekinoSi || 20deg || bhAvArtha cha 12. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacastim . je samavasaraNamAM AvIne loka vAvRddha badhunI jema zaqmAM paNa namra thAya che. ane avivekI evA paNa samagra jIvone dharmana arthe pitAnI samAna juve che. 100 vi -vAra pU. partha, e samAsAMta pada darzAvyA che. vacanAstrakalaha vikalo gumamizrakIrasadRzavAgnipuNaH / yatra jano viSayAMcitaviSa vizleSo na puSpa ketu jit||11|| - bhAvArtha vacana rUpa zastranA kalahathI rahita, gele yukta dudha jevI vANI bolavAmAM nipuNa, viSaya rUpa viSathI rahita ane kAmadevane jitanArA evA jyAM loko che. 110 vi-nAstra 4jI , jumiya- vizAM gge samAsAMtapada darzAvyA che. kAkaiH pAtavyA zoNitairvAhanIyaiH cakre ca zrotaH kAkapeyaM nRpaudhaiH| saMtrAme'rIyAM zastraghAtyaMgarUDai yadRSTrA sadyaste'pi zAMti vrajaMti // 11 // bhAvArtha- je rAjAonA samUhe raNasaMgrAmamAM zatruonA zastrathI haNelA aMgamAMthI nIkaLelA rUpira vaDe kAkapakSI pIve terI nadI ane kAkapakSIne pIvA yogya pravAha kare che, tevA rAjAo paNa je samavasaraNa joIne tatkAla zAMti pAmI jAya che. 11 vizeSArtha- pera, e samAsAMta para darzAvela che. dadhyodanagumadhAnAmodakaphalamApya minarUpamiva / tattadyavAdabhutakaramavalokya nRNAM dRzodhyaM ramate // 11 // Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. bhAvArtha--- hahIM, lAta, goga, dhAlI, lADu mane isane Apta zAmanA icanI jema te te adbhuta kAraka joI leAkeAnI dRSTi ramatI hatI. 112 vi0 - dadhyoda guDadhAnamodakaphalam me sabhAsAMta pahA. che.. vASpadyatRNAkRtI kRta ripustaddezanaukaH pranoH kurvanmohamahIpatiM yudhi busopedhyAgnimaMdadyutim // netA netrasukhaM jagajjana ditaM kIkArthamekAspadam zrINAM ghANavalIjavatparimalaiH puSpaizvitaM prAvizat // 113 // bhAvArtha jeNe zatruone suthI chellA cogya tRNanA jevI AkRtivAlA karelA che ane yuddhamAM mADu rAjyane nirvANa pAmavA agni jetrI. madya kAMtivAle relA che bheo| te zabna netrane supArI, bhagatanA borDane hitArI, lkssmiienu eka krIDA sthAna ane nAsikAne muLa ApanArA puSpAthI vyApta evA ye prabhunA dezanA sthAnamA ( sabhosarI) praveza karato te 113 vizeSArthabAdhaSavaNAkRtIkRtaripuH ekAspadam prANavAbhavatparamakai, meH samAsAMta pahazIcyA che. 131 iti zrIjinamabhasUriviracite zrIzreNikacaritre durgavRddhidvyAzrayamahAkAvye samavasaraNaprayANavarNano nAma caturthaH sargaH Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam : // paMcamaH sargaH // atha yAnAni vizramya bAhyavapre vizAMpratuH / gorakSito'gadevIgniH paMcadhAnigamaM vyadhAt // 1 // bhAvA- 2jA zreNika samavasaraNanA bAheranA kizvamAM vAhanone rAkhIne pote idhiothI rakSisa thaI aMga vI e sAthe pAMca prakAre abhigama (vinaya) karate hato. 1 vizeSArtha-gorakSitaH ye sabhAsAMta 56 zAma cha. puNyaupayikamicchaH sa yUpadAviva yAzikaH / zriyAMdhAmArthidayAnAM madhyazAlamalaMghayat ||shaa bhAvArya pazyanA upAyane Icchato te rAjA, yAjJika (yajJamAM kuzala) jema yAnA staMbhanA kANane ulladhana kare tema athIonI lamInuM sthAna rUpa evA vacalA kilAne ulaMdhana karato ha. 2. vi0-yUpadAru the samAsAMta 56 zIvesa che. jineMzaya pradAtavyaM vimRzan stutyupAyanam / parArthA gaNayannUtIH svArtha dharma vinnAvayan // 3 // dadhad navanayaM mohanIti duHkhannayaM ca sH| kumArganirgata: pApannIto bijracchanAM dhiyam // baMdhamuktaM navApetaM sadbhAvApatita: smaran / janmArNavormyapatrasta: zarada jagadIzvaram // 5 // Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vArita. tatsAmIpyakatAsaktiH pipAsustakScorasam / tarara pukavavAhitAlAlA: kSA sabhyatkAtpatitAn nUya: sthApayavAhate mate / tyatkA rAjyasya kartavyAnyAryakarttavyatatparaH // 7 // udagdhArA pravizyAMtyaprAkAraM parivArayuk / tri: pradakSiNayAmAsa zrIvitAyopamaH pranuH // // SadbhiH kulakam / bhAvArtha zrI jinendra prabhune stuti rUpe bheTa ApavAno vicAra karate pitAnI samRddhine parane artha gaNutA, dharmamAM svArtha gaNato, saMsArane, mehane ane duHkhane bhaya rAkhatomArgamAMthI nIkalatA, pApathI bhaya dharo, zubhabuddhi dhAraNa karate, sadbhAvanAmAM paDele, janma rUpa mudranA taraMgathI trAsa pAmI baMdhathI mukta ane saMsArathI rahita evA jagadIzanA zaraNane saMbhAratA, te. prabhunI samIpa Asakti rAkhe, temanA vacana rasanuM pAna karavA icchato, temanA yazapa puSyanA sumadhamAM bhramara rUpa thatA temanA caraNa sparzamAM lAlasA rAkhatA, samakitathI paDelAone pharivAra AhamadamAM rApita karo ane rAjya nA kartavyoDI Arca pavitra kartavyamAM parAyaNa thatAM te lakSmIthI bIjAnI upamA vAle rAjA uttara dizAe parivAra sahita praveza kara samavasaraNanA, chelA killAne traNa prakSiNA karate have 3 4 5 6 7 8 vi-mamANa, pApI, dunita mavAta, padmAvati I tyAdi samAsAMta pada darzAvyA che. mudAmuJcaivyahaM naktestRpto raajpuujitH| vasvAtena tri: pramRSTe nyAsyadaMdhrI sa nUtale / / bhAvArtha Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam harSanuM uttama sthAnaka rUpa, bhaktithI atRpta ane rAjAoe pUjelA te zreNike vasUna cheDAthI traNavAra pujela pRthvItala upara potAnA be caraNa. sthApita karyA. 9 vizeSArtha-ma rAjapUta, e samAsAMta rUpa darzAvyA che, adabUtIkSakitavatIrthakAkakriyojjhitaH / ta kAyadhoraThadaghoSajaitrasvaro mudA // 1 // prannorAsye dRzo nyasya lalATaghaTitAMjaliH / gaNasmRtipaTa: so'stauditi vIraM narezvaraH // 11 // yagmam / / bhAvArtha akSa pAzAmAM dhutArA.) akSakitava (pAzAmAM kapaTa jugArI ane tIkAka (vImAM kAka pakSI jevA ni kiyAthI rahita, te prabhunA rUpamAM ekAgra buddhivAla, meghanA zabdane jite tevA svara vAle rAjA harSathI prabhunA mukha upara be daSTi rAkhI lalATa upara aMjali jaDI ane guNanuM smaraNa karavAmAM catura thaI zrI vIra prabhunI A pramANe stuti karavA lAgyuM. 10-11 vi-kSapUrNa, akSayAva, tAva, tejaprathA, varaghapatriravA, chATAghATatAM e samAsAMta padanA udAharaNa darzAvyA che. vanAMtagrISmapakkAnamRSThavAgvizvasiha mAm / navacAraka baMdhAta kRpAzauMma sukhIkuru ||1shaa bhAvArtha vananA aMtamAM grISma RtunA pAkelA Amraphala jevI madhura vANIvAlA, vizvamAM siddha thayelA ane dayAmAM catura evA he prabhu A saMsAra bhramaNanA baMdhathI pIDita evA mane sukhI kare. 12 vi0-vanAta viha, zAda, majA e samAsAMta pada dazA vyA che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. yo jIvastava sevAsu na tIrthadhvAMkSatAM vrajet / tasya no lupyate vIryaM bAyA zuSkauSadheriva // 133 // bhAvArtha je jIva tamArI sevAmAM rahe che, te tIrthaMka ( tIrthamAM kAkapakSI ) paNAne pAmatA nathI, temaja tenuM vIya zukAyelI aivadhInI chAyAnI jema lepAtu nathI. 13 vi--tArthadhva tatA", e samAAMta pa6 darzAvela che. pUrvAhnageyaM sAmeva prAtastvannAma yaH paThet / mAsadeyamRNaM ni:svamiva mohaM sa bAdhate // 1 bhAvArtha pUrvAnha kAle (divasanA prathama bhAge) gAyA caiAgye sAma (sAmaveda) nI jema je jIva tamArA nAmane paDe che, te mAse ApavAnuM karaja jema nirdeane khAdhA kare tema mahune AvyA kare che. 14 vizeSArya-pUrvAnaiyA, mAyam, e samAsAMta pada darzAvela che. kutIrthikairyadapararAtrAlocitamuttaram / purastvadAdInAM goSTayAM tatsyAtpUrvAhna vismRtam // 15 // bhAvArtha-- kutIrthio (mithyAtvIe) je uttara rAtrinA bIjA bhAge vicArI rAkhyA hAya, te tameA vigerenI geASTronI aMdara divasanA prathama bhAgamAMja temane vismaraNa thaI jAya che. 15 vizeSArtha-apAtra, pUrvAn e samAsAMta khAsa niyamathI siddha thayelA rU5 che. prApya tvaddarzanaM protaH prAptajI vikanRtyavat / zrapannamuktyai siddhAyai na spRhAmuddahAmyaham // 16 // KAL Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 zreNikacaritam . bhAvArtha he prabhu, tamAruM darzana prApta karI jene AjIvikA malI hoya tevA re kamI jema harSa pAmele huM muktine prApta karanArI sihonI zreNInI khAte nathI. 16 vikAsanAvika, sApa , e samAsAMta pada dazAvyA che. zritastvAM tejasAtyarko vAzvIyenacamUvRtaH / jari zuddhi zuM che niritraka gA. bhAvArtha tamane Azrita thayele purUSa tejathI sUryane Ughadhana karanAra, azva hAthIonI senAthI vIMTAele hoya te paNa zatruone haNamAMthI dUra karavA samartha ane nibhaya thAya che 17 viDa-gA, garapAna, ri ha ra, nima: e judA judA mAsAMta pada dAgyA che. rAjadaMtaistRNaM gRhagatyagre teSAM kutodhikaaH| yeSAM svAkSAdamuza te parisphurati cetati // 1 // bhAvArtha - jeonA hRdayamAM tamArI svAda mudrA churI rahI che, teonI AgalI kIrSie pitAnA rAjadUta vaDe tRNa grahaNa kare che 18 vizeSArtha-Ana, e niyamavALuM rAmAmAM paDha che. baMne daMtanI paMki emAM uparanI paMktimAM je moTA be dAMta hoya che, te rAjadUta kahevAya che. prapateH taaraatirdttaashiivaarucetnaiH| gAtAM gyamustriInda kIyA: pUjan: PU bhAvArtha Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. bhAvArtha iMdrA jemane namelA che, zatrue (ata: zatruo) jemaNe huNelA che, Uttama cetana-AtmAoe jemane AzISa ApI che, jemanA pApa gayA che, muktinI lakSmI jemane breAgya che ane jemanA sadguNA dhaNAM che evA he prabhu, tame jaya pAmeA. 19 viLatara, kSatArAta:, ttArI: gatAMhA, pRthrusatpunaH e badhA samA sAMta rUpa darzAvyA che. Ra svAminnidhaya prasannadazA upadazA grahAH / yAMti prasattiM naMtuste kayaM cAgurazro niyaH // 20 // bhAvArtha-~~ he svAmI, tamane namaskAra karanAra purUSane navanidhi ane navagraha prasanna thAyache ane bhaya kSaya pAmI jAyache. 20 vizeSArtha----JAsAzA, vA: e samAsAMta pada dAgyA che. zrAddhAnAmadhikadazAH pratimA vratinAmapi / tridazAnmoha hetUMzvAdiza tridazavaMdita // 21 // bhAvArtha devatAoe vADhelA he prabhu, zrAvakeAnI agIyAra pratimAne ane vratavAlA munienA mehunA tera hetuone Adeza kare. 21 vi -gAMdhAra, trijJAn dviA, e samAsAMtapada darzAvyA che. na te triguNastotre 'pyalaM seMzaH surA api / samo'pyakhilagraMthaprauDhirapyaparo'stu kaH // 2zA 18 bhAvArthe- he prabhu, iMdra sahita devatAopaNa tamArA e traNa gaNA stavana karavAmAM samartha nathI te sarvamathanI prADhatAne prApta karanAra bIjo kA buddhimAn purUSa paNa samartha thAya? 22 vi--TitrizuLastotre, samrA:, satrajJa: e samAsAMta pada darzAvela che. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam kezAkazi damAdami muSTAmuSTi raNodyate / tvannAmadhyAnasojaskA yode jayaMtyarIna // 23 // bhAvArtha keze keza pakaDIne, da3 daDe mArIne ane muSTie muSTi prahAra karIne thatA evA yuddhamAM tatpara thayelA plAonA vargamAM tamArA nAmanuM dhyAna karI baLavAna thayelA purUSe zatruone jItI le che. 23 nezo dakSiNapUrvasyA nArkazca binnRtastulAm / sadaiva mahasogreNa dharmacakrasya te prano // 24 // bhAvArtha he prabhu, tamArA dharma cakanA ugra tejanI tulanA karavAne agni ane sUrya samartha nathI. 24 vizeSArtha-solApUrvAda e samAsAMta pada darzAvela che. kuMdeMdunalinaistulyaM tava daMtAsyalocanam / devadaityaiH stutaM vaMde vAktviSaM ca tamo'padam ||shm bhAvArtha- he nAtha, deva ane doe stuti karelA DolaranA puSa, caMdra ane kamala jevA tamArA dAMta, mukha ane laMcana tathA tama-aMdhakAne nAza karanAra tamArI vANI ane kAMtine huM vaMdanA karuM chuM. rapa vipazyorana vAvavAgha, e samAsAMta pada darzAvela che. dAMtane DolaranA puSpanI, mukhane caMdranI ane vecanane kamalanI tulanA ApelI che. tama eTale vANu pakSe ajJAna ane kAMtipakSe aMdhakAra ema jANavuM. plakanyagrodhanaMktApi tvaddhyAtuna niye hipH| yasyolUkhalamuzale pAdadaMtopamAdame // 6 // bhAvArtha jenA caraNa khaNIyA jevA ane dAMta muzala jevA che, tathA je pIMpalA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam.. 13) mi vaDanA vRkSane bhAMganA che e hAthI paNa tamAruM dhyAna karanArane yane arthe thato nathI. sa6 ao-plAnyagrodha, UlUsa lamuzala, me samAsAMta 56 zIvacha. zaMkhadudunivINAste purato vAdayaMti ye / vAsudevArjunau deva svakIrtyA te'tizerate // 2 // bhAvArtha he deva, jeo zaMkha, duMdubhi ane vINA mArI AgaLa vagADe che mi potAnI kIrtithI vAsudeva-kRSNa ane arjunane ullaMdhana kare che. ra7. Ro-zaMkhaduMdubhivINAH, vAsudevArjunau, ye samAMsAta 56 zAkhAche, naranArAyaNau jiSNoH zauryeNAdhiraNAMgaNam / tasya niHpratipadaM syAgrastavopAMghri sevate ||shnnaa pArtha je purUSa tamArA caraNane seve che, te purUSa raNabhUminA AMgaNAmAM naraH A nArAyaNane zairyathI jitanAro thavAthI tene koI prati pakSI rahetuM nathI. 28 -naranArAyaNau adhiraNAMgaNam , niH pratipakSam upAMghri, ye sabhAsaid. darzAvela che durmoharAjaM tvama sulokamativiplavam / anUditi mahAvIra navyA viharati tvayi ||shnnaa pArtha--- he mahAvIra prabhu, tame pRthvI upara vihAra karavAthI, meharAja vagarane zavAsasane vihita thata ho. 28. -durmoharAjam , sulokam , ativiplavam , ye sabhAsAMta 56 dazAvesa... sacakraM dhatta mA yenAnyAyudhaM na itIriNaH / mohayodhAH praNezustvanAnurUpaM yudhi vyadhuH // 3 // Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . bhAvArtha "caka sahita dhAraNa kare nahIM. ApaNuM Ayudha anya che ? A pramANe kahetA evA mehanA yodhAe tamArAthI nAzI gayA, te yuddhamAM sAruM karyuM nahIM, 30 visAm e samAsAMta pada darzAvela che. yathAnidhivratoyuktA: anujyeSTaM purassarAH / anutIrtha sthitAH sAtmapratijIvaM dyaapraaH||1|| sabiMdusArAdhyetAraH ziSyAste nagavanime / stutA: kavIM satRNAnyavahArItarairna kaiH ||3shaa yugmam / bhAvA- he bhagavAna, yathA vidhivratamAM udyoga, cha vaDerAne Agala karI vartanArA, tIrthane anusarIne rahelA, Atma samAna pratyeka jIve dayAlu ane samagra zreSTha adhyayana karanArA evA tamArA ziSyone traNasahita samagra khAi janArAthI judA evA kayA kavie nathI vakhANyA 31-3ra vi - thavA, manuSag6, artha, sAramatinavam, sarvaduHI, sAcavaNArata, e samAsAMta pada dazAvyA che. samAM nUmi padanyAsaiH kurvatIH kariNAM ghaTAH / * pati virANapura (ttei naraka rUma bhAvArtha- - tamArI Agala padati (padala paNAne) dhAraNa karanAra purUSa caraNa nyAsathI pRthavI ne sarakhI karanArI hAthIonI dhaTAne prApta kare che. 33 vi--tamArI AgaLa pedala thanAre hAthIonI ghaTA vAlI samRddhi ne prAptaka che. suSamaM tasya viSamaM duHSamaM niHSamaM tathA / pradakSiNaM yaH kurute tvanmUrnei sarvakAmadAm // 3 // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam 141 bhAvArtha--. | sarva kAmanAne ApanArI tamArI pratimAne je purUSa pradakSiNA kare che, te purUSane viSama, duSama ane niSama evuM kArya paNa suSama-sukhakArI thaI. jAya che, 34 vizeSArtha-pujam, viSa, sun , nittamam, e jANavA vyu patti arthavALA pada darzAvyA che. prarathaM muktinagaraprApaNeta vimaMbayat / vRthA parasamaM manye na yatra tava darzanam // 3 // bhAvArtha he prabhu, bhakti rUpa nagaramAM pahocADavAmAM mahArathane anusaranArU tamArUM darzana bIjA darzananI jema vRthA nathI ema huM mAnuM chuM rUpa vi--Aram, e samAsAMta paddha darzAvyuM che. amRgAH syurvanoddezA yathA mRgyugaashritaaH| tathA vipanna vipadAstvavihArAMkitA nuvaH // 36 // bhAvArtha jema sIkArIe Azrita karelA vananA bhAga mRga vinAnA thaI jAya che, tema tamArA vihArathI aMkita thayelI bhUmie vipatti vinAnI thaI jAya che. 36 vizeSArtha-manA vivA , e samAsAMta pada darzAvyA che.. pratyasthAtkaTakAlApamudagAJceti nASiNam / dhikchudRSTiM na yaH stauti tvattiAMtAbdhipAragAn // 3 // bhAvArtha - aThavedanI kathazAkhA pratiSThA pAmI che ane udaya pAmI che ema bola nArA kudaSTi-mithyAtvine dhikkAra che ke, je tamArA siddhAMta rUpa savane pAraspAmelApuranI stuti karato nathI, 37 virAja e samAsAMta pada darzAvela che.. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrezikacaritam nArkAzvamedhaM padakakramakAyanadakSiNAH / na ca kAzI kurukSetraM na gaMgAzeAgamavaca // 3 // na vA gayA madhupadaM pApaghnaM kiMtu te vacaH / nRNAM tadatyagha tadAyaskAraMkApTalohavat ||dhnnaayugmm / 3 bhAvArya suthAra jema kASTane ane luhAra jema lokhaMDane che tema mukhyAnA pApane nAza karanArUM jevuM tamAruM vacana che. tevA sUrya, azvamedhayA, vedanA padanA kramane pATha, ayana, dakSiNA, kAzI, kurukSetra, gaMgA, zeNunAda, gayA, madhutIrtha ane vadha8da pApano nAza karanAra nathI. 38-39, vi - ga dhar para sukSetra, baMgALaNa, , takSAya, lgphavA e samAsAMtapada davyA che. miyo'mI karmahitvArAzastrIva vyadhanAtmakam / AdIkRtyAdinakulaM zritAstvAM nityavairiNaH // 4 // bhAvArtha Ara kADhavAnuM kAma karanAra jema pitAnuM vIdhavAnuM kAma choDI de, tema? A nitya vairavAlA sarpa ane nakula vigere pitAnuM paraspara vira cheDI tamane Azrita thayelA che. 40 vizeSArtha- nipu e sAmAsAMta pada darzAvela che. * ystvaaceN|rishNkhsy nAdai rikazAMkhikam / rAjyadailakSaNaistasya pANipAdaM vinUSyate // 1 // bhAvArtha.... bherI ane zakhanA nAda vaDe lerI zaMkhanA nAdane yogya evA tamArI je pUjA kare che, te purUSanA hAtha paga rAjya ne ApanArA lakSaNe (sAmudrika rekhA)thI vibhUSita thAya che. 41 vi-maurisarA vis pAm e sAmAsAMta pada darzAvyA che. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zreNikacaritam yUkAlidaM tu hastyazvaM badarAmalakaM ripUn / tvaddhyAtA manyate sthAmnA nRgeM rururohitam // 4 // "bhAvArtha he prabhu, tamAruM dhyAna karanAre purUSa potAnA balathI hAthI tathA azvane ja ane lIkha jevA mAne che, zatruone bera tathA AmalAnA jevA gaNe che ane kezarIsiMhane rU rU tathA rahita jAtanA mukhya je mAne che. 4 viroSArtha-pUjhikSad dRzva, pAtaLu, e samAsAMta pada darzAvyA che. kuzakAzA api sknygrodhaastvdnrcituH| lakanyagrodhamapi ca kuzakAzaM tvadarcituH // 4 // bhAvArtha je tamArI pUjA karato nathI, tene darma ane kAsaDA paNa pIpalA ane vaDa jevA thAya che ane je tamArI pUjA kare che, tene pIpalA ane vA paNa darbha ane dADA jevA thAya che. 43 vikAsa gujArA, phalANAdhA: padha" e vidarbhe kiMTha samAsanA udAharaNa darzAvyA che. ye'gRdhyastilamAbe prAgamI te rururohitAH / tilamASAMstvadaikAgyAnacchaMti phalitAnapi // 4 // bhAvArtha- A rUrU ane rohita jAtanA mRga je pUrve tala ane aDadamAM lubdha thayA hatA, teo atyAre tamArI sAthe ekAgratA karavAthI te phalelA paNa tala ane aDadane IcchatA nathI, 44 vi-tirupatistrApAna , evikalpa taMdu samAsanA udAharaNa darzAvyA che. ttva'pastimite sacakravAke'tra nohyate / amI haMsacakravAkA zvitrasthA iti kaimaH // 4 // Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2ad zreNikacaritam / bhAvArtha - tamArA rUpamAM stabdha thaI gayelA haMsa tathA cakravAka pakSIne je "A hasa tathA cakravAka pakSIo citramAM rahyA che ema kene bhrama nathI thatA 45 vizeSArtha-sAvA, saraMvAlA e vikalpa taMdu samAsanA pada dazAvyA che. daSadadhidhRtamiva snigdhaM cetastvayIza yH| vAGmAdhuryAdadhighRte hasaMstvAM stauti taM stumaH // 6 // bhAvArtha- haIza, tamAre viSe dahIM ane ghInA jevuM snigdha (mRdu-sneha mareluM) citta dhAraNa karato ane potAnI vANInA mAdhuryathI dahIM ane ghIne hasI kahate je purUSa tamArI stuti kare che, te purUSanI ame stuti karIe chIe, 46 vidhaghatam, dhita e vikalpa samAsAMta pada darzAvyA che. yattvadanyajuSAM puMsAM sukhaduHkhaM navetkramAt / hinalAzI zarato juvahu netra lAkaDA bhAvArtha he prabhu, tamArAthI bIjAne sevanA purUSane anukrame sukha tathA du:kha thAya che. zIta ane USNa evA jala tathA agni cATanAro karyo purUSa sukha tathA du:khane na pAme? 47 vi ,van , muvi , e vikalpa daMda samAsAMta para darzAvyA che. svAdutAM niMdati dadhipayasormadhusarpiSoH / rAgaSau gajAzvau vA daptau iMtrI taveza giiH||dhnaa bhAvArtha heiza, hAthI ane azva jevA garviSTha rAga tathA zreSane haNanArI tamArI vANI dahI, dUdha, madha ane ghInA ravAdane niMde che, 48 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. 