Book Title: Bhagwati Sutra Sara Sangraha Part 01
Author(s): Vidyavijay, Purnanandvijay
Publisher: Vidyavijay Smarak Granthmala
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023133/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX zrI zaMkhezvara pAzca nAthAya namaH namo namaH zrI gurudhrmsrye| zrI bhagavartI sUtra sArasaMgraha bhAga 1, (AvRtti trIjI) : lekhaka : sva. pUjyapAda zAsanadIpaka munirAjazrI _vidyAvijayajI mahArAja : saMpAdaka ane vivecaka : nyA. vyA. kAvyatIthI 5. zrI pUrNAna dravijayajI mahArAja (kumArazramaNa) * *** ******** ** Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namaH zrI gurudhrmmurthe| zrI bhagavarnA sagA sArasaMgraha bhAga 1, zataka 1 thI AvRtti trIjI ke kema ? - sva. pUjyapAdu zAsanadIpaka munirAjazrI vidyAvijayajI mahArAja ? saMpAdaka ane vivecaka : nyA. vyA, kAvyatIthI paM. zrI pUrNAnaMdavijayajI mahArAja (kumArazramaNa) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ **** prakAzaka : jagajIvanadAsa karatUracaMda zAha C/. zrI vidyAvijyajI smAraka graMthamAlA posTa : sAThaMbA (sAbarakAMThA) (e. pI. relve) pIna-383340 ******************* rrrrrrrrrrrrr prathamavRti 2031 4 dvitIyAvRti 2013 trIjI AvRtti : i. sa. 1987 saMvata 2043 vIra saMvata 2513 dharma saMvata 65 mUlya rUpiyA paMdara rrrrrr ** cInubhAI mohanalAla zAha 3229, maMgaLapArekhane khaca, che zAhapura, amadAvAda-1. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaphaphapha LELELELI jainI vANI stuti / jIyAt jIyAt sadA jIyAt, jainI vANI jagattraye / saMsAratApadagdhAnAM jIvAnAM saukhyadAyinI // 1 // arhadvaktraprasUtA yA kSamA | mohakrodhazame mukhyA mokSamArga vidhAyikA ||2|| manmatijJAnalAbhArthe, bhASAnuvAdagumphitA / vyAkhyAprajJapti pUjyA sA pUrNAnandaM dadAtu me // 3 // jainIvANI prathayatu sukhaM mAdRzebhyo janebhyaH, 'pUrNAnandA' jinavaramukhe zrobhamAnA sadaiva / pApAsakte vinayarahitaiH krodhamAyA subaddhaiH, sevyA pUjyA nahi bhavati yA durjanaiH sA satIba // 4 // - paM. pUrNAnandavijaya (kumArazramaNa ) SUITSSSSSSSSSSSSS CICLE CLEIRICIELEAFLE Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstra vizArada jainAcArya zrI vijyadharmasUrIzvarAya nama: prakAzakIya nivedana kare FEEEEEEEEEEEEEEER paramapUjya paMnyAsajI zrI pUrNAnandavijayajI (kumAra zramaNa) tathA vavRddha munirAjazrI devavijayajI ma. nA varada haste sthApita "zrI vidyAvijayajI mAraka granthamALA nAmanI saMsthA amArA sAThaMbAnA saMdhane gaurava levA jevI che. zAsanadIpaka, aDavaktA, pUjyapAda munirAja zrI vidyAvijayajI mahArAja sAheba eTale prabhAvazAlI mukhamaMDaLa, hAsyayukata mukhAkRti, mastaka para virala dhavala keza rAzi, mahAvIrasvAmInI ahiMsAne sUcavanAra zuddha pavitra ane sapheda khAdInA vastrothI AvRttazarIra, manda ane vinamra cAla, zAnta ane kayAreka samAjanI viSamatAothI vyathita thaI pralayaMkara tophAna, prativAdI mATe ajeya vyaktitvanA mAlika hatA. gAMva meM ho tela, tera meM satya, satya RjutA . vANI meM ho oja, oz2a meM vinaya, vinaya meM mudutA / / pUjayagurUdevanI AMkhamAM teja hatuM. temAM paNa satya hatuM. ane satyamAM paNa RjutA (saraLatA) hatI. temanI vANImAM eja hatuM, eja paNa vinaya dharmamaya hatuM ane vinaya paNa mAvaguNa yukta hate. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) temanI zAsana ane samAjanI sevA, ahiMsA ane satyadharmane pracAra sarvathA ajoDa hatA AvA gurunI. smRti amArA saMghane kAyama rahe te mATe sthApanA karelI A saMsthA jene hajI pAMca varSa paNa pUrA thayA nathI. A saMsthA phaMDa tathA pracAra vinAnI che. kevaLa mUkabhAve samAjanI sevA karavI ane jJAnapracAra dvArA samAjane sArA. vicAre devA eja amArI saMsthAne mudrAlekha che phaLasvarUpe pU. gurUdevanA hAthe saMkSepathI lakhAyeluM ane temanA ziSya. pU. paMnyAsajInA haste vistRta thayelA "bhagavatIsUtra sAra. saMgraha" nAmane sarvazreSTha Agama sAhitya graMtha samAjane. arpaNa karatA amane ghaNo ja AnaMda thAya che. pU. paMnyAsajI mahArAja bhagavatI sUtranA adhikArI che. ghaNA sthaLamAM bhagavatIsUtrane prasAda caturvidha saMghane Ape che mATe temanA hAthe saMpAdita, vicita ane parivaddhita thayelA A grantha mATe amAre kaMI paNa kahevApaNuM rahetuM nathI. saune mATe pratyakSa A grantha ja amArI saMsthAnI. ane amArA sAThaMbAnA saMghanI kadara karaze. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjI AvRtti prasaMge savinaya jaNAvatA amane ghaNAja Ananda thAya che ke"pUjya, panyAsajIzrI pUrNAnandravijayajI ( kumArazramaNa ) nA haste lakhAyela bhagavatI sUtra sAra saMgrahanA pahelA bhAga Aje mIjI AvRttimAM prakAzita thaI rahyo che. e varSa pahelA merIvalI jAmalI galInA jaina upAzrayamAM tenuM prakAzana thayuM hatu, paraMtu AMkhanA palakAreja, hajAra nakalA samApta thaI gaI hatI A kAraNe AvelI mAMgaNIo ame pUNa karI zakatcA nathI. Aje mIjI AvRttimAM prakAzita karatAM amane ghaNAja Ananda che. AnAthI A granthanI upAdeyatAnA nirNaya thaI jAya che. cAre bAjuthI bhautikavAda sAthe atha pradhAnatAnA jamAnAmAM paNa bhavyAtmAe Agama granthanu' vAMcanamanana karI uttamamAM uttama Agama granthAne svAdhyAya karavA prerAya te mATe ja pU. panyAsajInA A parizrama che. sarakarIrUpe sthApana karelI amArI A saMsthA pAse phaMDa -nathI. pracAra nathI. ane tenI amane cAhanA paNa nathI. kevaLa Agama sAhityanA pracAra karaveA. eja amArA sAThe khA saMghanI bhAvanA che. ke pU. paMnyAsajI ma.nA ame pharI pharI RNI chIe. amArA gAmaDAnA saMghane AvA apUrva avasara Apyo che. zAsanadevane prArthanA karIe chIe ke temanA hAthe bhagavatI sUtra pUrNa thAya ane ame vAcakonA hAthamAM ApIne rAjI rAjI thaIe. jaya mahAvIra. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjI AvRtti prasaMge prastuta AgamIya grantha Aje trIjI AvRttimAM prakAzita thaI rahyo che bIjo bhAga paNa bIjI AvRttimAM prakAzita karavAnI taiyArImAM che. A rIte bhagavatI sUtra sArA saMgrahanA cAra bhAgomAM bhagavatI sUtranI athathI iti sudhI. pUrNAhuti karI lIdhA pachI-dazamAMga zrI prazna vyAkaraNa granthane ame prakAzita karI zakayA chIe. bAravrata, jIvana sukhI : kema bane? bhagavAna mahAvIra svAmInuM divya jIvana uparAMta bIjA paNa nAnA moTA granthanuM prakAzana karIne amane ghaNe ja Ananda thAya che. bhivaMDI navI cAla supArzvanAtha derAsaranA TrasTIonI.. udAratAthI temanAM jJAna khAtAmAMthI saMpUrNa kharcanI jogavAI karelI hovAthI amAruM kArya saphaLa banyuM che. te mATe TrasTIone dhanyavAda ApIe chIe. - amadAvAda nivAsI cInubhAI mehanalAla zAhe jhaDapathI A pustakanuM mudraNa karI ApyuM che. te mATe teo paNa. dhanyavAdane pAtra che. 2043 phAgaNa sudi 14 prakAzakaH Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RAHETHER URER RELE sa ma pa Nu mAhurAjAnA sainikothI jakaDAyele, mAyAnA andhakAramAM taraphaDIyA mAranArA, mATeja sarvathA anAthamanI gayeleA. huM. karAMcI mukAme ApazrInA caraNeAmAM zikSita thavA mATe dIkSita thaye.. ane sArA kArIgara pAse ghaDAyelI mUrtinI jema kaMIka banavA pAmyA chuM. te mahAna lekhaka, prakharavaktA zAsanadIpaka tathA samAja sudhAraka sva. gurudeva 1008 zrI vidyAvijayajI ma. nA karakamaLAmAM A grantha samarpita karIne dhanya anu` chu ApazrInA sadaiva RNI --pUrNAnandavijaya ( kumArazramaNa ) nI vandenA HURRRRRRRRRE RRRRRRRRRRR Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhaka ke guruvarya zAsanadIpaka, sva. munizrI 1008 zrImadvidyAvijayajI mahArAja sAheba svargagamana saM. 2011 mAgasara vadi 12 zivapurI (ma. pra. ) Page #11 -------------------------------------------------------------------------- Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagapUjya zAsravizArada jainAcArya sva. zrI 1008 zrI vijayadhama sUrIzvarajI mahArAja A.M.A.S.B H.M A S.I H.M.G.OS. janma : sa. 1924 mahuvA (guja.) svarga : sa. 1978 dIkSA : sa'. 1943 bhAvanagara (guja.) zivapurI (ma.pra.) Page #13 -------------------------------------------------------------------------- Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vijayadharmasUrI guruvandanA / ME .. khyAtA ye vasudhAtale yatiguNaiH satsaMyamArAdhakAra vidvavRndu supUjitAMghri kamalAH kAzyAM puri sarvadA / kRtvAhanizamudyama jinakRSaM ye'sthApayan sarvata, ste pUjyA guruvarya dharma vijayAH kurvantuno maMgalam // 1 // ghe jainAgamavArSipAragaminazcAritraratnAkarA, ye kAruNyasudhAprapUrNahRdayA lokopakArodhatAH / sadvidyAH sakalA mudA pratidinaM ye'pAyayan sevakAM, ste pUjyA gurumUridharmavijayA jIyAsururvItale // 2 // vAraNI vibudhasevitapAdapadmAH sajjhAnadAnaparitoSitaziSyasaMghAH / yajIvitaM satatameva paropakRtyai, tatyUridharmavijayAMdhriyugaM namAmaH // 3 // saMsthApya kAzyAM zubhajJAnazAlA, madhyApayan ziSyagaNAn suvidyAH / paropakArAya yadIyajIvitaM, taddharmapAdAbjayugaM smarAmaH ___-paM. pUrNAnandavijaya (kumArazramaNa) // 4 // - Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya nivedana Y RRRRRRRRRRRRR na mArA haste sa MpAdita ane parivaddhi ta thaI bhagavatI sUtra sAra saMgraha ' nAmanA tAttvika grantha Aje prakAzita thaI rahyo che, je mArA mATe parama saubhAgyanI vAta che. parameSa kArI, vidyAvyAsa'gI, zatruvatsala, ahiMsA ane saMyamanA mahAna pracAraka, sindha, yu. pI., sI. pI., khagALa, khIhAra Adi dezeAmAM hajAra) kuTu bane mAMsAhAra tathA zarAkha pinA tyAga karAvanAra, niDara vakatA ane lekhaka mArA parama pUjya gurUdeva zrI 1008 zrI zAsana dIpaka, sva. munirAja zrI vidyAvija yajI ma. sA. nA hAthe bhagavatI sUtra jevA atha gaMbhIra sUtra upara sakSepathI paNa sArabhUta vivecana AjathI lagabhaga 35 -36 varSa pahelA lakhAyelu hatu. 6 pUjya gurudevanA svarga vAsa pachI paNa lagabhaga 16-17 varSa sudhI e nATayukA mArI pAse paDI rahI hatI. para Mtu dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI anukUlanA na heAvAthI te lakhAyeluM amUlya sAhitya saMskAra pAmyA vinAnu` temane tema paDI rahyuM hatuM. chatAM paNa A a gaMbhIra vivecanane parimAjana ane saMskArita karI tathA praznottarezane atyanta vizad rUpe Ale khIne eka su MdaramAM suMdara vAMcana jaina samAjane bheTa ApavAnA mArA vicAra hatA ja. pUnA saMghanA upAzraya, tyAMnA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ##################### ###### XXXXXXXXXXXXXXXX saMpAdaka ane vivecaka (kumArazramaNa ) paMnyAsa zrI pUrNAnaMdavijayajI mahArAja Page #17 -------------------------------------------------------------------------- Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) TrasTIenI sajjanatA sAthe chApakAma mATe dravyanI paNa anukUlatA maLatAM lakhANanA prArabha thayA je Aje prakAzita thaIne samAjanA karakamaLomAM pahoMcI rahyo che. Ama te bhagavatI sUtreA uparanA vyAkhyAnA ghaNA chapAyA che, paNa badhAe maMgaLA caraNamAM rahelA leAkAnI maryAdAne ullu dhI zakayA nathI teA pachI praznottara sudhI paheAMcavAnI vAta ja kayAM rahI ? saMbhava che ke, A badhI vAtA dhyAnamAM rAkhIne ja pUjya gurUdeve A granthanA praznottarathI ja prAraMbha karyAM che, je samAjane amUlya ane advitIya bheTa rUpe pUravAra thaze. utkRSTatama sAhitya jene vAMcavAthI, jANavAthI, jovAthI ke lakhavAthI mAna vanA kAma, krodha, leAbha, mada, mAyA Aphri vaikArika tattvA zAnta thAya ane jIvana, saraLa, zAnta temaja nivikArI ane teja utkRSTatama sAhitya che. satisya AvaH sAai Abu 5ttithI je sAhitya Azrava mAnA tyAga karAvIne saMvara bhAva pratye prasthAna karAve te ja sAhitya che. anAdi kALathI ApaNe sau eka khIjAthI AzravanA kAraNe ja jUdA paDayA chIe. jhaghaDayA chIe, vaira virAdhanI gAMThe badhAyelA chIe ane hajI paNa Azrava mArga cheDavA mAMgatA nathI, AthIja ApaNe samajI zakIe ke ' jIva-ajIva, kevaLajJAna ke kevaLa jJAnInI carcA karavI ghaNIja saraLa che paNa jIvanamAMthI Azrava mAga nA tyAga karavA suduHsAdhya che. '' AvI paristhitimAM saMta samAgama ane satsAhityanu vAMcana-manana ane nikridhdhAsana ja ApaNA bhAvarAgane nAbUda karAvI kaI aMge sa MvaramAge sthAna karAvavA mATe samaya che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) bhagavatI sUtra AvA prakAranA sAhityamAM bhagavatI sUtra utkRSTatama AgamIya sAhitya che, jemAM haiya-upAdeya ane jJeya tattvAnI bharamAra che, khUba yAda rAkhavAnuM ke keIpaNa tattvanI carcA ke vitaMDAvAda ApaNane uddhArI zake tema nathI. paNa-- heya hAnocita sarva; karttavya karaNeocitam / zlAdhya zragheocitaM vastu, zrovyaM zravaNeocitam // -- tyAga karavA cAgye aDhAre pApasthAnaka, indriyAnI caMcalatA, mananI vakratA, ane viSayeAnI leAlupatAtraNe kALamAM avazyameva tyAga karavA ceAgya che. samiti-guptidhama, mana ane indriyAnI svasthatA, tathA zrAvaka dhama jIvanamAM svIkAravA ceAgya che. mahAtratAnA guNagAna, arihaMtAnI prazaMsA munirAjonu jIvana ane ahiMsA satyama tathA tapeAdhama prazaMsAne ja ceAgya che. tevI rIte sAMbhaLavA cAgya jainI vANI che. upara pramANe cAre vastuonu yathAyeAgya varNana, talaspazI vyAkhyAo, hetuo, udAharaNA, bhagavatIsUtramAM soMgrahAyelA che. mATeja saMsArabharanA sampUrNa sAhityamAM dvAdazAMgI sa zreSTha che. ane temAM paNa bhagavatI sUtra sarvopari che, C TIkAkAra ! A sUtra upara pUjyapAda abhayadevasUrijInI TIkA atyanta vizada, spaSTa ane viSayaspazinI che. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) | mULasUtra ane TIkA para paMDitarAja becaradAsabhAIne parizrama sarvazreSTha, sarvagrAhyA ane sarvAgI suMdara che. ATalo badhe parizrama paMDitajIne choDIne bIjAne mATe lagabhaga azakaya che. ApaNI buddhi upara yadi samyagUzratane paDachA paDe haze to temanI Agama bhakti upara ApaNe phIdA thayA vinA na rahI zakIe. paMDitaratnanA sarjanahAra A badhAe sarvazreSTha paMDitene mULamAMthI ja rayAra karavAmAM zAstravizArada, jainAcArya navayuga pravartaka zrI 1008 zrI vijayadharmasUrIzvarajI ma.sA.nI mAnasikI, vAcikI ane kAyikI vRtti tathA pravRtti mukhya kAraNa rUpe che. bhAratadezane jagajane jamAne jyAre astAcala para hato tyAre saMsArabharamAM pAzcAtyadezanA paMDite vidvAne ane skelane udayakALa hatuM. te samaye ja jainazAsananI tathA jaina vADamayanI sevA karavAne apUrva saMka9pa, puruSArtha pU. dAdA gurUjIe Adaryo hato. jemAM banArasamAM sthApita saMskRta pAThazALa pradhAna hatI. deza, samAja ane dhArmika jIvananA utthAnamAM sugya paMDito ane zreSThatama sAhityanI racanAja zreSTha che ane mukhya che. A baMne bhagIratha kAryo mATe pUjyapAda zrI vijayadharmasUrIzvarajI ma.nuM puNya, pavitra zarIra, mana ane AtmAnI tripuTI pUrepUrI kAme lAgIne samAjane sArAmAM sArA paMDitarane ApyA che jemAMnA eka becaradAsa paMDita che. che. A pramANe jainazAsana, jainAgama ane janasamAjanI apUrva sevA karanAra vijayadharmasUrIzvarajI ma.ne jenasamAjane kaI paNa samyakatvadhArI bhAgyazAlI bhUlI zake tema nathI te Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) pUjyazrInA diggaja vidvAna sAdhuzimAM mArA gurUdeva, zAsanadIpaka, sva. munirAjazrI vidyAvijayajI ma. eka hatA. teozrI sAmAjika jIvananA ajoDa rasiyA hatAM tevI rIte AgamajJAnamAM paNa pUrepUrA masta hatAM. jyAre ekAkI besatAM tyAre motIonI jema AgamIya sUkato ja temanI jIbha upara camakatA rahetA hatAM. zuddha, sAttvika tathA khullI kitAba jevuM temanuM nirmaLa jIvana hatuM, temaja ADaMbara vinAnA kiyAkADamAM teA pUrNa masta hatA. tethI ja bhagavatI sUtra para pitAnI kalama calAvI zakyA che. pUjya gurUdevanA caraNamAM mAruM bAhya ane Abhyantara jIvana ghaDAyuM che. mArA paThana-pAThanamAM teozrI pratyakSa ane parokSa rUpe paNa sahakArI hatA. tethI ja gurucaraNamAM rahIne mArA je sarvathA abudha mANasa paNa jaina vADamayane thaDe ghaNe aMze paNa spazI zako che. phaLasvarUpe gurujInI haiyAtImAM ja cAturmAsanA vyAkhyAmAM bhagavatIsUtra vAMcavA mATe bhAgyazAlI banI zaka hate. pachI to pAla, dahegAma, mahudhA, sAdaDI, bAlI ane pUnAnA cAturmAsamAM paNa catu vidha saMgha samakSa bhagavatI sUtra para belavA mATe avasara maLato rahyo che. * ovI sthitimAM paNa mArA antahRdayamAM bhagavatIsUtranA gadvahana karavAnI utkaTa bhAvanA hatI ane chevaTe muMbaI pAyadhunI neminAthanA upAzraye paramapUjaya zAntasvabhAvI jainAcArya 108 zrI vijayapremasUrIzvarajI ma. ane jenAcArya zrI vijayasadhacaMdrasUrIzvarajI ma. (te samaye paMnyAsa hatAM)nI caraNa nizrAmAM dvahana nirvine pUrA thayA ane tA. 24 -11-71nA divase panyAsa padanI prApti thaI. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) meDe meDe paNa thai gayelA ceAgendvahana mATe mane apUrva Ananda hatA. dravya ane bhAvathI mArA jevA pramAdIne ceAgeAdvahana karAvanAra ane AcArya bhagavaMtAnA upakAra mArA para amiTa che. kALagrahaNa levAmAM mArA prANasamA laghuma dhu, nyAyapAThI munirAjazrI arUNavijayajI ma. ane mahAtapasvI zrI zAnticandravijayajInA maLele sahakAra jIvananA chellA zvAsa sudhI paNa bhUlAya tema nathI. bhagavatI sUtra upara kaMIka lakhavu ane gurudevanA kAnu cirasmaraNa rahe evI bhAvanA thatAM mArA manamAM nIce mujabavA saMkalpA TheTha sudhI rahyAM hatA Aje paNa vidyamAna che. (1) anadhikArI ceSTA thavA na pAme te mATe huM pUrepUrA jAgRta hateA mATe ja eka viSayane spaSTa karatAM bIjA AgamAne paNa mAre jovA paDatAM hatAM. mAtra te uddharaNa ghaNA sthAne ApI zakayA nathI tenA mane raMja che. (2) atha gaMbhIra A sUtra upara karyAMIka lakhavAnA prayAsa kevaLa mArA matijJAnanI tAjagI, zrutajJAnanI sphuraNApUrvaka sArA svAdhyAyane huM yatkiMcita a Mge mAlika anu temaja mArA bAhya ane AbhyaMtara doSAnuM zamana thAya, indriyAnu damana thAya, * mithyAtvanu jora ghaTe. kAma krodha Adi dvaSA zAnta thAya, temaja leAbha, parigraha ane mUrchAmAMthI mukta thavA bhAgyazALI manu; A pramANe mArA ja doSA khyAlamAM rAkhIne te te bhAvAne me A vivecanamAM upasAvyA che. * (3) kAipaNa viSaya, carcAmAM utaravA na pAme tevI pUrepUrI takedArI hAvA chatAM paNa kayAMka hakIkata doSa Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) Adi dekhAya te vAcaka varga' bhAvadApUrvaka mane jaNAvaze tA mArA matijJAnane vikAsa thaze ane zrutajJAnamAM rahelI mArI bhUle| sudharavA pAmaze. ItyAdika sa`kalpA dhyAnamAM laI ne prArabha kareluM mArU kAma AgaLa vadhatuM gayuM ane chevaTe mArA kalyANamitra udAramanA manasukhalAlabhAI tArAcaMda mahetAnI salAha laIne chApakAmanI zarUAta karI. atha thI iti sudhInI temanI sahAyatA, presakAma mATe karI ApelI anukuLatA ane samaye samaye peAtAnI nAdusta tabIyata hAvA chatAM paNa lIdhelA jAtaparizrama mArA jevA krU'kapujIyA mATe te mahAna amUlya nidhi samAna che. paMDita amRtalAlabhAI tArAcaMda dozI je mArA prAthamika vidyAguru che ane laghuvRtti yAzrayakAvya jevA vyAkaraNa ane sAhityanA pAThaka che. temaNe prArabhathI ja parizrama lIdhela che. te mATe temane AbhAra mAnu chu. A granthamAM meTA akSaromAM chapAyele bhAga pU. gurudevanA lakhelA che jyAre svastika nizAnathI nAnA akSarAmAM je lakhANa che te mAru che. jenI nakhara saMkhyA paNa sAthe ApelI che- chaTThThuM zataka aprakAzita rAkhavAmAM bhaviSyamAM paNa pharIthI lakhavAnI preraNA jAge teTalA puratA ja Azaya hAvAnA kAraNe te zataka A granthamAM zamAvI zakayA nathI. AkhAe granthanA prAraMbha ane aMta jhaDapathI thayela che tethI bIjI trIjIvAra pharIthI joI zakavAnA samaya hateA nahI. A kAraNe kayAMka vAkaya doSo, bhASA doSo, DeDIMga doSo, ane kyAMka anukrama doSo paNa sthaLe sthaLe rahI gayA che tevI ja rIte presa doSanI paNa bharamAra che; je kSantabdha nathI. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatAM mArI lAcArI che. sujJa vAcake A badhuM daraguja2 kare. sujJone mArI eTalIja vinaMtI che ke deSo tarapha joyA vinA A granthanuM parizIlana, manana ane vAMcana karI ghera beThA paNa bhagavatI sUtranA marmane sparza kare, jethI ApaNA AtmAne lAbha thaze. pU gurudevanI asIma kRpAnuM A phaLa che. te mATe mane Ananda che mArA kAryamAM je puNyazAlIoe bhAga lIdho che ane sahAyarUpa banyA che teo saune mArA dharmalAbha heje. | gADI Tepala TrasTa pUnA saMghanA AgevAna bhAgyazAlI ene, temaja pUnA paravAla maMdira tathA beThI derAsaranA drasTIone mArA dhanyavAda. aMte zAsanamAtA padmAvatIne mArI eja prArthanA che huM kaMIne kaMI zubha pravRtti karato rahuM temAM sahAyaka banaje. mArI eja prArthanA che. __itizam nyA. vya. kA. tIrtha paMnyAsa pUrNanandavijaya (kumArazramaNa) C/o. saMbhavanAtha jaina derAsara vi. saM. 2031 vIra saM. 2501. borIvalI vesTa jAmalI galI ' dharma saM. pa4), muMbaI naM. 92 mahAvIra svAmI janmakalyANaka divasa Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanadIpaka zrI vidyAvijayaguru vandanA / AbAlya brahmacarya jinavacanavalAt pAlayanta vidhAye, niSNAtA AgamAbdhau janimRtibhayada mohazatraM jayantaH / tyaktvA svArtha parArtha muvimalahRdaye dharmadhyAna dadhAnA, jIyAsuste hi vidyAvijayaguruvarAH bhUtale jJAnapUrNAH // 1 // yadvAcAmRtapAnaludhdhamanasaH prAjJAH sadopAsate, ye bhavyAna pratibodhanti vacanaiH saddharmatatvaM mudA / tatvAtatvavicAraNakapaTavo vidyAbdhipAraM gatA, ste vidyAvijayA jayantu bhuvane cAritraratnAkarAH // 2 // ye'jasra parityajya svArthamakhilaM lokopakArodyatAH, yeSAM no hRdaye sadA svaparatA yeSAM kuTumba jagat / heyAdeya samasta vastu nivahaM ye bodhayanto janAn , tadvidyAvijayA~dhiH padmayugalaM. dhyAyAmi me mAnase // 3 // . -paM. pUrNAnandavijaya (kumArazramaNa) EDIODOOD Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. zAsanadIpaka muni zrI vidyAvijayajI mahArAjane sakSipta paricaya ..... pUjayapAda sva. zAsanadIpaka munirAjazrI vidyAvijayajI mahArAja sAhebe ghaNA varSo pahelA zrI bhagavatI sUtrone (zAbdika ) anuvAda karele! je atyAra sudhI aprakAzita avasthAmAM hatA. temane prakAzita karavAnA vicAra teozrInA vidvAn suziSya pa'. pUrNAna vijayajI mahArAjane thayA ane tethI mane punA khelAvI tenI presa kApI ane prupha sa zeAdhananu kAma seAMpyuM. ahiM eTalu' lakhI dau' ke pUjyapAda munirAja zrI vidyAvijayadAsajI mahArAja sAheba sAthe mArA ghaniSTha saMbadha rahyo che ane temanA ziSya paMnyAsajI zrI pUrNAnaMdavijayajI mahArAja sAthe paNa AtmIya baMdhu jeveAja samAdha rahyo che. pustaka pUrU thavA AvyuM tyAre panyAsajI mahArAje pUjaya vidyAvijayadAsajI mahArAjanA AMtara jIvana saMbaMdhI e akSara huM lakhuM ema patra dvArA icchA vyakta karI ane te meM saharSa svIkArI lIdhI. anuvAda upara panyAsajI pUrNAnaMda vijayajI mahArAje bhavya javAnA hitane lakSamAM rAkhI vistRta vivecana karI viSayane saraLa banAvyeA che ane peAtAnA pAMDityanI paNa jhAMkhI karAvI che. pustakanuM nAma rAkhavAmAM AveluM che--' bhagavatIsUtra sArasa graha ' kaI paNa mahApuruSanA AMtarajIvana viSe lakhavuM ghaNuM ja kaThaNa che. sAmAnya mANasa mahApuruSanA mananA bhAve ke AMtaravRttionu mApa zI rIte kADhI zake ? sAmAnya rIte sva-para hitanA mATe mANasa sAdhu thAya che ane e rIte Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) te jIvyA tyAM sudhI jaina samAjanA kalyANamAM jarata rahyA teo bahu ja apramatta sAdhu hatA. temanA jIvanamAM janakalyANanI pravRttionA pravAha niraMtara jovAtA. gItAnA zabdomAM kahIe teA teo kama Tha sAdhu hatA. udAratAnA guNa temanAmAM khUbaja vikasita thayeleA. sa`kucitatAnI bhAvanAthI teo hamezA para ja rahetA. teo peAtAne temanA gurudevanI mAphaka jaina sAdhu nahIM parantu jana sAdhu mAnatA vasudhaiva Tuvanam A temanA mudrAlekha hatA. jagatanA badhA jIvA sukhI thAya AvI temanI hRdayanI bhAvanA hatI. teozrInA vyAkhyAnA mAtra upAzrayamAM ja nahi parantu jAhera medAnamAM ke cAkamAM thatA. karAMcInI temanI dharma pravRttie jemaNe nihALI che teo kahetA ke karAMcInA badhA saMpradAyavALA temane peAtAnA sAdhu mAnatA. karAMcInA pitA pavitra puruSa zrI jamazedajI mahetA jevA paNa avAra navAra temanA darzanAthe AvatA. eka pArasI sagRhastha bhAI kharAse te temane upadeza sAMbhaLI peAtAnA jIvanabharanA pApAne temanI sAme ekarAra karI-prAyazcita laI temanA bhakta banI gayA hatA. ATale temanA vyAkhyAnAnA ke temanA AMtara jIvanane prabhAva hatA. pUjaya vidyAvijayajI mahArAja sAhebanA AMtara jIvana viSe suprasiddha sAkSara sva. DuMgarazI dharamazI saMpaTe mArI kaccha yAtrAmAM je abhiprAya lakhyA te ahIM TAMku chu. 6....parantu emanu' mAnasika svAsthya ha MmezA sateja, sajAgRta ane su Mdara rahyu che. ee navA navA anubhavA mhAlI zake che. peAte temAM alipta rahIne paNa vinAda vRttithI bIjAone kutuhala vRtti utpanna karAvI zake che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) emanI indriyarUpI devatAone avalokavA, vicAravA ane varNavavAnI sahaja naisargika zakti che! pUjya mahArAjazrI baLavAna AtmA che. sAmAnamAM strInera accaH mahArAjazrI potAnA majabUta hRdayabaLathI bIjAonI nabaLAI pArakhI zake che. paraMtu emanAmAM udAra caritronI vasuva kuTuramUnI mahAna divya bhAvanA che. e kSamA karI zake che, mIThA zabdomAM vinoda karatI emanI kalama kayAreka kaTAkSamayatA tarapha jheka laIne pharI pAchI "AmAM tenAM guNa tarapha vahe che...." - A che tenA AMtara jIvananuM tAdazya citra. jo ke teo pravRtti mArgamAM ja vadhAre lIna hatA. chatAM teo antarmukhI paNa hatA. koI paNa pravRtti temanI rAga-dveSAtmaka na hatI. tethI ja teo temAM saphaLa thayA. temanA hRdayanI bhAvanA jenenI nabaLAIo dUra karI jaina dharmane sAcA svarUpe jagata samakSa mUkavAnI hatI. jIvana rekhA navayuga pravartaka sva. zAstravizArada jainAcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA prasiddha ziSyamAMnA munirAjazrI vidyAvijayajI mahArAja eka ane lagabhaga aguA ziSya ratana hatA. teo mahAna sudhAraka, prakhara vaktA, siddhahasta lekhaka, nibhIka vicAraka, mahAna saMcAlaka ane potAnA prabhAvazAlI vaktavyathI sAmAne AMjI nAkhanAra daDha manobaLa dhAraNa karanAra mahAna AtmA hatA. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) temane janma sAThaMbA ( sAbarakAMThA) jevA nhAnA gAmamAM thayo hato. temanuM mULa nAma becaradAsa hatuM. mAtapitAne svargavAsa bAlyAvasthAmAM ja thaI javAthI teo pitAnA mosALamAM-dehagAmamAM meTA thayA hatA. mAmAnuM nAma hatuM zrI bulAbadAsa anepacaMda. bahuM ja hasamukhA ane vinedavRttinA. kerIne emane mukhya vepAra hato ane kerI jevA ja mIThA ane e ja mIThAsa pU. munirAja zrI vidyAvijayajI mahArAjamAM paNa utarI AvelI. prAthamika abhyAsa dehagAmamAM pUro karyA pachI temaNe sAMbhaLyuM ke banArasamAM AcArya zrI vijaya dharmasUrIzvarajI mahArAje "yazavijayajI jaina pAThazALA" nAmanI eka saMsthA khelI che ane temAM bhaNavAnI tathA rahevAnI niHzulka vyavasthA che. bhAI becaradAsa paNa banArasa pahoMcI gayA ane sAta-ATha varSa sudhI saMskRta-prAkRta-dhAmika-hindI vagere bhASAne abhyAsa karyo ane temAM nipuNatA meLavI. vakatA banavAnI emanI prabaLa bhAvanA. paM mAlavIyAjI ke surendranAtha benarajI je vaktA banuM, evI bhAI becaradAsanI uDe uDe manamAM tamannA hatI. prabala IcchA zuM nathI karI zakatI teo prakhara vaktA banyA. vyavasthA zakti ke kArya zakti paNa temanAmAM pahelethI sArI. AcArya vijaya dharmasUrIzvarajInA kAryomAM teo vidyArthI avasthAmAM ja sahayoga devA lAgyA. AcAryazrInI paNa temanA pratye mamatA. pariNAme kalakattAmAM bIjA cAra sahAdhyAye sAthe becaradAsabhAIe dIkSA lIdhI ane temanuM nAma "vidyAvijayajI pADavAmAM AvyuM. jemAMnA eka nyAya vizArada nyAyavijayajI mahArAja paNa hatA. sAdhu avasthAmAM haMmezA vyAkhyAna ApavAnuM hoya che tethI temanI Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21) vakatRtva zakti dhIre dhIre seLe kaLAe khIlI uThI. vyAkhyAna ApavAnI temanI zailI sarvatra prazaMsA pAmI. ane temanA vyAkhyAnenI dhUma macavA lAgI. "Indora vyAkhyAnamALA ane karAMcInA temanA vyAkhyAne te pustakarUpe paNa pragaTa thaI cUkayA che. jene loke khUba premathI vAMce che. AcAryazrI vijaya dharmasUrIzvarajI mahArAjane zivapurImAM svargavAsa thatAM temanA mahAna kAryonI javAbadArI mukhyarUpe vidyAvijayajI mahArAja upara AvI paDI. zrI vIratattva prakAzaka maMDaLa zivapurI, zrIviyadharma lakSmI jJAnamaMdira AgrA ane zrI yazovijayajI jene graMthamALA bhAvanagara, A mukhya saMsthAonuM kuzaLatA bharI rIte teo saMcAlana karavA lAgyA, sAthe sAthe lekhana kArya ane dharma, pracAra kArya paNa cAlu ja hatuM. "dharma davaja" nAmanA eka patranuM paNa teo saMcAlana karatA. jemanA agralekhAnA samayane oLakhe' nAmanA be bhAga bahAra pADayA che. je sArI prasiddhine pAmyA che ane jeNe rUDhicustamAM khaLabhaLATa macAvyo hate. vaDodarA sTeTanAM saMnyAsa pratibaMdhaka kAyadAmAM A pustake AdhArabhUta mAnavAmAM AvyA hatA. "sUrIzvara ane samrA" nAmanuM aitihAsika pustaka paNa mahArAjazrIe lakhyuM che, jemAM zrI hIravijayasUrIzvara ane akabara bAdazAhane pramANika ItihAsa lakhavAmAM AvyuM che. zrI vIratattvaprakAza maMDaLanA saMcAlana vakhate pU. mahArAjazrI savAramAM bALake jyAre temane pratidina vaMdana karavA jatA te vakhatanuM temanuM pravacana bALakamAM uttama bhAvanAo ane dhArmika saMskAro reDanAra thatuM. jethI zivapurImAMthI ghaNA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) tejasvI vidyAthIe nikaLyA. jeo dhArmika zikSaNa ane. sAhitya kSetre sArAmAM sAruM kArya karI rahyA che. mane yAda che, eka vakhata cheTIsAdaDI nivAsI zrIyuta caMdanamalajI nAgorI zivapurI padhAryA hatA ane savAramAM vaMdananI kriyA patI gayA pachI teo paNa pravacana sAMbhaLavA besI gayA. pravacana puruM thayA pachI zrIyuta caMdanamalajIe belatA kahyuM ke-"Aje A AzramanI ramaNIyatA, pavitratA ane jJAnayajJamayatA joI huM to dhanya banI gayela chuM." ane pU. mahArAjazrIne jotAM ane sAMbhaLatA teo jANe bIjA svAmI vivekAnaMda na hoya.. tevuM mane to thAya che vagere." - zivapurImAM AcArya zrI vidharmasUrIzvarajI mahArAjanuM eka bhavya samAdhimaMdira banAvavAmAM AvyuM che ane tenI ja chatrachAyAmAM A vIratava prakAzaka maMDaLa nAmanI saMsthA paNa cAle che, A samAdhimaMdiranA darzanArthe yuropanA meTAmeTA. vidvAne AvatA. De.harmana jekebI, sTInakone, ane zubrIMga . vagere mukhya hatA. eka vakhata IgaraTana (?) karIne eka moTA vidvAna te samAdhi maMdiranA darzanArthe AvelA ane rAjyanA gesTa thaIne haTalamAM utarelA. mahArAjazrIe temanuM vyAkhyAna gvAliyaranareza mahArAjAdhirAja mAdhavarAva siMdhi. yAnA pramukhapaNa nIce tyAMnA TAunaholamAM rAkheluM, te vidvAne. vijayadharmasUrIzvarajI mahArAjanI vidvattA ane temanI pAsethI jainadharma saMbaMdhI meLavela jJAnanuM laMbANathI vivecana karI rahyA pachI munirAjazrI vidyAvijayajI mahArAje prAcIna RSio ane rAjAo vaccenA saMbaMdha upara lagabhaga poNe kalAka sudhI vivecana karyuM jethI mAdhavarAva siMdhiyA khUbaja prabhAvita thayA ane saMsthAne prativarSa pAMca hajAranI grAnTa Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) ApavAnuM vacana ApavA sAthe rAjaya sAthe ghaNuM ja sAre. saMbaMdha baMdhAye je uttarettara vikasita thato gayo. De. brAuna, mIsa jensana ane De. kAujha (subhadrAdevI) jevA vidvAne to tyAM abhyAsa karavA AvelA, De. kAuoe sAta-ATha varSa sudhI Agane abhyAsa karavA sAthe jainenA vato paNa grahaNa karelA. ane tethI saMsthAnI khyAti khUba ja vadhI gaI hatI. saMsthAne vASika meLAvaDe paNa pU. mahArAjazrInA prayatnathI bahu ja ucca keTina ane bhavya rIte thato. pramukha tarIke bahArathI kaI zikSaNapremI prasiddha puruSane bolAvavAmAM AvatA ane gvAliyara sTeTanI kAunsIlanA paNa lagabhaga badhA membare hAjara rahetA. saMsthAnA sthAnika bAhoza sekreTarI zeTha ToDaramalajI bhAMDAvata zeTha kAnamalajI sAMkalA paNa pUrNa jehamata uThAvatA. jemAM saMsthAnI pragatinA vivecana sAthe uttIrNa vidyAthIone padavI paNa ApavAmAM AvatI. hiMdunA rakhevAla dayAnaMda sarasvatI pachI jema svAmI zraddhAnaMda thayA. tevI ja rIte jainadharmanA rakhevAla AcArya vijayadharmasUrIjI pachI prakhara vaktA munirAjazrI vidyAvijayajI thayA, ema mane lAge che. I. sa. 1932nI vAta che. amadAvAdamAM saMgI sAdhuonuM eka meTuM sanmelana bharAvAyuM hatuM. meTA bhAganA sAdhuo temAM sammilita thavA amadAvAda bhaNI prasthAna karI cUkayA hatA. te vakhate samAjamAM carcAno viSaya banelA agya bALa dIkSA, devadravya, ekalavihArI sAdhuo vigere saMbaMdhI atihAsika nirNaya levAnA hatA. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) te vakhate jaina samAjamAM be moTA pakSe paDI gayA hatA. eka sudhAraka varga ane bIje rUDhicusta varga. sudhAraka varganA sAdhuoe pitAne pakSa daDha karavA mATe dehagAmamAM muni rAjazrI vidyAvijayajI mahArAjanI deravaNI pramANe te vakhatanA yugadaSTA AcArya zrI vijaya vallabhasUrIzvarajInI adhyakSatAmAM eka saMmelana bharyuM ane temAM muni samelanamAM ApaNe saue ekamata laIne kema kAma karavuM te bAbatano nirNaya levAmAM AvyuM. jemAM kahevAya che ke 250 thI 300 sAdhuoe bhAga lIdhela. ane pachI saue tyAMthI vihAra karI eka sAthe amadAvAdamAM praveza karyo. te vakhate jaina jyotinA taMtrI zatAvadhAnI dhIrajalAla TokarazI zAhe potAnA patranA AgaLanA pejamAM meTA heDIMgathI lakheluM ke-jaina samAjane mATIna lyuthara rAjanagaramAM praveza kare che." A mATIna ' lyuthara te bIjA koI nahIM parantu munirAjazrI vidyAvijayajI hatAM. jemanI kunehabharI cAturatAthI samelananI AkhI kAyA palaTa thaI gaI. sUsimrAT AcAryazrI vijaya nemisUrIzvarajI mahArAja paNa vidyAvijayajI mahArAjanI A cANakaya buddhithI cakita thaI gayA hatA. ane tethI dareka viSayane nirNaya bahumatithI ja karavAmAM AvyuM hatuM. ane sudhArake potAnA kAryamAM phalIbhUta thayA hatA. jainadharma upara thatA AkSepanA pratikAra mATe je samiti nimANu hatI temAM paNa teozrInuM nAma hatuM. gavaramenTanA gejheTamAM bhArata varSanA ucca koTinA vidvAnonI nAmAvalimAM paNa temanuM nAma levAmAM AvyuM che. ema mane yAda che. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (25) pU. gurUdeva dharmonA cUsta himAyatI hatAM. kriDAkAMDanA pUNa rAgI hatAM tema chatAM karmInI nirjarA mATe karAtAM kriyAkAMDA Adi anuSThAnAmAM mAyAmRSAvAda, daMbha, khATA. ADaMkhara, aha pASaNa, svArthIpASaNa AdinA dUSaNe praveza karavA na pAme te mATe teozrI teTalA ja jAgRta hatAM. AgamIya sUkatAnI AvRtti je temanuM kharUM dhana hatuM. sadAjAgRta mananA svAmI pU. gurUdene mArA bhAvavandana karI.. virAma lauM chuM. zivamastu sarva jagataH lekhaka : amRtalAla tArAcaMda dezI hAla bhAMDupa-400078 ( vyAkaraNatI) Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA zrI bhagavatIsUtra sArasaMgraha"nA A graMthamAM jaga~siddha, zAsavizArada, jainAcArya sva. vijayadharmasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA suprasiddha ane prakhara vaktA ziSya sva. munirAjazrI vidyAvijayajI mahArAja sAhebe, bhagavatI - sUtranA zataka para je vivecana karyuM che, te paikInA pAMca zatakanuM vivecana ApavAmAM AvyuM che. A vivecana para vistRta noMdha temanA suziSya paMnyAsa zrI pUrNAna davijayajI mahArAja sAhebe karela che. bALa, yuvAna ane vRddha sau koI sahelAIthI samajI zake, e daSTi pUrvaka A nedha karavAmAM AvI che, je kharekhara prazaMsAne pAtra che. A rIte senAmAM sugaMdha maLe e subhaga cAga prastuta granthamAM thayelo che. pU. zrI pUrNAnandavijayajI mahArAja sAhebe, A rIte potAnA - gurudevanuM adhUruM kArya pUrNa karyuM che ane Aja sAcI guru - bhakti kahevAya. pU. mahArAja zrI vidyAvijayajInuM vivecana mULamAM ApavAmAM AvyuM che ane phUTaneTamAM nIce pU. paM. zrI pUnandavijayajInI vistRta noMdha ApavAmAM AvI che. - lakhANanI nIce vistRtane ApavAmAM AvelI hAyate, vAcaka vargane vivecana samajavuM saheluM thaI paDe che. prastuta graMthamAM bhagavatI sUtranA prathama pAMca zatake para vivecana ane vistRta noMdha ApavAmAM Avela che. chaThThA zatakanuM lakhANa taiyAra hovA chatAM, graMtha bahu moTo thaI jAya e dRSTie prastuta graMthamAM sAmela nathI karyuM, paNa TUMka samayamAM te bahAra pADavAmAM Avaze. mahArAjazrInI vistRta beMdha vAMcatA teozrIe sAgarane gAgaramAM samAvavA jevuM bhagIratha kArya karyuM che, -ema spaSTa samajI zakAya che. mukela ane kaThina bAbatene emaNe saraLa ane sahelI banAvavA stutya prayAso karyA che, -je mATe kharekhara teo dhanyavAdane pAtra che. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (27) ApaNe tyAM pistAlIsa Agama che, jemAM 11 aMga, 12 upAMga, 4 mUla sUtra, 6 cheda sUtra, 10 prakIrNaka ane 2 cUlikA sUtrane samAveza thAya che. aMga, upAMga, mUla, cheda, prakIrNaka ane cUlikA e AgamenA paDAyelA cha varganA nAma che. aMge asala to bAra hatAM, paNa bAramuM aMga hAla upalabhya nathI, eTale ke agiyAra aMge ja maLe che. A adhAM paNa pUrAM maLatAM nathI. A agiyAra aMge paikI pAMcamuM aMga te "vyAkhyA prajJAti sUtra. nAma uparathI ja sUcita thAya che, tema A AkhuM sUtra prazno ane tenI vyAkhyAo eTale vistRta uttare rUpa che. "vyAkhyA prajJapti sUtra' nAma hovA chatAM, tenI mahattA darzAvanAru vizeSaNa bhagavatI sUtra" nAme te aMge prasiddha che. bhagavatI sUtramAM kevaLajJAnIne gaNadhare pUchelA praznone sIdhe samAveza thAya che. mukhya praznakAre che-indrabhUti (gautama svAmI), agnibhUti, vAyubhUti, maMDita putra, mArkadI putra, rohaka, jayaMtI zrAvikA temaja anya tIthi ke arthAta anya saMpradAyIo. Ama chatAM A sUtra mukhyatve zrIgautama ane bha. mahAvIranA savAla javAba rUpa ja che. praznonI 2juAtamAM viSayane ke dalIlane kaI khAsa krama jovAmAM Avato nathI. keI koIvAra eka ja uddezakamAM bhinnabhinna viSayane lagatA prazno paNa jovAmAM Ave che. ApaNe tyAM bhagavatI sUtranuM mAhAtamya aneruM che. comAsAnA cAra mAsa daramiyAna payuSaNanA divaso sivAya zI bhagavatIsUtranuM pArAyaNa thAya che. kevaLajJAnInA eka eka elanI kiMmata amUlya hAya, e bAlane bhAlAra suvANa Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) je kIMmatI gaNI, dhanavAna ane zraddhALu jaina varga senAnANuM ke cAMdI nANuM mUke che. bhagavatI sUtra bahu meTuM che. zrI bhagavatI sUtrane hAla ekatAlIsa vibhAga che. A dareka vibhAgane zataka kahevAya che ane tenA peTA vibhAgane uddezaka kahevAya che. A aMgamAM eka karatAM vadhAre adhyayane, daza hajAra uddezake, chatrIsa hajAra vyAkaraNIya prazno ane be lAkha aThayAsI hajAra pado hatAM. vIra saMvata 980 ke 93mAM zrI devadvigaNi kSamAzramaNanA pramukha pade, Agamane lipibaddha karavAnuM mahAbhagIratha kArya karavA AvyuM hatuM, te vakhate vividha AganI je saMkalana karAI, tene anurUpa vartamAna bhagavatIsUtra che. eTale vartamAna uddezake tathA padonI saMkhyA pahelAMnI mAphaka jevAmAM AvatA nathI. dareka dharmagraMthonA mukhya be vibhAge paDI zake che. eka vibhAga upadeza graMthane ane bIjo vibhAga siddhAMta graMthane. upadeza graMthamAM sAmAnya rIte mANasane vairAgyAdi bhAva Upaje te rIte bAbate carcavAmAM Ave che, jethI kaI paNa vAMce te sahelAIthI te samajI zake che. ApaNA Agama graMthamAM uttarAdhyayana sUtra AvA upadezathI bhareluM che. jJAnanA sAgara rUpI bhagavatI sUtramAM je ke gaNitAnuganI pradhAnatA che, chatAM paNa temAM dravyAnuyega, caritAnuga ane kathAnucoganA pATha bhaktine paNa pUrNa mAtrAmAM jovA maLe che. A rIte, bhagavatIsUtramAM upadeza ane siddhAMtane subhaga saMga che, je A sUtranI vizeSa viziSThatA che. asaMvRtta-saMvRtta aNagAra (pA. 24)nI vAta bahu samajavA jevI che. anAdi kALathI rajhaLatA ApaNA jIvanane anaMtA bhavo thayA chatAM-aMta kema nathI Avata? rajhaLapATa Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29) baMdha kema nathI thato? A A prazna dareka vicAraka mANasane AvyA vinA na rahe. AnuM kAraNa vistRta naMdhamAM samajAvavAmAM AvyuM che, je janma maraNanA aMta mATe bahu dhyAnamAM rAkhavA jevuM che. mAtra mavahetu racAtta saMar mokSavALa Azrava ane saMvara A be ta vaDe ja jIvAtmA saMsAra sAthe baMdhAya che ane saMsArathI mukta thAya che. AtmAnI sAthe karmane saMbaMdha thavAnA kAraNene Azrava kahevAya che. saMvara' zabda samU pUrvaka pR dhAtuthI baneluM che. sama pUrvaka dhAtuno artha rokavuM-aTakAvavuM thAya che. karma baMdhAtuM, aTake te saMvara, saMvara eTale Idvi tathA mananI vAsanA uparane saMpUrNa jaya. mukti pathano sAce ane sacoTa mAga saMvara che. jyAM saMyama che tyAM saMvara che. jyAM saMvara che tyAM Azrava mArga baMdha thavAthI kama baMdhana paNa nathI ane jyAM AvatA kamene rokI lIdhAM tyAM jUnAM karmonI nirjarA thatA vAra lAgatI nathI. jyAM nirA che tyAM avazya mokSa che. ane mekSamAM avyAbAdha anaMta sukha ja che. jaina dharmamAM pradhAnatA puruSArthanI che. kama bAMdhavuM ke choDavuM emAM mANasa mAtra svataMtra che eTale judI judI yoniomAM bhaTakavuM agara bhaTakavAmAMthI kAyama mATe kema mukta thavuM, e ApaNA petAnA hAthanI vAta che. lesyAnuM svarUpa ane samajaNa (pAna 33 ane 296). paNa A graMthamAM sarasa rIte samajAvavAmAM AvyA che.. AtmAnI sAthe karma pudgalene caTADanAra je vastu, tenuM nAma lezyA, tharmomITara vaDe jema zarIranI uSaNatAnuM mApa - samajI zakAya che ema vezyAnI samajaNathI mANasa potAnA mananAM adhyavasAya samajI tenuM svarUpa paNa samajI zake = = = Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) ApaNe tyAM lezyAnA cha prakAre che. kRSNa lezyA, nIla lephsA, kApita lezyA, teje lezyA, pa lezyA ane zukala lezyA, manuSyanI kruramAM krura vRttine kRSaNa lezyA kahevAya che. jema jema e kuratA ochI thatI jAya ane temAM sAtvika vRttine bhAva maLato jAya, tema tema mAnavatAno vikAsa thato jAya che ane vezyA uttarottara zubha banatI hoya che. kRSNa lezyA karatAM jemAM cheDe vadhAre vikAsa che te vRttine nIla lezyA, tethI vadhAre vikAsa te kApAta lezyA ema uttarottara samajavAnuM che. sAMkhya dazananI paribhASAmAM kahIe to, tAmasIvRtti e kRSNa ane nIlalezyA, rAjasIvRtti e kApata ane telazyAnuM svarUpa che, jyAre pa ane zukala lezyA e sAtvika vRttinuM svarUpa che. bIjA zatakamAM mukhyatve jIvonI bhinna bhinna jAtionI vAte Ave che A zatakamAM deva ane narakanuM vistRta varNana Ave che. devenA mukhya cAra bhedo che. vaimAnika-vimAnamAM rahenArA, bhavanapati bhavanamAM rahenArA, vANavyaMtara-pahADa, guphA ane vananA AMtarAeAmAM rahenArA ane jyotiSka devAmAM sUrya--caMdragraha-nakSatra-tArAne samAveza thAya che. trIjA zatakamAM (pAna 228) amarendra ane kendra vaccenA yuddhanI vAta Ave che. zakanI vadhAre Rddhi, samRddhi ane sattA joI camarendrane IrSyA AvI ane yuddha karyuM, zakanI IndrANIo pratye tenI kudaSTi thaI ane tene tAbe karavA prayatna thayA. bhagavAnanI apAra karuNAthI amarendrane bacAva thaze A badhI vAte vAMcatA vicAra Ave che ke deve ame asure paNa, lobha ane viSayavAsanAne AdhIna thaI yuddha kare che. AmAM ti-samatA ke samANAMva jevA kayAM maLe che deve Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (31) mATe paccakhANa ke tapa mATe keI zakyatA nathI. A daSTie deva karatA mAnava janma ucca ane zreSTha gaNAya che. tethI ja kahevAyuM ke na mAnurAtta zreSThatAM phi nizcita mAnavIthI keI vadhAre caDiyAtuM nathI. bahu UMDuM maMthana karIe te ApaNane khAtarI thaze ke, mAnave mRtyu pachI mukti ane te zakaya na hoca te pharI mAnavajanma prApta karavA potAnuM lakSa kendrita karavuM joIe, mRtyu pachI devagatimAM javAnI IcchA rAkhavI e to mANasa mATe nIcalI kakSAmAM javA jevuM- mAnava janmanuM apamAna karavA jevuM hIna kArya che tyAgatapa-saMyamanI pAchaLa AvI uccatama dRSTi ane bhAvanA keLavavI joie. A daSTie mAnavani prApta karyA pachI paNa, ApaNe je rAga-Sa ane viSayakaSAyomAM phasAyelAM rahIe. to ApaNAthI vadhu mUrkha kone kahevA e eka koyaDe che. mAnavane vedanA, AghAta ane vyathA zA mATe jogavavA paDe che, tenI carcA bahu suMdara rIte trIjA zatakanA sAtamA uddezaka karatAM, pU. 5. zrI pUnavijayajI mahArAja sAhebe spaSTa zabdomAM sAcuM ja kahI dIdhuM che keH "kriyA janya karma ane karmajanya vedanA hoya che. muniveSane dhAraNa karyA pachI pramAdane vaza thaIne munirAje paNa upayoga zUnya banIne khAvApIvAnI, gamanAgamana karavAnI, sUvA uThavAnI kriyAo karaze, te cekasa rIte bhagavatIsUtra sAkSI Ape che ke, te munirAjo paNa karmane bAMdhaze ane temane mATe paNa saMsAranuM cakkara sadaiva tayAra ja che" (pAna 254) "aritra cAganuM spaSTIkaraNa zIrSaka nIcenI vistRta mAM (pAna 335) pU. mahArAjazrIe anAsakata bhAve chagana skavavAnI vAta para khUba ja bhAra mUkatAM sAcuM ja kahu che ke "pu , Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (32) cheDavAnA nathI paNa temanA pratyenA durAcAra cheADavAnA che. zrImaMtAI ke sattA cheDavAnI nathI, paNa tenA pratyenI sAdhyuM bhAvanA ne tyAgI sAdhanabhAva pedA karavAnA che. janaka rAjA pAse vaibhava ane riddhIsiddhInA koI pAra na hatA, paNa tema chatAM teo videhI kahevAyA che, tenu kAraNa A ja che. kamaLa, jaLanI vacce rahyAM chatAM pANIthI jema alipta rahe che, tema saMsAramAM rahIne paNa alipta bhAve rahI zake, teA te eka ucca koTInI sAdhanA che. IndraleAkanI traNa sabhAnuM vaSa~na ( pAna 336 ) karatAM jaNAvyu che ke, devalAkamAM devatAonI mAphaka devIe paNa sabhAsada padane zeAbhAve che ane tyAM devIonu paNa devAnI mAphka bahumAna karavAmAM Ave che. A aMgenI noMdhamAM 5. zrI pUrNAnandravijayajI mahArAja sAhebe sAcuM ja lakhyuM che ke, " mAtRsvarUpa, strIone halakI gaNavAnuM prayAjana zu che ? zuM purUSA karatA strIo buddhimaLamAM echI che ? A adhI ane AnA jevI bIjI paNa kalpanAomAM puruSajAtanI johukamI sivAya khIjuM kaMi paNa tattva nathI. '' (pAna 339) strI ane puruSa vacce koI mULabhUta pharaka nathI. strIpaNu... ane mAtA mAtra dehadRSTie che. Atma tattvanI dRSTie tA AtmA ane puruSanA AtmA ane ekasamAna che. " zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha "nI prastAvanA lakha vAnA ane mudla adhikAra nathI. e vAta huM sArI rIte samaju chuM. A eka prakAranI anadhikAra ceSTA karavAnA TuM khulAsA paNa karI dauM. AjathI pacIsa varSa pahelAM I. sa. 1950mAM zrI jaina zvetAMbara ejyukezana banI 'Agama vibhAga'nI parIkSAmAM huM beThelA ane pAsa thayelA, e vakhate Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (33) . A vibhAganA abhyAsakramamAM pAThaya pustaka tarIke (1) zrI bhagavatI sAra (2) uttarAdhyana sUtra (3) kalpasUtra ema traNa graMthe hatA. bhagavatI sa2. e to bhagavatI sUtrane mAtra chAyAnuvAda hato, eTale e bI vaDe A graMthanI prastAvanA lakhavI, e te sUMThanA gAMThIye gAMdhI thaI javA jevI bAlizatA che, hakIkata e che ke, ATha varSanI vaye jIvanamAM prathama vAra huM zAstra vizArada jainAcArya sva.AcArya vijayadharmasUrIdharajI, jemaNe vizvamAM jJAnanI gaMgA vahAvI aneka zreSTha keTinA sAdhu bhagavaMto ane paMDita ratane jaina samAjane ApyA, temanA tathA e saMghADAnA sAdhuonA paricayamAM AvyuM. I. sa. 1916mAM teo sau amarelImAM comAsuM hatAM te pachI temanA ziSya rane A. IndrasUrIjI tathA zrI vidyAvijayajI mahArAja sAthe mAre satata saMparka rahyo. pacI. seka varSa pahelAM pU. vidyAvijayajI mahArAjane vAMdavA zivapurI gayele, tyAMye temanA prazAMta ziSya pU. paM. zrI pUrNAnanda vijayajI mahArAja sAheba sAthe paricaya thaye. teo e vakhate nyAya, vyAkaraNa ane kAvyatIrthanI parIkSA mATe taiyArI karI rahyA hatA. te pachI dinapratidina amAre saMbaMdha vadhato gayo ane saMparka cAlu ja rahyo. prastuta graMthanI prastAvanA lakhavA premabhAve temaNe mane AjJA karI ane tenuM ullaMghana na karI zakavAnA kAraNe, prastAvanA lakhavAnI A adhikAra ceSTA mArAthI thaI gaI che. saMbhava che ke A prastAvanA lakha. vAmAM zAstraviruddha ke anya keI doSo mArAthI thaI javA pAmyA hoya, to te mATe vAcake meTuM dila rAkhI mane kSamA kare evI namra prArthanA sAthe viramuM chuM. -manasukhalAla tArAcaMda mahetA Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA prakAzakIya nivedana saMpAdakIya nivedana pU. munizrI vidyAvijyajI ma. ne saMkSipta paricaya kana. prastAvanA = viSaya paricaya praznotthAna zataka paheluM mokSa tatva jInA cAvIsa bheda AtmAraMbhAdi jJAnAdinA bheda asaMvRta saMvRta aNagAra asaMyatabhAva kamalega nairayikonA bheda lezyA svarUpa saMsAra saMsthAnakALa kAMkSA mehanIya astitva-nAstitva kAMkSA mehanIyanA hetuo avadhi-manaH paryava jJAna darzana 34 34 35 37 30 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukramaNikA ] [35 viSaya 43 - - - 70 cAritra samAcArI kama prakRti pradeza ane anubhAgane artha pudgala chadmastha avadhijJAnanA bhedo narakAvAse pRthvI kAyikAdikAnA AvAse daza sthAne lezyAdi sUryanuM dekhAvuM pahelA keNa ane pachI ke leka sthiti sUkSma snehakAya narayikanI utpatti garbha vicAra bAlAdinuM AyuSya kriyA vicAra vIrya vicAra gurutvAdi vicAra jIva ane AyuSya kAlAsyaSi putra paramANu svabhAva bhASA vicAra kriyA E 107 108 111 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ] viSaya zataka bIju pRthvIkAyAdinA zvAseAAsa vAyukAyanA zvAseAAsa prAsukabhAjI aNagAranuM zuM ? smaka tApasa 1 lAka saMbaMdhI 2 jIva samadhI 3 siddhi saMbadhI 4 siddho sa'badhI 5 jIva sadhI 6 paMDita maraNa samuddhAta narakabhUmi sa MbaMdhI indriyo deva ane veda udaka gabha vicAra pArzvanAthanA ziSyA [ bhagavatIsUtra-sArasa graha pRSTha garama pANInA kuMDa cAra prakAranI bhASA devA camaranI sabhA samayakSetra pAMca dravya zataka trIju bhagavatI sUtranI kuMjara hAthI sarakhAmaNI manuSya jIvananI sArthakatA 118 119 120 121 125 125 126 126 127 128 134 140 142 146 150 153 158 163 164 169 171 172 194 197 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 37 pRSTha 198 212 215 216 219 223 226 228 3 viSayAnukramaNikA ] viSaya zrI mahAvIra svAmInA vizeSaNa devanirmita samavasaraNa gautamasvAmInuM varNana devendro saMbaMdhI prazna IzAnendranI utpatti tAmalI tApasa ane prANAmAM dIkSA zaka ane IzAnanI tulanA asura kumArenI gati pUraNa tapasvI camara ane Indra kriyAnA bheda anAdikAlanA karelA karmonI vicitratA kiyAonI vizad vyAkhyA dravyAdhikaraNanA daza bhedarUpe daza zastra bhAvAdhikaraNanA 108 prakAra 108 prakAranA Azravane kepTaka achavAdhikaraNanA bhede nikSepAdhikaraNanA cAra bheda saMjanAdhikaraNanA be bheda nisarvAdhikaraNanA traNa bheda karma pahelA ke vedanA pahelI karmonAM abadhAkALa jIvAtmAnI ejanAdi kiyA anaMtAnubaMdhI kaSAya mekSamAM javAnI be zreNi 235 241 244 245 248 249 252 253 254 255 256 257 261 267 269 271 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [bhagavatIsUtra-sArasaMgraha 38] viSaya pRSTha. 276 278 282. 288 ` 0 6 292 298 300 303. 303 306 karmonI durbhedya nyi mAnasika vicitratA asaMkhya dvIpa ane samudro bhAvitAtmA anagAranI zakti ahiMsA saMyama ane tapanuM spaSTIkaraNa saMyamanI vizAla samajuti pudgalenI zakti napuMsakenuM varNana saMsAravatI AtmAonA be vibhAga - strIvedanuM kAraNa meghamAM thatA AkAre lephsA paratve praznottara lezyAono svabhAva AgamamAM lephsAone svabhAva mAnava jIvananI sArthakatA 1 jaina zAsananI ajoDatA 2 caturvizati jina stavana 3 gurUvaMdana 4 pratikramaNa 5 kAyotsarga bhAvitAtmA aNagAranuM vikrvaNa maMtrAdi prAga mAyAvIne heya gAma-nagaranuM vikrvaNa camaranA AtmarakSaka deve zakanA lekapAla 307 310 311 312 317 320 321 322 324 325 326 327: 329330, Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [39 pRSTha 332 333 333 335 336 337. 338 340 349 343. o c 347 viSayAnukramaNikA] viSaya soma lokapAlanI AjJAmAM nava graho yamanuM varNana 15 paramAdhAmIe varuNanuM varNana varuNanuM Adhipatya Adhipatya bhegavanAra deve kuberanuM varNana Indriyone viSaya pAMce IndriyanI vizada vyAkhyA cAritraganuM spaSTIkaraNa pugalane camatkAra IndralekanI traNa sabhA mAtR svarUpA strInuM apamAna pApa che mAtAnA traNa guNo zataka ceku IzAnane parivAra IndralekanuM varNana IndranI agAdhazakti narayika narakamAM jAya ? cAre gatimAM janma maraNa anivArya che bhavAntara zA mATe ? ane tenA kAraNe cAre gatinA kAraNe jusUtra nayano bhASA vyavahAra chaThe guNaThANe paNa cAra jJAna lezyA vicAra lezyAonA pariNamana mATe spaSTIkaraNa 350. 351 355 361. 361. 362 364 365. 366. 371. 373. 376 378 379. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 399 400 403 40] [ bhagavatIsUtra-sArasaMgraha viSaya pRSTha zataka pamuM caMpA nagarI 385 sUrya vicAra 390 vAyu vicAra 392 edanAdinI kArya 394 parigraha pApa zA mATe ? 395 gRhasthAzramIne jIvatA DhoranuM cAmaDuM rezamI vastra tyAjya che 401 lavaNa samudrane vikaMbha arihaMtane prabhAva 403 jIvanAM AyuSya 405 AyuSya karma ja bhavAntaranuM kAraNa che 406 cAre gatinAM kAraNa 40. manuSya ane tiryaMcanA janmanA be prakAra garbhaja jInA traNa prakAra - 411 zabda 413 -hAsya mehanIya karma 415 hAsya mehanIya karmanI tIvratA 417 hasavuM sAruM che ke khoTuM ? 419 garbhApaharaNa-kiyA 424 ati muktaka 427 devanA mauna praznottara 429 gurU ziSyane saMbaMdha 431 dhArmikatA ane sAMpradAyiktA 432 devonI bhASA ane chadmasthanuM jJAna 434 410 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [41. pRSTha. 447 447: 450 466 477* 488 492 484 502. 506 viSayAnukramaNikA ] viSaya vaimAnikenuM jJAna anuttara vimAnanA devenuM jJAna karma, vedanA ane kulakara zreSTha dazama caturtha apa lAMbA AyuSyanuM kAraNa kiyA bhAva agni pAMce kiyAne pharase AdhAkarmAdi AcArya padanI cogyatA mRSAvAdanA prakAro AtmAnA adbhUta vizeSaNe paramANu pudgala jIvone AraMbha parigraha parigrahano camakAra, pAMca hetuo - pudgala jInI vadhaghaTane avasthitatA kSApazamika jJAna cAra prakAre dravyamAM rahelA anaMta paryA nigoda kAya udyota ne aMdhakAra samayAdinuM jJAna temaja rAtri-divasa anaMta ke niyata parimANa 508 pa11. 516. para3 pa24. 524 pa3 533. 538541 papa0 papa3: papapa. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42) - zuddhipatraka pA.naM. lAIna azuddha zuddha 15 kATha kamUha AhAramAM ane (37 46 6 jAti kaSTa samUha AhAramAM aMte gati saMgharSaNa jADAIvALA zatranuM hoya udazA. mRSAvAda ne adhAkama adhA saMghayaNa jADAIvALA zana 71 (72 181 14 15 2 hAI 212 112 22 117 bAraka uddezA mRSAvAda AdhAkarma AdhA bAra prajJApanA prApta AThe belA -134 '141 188 189 prakSApanA pApta AThe belate . " Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (43) pAna, lAIna azuddha 196 ane 196 19. 19 202 207 217 230 cAtha 242 256 281 aprApta che je prApta 11 tane mahAzvAsI mahAMzca sau te mane temane kamaNamAM kamaLamAM 20 zreSa zreSa bhagavAna bhagavAna IndrabhUti thA eTalA ja eTalA mATeja nisaga dhiradhaNa nisagadhikaraNa nAzamAM nazAmAM vAtavalI vAtAvalI 15 paccIsa ne jue na jue na jue ne jue pramANa pramANe saMsthAnamAM ane saMsthAmAM abhavenuM anubhava 20 10 1 284 nh 304 nh 327 327 nh 357 361 362 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (44) pA.naM. lAIna azuddha zuddha 365 20 padArtha naraka gatine 370 patha naragatine gaya mAranAra " 379 14 rogya 381 404 saupra mAranArA. saune vIryastrAva 412 414 vAdya 428 19 430 vIryastrAva vAdya mUtra tAtkAlIta parasparika cakSussayukto cAkSupa evaMbhUta bhegavavA zailI sUtra tAtkAlIna pArasparika cakSusaMyukta 431. 43 441 cAkSuSa 450 anevaMbhUi bhegavavI 502 para8 13 zaile Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hyabhagavartasUtra sArasaMgraha bhAga 1 le zataka : 1 thI 5 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namotthuNa samaNassa bhagavao mahAvIrassa ___ namo namaH zrI gurudharmasUraye % phrI mA~ namaH paricaya Namo arahantANa Namo siddhANa Namo AyariyANa Namo uvajjhAyANa Namo savvasAhUrNa Namo baMbhIe livIe Namo suassa TIkAkAranA maMgalAcaraNa pachI sUtrakAra zrI sudhamasvAmIe bhagavatIsUtranA prAraMbhamAM paMcaparameSThIne namaskAra karavArUpe maMgalAcaraNa karyuM che, tene bhAvArtha A che : arihaMte, siddho, AcAryo, upAdhyAye ane sarva sAdhu mahArAjAone dravya ane bhAvathI huM namarakAra karuM chuM. pahelA padamAM arahaMta, ahaMta ane arihaMta A traNe zabdo vyAkaraNanA sUtrathI siddha thAya che. ' (1) arahaMta eTale jeo janmathI Indro, asure ane narapatiethI pUjya che. ane nizcayathI jeo saMpUrNa kamene nAza karIne siddhi (mokSa) padane meLavaze athavA " kAtari sarvajJa A vyutpattithI traNe lokanA tathA traNe kALanA koIpaNa padArthane yathArtharUpe jANavA mATe jemanAM jJAnamAM koIpaNa jAtane aMtarAya nathI te arahaMta kahevAya che Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricaya ] [ 3 (2) aruha ta eTale ke jemanA kamo sa thA kSaya pAmI gayA heAvAthI saMsAramAM pharIthI janma levAnA nathI te arurhata kahevAya che. (3) arihaMta eTale atyanta duje ya bhAvazatruone jItIne jemaNe kevaLajJAna meLavyuM che te arihaMta deva kahevAya che. sAkAra arihaMta devAne namaskAra karavAnu kAraNa batAvatAM TIkAkAra kahe che ke-anaMta duHkhAthI bharelA A sa'sAramAM bhayabhIta banelA jIvAne anaMta sukhAnA sthAnarUpa siddhi gamananA mArga batAvatA heAvAthIte arihatA--araDu te tathA aruhaMtA namaskAra-vaMdana karavA ceAgya che. saMpUrNa karmAMne nAza karI kRtakRtya thaI je siddha zilAmAM virAjamAna che tathA anaMtajJAnAdi catuSTayanA svAmI anelA heAvAthI sarve jIveAnA nAmAkRtidravyamaya dvArA anupama upakAra karavAvALA hoya che. mATe nirAkAra siddha bhagavatA namaskArane ceAgya che. AgamAnA sUtrAne jANanArA, sallakSaNayukta, gacchanA nAyaka, evA AcArya bhagavaMtA svayaM jJAnAcAra, dezanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane vIrmAMcAranA pAlaka che ane saMghane paNa paLAvavAvALA che, tethI saMdha upara temaneA mahAna upakAra sadaiva smaraNIya che. mATe AcAryAM vaMdanIya ane pUjanIya che. jeA ziSyAne jJAna-saMpAdana karAvanAra che. jemanI pAsethI manuSyAne sAcA jainatvanuM bhAna thAya che, ane jaina zAsanamAM sthira thAya che, patthara sama jaDa prANIone paNa pIgaLAvavAnI jemanAmAM zakti che tevA upAdhyAya bhagavatA vaMdanIya che. jee nirvANapadanI prApti mATe peAtAnA mana-vacanakAyAne samAdhiyukta banAve che, sapUrNa jIvA upara samatA Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4]. [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha gavAlA che, te bhAvamunio kahevAya che, tevA sarva sAdhu mahArAje ne mArA namaskAra ho. - sarva zabdathI aDhIdvIpamAM rahelA, jaina zAsananI ArAdhanAmAM samAhita banelA, sAmAyikAdi vizeSaNa yukta pramattAdika,pulAkAdika-jinakalpika sthavirakalpika-pratimAdhArI vagere badhAe munivare jeo bharatakSetramAM-mAravADamAMgujarAtamAM saurASTramAM mahArASTramAM-paMjAbamAM-arAvatakSetramAM -mahAvidehakSetramAM jyAM kayAMya paNa vicaratA ho temane saune mArI bhAva vaMdanA haje. A sarva zabdane vizALa artha che, je bhagavatIsUtrane mAnya che. sArAMza ke pitAnA ja gacchamAM ane potAnA ja saMghADAmAM rahelA sAdhuo tathA sAdhvIo vaMdanIya che. A TUMke artha bhagavatIsUtrane mAnya che ja nahIM paNa pratyeka AcAryo pAse upAdhyAye pAse (kAna vi sAhU..) je keIpaNa sAdhuo che, te badhAne mArUM vaMdana ho. jIvamAtrane mekSamArga mATenAM sahakAra ane utkaTa preraNA devAvAlA hovAthI munirAje avazyameva vaMdanIya che. A pramANe parameSThione kareluM vandana ja sarvazreSTha bhAvamaMgala che. pApone nAza karAvanAra che, mATe ja paMca parameSThI namaskAra jainazAsanano sAra che. brAhmIlipi yadyapi dravyathata che to paNa bhAvazratane prApta karAvavA mATe samartha sAdhana che. mATe dravyakRtane vaMdana karavuM yogya che. dravyakriyAne karatAM karatAM ja bhAvakiyAmAM avAya che, mATe dravyakiyA, dravyapUjA Adi vidhAnenuM bahumAna karavuM Avazyaka che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paricaya ] dravya veSadhArI munine joIne paNa jema ApaNA manamAM jainatvane prakAza thAya che. tema dravyazrata paNa atyaMta upakArI hevAthI vaMdanIya che. pUrA sUtrane mATe maMgalAcaraNa karyA pachI prathama zatakanA prAraMbhamAM punaH dvAdazAMgIrUpa zrutajJAnane namaskAra kare che. kemake zrutajJAna ahaMta pravacanarUpa hovAne kAraNe mAMgalika che. samavasaraNamAM virAjamAna thatAM tIrthakare paNa "namo tirthIksa" A pramANe tIrtha (zrata)ne namaskAra kare che. tethI ApaNe mATe paNa zrutajJAna vaMdanIya ane bahumAnanIya che. arihaMte ApaNe mATe pUjyatama che, te zrutajJAna paNa pUjyatama ja che. tAracatari tIrtha-je saMsAra samudrathI tAre te tIrtha. saMsAra samudrathI pAra pamADavA mATe tIrthasvarUpa zrutajJAna ja sarvaprathama ane sarvazreSTha kAraNa che, te mATe ja kahyuM che kejJAnane vaMdo, jJAnI ma niMda, jJAnIe zivasukha cAkhIyuM re.... prabhu mahAvIre A prathama zataka, ke jemAM daza udezA che, ene artha kayAM prakA ? ane e daze uddezAmAM mukhya viSaya karyo che, enuM kathana je gAthAmAM karavAmAM AvyuM che te nIce mujaba che - rAyagihacalaNadukkhe kaMkhapaose ya pagaipuDhavIo / jAva te neraie bAle gurue ca calaNAo / arthA-rAjagRha nagarImAM, 1 calana, 2 duHkha, 3 kAMkSApradeSa, 4 prakRti, 5 pRthvI, 6 yAvat,7nairayika, 8 bAla, 9 guruka, ane 10 calanAdi-e dazaviSayeno artha prakA che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznotthAna bhagavatIsUtranA pahelA sUtramAM maMgalAcaraNa ane bIjAmAM abhidheya-kathanIya vastune nAme lekha karyA pachI trIjA sUtramAM bhagavAne kayAM rahIne dezanA ApI? zrI gautamasvAmInA praznanA uttara ApyA? te batAvyuM che ane te pachI gautamasvAmIe kevA vivekapUrvaka e prazno pUchelA che, e jaNAvavAmAM AvyuM che. A uparathI samajI zakAya che ke rAjagRha nagarInI bahAra, uttara-pUrva arthAt IzAna khuNAmAM AvelA guNazIlacaityamAM samavasaraNanI racanA thaI, ane bhagavAne temAM virAjamAna thaIne IndrabhUti gautamanA praznonA uttara ApyA che. mULasUtramAM A vakhate rAjagRha nagarImAM rAjya karatA rAjAnuM nAma zreNika ane tenI rANInuM nAma cillaNAdevI ApyuM che. "seLiNa cA viThThalevI pakSakAra gautamasvAmIne paricaya Ama ApavAmAM AvyuM che. bhagavAna mahAvIra devanA maheTA ziSya gautama gotravALA, sAta hAtha UMcA, samarasasaMsthAnavALA, vajISabhanArAca saMghayaNavALA, ugratapasvI, udAra, ghora brahmacaryAmAM rahevAnA svabhAvavALA, caudapUrvanA jJAtA, ane cAra jJAnane prApta vagere. zrI gautamasvAmI bhagavAnane prazno pUchavAnI zarUAta kare che, e vakhatanA temanA dilanA bhAvanuM ane vinayanuM je varNana sUtramAM karavAmAM AvyuM che, tene saMkSepArtha A che - zraddhApUrvaka gautamasvAmI ubhA thAya che, bhagavAna mahAvIrasvAmInI najadIka Ave che. bhagavAnane traNa pradakSiNA de che, vAMde che, name che. bahu pAse nahiM bahu dUra nahiM, ema Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praznotthAna] [7 vinaya vaDe lalATe hAtha joDI, vinamra thaI prazna kare che.' para 1. anaMtajJAnanA svAmI, devAdhideva, bhagavAna mahAvIra svAmIne kevaLajJAna thayA pachI traNa bhava pUrve upArjita karela tIrthakara nAmakarmane udaya thAya che. advitIya-atizayenI mahAsaMpattithI paripUrNa bhagavAna samavasaraNamAM virAjamAna thaIne bhUta, bhaviSya ane vartamAnakALa saMbaMdhI marcaleka, adhelaka tathA UrvalokamAM rahelA navatattva saMbaMdhI kaIka samaye pUchAyelA ane keIka samaye nahi pUchAyelA tAnuM spaSTIkaraNa kare che. cAra jJAnanAM svAmI ane bhagavaMtacaraNepAsaka bhagavAna gautamasvAmI Adi potAnA jJAnanI vRddhi arthe tathA parSadAmAM virAjamAna bhavyajInA kalyANa mATe prazno pUche che. - gaNadhara bhagavAna zrIsudharmAsvAmI jeo devAdhideva mahAvIra svAmInA zAsananI pATa paraMparAnA Adya paTTadhara mahApurUSa che. 14 pUrvanA jJAtA ane racayitA havAnA kAraNe bhagavAna mahAvIra svAmInA zrImukhethI prasArita divyajJAnane svayaM karNAcara kareluM ane vairAgyathI paripUrNa potAnA mukhya ziSya zrI jaMbusvAmIne ApeluM che, mATe A cAre mahApuruSo atyanta pUjanIya che, zradadheya che. ane temanA vacane mana-vacana tathA kAyAthI AdaraNIya che, kemake anaMta paryAyAthI paripUrNa dazyamAna tathA adazyamAna padArthonuM vyAkaraNa (spaSTIkaraNa) kevaLI bhagavAna vinA bIje keNa karavA samartha che? kevaLajJAna pAmyA vinAne mahApaMDita, mahAvarAgI, ane mahAtapasvI game te hoya to paNa padArthonuM samyajJAna meLavI zake tema nathI. je eka padArthane paNa samyak prakAre na jANI zake, te Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 1 luM uddezaka-1 prathama zatakanI prAraMbhamAM A mukhya bAbata che. have prathama zatakanA pahelA uddezakanI zarUAtamAM abhidheya pramANe calana saMbaMdhI praznottaro zarU thAya che. mekSatatva - A udezAnA prAraMbhanA be praznottaromAM mekSatattvanuM nirupaNa karavAmAM AvyuM che. jo ke khullI rIte emAM mokSatattva nathI dekhAtuM, paraMtu tenuM UMDuM rahasya mekSata tarapha laI jAya che. thatI kiyA e "thaI kahevAya ke kema? e A praznane uddeza che. A saMbaMdhI navapade praznamAM pUchavAmAM AvyA che. 1 cAlatuM hoya te "cAlyuM kahevAya? 2 udIrAtuM hoya te "udIrAyuM" kahevAya? anaMta padArthone kevI rIte jANaze? kemake A saMsAramAM anaMtAnaMta jIvo che. anaMtAnaMta pugala kaMdhe che. asaM. khyAta dvIpa che. ane asaMkhyAta samudro che. ane eka eka dravyamAM anaMta anaMta paryA che. te badhAonuM samyajJAna tIrthaMkara paramAtmAone ja hoya che. mATe ja gautamasvAmI, bIjA gaNadhare, parivrAjaka tathA viziSTa jJAnIothI pUchAyelA praznonA javAba dvAdazAMgImAM sarvazreSTa devadevendrothI pUjya zrI bhagavatI sUtramAM gUMthAyelA hovAthI A sUtra ApaNe saune mATe vaMdanIya che. jJAnanA sAgarasamA A sUtramAM dravyAnuM ga, gaNitAnaMga, caritAnuMga ane kathAnuMAganA pAThamauktike pUrNa mAtrAmAM jovA maLaze. AmAM ghaNuM zatake che. eka eka zatakamAM amuka udezAo che ane pratyeka udezAmAM ghaNA ghaNA prazno che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 1 luM uddezaka-1 ] 3 vedAtu hAya te 'veDhApu" kahevAya ? 4 paDatuM heAya te 'paDayuM" kahevAya ? 5 cheTThAtu hAya te chedAyu" kahevAya ? 6 bhedAtu hAya te bhedAyu" kahevAya ? 7 khaLatu hAya te maLyu" kahevAya ? 8 maratu' hAya te mayuM" kahevAya ? 9 nirAtu hAya te 'nija rAyu" kahevAya ? [ A badhAnA uttara bhagavAna mahAvIra svAmI 'hA' mAM Ape che. arthAt cAlatuM cAlyu" kahevAya ane udIrAtu 'uddIrAyu" kahevAya, vagere. e kahevAnI jarUra nathI ke-bhagavAna mahAvIraneA siddhAnta jaina siddhAnta anekAntavAda pUrNa che. koI paNa eka padA aneka prakAranI dRSTiethI bhinna bhinna rUpe joI zakAya che. ane te te dRSTie te satya haiAya che. cAlatu' heAya te 'cAlyuM" ane udIrAtu hAya te 'uddIrAyu' vagere je kahevAya che, e nizcayanayanI apekSAe che. ezaka vyavahAranayane avalakhIne kahevAmAM Ave teA, jyAM sudhI te kAryaM pUruM na thAya tyAM sudhI 'cAlyu" 'udIrAyu" vagere na kahevAya. bhagavAna mahAvIra svAmInA bhANeja jamAlInA siddhAntane AmAM prativAda che. jamAlInA siddhAnta eka dRSTi mAtrathI joIne nizcaya karAvanArA hatA. bIjI dRSTie jotAM te ja vastu sAcI hAya che, e vAtanuM bhAna jamAlIe na rAkhyu. enuM pariNAma e Avyu ke teNemahAvIra devanA siddhAntathI pRthaka siddhAnta calAvye. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 1 [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha eka vakhata bimArInA prasaMge jamAlIe sAdhuone saMthAro-pathArI karavA kahyuM. thoDIvAramAM sAdhuone pUchyuM : kema saMthAre thaye?" jo ke saMthAre pUre hete thaye. chatAM sAdhuoe kahyuM ke hA, theye. jamAlIe jaIne joyuM to te pUro thaye hete. AthI kuddha thaI, "karAtuM hoya te karyuM kahevAya, e jinavacane oTa che, ema prarUpaNa karI ghaNAone pitAnA paMthamAM bheLavyA. jyAre buddhimAM vaiparItya Ave che, tyAre game tevI sAdAmAM sAdI vAta paNa samajavAmAM AvatI nathI. mAlI jevA bahuzratane paNa na samajAyuM ke-kapaDAne eka cheDe. saLagate hoya chatAM kahI zakAya che ke-"are, kapaDuM saLagyuM." kapaDuM vaNAtuM hoya, thoDuM vadhyuM hoya ane vaNanAra kahI zake che ke "juo kevuM suMdara kapaDuM vadhyuM. yadyapi ahiM kapaDuM AkhuM nathI baLI gayuM, tema kapaDuM AkhuM nathI vaNAI gayuM, chatAM ema "baLyuM" "vaNAyuM" jarUra kahevAya che. A nizcayanayanI apekSAe kahevAya che. vyavahAranayanI apekSAe te kArya pUruM thAya, tyAre ja puruM thayuM kahevAya. paNa A vAta jamAlIne na sUjhI. 1 2. tene jovA mATe be daSTio che. padArthane svabhAva ja tathA prakAranuM hovAthI jJAtAne abhiprAya keIka samaye nizcayanayathI padArthane nizcaya karavAnuM hoya che. jyAre bIjA samaye te ja padArthane nizcaya vyavahAranayathI kare che. mATe janapadamAM karAte bhASA vyavahAra prAyaH karIne asatya nathI hete. sADIne eka cheDe ja baLI rahyo hoya che, chatAMe zikSita ke azikSita ekaja avAje kahe che ke- sADI baLI gaI, " athavA "te mArI sADI bALI nAkhI, raseI karavAnI Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 1 luM uddezaka-1 ] [ 11. A prathama praznottara yadyapi bAhyadaSTie jamAlInA matanuM nirAkaraNa karanAra dekhAya che. parantu tAtvika dRSTie te mekSatattvanuM sUcaka paNa che. kAraNa ke zrI abhayadevasUrinI vRttimAM kahevA pramANe- zarUAta ja thaI che, chatAM paNa dharmapatnI potAnA putra sAthe kahevaDAve ke rasoI taiyAra thaI gaI che. jamIne jaje." A pramANe tathA AnA jevA bIjA bhASA vyavahArane ApaNe (jemAM tAkike, vitaMDAvAdio tathA jalpa hetvAbhAsa chaLa, jAti ane nigrahasthAna dvArA mokSanI kalapanA karanArAo) badhAe satya svarUpe mAnIe chIe ane te pramANe vyavahAra karIe chIe. | mULa vAta A che ke keIpaNa utpAgha kAryane mATe nimitta kAraNe barAbara goThavAI gayA hoya, tathA te kArya mATenuM upAdAna kAraNa paNa yathAgya taiyAra hoya to kAryanA prAraMbhakALamAM ja pratyekane vizvAsa rahe che ke "kAya thaI gayuM" mATe karatuM "karAyuM," baLatuM "baLAyuM". A pramANe, ja sarvatra bolAya che. ane AvA prakArane bhASA vyavahAra nizcayanayathI satya manAya che. jyAre A ja vAtane vyavahAranaya bIjA prakAre kahe che. kAryanI pUrNatAne pAmele ghaDe. jyAre pANI bharavAnA kAmamAM Ave. vaNAI gayeluM kapaDuM darajIne tyAM devA mATe kAmamAM Ave ane sarasa rIte sIvAI gayeluM kapaDuM paheravA mATe kAmamAM Ave tyAre ja kAma thayuM ema kahevAya che. A pramANe utpAdya kAryamAM ane dRSTie satya svarUpe samAyelI hovAthI sthala buddhinA mAlikane tathA pUrva grahathI grasta AtmAne dhyAnamAM na Ave tethI karIne padArthone svarUpane ane temane jovAnI alaukika daSTione deSa nathI. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha cAra puruSArthamAM "mekSa nAmane puruSArtha mukhya che, ane e mekSanAM sAdhano samyagdarzanAdi che mekSanA vipakSane viruddha pakSane kSaya thavAthI mekSa thAya A vipakSa te kamene baMdha che te karmonA kSaya nimitte "varamANe kriye ItyAdi pada kahyA che. arthAt A AdinuM sUtra karmakSayanuM sUcaka che, ane tethI ja tene prathama mUkavAmAM AvyuM che. "calamANe" emAM cala-sthitinA kSayathI udayamAM AvatuM, vipAkarUpa (phalanuM devuM) pariNAma mATe abhimukha thatuM je karma, te karma "varjitam eTale "udayamAM AvyuM,' e pramANe vyapadeza thAya che. karma pudgalanA paNa anaMta sakaLe, anaMta pradeza che, tethI te anukrame-prati samaye ja udayamAM AvyA kare che, arthAt cAlyA kare che. emAM je prAraMbhano "calana" samaya che. te samayamAM cAlatAM karmane "cAlyuM" ema kahevAya. A daSTie A praznottaramAM "mokSatattva raheluM che. ema kahI zakAya che. 13 Wan . mithyAdarzanAviratipramAdakaSAyayogAH vandhahetavaH / uparanA pAMce kAraNe athavA pAMcamAMthI eka eka kAraNa paNa karmonuM baMdhana karAvanAra che. mithyAdarzananAM kSayezama tathA upazama karavAnI zakti (karaNa-labdhi) jyAM sudhI AtmAne prApta nathI thatI tyAMsudhI kaI paNa jIvAtmAne Atmadarzanano lAbha maLato nathI. AvI sthitimAM- 1. avirati-(pApasthAnakanA tyAgane abhAva.) 2. pramAda-(vaiSayikI bhAvanA, vikathA karavAnuM kutUhala, AhAra saMjJAnI lAlasA, svapnazIlatA tathA mAdaka padArthanuM sevana.) Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 1 3 uddezaka-1 ] 3. 4. [ 13 kaSAya--(anaMtAnubaMdhI krodha, mAna. mAyA tathA lAbhane udaya athavA udIraNA karavA mATenI taiyArI). yAga--(mana vacana, kAyAnI vakratA) uparanA cAre bhAvA mithyAtvamAhanIya kA~nA saddabhAvamAM niyamA vidyamAna hAya ja che. jenAthI pratisamaye ka ma dhana cAlu ja rahe che. mAnasika jIvana upara susa'skArA jyAre dRDhIbhUta nathI thatA tyAre khAdyajIvana sabhya dekhAvA chatAM paNa Antarika jIvanamAM kRSNaGezyA, nIla lezyA ane kApAtalaizyAnu jora ghaTatu` nathI.' AvI paristhitimAM jema judA judA nimittone laIne judA judA kameniA pravAha AtmAmAM avirata cAlu ja hAya che. tevI rIte baMdhAyelA karyAM peAtAnI sthiti (maryAdA)nA kSaya thaye chate uDDayA likAmAM praviSTa thayA chatAM prathama samayathI ja cAlavA mAMDe che ane cAlavA mAMDelA kamAM cAlyA.'Ama nizcayanayanA Azrama laIne kahI zakAya che. udIraNAnA artha A pramANe che. bhaviSyanA lAMbA kALe udayamAM AvanArA kalikAne sayAna, svAdhyAya, tathA sAttvika tapazcaryAnA maLe AtmAnA viziSTa adhyavasAyAthI khIMcIne udayAvalikAmAM praveza karAvavA. jaina zAsanamAM AtmAnI tevI vizeSa zaktine udIraNAnA nAme sa'medhAya che. satyAtha A che ke jema eka mAsa azubha ane azuddha vicAradhArAothI pratisamaye kalikAne peAtAnA AtmAnA pradezAmAM bhegA karatA jAya che. jyAre khIjo mANasa samyagdarzananI zuddhi dvArA, aSTa pravacana mAtAnA pAlana dvArA tathA rAga, dveSa, kaSAya vikathA Adi pramAdathI dUra rahenArA tathA mana, vacana, kAyAne pratikSaNe paramAtmAnA dhyAnamAM lIna karanArA bhAgyazALI peAtAnI zubha ane zuddha Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha AtmAnI vicAradhArAo vaDe pratisamaye bAMdhelA kamene je lAMbAkALe udayamAM AvanAra hatA temane khapAvato ja jAya che. AtmAthI asaMyamita mAnasika baLa karmone upArjana karavAmAM kAraNa bane che. jyAre jJAna, darzana, cAritra saMpanna AtmAthI saMyamita baneluM mana karmonA nAza mATe "hoya che. mATe ja kahyuM che ke-"jana ja manuSyALAM rajU vakhyamokSa' mANasonuM mana ja baMdha ane mekSanuM kAraNa che. bAMdhelA karmone udaya be prakAre thAya che. amuka samayanI maryAdA sudhInAM karmo pitAne samaya pUro thatAM potAnI meLe uMdayamAM Ave che. vairAgya pUrNa jIvana jIvanAre ane IzvaranA dhyAnamAM tathA temanI AjJAmAM masta bananAre bhAgyazALI AtmA pitAnA saMdhyAna dvArA udIraNA karaNathI maryAdA pahelA paNa ghaNuM anikAcita karmone udayamAM lAvIne arthAt karmonA phaLane bhegavyA vinA ja karmonA pradezane khapAvI zake che. A baMne prakAre vedAtA kamene vidAyA" kahevAmAM nizcayadaSTie vadhe nathI. dUdha ane sAkaranI mAphaka ekAkAra thayelAM karmo patAnI meLe athavA udIraNAne laIne AtmapradezothI kharI paDavAnI- chUTAM thavAnI zarUAta jyAre kare tyAre karme chUTAM thayA kahI zakAya che. - chedAtuM hoya te chedAyuM" eTale dIrghakALa sudhInI maryAdAvALA kamene "apavartanA" nAmanI karaNazaktivaDe ochI sthiti (samaya maryAdA) vALA karavA tene chedana kriyA 1 apramatta avasthAne laIne AtmAmAM eka evI ajoDa zakti Ave che, jene laIne dIrdhakALanA karmone ochA kALanI maryAdAmAM lAvI zakAya che. te pramANe azubha karmomAM kahevAya che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 1 3 uddezaka-1 ] [ 15 je tIvra rasa (karmAnI phaLa devAnI tIvratA) hatA. tene pazcAttApa, prAyazcitta duSkRtyAnI vAraMvAra AleAcanAthI tIvra rasavALAM karyAM paNa 'apavatanA' karaNathI mandarasavALA karAya che. ane maMndarasavALAM karyAM 'urdUta nA'karaNathI tIvrarasavAlA paNa banI jAya che. tAtparya e che ke-zubha ane zuddha bhAvanAmAM rahevAvALA AtmA prati samaye zubha karyAM te khAMdhe ja che. sAthe sAthe zubha bhAvanAne laIne pahelAnA mAMdhelA azubha karmanA rasa paNa mantra karatA jAya che. ane bhAvanAnA raMga jo tIvra anI jAya te azubha karmAMnA mULIyA paNa kApatA jAya che. tenAthI viparIta hiMsA, jUTha, prapaMca, vyabhicAra, parigraha Adi azubha bhAvanAmAM rAta-dina masta rahenArA AtmA prati samaye azubha (pApa) karmAMnA saMgraha karatA rahe che. sAthe sAthe pahelAnA mAMdhelA zubha (puNya) karmAne paNa azubha kare che. 'maLatu maLAyu" eTale agnivarDa dagdha thayelA lAkaDA kASTarUpane cheADIne jema bhasmarUpe thAya che, tema zubha dhyAna tathA zuddha dhyAnarUpI agnivaDe kama rUpI DhagalAkha dha kaSTasamUha paNa khAkha thaI jAya che. 'maratuM marAyu" eTale AvIcika maraNavaDe A jIvAtmA janmanA prathama samayathI peAtAnA AyuSyakama nAM dalikone lAgavI rahyo che. ane 70 varSanI umare kamanA chelle aza bhAgavIne te mANasa maraNa pAme che. vyavahAranaye bhale ApaNe kahIe ke A mAsa 70 mA varSe maryAM, parantu A karmAMnA dalikA badhA ekI sAthe 70 mA varSe ja nathI bhogavAtA, paNa janmathI laIne prati samaya bhogavAtAM kalikA 70 mA varSa pUrA thAya che. A pramANe mAMdheluM AyuSya kama pratikSaNa kSaya pAmatu hAya che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha paravazatAne laIne IcchA vinA bhUkha, tarasa, sahana karavAM paDe che, brahmacarya pALavAnI muddala IcchA nathI, chatAM saMjoge nahi malavAthI brahmacarya pharajIyAta pALavuM paDe che, ItyAdi vagara IrachAe je hADamArI bhogavavI paDe che, te kAraNathI paNa karmo kSaya pAmatAM jAya che. te akAma nirjarA kahevAya che. jyAre guru-upAsanA dharmazravaNa, jJAna, virati tathA pratyAkhyAna Adi dhAmika kRtya pratye atyaMta zraddhALu mANasa pite paravaza ke daridra hovA chatAM paNa jJAna ane viveka pUrvaka bhUkha vyAsa vagere badhI hADamArIo samatAthI sahana karaze. ane samajIne choDI deze. ane pitAnA AtmadharmamAM sthira thaIne pUrva bhavanA pApe ane aMtarA ne haste mukhe bhogavaze, te sakAmanirjarA kahevAya che. tathA paise Take sukhI mANasa paNa bhogya tathA upabhogya padArthomAM jANI bujhIne maryAdA karaze. tathA DhagalAbaMdha baMdhAtA nirarthaka pApene anarthadaMDU viramaNavrata dvArA rekavAne bhAva rAkhaze, ane tema karIne hiMsaka bhAvamAMthI ahiMsaka bhAvamAM duSkAne cheDI saMyama bhAvamAM tathA bhoga vilAsane maya dita karIne tyAga tathA tapa dharma pratye anurAgI banaze te bhAgyazALIo paNa sakAma nijerAnA svAmI banIne potAnuM AtmakalyANa sAdhavA mATe samartha banaze. upara pramANenA nave padamAM bhinna bhinna vyaMjane ane svaro hovA chatAM te samAnArtha che? ke bhinArtha che? AnA javAbamAM bhagavAne pharamAvyuM ke- 1. cAlatuM hoya te cAlyuM. 2. udIrAtuM hoya te udIrAyuM. 3. vedAtuM hoya te vedAyuM. 4. paDatuM hoya te paDyuM. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 1 luM uddezaka-1 [17 utpAda nAmanA padArthane kahevAvALA uparanA cAre pade samAna artha vAlA che ane te utpAda paryAya paNa kevaLajJAna ja hoI zake kemake : anaMta saMsAramAM bhaTakatAM jIvAtmAe kaI kALe paNa kevaLajJAna nAmane padArtha meLavyuM nathI. mATe ja karmone nAza thaye kevaLajJAna ane mokSaprApti A be phaLa prApta thAya che. ane te karmonAM nAzamAM A cAre pado samAnArtha A pramANe che. potAnI sthiti kSaya thaye karmo potAnA sthAnathI cAle che, eTale udayamAM Ave che. udayamAM AvelA karmo bhegavAya che, ane bhagavAyelA karmo AtmapradezathI sarvathA chuTA paDe che. jyAre pAchaLanA pAMca pade bhinnAtha A pramANe che, chedAnu chedayuM A padamAM sthitibaMdhanI vicAraNA che, kemake sagI keLavI potAnA aMtakALe ganirodha karavAnI IcchAthI vedanIya, nAma ane netra karmanI dIrdha sthitine apavartano karaNathI antamuhUrtanI karI le che. "bhedatuM bhedAyuM" AmAM rasabaMdhanI vicAraNA che. je samaye sthitighAta karAya che, te ja samaye rasaghAta paNa kare che. "baLatuM baLAyuM" AmAM pradezabaMdhanI vicAraNA che. "maratuM marAyuM" AmAM AyuSkarmanI vicAraNA che. ane chellA padathI badhAe karmonI nirjarAnI vicAraNA che. A pramANe pAMca padomAM bhinna bhinna artha rahele. hovAthI bhinnAthe kahevAya che. | E Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ] * [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha mekSatattvanuM nirUpaNa karyA pachI trIjA pranathI jIvonA saMbaMdhamAM varNana karavAmAM AvyuM che, have jInA covIsa bheda gaNAvavAmAM Ave che - ( 1 narayika : 1 paMcendriya tiryaMca 10 asurakumArAdi 1 manuSya 5 pRthvIkAyAdi 1 vyaktara 3 zrIndriyAdi 1 jyotiSka 1 vaimAnika e pramANe jIvo 24 bhedo hoI, A dareka mATe pranettare ApavAmAM AvyA che. dAkhalA tarIke narayika. narayikanI sthiti keTalA kALanI che? nairayike keTalA kALe zvAsa le che? zuM narayike AhArathI che? narayike vaDe keTalA prakAranA pudgale levAya? nacike keTalA prakAranA pudgalone caya kare? keTalA prakAranA pugalanI udIraNA kare? vagere aneka praznottare nairayike saMbaMdhI che. 14 4. sUkSma nigadathI laIne Indrapada sudhInAM anaMtAnaMta jI 24 daMDakamAM praveza pAmelA che. te vIvoDajinena nA rUri : | AmAM sauthI prathama narakasthAnIya nArakI jene mATenA prazna che, ane javAba che, A ane AvA prakAranA praznottarothI e niSkarSa nIkaLe che ke narakAdi bhUmio anAdikALathI che ane temAM javAvALA jI paNa anAdikALathI anaMtakALa sudhI che. game te kSetrathI cAre gati emAM javAvAlA ane cAra gatiomAMthI nikaLIne pAchA cAre gatiomAM rakhaDapaTTI karanAra jIva paNa che. keI kALe paNa Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [19 jIvanA vIsa bheda] AvI ja rIte asurakumAra ane nAgakumAra saMbaMdhI, AvI rIte pRthvIkAyikAdi saMbaMdhI-pRthvIkAyika jIvanI sthiti, zvAsa, AhAra, AhArane samaya vagere saMbaMdhI bAbate che. Ama be Indriya, trIndriyAdi, manuSyAdi vANavyantarAdinA saMbaMdhI prazranettara thayA pachI "AtmAraMbhAdi' nuM nirupaNa karavAmAM AvyuM che. saMsArane sarvathA nAza jainazAsanane mAnya nathI. temaja A saMsArane keI utpanna karanAra che e mAnyatA paNa jaina zAsananI nathI. naraka zabdano artha TIkAkAra Ama kare che, "cAryuM gayuM che ISTaphaLa devAvAluM karma je sthAnamAMthI te narakabhUmi kahevAya che. A bhUmimAM utpanna thavA vAlA che "nAraka athavA nairayika kahevAya che. - asaMkhyAtA che sAthe vaira, jhera, pApakarma cauryakarma thanakama tathA raudra dhyAnathI karelI hiMsA vagere nikRSTatama pApane bhegavavA mATenuM A sthAna che. AvA prakAranA pApakamI AtmAne sukha kayAMthI hoya? nAraka jIva narakamAM keTalA kALa sudhI rahe? tene javAba. utkRSTa sthiti jaghanya sthiti 1 sAgaropama - pahelI naraka bhUmimAM 10 hajAra varSa - bIjI naraka bhUmimAM 1 sAgaropama - trIjI naraka bhUmimAM 3 cethI naraka bhUmimAM 7 pAMcamI naraka bhUmimAM 10 - chaThThI naraka bhUmimAM 17 sAtamI naraka bhUmimAM 22 30 7 . da ka che - | | | | | | che ka Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAraMbhAdi AtmAraMbha e vastu che ke-jInI Azrava dvAre pravRtti thavI te. temAM AtmAne je AraMbha-(jIvane upaghAta-upadrava thAya te.) athavA AtmA vaDe svayaM AraMbha kare te AtmAraMbhI kahevAya. ane parane athavA paravaDe je AraMbha kare te parAraMbhI kahevAya. ahiM, zuM che AmAraMbha che? parAraMbha che? tadubhayAraMbha che ke amAraMbha che? A saMbaMdhI ghaNAja suMdara vicAra karavAmAM AvyuM che. te pachI nairayikenA AtmAraMbhAdi bheda varNavavAmAM AvyA che. A AMkhanA palakArAnA samaya jeTaluM paNa jemane sukha nathI tevA nArake atyanta duHkhI hovAnA kAraNe satata zvAsa, nizvAsa le che ane mUke che. atitIvra sudhA vedanIya karmanA kAraNe pratisamaye nAraka che je AhAra le che, te anAbhegika AhAra kahevAya che. ane IcchApUrvaka "huM AhAra karu te AhAra antarmuhUte le che, je Agika AhAra kahevAya che. A badhI bAbate vistArapUrvaka jANavA mATe prajJApanA sUtrathI jANavI. ema TIkAkAra kahe che. nAraka jInI jema asurakumAra, nAgakumAra, tathA pRthvIkAyAdi jenI AyuSyamaryAdA, AhArAbhilASA vagere prakaraNa granthathI jANI levI. : 5. anAdikALathI Azravatavane sevanArA jIvAtmAnA mAnasika vAcika ane kAyika vyApAramAM saMraMbha, samAraMbha tathA AraMbha nAmane Azrava udayakALe pravartate ja hoya che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAraMbhAdi ] [ 21 manamAM sadaiva krodha, mAna, mAyA ane leAbha saMbaMdhI kASAyika vicAronI vanAne saraMbha kahevAya che. mananI kASAyika bhAvanAothI prerAIne bIjA jIvanA ghAta mATe tathA peAtAnA adhaHpatana ane Atmanana mATe tevA prakAranA zastrAdi tathA kusaMga--asadAcAra vagerenI sAmagrI bhegI karavI te samArabha che. ane jIva hatyA karavI te AraMbha che. A traNe AzravA kRta, kArita ane anumeAdita rUpe 343=9 prakAre thayA. mana-vacana-kAyAnA 3 bheda vaDe guNatAM 943=27 prakAre thayA. tene krodha, mAna, mAyA ane leAbhavaza sevavAM tethI 27 ne 4 guNatAM 2744=108 bhAge Azravatatva jainazAsanane mAnya che. mALAnA 108 maNakAne Azaya e ja ke eka eka maNake ApaNane saune 108 prakAre Azrava tatva smRtimAM rahI zake jethI Azrava heya ja hAya che. A vAta yAda rUpe khanI zake kemake :- Azrayo mavatu: yAt Azrava soMsAra vRddhinuM kAraNa che. 'buddhiH karmAnusArina'A nyAye dubuddhinA vazavatI AtmAnA sazakta banele! mAnasika vyApAra A jIvAtmAne aLajabarIthI ArabhamAM joDe che, tathA dunya athavA AvatAM bhavanA narakagatine adhikArI AtmA pote ja jANIbujhIne AraMbha kAryAmAM sapaDAya che. tyAre ja 'huM teA narakamAM jaIza paNa tane te jIvatA nahi ja rahevA dau' 'huM bhale bhikhArI banI jAuM paNa tane te sauthI pahelA pAyamAla karIne cheDIza.'AvA prakAranI hiMsaka ane raudrIbhAvanA udayakALe prAyaHkarIne pravartatI ja hoya che. praznanA javAbane sArAMza A che ke--muktigata jIvAne Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha jJAnAdinA bheda A pachI jJAnAdi saMbaMdhI praznottare paNa vicAravA. lAyaka che. jJAna, darzana (samyakatva) ane cAritra e traNaratna. ehabhavika, pArabhavika, tadubhayabhavika che? A prazna che. temAM jJAna ane darzanane aMhabhAvika, pArabhavika ane tadubhayabhavika batAvavAmAM AvyA che. jyAre cAritrane eNhabhavika batAvavAmAM AvyuM che. pArabhavika ke tadubhayabhavika nahi. ane cAritranI mAphaka tapa ane saMyama paNa batAvyAM che. karmone vyApAra nahi hovAthI teo anAraMbhI che. jyAre saMsAravatI jIvAtmA-jeoe apramatta avasthA svIkArI che, eTale ke pitAnI Atmika vicAradhArAomAMthI rAgacheSa, viSaya-vAsanA, rAjakathA, dezakathA, bhajana kathA, strIkathA tathA kASAyika bhAvene jemaNe kSayapazama karI nAkhyA che, athavA udayamAM AvatAM te bhAvane utkRSTa svAdhyAyabaLa, dhyAnabaLa, tathA tapobaLathI dabAvI dIdhA che. teo paNa anAraMbhI che. ane pramatta hovA chatAM paNa jeo gurukula vAsamAM rahIne zubha bhAva dvArA upayegavaMta thaIne zudhdha anuSThAnemAM sadA rata rahe che. teo paNa anAraMbhI che. jyAre saMyamadhArI hovA chatAM paNa jemanAM mana, vacana ane kAyA rasagArava, ddhigArava ane zAtAgAravAnA mAlika banIne azubhavRttio tathA pravRttio Adare che, tyAre teo AtmAraMbhI, parAraMbhI ane ubhayAraMbhI ja bane che, paNa anAraMbhI banI zaktA nathI. dravyaviratine svAmI banyA pachI paNa jyAM sudhI sAdhaka bhAvavirati (bhAvasaMyama) tarapha prayANa karatA nathI, tyAM sudhI saraMbha samAraMbha ane Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAdinA bheda ] [23 eDabhavika, pArabhavika ane tadubhayabhavika-e zuM che, e jarA jANI levuM joIe. aihabhavika-je jJAna mAtra A bhavanI aMdaraja rahI zake te. pArabhavika-je jJAna, cAlubhava pachI thavAvALA bIjA bhavamAM paNa sahacarapaNe rahI zake te. tadubhayabhavika-tadubhayabhavika jJAnane artha , A bhava ane AgAmI bhava-e banne bhavamAM sahacarapaNe rahe te, ema karavAmAM Ave to, tadubhayabhavika jJAna parabhavamAM vartavAvALA jJAnathI jUduM nathI thatuM, ane teTalA mATe ahiM tadubhayabhavikajJAna kahevAmAM Ave che. AmAM jJAna ane darzana (samyaktva)ne ehabhAvika, pArabhavika ane tadubhayabhavika batAvavAmAM AvyA che. kAraNa ke te banne vastuo A bhavamAM prApta karelI, te AgAmIbhavomAM AtmAnI sAthe jaI zake che. paraMtu cAritra sAthe jatuM nathI. kAraNa ke je cAritra A bhavamAM svIkAravAmAM Ave che, teja cAritravaDe bIjA bhavamAM cAritravALA thavAtuM nathI. A bhavamAM svIkAreluM cAritra yAvajIva sudhIne ja mATe AraMbhanA vicArothI tathA pravRttiothI mukta banI zakato nathI. saMpUrNa AraMbhane karAvanAra avirati hoya che. mATe ja ekendriyAdi jIthI laIne badhAe jI tAratamya joge AraMbhavAlA hoya che. kRSNa. nIla ane apeta lezyAvAlA bhAvasaMyata arthAta bhAvanikSepe viratidhara nahi hevAnA kAraNe AtmAraMbhI, parAraMbhI ane tadubhayAraMbhI ja hoya che, paNa anAraMbhI. nathI hotA. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha hoya che. bIjuM e paNa vicAraNIya che ke-sarvavirati ke dezavirati cAritravALAnI gati "devaloka kahI che, jyAre devalokamAM te "viratine-cAritrano abhAva che. kadAca kaI cAritradhArI mekSamAM jAya, te tyAM paNa cAritranuM kaMI prajana nathI. kAraNa ke siddha no vittI arthAt cAritra kriyArUpa hovAthI ane mokSamAM zarIrane abhAva hovAthI tyAM anuThAnarUpa cAritrane ega ja nathI asaMvRta saMvRta aNagAra A pachI asaMvRta ane saMvRta aNagAranA saMbaMdhamAM keTalAka praznottare che. asaMvRta aNagAra eTale karmane AvavAnAM dvAre. AzravadvAne na reke, te asaMvRtasAdhu kahevAya. ane je AzrayadvArane reke che-te sAdhu saMvRtasAdhu kahevAya. A asaMvRta ane saMvRtasAdhu siddha thAya, bodha pAme, saMsArathI 6. A bhavamAM prApta kareluM samyajJAna AvatAM bhAvamAM sAthe na jAya te aihabhavika kahevAya che. bhavAntaramAM paNa sAthe jAya te pArabhavika kahevAya che. ane traNa cAra bhA sudhI jJAna-saMskAro banyA rahe te ubhayabhavika kahevAya che. A pramANe samyagdarzana paNa jANavuM. jyAre dezavirati ane sarvavirati cAritra A vartamAna bhAva pUratuM ja hoya che. kemake banne prakAranI viratimAM rahenAra bhAgyazAlI devagatimAM ja jAya che. jyAM virati (vrata-niyama-paccakkhANa) hotI nathI. tema ja azarIrI-siddhAtmAne paNa cAritra hotuM nathI. A pramANe tapazcaryA paNa ahabhavika hoya che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asaMtabhAva ] [ 25 mUkAya, nirvANa pAme, sarvaduHkhone aMta kare? e prazna che. bhagavAna asaMvRta sAdhune mATe niSedha kare che, jyAre saMvRta sAdhune mATe hA bhaNe che. asaMyatabhAva chevaTe asaMyata jIvanA saMbaMdhamAM praznottara che. asaMyata eTale asAdhu athavA saMyama rahita prANAtipAtAdinI viratithI rahita A asaMyata jIva ahiMthI avIne deva thAya? A mukhya prazna che. bhagavAna AnA uttaramAM keTalAka deva thAya, ane keTalAka na thAya, ema kahe che. ane temAM kAraNa e batAve che keje cha gAma, nagara, Akara AdimAM akAma tRNA, akAma sudhA, akAma brahmacarya akAma TADha-taDako, DAMsa-macchara vagerenA duHkhane sahana kare che, AtmAne kaluzita kare che, teo marIne vANavyantarAdi devalokanA koI paNa devalokamAM utpanana thAya arthAt sAdhu nahi hovA chatAM saMyama rahita jIvana gALavA chatAM paNa je evAM akAma kaSTane sahana kare, te te vANavyaktara deva thaI zake che. jyAM jaghanyathI daza hajAra, ane utkRSTathI popamanI Ayu maryAdA che. dara 7. sArAMza ke Azrava ane saMvara A be ta vaDe ja jIvAtmA saMsAra sAthe baMdhAya che. ane saMsArathI mukta thAya che. mATe ja "bAza mahetu racAt saMta mekSavALa" A TaMkazALI vacana ja ApaNane jAgRti Ape che. tophAnI gheADAnI upamA vAlI sparzendriya, rasendriya, dhrANendriya, cakSurindriya ane zregendriya A pAMce Indri -je AtmAthI saMyamita nahIM hoya te A jIvAtmA prati Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha. samaye navA navA pApe upArjana karaze. cAre kaSA ane hiMsA, jUTha, cerI, maithuna, tathA parigraha je meTAmAM moTAM pApo kahevAyA che. temanI avirati tathA jemanI upara sacyajJAna tathA sammacAritrane paDachAyo paDayo nathI tevA mana, vacana ane kAyAnA ge paNa ApaNe AtmA prati samaye je pApasthAnake seve che. sevarAve che ane sevanArane anude che, te Azrava kahevAya che. cAritra grahaNa karyA pachI paNa sAdhaka je Azravatatvane tyAga nathI karI zakatuM tathA Aryadeza, AyakhAnadAnImAM janmIne je mahAvIra svAmInA zAsananI maryAdAmAM nathI AvatA tevA zrImatte, sattAdhArIo, paNa bhayaMkaramAM bhayaMkara pApakarmo upArjana kare che. ane bhava-bhavAntaramAM atyaMta duHkhadAyI asAtAvedanIya karmane vAraMvAra bAMdhe che, jene laIne temano saMsAra atyanta duHkhadAyI banavA uparAMta pratyeka mAM bhayaMkara asAtA, bhUkha, tarasa, daridratA, mAtApitAne viyega, paraNetara jIvana pachI atyanta hADamArio vagere dukhe bhegavavAnI lAyakAta meLave che. jyAre gRhasthAzramIonA saMsargathI dUra. rahIne AtmasAdhanAmAM masta rahenAra muni tathA gRhasthAzramamAM rahIne samyakatva tathA dezaviratine svIkAra karI, vrata paccakkhANamAM zraddhA banele gRhastha navAM pApanA dvAra baMdha karIne jUnA pApane choDatA jAya che. te khUba khUba zAtA vedanIya kamane bAMdhate bhava-bhavAntaramAM sukhI bane che. A pramANe bhagavAna mahAvIra svAmInI amRta dezanAne sAMbhaLIne gautamasvAmI tathA parSadA pUrNa AnaMdane pAmatI punaH punaH devAdhidevane vaMdana namana karatI pita. pitAnA sthAne gaI. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga pahelA uddezAmAM calanAdi dharmAMvAlA kanu nirupaNa karavAmAM AvyuM che. A khIjA uddezAmAM 'duHkha'nu varNana karavAnuM che. ema graMthanI AdimAM abhidheya gAthAthI ApaNe jANIe chIe. 'duHkha' zI vastu che ? 'duHkha'e kamanu ja pariNAma che. sAMsArika sukha e paNa kharI rIte te duHkharUpaja che. ata eva duHkha' zabdathI 'kama'nuM grahaNa karIne A udde zAmAM kama bhAgavavA sabadhI ja varNana karavAmAM AvyuM che. A uddezAnA prAraMbhamAM jIvA svayakRta (peAte karelAM) kamane vede che ? ane svayaM kRta AyuSyane vede che ? A e praznonuM nirAkaraNa karyAM pachI nairayika, asura kumArAdi pRthvIkAyika, e indriyAdi, manuSya, deva, lesyAvAlA jIve. lephsA, sa'sAra, saMsthAnakALa, aMtakriyA, upapAta, asaMjJi AyuSya, ATalA viSayA saMbaMdhI praznottarA che. AmAM naiyikAnA AhAra, ka, varNa, vezyA, vedanA, kriyA, uMmara saMbaMdhI praznottare che ane lagabhaga teja mAmatanA prazno AgaLa asurakumArAdine mATe che, temAM jyAM jyAM vizeSatA che, te te vizeSatAe batAvavAmAM AvI che. A badhA praznottaraiA uparathI je mAkhatA khAsa dhyAna khe canArI che temAMnI mukhya A che :-~~ ' Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narayikonA bheda narayike be prakAranA batAvavAmAM AvyA che. meTA zarIravALA ane nhAnA zarIravALA, bIjI rIte nairayikanA bebheda batAvavAmAM AvyA che. pUrvopapatraka (pahelAM utpanana thayela) ane pazcAdapapannaka (pachIthI utpanana thayelI trIjI rIte paNa be bheda batAvavAmAM AvyA che. saMjhibhUta ane asaMjhibhUta. vaLI eka rIte nirayikanA traNa bheda batAvavAmAM AvyA che. samyagadaSTi, mithyAdaSTi ane samyagramithyAdaSTi. eka rIte nairayikanA cAra bheda paNa batAvavAmAM AvyA che sarakhI uMmaravALA ane sAthe utpanna thayelA. sarakhI uMmaravALA ane AgaLa-pAchaLa utpanna thayela, viSama uMmaravALAne sAthe utpanna thayela, tema viSama uMmaravALA ane viSamapaNe utpanna thayela. judI judI draSTithI paDelA A bhedanA kAraNe ja AhAra, karma, varNa vezyA, vedanA, kriyA ane uMmara AdimAM bhedanI nyUnAdhikatA hoya, e svAbhAvika che. pRthvIkAcike badhA mAyI ane mithyAdaSTi batAvavAmAM AvyA che. pRthvIkAyika jIva mAthI ane anaMtAnubaMdhI kaSAyanA udayavALA hoya che, ane tethI ja mithyAdaSTivALA arthAta mithyAtvanA udayanI vRttivALA hoya che. Ama be IndriyAdionI aMdara paMcendriyatiryaca. nivALAonA traNa bheda batAvavAmAM AvyA che. samyagdaSTi mithyAdaSTi ane samyagamithyASTi. pachI samyagadaSTinA be bheda che asaMyata ane saMyatA-saMyata. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narayikenA bhede ] [ 29 AvI rIte manuSyanA paNa traNa bheda batAvavAmAM AvyA che. samyagadaSTi, mithyAdaSTi, ane samyagamithyAdaSTi. samyagadaSTinA traNa bheda, saMyata, saMyatAsaMyata, ane asaMyata. saMyatanA be bheda sarAga saMyata ane vItarAga saMyata. sarAga saMyatanA be bheda pramatasaMyata ane apramatasaMvata. : 1. jemanA kaSAye kSINa ke upazAMta thayA nathI. 2. jemane kaSAye upazAMta ke kSINa thayA che. F8. rAjagRhI nagarImAM sthapAyela samavasaraNamAM virAjamAna thayelA bhagavAna mahAvIra svAmIe bIje udeze A pramANe prarUpita karyo - potAnA ja karelA kamane vede che. (bhagave che) AmAM eTaluM vadhAre samajavuM ke sattAmAM paDelA badhAe karmo vedAtA nathI paNa je udita che te ja vedAya che. paNa anudita (anudaNa-udayamAM nahIM AvelA) vedAtA nathI. AyuSyakarma paNa udayamAM AveluM vedAya che paNa je haja anudita che te vedAtuM nathI. kRSNa mahArAjAe paNa mithyAtvanA jere prathamanI traNa narakanuM AyuSya nikAcita ane chellI cAra narakanuM AyuSya anikAcita bAMdhyuM hatuM. paNa te karma udayamAM Ave te pahelA ja samyakatvanI zubha dhArA vaDe adhyavasAyanI zuddhatAne kAraNe bAMdheluM anikAcita AyuSyakama toDI nAkhavA samartha banyA ane nikAcita rUpe bAMdhela kama udayamAM AvavAthI te bhegavavA mATe trIjI narake gayA. tethI kahevAya che ke udayamAM AvelA karmo bhegavAya che. nArakanA che je moTA zarIravAlA che teone AhAra vadhAre hoya che. zvAsa niHzvAsa paNa vadhAre hoya che. vyavahAramAM paNa prAyaH karIne jovAya che ke thUla Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30] (bhagavatIsUtra sArasaMgraha zarIravALe mAnavI vadhAre khAya che. zvAse chavAsa paNa -vadhAre le che. je pUrvotpannaka nAraka che, teonA ghaNA karmo. nijarita thaI gayelA hevAthI alpa karmavAlA kahevAya che. ane pachIthI utpanna thayelA nArakene haju ghaNA karmo bhegavavAnAM hevAthI teo mahAkarmavALA hoya che. A pramANe pUrvotpannaka nAraka taddabhavIya karmonA bhArathI atizaya mukta thayelA hovAthI vizuddhavarNavALA ane bhAvalezyAnI paNa vizuddhatA hoya che. mATe kahevAya che ke-nAraka jInA AhAra, varNa, vezyA tathA zvAsa-nizvAsa sarakhA hiAtA nathI. - je saMjJIbhUta nAraka che. arthAt samyagadarzananI prApti je nArakane thaI che athavA samyagadarzanane sAthe laIne je narakamAM gayA che, teo narakabhUmimAM kSetrajanya paraspAdita, ane paramAdhAmI asUre dvArA karAtI vedanAone bhegavatAM pitAnA ja karelA azubha karmone A vipAka che, A pramANe maratAM "are A bhayaMkara duHkha mAthA upara AvI paDayuM che, gayA manuSyabhavamAM saMpUrNa duHkhAnA kSaya karAvanAra arihaMta devene dharma zuddhamane ArAdhe nathI, AnA ja pariNAme lIdhelA vratamAM khalanAo thaI ane aticAre vadhatAM gayA mATe ja narakagatinA mahemAna banyA. A pramANe mAnasika vedanA saMjJIbhUta nArakene vadhAre hoya che. jyAre asaMjJIbhUta nArakane mAnasika vedanA ochI hoya che. je je kriyAomAM sAMparAyikatA (kaSAyabhAva) hoya che tyAM karmonuM AvAgamana paNa che ja. A hisAbe nArakI jIne kaI ane keTalI kiyAo che? AnA javAbamAM Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narayikenA bhedo ] [ 31 bhagavAne pharamAvyuM ke nAraka jIve traNa prakAranA che. samyagra daSTi mithyAdaSTi ane mizradaSTi AmAM samyagadaSTi nArakane AraMbhikI, pArigrAphikI, mAyApratyacikI ane apratyAkhyAna kriyA hoya che. jyAre pAchaLanA bane nArakene mithyAdaSTi pratyayA nAmanI kriyA vadhavAthI pAMca kriyAo hoya che. te kriyAonuM svarUpa A pramANe che: (1) AraMbhikI-je kriyAmAM pAMce sthAvara, vikalendriya, ane paMcendriya ane ghAta thAya te kiyA. (2) pArigrAhikI-parigraha vadhAravAnI lAlasAthI thata mAnasika, vAcika kAyika vyApAra (3) mAyA pratyayikI-traNe bhegamAM vakatA, vaMcakatA kapaTayukta je vyApAra thAya te. (4) apratyAkhAnikI pApanA dvArene baMda nahi karelA hovAthI je pApayukta kriyA thAya te. (5) mithyAdarzana pratyayA jaina-AgamAM, jainatvamAM, arihaMta deva, paMcamahAvratadhArI guru, ane dhArmika anuThAnerUpa ahiMsA mUlaka dharmamAM zaMkA-saMzaya-azraddhA karavAthI je kriyA lAge te mithyAdarzanapratyayA kiyA kahevAya che, AnA pariNAme jIvamAtra potAnA AtmAnI oLakhANamAM ane tenI zuddhimAM bedhyAna rahevAthI enI (jIvAtmAnI) badhIe kiyAe cAre gatimAM rakhaDAvanArI ja hoya che. asurakumAra bhavadhAraNIya zarIranI apekSAe jadhanyathI aMgulanA asaMkhyaya bhAge ane utkRSTathI sAta hAtha pramANanA zarIravALA hoya che. jyAre uttarakriya zarIranI apekSAe Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha jadhanyathI aMgulanA saMkhebhAge ane utkRSTathI eka lAkha janavALA hoya che. AmAM je meTA zarIravALA hoya che. te mane bhakSaNa lakSaNa AhAranI apekSAe ghaNA pudgalene AhAra kare che. vAraMvAra khAya che. niraMtara zvAsa-nizvAsa le che. A vAta caturthabhakta (upavAsa) pahelA AhAra karanArA ane sAta-staka pahelA zvAsa lenArA asurakumAranI apekSAe jANavI. zeSa narayikanI samAna che. paNa karma, varNa ane lezyAo asura kumAre ne nArakAthI viparIta che. jemake pUrvotpannaka asurakumAre nAraka ane aneka prakAre yAtanA Ape che. pIDA Ape che. ityAdika kAraNene laIne bhayaMkara karmone bAMdhanArA hovAthI azubha karmo azubhavaNa, ane azubha lezyAo temanI vadhatI ja jAya che. saMjJIbhUta asurakumArane pUrvabhavanI cAritravirAdhanA. tathA darzana virAghanA yAda AvavAnAM kAraNe mAnasika pIDA vadhAre hoya che. pRthvI kAyika jI AhAra-vaNuM karma ane lakSyAthI nAraka jevA ja hoya che. mAtra nhAnA meTA zarIranI apekSAe AhAramAM taphAvata che. Ama te pRthvIkAyika jIvanuM aMgulanA asaMkhya bhAga pramANa zarIra hoya che. chatAMe keIka cha bIjA pRthvIkAyika jI karatAM saMkhyAta bhAgahIna, asaMkhyAta bhAgahIna saMkhyAtaguNa vRddhi ane asaMkhyAta guNavRddhivAlA hovAthI zarIra nhAnA moTA hoya che. mATe AhAramAM paNa tAratamya hoI zake che. - unmArganI dezanA karanAra, sanmArgane nAzaka, atyanta gU haidayavALe, mAyA-prapaMcamAM race-bho ane dhUrta Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 luM uddezaka-3 ] tathA traNa (mAyA-mithyAtva ane nidAna) zalyavALo jIvo tiryaMcagatinuM AyuSya bAMdhe che. moTA zarIravALA, devakupha Adi kSetromAM utpanna thayelA yugaliyAe traNa divasa pachI kavalAhAra rUpe AhAra le che. ane alpa zarIravALA saMmUrchAima manuSyone niraMtara AhAra hoya che. kSINa ane upazAMta kaSAyanA mAlika hovAthI vItarAga saMyamI kiyA vinAnA che. ane apramatta saMyamIne kadAca zAsananI rakSA mATe kaMIka karavuM paDe te mATe mAyApratyayA kriyA hoya che. jyAre pramatta saMyamIne AraMbhI ane mAyA pratyayA kiyA hoya che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha lezyAsvarUpa A pachI vezyA prakaraNa Ave che. prajJApanA sUtramAMnuM lezyApada vezyAnA saMbaMdhamAM vadhu sAre prakAza pADe che. ahIM te mAtra lezyAnI saMkhyA mAtra ja kahI che. lezyA e vastu zI che? TUMkamAM kahIe te AtmAnI sAthe karma pudgalene cuMTADanAra je vastu, tenuM nAma lezyA. A vezyA, e mana, vacana, kAyAnA vyApAranA-arthAta ceganA pariNAma rUpa ja che. kAraNa ke jyAM vegane nirodha hoya che, -mana vacana-kAyAnA yogone abhAva hoya che, tyAM lezyAo hotI nathI. lezyAo cha gaNAvI che. kRSNalezyA, nalalezyA, kApatalezyA, telezyA, padmalezyA ane zukalalezyA. saMsAra-saMsthAna kALa A pachI saMsthAnakALa saMbaMdhI varNana Ave che. saMsAramAM keTalAka leke evuM mAnanArA hoya che ke anAdi saMsAramAM A jIvanI sthiti eka ja prakAranI rahe che. paraMtu kharI rIte tema nathI. saMsArathI cAra gati levAnI che. nAraka, tiyaca, manuSya ane deva. A gatimAMnuM je saMsthAna-avasthAna arthAt sthira rahevA rUpa kiyA ane tene je samaya, tenuM nAma che saMsthAnakALa. A saMsthAnakALanA zUnyakALa, azUnyakALa ane mizrakALa ema traNa bhede che. emAM nArakane saMsAra avasthAnakALa traNa prakAra che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 luM uddezaka-3] [ 35 tiyAne be prakAra che. temAM zUnyakALa nathI, manuSya ane devene traNa prakArane batAvavAmAM AvyuM che. AvI rIte aMtakiyA, upapAta ane asaMjhiAyuSya saMbaMdhI praznottara pachI A udeza samApta thAya che. kAMkSAmahanIya A udezakamAM aneka viSayo atimahatvanA che. kAMkSAmehanIya, astitva-nAstitva, kAMkSAmaha, baMdhAdi, narayikAdi ane zramaNone kAMkSAmaha, e A udezakanI khAsa bAbate che. kAMkSAmehanIya karma jIvakRta che ke? e praznathI zarUAta thAya che. dhyAnamAM rAkhavuM joIe ke-kAMkSA mehanIya e paNa eka prakAranuM kama che, je karAya che, te karma kahevAya che. kAMkSA mehanIya' paNa jIva kare che, atae te paNa eka karma che mehanIya karmane te sau kaI jANe ja che ke-je meha pamADe che. muMjhave che, e mehanIya che. A mehanIya karmanA be bheda zAstromAM varNavelA che. eka cAritramehanIya ane bIjI darzana mehanIya. "kAMkSA" enuM nAma che ke-judA judA mate-dazananI IcchA karavI. e matonuM paNa grahaNa karavuM. A "kAMkSA mehanIya" e mithyAtva mehanIya che. eka mata upara zraddhA na rAkhatAM judA judA matonuM avalaMbana levuM, enuM nAma che mithyAtva. "zraddhA te ekamAM ja hoI zake. A "kAMkSA-mehanIya paNa karAya ja che. mATe ja te karma che. ene karavAnI kriyA judI judI rIte thAya che. e anulakSIne vivaraNakAre enA bhedo paNa batAvyA che - Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha temAM- 1 avayavathI avayavanI kriyA 2 avayavathI AkhAnI kriyA 3 AkhAthI avayavanI kiyA 4 AkhAthI AkhAnI kriyA ema bhedo batAvavAmAM AvyA che. 9. A cAre bhAgAomAMthI prastuta viSayamAM caturtha bhAga ja mAnya karavAne che kemake-mehanIya karmanI udayAvasthA athavA ajJAnavaza mehanIya karmanI udIraNA karanAra jIvAtmAnA saMpUrNa pradeze (ATha rUcaka pradeza sivAya) mehanIya karmanA nazAmAM pUrepUrA bebhAna banIne AThe karmonI anaMta vargaNAo upArjana kare che. sArAMza ke AtmAnA badhAe pradeza vaDe AThe prakAranAM karmo baMdhAya che. AmAnA amuka pradeze amuka karmane bAMdhe che, jyAre bIjA amuka pradeze vaDe bIjA karmo baMdhAya che, Ama mAnavAnI bhula kadApi karavI nahi. kAraNa ke jaina zAsananAM amuka pradeze amuka karmane mATe niyata nathI. paraMtu badhAe karmo badhAe pradezathI ja baMdhAya che. AtmAnA eka pradeza upara jJAnAvaraNIya paNa hoya, dazanAvaraNIya paNa hoya, yAvat aMtarAyakarma paNa hoya che. Ama badhA pradezamAM badhAe karmo hoya che. mATe ja kahevAya che ke-AtmAnA eka eka pradeza para anaMta anaMta karmonI vargaNA cUMTelI che. jene laIne anaMta zaktine svAmI A AtmA potAnuM mULa svarUpa samajI zakatA nathI. tathA pitAnI sattA mAnavA mATe paNa bedhyAna che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 9 udezaka-3 ] [ 37 astitva-nAstitva te pachI astitva-nAstitva saMbaMdhI praznottare che. astiva, astitvamAM pariName che ane nAstitva, nAstitvamAM pariName che? e praznano uThAva che. bhagavAna 'hA'mAM uttara Ape che. pachI tema zAthI thAya che? jIvanI kriyAthI ke svabhAvathI? bhagavAna baMne rIte pariNamavAnuM jaNAve che. A prasaMge ApaNe "astitva" "nAstitva" e zuM che? ene saMkSepamAM vicAra karI laIe. kahevAmAM AvyuM che ke "je padArtha je rUpe hoya. te padArthanuM teja rUpe rahevApaNuM enuM nAma che astitva. ane anyarUpe te "nAstitva che. dAkhalA tarIke-manuSya manuSyarUpe ' AvA prakArane kAMkSA mahanIya karmane udayakALa-vedanakALa thatA jIva mAtrane jinezvara bhagavaMtonA vacane pratye dezathI athavA sarvathI zaMkAo thAya che. bIjA bIjA darzanenuM grahaNa karavAnI IcchA thAya che. dhArmika anuSThAnanA phaLamAM paNa saMzaya rahe che. A jaina zAsana che? athavA A ? "A pramANe jena zAsananI mAnyatA pratye mati-buddhimAM duvidhA prApta thAya che, tema thatAM mati bhrama nAmano deSa paNa thAya che. uparanA pAMce kAraNe kAMkSAhanIya karmanA kAraNe che. mATe gurUonA samAgamamAM AvIne zaMkA Adi dUSaNe TALavA joIe tathA ApaNI Atmika ane mAnasika vicAraNAmAM "je jinezvara dee kahyuM che te ja satya che." AvI zraddhAne sthira karavI joIe. jethI Atmadarzana ne lAbha thatAM ja arihaMta devanI oLakhANa paNa satya svarUpe thaze. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 ] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha sarvakALe sat che-vidyamAna che. astitvarUpe che, jyAre manuSya adharUpe sarvakALe asat che. na vaLI je vastu asat rUpe hoya che, te keI kALe sat rUpa thatI nathI. jemake zazazaMga. AvI ja rIte je sat rUpa che te asat rUpa na thAya. jemake apaTa e apaTapaNAmAM ja rahe, paTamAM nahi. " F 10. Ane sArAMza A che ke--amuka apekSAne laIne dravyamAM astitva (vidyamAnatA) ane nAstitva (avidyamAnatA)nA paryAnI vicAraNA anubhava siddha che. athavA te dravya mAtrane svabhAva ja Ave che. jethI te padArthomAM amuka paryAnuM astitva ane amuka paryAnuM nAstitva apekSAe svataH siddha che. jJAtA pite paNa eka dravyanAM anaMta paryAye eka samaye jANavA mAMgatA nathI. tethI kaI paNa padArthanA yathArtha jJAnamAM apekSAdaSTi-sApekSavAda ja sahAyaka bane che. ghaDe kharIdanAra mANasa dukAnadAra pAse jaIne A pramANe kahe che-mAre amadAvAdanI mATIne lAla raMgane mAgasara mahinAmAM ghaDAyelo ghaDo kharIde che. tyAre kharIdanAranA mastiSkamAM asaMkhyAtA gAmanA kALA, pILA tathA dhaLA raMganA, pioSa mahinAthI laIne kArtika mahinA sudhImAM ghaDAjelA ghaDAo je judA judA dravyanA banelA hoya che, chatAM paNa kharIdanAra jJAtA pote jANavA mAgato nathI ane pitAnI Icchita vastunI ja mAgaNI kare che tyAre ApaNe mAnavuM paDe che ke eka ghaDAmAM dravyane laIne mATI dravyanI vidyamAnatA che ane suvarNa, cAMdI Adi dravyanI avidyamAnatA che. kSetrathI amadAvAdI ghaDe che, pATaNa-khaMbhAta Adi Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-19 udezaka-3 ] [ 39 kAMkSA mehanIyanA hetuo A pachInA praznottaramAM kAMkSAmahanIya karma bAMdhavAnA hetuonuM varNana che. tene sAra e che ke-kAMkSAhanIya karma pramAda-mana-vacana-kAyAnA vyApArathI-gathI utpanna thAya che. te ga vIryathI utpanna thAya che. vIrya zarIrathI pedA thAya che. ane zarIra jIvathI utpanna thAya che. ane jyAre kSetranI vidyamAnatA nathI. kALathI mAgasara mahinAnI banAvaTa che, bIjA mAsanI banAvaTa nathI. ane bhAvathI lAla raMgane che, kAraNa ke bIjA raMgano abhAva pratyakSa jevAya che. A pramANe pratyeka padArtha (dravya)mAM sva dravya-kSetra-kALa ane bhAvane laIne vidyamAnatA che ja ane paradravyAdinI avidyamAnatA che, e paNa satya hakIkata che. sArAMza ke eka ja dravyamAM amuka paryAne laIne astitva che jyAre amuka paryAne laIne nAstitva paNa svataH siddha che. A ja pramANe AMgaLI e dravya che. paNa jJAtAne amuka kAraNavazAt sIdhI AMgaLIthI matalaba che, mATe AMgaLIrUpI dravyamAM sIdhApaNuM ane vAMkApaNuM paryAnI vidyamAnatA hovAthI kahevAya che ke "A AMgalI sIdhI che, athavA "A AMgaLI vAMkI che." je samaye AMgalI sIdhI hoya che tyAre "saraLatA" paryAyanuM astitva ane "vakatA" paryAyanuM nAstitva paNa ApaNane sApha dekhAI Ave che. e ja pramANe jyAre AMgaLI vAMkI hoya . tyAre vakratA paryAyanuM astitva ane saraLatA" paryAyanuM nAstitva paNa hetu siddha ja che. chatAM paNa A bane paryAmAM AMgaLI dravya te eka ja che. Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40] [ bhagavatIsUtra sArasa graha tema che teA pachI utthAna, kama, khala, vIrya ane parAkrama (puruSArtha)nI jarUra che. ahi' vivaraNakAre pramAda ane cAga upara suMdara vivecana karyu che. kAMkSAmeAhanIya kama AMdhavAnuM mukhya kAraNa pramAda che. A pramAda eTale mithyAtva, avirati ane kaSAya. kharI rIte teA pramAdanA AThe prakAra batAvavAmAM AvyA che. 1 ajJAna, 2 saMzaya, 3 mithyAjJAna, 4 rAga, 5 dveSa, 6 mati bhraMza, cha dharmImAM anAdara, 8 cAgA ane durdhyAna. AmAM uparanA traNane mithyAtva, avirati ane kaSAyane samAveza thaI jAya che. A pramAdanA utpAdaka ceAga che. mana-vacanakAyAnA vyApAra che. A traNanI kriyA vinA madyAdi pramAda sabhavI zake nahi. A ceAganI utpatti vI thI khatAvavAmAM Ave che. A vIya zuM che? lesyAvALA jIvanA mana-vacana kAyArUpa sAdhanavALAnAM AtmapradezanA parisparUpa je mApAra tenuM nAma che vIya, A vIya nuM utpAdaka zarIra che. kAraNa ke zarIra vinA vIya thaI zakatu N nathI. ane zarIrane utpAdaka jIva che. jo ke jIvanI sAthe kama paNa kAraNa jarUra che. paraMtu ekamanu kAraNa paNa jIva hAI mukhya jIva ja batAvela che. 11 6 11. atha ane kAmanI upArjanAthI laIne dha tathA meAkSa puruSArtha nI ArAdhanA mATe utthAna, kama, baLa, vIya ane puruSArthAMnI atyaMta ane anivAya AvazyakatA jaina zAsanane mAnya che. bhAgyathI ja badhu maLe che, tathA meAkSa paNa bhAgya vinA nathI maLavAne." A mAnyatA jaina dhamanI nathI. vyavahAra mAga mAM eTale ke atha tathA kAmanI upAjara. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 9 udezaka-3 ] [ 41 te pachI nirayikAdi ane zramaNe kAMkSAhanIyakarmane vede che ke kema? e saMbaMdhI prazna che. jemAM bhagavAna "hA" kArathI javAba Ape che. avadhimana:paryavajJAna A praznottaranA vivaraNamAM avadhijJAna mana:paryavajJAna nAmAM, bhegavaTAmAM ane te bhegavaTAthI thatA kSaNika AnaMdamAM paNa kerA bhAgyanA bhase keI rahyo nathI. raheto nathI ane raheze paNa nahi. jIvamAtra baMne vastuone meLavavA mATe bagAsA khAIne besI raheto nathI. paNa kaMIne kaMI prayatna karato ja jovAmAM Ave che. saMsArane vyavahAra bhAgyanA bharaoNse, IzvaranA vizvAse ke maMtra jApa tathA jyotiSanA AdhAre paNa nathI cAlato. AtmA pote ja jyAre te te vastuone meLavavA mATe kaMIka utthAna kare che. te mATenI amuka zArIrikAdi kiyAo kare che, DuM baLa paNa vApare che tathA pitAnI skUrtirUpa parAkrama paNa kare che ane chevaTe te padArtho meLavavA mATe egya purUSArtha paNa Adare che. tyAre ja vastunI siddhi thAya che. bhAgyavAda (niyati vAda)ne prarUpaka gozALe paNa pitAnA bhajana, snAna, vihAra, upadeza tathA bIjAone potAnA matamAM meLavavA mATe utthAna, karma (kiyA) baLa (zArIrika baLa) vIrya (AtmAnI smRti) tathA mana-vacana ane kAyAthI purUSArtha karato ja hato. T koIpaNa vAda-vivAda-carcA athavA siddhAMtane abhiniveza jyAM sudhI mANasa mAtranAM jIvanavyavahAramAM utaravA lAyaka na bane tyAM sudhI koLakalpita siddhAtothI dezane, samAjane tathA vyaktine AdhyAtmika nukazAna sivAya bIjuM kaMI paNa prApta thatuM nathI. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha judu zA mATe ? temaja darzana ane cAritra saMbaMdhInu` vivaraNa paNa khAsa samajavA lAyaka che. tenA sAra e che ke adhi jJAnathI jo ke maneAdrabyA paNa upalabdha thaI zake che, chatAM mana:paryAyajJAna avadhijJAnanA bhedomAM gaNI zakAtu nathI. kAraNa ke e anne (avadhi ane mana:paryaM va) jJAnanA svabhAva judA judA che; eTale ke-mana:paryAyajJAna mAtra maneAdravyAne ja grahaNa kare che, ane A jJAnamAM prathama darzana (sAmAnya jJAna) hAtu nathI. jyAre avadhijJAnamAM keTaluMka manaH sivAyanA drabyAnuM grAhakatva che. keTaluMka manane ane khIjAM dravyezane paNa grahaNa kare che. vaLI avadhijJAnamAM sauthI pahelAM dazana hAya che. paNa kAI evu' avadhijJAna nathI ke je kevaLa maneAdravyeAne ja grahaNa karatuM hAya. dezana druzTana" sa MbaMdhI vivecanamAM 'druna'nA judA judA arthA karavAmAM AvyA che. eka daza na'nA atha karyAM che 'sAmAnya jJAna,' enA. cakSudaza na acakSudana ema be bhedA khatAvyA che. emAM kAraNarUpa indriyAne 'prApyakAri' ane aprApyakAra' rUpe vaNavI che. bIjo dazananA artha 'samyaktva' karela che. AnA e. bheda 'kSAyeApazamika'ane aupazamika' atAvIne te upara. zakA samAdhAna che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 luM uddezaka-4 ] cAritra [ 43: AvI ja rIte cAritranA be bhedo : 'sAmAyika' ane. 'chedyopasthApanIya'upara zaMkA samAdhAna che. cAritranA Ama. be bhedo khatAvavAnuM kAraNa sAdhuonuM Rju jaDatva ane vakra jaDatva kahevAmAM AvyuM che. jo pahelu eka ja prakAranu cAritra matAvavAmAM Ave te ema banavAnA saMbhava che kekoIe cAritra lIdhu ane kaiMka jarA doSa lAgI gayA, jarA bhUla thaI gaI, eTale e ema samaje ke mAru cAritra. naSTa thaI gayuM ane tema samajIne te gabharAI jAya, AkuLavyAkuLa thaI jAya, paNa bIjI vAra cAritra levAnu` hAya te. te gabharAya nahi. ane peAtAnI gheADI bhUlathI ema na samaje OM 'huM cAritrathI bhraSTa thaI gayA.' tethI ja pahelA ane. aMtima tI karanA sAdhue anukrame Rju jaDa ane vakra jaDa hAvAthI temanA mATe pahelAM sAmAyika ane pachI vratanA Arepa kahyo che. kAraNa ke jo sAmAyika kaMIka azuddha thayuM hAya, teA paNa teAnA mAdha AvatA nathI. matalakha kesAmAyika saMbaMdhI thoDI bhUla thAya te paNa te rahe che.. samAcArI AvI ja rIte bhinna bhinna samAcArIe-paddhatie joIne keTalAka bhaDakI jAya che. tenA mATe paNa A ja prakaraNamAM vivaraNakAre khulAsA karyAM che ke--bhale samAcArI. bhinna hAya, parantu te viruddha na kahevAya. kAraNa ke tenu AcaraNa karanArA-tenA pravata ka 'gItA" ane 'azaH' hAya. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha che arthAt evI samAcArI, ke jenA pravartaka gItArtha hoyaazaTha hoya, ane je samAcArI asAvadya-niSpApa hoya, temaja jene keIe niSedha karyo na hoya, ane je bahumata hoya, evI samAcArIo-paddhatio kaMI sAdhya nathI hotI paNa sAdhana che, ane sAdhanA mATe virodha kare e to ajJAnatA ja kahevAya. kama prakRti A uddezakamAM mukhya viSaya kama prakRti saMbaMdhI che. arthAt karma prakRti keTalI? mehanIyakarma jyAre udayamAM AveluM hoya, tyAre jIva paralokagamana kare ke kema? kare te zAthI? AvI ja rIte pugalanI bhUta-vartamAna ane bhaviSya kALanI vidyamAnatA saMbaMdhI temaja chadmastha manuSya siddhabuddha thAya ke kema? te saMbaMdhI varNana che. tene sAra A che. karma prakRtie ATha chejenuM varNana prajJApanA sUtramAM che. 3 mehanIya karma jyAre udayamAM AveluM hoya, tyAre jIva ka 12. A praznottaramAM nirgastha zabdanI sAthe zramaNa zabda hevAnA kAraNe zramaNane artha jaina sAdhu ja levAne che. tyAga ane vairAgyathI dIkSita thayela sAdhu paNa gurukuLa vAsa ane svAdhyAya-baLa pratye je bedarakAra raheze to temane paNa zaMkAo utpanna thaze ane kamaza: vadhaze. ane vadhatI zaMkAe sAdhakane punaH mithyAtva mohanIya pratye ghasaDI jaze. ka 13. karmo keTalA prakAranAM che? te zAthI baMdhAya? kyA kAraNe karmo baMdhAya? tenI keTalI prakRtie vedAya? Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 luM uddezaka-4] [45 vIyatAthI upasthAna kare. upasthAna eTale paraloka prati gamana, ahi vIryatAnA traNa bheda batAvavAmAM AvyA che. vagere prazna che. tenA javAbamAM bhagavAne pharamAvyuM ke tIvra, tIvratara ane tIvratama Atmika adhyavasAne laIne baMdhAtA karmo ATha prakAranA hoya che. tenA svabhAve A pramANe - (1) jJAnAvaraNIya karma-padArthamAtramAM vizeSa ane sAmAnya dharma samavAyane laIne bhADutI rUpe nahi paNa sthAyIrUpe rahevAvAlA svataH siddha dharmo che. jemake A ghaDe. senAne che, A mATIne che, A amadAvAdane che, A lAla raMgane ghaDe che, A vyakti vidvAna che, A. atizaya jJAnI che. A pramANe pratyeka padArthanuM jAti, guNa, nAma vagerene laIne je jJAna thAya che, te vizeSa jJAna kahevAya che, paMDitenA-mahApaMDitonA mata-. matAntararUpa viSacakane javA daIe, to e anaMta vicitratAthI bharelo A saMsAra saune mATe pratyakSa che. jemAM keTalAka jIve ghaNA ja alpa jJAnavALA, keTalAka aspaSTa jJAnavALA, keTalAka mithyAjJAnavALA, buddhi-. bhramavALA, pUrvagrAhita jJAnavALA ane keTalAka yathArtha jJAnavALA hoya che. jemane ApaNe sau pratyakSarUpe anubhavIe chIe. - AkAzamAM rahelA ochA-vadhatA vAdaLane laIne. sUryane prakAza jema manda mandatara ane mandatama bane. che, tema AtmAnAM sahaja siddha jJAnaguNane DhAMkanAra jJAnAvaraNIya karma che. AMkha upara pATo bAMdhele mANasa jema kaMIpaNa joI zakato nathI, tema A kamane laIne, ja AtmAne vizeSa jJAna thavAmAM avarodha UbhuM thAya che.. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha AlavIyatA, paDitavItA ane khAlapaMDitavIyatA. A traNa paikI khAlavIyatAthI upasthAna thAya, ema samajavuM. (2) daza nAvaraNIyaka--jenAthI AtmAne sAmAnyajJAna thAya che. jemakeA ghaDA che, A mANasa che, A pazu che, A badhA jIvA che. Ama nAma, ThAma, gati vagerethI rahita sAmAnya jJAnane jaina zAsanamAM vruna'kahevAya che. AvA danane AvaraNa karanArU-rokanArU kama da nAvaraNIya kahevAya che. (3) vedanIya ka--sukha-duHkha-saMjoga ane viyega Adi ndvandvone laIne mAnasika pariNAmeAmAM sAtA (sukha) asAtA (duHkha-pIDA) anubhavAya te vedanIya kama che. capi udayamAM AvatAM badhAe karyAMnu vedana tA thAya ja che. teA paNa kAdavamAM jema deDakA, macchara, mAkhI ane kamaLa paNa utpanna thAya che, chatAM paNa ''paDe nAcate kRtti pavanaH '' A uktine anusAre poMkaja zabdathI 'kamaLa' ja levAya che, tevI rIte rUDha arthAMmAM vedanIya zabda hAvAthI sukha-duHkharUpe bhAgavAya che te vedanIya zabdanA artha ahiM iSTa che. (4) mAhanIya ka--je kAraNathI sat--asat, satya--asatyanA viveka vinAnA A AtmA thAya che. arthAt keAipaNa mAnasika, vAcika ane kAyika pravRttimAM satyaasatyanA je kAraNathI niya na thAya te meAhanIya kama' kahevAya che. (5) AyuSya kama--pUrvabhavamAM peAtAnA karelA karmone laine prApta karelI narakaMgatimAMthI bahAra AvavA mATenI Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 luM uddezaka-3 ] [ 47 AvI ja rIte apakramaNa saMbaMdhI vicAra che. apakramaNa ene kahevAmAM Ave che ke-uttama guNasthAnakathI hInatara guNa IcchA rAkhanAra ne bahAra AvavA mATe ke te AyuSya karma kahevAya che. jemake jelamAM rahele mANasa jelaranI AjJA vinA jelamAMthI mukta thaI zakatuM nathI tema beDI jevA A karmane laIne naraka gatino AtmA tathA manuSyAdi gatiomAM bhayaMkara yAtanAone bhegavate jIvAtmA bahAra AvI zakatA nathI, athavA eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM javA mATe udayamAM AvanAru karma AyuSya karma kahevAya che. A karmarAjAnI beDImAM sapaDAyelo jIva eka bhavane samApta karIne ja bhavAntaramAM jAya che. nAmakarma-zubha ke azubha gathI bAMdhelA karmo sadgati durgati, sArI jAti-kharAba jAti, sAruM ke kadarUpa zarIra, sAru ke nabaLuM saMghayaNa Adi zubhAzubha paryA ne je prApta karAve te nAmakarma kahevAya che. (7) gotrakarma-A mANasa halakA kulane che, A uMcA kulane che, A Arya che, A anArya che, AvA prakA2nA zabdavaDe zarIradhArI AtmA je saMdhAya chebelAvAya che te A gotrakamane AbhArI che. aMtarAyakarma-dAna, lAbha, bhega, upabhoga ane vIrya (parAkrama) labdhione upayoga karavAnI IcchA rAkhanArA jIvane je karmone laIne antarAye naDe vacce vizna Ave te A aMtarAyakarmAne AbhArI che. A pramANe AThe karmonA niyata thayelA svabhAvane laIne anaMta zaktiono svAmI A jIvAtmA potAnA mULa khAnAne anaMtazaktine meLavI zakatA nathI.. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 ] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha. sthAnakamAM javuM. mehanIyakarma jyAre udayamAM AveluM hoya tyAre jIva apakramaNa paNa kare. ane te bAlavIyatAthI ane have prazna A che ke-upara pramANe AThe karmone anukrama kayA kAraNe rAkhe che? ' javAbamAM jANavAnuM ke-guNa ane guNa" kathaMcit ekaja hoya che. A nyAye guNa evA AtmAnA jJAna darzana guNe. hovAthI AtmA ane jJAna apekSAe eka ja che. "yatra yatra jJAnaM (catanyaM) tatra tatra jiivH| yatra caitanyaM nAsti sa jIvo na bhavati parantu ajIvo'sti yathA ghaTapaTAdi paudgalikapadArthAH / " A kathanane anusAre jIva jyAre cetanA lakSaNathI lakSita che. tyAre jIvane jJAna-darzanano abhAva hoya che. Ama manAya ja kevI rIte? A baMnemAM paNa jJAna pradhAna che. jenA prabhAvathI saMpUrNa zAstronA viSayanI vicAra paraMparAnI pravRtti sulabha bane che. - anAdikALathI paribhramaNa karatA jIvAtmAne je uccakhAnadAna AryajAti, AryasaMskRti, paMcendriyapaTutA ane dhArmika-saMsakAra vagerenI labdhio prApta thAya che, te samyajJAnane AbhArI che. saMpUrNa karmothI mukta thayelA kevalI bhagavaMtane paNa sarva prathama jJAnepaga ja hoya che, ane bIjI kSaNe darzane paga hoya che. mATe je karmonA kAraNe A jJAnazakti AvRta thAya che te jJAnAvaraNIya karmane sauthI prathama mUkayuM che. jJAne pagathI cuta thayele jIva dazanepAgamAM sthira thAya che. A zakti jenAthI DhaMkAya te darzanAvaraNIya karma bIjA naMbare ja hoI zake. A baMne kArmone udayakALa jyAre vartate Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 huM uddezaka-4] [ 49 kadAcit bAlapaMDitavIryatAthI paNa thAya che, paMDita vIryatAthI. nathI thatuM vaLI A prakaraNamAM e paNa kahevAmAM AvyuM che hoya che tyAre tAratamyabhAve jIvAtmAne sukha-duHkharUpa. vedanAne anubhava thAya che. jemake jJAnAvaraNIyakarmane prabaLa udaya vartato hoya che tyAre arere, huM kaMI paNa. jANato nathI, mane kaMI paNa AvaDatuM nathI, Ama A. jIvAtmA bIjA jJAnI puruSane joIne duHkhane ja anubhava. karate heAya che, jayAre prakRSTa jJAnano udaya hoya che, tyAre jIvane sukhazAMtino anubhava thAya che. tathA dazanAvaraNIya karmanA prabaLa udaye jAtyabdhatA, badhiratA, tathA AMkha, kAna nAka, ane sparzendriyanI kamajorIne jyAre A jIva anubhava kare che tyAre paNa bahu ja duHkhane anubhava thAya che. ane tenAthI viparIta pAMce. IndriyanI paTutAne laIne A jIvane sukhanI prApti paNa spaSTa dekhAya che. mATe ja A baMne karmonI pachI A vedanIyakarma mUkavAmAM AvyuM che. Indriyone gamatAM ane nahi gamatAM padArthonI prApti ane aprAptimAM saMsArI jIvane rAga-dveSAdi thayAM vinA rahetAM nathI, ane jyAM rAga-dveSa hoya che, tyAM mehanIyakarmanI sattA avazyameva hoya ja che. te kAraNe A karmane cothA sthAne mUkavAmAM AvyuM che.. . zarAbapAna jevA A karmane laIne atyaMta mUDha banelA jIne AraMbha-samAraMbha tathA parigraha vadhAravAmAM ja ane tenA bhegavaTAmAM ja saMpUrNa rasa hoya che. tethI temane narakAdi gationuM AyuSya karma baMdhAvavuM anivArya che." mATe ja AyuSya karmane pAMcamA sthAne mUkayuM che. ane tyAra Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha ke-karelA pApakarmane vedyA vinA-anubhavyA vinA nAraka, pachI gati Adi nAmakarma paNa AyuSya karmane AdhIna hovAthI nAma kamane chaThuM sthAne mUkavAmAM AvyuM che. nAma karmanA udayamAM ja UMca-nIca gotrathI belAto jIva gotra kamane vedata hovAthI sAtame sthAne AnuM sthAna yukti yukta che. ane tyAra pachI aMtarAya kamane mUkavAne Azaya e che ke-uccakalamAM janmelA jIvane dAnAdi labdhio sulabha hoya che, jyAre nIca khAnadAnamAM te labdhione prAyaH karIne abhAva hoya che. te kAraNe A karmane chelle mUkayuM che. A jIva ATha prakAre karmabaMdhana kevI rIte kare che ? AnA javAbamAM bhagavAne pharamAvyuM ke-jyAre jJAnavaraNIya karmane udayakALa vartate hoya che, tyAre darzanAvaraNIya karmane anubhAva paNa niyama hoya che ane AnA vipAke darzana mehanIya karma paNa hoya che. tyAre A jIvAtmA ATha prakAre karma bAMdhe che. atane tattva tarIke mAnavuM ane tene atattva tarIke mAnavuM mithyAtva ja che. mATe zAstrIya vacana che ke mehanIya karmanA udayakALamAM tathA udIraNA kALamAM uttara karmo eTale ke navA karmo baMdhAtA ja hoya che. jema bIja tatva nAza pAmeluM na hoya te aMkurAdinI utpatti dekhAya che. tevI rIte mithyAtvanI hAjarImAM jIvAtmAne avirati kaSAya, pramAda ane gavakatA hovAthI karmonAM aMkura prati samaye utpanna thatAM ja rahe che. "jInA jevA adhyavasAye hoya che tevA ja pudgale karmarUpe pariName che, ane pudgalene jevo udaya hoya che, jIvAtmAonI paristhati paNa tevI ja hoya che." Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1luM uddezaka-4] [51 tiryaMca, manuSya ane devanA jIvana mekSa thato nathI. ahiM keTalA sthAno vaDe jJAnAvaraNIyAdi karmo baMdhAya che? AnA javAbamAM bhagavAne pharamAvyuM che ke-he gautama! rAga ane dveSa A be kAraNothI karma baMdhAya che. prItyAtmaka rAga ane aprItyAka dveSa yadyapi krodha, mAna, mAyA, lobhathI judA nathI. mATe A cAra kaSAmAM rAga-dveSane samAveza thaI jAya che. tathApi nayavAdane laIne A samAveza kevA vicitra prakAre thAya che, te jarA joI laIe. saMgrahanayanI mAnyatA AvA prakAre che ke--koIne paNa gamate nahiM hovAnA kAraNe krodha aprItyAtmaka che ane pArakAnA guNo sahana nahI thavAnA kAraNe mAna kaSAya paNa aprItyAtmaka hoya che. mATe A banne krodha ane mAna dveSarUpe ja che. jyAre AtmAne gamatuM hovAthI lAbha kaSAya ane pArakAne ThagavArUpe AtmAne abhilaSita hovAthI mAyA kaSAya, A pramANe lebha ane mAyAne samAveza rAgamAM thAya che. Aje vAtane vyavahAranaya Ama kahe che ke-para upaghAtane mATe mAyA kaSAyane proga thAya che, ane te dveSa vRttinA abhAvamAM banatuM nathI. mATe "mAyAne dveSamAM aMtarbhAva thAya che. krodha ane mAnato aprItyAtmaka hovAthI DhaSa ja che, jyAre lobha kaSAya nyAya-nItinA svIkAra pUrvaka artha pratyenI mUcha parepaghAta vinAnI hovAthI "rAgamAM samAviSTa thaze. A pramANe A nayanA mate krodha, mAna, mAyA, dveSarUpe che ane lebha rAgarUpe che. jyAre jusUtranaya Ama kahe che ke-krodha kaSAya aprItyAtmaka hevAthI parepaghAtI che, mATe tene zreSamAM Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para ] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha karmanA be bheda batAvavAmAM AvyA che. pradezakarma ane samAveza thaze, paNa zeSa je mAnamAyA ane lobha che temanAM be be bheda paDe che jemake pitAnA guNonuM bahumAna saune gamatuM hovAthI ahaMkAranA upayoga samaye mAna kaSAya prItyAtmaka hovAthI rAgarUpe bane che, paNa mAtrArya vagerenA kAraNe pArakAnA guNe pratye dveSane upaga hovAthI mAna kaSAya apratyAtmaka bane che. pArakAnA dravyanuM grahaNa karavAnI ciMtA samaye mAyA. paNa pratyAtmaka hoya che. ane pArakAne ThagavA samaye AtmAnA pariNAme paropaghAtakAraka hovAthI aprItyAtmaka banavAnAM kAraNe mAyA dveSarUpe paNa banaze kSatriya Adi vIra jAtine laIne lobha kaSAyane vicAra, karavAmAM Ave to te AvI rIte prItyAtmaka paNa banaze - kSatriyonI mAnyatA che ke "vara macA vasuMdhA' A vasuMdharA pRthvI vIrene mATe che ane te bIjA dezanuM apaharaNa amArA mATe nyApya che." A uktine mAnya rAkhIne svArtha sAdhikA pravRtti karavI temane game che, mATe prItyAtmaka havAthI lobha "rAgamAM samAviSTa thaze ane zatruonA dezane svIkAra karavA mATe abhiga thAya tyAre lAbha aprItyAtmaka thavAthI zreSanA AkArane dhAraNa karaze kemake te abhiyoga-laDAI paropaghAta hoya che. A pramANe A traNe kaSA rAga ane dveSa rUpe banI zakaze. - jyAre pAchaLanA zabdano Ama kahe che ane lobhane samAveza mAtA ane mAyAmAMja thaI jAya che, te A pramANe Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1luM uddezaka-4] . [ 53 anubhAgakarma emAM pradezaka avazya vedavuM paDe che, ane mAna ane mAyA kaSAyamAM pArakAne hAni karanArA AtmAnA je adhyavasAye hoya che, te aprItyAtmaka hevAthI krodha che ane svaguNonA utkarSarUpa paradravya pratyenI mUcha AtmAne gamatI hovAthI le che. loka prasiddha lebha paNa pArakAne upaghAta karanAra hoya tyAre ane mUchatmakarUpe hoya tyAre AmAM paropaghAta lobha kodha kahevAya che ane krodha dveSa ja che. jyAre mUccharUpa lebhane samAveza rAgamAM thaze. A pramANe rAga ane dveSane laIne jJAna varaNIyAdi karmo satata baMdhAya che. yadyapi karmonuM baMdhana rAga-dveSa nathI karatAM, paraMtu AtmA jyAre rAga-dveSane laIne pitAnuM bhAna bhUlI jAya che, tyAre AtmA teija karmone kartA bane che. jIvAtmAnA pratipradeze cAre ghAtI karmonI je 2ja cUMTelI che, te kSINaghAtI kevaLIne choDIne badhAya ne te karmo vedavA ja paDe che, jyAre AyuSya karma, nAma kama, gotra karma ane vedanIya karma saMsAranA carama samaya sudhI kevaLI bhagavaMtone paNa vedavA paDe che. rAga-dveSa vaza jIvAtmAe bAMdhelA arthAt karmarUpe pariNamelA AtmAna pradeze sAthe ekAkAra thayelA, vadhAre gADhatara ekAkAra thayelA, abAdhAkALane cheDIne uttara samaye dinane yogya niSikata thayelA, AgaLa AgaLa pradeza hAni ane rasavRddhi, dvArA sthApita thayelA, samAna jAtIya prakRti omAM saMkramaNa thayelA, kaMIka vipAka avasthAne pAmelA, vizeSa vipAka sanmukhI thayelA, phaLa devA mATe taiyAra thayelA, sAmagrIvaza udayamAM AvelA (jema kerI pahelAM kaMIka pAke che pachI sAmagrIvaza vizeSa pakavavAmAM Ave che ane pAkI Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha anubhAgakama mAM keTalu'ka veDhAya che ane keTalu'ka nathI vedAtuM. thayA pachI khAnArane tRpti ane AnaMda Ape che.) A pramANe kama kha MdhanathI baMdhAyelA jIvA paNa mithyAtva Adine laIne pharI pharI karmAMnI upArjanA kare che. yadyapi jIvAtmA pratisamaya jJAna darzananA upacAgavALA hAvA chatAM paNa jyAre sAmagrIvazAt rAga tathA dveSanI lezyAe vRdhdhi pAme che tyAre karmAMnuM adhana thAya che. je samaye kamemAM baMdhAya che, te ja samaye maMdhAtA kama va NAnA puddagalAne grahaNa karatA A jIva anAlAgika vIya (Atmika pariNAmeA) vaDe jJAnAvaraNIya Adi kamena judA judA sthApana kare che, je pramANe AhAra karatA hAIe chIe tyAre ja, te khAdhelA AhAramAMthI ja amuka pudgale lAhI mATe, mAMsa mATe, hADakA mATe, majjA mATe ane zukra dhAtu mATe niNI ta thaI jAya che. khAdhelA badhAe AhAranu leAhI banatuM nathI. yAvat zukra khanatuM nathI. parantu lAhIne cAgya pudagalAnuM leAhI ane che ane bAkIne khAdhele AhAra je rasarUpe khanelA che, te viSThA, mUtra, parasevA, nakha, khAla tathA nAka, kAna ane AMkhanA mela dvArA bahAra nIkaLI jAya che. te ja pramANe baMdhAyelA karmAMnuM phaLa ApavA mATene svabhAva paNa tyAre ja (kama` khAMdhatA samaye ja) nizcita thaI jAya che. tyArapachI AtmAnA vizeSa prakAre eTale samyagajJAna pratye dveSa pradveSa, jJAna ane jJAnInI niMdA-tiraskAra, gurune apalApa, jJAnanA upakaraNeAnI AzAtanA vagere kAraNeAthI AMdhelA kamAMnu uttarAttara pariNAma vadhatuM ja jAya che. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1luM uddezaka-4] [55 upara je bAlavIryatAdi bheda batAvavAmAM AvyA che. A pramANe sAmAnya ane vizeSa ayavasAyothI bAMdhelA karmonA vipAka (phaLa)nI prApti samaye udayamAM AvelA, pArakAthI udayamAM lAvelA, ane sva5ra nimittane laIne udayamAM Ave che. keTalAka karmo amuka gatine AzrIne vizeSa prakAre udayamAM Ave che. jemake narakagatine AzrIne asAtA vedanIya karma udayamAM Ave che kemake te jIvone asAtakarma (asAtAvedanIya) jeTale tIvra hoya che, teTale tiryaMne hete nathI. utkRSTa sthitithI bAMdhelA kamaeNmAM rasa paNa tIvra hoya che. jema amuka bhavane AzrIne mithyAtvanI tIvratA hoya che. manuSya ane tiryaMca avatAramAM nidrA nAmanuM darzanavaraNIyakarma vizeSa prakAre udayamAM hoya che. yadyapi dene tathA nArakene paNa darzanAvaraNayakarma sattAmAM to hoya ja che. paNa sukhamAM masta banelA dene tathA duHkhamAM nimagna banelA nArakene nidrAne udaya manuSya tathA tiyAnI apekSAe thaDe hoya che. - have parane laIne karmo A pramANe udayamAM Ave che. jemake - keI mANasa ApaNuM upara patthara ke lAkaDuM pheke athavA talavAra ke lAkaDI laIne ApaNA upara hamale kare tyAre ApaNane asAtA ane krodhane udaya thaI Ave che. have keTalAka karmo pudgalenA pariNAmathI udayamAM Ave che. jema bhejana karavAnA samaye khAdheluM anna nahIM pacavAnA kAraNe ajIrNa thaI javAthI tAva, udharasa, vamana tathA jhADA Adi thavArUpa asAtA vedanIya karma udayamAM Ave che, Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa6 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha temAM vivaraNakAre vayanA a` prANI karyAM che. arthAt-- kayA karmonA kevA prakAre rasAya hAya che? AnA javAbamAM bhagavAne pharamAvyuM ke--jJAnAvaraNIya ka`nA daza prakAre rasAya hAya che. eTale ke A karmanA udayakALa vatA hAya che tyAre deza prakAre phaLa bhAgavavA paDe che te A pramANe :-- 1 zreAtrAvaraNa 2 cakSurAvaraNa 3 dhrANAvaraNa 4 rasanAvaraNa 5 sparzAva2Na zrotrendriya jJAnAvaraNIya cakSurindriya jJAnAvaraNIya prANendriya jJAnAvaraNIya rasanendriya jJAnavaraNIya sparzendriya jJAnAvaraNIya ahI' zreAtrAvaraNa, cakSurAvaraNa, prANAvaraNa, rasanAMvaraNa ane sparzAvaraNa A pAMce dravyendriyA jANavI ane bAkInI zrotrendriya jJAnAvaraNIya, cakSurindriya jJAnAvaraNIya, prANendriya jJAnAvaraNIya, rasanendriya jJAnAvaraNIya ane sparzendriya jJAnAvaraNIya A pAMce bhAvendriya jANavI. kemake ekendriya jIvAne jIbha, nAka cakSu ane kAna A cAre dravyendriyA nahI. hAvAthI jema dravyendriya kamermAnuM AvaraNa karma udayamAM che, tema labdhi ane upayAga rUpa ! bhAvendriyAnuM paNa AvaraNa prAyaH karIne heAya che. capa akula Adi vRkSAmAM bhAvendriyAnA aspaSTarUpe paNa anubhava jaNAya che teA paNa dravyendriyAnA abhAva hAvAthI te vana spatie pacendriya tarIke sa MbeAdhAtI nathI. A pramANe e indriya jIvAne prANa cakSu ane kAnanA abhAva hAvAthI ta viSayaka jJAnanuM paNa AvaraNa spaSTa che. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 luM udezaka-4] [ pa7 prANIpaNuM eTale vIryatA. have "bAlane artha e karavAmAM Avyo che ke-"je jIvane samyagaarthane baMdha na hoya, ane saddha kAraka virati na hoya. te jIva "bAla" kahevAya che. "bAla" arthAta mithyAdaSTi jIva. je jIva sarvapApane tyAgI hoya, te "paMDita" eTale sarvavirati hoya te paMDita. tevI ja rIte amuka aMze virati hovAthI paMDita ane amuka aMze virati na hovAthI bALa mATe te bAlapaMDita. arthAt dezavirarativALe kahevAya che. have upara je pradeza karma ane anubhAga karma kahevAmAM AvyAM che, tene artha A che - teIndriya jIvone cakSa ane kAna tathA caturindriya jIvone kAnano abhAva hovAthI taviSayaka jJAnanuM paNa AvaraNa che. dravyendriye prApta thaye chate paNa te te indriyene tevA prakAre roga prApta thatAM paNa indriyAvaraNIya karmane prAyaH karIne tAratamya joge AvaraNa AvI jAya che. jemake kuSTha Adi cAmaDInA vyAdhinA kAraNe spazendriya jJAnAvaraNIya prAyaH udayamAM Ave che. A pramANe badhI indrimAM - jANI levuM, paMcendriya hovA chatAM paNa jAyeMdha athavA amuka umra thaye chate Avela aMdhatva ke badhiratva paNa te te IndriyonA AvaraNane sUcave che. A pramANe jema ApaNe jJAnavaraNIya karmano radaya jANI zakayA chIe tema bIjA karmone radaya prajJApanA sUtranA 23 mA padathI jANI le. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 ] pradeza ane anubhAganA atha pradeza eTale karmAMnAM pudgaleA. jIvanA pradezamAM je kama pudgaleA AtaprAta che, te pradeza-kama kahevAya che, ane teja kama pradezonA anubhavAtA rasa ane tadrurUpa je kama tenuM nAma anubhAga ka` che. A emAM pradezaka nu vedavu nizcita che. kahevAmAM AvyuM che ke A ka pradezanA vipAka nathI anubhavAtA chatAM kama pradezAnA nAza te niyame thAya. ja che. anubhAga ka` vedAya paNa che, ane nathI paNa vedAtuM. pudagala [ bhagavatIsUtra sArasa'graha. AgaLa pudgalanA sabaMdhamAM kahetAM pudgala bhUtakALamAM hatAM, vamAnakALamAM che ane bhaviSyakALamAM jarUra raheze. 'ahiM pudgalanA atha paramANu karavAmAM AvyA che.14 14 bhagavAne pharamAvyuM ke--gautama! pudgala paramANue traNe kALe zAzvata che, kemake je ' sata' hAya che, te kSetra ane kALane laIne tirAbhAva rUpe arthAt rUpAntara avasthAne pAmI zake che parantu sarvathA nAza avasthAne pAmatuM nathI. je pralayakALe saMsAranA sarvathA nAza mAne che. temane hitazikSA ApatA devAdhideva bhagavAne kahyuM ke--paramANu e. bhUtakALamAM hatAM, atyAre che ane bhaviSyakALe paNa raheze. bezaka, sAmagrIvazathI teonu rUpAntara thayA kare che, jema. mATInA pIMDamAMthI kuMbhAranA prayatna vizeSathI mATaluM ane che ane pAchuM phUTe tyAre ThIkarA rUpa thaIne pAchu samaya jatAM mATI dravya rUpe pariName che. kemake mATI dravya sat' che, game tevA pralayakALamAM paNa rUpAMtarane pAmatu te sat sarvathA nAza pAmatuM nathI. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 lu uddezaka-4 ] [ pa chastha have chadmasthAdinA saMbaMdhamAM vAta ema che ke chadmastha manuSya kevaLa saMyamathI, kevaLa sa MvarathI, kevaLa prAcaya thI ane kevaLa pravacana mAtAthI siddhayuddha yAvat sava duHkhAnA nAza karanAra thayA nathI, thatA nathI. kAraNa ke siddha, budhdha, mukta teA te ja thai zake che ke--je aMtakara che, a Mtima zarIravALA che, teo utpanna jJAna--danadhara, arihaMta. jina kevalI thayA pachI ja sidhdha thAya che. ane teja pUNa kahevAya che. prajavalita dIpaka padArthInA sahavAsathI tamAma pudagalA (aMdhakAranA pudagalA) paNa prakAzita thaIne saune prakAza Ape che. ane pAchA prakAzita thayelA pudgaleAnu amuka prayatnathI dIpaka elavAI jatAM aMdhakAra rUpe pariNamana thaI jAya che. je tAmasa pudgaleA che te taijasa paNa mane che ane je vaijasa puddagalA atyAre dekhAya che, te tAmasa rUpe paNa pariName che. eka ja jAtanA paramANue jyAre rUpAMtarane pAme che,. tyAre jANe navA uddabhavelA na heAya tema ApaNane bhAse che ane tirAbhAvane pAmatAM jANe nAza thaI gayA che ema. ApaNane lAge che. jaina darzana dIpakanA prakAzanI jema adhakArane paNa pudgala-dravya rUpe mAne che. gardabha zrRMganI jema te aMdhakAra prakAzanA abhAva rUpe nathI. paNa aMdhakAramAM zyAma-zItattvADhi guNA heAvAthI-dravya rUpe che. mATe sa'sAra, drabyA, pudgalA, paramANuo zAzvata ja che. koI kALe paNa pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati tathA jIveA sarvathA nAza pAmavAnA nathI. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha 'avadhijJAnanA bhedo eka vAta * ahiM dhyAnamAM rAkhavAnI che ke--ahi *chadmasthanA artha avadhijJAna vinAnA jIva samajavAnA che. 'mAtra kevaLajJAna vinAnA heAya che te chadmastha.' ema samajavAnu nathI. A avadhijJAna devAne ane nairAyakAne janma thI ja hAya che. ane manuSya tathA tiya cAne tenu prati -aMdhaka kama nAza pAme ane ThaMDu paDe tyAre thAya che. A avadhijJAnanA cha bhedya khatAvavAmAM AvyA che - anAnugA ki, AnugAmika, hIyamAnaka, va mAnaka, anavasthita ane avasthita. 1 15 A pramANe 'sat' kadApi 'asat' thatuM nathI, tema asat' paNa 'sat' rUpe nathI thatuM. A sanAtana satya che. gadheDAne zIMgaDAne abhAva che, tema koI kALe paNa tene zIMgaDAnI vidyamAnatA koIe joI paNa nathI anubhavI paNa nathI. tevI ja rIte jIvA tathA pudgaleA vinAnA saMsAra paNa nathI. ane saMsAra paNa jIva ane pudgalathI khAlI nathI. 6 15. AnA sAra eTale ja che ke-saMyama, savara, brahmacaya ane aSTa pravacana mAtAnI AcaraNA kevaLajJAna meLavavA mATe kArdbhUta banI zake che. paNa meAkSagati ApI zakatAM nathI. kemake anaMta sa'sArarUpI kArAvAsamAMthI te kevaLajJAna thayA pachI ja meAkSa meLavavA mATe jIva bhAgya zALI khanaze, ane tene mATe caramAvatanI chellI bhUmikAmAM jIvAtmane praveza karavAnI AvazyakatA che. mahAvIra svAmI bhagavAna paNa tapazcaryA, sAdhanA ane dhyAnarUpI bhaThThImAM karmAMne bhasmIbhUta karI kevaLajJAna meLavIne mekSa pAmyA che. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1luM uddezaka-5 ] narakAvAse A udezakamAM pRthvIo, je bInAMDI,sthiti asurakumAranA AvAso, pRthvI kAyikonA AvAsA, pRthvI vagere jIvAvAsamAM daza sthAna, avagAhanA, saMsthAne, zarIra-saMgharSaNa, lezyA, jJAna vagere asurakumArAvAsamAMnA sthiti sthAne, pRthvIkAyikanAM sthitisthAne, be IndriyAdi paMcendriya tiryaMca ane manuSyanA sthAnevaDe bhAMgA vagerenuM varNana che. sAra e che ke-pRthvIo sAta che, ratnaprabhA, zakarAprabhA, vAlukAprabhA, paMkaprabhA, dhUmaprabhA, tamaH prabhA, ane tamastamaprabhA. "ratnaprabhA" zAthI kahevAya che? ratnaprabhA pRthvImAM traNa kAMDa che, ratnakAMDa, jalakAMDa ane paMkakAMDa. emAM ratnakAMDamAM narakAvAsavALA sthAne cheDI bIjA sthAne mAM IndranIlAdi ratna che. te ratnanI prabhA jyAM jyAM paDe che, tenuM nAma che ratnaprabhA. bAkInI pRthvIomAM paNa nAma. pramANe emaja samajavuM. A sAte pRthvIomAM garakAvAse che. tenI saMkhyA. judI judI che, te A pramANe ratanaprabhAmAM 30 lAkha, vAlukAprabhAmAM 15 lAkha, dhUmaprabhAmAM 3 lAkha, zakaraprabhAmAM 25 lAkha, paMkaprabhAmAM 10 lAkha, tamaH-prabhAmAM 95 hajAra ane tamastamaH prabhAmAM 5. AvI rIte asurakumAranA AvAsa asurakumAranA 64 lAkha, nAgakumAnA 84 lAkha suvarNakumAranA 72 lAkha, vAyukumAranA 6 lAkha ane Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha vidyutakumAra, svanita yugalakanA 76 lAkha 62] dvIpakumAra, dikumAra, udadhikumAra, kumAra ane agnikumAra A chae AvAse che." pRthvIkAyikAdinA AvAse pRthvIkAyikAnAM asaMkheya lAkha AvAsA kahyAM che ane eja pramANe yAtiSikAnAM paNa asaMkheya lAkha vimAnavAse che. saudharmAdi kalpe1mAM anukase 32 lAkha, 28 lAkha, 12 lAkha, 8 lAkha, 4 lAkha, 50 hajAra, 40 hajAra vimAnavAse che. sahaAra devalAkamAM 6 hajAra, Anata-prANatamAM 4 sA, AraNa-acyuttamAM 3 seA. 111 vimAnavAse adhastanamAM "107 vacalAmAM ane 10 uparanAmAM che. anuttara vimAne pAMca ja che. deza sthAnA pRthvI vagere jIvAvAseAmAM daza prakAranAM sthAneA kahevAmAM AvyA che. sthiti, avagAhanA zarIra, sanana, sasthAna, lesyA, dRSTi, jJAna, ceAga ane upayAga. :: A daza prakAranAM sthiti sthAna pRthvI Addhi AvAsAmAM keTakeTalAM che, e khatAvyu che. A sa MkSepamAM te A pramANe che. eka eka niracAvAsamAM rahenArA naiyikAnI uMmara ochAmAM ochI daza hajAra varSa nI che. e nirayAvAsamAM rahenArA naiyiko krodhApayukta, mAnApa yukta, mAyApayukta, ane lAlApayukta che ke kema? AnA --uttaramAM bahu vistArathI bhAMgA batAvavAmAM AvyA che, te -tyAMthI nai levA. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - [ 63 zataka-1luM uddezaka-pa ] A pachI avagAhanA sthAna batAvavAmAM Avela che, arthAt e nairacikenAM avagAhanA sthAne asaMkhya che. ochAmAM ochI aMgulanA asaMkhyaya bhAga jeTalI avagAhanA, te eka pradezAdhika, be prAdezAdhika-ema yAvata asaMkheya pradezAdhika jANavI. - narayikene traNa zarIre batAvavAmAM AvyA che-vaikriya taijasa ane kAmaNa. narayikane zarIra-saMghayaNa nathI hotuM. temanAM zarIramAM hADakAM, naso ane snAyu nathI hotA. ane zarIra-saMghAtanapaNe je pudgale pariName che, te aniSTha, akAMta, apriya, azubha ane amanejha hoya che. narayikanAM zarIranA saMsthAnanAM saMbaMdhamAM kahevAyuM che. ke narayikenA zarIre be prakAranAM che. bhavadhAraNIya ane uttara vaikriya. bhava dhAraNIya eTale jIve tyAM sudhI rahenArUM zarIra, bhavadhAraNIya zarIra ane uttara vaikriya zarIra ane hUMDaka saMsthAnavALAM kahyAM che.16 ka 16. narabhUmie eka bIjAnI nIce nIce ema sAta ja che. je sthaLe ApaNe beThA chIe tyAMthI eka lAkha eMzI hajAra jana jADAIvALA pahelI narakabhUmi che. upara ane nIcethI eka eka hajAra jana cheDIne bAkInA 18000. janavAlI narakabhUmimAM eka mahelanA mALAnI jema 13 paDala (prastara-mALA) che ane temAM 30 lAkha narakAvAse che. eTale ke pahelI narakabhUmimAM utpanna thanArA nArakI. ane prAyaH karIne 30 lAkha sthAna (AvAsa) che. Ama sAte bhUmimAM prAyaH karIne 84 lAkha AvAso che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 ] lezyAdi { bhagavatIsUtra sArasa'graha. ratnaprabhAdika sAta pRthvIemAM cha lezyA paikI kai kaI lesyA che? tenA uttaramAM kahyu che ke--pahelI ane bIjImAM kApeAta lesyA, trIjImAM kApAta ane nIla lezyA. ceAthImAM nIla lephsA, pAMcamImAM nIla ane kRSNa lephyA. chaThThImAM kRSNa lesyA, ane sAtamImAM parama kRSNa vezyA che. A ratnaprabhAdi pRthvIemAM rahenArA nairayika samyagUdRSTi, mithyAdaSTi ane samyaglRmithyAdRSTi-ema traNe prakAranA che. vaLI te jIvA jJAnI ane ajJAnI ane prakAranA che. jadhanyathI pahelA nArakajIvAnI je daza hajAra varSoMnI AyuSya=maryAdA che, te 13 prastaramAMthI pahelA prastarane anulakSIne che temanI ochAmAM ochI 10 hajAra varSanI umra hAya che, temAM kAinI 10 hajAra varSa upara eka etraNa cAvat asa Mkhya samaya sudhInI vadhAre paNa umra hAya. che, te badhA khAsa karIne krodhApayukta ja hAya che, eTale ke nAraka jIvAne krosa nA vadhAre heAya che. pApa kamI hAvAthI nArakajIvA aniSTa akAMta, apriya, azubha aneamanAjJa pudgalenA zarIra sadhAtavAlAja hAya che. eTale ke te jIvAnAM zarIra ISTa nathI-hAtAM, maneAhara nathI hAtAM, priya nathI hAtAM zubhra heAtAM nathI ane maneAna hAtAM nathI. samyagadarzanane sAthe laIne je jIvA narakamAM gayA che. temane matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna hoya che, ane sattI athavA asanI avasthAmAMthI mithyAtvane laine je nAraka banyA che, temane matijJAna, zrutaajJAna ane vibha'gajJAna hAya che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 luM uddezaka-5] jeo jJAnI che, emane traNa jJAna niyamapUrvaka hoya che, ane jeo ajJAnI che, tene traNa ajJAna bhajanApUrvaka hoya che. narayika jIva manoyegI, vacanagI ane kAryAgI ema traNa prakAranA che. vaLI te ja sAkArapayukata ane anAkApayukata paNa che. asurakumArAdinA saMhanana, saMsthAna ane lephsAmAM nArake karatAM bheda hoya che. teonAM zarIra saMghayaNa vinAnAM hoya che. paraMtu temanAM zarIra saMdhAtapaNe te ja pudgale pariName che, je ISTa ane suMdara hoya che. temanuM je bhavadhAraNIya kAyamanuM zarIra che, te samarasa saMsthAne sthita che. ane je zarIra uttara vaikiya rUpa che, te koI eka saMsthAne raheluM hoya che. temane lezyAe cAra hoya che. kRSNa, nIla, kapAta ane tene lesthA. pRthvI kAyikAne traNa zarIra kahyAM che-audArika, tejasa ane kAmaNa. pRthvIkAyikanAM zarIrasaMghAtarUpe sArA ane kharAba bane prakAranAM pudgale pariName che. vaLI teo haMDaka saMsthAnavALA che, e vizeSatA che, temane lezyAo paNa cAra che. teo nakkI mithyAdaSTi che. teo jJAnI nathI paNa ajJAnI che. be ajJAna ja hoya che teo kevaLa kAyAgI che. AvI ja rIte apUkAyika jIvonuM paNa jANavAnuM che. vAyukAyikanAM cAra zarIra kahyA che-dArika vaikiya, taijasa ane kArmaNa. vanaspatikAyike pRthvIkAyikanI mAphaka jANavA. vikale- ndriya (beIndriya, teIndriya, caurindriya)nI sthiti pRthvI Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha kAyikAdinAM jevI jANavI. vizeSa e ketemanAmAM tejolezyA heAtI nathI tee sabhyagUdRSTi ane mithyAdRSTivALA hoya che teo jJAnI ane ajJAnI paNa che. jeA jJAnI che, emane e jJAna heAya che. matijJAna ane zrutajJAna, je ajJAnI che. temane be ajJAna hoya che. mati ajJAna ane zruta ajJAna. te vacana ceAgI ane kAya ceAgI heAya che, parantu maneA ceAgI nathI. pacendriya tiya cAnI sthiti nAraka sutrA (jIva)nI mAkaeN samajavI. vizeSatA e che ke--ekane cAra zarIra hAya che. audArika, vaikriya, tejasa ane kANu, temane cha'e saMghayaNA hAya che, ane sasthAnA tathA lesyAe paNa cha'e hAya che. manuSyAnI sthitimAM manuScAne pAMca zarIra hAya che. audArika, vaikriya, AhAraka, taijasa ane kAz manuSyAne cha e saMghayaNa, cha e saMsthAna ane cha'e lezyAe hAya che. manuSyAne jJAna pAMca hoya che : AbhinibAdhaka matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, manaHpavajJAna ane kevaLajJAna. 17 - 17. pAMca zarIramAMthI chellA be zarIra sUkSma hAya che ane jIvAtmAnI sAthe anAdikALathI saMbaMdhavALA che, leADhAnA gALAmAM agni jema prati aNu praveza kare che. tema prati samaye karAtAM karyAM paNa AtmAnA pratyeka pradezamAM cAMTelA che, te anaMtAnaMta karmAMnA samUha ja kANu zarIra kahevAya che. je atyanta sUkSma ane adRzya che. chatAM paNa Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 3 uddezaka-5 ] vANa vyaMtarADhi sa``dhI-- bhavanavAsIonu ane byatAnu samAnapaNuM che, paNa jayAtiSThAdinuM tema nathI. jyeAtiSThAdinA 10 bhedo che, nyAtiSkAne eka ja tejolezyA hoya che. temane traNa jJAna ane traNa ajJAna heAya che. [ 67 vaimAnikAne tejolezyAdi traNa vezyAo hAya che. ane traNa jJAna ane traNa ajJAna hAya che. temAM anaMta zakti rahelI hAvAthI jIvAtmAne eka bhavamAMthI khIjA bhavamAM rakhaDAve che, je samaye pahelAnA bhava cheDIne A jIva bIjo bhava levAne mATe mAtAnI kukSimAM Ave che, te ja samaye zukra ane rajane, 'AhAraparyApti' dvArA AhAra rUpe grahaNa kare che ane eja zakti vaDe grahaNa karAyelA AhArane tejasa zarIra dvArA pacAve che. mATe A ane zarIrA sUkSma ane anAdikAlIna che. jyAre audArika zarIra jemAM hADa, mAMsa, carabI, maLa, mUtra, tathA parasevA vagere hAvAnA kAraNe bhAgya che. kemake karelAM karyAM ne bhAgavavAM mATe zarIra dhAraNa karavuM paDe che. A zarIra udArataOAthI sabhara che. tethI koI samaye ghaTe che, vadhe che. taMdurasta tathA rAgiSTa ane che. kAne bAMdhatA paNa AvaDeche ane tenAM mULIyAMne, sava thA mALIne khAkha karatAM paNa AvaDe che. mATe mekSa meLavavA mATe A audyArika zarIra ja ApaNA mATe upakAraka che. vaikriya zarIra ke jemAM hADa, mAMsa nathI hAtA te puNyakamI devatAone puNyakama bhAgavavA mATe ane pApakamI` nArakIne pApa bhogavavA mATe hAya che. vaikriyazarIra Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha sUryanuM dekhAvu A uddezakamAM sUryanA dekhAvAnI, sUryanA prakAzakSetranI ane AthamavAnI laMbAI, lokAnta-ala kAntanI sparzanA, jI dvArA karAtI kriyAone vicAra ane alakAdimAM paheluM keNa ne pachI keNa? lekasthitinA prakAro ane sUkSama apakAyane vicAra, Ama judA judA viSaye saMbaMdhI prazno che. AmAMnI keTalIka bAbate bake AkhAya prakaraNanI bAbate vaijJAnika che. sArAMza e che ke - UgatA sUrya jeTale dUrathI jovAya che. teTale ja dUrathI Athamate sUrya paNa jovAya che. kahevAyuM che ke-sUrya sauthI aMdaranA mAMDalAmAM 47263 thI kaMIka vadhAre jana jeTale dUrathI udayAvasthAmAM dekhAya che. ane AthamatAM paNa eTale ja dUrathI dekhAya che. AvI ja rIte Ugate sUrya jeTalA kSetrane prakAze che-tapAve che, teTalA ja kSetrane Athamate sUya paNa prakAze che. ahiM sUryanA tApathI sparzAvelI dizAo 6. kahevAmAM AvI che. dhArI devatAo pAse ghaNI moTI zaktio hoya che. paNa te ekaye zakti mekSa apAvavA mATe samartha nathI. AhAraka zarIra je dArika ane vaikiyanI apekSAe sUkSma hoya che, te upagavaMta, apramatta evA saMyamadhArI caturdaza pUrvadhArIne ja hoya che. teo saMzaya nivAraNArthe A zarIra dhAraNa kare che. saMghayaNa eTale hADakAonI racanA. ane saMsthAna eTale zarIranI suMdaratA; kevaLajJAna meLavavA mATe prAya: karIne vajasSabhanArA saMghayaNanI AvazyakatA hoya che. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1luM uddezaka-6 [69 saMsAramAM loka ane aloka ema be padArtho mAnelA che. A loka ane aleka, e be eka bIjAthI keTalA dUrakevI rIte rahelA che, e saMbaMdhInA praznothI spaSTa thAya che ke lokano aMta e alakanAM aMtane ane alakane aMta e lokanA aMtane sparze che. ane te chae dizAomAM sparzAya che Ama beTa cheDe samudranA cheDAne, samudrane cheDo beTanA cheDAne, pANI ne cheDe vahANanA cheDAne ane vahANane cheDe pANInA cheDAne spaze. A viSaya A praznonI vRttimAM sArI rIte samajAvyuM che, tyAMthI jovAnI bhalAmaNa che. - have kiyA vicAramAM jaNAvavAmAM AvyuM che kedvArA prANAtipAtAdi kriyA karAya che, te kriyA nivyadhAtavaDe cha dizAne ane vyAghAtane AzrIne kadAca traNa-cAra ke pAMca dizAne sparze che. je kiyA karAya che te kRta che, ane te AtmakRta che, nahi ke parakRta yA tadubhayakRta, te kiyA anukramapUrvaka kRta che, vaLI je kRta kriyA karAya che ane karAze te badhIye anukamapUrvaka kRta che, paNa anukrama sivAya kRta nathI. - narayika dvArA paNa kriyA karAya che ane te niyame chae dizAomAM karAya che. A narayikonI mAphaka vaimAnika sudhInA baghA javAnuM jANavuM. mAtra ekendriyane choDIne. Ama prANAtipAtanI mAphaka mRSAvAda vagere aDhAre pApasthAnaka viSe covIsa daMDaka kahevAnA che ? 18. praNAtipAtAdika kriyAo dvArA baMdhAtA karmo AtmakRta ja hoya che. saMsAra mAM ApaNe sau pratyakSarUpe joI zakI e chIe ke anaMtAnaMta zarIramAM rahele jIvAtmA paNa eka bIjA AtmAthI sarvathA judo che. pitAnA ja karelA Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha pahelA keNu ane pachI keNu? A badhA praznottara zrI gautamasvAmIne saMbodhIne thayA pachI ahiM bhagavAna mahAvIra devanA reha nAmanA ziSya prazno kare che ane bhagavAna tene uttara Ape che, saMsAramAM loka ane aleka, jIva ane ajIva, kAnta ane alakAnta ema babbe vastuo che. A bemAM paheluM keNa ane pachI keNa? e mukhya prazna che. bhagavAne uttara ApatAM jaNAvyuM che ke leka ane alaka, jIva ane ajIva, bhavasiddhika ane abhavasiddhika, saMsAra ane mokSa, lokAnta ane alakAta e joDalAM eka bIjAthI pahelAM paNa che ne pachI paNa che. kAraNa ke e banne vastuo zAzvata che-anAdi che. eTale amuka pahelAM ne amuka pachI, ema na kahI zakAya. jevI rIte kukaDI ane IMDuM. emAM pahelAM keNa ne pachI keNu? kukaDI vinA iMDuM nahi ne iMDi vinA kukaDI nahi. evI ja rIte badhe samajavuM. AvI ja rIte avakAzAntara, vAta, ghane dadhi, pRthvI, dvIpa, sAgara, kSetra nairayikAdi jIva, astikAya, samaya, karma karmone jIva bhegavI rahyo che. A anubhava juThe kevI rIte hoI zakaze? "badhA zarIramAM eka ja AtmA che A mata game te pathano hoya! parantu vyavahAre asatya Tharato mata keIne paNa svIkArya hoI zake nahi. mATe hiMsA, jUTha, caurya, ane maithunakarmone je jIva karaze tenA pariNAmo-phaLo teja jIvane bhagavyA vinA chUTako nathI. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 luM uddezaka-6] [ 71 lezyA, daSTi, jJAna, darzana, saMjJA, zarIra, ga, upayoga, dravyapradeza, parya, kAma vagere mATe pahelA ane pachIne. prazna spaSTa thaI jAya che. arthAt je vastuo anAdi che, enA mATe pahelA ane pachIne kama kahI zakAya ja nahiM leka sthiti reha aNagAranA A prazno pachI pAchA gautamasvAmInA prazno lekasthiti saMbaMdhI Ave che. gautamasvAmI bhagavAnane pUche che ke-loka sthiti keTalA prakAranI che ? enA uttaramAM bhagavAna ATha prakAranI batAve che ane te A pramANe - 19 bhagavAna mahAvIra svAmIne "rehaM nAmane aNagAra temane aMtevAsI hatA. te paropakArazIla, bhAvamArdavane svAmI, vinayavAna , (vizeSeNa nayati-dUrI karoti rAgAdi cUtram sa vinaya) kaSAyothI mukta, tathA zuddhopagathI kaSAne pAtalA karanAre gurUkulavAsI ane AThe prakAranA madathI rahita te "ha" nAmane aNagAra ekadA bhagavAna mahAvIranA caraNemAM samupasthita thaye ane potAnA manamAM rahelI zaMkAonuM samAdhAna karyuM. A badhI vAte A praznottaramAM atyanta spaSTa che. te samaye bhagavAna mahAvIra svAmI vicAratA hatA tyAre je bIjA ekAntavAdI dArzanika hatA. temanAM vibhinna mata-matAMtarene laIne "hA" nAmanA aNagAranA manamAM nIce pramANe zaMkA rahetI hatI ke - (1) pratyakSa dekhAte ane traNe kALamAM anubhavAta A leka (saMsAra) kSaNasthAyI zI rIte hoI zake ? Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha vAyu AkAzane AdhAre rahele che. udadhi (samudra) vAyune AdhAre rahela che. pRthvI unnadhine AdhAre rahela che. jIvA (trasa-sthAvara) pRthvIne AdhAre rahelA che. ajIvA (jaDa padArthA) jIvane AdhAre rahelA che. ajIvAne jIvAe sagharelA che ane jIvAne kamermAe saMgharelA che. ahiM hetumAM udAharaNa ApavAmAM AvyuM che ke-- cAmaDAnI mazakane pavanavaDe phulAvavAmAM Ave. pachI te mazakanu mukha baMdha karIne vacce gAMTha mAMdhavAmAM Ave ane te bhAgamAM pANI bharavAmAM Ave. pachI mazakanu mukha khaMdha kare ane vacalI gAMTha cheDI de, te te bhareluM pANI nIce rahelA vAyunI (2) jJAnArceAthe paH--jJAnathI bhinna padArthA paNa jemane ApaNe sau pratyakSa joI rahyA chIe, te badhA 'asat' kevI rIte hAya zake? jJAnAdvaitavAdinuM A kathana 'jJAnameya tattvam'e satyarUpe zI rIte banaze? mATe jJAnane choDIne para padArthA paNa satyasvarUpe je dekhAya che, tenA apalApa karavA, e nyAya saMgata nathI. (3) khIjAenA racelA zAstro ane vacanA sAcA che? ke A pratyakSa dekhAte sa`sAra ane vyavahAra satya svarUpe che ? (4) sasAra pahelA na hatA ane pachIthI brahmAe banavyA, A vAta zruti, yukti ane anubhUtine ceAgya kevI rIte khanaze ? Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -zataka-1 luM uddezaka-6] [73 upara ja raheze. AvI ja rIte upara pramANe ekabIjAne saMbaMdha rahe che. ra0 (5) nirAkAra paramAtmA kayA sAdhanothI saMsArane banAvaze. ane banAvyA pachI pralayakALamAM nAza zA mATe karate haze ? tyAre zuM saMsAra anAdi nidhana haze? zAzvata haze ? loka pahelA haze ke aleka pahelA haze? ItyAdi aneka zaMkAone laIne vikSubdha mAnasavALA, bhagavAnanA caraNakamaLamAM AvelA reha aNagArane bhagavAne zaMkA vagarane karyo. - zaMkAonuM samAdhAna ahiM guruo pAse na karavAmAM Ave te mANasa ekAntapakSI banIne pitAnuM nukazAna karaze mATe rehanI jema zraddhAsu banIne guru pAse samAdhAna meLavavA mATe prayatnazIla rahevuM. prazno ane javAba sarvathA spaSTa che. 20. lekasthiti (saMsAra maryAdA) ATha prakAranI batAvavAmAM AvI che. ISatnAbhArA pRthvIne cheDI bAkInI sAta pRthvIo, jIva, pudgale kayA AdhAre rahelA che? te vAtane khulAso karatAM bhagavAne pharamAvyuM ke-pRthvI udadhine AdhAre che. udadhi vAyunA AdhAre che ane vAyu AkAzanA AdhAre che. ane AkAza sarva vastuone AdhAra hovAthI AdhAra vinAne che. je jamIna upara ApaNe beThA chIe te 180000 ejana jADAIvAlI pahelI pRthvI che. tenA kharabhAga, paMkabhAga ane jaLabhAga Ama traNa bhAga paDe che. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha. sUma sneha kAya A prakaraNanI-udezAnI aMtamAM sUkSma snehakAya eka jAtanuM pANI, e saMbaMdhI prazrana che. AvuM pANI mApa pUrvaka paDe che ke kema? bhagavAna kahe che ke-hA paDe che. UMce paDe che, nIce paDe che ne tirache paDe che. A sUkSma apakAya, pUla apUkAya (pANI)nI mAphaka paraspara samAyukta thaIne rahetuM temAM 16000 hajAra yojananI jADAIvALe kharabhAga che. tenA nIce 84 hajAra jananI jADAIvAle paMka bhAga che ane tenI nIce 80 hajAra yojananI jADAIvAlo jaLabhAga che. enI nIce ghanodadhi valaya che. pachI ghanavAta valaya ane tenA nIce tanavAta valaya che. ane tyArapachI asaMkhyAta keTakeTI jana pramANa AkAza che. tyArapachI bIjI pRthvI che. tenA nIce ghane dadhi, ghanavAta tanavAta, AkAza yAvata sAte pRthvIone A keme zAzvata che. je aloka tarIke kahevAya che. jemAM bhavanapatinA deva ane nAraka che. rahe che. kharabhAganI upara tirachAloka kahevAya che. jyAM traNa ane sthAvara ja rahe che. ajIva (jaDapadAthe) jIvAzrita che. jemake ApaNuM zarIra je jaDa che, te jIvanA AdhAre rahyuM che. A pramANe jeTalAM zarIra che te badhA jIvAdhIna che, ane je karmonA. AdhAre che. kemake karma vinAno jIva keI kALe paNa hato. ja nahi. atyAre paNa nathI ane jyAM sudhI siddhazilA. (ISatnAbhArA)ne prApta na thAya tyAM sudhI karma vinAne. jIva rahI zakaze nahi. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 luM uddezaka-6 ] [ 75. nathI. e zIgha ja nAza pAme che. 21 anaMta duHkhothI bharelA A bhayaMkara saMsAramAM rakhaDa. nArA jIvane karmarAjAe AdhIna karyA che ane karmone jIva. saMgrahI beTho che. A pramANe zAzvatI lekasthitimAM kaMI paNa pheraphAra karavAnI tAkAta ke InAmAM paNa nathI. cakravatI, vAsudeva, baLadeva ane tIrthakare paNa lokasthitine AdhIna che. kevaLajJAnanA svAmI bhagavAna mahAvIra svAmInI vANInI yathArthatA niNIta thaI gayA pachI zeSanAganA AdhAre pRthvI che athavA kAcabAnA AdhAre pRthvI che. A bAlaceSTita vANI ApaNane zI rIte raMjana karI zakaze? pRthvInA nIce je jaLa che te dravarUpa jaLa nathI paNa ghanarUpa che. mATe pRthvInA nIce je samudra che te dhanedadhi kahevAya che, jyAre ISa>>AbhAra pRthvI AkAzanA AdhAre che. jI jema pRthvInA AdhAre rahe che, tema AkAza parvata ane vimAnanA AdhAre paNa rahe che. 1 21. sUkSmasnehakAya (apUkAya)nA kSaNa mATe ja saMyama dhArione tathA pauSadha ane sAmAyika vratavALAone kALanA samaye jatAM AvatAM mAthA upara kAmaLI nAkhavAnI AjJA che. kemake jIvamAtranI rakSA karavI eja saMyamadharma che. temaja kALanA samayamAM gAna karelA pAtrA vagere paNa bahAra rAkhavA nahiM. kAraNa ke cikkAsa hevAnA kAraNe jIvahatyAne saMbhava che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "76 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha racikenI utpati A udezakamAM prAraMbhamAM nArakInA jIvanI utpatti, AhAra tenuM udvartana ane pachI vigrahagati ane devacyavana saMbaMdhI thoDAka praznottare ApI garbha vicAra karavAmAM AvyuM che. gabhavicAra atyanta vicAraNIya ane vijJAnanI sAthe tenuM maLatApaNuM keTaluM che, e te viSayanA viddhAne e vicAravA jevuM che. AkhA uddezakane sAra A che - nArakImAM upajate jIva sabhAgavaDe sarvabhAgane AzrayIne utpanna thAya che. sarvabhAgavaDe eka bhAgane AzrIne AhAra kare che. athavA sarvabhAga vaDe sarva bhAgane AzrIne AhAra kare che. AvI rIte e jIvana udavartamAna viSe paNa jANavAnuM che. te pachI jIvanI gatinA saMbaMdhamAM kahevAmAM AvyuM che. 'ke-jIva ke jo kadAcit vigraha gatine prApta che, to kadAca avigraha gatine prApta che. AmAM narayikanA saMbaMdhamAM kahyuM che ke-te badhA avigrahagatine prApta che, athavA dhaNA avigrahagatine prApta ne ekAda vigrahagatine pApta athavA ghaNA avigrahagatine prApta ane ghaNA vigrahagatine prApta-e pramANe traNa bhAga jIva ane ekendriyane cheDIne badhe kahevA. 22 22. sthUla buddhinA mAlike A pramANe kahe che kesaMsAranuM svarUpa svapna jevuM che ane jIva pANImAM utpana thatAM parapoTA jevuM che. teone dayAnA sAgara mahAvIra svAmI upadeza ApatAM kahe che ke jAgyA pachI svapnanA da bhale bhagavaTAmAM na Ave to e saMsAra te pratyakSa -gya che. jene pratyeka padAthe ApaNuM bhegane mATe che, Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 luM uddezaka-7] [77 garbha vicAra A pachIno garbha vicAra agatyano hoI pUrepUre ApavAmAM Ave che. garbhamAM utpanna thato jIva IndriyavALe utpanna thAya che, ne indriyavinAne utpanna thAya che. A apekSAkRta vacana che. garbhamAM utpanna thatA jIvanane sparza rasanAdi dravyendriyo nathI. eTale Indriya vinAno, ane bhAvendriya caitanya hoya che, eTale IndrivALe kahevAya. ane tene bhegavaTo A jIvAtmAne anero AnaMda Ape che. A pramANe pratyakSa anubhavAte saMsAra svapnanI jema zI rIte hoI zakaze ? mATe saMsAra ane saMsArI tathA cAre gati ane cAre gatiomAM ramata-gamatanA medAnanA daDAnI jema A jIvAtmAo paNa zAzvata ja che. jaina zAsanamAM eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM javA. mATe A paddhati che : (2) viprA ceka (2) manuba ja ! (3) vira nIvasthA (4) vigrahavatI ca saMsAriNaH prAk caturvyaH / (6) samAvika (6) ra cADanAdaravA trikALAbAdhita A jaina sUtrothI punarjanma siddha thAya che. eka zarIrane choDatAM pahelA jIvamAtrane AvatA bhava. mATenuM AyuSyakarma gatinAmakarma tathA te gatimAM laI janAra - Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "78) [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha AvI ja raste garbhamAM utpanna thate jIvazarIra vinAne ane zarIravALe utpanna thAya che. audArika aikiya ane AhAraka e traNa sthUla zarIre nathI. te apekSAe zarIra vinAne che ane taijasa tathA kArmaNae be sUma zarIra hovAthI zarIravALe utpanna thAya che. garbhamAM utpanna thatAM veMta ja paraspara ekabIjAmAM maLeluM mAtAnuM Artava ane pitAnuM vIrya-je kaluSita ane kalibaSa che-tene AhAra kare che. garbhamAM gayela jIva mAtAe khAdhelA aneka prakAranA rasanA vikArenAM eka bhAga sAthe mAtAnAM Artavane khAya che. AnupUthvI nAmakarmanI upArjanA avazyameva karavAnI hoya che. tyAra pachI ja ApaNuM A vartamAna zarIra jIvAtmAthI chUTuM thAya che. ane jIvAtamA pitAnA karelA pApa tathA puNyane laIne bIjo avatAra dhAraNa kare che. anaMta dukhethI bharelA A saMsArano samULa uccheda karanAra siddhAtmAne AnupUvI nAmakarma bAMdhavAnI AvazyakatA hotI nathI, tethI teo haju (avigrahA) gatithI teja samaye siddhazilAmAM vAsa karI le che. paraMtu naraka - gatimAM janArA jevo te sakarmaka hoya che. mATe svayaM karelA pApakarmothI vihvala banelA jugatithI mekSa tarapha cAlyA na jAya, te mATe AnupUrvI nAmakarma temane naraka tarapha laI jAya che. gatine adhikAra hovAthI kapUranI goTI je, moTI -RddhivALo mahezvaradeva potAnuM cyavana ane je sthAne utpanna thavAnuM che te sthAna pitAnA avadhijJAnathI jANIne atyata lajajA thaye chatAM AhAra nathI karate kemake Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 luM uddezaka-7 ] [ 79 A AhAra e jIvanA cAmaDI, hADakAM, majA, vALa, dADhI, rUMvATA ane nakharUpe pariName che, enuM ja kAraNa che ke-e garbhanA jIvane viSTA, mUtra, zleSmA, nAkane mela, vamana ke pittAdi hotAM nathI. garbhamAM gaelo jIva sarva AtmavaDe AhAra kare che ne AtmAvaDe ja pariNamAve che, te AtmA vaDe ja uchavAsa-ni:zvAsa le che. garbhanA jIvane AhAra levAmAM ane tene caya-apacaya karavAmAM be nADIo kAma karI rahI che. eka "mAtRchavarasaharaNI nAmanI nADI che, te mAtAnA jIva sAthe saMbaddha che ane putranA jIvane aDakelI che. AnAthI putrane jIva AhAra le che ane AhArane devagatine choDIne manuSya strInI kukSimAM avataranAre A deva pitAnA utpatti sthAnane A pramANe jue che. "atyanta mehakamI puruSathI dhaNitarUpe gavAyelI strIne garbhAzaya atyanta durgadhayukta che, mATeja na game te naThAre che. maithunakarmamAM Asakta banelA puruSa ane strInuM atyanta dhRNita, kilaSTa ane AMkhane keI kALe paNa na game tevuM vIrya ane rajanuM bhakSaNa mAre karavAnuM raheze. jyAM maLa, mUtra, carabI, lehI vagere gaMdhAtA padArthonI bharamAra che, jyAM havA, prakAza, palaMga vagere sukhadAyI padArtho muddala nathI, tevA sthAne mAre nava mAsa sudhI UMdhA zarIre rahevuM paDaze." A badhuM joIne te deva arati pariSahane vaza anIne A pramANe muMjhavaNa anubhave che. A divya ane sugaMdhI zarIra mAre choDavuM paDaze, ane gaMdhAtA sthAnamAM nava mahinAnI sakhta kedamAM rahevuM paDaze. amRta bhajana cheDIne gaMdhAtA pudgalonAM AhAra karavA paDaze. Ama lajajAzIla banelA A devane AhAra pratye aruci thAya che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha pariNamAve che. eka bIjI paNa nADI che. je putranA jIva sAthe saMbaMdha che ane mAtAnA jIvane aDakelI che. enAthI putrane jIva AhArane caya ane apacaya kare che, A ja kAraNa che ke putrane jIva mukhadvArA-koLIyArUpa AhAra levAne zakatA nathI. mAtAnAM aMgo traNa cheH mAMsa, zeNita-lehI ane mAthAnuM bheju. pitAnAM aMgo traNa che: hADakAM, majA ane. keza-dADhI, rema, nakha. A mAtA-pitAnA aMgo saMtAnanA. zarIramAM jIvatAM sudhI rahenAruM zarIra jeTalA kALa sudhI, Take, teTalA kALa sudhI te rahe che, jyAre te zarIra samaye samaye hIna thatuM ane chevaTe jyAre naSTa thAya che, tyAre pahelAM mAtA-pitAnA aMgo paNa nAza pAme che. garbhamAM gaelA jIva, mAtA duHkhI hoya te duHkhI ane sukhI hoya te sukhI hoya che. je garbha prasava samaye mAthA dvArA ke pagadvArA Ave te sarakhI rIte Ave che je ADa thaIne bahAra Ave te maraNa pAme, kadAcit jIvato Ave che ane jIvanAM karmo je azubha rIte baddha, pRSTa, nidhatta, kRta, sthApita, abhiniviSTa, abhisamanvAgata. sama nvAgata, udIrNa hoya ane upazAMta na hoya to te jIva kadarUpe duvarNavALA durgadhavALa, kharAba rasavALA kharAba sparzavALe. aniSTa akAMta, apriya, amaneza, kharAba svaravALe ane anAdeya vacanavALe thAya che ane kadAcita te zubha karmovALo jIva hoya te badhuM zubha paNa hoya. paratu banatA sudhI ADo thaIne jIva jIvato na nIkaLe, je ke atyAre oparezanathI jIvate nIkaLe che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1luM uddezaka-7] garbha saMbaMdhI A pramANenuM varNana bhagavatI sUtramAM A - uddazAmAM che. (A saMbaMdhI thoDuMka varNana bIjA zatakanA : pAMcamA udezAmAM paNa Ave che.) AvI ja rIte taMdula Aliya panAmAM paNa A saMbaMdhI vistArathI varNana Ave che. bhagavatInAM saMpAdaka ane anuvAdake te paNa ApyuM che. ahiM paNa te varNana upayogI hovAthI ApavAmAM Ave che. jIva garbhanI aMdara ra77 divasa arthAt nava mAsa sADA sAta divasa sudhI rahe che. ATalI sthiti te hevI ja joIe. AthI ochA vadhAre divasa rahe te samajavuM joIe ke jIvane kaMI upaghAta thaye che. strInI nAbhinI nIce kulanA nALanA jevA ghATavALI be nADIo hoya che. tenI nIce nIcA mukhavALI ane kulanA DeDA jevI yonI heAya che. tenI nIce AMbAnA mAMjara jevA ghATavALI mAMsanI mAMjara hoya che. te mAMjara Rtu samaye kuTe che ane temAMthI lohInAM biMdu kare che. have te jharatA lehInA biMduomAMthI jeTalA biMduo puruSanA vayathI mizrita thaI, te DeDAnA jevA AkAravALI cenimAM jAya che, teTalA biMduo jIvanI utpattine kahyA che. bAra muhUrta pachI te yoni-eTale ke enimAM AvelA pUrvokta prakAranA lehInA biMduomAM rahelI jIvanI utpattinI gyatA nAza pAme che ane tenI aMdara vadhAremAM vadhAre bethI navalAkha jIve. upaje che. paMcAvana varSa pachI strInI yoni plAna thAya che, arthAt te gabheMpattine mATe yogya nathI rahetI. tathA paMcotera varSa Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha pachI puruSa ghaNA bhAge nibIja thaI jAya che. se varSanA AyuSyavALA mATe A maryAdA samajavI joIe. tethI vadhAre AyuSya-TheTha pUrvakeTI sudhI jIvanArA manuSya mATe A niyama nathI. tevI rIte strIonI ni jyAre tenuM AyuSya adhu bAkI rahe che, tyAre garlotpattine agya thAya che ane puruSe AyuSyane 20 me bhAga bAkI rahe, tyAre niba ja bane che. tukALe prApta thayelI strInI yonimAM bAra muhurta jeTalA samaye bethI navalAkha jIva utpanna thAya che. tathA vadhAremAM vadhAre eka jIvane basathI navase sudhInA janaka (pitA) hoI zake che. java vadhAremAM vadhAre garbhavAsamAM bAra varSa sudhI rahe che. strInI jamaNu kukhe putra utpanna thAya che. DAbI kukhe putrI utpanna thAya che. DAbu ane jamaNuM-e banenI vacce napuMsaka pedA thAya che. tiyAmAM vadhAremAM vadhAre jIva garbhAvAsamAM ATha varSa sudhI rahe che. jyAre mAtA-pitAne saMga thAya che, tyAre pahelI vakhate jIva mAtAnuM lehI ane pitAnuM vIya- te bethI mizrita thaela dhRNA upaje te malIna padArtha khAya che. tene khAIne garbhapaNe utpanna thAya che. tyArabAda sAta divase te garbha kalarUpe thAya che. bIjA sAta divase te garbha parapoTA jevuM thAya che. pachI te parapoTAnI pezI bane che. pachI te kaThaNa pezI je thAya che. pahele mahIne garbhanuM vajana eka kaSa uNuM eka pala thAya che. (saLa mAsano eka karyuM ane cAra karmane eka pala thAya che.) bIje mAse kaThaNa pezI je thAya che. trIje mAse mAtAne dehada (dehalA) Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 luM uddezaka-7] [ 83 utpanna kare che. cothe mArA mAtAnAM aMgene puSTa kare che. pAMcame mAse te pezImAMthI pAMca aMkura phUTe che. be paganA be be hAthanA be ane mAthAne eka, chaThaThe mahine pitta ane zeNita upaje che. sAtame mahine sAtase nase, pAMcaso mAMsa pezIo, meTI nava dhamaNuo, nADIo ane dADhI tathA mAMsa sivAya navANuM lAkha ramakRpone upajAve che. AThame mAse te pUrepUrAM aMgavALo bane che. A garbhane phaLanA DITiyA jevI, kamaLanA nALa jevI ghATavALI nAbhi upara rasa haraNa nAmanI nADI hoya che ane te nADIne mAtAnI nAbhi sAthe saMbaMdha hoya che. tethI te vATe garbhane jIva ejene grahaNa kare che ane tenAthI ja jyAM sudhI janme tyAM sudhI vRddhi pAme che. nava mAsa vItyA pachI ke nava mAsa pUrA thayA pahelAM te garbhavatI strI cAra jAtamAnA eka jAtanA jIvane prasare che. putrarUpe putrIne prasave che, putrarUpe putrane prasave che, napuMsakarUpe napuMsakane prave che ane biMba rUpe biMbane prasave che. vIrya ochuM hoya ne eja vadhAre hoya tyAre putrI utpanna thAya che, vIrya vadhAre ne eja ochuM hoya, te putra utpanna thAya che. eja ane vIya baMne sarakhA hoya tyAre napuMsaka thAya che ane jyAre strInA ojane (RtuvatI strIne) saMga thAya, tyAre mAtra koIpaNa jAtanA AkAra vinAne mAMsapiMDa (biMba)utpanna thAya che. kaI mahApApI java vadhAremAM vadhAre bAra varSa sudhI garbhavAsamAM rahe che. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha A zarIramAM anukrame aDhAra pITha karaMDikAnI saMdhio, che bAra pAMsaLIne karaMDa che. cha cha pAMsaLIne eka eka kaDAha che. eka tarapha cha pAMsaLIyo ne bIjI tarapha che. eka vaMtanI kukha che. cAra AMgaLInI grIvA-Deka che. vajanamAM cAra palanI jIbha che. be palanI AMkhe che. cAra palanA kapALavALuM mAthuM che. batrIsa dAMta che. sAta AMgaLInI jIbha che, sADAtraNa palanuM hRdaya che. pazcIsa palanuM kALaju che. A zarIramAM be aMtra (AMtaraDA) ane pAMca vAge che. te A pramANe eka bhUla aMtra ane bIje sUkSma aMtra. sthUla aMtra vaDe nihArane pariNAma thAya che ane sUkSma aMtra vaDe mUtrane pariNAma che. be pAsAM che. DAbu ane jamaNuM, DAbu sukhanA pari. NAmavALuM che ane jamaNuM duHkhanA pariNAmavALuM che. A zarIramAM 108 sAMdhA che. 177 marmasthAne che. 300 hADamALAo che, 900 nADio che, sAtase nase che. pAMcaso pezIo che. nava dhamaNIe-meTI nADIo che. DuMTIthI nikaLelI ekaseATha naso che. je upara TheTha mAthA sudhI pahoMcelI che. te rasaharaNa kahevAya che. jyAM sudhI te nase barAbara che, tyAM sudhI AMkha, kAna, nAka ane jIbhanuM sAmarthya barAbara hoya che. nAbhithI nikaLelI bIjI ekasesATha nase che, te nIce paganA taLIyA sudhI pahoMcelI che. jyAM sudhI te nase barAbara hoya che, tyAMsudhI jAMghanuM sAmarthya ThIka hoya che. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 lu. uddezaka7 ] [ 85 nAlIthI nikaLelI bIjI paNa ekaseAsATha nase che. te tirachI TheTha hatheLI sudhI paheAMcelI che. jyAM sudhI te kharAkhara hAya che, tyAMsudhI hAthanuM sAmarthya Take che. nAbhithI ekaseAsADa mIjI nase nikaLI che, te ThaMDa gudA sudhI gai che. jyAMsudhI te kharAkhara che, tyAMsudhI mUtra ane nihAra saMbaMdhI vAyu ThIka rIte pravate che. pacIsaM nase| zleSmane dharanArI. pacIsa pittane ane dasa nase| vIne dharanArI che. purUSane kula sAtase nADIo hoya che. strIne se sIttera, napuMsakane chaseAne eMsI haiAya che. A zarIramAM eka Aka (ATha zera) rUdhira heAya che. cAra zera caramI, e zera bheju, ATha zera sUtra, e zera viSTA. aUsera pitta. ardhA zera zleSma ane pAzera vI hAya che. e badhI dhAtuomAM jyAre vikAra thAya tyAre tenu vajana vadhe yA ghaTe che. purUSane pAMca pheThA, ne strIne cha kAThA hAya che, puruSane mala nikalavAnAM navadvAra ane strIne Ara heAya che. purUSane pAMcase, strIne cArasAne sIttera ane napuMsakane cArasAethI mAMsapezI hAya che. mAMsanA paDe upara sAthaLa rahelA che ane te upara keDanA pAchaLanA bhAga che. pIThanAM aDhAra hADakAM keDanA hADakAMthI vITAelA che. AMkhanA e hADakAM che. garadananAM sALa hADakAM che ane pIThamAM khAra pAMsaLIo che. 23 2. garbha mAM AvatAM jIvane drabsendriya (sthUlendriyA) ane sthULa zarIra hAtu nathI, kemake je jIve pUrva bhavane cheDIne Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 ] [bhagavatIsUtra sArasa graha AlAdinuM AyuSya A uddezakamAM judA judA prakAranA manuSyA kevA kevA prakAranAM AyuSya bAMdhe, tema eka kriyA karatAM temAM kevA ka upArjana thAya, e saMbaMdhI vaNa na che. jIvAnI AMtara zraddhA, azraddhA vagerene anulakSIne manuSyAnA judA judA bhedo gaNavAmAM AvyA che. jema-- A vartamAna garbha svIkAryAM che mATe te bhavanuM zarIra ane indriyA te ja bhavanA chellA samaya sudhI ja sAthe rahe che. zarIra ane indriya paryApti dvArA prApta karela zarIra ane IndriyAnI maryAdA teja bhavanA chellA zvAsa sudhI maryAdita hAya che. vamAna bhavane svIkAranArA A jIva je kSaNe kukSimAM Ave che. te ja samaye AhAra paryApti nAmaka nA udaya thatAM AhAra grahaNa kare che. tyAra pachI zarIra paryApti ane Indriya nAma praryApti udayamAM Ave che ane zarIranI tathA indriyanI racanA thAya. anaMta zaktine dhAranAra kasattA peAtAnA vipAka kALe hAjara thAya che ane ga mAM Avate jIva peAtAnA zubhAzubha karmAne bhAgavavA mATe ja zarIrAdinI racanAmAM pete svayaM paryApti nAma kane laIne kAryAnvita thAya che. kemake - jIva ane ka`sattA ane pAtapeAtAnA kAryamAM sazakta che. eka zarIrane cheADIne bIjA zarIrane dhAraNa karatAM A jIvane vadhAremAM vadhAre cAra samaya ane ochAmAM AchA eka samaya lAge che te samaye yadyapi sthUla zarIrAdi nathI hotuM teA paNa sUkSma zarIra (taijasa ane kArmAMNu ) tathA bhAvendriyoM (labdhi ane upacega) tA avazyameva hAya che. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 huM uddezaka-8] [87 ekAntabAla, paMDita ane bAlapaMDita. ahiM prazno e pUchavAmAM AvelA che ke-ekAnta bAla, ekAnta paMDita ane bAla paMDita kevuM AyuSya bAMdhe ne kayAM jAya? ahi ekAnta vizeSaNa mUkavAmAM AvyuM che, enuM kAraNa e che ke-ekAnta bAlathI mithyAdraSTi ja manuSya le. je ekAnta bAla' kahevAmAM AvyuM na hota te mizraSTi jIva paNa AvI jAta. garbhamAM AvelA jIvanA zarIramAM mAMsa, lehI ane mAthAnuM bhejuM A traNe mAtAnA aMge kahevAya che ane hADakA, majA ane dADhI-mUchanA vALe pitAnA aMge kahe. vAya che sArAMza A che ke-saMsAranI mAyAnA raMgamAM raMgAcelA, vyabhicAra karmamAM pUrNa masta, tAmasika ane rAjasika AhArane khAnArA, tathA dhArmika vAtAvaraNa vinAnA mAtA -pitAonA zarIramAM rahelA lehI-mAMsahADakA-majAmeda zuka ane raja Adi sAte dhAtuo atyanta azuddha tAmasika hovAnA kAraNe janma lenArA bAlakanA aMgo paNa nirbala kheDakhApaNavAlA hoya che. mATe ja sadAcAramaya jIvana, dhArmika vAtAvaraNa, vRddhonI upAsanA taSA paramadayALu paramAtmA sAthenuM tAdAtmaya A cAra prakAre potAnuM jIvana jIvanAra bhAgyazAlI puNyavAna kahevAya che ahiMsA dharmanI ArAdhanA karanArA puNyazAlIoe sauthI pahelA potAnA saMtAne je garbhamAM Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha AvI ja rIte ekAnta paMDitathI sAdhu ja levAno che. sarvathA prANAtipAtAdine tyAgI, sarva vista sAdhu, te 'ekAMta paMDita che. ane bAla paMDita eTale zrAvaka. jeNe sthUlathI hiMsAdi pApAraMbhene tyAga karyo che te. AvA ekAntabAla, ekAnta paMDita ane bAlapaMDitanA AyuSya saMbaMdhI jaNAvavAmAM AvyuM che ke ekAnta bAla manuSya nairayika, tiryaMca, manuSya ane deva nAme te AyuSya bAMdhI zake ane te te AyuSya bAMdhIne te te gatimAM jAya che. AvyA che ane bhaviSyamAM Avaze, temanA upara ja ahiMsA bhAvane prayoga ajamAvo joIe, jethI, temanuM ahiMsaka jIvana chellA zvAsa sudhI amaraphaLa ApI zake. - saMtAnone devatAI saMskAra ApavA hoya, gharamAM ane potAnA haiyAnA maMdiramAM jinezvaradevanA dharmanI sthApanA karavI hoya, tathA potAnI sAta peDhIone ujajavala karavAnI bhAvanA hoya to potAnI strI garbhavatI thayA pachI tenI sAthe athata je divase garbhA dhAna thAya te divasathI laIne maithunakarma, malina vicAre, kAmukI ceSTAo ane khAnapAnanI azuddhine TAlavI joIe. basa! e ja ahiMsA che ane potAnI khAnadAnImAM mahAvIra svAmInA ahiMsA dharmane sthApanA karavA mATe A ja eka pavitra ane uttama mArga che. je mAtApitAo pitAne saMyamabhAva na TakAvI zake. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1luM uddezaka-8] [ 89 ekAnta paMDita manuSya AyuSya bAMdhe ye khare ne na paNa bAMdhe. je AyuSya bAMdhe te devanuM AyuSya bAMdhIne devalokamAM ja jAya ane je AyuSya na bAMdhe te mekSamAM ja jAya kAraNa ke ekAnta paMDitanI be gatie kahI che. aMtakriyA ane kalpapapAtikA, cAra anaMtAnubaMdhi, ane traNa mehanIya karmonuM saptaka khapI gayA pachI te sAdhu AyuSya bAMdhato nathI. ane karma khapAvavAnAM kaMIka bAkI rahyA hoya te AyuSya bAMdhe te devakanuM ja. eTale pitAnA kukarmoceSTAo Adi upara aMkuza na mUkI zake, teo keI kALe pitAnA saMtAna pratye ahiMsaka banI zake tema nathI. te zuM saMsAranA cha pratye ahiMsakabhAva maitrIbhAva ke saMyamabhAva rAkhI zakaze? e paNa eka prakAranI AtmavaMcanA ja che. pUrvabhavamAM mahApApakamI jIvAtmAo jemaNe atyanta kliSTabhAve tIvra rasavAlA karmo bAMdhyA che, tevAo garbhamAMthI bahAra AvatAM vedanAne bhegavatAM ja Ave che temane pApakamene vadhAre paDate udaya hovAthI te jIve karapA, kharAba varNavALa, durgadha zarIravALA, kharAba rasavALA, kharAba sparzavALA, aniSTa ekAMta, apriya azubha, amaneza, hIna svaravALA, dInasvaravALA, aniSTa ane ekAMta svaravALA tathA anAdeya nAmakarmanA svAmI hovAthI temane manuSya avatAra atyanta hADamArione bhegavavA mATe ja hoya che. pUrvabhavamAM AcarelI aneka jIva pratyenI hiMsA bhaira virodha- cerI-maithuna ane parigraha Adi pApathI bhArI ane A jIva jyAre garbhavAsamAM Ave che, tyAre garbhamAM Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 ]. | [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha bAla paMDita manuSya devanuM AyuSya bAMdhI devagatimAM ja jAya. kAraNa ke-bALa paMDita manuSya-kaI uttama zramaNa pAsethI Arya vacana sAMbhaLI, avadhArI keTalIka pravRttithI aTake che ne keTalIkathI nathI aTakate. keTalAkanAM paccakakhANa kare che ne keTalAMkanAM nathI karatA. ema keTalIka pravRttithI rahyo chata gatabhavanA Taura-virodha yAda AvatAM ja pitAnI vIryalabdhi ane vaikiya labdhi vaDe mAnasika yuddhanI taiyArI kare che. ane temAM masta banIne kadAca te ja samaye arthAt garbhamAM rahyo chatAM maraNa pAme to naraka ane tiryaMca ava. tArane ja pAmaze. jyAre gatabhavamAM karelI arihaMtanA dharmanI ArAdhanA. dayA-dAna-prema Adi bhAvene laIne garbhagata jIva te te pUrvabhavanA sukRtane yAda karate, ane te satkarmonI ArAdhanAmAM manane parovato je te kSaNe ja AyuSyakarma samApta kare te devagatine meLavavA mATe ja samartha banaze. sArAMza ke garbhamAM rahele jIva naraka ane devagatine paNa meLavI zake che. A banne vAtamAM mAtapitAnA gRhasthAzramanAM kusaMskAro ane susaMskare paNa avazyameva kAma karatA hoya che. mATeja gharanAM vAtAvaraNane susaMskArI rAkhavA mATe prayAsa sauthI prathama karo. ane gharamAM susaMskAro tyAreja Avaze jyAre mAtA-pitA ane vaDIlo potAnA jIvanamAM brahmacarya gharma, sadAcAragharma, satyaghama ane pramANikatA lAvaze. AnAthI atirikata bIjo koI hitAvaha mArga nathI. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 1 3 uddezaka-8 ] [ 91. aTakavAnA ane keTalAMka paccakakhANa karavAnA kAraNe te nairayikanuM AyuSya bAMdhatA nathI. devanuM AyuSya AMdhI deva leAkamAM jAya che. 24 6 24 ekAnta mALa jIvA mithyAdRSTi ane avirata hAya che. teo cAre gatinA kama` khAMdhe che. cadyapi temane mithyA tvanA udaya che teA paNa AyuSya mAMdhavAnAM piraNAme judA judA hAvAthI keAI jIvane vadhAre paDatA mithyAtvanA udaya hAya che tyAre mATA prakAre AraMbha samArabha parigrahe tathA. sadguddhi ane savivekathI viruddha upadeza ApavAvALA hAvAthI te jIva naraka ane tiya canu AyuSya mAMdhe che. jyAre mithyAtvI hAvA chatAM paNa kaMIka bhadrika pariNAmI hAvAthI kaSAyAthI dUra rahenArA tathA akAma nirjarA, khALa tapa Adi satkarmAMne AcAranArA heAvAthI te jIva devagati ane manuSyagatinuM AyuSya bAMdhe che. mATe ekAnta bALajIvA cAre gatinuM AyuSya AMdhI zake che ema zAstra-vacana che. tevI ja rIte khALa paDatA eTale zrAvaka-zrAvikAnA samyakatva dhama mAM hAvAthI tathA jaina zAsananA rAgI heAvAthI ane pApakamAM tyAga karavA lAyaka che. evI bhAvanA hAvAnA kAraNe peAtAnI zakita ane paristhitine laI amuka vastu AnA tyAga-paccakakhANa kare che. ane be ghaDI mATe paNa mana-vacana-kAyAthI pApA karavAM nahiM, karAvavAM nahi', AvA ahiMsaka bhAve sAmAyika dhanI AcaraNA seve che.. mATe teo devagatinA ja mAlika bane che. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha 'kiyA-vicAra jaina zAstromAM pAMca prakAranI kiyAo kahevAmAM AvI cheH-1 kAyikI, 2 adhikaraNikI, 3 prAASikI, 4pAritApanikI ane 5 prANAtipAtikI. mRgaghAtakAdi puruSane zikArAdi kiyA karatI vakhate keTalA keTalA prakAranI kriyA lAge che, te varNana ahiM karavAmAM AvyuM che. tene sAra A pramANe che - keI eka zikArane egya evA pradezamAM koI zikArI mRganA vadha mATe khADA khode ane jALa race, te te mANasa traNa kriyAvALo cAra kiyAvALo ke kadAca pAMca kiyAvALe paNa kahevAya. enuM kAraNa e che ke-jyAM sudhI te mANasa jALane pakaDe che paNa mRgone bAMdhato ke mArato nathI, tyAM sudhI kAyikI, adhikaraNikI ane prASikIe traNa kriyAthI sparzAela che. e traNa kiyAvALe kahevAya. have te jALane dharIne mRgene bAMdhe che, paNa mArato nathI, tyAMsudhI te cAre kiyAvALo kahevAya arthAta pAritApanikI vadhAre ane mRge ne bAMdhIne mAre eTale pAMca kiyAvALe-arthAt prANAti. pAtikI kriyA paNa lAge. - have koI puruSa evA koI jaMgalamAM taraNAMne bhegA karI Aga mUke che te paNa traNa-cAra ke pAMca kiyAvALe thAya. emAM batAvavAmAM AvyuM che ke-jyAM sudhI te taraNane bhegAM kare che, tyAM sudhI traNa kriyAvALe, Aga mUke paNa bALe Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [93 zataka-1luM uddezaka-8 ] nahi, tyAM sudhI cAra kiyAvALo ane bALe che, tyAM sudhI pAMca kiyAvALe kahevAya. koI haraNane mAranAra zikArI evA ke jaMgalamAM. haraNane mAravA bANane phe ke, te te paNa traNa, cAra ke pAMca kiyAvALe kahevAya arthAta bANane pheke che paNa vidhato nathI, tyAM sudhI te traNa kriyAvALa bANane pheke che ne mRgane vadhe. che, tyAM sudhI te cArakiyAvALe, ane mRgane mAre che, tyA. sudhI te pAMca kriyAvALo kahevAya. ahiM eka vicitra prazna pUchAya che. keI eka puruSa mRga nA vadhane mATe kAna sudhI lAMbA karelA bANane prayatna pUrvaka kheMcIne ubhe che, haju bANa chUTyuM nathI. eTalAmAM bIje kaI puruSa pAchaLathI AvIne te ubhelA purUSanuM mAthu talavArathI uDAlI de che. A vakhate te bANa pUrva nA kheMcANanA kAraNe chUTe che, ne mRgane vadhe che. A vakhate te purUSa zuM mRga nA vairathI pRSTa che ke purUSanA. virathI pRSTa che? bhagavAna Ane uttara ApatA kahe che ke-je purUSa mRgane mAre che te mRganA vairathI spaSTa che ane je puruSane mAre che, te purUSa vairathI pRSTa che kAraNa ke - e siddhAnta pahelA ja pratipAdana karavAmAM AvyA che ke karAtuM hoya te karAyuM, "saMdhAtuM hoya te saMdhAyuM kahevAya.' pheMkAtuM hoya te pheMkAyuM kahevAya vagere. A hetuthI mRgane mAre te mRganA vairathI pRSTa ane purUSane mAre te purUSanA verathI pRSTa kahevAya. ... " Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha vIya vicAra ahiM eka bIjo prazna paNa vicAravA jevuM che. be puruSa che. sarakhI cAmaDI, sarakhI umara, sarakhuM dravya, ane sarakhA upakaraNa-hathiyAra vagere. A be purUmAM laDAI thAya emAM eka jIte che ne eka hAre che, enuM zuM kAraNa? javAba e che kevIvALe hoya te jIte che. ane vIrya vinAne hoya te hAre che. arthAta-je purUSe vIrya rahita karmo nathI bAMdhyA, nathI spezya-nathI prApta karyA, ane te karmo udIrNa nathI; paNa upazAMta che, te purUSa jIte che. ane je puruSa vIrya rahita karmo bAMdhyA che, sparyA che, te karmo udayamAM AvelA che. paNa upazAMta nathI, te purUSa parAjaya pAme che. ja vIryavALA paNa che ne vIrya vinAnA paNa che, kAraNa ke jI be prakAranA kahyA cheH saMsAra samApannaka ane asaMsAra samApannaka. jeo asaMsAra samApannaka che, te siddho che ane teo vIrya rahita che. je A saMsAra samApanaka che, te be prakAranA che. zailezI pratipranana ane azailezI pratipanna, temAM je zailezI pratipatra che; te labdhi- vIvaDe savArya che ane karaNa vIryavaDe avIrya che. azailezI pratipanna cha labdhivIryavaDe savArya hoya che ane karaNavIrya vaDe savIrya ane avIrya paNa hoya che. nacike labdhivIyavaDe savIrya ane karaNavIryavaDe savI paNa che ane avIrya paNa che. enuM kAraNa che ke je rayikone utthAna, karma, bala, vIrya ane puruSAkAra parAkrama che. te nairacike labdhivIryavaDe ane karaNavIyavaDe paNa Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 lu* uddezaka-8 ] [ 95 savIya che. tathA je nairiyakAne utthAnAdi nathI te ladhina vI vaDe savIya che, paNa karaNavIya vaDe avIya che. e pramANe 5 cendriya tiryaMca sudhInA jIvAne mATe jANavu ane sAmAnya jIvAnI mArkeka manuSya mATe jANavu. 25 5 25. je karAya te kriyA pAMca prakAre che. te A pramANeH(1) kAyikI--jIva vadha karavA mATe zarIra saMbaMdhI halana calana-gamana-Agamana vagere kAyikI kriyA kahevAya che. jIvanamAM atyutkaTa rAga dveSa-meha-kutUhala-anaMtAnubadhI krAdha-mAna-mAyA--lAbha ane ajJAnanuM jora hAya che tyAre e jIvanA zarIranA vyApAra prAya karIne para dhAta rUpe ja hAya che. (1) adhikaraNikI--'vikriyante vAttAya prAnino'smanniti tvadhikaraNam / athavA adhaH kriyate jIvo'nenetya dhikaraNam / jenA vaDe jIva nIca sthAne eTale ke durgati tarapha laI javAja te adhikaraNa kahevAya che. paradhAta mATe talavAra,tIra, kharachI, gAphaNa, lAkaDI, charI ane jIvAne phasAvavA mATe khADA kheADhavA tathA pakaDavA mATe jAla pAtharavI te phUTapAza paNa zastra kahevAya che. AnA vaDe thatI kriyA adhikaraNikI kriyA tarIke sa medhAya che. (3) prADheSikITa-jIvAne mAravA mATenA duSTabhAva-dveSabhAva ghRNAbhAva vagerethI thatIkriyAne prAddheSikI kriyA kahevAya che (4) pAritApanikI--jhavene jALamAM phasAvavA, khADAmAM nAkhavA, piMjarAmAM ke jelamAM nAkhavA ane nakhAvavA jethI te jIvAne paritApa thAya te pAritApanikI kriyA kahevAya. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 ] [ bhagavatIsUtra sArasa gra gurutyAdi vicAra AtmAnuM mukhya dhyeya mukita che. AtmA potAnA svabhAvathI acchedI, abhedI, aNAhArI vagere guNa--viziSTa che. para`tu AtmAne lAgelA kamanA kAraNe A AtmA saMsAramAM (5) prANAtipAtikI--jhavAnA prANA haNAya te prANA tipAtikI kriyA prasiddha che. mRgeAne mAravAnI bhAvanAthI tIrakAmaThA laIne vanamAM gayelA zikArInu zarIra mRganA vadhu mATe prayatnazIla che, zasro pAse che, ane dhanuSyanI dorI kAna sudhI kheMcIne ubheA che. mRgAne mAravA mATenA dveSa paNa utkaTa che. AvI paristhitimAM te zikArIne pahelAnI traNa kriyAe lAgaze. pAtharelI jALamAM mRgeA jyAre phasAya che taDaphaDe che tyAre ceAthI kriyA lAgaze. ane mRge mare tyAre pAMcamI kriyA lAgaze, AvI rIte khIjA praznomAM paNa ghaTAvI levu. ahIM te mRgadhAtane laIneja prazna ane javAba che. khAkI te ApaNA jIvananI pratyeka kriyAomAM uparanI kriyAe paTAvI zakIe chIe. navatatvaprakaraNamAM kriyAnI sAMkhyA 'paccIza' nI che. te badhI tyAjaya che ema samajI ne ApaNu jIvana saMyamita- maryAdita ane niSparigrahI rAkhavu. jethI AzravatattvathI chUTakAro meLavavA mATe ApaNe bhAgyazAlI thaIe prasanacaMdra rAjaSinA dRSTAMtathI paNa A kriyAonu rahasya jANI zakAya che. te muni hatA, mahAmuni hatA. mahA-- tapasvI ane mahAdhyAnI hatA. rajoharaNa sivAya temanI pAse kaMi paNa hatuM ja nahiM chatAM paNa durmukha nAmanA dUtamukhethI Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1luM uddezaka-3 ] [ 97 paribhramaNa kare che. mATe AtmAne haLavApaNuM, saMsArane ocho kare-TUMke karavo ane oLaMga, e cAra vastuo prazasta che, tethI ulaTuM bhArepaNuM, saMsArane pracura kare, lAMbe karo, ane temAM rakhaDavuM. e cAra aprazasta che. sAMbhaLelI vAtathI eka kSaNa pahelA jemanuM zarIra mokSamArge joDAeluM hatuM, teja zarIra putra mehane lIdhe caMcala banyuM, hoTha phaphaDavA lAgyA AMkhamAM lAlAza AvI bhUkuTi upara caDhI, hAthanI AMgaLIo muThInA rUpamAM pariNita thaI gaI. mATe A kAyikI kiyA thaI. putra pratyenA mehane lIdhe utpanna thayele rAga ane zatruo pratye dveSa A pramANe rAga dveSa nAmanA bhAvazastro A muninAM hAthamAM AvI caDhayAM ane mahAmuni rAgazreSamAM gaLADUba DUbI gayA tethI AdhikaraNikI priyA lAgI. pitAnA putranA dravya zatruo pratye A munirAja atyanta dveSa mAM laya pAmIne mAnasika yuddha ramavA lAgyA. te prASikI kiyAnA kAraNeja. pitAnA putra upara kharAba bhAva rAkhanArAo pratye A mahAtapasvI munirAjanI mAnasika vicAradhArAo bIjAone paritApa ujAvanArI hovAthI pAritApanikI kriyA thaI ane chevaTe jANe eka eka zastra eka eka rAjAne mANyA mATe pheMkatA gayA ane temanI mAnasika kalpanAmAM eka eka rAjA haNAto ga. * mATe prANAtipAtikI kriyAnA mAlika paNa thayA basa? A bhAva kriyAone laIne munirAjazrI prasanacaMdrajI sAtamI Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha ApaNe joyu che ane e svabhAvika che ke gurutva e aprazasta che, ane ladhutva e prazasta che, sasAramAM anaMta padmAM che. temAM ghaNA guru che ane ghaNA laghu che, alke keTalAka padArthI gurula ane aguruladhu paNa che. udAharaNa tarIke ApaNe joIe ke- patthara e guru che, kAraNa ke tenA nIce javAnA svabhAva che, dhUmADA e ladhu che, kAraNa ke tenA UMce javAnA svabhAva che. vAyu e gurU-ladhu padArtha che, kAraNa ke tenA tIrachA javAnA svabhAva che ane AkAza e anurUladhu dravya che kAraNa ke tenA tevA svabhAva che. AprakaraNa mAM lagabhaga A sabaMdhI praznottara che. uparAMta nigrathAne mATe zuM prazasta che, e ane tenI sAthe khIjo matavALA tathA chevaTe pArzvanAthanA vaMzamAM thayela kAlAsyaveSTi-putrane, sthavira anagArA sAthenA saMvAda ApavAmAM AvyA che. jenA sAra A pramANe cheH-- koI paNa jIva prANatipAta, mRSAvAda,nA adattAdAna, maithuna, parigraha, krodha, mAna mAyA, leAbha, prema, dveSa, kalaha kalaMka ApavuM, cADI khAvI, aratiti, bIjAnI niMdA, kapaTa pUrvaka jUhu khelavuM ane aviveka mithyAdaza nazalya enA vaDe bhArepaNu pAme che, ane tethI ulaTu prANAtipAtAdinA aTakAva karavAthI yAvat vivekathI halakApaNuM pAme che ane Aja kAraNeAthI eTale prANAtipAtAdithI jIva saMsArane vadhAre che. lAMbA kare che. ane sa'sAramAM bhasyA kare che ane A kAraNeAthI nivRta thavAthI jIva saMsArane ghaTADe che, TUMkA kare che Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 luM uddezaka-9] [9 ane pAra karI jAya che! kAja AvI rIte sAtame avakAzAntara, sAtamo tanuvAta, sAtamo dhanavAta, sAtame dhanedadhi. sAtamI pRthvI vagere mATe prazno che. javAbamAM sAtame avakAzAtra agurulaghu-eTale bhAre haLavA sivAyane che. sAtamo tanuvAta bhAre haLave che. AnI nArakI sudhI pahocI gayA ane chelluM zastra pakaDavA mATe mAthA upara hAtha jatAM pAchA bhAnamAM AvI gayA ane pAMce kiyAothI jevA mukata banyA ke tatkAla kevalajJAnanA mAlika banI mekSamAM pahoMcI gayA. parara6. akAma nirjarAthI ghaNAM ghaNAM karmo khapAvyA pachI devadurlabha manuSya avatArane pAmela jIva kayA kamaeN-pApa kare che jene laIne te bhAre (vajanadAra) thAya che ? A praznane javAba ApatAM saMsArAtIta, dayAnA sAgara, bhagavAne pharamAvyuM ke aDhAra prakAre karAtAM pApathI AtmA bhArI bane che. jenA sevanathI pA5ja lAge te pApa-sthAnaka kahevAya che. sthIyate'sminniti sthAnakam , pApAnAM sthAnakamiti pApasthAnakam" A vyutpattithI pApone ja saMgraha karAvanArA A pApasthAnakenuM varNana saMkSepathI A pramANe che. ? bALatipAta-eTale sparzendriya, rasanendriya, prANe ndriya, cakSurindriya,zravaNendriya, manabaLa, vacanabaLa, kAyadaLa, zvAsosa ane AyuSya rUpI daze prANene tAratamyarUpe dhAraNa karanArA cha prANa kahevAya che. e prANImAtranA kaI paNa prANane hAni karavI, AghAta lagADa. chedana-bhedana Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha mAphaka sAtame ghanavAta, sAtame ghanadhi, sAtamI pRthvI, ane badhAM avakAzAntare jANavA. A pramANe nairayikAne mATe kahevAmAM Avyu che ke, te bhAre haLavA che ane agurulaghu-bhAre haLavA sivAyanA paNa che. kAraNa ke vaikriya ane taijasU zarIranI apekSAthI bhAre nathI, haLavA nathI ane bhAre haLavA sivAyanA paNa nathI. paNa karaveA, lAta mAravI, dhULathI DhAMkavA, paraspara virAdhI jIvAne bhegA karavA, ane peAtAnA puNyakarmAMnA jore bIjAenA mana-vacana-tathA kAyAnA aLane dakhAvI devA jenAthI te tathA tenA saMtAneA duHkhI ane te hiMsA che. sane nIyAni pucchati vi.............arthAt prANImAtra jIvavAne ja Icche che. paNa peAtAnA prANAthI vimukta thavA koi paNa IcchatA nathI. paraMtu IndriyAnA gulAma-kaSAyayukta AtmA ajJAna ane pramAdanA vaza thaIne anya jIvAne ghAta kare che, arthAt prANIone temanAM prANAthI vimukta kare che. te prANAtipAta nAmanu paheluM pApa-sthAnaka kahevAya che. prANAnAmatipAtaH vA prANAH atipAtyante yena duSprayuktena manasA vacasA - kAyena iti prANAtipAtaH / 2 mRSAvA--mRSA eTale asatya ane vAda eTale khelavu, arthAt padmA je svarUpe chetenAthI viparIta melavuM, te asatya bhASaNa traNa prakAre cheH-- 1 sadbhAva pratiSedha, 2 arthAntara, 3 gA~vacana. AtmA nathI, paraleAka nathI, puNya-pApa nathI, meAkSa nathI athavA a"gUThA ke cAkhAnA pramANa jeTale AtmA che. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 luM uddezaka-9] [ 101 bhAre haLavA gurulaghu che. ane jIva tathA karmanI apekSAe bhAre nathI, haLavA nathI, bhAre haLavA nathI paNa bhAre haLavA sivAyane che, e pramANe yAvat vaimAnike sudhI jANavuM. dharmAstikAyAdi padArtho yAvat jIvAstikAya agurulaghu che. ane pudgalAstikAya gurulaghu ane agurulaghu paNa che. samaye ane karmo agurulaghu che. A pramANe arthAntara vacana belavAM te saddabhAvapratiSedha ane abhUtabhAvana kahevAya che. padArthonA vAstavika svarUpane tathA tenA arthane niSedha kare te antara nAme mithyA vacana che. hiMsaka, kaThora, mamabhedaka, prANaghAtaka, pazUnyAtmaka Adi vacanane prayoga goMvacana che. eTale ke hiMsaka bhASAdi keI kALe paNa satyavacana hoI zake nahi. 3 mattAna-rAgadveSane vaza thaIne corI karavAnAM IrAdAthI pArakI vastu levI chupAvavI te trIjuM pApasthAnaka kahevAya che. 4 mithuna - rAga vaza banIne mithuna bhAvanuM sevana karavuM te maithuna kahevAya che. pApanA IrAdAthI purUSa-strInuM yugala, be puruSanuM yugala athavA be strInuM yugala je vyabhicAra karma kare te maithuna karma kahevAya che. athavA rAga-mehanA kilaSTa adhyavasAyane laIne ekAkI jIva paNa maithunabhAvanuM ciMtavana kare, bhagavelA bhegone yAda kare, bhaviSyamAM paNa viSaya bheganI cAhanA kare, A pramANe gaMdA vicAre, gaMdu sAhitya, ane gaMdA citro vaDe mAnasika pariNAmomAM uttejanA lAvIne purUSa potAnA vIryanuM atriA strI kRtrima Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha kRSNalezyA -gurulaghu ane agurulaghu paNa che. arthAta divyalezyAnI apekSAe gurulaghu che ane bhAvalezyAnI apekSAe agurulaghu che. e pramANe badhI vezyAo samajavI. sAdhane dvArA pitAnA raMjanuM patana kare te paNa maithuna kahevAya che. 5 parigraha-"pari samantAt-AtmAnaM gRhaNAtIti pari graha athavA''tmA parigRhyate'neneti parigrahaH / maryAdAtIta dhana-dhAnya, pazu, vastra, AbhUSaNa, Adine saMgraha kare te parigraha nAme pApa che. -sakAraNa athavA niSkAraNa AtmAnA krUra adhyavasAyane krodha kahevAya che. AtmAne upaghAta karanAra ane bIjAne aprIti upajAvanAra koine caMDALanI upamA ApelI che. 7 mAna-dharmaguru-vidyAguru-dIkSAguru-mAtA-pitA tathA vaDIlonI samIpe akkaDa thaIne ubhA rahevuM, tathA pitAnI prakRti (svabhAva)ne uddhata banAvavI, te mAna nAmanuM pApa che. 8 mAvA-AtmAnA vicAramAM azuddhatA lAvavI tathA jIvanane visaMvAdI banAvavuM te mAyA nAmanA AThamA pApane AbhArI che. che tema AtmA jenAthI azuci eTale apavitramalina bane, AtmAnA pariNAme caMcala bane, paradrohAtmaka bane, te lobha kahevAya che. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 huM uddezaka-9] [103 daSTi, darzana, jJAna, ajJAna ane saMjJA-e agurulaghu che. maga, vacaga, sAkAra-upaga, nirAkAra upayoga, e 20 2r-mana, pAMce Indri, tathA zarIrane pasaMda paDe tevA bhejana, pAna, vastra, sugaMdha, sparzana, darzana, zravaNa pratye atyanta Asakti tathA meharAkhave te rAga kahevAya che. "revA umRta ghA ravAnA arthA-kAme pAsanA eTale khAnadAnI tathA jJAnapAsanA vagerethI viruddha ceSTAo karavI ane strI puruSe paraspara adhamavRttio rAkhavI te badhuM rAga nAmanA pApane AbhArI che. 12 pa rAga-dveSa ane laMgoTiyA mitra che. jyAM eka vastu upara rAga thaze tyAre bIjA padArtha pratye dveSa thayA vinA raheze nahiM. rAga pratyAtmaka che tyAre zreSa aprItyAtmaka che. Ane laIne AtmA tathA mana ghaNuM ja malina thAya che. dravya roganI davA hoya che tyAre AtmAnA bhAva rega jevA rAga-dveSanI davA hotI nathI. hAtha, paga, mukha ane netranI malinAtmaka ceSTAo AnAthI uddabhave che. tathA vizuddhatara banelA AtmAne paNa azuddha-azuddhatara tathA azuddhatama banAvanAra dveSa che. mAtsaryavaza thaIne anyathA sthita vastune anyathArUpe kahevI e zreSa che.-guNa mAnava pratye paNa doSAropaNa karavuM te dveSanuM phaLa che. jenAthI paraloka bagaDayA vinA rahetuM nathI. 12 vAcA-bIjA sAthe kaleza karavA mATe rADo pADavI, bIjAne bhAMDavAnI Adata rAkhavI, vAkayuddha karavuM, prema Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha badhA agurulaghu che.kAya. gurulaghu che. kALa-bhUta, bhaviSya ane vartamAna-sarvakALa aguru laghu che. ane hAMsI (mazkarI)thI udbhavelAM yuddha vaira-kaMkAsa ane jora jorathI barADA pADIne asamaMjasa bhASA bolavI. virodhane bhaDakAvavA mATe zabdomAM AkrozatA lAvavI ane jenI tenI sAthe vivAda kare. A badhA bAramA kalaha nAmanA pApane kAraNe thAya che. 13 khyAlyAna-pArakAnA asad dene ughADA karavA. bIjAone dUSaNa devuM, sAmAvAlAne doSa nathI chatAM, paNa tene doSI jAhera karavA mATe hajAre prakAre prayatna karavo, te abhyAkhyAna pApanA kAraNe thAya che. 14 vaizunya-arthAt bIjAnI cADI khAvI, pArakAnA pratyakSa ke parokSa deSo paNa bIjAnI AgaLa jAhera karavA. pITha pAchaLa bIjAnA avaguNe bolavA, chedana-bhedana arthAta teDavA pheDavAnI pravRtti karavI, Atmika jIvanamAM luccAI (zatA) rAkhavI te badhA pazUnya pApanA kAraNe che. jethI ApaNe prItyAtmaka svabhAva paNa hAsa pAme che tathA pArakA sAthe maitrIbhAva ocho thatuM jAya che. 15 ti arati-rAga-dveSane vaza thaIne eka padArtha pratye prema rAkhavo ane bIjAne tikAra kare. jemAM eka zAka bhAve, bIju na bhAve, eka vastra game tyAre bIju vastra na game. A badhuM A pApanI vezyAonuM pariNAma che. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 luM uddezaka-9 ] [ 105 upara je guru laghu Adi batAvela che, te kharI rIte to nizcaya-nayanI apekSAe sauthI bhAre ne sauthI haLavuM 16 paraMpavATri-jyAM ne tyAM pArakAnA guNadoSa balavA, ghaNA mANasonI samakSa bIjAnA doSonuM uddaghATana karavuM. temanA mATe bIbhatsa, gaMdA tathA asabhya vacana bolavA vagere A pApane lIdhe thAya che. 17 mIcAmRSAva-A pApasthAnakamAM mAyA ane vacananuM mizraNa hovAthI atyanta khataranAka temaja dutyAjya A pApa che. mAyA-kapaTa-dhUrtatA-zaThatA-paravaMcakatA-Adi mAnasika pApane vaza thaIne saphAIpUrvaka-luccAIpUrvaka vyaMgamAM-mazkarImAM bolavuM tathA tevA prakArane vyavahAra kara, te A pApanA kAraNe ja thAya che. jyAre sAva sIdhI sAdI vAta hoya. kAma saraLatAthI patI jAya tevuM hoya tyAM kUTanItijJa (Political) banavuM athavA dAMbhikatAthI bhASAvyavahAra karavo, A paNa mAyA-mRSAvAda ja che. 18 mithAva-uparanAM badhAe pApane bhaDakAvanAra- vadhAranAra A pApa che, jene laIne ahiMsAmAM hiMsAnuM AropaNa, satyamAM asatyanuM sthApana, arihaMta devamAM adeva, buddhi, dharmamAM adharma-buddhi, temaja paMca mahAvratadhArI gurumAM malina buddhi Adi mAnasika vikAre A pApane laIne thAya che jene laIne mANasa mAtra pApa tarapha prayANa kare che. te mATe jagata guru bhagavAna mahAvIra svAmIe kahyuM che ke-A aDhAra pApothI AtmA bhArI bane che. saMsAramAM rakhaDe che ane ghaNA bha sudhI yamadutane mAra khAya che. mATe Atma-kalyANanA abhilASakee sau prathama A pApamAMthI mukti meLavavA ja prayatna kA. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha. keI dravya nathI. vyavahAranayanI apekSAe skUlarake dhamAM sauthI bhArepaNuM ne sauthI haLavApaNuM rahe che. paNa bIjAmAM te nathI, agurulaghu ane guralaghunA saMbaMdhamAM nizcaya-naya. kahe che ke-je dravyo cAra sparzavALA hoya che, ane je dravya arUpI hoya che, te badhA agurulaghu che. bAkInAM ATha. sparzavALA dravyo gurulaghu che. have nircane mATe prazasta zuM ane aprazasta zuM?" te saMbaMdhI kahe che ke ochI IcchA, amUcha, anAsakita ane. apratibaddhatA-temaja akAlapaNuM, amAnapaNuM, akapaTapaNuM, alabhapaNuM, e badhuM nircane-zramaNone prazasta che. vaLI kAMkSA mehanIya kSINa thayA pachI zramaNa nigraMtha siddha thAya,. sarva duHkhene nAza kare che pa ra7. mahApuda maLeluM ane meLaveluM cAritra prati. samaye zuddha thatuM rahe te mATe A praznottare atyanta spaSTa che. bhAvasaMyama keLavavAne mATe AtmAmAM zuddha lezyA, svAthAyabaLa tathA tapobaLanI pUNuM AvazyakatA che. jene laIne AMtarajIvanamAM- zrAvija--eTale saMyamanI rakSA mATe svIkArelA vastra,. pAtra, kAmaLI, rajoharaNa Adi upakaraNamAM alpatA lAvavAne Agraha rAkhave athAt upAdhi jeTalI ochI haze, teTalI saMyamanI mAtrA paNa zuddha banaze, kaSAyonI nivRtti. thaze ane bhAva mana zuddha thaze. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 luM uddezaka-9 ] [10 jIva ane AyuSya - kaI matAntaravALA ema mAne che ke-eka jIva eka samaye be AyuSya kare che. A bhavanuM AyuSya kare che ane parabhavanuM AyuSya kare che. bhagavAna mahAvIra nA pADe che. gautamasvAmInA praznanA. uttaramAM teo kahe che ke-he gautama! eka jIva eka samaye aochA-eTale AhAra pANInA viSayanI abhilASA ochI rAkhavI, jethI svAdhyAya ane Abhyantara tapanI prApti sulabha banaze. temaja anAdikALanI AhAra saMjJA maryAdAmAM Avaze. anyathA Ane saddabhAvamAM maithuna saMjJA mATe dvAra. ughADA ja rahevAnA, ane enI hAjarImAM parigraha saMjJA jIvatI DAkaNanI mAphaka taiyAra che. pachI te bhaya saMjJAthI. tamAruM AkhuM jIvana ArtadhyAna-raudradhyAnamAM pUrNa thaze amU-eTale ke dharmadhyAna mATe saMgrahelAM ane bIjaene dharmadhyAnamAM joDavA mATe rAkhelA dharmopakaraNamAM Atmika jIvanane barabAda karAvanArI mUcha rAkhavI nahIM. addhi-eTale ke AhAra pANa karatI vakhate rasa gAravAmAM masta banIne laMpaTatA rAkhavI nahIM. baridratA-dIkSA lIdhA pachI ApaNA svajane pratye kaI paNa jAtane rAga-saMbaMdha rAkhe nahIM. upara pramANenI pAMce vastuo saMyamane mATe tathA saMyamIne mATe prazasta che. AnAthI ja kodha-mAna-mAyAlabha ochAM thatAM jaze ane ApaNe saMyama zukanA tArAnI jema pratisamaye dedIpyamAna thaze. Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 ] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha eka AyuSya kare che. A bhavanuM AyuSya kare che. te samaye parabhavanuM AyuSya nathI karatA. ane je samaye parabhavanuM AyuSya kare che, te samaye A bhavanuM AyuSya nathI karate. AmAM vAta e che ke-ekaja jIva ekaja samayamAM be AyuSya na kare. bAkI be jIva be AyuSya kare, athavA eka jIva judA judA samayamAM AyuSya kare. emAM te saMdeha hioI ja na zake. kAlAsyaveSiputra zrIkAlAsya veSiputra e zrI pArzvanAtha bhagavAnanA vaMzamAM thayelA aNagAra hatA. teo eka vakhata vicaratA vicaratA bhagavAna mahAvIranA sthavire jyAM vicaratA hatA tyAM AvyA bane maLyA, kalAsyaveSiputre A sthavirene kahyuM. "tame sAmAyika jANatA nathI, sAmAyikane artha jANatA nathI. AvI ja rIte saMyama, saMvara, viveka ane vyutsargane jANatA nathI. ke tenA arthone paNa jANatA nathI. viree kahyuM ke ame barAbara jANIe chIe." kAlAsyaveSiputra-je tame sAmAyikAdi ane tenA artho tene jANe che, te batAve ke- sAmAyikAdi zuM che? ane tenA artho zA che ? javAbamAM sthaviree jaNAvyuM ke amAro AtmA e sAmAyika che. eja sAmAyikane artha che. eja paccakakhANa che. te paccakakhANane artha che, yAvat eja saMyama, eja saMvara, eja viveka ane eja vyutsarga ane tenA artho che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1luM uddezaka-9] [109 kAlAsyaveSiputra-je emaja che to pachI tame krodhAdine. tyAga karI zA mATe e kodhAdinI niMdA kare che? vire-saMyamane mATeja krodhAdinI niMdA karIe chIe. kAlAsyaveSiputra-niMdA gaha e saMyama che ke asaMyama? sthaviro-niMdA-gaha e saMyama che. gaha badhA doSone nAza. kare che. AtmA sarva mithyAtvane jANIne gaUdvArA badhA. dene nAza kare che. e pramANe amAre AtmA saMyamamAM sthApita che. e pachI kAlAsyaveSiputra e sthavirenI vAtane svIkAra kare che, eTaluM ja nahiM paraMtu pitAne mata je cAra mahAvratavALo hato tene mUkI bhagavAna mahAvIranuM caritra je pAMca mahAvrata ane pratikamaNa sahita ( kAraNa hoya ke na hoya paNa pratikamaNa karavuM ja) dharmane svIkAra kare che. A pachI zrIgautamasvAmIe pratyAkhyAna ane AdhAkarmAdi saMbaMdhI pUchelA praznonA uttaramAM bhagavAne spaSTa - karyuM che ke-eka zeTha, eka daridra, eka lobhIo ane eka kSatriya (rAjA) e badhA eka sAthe apratyAkhyAna kriyA karI zake che. A vacana aviratine AzrIne che. AdhAkarma delavALA AhArane khAte zramaNa AyuSya. sivAyanI ane pace baMdhane baMdhAelI sAta prakRtione majabUta baMdhane bAMdhelI kare che, ane saMsAramAM vAraMvAra bhame che. kAraNake tema karavAvALe zramaNa pitAnA dharmane oLaMgI jAya che, te pRthvIkAya ke cAvat trasakAyanI paNa darakAra karatA nathI. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha AthI ulaTuM prAsuka ane nirdoSa AhArane khAte zramaNuM nigraMtha AyuSya sivAyanI majabUta baMdhAelI sAta karma prakRtiene pacI kare che. (AyuSya karmane kadAcit bAMdhe che ne kadAcit nathI bAMdhato) ane te saMsArane oLaMgI jAya che kAraNake te potAnA dharmone oLaMgate nathI. pRthvIkAyathI laIne trasakAya sudhInA jIvonI darakAra kare che. padArthonA svabhAvanA saMbaMdhamAM kahe che ke asthira padArtho nathI badalAtA, asthira padArtha bhAMge che, sthira padArtha - nathI bhAMgatA, bALaka zAzvata che. bALakapaNuM azAzvata che, paMDita zAzvata che, paMDitapaNuM azAzvata che;8 - para 28. pArzvanAtha bhagavAnane ziSya kalAsyaSi putra nAmanA aNagAre mahAvIra svAmInA ziSyane prazno pUchayA ke tame nIce mujabanA pado ane padArtho jANatA nathI. tenA javAbamAM mahAvIranA zramaNee A pramANe kahyuM ke-ame e padArthone A pramANe jANIe chIe. sAmAcina-dIkSA lIdhI te kSaNathI AyuSyanA chellA kSaNa sudhI samabhAve rahevuM ane navAM karmone upArjana karavAM nahIM; te sAmAyikane artha che. pracAhana-navakArazI-paurUSI (pArasI) sADhapArasI, cauvihAra, gaMThasI, muThasI Adi paccakakhANenA niyama rAkhavA. jethI AzradvAra baMdha thAya. sarvathA niyama vinAne game te jJAnI haze te e AzradvAra baMdha karI zake -tema nathI. * saMcama-pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati ane -trasakAyanA jInuM rakSaNa karavuM, tene saMyama kahevAya che. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 luM uddezaka-4 ] pANu svabhAva A prakaraNamAM 'calamAna calia' nA siddhAMtanu' pratipAdana karyA pachI anya matAvala khIe batAvela paramANunuM svarUpa ApI mahAvIranA siddhAMta pramANe paramANunuM svarUpa ApavAmAM AvyuM che. vaLI bhASA kaI ? melyA pahelAnI, khelAtI ke melyA pachInI te khatAvavAmAM AvyuM che. temaja eka jIva eka samaye e kriyA kare ke kema ? keTalA kALa sudhI narakamAM jIva utpannaja na thAya, e vagere ApI A uddezAnI sAthe A zatakanI pUrNAhuti karavAmAM AvI che. sAra A cheH [111 savar--pAMca IndriyAne tathA manane samiti tathA gupti nAmanA saMvara dharmamAM joDavA mATe prayatnazIla rahevu. viveda--vizeSa prakAre jIva ajIva-puNya-pApaAzrava-sa...vara-khaMdha-nirjarA ane meAkSa, A nave tattvAne jAvA, zraddhAmAM sthApita karavAM ane AcaraNamAM lAvavA mATe ja prayatnakaravA te viveka kahevAya che. AnAthI tyAga karavA caiAgya - padArthAnA tathA kriyAonA tyAga karaze. ane mana-vacana-kAyA arihaMtadevanA dhama pratye saMyukta thaze. - vyutpana --zarIra ane IndriyAne! vyutsaga karavA eTale ke kAyAnI mAyA cheADIne mana-vacana tathA zarIrane ghaDI aDadhI ghaDI mATe dhyAna tatha! jApamAM joDavA, jenAthI anA dikAlIna zarIra uparanA mAha AA thaze. * nijJa ane zarma "E niT sa Sa gAmi" zuM sa'maya hAI zakaze.? AnA javAkhamAM kahyuM ke thayelA pApAnI niMdA karavI, Photo 7 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 ] anya : cAlatuM te cAlyuM na kahevAya, yAvat ni nira yu na kahevAya. [ bhagavatIsUtra sArasa graha rAtu te mahAvIra : cAlatuM te cAlyu kahevAya, nirAtuM te nirAyuM kahevAya. anya H e paramANu pagalA eka eka ne cATI zakatA nathI kAraNa ke temA cIkAza nathI. vizeSa prakAre niMdA karavI, gurU sAkSie e pApAnI niMdA ane gA~ karanAra sAdhaka pApAthI pApa kameAMthI mukata banaze. adhAka thI ekalI gocarI ja levAnI nathI. paNa sAdhune AzrIne game te phaLa-zAka AdinirjIva karAya--acitta karAya, sacitta vastune pakAvAya, sAdhu mahArAjane mATe ja makAna nirmANa karavu' tathA amuka sAijhanu--panAnuM kApaDa banAvavu te badhA AdhA karyuM che. arthAt sAdhune mATe ja game te vastu taiyAra karavI, jemAM AraMbha rahelA hAya che te badhA AdhAkama kahevAya che. AvA prakAranA peAtAnA mATeja khAsa taiyAra karelA athavA karAvelA padArthAMmAM masta anele sAdhu dhIme dhIme samiti mathA gupti dhamane bhUlI jAya che. tathA pRthvIkAyikAdi ane AgaLa vadhIne trasakAyanI rakSAmAM paNa e-dhyAna rahe che Ama thatAM dravya saMcamI vAra vAra sAte prakAranAM kAMne khAMdhe che. tIvra mAMdhe che ane bhAvasa yamathI bhraSTa thaIne anaMta saMsAra vadhArI mUke che. jyAre adhA kama nA tyAga karanAro sAdhaka mAMdhelA karmone paNa DhIlA karatA jAya che. cAvat mAkSa bhaNI AgaLa vadhe che. kezake Atma kalyANamAM tatpara sAdhaka peAtAnA jIvanamAM kAI paNa jAtanAM zAka mATe,phaLa mATe spezIyala 'cA' mATe AsAmaNa Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 luM uddezaka-10 ] [ 113 mahAvIra : be paramANu yugale paraspara cUMTI jAya che, kAraNake te bannemAM cikAza che. je AnA bhAga karavAmAM.. Ave te banne tarapha eka eka paramANu pudgala Ave. anya H traNa paramANu pudagala eka ekane paraspara cUMTe che kAraNa ke traNa paramANu pudagalamAM cIkAza che tenA bebe. bhAga karavAmAM Ave to lA-1 paramANu yudagala. Ave. traNa bhAga karavAmAM Ave te eka eka Ave. mATe, khamaNa DhokaLA mATe, amuka prakAranI jeTalI mATe amuka jamIlanI banAvaTanAM amuka ja mArkanA calapaTTA, malamala, athavA kAmalI mATe yAvat zarIra mATe paNa moha rAkhatA nathI. jyAre lokeSaNa, bhegaSaNa ane viauSaNAne cAhaka asaMyamI athavA dravya saMyamI sAdhaka Asakita nathI tyAgI zakatA mATe game tyAre paNa tenAmAM hisaMkavRtti, parigraha. vRddhinI mAtrA potAnuM nATaka bhajavI zake che. mATInA DhephAnI mAphaka kameM paNa asthira eTalA mATe che ke jIvanA pradezathI pratisamaye karma vargaNa calAyamAna bane che arthAt cAlatI ja hoya che. AtmAnA pariNAmethI baMdha, udaya ane nirja. raNa paNa badalAtI rahe che. patharanI zilAnI mAphaka karmo kSaya thavA chatAM paNa jIvasthira ja rahe cheane pitAnA. upaga svabhAvathI kadi paNa badalAtuM nathI. leDhAnI saLI nI jema zAzvata jIva keI kALe paNa kSaya thatuM nathI, nAza pAmatA nathI. vyavahAra kALe bALaka eTale chokaruM (ajJAnI) ane bALaka eTale asaMyata jIva levAne che. jIva eTalA mATe zAzvata che ke te "dravya che dravyarUpathI koI paNa padArtha, nAza Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha mahAvIra H traNa paramANu pudgala eNTI jAya che. kAraNa traNa paramANu pudagalamAM cikAza che. tenA be bhAga karIe te eka tarapha eka ane eka tarapha be pradezavALe kaMdha Ave. traNa bhAga karIe te eka eka Ave traNa paramANunA be bhAga karatAM doDha doDha paramANu Ave. ema jyAre svIkAravAmAM AvyuM to pachI e doDha paramANu cikAza vinA kema rahI zakayA ? ane je doDha paramANu eka bIjAne maLIne rahI zake che- ceTI zake che te pachI be kema na maLI zake ? vaLI e paNa samajavAnuM che ke paramANuM eka evI sUma cIja che ke-eka paramANunA bhAga thaI zake ja nahI. anya : pAMca paramANuM pudgale paraspara coMTI jAya che. coTayA pachI kaMdha rUpe banI jAya che, te aMdha zAzvata che. hameMzA sArI rIte upacaya apacaya pAme che. mahAvIra : anya matanA kahevA pramANe je te pAMca paramANune kaMdha zAzvata che, to pachI upacaya-apacaya kema thaI zake ? tyAre kahevuM joIe te azAzvata che. pAmatuM nathI. jayAre paryAparUpe temA utpAda ane nAza banate ja rahe che. vyavahAra na jema bAlakanuM bAlava azAzvata che. temanizcaya naye bAtatva (asaMyamI jIvana) paNa azAzvata che. je paristhiti vaza badalatA rahe che. vyavahAranaye paMDita eTale zastrono jJAtA che ane nizrayanace saMyamI jIva paMDita che. saMyamI sAghu bhale aSTa pravacana mAtAne jANakAra haze. tethI e paMDIta che. paNa yama-niyama ane pratyAkhyAna vinAne game tevo moTo zAstrajJAtA paNa paMDita nathI. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 lu uddezaka-10 ] bhASA vicAra : anya H kholavAnA samaya pUrvanI bhASA te bhASA che khelavA samayanI bhASA te abhASA che. ane kholavAnA samaya pachInI bhASA kholAyelI che--te bhASA che. [ 115 mahAvIra : khelavA pUrva nI bhASA abhASA che. belAtI bhASA te bhASA che, AlyA pachInI melAyelI bhASA te abhASA che anya : khelyA pUnI bhASA te bhASA, khelAtI bhASA te abhASA, ane molavA pachInI--khelAyelI bhASA - te bhASA che, teA zuM te kholatA puruSanI bhASA che ke amAlatA puruSanI ? uttara:- aNumelatA puruSanI te bhASA che. kholatA puruSanI nathI mahAvIra : pUrvanI bhASA te abhASA che.kholAtI bhASA te bhASA che. ane mAlyA pachInI--mAlAyelI bhASA abhASA che. te zuM te khelatA puruSanI bhASA che ke akhelatA purUSanI ? uttara-khelatA puruSanI bhASA che aNamolatA purUSanI nahI. anya : akRtya duHkha che, aspRzya duHkha che ane akriyamANa kRta duHkha che, tene nahi karIne prANA, bhUtA jIvA ane save vedanAne vede che...anubhave che. mahAvIra : kRtya duHkha che'spRzya duHkha che, kriyAmANa kRta duHkha che. tene nahI karIne, prANA, bhUtA, jIvA ane sattvA vedanAne vede che, anubhave che. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha neTa-TIkAkAre prANa, bhUta, jIva, sattvanA bhede Ama batAvyA che: be, traNa cAra IndriyavALA cha prANa kahevAya che. vRkSe-bhUte kahevAya. pAMca IndriyavALA ja kahevAya. pRthvI vagerenA jIve satve kahevAya. kiyA have bIjA matavALAe mAnela kiyA saMbaMdhI prazna chearthAt eka jIva eka samaye be kriyA kare che-eyapathikI ane sAMparAyikI. bhagavAna A vAtane inkAra kare che. eka jIva ayapathikI ane sAMparAcikI ema be kiyA na kare. bemAMthI koI paNa eka kriyA kare. ahiM IyapathikI ane sAMparAyikI kriyA zI che, te joIe IyA eTale javuM ane patha eTale mArga. arthAt je javAne mArga te IryApatha kahevAya. temAM thayelI je kiyA te IpathikI kriyA atha-mAtra zarIranA vyApArathI thato karmabaMdha." have jenAvaDe prANI saMsAramAM bhame te saMpAya arthAta kaSAya kahevAya. te kaSAyathI je kiyA thAya te sAMparAyikI arthAt kaSAyathI thate karmabaMdha. have vicAravAnuM te e che ke-IriyApathikI kriyAnuM kAraNa akaSAya che. kaSAya vinAnI sthiti che. ane sAMparAyikI kriyAnuM kAraNa kaSAyavALI sthiti che. mATe A banne paraspara viruddhakriyAnI utpatti eka ja kALe eka jIvamAM kema hoI zake? kAraNa ke te banne kriyA paraspara viruddha che (eka Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 9 uddezaka-10 ] [117 samayamAM be kriyAne anubhava thAya evA matanI utpatti karanAra dhanaguptanA ziSya AgaMgahatA. tene ItihAsa juo bhagavatI pR. 220 (mahAvIra svAmI siddha thayA pachI 228 varSo thayAnuM lakhyuM che. vizeSAvazyaka te utAre che.) A prakaraNanI aMte eka prazna che ke nArakI jIva keTalA kALa sudhI upapAta vinAne rahe? javAbamAM bhagavAne kahyuM ke-jaghanya eka samaya sudhI ane utkRSNe bArakamuhUrNa sudhI upapAta vinAnI kahI che. . prathama zataka samApta zAstra vizArada, jainAcArya, navayuga pravartaka, zAsana tathA samAjanA hitaciMtaka, baMgAla, bihAra uttara pradeza Adi dezanA mahA paMDitane ahiMsaka banAvanAra tathA bha. mahAvIra svAmInA ahiMsA tathA syAdvAda siddhAMtane prabaLa pracAra karanAra jagatu pUjya zAstra vizArada jenAcArya zrI 1008 zrI vijayadharmasUrIzvarajI ma.nA ziSya zAsanadIpaka satata sadharma ane jaina tattvajJAnanA mahAna pracAraka, satya ane sadAcAranA nibhIka upadeSTA, parama pUjya gurudeva zrI vidyAvijayajI mahArAja sAhebe "bhagavatI" jevA gaMbhIra sUtra upara je vivaraNa lakhyuM hatuM, tenA upara vistRta dha(TIkA) lakhIne meM yathAmatie saMpAdana karyuM che. zubhaM bhUyAt sarveSAM prANinAm ET Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118] zataka-2 [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha udezaka-1 namonamaH zrI gurudharmasUraye / pRthvIkAyAdinA zvAse chUvAsa A udezakamAM pRthvIkAyAdi javAnA zvAsocchavAsa, e zvAsozvAsamAM levAtA dravya, nairayikanA zvAse zvAsa, vAyukAyanA jIvonA zvAsozvAsa, mRtAdI arthAt prAsukabhejI nigraMtha-aNagAra punaH manuSyapaNuM kema pAme e vagere bAbate ApavA sAthe aMdaka nAmanA parivrAjakanuM AkhuM jIvanavRttAnta ApavAmAM AvyuM che. sArAMza A che - be indriya, trIndriya, caurindriya, ane paMcendriya jIvane te zvAsocchavAsa letA jevAya che, paraMtu pRthvI kAyAdi ekendriya ja zvAse chUvAsa le che ane mUke che ke kema? A mukhya bAbata che. bhagavAna mahAvIra kahe che kepRthvIkAyAdi ekendriya jIvo paNa bahAranA ane aMdaranA ucchavAsane le che ane aMdaranA tathA bahAranA niHzvAsane mUke che. te cha dravyathI anaMta pradezavALA, kSetrathI asaMkhya pradezamAM rahelA, kALathI koIpaNa jAtanI sthitivALAM (eka paLa ke be paLa rahenArAM vagere) ane bhAvathI varNa--gaMdharasa sparzavALAM dravyane bahAranA ne aMdaranA zvAsamAM le che. ane tevAMja dravyane bahAranA ne aMdaranA vizvAsamAM mUke che. A ja yAvat pAMca dizAethI zvAsa ane niHzvAsanA aNuo meLave che. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 nuM uddezaka-1 ] [ 119 AvI ja rIte nArakInA chAnuM paNa samajavuM. teo cAvat chae dizAomAMthI bahAranA ne aMdaranA zvAsa ane niHzvAsanAM ANuone meLave che. che ane ekendriye, je teone kaMI bAdhaka aDacaNa na hoya, to teo badhI-chae dizAothI zvAsa ane niHzvAsamAM ANuMo meLave che. ane je kaMI aDacaNa hoya te kaIvAra traNa dizAthI, keIvAra cAra, ane kaIvAra pAMca dizAomAMthI aNuo meLave che. je ekendriyAdi jI kAkAzanA aMtamAM rahelA che, mATe alakAkAza ne vyAghAta hevAthI traNa dizAnA zvAsa paramANuo teo meLavI zakatA nathI. vAyukAyanA zvAseGgavAsa vAyukAyanA jI vAyukAne ja aMdaranA ne bahAranA zvAsamAM le che ne mUke che. e vAyukAya aneka lAkha vAra marIne bIje jaine pAcho tyAM ja utpanna thAya che. A vAyukAyanA pitAnI jAti ke parajAtinA ja sAthe athaDAyAthI maraNa pAme che. paNa athaDAyA vinA mAre nahIM. vAyukAyanA jIve marIne kaMcita zarIravALA thaIne kaMthacit zarIra vinAnA thaIne jAya che, arthAt vAyukAyane cAra zarIra kahyAM che. audArika, vekiya, taiijasa ane kAzmaNa temAM audArika ane vaikriya zarIrane choDIne jAya che. te zarIra vinAno ane taijasa ane kArmANa zarIra laIne jAya che. mATe zarIravALe kahevAya. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha - ahiM eka vAta dhyAnamAM rAkhavAnI che-vAyukAya, je -vAyune zvAsa ane nizvAsa rUpe le che, mUke che, te nirjIva che, jaDa che. je te zvAsa-niHzvAsarUpe levAte ane mUkAto vAyu paNa sacetana heta te ene paNa bIjA vAyunI jarUra rahata. ane tema thatAM te anavasthA AvI jAya, paNa kharI vAta e che ke te vAyukAyanA jI je vAyune le che-mUke che, te jaDa che. jema vAyukAyanAjInuM kahyuM tema-pRthvIkAyiAdike paNa temanI kAyasthitinA asaMkhyapaNAne tathA anaMtapaNAne lIdhe maraNa pAmIne pAchA pitAnI kAyAmAM janma le che. ekendriyAdi cAra prakAranA jIvanI kAyasthiti asaMkhya utsarpiNI ane avasarpiNInI che. jyAre vanaspatinI kAyasthita anaMta utsarpiNI ane avasarpiNInI che. arthAt viSaya vAsanAne vaza thayelo jIva je vanaspatimAM janme te anaMtakALa sudhI pAche upara AvI zake tema nathI. kAmukacha aNagAranuM zuM ? ahiM evA prakAranA aNagArane mATe prazna pUchavAmAM AvyuM che ke-jeNe saMsArane reryo nathI. saMsAranA prapaMcane niredhyA nathI. jene saMsAra kSINa thaye nathI. jenuM saMsAra-vedanIyakarma kSINa thayuM nathI, jene saMsAra cheDAyelA nathI, jenuM saMsAra-vedanIyakarma vyachina thayuM nathI, je kRtArtha nathI, ane jenuM kAma pUrNa nathI, e mRtAdI (prAsukabhejI) aNagAra zuM pharI paNa zIdhra manuSyapaNuM vagere pAme ? Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 121 zataka-2 nuM uddezaka-1 ] bhagavAne uttaramAM pharamAvyuM che ke-hA, pAme. A nigraMthanA jIvane kadAca prANa, bhUta, jIva, satva, vijJa, ke kadAca veda kahevAya. Ama judAM judAM nAme levAmAM hetu che. te bahAra ane aMdara zvAsa-niHzvAsa le che. mATe "prANa". te thavAnA svabhAva vALo che. thAya che ne thaze, mATe "bhUta" jIve che ne, jIvapaNAne tathA AyuSyakarmane anubhave che. mATe "jIva, zubha azubha karmovaDe saMbaMddha che, mATe "satva, kaTu kaSAya, khArA ane mIThA rasane jANe che, mATe "vijJa ane sukha-dukhane bhegave che mATe "veda" kahevAya. Ama judI judI apekSAe judA judA nAma kahevAya. AthI ulaTuM jeNe saMsArane roke che, yAvat jenuM kArya samApta thayela che. e mRtAdI (prAsukabhejI) manuSya vagere bhAvone pAmato nathI. ane te siddha, buddha mukta, parinirvata, ane sarva duHkha prahaNa kahevAya. - A pachI bahu vistArathI zrI kuMdaka tApasanuM caritra ApyuM che, tene sAra A che - skaMdUka tApasa bhagavAna mahAvIra svAmI rAjagRha nagarInI pAse guNazIla caityathI nikaLIne kRtaMgalA nAmanI nagarI, tenI 'uttara pUrva dizAnA bhAgamAM chatrapalAzaka nAmanuM citya hatuM, - tyAM padhAryA che. A kRtaMgalA nagarInI pAse zrAvastI nAmanI nagarI hatI. A nagarImAM kAtyAyana gotrano gardabhAla nAmanA Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122] [bhagavatIsUtra sArasaMgaha. parivrAjakane ziSya-skaiMka nAmane parivrAjaka tApasa rahe. hatuM. je skaMdagaveda, yajurveda, sAmaveda, atharvaNaveda, itihAsa ane purANa, tema nighaMTune paNa saMpUrNa jANakAra hato. kapilIya zAstrone vizArada hato. gaNita, zikSA, AcAra, vyAkaraNa, chaMda, vyutpatti ane jyotiSa vagere bIjAM ghaNAM brAhmaNa temaja parivrAjaka saMbaMdhI nIti ane darzana zAstromAM nipuNa hate. A zrAvastI nagarImAM piMgala nAmane nigraMtha hite. A piMgale eka vakhata skaMdakanI pAse jaIne AkSepapUrvaka kahyuM ke-"he rmAdaka bela (1) loka, jIva, siddhi, siddho, e aMtavALA che ke aMta vinAnA? - (2) jIva kevI rIte mare to tene saMsAra vadhe ane ghaTe?" kaMika A prazno sAMbhaLI vicAramAM paDI gaye. te manamAM ne manamAM zaMkA, kAMkSA yukta thaIne avizvAsu banyA. kAMI uttara na ApI zake. eTale piMgalaka sAdhue pharIthI pUchyuM-ema be-traNavAra pUchayuM. paNa kuMdaka kaMIpaNa javAba. ApI zakaze nahIM. 'huM je uttara Ape te ThIka haze ke kema? Ano javAba mane kema AvaDe? huM javAba ApIza. tethI hAmAne pratIti thaze ke kema? ema manamAM ne manamAM zaMkA, kAMkSA ne avizvAsa karato ja rahyo. A vakhate kuMdaka tApasa aneka lokonA mukhethI sAMbhaLe. che. ke-kRtaMgalAnagarInI bahAra, chatrapalAzaka daityamAM bhagavAna. mahAvIra svAmI padhAryA che. tene thayuM ke huM temanI pAse Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 nuM uddezaka-1 ] [ 123 jAuM, vAMdu, namaskAra karuM ane satkAra; sammAnapUrvakanI emanI parya pAsanA karIne A badhA praznonA khulAsA meLavuM.. te parivrAjakanA maThamAM gayA ane tyAMthI tridaMDa, kuMDI. rudrAkSanI mALA, mATInuM vAsaNa, Asana, vAsaNAne sAphasUphI rAkhavAno kapaDAno TukaDo, trigaDI, aMkuzaka vIMTI, gaNotrikA. (eka prakAranuM kalAInuM ghareNuM). chatra, pagarakhAM pAvaDI ane geruthI raMgelAM vastra-ATalI vastuo laIne nIkaLyA. te. zrAvastInI vacce thaIne nIkaLe ane kRtagaMlA nagarInI je tarapha chatra palAzaka maitya che, ke jyAM bhagavAna mahAvIra svAmI padhAryA che, tyAM javA nikaLe. bIjI tarapha bhagavAna mahAvIre gautamane saMbodhI kahyuM - "gautama ! tuM Aja tArA pUrvanA saMbaMdhIne jaIza." gautama-kene joIza! mahAvIra-skardaka nAmanA tApasane joIza. gautama-kyAre, kevI rIte, ane keTalA samaye joIza? mahAvIra-te parivrAjake A tarapha AvavA saMkalpa karyo che. ane lagabhaga najIka ja AvI pahoMcyuM che. temane tuM Ajeja joIza. gautama-bhagavana! zuM te kAtyAyana gAtrIya kaMTaka tApasa ApanI pAse muMDa thaIne aNagArapaNuM levAne zakti che ? mahAvIra-hA, te aNagArapaNuM levAne zakti che. A vAta thatI hatI, eTalAmAM to te kaMika tApasa te ThekANe AvI pahoMce che. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124]. [bhagavatIsUtra sArasaMgraha kaMdaka-tApasane najIka AvelA jANI, gautama AsanathI ubhA thAya che. tenI hAme jAya che, ane skaMdakanI pAse AvI gautama skaMdaka pArivrAjakane kahe che. - "he skaMdaka! tamAruM svAgata karuM chuM. tamane susvAgata che. padhAre, bhale padhAryA. e pramANe sanmAna karI gautame kahyuM. zuM piMgalaka nAmanA nirgathe tamane loka vagere saMbaMdhI prazno pUchyA hatA ne? (ahiM jevI rIte prazno pUchayA hatA. tevI ja rIte gautame pUchayuM che.) ane te praznothI muMjhAI ne tame ahiM zIdhra AvyA. kuMdaka! kahe vAruM A vAta sAcI che ke kema?" kaMdake "hA" kahI. ane gautamane pUchayuM ke-"gautama, evA prakAranA jJAnI ane tapasvI keNa che, ke jemaNe mArI A gupta vAta tamane zIdhra kahI dIdhI?" gautama-kaMikae mArA dharmaguru, dharmopadeza zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmI che. &dake te pachI bhagavAna mahAvIra svAmI pAse javAnI IcchA prakaTa karI. kaMda, mahAvIra svAmI pAse AvyA te bhagavAna mahAvIra svAmInA akRtrima manahara zarIrane joI harSa pAmyuM. temaNe bhagavAnane traNa vAra pradakSiNA karI ane temanI payuM pAsanA karavA lAgyo. bhagavAna mahAvIra "&daka"? ema saMbodhana karIne zrAvastI nagarImAM piMgalaka nirgathe pUchelA prazno saMbaMdhInI Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 2 juM uddezaka 1 ] [ 125 badhI hakIkata kahI. ane enAthI muMjhAIne tuM mArI pAse. zIdhra Avyo che? kema e vAta sAcI che? adake te vAtanI hA pADI. A pachI bhagavAna mahAvI svAmIe te badhA praznonA. khulAsA karyA. jene sAra A che - 1 lAka saMbaMdhI leka cAra prakAra che. 1 dravyathI dravyaleka 2 kSetrathI. kSetraloka, 3 kALathI kALaka ane 4 bhAvathI bhAvalaka. dravyaloka-eka che ane anaMta che. kSetraleka-asaMkhya kaDAkeDI yojana sudhI laMbAI ane. pahoLAIvALo che. tenA paridhi asaMkhya jana keDA keDIne kahyo che. tene cheDe che. kALakanaikeI vakhata hote. nathI ne nahi haze, ema nathI.. te hatuM, che ane haMmezA raheze. te prava, niyata, zAzvata, akSata ane avyaya che, tene aMta nathI. bhAvaka-te anaMta varNa paryavarUpa che. anaMta gaMdha, rasa ane sparza paryavarUpa che. anaMta AkAraparyavarUpa che. anaMta. gurulaghuparyavarUpa che. tathA anaMta aguru laghu paryavarUpa, che. ene aMta nathI. 2 jIva saMbaMdhI dravyathI jIva-eka che ne aMtavALe che. kSetrathI jIva-asaMkhya pradezavALe che, asaMkhya pradezamAM Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 ] [bhagavatIsUtra sArasa graha avagADha che, tenA aMta paNa che. kALathI jIva--kAi divasa nhAtA, nathI ne nahI' haze. ema nahI', paNa che ja, nitya che, tene aMta nathI. bhAvathI jIva-anaMtajJAna paryAyarUpa, ana Mta daza na paryAyarUpa, anaMta agurulaghu paryAyarUpa che. tene aMta nathI. 3 siddhi sabadhI dravyathI siddhi-eka che, atavALI che. kSetrathI siddhi--la khAI-paheALAI pIstAlIsa lAkha ceAjananI tenA paridhi eka kroDa, beMtAlIsa lAkha, trIsa hajAra khaseAne ogaNapacAsa ceAjana karatA kaMika vizeSa che. tenA aMta cheDA che. kALathI siddhi-nhAtI, nathI ke nahiM haze ema nahi' hatI che ne raheze ja. aMta vinAnI che. bhAvathI siddhi--bhAvalAkanI mAphaka che. 4 siddo sabadhI dravyathI eka che, atavALA che. kSetrathI--asa khya pradezavALA che. asaMkhya pradezamAM avagADha che. tene aMta paNa che. kALathI AdivALA che ne aMta vinAnA che. -bhAvathIana'tajJAna pavarUpa, ana taddana pavarUpa che, Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-ra ju uddezaka-1 ] [ 127 anaMta aguru laghupa varUpa che. tenA aMta nathI. 5 jIva saMbadhI arthAt jIva kevI rIte maretA tenA saMsAra vadhe ne ghaTe ? maraNanA be prakAra che. 1 khAlamaraNa 2 paMDita maraNa AlamaraNanA mAra bheda cheH-- 1 alAmaraNa--taraphaDatA taraphaDatA maravu. 2 vazAta maraNu-parAdhInatA pUrvaka rIbAine maravuM. 3 ataH zalyamaraNa-zarIramAM kaI zaAdinA pravezathI saravuM athavA sanmArgathI bhraSTa thaIne maravR, 4 taddabhavamaraNa-manuSyamAMthI marIne pharI paNa manuSya thavu 5 pahADathI paDIne maravuM. 6 jhADathI paDIne maravuM. 7 pANImAM DUbIne maravuM. 8 agnimAM pesIne maravu 9 jhera khAIne maravuM. 10 zasravaDe maravu. 11 gaLe phAMso khAine maravuM. 12 gidha vagere jaMgalI jAnavarenA khAvAthI maravu. A khAra prakAranA khAla maraNathI maratA jIva anaMtavAra Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 ] [bhagavatIsUtra sArasa graha naiyika bhaveAne pAme che. naraka, tiya iMca, manuSya ne devagatirUpa-cAra gativALA saMsAramAM rakhaDe che, saMsArane vadhAre che. - paDita maraNa---- paMDita maraNa e prakAranu che. (1) pAdapeApagamana (jhADanI mAphaka sthira rahIne maravuM.) (ra) bhakata pratyAkhyAna. (khAna-pAnanA tyAgapUrvaka maravu.) 1 pApApagamana e prakAranu cheH (1) nirbhrArima (je maranAranuM maDaduM bahAra kADhI saMskAravAmAM Ave, te maraNa nirima kahevAya) (2) anirima (tenAthI ulaTuM.) A banne prakAranuM pAdapeApagamana maraNa pratikama vinAnuM ja che. 2 bhakata pratyAkhyAna te paNa e prakAranu che. niIrima ane aniAMrima. A banne prakAranu bhakata pratyAkhyAna maraNa pratikama vALuM che. A banne prakAranAM paMDita maraNe maratA jIva naiyikanA anaMta bhavane pAmateA nathI. cAvat saMsArane ghaTADe che. mahAvIra svAmInuM A varNana sAMbhaLI kAtyAyana geAtrIya kuMDhaka paritrAjaka dha pAmyA ane teNe bhagavAnane vAMdI, vizeSa dhama sAMbhaLavAnI jijJAsA prakaTa karI, bhagavAne tene ane sabhAne dhama sabhaLAvyeA. bhagavAnanA upadeza sAMbhaLI e vadhAre pratimAya pAmyA. teNe prAthanA karI ke' bhagavan ! nigrantha pravacanamAM huM Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 nuM uddezaka-1] [129 zraddhA rAkhuM chuM, prIti rAkhuM chuM, ninya pravacanane huM svIkAra karuM chuM. Ape je kahyuM te satya che, saMdehavinAnuM che. - pachI bhagavAnane vaMdana karI te tyAMthI IzAna khUNAmAM gaye. tyAM jaI pitAnA tridaMDa, kuMDikA ane vacce vagere tamAma vastuo ekAntamAM mUkI. pachI bhagavAna pAse AvI traNa pradakSiNA daI bhagavAnane nivedana karyuM ke "bhagavana, ghaDapaNa ane mRtyunA duHkhathI A saMsAra saLagele lAge che. baLatA gharamAMthI halake ke bhAre-je hAtha A te sAmAna bhaviSyanA hitane mATe mANasa bahAra kADhe che. tema mAro AtmA paralokamAM hitakara thAya, eTalA mATe A saMsAranA aneka prakAranA rege, jIvaleNa darade, ane pariSaha upasargonA nukasAnathI bacAvI levA cAhuM chuM. mATe huM cAhuM chuM ke ApanI pAse huM pravrajita thAuM, muMDita thAu, kiyAone zIkhuM, sUtra ane tenA artho bhaNuM, Apa kRpA karIne AcAra, vinaya, vinayanuM phaLa cAritra, piMDaviyuddhayAdi karaNa, saMyamayAtrA ane saMyamanA nirvAhaka AhAranA nirUpaNane prakAze, evA dharmane kahe." mahAvIre pote skaMdakane dIkSita karyA, ane dharma prakAzya pachI kaMika bhagavAna mahAvIranI AjJA pramANe-uttamacAritra pALavA lAgyA. ane sthavirenI sAthe vicaravA lAgyA. ane e sthavi pAse temaNe agyAra aMgeno abhyAsa karyo. A pachI skaMdaka aNagAre pitAnuM jIvana eka pachI eka judI judI tapasyA karavAmAM vyatIta karyuM che. bhagavatI sUtramAM A tapasyAonuM vistArathI varNana che. ahiM saMkSepathI kahIe. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130]. [ bhagavatIsUtra sAra saMgraha 1 mAsika bhikSapratimA 2 dvimAsika , 3 trimAsika , 4 catumAsika , 5 paMcamAsika , 6 cha mAsika ,, 7 sapramAsika bhikSupratimA 8 prathama sAta rAtri divasanI bhikSupratimA 9 bIjI sAta rAtri divasanI 10 trIjI sAta rAtri divasanI 11 cothI sAta rAtri divasanI 12 pAMcamI sAta rAtri divasanI , e pramANe bAra uparAMta-eka rAtri divasane ArAdhI A pachI temaNe guNaratna saMvatsara nAmane tapa karyo. A tapa Ama karyo? pahele mahine niraMtara upavAsa, divase sUryanI sAme najara mAMDI jyAM taDako Avate hAya, evI jagyAmAM ubha. Daka besI rahevuM ane rAtre kaMI paNa vasa olyA ke paheryA vinA vIrAsane besI rahevuM. bIjA mahine bakhe upavAsa ne upara pramANe vidhi trIjA mahine traNa traNa upavAsa ne cothA mahine cAra cAra upavAsa ne Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakara ju. uddezaka-1 ] [ 131 pAMcame mahIne pAMca pAMca upavAsa ne upara pramANe vidhi chaThe mahine cha cha upavAsa ne sAtame mahine sAta sAta upavAsa ne AThame mahine AThe ATha upavAsa ne navame mahine nava nava upavAsa ne dazame mahine dasa dasa upavAsane agyArame mahine agiyAra agiyAra upavAsane Arame mahine bAra AAra upavAsane terame mahine tera tera upavAsa ne caudame mahine cauda cauda upavAsa ne paMdaramA mahine paMdara padmara upavAsa ne seALamA mahine seALa seALa upavAsa ne 39 99 "" 97 "" "" " 92 "" 29 99 A pramANe te tapa thaI gayA pachI bIjA chUTA chaThe, aThThama, dazama, dvAdazAdi tapa temaja mAsakhamaNa adha mAsakhamaNu vagere tapasyA karI. skaMdaka aNugAranuM zarIra dhAra tapasyAenA kAraNe khUba kSINa thai gayuM. mAtra hADakAM ane cAmaDAthI ja e DhaMkAelA rahyA. cAle tyAre hADakAM khaDakhaDe. zarIra upara nADI e tarI AvI. teo mAtra peAtAnA AtmabaLathI ja gati ane sthiti karavA lAgyA. melatAM ke mAlyA pachI paNa emane zrama paDavA lAgyA. zarIrathI kRza heAvA chatA tapasvejathI te zAlI rahayA hatA. eka vakhata temane vicAra thayA ke--zarIra kRza thavA Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132.] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha chatAM paNa haju mane utthAna, karma, baLa, vIrya ane puruSekAra-puruSArtha che. mATe bhagavAnanI AjJA laI huM anazana karuM, zarIrane sirAvuM." .. tyAre teo bhagavAna pAse jAya che. bhagavAna pote ja temane saMkalpa kahI de che, ne anazananI AjJA Ape che. teo vipula parvata upara gayAM. ane eka zilApaTTaka upara DAbhane saMthAre pAtharI, pUrva dizA tarapha mukha rAkhI, paryakAsane besI, daze nakha sahita banne hAthane bhegA karI. mAthA sAthe aDADI, bhagavAnane namaskAra karyo. ema vAMDhI namI, mahAvratAne punaruccAraNa karI-cAre AhArane tyAga. karyo. teo jhADanI mAphaka sthira thayA. teoe eka mahinAnI saMlekhanA karI, AlecanA ane pratikramaNa karI, samAdhipUrvaka kAladharmane pAmyA. temanI pAse vipula parvata upara rahelA sthaviree. skaMdaka aNagArane kAladharma pAmelA joI kAryotsarga karyo emanA vastro ane pAtro laI lIdhA ane vipula parvatathI. nIce utarI zramaNa bhagavAna mahAvIra pAse AvyA. tyAM AvIne bhagavAnane skaMdaka aNagAranA kAladharma pAmyAnA samAcAra ApyA ane temanA upakaraNe, vastro tathA. pAtro ApyA, - gautama svAmIe bhagavAnane vAdIne pUchayuM ke-bhagavAna ! ApanA ziSya kaMika aNagAra kAla karI kayAM gayA? bhagavAne kahyuM "teo acutakalpamAM devapaNe utpanna thayA che. tyAM bAvIza sAgaropamanuM AyuSya bhegavI bhavane. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 nuM uddezaka-1 ] [ 133 kSaya thayA pachI tyAMthI cavIne mahAvideha kSetramAM thaI siddha thaze. buddha thaze, mukta thaze parinirvANa pAmaze ane sarva duHkhane vinAza karaze. 29 29. bhagavAna mahAvIra tIrthakarane utpannadarzana-jJAnadhara jina, kevalI-sarvajJa-sarvadazI ane AkAzamAM addhara rahelA chatrayukta ItyAdi samavasaraNa sudhInA vizeSaNe ApavAmAM AvyA che. jenI yathArthatA A pramANe che - utkRSTatama jJAna ane vairAgyapUrvaka gRhasthAzramane eTale ke--dhana-dhAnya--putra parivArAdi bAhya parigraha ane mithyAtva puruSaveda, strIveda, napuMsakaveda, hAsya, rati, arati, zaka, bhaya, jugupsA, krodha, mAna, mAyA ane lebharUpa Abhyantara parigrahane samUla tyAga karIne dIkSA lIdhA pachI ati utkaTa tapazcaryApI agnimAM bhava-bhavAntaranA upArjita kamaeNrUpI kASTane bALI jemaNe potAnA AtmAnI anaMta zaktine uddaghATita karI che. ane kevaLajJAna tathA kevaladarzananA mAlika banyA che, te devAdhideva bhagavAna kahevAya che. A vizeSaNathI jeo saMsArI AtmA, mukta AtmA ane nitya AtmAne mAnanArA che, temanuM khaMDana thAya che. kemake samaye samaye avatAra grahaNa karIne batrIza hajAra strIone paraNavA chatAM rAjyapATane bhegavavA mATe raNamedAna khelanArA, putra-putrIenApitA bananArA arthAt saMsAranI mAyAmAM pUrNa masta banelA ane TheTha chellA zvAsa sudhI paNa jeo mAyA choDI zakayA nathI; te jIvAtmAo nitya Izvara hoI zakatA nathI. karma baMdhananI vyavasthA sarva jIvone mATe eka sarakhI che. saMsArI jIvane karmanuM baMdhana thatuM hoya to nitya Izvara je samaye samaye avatAra le che ane saMsAranA bhega Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha samudyAta A prakaraNamAM kevala samudaghAta saMbaMdhI ja hakIkata che. ane te mULamAM to mAtra saMkSepamAM ja che. paraMtu vivecanamAM ane nIce neTamAM "prakSApanA" sUtrane utAre ApIne ThIka spaSTIkaraNa karavAmAM AvyuM che. sAra A che - vilAsamAM ane rAjya khaTapaTamAM masta bane che temane paNa karma baMdhana thaze ja ane karmathI bhArI bane AtmA bhagavAna zI rIte kahevAze? mATe manuSya jIvana dhAraNa karIne samUla karmone saMpUrNa nAza karyA pachI jemane kevala jJAna ane kevaladarzana utpana thayA che te devAdhideva bhagavAna kahevAya che. kevalajJAna eTale udayamAna sUryanI hAjarImAM graha, nakSatra; tArA ane caMdra jema asta thAya che. tema kevalajJAna thatAM bIjA chadmastha eTale AvaraNavALA jJAna paNa asta thAya che. jyAre kevala jJAna utpanna thAya che tyAre ekI sAthe saMpUrNapaNe utpanna thAya che. tamAma sene-padArthone hastAmalakavatuM jANe che. je sarvathA advitIyajJAna kahevAya che. sUryanI jema svayaM prakAzita hovAthI bIjA chAghasthika jJAnanI tathA indriyanI madada hotI nathI. A jJAnane eka paNa karma paramANu AvarI zakato nathI. kemake tamAmane kSaya thayA pachI ja kevaLajJAna utpanna thAya che mATe trikavartI trikAlavatI tamAma sUkama ane badira padArthone jANavAmAM kevalajJAna svata: samartha hoya che. reya anaMta hevAthI kevala jJAnanA paryAye paNa anaMta che. Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakara ju uddezaka-2 ] [ 135 'samuddhAta' sAta kahyA che. vedanA samudghAMta, kaSAya--samuddhAta, mAraNAntika samuddAta vaikriyasamudlAta, tejas samuddhAta, AhAraka samuddAta ane kevila samudlAta. gati navIna zatruna kRti jhinaH A vyutpattithI anAdikALanA AMtarika zatruone jItanArA "jinadeva' kahevAya che. paNa je rAga, dveSa, mAhavAsanAthI jItAelA heAvAthI 32 hajAra strIonAM zRMgArasamAM lIna banelA ane temanAM sa bhAgagu'gAramAM maraNa pAmanArA jIvA tathA jemanI pAse chellA zvAsa sudhI gadA, dhanuSya, kamaMDalu, japamALA ane srIe hAya teo kAI kALe paNu bhagavAna zabdathI vAcya banatA nathI. kAraNake strI, gadA Adi rAgane tathA dveSa sUcavanArA che ane te saMsArI AtmA pAse ja hAI zake, jo paramAtmA pAse paNa e padArthAMnI kalpanA karIe te temanAmAM ane saMsArI AtmAmAM kaI bheda rahetA nathI. mATeja rAgadveSanA samULa nAza karanArA ane temane sUcavanAra padArthAthI sarvathA aLagA rahIne AMtarika zatruone jitanArA ja bhagavAna kahevAya che. khANamAMthI nIkaLelA hIrA jema kApakupa karAine chedAI- ghasAIne jyAre pANIdAra ane camakadAra ane che, tevI rIte AtmA paNa anAdikALanA ka`melane laIne dhArAtidhAra pariSaheA ane upasarvAM sahana karIne jyAre saMpUrNa ka rUpI melane dhoi nAkhe che tyAre ja temane kevaLajJAnanI prAptI thAya che. AvA kevaLajJAnIja bhagavAna heAya zake che. sarva jJAnAtItti sarvazaH A vyutpattithI je kevaLa jJAnanA mAdhyamathI traNe leAkamAM rahenArA saMpUrNa jIvAnAM tathA Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha samughAtane r ke artha A che -- ekameka thavA pUrvaka prabaLatA vaDe hanana te samududhAta AtmAmAM be zakitao mAnavAmAM AvI che. saMkeca anaMtAnaMta pudagalanAM traNe kALamAM thanArA, thatA ane thayelA parivartanane jANI zake che ane padArtha mAtranA yathArtha svarUpa jANIne temane teja pramANe prarUpati karanArA sarvajJa bhagavAna kahevAya che, ane teo ja sarvadazI bane che. athAt trilokavatI saMpUrNa padArtho-jevA kennara-nArake, temanAM duHkha AyuSe deve temanAM sthAne, tiryaMcA, manu, temanAM pApa puNya karmo, samudro, dvIpo, pRthvIo Adi carAcara sRSTine pitAnA jJAna vaDe pratyakSa karanArA hoya che. darzana vaDe spaSTa jenArAM hoya che. AvA lokottara mahApurUSe tIrthakare paNa pitAnA pahelAnA bhavomAM tIrthakara nAmakarmanI nikAcanA kare che, sAmAnyarUpe saMsAravatI anya AtmAonI apekSAe te mahApurUSane AtmA atyutkRSTa saMyamanI ArAdhanAthI ghaNo ja zuddha hoya che. ane jema A zuddhatA vadhatI jAya che, tema tema saMsArI AtmAonA mahajanya janma, maraNa, zeka, jarA, Adhi, vyAdhi, ane upAdhinA duHkhone joIne teo atyaMta bhAvadayAnA mAlika bane che tyAre ja"evN ca cintayitvA sa mahAtmA sadaiva parArthavyasanI karuNAdiguNopetaH pratikSaNaM parArthakaraNapravardhamAnamahAzayo yathA yathA pareSAmupakAro bhavati tathA tathA ceSTate, tata itthaM sattvAnAM tatkalyANasaMpAdanenopakAraM kurvastIrthakaranAmakarma samupAya paraM sarvArthasAdhanaM tIrthakaratvamApnoti / (AhaMtadazanadIpikA peja 830) Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 uddezaka - ] [ 137 zakita ane vikAsa zakti. A be zakitaonA pratApe ja AtmA eka nhAnAmAM nhAnA kuMthuM AnA zarIramAM rahI zake che ane moTAmAM moTA hAthInA zarIramAM rahe che. bake " arthAta tIrthakara thavAnA pahelA bhavamAM te mahApuruSe anya jIvo pratye duHkhanI lAgaNIvALA, karuNA, pramodamaitrI ane mAdhyastha bhAvathI paripUrNa pratikSaNe pArakAnuM hita sadhAnya tevA prayatnamAM sajAga rahenArA ane hiMsA, jUTha, caurya, maithuna tathA parigrahanA kAraNe duHkhI banelA jagatane ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane saMtoSa-dharmane ApIne temanuM je pramANe hita sadhAya tevI ja bhAvanAvAlA hoya che. tethI ja mahAvIra svAmI potAnI mAtAne duHkha na thAya te mATe kukSimAM sthira thaI gayA hatA. meTAbhAInuM svamAna na ghavAya te mATe dIkSA letA pahelAM temanI AjJA zirodhArya karI. ane dIkSA lIdhA pachI paNa te daridra brAhmaNanuM du:kha na joI zakavAnA kAraNe potAnuM ardha vastra tene ApI dIdhuM. paMcama naraka bhUmIne cogya caMDakauzika paNe duHkhI na bane ane devaloka pAme te mATe DaMkhanI vedanA sahana karI. rAjA-mahArAjA ane zrImaMtonAM haiyAmAM pravezelA vyabhicAra, durAcAra, madyapAna, mAMsabhakSaNa ane gulAmInI prathA ne nAbuda karavAnA IrAdAthI ja jANe ! bhAvadayAnA sAgara bhagavAne 175 divasanA sAbhigraha upavAse karyA. arere ! mArA nimite A bicAze saMgamadeva naraka jaze ? Ama karUNAbhAvathI ja jANe mahAvIra svAmInI AMkho AMsuothI Adra banI gaI hatI. Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha AtmA pAtAnA pradezAne AkhA brahmANDamAM phelAvI zake che. AtmA amuka kAraNeAthI peAtAnA pradezAne zarIrathI bahAra phelAvI zake che. ne sa'kAcI zake che Aja kriyAne samudlAta kahevAmAM Ave che. jevA samudghAtamAM AtmA vaMtA haiAya, tenA anubhava- jJAna sAthe ekameka thaIne te sabaMdhI karmAMne AtmAthI sava thA judA kare che. A svarUpa e samudghAtanu che. dAkhalA tarIke-- jema koI jIva vedanA samuddhAtavALA hAya, te te vedanAnA anubhavajJAnanI sAthe ekameka thaI jAya che, pachI have munisuvrata svAmInI bhAva dayA joI laIe. ekasyApi turaGgamasya kamapi jJAtvApakAraM surazreNibhiH saha SaSTiyeojanamitAmAkrabhya yaH kAzyapIm // ArAme samavAsarad bhRgupurasyaizAnadimaNDane, saH zrImAn mayi suvrataH prakurutAM kAruNyasAndre dRzau // vIzamA tIrthaMkara zrI munisuvratasvAmI sATha ceAjananA. lAM vihAra karIne paNa kevaLa ekaja gheADAne upadeza devAne mATe bhRgupura nagaramAM padhAryAM hatAM, A pramANe bhAvadayA nasenasamAM utarI gaI hoya te ja tI kara nAmaka nI nikAcanA karI zake che. ane tenA pratApe ja teo janmatAM. ja atizaya sauMpanna heAya che. kula 34 atizayeA hAya che temAM 4 atizaya janma letAM ja utpanna thAya che. ghAtikarmeniA kSaya. Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 nuM udezaka-2) [139AtmA sAthe saMbadhita thaelA vedanIya karmanA pudgala upara te. jIva prabaLatA pUrvaka prahAra kare che. pariNAma e Ave che keje vedanIya karmo kALAntare vedavA gya che, tene udIraNA. dvArA udayamAM lAvI AtmAthI sarvathA judA karI nAkhe che. A svarUpa che vedanIya samudadyAtanuM. Aja pramANe bIjA samudyAnuM paNa samajavuM.i30 thatAM advitIya evA 11 atizaya prApta thAya che. ane deva tathA dAnavendro dvArA karAelA 19 atizaye paNa temane. varelA hoya che. A atizayenA kAraNe ja jagatamAM rahelA prANIe. temane jotAM, temanI vANuM sAMbhaLatAM, dharmane pAme che. ane mokSamArganI ArAdhanA karIne saMsArathI mukta bane che. skandaka parivrAjaka pitAnuM parivrAjakatva choDIne mahAvIra svAmInA caraNe AvyuM ane samyaga badhathI vAsita thaIne muktine sAce mAga jANuM zakaye ane ArAdhI zakaze. 3. samudyAtanuM svarUpa samajavA mATe kabUtaranuM udAharaNa sArI samaja Apaze, kabUtaranI pAMkho ane zarIra jyAre dhUlanA. bhArathI bhArI bane che, tyAre te pitAnI pAMkha paheALI karIne dhUlane ekadama khaMkherI nAkhe che ane tenA bhArathI mukta bane che ThIka te ja pramANe A jIvAtmA karmo nA bhArathI jyAre vadhAre paDate dabAI jAya che ane te karmonA bhAra jyAre asahA bane che. te samaye udayamAM AvelA asAtA vedanIya karmone laIne atyaMta muMjhAyele AtmA samudughAta karaNa vaDe lAMbA kALe bhegya. karmone udayAvalikAmAM praveza karAvIne e kherI nAkhe che. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 ] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha narakabhUmi saMbaMdha A udezakamAM mAtra pRthvIe eTale narakabhUmi saMbaMdhI varNana che. te A pramANe - maranAra manuSyanuM mRtyu jyAre ApaNe joIe chIe tyAre ApaNe paNa eja anubhava karIe chIe ke-te mRtyu zacyAmAM paDelo AtmA pitAnA saMpUrNa pradezavaDe asAtAvedanIya karma bhegavavAmAM atyaMta du:khI, na bolI zakAya, na bhegavI zakAya. tevI avasthAne vedata (bhegavate) heAya che. AvI avasthAmAM paNa te AtmAe je jJAnano anubhava karelo haze? ane Antara jIvanamAM "AtmA ane zarIra sarvathA bhinna bhinna che " tevAM anubhava jJAnane te samaye pitAnA prabala puruSArtha dvArA udayamAM lAvI zakavA samartha banya haze? to vedanIya samughAtamAM vartate jIva navA karmonuM baMghana karyA vinA ja jUnA karmonI asaMkhya rAzIne khapAvI nAkhavA samartha banaze. anyathA AMtara jJAnanA anubhava vinAne jIva mAtra asAtavedanIyanA udaya samaye hAtha pagane pachADato moDhAmAMthI yavA tavA belato ane saMsAranI anaMta mAyAne bhegavelI hovAthI te samaye AMkhe khelIne pitAnI bhegI bharelI mAyAne Tagara-magara jeto ane AMkhamAMthI AMsuone TapakAvato bhayaMkaramAM bhayaMkara asAtAvedanIya karmane bhegavato te jIvAtmA te samaye ghaNAM ghaNuM navA karmone upArjana karIne pAcho karmonA bhArathI bhArI bane che. A pramANe kaSAya samuddaghAtamAM paNa samajavuM. kaSAnuM prAbalya eTaluM badhuM joradRAra hoya che ke te samaye samaye athata kaSAyonA udaya samaye athavA temanI Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-raju uddezaka-3] [141 pRthvIo sAta kahI che. ratnaprabhA, zarkaraprabhA, vAlukAprabhA, paMkaprabhA. dhUmaprabhA, tamaHprabhA ane tamastamaH prabhA. saMsAramAM baghA che anekavAra-anaMtavAra nArakImAM AvI gayA che. udInA samaye jIvAtmAnI jJAnasaMjJA-vivekasaMjJA prAyaH karIne adazya thaI jAya che. AvI sthitimAM kaSAya samughAta paNa jIvAtmAne navAM karmo upArjana karAvanAra sAbIta thaze. mATe ja jaina zAstrakAre kahe che ke-"sarvatomukhI bAhyAjJAna karatAM paNa jIvanamAM utAreluM ekaja jJAna-kiraNa game tyAre paNa kevaLa jJAnanI jyota prApta karAvaze." vedanIya-samughAta-baghAe chadmastha jIvene azAtavedanIya karmanA udayathI utpanna thAya che. ane e karmane nAza thAya che. kaSAya-samuddaghAta-badhAya chadmastha jIvana caritramehanIya. karmane laIne uddabhave che. ane kaSAyakarmo nAza pAme che. maraNasamughAta-baghAya chaghastha jIvane AyuSya karmanA aMta samaye hoya che. ane karmo nAza thAya che. vaikiya-samuddaghAta-nAraka jIne, vyaMtarane, jyotiSkone vaimAnikane, paMcendriya tiryaMcone, vAyukAyane tathA chadmastha. manuSyane, vaikriya zarIra nAmakarmathI uddabhave che. ane te zarIra nA jUnA pudgale nAza pAmIne navA pudgale grahaNa karAya che. - tijasa-samuddaghAtacaMtana, tibbone, vaimAnikane paMcendriyatiryaMca tathA chadmastha manuSyane tejasa zarIra nAma-- karmathI pApta thAya che ane te karmo nAza pAme che. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha A adhikAra chavAbhigasUtramAM vizeSa prakAre che, ema -TIkAkAre jaNAvyuM che. indriyo AmAM Indriya saMbaMdhI varNana che. AhAraka-samuddhAta-caturdaza pUrvaghArIne AhAraka zarIranAma karmathI thAya che ane te zarIranAM pagale nAza pAme che. kevali-samudghAtakevalajJAnanA mAlikone zeSa rahelA nAma karma, gotrakarma, vedanIya karmane laIne athAt temane khapAvavA mATe thAya che ane te traNe karmo AyuSyakarmanI sAthe samApta thAya che. A samudraghAtane samaya ATha samaya hoya che. jyAre uparanA samuddaghAto aMtarmuhUrta samaya sudhInA ja hoya che. 31.anAdikALathI karmavaza bhramaNa karato A jIva anaMtavAra naraka bhUmimAM gayelA che, jyAM niraMtara azubhataralezyA, pariNAma; deha, vedanA ane vikriyAne anubhava thAya che. gatinAmakarma, jAtinAmakarma, zarIranAmakarma ane aMgepAMganAmakarmane laIne narakagatinA nAraka jIvamAM lezyA Adi bhAve koI kALe paNa zubha nathI hotA. ratnaprabhAmAM kApata lezyA hoya che. zarkarAmabhAmAM atyanta tIvratara kApata lezyA hoya che. vAlukAprabhAmAM kApatalesyA vadhAre ane nIlalezyA DADI hoya che. paMka prabhAmAM nIlezyA hoya che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 nuM uddezaka-4] [143 Indriye pAMca kahI che. sparza, rasa, ghANa, zretra ane cakSu, A adhikAra prajJApanA sUtramAM che. dhUma prabhAmAM atyanta tIvratara nIlalesyA vadhAre hoya che ane kRSNalezyA hoya che. tamaprabhAmAM kRSNalezyA tIvratara heAya che. tamastamaH prabhAmAM atyanta tIvra kRSNalezyA hoya che. pariNAma paNa azubhataraja heAya che. zarIra, gati, saMsthAna, bheda, varNa, gaMdha. rasa ane sparza pariNAme atyanta azubha hoya che. - naraka bhUmimAM haMmezAM aMdhakAra hoya che. kalema, mUtra, viSTA, maLa, lehI, carabI, parU Adi gaMdhAtA pugalethI te bhUmio lIMpAelI hoya che. jemAM kutare, ziyALa, bIlADA, neLIyA, sarpa, uMdara, hAthI, gAya ane manuSya AdinAM maDadAonI durgadha asahyA hoya che. atyanta asahya vedanAone bhegavatAM te nAraka jIvo karuNa vilApa kare che. paramAdhAmIo pAse dayAnI dInatA pUrvaka yAcanA kare che. hAthAjoDI kare che. A pramANe potAnA AyuSya paryanta rudana, Akranda ane cIso pADe che. temanAM zarIro atyanta azubha hoya che, bhayAnaka hoya che ane bIbhatsa hoya che. pahelI bhUmimAM tIvra uSNa vedanA heya che, bIjImAM tIvratama ugvedanA jogavavAnI hoya che. jethImAM ghaNAone upaNuM ane thoDAone zItavedanA hoya che. pAMcamImAM ghaNA ene zIta ane cheDAone uSNavedanA hoya che. chaThThImAM zItavedanA ane sAtamImAM atyanta zItavedanA heya che. Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144]. [bhagavatIsUtra sArasaMgraha bIjI rIte IndriyanA be bheda batAvyA che. 1 dravya ndriya ane 2 bhAvendriya dravyendriyanA be bheda che. nivRtti ane upakaraNa bhAvendriyanA be bheda che. labdhi ane upayoga. vaikiya zarIra hovAthI temanI vikiyAe paNa azubha ja hoya che. sukhane mATe karAtI vikiyA gherAtighora duHkhadAyI banI jAya che manuSya avatAramAM dubuddhivaza, svArthavaza, putra parivAra pratye mehavaza ghaNI jAtanA AraMbhe-samAraMbhe kyAM che. parigrahanI mAyAjALamAM hajAro lAkho prakAre khoTA vyApAra, beTA tela mApA, vyAjanA goTALA, bhAvanA vadhArA, seLabheLanA pApa, tathA ghaNA jIvonI hatyA, jUTha, prapaMca, parastrIgamana Adi aneka prakAranA dukRtyo karIne asaMkhya jI. sAthe vaira virodha, mArapITa jhaghaDA Adi karyA che. e badhA pApanA pioTalA laIne narakabhUmimAM utpanna thayele jIva virbhAgajJAna dvArA cAre bAjunA nArakajIvone varI tarIke ja jue che. ane pitAnA vairane yAda karIne e nArakajIvo ApasamAM pitAnA AyuSyakarma paryanta bhAlA, talavAra, barachI, muddagala, sAMbeluM, bANa, zakti, lAkaDI, gophaNa vagere zastrothI laDatAM ja rahe che. lohIluhANa thAya che. mAMsa, hADakA bahAra nIkaLe. tyAM sudhI laDatA ja rahe che, tyAM temane kaI choDAvanAra nathI. manuSya jIvanamAM putra, e, mAtAo ane putrIo mATe je pApa karyA hatA, te pApe ekalAne ja bhegavavA sivAya bIjo koI mArga nathI. pUrvabhavamAM atyanta kilasTa kamene laIne asura gatine pAmelA paramadhAmio jeo Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 15 zataka-2 nuM uddezaka-4 ] ahIM pAMca IndriyonuM eka yaMtra ApavAmAM AvyuM che. te jANavAlAyaka che 1ra svabhAve ja pApakarmamAM rata hoya che, atyanta radvasvabhAvI hoya che, teo nArakane bhayaMkaramAM bhayaMkara nIce pramANenI vedanAo Ape che. pIgaLelA loDhAnA rasa pIvarAve che. lAlaghUma leDhAnI putalIothI AliMgana karAve che. loDhAnA dhanathI Tape che. astrAthI avayane chede che. dhagadhagatA ukALelA telathI snAna karAve che. kuMbhIpAkamAM pakAve che. loDhAnA saLIyAthI mAre che. karavatathI kApe che. zarIrane kaDAImAM nAkhIne taLe che. - bhaThThImAM nAkhIne zeke che. siMha, vAgha, dIpaDA, kUtarA, ziyALa, sarpa, noliyA Adi janAvaro pAse khavarAve che. upara pramANenI nArakIya vedanAone A jIve aneka vAra ane anaMtIvAra bheLavI che. 3ra. Indriya pAMca ja hoya che. bIjA matavALAe pAMca : kame Indriyene je pRthaka mAne che te badhAne samAveza Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ bhagavatIsUtra sArasa graha 146 ] deva ane veda A prakaraNamAM eka jIva eka kALe e vedo (sraveda ane puruSa veda) ne vede ke kema ? te pachI garbha vicAra, te pachI pArzvanAthanA ziSyA sAthe tugikAnA zrAvakAnA praznottara, sparzendriyamAM thaI jatA heAvAthI A pAMca IndriyA jJAne ndriya kahevAya che. indra eTale AtmA. je sarva padArthAMmAM utkRSTa aizvaya nA mAlika hAvAthI sarvathA svataMtra che. mATe ja bhAktA che. peAtAnA zubhAzubha karmane bhagavanArA AtmA che. zarIra ane Indriya sAdhana che. enA mAdhyamathI jIvamAtra peAtAnA karmone bhAgave che. A AtmAnI khAtrI karAvanAra, khatAvanAra. sUcita karAvanAra ane jJAna prApta karAvanAra IndriyA che. A IndrikaraNa hAvAthI svataH jaDa che. mATe AtmAthI AjJapta thaIne-preraNA pAmIne peAta peAtAnA ISTa viSayAne grahaNa kare che. jIvanI vidyamAnatAmAM ja IndriyA sakriya rahe che. sakamaka jIvane IndriyA vinA cAlI zake tema nathI. mATeja temanI utpatti jIvAdhIna che. dravya ane bhAvarUpe A indriyA e prakAranI che. AtmAnA asaMkhyAta pradezAnI apekSAe anaMta pudgala pradezo dvArA te te IndriyAnA AkArarUpe je mane che te dravya ndriya kahevAya che. ane karmAMnA thApazamanI apekSAthI te te viSayAne zraddhaNa karavAnI pariNati vizeSane bhAvendriya kahevAya che. dransendriya paNa e prakAranI che. nivRtti ane upakaraNa. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 nuM uddezaka-pa ] ( [ 147 rAjagRhamAM zrI gautamasvAmInuM bhikSATana, gautamasvAmIe bhagavAnane pUchIne karele nirNaya ane chevaTe rAjagRhanA unA pANInA kuMDonuM varNana che. * kAnapaTTI, AMkhanA DeLA, nAka, jIbha vagere je bAhya rUpe IndriAnA AkAra dekhAya che te bAhya nivRtti kahevAya che. ane AbhyantararUpe sparzendriyane AkAra aniyamita che kemake dareka jIvenA zarIra bhinna bhinna hoya che. jihvendriyane AkAra surapra (astrA) je che. dhrANendriyane Abhyantare AkAra atimuktaka caMdra je che, cakSurindriyane AkAra masUranI dAla je ane kaNendriyane AkAra kaMdabanA puSpa jevo che. A Abhyantara nivRtti kahevAya. Abhyantara nivRtti IndriyamAM rahela pita pitAnA viSayane grahaNa karavAnI zakti vizeSa te upakaraNendriya kahevAya che. jene sadbhAvamAM ja nivRttiIndriya kAma ApI zake che. anyathA baherA mANasane kAnapaTTI ane AMdhaLA mANasane AMkhane oLe tevA chatAM paNa upakaraNendriyanI zakti keI kAraNe AghAta pAmelI hoya te bAhya ane Abhyantara nivRtti Indriye potAnA viSayane grahaNa karI zakatI nathI. A bane dravyendriya paugalika che. jyAre bhAvendriyane saMbaMdha AtmA sAthe che. te te karmonA AvaraNane kSapazama thavAthI AtmAne viSaya grahaNa karavAnI je zakti prApta thAya che te labdhi bhAvendriya kahevAya che. ane AtmA pite upAgavAle thaIne je viSayane grahaNa kare che te upagendriya kahevAya che. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148] - | [bhagavatIsUtra sArasaMgraha | samAtIta viSayavAsanA, bhegavilAsa, parigrahanI mamatA tathA atyutkaTa pAponA kAraNe ekendriya avatArane pAmelA anaMtAnaMta chane rasanendriya, ghrANendriya, negendriya ane zravaNendriyanA AvaraNIya karmone udaya hovAthI temane jIbha, nAka, AMkha ane kAna IndriyothI sarvathI vaMcita rahevAnuM hoya che. tethI temane sparzendriya nAmanI eka ja Indriya hevAthI atyanta aspaSTa vedanAone bhegavatAM chedana-bhedana sahana karatAM, zaradI-garamI tathA himapAtanI tIvra vedanAne vedatAM ekendriya jIvo asaMkhyAta ane anaMtakALa sudhI tyAM ja rahe che. AmAM pRthvIkAya, jaLakAya, agnikAya, vAyukAya ane vanaspati kAyanA jIvono samAveza thAya che. je sthAvara nAmakarmanA kAraNe sthAvara kahevAya che. beIndriyanA jIvone spaza ane jIbha indriya hoya che. jyAre nAka, AMkha ane kAna indriyonA AvaraNa kamene prabala udaya hovAthI temane nAka, AMkha ane kAna nathI hetA, mATe ja A traNe indriyanA jJAnathI teo haMmezAne mATe vaMcita rahe che.. be Indriya mAM badhI jAtanA nAnA meTAM zaMkha, keDA, keDI, peTamAM thanArA karamIyAM kharAba lehIne cUsavAra jaLa, aLasIyAM, vAsI roTalI, roTalA, bhAta, narama purI vageremAM utpanna thanArA kIDA, lAkaDAnA kIDA, peTamAM, phoDalAmAM, masAmAM, eThavADamAM thanArA nAnA karamIyA, vAsI pANImAM utpanna thanAza pArA, nAnI moTI sIpa tathA vALAnA cha vagere AvI jAya che. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 nuM uddezaka-5] , [149 keTalAka loko ema mAne che ke-nigraMtha marIne deva thayA pachI te deva, tyAM bIjA de ke bIjA devIo sAthe viSaya sevana karatuM nathI, paraMtu pitAnA ja be rUpa kare che. eka devanuM ne bIju devInuM. ema karIne te kRtrima devI sAthe viSaya-sevana kare che. ema karavAthI eka jIva eka kALe be vedane anubhave che, e paNa siddha thAya che. (puruSaveda ane strI veda) paraMtu te vAta ThIka nathI. ahIMthI marIne tyAM utpana teIndriya ane cakSurindriya ane zravaNendriyanuM AvaraNa hovAthI temane te viSayanuM jJAna hotuM nathI. AmAM nhAnA-mhoTA kAna khajUrA, mAMkaDa, jU, lIkha, kIDI, udhaI, maMDA, anAjamAM thanArA dhaneDA, vALanA mULamAM tathA kutarAnA kAnamAM thanArA kIDA, avAvarU jamInamAM thanArA juA, chANa ane viSTAnA kIDAo, kIDAo, kuMthuA, khAMDa-goLa tathA cokhAmAM thanArI IyaLa tathA comAsAnI zarUAtamAM thanArA lAla raMganA kIDA A badhA teIndriya kahevAya che. cAra indriyavALA ane karNendriya nathI hotI. AmAM pILA, kALA raMganA viMchI, bagAI, bhamarA, bhamarI, tIDa, mAMkhI, DAMsa (hRAA varSormavAra DAMsalA varasAdamAM utpanna thAya che), macchara kaMsArI, khaDamAkaDI vagere ja hoya che. paMcendriya jIvone pAMce IndriyenA AvaraNa nahIM hovAnA kAraNe pAMce indriyonA viSayene grahaNa karavAnI labdhio prApta thayelI hoya che. paMcendriya jIvo cAra prakAranA che. nAraka, tiryaMca, manuSya ane deva. tiyaca paMcendriyamAM pazu, pakSI ane mAM chalA vagere jaLacara jI Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha thayelA deva mI devA sAthe tathA khIjA devanI devIe sAthe teone vaza karIne tathA peAtAnI devI sAthe paNa pari cAraNA-viSaya sevana kare che. peAte peAtAnA e rUpa banAvIne paricAraNA karatA nathI. AthI e paNa siddha thAya che ke-- eka jIva eka samaye eka vedane ja anubhave che. strIvede ke puruSa vede. je samaye strIvedane vede che, te samaye puruSavedane vedatA nathI. ane je samaye puruSane vede che, te samaye strIvedane nathI vedatA. uddagabha vicAra have uttakagabha saMbaMdhI vicAra che. jema manuSyane utpanna thavAmAM pahelA gabha dhAraNa thAya che, tevI rIte varasAda varasavAmAM paNa pahelAM gabha madhAya che. jene 'udakagabha kahela che, arthAt kALAntare pANI varasavAmAM heturUpa je pudgalanA pariNAma tenuM nAma che 'udakagabha'. A 'udakaga`'udakaga rUpe echAmAM ochu eka samaya ane vadhAremAM vadhAre cha mahinA sudhI rahe che. tiyag yAnigala" tiyagyeAni garUpe echAmAM Ave che. mahApuNyAye athavA TrutinA bhayaMkara du:khAne bhogavyA pachI meLavelI indriya paTutA jo saMyamanI ArA dhanAmAM, ahiMsA dharmanA pAlanamAM, tathA pracAramAM upayAga vAlI thaI jAya teA A jIvanA beDe pAra thatAM vAra lAgatI nathI. arthAt te AtmA peAtAnA sAdhya meAkSane jaldI meLave che ane sarva duHkhAthI mukta ane che. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 nuM uddezaka-pa ] [ 151 ochuM aMtarmuhUrta ane vadhArAmAM vadhAre ATha varSa sudhI rahe che. manuSagarbha manuSIgarbharUpe ochAmAM ochuM aMtarmuhUrta ane vadhAremAM vadhAre bAra varSa sudhI rahe che. kAyabhavastha kAyabhavastharUpe ochAmAM ochuM aMtarmuhUrta ane vadhAremAM vadhAre covIsa varSa sudhI rahe. mAtAnI paTanI vacce rahela garbhanuM zarIra te "kAya" kahevAya. te zarIramAM je utpanna thavuM te "kAyabhava' kahevAya. ane temAM je janmyA hoya te "kAyabhavastha" kahevAya. te kAyabhavastharUpe vIsa varSa sudhI rahe. te evI rIte te kaI jIvanuM zarIra garbhamAM racAI gayuM hoya pachI te jIva te zarIramAM mAtAnA udaramAM bAra varSa sudhI rahI maraNa pAmI pAcho pote racela tenA te zarIramAM utpanna thaI pharIne bAra varSa sudhI rahe. e prakAre vIsa varSa sudhI kAyabhavastharUpe rahe. athavA ema paNa kahe che ke-bAra varSa sudhI rahIne pharIne bIjA vIya vaDe tyAMja teja zarIramAM bAra varSanI sthitiyukta thaIne janma. e rIte cAvIsa varSa gaNAya = 33. udaka garbha mATe sArAmAM sArI jANakArI bhagavatI sUtranA vivecana parathI jANI levI. garbhagata jIva ochAmAM ochuM ane vadhumAM vadhu kayAM sudhI garbhamAM rahe che, tenI carcA karyA pachI eka jIvane eka sAthe keTalA bApa (pitA) hoI zake che, tenA javAbamAM naradeva ane bhAvadevathI pUjAelA devAdhideva bhagavAna mahAvIra svAmIe pharamAvyuM ke-basanI saMkhyAthI laIne Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1para ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha . manuSI ane pacendriya tiyacI sAMdhI ceAnigata vIya ochAmAM AchuM antarmuhUta ane vadhAremAM vadhAre Ara muhUta sudhI ceAnibhUtarUpe rahe che. maithunane sevanArA manuSyane asayama keTaleA ghAra hAya che, te sUtrakAra udAharaNa ApIne samajAve che ke eka vAMsanI naLImAM ThAMsI ThAMsIne r bharyu. hAya, pachI tapAvelA sAnAnA navaseAnI saMkhyA sudhI eka jIvanA mApa heAI zake che. anaMta saMsAranI mAyA paNa atyaMta ageAcara heAya che. tethI koIka kSetranI apekSAe A vAta haze jema ke eka gAyanI ceAnimAM eka sAMDanuM vIya' paDayu ane tyAra pachI bIjA khIjA khaseAthI navasA sudhI sAMDAnu vIya temAM jo paDaze te te gAyathI janma lenArA eka vAcharaDAnA khApa paNa teTalA ja heAI zakaze. kema ke badhAnA vIryathI eka vAcharaDuM janmyuM che. sauMsAracakramAM koi paNa vAta na banI zake evuM che ja nahi paNa A badhI agama-nigamanI vAtA kevaLajJAnI sivAya bIjo koI paNa jANI zake tema nathI. sAtavya vAtA jANyA pachI maithunakanI tIvratA ane bhayaMkara bhayAnakatA paNa jANavA maLe che. bhava-bhavAMtaramAM atyanta duHkha denArA, mahApApakane upArjana karAvanArA evA A maithuna pApanA phaLA jIvane rIbAI rIbAIne mAranArA heAya che. AvA duHkhaprada maithunakamanA niyANA bAMdhIne bIjA bhavamAM janma lenArA jIvAne amuka kSetrAmAM tathA amuka jAtimAM janmavuM paDe che. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-ra ja uddezaka-1 ] [ 153 saLIce tenI aMdara nAkhIne te rUne khALavAmAM Ave evA prakArane maithunane sevatAM manuSyane asaMyama che. pArzvanAthanA ziSyo have ahIM zrI pArzvanAthanA zrAvakonAM praznottarI Ave che. A ziSyA ane tugikAnA prasaMge tugikA nagarInA eka sAthe eka khApane keTalA saMtAneA hAI zake che, AnA javAkhamAM bhagavAne pharamAvyuM ke-kAmavAsanAmAM atyanta uttejita anelA mANasa jyAre sevana kare che, tyAre vIya ane raja bhegA maLatAM ja temAM be lAkhathI nava lAkha sudhI jIvA utpanna thAya che, je poMcendriya jIve ja hAya che. AmAMthI jenu AyuSya ka vadhAre hAya che te eka-be ke traNa jIvA nava mahinA purA karIne saMsAranI sTeja upara AvavA mATe samartha ane che. bAkInA badhAya jIvA tyAM ja maraNa pAme che. nava mahine janma lenAra jema saMtAna kahevAya che. tema mAtAnI kukSimAM ja maraNa pAmelA e thI nava lAkha sudhInA jIvA paNa saMtAna tarIke ja kahevAze. kema ke ekavAranA maithunathI utpanna thanArA jIvA tenA vIthI utpanna thayA che. ane maryAM che. jIvAnI utpatti ja jIvahatyAnuM kAraNa bane che. manuSyanA asaMcamI jIvananA kAraNe ja A jIvA tyAM utpanna thAya che. ane mare che AmAM je utpAdaka heAya che tene ja jIvahatyAnuM pApa lAgaze. strI paNa asayamane laIne ekAbU khanI maithunakama mAM masta ane che. tA te paNa jIvahatyAnA pApanI bhAgIdAra mane che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha uttara pUrva vibhAgamAM puSpavatI nAmanuM rautya hatuM. A rItyamAM zrI pArzvanAthanAM zikhe AvIne utaryA. AnI taMgikAnA zrAvakene khabara paDe che. zrAvake badhA bhegA thaIne vicAra kare che ke-ApaNe temane vaMdana karavAne tathA upadeza sAMbhaLI vAne mATe javuM joIe. nirNaya karIne suMdara vastrothI sajjita thaIne badhA eka sAthe satya tarapha jAya che. te zrAvake A munirAjenI pAse jatAM pAMca abhigama sAcave che. arthAt sacita dravyo dUra kare che, acitta vastuo sAthe rAkhe che. pitAnA khesane jaInI mAphaka dhAraNa kare che. munirAjane dekhatAM ja hAtha joDe che. ane manane ekAgra kare che. teo pAse jaI traNa pradakSiNA de che. mATe AvA ghora pApathI bacAvanAra mahAvIra svAmInuM zAsana sarvazreSTha che. kemake saMyamanA sarvatomukhI sarvAgINa. pATho mahAvIra svAmInA Agama sUtrathI ja jANavA maLe che. dezasaMyamI vratadhArI jIva paNa maithuna te sevaze paNa tenA antajIvanamAM je pratye karUNatA haze bhAvadayA haze. mATe tenuM saMsArika jIvana ghaNuM ja umadA ane pavitra hoya che. vIrya ane rajanA mizraNathI 2 thI 9 lAkha sudhInA. jI janme che ane mAre che. te uparAMta paNa AMbAnI maMjarI jevI strInI yonI je prati samaye mUtra ane rudhirathI kharaDAyelI hoya che. tyAM paNa asaMkhyAtA cha janme che. maithuna kamI purUSa jyAre maithunArUDha thAya che tyAre tenI jananendriya nigata jIvonI hatyA karatI ja praveza kare che ane te samaye paNa asaMkhyAta che tyAM mare che. rUnI bharelI naLImAM. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-raju uddezaka-5 ] [ 155 pachI te sthavira bharAelI te sabhAne cAra mahAvrata vALA dhanA upadeza kare che. te pachI te zramaNeApAsake e pUchelA praznanA uttaramAM te munioe jaNAvyuM ke-- 'saMyamanuM phaLa AsravarahitapaNu ane tapanu phaLa vyavA dAna arthAt karmAMne kApavA te che.' A vAtathI te zrAvakone eka zaMkA rahI gai ke 'sacama nI ArAdhanAthI deva thavAya che.' ema je kahevAya che. enu zu'? tethI temane pharI prazna karyAM ke devA devalAkamAM utpanna thAya che, tenu' zu kAraNa che ? AnA uttaramAM kAlikA putra nAmanA sthavire kahyuM ke-pUrvInA tapa vaDe devo devale kamAM utpanna thAya che. meghila-nAmanA sthavire kahyuM ke-pUrvInA saMcamavaDe deve devalAkamAM utpanna thAya che. AnaMda rakSita-nAmanA sthavire kahyuM ke-kami paNAne lIdhe deva devalAkamAM utpanna thAya che. kAzyapa-nAma sthavire kahyuM ke--sa`vignapaNAne lIdhe deve devalAkamAM utpanna thAya che. vadhumAM te sthavirAe e paNa kahyu ke e vAta sAcI che, mATe kahI che. paNa ame amArA abhimAnathI e vAta kahetA nathI.' jema aMgArA jevI saLI praveza karatAM rUne khALatI jAya che, te pramANe ja maithunAruDha mANasa jIvAnI hatyA kare che. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 ] | [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha te pachI namaskAra karI harSita thaelA zrAvake tuMbikA nagarImAM AvyA, ane te sthavira puSpavatI caityathI vihAra karI gayA. A vakhate bhagavAna mahAvIra svAmInA mukhya ziSya gautamasvAmI chaTha chaThanI tapasyA karI saMyama ane tapathI pitAnA AtmAne bhAvatA vicaratA hatA. bhagavAna mahAvIra svAmInI sAthe teo rAjagRha pAsenA guNazIla maityamAM AvyA che. teo prathama pauruSIe svAdhyAya kare che. bIjI paurUSIe dhyAna kare che ane jyAre AhAra karavAno hoya tyAre trIjI paurUSIe zArIrika ane mAnasika capaLatAthI rahita muhapattine paDilehI, vastra-pAtranI paDilehaNA karI, pAtra laI gocarIe nikaLe che. gautamasvAmI rAjagRha nagarImAM gocarI gayA. teo ucca, nIca ke madhyama kulemAM vidhi pUrvaka bhikSA levAne vicare che. rAjagRhamAM bhikSA mATe AvelA gautamasvAmIe lekenA mukhathI sAMbhaLyuM ke-tuMgikA nagarIthI bahAra puSpavatI nAma nA caityamAM pArzvanAthanA ziSya padhArelA ane taMgikAnA zrAvakone temaNe upara pramANe upadeza ApyuM ane praznottara thayA, gautamasvAmI badhuM vRttAnta sAMbhaLI laI bhagavAna mahAvIrasvAmI pAse AvyA. temaNe tyAM AvIne javA-AvavA saMbaMdhI aticAronuM citaMna karyuM. bhikSA letA lAgelA doSanuM Alocana karyuM. lAvelA AhAra ane pANI bhagavA Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-ra ja uddezaka-5 ] [ 157 nane batAvyA. te pachI temaNe rAjagRha nagarImAM leAkeAnA mukhathI sAMbhaLelI hakIkata bhagavAnane kahI saMbhaLAvI ane bhagavAnane pUchyuM ke-- he bhagavan ! te sthavira bhagavaMte te zramaNeApAsakone evA prakAranA javAma devA samartha che ? teo tevA abhyA. savALA che ? te tevA upayegavALA che? teo tevA. vizeSajJAnI che ? tevA. bhagavAna mahAvIre kahyu hA, gautama, te samartha che, abhyAsavALA che, upayAgavALA che te vizeSajJAnI paNa che. ane temaNe je vAta kahI che, te sAcI che mATe kahI che. AtmAnA abhimAnane mATe nathI kahI. bhagavAna kahe che ke--e vAta sAcI che ke--pUrvanA tapa vaDe pUnA saMyama vaDe, kami` paNAthI ane sagapaNAne lIdhe. devA devalAkamAM utpanna thAya che.' A pachI gautamasvAmIe pUchyuM ke tevA prakAranA zramaNa ke brAhmaNanI payu pAsanA karanAra manuSyane tenI sevAnu zuM phaLa maLe ? bhagavAne payu pAsanAnuM phaLa zravaNa atAvyA pachI eka ekanuM phaLa pUchatAM niSka e Avyo ke--upAsanAthI zravaNu, zravaNathI jJAna, jJAnathI vijJAna, vijJAnathI pratyAkhyAna, pratyAkhyAnathI sa'cama, saMyamathI anAzrava, anAzravathI. tapa, tapathI kanA nAza, kanA nAzathI niSka pazu ane niSka paNAthI siddhimAkSa prApta thAya che. ja 34 ja tuMgikA (tugiA)nagarInA zrAvaka ane zrAvikAonA AMtara jIvananu varNana karatAM bhagavAne pharamAvyuM ke teo Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ bhagavatIsUtra sArasa graha 158 ] garbha pANInA kuMDa chevaTe rAjagRhanA garama pANInA kuMDanA saMbaMdhamAM hakIkata rAjagRhanI pAsenA vaibhAra pava tanI nIce garama pANInA kuMDa che. (atyAre paNa che.) enA saMbaMdhamAM keTalAka leAkAnu kahevuM che ke enI laMbAi ane paheALAI aneka ceAjana vadhu naLasta anubA--athAt A nagarInA zrAvake saMpIlA ane zArIrika maLe sazakta hAvAnA kAraNe koinAthI paNa gAjyA jAya tevA nathI. gRhastha dharmAMne savA vizvAnI dayA haiAya che, mATe teo peAtAnA kuTuMbanI, samAjanI ane dharmAMnI rakSA mATe saMpUNa samartha hatA. "niraparAdhI trasa ane jIvane mAravAnI buddhithI na mArave." A pramANe bhagavAna mahAvIrasvAmInA pharamAvelA gRhastha dharma'nI ahiMsA dharmAMnA niyamane anusAre sAmAjika drohIone daMDa devAmAM, peAtAnA mALa--accAone saMyamanI maryAdAmAM rAkhavAmAM daMDanItinA Azraya prAyaH karIne levA paDe che. gAma, ghara ke phaLIyAmAM Aga lagADanAra, kuvA, vAvaDI ke taLAvanA pAnImAM jhera bheLavanAra talavAra, lAkaDI ke zAstra hAthamAM laine pharanAra, gAma, khetara tathA khetIne nukazAna karanAra cAlate raste strIonI cheDatI ke mazkarI karanAra vagere AvA kRtya karanAra mANasA Danecegya DAya che, duSTone daMDa devA e gRhasthAzrIne dhama che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hadamAM bhAga ane che zataka- 2 nuM uddezaka-5] [159 jeTalI che, tene AgaLano bhAga aneka jAtanAM vRkSakhaMDethI salita che. te hadamAM aneka udAra megho saMrvede che, saMmUche che ne varase che, te hRdayamAMthI haMmezAM unu pANI jharyA kare che. saMvede che eTale paDavAnI taiyArImAM che ane saMmUche che. eTale paDe che. gautama svAmInA praznanA uttaramAMbhagavAna kahe che ke tema nathI. rAjagRhanagaranI bahAra vaibhAra parvatanI pAse mahAtapakemake uparanA vyaktio mAnavanAM, mAnavaMtAnA, kuTuMbanA, samAjanAM ane dhArmikatAnA droha karanArA hoya che. mATe teo aparAdhI che. jyAre sarpa, vAgha, siMha haraNa, UMdara, mAMkaDa, macchara ja vagere prANIoe mAnava jAtanuM kaMIpaNa nukazAna karyuM nathI. mATe niraparAdhI che, adaMDaya che. taMgikA nagarInA zrAvake jIva-ajIva Adi tane sArI rIte jANanArA hatA. puNyakarma kevI rIte baMdhAya? ane kevI rIte bhegavAya che, temaja pApakarmo zI rIte AcarAya che ane tenA phaLa keTalA ane kevA prakAre bhegavavAM paDe che? navA karmo zAthI baMdhAya che? ane baMdhAyelAM karmone svabhAva, rasa ane sthiti kevI hoya che. pAponA daravAjA zAthI baMdha thAya che. ane karma sattAthI mukta thaIne AtmA anaMta sukhanA sthAnarUpa siddhazilAne kevI rIte meLave che. : ItyAdi tenI sArAmAM sArI jANakArI dharAvanArA hatA. nigraMtha munionA pravacanathI temanI Atmazakti Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha pratIraprabhava nAmanuM jharaNuM che. tenI laMbAI-paheLAI pAMcase dhanuSya jeTalI che. tene Agale bhAga aneka vanakhaMDethI suzobhita che. te jharaNAMmAM aneka uSNa nivALA che ane pagale pANa paNe utpanna thAya che nAza pAme che. aive che ne upacaya pAme che. te jharaNAM mAMthI haMmezA UMnuM pANI jharyA kare che. A kuMDa atyAre paNa maujuda che. eja saMbhavita lAge che ke evA keI jharaNAmAMthI niraMtara pANI tyAM AvyA kare che. AvA aneka jharaNAM jevAmAM Ave che ke je niraMtara- eTalI badhI vikasit hatI ke devI devatAo upadrava karavA mATe tathA jainatva ane jaina tatvathI calAyamAna karavA mATe samartha nahI hatA. kema ke zAnA artho teo sAMbhaLatA hatA mATe je kaMI thAya che te potAnAM karelA karmone anusAra ja thAya che. AvI pUrNa zraddhA teo dharAvatA hatA. mATe teo niHzaMka hatA. anionAM parama bhakta hatA. jaina zAsanane rAga hADehADa vyApI javAnA kAraNe khAvAmAM, pIvAmAM, bolavAmAM cAlavAmAM ane raheNI karaNImAM saMpUrNapaNe jainazAsananI maryAdA vAla hatA. AtmakalyANa mATe vratadhArI thayelA hatA. IrSo adekhAI, vaira, virodha vinAnA hovAthI sarvatra prItikara hatA. vizvAsane pAtra hatA. AvA prakAranA taMgiA nagarInA zrAvaka, tathA zrAvikAo mahAvIra svAmInA zAsana mATe anahada rAgavAna hovAthI ja guNa grAhI hatA. pUjaka hatA. muniveSa ane muni dharma pratye AdasvALA hatA. mATe ja pArzvanAtha bhagavAnanA Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 nuM uddezaka-5] [161 haMmezA jharyA ja kare che ane ApaNane khabara ye nathI paDatI ke pANI kyAMthI Ave che. bhagavAna sudhamAM svAmInA samaye paNa A kuMDa hatA ane munirAjonuM Agamana sAMbhaLatAM ja rAjI rAjI thayA ane temane vAMdavA mATe namavAM mATe ane upAsanA arthe tyAM AvyA che. ane potAnI zaMkAo dUra karI zakayA che. satpAtramAM dAna devA mATe teo adhika rUcivALA hatAM. tevI ja rIte anukaMtha jIne anukaMpApUrvaka dAna devAmAM teTalAja AgrahI hatA te kAraNe rAta-divasa temanAM daravAjA khullA rahetA hatA. ' pArzvanAtha bhagavAnanAM munirAje sAthe carcA karatAM te zrAva. kee jyAre jANyuM ke saMyama eTale navA pApanAM dvAra baMdha karavAM. ane tapa eTale junA pApone dhaMI nAkhavA to pachI devagati zI rIte prApta thAya. kemake navAM pApone rokanAra ane jUnAM pApane khaMkherI nAkhanAra to mekSamAM javAno adhikArI che. A zaMkAnA nivAraNa mATe munioe kahyuM ke pUrva saMyama ane pUrva tapanAM kAraNe devagati prApta thAya che. eTale ke saMyama ane tapamAM jeTalAM aMze rAga haze. te pUrva saMyama ane pUrva tapa kahevAze. Avo sAdhaka arthAt rAga sahIta saMyama ane tapane ArAdhaka mekSamAM nahIM jatAM devagatine meLavanAre thaze. AnA uttarathI zrAvake niHzaMka thaye pharI pharIthI muniene namana karI vaMdana karI ane jainazAsananI bhUri bhUri prazaMsA karatAM pitAne ghera AvyA ane pitAnA AtmAne dharmadhyAnamAM sthira kace. 11 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha cadapi makAne tathA vRkSe eka sarakhA nathI hotAM. tathApi uMcA TekarA uparacaDhelAM mANasane AkhuMyegAma samAna AkAreja dekhAya che. tevI ja rIte samyakatvarUpI uMcA TekarA upara caDhI gayelo bhAgyazALI AtmA samabhAvamAM AvIne eTalo nirvikArI thaI jAya che. ke bIjA AtmAo paNa tene potAnAM sarakhAM lAge che. tathA sau mAM amuka guNone joIne te sahune guNIyala mAnavAnI vRti tathA pravRtti paNa evI sarasa prAdubhUta thAya che. jene laIne A mAre che. A tAro che huM samakitI chuM. tuM mithyAtvI che mArAM zikhyAmAM jaina dharma che. bIjAomAM nathI. mAre saMgha saMgha che. jyAre bIjA AcAryone saMgha guNa rahita che. mArA tapAgacchane mUkIne bIjA koI paNa saMpradAyamAM samyaktva heI zake nahI. ItyAdi buddhi bhramaNAo koI kALe te samyaktvadhArIne thatI nathI. vastutaH te AtmAne samyaktva spaza thaI gaye haze to! anyathA kaleza kaMkAsanI udIraNAmAM rAga dveSanI pariNatimAM meha mAyAnI jAlamAM samyakatva kyAM rahetuM haze ? te bhagavAna jANe? A nagarInA zrAvake zuddha samyaktvI hatAM mATe baMne tIrthaMkara paramAtmAnAM munie temane eka sarakhA ja guNIyala, cAritradhArI ane vandanIya lAgyA che. gRhasthAzramane vairAgyapUrvaka tyAga karanAra tathA yathAzakita tapazcaryAne AcaranAra muniomAM dharmanA nAme, samyakatvamithyAtvanAM nAme, Aritaka-nAstikanAM nAme tathA sudhAraka custanAM nAme varga bheda karo. ane te asat karma ne Teke Apa mahAmithyAtva che. Atmika durAcAra che. ane utsutra prarUpaNAne benamuna dAkhala che. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 nuM uddezaka-5] [163 vikamanI pAMcamI zatAbdImAM hindanA pravAse AvanAra cInAI phAhIyAna ane sAtamI zatAbdImAM huenasAMganA samayamAM paNa eja kuMDa hatA ane atyAre paNa eja kuMDa che. rAjagRhI nagarI bihAra prAntamAM paTaNA jIllAmAM che. cAra prakAranI bhASA A prakaraNamAM kevaLa bhASA saMbaMdhI eka ja prazna che. gautamasvAmIe "bhASA avadhAriNuM che. ema huM mAnuM e prazna pUche che. ahIM prajJApanA sUtranAM bhASA padane ulekha karavAmAM Avyo che. ahIM bhASA vicAranuM keSTaka ApyuM che. temAM jaNAvyA pramANe satya bhASA, asatya bhASA, satya mRSA bhASA, ane asatya amRSA bhASA ema cAra prakAranI bhASA batAvI che. pa pa. bIjAone jJAna prApta karAvavA mATe "bhASA vyavahAra ja sarva zreSTha sAdhana che. mATe ja pAMca jJAnamAM zratajJAnane choDIne bIjA cAre jJAnene mUka kahyA che. kevaLajJAna paNa mUka hovAnA kAraNe ja devAdhideva tIrthakara kevaLajJAnIone paNa "zrutajJAnane Azraya ja levo paDe che. gatabhavamAM bhASAparyApti. nAmakarma upArjana kareluM hovAnA kAraNe ja A bhavamAM potAne mAnasika abhiprAya jyAre bIjAone jaNAvavAnuM hoya che. tyAre A jIvAtmA bhASA vargaNAnA pudgalene grahaNa kare che ane bahAra ke ke che. ajoDa zaktine dhAraNa karanArA A bhASA pudgale bahAra AvatAM ja sAmevAlA upara jAduI asara kare che. bhASA belanAra vyakti jevA prakArane AcAra rAkhanAra haze. A ja uccAra te karaze. khAdhelA khorAkane anusAre ja oDakAra Ave Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha deve * A prakaraNamAM devonA bheda saMbaMdhI vicAra che. che. tema durAcArIne bhASA vyavahAra paNa durAcAra pUrNa ane sadAcArIne bhASA vyavahAra sadAcAra pUrNa hoya che. mATe bolavA vALAnA Azayane spaSTa karanArI bhASA paNa cAra prakAre che. satyabhASA, mRSAbhASA, satyA mRSAbhASA ane asatyaamRSA bhASA, satya bhASAne artha A pramANe che. badhA jAne hitakAra, sabhya, asiMdigdha, pApa vinAnI, parimita zabdovALI, bhASA, te satyA che. ahiMsaka ane dhArmika mANasane bolavA gya ane lakhavA egya bhASA satya bhASA che. je daza prakAre che. janapada satyA, saMmata satyA, sthApanA satyA, nAma satyA, rUpa satyA, pratItya satyA, vyavahAra satyA, bhAva satyA, tyAga satyA, aupamyA satyA. bIjI mRSA bhASA che. jene laIne bIjA jIvonI hatyA thAya. keIne paNa AtmA dubhAvAya, pArakAonI AjIvikA tUTe ItyAdi bhASA mRSA bhASA che te daza prakAre che. krodha, mAna, mAyA, lebha, prIti zreSa, hAsya, bhaya, AkhyAyikA ane upadhAta A pramANenA Atmika dUSaNone laIne belanAranI bhASA mRSA bhASA kahevAze. meha kamane prabala udaya vartate hoya. meha karmanI udIraNA karavAmAMja jene rasa hoya. ane tevA jIve sAthe mitratA karIne jIvana yApana karanAre hoya tevA jIvAtmAone bhASA vyavahAra asatya pUrNa raheze. krodhanA AvezamAM AvIne je bhASA bolAya che. te hiMsAtmaka hevAnA kAraNe mRSA bhASA kahevAya che. hiMsaka be jAtanA hoya che. eka dravya hiMsaka ane bIjo bhAva hiMsaka. * Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-raju uzaka-7). [165 sAra e che ke deva cAra prakAranA che. bhavanapati, vAnavaMtara pitAnA peTane mATe athavA amUka kAraNone laIne anivArya rUpe hisaMka vRttine Azraya lenAra dravya hiMsaka hoya che. te potAne svArtha sadhAya pachI hiMsAne, hiMsAnA vyApAra ne choDI paNa de che. jyAre bhava paraMparAnA AtmIya dUSaNemAM rAcanAra vyakita jANe ajANe athavA svArthanI khAtara kodha, mAna, mAyA, lebha, prIti, dveSa hAsya Adine Azraya le che. tyAre te bhAva hiMsakane mAnasika, vAcika, kAyika vyApAra paradhAtaka ane svadhAtaka rUpe bane che. mATe ja dravya hiMsA karatAM paNa bhAva hiMsA atyaMta dutyAjaya che. tethI ja jaina zAsananuM A kathana che ke krodhI mANasanuM bhASaNa asatya je hoya che. kemake krodha para pIDAtmaka aprItyAtmaka rUpe ja anubha- vAya che. jAti, lAbha, kuLa, aizvarya, baLa rUpa, zrata, ane tapane mada yA naze jyAre AtmAne caDe che tyAre bIjAonI niMdA, apamAna tiraskAra karavAthI tenI bhASA paNa parapIDAtmaka hiovAnA kAraNe mRSAbhASAnA rUpe ja pariNamaze. - tIrthaMkara paramAtmAonuM zAsana kahe che ke-ahaMkArI tathA mithyAbhimAnIeAnI bhASA asatya bhASA che, mAyAvI, kapaTI mANasane potAnAM dUSaNo chUpAvavAnA hoya che. mATe tene adhoya ADaMbara mRSAvAdAtmaka hovAthI tenI bhASA asatyarUpe ja rahe che. zrImaMtAIne, sattAprAptine, ziSyane, putrone, caza ane kIti meLavavA mATe lebha koI kALe paNa satya bhASaNa karavA detA nathI mATe ja lebhAMdha mANasane bhASA vyavahAra asatya hoya che. para pradArtha pratye jyAre atizaya prema baMdhAya che, tyAre tenI bhASAmAM asatyatA AvyA vinA rahetI nathI. SI mANasa jyAre bIjAonA guNone, vidvattAne, tathA sane lakhavA Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha jyotiSka ane vaimAnika bese che tyAre nizcita che ke te guNa cheSI,tape tevI ane vyaktiSI mANasanA mukhe kadi paNa satyabhASaNa tame sAMbhaLI zakavAnA nathI. , hAsya eTale mazkarI karavAnA svabhAvane to asatyane janaka (pitA) kahevAmAM Ave che. AvI sthitimAM te satya bhASA kevI rIte belaze ? prasaMga vinA vadhAre paDatuM bolavAmAM tathA atizayokti karavAmAM paNa mRSA bhASaNa karavuM ja paDe che. ane bIjAone tuM cora che, tuM badamAza che, kANo che, durAcArI che, A pramANenI bhASAne paNa mahAvIranuM zAsana asatya bhASA kahe che. saMsArabharanA saMpUrNa darzanamAM jaina zAsananI Aja dIrdhadaSTitA che. jene laIne mAnava mAtranI mAnavatA, dhArmiktA ane chevaTe AtmatvanI paripUrNatA prApta thAya che. jainazAsane hiMsA viramaNavrata, ane mRSAvAda viramaNavratanI pratipAdana karI che. kemake ahiMsA vrata ke satyavrata svataH koI padArtha che ja nahi. mATe sau prathama ahiMsAvratane ke satya vratane aMDe laIne pharavA karatAM anAdI kALathI hiMsA, hiMsaka bhAvanA, hiMsaka bhASA ane mRSAbhASAnI je Te-Adato ApaNuM jIvanamAM paDI che, tene dUra karavA mATe ja prayatnazIla thavAnI jarUrata che. A vRttio ane pravRttio jyAre jIvanamAMthI jaze tyAre ja mAnava ahiMsaka ane satyavAdI banaze. eTale ke hiMsAjanya saMskArane tyAga karyA vinA keI paNa mANasa ahiMsaka banI zakato nathI. eja pramANe mRSAvAdane tyAgyA vinA satyavAdI banavAne DhaMga sarvathA heMga ja che. mATe satyavAdI banAvAvALAne sarva Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-raju uddezaka-7] [167 A saMbaMdhInuM varNana prajJApanA sUtranA bIjA sthAna. prathama mRSAvAdane tyAga kare anivArya che. ane mRSAvAdane tyAga karavAnI bhAvanAvALA mAnave sauthI pahelA tenA mULa kAraNe je upara batAvyAM che. tene sarvathA choDavA mATe ja taiyAra rahevuM joIe. Agama vacana paNa che ke jo vA codAvA mA va AnA vA A cAra kAraNothI mANasa jUTha bole che. AvI sthitimAM te bIjuM vrata zI rIte leze? ane leze to zI rIte pALaze? ane na pALI zake te vratanI mazkarI eTale mahAvIranA zAsananI ThekaDI ja tenA bhAgyamAM raheze. bhASAne trIjo prakAra satyAmRSA che. je bhASA bolavAmAM kAMIka satyatA ane kaMIka asatyatA paNa rahelI hoya che. te satyAmRSA bhASAnA paNa daza prakAra che. 1 utpanna mizrita, 2 vigata mizrita, 3 utpanna vigata mizrita,4jIva mizrita, 5 ajIva mizrita, 6. jIvAjIva mizrita, 7 anaMta mizrita, 8 pratyeka mizrita, 9 kALa mizrita tathA 10 addhAddhA mizrita che. ane cothA prakAranI bhASA asatyAmRSA che.jemAM satyatA tema asatyatA paNa nathI kevaLa vyavahAra ja A bhASAno hetu che tenA bAra bheda che. 1 AmaMtraNa; 2 ajJApanI, 3 yAcanI, 4 pracchanI, 5 prajJApanI, 6 pratyAkhyAnI, 7 IrachAnulemA, 8 anabhigRhItA 9 abhigRhItA, 10 saMzayakaraNa, 11 vyAkRta tathA 12 avyAkRta che. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [bhagavatIsUtra * sArasa graha 36 168] nAmanA padamAM Ave che A vyavahAru bhASAne kheAlanAranA manamAM azuddha hetu nathI. tema sAMbhaLanAranA manamAM paNa azuddhatA nathI kevaLa vyavahAramAM je pramANe khelAtI haiAya tema khelanAra khele che ane samajanAra samaje che. upara pramANenI cAre prakAranI bhASAomAM pahele ane chelle prakAra eTale--satyA bhASA ane asatyAsRSA bhASAnA prakAra ja bhASA samitine lAgu paDeche jyAre mRSA ane satyA mRSA bhASAne vadanAro mANasa bhASA samitinA mAlika banI zake tema nathI sUtrakArane paNa bhASA samitinu A lakSaNa ISTa che. " niravadyArthabhASaNatve sati satyA' satyA'mRSA sUtrAnusAriNyorbhASaNarUpatvaM vA lakSaNayorbhASiNordvayoH bhASA samiterlakSaNam " ,, - AItadarzanadIpikA pejha 2070 mA 36. " Iyanti yotanne monte mAdyanti tti revAH " AvyutpattinA anusAre je judIjudIjAtanI krIDA karavAvALA adhI rIte prakAzamAna, Adhi-vyAdhithI dUra hAvAnA kAraNe khuza rahenArA puNya karmoMnA bhAgavaTAmAM prasannacitte AyuSya pUrNa karanArA "devA" hAya che. teone kAI jAtanI ga vedanA bhogavavI nathI paDatI. vRddhAvasthAnA duHkheA ke maraNa samayanI zArIrika vedanA paNa nathI hAtI. L manuSya avatAramAM ananta tathA asa MkhyAta jIvAnI rakSA sayama sarAgasaMyama, zrAvakadhama, khALatapa, akAma nirA, dAna, satka vagere puNya karmInI upArjanA karelI hAvAthI devagatinemeLavanArAbhAgyazAlIe devazayyA upara utpanna thAya che. teonA zarIranI suMdara kAMti, dedIpyamAna zArIrika prabhA Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-ra ju uddezaka-7] camaranI sabhA AmAM prazna eka ja che ke asura kumAranA Indra ane temanA rAjA camaranI sudhamA nAmanI sabhA kacAM che. ? AnA uttaramAM vistArathI e sthAnanu varNana che. sakSepamAM kahIe te jabUddhIpamAM maMdara parvatanI dakSiNa bAjue asaMkhya dvIpa, samudro eLagyA pachI aruNavara nAmanA dvIpa Ave che. su Mdara sthAna kapUranI geATI jevuM zarIra, bhUkha-pyAsa-saMtApa ane vicAganI vedanA vinAnuM jIvana, suMdara-svaccha--vimAnA tathA bhavanemAM svecchA pramANe rahevAnuM, manamAnyA AbhUSaNA, kapaDAe tathA zasronI prAptimAM masta thaine Ameda-pramAda karanArA devatAone ApaNA karatAM asaMkhyAta anantaguNa vadhAre AyuSyakarma bhAgavavAnu hAya che. nAca, gAna, khela, tamAzAmAM samaya prasAra karanArA devA peAtAnI devIo sAthe ane devIe pAtAnA devA sAthe amana camana karanArA hAya che. manuSyanI, manuSya leAkanI gaMdhathI sathA dUra rahenArA devatAo, bhavanapati, vyaMtara, jayeAtika ane vaimAnika rUpe cAra prakAranA hAya che. O [16 bhavanapatinA deva-asurakumAra, nAgakumAra. vilkumAra, suvarNa kumAra, agnikumAra, vAyukumAra stanitakumAra, udadhi- kumAra; dvIpakumAra, ane dikumAra nAme dazabhede heAya che rAjakumAranI jema su Mdara AkAravALA, sukAmala ane zRMgAra priya hAya che. mahA maru parvatanI uttara ane dakSiNa tarapha temanA AvAse che. teAphAnI hAvAnA kAraNe temanA mastaka upara be Indro hoya che. je uttarAdhipati ane dakSiNAdhipati kahevAya che. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170] [bhagavatIsUtra sArasa grahe. tyAMthI AgaLa aruNeya samudra Ave che. e samudramAM meMtAlIsa lAkha ceAjana UDA utayA pachI camaranA tigicchaka phUTa nAmanA paMta Ave che. A pava tanA sauthI upalA bhAganI vacce mahela che. ahiM tigicchaka phUTa, aruNeAya samudra, camara cacA rAjadhAnI, sudharmAM sabhA vagerenuM vistArathI varNana che. vyaMtarAnu sthAna niyata na heAvAnA kAraNe temanI IcchA. pramANenA sthAne rahe che. te vyaMtarA ATha prakAranA cheH-kinnara, ki'puruSa, maheAMraga, gandha, yakSa, rAkSasa, bhUta ane pizAca emanA avAMtara bhede A pramANe cheH--kinnara, puiruSa, kipuruSottama, kinnarAttama, hRdaya gama, rUpazAlI anindritta,manArama,, rati priya ane ratizreSTha. Ama kinnaranA dRza bhedo che. puruSa, satpuruSa, mahApuruSa, puruSavRSabha purUSAttama; ati puruSa, marudeva, maruta meruprabha, ane yazavaMta nAme kiM puruSA paNa deza bhede che. hAhA, hUhUM, tummarava, nArada, RSivAdiSTa, bhUtavAdika, kAma mahAkAdama, raivata, vizvAvasu, gItarata, ane gItazaya nAme gAndhava devAnA 12 bheda hAya che. pUNa bhadra, maNibhadra, zvetabhadra, haribhadra, sumane bhadra, vyati pAtikabhadra, subhadra, satAbhadra, manuSya cakSa, vanAdhipati, vanAhAra rUpayakSa, yakSeAttama A pramANe yakSAnA tera bheda che. bhIma mahAlIma, atirUpa, bhUtAttama, kandika, mahA-- skrantika, mahAvega, praticchanna, AkAzaga, A pramANe bhUta nAmanA gRtarA nava prakAre che. Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-raju uddezaka-8] [171. A tigicchaka phUTa nAmane parvata camarendrane utpAta. parvata che. jene viSka 1022 jana che. samaya kSetra A prakaraNamAM samaya kSetrane prazna che. aDhI dvIpa ane be samuddha, ene samaya kSetra kahevAmAM Ave che. temAM A jabUdvIpa badhA dvIpa ane samudronI vacce che. (A adhikAra jIvAbhigama sUtramAM vadhAre che.) kuSmAMDa, paTaka, jeSa, AhaMka, kALa, mahAkALa, zaukSa, adhIkSaka tAlapizAca, mukharapizAca; adhastAka, dehamahAvideha, tRNuka ane vanapizAcaka A pramANe pizAcavyaMtare 15 prakAre hoya che. trIjA prakAranA tiSka devatAo pAMca prakAre che. sUrya candra, graha, nakSatra ane tArA. AkAzamAM paNa temane Aja krama che. sauthI nIce sUrya pachI candra, graha, nakSatra ane tArA che. meru parvatanI samatala bhUmithI 800 ejana upara javAthI sUryanuM vimAna Ave che. tyAMthI 80 jana upara caMdranuM vimAna che. tyAMthI 20 jana upara javAthI tArAo Ave che. manuSya lekamAM merUparvatanI cAre bAjue gati karanAra, 132 sUrya ane candra che, 28 nakSatra che, 88 grahe che ane 6675 kaDAkaDI tArAo che. vimAnamAM rahevAvALA vaimAnika deve 12 prakAranA che-- Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha samaya eTarse kALa kALathI upalakSita je kSetra te samaya kSetra kahevAya che. kahevAmAM AvyuM che ke-sUryanI gatithI oLakhAte divasa ane mAsAdirapa kALa e manuSya kSetramAM ja che. tethI AgaLa nathI kAraNa ke AgaLa rahenArA sUrya gativALA nathI. jaMbudvIpathI laIne mAnuSetara parvata sudhI manuSyaloka che. je kSetramAM arihaMte, cakravatIo, balade, vAsudeva zrAvako ane zrAvikAo che te manuSyaloka che. jyAM moTA megha varase che. jyAM agnikAya che. jyAM caMdragrahaNa ane sUryagrahaNa thAya che, te manuzloka che. pAMca dravya jaina zAstromAM cha dravya mAnavAmAM AvyA che. jemAMnA pAMca astikAyarUpa che. ane chaDuM dravya che kALa. astikAya dravyo A che. dhamastikAya, adhamastikAya, AkAzAstikAyA jIvAstikAya. ane pudgalAstikAya A pAMca astikAnuM varNana A prakaraNamAM che. jene sAra A che - A pahelA e jANavuM joIe ke-astikAya eTale zuM ! asti" eTale pradeza ane "kAya eTale samUha. arthAt saudharma, IzAna, sanakumAra mahendra brahmaloka, lAntaka,mahAzuka sahastrAra, Anata, prANata, AraNa ane azruta. AnA upara nava veyaka deve che. ane sauthI chellAvijaya, vaijayanta, jayanta, aparAjita ane sarvArthasiddha de che. je ekAvanArI hoya che. ane uparanA cAre dvibhAvika Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatata-ra ju uddezaka-9] [173 7 pradezAnA samUha. enA bIjo atha ema paNa che--asti e traNe kALane sUcaka nipAta (avyaya che.) athAt je thAya che, thayA che ne thaze evA je pradezeAnA samUha, enu nAma. che astikAya. AvA astikAya dharAvanArA padAthAM pAMca che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya ane pudgalAstikAya. dharmAstikAya arUpI, ajIva ane zAzvata che. avasthita leAkadravya che. dharmAstikAya dravyathI eka che, kSetrathI leAka pramANa, eTale jevaDA leAka che teTalo che. kALathI nitya che. ane bhAvathI raMga,. gaMdha, rasa ane sparza vinAnA che. guNathI gati guNavALA che. evI ja rIte adharmAstikAya ane AkAzAstikAya paNa. che. vizeSatA e che ke--adharmAstikAya guthI sthiti guNavALA che. ne AkAzAstikAya kSetrathI leAkAlAka pramANa arthAta jeTalA leAkAlAka che, evaDA che--mana'ta che ane guNathI avagAhanA guNavALA che. upara dharmAstikAyanA guNa gatiguNa khatAnye ane adharmAstikAyanA guN sthitiguNa matAnyA. enuM kAraNa e che ke-A leAkAkAzanI aMdara evA e padArthAM, satra vyApta thaIne rahelA che. ke je jIva ane pudgalane gatimAM ane sthitimAM sahAyaka thAya che. jema mAchalAne cAlavAmAM pANI sahAyaka che, ane ubhA. rahevAmAM jamIna sahAyaka che, tema jIva ane purdUgalanI gati jenI sahAyatAthI thAya che, tenu nAma dharmAstikAya che. Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -174 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha ane jIva ane pudgalanI sthiti-sthiratA-jenI sahAyatAthI thAya che, enuM nAma adharmAstikAya che. have jIvAstikAya-dravyathI ana Mta kSetrathI leAka pramANa che. kALathI huMmezA raga, gaMdha. rasa, sparza vinAnA che. guNavALA che. jIvadravya rUpa che. nitya che. bhAvathI guNathI upayAga have pudgalAstikAyanuM svarUpa juo-pudgalAstikAyamAM pAMca raMga, pAMca rasa, e gaMdha, ane ATha sparza che. A astikAya rUpavALA che. ajIva che, zAzvata che, ane ava'sthita leAka dravya che. krU kAmAM-pudgalAstikAya dravyathI anaMta dravyarUpa che, kSetrathI mAtra lAka pramANa che. kALathI nitya che. bhAvathI rIMgavALA, gaMdhavALA, rasavALA ane sparza vALe che. guNathI grahaNa guNavALA che. A pAMce padArthoM astikAya che, astikAya eTale pradezeAnA samUha. dha, adhama, AkAza, jIva ane pudgala A pAMce drance peAtAnA samagra pradezAthI yukata hAya tyAreja te dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, jIvAsti kAca ane puddagalAstikAya kahevAya che. te te drabsenA eka e, pAMca, paccIsa ke cAvat samasta pradezeAmAMnA eka paNa pradeza Ache hAya, tyAMsudhI te dharmAstikAya vagere na kahevAya. nizcayanayanI apekSAe A vacana kahevAmAM Avyu che. vyavahAranayanI apekSAe teA kaMIka zUnyatA hAya, tA paNa te vastu kahI zakAya- vahAranaya tA ghaDAnA kha'Dane paNa Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 juM uddezaka-10 ] [ 175 ghaDo kahe, kUtarAnA kAna kapAI gayA hoya chatAM kUtare kahe. paNa upara je kahevAmAM AvyuM che te nizcayanayanI apekSAe che. uparanAM pAMca dravyamAM AkAzAstikAya ane pudgalAstikAyanA anaMta pradeza che ane dharmAstikAya, adharmAstikAya tathA jIvAstikAyanA asaMkhya pradeza che. ApaNe upara joI gayA ke jIvAstikAyane upaga guNa che te jIva 'utthAnavALe, karmavALa, baLavALa, vIryavALo ane puruSAkAra parAkramavALe che, ke je AtmabhAvavaDe chavabhAvane batAve che. enuM kAraNa e che ke-jIva mati-zrata, avadhi, mana:paryava ane kevaLajJAnanA anaMta paryAnA, mati ajJAna, zrata ajJAna, virbhAgajJAnanA anaMta paryAvanA. cakSudazIna, acakSu darzana avadhidarzana ane kevaladarzananA anaMta paryanA upayogane prApta kare che. eTale ke jIva, upagarUpa che. mATeja utthAnAdivALe jIva AtmabhAvavaDe jIvabhAgane dekhADe che. ahIM je parya kahyA che, eno artha che buddhithI kahelA vibhAge kahevAne matalaba e che ke matijJAnanA evA paryave anaMta hoya che tethI ja uthAnAdi (uThavuM. besavuM, sUvuM, khAvuM vagere) bhAvamAM vartate AtmA matijJAna saMbaMdhI anaMta paryanA upagane mati jJAnanA paryavarUpa eka prakAranA caitanyane pAme che, ema kahevAya. AkAzAstikAya-AkAza be prakAranA che - kAkAza ane alakAkAza. je kSetramAM dharmAstikAya vagere dravyo rahe che te kSetra-dra sahita leka ja lokAkAza kahevAya che. ane jyAM te dravyo nathI te aloka azokAkAza kahevAya che. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 ] [-bhagavatIsUtra sArasaMgraha e pahelA ja kahevAmAM AvyuM che ke-A lokAkAzarUpa adhikaraNa-AdhAramAM saMpUrNa jIva dravya rahe che tema ajIva dravya paNa rahe che. eTale koI apekSAe ema kahI zakAya ke-lokAkA e che, jIvanA deze, jIvanA pradeze tema ajI, ajIvanA deze, ajIvanA pradeza che. je jIve che ajIva, ajIvanA deze, ajIvanA pradeza che. je jIve che te ekendriya; beIndriya, teIndriya, caurindriya, paMcandriya ane aniSkriya che. ajI be prakAranA che. rUpI ane arUpI, rUpInA cAra prakAra che dha; skandhadeza; skadhapradeza, ane paramANu pudgala je arUpI che. enAM pAMca bheda che. dharmAstikAyane deza; dharmAstikAyanA pradeze, adharmAstikAyane deza, adharmAritakAyanA pradeze tathA addhA samaya. aMlakAkAza e jIva ke jIvana pradeze na kahevAya te eka ajIva dravya deza che. agurulaghu che, tathA agurulaghurUpa anaMtaguNothI sayuMkata che. ane anaMta bhAgathI nyUna sarve AkAzarUpa che. - kAkAzamAM varNa gaMdha, rasa, sparza nathI. te eka achavadravyadeza che. agurulaghu che. agurulaghurUpa anaMta guNothI sayuMkata che. ane sarva AkAzanA anaMta bhAgarUpa che. dhamastikAyAdi saMbaMdhI kaMIka vizeSa- . . dhamastikAya lekarUpa che. lokamAtra che. leka pramANa che. lakane spaze lo ane lekane ja aDakIne rahelo che. eja pramANe adharmAstikAya; lokAkAza, jIvAstikAya ane pudgalasviMkAya saMbaMdhI jANavuM. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 nuM uddezaka-10] [17 aleka ghamastikAyanA aDadhAthI vadhAre bhAgane aTake che. tiryagaloka-dhamastikAyanA asaMkhyaya bhAgane aDake che. urvalAka-dhamastikAyanA kaMIka ochA ardha bhAgane aDake che. ratnaprabhA pRthvI-dharmAstikAyanA asaMkheya bhAgane aDake che. ghane dadhi-dhamastikAyanA asaMkheya bhAgane aDake che. eja pramANe ghanavAta ane tanuvAta saMbaMdhe paNa jANavuM. - ratnaprabhA pRthvInuM avakAzAntara dhamastikAyanA saMpeya bhAgane aDake che. paNa asaMkheya bhAgane, saMkheya bhAgane, asaMkhyaya bhAgone ane AkhAne paNa na aDake. AvI rIte bIjAM avakAzAntare paNa jANavA. jabUdvIpAdika dvIpe, ane lavaNa samudrAdika samudro, saudharmakalpa, yAvat ISaprAgabhArA pRthvI, te badhAya asaMkheya bhAgane sparze che. e pramANe adhamastikAya ane kAkAzane aDakavA saMbaMdhI paNa jANavuM. saMkSepamAM pRthvI, udadhi, dhanavAta, tanuvAta, kalpa, vecaka, anuttaro ane siddha. e badhAnAM aMtare dhamastikAyanA asaMkhya bhAgane aDake che. paka 37 have bIjA zatakamAM A chelo, dazame udeze ajIva kAya che. jene dhamastikAya, adhamastikAya Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha] AkAzAstikAya, pudgalAstikAya, ane kALa e pAMca bheda che. ane chaDuM dravya jIvAritakAya che. ajIva eTale A pAMca dravya jIvarUpe nathI. jJAna vijJAna vinAnAM zautanya upagathI rahita ajIva hoya che. kevaLa astitvAdi dharmonI apekSAe jIvadravyamAM tathA dharmAdi dramAM sAdazya hovAthI " nane pathudAsa eTale sadazagrAhI artha levAne che." nAmakarmanA udayathI prANene dhAraNa kare che. te prANa jene nathI te ajIva che." - - kAya" zabdathI pradeza ane avayanI bahulatA ane kALa dravyamAM pradezane niSedha sUcita thAya che. A cAre dravyamAM "achavakAya" zabdane vyavahAra karmadhAraya samAsa pramANe karavAne che kemake A cAre dravyo ajIva paNa che. ane kAya paNa che. jaLavAya te vayati-javAyadA A samAsamAM ane zabdonI vRtti paraspara ekabIjAne cheDIne paNa rahe che" jema "nIle+la" mAnA nIla zabdane cheDIne utpala zabda 2katatpala" mAM rahe che ane utpalane cheDIne nIla zabda nIlavastramAM paNa vaparAya che. A pramANe ajIva zabdane choDIne "kAya" zabda chavA- stikAmAM rahe che. ane "kAya" zabdane choDIne "ajIva" zabda kAladravyamAM paNa rahe che. dharmAstikAya ane adharmAstikAyamAM "dharma ane adharma" zabda pracalita pApa ane puNyanA paryAya zabdo nathI. temaja vaizeSikadarzane mAnelA 'dravya guNa karma sAmAnya vizeSa samavAyA'bhAvAH saptapadArthA'. A sUtramAM paDelA guNa zabdane vizeSa artha paNa nathI. paraMtu jaina zAsanane mAnya A dravyo sarvathA svataMtra kavyA che. Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-juM uddezaka-10] [179 uparanA cAre dravya, kALa tathA jIvAstikAya dravya kahevAya che. A chae dravyamAM saMsAra samAyela che. ane bIjA dazanakAronA mAnelA badhAe dravyo ane to uparanA chae dravyamAM samAhita che. uparanA chae dravyo nitya avasthita ane arUpI che. nityane artha pitAnA mULa svabhAvane vyaya na thAya te che." kemake AmAMthI keIpaNa dravya potAnA svabhAvane cheDato nathI. dhamastikAya keI kALe paNa adharmAsti kAyarUpe thatuM nathI. temaja A bane AkAzAstikAyanA rUpane dhAraNa karatA nathI. jIva pada galarUpe thatuM nathI tema pudgala keI samaye paNa jIva thavAne nathI. A pramANe pratyeka dravya potapotAnA svarUpamAM kAyama rahe che. keI kALe paNa nAza pAmatA nathI. zaMkarajInuM game tevuM ane game teTaluM pralayakALanuM Damaru vAge te ye saMsAra nitya che. ane uparanA chae dravyo pitAnA mULa svarUpe nitya che, tema dravyone Azrita temanA guNo paNa nitya che. dhamastikAya, adharmAstikAyAdi rUpe jema nathI thate tema dharmanA guNe kyAre paNa parivartita nathI thatA. ahIM nityane artha "ramavAcave nitya levAnuM che. paNa "jAgruttAnuvaMzipa nirca" nityanuM A svarUpa jainazAsanane sarvathA amAnya che. kemake AvA lakSaNathI lakSita saMsAramAM eka paNa padArtha che ja nahI. amuka aMza jene nAza na hoya ane amuka aMza jene utpAda na hoya e eka paNa padArtha sthira rUpe nathI. A chae dravya avasthita che kemake eonI saMkhyAmAM ni-vRddhi nathI. tathA koInAthI paNa utpAdita nathI, paNa mAnAdinidhana che. mATe temanuM pariNamana paNa paraspara thatuM Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10]. [ [bhagavatIsUtra sArasaMgraha nathI. mATe avasthita che. jema "kyAM AkAzAstikAyano pradeza che, tyAMja dhamAMstikAya, adharmAstikAya, jIvAstikAyanAM paNa pradeza che. avasthita che-rahelo che. chatAM te badhAonA pradeze ekabIjAmAM pariNata thatAM nathI. temaja eka bIjAne pAtAmAM pariNata karatA nathI. pudgalAstikAyane cheDI bAkI badhAe dravyo arUpI che. rUpane artha mUrta thAya che. rUpa, rasa, gaMdha, sparza A cAre guNene tathA guNethI yukta dravyane mUrta kahevAya che. AthI ApaNe jANI zakIe chIe ke bAkInA badhA dravya rUpa, rasa, gaMdha sparza vinAnA che, mATe arUpI che. jIvA- stikAya paNa arUpI che. cAre guNenuM sAhacaryo hovAthI anaMta asaMkhyAta saMkhyAta ane paramANumAM paNa cAre guNenI vidyA mAnatA abAdha che. bezaka keTalAkamAM tenuM spaSTIkaraNa hoya chekeTalIkavAra anumAnathI jaNAya che ke jema, "vAbU pavana vAta ghaTAvita' "LiH purva mAM paM pti psi masjina vA vaLA" A vyutpattithI ekamAM saMbaMdhanI ane bIjomAM adhikaraNanI apekSA che. pahelI apekSAmAM rUpa ane rUpIne kathaMciH bheda che. jyAre bIjA pakSamAM kathaMcidu abhedanI kalpanA che. jinezvara bhagavAnanuM zAsana ekAMntavAdamAM nathI. paraMtu anekAntavAdamAM che. mATe rUpe (rUpa-rasa-gaMdha-sparzI jenA che. athavA jemAM che. Ama bane athe saMgata che. apekSA buddhinA marmane samajI zakayA hoIe te ApaNane paNa spaSTa rIte samajatAM vAra lAgatI nathI kemake rUpa (guNa,rUpI (guNI)ne tAdAmya saMbaMdha hevAthI keI kSaNe paNa e judA nathI. keI paNa dravya evuM nathI ke je guNa vinAnuM hoya arthAta guNa dravyane kaI kALe cheDatAM nathI. jyAre kerI pILA raMganI hoya che tyAre mIThI Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-raju uddezaka-10] [181 hAya che ane sugaMdhI kerI snigdha spa` vALI hAya che. A kathanamAM ekaja kerInA padAtha mAM rUpa-rasa-gaMdha ane spaza A cAre guNAnu sAhacayya jema pratyakSa anubhUta che. tema kerI judI che. ane pILe ane lIleA raMga, mIThA rasa, sugandhi ane spardhA guNa jUdA jUdA che. A vAta kevaLa apekSA buddhithI jaNAze. mATe guNa mAtrane guNI dravyamAtranI sAthe bhinna bhinna saMbaMdha jANI levA. game te padArtha nA niNa ya karatAM pahelAM apekSA buddhine uttejita banAvavAnI jarUra che. pudgalAne rUpI kahevAthI pahelA pAMca padArthA arUpI tarIke ane anaMta puddagalA sAthe rUpAdi guNAne ta.dAtmya saMbaMdha siddha thAya che. mATe ni putpAhAH tra putrArA vinA va A ane vyAkhyAo jaina zAsanane mAnya che. vaizeSika daza nakArI utpattikSane dravya kSa nirguna niSkriya 6 ttivRtti' A siddhAMta pramANe puTTugalane utpattinA prathama samaye guNa vinAnu'mAne che. temaja pRthvImAM cAra guNa, pANImAM traNa guNa, agnimAM be guNa ane vAyumAM eka guNa mAne che. jyAre kevalI bhagavaMte pharamAvyu che ke guNa ane guNI kayAreya judA rahetA nathI. ghaTa utpanna thatAnI sAthe ja temAM guNa vidyamAna ja hoya che. arthAta ghaTanI utpatti ane tenA guNe! sarvathA sAthe ja che ane pudgala dravya eka che paNa jUdA jUdA sahakArane laIne paryAya rUpe jUdA jUdA che. dhama adhama ane AkAza A traNe drabyA leAkAkAzamAM eka ja che. jyAre jIva ane pudgala ana ta che. leAkAkAza asaMkhyAta pradezI thaIne jema akhaMDa che tema dharmAstikAya (gatisahAyaka) adharmA-stikAya (sthiti sahAyaka) dravye asakhyAta pradezI Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182] - bhagavatIsUtra sArasaMgraha hoIne paNa eka eka akhaMDa dravya che. gatimAM sahAya karanArA dharmA-stikAyanI tulanAmAM Ave ane sthitimAM sahAya karanAra adharmAsthitakAyanI tulanAmAM Ave e bIje padArtha ekeya nathI. tyAre AkAzAstikAya saune avakAza Ape che. A traNe dra jema akhaMDa che, tema kriyA vinAnA che. jyAre jIva ane pudgale kiyAvAna che. kiyA eTale eka sthAnethI bIjA sthAnane ane eka AkArathI bIjA AkArane prApta kare te kriyA kahevAya che. jyAre dharma, adharma ane AkAzane to koI paNa kALe kSetrAntara ke AkArAntara thato nathI. chatAM paNa asti bhavatigayupagraha-sthityupagraha ane avakAza dAnapagraha Adi kriyAne vyavahAra traNe dravyamAM thAya che, mATe pariNAma lakSaNa kriyA A traNemAM samajavI. jIva tathA pudgalamAM parispanda lakSaNa kiyA samajavI. ahIM jIva tathA pudgalone kiyAvAna kahyA che. te parispanda lahANa kriyAnA kAraNe ja ane Aja kiyA kharekhara kiyA che. dharma adharma-AkAza ane jIvanA pradeza asaMkhya che. pradeza eTale sarvasUma padArtha bIje jene vibhAga na thaI zake ane paramANunA avagAhana jeTalA sthAnamAM thaI zake te pradeza kahevAya che. paramANune Adi vinAne, madhyavinAne, ane apradezI kahyo che. jyAre paramANuothI banela skaMdha avayavavA ja hoya che. tenuM chedana-bhedana thatAM chelle je niravayavI aMza rahe te paramANuM. Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1lu uddezaka-5 ] [ 183 pradezanuM chedana-bhedana jaina zAsanane mAnya nathI. dharma-adhama ane AkAzanA pradezanA saMkoca ane vistAra nathI. jyAre jIvanA pradeza saMkoca ane vistAravALA DAya che. mATeja asaMkhyAta pradezI jIva kIDInA zarIramAM ane hAthInA zarIramAM akhAdha rahI zake che hAthInA zarIrane DIne jIva jyAre kIDInA zarIramAM Ave che tyAre peAtAnA pradezeAne sa kAcI le che. ane kIDInA zarIrane choDIne jyAre A jIva hAthInA zarIrathI laIne uttara vaikriyadhArI devanA zarIramAM praveze che, tyAre peAtAnA pradezeAnA vistAra kare che. leAkAkAza ane aleAkAkAza bannenA pradezA ananta che. ekalA leAkAkAzanA pradeza asakhyAta che. badhAe dravyA leAkAkAzamAM rahelA che. rahevAnu sAdi ane anAdi ema be prakAre che. jIva ane pudgala sakriya hAvAthI temane kSetrAntara ane AkArAntara thayA kare che. mATe teo je kSetra ane je AkArane pAmaze te apekSAe sAdi che. jayAre sAmAnya prakAre dharmAstikAya adha rmAstikAya anAdikALathI ana'takALa sudhI leAkAkAzane avagAhI rahyA che. jyAre pudgugala dravya AkAzanA eka pradezathI laIne AkAzanA cAvata asaMkhyAta pradezAmAM rahe che. AkAzanA eka pradezamAM jema eka paramANuM rahe che tema dhaiNuka zreNuka cAvata saMkhyAMta asaMkhyAta ane anaMta pudgalAnuM avagAhana jaina zAsanane mAnya che, mAtra saMkhyAta pradezI skaMdha saMkhyAta pradezamAM raheze, paNa asakhyAta pradezamAM na rahe. jyAre asaMkhyAta ane anaMta avayI pudgala raska dha eka pradezathI laIne asaMkhyAta pradezamAM raheze. Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha anaMta pudgalene skaMdha asaMkhyAta pradezamAM ke saMkhyAta pradezamAM kema rahI zakaze ? AnA javAbamAM bhagavAne kahyuM ke jema eka maNa kapAsa (rU) jeTalA pradezamAM rahe che, teTalA ja pradezamAM seMkaDo maNanA patthare, loDhuM, sonuM, cAMdI samAI zake che. athavA eka ja kamarAmAM dIvAthI laIne hajAro dIvAone prakAza jema samAI jAya che; tema anaMta pugale paNa yathAvata asaMkhyAta pradezamAM rahI zake che temAM vAMdho nathI Avato. jIvAtmAnuM avagAhana kAkAzanA asaMkhyAta bhAgathI laIne saMpUrNa lekAkAzamAM hoya che. kemake jIvanA zarIranI avagAhanA aMgUlanA asaMkhyAta bhAga jeTalI zAstromAM rahI che. ane kevalI samughAtanI apekSAe ja saMpUrNa kAkAzamAM paNa avagAhanA mAnya che. parantu tethI jIvane sarvavyApI mAnavAnI jarUrata nathI. jaina zAsanane mAnya jIvamAtra zarIra vyApI ja che. A hakIkata Agama ane tarkathI siddha che. jenA guNe jyAM rahetA hoya che te dravyanI kalpanA paNa teTalA ja kSetramAM karavAnI hoya che. jyAM ghaDe che. tyAM ja tenA guNe pratyakSa gocara che. tevI ja rIte AtmAnA saghaLA guNo zarIramAM ja vidyamAna che, anyatra nahIM mATe jIva zarIra vyApI che. A dhamastikAya jIvane gati karavAmAM sahAyaka bane che ane adhamastikAya ubhA rahevAmAM sahAyaka bane che. A banne udAsIne kAraNe samajavA, preraka kAraNo nahiM. je preraka kAraNa mAnavAmAM Ave to saMsAramAM gaDabaDa ubhI thaze. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-raju uddezaka-10] [ 185 te A pramANe cAlavAvALA jIvane dharmAstikAya calAvyA ja karaze ane ubhA rahevAvALA jIvane adharmAstikAya cAlavAja nahIM de. parantu anAdikALanA saMsAramAM AvuM kyAre paNa banyuM nathI, banatuM nathI, ane anaMta saMsAramAM banaze paNa nahiM. jinezvaradevanuM zAsana lokanI maryAdAne vyavasthita pradarzita karavAvALuM che. gadheDAne zaMganI jema asatkalpanA athavA AkAzamAMthI kula utAravA jevI mithyA-bramaNA jainazAsanamAM nathI. - jIva ane pugalane sahAyaka rUpe A banne dravya lekakAzamAM rahe che. arthAt lokAkAzanA chellA pradeza sudhI ja che. mATe alokAkAzamAM jIva ane pudgala dharmAstikAyanI sahAyatA na hovAnA kAraNe jaI zakatA nathI. nivaNa dazAne pAmelo jIva siddhazilA uparaja virAjamAna heya pugala dravyathI banele baMgale jema sAMta che, tevI ja rIte dhamastikAya ane adharmAstikAya jyAM virAma pAme che. te lokAkAza paNa sAMta che, eTale aMtavALe che, mATe ja eka lokAkAza che jyAre bIje alokAkAza eTalA mATe che ke-tyAM dharma ane adharmanA pradeza nathI. dharma ane adharma sahAyatA vinA eka paNa jIva ane pudagala tyAM jaI zake tema nathI. tonA vibhAgIkaraNamAM jaina zAsananI A spaSTa -maryAdA che. dharmAstikAya, adhamastikAya, ane AkAzAstikAyane jagata upara je upakAra che te jANyA pachI pudagalAsti kAyane upakAra zuM che ? te jANI laIe. yadyapi pudagala Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha, ajIva dravya che. chatAM paNa enI zakti keTalI joradAra che.. e jANavAnuM atyanta rasaprada che. jainazAsana eTalAja mATe ajoDa che ke tenI padArtha vyavasthA ane prarUpaNa sarvathA yathArtha ane anubhava gamya che. zarIra, vANI, mana prANa ane apAnanI racanA zAthI thAya che? Ane javAba yathArthavAdI bhagavAna mahAvIra svAmI Ama. Ape che ke-Izvara niraMjana nirAkAra hovAthI saMsAranuM nirmANa karI zake tema nathI. kemake kaI paNa vastunA nirmANamAM rAgadveSane saMbhava avazyameva hoya che. jyAre Izvara to nirajaMna svarUpe che; mATe saMpUrNa rAga-dveSa-kAmAM kAdhane nAza karanAra Izvara saMsArane banAvI zake tema nathI. zarIra vinAne Izvara kayA sAdhanathI saMsAra banAvaze ? jenI pAse zarIra na hoya, tene hAtha-paga paNa kayAMthI, hoya? evI sthitimAM koI paNa mAnava kaI paNa vastu nirmANa karI zakato hoya, e anubhava keIne paNa nathI. Izvara nirAkAra che arthAt "siddhANaM na0i te A pramANe Agama vacanane anusAre paNa Izvara zarIra vinAne che, mATe anaMta saMsAranI eka paNa racanA. Izvarane AdhIna nathI. chatAMe anAdikALathI saMsAra che, mAnava che, pule che, ane saMsAranuM saMcAlana potAnI rIte barAbara cAlI rahyuM che. saMsAranA pratyakSa dekhAtA ghaNA padArtho jevA ke - AkAzanA vAdaLA, vijaLInA camakArA, jamInamAM nAkhelA bIjanA AdhAre meTA meTA jhADe, tenA upara AvanArA. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-1 9 udezaka-3] [ 18 puSpa, phaLe, temAM paNa khATo, mIThe rasa ItyAdika agaNita padArthonA nirmANa kartAne keIe joyo nathI. jevAmAM AvatuM nathI. mATe je adazya zakitanA mAdhyamathI saMsAranuM saMcAlana dekhAya che, te zakita ja karma sattA che. "mAnavaH cata citte tatra karma athAt mana-vacana. ane zarIra vaDe je karAya te karma paudagalika hovAnA kAraNe ajIva che, chatAM tenI anaMtazakita saune pratyakSa dekhAya che. khANamAMthI nikaLelA suvarNanI mAphaka jIva ane ajIva karmanA mizraNathI ja saMsAranuM saMcAlana suspaSTa ane anubhavagamya che. AtmAnA pratyeka pradeze karmavarga cUMTelI hovAthI arUpI e AtmA paNa kathaMcit rUpI che ane tethI ja karelA karmone laIne cAre gatiomAM paribhramaNa kare che kare che ane sukha-duHkha bhegave che. AtmAne phuTastha nitya mAnavAthI tene rUpAntara, kSetrAntara AkAzanI mAphaka koI kALe paNa saMbhavI zake nahiM. pitAnI vidyamAna avasthAne kyAre paNa cheDe nahIM, sukhI avasthAmAMthI duHkhI avasthAnI utpatti thAya nahiM, chatAM rahe te kuTasthanitya kahevAya che." paraMtu A niyama pramANe to saMsAranI kaI paNa vyavasthA. koIne paNa dekhAtI nathI. anubhavAtI nathI. mATe ja jainazAsana Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha "mAnya "syAdavAda dharma" amara tape che. jene laIne arthAta drivyamAtra potAnA mULa svabhAvane choDayA vinA eka paryAyarUpe utpanna thAya che, ane bIjA paryAyarUpe nAza pAme che Ama prayakSa najare jovAtuM saMsAranuM saMcAlana ApaNane saune yathArtha dekhAya che, ane je pratyakSa anubhavAya che te ja sAcuM tattvajJAna che. anaMtAnaMta pudgalothI bharele A saMsAra che. temAM amuka pudgale ja "karmavargaNAnA che jenAthI ATha karmo baMdhAya che. temAM nAmakarma paNa che. A karma tathA tenAM avAMtarabhedo ne laIne zarIranI racanA karanAra A jIva pote ja samartha zakitamAna che gatabhavamAM zubha ke azubha nAmakarmanI upArjanA karI hoya te ja pramANe janma dhAraNa karatA A jIvane te kama udayamAM Ave che ane tevA tevA prakAre zarIranI racanA thAya che. mAnava ke tiryaMca avatArane dhAraNa karanArA jIvane kukSigata vIrya ane rajanI ja AvazyakatA paDe che jemAM A jIva janma dhAraNa kare che. pitAnA zubhAzubha karmone bhegavavA mATe dhAraNa karatA zarIranI racanAmAM pugale ja upakAraka che. jenAthI saMsAravatI badhAe jI zarIra dhAraNa kare che. bhASA paryApti nAmakarma vaDe beInDithI laIne paMcendriya sudhInA jIva potapotAnI bhASAne vyavahAra kare che. A bhASA vargaNa arthAt je bhASA ApaNe bolIe chIe te karma pudgale ja che. zabda paNa pagalika che. kemake guNene gati hatI nathI paNa pudgale te pregane Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakara ju uddezaka-10] [189 anusAre gati kare che. tyAre ja game tyAMthI khelate zabda kAna pAse Ave che ane peAtAnI pAse AvelA zabdane grahaNa kare che. paudgalika zabda mUrtimAna che. mATe kAnamAM zabdanA sparzI anubhavAya che. je spa`vAna heAya che, te rUpI hAya che, te je rUpI hAya che te paudgala hAya che.. AkAza ane paramANu sathA pAkSa hAvAthI zabda temanA guNa nathI kemake parAkSa padArthanA guNa pratyakSa hAi zakatA nathI. ane zabda tA pratyakSa che. kadAca keAI kahe ke "vAyu parAkSa che chatAM tenA sparza guNa pratyakSa anubhavAya che. A pramANe AkAza bhale parAkSa rahyuM paNa teneA zabda pratyakSa rahI zakaze. paNa A vAta ThIka nathI. kAraNake jainazAsana. mAnya vAyu paNa pratyakSa ja che. spaza vALA heAvAthI mATe zabda paNa pratyakSa che. jenI utpatti ane vinAza hAya che. te guNa hAtA nathI paNa dravya heAya che. zabda paNa utpanna thAya che ane vinAza pAme che. mATe dravya che. sekaca nahAra:' A pratyabhijJAnathI gakAra teja che. jenA uccAraNa tame pahelA karyAM hatA. A yuktithI zabdamAM. ekAnta nityatva paNa hAI zakatA nathI. kemake. 'meca TIpa JAjA, 'tadevamavadhama' A anumAnathI uparanI yukti khaDita thai jAya che. A te ja dIpa javAlA che, te ja auSadha che, A jema brAnti jJAna che, tema A teja 'gakAra' che, A paNa brAnti che, kemake khelAyeleA zabda nAza pAme che, mATe zabda nitya nathI paNa nityAdriya che. je je kriyAvAna heAya te drazya hAya che zabdane sAMbhaLyA Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha pachI sAMbhaLanAranA jIvanamAM zubha-azubha kriyA cAlu thAya che. apazabdo sAMbhaLavAthI ApaNane roSa thAya che. ane sArA AzIvAdAtmaka zabdo sAMbhaLavAthI ApaNane samatA ane saMtoSa thAya che, mATe ApaNA jIvanamAM kiyA utpanna karAvanAra saMbhaLAtA zabdo che. guNa sarvathA niSkraya ja hoya che, mATe zabda padagalika che. A pramANe bhASA vyavahAra ekendriya jIvone heta nathI. kemake temane parabhavamAM bhASA-paryApta nAmakarma upArjana karyuM nathI. jethI teo pitAnI mAnasika vyathA bIjA koI paNa jIvane jaNAvI zakatA nathI. mane vargaNAnA pagale kevaLasaMjJI jIne ja hoya che. ekandriya, beIndriya, teIndriya, caurindriya ane garbha vinAnA paMcendriya samacchima jIne mane vargaNA hovAnA kAraNe uparanA cha dravya mana vagaranA hoya che. jyAre garbhaja jIvane mana hovAthI temane mAnasika vicAra siddhAnta gamya che. ahIM AhAra-nidrA bhaya ane maithuna saMjJA levAnI nathI kemake A cAre saMjJA to nigodavatI jene paNa hoya che. mATe mAnasika vicAra dharAvanAra saMjJA be heya che. dIdha kAlikI saMjJA eTale bhUta ane bhaviSyane vicAra karAve tevI saMjJAne dIrdhakAlikI saMjJA kahevAya che. ane bIjI saMjJA daSTivAdopadezikI saMjJA je viziSTa prakAranAM zrata jJAnanA kSopazama yukata hoya che. samyajJAnane prakAza hovAthI heya ane upAdeya zuM che? te jANavAne jIva samartha bane che. payatanAmakarmanA kAraNe je jIve paryApta avasthAne prApta thayA che, temane prANa ane apAnanI racanA nAmakarma.. vaDe thAya che. Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 ja uddezaka-10] [191 prANa eTale ucchvAsa rUpe pariNata thayelA dravyanA samUha dvArA je zvAsa levA rUpa cApAra karavAmAM Ave tene ucchvAsa kahevAya che. nAbhimAMthI utpanna thayelA ucchvAsarUpa vAyu prANarUpe samAdhAya che. jayAre bahAranA vAyu je aMdara laI javAyA che, tene ni:zvAsarUpe pAche. bahAra pheMkAya te apAnavAyu kahevAya che. A pramANe zarIra-vacana-mana-prANa ane apAnanI racanA karanArA nAmakamanAM avAMtara bhedo kAma kare che, mATe A puddagalAnA upakAra spaSTa che. 'meLAcatanuM zarIrama'kAMnA kaLAne bhogavavA mATe jIvAtmAne zarIra dhAryA vinA cAlatuM nathI. ane zarIrAdi racanAmAM nAmakarmanI mukhyatA che. te uparAMta managamatAM rUpaspaza-rasa gadha ane varNa maLavAthI jIvane sukha upaje che. ane tenAthI viparIta duHkha thAya che. A banne mAM arthAt sukhaduHkhamAM sAtA--vedanIya ane asAtAvedanIya kama kAraNa rUpe che. vidhipUrvaka snAna-acchAdana--anulepa-AhAra ane vihAra Adi lAMkhA jIvanane ApanArA che. AnAthI viparIta AhAra vihAra karavA. zasraghAta, agni tathA viSabhakSaNa karavAM te mRtyunA kAraNa mATe thAya che. mATe jIvana ane maraNamAM paNa pudgalo ja kAma karI rahyA che. dIrSAyuSyamAM AyuSyakama nI pradhAnatA che ane maraNamAM tenA abhAva che. jIvadravya paraspara hita ane ahitanAM upadeza vaDe khIjAne upakAraka che arthAta Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192] [bhagavatIsUtra sArasa graha nimitta bane che, bhaviSya ane vattamAnakALamAM je zakaya, nyAya ane yukta che, te hita kahevAya che. ane tenAthI viparIta ahita che. jIva paraspara eka bIjAne hitarUpe tathA ahitarUpe nimitta bane che. A pramANe kALadravyaneA upakAra paNa prakaraNa granthAthI jANI levA. A pramANe khIjuM zataka tenA 10 uddezaka sAthe pUrU thayuM. RELEBR zataka 2 jI pUra CLE Riiiiiiii Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-raju uddezaka-10] [193 OHHHAHAHAHAHAHAHAAAA navayuga pravartaka zAstravizArada jainAcArya zrI 1008 zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA ziSya zAsana dIpaka, vyAkhyAcUDAmaNi, nehAnA maheTA 70 pustakanA lekhaka, saumyAkRti, prasannavadana, tArkika ziromaNi zrImad guru sva. munirAja zrI vidhAvijayajI mahArAja sAhebe potAnA svAdhyAya mATe je bhagavatIsUtranA cha zataka sudhInuM vivaraNa lakhyuM che. tenA upara vizeSa prakAre prazna tathA uttaranA marma ne jANuM zakAya te pramANe A pustakane meM mArI alpamatithI taiyAra karyuM che. GODHHHHHHHHHHHHHHHOGS Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zataka 3 jA upara saMpAdakanuM puravacana bhagavatIsUtranI jayakuMjara hAthI sAthe sarakhAmaNI sUrya ane caMdra vinAnuM AkAza kadi sAMbhaLyuM nathI, matalaba ke rahyuM nathI. kAraNa ke saMsAsnA amuka padArtho zAzvatA che. te ja pramANe dvAdazAMgI (jainavANI) paNa zAzvatI che. bAre aMgomAM vistRta thaelI bhagavAna mahAvIra svAmInI vANInA pAMcamA aMgarUpa "bhagavatI sUtra suprasiddha ane sarva zreSTha che. deva, dAnava tathA mAnavothI vaMdita che. zAstramAM bhagavatI sUtra (apara nAma vyAkhyA prajJapti, vivAha pati) ne jayakuMjara hAthInI upamA ApavAmAM AvI che. hAthIomAM jayaku ja2 nAmane hAthI sarva zreSTha che. tema A bhagavatI sUtra paNa sarva zAstromAM zreSTha, abhUtapUrva, ane amUlya jJAnarUpI khajAnAthI bhareluM che. heya, reya ane upAdeya tattane batAvanArA sUtramAM AsUtrane sarva prathama naMbara Ave che. hAthInI cAla jema madabharI ane lalita hoya che, tema A sUtramAM paNa lalita-manamehaka pade sthaLe sthaLe vidyamAna che. tethI paMDitenA manane khuza karanAra che. hAthI duHkhaprada aMkuzAtivinAnipAtane sahana karanAra che, tema A sUtra paNa asaMkhyAta upadrava thaye chate paNa avyaca che. dravyAstika naye jene keI kALe nAza nathI, Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 : saMpAdakanuM pUravacana] [15 mATe te avyaya kahevAya che. hAthInI garjanA jema gaMbhIra ane manoraMjaka hoya che. tema A sUtramAM pratyeka zabdo gaMbhIra ane AphlAdaka che. A sUtramAM zabdonAM liMga ane vibhaktinI vyayasthA paNa ghaNuM ja sarasa che. hAthIne mATe paNa temaja samajavuM. hAthI jema prasiddha, sArA lakSaNothI yukata ane devethI adhiSThita hoya che, tema bhagavatI sUtra paNa devAnavanaddhi TUrirasa hovAthI prasiddha che. athavA suvAcca AkhyAta -dhAtuothI suzobhita che. atyanta mAMgalika hovAthI sArA - lakSaNoe yukata, jagatanuM kalyANa karAvanAra hovAthI devo dvArA surakSita che. jayakuMjara hAthIne uddezaka-zirebhAga suvarNa maMDita che. tema bhagavatI sUtranA pratyeka uddezAo paNa savarNa che. eTale ke "arathI laIne ha' sudhInA badhA varSo gya sthAne sthApita thayA hovAthI bahumUlya ratna jevA lAge che. hAthInuM carita jema vividha prakAre hoya che, tema A sUtramAM kayAreka kathAnaka, to kayAreka tattvajJAna, te kayAreka bhaugolika varNana ane kayAreka zArIrika vijJAnanA varNanathI aMkita hovAnA kAraNe ja addabhuta ane avarNanIya che. hAthInuM zarIra moTuM hoya che. tema A sUtramAM ghaNA zake che. eka eka zatakamAM ghaNA udezAo che. ane pratyeka uddezAmAM ghaNA prazno che. badhA maLIne 36 hajAra prazno ane tenA uttare che. ke hathInA be kuMbhasthaLanI jema A sUtrane nizcaya ane vyavahAranaya rUpI kuMbhasthaLa che. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha dravyAnuyega, cAritrAnuga, gaNitAnuga tathA kathAnu ga rUpe cAra paga che. samyagUjJAna ane samyaphacAritra rUpe be nayana che. dravyAstika tathA paryAyAstika naya rUpe be daMtazUla che. vega ane kSema rUpe be kAna che. aprApta je vastune meLavI Ape te yoga, ane meLavelI vastune sthira kare te kSema kahevAya che. hAthIne jema meTI zUDha hoya che tema A sUtranA prAraMbhamAM moTI prastAvanA rUpe zuM che. upasaMhAra vacane te nigamanarUpe pucha sthAne che. AmAM kALa-vinaya-bahumAnAdi ATha prakAranA taMga sthAna che. utsarga tane apavAda rUpa kathana be bAjunI ghaMTA, sadaza che. ane syAdvAda ,pI aMkuzathI A sUtra parAdhIna che. rAjAnI AjJAne keIpaNa prajA jema ullaMghI zake tema nathI. tevI ja rIte syAdvAda rUpI rAjAnI AjJAne saMsArane keI paNa padArtha ullaMghI zake tema nathI. jemAM vividha prakAre hetupI zake che. hAthI upara mUkAyelA zastro jema zatruonA nAza mATe hoya che, tema bhagavAna mahAvIrasvAmI nAmanA mahArAjAe paNa mithyAtva, ajJAna ane avirati rU5 bhAva zatruone nAza karavA mATe judA judA hetuothI mAnavenA manamAM rahelA bhAvazatruone bhagADI mUkyA che.' AvI rIte jyakuMjara hAthInI upamAne saMpUrNa rIte dhAraNa karatuM A bhagavatIsUtra saune mATe vandanIya, pUjanIya, paThanIya tathA mAnanIya bane che. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 : saMpAdakanuM pUravacana] [197. manuSya jIvananI sArthakatA A sUtramAM vividha prakAre chavAdi nava tattvonI vyAkhyA vizada prakAre ApavAmAM AvI che. temanI jANakArI ja utkRSTatama samyaga jJAna che. te vinA saMsArabharanuM jJAna ane vijJAna saMsAranA nAzane netaranAruM che. AjanA saMsAranI behAla avasthA mithyAjJAnane AbhArI che. mATe jIvanamAM sauthI pahelA samyagUjJAnanI jarUrata che. yathArtha tattvajJAnane meLavavA mATe, ane meLavelA jJAnane jIvanamAM utAravA mATe manuSya avatAra sivAya bIjo ekeya. avatAra nathI kemake, jIvamAtra potapotAnA karelA kamarAjAnI beDImAM phasAyelo che. atyanta pApa karmoe karIne naraka gatimAM rahelA nAraka . ja pitAnAM pApanA phaLane bhegavavAmAMthI ja uMcA AvatA nathI. jyAre devagatinA deve potAnA puNya karmo phaLone bhegavavAmAM masta banelA che. tiryaMca gatinA taiya" avivekI, parAdhIna, bhUkha tarasa, ThaMDI ane garamI AdinA duHkhothI AkuLa-vyAkula banelA hovAthI jJAna saMjJA temane mATe paNa atyanta durlabha che. jyAre mekSanA daravAjA je manuSya avatAra ja jJAna saMjJA meLavavA mATenI gyatAne dhAraNa kare che. je manuSya, anAdikALanA sahacArI rUpe banelA avidyA, ahaMkAra, rAga, dveSa, meha, mAyA Adi Atmika dUSaNane dUra karIne satsaMga, jJAne pArjana, tathA samatA, dayA ane saMteSa Adi Atmika tane meLavavA mATe bhAgyazAlI banavAnI IcchA kare te jJAnarUpI sUryane joI zake che. Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha 'jJAyate AtmatatvaM, heyopAdeyAdi tatvaJca yena tadU jJAnam' - jenAthI AtmattvanI yathArthatA ane tyAga karavA gya tathA svIkAra karavA gya ta jaNAya te samyagajJAna che, AvuM jJAna "kevaLajJAna" ja hoI zake che, kemake te jJAnamAM eka paNa karyAvaraNa hetuM nathI. rAgAdi dUSaNenI utpatti paNa tyAM samApta thAya che. te kevaLajJAna kahevAya che. AvA jJAnanA mAlika, paramapAvana, patitapAvana bhagavAna mahAvIra svAmI che, te kevA che? temanuM svarUpa zuM che te temanA vizeSaNethI ja jarA joI laIe. zrI mahAvIrasvAmInA vizeSaNa (1) zramaNa-mAnasika kheda vinA je utkRSTa prakAre sAtvika tapa kare che. padArthanA yathArtha svarUpane jANanArA tathA saMpUrNa jIvarAzi pratye samatAbhAva dhAraNa kare che. te mATe zramaNa che. lekeSaNA, bhegeSaNa ane viSaNAne saMpUrNa tyAga karIne AtmAnI anaMta zaktionA prAdurbhAva mATe karAtI tapazvaryA ja sAcI tapazvaryA che. "mAtmAne rAtri raghuna ra tA thatI tti tA:" jenAthI tAmasika, rAjasika ane sthAdi done samULa nAza thAya te tapazcaryA che. karmonI saMpUrNa nirjarA (kSaya) karAvIne paramAtmapada prApta karAve te tapazcaryA che. AvI AtmalakSIbhUta tapazcaryA karanAra zramaNa che. (2) mahAvIra-AtmIya zatrubhUta karmone tapazcaryA dvArA vidAranAra che. agnimAM tapAvelA suvarNanI mAphaka jeo atyanta zuddha thayelA che. AvA tapa ane vIrya vaDe je yukta Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata--3 : saMpAdakanu pUrAvacana] [9 hAya te vIra che. vIya eTale AtmAnA sakhaLa puruSArtha, akhUTa zakti, akhUTa dhaiya' ane krama rAjAnA sazakta sainya sAthe laDavAnI apUrva vyUha racanA te vIca che. bhagavAna mahAvIrasvAmInI AtmIya vIya zakti apUva ane advitIya hatI, jene laIne meAharAjAne tathA tenA sainikane eka pachI eka parAsta karatA gayA che. mAMdyAsI vIsmRti mahAvIra:" raNamedAnamAM talavAra, tIra kAmaThA, Adi zastrozI hajAra lAkhA mAsAne damavA saraLa che, paNa peAtAnA AtmAne damanAra ja khare vIra che. mahAvIra che. laukika ane alaukika rUpe mahApuruSA e prakAranA che, jemAMthI laukika puruSo damananItine vaza thaIne saMsAranA vijetA bane che, jyAre alaukika tItha kara paramAtmAe zamananIti'nA AdhAre sau jIvAne vaza karI peAtAnuM lakSya siddha kare che. (3) Adikara--peAtAnA tItha nI apekSAe zrata dhama ne pragaTa kare te ADhikara kahevAya che. enA atha e thayeA ke, samyagazratajJAna anAdikALathI eka ja che. je vAta AdIzvara bhagavAne kahI te ja vAta mahAvIrasvAmIe kahI che, te mane jainadhama ne sthApyA che mATe jaina dharmanI Adi karanArA mahAvIrasvAmIche, AvA artha karavAnA che ja nahIM, ane A artha jaina dharmane mAnya paNa nathI. kemake brUma anAdinidhana hAvAthI kAI kALe paNa tenI Adi nathI. jyArathI mAnava samAja che tyArathI jaina dharma che, ane jyArathI hiMsA kama che, tyArathI jainadharmanA prANasame ahiMsA dharmo paNa che, ahiMsA ane hiMsA vinAnA mAnava koI kALe paNa nathI. mATe jainatvanI prApti karAvanArI dvAdazAMgInI racanA karavAnA kAraNe ja tIrthaMkara Aphrikara kahevAya che. mATe Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha A vizeSaNa, apekSAe jema yugAdi bhagavAna 2Sabhadevane hoya che tema antima mahAvIra svAmIne paNa yathArtha rUpe lAgu paDe che. (4) tIrthakara-jenI AjJAne zirodhArya karIne prANI mAtra saMsAra-sAgarathI tarI jAya che, te tIrtha athavA pravacana kahevAya che. A banne arthonI vidyamAnatA saMghamAM hoya che. mATe saMghanI sthApanA kare te "tIrthakara". sAdhu-sAdhvI-zrAvaka ane zrAvikA rUpe saMghanA cAra pAyA che. sAdhu ane sAdhvInA guNa sarakhA hoya che ane zrAvaka tathA zrAvikAnA guNe sarakhA hoya che sannati svAhitAnIti sAdhu A vyAkhyAne anulakSIne jaina sAdhune sauthI pahelAM pitAnuM lakSya siddhi karavAnuM hoya che. saMyama lIdhA pachI sAdhu tathA sAvIne nIce pramANe 27 prakArane saMyama pAla atyAvazyaka che. saMyamanA 27 bheda 1 jIvahiMsAne sarvathA tyAga 7 pRthvIkAyanA jAnI rakSA 2 asatyane sarvathA tyAga 8 jalakAyanA jIvonI rakSA 3 cerIne sarvathA tyAga kuvA, vAvaDI, taLAva tathA 4 maithuna kamane sarvathA varasAdanA pANIne sparza - tyAga paNa nahIM kare 5 parigraha mAtrano tyAga 9 agnikAyanA jIvonI rakSA 6 rAtribhejana temaja rAtre 10 vAyukAyanA javAnI rakSA pANI pIvAne sarvathA 11 vanaspatinA sparzane tyAga , paNa tyAga Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3H saMpAdakanuM pUravacana ] [ 201 - 12 trasakAyanA jIvonI rakSA 19 cittanI nirmaLatA 13 sparzendriyanA bhegothI 20 vastrAdikanI pratilekhanA 21 aSTa pravacana mAtAnuM 14 jilDravendriyanI lela pAlana patAne sarvathA tyAga 22 kSamAne dhAraNa karavI 15 dhrANendriyanA bhegane 23 akuzala manano tyAga tyAga 24 akuzala vacanane tyAga 16 AMkha-IndriyanA 25 akuzala zarIrane tyAga bhegathI dUra 26 pariSaha-upasargAdine 17 kAna indriyanA bhegathI sahana karanAra 27 maraNAMta upasargane 18 lobha dazAne nigraha paNa sahana karanAra A pramANe uparanA sattAvIza guNone dhAraNa kare te sAdhu kahevAya che. A guNe sarva vyApaka hovAnA kAraNe paMnyAsa, upAdhyAye ane AcArya bhagavaMtane paNa e guNe pAlavAnA hoya che, te mATe sAdhu-pada zreSTha che. - jyAre zrAvaka ane zrAvikA (gRhasthIone paNa ari. haMtadeva, paMcamahAvratadhArI guru ane jaina dharmanI ArAdhanA karavA sAthe mArgAnusArInA 35 guNene, zrAvakadharmanA 21 guNe tathA 12 vrata pAlavAnAM hoya che. 15 karmAdAna jevA hiMsaka vyApAre choDavAnA hoya che tathA caturvidha saMghanI sevA anivAryarUpe karavAnI hoya che. AvA caturvidha saMgha (tIrtha)nI racanA karanAra tIrthakara paramAtmA sivAya bIjo koI paNa hoI zakato nathI. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha (5) svayaM buddha-A bhavanI apekSAe ja tIrtha kare svayaM buddha hoya che. bIjAnA upadezanI AvazyakatA temane rahetI nathI. athavA viparIta, saMzaya, ane anadhyavasAyarUpa ajJAnathI dUra hovAnA kAraNe heya, zeya, ane upAdeyatatvane jeo svataH samyakarUpe jANe che te svayaM buddha bhagavAna mahAvIrasvAmI che. (6) puruSottama-eTale janma sahaja cAra mULAtizaya, karmonA nAza thaye 11 atizaya ane devakRta 19 atizaya Ama 34 atizayone laIne saMsArabharanA badhAe prAkRta puruSamAM jeo uttama che, advitIya che. te puruSottama kahevAya che. (7) puruSasiMha-eTale ke siMhanI jema parAkramI. athAta kamarAjArUpI hAthIne vidAravAmAM siMhanI jema samartha che. yadyapi bhagavAna tIrthaMkare bAlyakALathI ja zUravIra hoya che. mATe badhAe upasargone sahI zake che. tathA karma rAjAne parAsta karIne kevaLajJAnanA svAmI bane che. ( (8) puruSavara puMDarIka-sarvazreSTha veta sahastrapatrI kamaLa jevA bhagavAna saMpUrNa azubha dravya ane bhAva melathI rahita hovAthI zuddha che, athavA pitAnI AjJAmAM rahevAvAlA jInAM saMpUrNa saMtApa dUra karavAvAlA hovAthI sarve bhavya jIne mATe kamaLa samAna che, kAdavamAMthI kamaLa utpanana thavA chatAM paNa kamaNamAM jema kAdavanI malinatA hotI nathI tema bhagavAna paNa saMsAranA bhegarUpI kAdavamAMthI utpanana thayA che paNa saMsArane eka paNa doSa temanAmAM nathI. (9) puruSavara gandhahastI-badhA hAthiomAM gandhahastI eTalA mATe zreSTha manAya che ke sAmAnya hAthIe tene Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3H saMpAdakanuM pUravacano [ 20 jotAM ja bhAgI jAya che. bhagavAnanA caraNakamaLa jyAM paDe che tyAM eka paNa upadrava raheto nathI mATe bhagavAna puruSavara gandhahastI samAna che. (10) lekanAtha-eTale ke dRSTivAdopadezikI saMjJAvAlAbhavya purUSanAM bhagavAna nAtha thAya che, kemake bhagavAnanAM caraNamAM Avela mANasa samyagadarzana prApta kare che, ane samyagadarzanI AtmA potAnA samyaga jJAna tathA cAritrane zuddha kare che. yadyapi eka samayanI dIrghakAlikI saMjJAnA mAlika ajunamALI, daDhaprahArI, caMDakauzika sarpa saMgamadeva tathA vyaMtarI Adi bIjA paNa asaMkhya pApane karavAvAlAM ane temAM ja rAccA mAgyA rahenArA patine e paNa bhagavAnanA caraNe AvIne potAnuM hita sAdhyuM che. (11) lakapradIpa eTale tairyaca, mAnava, ane denA antarhadayanAM ajJAna rUpI aMdhakArane nAza karIne, temane jJAnane prakAza ApanArA che. (12)lokapradyotakara-sapUrNa lekanA trikALavatabhAvane pitAnA kevaLajJAna vaDe prakAzita karanArA hovAthI kAlekane udyota karanArA che. (13) abhayada-keIne paNa bhI devAvAlA nathI, ane khAsa karIne prANaghAtaka upasargone karanArA caMDakauzika sarpa, saMgamadeva, kAnamAM khIlA ThokanAra govALa jevAo pratye paNa bhAvadayA ciMtavIne temane paNa abhayadAna devAvAlA che, athavA saMpUrNa jIvanA bhayane haranAra che. te bhayasthAne nIce pramANe sAta prakAre che : Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204] [bhagavagatIsUtra sArasaMgraha Ilekabhaya-eTale ke eka manuSyane khIjA manuSyanA bhaya thavA te--ihalAka bhaya kahevAya che, devadula bha manuSya janmane pAmIne mANasa TThi satsaMgapremI ane vivekavAna ane te tene koInA paNa bhaya rahetA nathI. temaja te pote koInA paNa bhayane pAmatA nathI, parantu mANasa jyAre AsurIvRttinA mAlika manIne IrSyA, kAmAnya, krodhAnya ane lAbhAnya ane che tyAre te bIjAnA droha karyA vinA rahetA nathI. tyAre dropurve vatte| mayam' A nyAye te hamezA bhayagrasta banyA rahe che. paraleAkabhaya-jAnavarA vagere anya jAti taraphathI je bhaya lAge te paralAka bhaya kahevAya che. jema A kutaru mane karaDaze tA....? 'sapa` mane DaMkha mAraze te....? A pramANenA bhaya A jIvAtmAne anyA ja rahe che. AdAnabhaya-dhana, mAla, milkata vagerene cArA lUTI leze te....mAru zu thaze evA bhaya. akasmAtRbhaya eTale 'gharamAM Aga lAgI jaze te| ? dharatIkaMpa thaze teA ?" dariyA kinAre rahuM chuM teA kayAreka ricA teAphAna karaze te....? A pramANenA bhaceAne laine mANasanu hRdaya dhrujatu ja rahe che. AjIvikAbhaya--paisA kamAvAne bhaya, vyApAranA bhaya, nAkarInA bhaya tathA rAga, pIDA khImArIne bhaya te AjIvikAbhaya che. maraNabhaya mRtyunA bhaya hovAne laIne mAtathI acavA mATe dhamapachADA karyAM kare joSIone janma patrikAe atAvatA ka, paMDitAne hAtha dekhADatA rahe ane mRtyuthI acatA rahevAmAM ja jUdA jUdA tarIkA apanAvatA rahe te Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 : saMpAdakanuM pUravacana] [205 maraNa bhaya che, apayaza bhaya-loke mArI niMdA karaze to? ATaluM karUM chuM chatAM loke mArA mATe sArU belatA nathI. Ama apayaza bhayane laIne rAtadivasa citita rahe che. ' A pramANe sAte bhAna haranArA bhagavAna mahAvIra svAmI che. eTale ke bhagavAna mahAvIra svAmInA caraNemAM AvelA mAnane bhaya badhI rIte nAza pAmIne sarvathA. abhaya-avasthA prApta kare che. (14) cakSudAyaka-asIma bhAvadayAnA mAlika bhagavAna mahAvIrasvAmI saune zrutajJAnarUpI divyacakSune ApavAvAlA che. kemake carmacakSu te sau koIne hoya che paNa A cakSuothI keInuM bhaluM thayuM nathI mATe "teja mANasa cakSuvAlA che. jeo. tyAga karavA egya ane svIkAra karavA gya bhAvane joI. ane jANI zake che." vana vagaDAmAM bhUlA paDelA mANasane bhemIo jema raste batAvIne upakAra kare che tema bhagavAna paNa saMsArarUpI. araNyamAM pIDAyelA, ane rAga-dveSarUpI cera vaDe luMTAyelA, tathA kuvAsanA-mithyAvAsanArUpI ajJAnathI Ama tema bhaTakatAM jIne zrutajJAnarUpI cakSu ApIne anaMta sukhanAM sthAnarUpa nirvANa mArgane dekhADIne sauno anupama upakAra karanArA che. (15) mArgada-jIvamAtrane samyagajJAna-darzana ane cAritraruSI traNa rana ApIne paramapade (mokSa )nA raste caDhAvanArA che. (16) zaraNada-saune dharmane rasto batAvI ghaNA. upadravathI pIDeyelA chAne pitAnA zaraNamAM laIne upadrava rahita karanArA che. * * * Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206]. [bhagavatIsUtra sArasaMgraha (17) dharmadezaka-zatacAritrarUpI dharmanA upadezaka che. (18) dharmadAyaka-saMsAramAM hIrA-metI-suvarNa-cAMdI ane sattAsthAne te devAvAlA ghaNuM che, paNa zrutacAritrarUpI dharma denAra tIrthakara deve ja hoya che. cAritrane artha A pramANe che "jyAM navA pAponA dvAra sarvathA baMdha thAya ane jUnA pApa prati kSaNe dhevAtAM jAya." pRthvI-pANI-agni-vAyu ane vanaspatimAM jIve che, te mATe sAdhune tene upaga thaI zake ja nahI. sAdhune snAna karavAnuM hotuM nathI. puSpamALAonuM paridhAna sAdhutAne kalaMka lagADanAra che. hAthe rasoI banAvIne AregavAmAM pratyakSa rUpe agninA jInI hatyA tathA jIbha IndriyanI lupatA che. paMkhe hAthamAM laIne havA khAvI te gRhasthanI zobhA che, khetIvADI pratyakSa hiMsaka kArya che. ItyAdika pApakAryonuM sevana sAdhuone zebhI zake nahI. mATe ja kahyuM che ke "sthAnAM cara mULa tat sAdhUnAM tUSA" upara pramANe saMpUrNa pApakAne sauthI prathama tyAga karavIne atyutkRSTa saMyama dharmane ApanArA bhagavAna mahAvIra svAmI che. ' (19) dharma sArathi-cAritradharmarUpI rathanA pravartaka havAthI bhagavAnane sArathinI upamA ApI che, je pramANe sArathi rathane, temAM besanArAne tathA ghoDAone rakSe che. te pramANe bhagavAna paNa dharmanA sArathi hevAthI saMyamadhArIne sthira karIne saMyama dharmamAM jeDanArA che. (20) dharma cakravartI-je pramANe saMpUrNapRthvInA rAjA emAM kartIi rAjA pradhAna che tema dharmadezakamAM tIrthakara deva atizaya sampanna hovAthI zreSTha dharma cakravatI che. "game tevA Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 : saMpAdakanu pUrAvacana ] [ 277 ane game tenA tattvajJAnane jANavA mAtrathI meAkSa nathI paNa bhAvazatruone jItavAthI ja meAkSa che. " mahAvIra svAmInA saMyamane sAdhaka dina pratidina zuddha lezyAvAlA eTalA mATe thatA jAya che ke tene sarve jIvA sAthe maitrIbhAva keLavavAnI abhyAsitA prApta thaI che. (21) apratihata zreSTha jJAnadaza nadhArI-jJAna be jAtanA che. eka kSAyeApazamika ane khIjuM kSAyika. pahelAmAM kA~varaNA che, tenI asara che, ane kadAca te asara vadhatI jAya te jJAnI thayA pachI paNa sa'sAranI mAyA-parigraha-krodha ane kAmanI bhAvanA vadhatAM tenuM jJAna kevaLa khAhyADaMbara rUpe ja raheze jyAre khInnakSAyika jJAnamAM sapUrNa kama mela dhAvAI javAnA kAraNe eka paNa kharAba asara rahevA pAmatI nathI. bhagavAna mahAvIra svAmI sarva zreSTha kSAyika jJAna tathA dazanane dharanArA che. (22) vigata chadmastha bhAva-eTale cAlyuM gayuM che chadmazava-du nava-kameryAMnA AvaraNA jenA te bhagavAna heAya che jyAM sudhI jIvamAM zAca arthAt karmAMnA AvaraNA hAya che tyAM sudhI tenA janma ane maraNanA pherA maTatAM nathI. tyAre ja teA temane punaH punaH avatAra (janma) dhAraNa karavA paDe che. parantu rAga-dveSa vagerenA savathA nAza karavAthI chAsthabhAva rahetA nathI. (23) jina--rAga-dveSAdi aMtaraMga zatruone jemaNe peAtAnA jIvanamAMthI kADhI mUkayA che, te jina kahevAya che. A zatruone jItavA ghaNA saraLa che paNa bhAva zatruone jItavAM eja kharI tapazcaryAM che. je atyanta kaThaNa mAga che, Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha AtmAnA prabaLa puruSArtha vinA A mArga arihaMta bhagavaMta vinA koIne paNa prApya nathI. (24) jJAyaka-rAgadveSanuM svarUpa, temanI anaMta zakti ane temane jItavA mATenuM samyajJAna jemaNe chAghasthika jJAna catuSTaya vaDe jANyuM che, ane te pramANe ja bIjA jIvane paNa rAga-dveSAdine jItavA mATene upadeza Ape che. te bhagavAna kahevAya che. (25) buddha-eTale jIva-ajIva-puNya-pApa-Azrava saMvara, baMdha, nirjara ane mekSa rUpa nava tane jeoe yathArtharUpe jANyA che te bhagavAna che. navatane pahelA samyapha prakAre jANavA ane jANelA tane samyagadarzanavaDe zraddhAmAM utAravA ane cAritra arthAt jANelA ane zraddhAcelA tatvone jIvanamAM utAravA eja eka mAnava kartavya che. ane arihaMtanA mArge javAne saraLa upAya che. (26) bedhaka-pote jANelA jIvAdi tane tathA rUpeja bIjAone upadeza denArA bhAvadayAnA mAlika, patitapAvana, bhagavAna mahAvIra che. (27) mukta-bAhya ane Abhyantara granthine jemaNe teDI nAkhI che te mukta kahevAya che. gRhasthAzrama-putraparivAra mAtApitA-dhana-dhAnya-suvarNa, rajata Adi bAhya parigraha che. ane mithyAtva vedatraya. hAsya-rati-arati-bhaya-zeka, jugupsa krodhamAna-mAyA ane lebha A pramANe Abhyantara granthi che, A baMne granthione toDIne karmanA piMjarAmAMthI sarvathA mukta thayA che te bhagavAna che. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 3: saMpAdakanuM pUravacana] [209 (28) mecaka-karma piMjarAmAMthI sadupadezahitopadeza ApIne bIjA jIvane paNa mukta karAvanAra arihaMta bhagavAna che. kemake rAga-dveSa-parigraha tathA punaH punaH avatAra dhAraNa karanArane je pite karmanA baMdhanathI baMdhAyela che te bIjAone kaI kALe paNa mukta karAvI zake tema nathI. vItarAgadeva tevA nathI mATe ja devAdhideva-zaraNya bhagavAna kahevAya che. (29) sarvajJa-sarvadazI-trikAlavatI dravya tathA paryAyAtmaka padArtha mAtrane vizeSa rUpe jue-jANe te sarvajJa kahevAya che ane sAmAnya prakAre jANe te sarvadazI kahevAya che. arthAt chadrastha pahelA jue ane pachI jANe che. jyAre tIrthaMkaradeva pahelA jANe che ane pachI jue che. kamenI jAla chedIne siddhazilA upara birAjamAna ari haMta paramAtmAo anaMtajJAnI che arthAt sarvajJa che. AnAthI jeo muktAvasthAmAM jJAnanI mAtrA svIkAratA nathI temanuM khaMDana thaI jAya che. kemake jJAna AtmAne guNa hoIne guNathI jUda paDato nathI. temaja guNa keI kALe paNa guNa vinA kayAMya paNa arthAt nigeda, naraka,tiyaca, manuSya,devadevendra cakavatI ane siddhazilAmAM paNa raheto nathI. (30)zivasaMpUrNapaNe sarva jAtanIdravya ane bhAvabAdhAethI rahita hovAnA kAraNe arihaMtadeva maMgaLabhUta hoya che. (31) acala-siddhazilA prApta karyA pachI sAdi anaMta bhAMge teo sarvathA acala hoya che, kamene saMpUrNa nAza thavAthI svAbhAvika ane prAgika gati paNa temane nathI. (32) aruja-dravya ane bhAva rega jemane nathI kemake A baMne roganuM kAraNa zarIra ane mana hoya che. paramAtmA Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha jarA paramezvarane zarIra meLavavA mATenu nAmaka paNa sava thAkSINu thayu che ane zarIravinA mana paNa hAtu nathI. AvI sthitimAM 88 hAranAmAne jAya mavinAsti ' janmasamayanA, samayanA zArIrika rAgeA teA ApaNe jANIe chIe te dravyarAga kahevAya che. jyAre kAma, krodha, mada, mAyA, lAbha IrSyA--vaira AdithI utpanna thatAM vikAra ane ceSTAo bhAvarAga tarIke samAdhAya che. A ane rAge! bhagavAnane hAtA nathI. kamaDala' pAse rAkhavAnA Azaya eja che ke temanA zarIra azuddha che. peAtAnA mAthA uparanA meATAdevanuM bhajana karavAnA Azaye ja japamALA rAkhavAnI hAya che. dhanuSyabANa gadA - tIrakAmaThA talavAra vagere zasro zakhavAnA Azaya tA peAtAnA zatrune mAravAnA IrAde ja rakhAya che. srInuM sAmIpsa kAma avasthAne sUcita kare che. rUDamALA khappara Adi sAdhanA hatyAnA sUcaka che. gAya aLada-azva-siMha-mAra-haMsa Adi jAnavaro uparanI savArI ahiMsA tattvanI pUrNatAne sUcavatI nathI. mATe dravya ane bhAva rAga jemanAM nAbUda thayA che te ja bhagavAna pUjya che. stutya che. God (33) akSaya-paripUrNa athavA kRtakRtya heAvAthI bhagavAna akSaya che. (34) anaMta-dravyamAtramAM rahelA anaMta dharmAMnA viSayavAluM jJAna jemaNe hAya che te ana ta kahevAya che. (35) avyAkhAnA--khIjA jIvAne koI paNa rIte khAvA dAyaka nathI. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka3H saMpAdakanuM pUravacana] [ 211 (36) apunarAvRtti-karmabIja sarvathA balI javAnA kAraNe jemaNe pharIthI saMsAramAM avatAra dhAraNa karavAne nathI. te pachI arihaMta bhagavAnane punaH punaH janma dhAraNa karavAnI vAta ja saMbhavI zake tema nathI. AvA devAdhideva bhagavAna siddhi gatinA sthAnane prApta thayelA che. kSINakamI jIvonuM sthAna lokAkAzanA agrabhAge heAya che. ane dharmAstikAyAdi padArthonuM tyAM ja avasAna che. mATe te sthAnane choDIne AgaLa jaI zaktA nathI. temaja karmabIja naSTa thayeluM hovAthI pharIthI saMsAramAM avatAra levAne mATe kaMI paNa prayojana nathI. bhakatone AzIrvAda ane duSTone daMDa devAnI vRtti (IcchA) mehakarmane laIne hoya che. jyAre devAdhideva paramAtmAnAM mehakarmanA mULIyA mULamAMthI ja ukhaDI gayA che. AvA bhagavAna mahAvIra svAmI gRhasthAzramane tyAga karIne dIkSA aMgIkAra karIne sADA bAra varSa sudhInI akhaMDa ugra, mahAugra tapazcaryAe AdarI, cAra ghAtakarma(jJAnavaraNaya darzanAvaranI-mohanIya-ane aMtarAya) nAza pAmyA pachI kevaLajJAnanA mAlika banIne. samavasaraNamAM birAjamAna thaI sau jIvene mokSamArgane upadeza Ape che. tathA caturvidha saMghanI sthApanA karI che. temanAM saMghamAM 14 hajAra zramaNa 36 hajAra zramaNionI saMkhyA che. te catuvidha saMgha sAthe jemAM kaDonI saMkhyAmAM deve che. dAnave che; nAgakumAre che, asure che, temanA Indro che, IndrANio che, devio che, rAjA mahArAjAo che, rANu-mahArANio che. zeTha zAhukAre che ItyAdika agaNita mAnava samudAya sAthe bhagavAna eka gAmathI bIje gAma vihAra karatAM karatAM eka samaye kA nagarInA nandana nAmanAM tyamAM padhAre che. Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha daiva nimita samavasaraNa tyAM deve samavasaraNanI racanA kare che ane devAdhideva patita pAvana bhagavAna mahAvIrasvAmI samavasaraNAmAM AvIne " tame ttisthamsa '" kahIne virAjamAna thAya che. AvA prakAranu devanimi ta samavasaraNa, tenI racanA, tenu varNana, jainasUtrAne cheDIne khIje kayAMya jovAmAM paNa AvatuM nathI. saMsArane game tevA meTAmAM meTa cakravatI hAya, vAsudeva hAya, ke aladeva hAya, tyAgI--tapasvI-mahAtapasvI hAya, ke karoDonu dAna denAra zrImaMta hAya, ke 'dhe mAthe AkhI jIndagI sudhI laTakanAra meTA yAgI hAya, te paNa keIne mATe AvA samavasaraNanI racanA thaI heAya evu kayAMya paNa jovAmAM nathI AvatuM. jyAre apUva ane advitIya atizayA tA mArA tIrthaMkara paramAtmAone ja hAya che. meAkA nagarImAM vAyuvege jyAre A vAta jANavAmAM AvI ke bhagavAna mahAvIrasvAmI gAmanI bahAra naMdana nAmanA caityamAM birAjamAna che tyAre tyAMnA rAjA ane prajAne ghaNeAja AnaMda thaye ane sau eka sthAne bhegA thaIne ekaja vAta karavAM lAgyA. ke ApaNA nagaravAsienA moTA puNyadaya che ke patitapAvana bhagavAna mahAvIrasvAmI ApaNA nagaramAM padhAryA che. te arihaMtane vAMndavA, satkAravAM, namavAM ane temanI pa pAsanA karavI eja jIvanane eka mahAna vhAvA che, mATe sau taiyAra thAe. saue nAna karyAM khalika karyAM. maMgaLa karyuM.... tIlaka karyA ane sabhyaveSa paridhAna karIne peAtapAtAnA gharethI bahAra AvI eka sthAne bhegA thayA saunA hRdaya zraddhAthI pUrNa hatAM, manamAM arihaMta devane Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3H saMpAdakanuM pUravacana ] [ 213 jevAne ullAsa have, AMkhamAM AturatA hatI, kAnamAM bhagavAnanI vANI sAMbhaLavAnI tIvra jhaMkhanA hatI. hAtha joDAyelA hatAM. page gati mATe taiyAra hatAM, A pramANe te badhA bhAvuke meTA sAmaiyA sAthe gAmanI bahAra AvyA ane arihaMtanA samavasaraNane jotA ja namI paDayAM nAbhI sudhInA zarIra jhukI gayAM, ane zraddhApUrvaka samavasaraNamAM AvIne traNa pradikSANa karIne cagya sthAne beThA. saunA kAne sAMbhaLavA tatpara hatAM. zraddhAthI paripUrita hadaya hatuM. AtmAne paramAtmapade pahoMcADavAnI bhAvanA hatI. bhagavAna bolyA ke "he bhAgyazAlio? leka che, jIva che, ajIva che, puNya che, pApa che, Azrava che, baMdha che. saMvara che, nijara che ane mokSa che." jIvanabharamAM ane bhavabhramaNa karatAM sau prathama ja jANe! A zabdo kAne paDayAM tathA saunA manarUpI mora nAcavA lAgyAM, jIvanamAM navI cetanA AvI ane jANe! bhavabhramaNAne AMTe saphaLa thaye ema anubhavAyuM. keTalAka bhAvuka pravajyAnA mArge AvyA. te koIe samyakatva vrata Adi bAra vrata yathA gya svIkAryA che. ane pharI pharI bhagavAnane vAghAM tathA svasthAne javA mATe ubhA thayAM. ullasita thayelA bhAva manathI sau eka avAje A pramANe belyA. arihaMta devenuM amane zaraNa heje siddha bhagavaMtenuM amane zaraNa ho je jaina dharmanuM amene zaraNa hojo....... ane muni bhagavaMtenuM amane zaraNa heje." Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha ane pachI sau potapotAnA sthAne gayA. pApakarmonA phaLone bhegavavA mATenI caramasImA jema nArakamAM tathA nigoda sthita chavAmAM che tema vyavahAra daSTie 64 hajAra striyonA mAlika, SaTUkhaMDa rAjyanA ghaNI cakravartio ane 32 hajAra strinA mAlika tathA traNa khaMDanA rAjA vAsudeva paNa puNyazAlio ja che. chatAM temanuM paNa puNya sImAnIta nathI mATe AkhuM jIvana rAjyanI khaTapaTamAM striyonI sAthe raMga-rAgamAM pUrNa thAya che. ane jIvanalIlAne sameTIne pAtAlalekanAM sthAnane meLave che. devo tathA devendrone paNa "kSIne puje matsya viratti" A uktinA kAraNe pharIthI garbha vedanA bhagavyA vinA chuTako nathI. bIjI devAMganAonuM haraNa, pitAnuM parAdhIna jIvana, ane mRtyunA samayanuM du:kha vedana Adi duHkhanI vedanA devalekamAM paNa che. manuSyane janma-jarA-vyAdhi-upAdhinA duHkho pratyakSa jovAya che. Ama saMsAravatI jIvAtmAo game teTalAM puNyazAlI haze? te e temanuM puNya adhurUM che, sImAvALuM che. _ "saMsArAtmA sadA duHkhI janmamaraNazokabhAk " jyAre duHkhajanaka karmone nAza karyA pachI ja kevaLajJAna meLavAya che ane tIrthakara padanI prApti thAya che. evA tIrthaMkara paramAtmA utkRSTatama, puNyazAlI hovAnA kAraNe Adhi-vyAdhi tathA upAdhithI sarvathA mukta che mATe puNya karmonA phaLanI caramasImA tIrthaMkara devAmAM samApta thAya che. | maryAdAtIta kArUNika bhAvanA jyAre udbhave che tyAre tIrthakara nAmakarmanI nikAcanA thAya che. ane te mahApuruSe lAkhe-karaDe tathA saMkhyAta-asaMkhyAta chanAM mitra bane Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 saMpAdakanuM pUravacana] [21ma che. tathA mitra banIne saunI bhalAImAM tathA saune pApamAMthI mukata karavAmAM ja rasika hoya che. kevaLajJAnanI prApti thatAM pUrvopArjita tIrthakara nAma karmano udaya thAya che ane IndronA Asana paNa calAyamAna thAya che. potAnA avadhijJAnathI tIrthakarenuM jJAna kalyANaka jANIne 64 Indro pita potAnA parivAravAlA deve tathA devione sAthe laIne tyAM Ave che, ane samavasaraNanI racanA kare che, temAM besIne tIrthakara de sau jIvone mATe paramahitakArI evA saMghanI sthApanA kare che. temAM saunI pahelA gaNadhare gaNapatiogaNeze je prabhunAM mukhya ziSyA-aMtevAsio hoya che, jemano saMyama mAMgalyaprada rahevAnA kAraNe ja sau keIne mATe maMgaLa karanAra bane che. - mahAvIra svAmIne gaNadharonI saMkhyA 11nI hatI padugalika zUDha te hAthI jevA jAnavarane heAya che. jyAre jJAnarUpI sUMDhanA mAlike gaNadhara bhagavaMte havAthI caturvidha saMghanA zimaNI banIne AkhAe saMghane mekSanA mArge prasthAna karAvIne saune bhAve maMgaLa jevA hoya che. te gaNadharomAM IdrabhUti gautama svAmI) sauthI moTA gaNadhara hatA. temanuM varNana bhagavatI sUtramAM nIce pramANe che. gautama svAmInuM varNana bhagavAna mahAvIra svAmInAM mukhya aMtevAsI hatAM. gRhasthAzramane tyAga karIne nirgatha avasthA pAmelAM hatAM. gautama gotranA hatAM. sAta hAthanA UMcA zarIravAlA hatAM. Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha samacatura saMsthAnavAlA hovAthI sArA lakSaNethI devIpyamAna hatAM. vajASabhanArA saMghayaNavAlA eTale ke temanA zarIranA hADakA ghaNAja majabUta hatAM. suvarNa samAna zobhAyamAna kAntivAlA hatAM. ugra--dIpta evA mahAtapane karanArA hatAM. guNasampanna, udAra ane 14 vidyAnA jANakAra hatAM. pUrNa saMcamI hovAnA kAraNe zarIra vibhUSAthI sarvathA rahita hatAM. 