135 vika-vi kaged, jA , jagA e kaMda samAsAMta pada darzAvyuM che. paMcavratAkhyAnarUpaM tava paMcAMga vino| dazavistaurugamane zreyaHzrINAM catuSpatham ||dhaa bhAvArtha- he vibhu, paMcamahAvratanuM kathana rUpa tamAruM paMcAMga mekSajavAmAM kalyANa nI lamIone coka (ceTa jevuM che. 59 vizeSArtha rAMd, ratum, e samAsAMta pada darzAvyA che. dAnAyahiMdyatizrAstripAtraM dezitaM tvayA / satkRtaM sastrinavana yatrilokIza tArayet ||nnaa bhAvArya che galakanA svAmI, tame ahaMta, yati ane zrAvaka e traNa pAtra dAnane mATe kahelA che, tene ja satkAra kare che te traNa bhuvanane tAre che. 50 vizeSA-ritram, tripuranam, triI e saMkhyAvAcaka zabda sAthe mAsAMta pada darzAvyA che. bramaMti caturAzIza caturAzaM guNAstava / aSTakarmImivadRSTumaSThakarmadhuraH satAm // 51 // bhAvArtha he caturAzi (cAra prakAranI jIvanI gatina rAzi) svAmI, satya puruSanA ATha karmane kahu karanArA tamArA guNa jANe ATha karmane jevAne bhamatA hoya tema cAre dizAomAM bhame che. para vi0-~-arza , patAza, g . e saMkhyAvAcaka pada sAthe samAsanA udAharaNa darzAvyA che. jJAnagrAmaNidRSTiM tvAmupAsIno vizAladhIH / raMnorunAya: kalyANIpradhAno jAyate janaH // 5 // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam bhAvArtha he prabhu, jenI daSTi jJAna vaDe mukhya che evA tamArI je vizAla buddhi vAle purUSa UpAsanA kare che, te kadalI taMbha jevA sAthelavAlI jene strI che ane kalyANa rUpe strI jene pradhAna che evo thAya che. para vi--jJAnapradANi, virAdha, mohama, riyALI dhAna e puvabhAva vAlA samAsAMta pada dazAvyA che. ye zeNIvRttayo zeNyAmivAjJAyAM ratAstava / kalyANIcamA: paMcagatIH samyag vidaMti te // 3 // bhAvArtha - dvANuM (DI) upa2 vRttivAlA jemaNamAM tatpara rahe tema tamArI AjJAmAM je tatpara rahe che, te purUSe pAMca kalyANa vAlA thaI pAMca gatie ne sArI rIte jANuM zake che. 53 vicAravaMvAda, paMratI , e sAmAsAMta pada darzAvyA che. kalyANadazamIkastvaM jJAnotpatyAninUyate / - valapa dha matI kSitti paNa bhAvArtha vizAkha mAsanA zukala pakSamAM jenA kevalajJAnanI utpattinA kalyANa kanI dazamIe moTI bhaktivAlA devatAo stuti kare che. pa4 vi-zayALApavA, padamAma, e samAsAMta pada darzAvyA che. mazkiAMba zivAnnArya zauryArUpavatIpriyaH / rAjulliopa gavaMdanAnniraH mApaNA bhAvArtha maka dezanA trizalA jenA mAtA che ane zivA jemanA strI che evA he prabhu, tamArA darzanathI purUSa zuravIra ane rUpavatI strIvAle, cothA prakAranI buddhivAlA, ane AnaMdI thAya che, papa Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . rAI - vindra va , zivamArya, vazikara, ghaturthI e pUvada bhAvanA niyamavAlA samAsAMta pada darzAvyA che. sAkSAdAnaMdikAvRttau prApte tvadarzane'dhunA / gatInAM paMcamImAninyadyAnUnRgatirmama // 56 // bhAvArtha hamaNA sAkSAta AnaMdi vRttivAluM tamAruM darzana thatAM Aje mArI manuSya gati cAra gatiomAM pAMcamI gatine mAnanArI thaI che. pa6 viTa-gati cAra hoya che paNa tamArA darzanathI mArI gati jANe pAMcamI navI gati heya tevI lAge che. manarAvRtto , paMpamAninI, e puMvadbhAvanA khAsa niyamavAlA samAsAMta UdAharaNa darzAvyA che. zreyaskaratayA jIvavAre ya: paMcamIyate / navAMnodhau nekannAryAH syuste tvaM yai na vaMditaH ||pnnaa bhAvArtha he prabhu, je tame kalyANa kAraka hovAthI jIva rAzimAM pAMcamI gati jevuM AcaraNa kare che, evA tamane jeee vAMghA nathI teo A saMsAra rU5 rAgaramAM deDakA jevA thAya che, 57 vizeSArtha-paMcamI re, memA e yvabhAvanA niyama viSe samAsAMta pada darzAvyA che. apAkanAryA azuSkannAryAH syustvannatermarAH / viMvaoNdArtha paNe vImattivAdhivA pathA bhAvA- he prabhu, tamane namaskAra karavAthI purUSe uttama strIvAlA, paNa strIvAlA, bilpanA jevA heThavAlI strIo vAlA ane bhaNavAmAM ghaNI pAvaDe adhika evA thAya che. 58 vizeSArtha-pamA, azunAmA, jivaNImAryA, vahUvImA Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 zreNikacaritam pitta e puyabhAvanA niyamavAlA samAmAMta pada darzAvyA che. ye kaSAyavRdatikAzvAneyI vRttayazca ye / lonaukA zvAgAdhe magnAste tvatpathazcyutAH // 5 // bhAvAya-- kaSAya vadhAranArA ane halakI vRttivAlA je purUSa! tamArA mArgamAMthI bhraSTa thaI jAya, che te leADhAnA nAvanI jema agAdha evA bhavasAgaramAM DubI jAya che. pa vi.~yavRtiSThA, AnevRtta : e sAdAMta pada darzAvyA che. tvanmAtura vAsiSTayA: kAnyA vAziSThamAninI / tasyAmAthreDanavavAM yA; jAnavayamAninI ddagA bhAvArtha vAsiSThI (Uttama athavA viccha getranI) evA tamArA mAtuzrI trizalAnI Agala te vAsiSTI che ema mAnanArI bIjI srI kANa mAtra che ane nirdoSa agavAlA te mAtAnI AMgala pAte nirdoSa agavAlI che, ema mAnanArI kANu strI che? 60 vi--cAliininI, avathAMmAMnanI e puvadbhAvanA niyamavAlA samAsAMta pada dIvyA che. caturthabuddhisaMyuktA durgajAryAzrite dare / kathaM rameraMstvAM vIkSyAnaMdikazrIniketanam // 61 // bhAvArtha Anadika (naddivardhana)nI lakSmInA sthAna rUpa evA tamane joine athA prakAranI buddhie yukta evA purUSa! durga bhAyA-durgAne Azrita rahelA zakara te viSe kema karI AnanlR pAme ? ? vi~turtha ddhimaMtyutttA, gunAmA/trine, e sAmAsAMta padma darzAvela che. pInastana surastrI nirakSonyaiSA vijJAti te / Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 zreNikacaritam trijagannetra vizrAmakha vRMdArikA tanaH // 6 // bhAvArtha paka stanavAlI devatAnI strIo kSebha pAme evI, traNa jagatanA vizrAma karavAmAM khapha (khATalA, rUpa ane vaMdana karAtI tamArI A mUrti zobhe che. 62 vika-vAdanapura, girikAe sAmAsAMta paddha darzAvyA che. brahmabaMdhudArikAyAM zrotriyo vA mahAtmanAm / garyo mahAkavirapi syAttvadanyastutau rataH // 6 // bhAvArtha- brahAbavedane jAnsara ane mahAkavi hoya paNa je te tamArAthI bIjA kekanI stuti karavAmAM tatpara thAya te mahAtmAone nivAgyache. 3 10-vasthAno e samAsAMta pada . mahAviziSTairAjyazrIriva yai: zAMtiredhate / navyastvatprApya yAn hRSyatyarthIvArthAn mahAkarAn ||dhaa ye grasate mahAmohaM mahAghAsamivarSannAH / te jayaMtyupadezAste mahadroMteMdunnAmalAH // 65 // yugmam / bhAvArtha- mahA samartha purUSathI jema rAjyalakSamI vRddhi pAme tema ethI zAMti vRddhi pAme che evA je upadezane prApta karI moTA artha ne dravyane prApta karanAra ayAcaka pAme che. balada jema moTA ghAsano mAsa kare tema je mahA mehano grAsa. kare che, tevApUrNa caMdranI kAMta jerAnirmala tamAraUpadeza jaya pAme che. 64-65 vi-gharam , mUrtamAnarA, e samAsAMta pada darzAvyA che. avighnheturjito'nNtshriirrujo'nghH| kagAgameSvanudayastvamanUrmokakUktiSu // 6 // bhAvArtha avinanA he rU5, keIthI nahIM chatAelA, aMnata lakSmIvAlA re Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 zreNikacaritam. rahita ane pApavarjita evA tame mekSa viSe nA vacana kahenArA kutsita. zAstramAM Ujaya pAmatA nathI. 66 vi0-avighnahetuH , anaMtazrI , arujaH , anaghaH , kagAgameSu , mokSakUktiSa e samAsAMta pada darzAvyA che. kAmlaM. kAlavaNaM koSNaM nojyaM vahnimiveza te / vRttaM kApuruSAkueNaM satAM dIpayati zrutam // 6 // bhAvArtha heza, jarA Amla (khA) jarA khArUM ane jaza unuM evuM bhojana jema jaTharAgni ne pradIpta kare tema naThArA purUe nahIM AcareluM tare sahapRtta sara53pAna zAsana hI 13 9.17 vi0-kAmlam , kAlavaNam , koSNam , kApuruSa ye sabhAsanA 54 6zIvyA cha kunyatkupuruSaiH strINAmakonyaH kAdivI kSitaH / ratiM kavoSNaniHzvAsAM kaduSNAzrumucaM vyadhAH // 6 // bhAvArtha kasita purUSane lebha karanArA, strIonA kaTAkSa avalokanathI nahIM saMbha pAmanAra evA he prabhu, tame e ja uSNa ni:zvAsa nAkhatI ane jarA uSNu azrune choDatI evI ratine karI che. 8. 40-kupuruSaiH, kAkSivIkSitaH, kavoSNaniHzvAsAM., kaduSNAzrumucam ye smaasAMta pada darzAvyA che. hemeSTikacitaM saudhaM mRgaadiirmaaldhaarinnii| SIkatUlavatyaktvA dhanyaMmanyA dhanAdhidhAH // 70 // navAn revatImitu calarohiNI mitra noH| asaMgaM gaMgadattaihi AiyataH sakhInijAn // 1 // Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . vAhanairdiguNakaNairdAtrAkarNairanekazaH / piSTakaraSTakarairdhyagulA karNakairvRtAH // 72 // : kyA vimuktopAnatkA anutASaTpadA api / nAnAnIvRddhavA marmAvidho duHkarmavidviSaH // 73 // yazaH pari taddAnAMbu prAvRSo nIrucaH zriyA / zreyaskAmyavazAttva dgI: kAmyayopanayatyamI // 74 // paMca niHkulakam / bhAvArtha suvarNanI IMTAvAlA mehelane ane mAlAnA bhAravAlI mRgAkSIzrIone RSikAnA rUnI jema cheADI AtmAne dhanya mAnanArA he revatI mItra Avya, huM gRhiNI mitra cAlya, huM nagadatta ahI Avya, ema pAtAnA mitrAne melAhatA; bamaNA kAna vagaranA dAtaraDA jevA kAna zivAyanA, piSTa jevA kAnavAlA ATha kAnavAlA ane be AMgalanA kAna vagaranA aneka vAhanAthI vITAelA, bhaktithI upApanane maDatA, asatyamAM bhramara rUpa nahIM tevA vividha dezanA rahevAsI, marmane nahI' vIdhanArA duSTa karmanA dveSI zAyazane mATe dAnarUpa jalanA varSA kAla jevA ane lakSmIthI kAMtivAlA A dhanavatA kalyANane mATe tamArI vANInI icchAthI ahiM Aveche. 71 7273 94 vizeSArtha - hemeSTikacitam mAladhAriNIH, iSikatUlavat, dhanyaMmanyAH, dviguNAkarNaiH, dAtrAkarNaiH, piSTakarNeH, aSTakarNaiH, dhyagulAkarNaiH, vimuktopAnakAH, anRtASaTpadAH, marmAvidhaH, duHkarmavidviSaH, zreyaskAmyAvazAt tvadgIH kAmyayA se bhuTTA bhuTTA vivAdyA sabhAsAMta yaha hazIvyA che. vyUDhoraska payaskalpavAkyaM tvAM devatAMtaraiH / tulyayaMto vidurnA demAyasyAzayo rmiMdA // // 75 // bhAvArtha spa Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. zreNikacaritam. he prabhu, hRdayamAM gayelA dUdha jenA jevA vAkache, evA tamane je bIjA devatAnI sAthe sarakhAveche. teo suvarNa ane leDhAnA ArAyanA bhedane jANatA nathI. 75 vijhhora, vanala, deva re, e sabhAsAMta pada darzAvyA che. jaganmAnasalodAyaskAMte zreyaskare tvayi / tRSNAjAsvappayaskaMse nivizante dRzaH satAm // 76 // bhAvArtha jagatanA manarUpa leADhAmAM apaskAMta( lAhu sukhaka ) jevA, kapANa kara nArA ne tRSNA rUpa sarovaranA jalane rAkhanArA tamAre viSe sapuSanI draSTie praveza kareche. du vi--ganAnama chedAyAte, zreSaTMre, tugAnA patnI, e samA sAMtta pada darzAvyA che. yAvatkAMcanakuMjAyaskuMnayostAvadaMtaram | tvadAgamAnyAgamayo rbhuvanAMnoja jAskara // 99 // bhAvArtha jagata rUpa malamAM sUrya jevA he prabhu, suvarNanA kuMbhane aMte leDhAnA kuMbhane jeTaluM aMtara che, teTalu aMtara tamArA zAstrane ane anya zAsraneche, 77 vi~trakramAvaAmayo, sAmAnyamo: e sAmArAMta pada dazAvyA che. jIyAdgI madadatAzvayaMtraNAyaskazA tava / ayaskarNAva jalIyA durvAdihRdayavyadhe // 78 // 30 bhAvArtha he prabhu mAhathI gaSTa evA puruSa adyate niyamamAM rAkhanArI cAkSup jevI tamArI vANI jya pAme.. je vANI duSTa vAdIenA hRdayane vIdhavA mATe leAThAnA bhAlA jevIche. 78 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam 153 vi0-mohadaptAzvayaMtraNAyaskaMzA, ayaskarNI meM samAsAMta 56 hazIvyA cha. __svAkRtayairmahAzreyaskAmairvA tvaM nmskRtH| puraskRtA pUrNakAmaistairyazasyAtratyanuvi // e|| lAvArtha mahA kalyANanI IchAvAlA je purUSoe tamane naskAra kare che, pUrNa kAmathI pUjya evA te purUe yaza karavA lAyaka ahIMnI bhUmimAM svarga kareluM che. 99 vi0-mahAzreyaskAmaiH, namaskRtaH, puraskRtA ye samAsAMta 56 zIvesa cha. iti smaaspaadHsmaaptH| tArakaM zaivavatkarNamiva madhyamapAMmavaH / hitIyaM pAMDapatyaM vA himabamavadhIH smaram // 7 // lAvArtha zivanA putra kArtIkeye jema tArakAsune mA, arjune jema karNane mAryo ane bhIme jema hiMDaMbane mAryo, tema tame kAmadevane bhArelo che. 80 vi0 zaiva, me taddhitanA apatyArthanu 35 zIvyu che. pAMmorapatyamAdyaM yaH saccaritrairnirasyati / jAmadagnya zva kAtravaMzaM tamapi pAtayan // 1 // pArAzaryo muniriva mahAnAratamagrathat / jAmadagnya ivAnnIkSNamadAtra vidhidIkSitaH // 2 // gAryavAtsyagAya'inAmAyanacArAyaNAnuSIn / kauMjAyanyavAdhnAyanyau satI kauMjAyanI jayan // 3 // zauneyazoceyavaiSTapureyAtreyakoMjiSu / Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rakSa zreNikaca ritam. aupabAda vivAdavyaurvaidavAvopaviMdavau dAde dAkAyale pArAsare kajAyaneSu ca / prajJaviSNuvAnAM hrAvakSepu DhauziSThaH // im // yastvayA kAzveyovA sauparNeyena mAritaH / kIlAlapo dAzarathineva mArIcanAmakaH // 86 // yadiH kulakam / bhAvAya je pAMDunA prathama putrane peAtAnA saccaritrAthI parAsta kareche. je jamagninA putra kuzurAmanI jema te kSetra vazane paNa pADInAkheche. parAzaranA putra vyAsanIjema jeNe mahAbhArata ne guthyu che. parazurAmanI jema je vAra thAra akSatra vidhimAM dIkSita thayelache. rUSi evA garganA putra vatsanA putra, gArcanA putra, nADAyana, cArAyaNa, kuMjAyananA putra, praSnanA putra ane satI pujAyananI putrIne jeNe jitI lIdhAche. zubhrA, zuciviSTapurA atri, kuMja, upamAhu, bAhu, bindu, upabiMdu, dakSa, dAkSAyaNa, pAsasara ane ku jAyananA putrAne viSe rAtre kApakSInA baccA upara pakSInI jema je samartha thayAche. garUDa jema sarpa te mAre ane dazarathanA putra rAma jema mArIca nAmanA rAkSasane mAre tema tame kAmadevane mAche. 86 // 84 // || vizeSArtha--gAma 1:, pArAzarya, mArca, cAraNa, gAya, nADAyana, cArAvaLa, DhaMgAya1, manAyampa, augAyano, gautreya, zauyeya, vaijju, gatrepa jhAMgi, epala, cAla, jaina, caLavaci, rAkSa, dAkSAyana, pAIFT, **gAyana e taddhita pratyanA rUpa dazAvyA che. jAya, sauLayena zAMcanA e tadvita pratyanA rUpa darzAvyA che. zrI zAleya harihayute kausuMrugnaza / na yauvateyastvatulya nRpasargasadaH paraH // 87 // bhAvArtha daridrA ( hulaThThala ) jevI kAMtivAlA ane kusumI raMganA nakhavAlA trizalAnA putra, tamArA jevA vitatA putra upasargane sahana karanAra nathI. 87 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . raheze vizeSArthA , jamanA , vAta , e taddhita pratyayAta rU5 kAvyA che. 87 ahaH pauSaM nizA poSI yathA sarvArthasikSye / / siMhanIpattei pura rAmamUDhi te tathA I do if bhAvArtha jema piSa mAsane divasa ane piSa mAsanI rAtri sarva arthanI siddhi mATe thAya che, tema tamArI mUrti purUSane sarva arthanI siddhi mATe thAya che. 88 'vizeSArtha tapa, japa, e taddhita pratyayAMta rUpa darzAvyA che. maghA vizAkhAnaraNIkRnikAsviva yAtrayA / tvadanyasevayAtraiva siIi nAcavate narAH // 7 // bhAvArtha- maghA, vizAkhA, bharaNuM ane kRttikA nakSatramAM yAtrA karavAthI jema siddhi malatI nathI tema purUSe tamArAthI bIjAnI sevAvaDe siddhine prApta thatAM nathI 89 yauvanAzimukhA namra traidazA naivavRttayaH / ArSavama'juSo dhanyAH ziSTayAste paramAItAH // e|| bhAvArtha - pavanathI vimukha, devatAoe namelA, bhikSAvRtti karanArA ane muni mAne sevanArA te tamArA uttama parama AhaMta ne dhanyache. 90 vizeSArtha-saidrA, maila, ga, gA e taddhita pratyayAMtarUpa darzAvyA che. yaiH zritazcAnuSo dharmastvaM sa lakSaNasaMpadA / te'nyAnupAisan vaiyAkaraNagaMdasAniva // 1 // bhAvArtha jeoe lakSaNa saMpattivarDa cakSunA dharmarUpa tamane Azrita karela che. arthAta maja netranA viSayamAM karela che, teo viyAkaraNe jema veda bhaNelAne hase tema chabI devatAone hase che, huM Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . vizeSArtha-AvALA , chatA e taddhita pratyayAta rU5 darzAvyA che. zabdasyeva zrAvaNatvaM tavAsAdhAraNaM mahaH / tUvalatrIsiva nituSA guNave : Us . bhAvArtha zabdano dharma jema zravaNa karAvA rUpade, tema tamArU asAdhAraNa teja che. ane khAMNayAnI DAMgaranI jema tamArI guNa saMpatti nihuSa eTale ujavala che. 92 vizeSArtha-zrAvaNa e taddhita pratyayanuM rUpa che. ahiM khANuM AmAM khAMDelI DAMgara jema nihuSa ( chellavagaranI) thAya che, tema guNasaMpati ujavala che. tvadbhaktastasRkaM vastraM dArSadaM sRcatuHsamam / cAturizavikAnaazvAn rathAMcopanunakti nA // 13 // bhAvArtha - tamAre bhakta purUSa kemala, majabuta ane carasa vansane, uttama ane ane rathane bhagave che. 93 vizeSArtha--, rAI, jAnurivAAina, e taddhita pratyayanA rUpa ApyA che. cAturdazaM radazva durdarza tvatpadAzritam / AdikAzca naTAzveza dyUtaM yudhi ca manyate // 4 // bhAvArtha pAzAmAM kuzala evA jugArIo ane subhaTo jugAramAM ane yuddha tamArA caraNane Azrita evA purUSane caturdazanA rAkSasanI jema durdarzana du:khe dekhI zakAya tevo) mAne che. 94 vizeSA-vArAM, mAliza, e taddhita pratyayanArUpa darzAvyA che. na dAdhikaM na sArpika rucyaM mAricakaM na ca / vipinAM yajJayAM vattA I II bhAvArtha arUcivAlA purUSane jema dahIM, ghI ane marIcane padArtha rUe nahIM, Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. tebha hue yuddhivAsAH puSAne tabhA vayana iyatu nathI. duSa vizeSArtha - dAdhikam, mArpiSkam, mAricakam, arocakinAm me taddhita pratyayAMta rUpa darzAvyA che. "" stutvA guNAMtaM kaste'gAt kaH kAMplavikoM' budhiH / kiM tu ko na babhUva tvAM stotA stAvanikoM sAmU // e6 // lAvArtha tamArI stuti karIne kaye| purUSa guNanA aMtane prApta thayAche! hAthe tara nAza kayA purUSa zamudrane tare? tamane stuti karanAra kayA purUSa pApane dUra kInaar nathI thye|? 89 vizeSArtha-stAvanikaH taddhita pratyayana 35 che. 3. tvadharmAnaH zAkaTikaM duHkharAzirna pAtayet / vyathayatyathavA nAtha nakaphaH zArGga vairikam // e7 // 15 bhAvArtha he nAtha tamArA dharmarUpa gAya upara besanArane du:khaneA rAzi pADI nAkhate nathI athavA zRMgaver--aSadhIne sevanArA purUSane kapha pIDA karatA nathI. 97 vizeSArtha - zAkaTikam, zArDaverakam me taddhita pratyayanA 35 dazavyA che } tAMbUliko vA tAMbUlIM vANIM yaH pAti yattava / jAyate tadyazaH zaMkhavAdane zAMkhiko na kaH // e8 // bhAvArtha jema tAMbula khAnArA purUSa tAmulanuM rakSaNa kare tema je purUSa tamArI vANInuM rakSaNa kareche, te purUSanA yazarUpa za khate vagADavAne karyo. purUSa zAMkhika (zama vajAuyAmAM yatura ) thte| nathI, 88 vi0-- tAMbUlikaH, zAMkhikaH me taddhita pratyayAMta 35 zIvyA che... syAM jAMgArikastvadvAgmahAratnasya yatparaH, 1 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T zreNikacaritam. lAdikANyapi ratnAni kArSApa zikatAM dadhuH // e // bhAvArtha-- he prabhu, tamArI vANIrUpa mahA ratnanA hu zreSTha evA bhaMDArI thAu te pachI mArA lAkhAnI kI matavAlA ratne tenI Agala keDInI kiMmatanA thai jAya.ha vi--mAja, jAkSiSThAna, SA, e tazcita pratyayAMta dazAvyA che. 99 na cAkriko'pyauja siko naca sAhasiko dariH / yasmiMstadajinaH karma kauhAlika iva kSitim // 100 bhAvArtha-- jema kADhAlI vAle purUSa pRthvIne beThe tematame karmane bhedyAche, te tamA Agala caDhavattI paNa parAkramI nathI ane vAsudeva paNa huimatavAna nathI. virAtri, gautta, sAtija, jaudAca, e tadbhuita yanA rUpa cAvyA che.. dvijairAja sikaiH kIrNA nAvyAMnA RjuvAlikA | puNyA nadI sA yatrAnUdatulyaM jJAnamIza te // 102 // bhAvArthe-- huM iza, je sthAne tamane atulya jJAna (kevalajJAna) thayeluM te sthalane jalanA pakSIethI vyApta, nAvathI taravA yogya jenuM jalache, eva jIvAlikA nAme puNya-pavitra nadI thayelI che. 101 na viSayo'sau guDenaiva yomriyete ti nItimAn // prajaiSI jjayakarmaNya zamenaivAMtarAnarIn // 102 // bhAvArtha " gelathI mare tyAM sudhI erathI na mAravAM " evI nIti jANanArA te e vijaya kramamAM pravINa evI zamatAra karIneja aMtaranA zatruone jilla lIdhAche. 102 vi--viSa, navatttaLa, e tandrita pratyayAMta rUpa darzAvyA che. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam ziSyAlAvapi sabrvIyatvAcchAlIye prajalpati / ke nAtikAyanIyaupagavIyAdayo budhAH // 203 // bhAvArtha sarvahitakArI paNAthI athavA sarva jANanAra paNAthI zAtA eve tamArA ziSyANa kSullaka ziSya jyAre ele, tyAre aitika, AyanIya ane Apa gavIya vigere vidyAnA tenI Agala kANu mAtra che.? 103 vi0 sarvArtha, zAlIya, aitika, AyanIya, aupagavIya dIyA che. tadvitAMta 35 rASyaM gavyaM vaco medhyaM sugavyo vRSaketanaH / rAjA camavyazca yathA sAdhavyastvaM prano tathA // 104 // bhAvArtha he prabhu, jema gAyane mATe dhAsa, pavitra vacana, sArA vRSabhavAlA zakara, ane Uttama senAvAlA rAjA sAtheche, tema tame Uttama sAdhuvAlA che. 104 vi0- gavyam, sugavyaH, camavyaH, sAdhavyaH me taddhita pratyayanA 35 hazI-vyA che.. yathApi cavyaH karpAso'gAriyaM dAru vA bhavet / satAM tattvAvabodhAya tAvakInaM vacastathA // 105 // bhAvArtha jema cAvavA ceAgya kapAsa ane aMgArane mATe kASTa hoya tema tamArU vacana sapurUSAne tatva edhane mATe thAyache. 105 vi0- aMgAriyam, tAvakInam me taddhita pratyayAMta 35 zIvyA che. rAjava66te smAyaM stautImaM devavajjana : / dadhe'nenAgnivattejo'smai datte'dhaM na ko'rkavat // 106 // 25 palAyAmAsa dArizyaM zagasmAnnidhinAthavat / maharSivattamasya sthitA zrIratra viSNuvat // 107 // Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam sthiraH sumeruvaitnAkaravaDatnavAnayam / nAsaMte'syAMdhavatatrAMtarIyAstvAmupAsti y:||10|| bhAvArtha- je purUSa tamArI upAsanA kare che, te caMdranI jema vadhe che. devatAnI jema leke tenI stuti kare che. te agninI jema tejane dhAraNa kare che. sUryanI jema tene koNa adha ApatuM nathI? kuberanI jema tenAthI dAridra palAyana thAya che. tenuM saddavRtta maharSinA jevuM che. tenAmAM viSNunI jema lakSmI rahelI che te sumerU parvatanI jema sthira che. ratnAkara-samudranI jema te ratna vAlo che ane anyamatavAlAe tene aMdhanA jevA bhAse che. 106-197-108 vi-taMtratarIvAda, Ataddhita pratyayanuM rUpa darzAvyuM che. ahiM ca ityAdi sAte vibhaktionA eka vacana darzAvyA che. zukatvaM zukatAnAjA gotvaM gotAvatAmiva / tavaivAnvayavadizve mahAvIratvamIkSyate // 1 // bhAvArtha- jema zukalatAne bhajanArA purUSomAM zukavaNuM ane gopaNune dharanArAomAM gotva jovAmAM Ave che, tema vizvamAM tamArAja anaya (vaMza) vAluM mahAvIra paNuM jovAmAM Ave che. 109 vi--gu thatAM , va , gotA, mAvIe taddhita bhAva pratyayanA rUpa darzAvyA che. pAThakatvaM tridaMmitvaM brAhmaNyaM yogalInatA / zauklayaM ca jAmayameva tvanmArganAnAtvamIyuSAm // 11 // bhAvArtha che. tamArA mArgamAM vividha prakArane prApta thayelA purUSomAM pAThakapaNuM, tridaMDI paNuM, brAhmaNapaNu, galInapaNuM zukalapaNuM ane jaDapaNuM raheluM che. 110 vi-pAThakatvam , tridaMDatvam , brAhmaNatvam , yAgalInatA , zauklayam , gAya e bhAva pratyayanA udAharaNa darzAvyA che. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikasitta. gomAnutkakudAvahiyADhayaH zazinirmala : / prAga mAna rUpavAn brIhizAlI kiNvaante'rckH|| 111 // bhAvArtha- he prabhu, tamane pUjanAre purUSa gAvAle, UMcI kehavAla azvAthI yukata, caMdra je nirmala, AyuSyavAlA, rUpavaMta ane vIhi-DAMgarathI bhita e thAya che. te zuM vAla nathI thato? 111 vimAna , gAyuEAna . vAna e taddhita matvathaya pratyayanA udAha raNa darzAvyA che. jAsvana yazasvana, lakSmIvana, maru tvatpUjya puNyavan / amAyItvatpadau mUrnA spRzan zIrSIha nAparaH // 11 // bhAvArtha tejasvI, yazasvI, lakSmIvAna, devatAne pUjya ane puNyavaMta evA he prabhu, tamArA carAne mastakathI sparza karatA e prANuM AlekamAMmAyAkapaTathI sahita heta nathI. 112 vi-Ana , cAdavara , jhaghara , puthAra , e taddhita pratyayane saMbodhananA rUpa darzAvyA che. vajI medhAvyamAyAvI yazasvI tvAmayaM stute / stragvI kaTakavalayI stanakezavatIvRtaH : 113 // bhAvArya- buddhimAna, mAyAvI nahI, yazasvI, mAlAvAle, kaDA tathA kaMkaNavAle ane stana tathA kezavAlI strIothI vIMTAele A Idra tamArI stuti kare che.113 vi0-vastra dhAvI , manAvAva, tharAdathI , strI, rAvathI , e taddhitanA aratyartha pratyayanA udAharaNa darzAvyA che. syAtkAkatAlukI kuSTI pishaackytisaarkii| alIkI vAtakI duHkhI na sukhI jAtu te viSan // 11 // Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam .. bhAvArtha tamAro cheSa karanAre purUSa kAka pakSI jevA tAlAvAvAlo, keDIo pizAthanA valagADavAla, atisAra (jhADA) nA ragavAla, beTuM cAlanAre, vAyA ane duHkhI thAya che, te kadipaNa sukhI thato nathI. 114 vi--tArA , phuI, pizAka , tamArI strI, vAta duvI , yuvI e taddhitAMta rUpa darzAvyA che. bAhubalyapyurubalyannaktastvayi nuutle|| lugdhAlaH paMcamIva tvakteH patito raNe // 115 // bhAvArtha-- 'tamAre abhakatta athavA tamArI bhakitathI patita thayelo purUSa bahunA balavAlo hoya temaja ghaNAM balavAla heya topaNa te raNamAM pRthvI upara paMcama bAlakanI jema athaDAya che. 115 vi---vAghuvara , vava , vaMgharSa e taddhita pratyayanA rUpa darzAvyA che. sarvI kazIva taruNaH sarvabIjIva karSakaH / nRpaH sarvadhanIva tvaM nAsi sarvaguNaH prabho // 116 / / bhAvArtha - prabhu, sarvaguNavAlA evA tame sarva saMpanna ane cAbukhavAlA tarUNa purUSanI jema, sarva bAjavAlA kheDutanI jema ane sarva dhanavAlA rAjAnI jema zobhAyamAna lAge che. 116 vi-sarve , jI . sarvavI, navI e taddhita pratyayanA rUpa darzAvyA che suzIlino vargivarAH shomiiryaakridhrminnH| brahmavarNitayA vadhyasarvajIvAH sutAstava // 117 // bhAvArtha - he prabhu, tamArA putra Uttama zIlavAlA, brahmacArIomAM zreSTa, parAkramathI hastInA jevA dharmavAlA ane brahmapaNuvaDe sajIva je mane avadhya che tevA che. 110 vi-muzarinaH , jApAna, trALa e taddhitanA atyartha pratyayana rUpa darzAvyA che. S1 " Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. rAgahastyaMkuzaM daMtigati zrIpadminIravim / / dayAMnA puSkariNyAnaM jhAnikAstvAmupAsate // 11 // bhAvArtha rAgarUpa hastimAM aMkuzamAna, hastInA jevI gativAlA, zrI (mekSa lakSmI rUpe kamalinImAM rUpa ane dayArUpa jalanI vApikA jevA tamArI kipAsanA jJAnI purUSo kare che. 118 vi0-hastI , daMtI , ye taddhitanA innata 35. zIvyA cha. gAyAdha dAmavati dAmini somini svAM gIteH kalAM saphalayeti sakhIvadatya : / gAyatyamUrdiviSadA rasikA yuvatya stvAM yAminIzavizadaizcaritairudAram // 11 // bhAvArtha hemAlAvAlI hemAlinI, hasomini, Aje gAyana kare ane tamArI gAyanalAne saphala kare " ema sakhIone kahetI evI devatAonI rasika yuvatie caMdrA jevA Ujavala caritravaDe udAra evA tamane gAyache. 119 vi0--dAmavati , dAmini , somini , taddhita pratyayAMta 35 zIvyAche. saMjhAva darasaMDyagocarazivotsAhI stutA vINinni tiH kiMpuruSaiH stutau mukharayan vINAvatI devatAm / muSThayA cUlidazAdharIkRtasuraH kezaditau karmaNAm saMlAvaddhiridhIrakarmaNi mayi tvaM vIra tanyAH kRpAm // 10 // bhAvArtha arazI chavane agocara, mokSamAM UtsAhI, saMjJAvAlA vINAdhArI purUSoe stuti karelA, kinnaroe gAyelA vINAdhAriNI devI (sarasvatI ) ne stuti karAvanAra, paMca muSTi lecavAlI dazAthI devatAne paNa nIcA karanArA Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zreNikacaritam. ane karmanA kalezane khapAvAmAM tatpara evA hevIra, parvata jevA dRDha karmavAlA evA mArI upara tame kRpA kare 120 vi-saMjJAvA, malezI, vILama, vaLAvatI[, e taddhita pratyayanA udAharaNa darzAvyA che. stutvA vIrajinaM trayodazaguNasthAnasthitaM zreNikaH sASTazlokazatena paMcamamatA vityahitIyotsukaH / prANasIjagatAM tRtIyanayanaM rAjacaturthAraka prAMtaM pAvitaduSTarAzijanukaM paMcAMgasaMspRSThanUH // 11 // bhAvArtha pAMca aMga vaDe bhUmine sparza karato e zreNika rAjA terame guNa koNa rahelA zrI vIra prabhunI ekasene ATha sleka vaDe stuti karI pAMcamI gati mAM advitIyausuka thai jagatanA trIjAnetrarUpa, cothA ArAnA prAMta bhAgane zobhAvanAra ane chaThA rAzinA janmane pavitra karanAra evA prabhune praNAma karate have, 121 vidhinAyotsyAya caturviMzatitamamanvajijhapaddevam / munijananatyai nRpatiH zunadaM raviyogamiva viMzam | | 29 bhAvArtha- - pachI rAjA zreNika vidhithI beThe che ane te pachI zubhadAyaka vIzamAM sayoganI jema cAvIzamAM tIrthakarane munijananI bhakti mATe vijJAti karI. 122 vi -vizame raviyega ziva nAme che. te ahi samajo. kathita zva yazo dizAM dazAnAM, vati pUraju naritra guNikatipayathaH sa gautamAdyA Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam niti vimRzAnnikhilAn munIn vavaMde // 123 // bhAvArtha - " dazadizAonuM yazA kahetA hoya ke, emanA sata caritravaDe emane viSe pUraNa rIte vahana karatuM nathI tethI te guNIomAM keTalAmAM che? Avo vicAra karI te zreNika rAjA tama vigere badhA munione vaMdanA karate ho. 123 vilaiiyA, e taddhita pratyayAta rUpe darzAvela che yazugaR: kalAkadApyekazatatamI na dhRtAnyatIrthanAyaiH / na sahasratamI na lakSatamyapyanilInA munayastamenamete | 24 bhAvArtha bIjA tIrthakaree jemanA guNanI samRddhinI eka samI, hajAramI ke lAkhamI kalApaNa kadi dhAraNa karI nathI, te A prabhumAM munio lIna thai rahayA che. 124 vika-rAtI, satapa, akSata e taddhita pracayanA strIliMga rUpa dazevyA che. yo'yaM zalAkA puruSastriSaSThatriMzajanaiH sviikRtsNymo'bd| triMzattamekevala lAnakAlo varSe gamI mokSamamI zritAstaM bhAvArtha je A zrIvIraprabhu -zaThamAM zalAkA purUSa che, trIza purUe jemanI pAsethI saMyama svIkArela che ane trIzame varSe jemane kevala jJAnanA lAbhane kAla che pachI eka varSa mokSe javAnA che, te prabhune A sarve Azrita thayelA che. 125 vika-jha viMDAme, e taddhita pratyayAta rUpa darzAvyA che. phAlgunadhavalanavamyAM triSaSThirasyAM tithau prshrittiirthH| Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritama. SaSThImAndagajagativiharati bhuvi yaH zritAstamamI // 16 // bhAvArtha samAM zalAkA purUSa evA je prabhu phAlUna mAsanI zukala navamI nI tithie tIrthane pravartAvI chavarSanA gajenA jevI gativaDe pRthvI upara vi. hAra kare che, te prabhune A munie Azrita thaI rahyA che, 126. vika-traNa pAdarA, taddhita pratyayAta rUpa darzAvyA che zta iha dharma idAnImadhunA zrIratra zamata etarhi / atretthaM kriyate. stutira vidhiretathAca suraiH // 12 // bhAvArtha - 8. A lokamAM emanAthIja dharma che. hamaNAM ahiM lakSmI paNa emanI matAthI che ? A pramANe devatAe temanI stuti ane pUjAvidhi kare che. 1ra7. vi--ta, rU, pharA5, sanA, itArdu, maga, rUthay, wtathA e judA judA avyayanA pratyakAMta rUpa darzAvyA che. ziSyA stato'syannaghurye'mI te sarvato'dhikA na. katham / chAnyAMca baMdhutAnyAM muktA. bahutakaSAyato viyutaaH||12|| bhAvArtha - - je A temanA ziSya che te sarvathI adhika kema na hoya? kAraNa jeo be baMdhutAthI mukatta che ane bahu kaSAyathI rahita che. 128: vidhutawAm vahuna: pAvataH e taddhita pratyayAta rUpa darzAvyA che. baMdhutA eTale baMdhuno samUha tathA badhupaNuM e be prakAre baMdhutA kahelI che. na yatra rohaMti guNairnijaiH daNaM nakterahitAnmanaso manI viNa ! bahutra caryAcaturA bahuznutAH sarvatra vittAsta zme mude mayi I gg | Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam .. bhAvArtha-~ vijJAna 'bhakti rahita evA manane lIdhe peAtAnA guNavaDe paNa jyAM kSaNavAra ArUDha thatA nathI, tevA bahu prakAre caryA karavAmAM catura, bahuzruta ane sarva jANanArA evA tee amAre harSatemATe thAe. 19 vi0-caitra, yaMtra, e tadbhuita pratyayAMta rUpa darzAvyA che. rAjaMti pArzvato narcurAdito madhyato'tataH zuddhaH / iha pRSTataH kRtajavA hRdi mukhatazca prasavinAjo'mI 167 bhAvArthe Adi madhye ane aMtathI zuddha evA A purUSA, sasArane pRSTa karatA ane hRdaya tathA sukhamAM prasannatA dharatA thatA prabhunI paDakhe roAle che. 130 vi---pArjataH, Atti:, makhvata, gatata, vRSuta: purvataH e sar pratyayAMta rUpa darzAvyA che. kutrAvAdhiH kutojI: kuha kupathakathA kAdyameSAM praNA vArtA mAna muktA rAtrediyAmI vidadhati zayanaM nAnyadA sarvadaite / vRttiH kArye tadeSAM javati khalu mahAsadguNAnAM yadAjJA saMzliSTa zuciguNanivarAzrayairno kadAcit }} 232 5 bhAvArtha " edhi kayAM che ? bhIti keAnAthI che ? kumArganI kathA kaye sthAne che ? ane pApa kayAM che ? " A pramANe vicAra ane emanA praNAmane gheADI rAtrinA e paheAra zayana kare che. anyaDhA teenI vRtti temanA sudgaNAmAMja che, ane jemanI AjJAne teo vaLagI rahayA che. ujvala guNanA samUha rUpa Azraya vinA tee dveiSaNa rahetA nathI, 131 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. etarhi dhanyo'smyadhunA kRtArthaH zrImAnidAnImanama yadaitAn / yadA tadAtvAyati sAdhu rakSApyeSAM bruve kiM praNatesta dAnIm // 132 // bhAvArtha hamaNA huM dhanya chuM, adhunA kRtArtha ane zrImAnuM chuM ke A munione huM name. jyAre mAtra sAdhune rAkhyA hoya tethI pariNAme sAruM hoya che, te temane praNAma karavAnI zI vAta karavI. 132 vi0-etArha, adhunA, idAnIm, yadA, tadA, meM pratyayAMta mayayonA 25 zIcyA cha. na parunna parAri tathA na caiSamo'pItareyurannavadaho / mama munipadavaMdanataH zulandayo yAhagadya sdyo'nuut||13|| bhAvArtha ahe, muninA caraNane vaMdanA karavAthI mArA zubhane udaya je tatkALa Aje thaye che, tevo piora parAra ke bIjA divase thayo hato. 133 vi0-parun, parAri, eSamaH itareguH aho, adya, sadyaH, ye pratyayAta 2504nA rUpa darzAvyA che. yatpUrveyuH svapnamaitiSyudAraM saMjAtAni zreSThanaimittikAni / naI jAvyAdezinoce parechuH kAkolo'rautpUrvadizyutnereyuH // 134 // tava nAvi paredyaviH zamityaM divi vaagnytrerujtaayty| zakunairadharerudyutthitaM yacchannadaiH sarvamidaM mamAya satyam // 135 // yugmam / Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam : bhAvArtha me... pUrva divase uttama svapna joyu hatu, zrI paNa mAre zreSTa zukana thayA hatA. parivase zubha pakSIoe bhadra vAkaya kahyA hatA. uttara divase phAkela pakSI pUrvadezAmAM elyu hatu, valI adivase AkAzamAMthI evI vANI thai hatI ke, Avate divase tAre sukha AvavAnu che; ane bIjA zubha pakSIoe anya divase je dekhAva karyA hatA. e badhu Aje mAre satya thayu 134-135 vi0 - pUrvedyuH, uttaredyuH paredyavi, anyataredyuH, adharedyuH me pratyayAMta vyvycanA rUpa darzAvyA che. jayedyuranAzuSo vrataM jagRhe yena citaM ca kevalam / jayadyurathopayate sugatervartma zivaM yiyAsatA // 136 // tamimaM praNamAmi jaktito'haM zirasA kardi kadA stavImi vA tam / zaraNaM vrajitAsmi yahi taM cApacitistarhi mamainasAM navitrI // 137 // mahitAsmi yadAmunIMstadevAnaghamanyarhi na jAtu jIvitaM me / iti jJAvajameva me'nyadA nUnametardinu tatkriyAviziSTam // 138 // upavizya kRtAMjaliH purastAisayiSyAmi tiroyadAsya nartuH / 16e zravasI khalu tarhi me'INIyaM kRNamiti jAvayati sma jAvanAM saH // 135 // kulakam / 12 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ so zreNikacaritam , bhAvArtha jene ubhaya kAle vrata ane kevala jJAna prApta thayA hatA. mokSamAM ja nI IcchA karanArA je prabhune UbhAyarIte sugatino mArga dekhAyA hatA prabhune huM bhakitathI mastaka vaDe praNAma karuM chuM. have temanuM stavana kayAre jyAre huM temane zaraNe jAuM, tyAre mArA pApane kSaya thaze. jayAre huM e ene vaMdanA karIza tyAre niSpApa thaIza. te zivAya mAruM jIvIta na mArI bhAvanA ane kriyA tyAreja saphala che anyathA nathI. huM prabhu A aMjali jeDI besIne mArA zravaNane upadeza laI tRsa karIza tyAre mAM samaya pUjavA yogya thaze. A pramANe te bhAvanAne lAvato hato. 136mI 138-139 vi0-33, 3mag, , , , , uM, e avya karzAivyA che. vinayAdyathArthavAgadha so'stod bahudhAryacaMdanAdyAryAH / pApena sarvazrAnAztodhidhAbaMdhanAdamUnyAH // 14 // bhAvArtha- vinayathI yathArtha vANI vAlA te purUSa sarvathA pApathI rahita ane cittanuM be prakAranA baMdhana vagaranI evI pUjya caMdana bAlA vigere AryAnI re pramANe stuti karato hato. 140 vi--cittane be prakAranA baMdha saMsAra tathA svArthane laine thAya che ane kavya ane bhAvathI paNa be prakAranA thaI zake. vaidhamacaTulA dhA tadarpakAH pNcdhaashrvaahitaaH| vidhA zalyavimuktAstriyathA traidhamasamAnAH // 14 // ekadhyaM munivRttaM jinoktamazabalamamUrdhavaM dadhati / katha mityamitarathAsAM kuryuvinayaM hyanekadhA vibudhAH // 142 // yugmam Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raTa zreNikacaritam bhAvArtha mAM be prakAre acapala, be prakAre arpaNa karanAra, pAMca prakAre AzravathI rihita, traNa prakAre zakaya rahita ane traNa prakAre asamAna evI e caMdana mAlA vigere satIo zrI jinabhagavaMte kahelA nirmaLa munivRttane dhAraNa kare che. anyathA devatAo. aneka prakAre temane vinaya kema kare? 141-142. vi - thar, zreyA, vaMdhA, tripA, ya, paNa, yam, yam, iAthA, ane, e taddhita pratyayAta avyayenA rUpa darzAvyA che. be prakAre capala-eTale mana tathA kAyAmAM capala nahIM. A pAMca prakAranA che ane lya traNa prakAranA kahelA che. traNa prakAre asamAna-eTale mana, vacana ane yAthI koInI samAna nahIM tevA AsAM stuti dyatitarAM kugatiM satAMsa muccaistarAM dizati haMtitamAM tamAMsi / nA syAmyahaM paTutaro'smi na jAtu paMgu rArohaNe paTutamaH pRthunA naraH syAt // 13 // bhAvArtha- e mahA satIonI stuti naThArI gatine nAza kare che, satparane ucu kha Ape che, ane aMdhakArane dUra kare che. huM paNa ethI vinAza thaiza. hIM, sarva rIte samartha thaU chuM. temaja tenAthI purUSa kadipaNu paMgu hete triI kapigu hoya te caDavAmAM atize. samartha ane mATI kAMtivAlo thAya. -AtitA, rastA, titapAm sutA sutAH e tasam, I, tara ane tama pratyanA rUpa darzAvyA che. etAH pratyatanuH karotu sunnaTo'pyuccaistarAM kiMtarAm mohasyApi jagajayakapaTimA kuryAdaho kiMtamAm / Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 - zreNizArita6. yazcAsAM padapaMkajaM namati pUrvAhnatarAM sAdaram samyAsau pariranyate sapadi pUrvAhne tamAmaGjavat // 15 // bhAvArtha e mahAsatIe pratye kAmadevarUpa subhaTa UMca prakAre zuM karI zake ? arthAta kAMi paNa karI zake nahIM temaja jagatane jItavAnuM mehanuM cAturya paNa teone zuM karI zake ? arthAta kAMI paNa karI zake nahIM. je puruSa e mahA satIonA caraNakamalamAM prAta:kAle name che, te purUSa prAta:kAle kamalanI jema tatkAla lakSmIthI bhUTAya che. eTale lakSmI tene prApta thAya che. 144 vi0-ratam, tiram, viSAr , pUrvAvAd, pUramA. zreSTAH satInAM tapasA garIyasAM nidhAnakalpAH zivadezya saMyamaH | pIyUSadezIyagiraH sudhA amUrjayaMti rUpaM budharUpavarNitAH || 5 | bhAvArtha- satIomAM zreSTa. moTI tapasyAnI nidhAna rUpa, mane saMyamavAlI, amRta jevI vANI belanArI ane devatAoe jemanuM rUpa varNana kareluM che evI e satIe devatAnA amRtane ane rUpane jIte che. 145 vi-napAnajI, rivara phUpA e che, deza ane te pratyenA rUpa darzAvyA che. binnI dezIyamaho mRgAMkalekhAyitaM kAna vapuH zriyA su| zrutasya kA nAMtamiyAya dezyaM tatAra kaTapaM na ca kA na vAdha | 8 | bhAvArtha- teomAM pitAnA zarIranI uttama bhAva dezIya evuM calekhAnuM Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam, 173 Acaraku kai satI, nathI dhAraNa karatI ? dezya evA zAstranA aMtane kaI satI. nathI prApta thai? ane kaha5 (AcAra) tathA saMsAra rUpa samudrane kaI satI nathI tarI gaI ? 141 videzIyam , dezya, kalpam , me. pratyayanA aAda296zIcyA cha.. pravrajitA viSayasukhaM matvA sukhapAzamADhayacarya imaaH| mithyA dRSTi taraNAM azaM saMvAIyaMti bata bahuzaH // 17 // lAvArtha uttama samRddhivAlI A mahAsatIo viSayasukhane kSudra sukha mAnI dIkSA laI cAlI nIkalI che, te viSaya mithyAdaSTinA AcaraNane prayatnavinA mahuvAra vadhAre che. 147 vi-sukhapAzam ADhayacaryaH, ye pratyayAta 35 6zIcyA cha. jutakA api moharAjarupyA narakacarA tizrayo'pi pApa vRttaiH / padavaMdanamalpazo'pyamRSAM vidadhAnA vazayaMti modalakSmIm // 14 // bhAvArtha mehu rAjAnA halakA sevaka thayelA ane pApa AcaraNathI narakanA atithi thayelA purUSo paNa e mahA satIonA caraNamAM vadanA karatAM mokSa sabhI paza.are cha. 148 kio-moharAjarupyAH, narakacara0 alpaka se pratyayAMta 35 zIvyA hai, iti nUridAH sa racitAyikA stutiH: prazazaMsa zaMkhazatakAdyupAsakAn / aNuzo vratAni ddhato jayaMtyamI. padazaH pagaH zrutagirAmanekazaH // 14 // Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rasa bhAvArtha. e pramANe ghaNuM prakAre stutinI racanA karanArA zakhazataka vigere upA-sakAnI prazaMsA karI pade paDe aneka zAstranI vANIne paDanArA ane aNu vratane dhAraNa karanArA e purUSa. jaya pAme che. 149 vi--mUriyA, aNuza, pavA, aneH e. 'rAm darzAvyA che. ' pratyayanA udAharaNa zreNikacaritama.. yaH paMcazo'ticArAn vrateSu rahayati surairnato gaNazaH / katiguNo guNairna varyaH zramaNopAsakagaNaH so'yam // 250 | bhAvA devatAonA gaNe namelA je zramaNApAsakanA gaNa vratanI aMdara pAMcA aticAraneA tyAga kare che, te A zramaNApAsaktA gaNa kayA guNA vaDe varNana. karavA ceAgya nathI ? arthAt varNana karavAne yeAgya che.. 150 vi~~~icaza, maLavA, e zak pratyayAMta rUpa darzAvyA che.. staustyamUnna maghavA katikRtvaH zlAghate phaNipatirgaNakRtvaH / kIrttayati khacarA bahukRtvo. varNayati. bahudhA ca munIMzaH // 151zA // bhAvArtha iMdra keTalIkavAra enI stuti nathI karatA! arthAt ghaNIvAra kare che,. roSanAga ghaNIvAra tenI prazaMsA kare che, khecarA tenu bahuMvAra kIrtana kare che. ane sunIdrA ahu prakAre tenu varNana kare che. 151 vi.titvaH, gaLajItyA, vakruRtvaH, caMdA e vara ane dhA pratyayanA udAharaNanA dazAvyA che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . yAvatkRtvo'hadbhirAravyAyi tAva tkRtvo nAbAvazyakaM kurvte'mii| ADhayAnAM triH saptasaMkhyairguNaiH svai reSAM kIrticanAsAM viktiH // 15 // bhAvArtha--- zrI ahita prabhue jeTalIvAra bhAva Avazyaka karavA kahelA che, teTalIkAra e kare che. ane potAnA ekavIza guNAe catta evA teonI kIrti cadranI kAMtanI punakti rUpa che arthAta caMdranI kAMti tenI Agala punarUkti jevI che. upara 4o-yAvatkRtvaH, tAvatkRtvaH, triH, dviH, ye kRtvam ane m pratyayana SethuraNa daravyA che. dadhatazcatustrINi gRhivratAnyamI gRhamedhitAM pApamayI vicinvane / azakta sauvarNamahIdhara sthirA malavarjitAH svarNamayAMbujA shv||153|| lAvArtha e grahasthanA bAra vratane dhAraNa kare che ane te grahasthapaNAne pApamaya gaNe che tema suvarNanA kalamanI jema mala rahita ane suvarNanA parvata (merU ) nI jema sthira rahe che. 153 kaulatyasUpAdiva maujasUpaH kArpAsavastrAtkRmijAMzukaM vA / hiraNmayaM mRnmayato yathAmI guNAdhikA haMta jayaMti mttH|| 15 // Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrelikacaritam . 'bhAvArtha kalathInI dALathI jema maganI dALa adhika che, kapAsanA kansathI jema rezamI paMkhya adhika che ane mRNamaya pAtrathI jema hiraNya pAtra adhika che tema mArAthI guNavaDe adhika evA teo jaya pAme che. 154 vika-ja, bora, zAra, rii, mA e pratyayAMtarUpa darzAvyA che. zrAdAna stutvetyakRta sulasAmukhyadezAyikANAm stotraM sphItInavadamaladhIsvIkRtaucittavRtiH / hRSyacceti navati sujano nIrajInAvamiccha rdaSTvA yogyA navamaticaraH syAtpunaH kadAcit // 155 bhAvArtha evI rIte zramaNopAsaka zrAvakonI stuti karIne temaNe sulasA vigere Arya strIonuM stotra karavA mAMDayuM ane te vize vistAra pAmatI nirmala buddhine svIkAra karavAnuM citta vRtti pravartI, sajana purUSa guNe rahita thavAne harSa pAme che. yogya mANasane joi sajajana kadipaNa avajJA karavAmAM tatpara thatuM nathI. 155 vika--nIrajJamAva5, e pratyaya uparathI siddha thayeluM rUpa che. anarUlavaMti sumanInavaMti virahInnati ca yazoniH / catuH kRtajinavacasA narAH satInAM vilokanAdAsAm | | 'padda | bhAvArtha zrI jina vacanane cakSuthI jonArI e satIonA darzana karavAthI purU pazava nirdoSa, uttama mAnavAlA ane prakAzamAna thAya che. 156 vika-samavati, sumiti, vimavaMta e pratyayana rUpa darzAvyA che. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritama. etAsu dRSTamAtrAsu kasya ceto na zAMtarasasAtsyAt / varSAsUpanatAsUdakasAtsaMpadyate na kiM lavaNam // 15 // bhAvArtha e satIo mAtra jovAmAM Ave te kenuM cita zAMtarasane AdhIna thAya ? varSARtu prApta thatAM zuM lavaNa jalane AdhIna thAya? arthAta nathAya 157 vi-zAMtarasAt, sAva e mAtA pratyayAMtarUpa darzAvyA che. AsAM ca mitrasAtkRtazatruH zIlaprannAvato niyatam / api vahnirAtmasAtkRtazivadhiyAM vArisAdbhavati // 15 // bhAvArtha - mokSanI lamIne AtmAne AdhIna karanArI e strIonA zIlanA prabhAvathI zatru mitranA jevo ane agni jalanA jevo thaI jAya che. 158 vi--visAta, sAmAnjata, vArasAta e sAr pratyayAta rUpa dazevyA che. putratrAkRtavinavA arthitrAnUtasaMpadanvayajAH / patitA saMpannAvanA putya kSAra ghaNA bhAvArtha pagyavaMta evI e satIe pitAnA vaibhavane putranA AdhIna karanArI che. jemaNe potAnI saMpatti yAcakone AdhIna karelI che e evA purUnA vaMzamAM Usanna thayelI ane eka patine AdhIna tathA yiAvana vaDe saMpanna che. 150 vi-putratrAtaH ArtharA, tannA, e trA pratyayAta rUpa darzAvyA che. gRhakArye syuH patisAda gurusAdAmutrike nveyuH| tAH kathamimA na baMdyAH zrutasAtsaMpadyamAnadhiyaH // 16 // bhAvArtha je strIo gRhakAryamAM patine AdhIna rahenArI, parelekanA kAryamAM gurUne 23 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6ss zreNikacaritam , AdhIna rahenArI ane jemanI buddhio zAstrane AdhIna che te strIo vaMdana karavA yogya kema na hoya ? 160 vi--tAra, guptA sutAt e sAt pratyayAta rUpa darzAvyA che. paTapaTAnnavadaSTha digaMtaraiyudhi yadazvakhurapratizabditaiH / / paTApaTAkurute parito'baraM paTapaSTAstu kathaM na mhiitlm| munnaTajhAtkRtakhajalataM paTat paTaditi prkrissnnurnnaankm| tadapayAtyadalIyadRzekSitaM padabalaM maruteva dhutaM rajaH // bhAvArthe yuddhamAM jenA avanI kharIonA pratinithI ATha dIzAonA asara bhAgamAM paTapaTa zabda thAya che, ane tethI AkAzamAM paNa cAre tarapha paTapaTa zabda thAya che to badhI pRthvI paTapaTa zabdamaya kema na thAya ! valI jemAM subhaTanA khalatA jhaMkAra karI rahI che ane gunA Anaka nAmanA rAjAo paTa paTa zabda karI rahyA che evuM zatruonuM senya che e pavitra strIonI daSTie paDayuM hoya te pavanavaDe jema ja uDI jAya tema te uDI jAya che. 16ra vi-2ver vegete TaTA jJAti paTATa e pratyayAta rUA darzAvyA che. mudamucirAhitIyAkRtA tRtIyAkutA ca kRSikasya / zaMbAkatA ca bIjAkRtAca dadate yathA mama tyaitaaH||16|| bhAvArtha jema kheDutane pele, bIje, trIje ema anukrame bIja zIMga vigere thaI vizeSa lAbha Ape che, tema te strIo anukrame mane paNa vizeSa lAbha Ape che163 vi nijAnA, suvA, rAMDAnA, vIrAjhatA e pratyayAta che darzAvyA che. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . 17 stutveti saMghAvayavAn sasaMghaM. natyopatasthe stutitiH phalAyeM / ketraM parApya higuNAkRtaMvA ko bIjavApe samayAkarotu // 164 // bhAvArtha A pramANe saMdhanA avayava rUpa sAdhu, sAdhavI, zrAvaka ane zrAvikAnI stuti karI te rAjA pachI phalanI samRddhi mATe bhakti vaDe saMghanI stuti karavA prApta thayela kSetrane prApta karI bIja vAvavA, vakhate bamaNuM lAbhane mATe koNa TharAva kare ? arthAta temAM bamaNuM lAbha thavAneja. 164 vizeSArtha-dviguNaskRtam , samayAkaronu, ye pratyayAMta 35 dazAvyA che.. niSpatvAkRtasagayodhamamRtakSetraM sapatrAkRta. praudaSanaTaM sukhAkRtajagaduHkhAkRtAnanyajam / pradojyasthiti niHkulAkRtalulatkArpAsaniH sAratA nItaikAMtamataM namo nagavate. tIrtha priyAkurvate // 16 // mAvArtha rAgarUpa ddhAne jeNe nirAdhAra karela che, je amRtanuM kSetrarUpa che, prAta, evA yarUpa subhaTane jeNe zunya karela che, je jagatane sukhI kare che, je durmatione du:khI kare che, jenI sthiti-maryAdA kSobha pAmavA gya nathI ane jeNe ekAMta matane pravRtti rahIta, ane kapAsanA chaNa sUAu vastranA je nisAra karelA che evA tIrthone priya karanArA zrI saMdha bhagavAnane nakakAra che. 165 vizeSArtha-niSpatrAkRta, sapanAkRta, mukhAkRta, niHkulAkRta,0. pra. saya 35 shaa0|| cha.. zUlAkRtya nijapratApazikhinA prAvAdukAnmAMsava satvAkRtya jayazriyaM saratnasaM. yasmin raNAyodyate / Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PET zreNikacaritam . kArya zirAMsi mohasunaTAstrAsena mAkRta zmazrUnUyaca dudhuvuH pratidizaM saMghAya tasmai namaH || 166 || bhAvArtha je sadha peAtAnA pratApa rUpa agni vaDe vAdIene dagdha phI ane vegathI jayalakSmIne mAMsanI jema peAtAnI kareche ane jethI raNamAM taiyAra thatAM mAhurUpI subhaTA trAsathI peAtAnA mastaka muDAvI ane dADhImucha utarAvI pratyeka dizAmAM nAzIjAya che, tevA sadhane namaskAra che. 166 vi--jhUjhrAttva, satyAnRtya, madrAArya, madrAkRta,. e pratyayAMta rUpa 6zAvyA che. uparAjamivopagamyannavyaH zrayate nAvinayaM samIpamasya / haravat tripurIM dahana trilokIM zamito'nena zamAMbuniH smarAIiH '63 || bhAvArtha rAjAnI jema jenI samIpa bhavya jana jaI zakeche ane jenI sAMnidhye purUSa avinayanA Azraya karatA nathI evA saMdhe zaMkaranI jema tripurane dahana karanAra kAmadeva rUpa agnine zamatA rUpa jalavaDe zamAvI dIdhA che. 167 vizeSArtha-----pAnama, tripuIm, e samAsAMtapada darzAvyA che. zrAste pRthvI mahiSa dinI ratnagarjApi rUDhA yAdoratna prajjava nadadhita ratnAkaro'pi / vaMdyobhUpairjayati diviSatpuMgavairdaityarAjaiH saMghazvAyaM niyatamaguNAnAzrayo nUrguNAnAm // 168 / / bhAvArtha maNirUpa pASANa vAlI pRthvI ratnagarbhA nAme prakhyAta che ane jalajaMtu, tathA ratnanI uttinu sthAnarUpa evA samudra ratnAkara kahevAya che tevI rIte Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. uttama devatAone, asure drone ane naredrane vaMdana karavA yogya e, agaNanA Azraye rahita ane guganuM sthAnarUpa e A saMdha ya pAme che 168 vizeSArtha-madAnI, tiryuM e vyAkaraNanA khAsa rUpa dazevyA che. zrutAMnojAdityo yadakRta caturviMzajinarATU tricatvAriMze'bde nayadanujazaurirjanidinAt / zriyAM saudhaM ratnatrayazuci natai pArthivazatai ratulyasthairya tatkupathamadhanaM tIrthamavatAt ||16e / bhAvArtha zasrarUpa kamalAmAM sUrya samAna ane bhayarU5 daityamAM vAsudevarUpa evA. covIzamAM prabhu mahAvIra svAmIe pitAnAja janmadivasathI tretAlIzame varSe je kareluM che, lakSamInuM je sthAna che, jJAna darzana ane cAritrarUpa traNa ranothI je pavitra che, sikaDa rAjAoe je nameluM che ane jenI sthiratA atulya che. evuM te kumatane mathana karatArUM tIrtha (siMdha) amArI rakSA kare 169 vizeSA-vize triravAre che, e pratyayAMtarUpa darzAvyA che. yaH paunaH punikAnavajramaNato binyatsadaikAgradhAH sAyaM prAtikanaizikAhnikavidhau bAhyAMtaraSijit / so'yaM durnayakAzvayagarUDaH saMsAranAvyAMbunau gavyadIrayazonaro vijayate zrIsaMghanahArakaH // 17 // bhAvArtha je vAraMvAra thatA bhramaNathI sanna bhaya pAme che, savAra, sAyaMkAla ane rAtrinA AhnikanI vidhimAM je sarvadA ekAgra buddhivAle che, bAhera ane aMdaranA zatruone je jitanAre che, je durnayarUpa sarSamAM garUDa samAna che. ane A saMsArarU5 agAdha jalamAM je nAva samAna che. gAyanA dUdhanA jevA yazavAle te A saMdharUpa bhaTTAraka vijya pAme che. 170 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 zreNikacaritam : viz- paunaHpunikAsa, prAtika, naizika, bAhya, AMtara, kAdraveya, nAvya, ne gavya me taddhita pratyanA 35 dazalyA. che. muMcato'pyazanaM vyahaM tryahamatho mAsaM vadhavya kriyA vaimukhyaM dadhato'pi laukikaRR pipraSThAH zivasyArcane / bAvyaupagavau DulomavidanutkA mamaleyAdayo vAsiSTI sutasaMghasaMghanaparAH kArpaNyamevAsthitAH // 172 // bhAvAya e divasa, traNa divasa ane eka mAsa sudhIM azak-bhAjanane cheADIDhatA vadhanI krIyAthI vimukha rahetA ane zivapUjana viSe leAkika SiemAM zreSTa gaetA: metrA pazu Azravya, sauyagava, soma, vilAne amleya vigere brAhmaNa ruSie vasiSTha gAtrAlI trizalAnA putra mahAvIra abhunA saMdhanu cauMdhana. 2vAmI tatpara thayAthI kRpAlutA sAthai rusalA. che.. 171. vi0--dhyaham, tryaham, vadhavya, vaimukhya, laukika, bAbhravya, aupagava, oNDalobhi, kAmaMDaleya, vAsiSThI, kArpaNya me lur3A luhA pratyayAMta 35 hazIcyA che saMgha eSa vRjinA bjinI vanaploSaNeSvaparadaimanonilaH / pUrvavArSika ivAMbudo mahAn kasyanAvahati locanotsavam // 172 // bhAvA pAya35 ubhalinInA panane huna, zyAma hemaMta : 3tunA pazcima-pa natA jevA A satra varSastunA pUrva mATA meSanI jema kAnA trane utsava na kare ? arthAta ka2e 172 supAMcAlikaH pArthivA viplavaM vAIpaMcAlikaM ca / ariSThAni saubhAgya sauhArda maharatyasya tIrthasya narttuH pratApaH // 173 // Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam bhAvArtha... jema pAMcAla dezano rAjA aMI paMcAlanA upadravane haNole, tema sibhAgya tathA sudabhAvanA sthAnarU5 enma ApatAtha ( saMdha ) rU5 patine pratApa upadravane harIle che. 73 vi--goriA, pAra, mArA mA sauhArda, etaddita pratyayAta rUpa darzAvyA che. vaiyaryamajhAtRjanurnayaMto hitvAptatIrtha stuvate kuttIrthAn / saMtyajya nojyaM yadivAtimRSThaM saktUnavAvAMti sAktasaiMdhavaH bhAvArtha vyartha ajJAna janmane gumAvatA evA purU Ata tIrthane choDI bIjA tIrthanI stuti kare che, sAtha ane lavaNa khAnAre purUSa ati madhura janane choDI daI sathavAnI IcchA zuM nathI karate? arthAta kare che. 174 vizeSArtha kartha, rAjA, e pratyayAMtarUpa darzAvyA che. guNaiH payo nidati daugdhasaiMdhavam javArnivaiyagyamapohate ca yaH / niyamya saupa khyivadasthiraM mana: smaraMti taM saMghamaghacchide vidaH // 175 // bhAvArtha je potAnA guNavaDe dudhanA samudramA vayanI niMdA kare che ane je saMsAranI pIDA saMbaMdhI vyagratAne dUra kare che tevA saMghane vidvAne sukhavAlA asthira manane niyamamAM rAkhI pApane cheda karavAne mATe smaraNa kare che 17pa vizeSArtha-pavavat vivaM zivanuM, e taddhita pratyayata rUpa dI-vyA che. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rn| zreNikacaritam . dAvyazvirazva iha jAnvaguNena dadhne mAdhvazviraMcati ruciM madhune ca yat / zrIvaImAna iva tatranavAMstayaiSa tajaH spRhAM vahati sidi sukhAya saMghaH // 16 // lAvArtha jema dAdhyadhi jAtane azva pitAnI utpattinA guNane lai dahIM upara rUci kare che ane mAvAvi jAtane azva madha upara prIti kare che, tema zrI vaddhamAna prabhunI jema temanAthI utpanna thayelA e pUjya saMdha siddhi sukhane mATe hA kare che. 176 vi0-dAdhyazviH, mAdhvazviH, ye pratyayAMta 35 6zavyA cha. dauvArikyaM dadhadadhipate: zAsane tIrthamevaM stutvA jiSNu: sajalajaladaM sauvarazrIvilAsaiH / sauvazrajJApulakitavapu: saMghasauvastiko'sA vAsAMcakre magadhanRpatirvAsavasyAnupRSTam // 17 // bhAvArtha adhipatinA zAsananA dvArapAlapaNAne dhAraNa karato ane svaranA vilAsathI jalavAlA meghane parAbhava karato te magadha rAjA evI rIte tIrtha rUpa saMdhanI stuti karI svazraddhAthI zarIrane pulakita karato ane saMdhanuM kalyANa kahete te idranI pachavADe beThe. 177 vizeSArtha-dauvArikyam, sauvarazrIvilAsaiH, sauvazraddhA0, sauvastikA, ye tati pratyayAta rUpa darzAvyA che. --.--- .. -- .. . iti taddhita prakaraNam / / iti zrIjinaprabhamUricite zrI zreNikacarite durgavRttivyAzrayamahAkAvye tIrthakaratIrthastutivarNano nAma paMcamaH sargaH // 5 // Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. 54 // i: sarga : Bu vivekino yAM parasmai padAya spRhayAlavaH / natAtmane padAnyuccaiH prayacchaMtImupAsate // 1 // // bhAvArtha parama padanI spRhAvAlA vivekI purUSA, namana karanArane Ucca ApanArI jenI UpAsanA kareche. 1 vi--paramaiva, Apanevara e pratyayanA nAmanI sUcanA ApI che. zrAdadharmaH sAdhudharmazveti dharmAvubhau matau / prathamomadhyamastatrottama zvAnyo yayogyate // 2 // bhAvArtha zrAvakadharma ane sAdhudharma ema e dharma kahelAche, temAM prathamanA Avaka dharma madhyama che ane bIjo sAdhudharma Uttama che, ema je kahe che, ra viprathama, yama, ane uttama, e zabdothI prathama purUSa, madhyama purUSa ane uttama purUSanA nAma sUcavyA che. 1 ahIthI saravatInI stuti zarU thAya che, 24 28 payazcatvaM cAhaM cAmUM svAdisnAnAtizAmaho / iti stavIti yAM nUnaM zarkarApurataH sudhA // 3 // bhAvArtha tuM ane huM jalarUpa chIe ' ema sudhA-amruta sAkaranI Agala svAda ane snAnathI adhika evI jenI stuti kareche. 3 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 zreNikacaritam, vizeSArtha--ahiM rAM, aha, e purUSane lAlatA cuMmad amaddA darazAvyA che. kalpa'stvaM ca ko'stho'syAH puro'haM rohaNazca ko| iti svargagavI ciMtAmaNiM pratyAha yannutau // // bhAvArtha.... jenI stuti karatAM kAmadhenuM ciMtAmaNine kahe che ke, tuM kalpavRkSa ane rahaNagiri paNa tenI Agala koNa mAtra chIe? 4 vinA , puH, JA , vigerenA purUSanA saMbadhe rUpa darzAvyA che nAsau jayati naiva tvametAM jeSyasi karhi cit / nAjaiSaM cAhamityanye yajaye vyabadanmithaH // 5 // bhAvArtha-- jae jaya pAme nahI. tuM ene kadipaNu jItIza nahIM ane huM tene cha nathI ApramANe bIjAo jeno jaya karavAmAM paraspara yAda kare che. e vizeSArtha-pati, gesa, apa, e "ji" dhAtunA traNe kAlanA darzAvyA che. stavItyeSa stavISi tvaM stavImyahamitIriNaH / mitho yavarNanairdhanyaM manyate svaM manISiNaH // 6 // bhAvArtha e stave che, tuM stave che ane huM stavuM ema paraspara kahetAM ji. dAne jenuM varNana karavAthI pitAnA AtmAne dhanya mAne che. 6 vizeSArya-tarIte, savaSi, dattavama, e " tu dhAtunA dareka purUSa eka eka vacananA rUpa darzAvyA che. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . tvAmAhuH zaMkaro datse tvaM mudaM haMsi pApmanaH / kyaM va mahe dhanyAH kRtArthAH smstvstvaiH|||| maharSiniH sevyase tvaM tvayA mohaH prahanyate / dAMtArinavatI naMdyAditi yAM stuvate surAH // // yugmam bhAvArtha tamAne sukha karanArA kahe che, tame harSa Ape che, pApane haNe che, ame tamArUM stavana karavAthI dhanya ane kRtArtha chIe, maharSio tamane seve che, tame mehane haNe che ane zatruone vamana karanArA tame AnaMda pAme A pramANe devatAo nI stuti kare che. 7-8 tvaprati dhyAnato ye madnavaMti na jAtu re| iti yA pratijalpAkaM pASaM saMnnAvyate na kaiH ||nnaa bhAvArtha- " jeo dhyAnathI tArA jevA thAya che ane kadipaNa dhyAnathI mAsa jevA thatA nathI >> A pramANe jenI pratye kahenArane pApane saMbhava keNu na kahe. arthAta teone pApaneja saMbhava che. 9. vizeSArtha-vaMti, gavati e rUpa darzAvyA che. ehi manye cAtureNa yApyayAnena yAsyasi / yAtastvaMtvat pitApIti prahasyaMte ca yatparAH // 1 // vArtha- 8 ahi Avya, huM dhAruM chuM ke tuM Atura evA yA-vAhananA prayApaNathI jaiza ane tAre pitA paNa gayelo cheA pramANe jemAM parAyaNa rahe nArA purUSanuM hAsya thAya che. 10 vizeSArtha-kahevAnI matalaba evI che ke, sarasvatImAM parAyaNa evA purUSane hAsyamAM kahevAya che ke, tane sanmAnathI vAhana malavAnuM ane tenA pitAne maLeluM hatuM mAruM grda, ma, pAsa, e dhAtunA rUpa darzAvyA che. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18: zreNikacaritam. puNyaM pApaM jagaccAvadAtayA dIyate yayA / paMcatriMzadatizayA dhIyaMte'nyayazAMsi ca // 11 // lAvArtha Ujavala evA je puNya tathA pApI jagatane grahaNa kareche ane jenAthI pAMtrIza atizaya tathA anyanA yazane dhAraNa kareche. 11 vi0-- dIyate, dhIyaMte, me dhAtunA 35 hazIvyA che.. muktyai ca javatyatti tamaH khatejasi juhotyarIn / dIvyatyAyojanaM zAMtiM sudhAMnodhau sunoti yA // 12 // tudate karmamarmANi ruNazyakhilasaMzayAn / tanoti vackurAptatvaM yA krINAti guNairyazaH // 13 // yAM ciMtayaMstattvatayAcorayatkudRzAM yazaH / sarakhatyA tayA zAstA prAstAvItha dezanAm ||14|| kulakam / lAvArtha je muktine arthe thAyache, adhakArane bhakSaNa kareche, peAtAnA tejamAM zatruAne heAmeche, yeAjanasudhI zAMti prasAreche ane amRtanA samumAM gAleche. valI je karmanA marmane pIDeche, badhA sazayAne rUMdhe che, vaktAnuM ApaNuM vistAreche ane guNavaDe yazane kharIdeche, tema je jetu tatvapaNe citrana karanArA purUSa kuSTionA yazane cArI le tevA te sarasvatIvaDe zAsana pharanArA te bhagavata dezanA ApavA lAgyA. 12-13-14 dharmo'sti hRdi yasyainastasya nazyati sazriyA / saMyujyate guNastasmin svetate samavaiti dhIH // 15 // bhAvArtha jenA hRdayamAM dharma che, tenuM pApa nAza pAmeche, te lakSmIsAthe joDAyache, tenAmAM guNa vaseche ane buddhi ekaThI thAyache. pa Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. sjae vi0-- asti, nazyati, saMyujyate, svetate, samavaiti : dhAtunA hA rUpa hazIvyA che.. lupyate'rivadhUgaMrupatraddhayo'zrubiMduniH / yatra tajjAyate rAjyaM dharmAdIjA divAMkuraH // 16 // bhAvArtha jenI aMdara zatrunI srIenA gaDa sthalanI patravallI ( pIla ) lepA yache evu rAjya bIjathI jema aMkura thAya tema dharmathI prApta thAyache. 16 vizeSArtha-lupyaMnte, jAyate me dhAtu 35 hazIvyA che.. " ayaM jano dharmeNaiva prAptaH prApsyati ca zriyam / jinA agaccha nirvANaM kRSNazcAIna javiSyati ||17|| bhAvArtha A jana dharmathIja lakSmIne prApta thayAche ane prApta tharo, zrI jina bhagavata nirvANane pAmyA che ane kRSNa adbhuta prabhu thaze. 17 vi0-- prApsyati, agacchan, bhaviSyati me luhA luhA ajhanA dhAtu35 hazIvyA che. tasthuH sthAsyaMti tiSTaMti teSAM jagati kIrttayaH | prArAdhyate sa yairdharmo yaM sma sArvAH pracakSate // 18 // bhAvArtha je dharmane zrI sarvajJa prabhue kahelAche, te dharmane jee ArAdheche, tenI jIrti jagatamAM rahelI che, rahe ane raheche. 18 vi0-tasthuH, sthAsyati, tiSThati me sthA dhAtunA vo apanA 35 hazIvyA che vazyatAM sidhyaH preyurmuktizrIH saMnutAbhavat / anazyatklezasaMcAraH kasya kasya na dharmataH // 1 // Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . bhAvArtha- dharmathI kene siddhio vaza thaI nathI? muktinI lakSmI kene prApta nathI thaI? ane kenA kalezane bhAra nAza nathI pAmyA. 19 vi - gu. samavan, anAr e dhAtu rUpa darzAvyA che. ase viSyaMta cema natiryagnArakAH purA / nAnaviSyanamI nAma nAnAnarthaniketanam // 3 // bhAvArtha... pUrva nara, tiryaMca ane nArakIoe ja dharmane sevyA hatA te teo vividha prakAranA anarthanuM sthAna nathAta. 20 vika-avina, samAdhyam e kriyAtipatti nA rUpa darzAvyA che. sa jIyAtsa navaM netA sa trilokyA mahiSyate / zrutopadezaprAryANAmadharma yo na sevate // 1 // bhAvArtha Arya pUjyanA Upadezane sAMbhalI je purUSa A dharmane sevata nathI. te jaya pAmaze, saMsArane bhedaze ane traNa lekathI pUjAze, 21 vizeSArtha-LIyA, merAmate, e AzIrvAdAI tathA bhaviSyakAlanA rU5 darzAvyA che. iha nRtyaMti narcakyo haimAH staMnA hAsate / dRzyaMta ityAgaMtukenyo na kairdharmajuSAM gRhAH // 2 // bhAvArtha che ahi nartakIo nutya kare che ane ahi suvarNanA rUma che A pramANe dharmA purUSanA gharane bAherathI AvelA mijamAnone kaNa nathI batAvatAarthAta batAve che. 22 vizeSArtha vRti, mAre, daphate, e judA judA dhAtu rUpa darzAvyA che. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam 2gaera AgAH kadA dRSTumasumAgacchAmyeSa he sarave / / kadA yAsyasi tvaM svaakssyo:saaphlyaayaissyaamijoH||2|| ityAlapana miyo mA yadAlokamalolupAH / rAjAdhirAjyaM dharmeNaivAyuste jaratAdayaH ||shthaa yugmam / 'bhAvArtha he mitra, ene jevAne huM kyAre gayo hato? sakhA, A huM AvuM chuM netranuM sAphalya karavAne tuM kayAre jaIza? are bhAI, A huM jAUM chuM ke A pramANe leke jemanA darzanamAM lubdha thai paraspara kahetA hatA tevA bharata vigere dharma vaDeja rAjAdhirAjayane prApta thayA hatA. 23-24 vi0-AgAH, AgacchAmi, yAsyasi, yAbhi, ayuH ye nuhA nu thAtu rUpa darzAvyA che. nAhaM kaliMgAna jagAma suptastu vilalApa yat / tanmithyetti girAsaudhik baTuvaicayate jagat // 5 // dadAha paulastyapurIM yathA kila marutsutaH / asAvurcImatirvairirAjadhAnI tathAdahat // 26 // rAvizeSe mithaH prazne suptAsuptA Sio'sya te / atrAvasamihAvAsamityAdurjayavidyutAH // 7 // hyo'pazyAma striyaM ramyAM sAdhvadyAzrISma kAkalIm / sarvaizyiADAdamayaMDovAlukSmahi nojanam // 20 // AgamAma brajastitra svairaM kSIramapAma ca / yAgamAma bane raMtuM tasyAho ratiyogyatA / e Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam cedAzleSayAma tAM mRdImApsyAma januSaH phlm| so'rizcetyApsyate'nUnastannUnaM mArayiSyate // 30 // atha zvo vA gamiSyaMti sainyA hetuM SiJcamUm / jIvyAdityAzAsyabhAna: preSya: zvo brajitA kSayam // 31 // mAsena gaMteta: sArthaH pArthivaH zvazvaliSyati / ityAdibikathAsaktA dharma saMcinuyuH katham // 3 // aSTanni: gulam bhAvArtha huM kaliMgamAM gaye nathI. sutA sutA je vilApa karyo, te mithyA che dhikkAra che ke, A pramANe vANI kahI A baTuka jagatane chetare che " jema hanumAne rAvaNanI nagarI laMkAne bALI nAkhI tema moTI buddhivAlA A rAjAe zatrunI rAjadhAnIne bAlI nAkhI che D paraspara vAta karavAmAM rAtrino zeSa bhAga thaI jatA sutAne sutA evA A rAjAnA zatrue "huM ahiM 2chuM, tyAM raho 7 ema bhayathI kahetA hatA. gaye divase ame ramaNIya strIne jei hatI. Aje ame sArA kAkalI svarane sAMbha9o hato. ane gaye divase ame sarva Idriyone AhAra ApanArUM bhejana jamyA hatA. tyAM vrajanI A dara ame gayA ane svecchAe dudha pIdhuM pachI ame vanamAM krIDA karavAne AvyA ahA! tenI rati karavAnI yogyatA kevI che. je ame te kemala sakhIne AliMgana karIzuM te ame janmanuM phaLa prApta karIzuM. je te zatru Avaze to nyUnatA rahita evo te tene mAraze. Aja ke kAle sainiko zatranI senAne mAravA Avaze te jIve ema AzA rAkhato sevaka AvatI kAle kSaya pAmaze. ahiMthI kAphalA eka mAse jaze ne rAjA AvatI kAle cAlaze. AvI visthA karanArA purUSe dharmane kevI rIte prApta kare? 25 26-27-28-29-30-31 32 vi-nAduM vArdiAn gAma, muvijhasTApha, te pakSa bhUtanA udAharaNa darzAvyA che. vAte, hA, tuM, vasa, zArAma, azropa, amuMkSA, mA Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 zreNikacaritam mAma, apAma, AzlezyAma, AzyAma, prApsyate mArayiSyate, gamiSyati, jIvyAt ajitA, maMtA, caliSyati saMcinuyuH, yaha tuhA yAtuna tu nu sAnA rUpa darzAvyA che. yAvatsnAmastato devapUjAM caityeSu kurmahe / vayasya tvaryatAM kAlApakramo jAyate purA // 33 // karhi pazyAmi vaMdiSye karhi kI citAsmi ca / kadA seve kadA stoSye kadA dhyAtAsmi cAhataH // 34 // kadA sAdhUnanAmAhaM vavaMde karhi naktitaH / kadopAsthiSi laktAdyaiH pratilAnitavAnkadA // 3 // kazcaityamAgamaH ka Agacchanmuninnaktaye / evaMvidhAnnidharmaH sa kathAniH puMnirarvyate // 36 / / caturniH kalApakam / bhAvArtha " he mitra, prathama ApaNe snAna karIe te pachI cityamAM devapUjA karIe, tvarArya kAlane atikrama thaI jAya che " huM zrI ahaMta prabhune kyAre joIza, kyAre vaMdanA karIza? kayAre pUjA karIza ? kyAre temanI sevA karIza, kayAre stuti karIza ane kyAre temanuM dhyAna karIza ? " huM sAdhuene kyAre namaskAra karuM, kayAre bhaktithI vaMdanA karUM, ane kayAre bhAta pANI, vigere temane voharAbu) "tamArAmAMthI caityamAM keNa gayela che. ane muninI bhakti mATe keNa Avela che ?" AvI kathAo karI purUSo dharma upArjana are cha. 33-74 34-38 vi0-snAmaH, kurmahe, tvaryatAm, pazyAmi, vaMdiSye, aMcitAsmi, seve, stoSye, dhyAtAsmi, nanAma, vavaMde, upAsthiSi, Agamat , Agacchat , ye ho / dhAtuonA judA judA kAlanA rUpa ApelA che. ko'smannya navatAM pAyaM dAtA ko'dha pradAsyati / ko dadAtyazanaM mRSThaM satpAtrenyo ghRtaplutam // 37 // 25 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam kataro vAM nuvaM dAtA datte gA dAsyate'zukam / dAtA vaH katamo muktA datte'zvAna hema yAsyati // 3 // natpATayAnyazmipi zoSayAeyapi vAridhim / api mUrnA giriMniMdyAM nAsmi dAnastutau tvalam // 3 // yo'dAjAvo kadAtyarthAn dAtAnaM dAsyate gRhAn / so'dhAjJajyaM zamApnoti svargatA brahma yAsyati // 4 // tadAnaM kuru jAyasva dIrghAyurdhAma ca zriyAm / iti yAtrAcATukArAH kathaM dharmAya dAtRSu // 41 // paMcanniH kulakam / bhAvArtha tamArAmAMthI amane keNa pAgha (paga devAnuM jala) Apaze? dravya keNa Apaze? satpAtrane ghI vaDe bharapUra evuM miSTAnna keNu Apaze? tamArA bemAMthI pRthvI keNa Apaze? gAya ane vastra koNa Apaze? tamArA mAMhethI mAtI keNa Apaze? azva tathA suvarNa keNa Apaze ?' parvatane upADuM, samudrane zekI laUM ane mastaka vaDe parvatane bhedu tathApi dAnanI stuti karavAmAM samartha thaIza nahIM. je gAya Ape, dravya Apa, anna ane ghara Ape te rAjya pAmaze, sukha meLavaze, svarge jaze ane brahmane prApta karaze. tevA dAnane Apa; dIrdhAyu thA ane lakSmInuM sthAna rUpa thA. A pramANe yAcanAnI khuzAmata karanArAo dAtAranA dharmane mATe kema thAya? 37-38 39 40-4 vi0-dAtA, pradAsyati, dadAti, datte, dAsyate, dAsyati, utpATayAni, zoSayANi, bhiMdyAm , adAt, Anoti, gaMtA, yAsyati, jAyasva, ye nuhA | dhAtunA judA judA kAlanA rUpa darzAvyA che. pazyeMzanRpatInpazyemaNa prAptasaMpadaH / arcayejinacaityAni zrUzrUSasva guroH kramau // 4 // Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . 1ee AstAM gRhe kAnane vAsIta hiMsro na dharmanAk / tazvetsarvanUtAni raka svaM navaradasaH // 43 // gRhivatAni te dadyAM dadAnyuta munivratam / bodhaye bodhayeyaM svaM parAnityuThaha spRhAm // 5 // preSitastvaM kusamayAna TaevanAyatanaM vrjeH| prAptastvatkAla etAdag vacanaM varjayenavAn // 5 // prAptaste samayo ratnatrayaM svIkurutAM navAn / vidhyAiya'karmANi prArthayeca svanirjarAm // 4 // nimaMtrayeta vAtsalyAtsapremA maMtrayeta yH| sa pRcchata suhRtvenAdhIcchetsArmikAn savit // 4 // yo vidhatsva vidhatsveti vidhatte saMghapUjanam / sa. khunIhi lunIhIti karmavallIlaviSyati // 4 // tiryakamaTa duryonimaTa svatramaTetyaThet / nAsau kriyAMparodhISvetyadhyaita yaH zrutam // 4 // adhISvamadhISvamiti cedAdhISva jinAgamam / takhunIta khunIteti khunItha navakAnanam // 5 // mAdhvaM pApakarmANi mAgamiSyaH kathAmatham / kudhIrvo mAstu dukhaM mAsmanavanmAsma nUdvaH // 51 // AzA jainImimAM navyA. mAsma dhatta hRdaH: pRthak / iti mArgopadeSTAro dharma tanvaMti dAtari // 55 // ekAdaH zaniH kulakam / Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 zreNikacaritam bhAvArtha- "dharmathI je mane saMpatti prApta thaI che evA che ane rAjAone je, jina cityanI pUjA karavI. gurUnA caraNanI sevA karya. ghera rahe ke vanamAM rahe paNa je hiMsA karanAra heya te dharma nathI. sarva prANIonI rakSA karavI. pitAnA AtmAne saMsAra rU5 rAkSasamAMthI bacAvI le. huM tane gRhasthana vrata Apu? ke munita ApuM? huM AtmAne baMdha karyuM ane bIjAone bodha karAvuM? AvI spRhA rAkhyA kumatinA zAstrane sAMbhaLato tuM ghera jaIza nahIM je tene prApta thaI jAya te tatkAla evA varjana choDI deje, tane samaya prApta thayo che te have jJAna, darzana ane cAritra rUpa traNa ratna aMgIkAra karya, dharma saMbaMdhI karma Acara, ane AtmAne nirjalAnI prArthanA karyuM. je vAtsalyathI nimaMtraNa kare, ane prema sahita vicAra kare te jJAnavAna Avaka sudapaNAthI puche ane sAdharmika jananI icchA kare. je "ka kare ema kahe te saMdha pUjA kare, te chedA che ema karma rUpa vallIone chedI nAkhaze. je "bhaNe bhaNe" ema zruta jJAnanuM adhyayana kare te "tiryaMcamAM, dunimAM ane narakamAM bhaTaka ema bhaTake nahIM. tame "bhaNe bhaNe" ema jinAgamane bhaNe to cheda chedA* ema saMsAra rUpa pavanane che. pApa karma kare nahIM, kathAne cheda kare nahIM, tamArAmAM keda kubuddhivAle na thAo. tamane du:kha na thAo tema saMsAra na thAo." AvI zrI jina bhaNAvatanI AjJAne he bhavijo, tamArA hRdayamAMthI judI karaze nahIM. A pramANe sanmArgane upadeza karanArAo dAtAramAM dharmane vistAre che. ra-43-44-45-46-47-48-49-57-5-para vi-15, gha, garvat, zukUva, vAratA, gANIta, , , dadyAm , dadAni, bodhaye, bodhayeyam , udaha, bane, varjayet , mvIkurutAm , vidadhyAna ,prArthayasva, nimaMtrayeta, maMtrayeta, pRccheta, adhIcchet , vidhatsva, vidhatte, gunI, viSNu, mara, are, vadhI, acait, madhyam , madha, sunIta, sunItha, , pAtha, catu, pAWpUta, ghara, e judA judA dhAtunA judA judA kAlanA rUpa darzAvyA che. vartamAnA nReSAM citte prAptakotiradharmadhIH / saptamI nayati doNI dharmavIH paMcamI gatim // 53 // bhAvArtha manuSyanA hRdayamAM rahelI adharma buddhi karIne prApta thaI tene sAtamI Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam.. 1 // pRthvI (narakamAM bhUmimAM) laI jAya che ane dharma buddhi pAMcamI gatimAM HD. baya che. 53. qionayati me nI dhAtunu 35. zIveza cha / yo hastanImadyatanI zvastanI ca tithi sadA / siSeve sevate seviSyate dharma jinoditam // 5 // parodA api tasyAzIrvAdAH zAsanadaivataiH / kriyAtipattiradaMto naviSyaMti smiiritaaH||55|| yugmam lAvArtha- je purUSa gaI kAlanI, AjanI ane AvatI kAlanI sthitimAM sarvadA. zrI jina kathita dharmane sevato hatoseve che sevaze, te purUSane zAsana devatAe kahelA parokSa evA paNa AzIrvAda kriyAtipatti (kriyAnA ullaMdhanathI), 2kSaNa anAthaze. 54-55 vihibastanI kiore zahAthI hyAstana, aJcatana: ane zvastana sanA: same siSeve, sevate bhane seviSyate the 35 zIyA cha, tathA parokSa anI kriyAtipatti meM basanA nAma zAya: cha. jelhaNAM te'tarArAtIna SamAdyAH sArvadhAtukam / ye bijratitarAM dharmapariNAma mahAzayAH // 5 // bhAvArtha- - je mahAzaye dharmanA pariNAmane dhAraNa kare che, te sarva dhAtumAM vyApaka evA aMtaranA cha zatruone jitanArA purUSomAM mukhya che. pa6 vi0---vibhratitarAm , ye tarAm , pratyaya sAthai pAtu35. zAvatAcha sAvadhAtukam me pAtu pratyayanA ye lAgane zIta cha.. ilyAkhyAte prathamaH pAdaH / sArvaradezi dharmo'yamahiMsApratyayaH paraH yo'muM jugupsate nUyo duHkhAni sa titikSate // 5 // Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam bhAvArtha | sarvajJa prabhue A ahiMsA pratItivAle dharma utkRSTa kahe che, je e dharmanI vAraMvAra niMdA kare te duHkhane sahana kare che. pa7 vi-nusara, titikSo e ane tir dhAtu uparathI banelA rUpa darzAvyA che. vicikitsati no dharme yo'ghavyAdhicikitsake / cikitsatyAMtarAMrAtIn ketrarUDhatRNaughavat // 5 // bhAvArtha pApa rUpa vyAdhinI cikitsA (6) karanAra dharmane viSe je viparIta bhAva pAmato nathI te kSetramAM UgelA ghAsanA DhagalAnI jema aMtaranA zatruonI cikitsA kare che. 58 vi--rita e vAta dhAtunuM rUpa darzAvela che tenI AgalA upasarga lAgatAM je artha thAya te paNa darzAve che.. mImAMsate yo dIdAMsudhiyA tattvaM pratISiSan / dharma zIzAMsate tasmin svAyudhAni manojarAT ||ennaa bhAvArtha- dharma pratIti karavAnI IcchA na thaI je tAvanI zaMkA bharelI buddhithI vicAra kare che, tenI Upara kAmadeva potAnA AyudhanI zikSA karavA icche che. pahe: vi-, TITAMku pratipAd, rAma, e khAsa dhAtunA niyamasiddha rUpa darzAvyA che. thInizAtaH zrutAnyAsairavadAtamanAH sukhii| abInatso mAnayitA mAnAni syAdahiMsayA // 6 // bhAvArtha ahiMsAthI mANase buddhine tIkSaNa karanAra abhyAsathI Ujavala mana: vAle, sukhI, abIbhatsa ane mAnya purUSane mAna ApanAra thAya che, 60 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam vi--nizAna, gavAra, jAnatA e dhAtu uparathI banelA rUpa darzAvyA che kartumicchati kAMtaM sma svaHzrIrdhAH sma vuvUrSati / prAcakISa, sividhUrjIvadayAparam // 61 // bhAvArtha dayAlu evA purUSarUpa varane svarga lakSmI pati karavA icche che, buddhi tene varavA icche che ane siddhivadhU priya karavA Icche che. 61 vi-pusUti e vRdhAtunuM icchArtha rUpa darzAvyuM che. te nAviduHkhA hiMsAM ye dharmAyAhuH zrutIritAm / nadIkUlaM pipatiSansa zrayedyo mumUrSati // 6 // bhAvArtha jeo vedamAM kahelI hiMsAne dharmane arthe kahe che, teone bhaviSyamAM du:kha thAya che. je maravAnI IcchA rAkhe te paDavAnI icachAe nadInA tIrane Azraya kare che. dura vi.--pitAna, apUti, e dhAtunA icchArtha rUpa darzAvyA che. putrIyatAM syAtputrAya nuktaye nogamicchatAm / dayA prajA sukhIyatI stutyAya padamicchatAm // 3 // bhAvArtha- dayA putranI IcchA rAkhanArAne putrane artha thAya che, bheganI icchA rAkhanArAne bhegane artha thAya che ane stuti vaDe pUjavA yogya evA padanI icchA karanArAne prajA sukha Ape che. 63 vi-putrIyatAna, suravIratI, e nAma dhAtunA rUpa darzAvyA che. - svaricchatAM svargakaraM muktidaM mokSakAmyatAm / ahiMsAvratamAsAdya kimicchatu vivekinaH // 6 // bhAvArtha svanI icchA karanArAne svarga ApanAruM ane mokSanI IcchA karanArAne Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam ekSa ApanA ahiMsA vrata prApta karI vivekI zrAvake zenI IcchA rAkhe 24 vi0-mokSakAmyatAm , ye kAbhyac pratyayanu 35 zIvesa che. nedaM kAmyati ye bAlA svaH kAmyaMti ca hiMsayA / ciMtAratnaM tRNIyaMti sudhIyaMti viSe ca te // 6 // je mUrkha loko hiMsA vaDe svarganI icchA rAkhe che. teo svarganI icchA rAkhatA nathI. teo ciMtAratnane vaNa jevuM gaNe che ane jherane amRta mAne vi-kAmyaMti, haNIyaMti, sudhIyati ye nAma 52vI mAnemA yaatun| 35 cha. hoDAM cakre kuzruteSu klobAMcakke'sumadhdhe / gaDalAMcake dayAyAMyaH pUrvajanmani mAnavaH // 6 // smarAyate sa rUpeNApsarAyate tdNgnaaH| jetu naujAyate'nyastaM sakraudhAgnau payasyate // 6 // mAdhuryeNa payAyaMte tajiraH so'rkati tvissaa| prakRtye klIvate sasve gabnate na tu homate // 6 // taMvarItuM nRzAyaMte zriyA dhIrunmanAyate / vipado durmanAyaMte nRzInavati corjitam // 3 // tasya ca sphAyate kIrtinaMca vedAyate manaH / dizaH paTapaTAyate tadIyAzvakhurAravaiH // // harito lohitAyaMte ttprtaapaanidetinniH| brAmyati taSio'raNyelohitAyamukhA: zramAta // 7 // nAjhAnAjahanAyate kASTAyaMte na lonnataH / pApAyaMte na kAmAna kadAyate prajAH krudhA // 7 // Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam kRcgayaMte na zabarAH satrAyaMte ta lubdhakAH / vanaM romaMthAyitaiyA nItAstrAsaM tadAjhayA // 7 // kaSTAya tapase kAmaMstaM stotyapi RSivrajaH / romaMthaM vartayana kITa vAristena manyate // 7 // nuSmAyate bAppAyaMte phenAryate lugaMti ca / pAtitAMbudhi tenetyaM duHkhAyaMte vikSanRpAH // 7 // tena ye kalahAyaMte vairAyate ca matsarAt / zabdAyate sazokaM te sukhAyaMte na jAtucit // 7 // tapasyaMto'pi zaMsaMti namasyaMti surA api / citrIyamANAH zauryeNa varivasyati taM nRpAH // 7 // dopNoH ke raNakaMDUyAM bite tadnujekSaNe / anyo'nyAkalahabrAhmIzrIvAsaH sa mahIyate // 7 // te varNayan na hRSyetko halaya triva krsskH| tvacayanniva carmArthI kRtajJaH kRtayanniva // // caturda zaniH kulakam / lAvArtha-- je manuSya pitAnA pUrva janmamAM kuzAstrane viSe anAdara kare, prANInI hiMsAmAM napuMsaka jevo thAya ane tyAmAM pragabha thAya, te manuSya rUpamAM kAmadeva jevo thAya che. tenI strIe apasarA jevI thAya che. tene jitavAmAM bIje parAkramI thatA nathI. krodha agnimAM te jalanuM AcaraNa kare che. tenI vANI mAdhuryathI dudhanA jevI hoya che. kAMtivaDe te sUryanA je thAya che. te naThArA kRtyamAM napuMsaka thAya che, hRdayamAM praga9bha thAya che ane anAdara pAmata nathI. tene varavAne lakSmIo lAla kare che. buddhi tene mATe usuka thAya che, vipatti cavAya che ane ugratA vadhe che. tenI kIrti vadhe che, daya spa Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ h zreNikacaritam hAvAluM thatuM nathI. tenA azvanI kharIonA zabdothI dizAomAM paTapaTATa thaI rahe che tenA pratApa rUpa agninI javAlAmaya khathI dizAo rAtI thAya che, tenA zatrue zramathI satA mukhavAlA thai araNyamAM bhame che, tenI prajA mahuthI gahana thatI nathI, lebhathI kASTa jevI thatI nathI, kAmathI pApI thatI nathI ane krodhathI prajavalita thatI nathI. tenI AjJAthI bhilla lAke kaSTa ApatA nathI, pAradhIe sIkAra karatA nathI, ane vanamAM vAgolatA mRgalAe trAsa pAmatA nathI. kaSTa rUpa tapane Ayarato rUSione samUha tenI stuti kare che. tenAthI zatru kIDAnI jema vAgolato thaI jAya che tenA zatru rIjA samudranI jema bApha, garamI, phINa ane laThananuM AcaraNa kare che. ane duHkhI thAya che. teonI sAthe je kalaha kare ane asarathI vaira kare teo zeka sahita zabda kare che ane kadi sukhI thato nathI. tapasyA karanArA tApase tenI prasaMzA kare che, devatAo paNa temane name che ane zairyathI Azcarya pAmelA rAjAo tene pasaMda kare che. tenI bhujA jevAmAM Ave te pachI potAnI bhujAmAM yuddha karavAnI khujalI keNa dhAraNa kare ? paraspara kalaha nahIM karanArI sarasvatI ane lakSmInA nivAsarUpa tejaya pAme che. hala vaDe kheDanAra kheDutanI jema carma meLavanArA carmakAranI jema ane kRtajJa thanAra kRta purUSanI jema tenuM varNana karanAra kaye purUSa harSa na pAme? 66-67 68-69-70-71-72-73-74-75-76-77-78-79 viro, zrIvara, java, dama, gapatte, nA, parathati, jAvaMte, gati, va, narama, rAte, pUjAvaMte, gujarAte, surAte, mRmati, udA, pArAvete, jAti, janAvaMte, zANA, pApAyaMte, kakSAyaMte, kundrAyaMte, satrArate, kaSTAyatapase, uSmAyaMte, vASpAyaMte, phenAte, suMTha, TuvAjaMte, rAte, vairA, rANAvate, suvAta, tArave, namamyaMti, citrIyamANAH, varivasyaMti, mahIyate, halayan , tvacayana, kRtayan, e judA judA nAma uparathI banelA dhaturUpa vigere darzAvyA che. tadahisAvrataM navyA navaMto bitratAM sadA / atIcArairmizrayitvA maitanmalanayaMtu ca // // vitastitakacAnyaktasnAtasaMvatritAMgakaH / nUSAMzusaMvarmitazca svaM kalpaM vo'vacUrayet // 7 // yugmam / Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam / 13 bhAvArtha* he bhavya, te mATe tame sarvadA ahiMsA vratane dhAraNa kare ane atIcArathI mizra karI te vratane malina kare nahIM. jeNe keza elyA hoya, aMgacilI snAna karyuM hoya, sArA vastra paheryA hoya ane je AbhUSaNanA kIra thI cakacakita thayela hoya tevo kayo purUSa potAnA veSane bagADe? 80-81 vika-vitA, maskinavaMta. vitaritata, mya, nAra, saMtAna, saMbhata avaq[, e dhAtu uparathI banelA judA judA rUpa darzAvyA che. dharmayaMtu zlakSNayaMtu zAstrAnyAsaiH svazemuSIm / vratayaMtu payo mUDhAH zUjanaM vratayaMtu vA // 3 // vedApayaMtu gatrebhyaH zrutIrApayatu ca / kriyAH satyApayaMtu svAH prApayatu janaM prati // 7 // atihastayatA rAjhopazlokyatAM casAdaram / na cejIvadayAM kuryunalaMgheran navArNavam // 7 // trinirvi zeSakam / bhAvArtha mUha leka zAstranA abhyAsavare pitAnI buddhine dhArmika kare ane sudhAre paryAvrata grahaNa kare, zukanuM anna choDI devAnuM vrata le, vidyArthIone veda bhaNAve, vedanA artha kare pitAnI kriyA satya kare, ane te lAke pratye ajamAve. tathA samartha rAjAo temanI Adara sAthe stuti kare paNa je teo jIvadayA nahIM kare to teo saMsAra sAgarane elaMgaze nahIM. 82-83-84. brUyAdyaH sUnRtaM zazvanmohastaM nAniSeNayet / rUpayaMti. zriyaH premNopaprayAti sa sadgatim // 5 // bhAvArtha je hamezA satya bole, tenI upara maha caDAI karatuM nathI, lakSmIo. premathI tene dIpAve che ane te sadgatine pAme che, 85 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tMpng zreNikacaritam . vi0-bhrUyAt , abhiSeNayet , rUpayaMti, prayAti me pAtuna vivi5 3564vyA. AtmAnaM karmasaMzliSTa vizleSayati satyavAk / avatUlayitAzleSavyasaMpRktavastuvat // 6 // lAvArtha jeno saMparka judo kare che evA dravya sAthe malelI vastunI jema satya vacana bolanAre mANasa potAnA AtmAne karmanA saMparkathI judA kare che. 86 vi-vizleSayati, aktUlayita, ye baatun| 35 zIyA cha. kaMThe hastayamAnA zrIstasyAdhate varastrajam / hati pAdayamAno'rIna sanaro'lIkavAna yH||7|| lAvArtha je satyavacana bolanAre heya te purUSanA kaMThamAM lakSmI hAthavaDe vAra mAlA AropaNa kare che. ane zatruone mArI nAkhe che, 87 vi0-hastayamAnA, Apatte, pAdayamAnaH, me pAtu 752thI manesA 35 zIvyA che. paripucchayamAnogramRgeMI satyavAdinaH / madotpucchAyamAnenamapyaraNyaM na nItaye // // lAvArtha jemAM Uga evA mRgeMdra UMcu pucha karI rahyA hoya ane hAthIo adathI puchaDA pheravatA hoya, tevuM araNya paNa satyavAdIne bhayane artha thatuM nathI 88 vi0-paripucchayamAna, utyucchAyamAna, ye nAma 52thI mAnesA yaatun||35 hazIcyA cha.. nAti saMnnAMDayamAnaH puNyAjIva zva kSitau / saMcIvarayamANo vA nikaH satyaM vadana budhaH // // Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam bhAvArtha satya bolanAra vidvAn purUSa jIrNa ane tuTela vastra paheranAra zikSaka hoya athavA uttama karIyANAvAle vepArI hastha hoya paNa te pRthvI upara puNyavAna purUSa heya tema zobhe che. 89 vi-mAM pAna, saMsthAmAja: e nAma dhAtunA rUpa darzAvyA che. bhAvArtha- kArISodhyopayedAgniH zrutirmAghe nizAsu yAn / yAn niSThAvAsayette'pi mRSAvAcaH kuktayA ||nnnnaa jeone mAghamAsanI rAtriemAM veda chANanA agninuM sevana karAve che, ane bhikSuka vAsa karAve che. teo kudaSTi paNavaDa mithyA vacana bolanArA che. vi-zo, mikSAvAn e nAma dhAtunA rUpa darzAvyA che. vyAsAH kasaM ghAtayaMti ye sItA hArayaMti ye| rAtri vivAsayaMtyAzu ye'rthakAmakathAparAH // 1 // avatyAH prasthitaM mAhiSmatyAmujamayaMti ye / sUrya puSparA caMI ye yojayaMti dhanAzayA ezA lokasthiti kArayaMtu corayaMtu nRNAM manaH / aciMtayaMtastatvArtha kathaM te satyanASiNaH / e3 // tri-- nirvizeSakam / bhAvArtha-- artha tathA kAmanI kathAomAM tatpara evA je vyAsa kaMsane ghAta karAve che, jeo sItAnuM haraNa karAve che, rAtri viSamavAsa karAve che jeo dhananI AzAthI ujajayinI nagarIthI cAlelA sUryane mAhiSmatI nagarImAM ugADe, che. ane caMdrane puSya nakSatranI sAthe lega karAve che, teo bhale leka maryAdA karAve, ane bhale lokonA manane cerIle paNa tatvArthane nahIM ciMtavatA evA teo satyavAdI kema kahevAya ? 91-92-93 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 06 zreNikacaritam. vi.-ghAtayaMti, hArayaMti, vivAmayaMti, udgamayati.. yojayaMti, kAranu, corayaMtu, AciMtayaMtaH, ye pre24A nuhA get pAtumAnA 35 6zI0 cha.. vAcayaMtaH svaparahitAni skaMditAni skaMditAzravAH / AtmayaMtaH sarvajIvAMste dAMtA: satyavAdinaH ||e|| jee pitAnuM tathA pArakAnuM hita kahe che, jeo Azravane rekI bIjAnA Azrava rekove che ane jeo sarva ivene pitAnA gaNe che teo iddhine damana karanArA ane satyavAdI che. 94, vi0-vAcayaMtaH, AtmayaMtaH, te paatumaan| pre24 tathA nAma pAtunA, 35 . na guNAnaguNAn satyagirAM mUkho'pi nASate / / nAgAloDayitApInaM zvetayedathavAzvayet // 5 // lAvArtha guNa hoya tene aguNa kahevAmAM mUrNapaNa satyavANuM bole che. hAthIne : mahAvata hAthIne veta kare athavA enA jevuM AcaraNa karAve. 5. vi.--AloDayitA, zvetayet , azvayet me pAtu pahiyAnA35 6zIyA cha.. mRSoktairAhvayan satyapadiSTairnAnninaMdyate / kastasyaucityapaTimA ya: parIyAn khalu stutau // 6 // lAvArtha satya bolavAmAM samartha evA purUSo asatya vacanavAlA nAmavaDe bolAve te pasaMda karatA nathI. je stutimAM catura hAya, tenI yogyatAne mahimA zeTha Aya ?.86 vi0-paTiSTaiH, paTimA, paTIyAn me paTu 25-6 752thA gane35 cha. sevyaH pumAMsaM sajayan guNapuSpaiH sugaMdhiniH / nAsayannIzayan satyavAdI dhrmisstthsevitH||e|| Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam, 30 bhAvArtha guNarUpa sugaMdhI pulavaDe purUSane mALA paherAvate, prakAzita karate ezvarya calAvato ane dhArmiSTa purUSoe sevele satyavAdI purUSa sevavA yogya che. 97 vi-sAra mAtra para e dhAtuuparathI banelA rUpa darzAvyA che. mradimAnaM karo tyAtaiDhimnaH krmsNtteH| karatA hAtimAM atyan Us | bhAvArtha asteya ( corI na karavI te ) daDhatAne grahaNa karanArI konI karmanI saMtatine kemala kare che, khyAti vistAre che ane pApane kRza kare che. 98 vi---rivAram, dUDhine, kRti, e pratyayAta nAma tathA dhAtunA rUpa darzAvyA che. duSTAMste RjayaMtyUziyati svsNgme| tA Dhiti :vAtA sainya vyakti je te che . bhAvArtha- jee carIne tyAga kare che teo duSTa lokone sarala kare che, saMgamamAM samRddhine nAza kare che ane svarganI strIo teone AliMgana kare che. 99 vizeSArtha-nayaMti, aMrA pati, patravati e nAma uparathI banelA dhAtu rUpa darzAvyA che. gayAdhAne vRkSayaMti puMsAmastenatAvratam / duHkhajAjvalyamAnAnivAridaM ca vidurjanAH // 10 // bhAvArtha asteya-adattAdAnanuM vrata purUSone chAyA ApavAmAM vRkSanuM AcaraNa kare che ane loke tene duHkharUpa prajavalita agnimAM megha samAna kahe che, 100 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritama: vizeSArtha- vRkSayaMti, jAjvalyamAna the nAma dhAtu tathA dhAtu paraMthI panesAipa zIvyA le. ArAryate na tiryaktvaM nAdhogatimaTAvyate / sosUyate na surabIjogA na steyavarjakaH // 101 // lAvArtha cArIne varjanAra purUSa tIryapaNa prApta thatA nathI, adheti pAmate nathI vatAnI strIonA zaeNga pAmatA nathI tema nahI arthAt yAche. 101 vizeSArtha - ArArthane, aTATayate, somUtrayate the yaha prakiyAnA35 hI vyAche. jAto gRhe hi javyAnAM zobhamAnAn bhRzaM guNAn / dizaH prorNonUyamAnastasya sosUcyate janaH ||10|| bhAvArtha- iN bhavya prANIne dhera uptanna thayelA leAkeA atyaMta zAbhAyamAna ane dizA emAM prasaratA tevA ( acAra ) purUSanA guNane atize sUcave che. 102 vizeSArtha - monUyamAnAn, sosUcyate the yaG praThiyAnA dhAtunA pratyayAMta tathA mUlarUpa darzAvyA che. krimyamANo vA zAsyamAneva rAkSasI / zunI mAsUtrayamANeva jiye dRSTApi caurikA // 103 // bhAvArtha dakhAelA sarpanI jema, zikSA karavAmAM AvatI rAkSasInI jema ane ati mUtra karatI kutarInI jema cArI jovAmAM AvI ya tepaNa bhayane artha thAya che, 103 vi0 - caMkramyamANaH, zAsyamAnA, momUtrayamANa me yaG prakiyA uparathI thayesA rUpa darzAvyA che. ari lolupyate vezyevAryAna dahyate'bhavat / caMcUryate dadazuka iva raMdhreSu taskaraH ||10||| Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam, bhAvArtha cAra vezyAnI jema lajjA lApe che, agninI jema pUjya janane bAle che ane rdha-chidramAM DAMsanI jema cArI karavA hero che. 104 vi0- lolupyate dadAte, caMcUyate me yaG prakriyA 35 hI che. jaMjapyate so'kRtyAni kulyAM jegilyate sthitim / na sadnyau rocate nRzam // 105 // sAsayate baMdhu bhAvArtha te cAra anRtyanA jApa kareche, kulanI sthitine gaLI jAyache, badhuM janathI sukta thai sIdAyache ane satpurUSone rUcatA nathI. 105 vizeSArtha - jaMjapyate, jegilyate, sAsadyate meM yar3aMta 35 hazIvyA che. parArthagrahaNe yasya dhIrjAgartti punaH punaH / yayamAnaH zvevAsau kairnalanyo vimaMbanAm // 106 // bhAvArtha jenI buddhi bIjAnA dravyane letrAmAM jAmata raheche, te maithuna karatAM evA dhAnanI jema kAnAthI viDaMbanA na prApta thAya? 106 vi0--yaMyabhyamAnaH me yaGata dhAtu 35 uparathI bhane 35 hazIvyu che. gopAyatastadasteyavrataM dhIraiH panAyitam / yadavicchedyAdharmaM brahma paNAMyaMti ca yoginaH // 107 // bhAvArtha dhIra evA zrAjina bhagavate pravartAveluM', te adattAdAna-acArInA vratane pAlana karanArA yAgIne adharmaneA nAza karI brahmacaryanuM vrata . prApta thAyache. 107 200 , vi0-- panAyitam paNAyaMti me ' paN' dhAtu uparathI thayesAipa hazIvyAche, bAyAtaruM vA dhUpAyattapanAtapatApitAH / zIlaM zrayata navyAzvedvatIyadhve vATane // 108 // 27 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. bhAvArtha-- huM labhya prANIo, jo tamAre sasAramAM bhaTakavAthI jIta thayuM hatuM sUryanA satApa karanAsa taDakAthI paritApa pAmelA leAkeA jema chAyAdAra Azraya kare tema zIlanA Azraya sa. 108 vi--jUSApat, ayata, tIyaghne e dhAtunA rUpa darzAvyA che. Her yAmakAmayamAno'sUna paNate viSayAturaH / 'tAM dhanAbrahmaviraMti paNAyAmiva vANijAH // 108 // bhAvArtha jenI icchA nahI karanAra mANI viSayAtura thai pAtAnA prANane gula tevI abrahma (abrahmacarya ) nI vikRtine vepArI jema vyayahArane dhAraNa tema dhAraNa karo. 109 vi--gAmavanAnAM vaLate, vaLAyAm, e dhAtu tathA tu uparathI 35 dazAvyA che. zIlaM gosA brahmaguptamopAyAnipuNo 'tra yaH / gopAyitA svaM so'kIrteH sa javAMtamRtIyitA // 11 // bhAvArtha brahmA guptinuM rakSaNa karavAmAM nipuNa evA je purUSa zIlanuM rakSaNa te apakIrtimAMthI peAtAnuM rakSaNa karanAra ane sa`sAranA atane prApta kaNa thAyache. 110 vi--gosA, copAyA, gocittA, toyanA e dhAtu uparathI siddh rUpa dazAvyA che. zIlazriyaH kAmayitA kamitA syAtsukhazriyAm / anitA ca tamapAraM vivakterajugupsitam // 111 // bhAvA--- zIla lakSmInI kAmanA vAlA purUSa sukha lakSmIne priya ane vive te anidya pArane pAmanArA thAyache. 113 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam vi0---kAmayitA, kamitA, atitA, ye kam sane R. yAtu752thI bhanera 35 60yA cha. cikIti sukhIyataH saMgama ye prstriyH| haMtAyuHkAmyayA kAlakUTaM kavalayati te // 11 // lAvArtha . jeo parastrIne saMgama sukhI thavA karavA icche che, teo AyuSyanI IcchAthI kAlakUTa viSanuM bhakSaNa kare che. e kevA khedanI vAta? 112 vi0--cikIrSakti, sukhIyaMtaH, AyuHkAmyayA, kavalayaMti se pAtu tiyAnA tathA te uparathI thatA rUpa darzAvyA che. parastrIH kAmayaMte ye pagAyate ca manmayam / pApacyate tAnojAyamAno narakapAvakaH // 13 // bhAvArtha jeo parastrInI icchA kare ane kAmadevane vadhAre che. teone uga e *2435 mali gatiza mA. ( cha.) 13. vi0-kAmayaMte, paNAyaMte, pApacyate, ojAyamAnaH me pAtu tathA te 952thI thanelA rUpa darzAvyA che. kAlAMcakre na yastasya dhIzvakAsAMcakAra ca / sa. lulupAMcakArArIna loluyAmAsa cAratim // 11 // sa svAcakAra trailokyaM palAyAmAsa niisttH|. na darizaMcakArojastasya kApi mahAtmanaH // 11 // nAziSaH ko dayAMcake tasmai mokSamiyeSa saH / prAsAMcake dhuri satAM vIkSAMcakre ca satpatham / / 19 / / nujjhAbajUva sumatau kAraNyamuvoSa saH / Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 zreNikacaritam. yazoniH prorNunAvAzAH svamAnaccaguNAniH // 117 // naSAMcakAra tejobhiH khalAMstatvaM viveda saH / viSayANAM vidAmAsa paryaMtaparitApitAm // 117 // tasyAMtarjAgarAmAsuradhyAtmopaniSaddhavAH / nAvataH sa jajAgAra brahmacarya bajAra yaH // 11 // kulakam / bhAvArtha je brahmacaryane dhAraNa kareche, te tenAmAM nIti prakAroche, tenI buddhi padIma thAyache, te zatruone nAza kareche, te atine chedeche, te traNa leAkane peAtAnA kareche, tenAthI bhaya nAzI jAyache, te mahAtmAnuM parAkrama kAMIpaNa aDakatu nathI, tene kANu AzISa nathI Apatu ? te meAkSane icche che. te satpurUSAmAM amasAge beseche, te sanmArgane joveche, tene rAtimAM cheDI che, te karmarUpa jaMgalane khAlI nAkheche, te dizaAna yazathI nyAsa kareche, te guNanI samRddhithI pAtAne bhyAsa kareche, peAtAnA tejathI te dujane te bAleche, te tatvane jANeche, 'viSaya chevaTe paritApa karanArA che" ema te samajeche, tenA hRdayamAM adhyA tya jJAnanA aMza nathata thAyache ane te rAte bhAvathI jAgrata raOMche. 114 -115-116-117-118-18 , vizeSArtha - kAsAMcakre cakAsAMcakAra, lulupAMcakAra, loluyAmAsa khAcakAra, palAyAmAsa, daridrAMcakAra, dayAMcakre iyeSa AsAMcakre, IkSAMva, u jjhAMbabhUva, uvoSa, prorNunAva, Anacche, uzAMcakAra, viveda, vidAmAsa jAgarAmAsuH, jajAgAra, babhAra me luhA luhA dhAtuyAnA parokSa lUtAsanA 356zI nyA che. na kIrtti virAmAsa na vijJAya sa durgateH / gurorna jiyAmAsa na jihvAya kulasthite: ||12|| duryo'yau juhAva svaM juhavAmAsa pUrvajAn / na zIlanAraM bijarAMbabhUva / lpamapIda yaH // 121 // yugmam / Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrINakacaritam . bhAvArtha je purUSa alpa paNa zIlanA bhArane dhAraNa karI nathI, te kIrtane dhAraNa karatA nathI, te datithI bIta nathI, te gurUthI zaramAto nathI, tene kula sthitithI lajajA pAmatA nathI. te potAnI jAtane apayaza rU5 agnimAM heme che ane pitAnA pUrvajone hemAve che. 120-121 vizeSArtha-mAmA, vipAya, niyAmaka, nAja, guphAra, juvApAsa, vimariApU e dhAtunA pakSa bhUtakALanA rUpa darzAvyA che. sva:zrIrIkAMbanUvedAmAsa sidhvidhUzca tam / vahAMcake tRNaM yaH strIogAnujjhAMcakAra yaH ||shshaa bhAvArtha- je strIone tRNa samAna gaNe che ane game cheDI che, tene svarganI lakSmI jove che ane siddha rUpa vadhU nirakhe che. 12 vizeSArtha- pUra, lAkhANa, 4 , 3NanAra e parokSa bhUtakAlanA dhAtu rUpa darzAvyA che. sarvaIyastAnuzoDhumIhAM vyatibanUvire / tairISAmAsire doSA IhAmAse'mRtAya saH // 12 // vidAMkaro tu kastaSAM guNAMte vettu tAnna kH| ye'cArISubrahmacaryaM tacchIlayata tahudhAH ||shyaa yugmama / bhAvArtha jeo brahmacarya pAle che, teone sarva Rddhio prApta thAya che, teo doSane dUra kare che, teo mokSanI icchA rAkhe che, temanA guNane kaNa jANI zake? ane tenA guNa keNa na jANe? he prANa purUSa, evA te bahAcaryanuM zIlana kare. 123-124 vicativapUra, jApa, jApA, vihata, re, avAraye zIvara e judA judA kAlanA rUpa darzAvyA che. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 zreNikacaritam, asphArkISikadAM yo' sphAkSITaimiyattayA / naucitiyoM purAmrAjhInmUrga spRzata mAsma tAm // 12 // lAvArtha--- je viSanI kakSAne sparza karAve che. jenAthI amuka pramANanuM vira sparza kare che, ane uttama prakAranI yogyatA jene zuddha karI zaktI nathI, tevI mUcha (ha) ne sparza kare nahIM. ripa vi0-asphAkSIt, asphAkSIna , amrAkSIt , spazata se yAtuna pAsa. ni-- yama siddha rUpa dazAvyA che. sa vyamAvimaM loka vyamRdaJca tathAparam / navapaMkAtsvamakrAMIdAkAkSAtsarvasaMpadaH // 16 // satAM sa cetaaNsyaakkssdtaarsiitprshmaamRtaiH| saMtoSastunAvApsInAtRpatkuzalArjane // 12 // nAdAsattasya nAvArivAro' zapsIdhazottaraH / ahapaJca guNagrAmo. nAzlikA parigrahaH // 12 // vizeSa bhAvArtha ne parivahana sa yA nathI,.te puSa mAnaviyAyI ane, paralekame paNa vicAryo che. teNe pitAnA AtmAne A saMsArarUpa kadamAMthI kADhayo che. teNe sarva saMpattione AkarSI che. teNe purUSanA hadaya. becA che. te zamatA rUpa amRtavaDe tRpta thaye chesaMte tene prApta thayo che. kuzalatA. melavavAmAM te sa tha nathI. tene aMtaranA zatraone samUha garviSTa thatuM nathI. tenu yasa prasacha.. mana tanA gu sabhUla gaI: pAbhyA cha. 126 127. 128 vi0-vyamAti , vyamUkSat , akAMkSI , AkAkSIt , AkRkSakA atApsIt atrAsIka, aSata, ahArsIt , adrAptIna, apat , azlilat ye niyama bAlA dhAtunA rUpa darzAvyA che. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritama. samiH sa maitrImAMkukadakoSItpuNyasaMkathAm / anuktAzaM yazo'dhumadhAkIkAnanam // 14 // sa nAMlazcakuSAzadItkAyaklezAnazizriyat / hRdo vyazvanAdhistasya bodhastvasunavat ||13nnaa na so'cakamata zreyaH svaM vaze'cIkara niyAm kaDakairAzayiSAtAM ca tasya lokAvunnAvapi // 131 // tasyAzvayIdizo'kIrnirnayaH dayamazizvayat / tattvAmRtaM nAdadhatso'dhAsIdurvAsanAviSam // 13 // mUlaM lavazerasicatsa saujanyamapAsthata / tasyAkhyaguNavattAM yaH sacAlIkamavocata // 13 // urnAmanniH konAbattaM karmalepatstamAlipan / yasyAservatopacitAstRSNAHsIdhumayA mnH||13|| paniH kulakam / bhAvArtha jenA manane mariza rU5 vRddhi pAmelI tRSNAe sevana kare che, teNe sapurUnI sAthe mitrIne toDI che, puNyanI kathAne dUra karI che, du:kha bhegaLyuM che, yaza bAhyuM che, guNa rUpa vanane dahana karyuM che, teNe aMtara cakSuthI jevuM nathI, kAyAnA kalezane akSaya karyo che, tenA hadayamAMthI Adhi dUra thayo nathI, teno bAdha kharI gayA che, te pitAnuM zreya Icchato nathI, potAnA AtmAne teNe bhayane vaza kare che, tenA A loka ane paraloka baMne malina thaI gayA che, tenI apakIrtei dizAomAM phelAyelI che, tenI nIti kSaya pAmI che, te tattarUpa amRtane dhAraNa karato nathI, teNe duSTa vAsanA rU5 rane pIdhuM che, saMsAra rUpa vRkSanA mUlane siMcana karyuM che ane sijanyatAne dUra karI che. je tene guNavAna kahe, te mRSAvAda kare che, tene duSTa nemathI keNa bolAvatuM nathI? mana nA 5 li 3 cha, 124-130-13-132-133-234 : Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 zrelikacaritam . vi0--AkuMkSara, akoSIt, abhukta, adhukSat, adhAkSIt adrAkSIn, azizriyana,vyAta, amusravata. acakamata, acIkara, AzayiSAnAm , azvayIta azizcayat. adadhana, adhAmIt , amican, asthata, Aradhyat , abocata, At ; Alipan , asevaMta, ye bhUtAnA jar ga niyama pAtu 35 yA0yA . yazo'liyata dignittIstasyAlipta nanastalam / so'sikta zrIlatAM mohamAdUtAvAsta manmatham // 13 // yAvApRthivyau tasyaivAvipsAtAM kIrticaMdanaiH / sa evaaraadhytaaNcaasiiyo'nuudiipraangmukhH||136||yugmm| lAvArtha je dravyathI vimukha rahe, tenuM yaza dizAonI bhItomAM lipta thayela che ane AkAzamAM vApeluM che. teNe lakSmIrUpa latAnuM siMcana kareluM che, mohane ane kAmadevane teNe lAvyA che. tenI kIrtirUpa caMdana vaDe svarga ane pRthivI lipta thayelA che ane tenIja ArAdhanA kare. 35-136 vi-alipata, alipta, amikta, AhUna, AvAsta, alipsAtAm , ye thAtu rUpa judA judA prakAre darzAvyA che. apuSannAzruSan vidyAmazvitannAtana guNAH / prAsara-hIrudasRpatkAtirAran kalAH prathAm // 13 // pratApo'siSa'SNAMzudIptimArSIttamaH zamam / prAsArSIttasya saunnAgyaM yo'rotsAtarSalAlasAm // 13 // yugmam / bhApAya jeNe tRSNAne rUdhI che, teNe vidyAne piSaNa karelI che, ane vadhArelI che, tenA guNa prakArathA che tenI buddhi prasarelI che, kAMti prakAzita thaI che ane kalAo vistAra pAmelI che, tene pratApa sUryanI kAMtine dhAraNa kare che, tenuM aMdhakAra matAna pAmeluM che ane tenuM saubhAgya prasarelu che, 13-138 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam, vi0-apuSan, AzrRMpan, azvitana, adhutan, prAsarata, udayapat, Aran, asiSat , ApIt , prAsArSIt , arautsIt , ye pAsa niyama siddha pAtu 35 zIvyA che. so'ruSatkugatidhAramajArIttattvasaMvidam / karmAeyajaradastaMnnIdhikArAn yo'stannattuSam // 13 // laavaarthjeNe tRSNAne rekelI che, teNe durgatinuM dvAra baMdha kareluM che, tatvajJAnane jamAbu che, karmanI jaraNA karI che ane vikArone AMbhita karyo che. 139 vi0-aruSat , anArIt , ajarat , astaMbhIt, astabhat , ye bhUtasanA vikalpa thatAM dhAtu rUpa darzAvyA che. dizo'zvazvayId vyomAmrocIdabdhi svaraghucat / pAtAlamamlucaghanyAmamlocIdagkhucajirIn // 14 // aglocItsvanaMdIgarvamaglucItkuMdavicamam / kAyotiSTha na tatkIrninagraMthyaM pratyapAdi yH||14|| bhAvArtha jeNe nigraMthapaNuM svIkAreluM che, tenI kIrtio dizAomAM AkAzamAM samudramAM, svargamAM, pAtALamAM, vanamAM parvatomAM vyApya thayelI che. te kIrtie svarganI gagAnA garvane glAni pamAMDe che ane DolaranA pupano vilAsa prApta karela che tenI kIrti kayAM prakAzita nathI thai? athAta sarvatra prakAzabhaan che. 140-141 vi0-azvat, azvayIt, abhrocIta, abhrucata, amlucata, abhlocIta, aglucata, aglocIt, aglucIt, adyotiSTa, pratyapAdi se zvi, bhraca , gluc , dhun bhane pAd yAtunA nu tu. 35 shaa0|| che. AdidIpiSTa yasyedaM yamapaMcatayaM hRdi / so'dIpi tapasAM pUjyo'janiSTeSTo'jani zriyAm ||14shaa 28 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam : bhAvArthe jenA hRdayamAM A pAMca vrata prakAzI rahelA che, te tapavaDe prakAzamAna thayA che, pUjya thayela che te lakSmIAne priya thayelA che. 142 vimAM viTTa, gIti, arnAna, ani, e 'TrIp' ane " bana dhAtunA rUpa darzAvyA che. ' ' ? 210 tastvato'bodhi so'bodhiSTa hitAhitam / abu javavairasyamapUri yazasA jagat // 143 // bhAvArya.-- jeNe e tatvathI jANyuM che, te hita ahitane samajgyA che. teNe sasAratu visaNu jANyuM che ane yazavaDe jagatte pUryuM che. 143 vi--Si, proSiSTa, aruddha ane are e ' yudh ' dhAtunA judAjudA rUpa ane dUra dhAtunu rUpa darazAvela che. keSAM svargApavargAzAMnApUrISTedamaMjasA / yo'tapyetadatAyiSTha sa jinAjhAM jagatraye // 144 // bhAvA enAthI kAnI svarga tathA meAkSanI AzA prayAsa vinA pUrI nathI thai? jeNe te vrata vistAryuM, teNe A traNa jagatamAM zrI trina bhagavatanI AjJA vistArI che. 144 vizeSArtha-ariSTa, atASi, gAvidR e judA judA dhAturUpa darazAvyA che. zravayApAli yenedaM tenAsthAyi zivAdhvani / tasyApyAyi vidhau rAgo'pyAyiSTa ca damakriyA // 145 // bhAvArtha-- jeNe A pAMca vrata zraddhAthI pAlyA che, te mAnA mArgamAM rahyo che, tenA rAga vidhi-kriyAmAM vadhyA che ane kriyAne damana karavAnI kriyA vadhI che 145 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam .. zae vi-apAli, asthAyi, apyAyi, apyAyiSTa, ye dhAtumAnA he guDhe prakAre thatA rUpa darzAvyA che. yenedaM pAkhyate na sma so'nvavAtapta karmaniH / tenAnvatapta duHkhAptau tatrAsliyata no guNaiH // 146 / / lAvArtha jeNe A pAMca vrata pAyA nathI, tene kamAe tapAvela che, te du:khanI prAptimAM pazcAttApa pAmela che ane tenI upara guNe, sneha karatA nathI. 146 vizeSAya--pAlyate, anvavAtapta, anvatapta, asniyata se nunuhI thAtu rUpa darzAvyA che. tapyate yahinAnena vaneSu munayastapaH / gRhiNo'jutapaMtevA tatravena navacchide // 17 // bhAvArtha e pAMca vrata vinA munie vanamAM tapa kare athavA gRhastha leko.tapasyA kare, paNa te saMsAranA chedanane artha thatuM nathI. 147 vizeSArtha-tapyate, anutapaMte, ye 'tap' yaatun| 35 6zIvyA cha: mahAvratAvhAM dIvyaMti paMcaitAnyanagAriNAm / agAriNAM tu tAnyeva vAsaMte'guvratAravyayA // 14 // bhAvArtha--- e pAMca vrata aAgAra-sAdAone mahAvratanA nAmathI prakAze che ane gRhasthAne nAte matanA nAmathI ye che. 148. vi0-dIvyaMti, bhrAsaMte the 'dIv' mane "bhrAm ' pAtuna 35 6zI0yA. che. na brAsyate sAticArA vratAHzubhAstu naatyNmii| na lAsaMte vanaizchannA nlAsyaMte tAnvinArkannAH // 14 // Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam bhAvArtha te vrata aticAra sahita zobhatA nathI, e zuddha hoya te zebhe che. sUryanI kAMtio vanamAM DhaMkAelI zobhatI nathI paNa te vinA zobhe che. 149vizeSArtha-AzaM, mati, achAbhai, mahAsaMti, e judA judA prakAranA dhAtu rUpa darzAvyA che. eSAM ca mUlaM samyatvaM yattyaktAnAM kudaivataiH / brAmyenmanaH kutIrtheSu bramyetkuguruSu amet // 15 // bhAvArtha e pAMca vratanuM mUla samyakatva che jeno tyAga karanArA purUSanuM mana kadevamAM, kutIrtha-dharmamAM ane gurUmAM bhame che. 150 vi-strAbhyat, agni, aa e "prat' dhAtunA judA judA gaNunA rUY darzAvyA che. AkrAmati manaH saudhaM yasya samyaktvadIpakaH / krAmyettamo na tavADhyaM kAmedamaMgalaM nahi // 15 // bhAvArtha - jenA manarUpa mahelamAM samyakatva rU5 dIvo rahela che temAM gADha aMdhakAra ane amaMgala rahetA nathI. 151 vi.--gApati, rAjyet , me e no ane dhAtunA judA judA prakAranA rUpa darzAvyA che. darzane yasyato laSyatsaMgaM zrInivRtilaSet / trasyezagastrasedveSastuvyenmohastuTedbhavaH // 15 // bhAvArtha... | darzana Upara yatna karanAra manuSyane saMga karavAne lakSmI ane mokSa icche che tenAthI rAga ane dveSa trAsa pAme che ane tene mehu tathA saMsAra tuTI jAya che. 15ra Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. | tui vio--yasyataH, laSyet , lapet , trasyet , set , tuTayet , tuTeta me gee judA prakAranA dhAtu rU5 darzAvyA che. saMyasaMto'pi muktyai ye na saMghasyaMti te vRthA / ye navopAyamRcchati te. zivopAyikaM vinA // 15 // bhAvArtha je muktine yatna kare che, te vRthA yana karatA nathI. jeo saMsAranA UyAyane prApta kare che, teo mokSanA upAyo vivAnA che. 15 Co--saMyaMsaMtaH, saMyasthati meM nu tu paatun| 35 6zIyA che. prIti sunoti yastatve kunahA nAdaNuvaMti tam / saMvego'dati tatve yaH sa tadatyadacApalam // 15 // lAvArtha je tavA upara prItI gaLe che, tene hArA grahapIDatA nathI. je tatvamAM savega lAve che, te iMddhinI capalatAne chede che. 15 vi.-sunoti, akSNuvaMti, akSati, takSati ye tu tu. pAtu3.5 6zI:vyAcha. saMtadaMto'pi vAgnistaM najayaMti kutIthikAH / zTaevan jinoktIstakSNoti yo'hasvAdamahogratAm / / 15 / / lAvArtha je zrIjina vacanane sAMbhalate IkIyAnI mATI ugratAne cholI nAkhe che, tene kutIthIo [anyamatIe 3 vANIvaDe chalatAM thakAyaNa bhaje che. 155 vi--saMtazetaH, takSNoti ' tas / yAtunA ne 1re 35. 6zIcyA cha. sArmikAna yo dhinoti yaH kRNotyAnAvanAm / ruciyonAyatanAdyogAMstIya tanoti saH // 15 // Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . bhAvArtha je sAdhamI baMdhuone tRpta kare, je aprabhAvanAne chede ane je anAyatanAdi yogane rUdhe te tIrthane vistAre che. 156 vi-dhinoti, kRNoti, ruNaddhi. tanoti ye nunu praa2||35shiivyaache. zAsanavidazAnAM sa krINAti svaguNairmanaH / tacuktyA sakhunIyAdapyavanIM tanuyAjirIn // 15 // staMnnAti vAri stannoti vahniM stuMnnoti kuMjarAn / stuMnnAti taskarAn skaMnnAtyarIn skaMnnotyarermukham skuMnnAti paMcAsyamapi skuMnnoti ca rujAM cayam // 15 // ssttpdii| proNIhi mAM mRdAnArIn sAnaMdaM sthIyatAM tvayA / zati zAsanadecInistasminnAzIH pryujyte||rpnnaa tasyApakIrtyA na krozaturIyamapi nUyate / na daNaH sthIyate vighnastrIlokI cAsyate guNaiH // 16 // tasya nodayapAko'pi supyate nAgyasaMpadA / lUyate svayamevAMhovalI. duHkhairanedi ca // 16 // svayaM vratena karttavyaM zIlena satkaraH svayam / tasyAH prApyamANazca mArgaH: prApayate mudam // 16 // zrIvAgdevyau tadIyeMDage nyonyamAzliSyato rasAt / nAtmAna haMti tasyAtmA svahitopAyavidyataH // 163 // manovRttiM kRpAM dhatte vairAgyAsivinatyam / brUte kayAM svayaM tasya nAcIkarata kusthitim ||16dhaa : Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam grAdhIte tadyazaH puSpamAlA modamayI svayam / gacchati kramAnmokSaM yaH syAdarzana nizvalaH // 165 // navaniH kulakam / navanni bhAvArtha je darzanamAM nizcala heAya, te peAtAnA guNavaTe zAsana deSatAonA mana kharIda kareche, temanI zakti>= te pRthvIne nAnI kareche tathA parvatAne laghu kareche. jalane, agnine, tathA hAthIone, svalita kareche. cArane, zatruone ane rAjunA mukhane sa'kAcAveche. si'hute ane roganA samUhane haThAveche tu pRthvIne prasanna karya, zatruone cALI nAkhyu ane AnaMda sahita rahe " A pramANe zAsanadevIe tene AzISa Apeche tenI apakIrti cAra keza paNa heAtI nathI. tenA vighnA kSaNavAra TakI zakatA nathI, ane tenA guNAthI traNa leAka vAsina thAyache, tene udayanuM pariNAma hetu nathI, tenI bhAgya sapatti sutI nathI, tenI pASa rUpa latA pAtAnI meleja chedAyache ane tenA du:kha bhedI jAyache. tene vrata peAtAnA thAyache, zIla svayameva Aveche ane AyaMjanA e prApta karelA tenA mArga harSa Apeche. lakSmI ane sarasvatI rasathI tenA aMgaupara paraspara AliMgana krare che. tenA AtmA AtmAne hateA nathI kAraNake, te peAtAnA hitane UpAya jANeche. tenI maneAvRtti kRpA dhAraNa kareche, vairAgya rUpa kharlR tenA pApane chedeche, kathA pAteja tene dheche ane tenI naThArI sthiti karAvatI nathI. tenI sugaMdhI yazarUpa puSpanI mAlA sugadha Apeche ane anukrame te mekSe jAyache, 57-58-59-60-61-62-63-64 65 223 vi--zrInAMta, hyunISAt, tanuyAt, saMsnAti, saMskRti, stuti suMnAti, nAta, voti, skrUjhnAti, nAti, pILIda, prAna, cIyatAma, cuta, mUyate zrIyate, rAvate mukhyate, jUthata, amATe, mAyake, AziSyate, pukhta, citta, mUrta, gavArata, prIte, e judA judA dhAtu rUpa dazAvyA che. pratyAcaSTa kutIrthaM yo rocate vaIte dRzA / sa parAjayate jAvaripUtrivizate zivam // 166 // Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 zreNikacaritam bhAvArtha- je kutIrthano niSedha kare, darzanavaDe rUci kare ane vadhe, te bhAva zatruone (kAma, krodhAdikane) parAjaya kare che ane ene bhogave che. 166 vi-kAraNa, teja, varNa, gharAnA, viviza e judA judA dhAtu rUpa darzAvyA che. samyaktvoddIpane devapUjAdAnatapovidhau / jAgRdhvaM ca SaTpadAyamAnA gurupadAMbuje // 16 // bhAvArtha gurUnA caraNa kamalamAM bhramara jevA thai samaktine UdIpana karavA ane devapUjA, dAna tathA tapasyA karavAmAM jAgrata thAo, 17 vi--Adhyam, pAkA mA nA e dhAtu tathA dhAtu uparathI banela pratyayAMtarUpa darzAvyA che. sa darijJati na kApi dhArayatyarthasaMpadaH / guNAn dhArayate dhatte saMdadhAti yazaH zuci ||16nnaa pacate'rInpratApena bAdyAn pacati cAMtarAn / yo jinAn yajate vyairyovA yajati nAvataH ||16nnaayu mam | bhAvArtha je zrIjina bhagavaMtane dravyathI ane bhAvathI pUje che, te kayAre paNa daridvI thatuM nathI. te dravya saMpattine dhAraNa kare che. pote guNane dhAraNa kare che. pavitra yazane vistare che. pratApavaDe bAharanA tathA aMtaranA zatruone rAMdhI nAMkhe che. 168-169 vi-kriAti, dhAra, pAye, gha, (saMpAti, va, vArtA, canane, vagati e judA judA dhAtu rUpa darzAvyA che. Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam : devArcitA zoSayate dviSo vrIdInivAtapaH / samujvalAstasya parivArayaMte vapuH prajAH // 170 // bhAvArtha- devapUjA karanAra prANI sUryanA taDakA jema DAMgaranuM zASaNa kare tema zatru enu zeSaNa kareche. tenA zarIranI Ujavala prabhA cAre tarapha prasare, 170 ni0-zoSayate, parivArayaMte meM dhAtu 35 hazIvyA che. i 'devAcitA ' ye zabdabhAM ' arcitA' me dhAtu uparathI pratyayAMta 35 ghyAvesa che. dhatte jinAca kalyANaM kurute vipadAM kayam / saubhAgyaM tanute ke'syAH puraH kalpa DumAdayaH // 171 // bhAvArtha- jinapUjA kalyANane dhAraNa kareche, vipattionA nAza kareche ane sAbhAgya vistAreche tenI Agala kalpavRkSa vigere kaNa mAtra che. 171 vi0- dhatte, kurute tanute me luTTA luhA dhAtu 35 dazIsa che. e 225 svaM vittaM vapati kSetre yaH svaM tIrtha prajAvayan / prAktanaM svamadharbhe sa ihApyapavadatya ho / daiva svaM yazaH zubhraM tanoti guNasaMpadA ||172 // lAvArtha je pAtAnu dravya kSetramAM lAve ane peAtAnA tIrthanI prabhAvanA te pAtAnuM pUrvanuM pApa dUra kareche. ane A leAkamAM guNa sapattivaDe peAtAnuM Ujvela yaza vistAreche, 372 vipati padati, tanoti se judA buTTA dhAtu 35 hazIvyA che. susmUrSadhvaM mAsma maMtrAn didRkSadhvaM smamA nidhIn / jijJAsadhvaM mAsmayogAn zuzruSadhvaM sma mAsurAn // 173 // 25 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 zreNikacaritam AzuzrUpata sarvArthasAdhanaM kevalaM tapaH / trivargazrIvarItuM ya: pratizuzruSati kSaNAt // 17 // yugmm| bhAvA- je kSaNamAM dharma, artha ane kAmanI lakSmIne varavAnI pratijJA le teo sarva artha ne sAdhanAra kevala tapanI sevA kare, te maMtranuM smaraNa karavAnI icchA kare nahIM, dravyanA nidhine jovAnI icchA kare nahIM, yogane jANavAne che nahIM ane devatAnI sevA karavA Iccho nahIM. 173-174 vi0-apUrSadavaryu, diva, nijJAnavar. rAmu, gAzupatA zizupati e judA judA dhAtunA IcchArca rUpa darzAvyA che. ditvA tapo hAdazadhA muktiyan gaccadanyataH / yo'nujijJAsati svAMtaM so'dyotArthI vizeSataH // 17 // bhAvArtha - bAra prakAranuM tapa choDI muktinI icchA karanAre je prANa bIjA tarapha jatA evA pitAnA hRdayane anujJA karavAnI IcchA kare te atha thaI vi. zeSathI prakAze che. 15 vi-pujAna, anugajJAti, e nAma dhAtu tathA dhAtu rUpa darzAvyA che. nAdo'nukuryAtkalpadruH parAkuryAjadAnadaH / nidyate'daH svayaM klezAn navaM cAtikSipatyadaH // 17 // bhAvArtha- te tapa kalpavRkSane anusaratuM nathI, te regene dUra kare che, te pitAnI mele kalezane bheTe che ane saMsArane uDADI muke che. 176 viru-ganuM kuryAta, jAt, mite, aMtAkSAta e judA judA dhAturUpa darzAvyA che. paTalI pratikSipati karmaNA mannitipatI kuyoniSu narAMstapovidhiH / Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam .. pravadanmadA~ parivahanmarujavAM / parimRSyati chipaghaTAM na kesarI // 177 // lAvArtha e tapasyAnA vidhi leAkeAne nArI cenimAM pheMkanArI karmanI zreNIne dUra kareche. jene mada jhastA heAya, je pavananA jevA vega dhAraNa karatI heAya. tevI gajendranI ghaTAne kezarIsi Mha sana karatA nathI. 197 vi0- pratikSipati, abhikSipatIm, parimRSyati me dhAtu tathA dhAtu uparathI khanelA rUpa darzAvyA che. naparamati kubodha: prANinAM yatprasAdA viramati navanItirmuSkRtAnyAramaMti / pariramata vidagdhAstatra dharme mayokte tvaritamuparamadhvaM yena nirvANalakSmIm // 178 // 127. bhAvArtha. huM catura purUSA, jenA prasAdathI prANIonA naThArA medha virAma pAmeche, saMsArane! bhaya sameche ane duSkRtya nAza pAmeche, tevA mArA kahelA dharmana viSe tame ramaNa kare ke jethI satvara mekSa lakSmIne prApta thAo. 178 vi0 - upasmati, viramati, AramaMti, pariramata, uparamadhvam e tunA upasarga sAthe judA judA arthavAlA rUpa darzAvyA che. ityAkhyAte dvitIyaH pAdaH iti zrI jinaprabhasUriciracite zrI zreNikacAratre durgavRttidhyAzrayaH mahAkAvye dezanAvarNano nAma SaSTaH sargaH / 'ghA 'ram ' Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. saptama sargaH A ---- 8 - dharmamityaM jagannA'nidadhAne'tha parSadi / magadhezo dadazaikaM galatkuSThinamAgatam // 1 // bhAvArtha A pramANe jagatpati zrI bhagavata paryAdAmAM dharma kahetA hatA, tevAmAM magadha dezanA rAjA zreNike eka galata koDa vAlA purUSane je. 1 ajighAMsahazo: prItiM sa rAjhoDapyajugupsivoH / svadehAdATiTadUre galatyUyAnna makSikA: // 2 // bhAvArtha jugupsA ( niMdA ) nahIM karanArA evA paNa rAjAnI dRSTinI prItine nAza karAvA teNe ichA karI. jemAMthI parUM gaLe che evA pitAnA dehamAMthI paNa te mAkhIone uDADato nahato. 2 vi -navAbatta, mATi, e dhAtu uparathI prerakanA rUpa banelA che. . vivo e pratyayAta rUpa darzAvela che. zyAya didarijJasahedakAMtiH prtikssnnm| . sAmaNe ja nirA thatAM vAra nUA. rA. bhAvArtha kSaNe kSaNe jenA dehanI kAMti dAridrane pAme che evo te purUSa zrI jija bhagavaMtanI samIpa prApta thayuM ane eka rAjAnA haiSyapaNune paNa prApta thayo. 3 vi0--AhirAsana - A e "su" ane A dhAnnanA 35 darzAvyA che. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam.. zaNa atha nAthaM praNamyAsAmAsa kuSTI padoH purH| praznoH sAdhAraNa tIrthe ke nAtmAnamane nijuH ||maa bhAvArtha pachI te kuchI prabhune praNAma karI temanA caraNanI Agala beThe. prabhunA sarva sAdhAraNa evA tIrthamAM keNa pitAnA AtmAne pavitra na kare. arthata 24. 4 vi0,-AsAmAsa, anenijuH, ye 'Am ' mane nij' dhAtu 52thii| manasA 35 zIvyA cha. . vihAya zaMkAM zrIkhaMmazvairiva nvairnvaiH| acaceyatpranoH pAdau nUyaH pUyarasairasau // lAvArtha te zaMkA cheDI daI navanavA zrIkhaMDa caMdananA stranI jema potAnA parUthI prabhunA caraNane vAraMvAra carcavA lAge. 5 vi...acarcayat the. carca pAtunu 35 zIvyu cha. takSIya zreNika: kuze dadhyAvAH ko'pi. purnayaH / janaM janaM ya: prINAti zlAghyA yasya guNA guNAH // 6 // pade pade suparvANo mahimAM yasya kurvate / pariveyakenyo'nuttarenyaH pariparyamI // 7 // yasyAvadAnamekaikaM gIyate'dhyavi naMdanam / uparyupari zaileMzana dho'dhobdhIn surAsuraiH // // lAvArtha te joI zreNika rAjAne madha caDa teNe vicAryuM ke, A kevo avinaya Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam thAya che, je pratyeka mANasane prasanna kare che, jenA guNe ati vakhANavA - gya che. devatAo sthAne sthAne jene mahimA kare che. zaiveyaka ane anuttara: vimAnamAM, naMdanavanamAM, parvatanI upara ane samudranI nIce jenuM eka eka ujavala cAritra gAvAmAM Ave che. 6-7-8. vizeSArtha - dha, kavara, goDa e agyanA ge vIdaHI (berUpa), ane pachInA arthamAM bIjI vibhakti darzAvI che. hA priyA me matagatA naSTa naSTeti mmmyH| nItannIto. yato nazyanapazyanItimAraTat ||nnaa bhAvArtha- jenAthI ati bhaya pAmI nAzato ane ratine nahIM jota kAmadeva "are mArI priyA cAlI gai naSTa thai gaI ema pokAra karato hato. 9 vizeSArtha- tAtA, na9 nA, mImItA e vISAne artha darzAve che.. neH paTupaTuH stotre paTupaTTI na maartii| . yasya taM trijagannAtha yadityAzAtayatyayam // 1 // bhAvArtha.... jenuM svana karavAmAM IMdra samartha nathI tema sarasvatI paNa samartha nathI. tevA A jagatpatinI A purUSa AzAtanA kare che. 10. vizeSArtha-duSa, pANI, e dikti (vIsA) nA rUpa darzAvyA che.. nAyaM cakitacakitaH parSado na ca pugteH| A viDaW na racA taH vaMtinitA rahyA bhAvArtha- A mANasa A sabhAthI ke durgatithI bhaya pApe nahIM te tene zikSA karavAmAM aMdAdika kema samartha thAya? 11. vi--- tata e vIsAnA rUpa darzAvyA che. Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 zreNikacaritam. priyapriyeNa sevAyAH phalaM kathasupettu tam / dRSTvApyaninnavaM nartustiSTatsukhasukhena yaH // 1 // bhAvArtha svAmIno Avo parAbhava thato joIne paNa je sukhe rahe, to pachI tene bItithI sevAnuM phala kema prApta thAya? 12 vi0-priyapriyeNa, sukhasukhena the 555 vIratAnA 35 dazIvyA cha. nuktenuktetarAM pApaphalametarhi kuSThayasau / ArAdhyatu virAdhyaivaM nokSyate nokSyatetamAm // 13 // bhAvArtha A keDIe ArAdhanA karavA thigya evA prabhunI AvI virAdhanA karIne pApanuM phala hamaNAja bhegavaze. 13 vi0-bhuktabhuktetarAm , bhokSyate bhokSyatetamAm, meM bAtuna pAsa 35 darzAvyA che. mama vadhyamamuM iMtuM mano damadamAyate / aucityaM nAririSati kiMtvidaM saMsadaMtare // 1 // bhAvArtha| mAruM mana A vadha karavA yogya evA keDIAne mAravAne dhamadhamI rahyuM che. paNa A sabhAnI aMdara te yegyatAne cheDI zakatuM nathI. 14 vizeSArtha-damadamAyate, bhAriripati se dhAtunA pAsa niyamasi 35 zIvyA cha. yo'zAzyate viSaM mohAnyaSedhattaM na yovidan / tATasthyAtsusthamanyo'pi vastutastaM sa Asizat // 15 // bhAvArtha je mehathI (pramAdathI) era khAto hoya, te jANatAM chatAM je koI tene Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikacaritam vAre mahIM, te taTasthapaNAthI pitAne sAro mAnate hoya paNa vastutAe te tene jhera khavarAve che ema jANavuM. 15 vi0-azAzyate, nyaSedhat , Asizat me pAtu 35 40yA cha. ekastIrthakare'vajhAmAcacAra pramAdataH / zakto'pyasAsayatAnyastau dhAvapyATaturnavam // 16 // bhAvArtha eka tIrthakaranI avajJA kare ane bIjo zaktimAna chatAM pramAdathI te sahana kare to te baMne paNa A saMsAramAM bhaTake che. 16 vi0~-AcacAra, asAsahyata, ATatuH ye pAsa niyama siddha thayesA // judA dhAtu rUpa darzAvyA che. kaMDUyiyiSate iSTuM ya iSyiyiSati prtnau| tatrayiyiSati svAminnatyA yaH sa na doSanAka // 17 // lAvArtha- je prabhunI upara zreSanI khujalI AvavAne lIdhe Irtha karavAnI icchA kare che, tenI upara svAmi bhaktine laI je ibdha karavAnI IcchA kare, te doSavAna gaNAto nathI. 17 vi0-kaMDUyiyiSate, ISyiyiSati, the 'kaMDUyA' mane IrSyA za5-6 752thI nAma dhAtunA rUpa banelA che. kSatrIpuputrAyiSati puputrIyiSati hijii| putrIyiyiSato vaizyAzUzyau vyavasitaM hyadaH // 1 // puputitrIyiyiSituM mAtustasyaiva tUcitam / jaktejijiSe ghiSThAna gurau yo'hiTiSeta ca // 1 // yu gmam / bhAvArtha-- je gurUnA dveSIonI upekSA kare che, te vyavasAya kSatrANIne brAhmaNIne Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam vaizyanI, strIne ane zadranI strIne paraspara putra karAvAnI IcchA karAvA jevuM che. tenI mAtAne to svAmibhaktamAM putra karavAnI icchA karavI yogya che.18-19 (40-puputrAyiSati, puputrIyiSati, putrIyiyiSataH, puputitrIyiyiSituM, me nAmadhAtu uparathI preraka tathA IcchArthamAM thayelA rUpa darzAvyA che. azizvAyiSamANatvaM udItatvena mAnasam / azvAyiyiSamANaM ca cApalAkurutAM vaze // 3 // svaM mudidiSatu jJAnAmRtairmArjijiSatvagham / nArAyate naktatAM cet gurau tanikhilaM vRthaa||1|| yugmm| bhAvArtha-- duHkhe damana karavA yogya paNAthI azvanI ceSTA karAvAnI icchA karanArU ane azvinI ceSTA karavA icchatuM evuM mana bhale capalatA vaza kare, jJAna rUpa amRta vaDe potAne harSa ApavAnI icachA bhale kare ane pApanI zuddhi karavAnI icchA paNa bhale kare tathApi gurUne viSe bhakti bhAva batAve nahIM, to te badhuM vRthA che. 20-21 vi-zazazvAsapAtva, jApA , puSituM, mAnasipanu, mArAWti, e nAma dhAtu uparathI banelA prakriyA tathA pratyAyAMta rUpa darzAvyA che. temaja "pRd " ane cha dhAtunA prakriyAnA rUpa darzAvyA che. yamAraryana dizaH proonUyamAnAstviSA suraaH| iMjJiyiSamANAzca nRpAstaM ko'vadhIrayet ||shshaa bhAvArtha... kAMtithI dizAone vyApta karatAM devatAo ane idranuM AcaraNa karavAnI icchA karanAra rAjAo jenI pAse prApta thayelA che, tevA prabhunI keNu avajJA kare? rara vizeSArtha-marthana, nUramAna, divALA e dhAturUpa ane nAma dhAtu uparathI banelA pratyayAta rUpa darzAvyA che. Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 zreNikacaritam eyaruH sAMprata sanyA mazeSaphala vighnatAm / yamaH sannotthitaM tvenaM svagRhAyAjudUpatu // 23 // bhAvArtha - A sabhAsade mArA panA phalamAM vidyapaNAne prazna thAya paNa sabhAmAMthI uThelA A koDIAne yamarAja to pitAne ghera bolAvAnI IcchA karI. ra3 vi.--eyaruH, AjuhUSatu me yiAMta, niyamasiddha dhAtu35 zIyA cha. zAsato'hatpratyanIkaM jadatIMDaM yazonnaraiH / cakAzati guNairjAgratyarthe'narthe dariti ||shyaa bhAvArtha zrI ahata prabhunA zatrane zikSA karanArAo pitanA yazanA samUhathI caMdrane hase che, guNavaDe prakAze che, arthamAM jAgrata thAya che ane anarthamAM dariddhI thAya che. 24 vi0-zAsataH, jAti, cakAzati, jAgrati, daridrati, ye pAsa niyamasiddha 35 6zI0yA cha. dedIpyamAna: kopena jighAMsuH kuSTinaM nRpaH / aciciMtadidaM yAvattAvannAthena cukuve // 2 // bhAvArtha kopathI pradIpta thayela zreNikarAjA te keDIyAne mAravAnI icchA karI jevAmAM A pramANe ciMtavato hato, tevAmAM prabhune chIMka AvI. 25 vi0-dedIpyamAnaH, jighAMsuH ye pAtunA prajiyA 752thI pratyayAMta35 thayesA cha aciciMtana, cukSuve, se yAtu35 6zIcyA che. kuvyathAha mriyasveti kamapyartha pratISiSan / ciMtayAzAsyatatkruhaH zrutatajInRpaH punaH // 26 // Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam / 235 bhAvArtha keipaNa arthanI pratIti karavAnI icchA rAkhI te keDIe bhagavaMtane kahyuM ke, "tame mRtyu pAme ? te vANI sAMbhaLI rAjA zreNika krodha pAmyA ane ciMtAthI vyApta thaI gayo. 26 vi--gatavAna, rAjasthata e judA judA dhAturUpa ane dhAtunI prakriyA uparathI banela rUpa darzAvela che. juhomi taM svaroSAnau cetkRtI jajanAlItat / syAtkRpAciklidAtmApi dRSThe na kopa caknu sa // 2 // bhAvArtha - je lekenuM ullaMghana karI kRtArtha thAya ane kadi tene AtmA dayAthI vyApta hoya temaja jevAthI kepa thAya tevuM kare, tene huM mAre kepa rU5 agnimAM homI daUM. ra7. viTa-guNo, naganAtIta, vie. dhAtu tathA dhAtunA khAsa misiddha rUpa darzAvyA che. yazcarAcarakalparvipAvahnighanAghanaH / patApatAnAM jaMtUnAM hastAlaMbo navArNave ||shnaa calAcalAkadApiTupaTatapa:paviH / taM pratyeSa kathaM haMta mriyasveti vadAvadaH ||shnnaa . bhAvArtha je sthAvara jaMgamanA kalpavRkSa rU5 che, je vipatti rUpa agnimAM megha samAna che, saMsAra sAgaramAM paDatA prANIone je hAthanA TekA rUpa che, ane je IdriyanA garva rUpa parvane toDavAmAM samartha evA vastra samAna che tevA prabhune A mANasa " tame mRtyu pAme " ema kema kahI zake ? 28-29 vi0---vApara0 ghanAghana, patAvatAnAd, rAvajI paTura, vaTAvara e dhAtu uparathI dvibhavanA pratyayAta rUpa darzAvyA che. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 zreNikacaritam. kimu bannamya teSAMdhI glau kiM nakti kauzalam / viSayeSvATa cetaH kiM nezaH zAsatyamuM hi yat // 3 // bhAvArtha je che paNa A kuchIne zikSA karatAM nathI to zuM temanI buddhi atize bhamI gaI che? temanI bhaktinI kuzalatA zuM plAni pAmI che? ane tenuM hRdaya viSayanI aMdara zuM bhame che? 30 vi0-baMbhamya, jaglau, ATa, zAsati yAtuna tu // 35 zIcyA che. cucyota kAruNyarasaM pazyaMstiSTeva yaM na kaH / sa tatAna sAdAdapyeSAM hI purnaya katham // 31 lAvArtha jene jotAMja karUNAne rasa cavI jAya ane keNa tenI upara thake nahIM ? evA A keDIe pratyakSa rIte A sarvanA avinayane kema vadhAryo haze? 31 vizeSArtha-cucNyota, tiSTeva, tatAna me pAtunA parokSa ltaas| 35 zIcyA . papsau zaMkAM caravAnAsmAitiM ciccheda ca trapAm / sUhitaM naiSa dadhyau yad DuDhauke'tyaMtike manoH // 3 // bhAvArtha A keDIe je prabhunI samIpe Avyo. teNe potAnuM hita vicAryuM nahIM te zaMkAne khAI gaye, ApaNu vRttine chedI nAkhI ane lajAne chedI nAkhI. 32 10-papsau, cakhAna, ciccheda, dadhyau, DuDhAke meM 6 ja pAtumAnA pareza bhUtakALanA rUpa darzAvyA che. nApanniraujhaTatko'muM yazcakArezituH pdoH| carcI pUyarasairIdRgnijagAda ca urvacaH // 33 // Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . bhAvArtha- jeNe prabhunA caraNane parUnA rasathI carcita karyA ane je AvuM durvacana ( tame mane evuM ) bAlya, tene Apatti vaDe vyAsa keNu na kare? 33 vizeSArtha--gaurava, 12, ninAda e judA judA dhAturUpa darzAvyA che. gvikArayiSetko'smin niMdAmadhamariSTavat / yo jaghAsaucitI natiM jahau svaM kalmaSe'juhot // 34 // bhAvArtha naThArA riTa-vighanI jema AvA mANasathI niMdAne keNa gaNe ? je yogyatAne khAI gaye, jeNe bhakti cheDI dIdhI ane potAnA AtmAne pApamAM hemI dIdhe. 34 vi-dira, nA, nA, gaNota, e khAsa niyamasiddha dhAturUpa ane bhUtakALanA rUpa darzAvyA che. . dagdhasyopari gamenottasthe tatpApmanAmunA / prAgAzAtya tarezaM yadurAzIDuDuvedhunA // 3 // bhAvArtha- A pApI prathama prabhunI AzAnanA karI ane te pachI "tame mAre evI duSTa AzISa bolyA, te dAjhayA upara kelle ucA jevuM thayuM che. 35 vi--utta, phuve, e parokSa bhUtakAlanA dhAturUpa darzAvyA che. ahiM popari mahenottaraze" e nyAya paNa darzAve che. svara: cokUyate yachattathA cokUyamAnakaH / kadAmayAMtaM neyo'sau yazcakre maMtumIdazam // 36 // bhAvArtha jema gadheDA bhuke, tema bhukanAra A keDIe je A aparAdha karyo che, tene aMta have mAre kayAre lAvo 36 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 zreNikacaritam. vi0-cokUyate, cokUyamAnakA ye pAsa pAtu pahiyAnA 35 zI-2 zyAyeyaturaprItiM mano netre ca yena me| mleccho'pi yacca neyeSa karma tatsasRje'dhunA // 3 // bhAvArtha je karma je mArA manane ane netrane aprIti thaI che ane je karma karavAne pleccha paNa chato nathI tevuM karma A mANase hamaNAM ja karyuM. 37 40-iyAya, iyatuH, iyeSa, sasTaje yeparIkSabhUtanA get j. yAtu 35 darzAvyA che. dhiggatamamayiya nATiva tvaM mnHsunaa| iti vAcApi sanyeSu do papATha na ko'pyamum // 3 // sAvArtha apazeSa che ke, A samAMthI keIe A koDIyAne kahyuM nahIM ke, mArA jevA niMdavAyogya mANasane dhikkA che. regI thayele tuM amArA manamAM paNa AvIza nahIM. 38. vi0-aTitha, Amayitha, papATha ye thAtu 35 6zIcyA cha. yau labdhvAnyatra nATa zrIrAMcaturyoM jagattrayam / harirAnarca yAvAM buryayoH sarvatra kIrtayaH ||3nnaa AraturyoM padmazomAM sthitvA yatrAnRdhe guNaiH / yatprasatyAnaze navyaiH sukhaM yAvAzatustamaH // svaujasAtibannUvovauM vevekti sma na nAskarAt / yayoH pratApo'veveSTa dizo'nenaT dyunatalam // 1 // binRta: projihAnArkanakhAMzulakSaNAni yau| kalpagopamimate yau kAmAn pipRto budhAH // 5 // Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritama safe yogyatAM yatra divyagozIrSalepanam / tayoH pUyacchTAcarcA yacikItprajJoH padoH // 43 // paMcaniH H kulakam / bhAvArtha traNa jagatamAM sarvatra prasarI che, jeene prApta karI lakSmI khIje jatI nathI, je vicaryA che, ke jeonI pUjA karI che, jemanI kIrti jeAe kamalanI zAbhA prApta karI che, jyAM rahIne guNA vadhelA che, bhava prANIo jenI prasannatAthI sukha pAmyA che, jeoe tama-ajJAnanuM bhakSaNa karelu che, jenA pratApa peAtAnA parAkramathI pRthvI ne atikrama kare che, je sUryathI judA paDatA nathI, je dizAomAM vyApta thayelA ane jeNe svarga tathA bhUtalane AMdhI lIdhA che, jeo nakhatA kiraNeAthI sUryanA lakSaNa dhAraNa kare che, je kAma-icchAone pUrNa kare che, tethI vidrAnAe tene kalpavRkSanI upamA ApelI che. ane je divya gAzIrSa-gArU caDhananI yAgyatAne dhAraNa kare che, tevA A caraNanI upara A kADIyeA parUnA chAMTAnI carcA uvA 42che te devI bAta ? 5-40-41-42-43 235 vi-ATa, catuH, Anarca, AMbu:, AratuH anudhe, Anaze, AzatuH, ativabhUtra, devekti, aveveSTa, anenaT, vibhRtaH, upamimate, pitRtaH, iyartti, cikiiraMtu e judA judA dhAturUpa da zrIvyA che. yastejasA lAlasiSuryaH pipAvayiSuH kulam / svaM jijAvayipurbrahma yo yo yiyaviSur3iyA ||4|| svaM vijJAvayiSurna dInaM yo zivayiSurdiSaH / lilAvayiSuniH pApaM guNaiH pipaviSuzca yaH // 4 // yo'nuboja vipuH saukhyaM yo juhAvayiSuH zriyaH / zuzrAvayiSurAryAn svaM yazaH kavimukhena yaH // 46 // saMsizrAvayiSuH svargalakSmyA yaH svaM svayaMvaram / Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa bhesikacaritam. svavAntiH zrotuhaLavuM ca: zuzravaSivu: sudhAm // 43 // bodhAmRtaM yaH zAstrANi zizrAvayiSurAzaye / vidizavayiSuryo'yaM vijJavayiSurdayAm // 48 // jigISuH kugatiM piprAvayipUrNa DiyANi yaH / nRtprAvayiSuSormIn yaH svacetasaH ||495|| zrapiThAvayiSuryaH svamAtmAnaM zamasudhA hRdaH / yaH pulAvayiSurjavyAnupadezAmRtormibhiH ||5|| praciSyAvayiSurgarvANIH patiM prAtijJena yaH / pracuvyAvayiSurmoharAjaM zauryamadAcca yaH // 51 // sarve'pi bonUyaMte te pUrNecchA yatprasAdataH / tatrApanapadyatAM ko rAzIrvAvadUkatAm ||2|| navaniH kulakam / bhAvArtha je tejavarDa zAbhavAnI icchA kare, je peAtAnA kulane pavitra karavA Icche, je potAnuM brahmavrata rAkhavA icche, je buddhi neDAvA Icche, je peAtAne addIna jaNAvA icche, je zatruone rAvarAvavA icche, je pApane chedAvA Icche, je guNavaDe pavitra thavA icche, je sukhane anubhavavA icche, je lakSmIne melAvA icche, je AvIne peAtAnuM yaza kavi sukhe sa'bhalAvA Icche, je svarga lakSmInA svayaMvara pAtAnI tarapha karavA icche, je zvetAnA karNamAM pAtAnI vANIvaDe amRta jharAvavA Icche, hRdayamAM zAstramAMthI edharUpa amRta sa'bhalAvavA icche, je pApane dUra karavA icche, je dayAthI Ardra thavA Icche, durgatine AvavA IcchanArI iMdrIyeAne je vasakaravA icche, je begaDe peAtAnA hRdayanA harSanA UrjArma jaNAvA icche, zamatA rUpa dhrAthI pAtAnA AtmAne je AArUM karavA icche, upadeza rUpa amRtanI urmiothI je bhavya janane tRpta karavA icche je pratibhA-buddhivaDa bRhaspatine garvathI dUra karavA icche ane zAryanA madathI je Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 zreNikacaritam meharAjane cavAnA che, teo sarva jemanA prasAdathI pUrNa icachAvAlA atize cAya che, tevA bhagavaMta upara AvI duSTa AzISane kahevApaNuM thAya, tene keNu pratipAina ? arthAt 75 21 nahIM. 44-45-46-47-48-48-50pa-para vizeSArtha-lAlasiSuH, pipAvAyaSuH, jijAvayiSuH, yoyiyaviSuH, vibhAvayiSuH, rirAbayiSuH, lilAvayiSuH, pipaviSuH, anubobhaviSuH, juhAvayiSuH, zuzrAcayiSuH, saMmizrAvayiSuH, zuzrAvayiSuH, zizrAvayiSuH, vididrAvayiSuH, vidudrAvayiSuH, jigIpuH, pipAvayiSUNi, utsubhAvAyeSuH, ApiplAvayiSuH, puplAvayiSuH, macicyAvayiSuH, pracucyAvayiSuH, bobhUyaMte, ApanIpadyatAm , vAvadUkatAm, meM dhAtu uparathI IcchArtha vigere prakriyAmAMthI banelA pratyayAta rUpa tathA cattanA rUpa zIvyA cha. iti mImAMsamAnasya rAjhovarIvRdhatkrudhaH / ajani kutamUce ca jejIvyasveti kauSTikaH // 3 // bhAvArtha ema vicAra karatA ane jene krodha atize vRddhi pAmyo che evA rAjAne te vakhate chIMka AvI eTale te keDIe bolyo ke, tame ghaNuM jIvo. 53 vi0-mImAMsamAnasya, varIvRdhatkrudhaH, ajani, Uce, jejIbyasva, ye dhAtu tathA dhAtu uparathI banelA judA judA rUpa darzAvyA che. dadhyaunUpati rAH sAnAvanIvaMcIti mAmayam / mAvadhInmAM nRpo'sAvityavadattvasya mA nnii||5|| bhAvArtha rAjA zreNike ciMtavyuM ke, A kuchI mane atize chetare che. A rAjA mane mAre nahIM? ema dhArI te AvuM bo paNa tene bhaya na hoya tema nathI." 54 vi0-davyau, vanIvaMcIti, mAvadhIta, avadat me pAtunat agau egau 35 zAcyA che. 31 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 zreNikacaritam AcanIskadyatArIn yo sanIzrasyata nodayAt / nAbanInasyata nyAyAnApanIpatyata brame // // nAcanIkamyatAnyastrIrdharmeraMramyatAIte / medhAdhanAnAM dhurIyaM prApanIpadyatAsanam // 56 // nAbAnAsyata kArye'pi nAbaMnaeyatA'nRtam / abannajyata purnItIH so'pAdautsacivo'nayaH ||e|| vi. zeSakam / bhAvArtha jeNe zatruone atize dabAvyA che, je udayathI atize bhraSTa thayuM nathI, nyAyathI atize bhraSTa thayuM nathI, bhramamAM atize paDayo nathI, jeNe parastrIne IcchI nathI, je AhaMta dharmamAM atize rame che, je buddhimAna purUSomAM agra Asanane prApta thayo che, je kAryamAM pAcho haThayo nathI, je asatya be nathI ane jeNe anItione bhAMgI che evA abhayakumAra maMtrIne tyAM choka AvI. papa-pa6-17 vi0--AcanIskadyata, asanizrasyata, avanIbhrasyata, apanIpatyata, avanIkamyata, araMramyata, pApanIpadyata, abAbhAsyata, ababhaNyata, acaMbhajyata, ye yaGata na bhUtalAnA 35 dazAvyA cha, akSauta se kSu' pAtunu 35 che. daMdazyamAno daMdahyamAno hinRptermnH| jIvAthavA mriyasveti kuSTayuvAcAnnayaM prati ejA bhAvArtha rAjA zreNikanA manane daza to hoya ke bAlate tema te kadIe abhayakumArane kahyuM ke "che ke mare 18 vi0-daMdazyamAnaH, daMdahyamAnaH, ye yaDanta 952thI pratyayAMta 35 6zI0yA cha. tacchutvAciMtayajJajApyeSa rogo yathA yathA / napekSyate haMta varIvRdhyate'sya tathA tathA ||pnnaa Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam bhAvArtha te sAMbhalI rAjA zreNIke ciMtavyuM ke, jema jema reganI upekSA karIe tema tema te vizeSa vadhe che, tevI rIte A keDIyo paNa upekSA karavAthI vadhato jAya che. 59 vi -vRdhyatee vAtanuM rUpa darzAvyuM che. darpAye jaMjapatyastramaMtrAna ye kulato'pyalam / raNecaMcUryamANAMstAn yasya dhIH paMpazItyarIn // 6 // bhAvArtha jeo garvathI astravidyAnA maMtrone atize jape che. ane je kulathI paNa samartha che, tevA zatruone jenI buddhi raNamAM atize cUNa thatAM dekhADe che vinaMta, jUnALAna, paMpatie zAMta prakriyAnArUpa darzAvyA che rUpAdepeNa jaMjanyamAnAyapi mRgekssnnaaH| yaH prekSyoMdidAtmAnaM zIladhyAnasudhArasaiH // 6 // bhAvArtha rUpanA AkSepathI rati kriDA karatI strIone joine paNa jeNe zIla dhyAna rUpa amRtanA rasa vaDe potAnA AtmAne Arka karyo hato. dara viTa-gaMgAnA, hin, e yakata uparathI banela rUpa tathA patinuM rUpa darzAvela che. yo'cIkarajJajyavRddhiM bujhyA zatrUnalIlavat / asisravannItizAstramasmAn dharmamazuzravat // 6 // bhAvArtha jeNe rAjyanI vRddhi karAvI che jeNe zatruone atyaMta chedAvI nAkhyA che, jeNe nItizAstra prasarAvyuM che ane jeNe Apane dharma saMbhalA che. dara * ahithI cAra glAka sudhI abhayakumAra maMtrInuM varNana kare che. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. vi-mavIrata, gavara, mAvata, zurata, e dhAtuonA preraka rUpa darzAvyA che. sadyo hitaM yo'cakanyAye lokAnapIpaTat / dhiyatitilAzA vamananA vA bhAvArtha jeNe sandurUSane hita kaheluM che, jeNe lokone nyAyamAM tatpara karelA che, jeNe buddhithI durjana lekonI AzA chedAvI che ane pitAnA AtmAne dharmamAM jagADayo che. 63 vi-zAthat , kapaTa, satata, , e dhAtunA judA judA rUpa darzAvyA che. muktau yo riramayiSuH zreyo'cakamata diteH| nAtitrapatkulaM kairna yazoDhakkAmavIvadat // 6 // bhAvArya- je muktimAM ramavAne icche che, jeNe pRthvInuM kalyANa IccheluM che, jeNe pitAnA phalane konAthI tRpta nathI karyuM ema nahI arthata sarvathI tRpta kareluM che ane jeNe kIrtinA hela vagaDAvyA che. 64 vi- f g, gati , tApa, vavava , e dhAtu uparathI tathA judA judA dhAtunA rUpa darzIvyA che. vyasasmaratpUrvapuMsaH kvacinna svamatatvarat / ItIryo dadaranAmApaprathanAvyatastarat // 6 // bhAvArtha- jeNe pUrva purUSane bhulAvyA che, jeNe potAnA AtmAne keI ThekANe paNa varA karAvI nathI, jeNe sAta prakAranI itine dUra karI che, jeNe potAnA * 1 ativRSTi, 2 anAvRSTi, 3 Udaro thAya, 4 TIDa Ave, 5 zuDA thAya, 6 svadezamAM baLa thAya. ane 7 paradezamAMthI humalo Ave e sAta iti kahevAya che. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . nAmane prakhyAta karyuM che ane jeNe bhAvIne DhAMkI dIdhuM che. athavA je bhAvIne paNa tarI gayela che. 65 vi- kakSAt, zatAvaran , varU, gAma, atatat e dhAtunA judA judA rUpa darzAvyA che. .. nAmApyamamradacauryAH kIrtiniryAmapaspRzat / pRthvI ratnatraye puNyopadezairyo'jajAgarat // 6 // bhAvArtha jeNe cerInu to nAmaja kADhI nAkhyuM che, jeNe kIrtithI svargane sparza karela che ane jeNe pavitra upadezavaDe traNa ranemAM pRthvIne jAgrata karelI che. 66 vi--gamana, gaNapUrAn gAgAjara e dhAtunA judA judA rUpa darzAvyA che ___yaM guNAnAviveSTanke'vaveSTan sakalAH kalAH / yo'ciceSTa janaM dharme nAcaceSTa kuvartmani // 6 // bhAvArtha je kyA guNe e vIMTA nathI? sarva kalAe jene vIMTAelI che, jeNe lekene dharmamAM pravartAvyA che ane je pote kumArge pravacce nathI. 67 vi-vivein, in raNa, garaNa, e che ane je dhAtunA judA judA rUpa darzAvyA che. yaM nAvAjIgaNandevA na caavaajgnnnraaH| svasyAyatau zunodakai doSajJAn yonvamImapat ||nnaa bhAvArtha- devatAo jenI avajJA karatA nahatA mANase jenI avA karatA nahatA ane jeNe doSaza-vidvAna purUSone potAnA uttara kAle pariNAma thavAnI sAbItI karI ApI hatI. 68 vika-gavALa, ravAnAna, vImAn e judA judA prakAranA dhAturUpa darzAvyA che. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam apramitsau na dhatte'stranimitsAM lipsurunnatim / prasamitsuSu puNyaM yo ditsurIpsitamarthiSu ||kssnnaa bhAvArtha unnatinI icchA rAkhanArA jeNe asa vagaranA mANasa upara anya vAparavAnI icchA karI na hatI. ane je yAcakemAM vAMchitane ApavAnI icchA karatA ane praNAmanI IcchAvAlAne puSya ApavAnI icchA karato hate. 8 viTa-gavara, gannAnavijJAn , jicg: jaLarg, hig, ti e dhAtu uparathI banelA pratyayAta rUpa darzAvyA che. gurustatvapramitsUnAM satpathAdyo na pipsati / saMdhitsuSu visaMripsuH saMpitsu phalakAryakRt ||ssnnaa bhAvArtha tatvane pramANa karavAnI icchA karanArAone gurU rUpa je abhayakumAra sanmArgathI paDavAne icchato nathI, saMdhi karavAnI icchA karanArAomAM je saMdhi karavAnI icchA karanAra che ane zaraNe AvavAnI icchA rAkhanArane pharlakArya karanAra che. 70 vi-- ta nAma, virati, UMdhiyupu, vikSaNika saMntui e IcchIrthanA dhAturUpa tathA pratyayAMta rUpa darzAvyA che. dhitsujhAnAmRtaM ditsurenaH sikuH khnigrhe| . ArirAtsurgurUnyaca pratiritsati vikriyAm // 7 // bhAvArtha- je jJAnarUpa amRtane dhAraNa karavA Icchate hate, pApanuM khaMDana karavA. Icchato hato, iMdriyono nigraha zikhavA icchato hato. gurUnI ArAdhanA icchato hato ane viArane rekavA Icchato hate. 71 vidhilsa, tirasuti ArAju, vArita e IcchArthanA pratyaka cAMta tathA dhAturUpa darzAvyA che, Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. vipsurdhIpsau guNairIpsurvijJIpsuSvanukUladhIH / naktinAgmokSamANeyuH yaH saMsArAnmumukkukaH // 7 // bhAvArtha dhyAna karavAne IcchatA hatA, guNavaDe samRddhimAna thavAne i chatA hatA, vijJAna melavAnI icchA karanArAomAM anukUla buddhi karatA hatA, mekSa pAmavAnI icchA karanArAomAM bhakti vAle hatA. 72 247 vi--dhivyu:, dhamo, raoNmmu:, vijJotrujI, mumunnu: e icchArtha uparathI cayelA pratyayAMta rUpa darzAvyA che. vizvaM dItsau pipatiSuH saho yadidaM niSau / tatrAnayetyAdikamapyAH kathaM vatktyamaMgalam // 73 // ctuvaijJattiH lam / bhAvArtha... je vizvane vadhAvAnI icchA rAkhanAranI Agala paDavAne icchanArA ane daMbha karavAnI IcchA karanArane du:sahu che, tevA paNa abhayakumAranI pratyakSa mA kADIe amagala khele e kevI vAta? 3 vi--TIrasau, vijatapu:, nimiSau, e icchArtha UparathI banelA pratyayAMta rUpa darzAvyA che. dayAMcakre narezaNAM mukhaM digye na caiSa na / ret are vivyathe yana mano'sya manAgapi // 74 // bhAvArtha-- rAjAonA sukha Upara dayA AvI paNa te keADIe hajI DaratA nathI. ahA! kevI dhIhatA? ke jenu` mana jarApaNa du:khAtuM nathI. 74 vi--catro, viyeM, viye, e judA judA dhAturUpa darzAvyA che. AkhyAte tRtIyaH pAdaH ! Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam nigRhAmi na cenjInalajamenaM bahiH sannam / niSkAzya madhyajeSTAri tanmithyozaMti mAM prajAH // 7 // bhAvArtha nirlaja evA A kaTIne sabhAnI bahera kADhI je huM tene nigraha nahIM , tamitra ane zatru jene sarakhA che evA ane prajA cAhe che, te mithyA thAya. 7pa vi0-jInalajjas ; bahiHsabham , madhya jeSTArim , ye sabhAsAMta pAsa vAsya bhane ' uzatti ' ye vaz pAtunu 35 zivesa che. ciMtAsaMtatimityUyurviciturmatavo hRdi / yAvazajho'tanottAvatkAlasaukarikaH kutam // 6 // lAvArtha A pramANe tenA aparAdhe rAjAnA hRdayamAM ciMtAnI paraMparA utpanna karatA hatA, tevAmAM kAlasaikari nAmanA purUSe chiMka khAdhI, 76 vi0-UyuH, atanot , me pAtu 35 6zI0yA cha. nace'ya zaunikaM kuSTI mA jIvIrmA mRthA iti / zrutveti dadhyau rAjaiSa hA no'nRjanmanaH katham // 7 // bhAvArtha---- te vakhate kuSTie te kasAine kahyuM ke, "tuM jIvIza nahIM ane marIza nahIM? te sAMbhaLI rAjAe ciMtavyuM ke, A kuSTI ApaNA manane kema khAle che? 97 vi0-Uce, mAjIvIH, mAmRthAH, dadhyau, abhRjjat ye nuha pAtu35 zAyA cha. sUcyacA zvAsmAn vAkyakaMTakenaiSavidhyati / vArtAmapi na pRcchati surA apyasya cAgasAm // 7 // lAvArtha A kuchI levAlAnI jema vAkya rUpa kAMTAvaDa ApaNane vIghe che, A devatAe tenA aparAdhanI vArtA paNa puchatA nathI, 78 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zvara zreNikacaritam .. vi0-sUcyacAH, vidhyati, meM pratyayAMta 35 bhane dhAtu35 zIpekSa . mA praznayaMtu te caite nigrahItAsmi khaDvamum / zme hi suSupurnaktau larjuna! supyate mayA ||jyaa laavaarthche. teo bhale tene koi na puche, paNa huM to A kuchIne zikSA karIza, teo prabhunI bhaktimAM suI gayA paNa huM suvAne nathI. 72 vi-praznayaMnu, nigrahItAsmi, suSupuH, supyate, menu hA muddA pAtu356zIvyAcha. vAcyakANa ztIjyA navaco'pyucyate'tare / kace tvasau cAMsi zaMkA nodaM ca kAmapi // 7 // ke A keI vAcAla che ema jANI pUjya purU vacamAM kAMI paNa bolyA nahIM, ane A ku durvacana che ane kAMIpaNu zaMkA pApe nahIM. 80 vi0-Uce, Uhe, meM parIkSAbhUtAvanA 35 6zAya! cha. mAyuktakAriNaM vocyAtsupyA me stutau janaH / manaTAsistathApIjyAdetanmUjhaibujena gAm // 1 // lAvArtha leke mane ayukta kAma karanAre kahe athavA mArI stuti karavAmAM suI jApa, tathApi mArA subhaTanuM kha e kuchInA mastaka rUpa kamala vaDe pRthvInI 50.3.81 vi0-ucyAt, suSyAt, ijyAta meM nu / vidhivinA pAtu 35 6nyA cha. bANairmadhe'rIna vivyAdhovAya prIti hadi pranoH / / yaH svAmyarthe na suSvApa prANAMstyamuvAsa ca // tamuvAca naTastomamiti dhyAtvA dhraadhipH| yo viruimuvAcezaM so'yaM grAhyaH sattAsthitaH // 3 // 32 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ go zreNikacaritam 'bhAvArtha jeNe raNabhUmimAM bhArethI zetrane vIMdhyA che, jeNe dAyamAM prabhunI prItine sAMdhI lIdhI che, svAmIne mATe suto paNa nathI ane prANane tyAga karavAne vasele che, tevA subhaTanA samUhane rAjA zreNike A pramANe vicArIne kahyuM ke, je A sabhAmAM rahI prabhunI virUddha bAlele che, tene pakaDI . 82-83 vika-vicApa, kavA, phuvAja, javAha, vAgha, e judA judA dhAtuonA parAkSa bhUtakALanA rUpa darzAvyA che. pramANamAjheti mudAvAvAcyaMta nRpaM nttaaH| narviyogeSu marutsUnoH kadAM vivakSavaH // 4 // bhAvArtha svAmInI AjJA pAlavAmAM hanumAnanI tulanA karavAne icchanArA te subhaTee rAjA zreNikane harSathI jaNAvyuM ke, "ApanI AjJA pramANa che ja vi-avAvAyaMta, vivasara e dhAturUpa ane dhAtu uparathI pratyayAMta darzAvela che. dezanAM te jina natvA kussyudsthaatsmaajtH| naTaudhastasya vavazva mArga ruMdhazcaturdizam // 5 // bhAvArtha- dezanA pUrI thaI eTale te keDIe prabhune namI samAjamAMthI uThA tevAmAM zreNika rAjAnA subhaTanA samUhe cAredizAe raMdhI tenA mArgane chedI nAMkhyo 5 vi0-3thAt, vaza, e judA judA dhAturUpa darzAvyA che. pazyatAmeva pattInAM kuSTirUpamapAsya sH| yatsuro'stviSA jigye divyaM jagrAha tachapuH // 6 // bhAvArtha te subhaTe jatAM teNe keDIyAnuM rUpa tyajI dIdhuM ane kAMtithI sUrya jitI le, tevuM divya rU5 grahaNa karyuM 86. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritama. vi--ni, namrA e parokSa bhUtakALanA rUpa darzAvyA che. kiM na jagrahithainaM. tvamaso'yaM grahatAM kazyam / na tvavivyayithopAya hI vivyAthaiSa eva naH // 7 // sthAne'rthAdhivyathe. nAsAvIdRgvA vyathyatAM kutaH / ityanyonyaM lapatveSu saH padIvotpapAta kham ||jnaa bhAvArtha ene tame kema pakaDaze? te have te nathI bIje te kevI rIte pakaDaze? upAyathI tame tene vyathA karI zakaze nahIM, e pote ApaNane vyathA kare tevo che. teNe ApaNane mujhavyA, te yukta che, athavA AvA purUSane kema vyathA thAya? A pramANe te subhaTe bolatA hatA, tyAM te AkAzamAM uDI gayA. 87-88 vivaraNa, prayatAm, vipAtha, vizvAtha, vize, kacchatAnuM . TvAta e judA judA dhAtu rUpa darzAvyA che. saunnAgyAnAM nidhirvAzu zizvAyeSAmadRzyatAm / vyAvRtya zizviyurnUpaM vAkpaTI ceti te. vavuH ||nnaa bhAvArtha sibhAgyane jANe bhaMDAra hoya tevA teNe e subhaTane pitAnI adazyatA jaNAvI, pachI te subhaTa pAchA valI rAjA zreNika pAse AvyA ane teoe A pramANe potAnI vANuM rUpa vase vaNavA mAMDayuM. 89 vi-ASA rijijuka value khAsa niyamavAlA dhAturUpa darzAvyA che. kasya cetasi vAzcarya vavau devaH sa kuSTikaH / sopucamANanAma varSa nA tANata bhAvArtha rAje, te kuSTI vatAe kenA hRdayamAM AzcaryuM nathI utpanna karuM? jeNe amone kSaNavAramAM sAmartha rahita karI dIdhA. 90 viDa-vaoN, pumA, e khAsa dhAturUpa ane dhAtu uparathI siddha thayela pratyayAta rU5 darzAvela che. Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. saMvevIyyakRtiM garhyA divyAM mUrtti vikRtya ca / jighRkSayA se simAnAn mitho'smAn sa vyamohayat // 51 // bhAvArtha pAtAnI nidavA ceAgya AkRtine saMkelI ane divya mUrti viSuvI te pheMkIe pakaDavAnI icchAthI paraspara zrama karatA evA amene vizeSa maha pamADI dIdhA che. 91 -SLI vi--saMvetrIya, sesimAnAr, mocata e pratyayAMtarUpa tathA dhAturUpa darzAvela che. nA suSupAma taM dIrgha nizayA yanna gocaraH / pratyutA suSupAmaitattejomukuliteSAH ||2|| un bhAvArthe dIrdhanidrA (mRtyu) nA viSayamAM paNa na AvI zake tevA te kuSTIne ame suvarAvI zakyA nahIM paNa enA tejathI jemanA tetra mIMcAi gayA che evA ame ulaTA sui gayA. 92 vi.~amrutyuma, e var dhAtunu rUpa darzAvela che. tirohite'tra tvAmaiyetyAkAryAgAjinaM nRpaH / pipRSThiSuH kuSTikaSAM susutruH zayanaM yathA || e3|| bhAvArtha e kuSTI aMtardhAna thaI gayA pachI ame tamArI pAse AvyA chIe. A pramANe sAMbhaLI suvAnI icchAvAlA purUSa jema zayyA pAMse Ave, tema rAjA zreNika te dRSTinI kathA puchavAnI icchAthI bhagavaMtanI pAMse AvyeA. 93 vi--Riju:, mrutyuttu; e icchArtha uparathI banelA pratyayAMta rUpa che. vizvavekI yitA jJaktiM vIkSyApepIyitaM tadA / luMpana rauirasaM tasyApipye'nutaraso hRdi ||4|| Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam . bhAvArtha vizvamAnya evI bhakti te vakhate vRddhi pAmI ane tenA hRdayamAM reka lupta thaI adbhuta rasa vRddhi pAmyA. 94 vizeSArtha - ApepIthitam, Apipye, me ' pyAy ' dhAtunA 35 zIvyA che.. zeva mAnakutuko jatayA zozUyamAnayA / pRthivInAthaH praNamana zrI sarvajJaM vyajipat // e5|| bhAvArtha jene atizaya ketuka thayeluM che evA rAjA zreNike vRddhi pAmelI bhakti thaDe praNAma karI zrI sarvajJa prabhune vijJapti karI. 95 vi0-zezvIyamAnakaTukaH, zozuyamAnayA me dhAtu uparathI pratyayAMta 35 hazIcyA che zuzAva yaste'tyAmattiM ghRNAM lokAnazUzavat / zizvayanmamAprItiM zizvAyAzAtanAM tvayi // e6|| yadIyAstaM prati krodhahetutAM zizvayurgiraH / zazuvurvadhyatAM yasya grahaNe manTodyamAH || | 253 zuzAvayiSurAtmAnaM durgatiM tvadavajJayA / zizvAvayiSya me ko'yaM kuSTayAdiza prano || bhAvArtha je tamArI najika AvyA, jeNe leAkeAmAM yA utpanna karAvI, jeNe mArI aprIti vadhArI, jeNe tamArI AzAtanA karI, jenI vANI tenI upara krodha thavAnu kAraNa thai, jene pakaDavAne mArA subhaTAnA udyama niSphaLa thayA, jeNe tamArI avajJA karI AtmAne durgatimAM paDAvAne icchA karI te jeNe mArI IkhyA utpanna karI evA te kuTTI kANa hatA ? te he prabhu mane jaNAve, 96-97-98 vi0-zuzAva, azUzavat, azizvayat, zizvAya, zizvayuH zuzruvuH, zuzAbayiSuH, zizvAyiSuH me 'zvi' sane ' zu' dhAtunA luhA nuhAipa hazIcyAche Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam. AjuhAvayiteM yAjihvAyakayiSaM ca tam / pAnanA ' patarata ja taimUra charNA bhAvArtha jihAe malina thayelA evA tene bolavAnI icchAthI tene kaMpAve, tevAne meM mokalyA, tathApi huM tene bolAvI zakyo nahIM, 99 vika-gA gudAvAthags, majUra, e judA judA dhAturUpa darzAvyA che. yajuNairdidyute rUpeNAjohUyata manmazram / dhAnA judUSatArka tat so'dhAdivyaM vapuH katham // 10 // bhAvArtha- je guNethI prakAzamAna thayuM, jeNe rUpathI kAmadevanI spardhA karI ane tejathI sUryanI spardhA karI, tevuM divya zarIra te kuchIe kema dhAraNa karyuM?: 17. vi--rizu, , mAgu, gaNAt e dhAtuonA judA judA rUpa darzAvyA che. dedyutyamAnajJAnArka tvanmanAMdeya zaunikaiH / kute kimarthaM sa vinno vAgnaMgIstAdRzIjaMgau // 10 // bhAvArtha jemane jJAna rUpa sUrya atize prakAzamAna che evA he prabhu, tame, meM, abhayakumAre ane zani ke chIMka karyAthI te tevIvANuo kema be hato? 101 vi--tevuM mAna, e dhAtuMrUpa uparathI pratyayAMta rUpa baneluM che. athAjuhAva vAde yA sudhAM tattvAnyavidyutat / siSvApayiSavaH sivisthAnapIThe stuvaMti yAm ||10shaa bhAvArtha je vANI vAdamAM amRtanI spardhA kare che, je tane prakAre che. ane siddhinAM sthAna rUpa pITha u5ra suvAnI icchA karanArAo jenI stuti kare chelavara Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zreNikacaritam.. JAA vi0-AjuhAka, adizutat , ye pAtu35 66. siSvApayiSavaH, se dhAturUpa uparathI pratyayAta rUpa darzAvela che. ' yA pUrNasuzvApayiSA yukSmohasya yo / rAgAdyA nAnuvivudhuyA~ saMbivyuna purnayAH // 10 // sArtha je vANu mahArAjAne yoddhAone yuddhamAM pUrNa rIte suvAravAnI IcchA rUpa che, je vANIne rAgAdika vIMdhI zakatA nathI ane je vANune dunaya sIvI zakatA nathI. 103 vi0---muSpApayiSA, anuvibudhuH, saMvivyuH meM prathama 35 pAtu 52%ii pratyayAta che ane bIjA be pakSa bhUtakAlanA dhAtu rUpa che. vavrakSuH zubodhaM ye babajurviSAM manaH / yo paprajchaH saMzayAMstAMstatvaM vA vasato janAH // 10 // lAvArtha-- je za odhane chedI nAkhe che, ane vidvAnonA manane dahana kare che. tevA tatvamAM rahelA saMzayone athavA tame loko je vANIne puche che. 104 vi0-catrabhuH, babhrajjaH, papracchuH, me chu| nuhA dhAtu35 6zI0yA cha. ye divyA ye narovA tridazasamudayo moharAjasya vIrya tattvaM zauryeNa saMvivayitha jagavatItyastavIdyAM dhunetA / nAglAyadyAM kubodhacchidi jagati tayA suglusumsIkatAri ANyA dAtAgharAzezcaritamacakapatkuSTinoInRpAya // 10 // kalApakam / bhAvArtha je divya purUSa je manu ane je devatAonA samudAya meharAjA vIryane haTAvI zakyA nathI, tevA vIryane tame zeryathI haThAvI zakyA che ? Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 A pramANe che : bane chedavAmAM je - aMtaraMga zatruone te kuTTInuM caritra ke vika-viya, rUpa darzAvyA che. caritam nI stuti karelI che ane jagatamAM kubetane pAmelI nathI evI vANunA ApanAra ane ri zrI-jina bhagavaMta pApanA rAzirUpa evA ne kahetA hatA, 105 vAva , mavathata e dhAtunA judA judA iti zrI jinamabhara duIrAMkada te durga pta ra niddA 7 // - - - ja ti. jAma