14 pUrvadhArI hatA ane te pUrve tathA dvAdazAMgInA racanArA hatAM. cAra jJAnanAM svAmI hovAthI zrutakevaLI hatAM. sarvAkSara sanipAtI jJAnavAlA hatAM sarvottama vinayavAna ane pUrNa vivekI hatAM. tathA bhagavAna mahAvIrasvAmI pratye anahada rANavAna hatAM. pUrNa dayAlu hovAthI, atyAra sudhInA badhA prazno bhagavAna mahAvIrasvAmIne kevaLa loka-kalyANanI bhAvanAthI pUchelA che. pitAnI jijJAsAthe, tathA jIvamAtra jaina zAsanane samaje, Adare, ane potAnA jIvananuM dhyeya pUrNa kare te Azayane laIne prazno pUchyAM che. ane carAcara sRSTinA kalyANecchu bhagavAna mahAvIrasvAmIe temanA uttara ApyA che. devendro saMbaMdhI prazna trIjA zatakanA A 1 lA udezamAM khAsa karIne devaka saMbaMdhI varNana che. eTale judA judA devalokanA Indro, sAmAnya nika deva vagere saMbaMdhI praznottare che. A praznottare makA nagarInA naMdana nAmanA cItyamAM thayelA che temAMnA keTalAka prazna bhagavAnanA bIjA gaNadhara agnibhUtie karyA che, te keTalAka trIjA gaNadhara vAyubhUtie karyA che. ' Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata--3 juM saMpAdakanu' pUrAvacana] [21 zaruAta camarathI karavAmAM AvI che. eTale ke camaranI Rddhi, kAMti, baLa, kItti, sukha, prabhAva ane viSuvaNa zakti saMbaMdhI bhagavAnane pUchAyu che. bhagavAne te saMbaMdhI vana kayu" che. te pachI camaranA sAAnika devA, trAyastri zaka devA ane camaranI paTarANIe saMbaMdhI te ja prazna che. ahi e vAta vizeSa che ke agnibhUtie bhagavAna pAsethI AnA javAbe sAMbhaLyA pachI temaNe vAyubhUtine kahyuM che. vAyubhUtine e vAtanI zraddhA besatI nathI. pachI temaNe bhagavAnane svayaM pUchIne khAtrI karI che. A pachI trIjA gaNadhara vAyubhUtie virocanendra, nAgakumAranA Indra dharaNa, stanitakumArI, vAnanyatA ane jacAtiSakA saMbaMdhI praznA che. deve saMkha'dhInA A praznAmAM dakSiNa dizAnA indro mATe agnibhUtie prazno karyAM che, jyAre uttara dizAnA IndrA mATe vAyubhUtie pUchyA che. agnibhUtie zakrendra sa'kha'dhI uparanI mAmateAnA prazno pUcA pachI bhagavAnanA ziSya tiSyaka, ke jeo chaThe chaThanI tapasyA pUrvaka AtmAne bhAvatA, ATha varSa sudhI sAdhupaNa' pALI, mAsika sa'lekhanA pUrva ke AtmAne sa McAjI, sAThe TaMkanuM anazana pALIne kALa karI saudhama kalpamAM devendranA sAmAnikapaNe utpanna thayA hatA temanI Rddhi ane viSuvAM zakti vagere saMkha dhI pUchyuM che. A ekaja nahi, para`tu khAkInA sAmAnika Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218] | [ bhagavatIsUtra sAsaMgraha deva, izAnanendra, bhagavAnanA ziSyakurudattaputra ke jeo niraM- tara aThThama aThThamanA pAraNe AyaMbIla, tapavaDe AtmAne bhAvatA AtApanA letA che mAsa sAdhupaNuM pALI aMdara divasanI saMlekhanA vaDe AtmAne saMjI, trIsaTeka anazana pALI, samAdhipUrvaka kALa karI IzAnaka9pamAM IzAnendranA sAmAnika paNe utpanna thayA hatA. tenA saMbaMdhI prazna thayela che. e pramANe sanakumAra sAmAnika deva, trAyazciMzakadeva, lokapAla ane paTTarANIe, e ja pramANe mahendra, brahyaloka, lAMtaka, mahAzudra, sahastrAra, prAkRta ane azrutanA devenI vidurvaNa zakti saMbaMdhI varNana che. 8 pa;38 trIjA zatakanA pahelA udezAnA prazna kartA agnibhUti nAmanA bIjA gaNaghara che. jeo magadhadezanA "gobaragAmamAM gautama gotrIzrI vasubhUti brAhmaNane tyAM pRthvIdevInI kukSiAe kRtikA nakSatramAM janmyA hatAM. veda-vedAMta Adi 14 vidyAonA pAragAmI hovAnI sAthe 100 ziSyanA gurU hatAM. eka divase mila nAmanA vipre AraMbhelA meTA yajJamAM padhAryA hatAM, te samaye bhagavAna mahAvIra svAmIne kevaLajJAnanI prApti thatAM dee racela samavasaraNamAM virAjita bhagavAna mahAvIrasvAmI ne parAjita karavA mATe potAnA bhAI IndrabhUti gayA hatAM, paNa banyuM tenAthI viparIta eTale IdrabhUtie mahAvIra svAmInuM zaraNa svIkAryuM A vAta sAMbhaLIne agnibhUti paNa bhagavAna pAse AvyA ane zaMkA samAdhAna pachIte paNa aMtevAsI banyA te samaye temanI umra 46 varSanI hatI ane 12 varSa chadmastha tarIke rahIne janmathI 58mA varSe kevaLajJAnanA mAlika banyA hatA, 16 varSa sudhI kevaLIparyAyamAM rahyA ane 74 varSe AyuSyapUrNa karIne mokSamAM gayA che. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM urdezaka-1] [219 IzAnendranI utpatti A pachI izAnendranI divyaRddhi ane tenI utpattinuM varNana Ave che. prasaMga ema bane che ke - bhagavAna mahAvIra svAmI makAnagarInA naMdana maityathI te agnabhUti gaNadhare bhavanapatinA daza bhedamAMthI asurakumAranA Indra dakSiNAdhipati camarendranI addhi Adi mATe pUchelA praznanA uttaramAM bhagavAna mahAvIrasvAmI A pramANe javAba Ape che. te camarendra meTI addhivAle che; 34 lAkha bhavanavAsI. devatAoupara 64 hajAra sAmAnika deve upara, 33 trAyazvika deve upara. cAra lekapAla, pAMca paTTarANa, traNa parSadA, sAta senA, sAta senApati, be lAkha chappana hajAra AtmarakSaka deve. tathA bIjA paNa ghaNA deve tathA devIo upara tene prabhAva che. kAkandI nagarImAM 33 zramaNopAsake tattvajJa hatAM je camarendranA trAyazika deva thayA che. vikrvaNu mATe vaikiya samududhAta. vaDe jambudvIpane gherI zake che. A dvIpanI merUparvatanI dakSiNa dizAe 178000 ejana pramANanI madhye asurakumAra deve tathA devIonA 34. lAkha bhavane che. je bahArathI geLa ane andarathI cerasa che, ghaNuMja sundara, svaccha, puSpothI zaNagArelA. lIpelA dheALelA, dhUpathI sugaMdhita thayelA, kAntivAlA temanA AvAse che. A IndranA sAmAnika devAmAM paNa eTalI zakti che ke AkhA jambudvIpane tathA tirachAlakanA asaMkhyadvIpa tathA. samudrone AkIrNa karI-zake che. A pramANe trAyazciMzakonI zakti paNa jANavI. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara0] [bhagavatIsUtra sArasaMha nikaLI viharatA rAjagRha padhAre che. A vakhate hAthamAM zULane dhAraNa karanAra ane baLadanA vAhane vALa lokanA uttarArdha lokapAla devanI tathA temanI paTTarANIo mATe paNa jANavuM. vaikiya samuddhAtamAM vaikriya pudagaLeja kAme Ave che tyAre vaja, vaiDaya; lohitAkSa mAragallA vagere rane audarika hoya che, te kriya samuddhAtamAM zI rIte kAma Ave? TIkAkAra A vAtane nirNaya Ape che ke vaikiya samuddhAtamAM je pudgaLe levAya che te ratnanAM jevAja sAravAlA hoya che. - bhagavAna mahAvIra svAmInA trIjA gaNaghara gautama gotranA IndrabhUtinA nAnAbhAI 4ramAM varSe bhagavAna mahAvIrasvAmI pAse dIkSita thAya che. 10 varSa chadmastha avasthAmAM rahe che. -18 varSa kevaLI payArya pAle che ane janmathI 70mAM varSe mokSamAM jAya che. te devAdhidevane varecanarAja-bali IndranI -ddhi mATe prazna kare che. ane bhagavAna kahe che ke temanAM merUparvatanI uttara dizAe 30 lAkha AvAse che, 60 hajAra sAmAnika devo che, bIjA paNa ghaNA deva tathA devIo upara temanuM Adhipatya che. vikrvaNa zaktimAM camarendra karatAM paNa adhika che. - nAga kumArane Indra dharaNendra meTI trAddhivALe tathA zaktivAlo che. dakSiNAtya dharaNendranAM AdhipatyamAM44 lAkha -bhavana, cha hajAra sAmAnika deva 33 trAyazvizaMka deva, 4 lokapAla parivAra sahita 6 agramahiSIo, 3 sabhA, 7 prakAranuM senca, 7 senApati, 24 hajAra AtmarakSaka devo, ane bIjA paNa ghaNA dakSiNAtya devo tathA devIo che. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3nuM uddezaka-1] [2 ghaNuM aThThAvIsa lAkha vimAnane uparI IzAnendra svaccha vastrone dhAraNa karI mALAthI zaNagArelA mukuTane mAthe mUkI, A pramANe bIjA bhavanapatio mATe paNa jANavuM. merUparvatanI dakSiNa dizA tarapha rahenArA bhavanapationA Indro anukrame camara, dharaNa, vedeva, harikAMta, agnazikha, pUrNa, jaLakAMta, amita, vilaMba ane cheSa che. tyAre uttarAdhipatie bali, bhUtAnaMda, veNudAlI, harisaha, agnimANava vasiSTha, jalaprabha, amitavAhana prabhaMjana tathA mahAdheSa che. vyaMtarendro paNa parivAra sahita jANavA. AmAM paNa dAkSiNAtya ane uttara bhAgamAM vyaMtaronA Indro anukrame kALamahAkALa, surUpa pratirUpa, pUrNabhadra-maNibhadra,bhIma-mahAmIma kinara-kiMguruSa puruSa mahApuruSa, atikA-mahAkAya, gItarati gItayazA che. A pramANe jyotiSko mATe paNa jANI levuM. devendra zakane mATe A praznottare che, jambudvIpanA merUparvatanI samatalabhUmithI 800 ejana upara gayA pachI sUryanI. rAjadhAnI che, tyAMthI 80 jana candradevanI rAjadhAnI che, tyAMthI 20 ejananA aMtaramAM graha-nakSatro ane tArAonA vimAne che tyAMthI paNa asaMkhyaya jana upara saudharma devalokache. te dhanedadhinA AdhAre che. tyAM 32 lAkha vimAna che. je gALa trikeNa, ane saracorasa che; vaNe kALA, nIlA lohita, hAlidra ane ghelA hoya che. gadhe sugandhavAlA ane spaze kemaLa heca che. temane vadhAraNIya ane. uttaraaikiya ema be zarIra hoya che. AgaLanA asaMkhya bhAgathI yAvata sAta hAtha sudhInuM zarIra bhavadhArI Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 [bhagavatIsUtra sArasaMgraha navA sonAnA suMdara vicitra ane caMcaLa kuMDalathI gAlene jhagamagAvate daze dizAone prakAzita karate IzAna kalpamAM, IzAnAvataMsaka vimAnamAM devaRddhine anubhavate, je dizAmAMthI prakaTayo hato, te ja dizAmAM pAcho cAlyA gaye. A vakhate gautame mahAvIrasvAmIne vAMdI-namI bhagavAnane pUchayuM. "IzAnendranI te divyatraddhi kayAM gaI? ane kayAM picI gaI?" bhagavAne kahyuM- te zarIramAM gaI ane zarIramAM pisI gaI. 39 NIyanI apekSAe samajavuM. jayAre AMgaLInA asaMkhyAta bhAgathI eka lAkha jana sudhInuM zarIra uttara aikiya saMbaMdhI jANavuM. tene 84 hajAra sAmAnika deva. 33 trAyazciMzaka deva. 4 lokapALa (semacama-varUNa-kubera) 7 senA ane 7 senApati traNa lAkha chatrIsa hajAra AtmarakSaka deva; ATha paderANI, ane sudhama, nAmanI sabhA che. para 39 sudharmA sabhAmAM IzAna nAmanA siMhAsana para beThelA IzAnendra pitAne divya-vaibhava bhegavI rahyA che. jemAM 80 hajAra sAmAnika deva, cAra lekapALa ATha IndrANI, sAta senA, sAta senApati, traNa lAkha batrIsa hajAra aMgarakSaka deva Adi bIjA ghaNA devadevIo upara Adhipatya bhagave che. eka samaye potAnA avadhijJAnathI Indra bhagavAna mahAvIra svAmIne joyA ane AsanathI nIce utarIne sAta ATha pagalAM bhagavAna je dizAmAM hatAM te tarapha gayA ane bhagavAnane vAMdhA, tyArapachI pitAnA Abhigika devane Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 ju uddezaka-1 ] tAmalI tApasa ane prANAmA dIkSA A pachI zrI gautame IzAnendranI utpatti saMdhI karelA praznanA khulAsA vistArathI che. jeneA sAra A cheH [223 tApraliptI nagarImAM tAmalI nAmanA mauya putra (mauya vaMzI) gRhapati rahetA hatA. te ghaNA moTA dhanADhaya hatA. divase divase Rddhi-samRddhimAM vadhatA jatA hatA. pachIthI te vairAgI thaye.. aneka prakAranA padArthAMthI peAtAnA sagA--sadhIe ane jJAtivALAonA satkAra-sanmAna karI. peAtAnA vaDIla putrane kuTuMbane bhAra sAMpI, peAtAnA sthAne sthApI, teNe prANAmA nAmAnI dIkSA lIdhI. dIkSAnI sAthe ja teNe cAvajajIva sudhI chaThe-chaThanI tapasyAne abhigraha karyAM. te chaThe DenI tapasyA kare che. ane hAtha UuMcA rAkhI sUryanI spAme ubhA rahI AtApanA le che. UMca, nIca ane madhyamakuLamAMthI bhikSA le che. pAraNAnA divase evA abhigraha dhAraNa kare che ke-dALazAka vinAnA cAkhA bhikSAmAM levA ane bhikSAmA lAvelA cAkhA (bhAta)ne pANI vaDe ekavIsa khelAvIne AjJA ApatAM kahe che ke "huM bhagavAna mahAvIra svAmIne vandana karavA mATe jAu chu" teA tame paNa mArI sAthe cAle. ane ApaNA parivArane paNa khakhara ApeA. pachI lAkha ceAjana pramANa vAla vimAnamAM besIne, tathA naMdIzvara dvIpamAM te vimAnane sa`kelIne Indra mahArAja pAtAnA parivAra sAthe rAjagRhanagare AvyA ane bhagavAnane traNa pradakSiNA daIne paTu pAsanA karI dha dezanA sAMbhaLyA pachI Indre atyanta bhakti bhAve bhagavAnane kahyuM ke huM paNa Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224] [bhagavatIsUtra sArasa graha vAra dhAya pachI khAvA-pAraNuM karavuM. A dIkSAne prANAmA dIkSA eTalA mATe kahevAmAM AvI che ke te jene jyAM jUve, tene arthAt Indra, kendra, rudra, ziva, kubera, pAvatI caMDikA, rAjA, sAthe vAha, kAgaDA, kUtarA, cAMDAla, Adi saune praNAma kare che. UcAne joi UMcI rIte praNAma kare che, nIcAne joI nIcI rIte praNAma kare che. eTalA mATe A pratrajyAne prANAmA kahI che. mauya putra tAmIe dvAra tapasyA karI, zarIrane sUkavI dIdhuM te pachI teNe peAtAnA pUnA ane dIkSA pachInA badhA ekhitAonI sammatipUrvaka peAtAnI pAsenAM cAMkhaDI. kuDI vagere upakaraNA dUra karI. tAmraliptI nagarImAM izAna khUNAmAM AhAra pANInA tyAga karI pAde pagamana nAmanu aNuzaNa karyuM. Avakhate alicacA rAjadhAnI Indra ane purAhitathI rahita hatI. tyAMnA rahenArA ghaNA asurakumAra devA ane devIoe mAlatapasvI tAmIne avadhijJAnathI joyA. A adhAoe tAmalIne alica cAnA Indra tarIke AvavAnA huM gautama svAmI Adi mahiSa ene nATavividha (nATaka) dekhADavAnI IcchavAleA chu' Ama kahIne Indre peAtAnA jamaNA hAthamAMthI 108 devakumAreAne tathA DAbA hAthamAMthI 108 devakanyA ene prakaTa karIne vAMjitronA nAda sAthe trIsa jAtanu vividha prakAre nATaka karyu.. nATayanI samApti thaye chate bhagavAnane vAMDhI namIne potAnA sthAne gayA, gautamasvAmIe bhagavAnane pUchyuM ke Indra mahArAjanI ATalI badhI Rddhi kAM gaI ? bhagavAne kahyuM ke tenI Rddhi tenA ja zarIramAM praveza karI gaI che. bAkInA ullekha spaSTa che. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [22 zataka-3 nuM uddezaka-1] saMkalpa karAvavAno vicAra karyo. A deva devIo tAmI pAM AvyAM. pitAnI divya samRddhi vaDe batrIsa prakAranAM nAka vidhi batAvyAM. pachI tene namI, vAMdI pradakSiNA daI, bali caMcAnA Indra thavA mATe prArthanA karI. ane evA prakAra niyANuM bAMdhavAnuM kahyuM. tAmalIe A vAta svIkArI nahi te mauna rahyo, tyAre pelA devadevIoe bIjIvAra-trIjIvA ema prArthanA karI. paNa tAmalIe kaMIpaNa javAba na Apyo Akhare te devadevIo thAkIne potAnA devalokamAM balicaMcAma cAlyA gayA. te pachI tAmalI sATha hajAra varSa pitAnI dIkSA pALIne be mAsanI saMlekhanA karIne kALa karI IzAna-kalpamAM IzAdevendrapaNe utpana thaye, A vakhate IzAna devalokamAM paNa Indra ane purohitanAM sthAna khAlI hatAM. - balicaMcAnA devadevIoe jJAnathI joyuM ke-tImalI marIne IzAnamAM Indra thayo che. ane tenuM maDadu jayAM maLe tyAM che. eTale teo krodhI thaine maDadA pAse AvyA, ne ene DAbe page doraDI bAMdhI, tenA moMmAM traNa vAra thaMkayA. eTaluM ja nahi paraMtu tAmraliptI nagarImAM badhe ThekANe te maDadAne ghaseDIne pheravyuM. e zarIranI khUba niMdA karI. khUba helaNA karI. tene mArI pITI ane kadarthanA karI pachI te maDadAne ekAntamAM nAkhI cAlyA gayA. maDadAnI A helaNa-kadarthanA- niMdA thatI hatI, e vAta IzAna devalokanA devadevIone potAnA jJAnathI joI eNe IzAnendrane A vastu nivedana karI. IzAnera vita Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha teNe pitAnA kapALe bhavAM caDhAvI balicaMcA rAjadhAnI pratye joyuM. pitAnA divya prabhAva vaDe te vakhate balicaMcA aMgArA jevI thaI gaI. AganA kaNiyA ane rAkha jevI thaI. balicaMcAmAM rahenArA asurakumAre khUba bhaya pAmyA. atyanta duHkhI thayA. trAsa pAmyA. cAre bAju nAsavA-bhAgavA lAgyA. temaNe upaga ApI joyuM ke A te IzAnendranA kepanuM pariNAma che. tyAre badhA asurakumAree IzAnendrane khUba khUba prArthanA karI. khUba khUba kSamA yAcI, enI zaktinAM vakhANa karyA. te pachI IzAnendra balicaMcA upara mUkelI tenI vezyA pAchI kheMcI lIdhI. che tyArathI laIne balicaMcAmAM rahenArA aneka asurakumAra deva ane devIo te IzAnendrane Adara, sevA vagere kare che, ane IzAnendranI AjJAmAM, sevAmAM--AdezamAM rahe che. zake ane IzAnanI tulanA A IzAnanI sthiti be sAgarepamathI kaMIka adhika che. ane devakathI avIne te mahAvideha kSetramAM jaI tyAMthI siddha thaze. zakendra vimAne karatAM IzAnendra vimAne kaMIka UMcA che. kendra, IzAnendranI pAse AvavAne samartha che, ane jyAre te Ave che tyAre tene Adara karate Ave che. nahiM ke anAdara pUrvaka AvI ja rIte IzAnendra zakrendranI pAse paNa jaI zake che. jyAre te zakrendra pAse Ave, tyAre Adara karato ya Ave ane anAdara karate ya Ave. zakrendra zAnendranI cAre bAjue badhI tarapha jevAne samartha che. ema upara pramANe- Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka3 ju uddezaka-1] [227 zakrendra IzAnendranI sAthe vAtacIta karavAne paNa sama che. A bannenI vacamAM paraspara koI vakhata eka bIjAnuM kAma paDe che, jyAre zakrane kaI kAma hoya tyAre te izAnendranI pAse Ave che, ane jayAre IzAnendrane kAma hAya tyAre zakrendra pAse jAya che. temanI paraspara mAlavAnI rIti AvI che. ''huM dakSiNaaAkA nA dhaNI devendra devarAja zaka ! ?? * huM uttara leAkAnA dhaNI devendra devarAja izAna !" A annemAM kAI kAivAra vivAdo paNa thAya che. jayAre vivAda thAya che tyAre teo sanatkumAra nAmanA devendrane yAda kare che. cAda karatAM ja te sanatkumAra te e devendro pAse Ave che. sanakumArendra je kahe che; tene te banne indro svIkAra kare che. A sanatkumAra indra bhavasiddhika che; samyagdaSTi che, mita saMsArI che. sulabha Adhi che, ArAdhaka che, ane carama che. te sanakumArendra ghaNAM zramaNa ane zramaNIe, zrAvaka ane zrAvikAonA hitecchu che. sukhethyu ane pathlecchu che. teonAM upara anukapA kare che. teonuM niHzreyasa icche che. sanatku mArendranI sthiti sAta sAgarApamanI che. te AyuSya puru thaye mahAvidehakSetramAM utpanna thai siddha thaze. 40 40 vaimAnika devatAo saMbaMdhI vizeSa varNana A pramANe che-- vaimAnika devAnA khAra bheda che:-saughama, aizAna, sanatkumAra, mAhendra brAleAka, lAMtaka, mahAzukra, sahasrAra, Anata, prANata, AraN ane acyuta. A mAra devalAka kahevAya che. saudharma nAmanI sabhA jemAM che te saudhama, IzAnendranA nivAsa jyAM che. te mazAna A pramANe sarva samajI levuM. Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha asurakumArenI gati A prakaraNamAM paNa devatAo saMbaMdhI ja hakIkata che. asurenuM sthAna, asurenuM gamana, asurene dee karelI sajA, te pachI camaranI hakIkata Ave che. jemAM camaranI utpatti, tenI dIkSA ane camarapaNe utpanna thayA pachI zaka ane camara vaccenuM yuddhanuM khUba vistArathI varNana che. A badhAne sAra A che -- te vaimAnika devonI AyuSya maryAdA A pramANe che :-- bAra devalokanAM nAma jaghanya sthiti utkRSTa sthiti 1 saudharma 1 palyopama 2 sAgaropamAM 2aizAna 1 thI vadhAre 2 sAgaropamathI vadhAre 3 sanakumAra 2 sAgaropama 7 sAgaropama 4 mAhendra 2 ,, thI vadhAre 7 sAgaropamathI vadhAre 5 brahmaloka 7 , , 10 sAgaropama 6 lAMta 10 sAgaropamathI vadhAre 14 sAgaropama 7 mahAzukra 14 8 sahastrAra 17 - 18 9 Anata 18 19 10 prANata 19 11 AraNa 20 21 12 azruta 21 : A vimAnika deve ATalI bAbatemAM upara upara vadhAre hoya che. prabhAva-azinya zaktine prabhA kahe che. te nigraha, , anugraha, vikiyA, ane parAbhiga Adi rUpamAM samajavuM. 17 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM uddezaka-2] [229 A praznottara rAjagRhI thayelA che. asurakumAre eka lAkha eMzI hajAra jananI jADAIvALI ratnaprabhA pRthvInI 178000 ejananA vacagALe rahe che. te asurakumAre potAnA sthAnathI yAvat nIce sAtamI pRthvI sudhI jaI zake che. paraMtu teo tyAM sudhI gayA nathI, jatA nathI ne jaze paNa nahiM. teo trIjI pRthvI sudhI ja gayA che, jAya che, ne jaze paNa kharA. ane tyAM te pitAnA junA zatrune dukha devA jAya, ke jUnA mitrane sukha devA jAya bIjAne zrApa athavA daMDa devAnI zaktine nigraha kahe che. paropakAra Adi karavAnI zaktine anugraha kahe che. aNimA-mahimA Adi zarIranA rUpAntarane vikriyA kahe che bIjAne dabAvIne kAma karAvavuM te parAbhiga che. A ane bIjI paNa prabhAva zakti nIcethI uparanA devAmAM vadhatI jAya che. paNa te manTAbhimAnI tathA alpa saMkalezavALA hevAthI tene upaga bahu ja ochI kare che. puNya prabhAva hovAthI temanA sthAna, temanA pudagaLo vagere sukharUpe ja hoya che ane Age AgenA devamAM sukha vadhAre hoya che. zarIranI krAnti paNa AgaLanA devene anukrame vadhAre che. vezyAonI vizuddhi paNa vadhAre hoya che. darathI keIpaNa padArthane, ane tenA viSayane grahaNa karavAmAM IndrionuM sAmarthya AgaLa AgaLa vadhAre hoya che. avadhijJAna viSaya paNa upara uparanA devAmAM vadhAre ane spaSTa hoya che. te A pramANe. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha jAya che. asurakumAre tirachA asaMkhya dvIpa samudra sudhI javAnuM sAmarthya rAkhe che, paNa gayA che, jAya che ane jaze to naMdIzvaradvIpa sudhI ja. AvI ja rIte teo UMce acuta devaloka sudhI javAnuM sAmarthya rAkhe che, paratuM gayA che, jAya che ne jaze te saudharmakalpa sudhI ja. te asure tyAMnA AtmarakSaka devane trAsa upajAve che ane temanA rane laI nAzI jAya che. ratnane laI gayA pachI teo vaimAniko dvArA khUba vyathA bhegave che. A asurakumArene je uparanA devenI pahelA ane bIjA kalpanA deva avadhijJAnathI nIce pahelI naraka bhUmine joI zake che. tirachu asaMkhyAta lAkha ejana sudhI jue che uparamAM potAnA vimAna sudhI jue che. trIjA ane cotha kalpanA devo nIce bIjI naraka sudhI ane tirachuM asaMkhyAta lAkha jana sudhI, ane uparamAM potAnA vimAna sudhI jue che pAMcamA ane chaThThA kalpanA devo trIjI naraka sudhI jue che. sAtamA tathA AThamA kalpanA deva cothI nAraka sudhI jue che. navamA-dasamA agIyAramAM ane bAramA kalpanA deve pAMcamI naraka sudhI jue che ane uparamAM pota potAnA vimAna sudhI jue che. AthI jaNAya che ke pitapotAnAthI uparanA uparanA devAmAM AyuSya, karmanI sthiti, prabhAva, zarIra, kAti, lezyAo, viSayagrahaNanI zakita, ane avadhijJAnanI maryAdA vadhAre hoya che. para tu gatinA viSayamAM, zarIranI uMcAI AdimAM, parigrahanA viSayamAM tathA abhimAnamAM, ucchavAsamAM, AhAravedanA, upaghAta ane anubhAvanA viSayamAM te uparanA deve hIna hoya che. te A pramANe Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-2 3 ja uddezaka 2] [Rat apsarAo svAmI tarIke svIkAre ane temanA mAdara kare, tA te tyAM rahelI apsarAo sAthe divya ane bhAgavavA yAgya bhAgAne bhAgavI zake che. A asurakumAre anaMta utsarpiNI ane anaMta avasarpiNI vItyA pachI leAkeAmAM Azcaya pamADa-- nAra A bhAva--asurakumArAnuM UMce javu thAya che ane e mATI RddhivALA hAya che te ja U Mce jAya che. gati-e sAgaropamanI jaghanya sthitivAlA devA sAtamI narakabhUmi sudhI jai zake che. pUrvAddhi dizAomAM asa MkhyAta kADAkeADI ceAjana sudhI tirachI gati kare che. e sAgarApamathI vadhAre jaghanya sthitinA devAnI ghaTatI jAya, yAvat tRtIya bhUmi sudhI ja teo jaI zake che. pUrva bhavanA sneha saMbaMdhane laIne teo gati kare che, bhAvImAM paNa peAtAnA uddhAra rAvaNanA hAthe thaze tema jANavAthI sneha sAgaramAM DUbele te sItendra (acyutendra) cAthI naraka bhUmimAM jaIne, rAvaNa tathA lakSmaNane pratibaMdha ApIne vaira mukta banAve che. gatinA viSayamAM ATalI zaktine dhAraNa karavA chatAM paNa temane gati karavAnA viSayamAM rasa nathI kemakeH-meAhukamanI tIvratA tyAM nathI. zarIra-pahelA ane bIjA devaleAkanA devAnA zarIra sAta hAtha (aratnI) pramANe hAya che. trIjA-ceAthA kalpanA devAnA zarIra cha hAthanA hAya che. pAMcamA-chaThA kalpanA devAnA zarIra pAMca hAthanA haiAya che. sAtamA-AThamA kalpanA devAnA zarIra cAra hAthanA heAya che. nava-za-agiyAra ane naramA kalpanA devonA zarIra traNa hAthanA haiAya che. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 ] bhagavatIsUtra sArasa grahe A asura kumAra devA arihAnA, arihaMtanAM caityAnA ane bhAvitAmA sAdhuonA Azraya karIne UMce saudhama kalpa sudhI jAya che. jevI rIte ke--zakhara, khakhkhara, DhakaNu, jItu, puNDa ane puliMda jAtinA loke, jaMgalano, khADAnA jaladurganA, sthaladuganA guphAnA, khADA ane vRkSAthI vyApta thayelA bhAganA ane pava tAnA Azraya karIne kai meTA ceDhAMnA lazkarane, hAthI ke gheADAonA lazkarane athavA dhanuSyadhArI lazkarane haMphAvI zake che. A pachI camarendranI utpatti ane zaka tathA camarendranA yuddha sabaMdhI vana Ave che. jenA sAra A pramANe che. A parigraha-vimAnAnI saMkhyAnA parigraha AgaLa AgaLanA devonA Ache thatA thAya che. jemakeH-pahele svage lAkha matrIsa je lAkha aThThAvIsa kahyAM, trIje khAra lAkha sahyA..." pramANe AgaLa paNa samajavuM. parigrahanI vRddhi tAmasavRttine vadhAranArI che ane parigrahanI alpatA samatAvRttine utpanna kare che. abhimAna--yadyapi vaimAnika devA pAse parivAra, acintya zakti, indriya tathA avadhijJAnanu viSaya kSetra, azcaya Adi padArtho uttarAttara vadhAre che, chatAM paNa A saMbaMdhamAM temane abhimAnagava nathI hAtA ane AgaLa AgaLanA devAmAM te Java A thatA jAya che, kemake :-abhimAnanuM mULa kAraNa mAhakama hAya che. ane mehakamamAM veDhakama' yadyapi nomanI kahevAya che.teA paNa kaSAyeAnI utpattimAM nokama nI mukhyatA hAya che. AvI sthitimAM uttarAttara vedakama' jemane ochuM thatuM gayuM che temane abhimAnanI mAtrA svabhAvataH ghaTatI jAya che. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrutaka-3 ju. uddezaka-2] pUraNa tapasvI bhArata varSanA vidhyAcalanI taLeTImAM vesela nAmano saniveza hatA. tyAM pUraNa nAmano gRhastha rahetA hatA te vairAgI thai cAra khAnAvALuM lAkaDAnuM pAtra laI muDa thaya 'DhAnAmA" nAmanI dIkSAthI dIkSita thayA. veselamAM te Uca, nIca ane madhyama kuLAmAM bhikSA--aTana kare che bhikSAmAM AvatI vastunA eNe cAra bhAga karelA. pahelA khAnAmAM Ave te rastAmAM maLatA vaTemArgune Ape. mIjA khAnAmAM Ave te kAgaDA kUtarAne khavarAvI de. trIjA khAnAmAM Ave te mAchalA ane kAcamAene khavarAve ane cAthA khAnAmAM paDe te peAte khAya. Ama khAla tapasyA karatA te pUraNa 233 [233 T duHkha mAtrane utpanna karanAra mAhya tathA Abhyantara kAraNamAM vedakanI paNa mukhyatA che. ucchavAsa AhAra--sathI jaghanya sthitivAlA devAmAM zvAseAzvAsa sAta stAka kALa pUrA thaye levAya che. ane AhAra krama eka divasanA aMtare che, je devAnI sthiti eka paceAyamanI che temane eka divasanA aMtare zvAseAzvAsa heAya che. ane ahAranI abhilASA e divasathI nava dvivasanI madhyamA heAya che. jemanI sthiti (AyuSya maryAdA) jeTalA sAgarApamanI hAya che temane teTalAM ja pakSa (pakhavADIyA) vItyA pachI zvAsAzvAsa levAnA hoya che ane teTalA ja hajAra varSa pachI AhAranI abhilASA hAya che. jemake e sAgaropamanu jemanu AyuSya che te devA e pakhavADIe eTale ke 1 mahinA pachI zvAsAzvAsa leze. ane Ajane e hajAra varSa AhAranI abhihAra lIdhA pachI krIthI Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234] bhagavatIsUtra sArasaMgraha. chevaTe peAtAnI vastuo--cAra khAnAnu pAtra, kuMDI, pAvaDI vagere ekAMtamAM mUkI velela sannivezanA agni khUNAmAM adha nitaka maMDaLanuM Alekhana karI, pAdopagamana nAmanA anazana pUrvaka devagata thayA. A vakhate bhagavAna mahAvIra svAmI chadmasthAvasthAmAM hatAM dIkSA lIdhAne agIyAra varSa thayAM hatAM. bhagavAna chaThThuM chaThThanA pAraNe tapasyA karatA vicAratA hatA. teo susumApura nagaranA azeAkavana khaMDamAM pRthvIzIlA paTTaka upara padhArIne aThThamanI tapasyA karI dhyAnastha avasthAmAM eka rAtrInI mATI mATI pratimA svIkArI virAjyA. uttarAttara devAmAM sukha vadhAre hAvAnuM A paNa kAraNa che ke temane zvAseAzvAsa ane AhArAbhilASa eThA che. 'parigrahanI mAyAmAM masta banelAne, viSayavAsanAnA cinta vanavAlAne, bhAgavilAsanI maryAdA tADavAvAlAne,vadhAre AhAra ane nidrAnA mAlikane, tathA utAvalathI kArya karavAnI AdatavAlAne zvAseAzvAsa vadhAre levA paDe che, mATe ja temanI AyuSyaka nI maryAdA AchI hAya che." veDhanA--devatAone asAtavedanA prAyaH karIne nathI. kadAca hAyatA antarmuhUta pUratI ja heAya che. ane sAtavedanA vadhAre hAya che. te paNa cha mahinA sudhI eka sarakhI haiAya che. pachI antamuhU tane mATe chUTI jAya che ane pharIthI sAta vedanAnA anubhava thAya che. upapAta----anya liMgI mithyAdaSTi jIvAtmA paNa khAramAM devaveka sudhI jaI zake che. jaina liMgavALAne arthAt dravyali gI hAya chatAM mithyAdraSTi heAya teA te navagavayaka sudhI jAya che. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [235. zataka-3 ju uddezaka-2] camara ane Indra pelo pUraNa marIne camaracacA rAjadhAnImAM indra paNe utpanna thayA. kAraNa ke A vakhate camaracAMcA indra ane purahitanA sthAnathI khAlI hatI tyAM utpanna thayA pachI teNe avadhijJAnathI saudha kalpamAM rahela za--Indrane joyA. peAtAnAM karatAM zakanI vadhAre Rddhi samuddhi ane sattA vagere joie camarendrane, IrSyA thai, krodha thayeA. teNe peAtAnA. sAmAnika devAne bhegA karI peAtAnA bhAva vyakata karyAM, pachI camarendre nizcaya karyAM ke zakrendrane zeAbhAthI bhraSTa karavA. te. bhagavAna mahAvIranI pAse AvyeA. ane sAthe parigharatna nAmanu hathiyAra lAgye. teNe bhagavAnane Azraya laI 'huM zakrane tenI zaiAbhAthI bhraSTa karavA IcchuM chuM.' ema kahIne te upaDayA. eka lAkha ceAjananu N zarIra manAvI bhayaMkara upadrava. samyagadaSTi jaina li'gadhArI sarvArtha siddha vimAna sudhI avatarI zake che. 14 pUrvadhArI munirAja pAMcamA devalAkathI svArthasiddha vimAna sudhI jAya che. anubhAva devAnA vimAnA nirAlaMba che. arthAt AdhAra vinAnA che. lokasthiti ja temAM mukhya kAraNa che. anAdikALathI anaMtakALa sudhInI leAkasthiti eka sarakhI ja hAya che, arihaMta: deveAnA pAMce kalyANakAmAM A devatAe Ave che ane atyanta. savega-vairAgyapUrvaka ariha MteAnA guNNAna, stuti, vandanA. ane yu`pAsanA kare che. A pramANe deve uttarAttara sukhI hAya che kemake manuSya. leAkamAM je bhAgyazAliAnA jIvana zuddha, pavitra, klAyarahita. Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -236] [bhagavatIsUtra sArasa graha " macAvatA te gayA ane sauthI pahelAM teNe vANavyaMtara devomAM -trAsa upajAvye. jyAtiSTha devAnA tA e bhAga karI nAkhyA. Atma rakSaka devone nasADI mUkayA. ema upadrava karate te potAnA paghiratna nAmanA zastrane pheravatA saudhama kalpanA saudharmAvata'saka vimAnamAM saudha sabhAmAM AvyA teNe potAnA parigharatna vaDe indrAsanane traNa vAra phUTayA. te pachI teNe zaka sAme paDakAra karyAM- zakanI IndrANIone potAne tAbe thaI javAnI udghASaNA karI. ane kaThorAtikaThora vacaneA kahyAM. A badhuM camaranuM tophAna joI zakra khUba krodhe bharAyA ane "teNe aLakhaLatuM, taDataDa karatuM. hajArA aMgArAone kheravatu; vadhAre vegavALuM; bhayaMkara vA camara taraph phekayu.. camara AgaLa ane vA pAchaLa. camarendre doDI jaIne bhagavAna mahAvIranA AzarA lIdheA. bhagavAna tame ja pUNa brahmacArI, gRhasthAzramanI maryAdAnA brahmacaya dhama, arthAta eka patnIvrata, ekapativrata, svadAsa saMtASIvrata, sa'sAranI khaTapaTa thI dUra rahevAnI ja bhAvanA, mAyA prapaMcathI hajAro - kAza dUra rahenAra phleza kaMkAsanA vAtAvaraNamAM mauna rAkhanAra, anAdikALanI phuTavAne laIne AcarelA hi'sA, jUTha, cauya maithuna, parigraha vagere mATA pApAne paNa jemaNe ahiMsA" dha thI--satyadharma thI acauya vratathI brahmacaya sevanathI ane parigraha pariNAma vratathI athavA bhAgyane laIne je maLyuM tenAthI satASa mAnIne jemanA jIvana pasAra thayA che, athavA jJAna vairAgya pUrvaka peAtAnA jIvanane purUSArtha zita vaDe peAtAnA AtmAne saMyamita karavA samartha banyA che. teo ja "vaimAnika devalAka prApta karI zake che. tyAre nizcita che ke pahelA * bhavanA saMskArA khIMjA bhavamAM utarI Ave che, te kAraNe vaimAnika A bALa ka Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 juja uddezaka-2 ] [237 mAruM zaraNa che." ema kahI bhagavAnanA pagamAM paDayA. zake vicAyu. ke--camara koI arihaMta, arihaMtanA caitya ke aNugAronA Azraya lIdhA vinA U Mce AvI zake nahiM teNe avidhajJAnanA upayeAgathI joyuM te mAlUma paDayu ke AhA! ANe teA bhagavAna mahAvIrane Azraya lIdhA che. AthI arihaMtanI azAtanAnA teNe bhaya lAgyuM. te ekadama . vajranI pAchaLa doDacA ane vAne pakaDI pADayuM. je vakhate zakre va lIdhuM, te vakhate evA vegathI teNe mUThIvALI ke je mUDInA vAyuthI bhagavAnanA kezAgra DAlavA lAgyAM zake vAne. laIne bhagavAnane traNa pradakSiNA dIdhI, teNe bhagavAnanI kSama cAcI ane camare bhagavAnane Azraya laI upadrava mAnyA. hatA, tethI vA mUkavuM paDayuM, e vagere hakIkata nivedana karI . zaka tyAMthI uttara-pUrvanA digmAgamAM gayA ane traNavAra DAbe paga pachADI 'camarane kahyuM 'camara zramaNa bhagavAna 2 devA viSayavAsanAthI dUra, athavA thADAmAM ja sa tASa mAnanArA ane tRpta thavA vAlA heAvAthI temanA AtmapariNAme kila ane gadyA nathI hAtA, mATe zaktipUrNa hAvA chatAM temane abhimAna--mAha-mAyA satAvI zakatA nathI. mATe ja tenA . upayAgamAM paNa temane rasa nathI hAte. vaimAnika devAnI anAdi kALathI evI maryAdA che ke pahela ane bIjA devalAka sudhIja devIonI utpatti hoya che. tyAre AgaLanA devalAkAmAM devIonI utpatti ja nathI. A kAraNe.. ja temanAM jIvana pavitra, hRdayanA paramANu e zAMta. khAMkhamAM nivikAritA temaja dila ane dimAga paNa ThaMDA hAya che. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha mahAvIrasvAmInA prabhAvathI tuM bacI gayA che. atyAre mArAthI - tane jarA paNa bhaya nathI. ema kahI je dizAthI AvyuM hatuM te dizAmAM cAlyA gaye." camara ane zakranI kathA uparathI pachI zrI gautamasvAmIe - je prazno karyA che. ane tenA je uttare bhagavAne ApyA che, ene sAra A che :-- | devamAM evI zakita che ke-pahelA pheMkelA pudgalene tenI pAchaLa jaIne te grahaNa karI zake che. enuM kAraNa e che ke-5gala jyAre pheMkavAmAM Ave che tyAre tenI zaruAtamAM " ja zIdhra gati hoya che. pAchaLathI te maMda gativALuM thaI jAya che jyAre devanI gati te zIdhra eka sarakhI zIdhra gati hoya che, tethI te pakaDI pADe che. A pramANenI gatithI zake camArane pakaDI pADe joItuM hatuM. paraMtu na pakaDI zakAya - jyAre jIvanamAM viSayavAsanA ochI che, athavA jIvana saMyamita hoya che tyAre ja AvuM bane che. kAraNanI zuddhatA hoya tyAre ja kAryanI paNa zuddhatA hoya che. vRtti (mAnasika vicAradhArA) jemanI pavitra hoya che temanI pravRtti paNa zItaLa, gaMbhIra papakArapUrNa ane jIva mAtra pratye kalyANakAriNahAya che pahelA ane bIjA ka5mAM devIonI vidyamAnatAM che. mATe te deva ane devIo manuSyanI mAphaka ja viSayavAsanAne anubhava kare che. te paNa baMne devalokamAM temanAthI uparanA devene viSaya - vAsanA mATe atyaMkaTa rAga, utAvaLa ane maryAdA bhaMga hato - nathI tethI temanAM jIvanamAM sukha, zAMti, samatA ane samAdhi vadhAre hoya che. - trIjA ane cothA devalokanA devene manuSyanI mAphaka viSaya sevana hotuM nathI. chatAM e jyAre temane maithunakarmanI IcchA Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 239 zataka-3 nuM uddezaka-2 ] enuM kAraNa e che-ke asurakumAre nIce javAmAM bahu ja zIvra gativALA hoya che ane upara javAmAM maMdagativALA hoya che jyAre vaimAnika devAne nIce javAmAM vadhu samaya lAge che ne upara javAmAM ocho samaya lAge che. AvI rIte zakanA vajane nIce javAmAM je samaya lAge tenAM karatAM upara javAmAM ocho samaya lAge. zakendra eka samaye sauthI cheDe bhAga nIce jAya che. tirachuM te karatAM saMkhyaya bhAga jAya che. ane upara paNa sapeya bhAga jAya che. camara eka samaye sauthI thoDe bhAga upara jAya che. tirachuM te karatAM saMkhyaya bhAga jAya che. ane nIce paNa, saMkheya bhAga jAya che, badhAne sArAMza e che ke zakane upara javAne kALa ane camarane nIce javAne kALa e banne sarakhA che. ane sauthI thaDA che. zakano nIce javAno kALa ane vajane upara javAno kALa-e banne sarakhA che, ne saMkhyayagaNA che. camarane ce javAno kALa ane vajane nIce javAne kALa e be sarakhA ne vizeSAdhika che. thAya che tyAre pahelA ane bIjA devalokanI aparigrahItA devIo zaNagAra sajIne tyAM upasthita thAya che. ane viSaya vAsanAthI tRpta thaIne mukata bane che. pAMcamA ane chaThThA devalokanA deva devIonA rUpa, raMga ane zaNagAra tathA temanA hAva-bhAva joIne viSaya vAsanAthI tRpta thaI jAya che. sAtamA ane AThamA devalokanA de, bIjI devIonA "madhura zabdo sAMbhaLavA mAtrathI ja tRpta bane che. ane parama saMtoSane dhAraNa kare che. A kanyA navamA dazamA accaramAM ane bAramA devalokanA ma Na ? - : 1;aa A Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 ] [bhagavatIsUtra sArasa graha ApaNe upara joI gayA ke camara kevaLa mahAvIra svAmInA AzrayathI bacI gayA, paNa pAtAnuM dhAyuM thayuM nahi, te zakathI apamAnita thayele camara caMcA rAjadhAnImAM sudharmAM sabhAmAM udAsInabhAve siMhAsana para besI peAtAnA kRtya mATe prazcAttApa karI rahyo che. sAmAnika devAe A udAsInatAnuM kAraNa pUchatA teNe badhI hakIkata kahI ane kahyuM ke-'cAleA, ApaNe mahAvIra svAmI pAse jaIne kSamA yAcIe A badhuM nivedana karIe. pachI cAsaTha hajAra sAmAnika devA sAthe te mahAvIrasvAmI pAse Ave che. ane kahe che ke- he bhagavAn me mArI meLeja ApanA AzarA laIne zakrane tenI zaiAbhAthI bhraSTa karavA dhAryA hatA parantu Apanu bhalu thAe ke ApanA AzarAthI huM khacI gayA chuM. huM ApanI pAse kSamA yAcu chuM ema kSamA yAcI te IzAna khUNA tarapha cAlyA gayA. devAne te jyAre manamAM viSaya-vAsanAnI icchA thAya che tyAre mAnasika bhAvanAthI ja temane viSaya vAsanAnI tRpti thatAM te devA anupama sukhamAM masta rahenArA hAya che. ApaNA jIvananI A ja meATAmAM moTI kamajorI che, buddhibhramatA che. mithyAjJAnanI camatkAritA che tathA indriyAnI gulAmI ane mananI kamajorInu kAraNa che, jethI ApaNAM remerAmamAM, leAhInA TIpeTIpAmAM viSaya sukhanI jhaMkhanA che. methuna meLavavAnI lAlasA che, tathA viSaya sukha sivAya tenAthI caDhiyAtu khaju sup che ja nahI. AvI ApaNIkalpanA che. tethI anaMta sukhanA mAlika ApaNA AtmA eTalA badhA kamajora banI jAya che ke jANe dhue cheDavA mATe huM.. samatha chu paNa viSayavAsanA mArAthI chUTI zake tema nathI. A pramANenI Atmika kamajorInA kAraNe ApaNe dharma-kama dila ane dimAgamAM uSNatA rahI. AkhetamAM mATe ja gRhasthAzramamAM paNa dIvAlInA dIvaDA Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM uddezaka-3] [241 te camarendra sAgaropamanuM AyuSya pUruM karI mahAvideha : kSetramAM siddha thaze. asurakumAra de saudharmakalpa sudhI UMce jAya che. enuM : kAraNae che ke- asurakumArone e saMkalpa thAya che ke zukranI , pAse upasthita thaI-prakaTa tenI deva Rddhine jue ane jANe. AkAraNathI teo asurakumAra de sau dharmakalpa sudhI UMce jAya che. kiyonA bhedo A prakaraNamAM kriyA, karma, jIvanuM ejana, pariNamana, anagAranI sAvadhAnatA, apramattanI sthitinuM pramANa ane lavaNasamudranA bharatI-oTanuM kAraNa, e vagere bAbata che. " A prazno maMDita putra nAmanA bhagavAnanA chaThThA gaNadhare karelA che. ane te rAjagRhamAM thayA che, tene sAra A che -- pragaTAvI zakyA nathI. jyAre anaMtajJAnIo potAnA jJAnanA anubhavathI ema kahe che ke-viSayavAsanAnA sukha karatAM paNa svAdhyAya; jApa, dhyAna, ekAgratA dvArA prApta thatAM sukha anaMtaguNa vadhAre hoya che. viSayavAsanAmAM bhayaMkara duHkha che, tene tyAga mahAna : sukha ApanAra che. strine sahavAsa, ane sine mATe puruSe saphebasa meTI vedanA che, jyAre tene tyAga anaMta sukha Ape che. ' saMsAranI mAyA-parigrahatA anaMta juone Ape che tyAre tene tyAga anaMta sukhadAyI bane che. kaye mArga : saze? AnA nirNaya mATe ja A manuSya avatAra che. mATe ja ekSanA daravAja che ane zarkarAnuM sTezana jevA A . Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha avatAra pAmIne je bhUlyA te lAkha karoDe avatAra bagaDyAM sivAya raheze nahIM. ane AvuM thAya te pahelA ja di sAvadhAna thaI gayA te anaMta sukhanI prApti thayA vinA. nahIM rahe. vimAnika de eTalA ja sukhI che je ApaNe upara joI gayA chIe. kriyA pAMca prakAranI che ane te darekanA be bhedo che, te A pramANe -- mUla kriyA 1 kAcikI 1 anuparatakAya kriyA 2 duSpayuktakAya kriyA 2 adhikaraNikI 1 sajanAdhikaraNa 2 nirvatanAdhikaraNa 3 prAaSikI 1 jIvaprASikI 2 ajIvaprASikI 4 pAritA 1 svahastapAritA- 2 parahastapAritApanikI panikI panikI 5 prANA 1 svahasta prANAti- 2 parahasta prANAtipAtikI pAta kiyA pAta kriyA ahiM eTaluM samajavuM jarUranuM che ke kamane baMdha thavAmAM kAraNarUpa je ceSTA, tenuM nAma che kriyA. zarIramAM athavA zarIra dvArA thatI kriyA te kAcikI kriyA . che. adhikaraNa eTale zastrarUpa caka, ratha, talavAra vagere temAM thayelI athavA te dvArA thayelI je kiyA te adhikAraNikIkriyA che. praSi eTale matsara, tenA nimittane laIne thayelI athavA matsara dvArA thayelI kiyA te prAaSikI kriyA che. te auoIne pIDA devI duHkha devuM, tenuM nAma che paritAma. tene laine ke te dvArA thayelI kriyA athavA paritAparUpa je. kriyA, te pAritApanikI ane prANane AtmAthI judA karavA Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3nuM uddezaka-3]. [243 te prANAtipAta. prANAtipAtane lagatI je kriyA athavA prANAtipAtarUpa je kriyA te prANAtipAtikI kriyA. (prANa daza kahyA che. 5 Indriya, 3 baLa, (zarIra-mana vacanarUpa) 1 zvAsocchavAsa ane 1 AyuSya). anuparata-tyAgavRtti vinAnA prANInI je zarIra kriyAte anuparatakAyikI kriyA. duprayukta-duSTa rIte projela zarIra dvArA thayelI je kiyA te duprayuktakAcikI kriyA. saMjanA judA judA bhAgone meLavIne eka vastu taiyAra karavI jemake haLa, jhera mizrita vastu, pakSI ke mRgane pakaDavAnuM yaMtra-AvA saMjana rUpa je adhi karaNa kriyA te saMjanAdhikaraNa. nirvatanA-talavAra barachI, Adi zasonI banAvaTa e nirvartanarUpa je adhikaraNa kiyA te nirvattAdhikaraNa. jIvaprAaSikI-pitA upara ke bIjA upara karela draSadvArA thayelI kriyA athavA pitA upara ane banne upara je dveSa ka te jIvaprASikI kriyA. ajIva prASikI-ajIva upara karela DhaSa dvArA thayelI kiyA athavA ajIva upara je dveSa kara te ajIva prAASikI kriyA. svahastaparitApanikI-pitAnA hAthe, pitAnA ke paranA ke bannenA paritApana-duHkhanI udIraNA dvArA thayelI kiyA athavA e paritApana ja, te savahata paritApanikI kriyA. Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244] "... [bhagavatIsUtra sArasa graha parahasta paritApanikI--AvIja rIte parahasta samadhI samajavu. 5 svahasta prANAtipAtikI parahasta prANAtipAtiMkI upara pramANe arthA karavA. anAdikALanA karelA karmonI vicitratA 41. anaMta saMsAramAM anAdikALathI peAtAnA karelA karmAnA bhArane mAthA upara laIne paribhramaNa karanArA A jIvAtmAe sa'sAranA koI paNa sthAnane veSane, jAtine, kane tathA AhArane cheDayeA nathI. tamAma sUtrakArAnu paNa kathana che ke anAya deza, anAya jAti, anAya kula, anAya AhAra ane anAya bhASaNane anaMtavAra karatA A jIva tevAja prakAranA saMskArAthI dabAyele che ke jene laIne AtmAnA ekaeka pradeza anaMta ana Mta hiM sakakama jUThakama- cauya kama maithunakama ane parigraha kama'nA bhArathI vajanadAra anelA che, ana'talavAmAM A jIva mAMsAharI, mAMsavikretA, zarAkhanuM pAna karanAra ane zarAba vecanAra, hiMsakasro anAvanAra ane hiMsaka zastrothI anekAneka jIvAne mAranAra, jIva vadha karanAra, parajIvAne damanAra, jUThI sAkSI, abhyAkhyAna phUTalekha, phUTamApa, anIti anyAya prapaMca, parIgamana, parastrIharaNa, vezyAgamana, gaNikAkama tathA 15 karmAdAnanA vyApAra vagere pApa kAcane karelA che. ane A pramANenA pApakAzane laIne vartamAnanA manuSya bhavamAM paNa A jIva samAdhi--zAMti-samatA-saraLa--pavitratA-sakami tA dhArmi - katA pAparahitatA. Apta tathA raudradhyAnanI vimukhatA, saMtASa vRti tA Adi Atmika guNAne prApta karI zakayA nathI prApta Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 ja uddezaka-3] [45 thayA hoya te te guNeAne TakAvI zakayA nathI, TakAvI zakatA hAya te| ArAdhI zakayeA nathI, ane pAchA jevA hatA tevA ne teveA "rAme ne ratanA e bhagata thayA tA e aMte te kALInAM kALI" jema ja rahyo che. tatvajJAnanI jeTalI kacAza heAya che teTalA pramANamAM ja AtmAnA puruSArtha khaLanI paNa kamajorI jANavI. mATe ja AtmAnA mitra jevA sAmAyika, paiASadha, devapUjA; bhaktibhAvanI yUna vagerene samajavAmAM vAra lAgI nathI. paNa anAdikALanA AtmAnA kaTTara zatru jevAM Azrava tattvane AlakhavAmAM ane tyAgavAmAM ApaNe sau ghaNI ja DhIla karI beThA chIe. phaLa svarUpe . vItarAgane joyA pUchyA paNa vItarAgatAthI hajAro kAza dUra rahyA chIe. sAmAyikAdinA vidhi vidhAnA jANyA paNa samatAbhAva keLavavA mATenA vidhividhAnAthI bedarakAra rahyA chIe. upavAsaAya khIlAdi karyAM paNa AhAra saMjJAnA gulAma khanIne pAraNAnI ane pAraNAmAM zuM zuM vAparavuM tenu ciMtana cheDI zakayA nathI. ItyAdika agaNita dAkhalAothI ApaNe ApaNI vRtti ane pravRttinuM mApa kADhI zakIe chIe. Ama zAthI anatu haze ? sauthI pahelA vicAraNIya muddo Aja che. cAlu prazna kriyA saMbaMdhI che ane bhagavAnanA javAba che kriyAonI vizada vyAkhyA kriyAe kama' A nyAyathI zarIramAM ke zarIra dvArA karAtI kriyA kama kha Mdha nibaMdhana svarUpA che. tenA be bheda che. 1 anupUratakAyikI kriyA ane 26muktakAyikI kriyA. Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha pahelI kiyA dezavirata ane sarva viratane hotI nathI. kemake pApa kriyA be prakAre thAya che. eka te pApI peTane mATe, kuTuMba nivAMhene mATe, vyavahAradharmane sAcavavA mATe, anivAryarUpe (eTale ke jene tyAga gRhastha zrAvaka karI zake tema nathI) karAtA vyApAra, khAnapAna, pANigrahaNa, vagere kAryo karavA ja paDe che. jyAre bIjA prakAranuM pApa nirarthaka pApa kahevAya che "kelasAnI dalAlImAM kALA hAtha" athavA "vina khAdhe vina bhegaLe phegaTa karma badhAya" tema nirarthaka pApane samajI tyAga karavAnA IrAdAthI jJAna ane vairAgyapUrvaka tyAga karanArA, ane tyAga karelA pApane pharIthI nahI sevavA mATe jAgRta rahetA zrAvakane paNa A anuparatakAyikI kriyA lAgatI nathI. zrAvaka dharmanA bAra vrata nirarthaka pApane tyAga karavA mATe ane pApI peTa mATe karAtA pApamAM paNa maryAdA karavA mATe ja hoya che. te pachI sarve pApanA dvAra baMdha karI mahAvratane pAlanAra munirAjane to A kAyikI anuparata kriyAnI saMbhAvanA hoI zake ja nahIM. bIjI duSpayukatakAyikakriyA-tene kahevAya che ke mohavaza pramAdavaza banI zarIrane pApa mArge pravartavAvuM te duprayakRta kriyA kahevAya che, A kriyA chaThThA guNaThANAnA mAlika pramA saMyamIne paNa hoI zake che. kemake A sthAnake pramAdanI mukhyatA che jene laIne jJAnasaMjJA para AchuM pAtaluM AvaraNa AvI jAya che ane zarIra saMcAlanamAM khyAla rahetuM nathI. adhikaraNamAM ane adhikaraNavaDe thatI kriyAne adhikaraNikI kriyA kahevAya che. jenA vaDe jIva narakAdi gatine mAlika bane te adhikaraNa kahevAya che. pahelAnA banelA Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM uddezaka-3] [247 zastronA judA judA vibhAgene meLavIne-jeDIne eka zastrarUpe banAvAya te sajanAdhikaraNikI kriyA kahevAya che. ane navA zastro banAvavAM, te mATe kArakhAnA kholavAM, ane zastro vecavA tene nirvatainAdhikaraNikI kriyA kahevAya che. karmabaMdhananA kAraNarUpa AtmAnA pariNAmamAM zreSamatsara vaza akuzaLatA lAvavI te prASikI kriyA kahevAya che. bIjAne pIDA upajAvavA rUpa pAritApanikI kriyA kahevAya che. ane bIjAnA prANane haNavArUpa prANAtipAtikI kriyA kahevAya che. je jIvo zailezI avasthAne prApta nathI thayA te saMgI hovAnA kAraNe sakriya hoya che, paNa niSkriya hotA nathI, daza prakAranA prANene mAravAne mAnasika bhAva paNa prANatipAtikI kriyAne sUcave che. rAjasUtra naya pramANe paNa hiMsAnA adhyavasAya-pariNAma jyAre vartatA hoya che tyAre te sAdhaka A kriyAne mAlika bane che. kemake "ApaNe AtmA ja ahiMsA che ane AtmA ja hiMsA che." mATe mAnasika vicAra dhArAmAM hiMsAnA adhyavasAya udbhavatAM ja hiMsaka avasthA prApta thatAM vAra lAgatI nathI. mAravAne adhyavasAya jIvanA viSayamAM ja saMbhavI zake che, jemake sapakAre sthita doraDAnA viSayamAM ApaNane jyAre sarSabuddhinI brAnti thAya che tyAre hAthamAM lAkaDI laIne sarpane mAravAnA. IrAdAthI ja lAkaDIne upayoga karIe chIe. madhapi te sarpa nathI, tema keI maratuM paNa nathI. temAM ApaNe to sarpa samajIne ja kriyA karIe chIe. lATanA banela8 kukaDa ke bakarAne mAratAM paNa adhyavasAye te sAcA kukaDA ke bakarAne ja mAravA jevo hoya che. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha Azrava mArgane samajavAne mATe A viSayane bIjA prakAre paNa ApaNe samajI laIe. yadyapi karAtI kriyAo vaDe karmabaMdhana sAmAnya ja hoya che, to paNa te kriyAmAM yadi tIvrabhAva-jJAtabhAva ane adhikaraNa vizeSanI sahAyatA maLI jAya te karmabaMdhanamAM tIvratamatA AvyA vinA rahetI nathI. adhikaraNanI vizeSatA laIne karmabaMdhanamAM vaicitra Ave che. te adhikaraNa be bhede che. jIvAdhikaraNa ane achavAdhikaraNa ane bannenA dravyAdhikaraNa ane bhAvAdhikaraNa rUpe be bheda che. kamabaMdhanamAM jIva ane ajIvanuM sAhacacca anivArya che. eTale jIva ke ekale ajIva kaMI paNa karI zako nathI. jIvAtmA je karma bAMdhavA mATe taiyAra thayela che te tathA je sAdhanathI karma bAMdhe che te dravyAdhikaraNa che. jyAre teja jIvAtmAnA kaSAyavaza tIvra pariNAma ane talavAra Adi tIkSaNa zastrazakita. A baMne bhAvAdhikaraNa che. tevI ja rIte viSayavAsanAne vaza thaIne maithuna karmane tIvra pariNAma ane te ja kSaNe anukUla thayelI strI, athavA maithuna bhAvathI tIvra pariNAmavALI strI ane te ja samaye anukUla thayele puruSa A baMne bhAvAdhikaraNa che. ene artha e tharyo ke jIvanI zubha ke azubha pravRttimAM sahAyaka bananAra dravya je avasthAmAM vartamAna hoya te bhAvAdhikaraNa che. have dravyAdhikaraNanA daza bhedarUpe daza zastra kahevAya che. 1. talavAra Adi vaDe bIjA jIvonA hAtha-paga-kAna-nAka aMDakoSa Adine kApavA. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ? zataka-3 nuM uddezaka-3] [249 2. agni vaDe sacetana ke acetana padArthone bALavA. 3. vizva AdinA prayogathI bIjA jIvone mAravA. 4. mIThuM (lavaNa) sAbu, tejAba Adi padArtho vaDe pRthvI kAyanA tathA apakAyanA jIvone haNavA. ghI, tela Adi padArthothI pRthvIkAyanA jIvone nAza kare. 6. kSAra padArthanA prAgathI bIjA nI cAmaDI, mAMsa vagere kApavAnuM karavuM. kAMjI rAkha tathA bIjA paNa tevA prakAranA dravyo pRthvI upara nAkhIne te jIvane ghAta kara. 8. upaga rAkhyA vinA manane pravartAvavuM. 9 upaga rAkhyA vinA vacanane prayoga kare. 10 upaga rAkhyA vinA zarIranuM halana-calana karavuM. chuM have bhAvAdhikaraNa 108 prakAre che. saraMbha, samAraMbha ane AraMbha A traNe Azrane mana, vacana tathA kAyAthI karavAM, karAvavAM ane anumedavAM tathA te paNa krodha-mAna-mAyA ane lobhathI karavAM. A pramANe - 3438384=108 prakAra A pramANe thAya che. | saraMbha-bIjA keIpaNa jIvane mAravAne IrAdo kare. jUTha belavA mATe, jUThI sAkSI devAmATe; bIjAne kalaMka devA mATe, thApaNa olavavAM mATe, corI karavA mATe, bheLaseLa karavA mATe, kUTa tola-kUTa mApa rAkhavA mATe, parastrIne bhegavavA mATe tathA para purUSane bhegavavAM mATe, temaja pari. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha graha vadhAravA mATe, mana vacana, tathA kAyAne saMkalpa kare te saMrabha Azrava che. samAraMbha-uparyukta kAryone saphaLa karavA mATe tevA prakAranI taiyArI karavI. te dravyathI ane bhAvathI teyArIne samAraMbha kahevAya che. AraMbha-ane te tayArI karyA pachI zastra vaDe jIvene mArI ja nAkhavAM. jUTha bolavuM, cerI karavI cheTA vyApAra karavAM parastrI gamana karavuM. Adi pApa bharelI kiyAe. karavI te AraMbha nAmane Azraya che.' 108 prakAranA Azravane keSTaka 1 manathI saMbha krodhapUrvaka karavo 2 manathI samAraMbha krodhapUrvaka karavo. " , karAvavo. , , , karAva, " " , anumodavo. " anumodave. vacanathI , , karo. vacanathI , cha karo. ', , karAvavo. , , , karAva. che , anumedave. , anumodave. , , karo. kAyAthI , karave. >> , , karAva. , karAvo. >> ja anumodave. che [, anumodave. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 3 ju uddezaka-3 ] 3 manathI AraMbha krodhapUrvaka karavA. karAvavo. 99 99 vacanathI 99 39 kAyAthI " 99 99 99 vacanathI "0 99 kAyathI "" "" 19 vacanathI 11 28 kAyAthI .. 99 99 99 99 32 39 "" 99 ** "" " 99 "" ,, 19 99 "9 99 " "" 99 ,, anume davA. karavA. 99 99 99 karAvavA. 29 ,, anume davA. karavA. "" karAvavA. 19 ,, anume dave. 99 5 manathI samAra Mbha mAnapUrvaka karavA. 6 manathI AraMbha mAnapUrvaka karavA. karAvavA. ,, ,, anumodavo. karAvave. anumAdave .. karavA. karavA. karAvavA... karAvave. ,,anumAdave. anumAdavA.. karavA. karavA.. karAvavA. anumAdavo 99 99 99 99 karAvavo. ,anume dave . karavA. 99 ,, karAvavA. 99 ,, anumodavA. karavA. 29 karAvavA. anume davA. [ 251 4 manathI sa2bha mAnapUrvaka karavA. karAvavA. anuAAdavA. kara. karAvavA. anumeAdavA. "" 39 99 99 vacanathI 19 29 kAyAthI 99 99 "" .. vacanathI "" 99 kAyAthI "" 99 . H 99 vacanathI kAyAthI 29 99 19 99 "" 99 99 99 99 "9 19 97 99 7 manathI saMraMbha mAyApUrvaka karavA.. 8 manathI samAraMbha mAyAthI karavA. karAvavA.. anume davA. karavA.. karAvavA.. anume davA.. karavA.. karAvavA. . anumodavA. . "" 99 "" 99 22 29 " "9 "" -99 11 .. "" 11 19 "9 " "" 99 99 99 99 99 99 .. "9 "" wz karavA.. 99 karAvavA. anumAdavA. "9 karAvavo. anumeAdavo. Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 ] [bhagavatIsUtra sArasa graha 9 manathI AraMbha mAyApUrva ka karavA. 10 manathI sa2bha lAbhapUrvaka karavA. karAvavo. karAvavA. anumeAdavA. karavA. karAvavA. 99 ,, anumodo. vacanathI . "" 99 * kAyAthI 99 9900 99 99 vacanathI 39 "" kAyAthI 99 29 39 99 99 39 . 99 17 .. "" 99 99 99 99 19 99 99 99 .. "9 99 "9 99 karAvavo. ,anumeAdavo. 11 manathI samAraMbha lAbhapUrva ka karavA. 12 manathI AraMbha lAbhapUrvaka karavA. karAvavo. karAvavo. ,anumeAdavo. 19 99 19 .. 99 "" "9 97 anume davA. karavA. vacanathI karAvavA. anumeAdavA. karAvavo. ,anumeAdavo. " "" 99 39 karavo. kAyAthI karAvavo. ,'anumedavo. "" "" . "" karavo. vacanathI 99 " 99 karavo. kAyAthI 9 99 "" "" 99 .. 19 99 . "" 99 99 99 "9 22 22 99 39 90 99 .. * 99 99 19 99 99 39 "" "9 99 karavo. karAvavo. anumAdavo, 39 anumeAdavo. karavo. karAvavo. anumAdavo. karavo. karAvavo. anumeAdavo, pRSTa 250-2para pramANenA koSTakathI bhAvAdhikaraNanA 108 bheda spaSTa jANI zakAya che. ApaNA jIvanamAM upadeza paddhatinI karUNatA ja rahI che ke sau koIe svaga ane meAkSanA mArga ja khatAnyA che paNa pApa tyAganI pramukhatA teA jinezvaradevA e ja phara -mAvI che. jIvanamAM puNya karmInI prApti kadAca be varSa meDI Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3nuM uddezaka-3] thaze te e khAsa vAMdho Ave tema nathI. paNa pApakarmanI. tyAgabhAvanA ane te pApone tyAgavAne prAraMbha te AjathI. zarU thaI ja joIe. pApanA tyAga vinA puNya karma zuM phaLa Apaze? e.. te kevaLI bhagavAna jANe! puSpapUjA karavAthI kumArapALa. rAjAe 18 dezanuM rAjya meLavyuM. A vAta 16 AnA satya hovA chatAM paNa puSpamAM paNa jIva che" "puSyanI eka eka pAMkhaDImAM jIva che A vAtanuM dhyAna rAkhyA vinA avivekapUrvaka kevaLa carma cakSune gamyuM te kharU. A pramANenI puSpapUjA. karavAthI ApaNane paNa 18 dezanuM rAjya maLaze ke? e te kevaLI bhagavAna jANe ! mATe ja pApanA tyAganI bhAvanA sauthI. pahelA keLavavI e hitAvaha che. japamALAnA 108 maNakA ja A 108 AzrAnA. sucaka che. eka maNake eka eka Azrava yAda rAkhavo joIe: to eka divasa ApaNane mATe evo Avaze ke ApaNA jIvana mAMthI Azravane tyAga thato jaze ane ApaNe saMvara bhAve kevalI thaIzuM. have achavAdhikaraNanA bheda jANIe . . tenA cAra bheda che. 1 nirvanA 2 nikSepa 3 sAga 4 nisarga. nirvatanA paNa mULaguNa nirvatanA ane uttaraguNa nirvanA rUpe be bheda che. | mULa guNa nirvatanenA paNa dArika, vaikriya, AhA.. raka, rajasa ane kAryaNarUpe pAMca prakAranAM zarIra tathA. vacanaprApti, manaprApti prANuM ane apAna rUpe che. kAraNe ke zarIra Adi karmabaMdhananuM ja kAraNa che. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -254] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha uttaraguNa nirvanA eTale zarIranAM aMgopAMga vagere duSTatApUrvaka pravartana karavA. zarIre jema pApakarmane bAMdhavAnA kAraNe che tema hAtha-paga-AMkha-nAka vagere aMgepagethI paNa pApanI pravRtti thAya che. bIjA paNa uttaraguNa nirvatainAnA prakAre A pramANe banAvaTI lAkaDAne athavA kapaDAne puruSa banAvavo. athavA kapaDAnA tevA prakAranAM putalA, DhIMgalA athavA hIMgalI, banAvavAM te ane citrakarma karavAM A traNe AzravarUpe evI rIte thaze ke ApaNe banAvela banAvaTI puruSa, - Dhagale DhIMgalI vagere bIjAne paNa pApa karmanI bhAvanA karAvavA mATe samartha banaze. keIka samaye ApaNuM banAvelA citra upara tathA -DhIMgalI upara ApaNane paNa meha udbhavI zake che. -have nikSepAdhikaraNanA cAra bheda che 1 apratyAvekSita, 2 duprabhAjita 3 dezika ane 4 anAgika, eTale ke barAbara joyA vinA utAvaLathI ke IpaNa vastune upaga vinA levI tathA mUkavI. Ane nikSe- pAdhikaraNa kriyA kahevAya che. carAcara jIvarAzithI bharelA - A saMsAramAM tevI rIte ja rahevuM joIe. besavuM joIe yAvatuM koI paNa vastune levI tathA mUkavI joIe jethI "nirarthaka jIvahatyA na thavA pAme. ApaNuM pramAdanA kAraNe maranAre jIva prAyaH karIne zrApa daIne mare che. eTale te - pApanA ke zrApanA phaLe bhavabhavAMtaramAM bhegavavA paDe che. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 ju. uddeza--3] [pa ghaNIvAra evuM mane che ke je mANasa sAthe ApaNane kaMI paNa leNAdeNI nathI, jAtapAtanA ke sagAkha'zrInA koI prasaMga nathI, chatAM paNa te jIva jyAre ApaNA upara jIvaleNa. humalA kare, ApaNA gRhasthAzramane kalakita kare che, ApaNI ena eTIne agADe che, tyAre ApaNe herAna herAna thaI jaIe chIe. AvA prasaMge ApaNA mADhAmAMthI eka zabda nIkaLe che ke A mANasa mArA kayA bhavanA vairI haze?' mATe jIvadayA--abhayadAna jevA eka paNa dharma nathI, ane jIvahatyA jevuM eka paNa pApa nathI. Ama samajIne ApaNI . pratyeka kriyAmAM upayAga rAkhavA joIe. ane niratha ka jIvahatyAmAMthI ApaNA mana-vacana ane zarIrane bacAvI levA joIe. A ja eka mAnavatA che. mAnavakRtya che ane dhama pAmavAnuM paheluM pagathIyuM che. A ja vAtanuM rahasya A nikSepAdhikaraNa Azrava samajAve che. jyAre saceAjanAdhikaraNa paNa e bhede che 1. bhaktapAna saMcaiAjanAdhikaraNa, 2, upakaraNa saMcA-janAdhikaraNa. jaina zAsana ja AzcavanA uMDANamAM utarIne tathA sAdhake mAtrane utArIne alaukika kalyANa keTaluM badhu kare che. te jovA jevuM che. sayaMma levA e jeTalA duSkara nathI tenAthI paNa vadhAre pALavA duSkara che. 1. rasAsvAdanA tyAga ane 2. AhAra sa'jJAnu mAraNa. jIvanamAM anAdikALathI paDelI rasanendriyanI leAlupatAne laIne leAjanamAM TesTa (vAda) lAvavA mATe judI judI jAtanA cUrNa, methIyu, rAitu, athANuM, mIThuM, maracuM, caTathI Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha khAMDa-goLa, vadhAra vagere mizraNa kare che. prApta thayelAM bhejanamAM svAdanI khAmIne dUra karavA mATe svAdajanaka padArthanuM mizraNa karavAnI bhAvanAne paNa bhagavatIsUtra Azrava mAga kahe caho, dUdha, ThaMDA heya tene garama karAvavAnI bhAvanA tathA temAM khAMDa ochI hoya ke na hoya tene meLavavAnI bhAvanA paNa Azrava mAgane prakAra che. amUka padArtha amUka prakAranAM ja hoya to gaLe utare. amUka lADavA tathA dahIM tevA prakAranAM ja hoya to TesTapUrvaka khAI zakAya A tathA AnA jevI bIjI lolupatAmAM Azravane ja camatkAra pratyakSa dekhAya che. - tyAre upakaraNa saMjanAdhikaraNane artha paNa uparanI jema ja samajavAno che jemake saMthAriyAnI kera upara, oghAriyA ke khaMbhAnI kAmaLI upara gemUtrikA bharAvavI ja joIe. te ja sAruM dekhAya ane zarIramAM piojhIzanane raMga jAme. A bhAvanAne paNa bhagavatI sUtrakAra AzravI bhAvanA kahe che. --- manajIbhAI jyAre IndrinA gulAma ane pojhIzananA sapanAmAM rAcatA hoya che tyAre ja AvuM bane che. have nisadhiradhaNanA paNa traNa bheda - 1. manenisarvAdhikaraNa, 2. vacananisagadhikaraNa, 3. kAyanisagAMdhikaraNa gata bhavamAM upArjana karelI. manaparyApti vacanaparyApti ane zarIraparyAptine laIne A bhavamAM mana, vacana ane kAyAnI prApti thAya che. paNa dubuddhivaza satyadharma samajavAmAM nathI AvatuM tyare A Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ataka-3 ju uddezaka-3 ] [ 257. che ke kriyA A kriyA ane vedanAnA praznottarAnA sAra e pahelAM kriyA thAya che, ne pachI vedanA thAya che, nigrathAne paNa hAya che zramaNeAne pramAdane lIdhe ane zArIrAdikanI pravRttinA kAraNe thAya che. 6 42 traNe cegA Azrava karmoMmAM ja rAccAmAthyA rahe che ane ghaNA puNyathI meLavelA manuSya avatAramAM pApakamanI sevanA karIne, ghaNA lAMbA kALane mATe duga`timAM javuM paDe che, manarUpe pariNamanane pAmelA maneAvagaNA rUpI dravyanA cintanAdi dvArA tyAga karavA te maneAnisargAdhikaraNa che. ahI' Azravane prasaMga hAvAthI manamAM kharAma cintana khIjAnA drohanuM cintana samajavAnu che. paNa bhagavat cintana vagere pavitra cintana samajavAnuM nathI. bhASArUpe pariNamelA bhASA vaNAnA pugaLAne upadeza vaDe tyAga karavA te, vacana nisargAdhiraNa kahevAya che. ahIM paNa upadezanA artha svachandu bhASaNa samajavAnu che. kAya nisargAdhikaraNa eTaNe ke gandA kArya karIne apajazanA bhaye peAtAnA zarIranu chedana karavuM, agnithI marI javuM, pANImAM DubI javu', gaLe phAMso khAvA, jheranA vATakA pIvA, Adi kAraNeAthI zarIranA tyAga karavA paDe che te Azravane AbhArI che. adhama mAM rAcIne pramAdyavaza zarIrane vacanane tathA manane kaTrAlamAM nahIM rAkhavA, te nisargAdhikaraNanA atha che. kaeN pahelA ke vedanA pahelA 24 kriyA pahelI ke veThanA pahelI ? A praznAttaramAM ApaNane saune navAI lAge che ke-jema A vAta 17 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha AbALagapALa prasiddha che. "jevI karazuM tevI bharaNuM" hAthanA kIdhA haiye vAgyA jAkI jaisI karaNI ve ta phaLa cAkhA" "karmaNahi pradhAnavaM.."tamainamaH karmaNe kSINe puNya pratyeka vizakti" "yAvat puNyamida sadA vija cate puNyakSazIyate" AnA jevI hajAro-lAkha uktiomAM eka ja vAtane raNakAra che ke pahelAM karma (kiyA) karAya che ane pachI phaLa bhegavAya che. chatAM paNa chaThThA gaNadhara maMDita putra, devAdhideva bhagavAnane pUche che ke he prabhe ! karma pahelA hoya che? ke vedanA pahelI hoya che? A praznananAM mULamAM karyo Azaya haze? te tapAsIe te pahelA eka vAtane jANI laIe ke gaNadhara bhagavaMta cAra jJAnanA mAlike hoya che chatAM samavasaraNamAM beThelA bIjA bhAgyavaMtene jJAna upArjana karAvavAnA AzayathI paNa pUche che. ghaNIvAra jIvavizeSane karmo judA ane phaLAdeza judo jaNAya che. jemake :- eka jana kasAI karmane karanAra che chae tenI pAse baMgale, meTara, TelIphena, TelIvijana, strI, putraparivAra che ane putra-putrionA lagnamAM hajAre rUpIA kharce che. gaNikAnI beTI AjIvana gaNikA kRtya kare che. ane mAla-masAlA sAthe nAgaravelanA pAna cAvyA kare che. ane vaibhavapUrNa jIvana pasAra kare che. jyAre eka gRhastha dharmadhyAna kare che ane daridra che. traNa sAMdhe tyAM tera tUTe che. AvI vikaTa paristhitimAMthI tene gRhasthAzrama pasAra thAya che. A trIjA mALe amana-camana pUrNa jIvananI moja mANe che. chatAMe te puNyakamIne sarpa daMza de che ane marI jAya che satItvadharmanI caramasImAne pAlana karanArI sItA-damayaMtI tathA draupadI Adine vanavAsa bhegavavA paDyAM che ane temane ghaNe lAMbo samaya letA rotA pUre thayo che. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3ju uddezaka-3] [ 259 maunavratadhArI, saune hitecchu, khALabrahmacArI paNa TIbInA rAgathI, kramanA rAgathI tathA udharasanI bhayaMkara khImArIne bhAgavatAM AyuSya pUrNa kare che. anAdi AnA jevA te hajArA prasaMge! ApaNe pratyakSa joIe chIe. tyAre ApaNAM ajJAta manamAM paNa Aja prazna urdUbhava che ke Ama banatuM haze ? AvI sthitimAM jaina zAstro ja ApaNane samajutI Ape che. te A pramANe kALanA saMsAramAM mithyAjJAna-pramAda-kaSAya ane aviratine laine upAjaeNna karelA ane pratyeka bhavamAM meha tathA mAyAnA sevanathI vadhArI mUkelA kamaeNmAM jIvanA pradeze sAthe dUdha ane sAkaranI jema mizrita ekAkAra thayelA che. te kAraNe sa`sAranI ra'gabhUmi upara rakhaDapaTTI karanArA mA jIvAtmA peAtAnA karelA zubhAzubha karmanA phaLene bhAgave che. -: AMkhAnA jhADa upara lAgelI mATe pratyakSa dekhAtI lIlA raMganI kaThaNa kerI AjanI Aja mIThThI thatI nathI pIlA raMganI thatI nathI ane narama anatI nathI. gabhamAM paDeleA jIva Aje ja meTA thatA nathI, ane saMsAranA raMga maDapamAM AvavA mATe samartha anate nathI. paNa samaya jatAM te kerI peAtAnI meLe athavA prayatna vizeSathI pAke che tathA saune peAtAnA mIThA rasathI tRpta kare che. nava mahinA pUrA thaye jIva peAtAnI meLe ja purUSa vizeSa Adi koInA paNa prayatna vinA apAna vAyunI sahAyatAthI sa'sAranA thieTara para AvI jAya che. ane pUrva bhavathI sAthe lAvelA karmAne anusAra zubha-azubha ceSTA karavA lAgI jAya che. sArAMza ke keIpaNa vastune samaya pAkayA vinA A Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha saMsAramAM kaI paNa anatuM nathI. yadyapi kALa tattvamAM paNa bhAgya, niyati, purUSArtha vagerenA sahakAra paNa avazyabhAvI che. tevIja rIte AjanA karelA karAvelA, tathA anumA delA zubhAzubha karmAM paNa AjanA Ajeja phaLa devA mATe prAyaH karIne taiyAra thatA nathI. kemake jIvAtmAnA pratipradeze cAra, pAMca, deza, saMkhyAta, ane asaMkhyAta bhavAnA karelA karyAM paNa cAMTelA che. tyAre ApaNe sahuja samajI zakIe chIe ke prAyaH karIne junA karelA karmonA samaya pahelA pAkaze ane AjanA karelA karmAnA paripAka samaya jatAM pachIthI thaze. jevI kama'nI sthiti. vartamAnamAM phasAI kama karanAra peAtAnA pahelAnA bhavamAM kasAI ja hAvA joIe evA niyama nathI. kadAca tene dayA-dAna-puNya tathA dhama karIne peAtAnI dharAjAnI eka khUba majabuta paNa banAvI dIdhI haze? A pramANe eka bhavamAM te puNya kamA~ paNa bhegeA karatA jAya ane khIjI mAju hiMsaka vRttine paNa pASatA heAya che. A pramANe maratI samaye kasAIne paNa dhama dhyAnanI lesyA ane dAnezvarI tathA dayAlu mANasane paNa hiMsaka bhAvanAnI lephsA ghaTAvI zakAya che. kemake asthira ane ajJAnI mANasanI bhAvalezyAe nimittane laine pratikSaNe badalAtI rahe che. upara pramANenA kAraNAne laI jIvAtmA A bhavamAM kasAi paNa anyA che ane zrIma'ta paNa banyA che. mammaNa zeThanA pUbhavIya jIve muni rAjane satpAtra samajIne lADavA paNa ApyA che (vheArAgye. che) te samaye temanI jIbha lezyAe keTalI badhI sarasa hatI. paNa nimitta badalAtAM ja azubha vezyAe paNa dekhAvA dIdhA che. ane satpAtramAM ApelA lADavA pAchA meLavavA mATe muni Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-34 uddezaka-3 ] [ 261 rAja sAthe kharAba vartana paNa karatAM vAra lAgI nathI. basa ! A ja kAraNe pUrvabhavanI zubha lesyAmAM je dAna ApyuM hatu. tethI te mammaNa zeTha zrImaMta matsye| paNa azubha lesyAthI azubha karmAM paNa sAthe ja khAMdhyA hatA. te kAraNe AkhI jIndagI narakagatine ceAgya ja karyAM bhegA karyAM che ane marIne narakanA atithi manyeA che. A pramANe AjanA kasAI tathA gaNikA kAne karanArAo mATe paNa ghaTAvI levu joIe. traNe leAkanA trikALavatI pradArthAne pratyakSa karanArA kevaLa jJAnI bhagavaMte ja pratyeka praznArthonI yathArthatA jANI zakavA mATe samatha hAya che. mATeja temanuM zAstra ja sabhyajJAna che. karmAnAM akhAdhA phALa AjanA atyAranA samaye atyanta meAhakamAM rAcce mAnce! jIva je samaye mahAdhIna manIne saMsAranA bhAgavilAsamAM tathA krodha-mAna-mAyA ane leAbhamAM a Mdha banIne jevA AzayathI, je tIvratAthI, je jIvAnI sAthe kaba dhana kare che tyAre te ja samaye bAMdhelA karmonA 'amAyA phALa paNa nakakI thai jAya che. ' mAdhA kALa eTale khAMdhelA karyAM amUka samaya pachI ja udayamAM Ave te pahelA nahI, eTale udayamAM na Ave tyAMsudhInA kALane akhAdhakALa kahe che. mATe A praznanA uttaramAM paNa bhagavAna pharamAve che. vedanA mAtra ka janya ja hAya che, arthAt pahelA karmAM karAya che pachI tenI vedanA bhogavavAnI hAya che. gatabhavane ApaNe joI zakatAM nathI mATe ja niNaeNya upara AvatAM vAra lAge che paNa - Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha A eka satya hakIkata che ke "kAraNa pahelA ane kArya pachI ja hoya che. vedanA zA mATe bhagavAya che? vedanA kayAMthI AvI? meM keInuM khoTuM karyuM nathI chatAM paNa mane ja A pramANe zA mATe bhegavavuM paDe che. AmAM game te kAraNe paNa vedanA bhegavAya che, A vAta pratyakSa siddha che. tyAre have kAraNa ja gatavAnuM rahyuM te A kAraNe karma che. je karmane bIjA darzanakAre e mAyA, vAsanA, adaSTa, Izvara AdinI kalpanA karI che. game te hoya paNa vedanAnA mULamAM, kaMika kAraNa jarUra che mATe kahevAya che ke karma kAraNa pahelA che. ane vedanA (phaLa) pachI ja hoya che. karmo zAthI thayA? zAthI baMdhAyA? AnA javAbamAM paNa "kiyAjanya karma hoya che. arthAt zubha ke azubha prakAre mAnasika vAcika ane zArIrika kriyA je karAya che tyAM cokakasa kama baMdhana che. mATe kiyAjanya karma ane karmajanya vedanA hoya che. muni veSane dhAraNa karyA pachI pramAdane vaza thaIne munirAje paNa upayoga zUnya banIne khAvAnI pIvAnI, gamanAgamana karavAnI suvA, uThavAnI, kriyAo karaze te cokkasa rIte bhagavatI sUtra sAkSI Ape che ke te munirAje paNa karmane bAMdhaze. ane temane mATe paNa saMsAranuM cakkara sadaiva taiyAra A pramANe bAMdhelA karmo AtmA sAthe keTalAM kALa. sudhI raheze ? ane bAMdhyA pachI keTale kALa vItyA pachI udayamAM Avaze ? e paNa jarUrI hovAthI jANI laIe. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM uddezaka-3] . [ hR3 karma utkRSTa sthiti jaghanya sthiti utkRSTa abAdhA jaghanya abAdhA jJAnAvaraNIya 30 koDA- 1 antamuhUrta 3000 1anatamuhUrta kaDI sA. hajAra varSa darzanAvaraNIya-30 koDAkoDIsA, , , vedanIya 30 kaDAkoDI sA. 12 mUharta , mohanIya 7) koDA- 1 antamUhurta 7800 koDI sA. hajAra varSa - AyuSya 33 sAgaropama , adhikapUrva koTI varSane trIjo bhAga nAma 20 kaDA- 8mUhUrta 2000 kaDI sA. hajAra varSa 20 koDAkoDI sA , aMtarAya 30 koDA- 1 aMtamaiM hUrta 3000 koDI sA. hajAra varSa (AhaMtadarzana dIpIkA peja 1051) nAma gAtra abAdhA kALa eTale karmone anudaya kALa jANo A kALa daramyAna te te karma jIvane dayavaDe hAni karatuM nathI. papama ane sAgaropama eTale zuM? te nIcenA keSTakathI jANavuM. 1 avibhAjya sUmakALa te 1 samaya 2 nava samaya barAbara ra aMttamuhUrta Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha asaMkhyAta samaya 256 AvalikA 17nA kSullaka bhava 7 prANa 7 stoka 38 lava 2 ghaDI 1 samayagUna beghaDI 30 muhUrta 15 divasa 2 pakSa 12 mahinA 84 lAkha varSa 84 lAkha pUrvAga eTale 70pa60000000000 varSa asaMkhyAta varSa 10 kaDAkoDI palyopama 10 kaDAkoDI sAgaropama 1 AvalikA 1 kSullaka bhava 1 zvAsozvAsa (prANa) 1 stAka 1 lava 1 ghaDI 1 muhUrta 1 utkRSTa antamuhUrta 1 divasa 1 pakSa (pakhavADIyu) 1 mahine 1 varSa 1 pUrvAga 1 pUrva 1 palyopama 1 sAgaropama 1 utsarpiNI kALa 1 avasarpiNI kALA 1 kALacake 1 pudgala parAvartana kALa (navatatva prakaraNa mahesANA) 20 kaDAkoDI sAgaropama anaMta kALacaka eka karoDanI saMkhyAne eka karoDanI saMkhyAthI guNAkAra karavAthI eka keDAcheDI thAya che. evA daza keDIkeDI palyopamane eka sAgaropama thAya che. Aja pramANe trIsa kaDAkeDI Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM uddezaka-3] | [ra6pa sAgaropama ane 70 kaDAkaDI sAgaropama jANavA. 10 keDIkeDI sAgaropamanI eka utsarpiNI ane 10 keDA keDI sAgarepamanI eka avasarpiNI thAya che. A banne kALamAM eka eka covIsI tIrthakara devAnI thAya che. Aje mithyAtvane laIne upArjana kareluM jJAnAvaraNIya kama traNa covIsI sudhI saMsAramAM paribhramaNa karAvaze. ane atyanta kaSAyAdhIna banIne upAjeluM mehanIyakarma sAta covIsI sudhI ApaNuM AtmakalyANa sAdhavA nahIM de. A pramANe saMsAramAM karmavaza banIne anaMta pudgala parAvartana ApaNe pUrA karyA che. abAdhA kALa daramyAna eTale ke utkRSTa prakAre 70 kiDAkeDI sAgaropamanuM mehanIya karma bAMdhyuM hoya to 7000 hajAra varSa pahelA karma kaMI paNa hAni karI zake tema nathI. A kALa pUro thaye chate ja mehanIyakarma udayamAM Avaze. saraLArtha A che ke sAta hajAra varSa vItyA pachI 70 keDIkeDI sAgarepamanA kALa sudhImAM game tyAre paNa A kama udayamAM AvI zakaze. samudra jema agAdha ane anaMta che. tema saMsAra paNa agAdha ane anaMta che. Aje je jIvAtmA sAthe kaSAyanI bhayaMkara paravazatAne laIne atyutkaTa-virAnubandha paDaze, je jIva ApaNuM hAthe maryo, jenI sAthe rAga-dveSanI tIvra gAMTha baMdhANI, athavA mRSAvAda adattAdAna, maithuna ane parigraha vadhAravA mATe je jIvo sAthe ApaNe karmanI gAMThamAM baMdhANa chIe. te te jIvane je bhavamAM ApaNe ane teno saMgama thaze tyAre tenuM phaLa bhegavavuM paDaze. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha - mahAvIra svAmI paramAtmAnI ja vAta karIe. meTA ane chellA sattAvIza bhavanI apekSAe aDhAramAM bhAvamAM zreyAMsanAtha bhagavAnanA zAsanamAM bhagavAna mahAvIra svAmIne jIva tripRSTha vAsudevanA avatArane pAmyo hato, tyAM 84 lAkha varSanuM AyuSya hatuM. temAM 83 lAkha ane 49 hajAra varSa sudhI temaNe vAsudeva padane bhegavyuM hatuM. te samaye zayyApAlakanA kAnamAM atiroSe bharAIne garamAgarama zIzuM (kathIra) reDAvyuM hatuM te samaye nikAcita bAMdheluM asAtA vedanIya karma navabhava pachI arthAt karmanA baMdha thayA pachI 80 sAgaropama upara be karoDa lagabhaga varSo vItyA pachI mahAvIra svAmInA. bhave gevAlAe kAnamAM khIlA ThokyAM te rUpe udayamAM AvyuM che. A karma bAMdhyA pachInI vigata A pramANe che. 18mA bhave tripRSTha vAsudeva thayA. jyAM 83 lAkha varSane samaya hate. 1lmA bhava sAtamI narakano che jyAM utkRSTa 33 : sAgaropamanuM AyuSya che. 20mA bhave siMhanA avatArane pAmyA che. 21mA bhave cothI narakamAM jAya che jyAM 10 sAgaropamanI AyuSya maryAdA che. 22mA bhavamAM vimalarAjakumAra tarIke thAya che. 23mA bhavamAM priya mitra cakavata thAya che, jyAM 84 lAkha varSane samaya che. 24mA bhavamAM zuka nAme devalokamAM avatare che jyAM 17 sAgaropamanuM AyuSya che. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [267x zataka-3ju uddezaka-3] jIvAtmAnI ejanAdi kriyA jIva hamezAM mApapUrvaka kaMpe che; eka ThekANethI khIje ThekANe jAya che. spaMdana kriyA kare che. madhI dizAomAM jAya.. che. kSeAbha pAme che, prabaLatA pUrvaka preraNA kare che. ane te te. bhAvane pariName che. jyAM sudhI jIvanI A kriyA cAlu che, tyAM sudhI jIvanI maraNa samaye aMtakriyA--eTale meAkSa thatA nathI. kAraNa ke A kriyA thAya che tyAM sudhI jIva AraMbha, sarabha ane samAraMbha kare che. ane jyAMsudhI te jIva na ka Mpe, 25mA bhavamAM nandana rAjakumAra rUpe avatare che 25 lAkha varSanA samaya che. 26mA bhavamAM prANata devalAkamAM utpanna thAya che.. jyAM 20 sAgaropamanI AyuSya sthiti che. 27 me bhava mahAvIra tarIke thayA che. zayyApAlakanI sAthe vairanI gAMThamAM baMdhAyelA bhagavAna ane zayyApAlaka ane ane AtmAe peAtapeAtAnI dizAmAM ananta saMsAramAM bhaTakatAM bhaTakatAM 80 sAgaropama vItyA. pachI pAchA bhegA thAya che ane geAvALIyAnA avatArane pAmeaA zayyApAlaka, patita pAvana bhagavAna mahAvIrasvAmIne jotA ja hADohADa rASamAM AvIne bhagavAnanA kAnamAM khIlA ThAke che AvI vicitra mAyA jyAre saMsAranI che te pApakame ne. dUra karIne peAtAnA jIvanamAM vItarAgatA-samatA-dayAlutA sahiSNutA ane pApakAritA Adi sadNeAne lAvavA mATe ja prayatna karavA joIe. jethI A jIvane navA karmAMnA dvAra adha thAya ane tapazcaryAM, gurusevA, vagere anuSThAnAthI jUnA. karyAM dhAvAi ne sApha thaI jAya. tyAre ja AtmA zuddha thaze. Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268] [bhagavatIsUtra sArasa graha cAvat te te bhAvane na pariName, tyAre te jIvanI mukti thAya che, kAraNa ke AraMbha saMrabha, samAraMbha Adi kriyA te karatA nathI. 43 43 zaileSI avasthAne prApta nahI thayelA jIveA sakriya hAvAnA kAraNe vIryAntarAya karmAMnA kSayApazamane laIne mana vacana ane kAyAthI ejanAdi (kapanAdi) avasthAone prApta kare che ane Ara bhAddhimAM pravRtti karanArA thAya che. A pramANe gaNadhara bhagavaMtAe pUchelA praznonA javAba bhagavAne ApyA che. zrAvaNa mahInAnA gADha vAdaLAothI gherAyelA sUrya jema aprakAzita hAya che tema karmAMnI atyanta nikAcita ane gADha avasthAne laIne AtmA paNa mithyAtvathI gherAyeleA hAya che. paNa nadImAM rahelA geALa pASANanI mAphaka samayanA paripAka thatAM teja AtmAM mithyAtvanA gADha aMdhakAramAMthI kaMIka mahAra Aveche ane viparIta dazAmAM para parAthI svIkArelI vastune mATe kaMIka vicAra karatAM te jIvane saraLatA, dayAlutA, dAna tathA puNyakamitAAdi guNA upara vizvAsa thAya che. jainazAsana AvI avasthAne meAkSamAM javA mATenI ceAgyatA rUpe prathama guNasthAnaka tarIke saMedhe che, ahI' thADAka saMta samAgama ane * samyagjJAnano upadeza jo meLavavAmAM Ave teA jIvAtmAmAM evI apUrva ane anivruta zakti prApta thAya che ke jene laIne anAdIkALathI gUDha durbhedya anatAnubaMdhI kaSAyane tathA AtmA upara lAgelA mithyAtva mAhanAmanA likAnI gAMThane teADavA mATe sakhaLa puruSArtha karatA koi kALe paNa nahIM meLaveluM * samyagra dezana" prApta karavA mATe samartha ane che. * Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3nuM uddezaka-3] [269 anaMtAnI badhI kaSAya AtmAnI anaMta zakitaone rokanAra AkaSAya che, jene laIne anaMtAnaMta bhavamAM bIjA jIvo sAthe saMgharSamAM utarIne A jIvAtmAe pitAnuM ghaNuM ja nukazAna karyuM che. 'kaSyante hiMsyante prANinaH parasparamasmin iti kaSaH' - jenAthI jIvo paraspara haNAya, luMTAya, viMdhAya te "kaSa" eTale. saMsAra che. AvA kaSa arthAt saMsAra tarapha " jo' eTale gamana karAve. baLajabarIthI saMsAranI mAyAmA phasAve te kaSAya.. kahevAya che. tenA krodha, mAna, mAyA ane lebha A mULa cAra. bheda che. A cAre kaSAye anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI,. pratyAkhyAnI ane saMjavalana rUpe cAra cAra bhede che. joradAra pavanane jhapATo lAge ane vAdaLA kaMIka vikharAvavAM lAge pachI sUryanArAyaNapatAnI zakitathI vAdaLAne bhagADavAmAM svayaM samartha bane che. evI ja rIte AtmA uparanA anaMtAnubaMdhI kaSAya rUpI vAdaLAo je ekavAra khasI. jAya. athavA khaseDI devAmAM Ave to AtmA pote ja potAnI anaMta zakita vaDe karmonA vAdaLAone khaMkherI zake che. ___" anatAn bhavAn (saMsAraparibhramaNAn) aabdhnaatiitigvuM 4 carca naH anaMtAnuvaMdhA vAcaH" arthAta anaMtamamAM rakhaDapaTTI karAve te anaMtAnubaMdhI krodha-mAnamAyA ane lobharUpa kaSAya kahevAya? keIka vyakita-samAja, jAti, gAma, tathA deza upara amuka kAraNene laIne je kodha-rASa-vira IrSyA jore potAnA: Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha AtmAmAM udbhave ane chellA zvAsozvAsa sudhI paNa tene aMta na thAya te anaMtAnubaMdhI krodha kahevAya che. mithyAjJAnane laIne jAti-lAbha-kuLa Azcarya--baLa--rUpa, -tapa ane zrata (zAstrIyajJAna)nuM abhimAna AvyuM te jIndagInA chellA samaya sudhI paNa maTe nahIM te te anaMtAnubaMdhI mAna kahevAya che. mAyA prapaMca vakatAne vaza thaIne pUrI jIndagI sudhI saMsAramAM racyApacyAM rahe ane kUDakapaTanI jALamAMthI bahAra nIkaLe ja nahI te anaMtAnubaMdhI mAyA kahevAya che. putralobha-dhanabha-parigrahabha-Ijjata lebha-pratiSThA lebha AdimAM phasAIne AjIvana bhAMdha bane to te mAnava anaMtAnubaMdhI lobhane mAlika banaze. A cAra kaSA sAthe mithyAtva mehanIyanI traNe prakRtio kALalabdhine laI jyAre kSaya pAme athavA zAnta thAya tyAre AtmAne "samyaktvanI prApti thAya che, je cothuM guNasthAnaka kahevAya che. aviratine bhagADayA pachI ja virati nAmanuM pAMcamuM guNasthAnaka prApta thAya che, sarvIze-aviratinA abhAvamAM chaThuM pramatta guNasthAnaka meLavAya che. A pramANe mekSa prAptinA cauda guNasthAnaka kahevAya che ane tene AtmA potAnI zakita vaDe ja meLavI zake che. - 11muM guNasthAnaka upazAMta nAme che jyAM mehanIya karmanI ghaNI prakRttio upazAMta thAya che paNa sattAmAMthI Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3nuM uddezaka-3) [271 khasatI nathI. mATe ja cheDe paNa pramAda A guNaThANAnA mAlikane nIce pADe che. je carama zarIrI haze? te nIce paDIne paNa pAchA kSapakazreNIno AdhAra laIne ghAtI karmone kSaya karavAM mATe bhAgyazAlI banaze. anyathA guNaThANAno kALa pUre thaye. je patana pAme to yAvat prathama guNaThANe paNa pAcho jaI zake che ane AyuSya kSace patana pAme te sarvArthasiddha vimAnamAM avatAra pAmIne bIjA bhave mekSa jaze. je te sAdhaka carama zarIrI na hoya to karmonA nAza mATe ekaja chaThTha tapa zeSa rahI jAya che athavA sAta lava jeTaluM : AyuSya ochuM hoya che tyAre ja teo sarvArthasiddha vimAnamAM vizrAnti leze. paraMtu mekSa meLavI zakatA nathI. have 12muM guNasthAnakakSINa meha'nuM che. jayAM anAdikALanA pravAharUpe AmA sAthe cUMTelA ghAti karmo paNa AtmAne hAtha joDIne kahe che ke bhAI ! tamArAthI ame hAryA chIe. arthAta ghAti karmone kSaya karIne AtmA karmonA pAMjarAmAMthI chUTo thAya che. ane kevaLajJAna meLavIne 13mA guNaThANe birAjamAna thaIne jIva mAtrane sadupadeza Ape che. mokSamAM javAnI be zreNi A bhavamAM mokSamAM javAnI cegyatAvAlA be prakAranA ja hoya che kemake AtmAnI zakita judI judI hevAnA kAraNe eka jaNa upazama mAge prasthAna kare che. jyAre bIje sApaka mArga svIkAre che. baLatI sagaDI upara jema rAkhano Dhagalo nAkhavAthI agni dabAI jAya che, paNa havAne laIne sakha uDI jatAM agnideva pitAnuM kAma karyA vinA rahetA Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha nathI. jyAre te sagaDI upara ThaMDA pANInI Dola nAkhavAmAM Ave tyAre agninuM astitva ja nAza pAmatAM keIne paNa bhaya rahetuM nathI. tevI ja rIte AtmakalyANanI bhAvanA che, gurUkulavAsa che, svAdhyAya baLa che, tapazcaryA zakita che, to e potAnA aMtara AtmAnI cAla DhIlI hovAnA kAraNe karmonA mULIyAne dabAvate dabAvate eka pachI bIjuM guNaThANuM meLavIne TheTha 11mA sudhI pahoMcI jAya che. paNa vacamAMja sattAmAM paDelA karmonA kAraNe citravicitra nimito malatA AtmAmAM calAyamAnatA AvatAM vAra lAgatI nathI. neminAtha bhagavAnanA bhAI rahanemIe yadyapi dIkSA lIdhI che paNa manamAM rAjImatI mane paraNI hota te sArU raheta" AvA prakAranuM zalya rahI gayuM hatuM. phaLasvarUpe ekAnta sthAnamAM rAjImatIne jetA ja calAyamAna thatA vAra lAgI nathI. prasannacandra rAjarSi paNa bAhya nimittAthI calAyamAna thayA che ane nardiSeNa muninA vairAgyamAM keTalI tIvratA hatI? "devee bhale AkAza vANI karI paNa mAre phasAvuM ja nathI. ane te kAraNethI hajAre mAIla dUra rahIza." tadarthe ugra tapayAmAM potAnuM lehI, hADaka, mAMsa vagere sukhavI dIdhA hatAM paNa A vaizyA enA manamAM zuM samaje che." Ama tapazcaryAno mada je moharAjAne sazakta subhaTa che, basa ? khela khatama, anta vezyAvAsI banyA che. ane zAlIbhadrajInAM vairAgyamAM koIne paNa zaMkA hoI zake che? paNa Aje te "mArA mAtAjInA hAthe pAraNuM thaze ane zreNI cUkI javAthI mokSa meLavI zakyA nathI. ItyAdi agaNita udAharaNe zAstromAM saMgrahAyelA paDayAM che. saumAM eka ja tattva kAma karI rahyuM che ane te "sattAmAM paDelA karmonA bIja." tyAre bIjo sAdhaka prAraMbhamAM karmonA bIjane bAlato ane Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3nuM uddezaka-3] [ ra73 tenA mULIyAone ukheDatA ja AgaLa vadhato jAya che. tyAre game tevA jIvaleNa nimitto maLavA chatAM e AtmAne calAya. mAna karavAmAM kaI paNa samartha nathI banate. "hata! re bhUMDA! saMyama lIdhA pachIvamana karAyelI vastuone bhegavavAnI IcchA karatAM zarama nathI AvatI." Ama kSepaka mArge sIdhAvelA rAjI matIjInA saMyamane ApaNe zI rIte bhUlI zakavAnA chIe. A pramANe naMdaka muni paNa ghANImAM palAtA pAMcaso sAdhuonA ArAdhaka banyA che. upazama zreNIthI nIce paDIne pAchA upara AvanArA nandiSeNa muni, aNika muni, prasannacandra rAjarSi vagere ApaNI AMkhonI sAme ja tasvare che. A 11-12 mA guNaThANAnAM bhAgyazAlIo tathA 13 mAM guNaThANAne zebhAvanAra kevaLI bhagavaMtene paNa potAnA bhASAvargaNanA muddagalAne khapAvavAM mATe dezanA ApavI paDe che. te vakhate temanA mana-vacana ane kAyA kriyA karatAM hevAthI aiyaMpathikI kiyA temane heAya che. ane A kriyAne laIne pratikSaNe sAtavedanIya karmane bAMdhanArA che. "sAtAbAMdhe' kevaLI re mittA! terame paNa guNa ThANe re. kahyuM che ke AtmAmAM AtmAvaDe saMyamita thayelA aNagAre upayoga pUrvaka gamana karanArA, ubhA rahenArA, suvAvAlAM tathA sAvadhAnI pUrvaka upakaraNene grahaNa karanArA tathA mUkanArA hoya che. mATe temane eyapathikI kriyA hoya che. je prathama samaye baMdhAya che. bIjA samaye anudAya che ane trIjI : samaye kSaya thAya che. Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha A pramANe uparanA vivecanathI jANI zakAya che ke 11-12 -13 guNaThANAnA vItarAge paNa sakriya hoya che. paNa uparanA guNaThANAone prApta nahIM karelA aNagAre vIyantarAya karmanA kSapazamane laIne pramANa sahita kaMpe che. vividharUpe kaMpe che. sthAnAntara kare che ane pAchA sthAne Ave che tathA pRthvIne bhAve che. yAvat ukSepaNa, avakSepaNa AkuMcana ane prasAraNAdi kiyAene mana-vacana tathA kAyAthI kare che mATe temane antaHkriyA eTale mukti prApta thatI nathI kemake jyAM sudhI kriyAo che tyAM sudhI saraMbha samAraMbha ane AraMbha rUpa bhAva A ne te mAlika hoya che te kAraNe pRthvI kAyAdika ne dullAvAyA' maraNarUpa athavA iSTa viga rUpa duHkha Ape che. gavAya te jIvane zAka utpanna kare che. pAvavA vadhAre paDate zeka utpanna kare che jethI temanuM zarIra jIrNa thAya che. rivAvAyA' temane rovarAve che. TimaLavAre temane glAni pamADe che. * "kAva " trAsa Ape che. sArAMza A che ke upaga vinAne muni save prANane, sarve bhUtene sarve ne ane sarve sane mAranAre hoya che. te A pramANe mAnasika jIvanamAMthI jyAre saraMbha samAraMbha ane AraMbhane tyAga nathI karAto tyAre te sAdhakanI kAyA Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3nuM uddezaka-3) [275 paNa "sAtAgArava" tarapha prasthAna kare che eTale zarIranI sukhakArIne poSanAra te muninI badhI kriyAomAM Alasa pramAda. ane bedarakArI hoya che. paraThavavA mATenuM pANI, mAguM (laghuzaMkA), pAtro dhoyA pachInuM pANI, kapha, thaMka vagerene evI rIte paraThavaze, jenAthI pRthvIkAyAdika jenuM hanana thAya uparathI pANI mAnuM tathA bIjA snigdha ane kSAravALA sAbunA pANIne nIce phekanAra muni bhAvadayA vinAne mATe ja upayoga rahita hovAthI nIce pheMkatA pANIthI pRthvIkAyane haze. tyAM rahelA kIDI-maMkaDA vagere trasa jIvene paNa mAraze ane pheMkatA pANI vaDe mAkhI-macchara vagere ane mAraze. apUkAya ane agnikAyanA jIvo pratye upayoga rahita muni temanA AraMbha pratye paNa bedhyAna vinAne hoya che. zarIrane sukhAkArI aNagAra ThaMDI havA mATe khAsa Agraha rAkhaze, ane sarasa, puSTikAraka, vIryavardhaka, phaLa Adi vanaspatinA AraMbhamAM paNa sakriya raheze. muniveSane dharyA pachI te munine svAdhyAya baLa, tapazraryAbaLa ane gurUgulavAsa pratye Agraha rAkhe joIne hatA. paNa AzravanA mAlikanuM svAdhyAya baLa haMmezA kamajora hoya che. tapazcaryAbaLa paNa zithila hoya che. ane gurUkulavAsa te temane mAphaka paNa Ave tema nathI. kAraNa ke uparanA traNe mArge saMvara dharmavAlAneja anukula hoya che. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra76] [bhagavatIsUtra sAra saMgraha A pachI pramatta ane apramatta saMyatanA samaya saMbaMdhI kahe che ke-pramatta saMyamane pALatA pramatta saMyamIne badhe. maLIne pramatta saMyama-kALa eka jIvane AzrI jaghanya eka samaya ane utkRSTa dezeAnapUrvakeTi; ane aneka jIvane AzrI sarvakALa pramatta samayakALa che. AvI rIte apramatta saMyamane pALatA apramattasaMyamIne badho samaya maLIne apramatta saMyamakALa eka jIvane AzrIne jaghanya aMtamuhurta ane utkRSTa dezanapUrvakeTi, ane aneka jAtanA jIne AzrIne sarvakALa apramatta saMyama kALa che, u4 kamenI dubhegha granthi 44 baMdhAyelA karmo ane pratikSaNe baMdhAtA karmonA kAraNe anaMtazakitanA mAlika evA AtmAnI avasthA eTalI badhI kamajora thaI jAya che ke jene laIne te potAnuM svarUpa paNa jANI zakato nathI. ane eka gatimAMthI bIjI gatimAM rakhaDyA kare che. viveka rahita, mATe ja bhAna vinAne AtmA bolavAmAM cAlavAmAM, khAvAmAM tathA uThavA besavAmAM ghaNuM ja sAthe meha mAyAnI ceSTAo kayAM kare che, jene laIne atyanta malIna tathA kilaSTa banelI rAgadveSanI durbhedya granthine teDavAmAM samartha banatuM nathI. eka gAmathI bIjA gAma javA mATe traNa mANase gherathI nIkaLyA. paNa bahAra gAma jatA ja jaMgala, jhADI, nadI nALA vagerene joyA pachI eka bhAI te huM luMTAI jaIza to? A bhaya utpanna thatAM ja baMne mitrone sAtha choDIne Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 juM uddezaka-3] [277 pAcho ghera bhego thaI gayo. jyAre bIjA mANase theDI hiMmata karI AgaLa vadhyA to kharo. paNa sAmethI jyAre cora-lUMTArA AvatA joyA. tyAM ja A bhAI eTalA badhA DarI gayA ke jene laIne ghapi trIjAe ghaNI hiMmata ApI che e mAnI nahIM ane mUThI vAlIne pAchA ghara bhegA thaI gayA jyAre trIjA bhAI ghaNIja hiMmata karIne cera-luMTArA sAthe laDayA ane temane bhagADIne pitAnA lakSyasthAne pahoMcI gayA che. Aja pramANe jJAna-dhyAna-tapa-ja5 tathA saMyama Adi zastrone ghAraNa karIne traNa sAdhake mukita (mokSa) nagaranuM lakSya karIne mithyAtva nAmanA potAnA gherathI nIkaLyA che. paNa meha mAyAnA gADha saMskArane laIne pitAnA mAtA-pitA strI-putrAdinA Akandana bharyA zabdo tathA temanI lalacAvanArI mAyAne joIne eka bhAI eTalA badhA DhIlA thaI gayA ke jene laIne pote pitAnA manamAM evuM nakkI karyuM ke "saMyama mArge javuM ghaNuM ja kaThaNa che ApaNuM A kAma nathI. mehakAyA chuTI zake tema nathI." ema samajIne potAnuM lakSya cUkyAM. ane anaMta mAyAmAM pAchA phasAI gayA. bIjA naMbaranA sAdhake mehamAyA tarapha joyA vinA rAgadveSanA pariNAmene dabAvI lIdhA. jene laIne ghaDIbharane mATe potAnA AtmAnuM asalI svarupa tathA IzvaranuM anata teja jevA mATenI samarthatA prApta karavAnI zakayatA ubhI karI che. paNa hajI bhayaMkaramAM bhayaMkara kamenI banelI granthine teDavA mATe samartha thatuM nathI. jyAM avyAbAdha sukha che te mokSanA sthAne pahoMcavA mATe jaina zAsane 14 guNaThAonI yathArtha varNanA karI che eTale ke meDA upara caDhavA mATe jema pagathIyA upara caDhavu anivArya Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278] [bhagavatIsUtra sArasa'graha che tema meAkSa meLavavAM mATe eka pachI eka guNasthAnarUpI pagathIA pAra karIne potAnuM dhyeya siddha karavAnu rahe che. 1-2-3 guNasthAnakane AtmA pi saMsAravI anaMtAnaMta AtmAe karatA zreSTha hAya che, kaIka hi Mmata dharAvatA hAya che paNa ceAthu guNasthAnaka je meAkSanuM dvAra che tyAM AvavA mATe jayAM sudhI A AtmA purUSArtho pragaTa kare nahI tyAM sudhI mekSa mahelamAM paheAMcavA mATe 'samyagadarzana' nAmanu' dvAra meLavI zake tema nathI. mATe te traNe sAdhakamAMthI pahelA sAdhaka dvAra upara AvyA vinAja pA pharI gayA. ane asaMkhyAta bhavA sudhI prAyaH karIne te sthAnane na meLavI zake tevI potAnI sthiti ubhI karI che jyAre bIjo sAdhaka meAkSanA dvAra pAse AvI tA gayA che paNa krodha kaSAyanI tIvratA viSaya vAsanAnI prabaLa mAyA ane sagA snehIonI prapaMca jAlane laIne rAga dveSanI gAMTha teDavA jeTalI tAkAta nahI hAvAthI pAchA pharIne potAnA mithyAtva nAmanA ghera pahoMcI gayA. trIjo sAdhaka potAnI Atmazakti vaDe krodha nAmanA cArane kAmadeva nAmanA DAkune gheADI vArane mATe parAsta karIne sammU dana meLavyu che je ceAthuM guNasthAnaka kahevAya che, jyAM AtmAne ghaNAja AnaMda Ave che, jema bhUkhyA mANasane khAvAnu maLatA' tarasyAne ThaMDu pANI maLatA Ananda Ave tema meAkSanA dvAra upara ubhelA mANasane paNa AnaMda Ave che. mAnasika vicitratA A AnandamAM ne AnandamAM mane pharIthI A sa sAranI Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka- 3ju uddezaka-3 ] [ 279 mAyA satAve nahI ane vadhAre herAna kare nahI, te mATe nyAya nIti thADIka tapazcaryAM ane kAma-krodhane rokavA mATe thADA tA tathA mithyAtvathI dUra rahevA mATe vItarAga paramAtmAnuM darzana-pUjana dhyAna kare che ane A pramANe pAMcamuM guNa sthAnaka meLavIne tyAMja ghaNA kALa vyatIta kare che, kAika samaye saMsAranI mAyAnuM nATaka dekhAya che, tA bIjA kSaNe vairAgyanI lahera AvatAM bhagavAnanAM bhajanamAM masta ane che. eka divasa khAdya sAmagrIne peAtAnA putra putrIo sAthe besIne svAdapUrvaka khAya che teA bIjA divase khAnapAna cheDIne bhagavAnanI mALA gaNe che. kAIka samaye sauMsAranA raMgarAga bhAgavavA mATenI bhAvanA jAgatA temAM lapaTAI jAya che te bIjA samaye 'are A meM zu karyu. ema vicAratAM ja pauSadha laIne gurunA caraNeAmAM khIjI rAta pUrI kare che. Ama koIka divasa saMsAranI mAyA te mIjA divase vairAgyanI mAyAmAM prayANa karatA te bhAgyazAlI samaya pAkatAM ane vairAgya tathA jJAnanA abhyAsa dvArA bhegI karelI AtmazaktithI saMsAranA tyAga kare che ane munidhama - maunadhama -samiti-gupti dhama pALavA mATe hiMsAnA saMpUrNa tyAga karIne saMyama dhama svIkAre che. tyAre jainazAsana A sthAnane chaThThuM guNasthAnaka kahe che. arthAt meAkSamAM javA mATe A bhAgyazAlI chaThThA pagathIe caDhI gayA che, tyAM gurunA caraNAmAM rahe che. svAdhyAyanI zaktine vadhAre che. tapazcaryA dharmane utkRSTa dhama samajIne kama rAjAnA sainika sAthe raNamedAna rame che,paNa ApaNe sau koI samajIe chIe ke raNamedAnamAM kaIka samaye ApaNI senAnA vijaya thAya che te khIjA samaye zatru rAjAnI senAne Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 [bhagavatIsUtra sArasaMgraha vijya thAya che. AvI rIte A jIvAtmA anAdikALathI meharAjAnA sainikethI gherAyeluM che jyAre vairAgya rAjAnI chAvaNI te A bhave ja joI zake che, mATe kaMIka samaye mahArAjAnA sainikone humale joradAra thatAM ja A bhAgyazALI sAdhakane saMsAra pAcho yAda Ave che. bhegavelA bhego ane upabhego yAda Ave che. sagA snehIonI yAda satAve che ane pAche temanA sAthe dharmanA nAme "rAga" vadhAre che prAraMbhamAM temanI sAthe kalAka be kalAka gappA mAravAnuM thAya che ane tyAra pachI gurUjIne pUchyA vinA kapaDA-kAmalIpAtrA tathA tara5Na vagere tyAM eTale sagAvhAlA tathA pitAnA bhakatane tyAM mUkAya che ane A pramANe bhADutIrUpe pagapesAro karelI te mAyA rUpAntare paNa vadhavA lAge che ane chevaTe vadhI gayelI te mAyAne dharmane raMga ApIne prazasta prakAramAM tene khapAvavAM mATe vyAkhyAnane raMga paNa badalavo paDe che. mATe A guNaThANAne pakSapAta vinAnA jaina zAsane "pramatta guNasthAnaka tarIke saMdhyuM che. pramata eTale pramAda "amAre modazI citte bAramati pramAra tenA ATha bheda che te A pramANe ajJAna, saMzaya, mithyAjJAna, rAga-dveSa, matibhraMza ( vismRti ), dharmo anAdara, yogadupraNidhAna. ajJAna eTale jJAnane sarvathA abhAvarUpa artha jaina zAsanane mAnya nathI, paNa "tsitajJAnamajJAnanuM mithyAtrei zanimicarya A ajJAna paNa traNa prakAre che mati-ajJAna, zrutajJAna ane viMbhaLajJAna. khAnadAna mANasa paNa nIca mANasanI saMgAte nIca gaNAya che. tema mithyAtvanA raMgathI raMgAyeluM jJAna paNa Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 ja uddezaka-3 ] 281 ajJAnaja gaNAya che. AnA kAraNe mANasa ajJAnanA nAzamAM racce| macce rahe che sazaya paNa pramAda che kemake satya padAnA ni yamAM tene kI paNa utsAha AvatA nathI. mithyAjJAna eTale ke hi~'saka, gRhastha, tathA svAthI mANasAnA banAvelA zAstrone ja pramANa mAnIne te cAlatA hAya che. phaLa svarUpe hiMsaka kAne ahiMsA dhama mAne che. A pramANe mithyA buddhinA bhramaNAnA pAzamA ja jIvana pUra thAya che. rAga-tathA dveSanAM atirekamAM AtmA sarvathA bebhAna manIne ajJAnInI mAphaka ceSTAo kare che, je pratyakSa che. matibhraMza--akhAdha padArthIne khAvAthI tathA vadhAre paDatAM kAma ane krodhanA sahavAsathI matibhraMza thayeleA mAsa pramAdIja hAya che. dharma anAdara-zuddha, sAttvika, ahiMsAdi dharmamAM pratye ane tenA anuSThAnA pratye mANasa edhyAna rahe che. tethI A avasthA ja pramAda che. mana-vacana tathA kAcAnA sacAlanamAM hiMsA tathA ahiMsAnA khyAla rAkhyA vinA dupraNidhAna eTale gaMdA vicArAmAM, gaddI bhASAmAM ane gaMdA kAmAM mana~vacana~ kAcAne joDavA te paNa AtmAnA pramAdaja che. e pramANe tAratamyabhAve pramAdane sevatA, meAkSanA sAdhaka muni paNa pramatta saMyamI kahevAya che. jyAre jJAna ane vairAgya bhAvathI dIkSita thayelA muni dIkSA letA ja ATaleA niz ya kare ke saMsAra du:khAthI bharele Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha chevaTe lavaNasamudramAM caudaza, AThama, amAvAsyA ne pUnama-e divasee bharatI-oTa kema thAya che, te saMbaMdhI jIvAbhigama sUtromAMthI jANuM levAnuM jaNAvyuM che." che. mATe mekSa meLavavA mATe ja huM jyAre mArA bhAvathI dIkSA svIkAruM chuM. te game tevA upasargo Ave pariSaha Ave tathA gurUdvArA sAraNA-vAraNa-coyaNa-paDiyaNa thAya tae mAre gurUkulavAsa cheDa nathI. temaja mAre svAdhyAya paNa choDe nathI. tapa karma paNa choDavuM nathI. ane mArA potAnA saMpUrNa svArthane choDIne gurUdevanA svArthamAMja mAre samarpaNa bhAva karIza te A muni AgaLa vadhI zakaze ane antarmuhUrtanI maryAdAvAlu sAtamuM guNasthAnaka prApta karavA samartha banaze. Ama chaThThA ane sAtamA guNa sthAnakamAM ramaNa karato sAdhaka sAdhana matye AgaLa vadhIne 8-9-10-11-12muM guNasthAnaka meLavavA mATe bhAgyazAlI banaze. A praznottaramAM te kevaLa pramatta saMyama ane apramatta. saMyamane samaya ja batAvavAmAM Ave che, je spaSTa che. 45. lavaNa samudramAM pratidina be TAIma bharatI Ave che. tyAre samudranI jala sapATI ghaNI ja vadhI jAya che ane samaya vItyA pachI potAnI meLe ja AvelI bharatImA pAchI oTa Ave che ane samudra pUrvavat thaI jAya che. A anubhava sau koIne eka sarakhA ja che. paNa A bharatI zA kAraNe Ave che? tene javAba bhagavAna mahAvIra svAmI Ape che ke jemanA mehakarma nAza pAmyA nathI te carmacakSunA mAliko judI judI kalpanA bhale karatA hoya paNa kevaLajJAnanA mAlike Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 ju uddezaka-3] [283 "jhAmaDhia....' nI mAphaka AkhAe saMsArane jJAnacakSuthI pratyakSa karelA hAya che. sa'sAra tathA tenI mAyA paNa eTalI khadhI vicitra che. tathA akalpanIya che-jenAthI saMsAranA meATA meTA paMDitAe paNa vastunI yathArthatAneA nirNaya karavAmAM thApa khAdhI chemATe jainAgama ja pramANa che, jenI yathArthatA mATe kAIne paNa zaMkA rahetI nathI. sAtadvIpa ane sAta samudramAM ja saMsAranI samApti thaI jAya che. Avu adhurU jJAna game tene thayuM hAya teA paN kevaLI bhagavAnanA kevaLajJAnamAM te asaMkhyuM. dvIpa ane samudra che. saMsAranA ghaNA ghaNA padArthAM sathA parokSa ja hAya che, tethI vastunI yathArthatA ghaTI jatI nathI. mati jJAnanI duba latA--AMkha--IndriyanI kamajorI tathA parokSa padArthane grahaNa karavAnI zaktine abhAva ane pota potAnA mAnelA granthA pratye pUrvAMgraha ityAdi ghaNA kAraNone laIne saMsAranA ghaNA padArthonA niNaeNya jainAgamanA abhAvamAM thaI zake tema nathI. Agamyante trividhapadArthAH dravyaguNaparyAyAtmakAHH satyasaOLa catra sama' sasAranA saMpUNa' jIve tathA. ajIve adholeAka-tiya kleka ane urdhvaleAkamAM rahe che. tenA saMba MdhInuM varNana A pramANe che. eka bIjAthI sabaMdhita asakhyAta dvIpa ane samudronI kharAkhara vacamAM jammUdrIpa che. je geALa nAraMgInA AkArane nathI. paNa thAlInA AkAra jevA che, tenI cAre bAju baMgaDInA AkArane lavaNa samudra che. tenI cAre mAju baMgaDInA AkAra jevA dhAtakI khaMDa che Ama khaMgaDInA AkArane dhAraNa karanArA. Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha anukrame jambudvIpa, lavaNasamudra, dhAtakIkhaMDa, kALodadhisamudra, puSkaradvIpa puSkara varasamudra varUNavaradvIpa, varuNadasamudra, kSaravaradvIpa, kSIra dasamudra kRtavaradvIpa, dhRtadasamudra ikSuvaradvIpa isuvaradasamudra, nandIzvaradvIpa nandIzvarasamudra, arUNuvaradvIpa arUNavarasamudra e pramANe rAA sAgaropamanA jeTalA samaya thAya teTalI ja saMkhyA pramANanA dvIpa ane samudra jANavA. chellAmAM chelle svayaMbhUramaNasamudra che. A samudra pachI paNa alpa pramANamAM cAre khUNe pRthvI che. pachI vAtavalI che ane tiryaphaleka samApta thAya che. A dvIpa ane samudranI caDAI Age Dabala (dviguNita) che. jema jambudvIpa eka lAkha ejanane che. lavaNasamudra tenAthI Dabala eTale be lAkha ejanane che. dhAtakIkhaMDa cAra lAkha ejanano che. A pramANe TheTha svayaMbhUramaNa samudra sudhI jANavuM jambudvIpa cAre bAju lavaNasamudrathI gherAyeluM che ane lavaNasamudra ghAtakIkhaMDa nAmanA dvIpathI gherAyeluM che. Ama saunA sthAna niyata che. lAkhAjanavAlA jambudvIpa nI maryAdA pUrI thatAMja be lAkha janane lavaNa samudra che ane enI maryAdA pUrI thatAM ja cAra lAkha janane dhAtakI khaMDa che. Ama TheTha sudhI ghaTAvI levuM. eka jana cAra keza (8 mAIla)ne hoya che paNa A mApa ubhedhAMgulathI jANavuM jyAre AnAthI pramANAMgula pAMca guNa vadhAre hoya che mATe prastutamAM 1 ejananA 2000 keza samajavAM. Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3nuM uddezaka-3] [285. jambudvIpanI barAbara vaccamAM merU parvata che. te goLa che. lAkha jana pramANa UMcuM che. jemAMthI eka hajAra ejanane bhAga pRthvImAM che. zeSa 99000 hajAra jana pRthvI upara che. nIcenA bhAgane adhe loka kahevAya che. jyAM sAta naraka pRthvIo tathA bhavanapationA AvA hoya che.. samatalabhUmimAM asaMkhyadvIpa ane samudra che. udarva bhAge vaimAnika tathA tika de che. A meru parvata bAkInA merUparvate karatAM meTo che. lAkha jana. pramANa jabudvIpamAM bharatakSetra, hemavaMtakSetra, harivarSa kSetra, mahAvidehakSetra, rakkSetra, hiraNyakSetra ane arAvatakSetra che.. A badhA kSetre bharata kSetrathI uttara tarapha che ane temane vibhakata karanArA varSadhara parvata che. te A pramANe himavaMtaparvata mahAhimavaMta parvata,niSadha parvata, nIla parvata, rUkima parvata, ane zikharI parvata che, lAkha ejanavAlA, jaMbudvIpamAM upara pramANe sAta kSetre ane cha parvate rahelA che. te anukrame mApa sahita A pramANe jANavAM. . bharata kSetra para6 jana 6 kaLA che. himavaMta parvata 1852-12 kaLA che. hemavaMtakSetra ra105-5 kaLA che. mahAhimavaMta parvata 4210-10 kaLA che. harikSetra 84ra1-1 kaLA che. niSadha parvata 1684ra-2 kaLA che. mahAvidehakSetra 33684-4 kaLA che Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286] [bhagavatIsUtra sArasa'graha nIlaparvata 16842-2 kaLA che. ramyakSetra 8421-1 kaLA che. kimapa ta 4210-10 kaLA che. hiraNyakSetra 2105-5 kaLA che. zikharI paryaMta 102-12 kaLA che. arAvatakSetra 526-6 kaLA che. ahIM eka cAjananA 19 me bhAga karavA. temAMthI teTalA vlAga samajavA jemake bharatakSetra 526 cAjana che. ane kaLA che eTale 19 bhAgamAMthI 6 bhAga levA. A pramANe adhe samajavuM. A bharatakSetramAM pUrvathI pazcima sudhInI lakhAI vAle "vaitADhapava ta che. jenI dADhAe lavasamudra sudhI jAya che. A parvatane laIne ja dakSiNA bharata ane uttarAdha bharata nAme e vibhAga paDe che. temAM dakSiNA bharatamAM tIthaMkarA, cakra vatIe, vAsudevA, prativAsudevA, khaladevA ane nArada janma le che, ane dharmanI pravRtti thAya che. A pramANe sa MkSepathI jANyA pachI lavasamudranA bharatI ATanI vAta karavAnI rahe che. kemakeH-praznonA viSaya ja A "samudra che. A samudramAM cAra moTA pAtAla kaLazA che arthAt kaLAzAkAranA padArthoM che, eka eka pAtAlakaLaza lAkha "ceAjananA che, bIjA paNa nAnA nAnA ghaNAM pAtAla kaLaza che e mane jAtanA pAtALa kaLazeAmAM nIcenA bhAge vAyu che. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 ja uddeza-3] [287 vaccamAM vAyu ane pANI che. ane uparanA bhAgamAM pANI ja che, jemAM ghaNA vAyue spadane che kaMpe che? ane vAyunA kAraNe nAnA meTA 7842 pAtAla kaLazAonu pANI uchale che. ane uchAlA mAratAM te pANIne ja bharatI kahevAya che. AThama, caturdazI, amAvAsyA ane pUrNimAmAM bharatI vadhAre hAya che. A pramANe bharatI tathA eTa Ave che. ane samudra pA. pU vat thaI jAya che. A badhI vAtA anAddikALanA A saMsAranI leAka sthiti' nA pariNAme ja thAya che, sasAra sacAlanamAM kayAMya paNa gaDakhaDa nathI. kemake arihaMtA tapasvIe, tyAgIe tathA satIonA puNya prabhAve leka sthiti AvA prakAranI niyata che. mATe samudramAM game teTalI bharatI Ave te paNa saMsArane kaI paNa nukazAna thatuM nathI. A pAtAlakaLazAe lavasamudramAM ja hAya che, mATe bharatI-oTa A samudrane ja lAgu paDe che, jyAre khIjA samudromAM A kaLazA na heAvAnA kAraNe tyAM bharatI-eTanA prazna ja rahetA nathI. mATe ja tIrthaMkara devAnu 'sAgaravara gaMbhIrA..'nuM vizeSaNa sAtha ka che. game teTalI nadIonA pANI A samudramAM ThalavAI jAya tA paNa samudra peAtAnI maryAdAne choDatA nathI. tema tIrthaMkara devA paNa sAgaranA jevA gaMbhIra eTalA mATe che ke teo zatru ane mitra, suvarNa ane patthara, mAna ane apamAna Adi dvandvomAM eka samAna ja heAya che. kamaTha nAmanA adhamadeve pArzvanAtha bhagavAnane jIvaleNa upasageryAM karyAM ane dharaNendra tathA padmAvatIe prabhune pUchyA che te paNa bhagavAnanI te anemAM samadraSTi che. Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha bhAvitmA anagAranI zakti A prakaraNamAM bhAvitAtmA anagAra deva tathA devanAM yAnane jue ke kema ? vAyukAyanuM rUpa, balAhaka-medhanuM rUpa, lezyAnAM dravya,bhAvitAtmAnI vidurvaNA zakita. mAyI(pramatta) ane amAyInI vidurvaNa zakita vagere saMbaMdhI praznottara che. sAra A che - bhAvitAtmA anagAra, eTale ke saMyama ane tapathI bhAvita-evA anagAra, ghaNuM karIne arthAt AvA aNagArane avadhijJAnAdika labdhio hoya che.. anagAra vaikiya samadughAtathI samavahata thayelA ane yAnarUpe gati karatA devane kevI rIte jUe? te saMbaMdhI kahyuM che ke-kaI devane jUe, kaI yAnane jUe, keI yAnane jUe paNa devane na jUe, kaI deva ane yAna banene jUe, kauzika travAlA caMDakauzika sarSe bhagavAna mahAvIra svAmInA caraNe DaMkha mArIne jIvadhAtaka humale karyo che. ane kauzika gotranA Indra mahArAjAe bhagavAnanA caraNenu abhivandana karyuM che te e dayAla deva baMnenA viSayamAM rAgadveSa vinAnA rahyA che, te kAraNe ja bhagavAna, mahAvIrasvAmI yogI enA paNa nAtha che. - rAkha calavI, kAna phADavAM, cIpIA ke paMcAgni sAdhavI vagere roganA lakSaNa nathI. paNa sukha duHkha Adi dhabdomAM samAna rahevuM te yogI kahevAya che, ane tevA mahAvIra hatA. A pramANe preratuta praznane samApta karIe te pahelA rAgadveSathI bharelA, meha mAyAthI kharaDAyelA, viSayavAsanAnI Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM uddezaka-4] - [289 ane kaI deva ane yAna-emAMthI koIne na jUe. AvI ja rIte devI saMbaMdhI, devIvALA deva saMbaMdhI, jhADanI aMdarano bhAga ne bahArane bhAga jevA saMbaMdhI, vRkSanuM phaLa ane bIja vagere saMbaMdhI paNa jANI levuM. uparanA cAre bhAMgA badheya lAgu paDe. FF javAlAethI dagdha thaelA, mAnarUpI ajagarathI DaMkhAyelA, mAyArUpI nAgaNathI becena banelA ane lebharUpI rAkSasathI cavAyelA ApaNA jIvanamAM paNa pAtAlakaLazAnI kalpanA karavI, je AzA-tRSNA Adi vAyu vaDe bharelA che ane pratikSaNe kaSAye ane kaSAyonuM vAtAvaraNa ApaNA jIvanamAM azuddha ane azubha mAnasika vicAradhArAonI bharatI vadhAratu samudranI bharatI Acce nukazAna thAya athavA na paNa ke thAya. paNa ApaNA jIvananA pAtAla kaLazAo je tephAne caDhayAM te bhayaMkara bhayaMkara sthAna karyA vinA rahetAM ja nathI. "pAtAlakalazA yatra bhRtAstRSNAmahAnilaiH / / kaSAyAzcitasaMkalpa-velAvRddhi vitanyate // " 46. avadhijJAnAdika labdhionI prApti bhAvitAtmA aNagArane ja thAya che. "na viAigu ca sa ana" "kRLiI pRmukhyatve arthAt dharmapatnI (sI)nA parigrahamAM saMsArabharanA parigrahane AvavAnuM saraLa bane che. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha mATe parigrahI hoya te gRhastha hoya che paNa aNagAra heI za nahI saMyamatAbhyAM bhAvitaH sthirIkRta AtmA yena sa mAvitAtmA' A saMyamI pitAnA avadhijJAna vaDe padArthone grahaNa kare che. e jJAnanI vicitratAne laIne koIka samaye vimAnamAM beThelA devane jue che. bIjA samaye ekalA vimAnane ja jue che. koIka samaye baMnene jue ane bIjA samaye koIne paNa jete nathI. AvI ja rIte keIka samaye jhADanA mULane jue che. keIka samaye zAkhAene jUe che, keIka samaye jhADanI chAlane, puSpane, patrane tathA phaLane jue che. kemake avadhijJAnanA tAratamyathI padArthonA jJAnamAM paNa tAratamya Ave che. ahiMsA saMyama ane tapanuM spaSTIkaraNa je bhAvitAtmA ahiMsA-saMyama ane tapane ArAdhaka che. te ja labdhio meLavI zake che. tapazcaryAnI ArAdhanA ane tenAM rUDAM phaLo temaja ahiMsAdharmanI ArAdhanA eTale vaira ane virodhanI nivRttinI saphaLatA kene AbhArI che? te jarA joI laIe. ahiMsA eTale ke kaI paNa jIvane krodha-mAna-mAyA ane lobhamAM AvIne mana-vacana tathA kAyAthI mAre nahIM, marAve nahIM ane mAranArane anuda nahIM te ahiMsA che. * "rAjInAmuttitva hiM" bAhya nimittene laIne AtmAmAM rAga-dveSanI utpatti thavI te hiMsA che. eTale te rAgadveSanI utpattine ja rokI devI te ahiMsA che. Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM uddezaka-4] [291 zarIranAM rasa-lohI mAMsa-hADakAM, majajA, ane zukrAdi dhAtuone tapazcaryArUpI bhaThThImAM khUba tapAvyA pachI temAM rahelA tAmasika ane rAjasavRttinA paramANuone bAlI nAkhe te tapazcaryA kahevAya che. dehane zuddha kare, manane pavitra banAve ane saMpUrNa jIvarAzi sAthe maitrIbhAva sadhAve te tapazcaryA che. bhagavelA bhego tathA upabhegamAM pApakarmanI bhAvanA karAvIne tathA zuddha bhAve prAyazcita karAvIne samiti guptirUpa gamArgamAM joDAvI Ape te tapazcaryA che. hiMsAnubaMdhI-mRSAnubaMdhI-maithunAnubaMdhI Adi vicArone svapnamAMya paNa AvavA de nahI te tapazcaryA che. AvA pavitratama ahiMsAdharma tathA tapAdharmane prApta karAve, ane prApta thayelAne TakAvI rAkhe te saMyama dharma kahevAya che. tene saraLArtha A che ke -saMyama dharmanI prApti vinA ahiMsA tattva, tathA tapadharmatattva paNa prApta thaI zake tema nathI. kadAca thAya te paNa ahiMsA tathA tapamAM zuddhi Ave tema nathI. saMyamanI ArAdhanAmAM jeTalA aMze rAga-dveSa ane svArtha bhAva haze. teTalA aMze ahiMsaka ane tapasvI paNa rAgadveSathI yukta banIne svArthInga-mehAnta ane krodhAnya banaze, svArthIbdha mANasa hajAro lAkho mANaso sAthe zakatApUrvakanuM vAtAvaraNa keLavaze mATe te hiMsaka che. mehAnya mANasa vinaya ane viveka vinAne thatAM mAnavasamAjane paNa vinaya ane viveka vinAne karaze. ane kAdhAnya mANasane bAhya vizagya ghaNuM jene vaira-jheranA raste laI jaze. mATe ja. saMyama vinA ahiMsA nathI, tapAdhama nathI, sacama vinAne game te paNa ahiMki, pitAnI Antara Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22] [bhagavatIsutra sArasa graha vRttimAM luccA, vakra ane paradrohI manaze. temaja sacama vinAnA tapeAdhamI paNa Antara jIvanamAM khAvApIvAnI vastuonA lAlacu hAvAnA kAraNe tenI Abhyantara vRttie guptarIte bhAga mAga tarapha ja vaLaze. mATe te sAdhakanI ahiMsA paNa azakta ja rahevAnI ane tAdhama paNa Adhi-cAdhi tathA upAdhine AmaMtraNa ApanAro thaze. sacamanI vizALa samajuti sacama vinAnA mAnava SaTkAya jIvAnI rakSAmAM medarakAra haiAvAthI hiMsaka che. temAM paNa jIvAnI rakSAmAM e dhyAna rahevu te dravya hi sA che ane asayamI jIvana svataH bhAva hiMsA ja che. saMyama vinAnA mAnava mana gamatA zabdomAM, rasAmAM, rUpa jovAmAM, sundara gandhAmAM ane sparzImAM Asakta hAvAthI te bhAgI che paNa bhAva saMcamI nathI. saMyama vinAnA mAnava Antara jIvanamAM manadaMDa, vacanadaMDa ane kAyada DanA mAlika che. tethI traNe daDAthI tenu mAnasika, vAcika ane kAyika jIvana paNa hiMsaka raheze. mATe ja mana vacana ane kAyAnA IMDAnA nigraha karavA athe eTale ke managupti vaDe manadaDane kAbUmAM levA, vacana gupti ane bhASAsamiti vaDe vacanane kabajAmAM levA ane kAyagupti tathA Iyyasamiti dvArA kAyada DanA nigraha karavA te sayama che. IryAMsamiti, bhASAsamiti, eSaNAsamiti, AdAnanikSepa "samiti tathA utsaga samiti A pramANe pAMca samiti Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 juM uddezaka-4] 293 ane traNa guptimAM pravRtti karanAra ne ekendriyAdi prANIenI pIDAnA parivAra rUpa saMyama che. A ja vAtane dazavaikAlika sUtranA dazamA adhyayananI 15mI gAthAthI vicArI laIe. hatthasaMjae, pAyasajie, vAyasaMjae, saMjaindrie arthAt hAtha, paga, vANI ane Indriyene kaMTrola karavI te saMyama che. ane A saMyamI ja ahiMsaka ane tapasvI hoya che. hAthane saMyama eTale ke, hAthane saMyamita karo. anAdi kALanI kuTevene laIne bIjAne mAravAnA ke dhamakAvavAnA adhyavasAyathI mUThI vAlIne hAtha ugAme che. kharAbaceSTA mATe AMgalIothI IzArA kare che. bIjAne DarAvavA mATe tarjanI AMgalIne upayoga kare che. khoTA tela-mApa-hisAbanA copaDA khoTA lekha tathA kheTI sahI karavAmAM hiMsaka bhAve ja hAthane upayoga thAya che. AvA prakAranA kAraNomAM khoTI Adatone dUra karavI te hathasaMyama kahevAya che. pAcasaMcama-je sthAna para Azrava dvArA sevAya ane jenAthI pitAnA gurune, vItarAgadeva, jainadharmane ane chevaTe potAnA cAritrane droha thAya che. tevAM sthAnamAM; tevAM kAryomAM pagane upayoga karavo nahIM. IryAsamitinuM tAtparya paNa eTaluM ja che ke saMyamanI ArAdhanA mATe eka Asana upara ja besavA mATene abhyAsa kare ane gurunI AjJAthI ja gamanAgamana karavuM te pAdasaMyama che. vAca-eTale ke jIbha game tema bolavA mATe nathI tema je te khAvA mATe paNa nathI. kemake--dharmavirUddha ane Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294] : [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha - - have vAyukAya, eka moTI patAkAnA AkAra jevuM rUpa vikuve che. ane tema karIne aneka cejane sudhI gati karavAne te zakta che. A vAyukAya te AtmaRddhithI gati kare che, paNa pavananI ddhithI-zaktithI gamana karatuM nathI. jema AtmaRddhithI gamana kare che. tema AtmakarmathI ane Atma pragathI paNa gati kare che. A vAyukAya UMcI patAkA ke paDI gayelI patAkA-banne prakAre rUpa kare che. A patAkA guru AjJAnI maryAdA ulaMghIne kaMI paNa belivuM ane game te khAvuM te asaMyama che. anAdikALanI kuvAsanAne laIne ja game te belavAnI ane game tenI sAthe bolavAnI Adata paDelI hoya che. tene kAbUmAM levA mATe puruSArtha kare te vAsaMyama che. jyAM saMyama che tyAM saMvara che. jyAM saMvara che, tyAM Azrava mArga baMdha thavAthI karmabaMdhana paNa nathI ane jyAM AvatAM karmone rekI lIdhI tyAM jUnA karmonI nirjarA thatAM vAra lAgatI nathI ane jyAM nirjarA che tyAM avazya mokSa che ane mekSamAM AvyA bAdha anaMta sukha ja che. ciraMjana eTale ke pAMca jJAnendriyone, upastha (purUSacinha tathA strI cinha) tathA gudAsthAnane asaMyamanA raste jatAM jJAna vairAgyathI rekI levA te Indriya saMyama che. anaMta bhavanI bhramaNAmAM Indriya saMyama sarvathA durasyAjya rahyo che. kemake -pratyeka bhavamAM A AtmAe saMsAra mAMDe che, zaNagAryo che, bhagavyuM che ane pAMce Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 ju* uddezaka-4] [25 eka ja dizAmAM hAya che, evuM rUpa karIne gati kare che. A vAyukAya patAkA nathI. paNa enu rUpa evuM bane che. AvI ja rIte khalAhaka--eTale meghanA saMbaMdhamAM paNa che ke-megha eka mATuM strIrUpa karIne aneka ceAjanA sudhI jai zake che. Ama meghe! AtmaRddhithI gati karatA nathI. paNa paraRddhithI zakitathI gati kare che, A megha-malAhaka IndriyAnA 23 viSayeAmAM pUrNa rUpe Asakta banyA che. mATe pahelAnA bhavAnI kuvAsanA tathA kuceSTArUpI asaMyamanA saMskAre A bhavamAM paNa ucamAM AvyA vinA rahetA nathI ane udayamAM AvelA athavA udIraNA karIne udayamAM lAvelA indriyAnA asayamane jJAnarUpI lagAmathI vazamAM lAvI zakAya che. zAstromAM zarIrane rathanI upamA ApI che. AtmarUpI zeThanA hAthamAM jo jJAnarUpI lagAma, gurukulavAsa rUpI kavaca (akhtara ) vItarAgadevanI AjJArUpI talavAra haze teA IndriyA rUpI gheADAone vazamAM karatAM vAra nahI lAge. anyathA mithyAjJAna, bhramajJAna, buddhiviparItatA rUpI lagAma hAthamAM AvatAM ja IndriyA tAphAne caDhayA vinA rahevAnI nathI. AvI avasthAmAM kaSAyeAnI pariNati avasya bhAvinI che, ane jyAM kaSAyeA che tyAM mAnasika vicAra| azuddha ane malina ja manavAnA che mATe IndriyAnA sayamane ja sayama kahevAya che. meAkSa meLavavAM mATe tathA guNaThANAone eka pachI eka prAsa karavAmAM saMyamanI AvazyakatA sarvathA Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha e strI nathI, puruSa, hAthI, ghoDe vagere nathI. paNa balAhaka che, megha che. strI, puruSa, hAthI, ghoDo--e to enA rupo che. AvI ja rIte A balAhaka yAnanuM rUpa pariNamAvIne paNa aneka cIjane sudhI gati kare che. A megha-balAhaka e AkAzamAM dekhAya che, te che. AkAzamAM tenAM aneka rUpe dekhAya che. megha e te ajIva che. svabhAvathI enuM pariNamana thAya che. megha pitAnI zaktithI-ddhithI kAMI gati karatuM nathI. vAyu athavA kaI devanI preraNAthI ja te gamana kare che. mATe ja kahevAmAM AvyuM che ke-paraddhithI gamana kare che. have vezyAnA saMbaMdhamAM kahyuM che ke-je jIva narayikamAM tiSikemAM vaimAnikamAM, utpanna thavAne gya che. te kevI lezyAvALAomAM utpanna thAya? enA javAbamAM kahyuM che ke jIva jevI lezyAvALA dravyonuM grahaNa karI kALa kare, anivArya che. AvA prakAre saMyama ane tapadharmanI ArAdhanA karanAra aNagArane avadhijJAnanI labdhio prApta thAya che. ' Ama to pahelA ane cethA guNaThANe rahenArA deva ane nArakane paNa avadhijJAna (virbhAgajJAna) hoya che paNa te jJAnane upaga kevaLa potAnA puNya ane pApanA phaLane bhegavavA mATe ja karavAmAM Ave che. mAtra samyakatvanA mAlika dene ja avadhijJAnane upaga tIrthakara devanA paMcakalyANakanI ArAdhanA mATe paNa kAmamAM Ave che. Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM uddezaka-4] [27 tevI vezyAvALAmAM te utpanna thAya che. E47 sthAvara nAma karmane laIne vAyukAya sthAvara jIva ja che, to paNa kriyAnI apekSAe eka sthAnathI bIjA sthAne gati kare che. vAyune AkAra vajA jevuM che. vikrvazA karato vAyu, strI purUSa, hAthI Adi AkAre tathA yAnAdi AkAre vikurvaNA karatuM nathI paNa meTI patAkAnA jevA AkAranI vikurvaNa kare che ane aneka jana sudhI gati svataH zuddha vAyu paNa je pudgalene sparza karIne ApaNane sparze che ane te pudgalAmAM rahelA zubha ke azubha gaMdhane ApaNe dhrANendriya dvArA grahaNa karIe chIe. tyAre te vAyu paNa sugadhI kahevAya che, ane jyAre pudgalenuM sAhacarya samApta thAya che tyAre vAyu paNa potAnA mULa svabhAvamAM AvI jAya che. gulAbanA phUlanI vacce rahelA pIlA rajakaNe galika hoya che ane sugandha temAM rahe che, vAyunI sAthe eka gaMdha guNa mizrita thato nathI kemake guNe dravyAzrita hevAthI guNI (dravya)ne choDIne ekalA rahI zakatA nathI, mATe gulAbanA phUlamAM rahelA sugaMdha guNavAlA padagalika rajakaNane vAyu sAthe le che, ane saune sugandhita kare che. tevI ja rIte ukaraDAmAMthI durgandhita pudagale vAyu sAthe male che tyAre saune durgadha Ape che, tema thatAM ApaNe AtmA sukha duHkhanI lAgaNIne prApta kare che. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha pudgalenI zakti keIpaNa pudgala ApaNA AtmAne tyAre ja nukazAna karaze jyAre ApaNuM mana asaMskArI ane durvAsanAnuM zikAra baneluM hoya che, tathA meharAjAnuM gulAma hoya che. tevA samaye AtmA paNa indriyAsakta, azakta, kaSAyAdhIna ane pratikSaNe rati-aratinA khyAlamAM DUbele hovAthI pudagalone camatkAra AtmAmAM sarjAya che. ane jIvAtmA meharAjAnI beDImAM phasAI jAya che. jyAre AtmA pite sAvadhAna thaIne munIma jevA manane tAbedAra banatuM nathI ane anAdikALanI harAjAnI rAja. dhAnIne tyAga karIne vairAgya rAjAnI chAvaNImAM jyAre praveza kare che, tyAre eka pachI eka karmonI vargaNAne pitAnA Atma pradezothI khaMkherate te jIvAtmA pitAnI anaMta zaktinA mAdhyamathI AgaLane AgaLa vadhato jAya che. ane yathApravRtti, apUrva tathA anivRtti nAmanA karaNa eTale pitAnI ja zakti dvArA potAnI meLe "samyagadarzana meLavavA mATe pUrNarUpe taiyAra thAya che, te samaye AtmAmAM na abhUtapUrva utsAha Ave che, navuM ojasa Ave che, jenAthI AtmAnA adhyavasAyo zuddha-zuddhatara ane zuddhatama bane che, te ja samaye eTale ke mithyAtva guNasthAnakanA aMtima bhAgamAM ane samyakatva prApta thavAnA samaye ja AtmA yadi AyuSya karma bAMdhe te nIcenA azubha sthAnene bAMdhatA nathI, je atyanta nindanIya sthAne che te A pramANe -- narakAyu, narakagati, narakAsupUvI, ekendriyatva, beIndriyatva, teIndriyatva, caturiindriyatva sthAvara nAmakarma Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM uddezaka-4] [ 29. (pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati) sUphamanAmakarma, apa. AMsa nAmakarma, sAdhAraNa vanaspati kAya (anaMtakAya) heDaka- , saMsthAna, AtApanAmakarma, sevArtA saMghayaNa, napuMsakaveda, ane mithyAtva mehanIyakarma A pramANe 16 prakAranA atIva aniSTakarmone anaMta zakti tarapha prasthAna karatAM AtmA bAMdhAtuM nathI, kemake mithyAtvanI hAjarImAM ja uparanA karmo baMdhAya che. mithyAtva eTale AtmAne dusAdhya roga, mahAgADha aMdhakAra paramazatru ke viSa ane kAtila jhera samAna che. kemake rega, tathA aMdhakAra, zatru to eka ja bhavamAM duHkha Ape che. paNa mithyAtvane laIne jIvAtmA hajAre bhava sudhI duHkhI bane che. jAtyanta potAnI pAse rahela sArI naThArI vastune joI zakatA nathI tema mithyAtvavAsI AtmA paNa tatva-atattva, khAdya-akhAgha, piyaapeya kRtya-akRtya, Adine jANI zakato nathI to pachI tyAM heya vastune tyAga ane svIkArya vastunA svIkArane viveka tene nahI malavAthI ja nIcenA 16 sthAnakene prApta kare che. - eka sthAnathI bIjA sthAnamAM javA mATe mithyAtvIAtmA sauthI pahelA narakamAM javA mATenuM AyuSyakarma bAMdhe che. pachI naraka gati nAma karma ane te sthAna prApta thAya te mATe narakAnuM pUva nAma karma bAMdhe che. pachI narakagati nAma karma ane te sthAna prApta thAya te mATe narakAnupuvI nAma karma bAMdhe che. jyAM sukha che ja nahI. ekendriyatva-jyAM ghaNuM aspaSTa vedanA che. vikalendriyavamAM Indriyeno abhAva ane te te prANene abhAva temane mATe atyanta duHkhadAyI hoya che. Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300] [bhagavatIsUtra sArasa graha sthAvara cAnimAM te jIvA upara game teTalA varasAda, temane koi kApe, chede, teA paNa ThaMDI, garamI paDe, athavA eka sthAnathI khIjA sthAne jaI zakatA nathI. sUkSmanAmakama ne laine temane sUkSma-adRzya zarIra hAya che. aparyApta avasthA eTale peAtAnI paryAptio pUrI karyAM vinA ja maravuM paDe te. sAdhAraNa vanaspatikAya ke jyAM eka zarIramAM asaMkhyAta ke ananta jIvA bhayaMkara vedanA lAgavI rahyA che. huM Dakasa sthAnamAM manuSyatva prApta karyAM pachI paNa save aMgAmAM khADa khApaNa rahe che. sevA saMghayaNa jyAM hADakA ghaNA ja kamajora hoya che. napuMsakAnu vaNu na jenAthI strI tathA puruSanA viSayamAM maithunecchA khanI rahe che. te napuMsaka veda kahevAya che. je dIkSAne mATe aAgya che. A napuMsa'ka vedane prApta thayelA napusakA, atyanta pApathI bharelA adhyavasAyavAlA hAya che. temAM paNa daza prakAranA napuMsakA tA dhama, kama ne ayeAgya hAya che. dIkSAne mATe sava thA aceAgya hAya che temaneA sahavAsa paNa pApava ka hAya che. durAcArane Ama traNa denArA heAya che. A napusake| mahAkaSAyI, satra niMdanIya pravRtti karanArA ane bIjAone bagADanArA hAya che. meATA zaheramAM lAgelA dAha jhaTa mujhAteA nathI tema, paMDaka, vAtika, kalIma, kuMbhI, irSyAla, zakunI, takama sevI Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3nuM uddezaka-4] [301 pAkSikApAkSika, saugandhika ane Asakta nAmanA daza prakAranA napuMsakane vedodaya zIghratAthI zAnta thato nathI. mATe temanA adhyavasAya atyanta malina hevAthI temane sahavAsa paNa paNa nindanIya mAnya che. purUSa cihna (mehana) tathA strI cihna vinAnA napuMsako zarIre napuMsaka hoya che mATe sAdhya che, paNa uparanA daza napuMsake haiyAnA napuMsaka che, je asAdhya che. (1) paMDaka paNa cha prakAranA hoya che. (1) purUSAkAre janmavA chatAM paNa strInI jema gati laTakAmaTakA karanArA hoya che. (23) zarIranuM varNana, AkAra, gabdha, sparza vagere strIvat heAya che. (4) mehana jemanuM ghaNuM ja meTuM hoya che. (5) bhASA mRdu ane mulAyama hoya che. (6) mUtsarga (laghuzaMkA) strInI jema avAja karate - ane phena vinAne hoya che. (2) vAtika-mehana (purUSa cihna)mAM uttejanA thayA pachI pitAnA vedane rokI zakavA mATe asamartha hoya che. (3) kalIna-je daSTi, AliMgana, zabda ane AmaMtraNa cAra cAra prakAre kalaba hoya che. (1) purUSa ke strIne tathA bAlaka ke bAlikAne namra avasthAmAM joIne je sukhya nA hoya che Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha (2) strIne avAja sAMbhaLatAM ja kSubdha thAya. (3-4) strIthI AmaMtrita tathA sparzAsparzamAM je pitAnI maryAdAthI bhraSTa thAya che. (4) kubhI-eTale jemanA vRSaNe meTA hoya che. (5) IrSAlu-pratisevyamAna strIne joIne te IrSyAla bane te. (6) tatkarma sevI-mathuna karyA pachI thayelA vIryapatanane kUtarAnI jema potAnI jIbha vaDe cATe te. (7) pAkSikApAkSika-jene zuklapakSamAM vedane tIvra udaya heya ane kRSNa pakSamAM a5. (8) saugandhi-vedakarmanI udayatAne laIne pitAnA mehanane sUdhyA kare te. (I zakunI-cakalA cakalInI jema utkaTa vedane vaza thaIne vAraMvAra maithuna pratye ja mana rAkhe che. (10) AsakRta-vIryapAta thayA pachI paNa mAnava strI uparathI uThe nahI ane strInA aMgamAM ja Asakta bane te. uparanA napuMsake cAhe strI ho yA puruSa potAnA meha karmane rokI zake nahIM ane asabhya ceSTAo pratye khUba rAgavALA thaIne rAta divasa temAM masta rahe che. mATe ja napuMsada bhayaMkara pApa janaka che. ane pUrvabhavanA mahA bhayaMkara kamene laIne athavA A bhavanI meTa ceSTAone laIne, A karma upArjana thAya che. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM uddezaka-4] [ 303 saMsAravatI AtmAonA be vibhAga che. - pahelA vibhAgamAM sukhanI sAmagrI prApta karelA ane tene bhegavanArA hoya che. bIja vibhAgamAM sukhasAmagrIne sarvathA abhAva hoya che. eTale sukha nAmanI cIjane jANatA paNa nathI. - saddagurU sevanathI ApaNA haiyAmAM yadi samyakatvane vAsa haze te tenAthI maLelI samyak buddhi ane viveka dvArA ghaNA ja zubha karmo bAMdhavAne avasara Avaze. ane haiyAnA maMdiramAM mithyAtvane vAsa haze te miththAbuddhi-asaduvivekanA mAdhyamathI bhayaMkaramAM bhayaMkara pApasthAnakene sevate A jIva duHkha meLavaze ane duHkhanA sAdhano ja meLavanAra thaze ane tevA sthAnamAM ja janma leze. jyAM khAvAmAM pIvAmAM rahevAmAM saMbaMdhamAM kayAMya paNa sukha meLavI zake nahIM. strI vedanuM kAraNa samajadAra AtmA jyAre bhAnamAM Ave che ane svakata. vyane jANe che tyAre potAnI pracaMDa zaktine upayoga karIne dhArmika jIvanamAM potAnuM mana lagADaze. tyAre mithyAtva guNa sthAnakamAMthI bahAra AvIne sadbuddhi-saviveka jJAna, vairAgya, svAdhyAya, tapazcaryA rUpI zastrone hAthamAM laIne samyakatvasamyagadarzana nAmanuM guNaThANuM meLavaze tyAre mithyAtvano. nAza athavA upazama thaI gayelaiM hovAthI upara batAvela azubha sthAne, anAryaku, khAnadAne, mAta pitAe athavA pitAnA zarIranI kheDakhApaNe meLavavA mATenI cegyatA naSTa thaze. Ane saraLArtha e thayo ke, samyakatva prApta Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha jIva cAhe manuSya hoya ke strI, gRhastha hoya ke sAdhu, tenuM AtmabaLa eTaluM majabuta hoya che ke potAnA zuddha adhyavasA dvArA AvatA bhavamAM narakagati, vikalendriya tathA ekendriyAdi jAti tathA napuMsaka veda jevA atyanta pApane bhogavanArA sthAne meLavI zakatuM nathI. A che samyakatvane camatkAra jene laIne anaMtAnubaMdhI kaSAye dabAI javAnA kAraNe paNa AtmAne unnata mArge javAne raste uddaghATita thAya che ane jyAre jyAre A kaSAye pitAnuM svarUpa pragaTa karatA jAya che. tyAre tyAre A samakitI AtmA te kaSAyane mArI ja nAkhe che. bhagADI ja mUke che athavA tene pharIthI dabAvI mAre che jethI kaSAye tyAM phAvI zakatA nathI. A badhI vAte jJAnazaktine pAmelA AtmAmAM svayaM jAgRta hevAnA kAraNe potAnI meLe thatI rahe che. have A AtmA kadAca durbhavya hoya athavA paccIsa ghaNA bhavanI rakhaDapaTTI karanAre hoya paNa hajI pAcho mithyAtva gaNaThANe paho na hoya te samaye paNa arthAta ekavAra samyakatvane spazIne zaktivAlo thayelo AtmA yadyapi samyakutvathI paDI rahyo che, te paNa anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobha, vacalA cAra saMsthAne (nyAya, sAdi, vAmana ane kujja) A pramANe cAra saMghayaNa (RSabhanArA, nArAca, ardhanArAca, kAlikA) nIcotra, udyota nAmakarma, azubhavihAgati, strIveda Adi je nindanIya ane Atta dhyAna karAvanArA sthAne che tene paNa A AtmA bAMdhatA nathI. kAraNa ke A sthAne anaMtAnubaMdhI kaSAyane kAraNe baMdhAyA Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 ja uddezaka4] [305 A ane samyaktvanI hAjarImAM te| kaSAyAnuM jora hAtu nathI. AmAM bAkInA sthAneA te kama granthathI jANI levA kevala strIvedanI theADI vAta karI laIe. pittanA prakApane laine jema jUdI jUdI jAtanA mIThA padArthAM khAvAnI IcchA thAya che. tema mahA pApI bhAvanAne laine pUrve khAMdhele strIveda jyAre strIliMgane prApta thAya che tyAre mAnasika kalpanAmAM ane anukulatA malatAM jUdA jUda: purUSAne bhAgavavAne mATe te AtmA taiyAra thAya che. arthAt purUSA sAthe saMbaMdha karavAmAM tene tIvrAbhilASa banyA rahe che. te strIveda kahevAya che. paNa A vAta te strIliMgane dhAryAM pachInI che. jyAre purUliMgane dharanArA mAnava vedanA atyutkraTa udayane laIne athavA meAha karmonI udIraNA karIne tevA ja sahavAsA meLave che. jenAthI khIjI strIone bhAgavavAnI tIvra icchAvAlA purUSa, paisAnA jore, rUparaMganA jore, vAcAlatAnA mAdhyamathI, khIjI strIo sAthe ramaNa karavAnA duSTabhAvathI te te strIo sAthe bhAgavilAsa kare che. AvA tIvra pariNAmAne pAmelA A AtmA, AvatA bhavane mATe strIliga arthAt strI avatArane pAme che. sAra A che ke samakitathI bhraSTa thatA AtmA paNa eTale madhe jAgRta zaktivALA hAya che ke jene laine uparanA sthAnA tathA strIveda paNa upArjana karatA nathI. kemake jayAM sudhI mithyAtva guNasthAnake AvatA nathI tyAM sudhI AtmA zuddhabhAvane ja bhajanArA hAya che ane peAtAnI zuddha vezyAo dvArA durgatine pAmatA nathI. Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [bhagavatIsUtra sArasaMgraha - have A praznottaranI pUrNAhutimAM AtmA sAthe tyAM sudhI samyakatva rahe che tyAM sudhI AtmA vAyunI mAphaka sugaMdhI hoya che. ane mithyAtvarUpI durgadhI pudgalanA sahavAse AtmAnA dharmakarmanA ADaMbare kevaLa bhArabhUta ja hoya che. jenAthI pite bagaDe che. ane bIjAone paNa bagADe che. utattama cAritra meLavyA pachI,pAlyA pachI paNa amulya ratna pratye anaMtAnubaMdhIlobha kaSAyanA kAraNe sAdhvIjI AvatA bhavamAM garelInA avatArane pAme che. meghamAM thatAM AkAra - balAhaka eTale megha je acetana che. vAyunI preraNAthI AkAzamAM judA judA rUpa dhArIne aneka jana sudhI jaI zake che. bhagavAna pharamAve che ke AkAzamAM pratyakSarUpe vAdaLAo judA jUdha AkAravAlA hoya che. tema vAyunA sahage gati karanAra hoya che. te meghanA judA judA pariNamane thAya che, ane ApaNe sau pratyakSa joIe chIe. - AkAzane jovA mATe ApaNe je zeDo puruSArtha karIe te tyAM rahelA vAdaLAone kaMIka ne kaMIka AkAra hoya ja che. je ApaNe joI zakIe chIe.' - AkAra, vizeSane pAmelA vAdaLAo, zubhAkAre dekhAya te mAnavanuM zubha thAya che, ane azubhAkAre dekhAya hai. mAnavanuM azubha thAya che. eTale, rAkSasa, pizAca, DAkaNuM, vAgha, UMTa jevA bhayAnaka tathA bIhAmaNA AkAranA vAdaLAo je dekhAya che jenArane nukazAnamAM utAravAnA ja divase Ave che. Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3ju uddezaka-4] [307 eka ja paudgalika AkAra saune judA judA rUpe dekhAya che. AmAM ApaNI AMkhanA ja camatkAra hAya che. eka ja dezyane jotA ekanI AMkha pUrI rIte ughaDelI hAya che. tA koInI adhurI ughaDelI hAya che, te samaye koI tIrahe| jove che. ane koI sIdheA. mATe AkArAnA caiAmAM paNa pheraphAra thAya che. zubhAkArane pAmelu' vAdaLu ekane devanA AkAre dekhAya che tyAre bIjAne rAkSasanA AkAre dekhAya che. AnuM nAma puddagalAnA camatkAra. aMdhArAmAM rahelA padArtha ne ke mUrti ne jovA mATe sAme dIvA hAya tyAre tene AkAra judA rUpe dekhAya che, ADI bAju dIvA hAya tyAre tenA AkAra pheraphAra vAleA dekhAya che dIvAna hAca tyAre judA AkAra, mAthA upara phUlanI mALA mUko tyAre judA AkAra, agaracanA karI tyAre jUdo AkAra, Ama puddagalAnA sahavAse ja judA judA AkAra dekhAya che. AmAM camatkAronI kalpanA karavI te paNa eka ajJAna ja che. sAdhaka mAtre pudgalAnA sahavAse peAtAnA AtmAmAM pratikSaNe zA zA camatkArA sajA ya che te jovu eja anubhava jJAna che. eja tAraNahAra jJAna che, mAkI badhuM mithyA che. lezyA paratve praznotara lephsAonI utpati jema sphaTikanI mUtinI pAse je raMganuM puSpa haze sphaTikamAM paNa te raMga utaraze, te pramANe anaMtAnaMta kama va NAnAM bhArathI dAI gayelA AtmAne samaye samaye jevA jevA sahakAra ke sAhacaya thAya che. AtmAne paNa tevA tevA pariNAma adhyavasAya thatA rahe Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha kasAI, zikArI hiMsaka Adi parivAramAM janmelA saMtAnane pratikSaNe tevA ja prakAranA zabdo sAMbhaLavA maLe che. ane tevA mAraphADanA zabdo sAMbhaLavA mAtrathI temanI tevA prakAranI ja pravRti thAya che. bhIkha mAMganArAnA ghera janmelAne bhIkha mAMgavAnA ja pariNAme banyA rahe che. parigraha parimANavratane svIkAra karyA vinA, tathA dhamadharmane vicAra karyA vinA, vyApAra-rojagAramAM pUrNa rUpe masta banelAne rAta divasa svapnamAM paNa potAnI dukAna, vyApAra, gharAka tathA kerTa-kacerInA adhyavasAye rahe che. jayAre dharmAtmA, ziyaLasampana, dayAlu, dAnezvarInA ghera janmelAne sArA saMcAga maLe che. mitra maMDaLa paNa tevuM ja maLe che. ane AMzika rUpe satya-sadAcAranA saMskAra paNa tyAM jovA maLe che. A pramANe pUrvabhavanA jevA jevA niyANAonA ka upArjayA hoya che. te te pramANe ja mANasa mAtrane vAtAvaraNa male che ane A vAtAvaraNa ja mANasanA adhyavasAyene badalavA mATenuM kAraNa hoI zake che, eka samaye ApaNA vairIne joIe chIe tyAre ApaNane paNa viranI lesyA uddabhave che. bIjA samaye paramamitrane joIne pahelA samayanI vaira lezyA adazya thAya che ane maitrI lesyAnA ApaNe mAlika banIe chIe. A ja pramANe gaMdA vicAravAlA, AcaraNavAlA, jUThA bolAM mANasanA sahavAsamAM ApaNuM pavitra athavasAyane paNa dhakko lAge che. jyAre baMdhaka muninI sajajhAya sAMbhaLatA ke mauna dhArI munione sahavAsa karatAM ApaNane paNa tevA prakAranI dharmanI sthA prApta thAya che. Ama ghaDIkamAM kRpaNa, ghaDIkamAM vrata levAnI bhAvanA ane ghaDIkamAM karAtA dharmane Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 ju. uddezaka-4] [39 paNa cheADI devAnI bhAvanA (lephsA) thatI rahe che. AvA prakAre judA judA samaye je lezyAo badalAya che temAM pUrva bhavanA kAraNe| paNa mAnyA vinA chUTakArA nathI. tethI karIne lezyA enI utpattimAM pUrvAcAryane paNa matabheda che, chatAM paNa ghaNA prAmANika AcAryAMnuM A kathana paNa kharAbara che ke lezyAe kama svarUpa nathI, kemake karmAMnI saMkhyA AThanI che ane lezyAo koI paNa kama nA ke tenA peTA vibhAgamAM samAviSTa nathI, tyAre lezyA zuM haze ? tenA javAkhamAM jANavAnu ke ochA saMskAra pAmelA ke sa`skArAne sathA nahI pAmelA ApaNA manajIbhAInA A badhA khela tamAzA che. anAdi kALathI kusaMskArAne laine manajIbhAI haMmezA kamajora ja rahyA che. mATe ja ApaNA adhyavasAyA sthira na rahetA pratikSaNe badalAtA ja rahe che. meAhukamane upa- zAnta karavAnI prakhala zakti jee keLavI zakatA nathI. temanA pariNAme asthira ja rahevAnA che, mATe saMsAranA tevA tevA rAga-dveSajanya dazyAne jotA ja asthira manane kSayAyamika bhAvamAMthI nIkaLIne audayika bhAvamAM praveza karatAM vAra lAgatI nathI. A pramANe mAnasika vyApArane laIne pratikSaNe badalAtA AtmAnA pariNAmeAne ' lezyA ' zabdathI sodhAya che. ane A lephsAnA kAraNe ja AtmA kA~nI sAthe joDAya che. ane navAM navAM kAM mAMdhatA ja jAya che. mahAbhaya'kara vairIne jotAM ja sauthI pahelA ApaNI vezyA agaDe che. pachI ApaNane kaSAya uddabhave che. ane A dhyAnaraudra-dhyAna thatAM ja pAchA bhayaMkara karmAMne dhavAnI pari sthiti sarjAya che. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha - thoDA samaya pahelA ApaNe dharmanI carcAmAM hatA to e hasamukhI strIne joIne ApaNI lephsAmAM pharaka paDe che. ane tenI sAthe belavA, gappA mAravAmAM ApaNA vedakarmanA saMskAre udayamAM Ave che ane pAchA pharIthI mehanIya karmane bAMdhavAne samaya AvI jAya che. A pramANenA badhAe prasaMgomAM kalpanA karI levI joIe. lezyAone svabhAva have ApaNe lezyAonA svarUpa ane tenA mAlikane joIe. chAyA atyanta raudrasvabhAva, rame rema koinI utpatti. bIjA che sAthe samAtIta IrSyALu, masarI, dharma ane jJAna saMjJAnI vidAyagirI, dayA vinAnuM mAnasa, vairathI otapreta thayelo mAnasika, vAcika ane kAyika vyApAra. upara pramANene svabhAva A lesthAne che. jenI prAptimAM mAnava paNa te ja banI jAya che. tene jarA vistArathI joIe. A vezyAnI utpattimAM mAnano svabhAva atyanta raudra bane che. jenAthI tenI AMkhamAM khunnasa vadhe che. jIbhamAM kaDavAza Ave che. ane zarIranI AkRti ghaNI ja rUdratAne dhAraNa kare che. teno svabhAva ane tenuM jIvana paNa pUrNa rUpe hiMsaka bane che. mAtRsvarUpa dayA devIne sarvathA hAsa thAya che, ane vairanI Aga vadhI paDe che. ItyAdi lakSaNe A lesthAnA che. Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3nuM uddezaka-4] [, 51 A pramANe bIjI lesthAmAM paNa ghaTavI levuM. nIcAatyanta ALasu, jaDabuddhi, strIomAM Asakta, pArakAne ThaganAre, bhayabhIta ane ahaMkAranuM putalu A svabhAva nIla vezyAnA che. vAtA -atyanta zekAtura rahenAro, paLe paLe pArakAnI niMdA ane pitAnI baDAI mAravAmAM sAvadhAna, maravAnA vAMke jIvanAra A lezyAne mAlika jANa. vitaraNa - vidyA meLavavAmAM rucivALe, karUNAthI bharele, kArya ane akAryamAM vicAraka tathA lAbha ane alAbhamAM sadA khuza rahenAra A lezyAne mAlika che. paryA - kSamAne dhAraNa karanAra, pratikSaNe tyAga tarapha ja gati karanAra, paramAtmAne pUjaka, IndriyAne damanAre, Atmika jIvanamAM pavitra, haMmezA prasanna citta, padmazyAne mAlika che. pharajIyA-rAgadveSa rahita, zeka saMtApa tathA nindA rahita paramAtmapadane Irachuka. A vezyAvAlo hoya che. AgamamAM lezyAone svabhAva have uttarAdhyayana sUtrane anusAre paNa lezyAonA mAlike kevA hoya che? te jANI laIe. wAherA-pAMce AzravamAM pravRtti karanArA traNa mi rahita, chakAyajIno hiMsaka, AraMbhanI tIvratAvAle, zudra, sAhasika, nirdaya, duSTa, Indriyone gulAma durAcArI puruSa A lesthAone mAlika hoya che. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u12): - [bhagavatIsUtra sArasaMgraha zaherA-IrSyALu, kadAgrahI, asahiSaNu, tapazcaryArahita, ajJAnI, mAyAvI, bezarama, viSayI, dveSI, rasalolupa, ArAma cAhaka, AraMbhika, kSudra, sAhasika puruSane A lezyAnA pariNAma hoya che. #AtA -vaka, viSama AcaraNavAle, kapaTI, asaraLa, pitAnA dene chupAvanAra, mithyASTi, anArya, saMskArI, marmabhedaka, duSTabhASAbhASI, ane jayanazIla mANasa A lephsAmAM ramaNa karanAre che. tenoTerA (pIlezyA)-namra, acapala, niSkapaTa, akutuhalI, vinayI, Indriyone saMyamI, svAdhyAya ane tapane karanAra, dharmapremI, daDhadhamI, pApabhIrU ane hiteccha. A tejesthAne svAmI che. cA kaSAyonI alpatA, prazAnta cittAvA, manane vaza karanAra, jJAna-dhyAna tathA tapamAM zUravIra, a5bhASI jitendriya vagere lakSaNe A lesthAnA che. rajA-dharma dhyAna tathA phaladhyAnamAM manane jeDanAra, prazAnta citta, AtmAne damanAra, samiti guNine dhAraka, sarAgI, vItarAgI AvA che zuphala lezyAnA adhikArI che. mAnava jIvananI sArthakatA pahelI traNa lezyAe AtmAnA pariNAmamAM azubhatA ane azuddhatA lAvanArI tathA vadhAranArI hovAthI bhavAntaramAM durgatine Ape che. Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3nuM uddezaka-3] [313 ' ' pAchalanI traNe eTale te jelezyA, padma lezyA ane zukala lezyAe AtmAnA pariNAme mAM zubhatA, zuddhatA ane sarve jIvo sAthe vairamukta karAvIne jIvamAtranA aparAdho pratye kSamAtattvane prApta karAvanArI hovAthI bhavAntare sadugati ApanArI che tathA cAlu bhavamAM paNa jIvanane prasanna rAkhe che. - manuSyamAtra eTaluM samajI le ke "saMsAra asAra che, mAyA nAgaNa tulya che, kAyA kAcanI baMgaDI jevI che, zrImaMtAI vijalInA camakArA jevI che, sattA pANInA parapoTA jevI che mATe thoDI jIndagImAM keInI sAthe paNa mAre zA mATe laDavuM, keInI paNa hatyA mAra-kATa zA mATe karavAM, bIjA sAthe laDyA-jhaghaDayAnuM pariNAma zuM ? je vastu mATe huM laDuM chuM. te vastu mArI sAthe, mArI ThAThaDI sAthe AvavAnI che? Adi vicAradhArA keLavIne saunI sAthe saMpamAM rahevuM. asAra saMsAranI ghaNI ghaNI vAte jatI karavI, jANI leje ke krodhanI sAme keMdha kara, vairanI sAme vara karavuM ane bhUlanI sAme bhUla karavI. A zetAna dharma che jyAre bIjAnA krodha sAme hasatA zIkhavuM. vairanI sAme mauna dhAravuM ane bIjAnI bhUla sAme ApaNe kadI paNa bhUla karavI nahIM basa! A ja jainadharma che. eja mekSa mArga che, ane mekSadharmanI ArAdhanA paNa eja che, ane dhArmika jIvana banAvavA mATe AnAthI bIjA eka saraLa mAga paNa nathI. saunA aparAdha mApha karavA e ja jIvatA jIvananuM amara phaLa che, ema samajIne upara pramANe jIvana jIvavuM jethI AvatA bhava bagaDavA pAme nahI. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314] [bhAgavatIsUtra sArasaMgraha - ApaNe jANI bujhIne kharAba banI pArakAone game teTale droha karIe to e saMsAranuM kaMI paNa bagaDavAnuM che ja nahI. rAvaNa, duryodhana, zUrpaNakhA uttama khAnadAnImAM janmIne paNa tAmasika (vairajheravAlA) ane rAjasika (krodha, mAna mAyA, ane lobhavAlA) banyA. ane parastrIone haraNa karavAmAM, bIjAone motanA ghATe utAravAmAM AkhuM e jIvana samApta karyuM te e temanAthI saMsAra nAza pAmyA nathI. saMsAranuM kaMI bagaDayuM paNa nathI. ane bIjAonA hAthe mAra khAIne pote ja naraka tarapha prasthAna karI gayA che. mAtra pArakAne sudhAravA mATe A manuSya avatAra mA nathI paNa tArA pitAnA AtmAne paramAtmA tarapha ja prasthAna karavA mATe A manuSya avatAra che, mATe re, tu tAre duzmana thA mA, manavA. - tAre duzamana thA mA ! duniyA AkhI duzamana mArI niMdA mArI sane pyArIkADhI veNu nakAmAM, evA, kADhI veNa nakAmAM ! manavA. Aja kahe tuM jaga AkhAmAM dujanatA basa vyApI kAla vaLI tuM kaheze mAnava.. A jAta badhI che pApI. tuM eja jahAMnuM jaMtuM, nAhaka DAhyo thAmA! manavAM. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 ju uddezaka-4] 'duzmana' kAnA kANa ahI che kANu valI 'priya' kone ? jaladhi jalamAM taraNA jeveA, meLA jyAM manujAnA mithyA e sau mananI mAyA avaLe mAraga jA mA ! phleza thakI A sabhara bharyAM sa'sAra phUDa kapaTa ne bhale, paraMtu mAnava ! tuM tA prabhune sajana--sAra e samarIne satya sanAtana cheDa badhAya udhAmA ! manavA. gagana mahI dhana jo ! samadaranAM pItAM jala asa khArAM, tAya nira Mtara varase kevI manavA. mIThI madhurI dhArA ! haLAheLA hasatAM pI jaIne [615 dharaje . amarata sAmA ! manavA. (jayAnaMda dave) mATe paramAtma padmanuM ciMtavana karIne AtmAnA vikAsa ane tenI pratidina pragati thAya teja hitAvaha jIvana che. meTrIka, vakIla, DokaTara, prinsIpAla, anavuM ghaNuM je saraLa che. paNa jIvana jIvavAnI kaLA hastagata karavI bahuja kaThaNa che. . Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316) [bhagavatIsUtra sArasaMgraha bhAvitAtmA anagAranI zaktinA saMbaMdhamAM kahyuM kebhAvitAtmA anagAra bahAranAM pudgalenuM grahaNa karIne vaibhAra parvatane oLaMgI zake che. vaLI kahyuM che ke mAyI (prama7) manuSya vimurvaNA kare paNa amAthI manuSya vidurvaNa na kare. enuM kAraNa enA khAna-pAnanuM batAvavAmAM AvyuM che. mAyI pite karelI pravRttinuM Alecana ane pratikramaNa karyA sivAya kALa kare che. mATe tene ArAdhanA nathI. ane amArI, te potAnI bhUlavAnI pravRttinuM Alecana-pratikramaNa karIne kALa kare che mATe tene ArAdhanA che. 147 47. A bhava pUro karIne AvatA bhave je deva thavAnA che te dravyadeva kahevAya che. A dravyadeva aNagAra vaikiya vikurvaNA karIne vaibhAragiri parvatane elaMghI zake A pramANe pUchAyelA praznane javAba bhagavAnane Ape che. vaikriyazakitane upaga mAyAvApramatta muni karaze paNa amArI-apramatta sAdhu na kare kemake te apramatta hovAnA kAraNe pitAnI bhUlanuM Alocana ane pratikramaNa karaze. aparAdhenI AlocanA ja AtmakalyANa che. thayelI bhUlonuM vAraMvAra Alocana karavAthI AtmAmAM jAgRti Ave che ane A pramANenI jAgRti sAdhakane AgaLa vadhavA mATe avasara Ape che. pratikamaNa paraghara-vibhAvadazAmAMthI AtmAne bahAra kADhI svaghara-svabhAvadazAmAM lAve che, je Atmazuddhine mATe prathama ane sazakata sopAna che. AnuM AlaMbana lIdhA sivAya kaMI paNa muni bhAvasaMpattine mAlika banI zake tema nathI. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 juM uddezaka-4] [317 anAdikALathI A jIvAtmA karmonA bhArathI bhAre bane che. Ano artha A che ke anAdikALanA tenA teja karmo jIvAtmAne hotA nathI. kemake bAMdhelA karmo pitAnI maryAdA pUrI thayA pachI udayamAM Ave che ane pitAnuM zubhAzubha phaLa batalAvIne Atma pradezathI chUTA thAya che ane ajJAna avasthA hovAnA kAraNe pharI navA navA karmo baMdhAtA jAya che Ama junA karmo kharatAM jAya che ane pravAharUpe navA karmo AvatA jAya che. mATeja Ama kahevAya che ke AtmA anAdikALathI karmonA bhAre bhArI bane che. jaina zAsananI ajoDatA bhavaparaMparAmAM anaMta duHkhane denArA A karmonA bhArane halako karavA mATe bIjA zAsane (dharmo) karatAM jainazAsana (jainadharma) vadhAre upayukta che. yadyapi bIjA dharmomAM dhyAna, dhAraNA, jApa, Izvara-praNidhAna Adi sadunuSThAnenuM varNana che. tathApi prAthamika bhUmikAnuM spaSTIkaraNa tyAM jovAmAM AvatuM nathI. jyAre jainazAsanamAM lakSya siddha karavA mATe prAthamika bhUmikAne pAye eTale badhe pAke che ke jene laIne mANasa mAtra AtmakalyANanA paMthe AgaLane AgaLa vadhI zake che. jenA mATe be prakriyAnI ja AvazyakatA che. pahelI prakriyAmAM navA pAponA dvAra baMdha karavA ane bIjI prakriyAmAM janA pApane sarvathA samULa nAza karavA A pramANenI A baMne prakriyA. "pratikamaNI kriyAmAM ja samAI jAya che. mATe ja tattvArthasUtrAmAM tIrthakara gotrane bAMdhavAnI carcA karatA umAsvAti ba Aba..." kahyuM che. arthAt Avazyaka-pratikramaNa starane ja guNaThANA Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318] [bhagavatIsUtra sArasa graha tarapha prasthAna karavA mATenI ceAgyatA prApta thAya che. jyAM tIrthaMkara nAmakarmAMnI nikAcanA sulabha mane che. pratikramaNa AtmAne mATe zuddha bhAvakriyA che. mATeja Avazyaka che A pratikramaNa jevI zuddha kriyA mATe prArabhamAM sAmAyika, catuviMzatijinastavana, tathA gurUvandana karavAnu hAya che. tyArapachI pratikramaNa ane pachI kAryAMsa tathA pratyAkhyAna Ama be anuSThAnA paNa avakSyameva karavAnA hAya che. tethI ApaNe jANI zakIe chIe ke pratikramaNanu anuSThAna keTalu badhu mahattvanuM che. sAmAyika eTale anAdikALathI bhavabhramaNAne kAraNe thAkI gayelA AtmAne e ghaDIne mATe zAnti ApanArI kriyA te sAmAyika che. kemake AtmA atti satata ativRtti AtmA' A vyutpattithI eka bhavathI khIjA bhavamAM javA AvavA mATe nirantara jenuM prayANa nirAkhAdha che. te AtmAne manuSya avatAramAM zAnti ApI zakAya che. jayAM jadhanyathI e ghaDI sudhI ane utkRSTathI jIndagInA chellA zvAsa sudhI, navA pApanAM dvAra (AzravamAga) aMdha karI devAnu tathA navA pApa rokayA pachI ja jUnA pApAne khaMkheravAnA hAya che. mAnasika jIvanamAM smRti rahe te mATe A sAmAyika arihaMta siddha ane AcAya bhagavaMtanI sAkSIe karavAmAM Ave che. tyAM sAdhaka pAte AvI pratijJA kare che ke huM mArA (niyama sudhI :PIC 1. mana, vacana ane kAyAthI. 2. mana ane vacanathI. ', Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 ju. uddezaka-4] 3. mana tathA kAyAthI. 4. vacana tathA kAyAthI. 5. kevaLa manathI. 6. kevaLa vacanathI. 7. kevaLa kAyAthI. kAMIpaNa pApa karIza nahI. [ 319 A pramANe sAdhaka mAtra peAtAnI AtmAnI zakti jANI le ane mAnasika paristhitinA nirNaya karIne uparanA sAta bhAgamAMthI peAte kayA prakAre pApAnA dvAra baMdha karI zake che tenA pAke pAye nizcaya karIne, AvI pratijJA svIkAre che te thyA pramANe H ka mArA niyama sudhI huM koIpaNa prakAranA pApanI, dveSanI rAganI, mAhanI ane bhAgavelA bhogonI bhAvanA karIza nahI. ane pAMce IndriyAnuM mauna rAkhIza arthAt spazendriya dvArA koInA paNa sparza karIza nahI. jIbha indriya dvArA khAvAnuM pIvAnu ane khelavAnu ba Mdha karIza. nAke IndriyathI koIpaNa sugandha ke dunya pratye samabhAva rAkhIza. AMkha Indriyane madha rAkhIza ane kAna dvArA kayAMce paNa thatI vAtane sAMbhaLIza nahI. sAMbhaLavAnI icchA karIza nahI, A pramANe pAMce indriyane madha rAkhIza ane A pramANe pAMca IndriyeAne maunamAM rAkhIne te sAdhaka potAnA AtmAmAM evu nizcaya khaLa keLave che ke hu koInA nathI. mAsa niyama sudhI sasAranI koIpaNa jaDa ke cetana vastu mArI nathI huM koInA mApa nathI. zeTha nathI, pati nathI, patnI nathI. samyagadaza na AnacAritra Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 0]. [bhagavatIsUtra sArasaMgraha vyApAra che. huM zuddha chuM, arihaMta svarUpa chuM. A pramANe be ghaDIne mATe AtmAnA sthAnamAM tadAkAratA prApta karIne bhavabhavAMtaranA thAkane utAraze. A pramANe niyama karIne tathA custapaNe pALIne atyaMta zraddhA ane sAvadhAnI pUrvaka sAmAyika dharmamAM sthira rahenArAsAdhakane mATe ApaNe cakkasa kahI zakIe chIe ke, A bhAgyazAlIe pApa AvavAnAM sthAnene prayatnapUrvaka baMdha karyA che mATe ja AvI vyavahAru kriyA jaina zAsanane choDIne bIje kayAMe paNa jovA maLatI nathI. jayAMsudhI sAmAyika dvArA pApanA dvAra baMdha karavAmAM na Ave tyAM sudhI game tevo paNa AdhyAtmika mANasa, mALAdvArA jApa karanAra ane tenI carcA karanAra paNa jIvananA rahasyane pAmI zake tema nathI. jeo AdhyAtmika jIvananI carama sImAe pahoMcI gayelA che. te tIrthakarade paNa jyAre dIkSA aMgIkAra kare che tyAre sauthI prathama "sImApha.." A sUtrathI sAmAyika ja uccare che. tethI ja anumAna karI zakAya che ke tIrthakara devenuM zAsana (AjJA) ja parama hitakArI ane jIvana mAtrane pApathI bacAvanAra che. (2) catuvi zani jinastavana - pApanA dvAra baMdha karavA mATe sAmAcikamAM praveza karelA AtmAne jayAre A pramANe anubhavAya che ke meM navA pApene te rokI lIdhA che paNa jUnA pApane jovA mATe AmAmAM pAvara (IcchAzakti)nI AvazyakatAM che tyAre te bhAgyazALI legirasa sUtranA zuddha ucAraNa dvArA Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zata-3 nuM uddezaka-4]. - virala athavA game tenAthI belAtA garAsa sUcanA eka eka zabda pratye acAna rAkhIne mananI prasanatApUrvaka eke eka tIrtha karadevane nAmapUrvaka mana-vacana-kAyAthI namaskAra kare che. mANasamAtra adhurI zaktine mAlika che ane tIrthaMkaradeve pUrNazaktinA svAmI che mATe zraddhApUrvaka tIrthakara paramAtmAne namaskAra karanAra pitAnA AtmAmAM zaktino saMcAra kare che ane A pramANe karvane potAnA jIvanamAM eka abhUtapUrva IcchAzakti (WILL POWER) ne janma Ape che. (3) guruvandana tyArapachI jainadharmane tathA tIrthaMkaradevane oLakhAvanAra gurudevane vandanA karavA mATe te sAdhaka hoyAra thAya che ane samyapha, zrata, tathA cAritra sAmAyika devAvAlA parama dayAla gurubhagavaMtanA caraNamAM mAthuM mUkIne vandanA kare che. A vAta ApaNe mAnI laIe ke pratyeka jIvane jana zAsana prApta karAvanAra judA judA ekAda guru ja hoya che, tethI te ja gurune mAnIne bIjA AcAryo upAdhyAye ke munione na mAnavA. A pramANenuM tAtparyuM guruvandananuM heI zake nahI. ' mANasa dharma meLave che potAnA AtmakalyANane mATe ja nahI ke eka ja guru pratye daSTi rAgI banIne bIjA guru ene apamAnita karavA mATe. 1 . yadi dharma pAmyAnuM A hAsya. sAcuM hoya te rIte dvIpamAM rahenAra Ahata murvisAstra ApaNA gAla che. Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha - guruvandana karatA A udAtta ane pavitra bhAvanA je ApaNA manamAM haze te sAdhakanA jIvanamAM guNone prApta karavA arthe navA ja camatkAra sajAze. te vyaktigata rAgI banelAne mATe mokSanA dvAra baMdha hoya che-sadaMtara baMdha hoya che. A sAdhaka jaina zAsanane rAgI banato nathI. paNa avasara Avye jainazAsanane drohI bane che, gurusaMsthAne tathA potAnA AtmAne paNa drohI bane che. kemake je vyaktinA ApaNe daSTirAgI banIe chIe te ApaNA mAnelA vyaktinA hajAro zatruo paNa saMsAramAM vidyamAna che. A sthitimAM ApaNuM gurunA zatru te ApaNA arthAta vyakitagata rAgInA paNa zatru siddha thaze. Ama thaye eka gurUne vandana karate sAdhaka bIjA guruonuM apamAna karaze, tyAre te siddhacaka bhagavAnane paNa ArAdhaka zI rIte banaze? kemake siddhacaka bhagavAnamAM ApaNA pitAnA ja mAnelA AcAryo, upAdhyAye ane muni bhagavaMte birAjamAna nathI paNa aDhIdvIpamAM rahelA sarve AcAryo upAdhyAye ane sAdhuothI zebhatuM siddhacaka yantra che. A badhI tattvanI vAte pratye dayAna rAkhIne tathA A rahasyanuM manana karIne sAdhaka mAtra vyakitagata rAgI banavA karatAM jaina zAsanane rAgI bane eja pavitra ane AtmakalyANa mATe saraLa mArga che. (4) pratikramaNu-A pramANe traNe AvazyakenA mAdhyamathI AtmAmAM apUrva teja lAvIne sAdhaka pratikamaNanA sUtra belavA pahelA sarva sAmAnyathI rAzI lAkha chavAyoninA jIne micchAmi dukkaDaM dIdhA pachI potAnA Atmagata pApanI Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM uddezaka-4] [323 sevanA badalapazcAtApa karIne potAnA pAMce AcAmAM, vratamAM, guNavratamAM, zikSAtramAM je kaMI aticAra lAgyA hoya te eka ekane yAda karIne te aticAronI niMdA kare che, gaha kare che, tathA jinendra bhagavaMtee pratiSedha karelA kAryane karyA hoya ane karavA kahela kAne pramAdavaza na karyA hoya te mATe vAraMvAra potAnA AtmAnI guru sAkSIe bharsanA kare che. AtmAne paramAtmA banAvavA mATe Aja mArga saraLa che. melA kapaDAone jayAre ApaNe bebIne ApIe chIe tyAre kapaDA ujalA karIne lAvaje." ATaluM kahetAM ja mUkha bebI A arthane marma na samaje ane kapaDA upara sapheda lagAvIne pAchA lAve, te zuM thAya!jyAre sAvadhAna ane cAlAka bebI A arthane marma barAbara samaje che ke kapaDA upara lAgelA melane sapha pAuDara dvArA dUra kare ane navA melane lAgavA deve nahIM tethI kapaDuM jyAre mULa sthitimAM Avaze. ane lAgelA melamAMthI mukta thaze. tyAre kapaDuM svataH ujajavala banaze. Aja pramANe AtmakalyANa karavuM" Ane artha sArI rIte nahI samajanArA sAdhako game tevA anuSThAna karIne saMtoSa mAne che. jyAre gUDha rahasyanA jANakAra sAdhako "AtmakalyANa eTale "AtmAne zuddha svarUpa tarapha laI javo." Ave artha karIne tene lagatI ja kriyAo karaze; kapaDAnAM melane. sApha karavA mATe sarpha athavA tejAbanI bhaThThIne kAmamAM leze.. te pramANe AtmA upara lAgelA kamene-pApane dUra karavA mATe pratikramaNa ja kAma Avaze; prAyazcita, pazcAtApa, AtmaniMdA, pitAnA pApane guru samakSa kahI devA eja pratikamaNane Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324] [bhagavatIsUtra sArasa grA gUDhA che. A pramANe navA pApAne rokatA ane jUnA pApAne dhAtA sAdhaka ja paramAtmA ane che. kAyotsarga :-dhoyelA kapaDAne gaLI tathA isrI karavAmAM Ave che tevI ja rIte pratikramaNa karyAM pachI te sAdhakane eka vAtanI yAda Ave che ke atyArasudhInA je pApA karyAM che te pApeAthI bharelA A zarIrane AbhArI che, mATe A zarIrane daMDavA mATe ubhA ubhA athavA beThA beThA ekAgracita thaIne kAyAnI mAyA ghaTADavA mATe kAryAtsaga karaze. ane chevaTe AhAra, bhaya, parigraha ane maithuna saMjJAmAM kApa mUkavA mATe amuka niyama laIne amuka samaya sudhI AhAranA, pANIne, khATA vyApAranA parigrahanA ane maithuna kanA tyAga karavA rUpa pratyAkhyAna (paccakhANa) karaze. ane bhAvapUrvaka tyAga karIne peAtAnA pApAne dhAvA mATe taiyAra thayeleA dezavirita zrAvaka, munibhagava tAnu sAhacarya svIkAraze. ane zramaNeApAsaka banaze. jayAre jIndagInA chellA zvAsa sudhI sAmAyika vrata lenAru muni ddina-pratidina A cha AvazyakomAM masta khanIne AgaLane AgaLa vadhaze AvI sthitimAM amAyI arthAt apramatta yunine vaikriya zarIra manAvavA mATenuM kaMI paNa prayAjana nathI. have pratikramaNa mATe thADuM vicArIe, je AtmakalyANa mATe sarvazreSTha sAdhana che. pratikramaNamAM khelAtA sutrA upara akSarazaH yAna Apavu. graMthAzakaya artha nI vicAraNA pratye khyAla rAkhavA,saMghanI sAtheja pratikramaNa karavuM. jethI saMghamAM saMpa rahe ane anukULa samaya AvatAM zatruo sAthe paNa kSamApanA karavAnA lAbha maLe. Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka- 3juM uddezaka-4] [8 bhAvitAtmA aNagAranuM vikavaNa A udezamAM bhAvitAtmA anagAra judAM judAM prakAranAM rUpane abhiyoga ane vipharvaNa kare ke kema? tathA e pramANe mAyI sAdhu ke amAthI sAdhu kare ke kema? e saMbaMdhI praznottara che. sAra A che - bhAvitAtmA anagAra bahAranAM pugalone laIne meTA, strInA rUpane vimuvI zake che. ane evAM rUpe vikriya samudughAta karIne AkhA jaMbudvIpane AkIrNa vyatikIrNa karI zake, eTalAM karI zake che, paraMtu tema koIvAra karyuM nathI, karatA nathI, ne karaze paNa nahi. zakti evI jarUra hoya che. AvI ja rIte bhAvitAmA anagAra, taravAra ane DhAla lIdhelA puruSanI jema eka hAthamAM patAkA lIdhelA puruSanI jema, eka tarapha jaI karIne beThelA puruSanI jema, eka tarapha paloMThI karIne beThelo puruSanI jema, eka tarapha paryakAsana saMghamAM sAdharmika vAtsalya mATe apUrva lAbha maLe che. dhArmika vAtAvaraNa utpanna thAya che. guNavaMta purUSone sahavAsa maLe che. sUtroccAra zuddha bane che. ApaNA saMtAnone paNa jaina dharma pratye rAga udbhave che. prabhAvanA karavAne lAbha maLaze. A badhI vAtonuM dhyAna rAkhIne sau bhAgyazAlIoe pratikramaNa karavuM joIe teja ApaNe AtmA kaMIka AgaLa vadhaze. ane bhavane AMTo lekhe lAgaze. Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3ra6] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha karIne beThelA mANasanI jema-ema judI judI jAtanAM rUpe karIne AkAzamAM uDI zake che. evI evI zakti che. paraMtu e pramANenuM vikrvaNa thayuM nathI. thatuM nathI ne thaze paNa nahiM. AvI ja rIte bhAvitAtmA anagAra bahAranAM pudgalene laIne gheDAnA, hAthInA, siMhanA, vAghanA, nAganA, dIpaDAnA, rIMchanA, nhAnA vAghanA ane zarabhanA rUpane abhijI zake che. ane tema karIne aneka pejane sudhI jaI zake che. te pitAnI Atma RddhithI ja jAya che, nahiM ke parathiI . pitAnA ja karmathI jAya che. nahiM ke bIjAnA. pitAnAja prayogathI jAya che. nahiM ke bIjAnA. e sIdhA paNa jaI zake che ne viparita paNa jaI zake che. evA ghoDA-hAthI vagerenA rUpamAM Avelane anagAra gheDe-hAthI na kahevAya, paNa te anagAra ja che. A pramANenuM te vikrvaNa mAyI-anagAra karI zake che. amArI na kare. e pramANenuM vikrvaNa karyA pachI je tenI AlecanA ane pratikamaNa karyA sivAya ja te sAdhu kALa kare te te koI eka jAtanA Abhiyogika devalokomAM devapaNe utpanna thAya che. te kiyA saMbaMdhI AlocanA ane pratikramaNa karIne je amArI sAdhu kALa kare, to te koI eka jAtanA anAbhigika devakemAM devapaNe utpanna thAya che. maMtrAdi prayoga mAyAvIne heya ka, 48. vaikriyazakti dhAraNa karanArA munirAjene mATe Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM uddezaka-6] [327 gAma-nagaranuM vikarvaNu A prakaraNamAM paNa vidurvaNa saMbaMdhI ja hakIkta che. sAra A che-mithyAdaSTi ane mAyI-kaSAyI bhAvitAtmA anagAra vIryalabdhithI, vaikriyalabdhithI ane virbhAgajJAna labdhithI rAjagRhamAM rahIne vANArasI nagarInuM viturvaNa karI zake che, ane tadugata rUpane jANe ane jue che paratu te tathAbhAve na jANe ne jue. anyathA bhAve-eTale jevuM che enAthI viparIta rIte jANe na jue. enuM kAraNa e che kee sAdhunA manamAM ema thAya che ke-vANArasImAM rahele huM rAjagRhanagarInI vidurvaNa karIne tagata rUpane jANuM chuM ne jouM chuM, ema tenuM darzana viparIta hoya che. AvI ja rIte upara pramANene anagAra je vANArasImAM rahIne rAjagRha nagarInuM vidurvaNa kare te paNa te ulaTuM ja A praznottara che! je atyanta spaSTa che. ahIM paNa eTaluM samajavAnuM ke, amArI-apramata sAdhu vaikriyazaktine praga kare che. zA mATe kare che? (1) caturvidha saMghanA gakSemane mATe kaMI paNa projana hoya tyAre vaikiya zaktino upayoga kare che ane pachIthI te kamanI AlocanA tathA pratikramaNa karI le che. (2) vaiSayika sukhane mATe svAdiSTa bhajanane mATe tathA bhUtikarmane mATe Ayoje che. (3) jenI AdimAM che ane aMte "svAhA hoya te maMtra prayoga kahevAya che. Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kasTa] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha dekhe. kAraNa ke te pitAne rAjagRhamAM rahIne vikRNa karate heya, ema jue che AvI ja rIte rAjagRha ane vANArInI vacamAM kaI meya mepada varganI vidurvaNa kare ane te pachI te vANArasImagarI ane rAjagRhanagaranI vacce meTA janapada vaLane jANe ane jue, paraMtu tene tathAbhAve na jANe ane na jue. anyathA bhAve jANe ane jue. kAraNa ke tenA manamAM ema thAya che ke-A vANArasI nagara che ane A rAjagRhanagara che. tathA e benI vacce AveluM A eka ja janapada varga che, paNa te mArI viyalabdhi, vaikriya labdhi, virbhAgajJAna labdhi nathI. tevuM te sAdhune viparIta darzana thAya che. (4) sAdhanA athavA auSadhi saMgane Aga kahevAya che (5) manuSyanI, pazuonI ane gharanI rakSA mATe, bhasma mustikA tathA sutara dvArA karAtA prAgane ane bhabhUti nAkhavI, maMtrIne dhUla tathA rAkha nAkhavI. derA dhAgA karavA te badhAne bhUtikarma kahevAya che. A pramANe je sAdhu maMtra, Aga ane sUtikarmane pitAnA aMgata lAbhane mATe, sArA AhAranA lebhane mATe, sArA kapaDA meLavavA mATe tathA viSayavAsanAnA sukhane mATe kare che te sAdhu kALa karIne "Abhigika deva bane che. jayAM moTA devenI AjJAmAM rahevAnuM kAma hoya che. arthAt devAmAM paNa dAsa tarIke jIvana pUruM kare che. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3nuM uddezaka-pa ] [ rUrala A pramANe viparIta-ulaTu jJAna mithyAdaSTi, mAyI, bhAvitAtmA anagArane mATe kahyuM che, paraMtu koI amAyI, samyagUdaSTi, bhAvitAtmA anagArane mATe je upara pramANe ane te te tathAbhAve ja jANe-jue, anyathAbhAve na jANena jue. have koI bhAvitAtmA anagAra bahAramAM pugale meLavyA sivAya moTA gAmane, rUpane, nagaranAM rUpane ke saMnivezanA rUpane vikune samartha nathI. paNa bahAranAM pudgalone meLavIne vikane samartha che. evI enI zakti che. paraMtu te pramANe thatuM nathI, thayuM nathI ne thaze paNa nahiM. camAranA AtmarakSaka devo camaranA AtmarakSaka deva 256000 che. E19. dakSiNArdhapati camara Indrane aMgarakSaka deve keTalA che? A pramANenA praznamAM bhagavAna pharamAve che ke, sAmAnyataH aMgarakSaka deve pitAnA mAlika IndramahArAjanI rakSA mATe taiyAra rahelA hoya che. bakhtara paherelA, dhanuSyabANane taiyAra karIne rahenArA, DokamAM AbhUSaNane paherelA, judI judI jAtanA zastrone dharanArA, DhAla ane talavArane zamanAza, IndramahArAjane koIpaNa jAte vAMdho na AvavA de tevA mane rathavAlA, paraspara saMpa karIne rahelA ane vArA pharatI cI karanArA, atyaMta vinayavANA vivekI ane sundara hoya che. pratyeka Indrane jeTalI saMkhyAmAM sAmanika deve hoya che tenAthI cAraguNI saMkhyAmAM aMgarakSaka deva hoya che. te nIce mujabanA kepTakathI jANavuM. Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 ] [ bhagavatIsUtra sAra saMgraha aMgarakSaka devonI saMkhyA 2.56000 2.40000 24000 Indra sAmAnika devenI mahArAjAo saMkhyA 1 camara Indra 64 hajAra 2 balI Indra 60 hajAra 3 zeSa bhavanapati Indro 6 hajAra 4 zakendra 84 hajAra 5 IzAnendra 80 hajAra 6 sanakumAra 72 hajAra 7 mahendra 70 hajAra 8 brondra 60 hajAra 9 lAntakendra 50 hajAra 10 mahAzuka 40 hajAra 11 sahastrAra 30 hajAra 12 prANata 20 hajAra 13 azruta 10 hajAra 3. 36000 3.20000 2.88000 2.80000 2.40000 2.00000 1.60000 1.20000 80000 40000 zakanA lokapAla A prakaraNamAM IndronAM lepAle, temanAM vimAne vigere saMbaMdhI hakIkata che. A praznottare rAjagRhamAM thayA che. sAra A che - zakanA cAra lokapAla che -sema, yama, varUNa ane vaizramaNa. emanAM cAra vimAne che. saMdhyAprabha, varaziSTa, Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 ju. uddezaka-6] [331 svayaMjavala ane valgu. sAmanuM sadhyAprabha nAmanuM vimAna jakhUdvIpanA ma dara parvatanI dakSiNe, ratnaprabhA pRthvInA ramaNIya bhUmi bhAgathI U Mce, saudhama kalpamAM asaMkhya ceAjana gayA pachI 'saMdhyAprabha' nAmanuM vimAna Ave che. camanuM varaziSTa nAmanuM mahAvimAna saudhama pathI asaMkhya hajAra ceAjana mUkayA pachI Ave che. varUNanu svayaMjavala nAmanu' mahAvimAna saudhama kalpathI asaMkhya hajAra ceAjana mUkayA pachI Ave che. vaizramaNanuM valga nAmanu mahAvimAna saudharmAvata'saka vimAnanI uttaramAM che. A prakaraNamAM leAkapAleAnI AvaradA ane temanI mIjI samRddhinuM paNa varNana Ave che. pa . 50. 32 lAkha vimAnAnA adhipati zakrendrane cAre dizAonA rakSaka sAma, cama, varUNa ane kubera nAme cAra leAkapALe che temAMthI seAmadevanuM vimAna kayAM Avelu che? tene uttara A pramANe che. sUrya, candra, graha, nakSatra ane tArAonA vimAnathI ghaNA ceAjana uce gayA pachI, azAkAvata...saka, saptaparNI vatasaka, caMpakAvata...saka, dhRtAvata saka ane saudharmAvata saka A pramANe pAMca avata sake kahyA che. temAMthI saudharmAvata sarka nAmanA mahAvimAnanI pUrva saudhama devalAka che temAM asaMkhya ceAjana dUra gayA pachI devarAja zakrendranA leAkapALa seAma nAmanA mahArAjanuM 'sandhyAprabha' nAmanuM mahAvimAna AveluM che. Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 332] sAma lAkapAlanI AjJAmAM nave graho A sAma nAmanA leAkapALanI AjJAmAM seAmakAyikA, sAmadevakAcikA, vidhukumAza vidyutkrumArio, candro, sUryAM, graheA, nakSatro, tArA tathA khIA paNa devA che. [bhagavatIsUtra sArasa graha tathA merUparvatanI dakSiNe utpanna thanArA, grahadvandvo, grahamUzalo, grahagaji tA,grahayuddho,ulkApAtA, digdAhA,gajA ravA vijaLI, dhUlanI dRSTie, candragrahaNeA, sUrya grahaNA, tathA sUrya candranA pariveSA indradhanuSA, Adi je thAya che ane mAnavajAta upara jemanI asara spaSTa dekhAya che. te A sAma nAmanA leAkapALathI ajANa nathI. tathA maMgaLa, graha, zanaizvara, candra, sUrya, zukra, budha, gurU, ane rAhu devA paNa A leAkapALane abhimata che. sAra A che ke A makhA graheA manuSyajAti tathA pazujAtinA prANakSaya, janakSaya, kulakSaya Adine karanArA che. ane A leAkapALanI AjJAmAM rahe che arthAt putra jevA che. tIrthaMkara devAnA ananya caraNa bhakta Indra mahArAjanA AjJApalaka sAma nAmanA leAkapALanI AjJAmAM graheAnA nivAsa che. mATe graheA paNa jinendra bhakta hovAnA kAraNe pratiSThA Adi vidyAneAmAM temane A pramANe a MjalI ApIe. OM sUrya-somA ra-budha-puru-gulazanaizcara-Aduketu pramukhAH grahAH supUjitAH santu, sugrahAH santu puSThidAH sattu, tuSTiAH santu, mAhavAH santu, samahotsavarAH santu / A pramANe kahIne grahAne puSpA vagerethI pUjIe chIe. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3nuM uddezaka-7 [333 yamanuM varNana yama nAmanA bIjA kapALa mATe A pramANe jANavuM. saudharmAvalaMka mahAvimAnanA dakSiNabhAge saudharma kalpa che, tyAMthI asaMkhyAta hajAra ejana mUkyA pachI, IndramahArAjanI AjJAmAM rahevAvAlA A lokapALanuM vimAna Ave che. je vimAnanI laMbAI pahoLAI 12 lAkha ejananI che. A lepALanI AjJAmAM, yamakAyika, yamadevakAyika, pretakAyika, (vyantara vizeSa), pretadevakAyika, asurakumAra, asurakumArio, kaMdarpo, narakapALe Adi bIjA paNa de che. je nIce pramANenAM vidane, upadra, kalaha, ekabIjA sAme belAbolI, bIjA pratye khAra, mahAyuddho, saMgrAme, mahApurUSonAM maraNe, rudhirapAta, gAma-deza-maMDaLa-nagaranAM re, mAthAne duHkhAvo, AMkhanI pIDA, kAnanI vedanA, nakhanAM rega, dAMtanI pIDA, vaLagADa, yakSa-bhUtanI pIDA, ekAntarIyA tAva Adi udvega, khAMsI, dama, ajIrNa, pAMDuroga, harasa, bhagaMdara, chAtI-mAthuM tathA ceninuM ane paDakhAnuM, kAkhanuM vagerenuM zULa, marakIrAga, tIDa, macchara, jU, mAkaDa AdinA upadro Adi bIjA paNa rega karanArA che. A yamadevanI AjJAmAM rahenArA 15 prakAranA paramAdhAmio nAraka ane A pramANe pIDA Ape che. 15 paramadhAmio (1) va-nAraka chene uMcethI nIcA pheke che.' (2) arI--asure kAtara vaDe nArakonA kaDA karIne bhAThAMmAM pakAvavA cAgya banAve che Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha (3) rAma--nArakene zAtana pIDA Ape che. eTale chole che. (4) va-nArakanA AMtaraDAo ane hRdayane bahAra 'kADhe che ane bIjI paNa pIDAo Ape che. (5) raudra--barachI ane bhAlA vagerethI nArakInA jIvane A parAvavAnuM kAma kare che. (6) -nArakanA aMgene tathA upAMgone cIbhaDAnI jema cIrI nAMkhavAnuM kAma kare che. (7) vaDha--kaDAImAM nAMkhIne nArakone rAMdhe che. (8) mahA --nAraka chanA cIkkAsavAlA mAMsanA TUkaDA ene khAMDe che. ane svAda le che. (9) ti--talavAranI dhArA jevA pAMdaDAonuM vana banAvIne nAraka jIvane temAM phe ke che. (10) --ghaDAmAM nArakane rAMdhe che. (11) manuSa-dhanuSyanA bANa vaDe vIMdhavAnuM kAma kare che. (12) vAstu-garamA garama retImAM nAMkhe che. (13) vaitALI--parU, lehI vagere gaMdhAtA padArthothI bharela | nadImAM nAraka jIne nAMkhavAnuM kAma kare che. (14) harezvara--zAlmalI, (vaja jevA kAMTAvAlA)jhADa upara nAraka jIne caDhAvavAmAM Ave che. (15) moja-bhaya pAmelA nArakene vADAmAM pUrI rAkhe che. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM uddezaka-7] [335 varUNanuM varNana have trIjA varUNa nAmanA kapALanuM A pramANa varNana kare che. je saudhamAM vataMsaka mahAvimAnanI pazcime varUNarAjanuM svayaMjala nAmanuM mahAvimAna che, A lekapALanI AjJAmAM varUNakAyika, varUNadevakAyike nAga kumAra, nAgakumArikAo, udadhikumAre, udadhikumArikAo, svanita kumAre, svanita kumArikAo Adi bIjA paNa ghaNuM de rahe che. jeo - ativRSTi - vega pUrvaka varasAda varasAve che. maMdira - dhIme dhIme varasAda Ave che. suSTi - anAja vagerene sAre pAka thAya tevarasAda. duvRSTi -anAja vagere na pAke te varasAda. kome-pahADanI taleTIthI pANInI utpatti. kolhI:talAva vageremAM bharelo pANIne samUha. upavA-pANInA thoDA thoDA relA. kahuM - pANInA vadhAre relA. Adi uparanA varasAdane karanArA hoya che. varSothI hAni lAbha karanArA che. A lokapALane karkoTaka, kaImaka, aMjana, zaMkhapAlaka, puM, palAza, meda, jaya, dadhimukha, acaMpula ane kAtarika jevA devo apatya samAna che. Ama karkoTaka eTale lavaNasamudranA izAna khuNe anuvelaMdhara nAme nAgarAjane kaTaka nAme pahADa che. tyAM rahe. nArA nAgarAja paNa karkoTaka kahevAya che. A pramANe bIjA devene mATe paNa samajavuM. Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336] [bhagavatIsUtra sArasaMha varUNunuM Adhipatya jainazAsanane bhakta zrI varUNadeva kuvA, vAvaDI, talAva, nadI, nAlA AdimAM rahelA pANI upara varcasva dharAve che. mATe arihaMta devenA adheika mATe zAntisnAtra aSTotarI snAtra pUjA mATenuM pANI sabahumAna ane savidhi lAvavAmAM Ave che. je mATe aThThAI mahotsava ka2vAmAM Ave che ane caturvidha saMgha vAjate gAjate jalayAtrAne varaghoDe (jemAM seMkaDo-hajAre rUpIA kharcAya che) caDhAve che ane pANInA sthAne jAya che tyAM apeika mATe levAtAM pANInI vidhi A pramANe karavAmAM Ave che vidhikAraka aSTaprakArI pUjAnI sAmagrI dvArA varUNadevanuM A pramANe maMtra bole che. "OM vavava namo varuNAya, pAMzahastAya, sakalayAdodhIzAya, sakalaalapakSAya, sakalanilayAya, sakalasamudranI sarovarapallavanijharakUpavApIsvAmime'mRtakAya devAya amRtaM dehi dehi asta sAkya srAvaya, namo'stu te svAhA / " A maMtra bolIne varUNa devanI aSTa prakArI pUjA kare che kuvA AdithI pANI kADhIne A maMtra bolavAmAM Ave che " hI amRte, amRtodbhave, amRtavarSiNI. amRtaM srAvaya srAvaya je te vI* * *. sU hU hU ja hI drAvaya drAvadha hA~ aladevIdevA atraM Agacchata Agacchata - paNa amuka amuka mane chelIne aSTaprakArI pUjA thAya che. ane kaLAe bharIne vAjate gAjate maMdiramAM mUkyuM chemaM dvArA phleluM pANI arihaMtadevanA abhiSeka mATe kAmamAM Ave che. . . . . Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3nuM uddezaka-8] Adhipatya bhegavanArA deva A praznottara rAjagRhamAM thayA. - kuvA-vAvaDInA kInAre varUNadevane AmaMtravA mATe A thaIe vaMdana karavAnA hoya che. jemAM AThamI zuInA prAraMbhamAM "navayag fma 30ra00 1 navakAra kAyetsarga ane A pramANe thaI - mAsanasamArIna, jhizA rAtradhArANirAja | mArAmArAvA, vivi, TuritAni vo vo" . tyAra pachI hAtha joDIne A pleka belAya che. ' A pramANe :karotu zAnti jalovatA'sau, mama pratiSThAvidhimAcariSyataH / AdAsyate vA mama vAri tatkRte, prasannacitaH adizatvanuzAm // dazadikapALanA pATalA pUjanamAM paNa varUNadevane A 3 pramANe sAdara AmaMtraNa ApIe chIe. namo vALAe anidhiSTAcAra jitavaahnaay pAzahastAya, saparijanAya, amukagRhe vRddhasnAtra mahotsave Agaccha Agaccha svaahaa|" AvI rIte samaMtra vadhAvIne, AlekhIne, AhavAna karIne, sthApIne, nimaMtraNa ApyA pachI aSTa dravya arpaNa karAya che. ane hAtha joDIne A pramANe vinavIe chIe. yaH pratIcIdizo nAtho karUNA makarasthitaH / .. marasya zAntaye so'stu balipUjAM pratIcchatu // 22 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha kuberanuM varNana have cothA kapALa vaizramaNa kuberanuM vimAna saudharmavataMsaka nAmanA vimAnathI uttara bhAge che. tenI AjJAmAM vaizramaNa kAyika, aizramaNadeva kAyika, suvarNakumAra, suvarNa kumArio, dvIpakumAra ane kumArio, dikakumAra ane kumArio, vANavyaMtara ane svaMtari Adi bIjA paNa deve che, je leha, suvarNa, rajata, hIrA, metI, mANeka, sIsuM ane bIjA paNa kapaDA, phaLa, puSpa Adine varSAda (varasAda) karanAra che. game tyAM dATelA dhana-Adine jANanAra che. ane te te sthAnethI dhanane laIne tIrthakara denA janmAdi samaye varasAvavAnuM kAma kare che. A lokapALa, grahade, jaina zAsanane mAnya che. mATe ja zAMti-snAtra, aMjanazalAkA, pratiSThA Adi vidhimAM navagraha, daze dikapALa pUjAya che. sanmAnAya che. ane meTI zAMtimAM pratidivase marAya che. A pramANe - "prAthaQirthIkA yuvA grupati-suda-zaucara rAhu-ketu sahitAH salokapAlAH soma-yama-varuNa kuberavAsavAditya-skaMda-vinAyaka-upettAH (yutA) ye cAnye'pi grAma nagara-kSetra devatA AdayaH sarve prIyantAM prIyantAM, akSINakoSThAgArA narapatayazca bhavantu svAhA // .. . A prakaraNamAM asurakumArAdi devaDa upara Adhipatya bhegavatA devenuM varNana che. sAra A che - AyurakumAra deve upara Adhipatya bhogavatA dasa deva che te A che -camara, soma, yama, varuNa, kauzamaNa, bali, sema, yama, varuNa, vaizramaNa Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM uddezaka-8]. [339 nAgakumAra upara adhipatya bhegavatA deve - dharaNuM, kAlavAla, kelavAla, zailapAla, zaMkhavAla bhUtAnaMda, kAlavAla, kelavAla, zaMkhavAla ane zailapAla. suvarNakumAranA adhipatio - veNudeva, veNudAli, citra, vicitra, citrapakSa ne vicitrapakSa. . vidyakumAranA adhipatio - harikAna, harisaha, prabha, suprabha, prabhAkAnta ne suprabhAkAnta. agnikumAranA adhipatio :-agnisiMha agnimANava, tejasa tejasiMha, tejakAnta ne tejaprabha. dvIpakumAranA adhipatio - pUrNa, viziSTa, rUpa, rUpAMza, rUpakAnta, ane rU5prabha. udadhikumAranA adhipatio :-jalakAnta, jalaprabha, jala, jalarUpa, jalakAnta ne jalaprabha. . | dikumAranA adhipatio - amitagati, amitavAhana, tvaritagati, kSipragati, siMhagatine siMhavikramagati. vAyukumAranA adhipati :- laMba, prabhaMjana, kAla, mahAkAla, aMjana ane riSTa. . svanitakumArenA adhipatio - zeSa, mahAghoSa; Avatta, vyAvartA, naMdikAvatta ane mahAnaMdikAvatta. dakSiNa bhavanapatinA IndranA prathama lokapAla A che - sema, kAlavAla, citra, prabha, tejasU, rUpa, jala, tvaritagati, kAla ane Ayukta. pizAcakumAranA adhipati bane che.--kAla, mahAkAla, sUrUpa, pratirUpa, pUrNabhadra, mANibhadra, bhIma, mahAbhIma, Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340]. bhigavatIsUtra sArasaMgraha kiMnara, kiM5rSa, sapuruSa, mahApuruSa, atikAya, mahAkAya, gItarati, gItayaza, e badhA vANuvyantara devenA Indro che. tiSika devenA adhipati bane che--sUrya ne caMdra. saudharma ane IzAna koNanA adhipati --zaka, sema, yama, varuNa, vaizramaNa, IzAna, soma, yama, varuNa ane vizramaNa. indriyone viSaya A praznottare rAjagRhamAM thayA. AmAM IndriyanA viSayo keTalA prakAranA che. e A prakaraNamAM batAvyuM che. tenA mATe kahyuM ke-IndrinA viSaye pAMca prakAranA che. zrotendriya viSaya ane yAvata sparzendriyane viSaya. A saMbaMdhI jIvAbhigama sUtrane tiSika uddeze jovAnI bhalAmaNa karI che." pAMce InidrAnI viSad vyAkhyA 51. "vaviSayaka niyatAniyALa A uktine anusAre gatabhavamAM upArjana karela paMcendriya jAtinAmakamane laIne A cAlu bhavamAM mAnavane indriyanI prApta thAya che. pahelA varNana karI gayA chIe ke AtmAne je dvArA jJAnanI prApti thAya te Indriyane AtmAe ja pitAnI meLe racelI che Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM uddezaka-8] [341 A IndriyenuM viSaya grahaNa sarvathA niyata hoya che. mATe temAM kaI paNa IzvaranI ke devadevInI dakhalagirI nathI hatI. mahAbhayaMkara aMdhakAramAM eka phaLa ApaNA hAthamAM Ave che, tene sparza karavAthI ja tenA AkAra vizeSane laIne ApaNe nirNaya karIe chIe ke "A kerI che." dabAvavAthI "pAkI gayelI lAge che." TUMdhavAthI temAM mIThe rasa che ema jANI zakAya. paNa aMdhArAmAM AMkha potAnuM kAma nahI karavA chatAM paNa ApaNe 'kalpIe chIe ke, A kerI pIlAraMganI che. A pramANe kerInA pIlAraMganI kalpanAmAM Izvarane sAkSAtkAra nathI paNa "anugraha, IhA, apAya, dhAraNA A cAre prakAranA matijJAnamAMthI "dhAraNA" nAmanA matijJAnane ja camatkAra che. koIpaNa padArthanA jJAnamAM "dhAraNA zakitavaDe je padArthonA rUpa, raMga, AkAra Adi ApaNA magajamAM sthira thayA haze te ja pramANe dhAraNA paNa tenI tIvra rahe che. ane A labdhinA kAraNe ja kaI paNa avadhArita padArtha jyAre sAme Ave che tyAre tene nirNaya karatAM vAra lAgatI nathI. avadhAna prayogamAM devIzaktine camatkAra nathI paNa dhAraNA" zaktino ja camatkAra hoya che. hAthacAlAkInA prayoga karatAM je dhAraNa dRDha thAya che. tenAthI jAduI prayoga thaI zake che. Indriya pAMca che. sparzana, rasana, prANa, cakSu ane zravaNa. Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha A pAMcamAM kasAdhana ane karaNa sAdhanathI vigraha kara jema ke- "sthAti-dhruphateganeneti na" arthAt bIjA padArthone je sparza kare che, athavA AtmAnA upayoga vaDe je padArthone sparza karAya che, athavA jenA AzrayathI zItauSNAdi paryAye jANavAmAM Ave che te sparzendriya kahevAya che. A ja pramANe-"rati vaDanerA nitijighritaa'nen / caSTe vA ceSTa anena / zRNoti zruyate'nena veti ratanam, zAkha vada tathA zravana." A pramANe A indriyonA mAdhyamathI AtmAne jJAnanI prApti thAya che. A Indriye niyata viSayane ja grahaNa karavAvAlI hovAthI sparzendriya padArthomAM rahelA kaThina, kamaLa, bhArI, halake ThaMDe, garama, snigdha, (cikaNe) ane rakSa( lukho) A AThe sparzane grahaNa karavAnI zakti rAkhe che. padArtha mAtramAM prAyaH ATha sparzI ja hoya che. rasanendriya padArthomAM rahelo tIkho, kaDa, kaSAyela, khATa, mIThe rasa grahaNa kare che. prANendriya sugandha ane durgadhane grahe che. cakSurindriyaH kALA, gheLA, nIlA, pILA ane lAla raMgane grahe che. | zravaNendriya : sacitta eTale jIvaMta mANasanA zabdane acitta eTale jaDa padArthonA gharSaNathI thatAM zabdone sacitAcitta eTale saMgIta maMDaLImAM mANase gAtA hoya te sacita ane vAjiMtrone avAja acitta che. Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3nuM uddezaka-9] ( A pramANe AtmAnA prayogathI-upayogathI, Indri kAryarata bane che. anAdi kALathI karmonA bhArathI dabAI , gayelA AtmAne pratikSaNe rAga-dveSane udaya hevAnA kuAraNe keIka samaye A jIvAtmAne sapheda kapaDuM game che. ane bIjA kSaNe te kapaDuM muddala gamatuM nathI. eka samaye mITho rasa game che. tyAre bIjI kSaNe mIThA rasa pratye aNagamo thavAthI khATo rasa game che. A ja pramANe eka kSaNe je ' mANasa sAthe atyaMta rAga pUrvaka maitrI saMbaMdha rAkhyA hoya che tyAre bIjA divase te ja mANasa vairI thAya che. A ja pramANe padArthonA viSayane grahaNa karavAmAM AtmAne svabhAva ja jude jude hoya che. tethI padArtha mAtra eka samaye sAre ane bIjA samaye naThAre banatuM nathI. padArtha potAnA mULa svabhAvamAM pUrvavat ja hoya che. paNuM ApaNe AtmA pote rAga-dveSane vaza thaIne padArthonA viSayene grahaNa karavAmAM jevA prakAranA upagamAM pariNata thAya che te ja pramANe grahaNa karAtAM padArthonA viSayanuM pariNamana paNa tevuM ja thAya che. padArtha svataH kharAba nathI. temaja sarasa nathI paNa mehamAyAnA kusaMskArothI kuvAsita thayelA AtmAne eka samaye je padArtha pratye rAga jame che tyAre bIjI kSaNe te ja padArtha pratye dveSa Ave che. mATe "kaIka samaye rAgamAM te keIka samaye dveSamAM anaMtakALa gumA re - jyAre teja AtmA jJAna-dhyAnanA susaMskArathI saMskAritA thAya che tyAre pratyeka padArtha pratye, te samAna buddhivAle bane che. tevA prasaMge puNyadayane laIne managamatA padArtho Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha ene pApadayane laIne aNagamatA padArtho pratye eka sarakhe bhAva rAkhIne pitAnA AtmAne dUSita karatuM nathI. parivAnuM spaSTIkaraNa "jJAtri sthiratA " AtmAmAM pUrNa rUpe sthiratA lAvavI te samyaka cAritra kahevAya che. ane te sthiratAne TakAvavA mATe nivRttilakSyA pravRtti arthAt anukrame pravRttimAM paNa nivRttine raMga lAgate jAya tevI pravRttimAM rAgadveSa vinAnuM jIvana jIvavuM te sthiratA che, je cAritra che. cittavRttinA rodhane vega kahe te eTalA mATe ThIka nathI ke AtmAmAM sthiratA vinAnI cittavRttine rodha te mAchalA pakaDavAnI bhAvanAvALe bagalo, mAkhIne pakaDavAnI dAnatavAlI galI. mRga-hariNa)ne mAravA mATe taiyAra thayelo zikArI vageremAM paNa cittane ane zarIrane rodha spaSTa dekhAya che. amuka svArthane laIne paNa vacanane re sulabhatama bane che. jema ke -ApaNane atyAre garaja che, athavA chelavA jatAM ApaNe svArthane hAni pahoMcaze, mATe "naina sApa" Ave che. kadAca dAksikatAne paNa AmaMtraNa ApI zake che. tathA mAyA mRSAvAda pratye paNa prasthAna karAvI zake che . mATe mAnasika-vAcika ane kAyika yogomAM pAponI, tathA pApa bhAvanAonI nivRtti lAvavI te cAritra roga che." Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM uddezaka-ka] * AtmA vaDe ja AtmA jevo arthAt pitAnuM AmAnI__ nabaLI kaDIene, tathA dUSaNene temaja rAga-dveSAtmaka jIvanane AtmA vaDe jevuM, anubhavavuM ane tenA tyAgamAM ja prayatna kare te paNa samyapha cAritra che. paraMtu AtmA jyAre pitAnuM bhAna bhUle che tyAre rAga dviSane piSate jAya che. dravya ane paryAnI zaktionuM vizleSIkaraNa karavAnI zakita jyAM sudhI AtmA keLavatA nathI tyAM sudhI rAgadveSamAMthI bahAra AvavAnI zakayatA nathI, tyAre ja azubha sparza, rasa, gandha, varNa ane zabdane sparza karatAM, svAda letAM, saMghatAM, jemAM ane sAMbhaLatA ja manajIbhAIne 108 DIgrIne pAro uMco caDhI jAya che. gaTaranuM pANI durgandha mAratuM hoya che tyAre te jotAM ja ApaNuM mana-vacana tathA kAyAmAM caMcalatA AvatA vAra lAgatI nathI. "caMcalatA asaMyama che. ane sthiratA cAritra che." Ama samajavA chatAM paNa gaTaranA pANInI durgapatAne jeIne nAke rUmAla mUka paDe che. paNa ApaNe pote AvI dudhImAM keTalIyevAra jamyA. ATayA, ane AvA padArtho khAdhA che, sUyA che, sparyA che ane joyA che. chatAM paNa saMsAramAM AvA gandhAtA pudgala keI kALe paNa nAza pAmyA nathI, pAmatA nathI ane pAmaze paNa nahI, tyAre ApaNA zubha ke azubha karmone laIne maLatA zubhAzubha pudgalamAM ANe kevI rIte rahevuM? AvuM zikSaNa ja AdhyAtmika zikSaNa che. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha zubha pagale eTale managamatA pudgalamAM rAganI pariNati. ane azubha eTale aNagamatA pudgalomAM zreSatiraskAra=dhikkAranI pravRtti. A baMne pariNationA samaye sAmya pariNati keLavavI joIe. managamatA zabda, rUpa, gandha, rasa ane sparzanA bhegavaTAmAM ApaNe AtmA rAgAdhIna banIne te te pudgalenI mAyAnA cakramAM bebhAna thaIne saddavivekane dezavaTo Ape che ane ahaMkAranA bhArathI dabAIne kartavya mUDha banyuM che. aNagamatA zabda, rasa, ganya ane sparzamAM A AtmAe ASavaza thaIne ghaNAonI sAthe vaira karma bAMdhyAM ane tenA kaDavA phaLo durgatimAM bhegavavA paDayA chatAM haju sudhI paNa pudgala dvArA utpanna thatI rAga ane dveSanI pariNatine badalavA mATenI TreniMga laI zakayA nathI. basa eja ApaNuM, ApaNA jIvananI ane ApaNA bhaNataranI karUNatA che. bhAgavatIsUtranA praznottara spaSTa che ke, zrotrendriyanA viSaya saMbaMdhI pugala pariNAma zubha ke azubharUpe thAya che. teja pramANe cakSurindriya paNa sArArUpanuM ane naThArA rUpanuM grahaNa kare che. dhrANendriya paNa sugaMdha ane durgadhanA pudgalone grahe che. rasanendriya paNa sArA rasanuM ane kharAba rasanuM grahaNa kare che. spaze Indriya paNa sArA sparzanuM ane naThArA sparzanuM pariNAma rahe che. sUtrane gUDhArtha spaSTa chatAM cAlyAno viroSa "pftti A nyAyane anusAre pratyeka mAnavanA jIvana sAthe sparza karate A viSaya hevAnA kAraNe jarA vadhAre vicArie. Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 ju uddezaka--9] pudgalAnA camatkAra rasAI gharamAM sArA rasAIAnA hAthe manelI aDadanI dALa' je paudgalika hAvAnA kAraNe khAnArane mATe amRtatulya ke viSatulya anatI nathI, A dALane khAnAra mRtyuthI acceA nathI ane khAdhA pachI tatkALa koI paNa jIva ma nathI, maratA nathI ane maraze paNa nahI. eTale ke aDadanI dALa amRta paNa nathI ane viSa paNa nathI, chatAM e pauddagalika vastune laIne mAnavanA manamAM ekane rAganI pariNita eTale ke A dALanuM nAma sAMbhaLatAM ja kUdakA mAravA lAgI jAya che ane rAjI rAjI thayA chatA atyanta svAdapUrvaka khAya che. [ 347: jyAre khIjo mANasa te ja dALanu nAma sAMbhaLatA ja TharI jAya che. ane hADAhADa rASe bharAIne dALa banAvanArane keTalIe gALA Ape che, dALa ekanI eka che paNa ane jIveAmAM rAgadveSanI pariNitanA phaLA paNa ApaNe joI zakIe chIe. mANasane duHkhI-mahAdu:khI banAvanAra parapadA nathI paNa asaskArI, mithyAsaMskArI mana, jIvananuM ajJAna, mehavAsanAnA bhayaMkara aMdhakAra, mithyAkalpanAnI mAyA, zarIrane puSTa anAvavAnuM . jJAna, Adi kAraNeAthI ja mANasa peAtAnA hAthe duHkhanI paraMparA svIkArI le che. mATe ja jIva IndriyanA bhAga ane tenI lAlasAne ja jIvananu sarvIsva mAnI bese che. tyAre pudgala padArthaM paNa ApaNane camatkAra atalAvavA mATe taiyAra ja hAya che. ane eka vAra jo manajIbhAI AtmA upara savArI karI gayA tA samajI ja levAnuM ke, ApaNA AtmA kadI paNa samartha banI zakaze Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha nahI. pachI te AkhuM jIvana sukhanI chAyA gatavAmAM ja pUrNa thaze. A mANasa mAtra samaje che ke aDadanI dALa khAvAthI huM maravAne nathI. temaja amara paNa thavAno nathI. chatAM e bicArI aDadanI dALa ApaNA jIvanamAM kevA tophAna macAvI ApaNe te vicAravAnuM e che ke A badhA tephAma dALa karAve che ! athavA asaMkArI ApaNA manajIbhAI ? dALanA khAnArA hajAro mANase Aje paNa TesTa pUrvaka dALa khAya che. jyAre mane dALa pratye ATalI badhI napharata kema che ? je ApaNane te samaye sabuddhi Ave ! athavA jJAnane prakAza lAdhe ! te ApaNe antarAtmA ja javAba Apaze ke dALa to bicArI jaDa che. pudgala che. roTalI khAvA mATe eka sAdhana che e mAruM zuM karavAnI hatI ! tyAre dALane doSa nathI paNa huM pite ja Indriyene gulAma chuM mATe, ane tenA bhoga vilAso ja jIvana che ema huM mAnIne beTho chuM. Aja kAraNe saMsAra mArA mATe kaleza kaMkAsanuM kAraNa bane. mitro duzamana banyA, parivAranI vaccamAM paNa huM ataDe rahyo, jJAna-vijJAna meLavyA chatAM paNa mAre AtmA svachaMdI banyA. phezanAlITImAM rahuM chuM. chatAM paNa mAro AtmA bhegavilAsa rUpI kAdavamAM ramI rahyo che. * prophesara, mAsTara banyo paNa mArA manane ane Indriyane saMcamanuM zikSaNa na ApI zakya. Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 ja uddezaka-9 ] [ 34** A praznottarA rAjagRhamAM thayA. // AmAM camaranI sabhA saMbaMdhI prazna che. arthAt che:--zamikA ( zamitA ), batAvI camaranI traNa sabhAe caDA ane jAtA.para DokaTara banyA paNa mArA AtmAnI davA ane mArA duHkhanuM nidAna huM pAte na karI zakayA. vakIla anya paNa mArA jIvananI vakIlAta karavA mATe samatha banyA nathI. mATe ja zrImaMta chuM paNa haiyAnA daridra chuM. sattAdhArI chuM paNa Antara jIvananA dAnava chuM tyAre A adhu' kANe AbhArI che ? puddagala eka ja che paNa mArA jIvananA rAgadveSane laIne huM duHkhI chuM. A duHkhamAMthI mukta thavA mATe mArA khAnapAnamAM raheNI-karaNImAM, uThavA-besavAmAM ane vyApAra-vyavahAramAM sacama lAvavA eja eka parama sukhanu-zAMtinu, samAdhinuM mukhya kAraNa che. pudgalA cheDavAnA nathI paNa temanA pratyenI lAlasA cheDavAnI che. strI cheDavAnI nathI paNa temanA pratyenA durAcAra cheDavAnA che. temaja zrImaMtAi ke sattA cheDavAnI nathI paNa tenA pratyenI sAdhya-bhAvanAne tyAgI sAdhanabhAva pedA karavAnA che. purlR para. trIjA zatakanA A chelle uddeza che. rAjagRhI nagarImAM samavasaraNanI racanA thaI che, ane gautamasvAmInA Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350] [bhagavatIsUtra sArasa graha pUchelA praznanA uttara ApatAM bhagavAne pharamAvyuM ke dakSiNAdhi pati asura-rAja camarendrane traNa prakAranI sabhAo heAya che. IndralAnI traNa sabhA 1. zamitA. 2. caMDA. jAtA. 1. zamitA-eTale peAtAnA uttamapaNAne laIne sthira svabhAva vAlI hAvAthI samatAvAlI che. athavA peAtAnA uparIe kahela vacanane mAnya karavAvAlI hAvAthI saune zAnta karI denArI hAya che, athavA je sabhAmAM uddhatAI nathI tevI A Abhyantara sabhA che. je atyanta gauravavaMtI che. arthAt A sabhAnu Indrone tathA khIjA mATA devAne paNa mAna haiAya che. game tevA meATA samAja paNa sabhAnA baMdhAraNane dhyAnamAM rAkhIne ja pAtAnA AdhipatyanuM gaurava sAcavI zake che. 3. 2. ca'DA-tevA prakAranI meATAI (gaurava) nahI' hAvAthI sAdhAraNa kArya vageremAM khAlI nAkhanArI heAya che. eTale ja Anu mahattva pahelI sabhA karatA ochu che, chatAM paNa Indrane mAnya che. 3. jAtA--mATAInA svabhAva nahI heAvAthI sava sAdhAraNa sabhA kahevAya che. A traNemAM pahelI AbhyantarA, mIjI madhyamA ane trIjI mAhyasabhA kahevAya che. pahelI sabhAnu* prayeAjana A pramANe che, uparIne kaMI paNa prayeAjana heAya ane te AdarapUrvaka A sabhAne elAve tyAre ja A sabhAnA sabhyA Ave che. ane teene Indra Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM uddezaka-10] [ 351 mahArAja pitAnuM prayojana kahI batAve che. tene artha e thayo ke A sabhA moTAIne pAmelI hovAthI gauravane cagya che. vaDIlane paNa A sabhAnuM gaurava mAnya che. vacalI sabhA uparI belAve ke na lAve te paNa Ave che. kema ke A sabhAmAM meTAI eTale gaurava ocho che. AmAM upalI Abhyantara sabhAmAM je vArtAlApa thayela hoya che te jaNAve che. ane TharAva nakkI karAve che. - jyAre bAhya sabhA to sAdhAraNa hovAthI bolAvyA vinA paNa Ave che. ApaNe eTaluM jANI zakIe chIe ke A traNe sabhA ekabIjAnI pUraka che ane paraspara ekabIjAnuM mAna rAkhIne IndralekanuM gaurava sAcave che. have kaMI sabhAmAM keTalA sabhAsade che, ane temAM paNa deva keTalA? A vAta jIvAbhigama sUtrane anusAre lakhAya che. pahelI sabhAnA sabhAsado 24000 de che. vacalI sabhAmAM 28000 de che. ane chellI sabhAmAM 3200 de che. devIonI saMkhyA anukrame 350, 300, ane 250 che. pahelI sabhAnA sabhAsadonI AyuSya maryAdA rA palyopamanI che. vacalImAM 2 palyopama ane bAhyasabhAmAM 1 papama che. devionI AyuSya maryAdA anukrame 1, 1, ne pApamanI che A pramANe uttarAdhipati bali-Indra mATe paNa samajavuM. kevaLa devonI saMkhyAmAM cAra cAra hajAranI saMkhyA ochI karavI. jyAre devIonI saMkhyAmAM, uparanI saMkhyAmAM sesonI saMkhyA umeravI. Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 752] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha have vaimAnika devAnI sabhA, tathA sabhAsadonI saMkhyA nIce pramANe jANavI. sabhA teA traNa prakAreja uparanI jema samajavI jyAre sakhyA A pramANe che. devalAkanA nAmA 1 prathama devalAka 2 dvitIya devatAka devI nathI. asa tarA 3 sanankumAra 4 mAhendra pa brahmalAka 12000 deva 700 devI 6 lAMtaka 7 zukradevalAka 8 sahasrAra 10000 deva 900 devI 12000 deva 800 devI devionI utpatti ahIM" sudhI ja che mATe AgaLanA kAmAM madhyamA. mAhya 16000 deva 500 devI 14000 devI 780 devI 14000 deva 600 devI 12000 000 10000 4000 8000 2000 6000 1000 4000 500 2000 250 1000 9-10 AnaMta prANata 11-12 AraNa acyuta 15 500 A pramANenuM ene lagatuM bIju sAhita jIvAvibhagama sutrathI 000 10000 8000 6000 4000 2000 1000 500 250 jANavu.. indra mahArAjAe dipa sauthI upara ane sapUrNa sattAvAn hAya che teA paNa peAtAnA sabhAsadAne mAna ApIne temanI pAse peAtAnuM prayojana siddha karAvI le che. A sabhAsado paNa peAtAnA uparInu` mAna sAcave che. devalAkamAM devatAe jema sabhAsada pade che tevIja rIte daivIe paNa Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 ja uddezaka-10] [353 sabhAsadapadane zeAbhAve che. je vAta ApaNe bhagavatIsUtra ane jIvAbhigamasUtrathI jANI zakayA chIe. indronI sabhAmAM devIonuM paNa bahumAna zAstramAnya che. teA pachI manuSyalAkamAM strIonuM apamAna zA mATe? mAtRsvarUpA strInu' apamAna pApa che. temane halakI gaNavAnuM pratyeAjana zuM che? zuM puruSo karatAM strIo buddhibaLamAM ochI che? A khadhI ane AnA jevI bIjI paNa kalpanAomAM puruSajAtanI johukamI sivAya IjuM kaMi paNa tattva nathI. .. mahilAonuM apamAna karIne puruSajAtie badhI vAtAmAM potAnuM patana ja nAtayu che. AjanA puruSAmAM je mAnasika kamajorI; vAcika druma latA, ane zArIrika dRSTie adhaHpatana dekhAya che. te strI zaktinA apamAnanu ja kAraNa che. strImAM mAtRtvabhAvanA keLavIne te zaktinu bahumAna karavAthI AjanA puruSa sarvathA dUra rahyo che. mATe vyApAra kSetramAM rAkSasIya svabhAvanA, kauTu khika jIvanamAM svArthA dha, sAmudAyika jIvanamAM vairagrasta, pArasparika jIvanamAM IrSyAnya ane vyakitagata jIvanamAM asahiSNu banIne potAnuM jIvana eka mIjAnA zatru banI veDaphI rahyo che. Ajanu dhArmika jIvana dAMbhikatA pUrNa che, tathAmAyAmRSAvAdagrasta che; vaira-jheranI AgamAM sapaDAyelu che, enI AMkhAmAM jhera che, jIbhamAM kaDavAza che, mastiSkamAM svArtha sAdhakatA che, upadezamAM haThAgraha che, ane lAlasAothI KH g Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354] bhagavatIsUtra sArasaMgraha bhareluM hRdaya che. mATeja Ajane paMDita-vaktA, AcArya, upAdhyAya, saMgItakAra, zrImaMtasattAdhIza AdimAM paraspara eka bIjA sAthe maitrIbhAva eTalA mATeja nathI. kAraNa ke saunA hRdayamAM judI judI lAlasA che, AMkhamAM pUrvagrahanuM aMjana che, tethI eka bIjAnI AMkha eka bIjA sAthe malatI nathI. te pachI hAthathI hAtha malavAnI AzA kayAM rahI? ane je AMkhathI AMkha, ke hAthathI hAtha na male te eka bIjAnA hRdaya eka bIjAthI kema maLaze? AvI AzA keNa rAkhI zakaze? tethI ja AvAonuM dhArmika jIvana, paMDitAI, zrImaMtAI ane sattA kevaLa samAja, saMpradAya, saMgha, nagara, dezane ApasamAM laDAvI mAravA sivAya bIjA kAme AvI zake tema nathI. AjanA AkhAe bhAratavarSanI dazA ja spaSTa udAharaNa che. A badhA puruSa jAtinA Antare strImAM mAtRtva bhAva nAnA hAsanA kAraNe vadhyA che, phaLa svarUpe mAnavanA kheLIyAmAM devatAI guNa vasAvI zakyAM nathI. Aje eka mAnava bIjA mAnavane zatru che, eka jAti bIjI jAti sAthe saMbaMdhita nathI ane eka saMpradAya bIjA saMpradAyane samULa nesta nAbuda karavA mAMge che. | magajazakti je uMdhA mArge na gaI hoya to samajavuM saraLa che ke ApaNe badhAe pRthvI upara janmelA chIe, ane jyAMsudhI jIvatA rahIzuM tyAMsudhI, mahAjanane sutAra, luhAra, ghAMcI, bhaMgI, darajI, dhobI, nAI, brAhmaNa, rajaputa Adi vinA eka paLa paNa cAlI zake tema nathI makAna banAvavA mATe sutAra, rasoI karavAnA sAdhana mATe luhAra, tela mATe ghAMcI, saMDAsa sApha karavA mATe bhaMgI, Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka- 3juM uddezaka-10 ] [355 kapaDA sIvavA mATe darajI, devA mATe dhobI, dADhI mATe nAI, vidyA meLavavA mATe brAhmaNa ane jAnamAlanI rakSA mATe rajaputa joIze. keIne paNa koInA vinA cAlI zake tema nathI. A sarvathA satya hakIkata je sarvathA upAdeya che. A sIdhuM sAduM amUlya mAnavIya tattva je jIvanamAM na utaryuM te ApaNe eka bIjAnA kaTTara duzmana banIne eka bIjAnA nAzane mATeja banIzuM, ane je Ama banyuM te ApaNA jIvanamAM rAkSasIya guNa sivAya bIjuM kaMI paNa zeSa rahevAnuM nathI. mAtAnA traNa guNa dharma tathA zAstranA uMDA tattvamAM utaryA vinA ApaNuM pitAnA AdhyAtmika jIvananA prAraMbhakALe ja ApaNe puruSe ApaNA haiyAnA maMdiramAM mAtRsvarUpA strInI tasvIra laTakAvavI joItI hatI, te ja ApaNA jIvanamAM paNa prAraMbhakALathI traNa guNo AvI zakayA hota! 1. jIvamAtra upara dayAbhAva rAkhavAnI udAttabhAvanA. - 2. jIvamAtrane rojI ane roTalI ApavAnI pavitra bhAvanA. 3. badhAe jIvonA aparAdhone mApha karavAnI pavitra bhAvanA.. A traNe guNe mAnavatAnI sImArekhA jevA che, jenI prApti rAkSasa, dAnava, ane asuravRttinA mAlikane hetI nathI. mATe ja rAkSasa, dAnava, ane asura AkhAe saMsArane hADavairI che. jyAre A traNeguNe mAvaDI (MOTHER) mAM hoya che. game tevA putra upara dayA karavAvAlI mAtA hoya che. Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 ] [bhagavatIsUtra sArasa graha putrane rAtalI devAvAlI mAtA hAya che ane meTAnA game tevA aparAdhone mApha karI devAvAlI paNa mAtA ja hAya che. meAkSa meLavavA mATe jema samyaktvanI atyanta AvazyakatA che. tema AdhyAtmi jIvana banAvavA mATe uparanA traNe guNAnI nitAnta AvazyakatA anivAya che. te vinA AdhyA tmika jIvananI kalpanA naryAM daMbha che, chetarapIMDI che ane paramAtmAnI anaMtazakitanuM bhayaMkara aTTahAsya che. garaja pUratAM e guNAne bhale vikasAvIe paNa ene phaLAdeza te ApaNA jIvanamAM da bhapeASaka ja raheze, mATe kabUla karyAMvinA cAlI zake tema nathI ke AjanA purUSamAM A traNe guNNA vikasita thayA vinAnA kevaLa sattArUpe ja paDayAM che. anyathA DhArAne mATe pAMjarApeALa ubhI karanAra. kUtarAone roTalA ane kabUtarAne caNA nAkhanAra purUSa kharekharo dayAlu hAta tA mAnavasamAja bhUkhe mare che, kapaDAnA abhAvamAM mare che. davAnA abhAvamAM mare che ane samAjanA kathita dhArmika, dharmanA anuyAcikA,upadezaka, mAla masAlA khAya che. zrIkhaMDa pUrI khAya che, vATakAnAM vATakA dUdha pIe che. sUMTha pIparI mULa ane khIcaDImAM ghI nAkhIne khAya che. A lakSaNA dayALu ane dAnezvarInA nathI paNa nirdayI tathA niv sa pariNAmInA che. khUba samajI levAnuM che ke :-dhammanna naLanI tyAM dharmasva nanA viveH ''dharmAMnI mAtA dayA che ane mApa viveka che jenA abhAvamAM game tevI ane game teTalI zraddhA ane hajArI lAkhA zleAkonuM jJAna paNa vAMjhayu che. ApaNA peAtAnA sa MtAneAne DokaTara, vakIla banAvavA mATe tathA khIjA prakAranA jJAAna--vijJAna apAvavA mATe te te kole Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 ja uddezaka-10 ] [357 jomAM athavA amerikA, laMDana, jamana, Adi dezamAM mAkalAvIne, bhaNAvavA mATe kayAMye paNa ane koIne paNa pApanI kalpanA-adhama nI kalpanA AvI nathI. tyAre samAjanA baccAone mATe koI skUla tathA kolejanI vyavasthA karavA ane karAvavAmAM ja pApanI kalpanA zA mATe ? temAM avarodha zA mATe karavAmAM Ave che ? AmAM ekaja kAraNa che ke khIjA jIvane roTalI ane rAjI devA mATenI bhAvadayA ApaNA jIvanamAM nathI. tIthakara bhagavaMtA je vArSi ka dAna Ape che te utkRSTatama bhAvadayAnAM pariNAmeAnu kAraNa che. ane te bhAvadayA paNa e, traNa bhava pUrvanI ArAdhita hAya che. tIrthaMkara padmanA icchuika mAnava tA bhAvadayAthI bharelA hAya che, te khIjA jIvone roTalI ane rAjI devA mATe koI kALe paNa virAdha karI zake tema nathI. ane trIjo guNa jo ApaNA haiyAnA madiramAM heta te bIjAenA badhAe aparAdhone kSantanya gaNIne saunI sAthe maitrIbhAva sAdhI zakayA hAta. paNa AjanA zrImaMteAmAM, sattAdhIzAmAM, paDitAmAM, ane upadezakAmAM je vaira-virAdha dekhAya che, tethI ja jANI zakIe chIe ke ApaNuM jIvana khIjA jIvone ughADA karavA mATe che. mATe keAInI bhUla sahana thatI nathI tethI ja judA maMDaLeA, pATI e, sasthAonAM ApaNA mAnava samAja vibhakata thaIne rahyo che. Aje ApaNe vibhakata chIe, mATe ApaNuM jIvana- vana dUSita che; mAyAmRSAvAda pUrNa che. Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha aMgrejImAM dhama zabdanA paryAya 'rilIjhana' zabda che, jenA atha vibhakta mANasa, eTale jUdA thayelA mAnava bIjA sAthe ekIkaraNamAM-arthAt paraspara vicArAnI sama jutI karIne eka jhaMDA nIce Ave. ane AkhAe samAja AsurI vRttinA kAraNe daivIsa'patti sauMpanna paramAtmAthI jUdA thayA che. mATe te judAI, dayA, dAna, kSamA Adi paramAtmAtmAnA AdezeAne jIvanamAM utArI ne pAchA arihuta devanA mArge Ave. eTale ke krodha, mAna, mAyA, leAbha prapaMca Aphri tyAga kare. upara pramANenA mAvaDInA hRdayamAM rahelA traNe guNe ApaNA jIvanamAM utAravA mATe ja ApaNe paNa mAtAnI tasvIra pratikSaNe sAme rAkhavI joIe jethI mAnavatAne vikAsa sAdhI zakavA mATe samartha banI zakIe. mAnavatA vinAnA AjanA ApaNA jIvanamAM uMdhI gaMgA vahI rahI che, chatAM paNa ApaNe joi zakatA nathI, samajI zakatA nathI, tenu kAraNa ekaja che 'mAtRtva hRdayA strI zakitanuM ApaNe bahumAna karI zakayA nathI.' adbhutazakti, kSamAzIlA, premamUrti, vAtsalyapUrNAM strIne ApaNe eLakhI zakayA nathI. ALakhI haze te ? svAtha pUratI ja oLakhI haze ? mATe ja strI zakti sAthe dUSita ane pApathI bharelI bhAvanA (vAsanA)nA kAraNeja ApaNA jIvanamAM meTAmAM meTI kheATa rahevA pAmI che. je khATa saMsArabharanA koIpaNa padArthathI tathA game teTalA jJAna-vijJAnathI paNa bharapAI thaI zakI nathI. A pramANe puruSa jAtanA jIvanamAM rahelI pAyAnI kheATaja ApaNane AgaLa vadhavA detI nathI, tethIja ApaNA jJAna-vijJAna Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM uddezaka-10] [359 avaLe raste caDhI gayA ane mAnava mAtranA zatru banyA teonI sAthe svAthI saMbaMdhathI joDAyA. ApaNe saue bhegA maLIne saMsArane hiMsA, jUTha, cerI, mithuna ane parigrahanI bakSIsa ApIne kahe jhera je banAvyuM. A badhA mAyA cakathI bahAra AvavAne mATe strIzaktinuM bahumAna ja ApaNuM Akhtara jIvanane mATe advitIya zakti che. (pAvara che), ane AdhyAtmika jIvana mATenuM prasthAna che. A kAraNathI ApaNA haiyAnA maMdiramAM sauthI pahelA mAtAnI tasvIra ja sthApavI vadhAre Avazyaka upayukata che. A pramANe hakIkata khyAlamAM rAkhIne "strIo paNa bahumAnanIya che" A bhAvanAne vaza thaIne ja Indra mahArAjAe je samyakUvI hoya che ane nikaTa bhaviSyamAM mekSamAM javAvALA hoya che teo potAnI sabhAomAM devIene bahumAnapUrvaka sabhAsadanuM pada Ape che. devo paNa jyAre strIzaktinI AvI pratiSThA kare che tyAre mAnavanI e pharaja che ke "mardInanAM cena naraH sa nyA' e nyAye strI jAtinuM bahumAna karavuM, emAM ja temanuM hita samAyeluM che. AnAthI sAmAjika dUSaNe TaLaze. vyakitagata jIvana sazakta banaze. dhArmika maryAdAonI pavitratA sacavAze ane ApaNuM Akhtara jIvana ucca banavA sAthe vrata, niyama ane paccakkhANa nirdabha banaze. daza uddezAo sAthe trIjuM zataka saMpanna thayuM. Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjA zatakanu samApti vacana ajJAnIonA ajJAnarUpI aMdhakArane bhedavAmAM jhaLa-- haLatA sUrya samAna, saMyama ane brahmacarya'nI ArAdhanA vaDe camakatA zukranA tArA jevA, upadezAmRta vaDe sau jIvAnA kaSAyAne zAMta karavAmAM caMdra jevA, jama`na, phrAMsa, ITAlI, amerikA, yurepa, Adi pAzcAtya vidvAnane jainadhama nA paricaya karAvavAmAM brahmA jevA, syAdvAda, nayAdi tattvajJAna dvArA bhAratIya pracaMDa vidvAneAnI dhArmika rakSA karavAmAM viSNu jevA, ajJAna, mithyAbhrama ane ruDhivAdane daphanAvavAmAM zaMkara jevA, zAsravizArada mahAna vibhUti jainAcAya zrI 1008 zrIvijayadhamasUrIzvarajI mahArAjA bhagavAna mahAvIrasvAmInI 74 mI pATa para parAne deDhISyAmAna karI jagatamAM amara thayA che. teozrInA ziSya zAsanadIpaka munirAja zrI vidyAvijayajI mahArAje peAtAnA svAdhyAya mATe bhagavatIsUtranA 6 zataka sudhInuM sa MkSepamAM vivaraNa lakhyuM hatuM. temane sudhArI vadhArIne temanA suziSya nyAya--byAkaraNa kAvyatItha panyAsa padma vibhUSita zrI pUrNAna vijayajI ( kumAra zramaNe) e vistRta TippaNa dvArA spaSTa karI pustakAruDha karyuM che. zubha bhUyAt sarva jIvAnAm // c Wan Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka : ceAthuM izAnanA parivAra rAjagRha nagarInI A vAta che. IzAnanA parivAra, e A prakaraNanA viSaya che. tene A sAra - IzAnendrane cAra leAkapAlo che, sAma, yama, vaizramaNa ane varuNa. tenA cAra vimAnA cheH sumana, sa tAbhadra, vaSNu ane suvaSNu. sAma nAmanA leAkapAlanuM mATuM vimAna maMdara paryaMtanI uttare IzAnAvatasaka mahAvimAnanI pUrve tirachu asa Mkhyeya hajAra ceAjana mUkayA pachI sAmanuM mahA vimAna che. AvI ja rIte rAjadhAnIe samajavI. 4 rAjadhAnI enA 4 uddezaka samajavAnA che 53 indraleAkanu varNana 5 53. Indra, IndrANi, deva tathA devInA paryAya vAcI zabdo, tathA sarva sAmAnya vivecana teA badhA dazanonA zAstrAmAM kAvyeAmAM jANavA maLe che. paNa badhI rIte vyavasthita devalAkanuM tathA temAM vasanArA devAnuM, indro, temanI rAjadhAnInuM, Rddhi, samRddhi, rUpa-ra Mga, zarIra temaja vimAnAnuM vana jeTalu jainAgamAmAM ane prakaraNa sUtromAM jovA maLe che. tevuM khIje kayAMya paNa jevA malatu nathI. * devA ane indro paNa saMsArI jIvA ja che. temane paNa puNya-pAMpa, sukha-duHkha, saMcAga viyeAganA abhavAna' thAya che, Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [bhagavatIsUtra sArasaMgraha janme che, cave che ane saMsAranA sukhane bhagave che, khAya che, pIe che ane moja-majhA mANe che. hare che, phare che ane judI judI kIDAo kare che. mRtyu pAse AvatA Akandana kare che, tathA duHkhI paNa thAya che. viSayavAsanAmAM tathA vairAgya rasamAM masta rahe che. manuSya lAkamAM jema rAjA, pradhAnamaMtrI, keTavAla, phejadAra, senApati tathA sainika ane nagarazeTha hoya che, tevI rIte devalokamAM paNa hoya che. A vAtanuM khUba laMbANathI spaSTIkaraNa jaina-AgamAM che caghapi devakamAM cerI karanArA, luMTaphATa karanArA aparA dhio nathI hatA, te paNa puNyakarmanI sattA vidyamAna hevAnA kAraNe puNyanA-sAmrAjayane sUcavanArA, pratyeka vimAnamAM deve 10 prakAranA hoya che. te A pramANe IndranI agAdha zakita (1) Indra-eTale devagati nAmakarmanA udayane laIne pitAnA vimAnavAsI deve upara je Adhipatya bhegave che te Indra kahevAya che. A Indra mahArAjanI zakti keTalI hoya che? tene uttara zAstromAM A pramANe che. 10 puruSanA jeTalI zakti 1 baLadamAM hoya che. 10 baLada barAbara 1 ghoDe, 12 ghoDA barAbara 1 pADe, 15 pADA barAbara 10 hAthI. 500 hAthI barAbara 1 siMha. 2000 siMha barAbara 1 aSTApada. 10 aSTApada barAbara 1 baladeva. 2 baladeva barAbara 1 vAsudeva 2 vAsudeva barAbara 1 cakravartI. A cakravatI mahAdhirAja pAse nIce pramANe vaibhava, sattA ane saunya hoya che. A pramANe - Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-4 thuM-uddezaka-1 thI 8 ] [363 _72 hajAra zahera, 32 bajAra mukuTabaMdhI rAja, 14 devAdhiSThita ratna, 9 mahAnidhi, 64 hajAra antapura strI, 84 lAkha gheDA, 84 lAkha hAthI, 84 lAkha ratha, 96 kaDa gAmanA adhipati hoya che. 10 lAkha cakavartI barAbara 1 nAgakumAradeva, 1 karoDa deva barAbara 1 Indra hoya che. (2) sAmAnika -eTale Indra svarUpe nahI paNa IndranI jema adhikAra tathA RddhivAlA de. (3) trAyazciMza -je Indra mahArAjAnA pradhAnarUpe ke parahita rUpe hoya che te de. (4) pArSada -Indra mahArAjAnA mitrarUpe deve. (5) lokapAla - devakanI rakSA karanArA de. (6) AtmarakSaka -indra mahArAjAnA zarIranI rakSA, karanArA de. (7) anika IndranI senA rUpe de. (8) prakIrNaka - IndranI prajA rUpe deve. (9) Abhigika -Indra mahArAjanA dAsa rUpe de. (10) kibiSika -devavimAnamAM atyaja (bhaMgI) kAma kare che tevA de. upara pramANenA daza bhedamAMthI kevaLa vyaMtara ane tiSka devanikAyamAM trAyazciMzaka ane lokapALa devatAo hetA nathI. A pramANe devenuM varNana atyanta vistAra Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha narayika narakamAM jAya ? - AmAM narayikanI hakIkata che. arthAta narayika hoya te nairayikamAM utpanna thAya ke anairayika hoya te narayikamAM utpanna thAya ? bhagavAne Ane javAba Ape che ke narayika hoya te nairayikamAM utpanna thAya, anairayika nairayikamAM utpanna na thAya. - A vastu vicAravA jevI che. sAdhAraNa rIte ApaNe jANIe chIe ke -manuSya, pazu vagere narakamAM utpanna thAya. jyAre AmAM te ema kahevAmAM AvyuM che ke narayika-je nArakI hoya te narakamAM utpanna thAya. A apekSAkRta vacana che. bAjusUtra nayanI daSTithI Ama kahevAmAM AvyuM che. arthAt jIva pAse je gatine cagya AyuSyanI hAjarI hoya, te ja gatine te gaNAya che. manuSyabhavamAM ke pazunA bhavamAM narakanuM AyuSya bAdhI koI mare, te jIva pAse narakanuM AyuSya che te vakhate manuSyanuM ke pazunuM AyuSya nathI. tethI te vakhate te sAthe jemAM AyuSyanuM, zAstronuM pravIcAranuM, IndrANanA AyuSyanuM tathA temanA raheThANuM vagerenuM varNana che. A cothA zatakanA 1-2-3-4 udezAomAM IzAna devalokanA Indra mahArAjanA cAra lokapALenuM varNana che. ane pa-67-8 uddezaomAM temanI rAjadhAnInuM varNana che. " A zataka saMkSepamAM hovAthI ATha udeze ekI sAthe pUrA thAya che. Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka- 4juM uddezaka-9 ] [ 365 narayika che ane narayika nArakanA AyuSyavALe hovAthI te naivika ja kahevAya, ane te narakamAM ja jAya 54 cAre gatimAM janma maraNa anivArya che ra 54. cAragatirUpa saMsAramAM sAte narakabhUminA badhAe nArakajI, cAre nikAyanA saMpUrNa de, asure, Indro sUrya--candra vagere de. sUphama-bAra nigodanA anaMtA. naMta jIve, pRthvIkAya, apUkAya, agnikAya, vAyukAya tathA sAdhAraNa ane pratyeka vanaspatikAyanA anaMtajI, beIndriya, teIndriya ane caturindriyanA badhAe che, Aryadeza, anArya dezamAM janmelA vidvAne, vijJAnIo, DokaTare, sattAdhIze, zrImate, sAdhuo, kheDakhApaNavAlA manuSya, vairAgyathI paripUrNa mANasa, urdU, phArasI, jarmana, aMgrejI, saMskRta, prAkRta bhASAnA jANakAra, dharmanA upadezake, saMgItakAra, paramAtmAne sAkSAtkAra karanArA sthAnio, gio, haThAgrahie, haThayogane jANanArAo, vagere badhAe jene mATe eka ja niyama che ke je jame te mare che." janmelo mANasa amara rahI zakatA nathI. hajAre lAkhe devatAo paNa janmelAne amara banAvI zakatA nathI. saMsAramAM ke devalokamAM e eka paNa padatha nathI ke jenuM bhejana karavAthI mANasa amara rahI zake? "amRtama irevA yu A ukti te kavi enA magajane AbhArI che, AmAM vAstavikatA hoya te eTalIja ke pralobhavaza paNa mANasamAtra satkarmone Acare, jethI devalokamAM amararUpe utpanna thaI zake che. bAkI te Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha "kSIne puje manca phinni" eTale puNya karma kSaye thaye chate arthAt devakanuM AyuSya pUrNa thaye amRtanA bhajana karanArA devane-Indrone paNa bIjo avatAra le paDe che, mATe janmelAnuM maraNa nizcita che. vAtaca diva mRtyu tethI ja bhagavAna mahAvIra svAmIe Indra mahArAjane kahyuM che ke " Indra! AMkhanA palakArA jeTaluM paNa vadhAre jIvavuM keInA hAthamAM che ja nahIM." bhavAntara zA mATe? ane tenA kAraNe nAcatAM " upArjana karelA zubhAzubha karmone bhegavavA mATe bhavabhavAntara karavA paDe che. ane tene yogya zarIra grahaNa karavAnuM rahe che. ane je grahaNa karAya che tene mUkavuM paNa paDe che. jaina zAsanamAM bhavAra karavA mATenI maryAdA A pramANe che ke je AgalA bhava prApta karavAne hoya te mATe te bhavanuM AyuSyakama pahelA bAMdhavuM paDe che, tyAra pachI te gati mATenuM nAmakarma ane te gatimAM laI janAra AnupUrvei nAmakarma upAjavuM paDe che. zeSa sAte karmo (jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mehanIya nAma gAtra ane anantarAyane baMdha A jIvAtmA prati samaye kare che kemake "jyAM kiyA che tyAM karma che" mananI vicAradhArAomAM ane khAsa karIne ghaNA bhavanA ApaNA sAthIdAra bhAvamanamAM eka samayane mATe paNa sthiratA nathI. kemake gata bhAmAM bhagavelA padArthonI smRti ane A bhavanA padArtho meLavavAmATenI tatparatA A baMne kAraNene laIne manamAM aurya rahetuM nathI, anubhava te tyAM sudhI kahe che ke -"pavananI gAMsaDI bAMdhavI saraLa che, nadIonA vegane nAthavo sahela Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-4 thuM uddezaka--9] [367 che. AkAzathI tArAe nIce utAravA paNa saraLa hAI zake che, sapa` vIMchI, vAgha, siMha, bhUta, preta Adi cAniAnA jIvAne ApaNA gulAma anAvavA saraLa che paNa mana-maTanI vicAradhArAmAM aiya lAvavu mahu kaThaNa che." mana jevI lephsAomAM ramatuM haze. tene ceAgya karyAM AMdhavA sivAya chUTakArA nathI tathA mana jyAre caMcala che tyAre zarIramAM paNa caMcalatA AvyA vinA rahetI nathI. mananA vicArAmAM DubeluM ApaNuM zarIra ane zarIranA pratyeka aMgA--upAMgA paNa sthira rahI zakatA nathI, mATe caMcalatA e gati che ane gati e kriyA che. ane kriyA krama che." dravya manane svAdhIna karavA arthe ja sAlamana dhyAna mATenA uttamamAM uttama sAdhanA svIkAra karyAM pachI paNa ApaNu bhAvamana khIjA saMsAramAM arthAt bhAgavelA bhAgAnI smRtimAM kevu' sarakI paDe che! jANe ApaNI sAthe hAthatALIja ramatu na hAya, tethI ja kahevAya che ke dravya mana thADIkavArane mATe svAdhIna thatuM haze ? teA paNa bhAvamananI sthiratA atyanya duHsAdhya che. A kAraNe mananI asthiratAne laine sAte kAnu adhana pratisamaye thAya che.jethI jenAgamA kahe che ke jIvAtmA karma baMdhana vinAnA rahetA nathI. jyAre AyuSyakama ne mATe eve niyama che ke te kama cAvat chellA kSaNe paNa jIvanamAM ekaja vAra baMdhAya che. arthAt bhavAMtara karavA mATe A cAlu bhavanA chellA kSaNamAM paNa AyuSya ma bAMdhavu paDe che, te vinA hArA prayatna karyAM chatAM paNa vata mAna zarIra chUTI zake tema nathI. Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368] (bhagavatIsUtra sArasaMgraha AyuSya karmane beDInI upamA ApI che tenI yathArthatA A pramANe che-jema jelamAM rahelA aparAdhIne eka sthAnathI bIje sthAne laI javA mATe tenA hAtha pagamAM beDI nAkhavI paDe che. tevI rIte A cAluM bhavanI AyuSyakarmanI beDI tUTatAM ja AvatA bhavanI beDI tenA hAthamAM paDI jAya che. DayuTI upara AvanArA phejadArane aparAdhIne pUrepUre cArja seMgyA pachI ja pahelane phojadAra chUTo thAya che. A pramANe beDInI jema AyuSyakarmane mATe paNa samajavuM. ghaNI jAtanA zastrone rAkhanAra aparAdhI game te zakti zAlI haze? tAe sainike dvArA te jyAre pakaDAya che, ane AkhuM zarIra jyAre beDIomAM sapaDAI jAya che, athavA sainikanA jabaradasta zastrone joIne aparAdhI jyAre hatAza bane che, te samaye sazakata aparAdhInI eka paNa tAkAta potAnA bacAvane mATe kAma AvatI nathI tevI ja rIte bhavabhavAna rathI upArjanA karelA karmone laIne A jIvAtmA karmarAjAnI beDImAM evI rIte sapaDAI gayela che ke, rAga-dveSanI mAyAne laIne te sarvathA paravaza banI jAya che. - ApaNuthI ghaNuM ja meTA balavAna zatrune ApaNe A bhavamAM mAravA samartha banatA nathI. te paNa tene mAravA mATenI kRSNa lezyA, nIla glezyA ane kApota lezyA. Apa Nane tevI rIte zreSanI mAyAmAM sapaDAvI de che. jethI ApaNe AtmA chevaTe nirUpAye paNa e saMkalpa kare che ke, "A bhave nahIM te AvatA bhave paNa tAre badalo lIdhA vinA nahIM rahe." Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-4nuM uddezaka-9] [369 sundara ane managamatI strIne joI rAga vaza mUDha banelo AtmA tene meLavavA mATenA prayatnamAM saphaLa thatuM nathI tyAre AvatA bhavamAM paNa te strIne meLavavA mATenA saMkalpapUrvaka tapazcaryAdikane sahAro le che ane pachI te "A bhave tane nathI meLavI zakate te AvatA bhave paNa ApaNe pati-patnI banIzuM" AvI vezyAne mAlika AvatA bhavamAM paNa tenI sAthe joDAya che. puNyakarmanI maherabAnIthI khuba ja mIThe banelo saMsAra ane tenI mAyAmAM lapaTAyA pachI A jIva potAnA premapAtra jIvane mRtyuthI bacAvI zakatA nathI. tyAre anaMtAnaMta mohakarmanI granthione chevaTe premapAtra jIvanI strI sAthe eTaluM paNa nakkI kare che ke, AvatA bhave paNa tuM mArI strI banaje, tyAre sAmethI duHkhI hRdaye paNa javAba maLaze ke, bhavobhava tame ja mArA pati banajo. ane premapAtra jIvane ghaNAja duHkhathI bharelA haiye chevaTe vidAya Ape che. AvA ane enA jevA karoDo prasaMge sAkSI banelo ApaNe AtmA AvatA bhavane mIThe banAvavA mATe mehakarmanA madirApAnamAM masta banyA pachI bhavabhavAntaranA bhramaNane tyAga karI zake tema nathI. je mATe ApaNane bhavAntara karavA mATene meha utpanna thAya che. temAM sAme ubhelA zatru, suMdara strI, athavA nAyikA vagere mukhya kAraNa che ke bIjuM kaMI? A mATe ApaNe anubhava ema kahe che ke, ApaNe pote ja atyaMta tyAjaya mAyAnA vazamAM AvIne sAmAnya vAlAnI sAthe baMdhAvavA mAgIe chIe. ghaNIvAra evuM Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha bane che ke, sAme vAlAne ApaNe pote ja zatru samajIne beThA hoIe chIe. athavA to ApaNuM mananI nabaLAInA kAraNe sAmAne zatru mAnavAmAM utAvaLa karI besIe chIe ane vairakarmamAM baMdhAI jaIe chIe. suMdara strIne phesalA vavA mATenA ghaNA prayatna ubhA karIne ApaNeja ApaNI jAtane bAMdhI laIe chIe, ane nAyaka-nAyikAnA khyAlAtemAM ApaNuM mana ja ajJAnanA nazAmAM bhAnabhUlI pitAnA svarUpane visarI jAya che. AvI rIte bhavabhavAntara mATe puruSArtha karanAre mANasa AvanArA te te bhane prApta karavA mATe te te bhavanuM AyuSya karma bAMdhaze. ane beDI jevuM A kama jIvamAtrane te te sthAne laI jaze. have A sthitimAM vyavahAranI bhASA zuM kahe che? te joIe. game te kSetrane manuSya pote upArjana karelAM karmone laIne pitAne avatAra pUro karyA pachI marIne naraka,tiryaMca, manuSya ane devagatimAM jaze ane tiryaMca jIva cAhe cArapage, bepage, AkAzamAM uDanAre, peTe cAlanAre, pANImAM rahe nAre hoya te e marIne cAre gatimAM jaI zakaze. jyAre narakagatine jIva pAcho tatkALa narakagati ane devagati meLavI zake tema nathI. tevI ja rIte devagatine jIva pAche tatkAla devagati ane narakagatine meLavI zake tema nathI. kAraNake narakanA jIvane tatkAla narakagatimAM utpanna thavA mATenI gyatA nathI. tema ja satkarmonA abhAvamAM devagati paNa meLavI zake tema nathI. teja rIte devagatinA jIvane tatkAla devagati meLavavA mATenA satkarmo ane naragatine meLavavA mATenA asatkarmo nahI-hevAnA kAraNe A baMne Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-4 thuM uddezaka-9 ] [ 371 gati devano jIva meLavI zake tema nathI. jyAre manuSya ane tiryaMca pAse satkama hoya to devagati ane asatkarmo heAya to narakagati, tathA mAyA prapaMca hoya to tiryaMcagati temaja sadAcArAdi guNe hoya te manuSya avatArane pAmI zake che. cAre gatinA kAraNe ( cAlu bhavamAM samaya pasAra karanAre jIva nIce lakhelAM kamene upArjana karIne narakagatine mATe AyuSya bAMdhe che te A pramANe : paMcendriya jIvane vadha karavAthI, mahAraMbha eTale moTA pAyA upara samAraMbhe karavA, moTI moTI peDhIo, mIla, kArakhAnAo, mazIne calAvavA. jemAM asaMkhyAta ane anaMta jInI hatyA thAya tevA prakAranA vyApAra karavAthI. mahAparigrahathI eTale ghaNA prakAranA parigraha, ane tenA sAdhane bhegA karavA, temAM ja atyaMta Asakta thavuM, A parigraha, kAma, krodhane bhaDakAve che ane janma-mRtyu vadhArI Ape che. dayArahitatA, mAMsajana, sthiravaira, raudradhyAna, mithyAtvasevana, anaMtAnubaMdhI kaSAya, kRSNa, nIla ane kApelesyA paraghAtaka, jUTha AcaraNa, paradravyonuM apaharaNa karavuM, maithuna karmamAM tIvra Azakti ane IndriyenI paravazatA Adi kAra sethI mAnava narakagati tarapha prasthAna kare che. tiryaMcagati - unmArgane upadeza, sanmArgano nAza, mUhAhadaya, ArtadhyAna, mAyAnidAnAdi zalya sevana, mAyAvI, Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha AraMbha ane parigrahamAM masta rahevuM, satramAM aticAra lagADavA, nIla tathA kApatalezyA, tyAgavA gya vastune tyAga na kare, vagere kAraNe tiryaMca avatArane prApta karAvanAra che. manuSyagati - parigraha AraMbhanI alpatA, sahaja mRdutA ane saraLatA, kApata tathA pIta vezyA, dharmadhyAnamAM Asakita, kaSAne manda rAkhavAnA bhAva, madhyama pariNAma meLavelI vastune tyAga, deva-gurunuM pUjana, saunI sAthe priya belAre, bIjAnA sukhane mATe tatpara, jIvana vyavahAramAM taTasthatA vagere satkarmone laIne manuSya bhava prApta thAya che. devagati -sarAga saMyama, dezavirati, akAmanirjarA, kalyANakArI mitra saMbaMdha dharma sAMbhaLavAnI IcchA,satpAtramAM dAna, tapakarma pratye zraddhA, mRtyu samaye padma ane pIta lezyA, bALatapa, vagere karmo devagatine apAve che. AvA prakAranA zubhAzubha karmomAM jIvana pUrUM karanAra vyakti bIjA che sAthe pote ja baMdhanamAM Ave che. jemake bIjAne mAranAra-dhamakAvanAra vyakita maranAra jIva sAthe verathI baMdhAya che. svastrIne tyAga karIne, parastrIne Icchuka mANasa parastrI tathA tenA sagAo sAthe rAga tathA vairathI baMdhAya che. jUTha bolanAra ke jUThI sAkSI ApanAre sAmevALAne zatru bane che. jyAre-dAna, puNya, tIrthayAtrA, saMyama tathA ahiMsAdi dharmane sevanAra sAmevALA ghaNA jI sAthe Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-4thuM uddezaka-9 ] [ 373 mitratAnA saMbaMdhathI baMdhAya che ane tevAM tevAM AyuSya kamane bAMdhe che. A pramANe sarvatra ghaTAvI levuM. sAra A che ke manuSya marIne narakamAM jAya che, narakane jIva marIne narakamAM nathI jate. paraMtu A pramANe to ApaNe sau vyavahAranI bhASAmAM bolIe chIe ane samajIe chIe, tyAre Aja vAtane trAjasUtranaya kevI bhASAmAM bele che? te jANavuM bAkI rahe che. A praznottara ja jusUtranI bhASAne sUcita kare che. trIjusUtra nayane bhASA vyavahAra bhUta ane bhaviSyanA paryAye pratye AMkhamIMcAmaNA karIne kevaLa, zuddha vartamAna samayane ja sparza A naya kare che. ghaDe pahelA te, ane bhaviSyamAM paNa raheze. chatAM paNa atyAranA vartamAna samayamAM A ghaDe jIvAtmAne mATe zA kAma? mATe je samaye tarasa lAge, ane pANI pIvAnuM maLe, te ghaDe ja ghaDe kahevAya che. pahelAnA anaMtabhA thayA che, bhaviSyamAM paNa ghaNA bha thaze, e badhI vAtone anusUtra mAnavAnI manAI kare che. arthAt A vAta upara bedhyAna rahe che, A jusUtranuM mAnavuM Ama che ke - bhUtakALa game teTale gaye hoya! te have zA kAmano ? bhaviSyakALa game teTale thaze, atyAranA samayamAM A vAtane Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha mAnavAnI zI AvazyaktA mATe vartamAna samayamAM je bhAva vartato hoya, jIva paNa tevI rIte saMdhAze. jemake - je samayamAM jIvane krodha vartate hoya te samaye jIva krodhI che paNa saMyamI nathI, maithunabhAva vartate hoya tyAre jIva maithuna kamI che. paNa vatI nathI jyAre samatAbhAva rahete heya tyAre jIva pathamikabhAvane mAlika che. paNa audayikabhAvane nathI. jyAre jIvAtmAne kRSNalezyA vartatI hoya tyAre jIva dravya saMyamI che paNa bhAvasaMyamI nathI. ane jyAre zuddhatara padma lekyA vartAtI hoya tyAre jIva bhAva saMyamI che. A pramANeno bhASA vyavahAra RjusUtranayane che. prastuta praznamAM paNa he bhagavana nairayika hoya te narakamAM utpana thAya che ke anairiyama hoya ? javAbamAM-cAvata jJAnenI hakIkata sudhI prajJApanA sUtramAM rahelAM lezyA padane trIjo udeze jevA bhagavAne kahyuM te A pramANe : nAra ja narakamAM utpanna thAya che ane narakamAMthI nAraka bahAra AvatA nathI!" - nayavAdAntare ja bhASAne Azaya samajavAnuM hoya che. kemake bolanAra ane pUchanAranI vAta barAbara sAMbhaLyA pachI ane teno Azaya jANyA pachI ja pratyeka vAtane vicAra karIne javAba Apavo joIe. samajyA vinA keI paNa vAtane javAba devAmAM Ave te pariNAma zUnyamAM Ave che ane vaira virodha ubhe thAya che. Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3nuM uddezaka-3] [375 prakaraNa granthamAM ApaNe ema bhaNyA chIe ke manuSya ke tiryaMca narakamAM janme che ane nAraka nArakamAM janmate nathI. tyAre cAra jJAnanA mAlika gautamasvAmIjInA pUchavAne Azaya vyavahAranayane anulakSIne nathI. paNa jusUtranayane anulakSIne che. A pramANe : manuSya ke jAnavarane jIva je narakagatimAM javAnI taiyArI karI beTho che te narakagatinuM AyuSyakarma bAMdhyA sivAya manuSya avatAra choDI zake tema nathI, ane tema thatA manuSya AyuSya je samaye pUrU thaze te ja samaye narakanAM AyuSyanI beDI tenA hAthamAM paDaze. arthAta narakAyuSya laIne ja jIva-narakamAM jAya che. mATe cAvat cAra samaya sudhI narakamAM javAvAlo jIva nArakaja kahevAze, manuSya ke tiryaMca nahI. kemake jyAM sudhI manuSyanuM AyuSya cAlu che tyAM sudhI harahAlatamAM paNa jIva manuSyanuM AyuSya laIne jatA nathI. eja pramANe nAraka narakamAMthI bahAra AvatuM nathI kemake - jyAMsudhI narakagatinuM AyuSya yAvat chellA samaya sudhI zeSa rahe che tyAM sudhI te nArakajIva ja kahevAya che. evI hAlatamAM nArakane jIva narakamAMthI zI rIte bahAra Avaze? mATe ja kahevAyuM che ke "nArakajIvaja narakamAM jAya che. ane nAraka narakamAMthI bahAra AvatuM nathI." pUchanAra gautamasvAmI mahAjJAnI che ane uttara ApanAra mahAvIra svAmI pUrNa jJAnI che. ahIM niraya-naraka Adi zabdo naraka bhUmine sUcavanAra che. tathA nairayika ane nAraka zabdo narakamAM javAvAlA jene mATe che. Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376] [bhagavatIsUtra sArasa grahe chaThThuM guNuANe paNa cAra jJAna have A cAlu praznamAM kRSNaGezyAmAM vatatA jIvane keTalAM jJAnA hAya che? AnA javASa bhagavAna A pramANe Ape che ke :- be, traNa, ane cAra jJAna paNa kRSNalezyAnA mAlikane hAya che. 1. matijJAna-zrutajJAna. 2. matijJAna-zrutajJAna-avavidhajJAna 3. matijJAna-zrutajJAna ane manaHpa jJAna, 4. matijJAna--zrutajJAna, avadhijJAna ane manaHpa vajJAna zruta jJAnanI hAjarImAM matijJAnanI AvazyakatA anivAya che. tyAra pachI avadhijJAna thAya che. athavA A jJAna vinA paNa manaHpa vasAna thaI zake che. kemake H--te te karmAMnA AvaraNAnI kSaye pazama sAmagrI jJAna pratye vicitra prakAranI hAya che. eTale ke AmaSauSadhi Adi labdhiomAMthI keTa lIka prApta thayelI labdhionA mAlika munine tevA prakAranA adhyavasAyAdi lakSavAlI manaH5 va jJAnAvaraNIyanI ja kSaceApazama sAmagrI prApta thAya che. parantu avadhijJAnA varaNIyanI kSaye pazama sAmagrI prApta thatI nathI. mATe temane avadhijJAna vinA ja manaH5 vajJAna prApta thaI jAya che. prazna-ati vizuddha pariNAmavAlA munine ja manapa va jJAna thAya che, tyAre kRSNavezyA te vizuddha svarUpA nathI. mATe A lephsAnA mAlikane manapavajJAna zI rIte utpanna thaze ? uttara-lezyAonAM adhyAvasAya sthAna leAkAkAzanA pradeza jeTalA asaMkhyAta che. temAM koika samaye kRSNavezyA atima bhAvanA pariNAmavAlI paNa thai jatAM arthAt kRSNa Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 zuM... uddezaka-9] [377 lephsAmAM vatA jIvanA adhyavasAyA keAIka samaye atIva zuddha thatAM, pramatta saMyamIne paNa manaHpavajJAnanI saMbhAva. nAnA niSedha thaI zake tema nathI. adhyavasAyeAnI vicitratA eka sarakhI nathI mATe kRSNa, nIla, ane kApAta lezyA pramattasayama guNasthAnaka sudhI paNa hAya che. pi manaH5 vajJAna apramattajJAna munine ja thAya che te! paNa kadAcit chaThThAguNasthAnakanA pramatta saMyamIne A ceAthA jJAnanI utpatti hAI zake che. eja vAtane vIravijayajI mahArAjanI pUjAnI DhALa ane zeTha kuMvarajI ANaMdajInuM vivecana sAkSIrUpe jANI laIe. "kSayaupazama padere munivarane sAte guDDA" (jJAnAvaraNIya kama nI pAMcamI DhALa) AnA upara kuMvarajIbhAInuM vivecana A pramANe cheH-- "e jJAna (manaHvajJAna) kSayeApazamabhAve thAya che tethI te bhAvamAM vanArA chaThThAthI khAramA sudhInA sAte guNaThThANAnA mAlikane te hAya, parantu jJAnAvaraNIya kanA kSAyika bhAva karyAM vinA mekSe na jAya." A DhALamAM sAtene atha sAtamu guNasthAnaka karavAnA nathI, paNa chaThThA guNasthAnakathI laIne AramAM guNasthAnaka sudhI sAte guNasthAnake munirAjo hAya che ane A sAte guNasthAnakeAmAM tAratamya bhAve manaHpavajJAnanI hAjarInI sabhAvanA hAI zake che. vipulamatimanapa`vajJAna tA kevaLajJAna prApta karAvIne Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha lezyA vicAra - AmAM lezyAnuM varNana che. arthAta kRNelesthA nIla lezyAne saMga pAmI te pe ane te vaNe pariName ke kema? AsaMbaMdhI "prajJApanA sUtranA vezyApadane ceAthe uddezaka kahevAne che. - TIkAkAre vistArathI khulAso karyo che. matalaba e che ke-kRSNalezyAnA pariNAmavANe jIva, nIlalezyAne yogya dravyonuM grahaNa karI maraNa pAme che, tyAre te nIlalezyAnA pariNAmavALo thaIne utpanna thAya che. arthA-je vezyAnuM grahaNa karIne jIva maraNa pAme te vezyAvALe thaIne, bIje ThekANe utpanna thAya che. nivRtta thAya che jyAre trAjumatijJAna, vijaLInA camakArAnI jema AvajAva kare che. eTale Ave che ane jAya che. satya vAta eTalI ja ke Atmalabdhio meLavavAne mATe. nizreyasa (mokSa)nA mArge AgaLa vadhavAne mATe. kSApazamika bhAvamAMthI nIkaLIne kSAyikabhAvanA darzana karavA mATe. anAdikALanA janma ane mRtyunA pherA TALavA mATe. munidharmane dIpAvavA mATe. ane ApaNA AtmAne ja arihaMta banAvavA mATe. sAdhaka mAtre apramatta bhAva keLavavuM joIe, athavA A avasthAne keLavavA mATe ja prayatnazIla rahevuM joIe. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 4 thuM uddezaka-10 ]. [ 379 - A pachI TIkAmAM sthAnA raMgo, rasa vagerenuM varNana pa lezyAonA pariNumana mATe spaSTIkaraNa 55. kRSNalezyA nIlalezyAmAM pariNata thAya che ke nathI thatI? AnA uttaramAM bhagavAne prajJApanA sUtrane the uddezo jevA mATe bhalAmaNa karI che. te A pramANe -kRSNalezyAne gya dravyo jayAre nIlezyAne cagya dravyane prApta kare che tyAre nIlalezyA svabhAvane pAme che arthAt nIlalezyAnA varNa, rasa, gaMdha tathA sparzane pAme che. kRSNalezyAne svAmI maratI vakhate kadi nIlalesthAmAM pariName te A lesthAmAM ja maraNa pAme che. manuSya ane tiryaMcane jIva bIjA bhavane prApta karavAnI IcchAvAle thaye chate nIlalezyAne yogya dravyonA saMparkathI kRSNalezyAne gaya dravya, sahakArI kAraNane laIne tathArUpa jIvanA lakSathI nIlezyarUpe pariNamaze. ane nIla lesthAne yogya dravyonA sahakArathI A lephsAmAM pariNata thatA A jIva A lezyAne laIne bhavAntara karaze. A baMne gatinA cha vartamAna bhavamAM kalephsAmAM pariNata chatAM paNa nIlalesyAnAM bhAva pariNamatAM kRSNalezyAnA dravya paNa nIlalesthAmAM pariNata thaze. jema chAzarUpane prApta thatAM ja dUdhanA paryAye chAzanA paryAya, varNa, rasa, ane gaMdhane prApta kare che. jema zuddha vastra (sapheda vastra) lAlaraMganA kAraNe te raMgane prApta kare che. arthAt lAlaraMganA pariNAmane pAme che. Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha - ahIM kRSNalezyA nIlezyAnA pariNAmane pAme che. nIlezyA kApatalezyAnA saMparkathI kApatalezyA bane che. kApetalezyA telazyAmAM ane te jelephsA padmazyAmAM tathA palezyA zukalalezyAmAM pariName che. jema te te rUpa (raMga)ne dhAraNa karanArA dravyanA saMpakathI vaiDUryamaNImAM paNa raMgane pheraphAra thAya che. ahIM raMgamAM pheraphAra thaye chate paNa vaiDUryamaNe potAnA svabhAvane cheData nathI. te ja pramANe kRSNalezyAnA egya dravya paNa pitAnA mULa svabhAvane cheDayA vinA ja nIlAdi dravyonA saMparka mAtrathI A vezyAnA AkArAdine pAme che. A vAta deva ane nArakene mATe samajavAnI che. kemake temane bhavanA aMta sudhI rahenArI lezyAo dravyAntaranAM saMparkathI judA AkArane bhale pAme te paNa sarvathI pitAnAM svarUpane tyAga karatI nathI. tyAre ja kahevAya che ke deva ane nArakene dravya lephsA avasthita che. jayAre bhAvanA parivartanathI temane paNa cha e vezyAonI saMbhAvanA banI zake che tethI ja te nAraka jIva paNa teje lezyarUpa dravya saMbaMdhIthI teje lephsAmAM jyAre pariNata thAya che tyAre samyakatvane pAmI zake che, ane tene lezyAnI saMbhAvanAvALA vaimAnika saMgama devane kRSNalezyAnA pariNAma thatAM patita pAvana bhagavAna mahAvIra svAmIne jIvaleNa upasargo karavAnI vRtti janme che. jyAre manuSyanI ane tiyAnI lezyA sarjAze parivartana pAme che mATe ja temanI vezyAnI utkRSTa sthiti antamautika hoya che prasannacandra rAjarSine kRSNalezyA AvatAM e vAra lAgI nathI ane zukalalezyA AvatAM paNa vAra lAgI nathI, mATe manuSyanI vezyA pratikSaNe nimittanA vaza badalAtI rahe che. Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 381 dravya ane bhAvavaizyA kAne kahevI? padArtha (dravya)nA nimittane laine lezyA uddabhave te nimitta dravya lesyA che, jemake pAMca miniTa pahelA sAmAyika vratadvArA samatA rasamAM DubakI mAranArA sAdhaka pAse beThelA hADavairIne joIne samatA rasamAMthI nIce paDatA vAra karatA nathI. mATe nimitta drazyalezyA che, ane nimittone laIne AtmAmAM je bhAvA thAya che. ane kama baMdhanuM kAraNa ane che te bhAvalezyA kahevAya che. zataka-4 ju uddezaka-10 ] zukalalezyA tarapha prasthAna karavAnI taiyArIvAlA rASi prasannacandrane dumu khanA mukhethI nIkaLelA zabdo nimitta anyA te dravyalecyA che, ane Antara jIvanamAM raNamedAna jAmyuM te bhAvalezyA che. ane pachI zasra levA mATe mAthA upara hAtha nAMkhyA te drazya zuklalezyA che ane bhAvanI paraNita dvArA pAchA bhAnamAM AvI gayA te bhAva zuklalezyA prApta thatAM ja kevaLajJAna meLavI zakayA che. have lezyAnA vaNa, goMdha, rasa, sparza kahe che te A pramANe - " * kRSNa vezyA va :-varSARtune megha, kAjala, bheMsanuM zIMgaDuM", kAyala hAthInuM baccu ane kALA bhramara jevI kALA raMganI heAya che arthAt kRSNalezyA prApta thatAM ja AtmAnA piraNAmA paNa kALA raMga jevA thaI jAya che. rasa :-kaDavI tuMbaDI, lIbaDAnA phaLa, chAla jevI kaDavA rasanI hAya che. arthAt A lephsAnA mAlikanA rasa kaDavI tuMbaDI jevA kaDavA thaI jAya che. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha gaMdha -marelI gAyanI jevI durgadhavALI hoya che. spaza:-atyanta ThaMDI ane lu hoya che. "nalalezyA" varNa -bhaMga, cAsa, popaTa tathA tenA pIMchA, kabUtara tathA meranI garadana je varNa hoya che. rasa:- pIpara, Adu, maracA AdinA svAda je hoya che. gaMdha - marelA jIvanA kalevara jevI gaMdha hoya che. sparza -ghaNe ThaMDa hoya che. kApita zyA" varNa - alasI tathA vRttAMkanA phaLa je hoya che. rasa - kAcu bIjoruM, kaTha ane boranA jevo rasa heAya che. gaMdha - durgadha mArato hoya che. sparza :- adhika ThaMDe ane lu hoya che. "teje legyA" vaNa-mANikaya, ugatA sUrya, sadhyA tathA paravAlAnA aMkurA je heya che. rasa - pAkI kerInA rasa je hoya che. gaMdha - sugadhI. sparza - garama ane snigdha hoya che. ' Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-4 ja uddeza-10] 88 padmalezyA vadhu :-suvarNa, caMpA AdinA vaNa jevA heAya che. rasa :- drAkSa, khajura jevA hoya che. gaMdha :-sugandhI sparza Hgarama ane snigdha. "" [383 29 " zukala lezyA za'kha jevI zveta, geALanA jevI madhura, sArA gaMdhavAlI snigdha ane uSNa che. pahelAnI traNa lephsAe atyanta sakilaSTa, Ata dhyAna tathA raudradhyAnavAlA adhyavasAyAnA kAraNarUpa hAvAthI aprazasta che ane chellI traNa zuddha, tathA dharma dhyAna, zuladhyAnanA adhyavasAyAne karavAvAlI hAvAthI prazasta che. lezyAonA pariNAme A pramANe jANavA :- kRSNalephsA jaghanya madhyama ane utkRSTa rUpe traNa pariNAmavalI hAya che. jemake jaghanya pariNAmeAne laIne jadhanya kRSNavezyA. madhya pariNAmeAne laI madhyama kRSNalezyA, ane utkRSTa pariNAmAne laIne utkRSTa kRSNaGezyA hAya che. have jaghanyamAM paNa traNa prakAranA adhyavasAye A pramANe anaze. jadhanyathI jaghanya, madhyamathI janya, ane utkRSTathI jaghanya. AvI rIte lephsAnA pariNAme jIva mAtrane jUdA jUdA rUpe thaze mATe lezyAonA pariNAma sthAnA ghaNA hAya che A pramANenA liSTa, kilaSTatara ane kilaSTatama tathA sundara, sundaratara ane sundaratama pariNAme thavAmAM jIvanA pUrva bhavanAM kameAMja kAraNarUpe thavAthI te jIvAnA saMskArA tevA rUpe manI jAya che. mATe prAyaH karIneH Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha jJAna vijJAna hovA chatAM paNa saMskAranI vicitratA tyAjya hoya che. pApa tathA puNyanA bhedo jANavA chatAM paNa paDelA saMskAra amITa heAya che. Azrava saMvaranA bhedone AMgaLInA Terave gaNAvavA chatAM paNa khAvAmAM, pIvAmAM, bolavAmAM paDelI Teva choDavI ati muzkela che te mATe bAhya jIvana sundara dekhAvA chatAM paNa Antara jIvana kilaSTa hoI zake che. ane bAhya jIvana kharAba dekhAvA chatAM paNa mANasane svabhAva, saraLa, pavitra ane ahiMsaka paNa hoya che A ane AnA jevA hajAre kAraNene laIne pariNAmonI vicitratA anubhavagamya che. cethA zatakanuM samApti vacana jagatmAnya, vidvatapUjya, dIrdhadraSTA, syAdvAdanayanayanadhAraka, zAstravizArada, jainAcArya zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna apratima lekhaka, prabaMdhakuzaLa, nibhIka vakatA, siMdhAdi deza ahiMsA dharmanA prabala pracAraka pUjya gurUdeva zrI 1008 zrI vidyAvijyajI mahArAje pitAnA svAdhyAya mATe bhagavatI sUtranA cha zataka sudhInuM vivaraNa lakhyuM hatuM. tene maThArIne-vadhArIne pratyeka praznonuM vistArathI spaSTIkaraNa karIne A pustaka temanA ziSya nyAya-vyAkaraNa kAvyatIrtha, paMnyAsapada vibhUSita munirAja zrI pUrNAnaMdavijyajI (kumAra zamaNe) e taiyAra karyuM che. sarve suviH santA Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakaH pAMcamuM. zataka pAMcamAnuM saMpAdakIya puravacana caMpAnagarI A zatakane pahelo ane dazamo udeze caMpAnagarImAM kahevAya che. A aitihAsika nagarInI mahattA zAne AbhArI che, te ApaNe joIe. A nagarI aMgadezanI rAjadhAnI che. bAramA tIrthaMkara zrI vAsupUjya svAmInA pAMca kalyANake ahiM thayA che. atizaya puNyavaMta tIrthaMkara paramAtmAne jyAre janma thAya che, tyAre IndranuM Asana kaMpAyamAna thAya che. tethI Indra avadhijJAnane upaga mUke che ane tIrthakara bhagavAnane janma thayAnuM jANuM badhA Indro ane deve tyAM Ave che ane bhagavAnane meruparvata upara laI jaI janmAbhiSeka kare che. AvI rIte pAMce kalyANake Indro tathA devothI ujavAya che. mATe kalyANaka kahevAya che. kevaLajJAnanA mAlika thatAM ja tIrthakara nAma kamane udaya thAya che ane deva dvArA racita samavasaraNamAM birAjamAna thaIne tIrthaMkara paramAtmAutkRSTatama bhAvadayAnA kAraNe tathA bhASA vagaNAnA pudgalone khapAvavAnAza karavA arthe paNa dezanA Ape che. vimala svAmino vAcaH katakakSodasodarA, / jayanti trijagacceto jalanairmalyakAraNam // 25 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha bhagavAnanI vANI rAgadveSanA melathI sapUrNa dUra hovAnA kAraNe kataka nAmanA cUrNa jevI hoya che. kaitaka vanaspati game tevA kharAma pANIne paNa zuddha manAvI de che. te ja rIte tItha 'kara paramAtmAonI vANI paNa traNe jagatanA prANIonA cittane nimala karanArI heAya che. AvA vAsupUjya svAmInA 1. cyavana kalyANaka, ra. janma kalyANaka, 3. dIkSA kalyANaka, 4. kevaLajJAna kalyANaka ane nirvANa kalyANaka A pAMce kalyANakAthI A caMpAnagarI pavitratama banelI che. khIjI mahatvanI ghaTanA A nagarImAM satI subhadrAnA zIlanI parIkSA thaI che. revAvita nanayaMtti gaccha dharmo sA maLo A uktine caritArtha karanAra subhadrA nAmanI kulavadhU upara tenI sAsue khATI ALa nAkhI hatI. paNa A satI strI dravya ane bhAva manathI zIlavatI hAvAnA kAraNe devAe A nagarInA dvAra baMdha karI dIdhA. pachI jyAre cAre tarapha aMdha thayelI nagarImAM rAjA sahita sau prajA mujhAvA lAgI ane pazuo atyanta Akula-vyAkula thavA lAgyA, tyAre devavANI thai ke je kAI satI nArI kAcA sutaranA tAMtaNe cAlaNI bAMdhI kuvAmAMthI jala kADhaze ane daravAjA upara te pANI chAMTaze tyAredaravAjA ughaDaze'" tyAre satI subhadrAe peAtAnA zuddha ziyaLatrata ( eka pativata )nA prabhAve te pramANe kuvAmAMthI pANI kADhI daravAjA upara chAMTI traNa daravAjA ughADayA. ane zIlanA mahimA vadhAryAM. peAtAne peAtAnA ziyaLa dhanA ahaMkAra na Ave ane bIjI paNa ziyaLava'tI nArIonAM sanmAna sacavAya te mATe traNa daravAjA ughADayA ane eka daravAjo temaja (baMdha) rahevA dIye.. Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya purovacana] [387 ghaNAja lAMbA kALa sudhI baMdha rahelA A daravAjAne vi. saM. 1360nA varSamAM lakSaNavatI nagarInA (rAjA) hammIra ane sulatAna samaddIne toDI nAkhyuM ane tenA suMdara patthare teo laI gayA. | mATe prAtaHkALanA maMgaLa prabhAte seLa satIonA chaMdamAM gavAya che ke - kAce tAMtaNe cAlaNa bAMdhI, kuvA thakI jala kADhIyuM re, kalaMka utAravA satI subhadrAe, caMpA bAra ughADIyAM re." A pramANe A nagarI subhadrAnA ziyaLanI parIkSAnA kAraNe smaraNIya banI che. trIjI mahatvanI ghaTanA kauzAMbI nagarImAM caMdanabALAnA hAthe bhagavAna mahAvIra svAmIne mahAna abhigraha pUrNa thaye hate ane 175 divasanA upavAsI bha0 mahAvIre ahIM pAraNuM karyuM hatuM. ghaTanA A pramANe che - A nagarImAM dadhivAhana nAmane rAjA rAjya karato hato. tenI strInuM nAma dhAriNI hatuM. tene eka kanyA hatI. tenuM nAma vasumatI (caMdanabALA) hatuM. bhagavAna mahAvIra svAmInA sagA mAmA ane vaizAlI gaNataMtranA mukhya nAyaka ceDA mahArAjAne sAta putrIo hatI. temAMnI eka dhAriNI nAmanI putrInA lagna dadhivAhana rAjA sAthe karyA hatA ane mRgAvatI nAmanI bIjI putrIne zatAnika rAjA sAthe paraNAvI hatI. eTale saMbaMdhamAM sADhubhAI hovA chatAM paNa A banne rAjAo ahaMkAra vaza ApasamAM laDayA ane temAM dadhivAhana rAjA hArI gaye. dhAriNIe paNa pitAnA Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha zIlanI rakSA mATe prANa cheDI dIdhA. ane vasumatI kauzAMbI nagarInA bharabajAramAM vecANI. tene dhanAvaha nAmanA zeThe kharIdI lIdhI. caMdana jevI zItala tenI bhASA hovAthI zeThe tenuM nAma caMdanabALA pADayuM. tyAM paNa te zeThanI strI mULAe krodhamAM AvI caMdanabALAnA mAthAnA vALa muMDAvI nAkhyA ane hAtha-pagamAM beDIo paherAvI te bALAne makAnanA bheMyataLIyAmAM pUrI dIdhI. traNa divasa pachI zeThe tene bahAra kADhI ane aDadanA bAkulA khAvA mATe supaDAmAM ApI pote luhArane belAvavA mATe gayA. te ja samaye bha0 mahAvIra svAmI tyAM padhAryA ane pitAne abhigraha pUre jANI caMdanabALAe utkRSTa bhaktivaza thaIne aDadanA bAkulA bhagavAnane vaharAvyA ane sarvatra jayajayakAra thaye, ane caMdanabALAnuM paNa divya svarUpa banI gayuM. "caMdanabALA bALapaNAthI, ziyalavatI zuddha zrAvikAe, aDadanA bAkule vIra pratilAlyA, kevala lahI vrata bhAvikAe." bhagavAna mahAvIra svAmIe pRSThacaMpAnI sAthe A caMpAnagarImAM traNa cAturmAsa karyA hatA. temaja pAMDavakula bhUSaNa mahAdAnezvarI rAjA karNa A nagarIne rAjA hate. pitRhatyAnA mahApAtakathI atizaya saMtapta thayelA rAjA keNike A nagarIne magadha dezanI rAjadhAnI banAvI hatI. zaabhavasUrie pitAnA putra manaka munirAjanI sulabha ArAdhanA mATe A nagarImAM ja dazavaikAlika sUtranI racanA karI hatI. Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya puravacana] [389 navapadanA mahAna ArAdhaka mahArAjA zrIpAlane janma paNa A caMpAnagarImAM ja thaye hate. karmavaza kaDhI banelA zrIpAlanA lagna satI mayaNAsuMdarI sAthe thavAthI ane siddha cakramaMtranI ArAdhanAnA prabhAvathI tene keDha rega dUra thaye ane mahAna RddhisamRddhinA joktA banavA sAthe bIjI ATha rAjakuMvarIo sAthe lagnagraMthIthI joDAI chevaTe pitAnA kAkA ajitasenane harAvI punaH caMpAnuM rAjya prApta karyuM hatuM. zrIpAlane rAsa prativarSa Ase ane caitramAsanI oLImAM bhAvapUrvaka vaMcAya che. Ama aneka aitihAsika prasiddha ghaTanAone laIne A caMpAnagarI eka vakhata vaibhavanA carama zikhare hAlatI hatI. tenI pavitratA ane mahattAnA guNagAna aitihAsikee peTa bharIne karyA che. jaina AgamamAM paNa teno ullekha aneka sthaLee karavAmAM AvyuM che. Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uddezaka : 1 A uddezakamAM khAsa karIne sUrya saMbadhI hakIkata che. A praznottara caMpAnagarInI bahAra pUrNabhadra nAmanA caitya (vyantarAyatana)mAM thayA hatA. gautama IndrabhUtie A praznA bhagavAnane pUchelA che. jainasUtrAmAM ja khUdvIpamAM be sUryAM batAvavAmAM AvyA che. jo ke kharI rIte tA sUrya leAkeAnI samakSa huMmezAM hAya ja che. parantu enI AgaLa kaMI AMtarUM AvI jAya che. tyAre amuka dezanA--bhAganA lAke, tene joI zakatA nathI. ane tethI sUrya AthamyA,' 'sUrya ugye,' evA vyavahAra karavAmAM Ave che. zataka : pa sUrya vicAra A saMbaMdhI bhagavatInI TIkAmAM bahu vistArathI lakhyu che. parantu ahiM te mULanA ja praznottarInA sArAMza levAno che. ane tenA sAra A che H-- sUryAM ja mUThThIpamAM IzAna khUNAmAM ugIne agni khUNAmAM Athame che. agni khUNAmAM ugIne naiRtyamAM Athame che. naiRtamAM ugIne vAyatva khUNAmAM Athame che ane vAyanya khUNAmAM ugIne izAna khUNAmAM Athame che. jyAre ja khUdvIpamAM dakSiNAmAM divasa hAya che tyAre uttarAmAM paNa divasa hAya che. ane jyAre uttarArdhamAM paNa divasa hAya che, tyAre maMdara parvatanI pUrva-pazcime rAtri hAya che. have jyAre madara parvatanI pUrve divasa heAya che. tyAre pazcimamAM paNa divasa heAya che. ane jyAre pazcimamAM paNa divasa hAya che, tyAre ja khUdvIpamAM madara paMtanI uttaradakSiNe rAtri hAya che. Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-1] [ 391 jyAre jaMbudvIpanA dakSiNArdhamAM vadhAremAM vadhAre moTo aDhAra muhUrtane divasa hoya che, tyAre uttarArdhamAM paNa vadhAremAM vadhAre aDhAra muhUrtane ja divasa hoya che, ane jyAre uttarArdhamAM paNa aDhAra muhUrtane divasa hoya che tyAre jaMbudvIpamAM maMdara parvatanI pUrva-pazcime nAnAmAM nhAnI bAra muhUrtanI rAtri hoya che. have jyAre jaMbudvIpamAM maMdara parvatanI pUrve meTAmAM meTo aDhAra muhUrtane divasa hoya che, tyAre jaMbudvIpamAM pazcime paNa aDhAra muhUrtane divasa hoya che ane jyAre pazcime moTAmAM moTo aDhAra muhUrtane divasa hoya che. tyAre uttarArdhamAM nhAnAmAM nhAnI bAra muhUrtanI rAtri hoya che A uparathI divasa ane rAtrinA samayanI vadhaghaTane hisAba paNa gaNI le. dAkhalA tarIke sattara muhUrtane divasa hoya tyAre tera muhUrtAnI rAtri, sattara muhUrta karatAM kaMIka e lAMbo divasa hoya tyAre tera muhUrta karatAM kaMIka vadhAre lAMbI rAta samajavI... jabUdvIpamAM dakSiNArdhamAM nhAnAmAM nhAne bAra muhUrtane divasa hoya, tyAre uttarArdhamAM paNa temaja hoya, ane jyAre uttarArdhamAM tema hoya, tyAre jabUdvIpamAM maMdara pavatanI pUrve pazcime moTAmAM moTI aDhAra muhUrtanI rAtri heya. Ama jabUdvIpamAM maMdara parvatanI pUrvenAnAmAM nhAne bAra-muhUttane divasa hoya, tyAre pazcime paNa temaja hoya che. ane pazcime tema hoya tyAre maMdara parvatanI uttaradakSiNe moTAmAM meTI aDhAra muhUrtanI rAtri heya. AvI rIte Rtuo saMbaMdhI paNa samajavAnuM che. dAkhalA tarIke-jaMbudvIpamAM dakSiNArdhamAM varSanI-masamane prathama Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha samaya hAya, uttarAdhe mAM paNa temaja Aya. ane uttarAya mAM paNa varSARtunA prathama samaya hoya tyAre ja zrRdvIpamAM maMdara parvatanI pUrva-pazcime tarata ja khIjA samaye varasAdanI zarUAta thAya che. AvI ja rIte bIjI Rtu saMbaMdhI paNa samajavuM. ane varasAdanA prathama samaya mATe kahyu, tevIja rIte AnapAna, stAka, lava, muhUtta, aheArAtra, pakSa, mAsa vagere saMbadhI paNa jANavuM ane te ja rIte jyAre saMvatsara, yuga, vazata, va sahasra, varSAMzatasahasra, pUrvAMga pU, truTitAMga, truTita, aTaDAMga, aTaTa, avaMvAMga, avava, hUhUkAMtA, hUhUka, utpalAMga, utpala, padmAMga, padma, nalinAMga, nalina, anUpurAMga, anupura, ayutAMga, ayuta, nayutAMga, nayuta, prayutAMga, pradyuta, cUlikAMga, cUlikA, zISa prahelikAMga, zISa - prahelikA, patyeApama ane sAgarApama, e badhA saMbadhI paNa jANavuM. AvI ja rIte avasarpiNI ane utsarpiNI sa kha dhI paNa jANavAnuM che. parantu dhyAnamAM rAkhavu joIeke -jammUdvIpamAM maMdara pava tanI pUrva pazcime avasarpiNI ke utsarpiNI nathI. tyAM avasthita kALa kahyo che. Ama lavasamudramAM sUryAM saMbaMdhI temaja utsarpiNI avasarpiNIkALa saMbaMdhI jANavuM. ema ja dhAtakIkhaMDa, kAleAda ane abhyantara puSkarAya saMbaMdhI jANavuM. vAyu vicAra ! AmAM khAsa karIne vAyunA vAvA sa MbaMdhI temaja edanAddhi padArthImAM kayA kayA jIvA che, e saMbaMdhI vana che. A praznottarI rAjagRhamAM thayelA che. sAra A che :-- Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-2 ] [34 vAyu, theDI bhInAzavALe, theDI cIkAzavALe ane vanaspati vagerene hitakara e pathya vAyu vAya che. tema mahAvAyuM paNa vAya che. AvA prakAranA ISat purIvAta, pathyavAta, maMdavAta ane mahAvAta-e pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa IzAna, agni, naita, ane vAyavya khUNAmAM paNa che, A vAta pUrvamAM vAya che tyAre pazcimamAM paNa vAya che, ane pazcimamAM vAya che tyAre pUrvamAM paNa vAya che ane tevI ja rIte bIjI dizAo ane khUNAonuM paNa samajavuM. A vAyuo dvIpa ane samudramAM paNa hoya che. paraMtu dvIpanA vAyu vAtA hoya tyAre samudranI na vAya. ane samudranA vAtA hoya tyAre dvIpanA na vAya. enuM kAraNa e che ke A dvIpa ane samudranA vAyuo vyatAsa vaDe saMcare che. eTale judA judA saMcare che ane vAyuo lavaNa samudranI veLAne ullaMghatA nathI. A ISapuravAta, pathyavAta, maMdavAta ane mahAvAta jyAre vAyukAya potAnA svabhAva pramANe gati kare che, tyAre vAya che, temaja vAyukAya, uttara kriyApUrvaka eTale vaikriya zarIra banAvIne gati kare che, te vAyu vAya che. vaLI vAyukumAre ane vAyukumArIo pitAne-bIjAne ke banne mATe vAyukAyane udIre che tyAre te vAya che. 156 56 vAyu mATe A praznottara che tenA cAra prakAra che (1) ISatapure vAyu-eTale thoDA mehavALa-DI bhInAza vALe ane thoDI cikAzavALo vAyu. mehane bhASAmAM "jhAkaLa' kahe che. . - Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394] ; [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha edanAdinI kAya - have edana, kumbhASa ane madirA e traNa dravya kayA jIvanA zarIre kahevAya che, e saMbaMdhI prazna che. Ane khulAse Ama che. edana ane kulmASa, emAM je kaThaNa padArtha che, te pUrvabhAva prajJApanAnI apekSAe vanaspati jIvanamAM zarIra che. ane jyAre te odana vageredra zastrothI kUTAya, navA AkAramAM Ave, agnithI tenA vargo badalAya, agnidvArA purvanA svabhAvane cheDe che, tyAre te dravye agninAM zarIra kahevAya che. madirAmAM je pravAhI padArtha che, te pUrvabhAvanI apekSAe pANInA jIvanAM zarIre che, ane jyAre te pravAhI bhAga (2) pathyavAta-vanaspati vagerene phAyado karanAra vAyu. (3) mandAvAta-dhIme dhIme vahete sukhadAyaka vAyu. (4) mahAvata-AMdhI tophAnI vAyu. A cAre vAyuo dvIpamAM thaIne vahe tyAre uSNu hoya che. ane samudramAM thaIne vahe tyAre ThaMDA hoya che. tethI ja garamInI mosamamAM je vAyu samudramAM thaIne Ave che te zItavAyu hoya che ane te sAmudrika vAyu kahevAya che. jyAre dvIpa upara thaIne AvanAre vAyu uNa hoya che. e vAyuo kyAthI Ave che? e vAyuone keNa mokale che? sAmAnya rIte jhADo ane latAe kaMpe tyAre ApaNe kahIe chIe ke-vAyu Ave che. paNa jhADane kaMpAvanAra vAyu kayAMthI AvyA? tenA uttaramAM bhagavAne pharamAvyuM ke - Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-2]. [395 zastrathI kUTAya che, agnidvArA judA raMgane dhAraNa kare che, tyAre te bhAga agnikAyanAM zarIre kahevAya. letuM, tAMbu, kalaI, sIsuM, keyala ane kATa e badhAM pUrvabhAva prajJApanAnI apekSAe pRthvInA jIvanAM zarIra kahevAya. ne pachI zastradvArA kUTAyA pachI agninA jIvanAM zarIra kahevAya. hADakuM, cAmaDuM, rUMvADAM, kharI ane nakha-e trae jIvanAM zarIra ane baLela cAmaDuM, rUMvADAM, vagere pUrvabhAva prajJApanAnI apekSAe trasa jIvanAM zarIrane pachI-zasadvArA saMghaTita thayA pachI agninA jIvanA zarIre kahevAya. aMgAre, rAkha, bhuse, chANuM e pUrvabhAva prajJApanAnI apekSAe ekendriya jIvanAM zarIra ane yathAsaMbhava paMcendriya jIvanAM zarIroe kahevAya, ane pachI zastradvArA saMgaThita thayA pachI agninA jIvanA zarIre che. cha bhavanapati devanA vAyukumAra ane vAyukumArikAo ! jyAre potAnA mATe, bIjAnA mATe ane bannene mATe vAyunI udIraNA-utpatti kare che tyAre vAyu vAya che." vAyu ekendriya jIva che tenuM zarIra audArika che. tethI svAbhAvikI gati A zarIrane AbhArI che, ane uttara eTale vaikiya zarIrathI gati kare tyAre uttara vaikriya kahevAya che.' parigraha pApa zA mATe ? ka 17. sAmAnya mANasa paNa samajI zake che kecokhA khetaramAM pAke che ane te ekendriya jIvanuM zarIra che "cAmaDuM" gAya, bheMsa, bakarI, UMTa, haraNa, siMha vagere paMcendriya jIvanA zarIranuM hoya che. "rAkha lAkaDAnI ke chANAnI bane che. lAkaDuM ekendriya vanaspatinuM kalevara che, Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha jyAre chANa tiryaMca sthalacara nI viSTA che. trAMbu sAsu sonuM, cAMdI vagere dhAtuo paNa pRthvInA peTAlamAMthI nIkaLe che ane ekendriya che. "dArU' goLa ke java Adi padArthomAMthI bane che, ane te vanaspati che. "hADakuM manuSya ke paMcendriya jIvane ja hoya che, mATe paMcendriyanuM aMga kahevAya che. kapaDuM' rUmAMthI bane che ane te ekendriya jIva heAya che zaMkha, keDI ke sthApanAjImAM 2khAtA ariyA pANImAM rahenArA beIndriya jIvonA hADakAM che. A pramANe badhIya vAte sugama ane spaSTa samajAya tevI hovA chatAM paNa gaNadhara bhagavaMte kevaLIbhagavAnane pUche che. ane bhagavAna javAba Ape che. ApaNe jANIe chIe "garamanavica maNi = pravarta?" prayajana vinA mUrkha mANasa paNa pravRtti karato nathI. to pachI divyajJAnIonI A pravRtti mATe karyo Azaya haze ? jethI sahaja buddhi gamya paNa prazna karyo ane javAba apAye, mATe sauthI pahelA jANavuM joIe ke saMsAravatI badhA ja eka sarakhA nathI hotA. skUlamAM jema judA judA vargo hoya che, tema koI jIvane jJAnAvaraNIya karma vadhAre hoya che to bIjAne mehanIya karmanI tIvratA vadhAre hoya che tyAre trIjAne vedanIya kama vadhAre hoya che. ane cethAne aMtarAya naDato hoya che. tethI eka jIvane keIpaNa vAta samajavAmAM vAra lAge che. bIjAne AcaravAmAM vAra lAge che. trIje vedanIya vaza AcarI zakato nathI. ane cAthAne aMtarAye naDayA ja kare che. tethI ja prazno sugama hovA chatAM paNa bhagavAna pUchAyelA praznane te ja rIte javAba Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-2) [397 Ape che. samavasaraNamAM prAya karIne apunabaMdhaka jIva ane bhavya jIva ja athavA to A avasthAne prApta karavAnI taiyArIvAlA jAja khAsa karIne Ave che. je vratane grahaNa karI, pALI, AdadhIne mekSa sanmukha bane che. chatAM paNa parigrahanI mAtrA jIvamAtrane potAnI tarapha AkarSe che ane vratadhArI banavA chatAM paNa prakArAntare parigraha bhego karavA mATe lalacAya che. parigraha mAtra dravyathI jIvahiMsA che. je Atma-pari. NAmeAmAM bhAvahiMsAne uttejita karyA vinA rahetI nathI. kAraNake padArtha mAtranI utpatimAM jIvahiMsA rahelI che. puNya kamIonA bhagavaTAmAM AvanArI badhI vastuo hiMsotpAdaka ja hoya che. hiMsA vinA eka paNa padArtha banatuM nathI. ane banele padArtha athavA tene sahavAsa jIvamAtranA pariNAmamAM rAga athavA TheSa lAvyA vinA rahetA nathI. mATe ja tIrthakara de sarvathA niSparigrahI hoya che. yAvat kAyAnI mAyA paNa sarvathA cheDI denArA hoya che. AvA tIrthakara denA anuyAyIo paNa niSparigrahI hoya ane sarvathA anivAryarUpe parigrahI hoya te IcchanIya che. tethIja jainadharma mAnavamAtrane kalyANanA paMthe prasthAna karAvI siddhazilA prApta karAvavAmAM ajoDa che. A utkakhatama jainadharma munirAjene mATe sarvathA aparigraha dharmanI ane gRhasthone mATe parigraha parimANa vratanI pratipAdanA kare che. jethI jIva siddhisopAna upara caDI nikaTa bhAmAM mekSagAmI bane che. Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha jyAM sudhI mANasa pAse parigraha che, tyAMsudhI te hiMsaka che. kemake kapaDAM, bhejana pANIthI laIne camA, ghaDIALa, kAmaLI, phAunTana pena, Adi padArthomAM te te jInI hatyA cokakasarUpe nirNata che. vastuonI kharIdI karanAra mANase heya te ja dukAnadAra potAnI dukAna calAve che ane dukAnadAra (vecanAra) haze te ja padArthonuM utpAdana thaze. eTale utpAdaka kapaDA, ghaDA, dhAbaLA cazmA, ghaDIyALa phAunTana pena vagere cIje tyArejaanAvaze jyAre te mAla bajAramAM khapate hoya che. je jIvane jainadharma ma nathI, temanI vAta javA daIe. paNa jainadharmanI ArAdhanA karanAra vratadhArI zrAvakazrAvikAne laIne je vAta karavI hoya to temane vrata pALavA mATe, dIpAvavA mATe, Azravane mArga tyAga karavA mATe, temaja saMvara, nirjarA ane mokSa mAga meLavavA mATe pari. grahane jema bane tema tyAga karyA vinA chUTakAre nathI. kemake parigrahamAM nIce pramANe doSa saMgrahAyelA che. (1) zAnti-samAdhi ane samatAbhAvane kaTTara vairI parigraha che. (2) dhairyavRttine nAza karavA mATe paNa parigraha mukhya kAraNa che. dhairyavRtti vinA mahAvratanI pAlanA azakaya che. (3) mehakarmane vizrAnti levA mATenuM sthAna parigraha che. (4) aDhAre pApane ane pApanI bhAvanAne bhaDakAvI mUkanAra parigraha che. (5) Adhi-vyAdhi ane upAdhine sahacArI parigraha che. Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakarUpa mu uddezaka--2 ] [ 399 (6) Atta dhyAna ane raudradhyAna parigrahane AbhArI che. (7) mAnasika jIvanamAM caMcalatA vadhAranAra A parigraha che. kemake parigraha kAmeAtpAdaka che. ane kAmadevanA nazA vinA caMcalatA heAtI nathI. (8) ahaM'kAranI mAtrAne vadhArI mUkanAra parigraha che. (9) zAka-sa MtApanuM mULa kAraNa parigraha che. (10) kaleza--ka kAsa-vaira-abAlA vagere doSonA utpAdaka parigraha che. (11) tyAgIone saMpUrNa prakAre cheDavA lAyaka khAdya ane Abhyantara parigrahe ja che. A pramANe uparanA kAraNeAne laIne ApaNe saheja samajI zakIe chIe ke-mahAvIra svAmInA " niSparigrahI dhama " zA mATe upayogI che. '' have mahAvIra svAmInA gRhasthAzramine mATe paNa vicArI laie, nRddhe tiSThatIti dRzyaH tRIi thamukhyate" arthAta dhama patnInA parigraha svIkAryAM pachI bIjA parigrahAnI paNa AvazyakatA anivAya che. gRhasthAzramIne koIpaNa vyApAra-vyavahAra-bhAjana-kapaDA, hATahavelI. lagna prasaMga, janma prasaMga, ke maraNa prasaMge! gRhasthane AcaryA sivAya chUTakArA nathI, kema ke te kAca sava thA anivAya che. paNa niratha ka pApa, DhagalAbaMdha pApa karAve tevA vyApAra, vyavahArane teA mahAvIranA dhama pratye zraddhAlu zrAvakane Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400] [bhagavatIsUtra sArasa graha paNa cheDavAnA raheze. jema ke 15 karmAdAna, 22 abhakSya, 32 anatakAya (kaMdamULa) Adi. jema bane tema jANIne, samajIne, ane gurU pAse dhArI laIne cheDI devA joie. jIvatA dvAranu... cAmaDuM tA e paNa AjakAlanA vyavahAramAM AvatI cIjo upara vicAra karavA ceAgya che. yadyapi gRhasthane cAmaDAne upayeAga ghaNA prasaMgeAmAM nizcita che, tathApi marelA jAnavaranuM cAmaDuM hAya tyAM sudhI vAMdhe nathI. paNa jIvatAM jAnavarAne mArIne utpAita narama-mulAyama cAmaDAnA padArthA jevAM ke buTa, henDabega, manIbega, cAmaDAneA khistara (kheDa) ghaDIALa, kamara ane TApInA paTA, narama cAmaDAnA banelA blAujha, koTa vagere vAparavAnI vastuo tyAjya ja che. ane mahAvIrasvAmInA zrAvaka-zravikAne mATe teA avazya tyAjya che, kema ke A cAmaDAnI utpatti A pramANe thAya che. jIvatI gAyeAne eka lAInamAM ubhI rAkhavAmAM Ave che. ane tenA paga leAkhaDanA thAMbhalA sAthe khAMdhyA pachI temanA upara garamAgarama pANI reDavAmAM Ave che. ane netaranI nAnI seATIthI dhIme hAthe TIpavAmAM Ave che, tyAra pachI gAyanuM cAmaDuM temanA mAMsathI upasI jAya che, pharIthI garama pANI reDAya che ane pAchu TIpavAmAM Ave che. pachIthI mazIna dvArA cAmaDuM AkhuM ne Akhu` kADhI levAmAM Ave che. jIvatA jAnavaranuM A cAmaDuM... mulAyama hAvAnA kAraNe temAMthI anelA padArthoM paNa narama hAya che ane ApaNI cAmaDAnI AMkhane sArA lAge che. nAnI uMmaranI gAcAne A pramANe rIbAvIne je cAmaDuM kaDhAya che. te vadhAre narama hAya che. Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakarUpa mu" uddezaka-ra ] [ 401 vAcharaDAonu cAmaDuM' tenAthI paNa vadhAre narama hoya. che ane gabha gata vAcharaDAnuM cAmaDu sauthI vadhAre naramahAya che. AjakAla A cAmaDAnA vaparAza vadhAre paDatA thayA che. je mahA'isaka tathA nivsa pariNAmAnA utpAdaka hAvAnA kAraNe vItarAga paramAtmAnI pUjA karanArA, seAnA cAMdInA varakhathI prabhunI aMgaracanA karanArA, sAmAyika, pratikramaNa karanArA bhAgyazAlIoe kAI kALe paNa uparanA padArthoM vAparavA na joIe. rezamI vastra tyAjya che tevI ja rIte gRhasthane mATe vastranu paridhAna anivAya che, teA paNa rezamanuM vastra sarvathA tyAjya eTalA mATe che. ke te vastra trasa jIveAnI hatyA vinA anatu nathI, jyAre sutarAu vastramAM ekendriya jIvAnA upayoga thAya che gRhastha mAtra ekendriya (sthAvara) jIvAnI hatyA cheDI zakatAnathI kemake harahAlatamAM gRhasthAzramane sucArUrUpe calAvavA mATe te ani vAya che. jyAre trasa jIveAnI hatyAthI banelu rezamI vastra sathA tyAjya eTalA mATe che ke trasa jIveAnA nAza karyA pachI ja anelu rezamI vastra niva sa pariNAmeAne nAtare che je dhIre dhIre AtmAne paNa kaThora tathA nicI banAve che. pUjA mATe karAtI snAnanI vidhi paNa jyAre ahiMsaka ane nirdoSa batAvavAmAM AvI che teA pachI trasa jIveAnI hatyAthI manelA. vonuM paridhAna jainA cAne sammata hAI zake ja nahIM. thADAka viveka rAkhIe ane vivekathI vicArIe te yadyapi jIvahatyA pApa ja che teA paNa gRhasthane ke sAdhune 23 Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 ] - [bhagavatIsUtra sArasaMgraha anivArya rUpe paNa te padArthono upayoga karyA vinA cAlI zake tema nathI. chatAM paNa ahiMsaka thavAne dA karanAra bhAgyazALI ekendriya jIvothI utpAdita padArthone tyAga karIne jyAre trasa jInI hatyAthI ja banatA vastra mATe Agraha rAkhe che, mamatva rAkhe che, ane temAMthI bhAvazuddhi thatAM, prabhu pUjAmAM Ananda Ave che evA khyAlAtA pratye Asakti rAkhe che, tyAre kahevuM joIe ke te bhAI jaina dharmanA marmane samajI zakayA paNa nathI. vItarAganI pUjA ahiMsaka banavA mATe ja hoya che. kema te vItarAga deva svayaM saMpUrNa ahiMsaka che. mATe traNa jInA vadhathI baneluM rezamI vastra jema tyAjya che, tevI ja rIte vanaspatithI baneluM banAvaTI rezamanuM vastra paNa eTalA mATe ja tyAjya che che ke tenAthI IndriyonI gulAmI vadhe che. je bhAvahiMsA che. A badhA sArthaka kAraNene laIne jaina dharmanA anuyAyIo ahiMsaka banavA mATe tathA Indricene svAdhIna karavA mATe ja prayatnazIla bane. je mekSa meLavavA mATenI TreniMga che. praznottarane sArAMza eTale ja ke parigrahanI mamatAmAyA dhIme dhIme cheDatA javuM. anyathA IndriyanI gulAmI vadhaze, kaSAyenI vRddhi thaze, mAnasika pariNAma kharAba raheze, zuddha ane zubha bhAvanA vinAnuM mana raheze ane AtmAnA pariNAmamAM jainatvanI camaka Avaze nahI. pariNAme jIva durgatine bhAjana banaze. Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka--pa mu* uddezakara] lavaNusamudranA niSkala lavaNasamudranA cakravAla viSNubha e lAkha ceAjananA che ane tenA gherAvA paMdara lAkha, ekAzIhajAra, ogaNacAlIsaseA ceAjanathI kaMIka vadhAre che, 5. Wan [403 F 5. lavaNa samudranA AkAra gAtI, naukA, chIpanA saMpuTa ke azvaka dha jevA che. tenA cakravAla-viSNu bha Se lAkha ceAjananA che, padara lAkha, ekayAzI hajAra ane ekase egaNacAlIza ceAjana uparAMta thADo ghaNA vadhAre Ache parikSepa che. eka hajAra ceAjana udbhaveSa che, ane sAla hajAra ceAjana utsedha che ane sattara hajAra ceAjana sarvAMglR che. te AvaDA moTA lavaNasamudra jammUdrIpane DubADatA kema nathI ? arthAt bharatI vaDe jammudvIpane paNa plAvita karI zakavA mATe samartha heAvA chatAM tema zA mATe nathI karatA ? arihatAnA prabhAva AnA javAmamAM bhagavAne pharamAvyuM che ke, A dvIpamAM AvelA bharata ane aravata kSetromAM arihatA, cakravati A khaLadevA, vAsudevo, cAraNamunio, vidyAdharA, zramaNi, zrAvaka-zrAvikAe ane dhArmika vRttivALA manuSyA rahe che. je svabhAve bhadra, vinIta ane upazAnta heAya che. krodhAdi kaSAye temanA manda hAya che. tevA mahApurUSAnA prabhAvathI lavaNasamudra A dvIpane DubADatA nathI. (jIvAbhigama sUtra. pRSTha. 328) jIvamAtrane yathAyeAgya anaMta duHkhAthI bharelA sasAramAMthI bahAra kADhIne anaMta sukhA pratye prasthAna karAvavA Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha mATe saMpUrNa ane sazakta jainazAsanane mAnya arihaMte, cakravatio, baLadevo, vAsudeva je A bhavamAM ane trIjA bhavamAM avazyameva mokSe janArA hoya che, e puNyapuruSe atyanta dayApUrNa hovAthI temanuM saMpUrNa jIvana bIjA jIvonA hitane mATe ja hoya che. sarve jIve dayAdharmane pAmanArA thAya, kAma krodhane nAza karanArA thAya. ane potAnI anaMta zaktine vikAsa sAdhanArA thAya e pramANenI bhAvadayAthI bharelA arihaMta devenuM nAma-uccAraNa paNa jIvarAzinA pApane nAza kare che. temanuM zarIra (mUrti) paNa ghaNA ne zAnti ane samAdhi Ape che. temane janma saMsAravatI. prANIonAM roga-zeka-saMtApa-duHkha, dAridraya, vaira tathA jherane nAza karAvI saupra alaukika prakAza dekhADe che." jyAre cakravartio, vAsudeva, baLadeve paNa jainatvane pUrNa rUpe sparzelA hovAthI saMsAramAM ahiMsA tathA dayAdharmane pracAra potAnI zakti vaDe karanArA hovAthI zAntine pravatavanArA hoya che. saMyama tathA tapazcaryAnI ArAdhanA vaDe labdhivaMta cAraNa munionuM jIvana kalyANakArI ja hoya che. munidharmanI ArAdhanA karanArA zramaNa ane zramaNio sadeva parahitamAM tatpara hoya che, kema ke temanA pitAnA jIvanamAM saMpUrNa jIvarAzi sAthe maitrIbhAvaja heAya che. zrAvaka ane zrAvikAo paNa mArgAnusArInA 35 guNe tathA zrAvaka dharmanA 21 guNone potAnA jIvanamAM AcaranArA hevAthI bIjA jIve sAthe dayAbhAvavALA hoya che ane rAtadivasa para AtmAnI bhajanamAM rata hoya che, pa6 antapa ane 30 rakamabhUmi tathA devakara ane uttarakuranA yugalike paNa kroI Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakarUpa ' uddeza--3 ] jIvAnAM AyuSya A prakaraNamAM eka samaye A bhava parabhavanuM AyuSya jIva khAMdhe ke kema ? temaja nairayikAdi ane AyuSya saMba MdhI hakIkata che. sAra A che H-- [ 405 eka jIva eka samaye eka ja AyuSyane anubhave che. te A bhavanuM AyuSya anubhave che athavA parabhavanuM AyuSya anubhave che. je vakhate A bhavanuM AyuSya anubhave che te vakhate parabhavanuM AyuSya na anubhave ane je vakhate parabhavanuM AyuSya anubhave te vakhate A lavanu AyuSya na anubhave. vaLI A bhavanA AyuSyane veDhavAthI parabhavanuM AyuSya vedAtu nathI ane parabhavanA AyuSyane veDhavAthI A bhavanuM AyuSya vedAtuM nathI. narake javAne ceAgya jIva ahi thI AyuSya sahita thaine ja narake jAya, paNa AyuSya vinAnA na jAya. e AyuSya pUrvabhavamAM khAMdhyu hAya che ane te AyuSya saMbaMdhI AcaraNA pUrva bhavamAM AcarcA' hAya che. kaSAya vinAnA, prakRtithI bhadrika hAya che. mATe A badhA mahApurUSonA prabhAvathI ja lavasamudra maryAdAmAM rahIne kAIne paNa pIDA karatA nathI, tathA bharatakSetra, ane vaitADhayaparvata, kSullahimavAna, zikhariNI vagere patAnA adhipati devatAenA prabhAvathI paNa lavasamudra maryAdAmAM rahe che. A samudramAM pAtAlakaLazA hAvAnA kAraNe bharatI samaye pANI je uchALA mAre che te upara lakhelA mahApuruSonA puNya prabhAvathI devatAe te bharatInA pANIne maryAdAmAM rAkhe che, tethI jammUdrIpa ne lavaNasamudra koI paNa jAtanI hAni karatA nathI. Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha je jIva je nimAM upajavAne yogya hoya, te jIva te ni saMbaMdhI AyuSya bAMdhe che. ET 59 ramatanA medAnamAM phUTabolanI jema A jIvA tmA cAre gatirUpa saMsAramAM eka kSaNa mATe paNa sthira nathI. prati samaye tenA adhyavasAye badalAtA rahevAnA kAraNe satata karmone karanAra ane te karmone laIne bhavabhramaNa karanAra A jIva pitAne cAluM bhava cheDatAM pahelAM navA avatArane grahaNa karavA mATe AyuSya kamane bAMdhyA pachI mRtyu pAme che. yamarAja mRtyu samaye Ave che ane jIvAtmAne pakaDIne, bAMdhIne jIvanA karelA karmone anusAre bIjI nimAM paTakI de che. A vAtane jainazAsana eTalA mATe mAnya karatuM nathI kemake - AyuSya karma ja bhavAtaranuM kAraNa che jIva pote ja anaMtazaktine mAlika hovAthI potAnA karmone laIne pote ja bhavabhavAntara karavA samartha che. tIvratama zubhAzubha lezyAomAM pravartamAna jIva je bhAvamAM rahe che te bhAvanA anusAra Avato bhava nakakI thAya che, ane karmarAjAnI beDIomAM jakaDAI gayelo jIva te bhavamAM jAya che arthAt AvatA bhavane meLavavA mATe A cAlu bhavamAM ja AyuSya karma bAMdhavAnI pharaja paDe che, ane maraNa pAmyA pachI tyAM ja janma levo paDe che. tathA zubhAzubha karmone bhegavavA ja paDe che mekSa avasthA meLavavA Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-3] [407 mATenI kALa labdhi ane pitAnA sabaLa puruSArtha vaDe meLavelI bhAvalabdhi jyAM sudhI A jIvAtmAne prApta nathI thatI tyAM sudhI ghaNuM ja cikaNA, lAMbI sthitivAlA ane kaTu, kaTutara ane kaTutama rasathI pUrNa kamene bAMdhe che, ane bhavAntaramAM bhegave che. cAra zera vajana pramANa lIMbaDAnA rasamAM je kaTutA hoya che tenA karatA paNa e ja cAra zera rasane cUlA upara mUkIne ukAlatA jyAre be zera rasa zeSa rahe che tyAre temAM kaDavAsa vadhe che, vaLI eka zera rasa zeSa rahetAM te kaDavAzamAM vadhAre thAya che. tevI rIte atyanta tIvra moha mAyA-vaira ane bhayaMkara jhanUnamAM caDhI gayele jIva hatyA, jUTha, cerI, maithuna ane parigrahanuM pApa karyA pachI paNa harakhAya che, ane karelA pApa karmonI prazaMsA kare che, kRSNa lephsAmAM eTalo badho vadhAre thavA de che ke jene laIne A jIva bhayaMkaramAM bhayaMkara azubha, azubhatara ane azubhatama karmonuM baMdhana kare" che, jemAM zikAra karmane mATe dhanuSyabANa laIne vanamAM gayelo zikArI haraNa upara bANa pheke che ane te bANu garbhavatI haraNInAM peTa para paDatAM ja tenuM peTa cirAya che, ane tene garbha nIce paDe che te samaye zikArI tyAM AvIne pitAnI zUravIratAnI A pramANe prazaMsA kare che ke "joyuM mArUM bAhubaLa, eka ja bANathI be jIne motanA mukhamAM dhakelI dIdhA che. Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha - joI mArI balavAnI cAlAkI, "evI sarasa sAkSI ApI che ke jenAthI mArA sAmAvAlA zatrune kArAvAsamAM javuM paDyuM. "mArI mohajALamAM phasAyelI A strIne cheDAvavA mATe teno pati paNa vacamAM Avaze te talavArathI eka ghAe be TUkaDA karIne tene mRtyu dvAre pahoMcADI daIza." ( A pramANe pApa karmanI leNyA vadhe che ane durgati mATenuM karma bAMdhe che. e ja prakAre cAra zera vajana pramANe zelaDInA rasamAM je madhuratA hoya che tenA karatAM paNa te rasane cUlA upara mUkIne jyAre ukALavAmAM Ave che ane be zera jeTalo rasa zeSa rahetAM temAM madhuratA vadhe che, ane traNa zera pANI banyA pachI eka zera zeSa rahelA rasamAM pahelA karatAM madhuratA ghaNI ja vadhI jAya che. tema pAmavaza azubha karmane karyA pachI je jIvAtmAnI legyAmAM A pramANe badale Ave che ke arere ! mane A dubuddhi kayAMthI sUjhI? meM A jIvane zA mATe mAryo? juThI sAkSI devAnI mane zI jarUra hatI? parastrI te mAtA jevI hoya che tyAre meM A zuM karI nAkhyuM? ItyAdi zubha bhAvanA thatAM ja e jIvanI vezyAo zubhatara bane che pahelAnAM bAMdhelA azubha karmone khaMkherIne zubha karmo upArjana kare che, ane satkarmomAM rUcivAlo thaIne asatkarmonA sthAnathI hamezAne mATe Darate rahe che. tathA zubha karmone saMcaya karIne sadgatine meLave che. have cAre gatiomAM bhava bhavAntara karato jIva cAlu bhavamAM kevA karmo kare che te, joIe. Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5muM uddezaka-3] [409 cAre gatinA kAraNa naraka gati mATe yogyatA meLavanAre jIva. mada, matsara, lobhI, ati viSayI jIvataNe haNanAra. sAMbhala vizarAmI. mahAraMbhI mithyAtvI raudrI cArIne karanAra sAM. ghAtaka jIna aNagAra, sAM. vratane bhajanahAra. sAM. madirA mAMsa AhAra. sAM bhajana nizi aMdhAra sAM, guNa niMdAne DhAla. sAM. lezyAdhura adhikAra. sAM - nArakImAM avatAra sAM. e lakSaNa niradhAra sAMi avaguNane nahI pAra sAM." (vIravijayajI kRta AyuSya karmanI sAtamI pUjA) tiryaMcagatine mATe gyatA meLavanAra jIva. ajJAnI, ziyalarahita, paravaMcaka, mithyapadezaka kUTatela ane phUTamAna rAkhanAra,kukarmanI bhASA bolanAra, uttama vastumAM halakI vastunuM seLabheLa karIne vecanAra, mAyA kapaTa karanAra, beTI sAkSI denAra, corI karanAra, ArtadhyAna karanAra avivekI, bIjAne beTA kalaMka denAra, nIla ane kApata lezyAne mAlika. (vIravijayajI kRta pUjAnI pAMcamI DhAla) manuSyagatine mATe gyatA meLavanAra jIva. vivekapUrvaka jinarAjanI puSpa pujA karanAra, vratadhArI, paMDiteno saMsarga karanAra, sallAne bhaNanAra, nyAyasaMpanna vaibhavavALe, upagapUrvaka rahenAra, munirAjene dAna ApanAra, bhadrika pariNAmI, AraMbhane tyAgI, niMdAne tyAgI, Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 ] ['bhagavatIsUtra sArasaMgraha pare5kArI mANasa manuSya avatArane pAme che. (vIravijayajI kRta pUjAnI trIjI DhAla) devagatine mATe gyatA meLavanAra jIva. vItarAga prabhunI zraddhApUrvaka jalapUjA karanAra, nAnI meTI AzAtanAne tyAgI, paramAtmAne pUjaka, samatA pradhAna, zoka saMtApanA sthAne tyAgI, sAdhusAvIne bhAta pANI ApanAra, guNIjana upara rAgavAna, vratane laIne pAlana samyaktvane dIpAvanAre, yatanApUrvaka rahenAra, anuM kapA rAkhanAra, gurUvandana traNe kALa karanAra, paMcAMgni sAdhanAra, bAla tapasvI vagere cha devagatine mATe yogya che. A pramANenuM AyuSya bAMdhyA pachI ja potAne cAlu bhava samApta karIne bIjA avatArane A jIvAtmA pAme che. narakagatinuM AyuSya bAMdhyA pachI yathAgya sAte narakamAMthI game te narake jaze. tiryaMcanuM AyuSya bAMdhyA pachI yathAyogya ekendriya, beIndriya, teIndriya, caurindriya ane paMcendriya tiryaMcamAMthI game tyAM janmaze. devagatinuM AyuSya bAMdhyA pachI yathAryogya devanI cAre nikAmAM jaze. manuSyanuM AyuSya bAMdhyA pachI saMmUcchima athavA garbhaja manuSyanA avatArane pAmaze. manuSya ane tiryaMcane janma be prakAre 1. garbhaja.......2. saMmUrNima. A pahelA prakAranA janmamAM garbhanI AvazyakatA avazya rahe che. eTale mAtApitAnA tathA naramAdAnA maithuna kamane laIne mizrita thayelA zukra-zeNitamAM jIva jyAre garbhamAM Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakarUpa mu' uddezaka-3] [411 Ave che ane vRddhi prApta karIne cathAyeAgya samaye janma le che tyAre te gabha ja kahevAya che. A eka prAkRtika niyama che. te anusAre tItha 'kara paramAtmA, vAsudevA, cakravatI A vageraine janma levA mATenA A ja prakAra che Ane atha e thAya che ke-A prAkRtika niyama viruddha koinA paNa janma thaI zakatA nathI. "amukanA vIkaNA vaikArikabhAvathI skhalita thaIne dhUla bhegA malyA ane temAMthI ghaNA manuSyA janmyA." AvI badhI prakRtithI viruddha vAte jainazAsanane mAnya nathI. gaja jIvAnA traNa prakAra 1. jarAyuja 2. aMDaja 3. peAtaja galamAM AvatAM ja jIva AhAra paryApti dvArA AhArane grahaNa kare che pachI anukrame zarIra, Indriya, zvAseAzvAsa, bhASA ane mananuM nirmANa svataH kare che, navamahinAnI avadhi pUrI karIne jIva janme che. kukSimAM rahelA jIvane cAre bAju 'jarAyuM' vI...TAyelu hAvAnA kAraNe jarAyuja kahevAya che. * 1. jarAyu-eTale lohInu banelu 'jATuM, temAM jIva rahe che. ane poSaNa pAme che ane jarAyuM sAthe ja bahAra Ave che. pachI nAlachedanI kriyA thayA pachI te jIva jarAyuthI chUTo thAya che. manuSya, gAya, bheMsa, maLada, bakarI, gheTu, gheADA, gadheDA, UMTa, haraNa, camarIgAya, bhUMDa (Dukkara) nIlagAya, siMha, vAgha, rIMcha, geMDA, kutarU, ziyALa, khIlADI Adi jIvA jarANu ja hAya che. Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha 2. aMDaja-eTale mAtA pitAnA rajavIryathI nakhanI cAmaDInI jema kaThIna banelAne aMDa (IDuM) kahevAya che. te phUTayA pachI temAMthI je janme che te aMDaja hoya che. sarpa, ghe, kAcheDe, galI, mAchalI, kAca, magara, Adi jI tathA carma pAMkhavAlA paMkhIomAM haMsa, popaTa, kAgaDe gIdha, bAja, kabUtara, mora, TIToDI, bagalA, bataka Adi jI aMDaja hoya che. 3. potaja-eTale zarIranI racanA pUrNa thayA pachI jIne cAlavA pharavAnI zakita prApta thAya che. te potaja kahevAya che. jemAM-hAthI, sasaluM, neLiye, uMdara tathA cama pakSavAlA vagulI bhAkhaMDa Adi ne samAveza thAya che. saMmUcchima-eTale jemAM pRthvIkAya, apakAya, agni kAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane vikalendriya eTale (be Indriya, teIndriya ane caurindriya) A cAre Indriya sudhInA badhAe jIva saMmUcchima ja hoya che. jyAre manuSyanA zarIramAMthI bahAra AvatA mala, mUtrAdikamAM je ja utpanna thAya che te saMmurchAima paMce ndriya hoya che tenA paNa 14 sthAna che. 1 viSTAmAM, 2 mUtramAM, 3 kaphamAM, 4 zleSmamAM, 5 vamanamAM, 6 pittamAM, 7 lohImAM, 8 zukamAM, 9 mRta kale varamA; 10 parUmAM, 11 strI-puruSanA saMyogamAM, 12 vIryastrAvamAM, 13 zaheranI merImAM, 14 sarvatra apavitra sthaLamAM. A uparanA sthAnamAM saMmUrchAima paMcendriya che. janme che. A padArtho jenA zarIrasatka haze? prAye jIva-hatyA paNa tene lAgaze. Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-paruM uddezaka-4] [413 zabda A prakaraNamAM zabda saMbaMdhI, chAstha ane kevalInA hasavA ane UMghavA saMbaMdhI, garbhApaharaNa saMbaMdhI; atimuktakanI siddhi saMbaMdhI, be denA mana prazna saMbaMdhI denA saMyatAsaMtapaNA saMbaMdhI, tema ja devenI bhASA saMbaMdhI, kevaLInA jJAna saMbaMdhI, denA jJAna saMbaMdhI ane caudapUvinI zakti saMbaMdhI praznottaro che. sArAMza A che. chadmastha manuSya vagADavAmAM AvatA tamAma prakAranA zabdone sAMbhaLe che. (ahiM e zabda konA nAte saMbaMdhI keTalAka nAme mULamAM ApyAM che zaMkha, siMga, (raNasiMgu) saMkhiyata (zaMkhalI), kharamuhI (DAhala), piyA, garipiriyA, paNava, paDaha, bhaMbhA, hAraMbha, jhallarI, duMdubhi, tata,. vitata ghaNa. A zabda kAna sAthe athaDAyA pachI ja saMbhaLAya che. te pAse rahelA eTale, IndriyethI laI zakAya tevA zabdone sAMbhaLe che. parantu kevalI te pAse rahelA ke dUra rahelA, cAvat aMta vinAnA-sarva prakAranA zabdane jANe che ne jue che. kAraNa ke kevaLI te sarva kALe, sava padArthone bhAvane jANe che ne jue che. kevaLIne anaMtajJAna ane anaMta darzana che. 160 60. zabdonI utpatti cha prakAre thAya che. jenA dvArA arthane nirNaya thAya athavA davanirUpe pariNata thAya te zabda kahevAya che. Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha chadmastha manuSya hase che ne utAvaLe paNa thAya. parantu kevalI na hase ne na utAvaLa thAya. kAraNa ke kevaLIne cAritra mehanIya karmano udaya ja nathI. hasato ane tata-Dhela, bherI Adi cAmaDAnA vAdyo dvArA zabda utpanna thAya che. vitata-vINA, sAraMgI, dilarUbA AdinA tAranA saMgharSathI utpanna thAya che. ghana :-maMjIrA, jhAlara, ghaMTAdi, kAMsAthI utpanna thAya che. zuSira -zaMkha, vaNa, Adi vAyunA nimittathI 'utpana thAya che. saMgharSa -paraspara eka padArtha bIjA padArtha sAthe ghasavAthI utpAdita che. bhASA -jemAM varNa, pada, vAkya suvyavasthita banIne spaSTa uccAraNa thAya te bhASA kahevAya che. A pramANenA chae prakAranA zabdo kaNendriya grAhya hovAthI potAnI zakti jayAM sudhI pahoMcatI hoya teTalA kSetramAMthI utpanana thatA zabdo sAMbhaLI zake che. jyAre kevaLa jJAnIo pUrva pazcima, uttara, dakSiNa, udarva ane adhe dizAnA pratyeka mita ane amita padArthone jANe che kemake anaMtajJAnI tathA anaMtadazI hovAthI sarve kALanA sarve bhAvene jANe che. A jJAnamAM kaI paNa jAtanuM AvaraNa nathI ane indriyanI AvazyakatA paNa nathI. tethI karIne A kevaLajJAna sarva zreSTha hovAthI traNe lokanA traNe kALanA saMpUrNa dravyo ane tenA saMpUrNa paryAne jANavA samartha che. Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-pamuM uddezaka-4 ] . [ 415 utAvaLe thate jIva sAta ke ATha prakAranAM kamene bAMdhe che. e pramANe TheTha vaimAnika sudhI samajavuM ? hAsya mohanIya karma 61. jJAnAvaraNIya, dazanAvaraNIya mehanIya ane aMtarAya nAmanA ghAtI karmone bhAra jemane heAya te "chadmastha kahevAya che. mATe temane hasavuM ane utAvaLA thavuM, A baMne bhAva hoya che. jyAre kevaLajJAnIne hasavuM ke utAvaLA thavA paNuM nathI kAraNa vinA kArya banatuM nathI. anAdi kALathI pravAharUpe cAritramehanIyakarmane kAraNe chaghastha mANasane hasavAnuM thAya che ane pratyeka prasaMge utAvaLa karavAnuM mana thAya che. ghaNA dAkhalAomAM ApaNe jANIe chIe ke hasavAnI kiyAne AdhyAtmika jIvana sAthe kaTTara vaira che ane bolavAmAM, cAlavAmAM, khAvAmAM ane kAmakAja karavAmAM utAvaLane laI kaMI paNa phAyado thato nathI. mATe vRddha mANaso kahe che ke reganuM mULa khAMsI ane kajIyAnuM mULa hAMsI." AtmAnI anaMta zaktione vikAsa thavA devAmAM hAsya karmane ja aMtarAya naDe che, je cAritra mohanIsakarmanA kAraNe thAya che. AtmAnA darzana thavAmAM darzana mehanIcakama ane AtmAnA vikAsamAM cAritramehanIya karma naDatararUpe bane che. "vArghi macIri vAritramohanIya . * A mahanIyakarmamAM 25 bhedo (prakAra nIce lakhelA jANavA. Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha] 4. anaMtAnubaMrtha kaSAya-cathArtha zraddhAnarUpa Atmika guNane rokanAra, anaMta saMsAramAM rakhaDAvavAM mATe mULa kAraNabhUtakarma, jenAthI anaMtamUha, kodha, mAna, mAyA, lobhane udaya banyA rahe che. 4. apratyAkhyAna kaSAya-jene laIne tyAga karavA yegya vastune tyAganI bhAvanAthI tyAga thatuM nathI. mATeja lakSyAbhaDhya, peyApeya, kRtyAkRtya AdimAM heya upAdeyane viveka rahetuM nathI. 4. pratyAkhyAna kaSAya-jene laIne thaDA vratane pALavAnI bhAvanA jAge che paNa sarvathA cheDavA lAyaka pApane saMpUrNa cheDI zakatuM nathI. 4-16. saMjavalana kaSAya-je AtmAnA mULabhUta (yathAkhyAta) cAritrane rokanAra, ane munirAjone paNa pariSahAdi prasaMgamAM calAyamAna karIne cAritramAM smalanAene prasaMga lAvanAra che. A pratyekanA kodha, mAna, mAyA, lebha rUpe cAra cAra bheda che. " 17. hAsya mehanIyane laIne sakAraNa athavA akAraNa hasavuM Ave che. - 18. ratimUhanIcathI zabda, gaMdha, rasa, sparza ane rUpa raMga pratye sAMbhaLavAnI, suMghavAnI cAkhavAnI, sparzanI, ane jevAnI bhAvanA utkaTa rahe che. 19 aratimUhanIya, jenAthI aNagamatA padArthone laine arUcibhAva banyo rahe che. Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-4] [417 20. zeAkamehanIyathI rAvAnu Akrantana karavAnu ane vilApa karavAnuM tathA prasaMgAne laIne zAka-saMtApa anyo rahe che. 21. bhayameAhanIyathI satra bhayanI lAgaNIja janmyA kare che. 22. jugupsAmeAhanIya--zubhAzubha drabyAnI prAptimAM jugupsA ghRNAnA bhAva banyA kare che. 23. puruSaveda-judIjudI strIyA sAthe viSayavAsanAnI bhAvanA udbhavatI rahe che. 24. strIveda-judIjudI rIte puruSa sAthe bhAgavilAsa karavAnI abhilASA thayA kare che. 25. napuMsakaveDha strIne bhAgavuM ? ke puruSane bhAgavu ? Ama bhAgaviSayanI bhAvanA ja tIvratama banI rahe che. A 25 bhedanA cAritra mAhanIya kamane laIne jIvamAtrane hasavu Ave che ane pratyeka kAryamAM utAvaLa karavA prerAya che. je AtmakalyANa mATe bAdhArUpa che. hAsyamAhanIya nI tIvratA krodhamAM dhamadhamatA mANasa peAtAnA zatrune ddAvapecamAM phasAvyA pachI peAtAnI buddhi upara hAsya veratA ja rahe che. (1) abhimAnI mANasa, jAtimadane laine hIna jAtinA mAnava upara hasatA ja rahevAnA che. (2) lAbhamanathI akkaDa thaIne garIbe pratye, ane AchI kamANIvALAo upara hasyA vinA rahetA nathI. 27 Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha | (3) kulamadane aMdha mANasa bIjA bhIkhArI lulA, laMgaDA, roga, zokI upara hasate ja rahe che. () ezvaryamadamAM masta rahela mANasa pitAnI zrImaM. tAImAM magarUra rahevAnA kAraNe theDI kamANIvALA pitAnA ja bhAI bhAMDu, jAtapAtavALA tathA nikaTanA sagAo upara paNa hasato ja rahe che. (5) baLadane mAlika paNa hInabaLavALA mANasane hasyA vinA rahetuM nathI. (6) pustakapAnAne jJAnI paNa bIjAnA ajJAnane laIne tenA upara hasate ja rahe che. (7) rUpane ghamaMDI kALA raMganA mANasane joIne potAnI mUchamAM hasato ja rahe che. (8) tapazcaryAne mada rAkhanAra paNa bIjAo upara hasyA vinA rahetuM nathI. mAyAvI mANasa potAnI mAyAjALamAM bIjAone phasAvyA pachI potAnI mitramaMDaLImAM khaDakhaDATa hase che. lobhI mANasa jyAre grAhakane Thage che tyAre A bhAI sAheba grAhake upara ane nAnA vyApArIo upara hasavAmAM ja masta rahe che. pitAnI bhAMDa ceSTA dvArA bIjAone hasAvIne tathA mehaghelA banAvIne pite hasatA hasatA paNa kahe che ke duniyA jhukatI hai jhukAnevAlA cAhIe." Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-4] [419 puruSavedane nazo caDyA pachI ane managamatA mejazekha mANyA pachI paNa mANasa jene kAmanA sukha nathI malyAM temanA upara hasatA vAra lagADatuM nathI. ane strIvedamAM bhAna bhUlelI strI, vAMjhaNuM strIne, kanyAne tathA vidhavAne joIne hasatI ja rahe che. napuMsakavedamAM rahelA mANaso bIjAone potAnA tarapha AkarSavA mATe hasatA jAya che. tAlIo pADatA jAya che laTakA-maTakA karatA jAya che. hasavuM sAruM che ke kheDuM? - svAbhAvika hasavuM zArIrika daSTie kadAca sAruM hoI zake che paNa AdhyAtmika dRSTie sAruM nathI. kemake saMsAranAM ghaNAM evAM kAryo che ke jemAM ApaNe lAbha ane hAni tathA rAga ane dveSathI saMkaLAyelA chIe. jemake sAmAyikamAM samabhAvastha ane virati pratyenI abhilASaka bhAvitAtmA jyAre pitAnA putra ke munima pAsethI "phalANA vyApAramAM pAMca lAkhane phAyado thayo che" amuka kesa ApaNA pakSamAM AvI gaye A samAcAra sAMbhalyA pachI mALA gaNate paNuM te bhAvuka malakAyA vinA rahetuM nathI ane hasavAne artha eTale ja che ke pAMca lAkhanA phAyadAmAM ane kesa ApaNA pakSamAM AvyuM. tenuM anumodana ApaNe karyuM, kemake hasyA eTale anumodana thaI ja jAya che. yadyapi. vi vivi ....pAkane laIne zrAvakane pitAnA vratamAM aticAra bhale na lAge, teo hasavuM e be ghaDInA AdhyAtmika jIvanamAM caMcalatA te jarUra lAvaze. Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha * pitAne aMgata mitra keI parastrIne athavA svastrIne laIne pharavA gayA hoya ane ApaNe sAme malIe tyAre mitra paranA upakArane laIne ke rAgane laIne AMkhamAM hasIe chIe. A hasavAnuM tAtparya ja sUcavI Ape che ke mitranI prakriyA mATe ApaNe anumodana karyuM. ApaNA zatru upara keIe humalo karyo hoya ane A vAta jenI pAsethI ApaNe sAMbhalIe chIe tyAre paNa "kAMTAthI kaTa nI kalyA" A nyAye paNa ApaNe hasyA vinA rahetA nathI. zatru pratye TheSa hovAne kAraNe A hAsya paNa ASAtmaka che. ItyAdi agaNita prasaMgamAM ApaNe sau chagha kayAMya rAgavaza, kyAMya ASavaza, kayAMya lobhavaza, ane kayAMya kutUhalavaza thaIne hasIe chIe. AvuM hasavuM bhale svAbhAvika ane anivArya hoya te paNa ApaNuM zAMta citta DoLAyA vinA ane ghaDI AdhI ghaDI vikathA karyA vinA rahetuM nathI. jyAre bIjA prakAranA hAsyamAM vaikArika bhAva hoya che. jethI hasavAmAM kayAMya kuratA, vairabhAva, vyaMgya, mazkarI, nirdayatA, luccAI ane zatrunA nAza mATene Ananda ItyAdika hAsya, prakAramAM vezyAonI kharAbI ja kAma kare che. tathA Atma pariNAma kilaSTa, dveSAtmaka tathA vairAtmaka hoya che, mATe ja hasavAvAle ane pratyeka kriyAomAM utAvaLa karavAvAlo ATha prakAranA karmo bAMdhe che. A baMne prakAranA hAsyamAM samyagrajJAnane athavA samiti, guptidharmane abhAva cokkasa hoya che. mATe ja praznanA uttaramAM bhagavAne pharamAvyuM che ke chadmastha mANasa hase che ane utAvaLa kare che. A baMne bhAve. jyAM sudhI che tyAM sudhI chavasthatA maTI zake tema nathI. saMsArane keI paNa padArtha ApaNane vaikArikabhAvamAM Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-pamuM uddezaka-4] { 421 chadyastha manuSya jema UMghe che te, ane ubhe ubhe paNa UMghe. parantu kevalI te pramANe nidrA letA nathI kAraNa ke chastha te darzanAvaraNIya karmane udayathI nidrA le che. paNa kevaLIne te karmane udaya nathI. nidrA lete ke ubhe ubho UMghato jIva sAta ke ATha karmane bAMdhe. phikara na tANuM jAya, anaMta padArtho bhegavelA hovAnA kAraNe kaI paNa padArtha kutUhala na karAvI zake te mATe sAdhaka sarvathA niSparigrahI ja thavAne Agraha rAkhe che ane saMsAra tathA saMsAranI mAyAthI dUra rahe che. tathA yathAyogya bAre prakAranAM tapa ane svAdhyAyathI pitAnA bhagavelA bhege ane upabhegane bhUlavA mATe ja prayatna kare che. kevaLajJAnIne hAsya tathA utAvala nathI. yadyapi chaghastha karatAM paNa kevaLajJAnIne saMsAranI mAyA vadhAre pratyakSa hoya che, te paNa teone koI paNa padArtha hAsya karAvI zakatA nathI. kemake hAsyamohanIyAdi karmone samULa nAza thayA pachI ja kevaLajJAna thAya che. mATe ja temanA jIvanamAM leza mAtra paNa kutUhala, rAga, meha, kAma ane dveSa nathI. ApaNe chevasthAe paNa e chadmasthabhAvane dUra karavAnI ja bhAvanA rAkhavI ane tene mATe ja prayatnazIla rahevuM. e ja zreyaskara che. 62. nidrA AvavAnuM mULa kAraNa darzanAvaNaya karma hoya che. gatabhavamAM mehavaza mUDha banelo AtmA bIjA Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422] [bhagavatIsUtra sArasa graha jIvanI danazakitanA, daza nanA sAdhanAnA antarAya. niddhava, mAsa, AsAdana ane upaghAta kare che tyAre darzanAvaraNIya kanI upArjanA thAya che. tene laIne ja A bhavamAM te sAdhakane cakSu---acakSu aviSe tathA kevaLa dazanamAM AchApaNu rahe che. ane sAmAnya jJAna meLavavAmAM paNa cakSu tathA mana sahita bIjI IndriyAmAM padAtha jJAna pratyenI kamajorI rahe che. nidrA, nidrAnidrA, pracalA, pracalA pracalA ane styAnaddhi A pAMce prakRtie dazanAvaraNIya kane laIne hAya che, je AtmAne mATe saghAtIrupe kAma kare che. arthAt AtmAnI mULa zaktine AvarI le che. jyAre A jIvane sArA kAryAM karavAnI taka male che tyAre nidrAnI savArI AvatAM sArA kAryAMthI te jIvAtmA vaheMcita rahe che. ane nidrAdevInA khALe peAtAnuM amUlya jIvana barabAda kare che. ALasa ane tandrA (oku)ne AdhIna thaIne mANasa jANIbujhI nidrAne AmaMtraNa Ape che. nidrA--eTale jenAthI mANasa sukhapUva ka jAgI jAya che. nidrAnidrA jenA prabhAvathI UMghatA mANasa bahu ja muzkelIthI jAge che, ene uThADavA mATe ghaNA prayatna karavA paDe che. pracalA-eTale jenAthI ubhAM ubhAM athavA beThAM beThAM UMgha Ave. ghaNA bhAgyazALiene joie chIe ke teo beThA beThA mALA gaNatA jAya ane UMghatA jAya che. koIka samaye AtmAmAM puruSAtha jAge che tyAre ubhAM UbhAM mALA gaNavAnA bhAva thAya che. paNa puruSAtha eche athavA Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-pamuM uddezaka-4] | [423 cetanA jAgrata nahIM rahevAnA kAraNe ubhAM UbhAM paNa uMdhyA vinA rahI zakatA nathI. pracalA pracalA -eTale cAlatA cAlatA UMghatA jAya. jema cakravatIne ghaDe. pazuo paNa cAlatAM cAlatAM UMghe che. satyAnaddhi - A nidrA eTalI badhI jabaradasta hoya che. ke divasanAM ciMtavelAM kAryo rAtre UMghamAMthI uThIne kare che te paNa A bhAIsAhebane khabara paDatI nathI, A nidrAmAM prathama saMghayaNa jeTaluM ane vAsudevanAM aDadhA bala jeTalI zakti hoya che ane vartamAnakALamAM je baLa hoya tenAthI sAta AThagaNuM vadhAre bela A nidrAmAM hoya che. AvA prakAranI nidrA chadmasthane hoya che. paNa kevaLajJAnIne hatI nathI. kemake temanuM darzanAvaraNIya ghAtIkama samULa nAza pAmeluM ja hoya che. jyAre chadmastha mANasa pAse kaMI paNa kAma nathI. bIjAnuM kAma karavA mATenI muddala IcchA thatI nathI. paropakArI jIvananuM zikSaNa jarApaNa nathI. Atmatatva oLakhavAnI mAthAkUTamAM paDatuM nathI. IzvaranI anaMta zakti pratye paNa je bedarakAra che. saMsAranI mohamAyAmAM pUrNa Asakta che, te mATe khAvuM. pIvuM ane mojhazokha karavA sivAya A jIvAtmA pAse bIje eka paNa vyApAra na hovAnA kAraNe nidrA ja temane mATe ArAdhyA rahe che. AvAonA magajamAM jaDatA hoya che. buddhimAM tAmasikatA hoya che. svabhAvamAM rAjasika vRtti heya che. bIjAnuM bhaluM karavAmAM beparavAha hoya che, mATe AvA jI devadurlabha manuSya avatArane paNa pApamaya banAve che. Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka24] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha garbhApaharaNa-kriyA garbhanuM saMharaNa karanAra, ekanA udaramAMthI bIjAnA -udaramAM mUkanAra hariNIgameSI deva pitAnA hAthathI garbhane aDIne ane garbhane pIDA na thAya, evI rIte ni dvArA bahAra kADhIne bIjA garbhAzayamAM mUke che. - bhagavAna mahAvIra svAmIne devAnaMdA brAhmaNanI kukSImAM Avelo garbha hariNIgamelI deve devAnaMdAnI kukSImAMthI laIne trizalA kSatriyANInA udaramAM mUka hatuM te prasaMgane AzrI A prazna che, ane teTalA ja mATe hariNIgameSInuM nAma AvyuM che. garbhane pheravavAnA cAra prakAra che. 1. garbhAzayamAMthI garbhane bIjA garbhAzayamAM mUko. 2. garbhAzayamAMthI garbhane ni vATe bIjA garbhAzayamAM mUko . 3. nivATe garbhane bahAra kADhIne bIjA garbhAzayamAM mUko . 4. nivATe garbhane bahAra kADhIne nivATe ja bIjA garbhAzayamAM mUke. yadyapi chadmastha mANasane nidrAne sarvathA abhAva nathI hote, te paNa AtmAmAM jAgRti hoya, navuM navuM meLavavAnI bhAvanA heAya, AdhyAtmika jIvanane prekaTIkala ( vyavahArU) banAvavAnI lAlasA ane paropakAra eja meTo svArtha che ema samaje to te bhAgyazALI zarIrane thAka utAravA pUratuM ja UMghaze ane samayasara jAgRta thaI jaze, tyAre UMghamAM paNa Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-4] [ 425 AmAMnI trIjI rIti garbhanI pherabadalI mATe ahiM upayogI gaNI che. 63 AtmA jAgRta raheze. peAtAnuM zarIra sa McamanI maryAdAmAM raheze ane paDakhu pheravatA paNa ahiMsAnI ArAdhanA dhyAnamAM raheze AvI rIte abhyAsa karatAM ja kevaLajJAnanA mAga paNa eka divase hastagata thatAM vAra nahI lAge. F 63. garbha parivartananI hakIkatamAM mArU peAtAnu mAnavu' che tyAM sudhI saMsArabharanA koipaNa DaoNkaTare athavA adhAe DAkaTaroe bhegA maLIne paNa saphaLatA meLavI nathI. ane meLavaze paNa nahI, kemake prAkRtika vastunA pheraphAra azakaya che. bhagavAna mahAvIrasvAmIne mATe je banyuM che te devakRta che. janma lenAra mahAvIrasvAmI atizaya puNyavaMta che, asaMkhyAtA jIveAnA uddhAraka che, ane saMsArane sukha-zAMti ane samAdhi devA mATe pUrNa samartha che. mATe AvA tIthaMkara devAnI bhaktine vaza thaIne Indro je tIrthaMkara devA karatAM ghaNA ochA puNyavAlA haiAvAnA kAraNe tItha karadevAnA caraNa sevaka hoya che. tIrthaMkara bhagava MtAnA AtmA saMsAranA sapUrNa bhAga vilAsAne, rAjavaibhavane tyAgIne kevaLajJAnanA mAlika thavA mATe ja sajA elA hovAthI jagavruddhAraka, patitapAvana, dayAnA sAgara evA devAdhidevA kSatriyava zamAM janma le che. "svA nu sa'purNa balidAna daIne peAtAnu lakSya siddha karavA mATe kSatriyavaMza sarva zreSTha che. brAhmaNavaMzamAM janmeleA vidvAna, mahAvidvAna, tathA viNaka komamAM janmeleA cAlAka, mahAcAlaka hAI zake che. Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4ra6 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha paNa kevaLajJAna meLavIne tIrthaMkara thavA mATenI tAkAta temanA lehImAM hAI zakatI nathI. ane svArthanA balidAnane choDIne bIjI kaI paNa tapazcaryA sarvArthasiddha lakSyane prApta karAvI zake tema nathI. A badhA kAraNone laIne tIrthakaro kSatriyavaMzamAM ja janma le che. Ama chatAM paNa karmasattA atIva balIyasI hevAnA kAraNe kadAcita kSatriyavaMSane choDIne tIrthakare bIjA vaMzamAM Ave che. paNa janma letA nathI. A kAraNane laIne Indra mahArAjAe potAnA dUta pAse bhagavAna mahAvIra svAmInuM garbhaparivaMtana karAvyuM che. sattAvIsa bhavanI apekSAe trIjA bhavamAM bhagavAnanA jIve madavaza banIne A hInajAtinuM karma bAMdhyuM hatuM. kAraNa ke karmasattA sau jIvo upara eka sarakhI ja hoya che. bharata cakravatIe jyAre maricine vAnyA ane kahyuM ke bhe marici! huM tArA parivrAjakaveSane vAMdate nathI paNa tame A covIsImAM chellA tIrthakara thaze, vAsudeva thaze ane cakravatI thaze.!" AvI amUlya traNe padavIonA tame bhakatA che mATe huM tamane vandana karuM chuM. A vAta sAMbhaLIne jAtimada kulamadanI caramasImA maricine prApta thatA hInajAtinuM karma tyAM bAMdhe che. A karmanA vipAke ja mahAvIra svAmIne chellA bhavamAM thoDA samayane mATe paNa hInajAtimAM AvavuM paDayuM che. paNa te karma saMpUrNa nAza thatAM ja hariNIgameSIdeva IndranI AjJAthI bhagavAnanuM parivartana karIne trizalArANanI kukSimAM lAvI mUke che. Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-4] [4ra7 atimuktaka e bhagavAnanA ziSya thayA hatA. te kumAra zramaNa hatA. eka vakhata bagalamAM pAtaru ne e laI bahAra Thalle gayA. vahetA pANInuM khAbociyuM joyuM. temaNe khAbociyA pharatI mATInI pALa bAMdhIne pAtaru mUkayuM. temAM "A mAruM nAva che. ema mAnI emAM pAtrAne ramADavA lAgyA. sthavIroe A bALaceSTA joyA pachI temaNe bhagavAnane pUchayuM. atimuktaka keTalA bho karyA pachI siddha thaze? sArAMza ke jhASabhadevanA zAsanamAM bAMdheluM karma cAvIsamA bhave paNa udayamAM AvyuM che. vacamAM je samaya gayo te A pramANe - rASabhadevathI ajItanAtha bhagavAna 50 lAkha karoDa sAgaropama ajItanAtha thI saMbhavanAtha 30 lAkha karoDa sAgaropama saMbhavanAtha thI abhinaMdana svAmI 10 lAkha kareDa sAgaropama abhinandanasvAmIthI sumatinAtha 9 lAkha karoDa sAgaropama sumatinAtha thI padmaprabhu 90 hajAra karoDa sAgaropama padmaprabhu thI supArzvanAtha 9 hajAra karoDa sAgarepama supArzvanAtha thI candraprabhu nava karoDa sAgaropama candraprabhu thI suvidhinAtha 90 kareDa sAgarepama suvidhinAtha thI zItalanAtha 9 karoDa sAgaropama zItalanAtha thI zreyAMsanAtha eka sAgarepane chAsaThuM lAkha chavIsa hajAra varSa ochA evA eka karoDa sAgaropama zreyAMsanAthathI vAsupUjya 54 sAgarepama vAsupUjya thI vimalanAtha 30 sAgaropama vimalanAtha thI anaMtanAtha 9 sAgaropama anaMtanAtha thI dharmanAtha 4 sAgaropama Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha bhagavAne kahyuM A bhava pUre karIne ja siddha thaze. mATe keI tame tene hilaze nahi, niMdaze nahi ke, vaDaze nahiM, tene sAcave ne sevA kare. badhA bhagavAnanA vacana pramANe karavA lAgyA.* dharmanAtha thI zAntinAtha | palyopamanyUna 3 sAgaropama zAntinAtha thI kunthanAtha ne pApama kuMthunAtha thI aranAtha e pApama aranAtha thI malInAtha 1 hajAra karoDa varSa mallInAtha thI munisuvratasvAmI 54 lAkha varSa munisuvratasvAmI zrI neminAtha 6 lAkha varSa naminAtha thI neminAtha 5 lAkha varSa neminAtha thI pArzvanAtha 83 hajAra varSa pArzvanAtha thI mahAvIra svAmI 250 varSa | (labdhisUri granthamALA puSpa 15) upara pramANene ATale lAMbe kALapUre thaye chate paNa 20 kaDAcheDI sAgaropamanI sthitivAluM gotra kama sattA vIzamAM bhavamAM udayamAM AvyuM che, saMpUrNa rIte kSINa thavAnI taiyArImAM hatuM eTale bhagavAna mahAvIra svAmInuM garbha parivartana bhagavatI mUtra, AcArAMga sUtra, kalpasUtra tathA trizaSTizalAkA puruSa caritrane mAnya che. - 1 64. atimuktaka rAjakumAra bahu ja rUpALA hatA. chatAM paNa ghaNAja saraLa ane gaMbhIra hovAthI gautamasvAmIne pitAnA karatAM vadhAre rUpavAna joyA, pachI samavayaska mitranI sAthe krIDAmAMthI mana kADhIne gautama svAmIne pUche Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-4] [arala devanA mana praznottara eka vakhata mahAzuka nAmanA devakathI mATI addhivALA be de bhagavAnanI pAse prAdurbhUta thayA. temaNe manathI ja bhagavAnane vaMdana-namana karyuM ne manathI ja prazna karyo ke ApanA keTalA se ziSya siddha thaze ? bhagavAne paNa bolyA vinA manathI ja javAba Ape: sAtaso zi siddha thaze." devee A javAba jANI lIdhuM ane khuzI thaI paDyuM pAsanA karavA lAgyA. - IndrabhUti gautamane zaMkA thaI ke A deve kyA kalpathI AvyA e huM jANato nathI. kayA vimAnathI AvyAne zA mATe AvyA? kaMI khabara na paDI. Avo saMkalpa gautamane dhyAnathI mukta thayA pachI thayo. mahAvIre gautamane A saMkalpa kahI dIdhuM ane kahyuM ke ja, e deve ja Ane khulAso karaze. he prabhe ! bhayaMkara garamImAM madhyAhane ughADA page ApazrI zA mATe phare che? gautamasvAmIe kahyuM ke nirdoSa bhikSA levI eja amAro dharma che. tyAre atimuktake kahyuM te padhAro mAre ghera, Ama savinaya AmaMtraNa pUrvaka gautama svAmIjIne pitAnA ghera laI gayA. potAnA putrane dharma prema joIne mAtAjI khuza thayA, ane gaucarI vahorAvI jholImAM vadhAre bhAra hovAthI svabhAvika ane bahumAna pUrvakanA vinayathI kumAra kahe che ke ApanI pAse bhAra vadhAre che te jhelI mane ApI gho, gautama svAmIe kahyuM dIkSita thagyA pachI ja jholI Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430] [bhagavatIsUtra sArasa graha gautama te devA tarapha jAya che. deve sAme Ave che ane gautamanA pUchyA sivAya ja temaNe kahyuM ke. mahAzuke. nAmanA kalpathI mahAsa vimAnathI ame AvyA chIe. ame manathI ja bhagavAnane vAMdhA ne manathI ja prazna kaoNM-bhagavAne paNa amArA maneAgata bhAvane jANIne manathI ja javAba ApyA ke mArA sAtase ziSyA siddha thaze. apAya che" Ama vinayI ane vivekI rAjakumAre dIkSA lIdhI che, pachI sthavira munie sAthe bahAra bhUmie jatAM rastAmAM nAnuM sarovara joIne peAtAnI pAtrI nAvaDInI mAphaka huMkAravA lAgyA, pAchA vaLatAM sAdhuoe joyu., ane bALamunine Thapako ApatAM kahyu ke munidharmane cha'kAya jIvAnI virAdhanA ze|bhatI nathI. ATalu sAMbhaLatAM ja khALamuni mahuja zaramAyA ane vicAre caDayA, 'huM khAnadAna putra chuM. mArA vairAgyathI ja huM dIkSita thayA chu...! mATe mAre zuddha manathI ja dIkSA pAlavI joIe. ema zaramAtAM samavasaraNe AvyA ane haiyAnA pazcAttApa pUrvaka 'ciAvI ...." sUtranA parizIlamAM bhAna bhUlyA ane saMpUrNa kamena nAza karIne tyAMja kevaLajJAna meLavyuM. mahAvIra svAmI pAsethI phaisaleA meLavyA paNa sthavira munie paNa ghaNAM jhaMkha-- vAyA ane kAi paNa muninI avahelanA bhaviSyamAM na karavI te pramANe nizcaya kare che. munidhama svIkAryAM pachI kayA samaye khAnadAna muni pAche sAvadhAna thaze ? te kahI zakAya tema nathI. mATe tAtkAlIta dUSaNA joIne koI kALe paNa temanI niMdAmAM bhAga levA nahI' eja A praznanA saraLA che. Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 su* uddezaka-4] [431 pachI teo bhagavAnane vAMdI-namI je dizAthI pracA hatA te dizAmAM aMtardhAna thayA. pa 65 guru ziSyanA sabadha PS7 65. guru ziSyane saMbaMdha mAtA ane putra jevA ja hAvA joie te ja temAMthI sugaMdha Avaze ane samAjanu abhyutthAna thaze. tatkALa jene prasUti thaI che te mAtAna peAte rAgiSTa na bane te mATe peAtAnA saMtAnane stanapAna karAvavAnI garaja che. ane pete - AhAra vinA mare nahi te mATe janmelA mAlakane stanapAna karavAnI garaja che. Ama parasparika ane ne garaja rahelI hAvAthI ja A kriyAmAMthI amaratatva ane mAtA putrane agAdha sneha sAgara ubharAyA vinA rahetA nathI. te rIte peAtAnA jevA athavA peAtAnAthI savAgye ziSya ane tevI garaja gurune hAya. ane huM mahAna viddhAna manu, ane Atma kalyANa sAdhu te mATe gurunA vinaya-viveka sAcavu. tevI garaja ziSyane hAya te samAjanu ane sAmAjika jIvanuM kalyANa thayA vinA rahetu nathI. have A garajamAM jeTalI uNapa teTalA ja vaikArika bhAvA bhaDakaze, ane pracchannarUpe paNa samAjane hAni thayA vinA rahetI nathI. mahAvIra svAmI guru hatA. ane gautama svAmI ziSya hatA. ane niSparigrahI tathA meAkSamAraganI tatparatAvAlA hatA. mATe guru ziSyanI joDIe saMsArane amaratatva ApyuM che. gara4 vinAnA guru ane ziSya samAjane lAbha ApI zakatA nathI. balke baneMnA kalezeAthI samAjane tathA sasArane bhaya kara hAni thaze. Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [bhagavatIsUtra sArasaMgraha sunionA saMyamadharmathI denAM vimAna ane samudranI maryAdA sthira rahe che te munirAjenA saMgharSamaya jIvanathI saMsArane "ativRSTi, anAvRSTi, jAnamAlanI hAnI, rega zakanI vRddhi thAya che. tathA rAjAomAM, rAjyakartAomAM vaira-virodha bhaDake che. pariNAme dezane bhayaMkara hAni thayA vinA rahetI nathI. dezanI hAni samAjamAM paNa hAni lAve che. ane samAjanI hAni arthAt sAmAjika jIvanamAM vairavirodha tathA kalezathI jainadharmane bhayaMkara nukazAna thayuM che, thAya che. ane bhaviSyamAM paNa thaze. jenI bharapAI, zatAbdIethI paNa thaI zake tema nathI. - . "ciraM jIyAt cira jIyAt dezo'ya dhrmrkssnnaat|" A zilAlekha ja sAkSI Ape che ke dharmanI rakSAthI A bhArata deza lAMbA kALa sudhI AbAda ane AjhAda raheze. dharma kene kahe? ane dhArmika keNa? dhArmikatA ane sAMpradAyikatA A javAbamAM "dharma rAti dhArmi:' arthAt ahiMsA saMyama ane tapodharmanuM AcaraNa kare te dhArmika heAya che. AvA dharmamAM AtmAnA Anandane sAgara ubharAte heya che. tyAM dukha ke ciMtAnuM nAma paNa hetuM nathI bhaya ke vivAda dhArmikane spazI paNa zakatAM nathI. pralobhanethI dhArmika hajAre keza dUra rahe che viSama prasaMgomAM paNa dhAmikane Aveza Avato nathI. A dharma AtmAnA guNa upara racAyeluM hoya che. mATe dhArmika sadAcAra-saduvicAra ane satya bhASaNane ja mahatva Ape che. jyAre saMpradAya Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-4] [433 saMghADAvAda guNavRddhi ane cAritra vikAsa pratye bedarakAra rahIne vidhi vidhAnane ja pakaDI rAkhe che dharma mANasa mAtrane namra banAve che. jyAre saMpradAya mANasane mithyAbhimAnI tathA akkaDa banAve che. dharma mAnava jAtamAM rahelI bhedabhAvanI divAlane teDe che. jyAre saMpradAya bhedabhAva vadhArI mUke che. dharma mANasane baMdhanethI mukta kare che, jyAre saMpradAya baMdhanamAM phasAve che. mahAvIra svAmI ane gautama svAmI sAcA arthamAM dhArmika hovAnA kAraNe ja kSatriya, vaizya, brAhmaNa kuMbhAra, ghAMcI, hajAma, bhaMgI, metara, ane caMDAla tathA caMDakauzika jevA viSadharane, satIone, asatIone, kAmIone, krodhIene, kasAIone, hiMsakene, zikArIone, mAMsAhArIone, paNa tArI zakayA che ane saune saMpradAyanI sAMkaLamAM nahI paNa dharmanI sAMkaLamAM joDIne eka jhaMDA nIce lAvyA che. tethI ja dhArmikatA amRta che ane saMpradAyikatA jhera che. mATe arihaMta devene upakAra bhUlya na bhUlAya te hoya che. sAtasonI saMkhyAmAM jIve mekSe gayA che te arihaMtanA zAsanane AbhArI che. ane ATalI ja saMkhyAmAM sUkSama nigedamAMthI bahAra nikaLelA jIe vyavahArarAzimAM praveza karyo che. te upakAra saMsArane kaI paNa jIva bhUle tema nathI. mahAvIra svAmInA zAsanamAM sAtaso siddha thayA. te uparAMta ghaNA chae mekSa javAnI lAyakAta meLavI che. 28 Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ bhagavatIsUtra sArasa graha 434 ] devAnI bhASA ane chadmasthanuM jJAna gautamasvAmInA praznanA uttaramAM bhagavAn kahe che kedevAne nAsayata kahevA. temane saMcata, asayata ke saMyatAsayata na kahevAya, paNa nAsa cata kahevAya. deveA adhamAgadhI bhASAmAM khele che. ane tyAM molatI bhASAomAM paNa ardhamAgadhI bhASA ja viziSTarUpe che E jene laIne nikaTa bhaviSyamAM te jIvA meAkSamAM jaze, ane sulasA Adi nava bhAgyazAlIoe, AvatI cAvIsImAM tItha karapada prApta karavAnI ceAnyatA prApta karI che, te bhAvI tIthaMkarA saMkhyAta asaMkhyAta jIvAne meAkSa ApanArA thaze A kAraNe ja ApaNe jANIe chIe ke ari huM tenA upakAra ameya hAya che. maiM 66. sarva jIveAnA parama hitakArI bhagavAna mahAvIrasvAmInI bhASA keTalI badhI sa McamI heAya che, te jANIe. gautamasvAmInA pUchavAthI bhagavAna pharamAve che keH-- 1 devA saMyata (mahAtratadhArI) hAtA nathI. 2 deveA sayatAsayata (zrAvakanratI) hAtA nathI. 3 devAne asaMyamI paNa na kahevA. 4 devAne 'nAsayata' kahevA joIe. vastutaH devA asaMcamI ja hoya che, chatAM paNa 'kANAne kANe! na kahevA' e pramANe bhagavAna devAne asaMyamI na kahetA 'nAsa yamI' pharamAve che. kAraNa ke asaMcamI zabda jarA kaThAra che. mATe AvA zabdanA prayoga nahIM karatAM bhagavAne nAsa'camI zabdathI temane sAdhyA che. Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5mu uddezaka-4] [435 kevalI aMtakarane ke carama zarIravALAne jANe ne jUe che. tema chadmastha na jANe ke na jue. paraMtu sAMbhaLIne ke pramANathI chadmastha paNa aMtakarane vA carama zarIrIne jANe ane jUe. sAMbhaLIne eTale kevalI pAsethI, kevalInA zrAvaka devA kaI bhASAmAM khole che ? bhagavAne pharamAvyuM ke--devA adha mAgadhI bhASAmAM khole che. kalikAla sana zrI hemacaMdrAcAya mahArAjazrIe saMskRta uparAMta mIjI bhASAonuM paNa saMklana karyuM che. (1) mAgadhIbhASA--vamAnamAM kAzImAM vahetI gaMgA nadInA sAmenA kAMThAnA pradezane maga deza kahevAmAM Ave che. A pradezamAM khelAtI bhASA mAgI kahevAya che. (2) pizAcI bhASA--pizAca dezeAmAM molAtI bhASA paizAcikI bhASA kahevAya che. pAMDaya, kaikaya, vAlDrIka, si`hala, nepAla, kuntala, sude, gAMdhAra, haiya ane kannoja deze. pizAca dezeA che. (3) cUlikA paizAcI. (4) zaurasenI bhASA--pUrva samaye zUrasena dezanI rAjadhAnInuM nAma mathurA hatuM, tyAM A bhASA bolAtI hatI, vartamAnamAM tyAM kholAtI bhASA 'vraja bhASA' kahevAya che. (5) a mAgadhI bhASAmAM aryAM zabdo mAgadhI bhASAnA hAya che ane zeSa khIjI bhASAnA zabdo heAya che. te mizrita bhASAne adha mAgadhI bhASA kahevAya che. (6) apabhra MzabhASA : prAkRta bhASAthI agaDelI bhASA apabhraMza bhASA che. devAdhideva bhagavAna mahAvIrasavAmI Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha pAsethI, kevalInI zrAvikA pAsethI, kevalInA upAsaka ke svayaMbaddha pAsethI athavA svayaM buddhane zrAvaka, zrAvikA, upAsaka, ke upAsikA pAsethI "sAMbhaLIne jANe-jUe. pramANa" cAra prakAranuM che. pratyakSa, anumAna, upamAna, ane Agama. (A saMbaMdhI anuyAgadvAra sUtramAM vizeSa kahyuM che.): 8 mAgadhI bhASAmAM ja dezanA Ape che....mATe devatAo paNa A bhASA bole che. 67. zuM A vyakita "aMtakara" thaze? A vAtane chadmastha mANasa kevaLI bhagavAna pAsethI jANI zake che. kemake chadhastha puruSa cAhe game tevA vidvAna haya, sUtrakAra hoya, TIkAkAra tathA bhASakAra hoya, te e pUrNa jJAnI nathI. hIrA upara jyAM sudhI zeDo ghaNo mela zeSa rahyo hoya tyAM sudhI temAM camaka AvatI nathI. sUrya upara DAM ghaNA paNa vAdaLAM zeSa rahyAM hoya tyAM sudhI tenA prakAzamAM adhUrApaNuM rahe che. tevI ja rIte jJAnAvaraNIya karmo bhale thoDAM ja zeSa rahyAM che to paNa te vyakita pUrNa jJAnI nathI, mATe chaghastha ja hoya che. kevaLajJAnanI prApti thatAM ja AMkha upara bAMdhelA pATAnI jevuM jJAnAvaraNIyakarma saMpUrNa ane samULa nAza pAme che. jethI kevaLajJAnI bhagavAna saMpUrNa padArthone pratyakSa karI zake che. chavastha kevaLI pAsethI sAMbhaLIne jANe che ke A vyakti aMtima zarIrI che. 'para 68. padArthone nizcayArtha karavAne mATe "pramANa paNa sabaLa sAdhana cheH "prajaLa saMrAthavidityena nI rAte Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-4] [437 cana tat pramANa" arthAta saMzayAdi rahita padArtha jenAthI jaNAya te pramANe kahevAya che. "jyA pramANa-athArthajJAna pramANa ane "vaparacavanAra naM pramANa" A ane bIjA paNa pramANanA lakSaNa karanAranA sUtrone abhiprAya eka ja che keH mithyAjJAna-saMzayajJAna-viparItajJAna, indriyasannikarSajJAna pramANa hoI zake nahI. kemake te lakSaNe vAlA pramANamAM padArthanA satya svarUpane nirNaya karavAnI muddala zakti nathI, ane lakSaNa yadi potAnA lakSyane siddha karavAmAM asamartha hoya to lakSaNa ekavAra nahI paNa hajAra vAra jUThuM che. je pramANathI satya ane samyagajJAna na thAya tevA pramANe, anumAna ane vitaMDAvAda ane temanAM gUMthelAM zAstro ApaNA jIvanane satyajJAnane prakAza ApI zakatAM nathI. (1) tethI ja AtmAne paNa sAkSAtkAra karI zakAtuM nathI. (2) AtmAne oLakhyA vinA paramAtmAnI oLakhANa paNa asaMbhava che. (3) te vinA hiM jUTha, corI, kukarma ane pari. grahanI mAtrA chuTI zake tema nathI. (4) tema thatAM mAyAmAM baMdhAyele jIva mokSa meLavI zake tema nathI. - (5) ane mokSa meLavavAne purUSArtha na meLavI zakayA te hajAro zAstro-vitaMDAvAdo paNa ApaNuM kalyANa karAvI zake tema nathI. Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 ] [ bhagavatIsUtra sArasa'grahe A badhI vAtAnuM dhyAna rAkhIne jainAgama sabhyajJAnane ja pramANa mAne che, kemake te yathArtha jJAna che, temaja peAtAnA ane paraneA niNaya karavAmAM pUrNa samartha che. sva eTale peAtAnuM, ane para eTale jJAnane cheDIne saMsAra bharanA pratyeka padArthonA niNa ya karAvavA mATe samyag jJAnanI atyanta AvazyakatA che. hAtha mAM rahelA judA judA AkArA--nAmeA-guNA Adi vizeSa prakAro jenAthI jaNAya te jJAna che. ane teja pramANa che, jyAre te ja padAtha nAma-jAti-guNa rahita kevaLa sAmA nya prakAre jaNAya te daza na che. yadyapi janasUtra mAnya A ina che te paNa apramANa che. lakSaNasUtro ekalA jJAnane ja pramANa mAnatA nathI. paNa samyagU-cathA athavA svapara vyavasAyI vizeSathI vizeSita jJAnane pramANa mAne che, yadyapi saMzaya-viparIta ane adhyavasAya jJAna che chatAM paNa padmAnA satya ni ya A jJAnA karAvI zake tema nathI. kemake pratyeka padArtha nuM svarUpa niyata hAya che, guNNA ane pAMce niyata hAya che. mATe guNa vinAnuM dravya, ane dravya, guNavinAnuM ke paryAMya vinAnuM koI kALe hAya zake nahI. tyAre saMzayajJAnathI pArTInA nirNaya thatA nathI. jemake:-aMdhArAmAM kAI lAMkhI vastu paDela joIne A doraDuM che ke sapa` ? evA saMzaya thAya che. dAraDuM kAM tA dAraDu ja hAya che athavA sapa` ja hoya che. chatAM paNa A jJAna niNaeNya ApatuM nathI, ke A doraDuM che? athavA sapa` che? ane hamezAne mATe A sa'zaya banyA rahe che. ane saMzayAtmA vina Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-pamuM uddezaka-4] [439 pati A nyAyane laIne Akhu jIvana saMzayamAM ja pUruM thAya che, jIvanamAM kaMI paNa nirNaya nahI thavA devAnI zakti saMzayajJAnamAM che mATe ja prAmANika nathI. jyAre samyagrajJAna padArthamAM rahelI "keTIne spaSTarUpe sparza kare che. ane te A pramANe eka ja manuSyamAM potAnA putrane laIne "pitRtva dharma rahe che ane pitAnI apekSAe "putratva dharma paNa vidyamAna che. Ama eka ja padArtha ghaNA dharmothI (guNethI) ane paryAethI yukta hoya che. ghaDo e mATI dravyane paryAya che, ane paryAyarUpa ghaDAmAM mATI e dravya che. kaMThI suvarNa dravyane paryAya che. Ama pratyeka padArthamAM dravyAtmaka ane paryAyAtmaka avasthAo hovA chatAM saMzaya jJAna dravya ane paryAyanuM mizraNa nirNaya karI zake tema nathI. viparIta jJAna paNa pramANa nathI kemake padArtha je sva. rUpe che tenAthI bIjA prakAranuM jJAna thavuM te viparIta jJAna che. jemake AtmA tanyasvarUpa, pariNAmI, kartA, sAkSAt joktA, svadehaparimANa, prati zarIra bhinna ane paugalika adaNavAnuM che. chatAM paNa viparIta jJAnane kAraNe taiyAyiko AtmAne jaDa svarUpe mAne che, phUTastha nityavAdI sAMpe AtmAne apariNAmI mAne che. tathA kartA ane bhaktA nathI mAnatA, naiyAyike AtmAne zarIra vyApI nathI mAnatA, advaitavAdio vyApaka mAne che ane taiyAyiko adaSTa ne pigalika nathI mAnatA. Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [bhagavatIsUtra sArasaMgraha - jyAre padArthane koI paNa prakAre nirNaya karavAnI kSamatA nathI rahetI te anadhyavasAya kahevAya che, je apramANa che. padArthanA parijJAnamAM sauthI pahelA "avagrahajJAna thAya che. jethI eTale nirNaya thAya che ke "sAme vAle padArtha huM DuM" nathI paNa mANasa ja che. ane tyAra pachI IhA'jJAnamAM sAme vAle padArtha rAjasthAnI ja che. A nirNaya thAya che. paNa avagraha ane IhAnI vacce matijJAnAvaraNIya karmanA ochA kSapazamane laIne saMzaya thAya che ke A keNa haze? rAjasthAnI haze? ke gujarAtI haze? jIbha upara paDele rasa "lIMbune haze ke masabIne haze? ItyAdika saMzaya jJAna thavAnA kAraNe eka koTI paNa nirNaya karI zakAtI nathI. jyAre viparIta jJAna mithyAtvameha tathA pUrvagrahane laIne thAya che ane anadhyavasAya jJAna indriyanI paTutAne tathA labdhi bhAvendriyanA kSApakSamanA abhAve thAya che. mATe padArthanuM jJAna nahI karavAnA kAraNe saMzayAdi pramANa na hoI zake-tethI jJAnamAM samyagu, yathArtha ane svara vyava sAthI vizeSa sArthaka che. AtmAnA badhAe guNamAM sUryanI jema svapara prakAzaka guNa keI heya te te jJAnaguNa ja che. je pote potAne to te prakAzita kare ja che paNa saMsAranA badhA dravyane ane paryAne paNa prakAzita kare che. mATe ja jaina darzanakAroe samyagUjJAnane ja pramANa tarIke svIkArela che. paugalika padArtha ke paNa e che ja nahI je vapara prayAzaka hoya Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka~5muM uddeza4] [441 ApaNA zarIra sAthe lAgelI 'AMkha' je dravyendriya hAIne paudgalika che . mATe ja koIka samaye AMkhamAM tejane abhAva paNa hAI zake che, athavA meAtI bindu ane pILIyA Adi rAgAne kAraNe paNa cakSujJAna kharAkhara thaI zakatuM nathI. cakSu svataH jaDa hAya che kAIpaNa padArthanuM jJAna meLavavA mATe te samatha nathI. AtmAnA upayAgathI cakSunA kAraNe thatu jJAna paNa amuka kAraNone laine cakSu jyAre naSTa thaI jAya che tyAre paNa pahelAnA cAkSupajJAnA AtmAne smaraNamAM rahe che, je anubhava gamya che mATe jJAnamAM AtmAnA upayoga ja mukhya kAraNa che. paNa cakSu-Adi IndriyA nathI. tyAre e nizcita che ke padAnA parijJAnamAM anaMta zaktinA svAmI ane caitatya guNa viziSTa AtmA pAte cakSunA preraka bane che. tyAre ja cakSu rUpanuM grahaNa karavAmAM, kAna sAMbhaLavAmAM, jIbha svAda levAmAM, nAka sUMghavAmAM, ane sparzendriya sparza karavAmAM samartha bane che. makAnane jema khArIA hAya che ane te dvArA sacetana mANasa bAhya dazyAne joI zake che tema zarIra makAna che ane temAM rahelI pAMce IndriyA mArIe che. je jaDa hAya che. jaDamAM 'jaDatva dhama ja hAi zake che kaI paNa kALe ane koinA sAmarthyathI paNa jaDamAM caitanya dharma AvI zake tema nathI. tevI ja rIte nAka, kAna, jIbha ane spazendri paNa jaDa che. AtmAnA upaAAga vinA viSayanuM jJAna meLava vAmAM samatha nathI. te ja rIte mana paNa jaDa hAvAnA kAraNe AtmAthI preya` banIne ja pravRtti kare che, mATe IndriyAnA Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442). [bhagavatIsUtra sArasaMgraha sannikarSathI thatuM jJAna pramANa nathI. tethI vidvatpariSadamAM samyagUjJAna ja pramANabhUta bane che. kemake A jJAnanI haiyAtImAM ja AtmAne Indri dvArA thatuM jJAna paNa yathArtha thAya che. ane tema thatA abhimata (Icchita) padArthone svIkAravAnI zakita ane anabhimata padArthone tyAgavAnI zakti paNa AtmAne thaze. - jyAM sudhI AtmAne samyaga jJAna nathI tyAM sudhI heya tyAgavA gya padArthone tathA kriyAone karato rahe che. ane svIkAravA gya padArthothI ane kriyAothI dUra bhAge che. jaDa padArtha jyAre potAne paNa prakAzaka nathI banI zakate to para prakAzaka zI rIte banaze? tema thatAM cakSu saMgathI thatuM jJAna pramANa che ke? apramANa? Ane nirNaya karavAmAM anavasthA deSathI bacI zakAya tema nathI mATe ja sannikarSa pramANa hoI zake nahI. bauddhonuM nirvikalpa jJAna paNa A pramANe khaMDita thaI jAya che. kemake nAma, jAti ane guNa vinAnuM jJAna avyavahAra hovAthI koI kALe paNa vyavahArane yogya nathI, mATe nAma, jAtithI prasiddha thayeluM savikalpa yathArtha jJAna ja pramANa che. ' , jJAnAtavAdionuM mantavya che ke AkhAe saMsAramAM jJAnane choDIne parapadArthanI vidyamAnatA nathI, je che te jJAna ja che. khAdyapadArtho je dekhAya che te jJAnanA ja AkAra vizeSa che. Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-4] [443 * paraMtu AvI mAnyatAmAM te pratyakSarUpe dekhAte, anu. bhavAte, spazIbhUta thatA, saMbhalAte ane te dvArA AtmAne thate AnaMda anubhava akiMcikara ja siddha thaze. vyavahAramAM pratyeka mAnavane A pramANe anubhava thAya che ke - huM chuM, mArUM zarIra che, mane AMkha che, nAka che, kAna che, bhUkha lAge che, kherAka lauM chuM, tarasa lAge che,-pANI pIuM chuM, viSayavAsanA thAya che.-strI sahavAsa karuM chuM, tenAthI Ananda Ave che, strIne garbha rahe che, mATe thAya che, jame che, paraNavuM chuM tene paNa saMtAna thAya che. A badhAe anubhavane khATA zI rIte karAze ? mATe parapadArtha zazazRMganI jema asata nathI paNa sarvadA vidyamAna che. A kAraNathI samyaga jJAna pitAnA svarUpane prakAzita kare che tema saMsAranA padArtha mAtrane paNa yathArtharUpe prakAzita kare che. jemanA matamAM jJAna svaprakAzaka nathI te temane pUchI e ke varasayune ghara A pramANe cakSune ane ghaTane saMbaMdha thatAM, ghaTanuM jJAna zAthI thayuM ? samavAya saMbaMdhathI? eTale ke A ghaDe che, AnuM jJAna samavAyanA kAraNe thAya che paNa A mAnyatA bAdhita che. jemake AMkha ughaDI ane ghaDo dekhAya ke tarata ja ghaDAnuM jJAna thAya che, AmAM samavAya kayAMthI Avyo ? mATe A badhI dutarA anavasthA dezanI nadI sAme ja Ave che. jemake cakSu saMgathI ghaDo dekhAya have tame ghaTamAM "ratva' ne samavAya saMbaMdhIthI siddha karavAnI mAthAkUTa karaze te pachI "va" ne siddha. zI rIte karaze? Ama vAghaNanI jevI anavasthA tamane kayAMya paNa virAma Apaze nahI jyAre ghaTamAM svataH evI Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha zakti che ke poteja pitAnA "da rUpa sAmAnyanuM ane "lAlaraMga' vagere vizeSane baMdha karAvI Ape che. je savane anubhava gamya che. tevI rIte jJAna AtmAne ja guNa heIne anAdinidhana che. sUryane ke dIvAne jovA mATe bIjA sUryanI ke dIvAnI AvazyaktA nathI. tema A jJAna paNa sUryanI jema svayaM prakAzita che. A pramANunA cAra bheda che. 1 pratyakSa, 2 anumAna, 3 upamAna, 4 Agama. AmAMthI pratyakSa pramANamAM be prakAre che. 1. sAMvyavahArika pratyakSa, 2, pAramArthika pratyakSa. pahelAmAM IndriyAvaraNa karmanA pazamathI sparzendriya sparzane, rasanendriya rasane, ghANendriya ganjane, cakSurindraya rUpane ane zravaNendriya zabdane grahaNa kare che. je matijJAna ane kRtajJAna rUpe be bhede che. pAramArthika pratyakSane AtmA sAthe sIdho saMbaMdha hovAthI avadhijJAnAvaraNIya karmanA kSa vazamathI avadhijJAna thAya che. mana:paryava jJAnAvaraNIya karmanA kSapazamathI mana:paryava jJAna thAya che. ane kevaLa jJAnAvaraNIya karmanA kSayathI kevaLajJAna thAya che. avadhijJAna deva ane nArakane laIne bhava pratyaya hoya che. jyAre tapazcaryA ane samyagadarzanAdine laIne manuSya tathA tiryaMca prANIne guNa pratyaya avadhijJAna hoya che. je rUpavAna drajone ja grahaNa karI zake che. jene varNa -gaMdha-rasa ane 5za hoya te rUpI padArtha kahevAya che. saMyamanI vizuddhine laIne A karmanA AvaraNa kSapazama pAmatAM ja mane dravya tathA tenA paryAyAne grahaNa karanAra mana:paryava jJAna Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-4] [445 thAya che A jJAnamAM saMyamazuddhi mukhya kAraNa che. ane saMpUrNa karmonI kSaya karavAnI sAmagrI vizeSathI jJAnAvaraNIya karmone kSaya thatAM, dravya tathA temanA anaMta paryAne sAkSAtkAra karanAra kevaLajJAna ja che. A jJAnanI utpattimAM mahakarmanA saMpUrNa AvaraNe sarvathA nAza pAme che, tyAra pachI jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya karmanA AvaraNane viccheda thatAM kevaLajJAna thAya che. - jemane kevaLajJAna thAya che te ahaMna, sarvajJa, vItarAga kahevAya che. e arihaMta bhagavaMte ja sarvathA nirdoSa hoya che. temanuM vacana pramANAbAdhita hoya che. A kevaLajJAnane kavaLAhAra sAthe paNa virodha nathI. kemake ApaNe khAIe chIe tyAre ja ApaNuM jJAna skUrAyamAna rahe che. te pachI kevaLajJAnane kavaLAhAra sAthe zA mATe virodha hoya? A pramANe pratyakSa pramANanI vAta karyA pachI have AgamanA pramANa mATe paNa vicAra karI laIe. yathArtha vakatA eTale je vastu jevA prakAre che tene te ja pramANe kahenAra vyakti rAga-dveSathI saMpUrNa rIte mukta hoya che. - rAga-dveSa-hiMsA-jUnA sevanArA tathA pitAnI dharma patnIne sAthe rAkhanArA vAnaprasthAzramIe, jeo snAna vagere karavAmAM, puSponI mALAnA paridhAnamAM masta rahenAro gIo che. te hiMsAmAM lapaTAyelA hovAthI mahekamI che, ane jyAM mehakama che tyAM yathArtha vakatRtva saMbhavI zake tema nathI. mATe sadhyAnarUpI pavanathI ukti thayelI tapazcaryA- Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha rUpI agnimAM moha karma savathA baLI gayA pachI kevaLajJAna thAya che. mATe ja temanuM vacana Agama' kahevAya che. je pramANabhUta che. jenAthI mANasamAtrane tattvajJAnanI prApti thAya che. mATe ja upacArathI Aptavacana paNa Agama kahevAya che. kathanIya vastunI yathArthatAne jANe ane teja pramANe kathana kare, te ja Apta kahevAya che. ane temanuM vacana ja -avisaMvAdI hoya che kemake temanAM vacanamAM kayAMya rAga nathI. visaMvAda nathI, kevaLa jIva mAtra karmabaMdhananI chuTe ane mekSaavasthAne pAme eja eka tathya che. visaMvAdi vacana, rAgAtmaka ane dveSAtmaka ja hoya che. mATe pramANa hoI zake nahIM. ayathArtha vacana svaprakAzaka paNa nathI te paraprakAzaka zI rIte hoI zake? AvI avasthAmAM mANasa mAtra je anAdikAlIna karmavAsanAothI kharaDAyela che tene hiMsA, jUTha corI, maithuna ane parigraha tathA mAMsa bhejana, zarAbapAna, parastrIgamana, vezyAgamana Adi pApajanaka karmothI koNa bacAvaze? mATe avisaMvAdi vacanane belanArA ja Apta kahevAya che. laukika ane loka-ttara bhedathI Apta be prakAranA hoya che laukika AptamAM pitA, mAtA, mAstara vagereno samAveza thAya che jyAre kettara AptamAM tIrthaMkara paramAtmAone samAveza thAya che. Apta mAtra zarIradhArI ja hoya che, jayAM zarIra che tyAM mukha, nAka, heTha, dAMta, kaMThanI vidyamAnatA che. tethI zabda, pada tathA vAkayenI sundara racanA vaDe upadeza ApI zakAya che. zarIra vinAne mAnava upadeza zI rIte ApI zakaze? kemake temane mukha dAMta vagere nathI hotA, tevI avasthAmAM zabdoccAraNa paNuM zI Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-pamuM uddezaka-4] [447 vaimAnikenuM jJAna kevaLI chellA karmane vA cheTalI nirjarAne jANe ane jue. kevalI prakRSTa manane vA prakRSTa vacanane dhAraNa kare kevalInA A prakRSTa manane vA prakRSTa vacanane vaimAniko paikI keTalAka jANe che ne jue che. (ane keTalAka nathI jANatA ane jetA) jeo mAyI mithyAdaSTi paNe utpanna thaelo che. te nathI jANatAM, jetA, ane jeo amAthI samyaphadaSTi paNe utpanna thayA che, teo jANe che ne jUe che. ' have amAyI samyagadaSTimAM paNa jeo paraMparapanaka che, teja jANe che-jue che, ne jeo anansarepanaka che, te nathI jANatA, jetA, paraMparA5nakamAM paNa jeo paryAptA che, te jANe che-jue che. aparyApta nathI jANatA-jetA. temAM je upayogavALA-sAvadhAnatAvALA che, te jANe che, jUe che. eTalA ja mATe keTalAka jANe che. jUe che ne keTalAka nathI jANatA nathI jetA-ema kahevAmAM AvyuM che. anuttara vimAnanA devanuM jJAna have anuttara vimAnamAM utpanna thaelA deve tyAM ja rahIne, ahiM rahelA kevalI sAthe AlApa saMlApa karavAne samartha che. kAraNa ke ahiM rahela kevalI tyAM rahelA anuttara rIte thaze? ane te vinA upadeza paNa zAno? mATe apI. peya vacana saMbhavI zake tema nathI. zabdonI utpatti paurabeya ja hoya che koI kALe paNa lakI vINA ke DamarUmAMthI spaSTabhASA saMbhavI zake ja nahI. tethI zabdo parUca ane paugalika che. Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [bhagavatIsUtra sArasaMgraha vimAnanA je devo je artha, hetu, prama, kAraNa, vyAkaraNane pUche che, tenA uttara Ape che ane ahiMthI apAelA uttarane tyAM rahelA deva jANe che ne jue che. kAraNa ke te devenI anaMtI mane dravya vargaNAo prApta che. e anuttara vimA nanA deve upazAMta mehavALA che. udIrNa-havALA ke kSINa mehavALA nathI. kevalI Indriyo dvArA jANatA ke jetA nathI. kAraNa ke kevalI mita paNa jANe che ne amita paNa jANe che. kevalInuM darzana e AvaraNa rahita che. devanikAyanA deve paNa rAga-dveSavAlA hovAnA kAraNe temanI bhASA paNa prAmANika hotI nathI. kemake devatAonA jJAnane paNa avadhi hoya che eTale adhurApaNuM hoya che mATe A adhure jJAnI brahmAMDanA badhAe padArthone pratyakSa karI zake tema nathI. tethI arihaMta devenuM zrI mukhe prakAzita vacana ja samyaga jJAna che. AgamanAM traNa prakAre che. 1 AtmAgama. 2 anaMtarAgama. 3 paraMparAgama. arthanI apekSAe tIrthakarane AtmAgama hoya che. gaNadharane ananarAgama hoya che. gaNadharanA ziSyone paraMparAgama heAya che. A sUtranI apekSAe gaNadharene AtmAgama hoya che. gaNadharanA ziSyane anaMtarAgama hoya che. ane temanA ziSyane paraMparAgama hoya che. have anumAna ane upamAna pramANa paNa anuyAgadvAra sUtrathI jANI levuM. (je pRSTha 211 thI 219 sudhI che.) Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-pamuM uddezaka-5] [4499 kevalIne vIryapradhAna gavAyuM jInadravya hovAthI tenA hAtha-paga vagere aMge cala hoya che ane tethI cAlu samayamAM je AkAza pradezamAM hAtha vagerene avagAhI rahe che, e ja AkAza pradezamAM bhaviSyat kSayanA samayamAM hAtha-paga vagerene avagAhI rahe nahi. caudapUrvane jANanAra zrutakevalI eka ghaDAmAMthI hajAra ghaDAne, eka paTamAMthI hajAra paTane, eka sAdaDImAMthI hajAra sAdaDIone, eka rathamAMthI hajAra chatrane, eka chatramAMthI hajAra chatrane ane eka daMDamAthI hajAra daMDane karI dekhADavA samarthana che, kAraNa ke caudapUvIo utkarikA bhedavaDe bhedatAM anaMtadravya grahaNa cagya karyA che, grahyAM che, ane te dravyane ghaTAdirUpe pariNumAvavA paNa AvyA che eTalA mATe te pramANe karI batAvavA samartha che. 19 69 kevaLI bhagavAna carama karma ane carama nirjarAne jANe che. zailezInA chellA samaye anubhavAya te carama karma che ane lagolaganA samaye karmo AtmAthI chuTA paDe te carama nija rA kahevAya che. anuttara vimAnavAsI upazAnta mahavAlA hoya che. jeone vedamohanIyakarma utkaTa heAya te uttIrNa mAhavAlA kahevAya che. mehakarma kSINa thayeluM hoya te kSINamehavAlA kahevAya che. ane maithunanI sadubhAvanA jemane muddala nathI te upazAntaehavAlA kahevAya che. A ke upazAnta mahavAlA hoya che paNa temane upazamazreNI nahI hovAthI sarvathA mehakamanI upazAstatA nathI. 29 Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha karma, vedanA ane kulakara A uddezakamAM karma ane vedanA temaja kulakarenI saMkhyAne viSaya che. sArAMza che ke - keTalAka leke ema ja kahe che ke-sarva prANa, bhUta, jIva sa emaNe jema karma bAMdhyuM che, te ja pramANe vedanAne anubhave che. tene bhagavAna mahAvIra svAmI ThIka nathI mAnatA. teo kahe che ke-keTalAka prANe, bhUte, che, ane sarve evaMbhUta-potAnA karma pramANe vedanAne anubhave che ane keTalAka prANa, bhUta, cha, so evaMbhUta jema karma bAMdhyuM che, tethI judI vedanAne anubhave che. - kSapakazreNIvAla ja kSINa mehavAle hoya che deve tevA nathI. kevaLI bhagavaMtenI indri ane mana yadyapi sattAmAM che te paNa kevaLajJAnanA sadubhAvamAM akiMcitkara jevI hoya che mATe kevaLajJAnIo pitAnA jJAnathI badhuM jANe che. bheda pAMca prakAre hoya che. 1. khabheda, 2. pratarabheda, 3. cUrNikAbheda, 4. anu taTikAbheda, 5. utkarikAbheda.' . 1. khaMDabheda eTale lekhaMDa, tAMbu, sIsu, rUpu, ane suvarNanA TukaDAonA khaMDe khaDe bheda te khaMDazeda che. - 2. pratarabheda: vAMsa, naLa, keLanA thAne tathA megha pahalAne pratare pratare bheTa te pratarabheda kahevAya che. 3. cUrNikAleda eTale tela, maga, aDada, marI, zRMgaeranA cUrNane bheda te cUrNikAbheda kahevAya che. Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [51. zataka-pamuM uddezaka-5] AvI ja rIte nirayike paNa evaMbhUta ane anevaMbhUta vedanAne anubhave che. dara 70 jaMbudvIpamAM A bhAratavarSamAM ane avasarpiNI kAlamAM sAta kulakare thayA che. samayavAyAMga sUtramAM A kulakara saMbaMdhI ane tIrtha karenI mAtAo vagere saMbaMdhI varNana che. kulakaranAM nAma A che - 1 vimalavAhana, 2 cakSumAna, 4. anutaTikA bheda :-kuvA, vAva, talAva, pahADI nadInI hArone je bheda thAya te anutaTikA bheda kahevAya che. 5. ukarikAbheda - anAjanI ziMgane bheda te utkaTikA bheda che. | 70 caudapUvI jJAnIonI "mahAnubhAvatA zreSThatama ja che, to paNa teo "ekalA saMyamavaDe mekSa meLavI zake . tema nathI. mATe je kevaLajJAna meLavaze, te mekSamAM jaze. evaMbhUta AyuSya karma eTale je prakAre bAMdhyuM che te ja pramANe gavAya, te evaMbhUta AyuSya kahevAya che ane lAMbAkALe anubhavavA yogya bAMdheluM AyuSya thaDA kALe paNa bhagavAya te anevaMbhUta AyuSya kahevAya che. te apamRtyunA samaye jANavuM, kemake karmonI sthitighAta ane rasaghAta zAstrane mAnya che. moTA yuddhamAM ekIsAthe hajAre mANasa mare che, te ane vaMbhUta AyuSyane laI mare che. anyathA badhA ekIsAthe. zI rIte mRtyune pAmI zake? Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4Sara ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha 3yazemAna, 4 abhicaMdra, 5 prasenajit, 6 marUdeva, 9 nAbhi. 1 E;71. sAte kulakarAnI strIone nAme anukame A pramANe cheH candrayazA, candrakAntA, pratirUpa, cakSukAMtA, zrIkAMtA ane marUdevI. jambudvIpanA bhAratamAM A avasarpiNImAM 24 tIrtha kare thayA temanA nAme -Sabha, achata, saMbhavanAtha, abhinandana, sumati, padmaprabhu, supArzva, candraprabha suvidhinAtha (puSpadaMta), zItala, zreyAMsa, vAsupUjya, vimala, anaMta, dharmanAtha, zAntinAtha, kunthanAtha, aranAtha, malli, munisuvrata, naminAtha, neminAtha, pArzvanAtha ane vardhamAna mahAvIrasvAmI) tIrthakarenI mAtAonA nAmaH marudevI, viyA, senA, siddhArthA, maMgaLA, susImA, pRthvI, lakSmaNa, rAmA, naMdA, vipazu, jayA, zyAmA, suyazA, sutratA, acirA, zrI, devI, prabhAvatI, padmA, vipra, zivA, vAmA, trizalAdevI. temanA pitAnA nAmaH nAbhirAjA, tizatru, jitArI, saMvara, megha, dhara, pratiSTa, mahasena, sugrIva, deDharatha, viSNu, vasupUjya, kRtavarmA, siMhasena, bhAnuM, vizvasena, sUra, sudarzana kuMbha, sumitra, vijya, samudravijaya, azvazana, siddhArtha rAjA emanI prathama ziSyAoH brAhmI, zu, zyAmA, ajItA, kAzyapa, rati, samA; sumana, vANa, sulasA, dhAraNI, dharaNI, dharaNidharA, prathama zivA, zucI, juDA, rakSI, yuvatI, puSpavatI, amIlA, aSika, yakSiNI, puSpacUlA ane candanabALA. Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka 5] [ 453 emanA prathama ziSya 2Sabhasena, cArU,vajAnAbha, camAra, suvrata, vidarbha, datta, varAha, AnaMda, gestubha, sudharma, maMdira, caza, ariSTha, cakAbha, svayaMbhU, kuMbha, Indra, kuMbha, zubha, varadatta, datta, IndrabhUti gautamasvAmI). je jhADa nIce kevaLajJAna thayuM tenA nAmaH je rItyavRkSa kahevAya che. vaDa, sAdaDa, zAla, priyaMgu, priyaMka, chatraugha, zirISa, nAgavRkSa, mAlI, pIpale, tiMduga, pATala, jAMbuDo azvattha, dadhipaNuM, naMdIvRkSa, tilaka, Amra, azeka, caMpaka, bakula, vetasa, dhAtakI, ane zAlavRkSa. jambudvIpamAM bharatakSetramAM AvatI covIsInA nAme mahApa, zUradeva, supArzva, svayaMprabha, sarvAnubhuti, devazruta, udaya, paDhAla, piTTila, zatakIti, munisuvrata, sarvabhAvavit, amama, niSkaSAya, nipulAka, nirbhaya, citragupta, samAdhi, saMvara, anivRti, vijaya, vimala, devepAta ane anaMta vijaya. thanArI cauvIsInA pUrvabhavayanAma : zreNika, supArzva, udaya, piTTila, anagAra, daDhAyu, kAttika, zaMkha, naMda, sunaMda zataka, devakI, satyakI, vAsudeva, baladeva, rahiNa, sulasA, revatI, zatAlI, bhayAlI, dvaipAyana, nArada, aMbaDa, dArUmaDa, buddha, ane svAti. jambudvIpamAM thayelA bAra cakravationA nAme H bhArata, sagara, madhavA, sanaskumAra, zAnti, keLuM, ara, subhUma, mahApa, hariNa, jyanarapati, brAdatta. temanI mAtAonA nAma : sumaMgalA, yazAmatI, bhadrA, sahadevI, acirA,zrIdevI, tArA, javAlA, merA prA. cullaNa. Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha temanAM mAra srI ratnAnA nAme H subhadrA, bhadrA, sunaMdA, jyA, vijyA, kRSNAzrI, zUrazrI, padmazrI, vasuMdharA, devI, lakSmIvatI, kurUmaMtI. baladevAnA nAme : acala, vijaya, bhadra, suprabha, sudarzana, Ananda, naMdana, padma (rAmacandrajI) tathA rAma. vAsudevAnA nAmeA : tripRSTha, dvipRSTha svayaMbhU, puruSAttama, purusiMha, puruSapu Diraka, datta, nArAyaNa (lakSmaNa) ane kRSNa. vAsudevAnI mAtAe : mRgAvatI, umA, pRthvI, sItA, ammayA, lakSmIvatI, zeSavatI, kaikayI ane devakI. vAsudevanA pitA : prajApati, brahma, seAma, rUdra, ziva, mahAziva, agnizikha, dazaratha ane vasudeva. prativAsudevAnA nAme H agrIva, tAraka, meraka, madhukaiTabha, nizu Mbha, ali, prabhurAja, rAvaNa ane jarAsa. A cauvIsImAM prathama RSabhadevane dIkSA lIdhA pachI eka varSe bhikSA malI hatI. bIjA badhA tIrthaMkara devAne dIkSAnA khIje divase ja bhikSA maLI hatI. mahAvIrasvAmIe ekalA ja dIkSA lIdhI hatI, jyAre pArzvanAtha ane mallinAthe traNase puruSA sAthe, vAsupUjya bhagavAne chaseA puruSA sAthe, RSabhadeva bhagavAne cAra hajAra puruSA sAthe ane bAkInA badhAe tItha kara paramAtmAe ekaeka hajAra puruSA sAthe dIkSA lIdhI hatI. kayA cakravatI kayAre thayA che ? 1 bharata cakravatI : RSabhadevanA samaye thayA che ane mAkSe gayA che. Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-5]. | [455 2 sagara - ajitanAthanA samaye thayA che ane mese gayA che. 3 madhavA :- dharmanAtha bhagavAnanA nirvANa pachI thayAM ane trIjA svarge gayA che. 4 sanakumAra :- zAntinAtha bhagavAnanA pahelA thayA che ane trIjA svarge gayA che. 5 zAntinAthaH- ) A traNe tIrtha kare eja bhavamAM prathama 6 kunAtha - 3 cakravatI ane pachI tIrthakara thayA che. 7 aranAtha - J 8 subhUma 18 ane 19mAM bhagavAnanI vacce thayAM ane narake gayA che. 9 mahApadma :- munisuvratasvAmInA zAsanamAM thayA ane mokSe gayA che. 10 hariNa:- , naminAthanA zAsanamAM thayA ane mekSamAM gayA che. 11 jayanAmA :- 21 ane 22mAM bhagavAnanI vacce thayA ane mekSe gayA che. . 12 brahmadatta - 22 ane 23 mAM bhagavAnanI vacce thayAM ane narake gayAM che. have vAsudeve, prativAsudeve kayAre thayA che? 1 tripRSTha vAsudeva -zreyAMsanAtha bhagavAnanA samayamAM thayA ane narake gayA che. 2 dvipRSTha vAsudeva -vAsupUjya svAmInA zAsanamAM thayA ane narake gayA che... Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456), [bhagavatIsUtra sArasaMDu 3 svayaMbhU - vimalanAtha prabhunA samayamAM thayA ane narake gayA che. 4 puruSottama - anaMtanAtha prabhunA samayamAM thayA ane narake gayA che. 5 puruSasiMhaH dharmanAtha prabhunA samayamAM thayA ane narake gayA che. 6 puruSa puMDarika -18 ane 1lmAM bhagavAnanI vacce thayA ane narake gayA che. 7 datta :- 18 ane 19mAM bhagavAnanI vacce thayA . ane narake gayA che. 8 lakSmaNa - 20 ane 21 mAM bhagavAnanI vacce thayA ane narake gayA che. 9 kRSNa - neminAtha bhagavAnanA zAsanamAM thayA che. ane narake gayA che. nava prativAsudeva vAsudevanA samakAlIna hoya che tathA pUrvabhavanA paraspara hADavairI hoya che ane teo paNa marIne nake ja jAya che. nava balade vAsudevanA bhAI hovAthI temane samaya paNa eja che. A pramANe triSaSTizalAkA puruSanA pitA 51, mAtA 61, ane jIva saMkhyA 59nI heya che te A pramANe - vAsudeva ane baladevanA pitA eka ja hevAthI, tathA zAntinAtha-kunthanAtha ane aranAtha A traNe cakravatI ane tIrthakara hovAthI 943412 A pramANe 63-12-51 pitA rahyAM. che zAtinAtha kunthanAtha ane aranAtha bhagavAna cakravatI ane tIrthakara hovAthI traNa ane mahAvIra svAmInI devAnandA Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-5] | [457 tathA trizalA ema be mAtA rahevAthI 63-7=6041061 mAtAo thaI. - A pramANe zAntinAtha kunthanAtha ane aranAtha traNe cakravatI, tIrthakara hovAthI traNa ane tripRSTha vAsudevane tathA mahAvIra svAmIne jIva eka hevAthI Ama cAra jIva thayAM. eTale 63-4=59 cha thayAM. tIrthakarenA yakSa, (zAsanadeve) anukrame :A gemukha, mahAyakSa, trimukha, yakSeza, tuMbarU, kusumayakSa, mAtaMga, vijaya, ajita, brahmayakSa, manujezvara kumArayakSa, SaNamukhayakSa, pAtAlayakSa, kinayakSa, garUDa, gaMdharva, yakSendra, kubera, varUNa, bhakuTi, gomedha, pArzvayakSa ane mAtaMgayakSa che. temanI yakSiNa (zAsanadevIo) anukrame - cakezvarI, ajitA, duritAri, kAlikA, mahAkAlI, aSNutA, zAntA, javAlA, sutArakA, azokA, zrIvatsA ' caMDA (pravarA), vijyA, aMkuza, prajJapti, nirvANa, aSNutA, dharaNI, vairUTayA, dattA, gAMdhArI, aMbikA padmAvatI, ane siddhAyikA. have covIsa tIrthaMkaranI rAzi, tArA, nakSatra, nAra, lAMchana, gaNa, ni ane varga mATe vicAra karI laIe. je nIcenA koSThakamAM vaNela che. tIrthakara rAzi tArA nADI nakSatra lAMchana gaNa yoni varga 1 kSabhadeva ' dhana 3 3 u.aSADhA vRSabha manuSya nakula garUDa 2 ajitanAtha vRSabha 4 3 rohiNI hAthI , sarpa , 3 saMbhava mithuna 5 2 mRgazIrSa dhoDo deva sa5 gheTo 4 abhinaMdana , 7 1 punarvasu vAra , bIlADo garUDa Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha. tIrthakara rAzi tArA nADI nakSatra lAMchana gaNa yoni varga 5 sumati siMha 1 3 malA kauMca rAkSasa uMdara gheTa 6 padmaprabhu kanyA 5 2 citrA kamaLa , vyAgha udara 7 supArtha tulA 7 3 vizAkhA svastika , gheTe 8 candraprabhu vRzcika 8 2 anurAdhA candra deva haraNa siMha 9 suvidhi dhana 1 1 mUla matsya sakSasa zvAna gheTo 10 zItala , 2 2 pU.SADhA thavasa manuSya vAnara che 11 zreyAMsa makara 4 3 zravaNa geDe deva vAnara 12 vAsupUjaya kuMbha 6 1 zatatAra pADe rAkSasa azva haraNa 13 vimala mIna 8 2 u.bhAdrapadA varAha manuSya gau - 14 anaMta , 9 3 revatI bAja deva hAthI garUDa 15 dharmanAtha karka 8 2 puSya vaja , bakaro sarpa 16 zAMtinAtha meSa 2 2 bharaNIx haraNa manuSya hAthI gheTo 17 kuMthunAtha vRSabha 3 3 kRtikA bakaro rAkSasa bakaro bIlADo 18 aranAtha mIna 9 3 revatI nandAvarta deva hAthI garUDa 19 mallinAtha meSa 1 1 azvinI kaLaza , ghoDo uMdara 20 munisuvrata makara 4 3 zravaNa kAcabo vAnara , 21 naminAtha meSa 1 1 azvinI kamaLa , thoDe sApa 22 neminAtha kanyA 5 2 citrA zaMkha rAkSasa vyAdA 23 pArzvanAtha tulA 7 3 vizAkhA sarpa rAkSasa vyA udara 24 mahAvIra kanyA 31 u.phAgunI siMha manuSya ga udara jaina zAsananI mahattA eTalA ja mATe prazaMsanIya che ke tene mAnavIya praznone ukela mAnavIya dRSTie ja karyo 4 zAntinAtha bhagavAnanuM nakSatra bharaNI ja che. Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-3 nuM uddezaka-4] [59che, tIrthakaronI gerahAjarImAM "sthApanA nikSepathI te bhagavaM tenI pASANa, dhAtu, candana, hIrA, suvarNa AdinI mUrtio paNa tIrthakara bhagavaMtanA darzana, vandana eTaleja AnaMda Ape che. mATe jaina zAsanane pratyeka membara tIrthakaronI tasvIra mUti vagere potAne tyAM athavA. maMdiramAM rAkhIne tenA darzana sparzana ane vandanathI pitAnI jAtane dhanya banAve che. apUrva tathA sAtvika bhakti rasanA mAdhyamathI AtmAne Ananda denArI vattarAga paramAtmAnI mUrtinI sthApanAmAM. paNa jainAcAryoe sAmAjika dRSTine ja upaga karyo hovAthI. mUtti, vyakti-kuTuMba-gAma samAja ane dezane mATe paNa hitakAriNI bane te AzayathI mUtti bharAvanAra gRhastha, saMgha tathA gAmanI rAzi nADI, varga, eni, gaNa Adi sAthe. te te bhagavaMte anukula che ke nahI? te jovA mATe khAsa Agraha rAkhe che te aMge ApaNe saMkSepathI paNa khAsa mahattvanI vAta jANI laIe. - mANasa mAtrane A svabhAva che ke te jyAre bIjA sAthe saMbaMdha joDe che tyAre tenI sAthenI leNAdeNane khyAla. avazya rAkhe che, pachI te vittarAganI mUti hoya, munIma hAya, patnI hoya, mitra hoya athavA vyApAra hoya badhAnI sAthe pitAnuM bhAgya zI rIte ane keTalA pramANamAM meLa khAze? te mATe ja jotiSane sahAre levAmAM Ave che. have te badhI vAta jaina tiSa pramANe ApaNe vicArIe.. (1) ni -judA judA nakSatranI judI judI cenihoya che, temAM paraspara vaira vAlI ni hevI na joIe. Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 ] { bhagavatIsUtra sArasa grahe jemake ekanu nakSatra hAthI cAnInu hAya ane khIjAnu siMha cAnInuM hAya tA paraspara viruddha ceAni hAvAthI te nakSatronA mAlikone paNa ApasamAM vaira virAdha thayA vinA rahe tema nathI. hAthI--siMha, gheADA-pADA, vAMDhA-gheTA, kUtaruM-haraNa, sApa neAlIo, gAya-vAgha, khIlADA-uMdara paraspara jAti vaira vAlA heAvAthI ApasamAM jema meLa nathI hAteA, tema te nakSatro vAlA jIvAne paNa paraspara meLa hAtA nathI. mUti bharAvanAra gRhasthanuM nakSatra uMdara ceAninu ane vitarAga bhagavAnanuM nakSatra khIlADA ceAninu hAya te samajI levAnu ke mUrti bharAvanAra bhAgyazAlIne mUrtithI kaMi paNa leNAdeNI rahevAnI nathI. nakSatroni ceni bharaNI ane revati nakSatranI Ani hAthI che. ghaniSThA pUrvAbhAdrapadmanI yAni siMha che. azvinInI zatabhiSAnI ceAni gheADA che. hasta ane svAtinI ceAni pADA che. pUrvASADhA zravaNanI yAni vAMdarA kRtikA ane puSpanI gheTA "" "" sapa nALIA Ardra mUlanI - kUtarA anurAdhA jayeSThAnI haraNa rAhiNI mRgaziranI uttarASADhA abhijitanI 9. phAlgunI u. bhAdrapadAnI citrA vizAkhAnI punavasu, AzleSAnI maghA pU. phAlgunInI maLada vAgha khIlADA udara "" 99 99 "" .99 "" Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-5] [461.' (2) gaNa, nakSatra traNa gaNamAM samApita che. devagaNa azvinI, punarvasu, puSpa, hasta, svAti, mRga- zira, anurAdhA, zravaNa, revatI. manuSyagaNa traNa pUrvA traNa uttarA, rohiNI, bharaNaA . rAkSasagaNA kRtikA,vizAkhA, citrA, ghaniSThA, zatabhiSA,. yeSThA, mUla, AzleSA ane maghA nakSatre. baMne vyakti eTale ke mUrti bharAvanAra ane bhagavAna. yadi eka ja gaNana hoya to zreSTha che, ekane devagaNa ane bIjAne mAnavagaNa hoya te sAdhAraNa sAruM che. paraMtu ekane devagaNa ane bIjAne rAkSasa gaNu hoya te kalezakArI hoya che ekane mAnavagaNa ane bIjAne rAkSasa gaNa. hoya te mRtyukArI hoya che. jema ke neminAtha bhagavAna rAkSasa gaNanA che ane mUrti bharAvanAra deva gaNu athavA manuSya gaNane hoya to te mUrti te bhAgyazAlIne nukazAna. kAraka banaze. (3) rAziH paraspara rAzine meLa paNa hovo joIe. baMnenI rAzimAM mitratA hoya to rAzimelApaka sAre raheze. anyathA hAni. azu bIju, bAramuM, "vapaMcaka, SaDASTaka sArA mATe nathI. zatruSaDASTaka A pramANe che vRSa-dhana, keka-kuMbha,kanyA-meSa, vRzcika-mithuna, makarasiMha, mIna-tulA. Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha azubha bIjuM bAramuM. vRzcika-tulA, makara-dhana, mInakuMbha, vRSa-meSa, jyAre karka, mithuna azubhatara che. madhyama navapaMcamaH kuMbha-mithuna, mIna-karka, karkavRzcika, kanyA-makara. (4) nAvidha -nADInA traNa prakAra che. AghanADI a A puna u.phA ha yeSThA mU za pU.bhA -madhyanADI. bha puSpa pU.phA ci anu pU.SA dha ubhA anyanADI ku. re aleSA ma. svAti vi uSA zra revatI nADI eTale AghanADInA nakSatromAM varavadhU tathA -mUti bharAvanAra ane jinabiMba na hovA joIe. te pramANe madhyanADImAM tathA anyanADImAM paNa vedhane tyAga kara. jemake bharaNI nakSatramAM janmela mUrti bharAvanAra hoya. -ane puSya nakSatramAM janmelA dharmanAtha bhagavAna hoya te baMnenI eka ja nADI hovAthI. nADIdha nAmane doSa lAgu paDe che. varavadhUne paNa nADIvedha TALave. (5) vaga-varganuM tAtparya varNamAlAnA varNavargo sAthe che jenA ATha vage thAya che. 1 avaga (a thI o sudhI) 2 kavarga, 3 cavarga, 4 varga 5 tavaga, 6 pavarga, 7 yavarga (ya. va. 2. la) 8 zavarga (za. Sa. sa. ha) che. AmAMthI keIpaNa vargane pAMcamAM varga sAthe zatrutA hoya che. jemake amathAlAlane tArAcaMda, thAnamala, dAnamala, dhanarAja narotama sAthe zatrubhAva hoya che kemake amathAlAla -1 varga che ane tyAMthI tavarga pAMcama che mATe ja tyAjya che. Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-5 ] [463 (6) labhya-deya eTale leNAdeNI koNa ke leNadAra che? ane devAdAra che? te jANavAnI IcchA saune hoya che, - vara-vadhU, zeTha-munIma, bhAgIdAra, mUrti sthApana karanAra jinabiMba pAsethI phAyadAmAM raheze? ke hAnimAM ? A jevA mATe jemake amathAlAla jANavA mAMge che ke zAtilAla sAthe mAre leNAdeNI kevI che? AmAM je jANavA mAMge che tene varga aMka sAme vAlAnA varga aMkanI AgaLa mUkave ane AThanI saMkhyAthI bhAga deve zeSane aDadhA karavA. je Ave te AgalA vargavALe pAchalanA vargavAlAno devAdAra bane che. tyArapachI jenI sAthe saMbaMdha joDe che tenI varga saMkhyAne pahelA mUkavI ane pachI pitAne mUkIne AThathI bhAga deva. zeSanA aDadhA karavA. AmAM saMbaMdhita AdamI devAdAra banaze. jema amathAlAla zAntilAlanI varga saMkhyA 18-8 zeSa 2 rahyA tenA aDadhA 1 vizvA rahyo. eTale amathAlAla, zAntilAlane 1 vizvA devAdAra che. bIjI rIte, zAntilAlanA vargane pahelA rAkhata 81-8-zeSa 1 rahyo tenA aDadhA karatA thA vizvA dyo. ekamAMthI 05 ne bAda karatA zAntilAla amathAlAla mA vizvA ja devAdAra che. arthAt amathAlAlane zAntilAla sAthe devAdArIne saMbaMdha che. jyAre zAntilAla amathAlAla pAsethI bA vizvA leNadAra bane che. A ja pramANe amathAlAla zAnitanAtha bhagavAnane paNa devAdAra hovAthI A bhAgavAna amathAlAlane mATe phAyadAkAraka nathI. amathAlAla zeTha je pitAnI dukAnanuM nAma "zAnti sTasa" makAnanuM nAma "zAMtibhavana' rAkhe te paNa A zeThane nukazAna ja bhogavavAnuM raheze. suvarNa eTale senAnI vyApAramAM paNa Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha. zeThane phAyado thAya tema nathI. jyAre e ja amathAlAla zeThane mahAvIra svAmInA jinabiMba sAthe, metInA vyApAra sAthe ane pitAnI dukAnanuM nAma "mahAvIra sTorsa hoya te phAyadAkAraka che. have upara kahelI yoni, gaNa, rAzi ane nADI A cAre bAbate pitAnA janma nakSatrathI jevI joIe ane vargamela tathA leNAdeNIte pitAnA prasiddha nAme ja jevAne Agraha rAkha. janma nakSatranI mAhitI na hoya to ja badhI vAte cAlu nAme jevI. tIrthakara bhagavAnanI navI mUti banAvIne aMjanazalAkA pratiSThA karavAmAM uparanI chae. vAtane vicAra jarUra karavuM joIe. vyaktinA nAme mUrti bharAvavAnI hoya te tenA nAma sAthe ja cha vAtenI vicAraNA karavAnI ane je te mUti saMgha taraphathI bharAvavAnI hoya te gAmanA nAmathI jevI. have cha e vAtamAM coni, gaNa, rAzi ane vargamAM kaMIka apavAda paNa che. te paNa dhyAnamAM rAkhavA jevuM che. - (1) niramAM apavAda - mUrti bharAvanAra ane bhagavAna sAthe paraspara nivaira hovAM chatAM paNa, bharAvanAranI nakSatra yonithI sAme vAlAnI nakSatra ni kamajora hoya. to keIpaNa jAtane vAMdho nathI jemake kevalacaMdanuM janma nakSatra "punarvasu che. tenI ni bilADo che. ane sumitanAtha bhagavAnanI ni uMdara che. have A baMnemAM yadyapi jAtavara che. te paNa bhagavAnanI ni kamajora hovAthI eTale kevaLa caMdanI ni bhagavAna karatAM paNa sazakta che. mATe A yoni. vera hAnikAraka nathI je. Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-5] [465 | sarvatra devanI yonithI dhanika (mUrti bharAvanAranI) nI yoni balavAna hovI joIe, to A deSane avakAza nathI athavA deva ane dhanikamAM yunivara na hoya to e A deSane avakAza nathI. kemake nira, jAtivaira hovAthI ja tyAjya che. anyathA nahIM. (2) gaNavera apavAda - AmAM paNa dhanikone gaNa balavAna hoya to vAMdho nathI. mUtti bharAvanAra rAkSasagaNane hoya ane, jinabiMbane deva gaNa hoya te paNa A gaNara naDato nathI. (3) ziramAM apavAda - paraspara rAzionA svAmI je mitra banatA hoya te rAziphUTa dUSita nathI. paNa grAhA che te ApaNe joIe. " - prItiSaDaSTaka - meSa-vRzcika, mithuna-makara,siMha-mIna, tulA-vRSa, dhana-karka, kuMbha-kanyA. zreSTha bIjuM bAramuM - meSa-mIna,mithuna-vRSa,siMha-karka, tulA-kanyA, dhana-vRzcika, kuMbha-makara. . . zubha navapaMcama - meSa-siMha, vRSa-kanyA, mithuna-tulA, siMha-dhana, tulA-kuMbha, vRzcika-mIna, dhanu-meSa, makaravRSa. | zubha tRtIkAdaza - meSa-kuMbha, vRSa-mIna, mithuna-meSa, kaka-vRSa, siMha-mithuna, kanyA-karka, tulA-siMha, vRzcikakanyA, dhana-tulA, makara-vRzcika, kuMbha-dhana, mInamakara. zreSThatara dazama caturtha -vRSa-kuMbha kaka-meSa, vRzcikasiMha, meka-tulA, kenyA-mithuna, mIna-yA .. 30 Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha zreSTha dazama caturtha :~ meSa-makara, mithuna-mIna, siMhuM-vRSa, tulA-ka, dhananyA, kuMbha-vRzcika upara pramANe rAzionA svAmIne para spara mitratA tathA ekatA heAvAnA kAraNe ja grAhya che. (4) vauramAM apavAda :-- pi paraspara pacama va tyAjya hAvA chatAM paNa cakri dhanika eTale mUtti bharAvanAranA vaga alavAna hAya ane devono varga nikhala hAya tA vaga daura paNa Apatti janaka nathI. jema ke gAmatIpuranA ga' ke vargamAM hAIne khIlADI varga che. pArzvanAtha 5" vargamAM heAIne uMdara che. ke vaga thI 5 varga pAMcamA heAvA chatAM paNa ahI' dhanikanA varga je khIlADI che. te uMdara karatAM paNa khalavAna hAvAthI grAhya anaze. vagergonA mAlika A pramANe che. avanA mAlika 3 vanA ca varganA . 8 varganA mAlika ta varganA 5 varganA 2 vanA "" 99 99 99. garUDe khIlADA siha zvAna ( kutarU) sapa uMdara haraN geDI 5 vanA 22 upara pramANenA cAre apavAdo dhyAnamAM rAkhIne paraspara sumelanI jamAvaTa karavI. Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-5] [467 | zubha divasa, nakSatra, tArA, mUhUrta, lagna navamAMza caDhate utsAha vItarAga prabhunI pratiSThA karavI joIe. - te samaye pratiSThA karanAra AcArya, upAdhyAya tathA munirAjane candrabaLa hevuM anyanta Avazyaka che. tathA mUrti sthApana karanAra gRhasthane gecaramAM sUrya tathA candranI zuddhi, tArA baLa ane gurunI zuddhi tevI nitAnta Avazyaka che. game tevA sArA muhUrtI ane ge paNa je gecara paddhatine anukUla nahI haze te pratiSThApakane hAni thayA vinA nahI rahe. mATe game tevA sArA kAryonA muhUrto kaDhAvatA pahelA gocara zuddhinuM - dhyAna avazyameva rAkhavuM joIe. gocaramAM gurU azuddha hoya to 12 mahine rAzi badalyA pachI ja sArA kAryo karavA temaja candrabaLe kaniSTa haze? te game te rAjagaraviyAga, amRta-siddhaga paNa phaLaprada thaze nahI. te rIte sUryanI azuddhi paNa naDyA vinA raheze nahI. mATe badhuM sArI rIte jovaDAvIne pachI pratiSThA karavI joIe. A pramANe jinezvara devanI pratiSThA saune mATe kalyANaprada hoya che. have kaI rAzivAlA gRhasthane kayA bhagavAna zubha, atizubha, madhyama tathA azubha raheze. te koSTaka dvArA samajIe. Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka68] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha pratiSThApaka tathA prabhunI rAzine kahe sthApaka rAzi vRmi ka siM ka 1 va dha ma ke mI 8 eka rAzi 16 2 3 15 5 6 7 - zubha 19 17 4 22 23 . 21 24 1 11 12 13 9 20 14 10 18 bIjuM bAramu 13 3 2 2 15 7 6 1 8 12 11 16 madayama 14 4 17. 23 22 9 20 19 222 18 - 24 10 bIjuM bAramu 2 16 15 . 3 6 5 8 7 11 1 13 12 azubha 17 19 4 22 23 20 9 14 . 2+12 21 24 - 10 18 : 3+15zubha 3 13 5 3 3 4 5 6 7 8 1 2 - 4 14 16 6 4 15 5 11 2 13 10 11 12 15 19 17 7 9 20 23 16 17 17 * * * *18 21 22 23 10 22 18 19 20. . * : 2 24 21 sAmI prIta 11 5 6 7 2 1 11 5 6 7 2 1 atizubha 11 12 13 16 8 3 11 12 13 16 8 3 4-10 20 14 19 17 4 20 14 19 17 4 18 23 18 21 22 21 10 22 23 24 Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakarUpa su uddezaka-5] sthApaka rAzi me tru mi nava paMcama 1 6 7 madhyama 5 11 23 9 20 18 22 24 +5 nava paMcama azubha prItiSaDaSaka 8 madhyama 6+2 sama zubha 7+3 12 13 14 18 mRtyuSaDaSaka 6 1 azubha 22 9 6+8 24 10 23 7 8 ka si ka gR 8 1 10 9 17 7.0 OM 16 21 7 11 1 13 12 23 20 9 14 10 18 11 20 OM che. 1 11 12 9 20 *. jI 3 15 5 4 12 13 14 18 8 12 11 16 13 20 19 14 21 18 17 19 21 2 16 17 - 2 16 15 13 16 2 14 19 17 14 21 19 21 6 22 24 3 ra 4 17 [ 469 gujju mI 7 . 23 m 3 15 4 3 15 4 3 6 4 22 24 5 15 5 5 . 7 23 1 22 24 Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 ] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha a5-lAMbA AyuSyanuM kAraNa A prakaraNamAM jenuM lAMbuM-TUMku AyuSya, kriyAvicAra, agnikAya, dhanuSyavALA puruSanI kiyA, narayiko AdhAkarmAdi AhAra, AcArya-upAdhyAyanAM bhavagrahaNo, mRSAvAdInuM karma-vagere bAbato che. sAra A che - jIva traNa kAraNathI thoDuM jIvavAnA kAraNarUpa karma bAMdhe che. prANane mArIne, khoTuM bolIne ane tathArUpa zramaNa brAhmaNane aprAsuka ane aSaNIya khAna-pAna vagere ApIne. AthI UlaTuM prANane nahiM mArIne, khoTuM nahi bolIne ane tathArUpa zramaNa vA brAhmaNane prAsuka ane eSaNIya khAna pAnAdi padArtho ApIne lAMbA kALa sudhI jIvavAnA kAraNa bhUta karmane bAMdhe che. AmAM paNa uparanI traNa azubha kriyAo sAthe je tathArUpa zramaNa-brAhmaNanI hIlaNAM, nidA, phajetI, apamAna vagere karavAmAM Ave te azubha rIte lAMbA kALa jIvavAnA kAraNabhUta karma bAMdhe che ane prANane nahiM mArIne, khoTuM nahiM besIne tathArUpa zramaNa-brAhmaNane paryuM pAsI, majha, prItikAraka, azana pAnAdi ApavAmAM Ave te zubha prakAre lAMbu AyuSya bhegavavAnuM karma bAMdhe che. 72. janmele mANasa duHkhI che, temaja duHkhanI rAzI paNa hajAre prakAranI che, jyAre sukha ane tenA sAdhane te vijalInA camakArA jevAM kSaNabhaMgura che amuka mANasa sukhanA sAdhano hovA chatAM paNa duHkhI kema che? lakSAdhipatinA gharamAM ja cheH khAvA mATe zIre che, badAma che, pIstA che, kezarIyA dUdha che, chatAM e be varSane, pAMca, pazcIza, varSa thaIne ja kema marI gaye? garbhamAM hatuM tyAre jenI Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-6] [471 mAtAe dudha malAI, ane mAlapuA khAdhA che chatAM paNa garbhastha jIva garbhamAM ja kema marI gaye? mAtAnuM eka saMtAna berUM, bebaDuM, ane budadhu zAthI thayuM? mAtA pitAnA rAka ghaNA ja sArA hovA chatAM paNa phemIlI DekaTaranI ghaNuM ja kALajI pUrvaka sevA prApta thayelI hovA chatAM paNa janma lenAre bALaka lula, laMgaDe kALA raMgane zI rIte tha? ane bhaNataramAM po zAthI rahyo. jyAre bIje bAlaka badhI rIte huzIyAra zI rIte ba? eka sarakhI AkRti ane joDalAM rUpe janmelA be bALakamAM cAritra, parAkrama, vijJAna, vairAgya, Arogya ane saMpattimAM AkAza pAtALa jeTalo pharaka zA mATe che? mAtA pitA ane bhaNavAnA sAdhane eka sarakhA hovAM chatAM eka saMtAna durAcArI bane che jyAre bIjo sadAcArI, eka mAyakAMgale bIje bahAdura, eka vairAgI bIje labADa zA kAraNe bane che? pratA5, udyama sAhasa eka sarakhA hovA chatAM paNa ekasaphaLatAnA sapana sara kare che. jyAre bIjo bApanI muDI paNa nAza karI nAkhe che. saMskRta-prAkRta jevI devI bhASAne bhaNele paNa durAcArI zA mATe? ane aMgrejI bhASAne jANanAre sadAcArI zA mATe? _kAna, AMkha, nAka, mastiSka, hRdaya ane zarIranA spezyAlisTa DekaTare paNa berA, babaDA, beDela, gAMDa, kharAba hRdaya ane zarIranA zA kAraNe thAya che? dAMtanA DekaTaranA paNa dAMte akALe paDe che, AMkhanA DokaTare paNa aMdha thAya che. teo potAnA dAMta ane AMkhanA DokaTare paNa aMdha Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 472 ] [ bhagavatIsUtra sArasa graha thAya che teo peAtAnA dAMta ane AMkha kema macAvI zakatA nathI ? pratyakSa rUpe dekhAtI saMsAranI A vicitratAne hala zI rIte karavI ? ane jyAM sudhI A praznonA ni ya na thAya tyAM sudhI sabhyajJAnamAM paNa adhUrApaNu raheze. Izvara teA mahAdayALu che. jIva mAtranA parama mitra che, ane svataH nirAkAra eTale zarIra vinAnA che. te zA mATe AvA gArakha dhaMdhA karavAmAM badanAma thAya? jIvAne khadhI rIte duHkhI joIne bhagavAnane je khAlakanI jema majA AvatI hAya teA te paramAtmAnI mahAnubhAvatA kayAM rahI ? dayAlu mANasa te satra sukha, zAMti ane samAdhinu' sarjana karanAra heAya che. paNa saMsAra tevA dekhAtA nathI, kemake jIvamAtrane sukha thADu ja che ane du:kha anata che. pachI paramAtmAnI dayA, ane dayAlutA kayAM rahI ? "mRtyu pAmele jIva IzvaranA darabAramAM hAjara thAya che, tyAM dharmarAja te jIvanA puNya tathA pApanA lekhA jokhA jUe che. ane pachI nyAya karIne te jIvAtmAne sukha duHkha Ape che ane te sthAnakomAM paTake che." AvA siddhAntathI te! IzvaranI sattA karatAM paNaka sattAnI alavattAne ni ya thAya che. arthAt jIvAtmAe jevA karyAM karyAM hAya tene anurUpa ja phaLa bhAgavavA paDe che. mATe ja ka`sattA sarvoparI che. anyathA rAvaNa sItAjInuM haraNa karI jAya che. AnI khabara bhagavAna jevA bhagavAna rAmacandrane paNa kema na paDI ? saMsAranuM nirmANa karanArA bhagavAne sAnAnuM hara teA banAvyuM nathI teA A suvaNu mRga kayAMthI AvyA? Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-6] [473 bhagavAna paNa bhUlyA ane suvarNamRgane levA mATe pAchalA doDayA, te zI rIte banyuM? rAvaNa sAthe yuddha karI lAkhokaraDe mANasane mRtyunA ghATa utAryA, jene laIne marelA mANasonI vidhavA banelI strIo, ane putra viyegamAM jhUratI mAtAone AkhI jIndagI revuM paDyuM che te AvI bALaceSTA bhagavAne zA mATe karI? keThAonA yuddhamAM abhimanyune mRtyu darzana karAvIne navI ugatI kalI jevI "uttarAne vidhavApaNuM apAvavA mATenuM nATaka bhagavAne zA mATe karyuM? A ane AnA jevI bIjI badhI vAtane dhyAnamAM rAkhyA pachI ja tulasIdAsajIe rAmAyaNamAM lakSamaNajInA mukhe sAcuM ja kahevarAvyuM che ke-"vizva pradhAna varma nI rAkhA jo jasa karahI vo tasa phala cAkhA" / kamaNo hi pradhAnatva kiM kurvanti zubhAgrahAH / vasiSThadattalagnA'pi rAmaH pratrajito vane // ane bhava bhavAntaranA pegI bhatRharie te raMgai namaH maLe' ema kahI hAtha jhATakI nAkhyA che. " - ItyAdika bAbatene joyA pachI jIva mAtrane sukha duHkha denAra tenA pitAnA karelA karmo ja che, bIje keIpaNa nathI mAyA vaza banele A mUDhAtmA pharI pharIthI karmo karyA kare che ane pharI pharIthI bhagave che. bhagavatIsUtramAM prazna AvA prakAra che. Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474] [bhagavatIsUtra sArasa graha jIvA evA kayA karyAM kare che jenAthI AyuSyanI maryAdA TUMkI thAya che eTale ke nAnI uMmaramAM ja mRtyunA mahemAna bane che? javAmamAM ananta jJAnanA svAmI bhagavate pharamAvyuM ke:1. jIvahiMsA karavAthI. 2. jUThThuM khelavAthI. 3. zramaNane aprAsuka ane aneSaNIya; AhAra pANI devAthI, uparanA traNe kAraNeAne laine jIvAtmA alpAyuSI thAya che. jIvahiMsA :-hiMsa dhAtu parathI parajIvane mAravAnA a mAM hiM...sA, hiM, ane hiMsaka zabdo bane che. eTale ke pAtAthI atirikta khIjA jIvane mAravuM te hiMsA, mAravA mATe puruSArtha karavA te hisra ka ane mAranAra hiM...saka kahevAya che. AnA vizALa artha A pramANe che:1. dveSavaza bIjAnA prArtheAne hanArA hiMsaka che. 2. dveSavaza bIjAnI vRttiene teDanAra hiMsaka che. 3. dveSa tathA rAga vaza svasrI sivAya bIjI strInA. ziyaLa arthAt satItvane bhraSTa karanAra hiMsaka che. 4. bhAgAsakata banIne kruratA pUrvaka zaithunakanA rAgI. hiM*saka che, mahAhiMsaka che. 5. maithuna karmAMsakta khanIne gabhaMgata jIvanA khyAla karyAM vinA maithuna sevavAnA bhAva rAkhavA te bhayaMkara hiMsA che. Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakarUpa mu. uddezaka 6 ] [ 475 : 6. khIjAAnI roTI, beTI, ane vyApAra chInavI levA,te paNa hiMsA che. 7. khIjAnA mama ughADavA, khATI sAkSI devI... ane bIjAnI cArI karavI te hiMsA che. 8. khATA vyApAra, seLabheLa, 15 karmAdAnarUpa vyApAra karavA te hiMsA che. 9. ane parajIvane je kAraNathI ApaNe pIDA karIete paNa hiMsA che. 10. mAntara jIvanamAM kASAyika bhAva paNa hiMsAne AmaMtraNa Ape che. kaSAya tathA pramAda, vaza ApaNe je jIvanI hiMsA karIe chIe. te maranAra, duHkhI bananAra jIve, ziyala . khaMDita strI, ane jAnavarA ApaNane zrApa dIdhA sivAya rahe tema - nathI kemake maranAra jIva mAranAranA zatruja mane che. gAlI denAra mANasa gAlI khAnAranA zatru bane che, kIDI, mADI, mAMkaDa, jU, Adi kSudra jIveAnA mAranAra paNa maranArA te . jIvAne zatru bane che. A pramANe mIjA jIveAnA zatru khanavu eja mahAdu:kha che. zatrubhAvanA phaLAdeza prAyaH karIne zrApamAM pariName che. . dharmazALA, pANInI paraba ItyAdika sthAneA banAvatA. pahelA tyAM kAinA ziyaLa teA luMTAze nahIM ? kabUtara, mera, cakalA vagere jAnavarA vinA mAte khIlADI, kUtarAnA humalAthI : maraze teA nahI ?" AvA khyAle viveka pUrvaka pahelA karavAM. jethI ApaNA paisA koInA paNa pApa karmanuM kAraNa manavA - Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha pAme nahI. ziyaLa khaMDita strIne jyAre dharmanuM bhAna thAya che tyAre je sthAnamAM ziyaLa khaMDAyuM che te sthAna, tene mAlika, ane ziyaLa khaMDita karanAra puruSa, A traNe tenA duzmana banaze. kemake te samaye tenA mukhamAMthI udgAre nikaLaze ke - "bhADamAM jAya te dharmasthAna jyAM mArUM ziyaLa luMTANuM." satyAnAza jAe A mANasane jenA kAraNe mArI A dazA thaI. "paramAtmAe temane mUMge rAkhe che te sArU thAta jethI mAre jelamAM javuM na paData.", - ItyAdika zrApathI bharelA zabdonI asara jyAre ApaNA jIvanamAM sarjana pAmaze tyAre pUrvabhavanA hiMsaka jIvanamAM lIdhelA zrApa, duHkhonA pahADo rUpe jyAre sAme Avaze. tyAre ApaNane herAna herAna karI mUkaze. ghaNA zrApanA bhArathI dabAI gayelA mAnave ja ApaNA mATe udAharaNarUpe pratyakSa che. mATe bhagavAna mahAvIra svAmIe kahyuM ke "hiMsaka jIvana zApa che, ane ahiMsaka jIvana AzIrvAda che." hiMsaka mANasa AvatA bhavane mATe alpAyuSyane svAmI thaze. kemake zApagrasta mAnava sukhane bhegavI zakate nathI. 2. jUThuM bolanAra paNa alpAyuSI thAya che. kemake jUTha ane hiMsAne ghaniSTha saMbaMdha che. hiMsaka mANasa jUTha bolanAre ja hoya che ane jUTho mANasa hiMsaka ja hoya che. - hiMsaka mANasanI bhAvalezyAo jema kharAba hoya che, tema jUTha belanAranI paNa lezyAo kharAba ja hoya che, ane tema thatA kRSNa, nIla ane kApAta lezyA jenA raMge Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-6] [477 svabhAve jevA ja adhyavasAye e AtmAmAM thayA vinA. rahetA nathI. mATe A mANasa samyaktvane meLavI zakavA. samartha nathI banate. samyakatvane pava, teje ane zukula vezyA sAthe saMbaMdha che ane jUTha vyavahArane mAlika A vezyAomAM. TakI zakatuM nathI. - mAyAvI mANasa paNa hiMsaka eTalA mATe che ke mAyAprapaMcane jUTha sAthe sIdho saMbaMdha hoya che, mATe ja anubhavIo kahI gayA che ke : "samakitanuM mULa jANIe re, satya vacana sAkSAta; sAMcAmAM samakita vase re, mAyAmAM mithyAtvare prANI." ' arthAta samyakatvanI prAptimAM mULa kAraNuM satya vacana ja che. AcArAMga sUtramAM bhagavAne pharamAvyuM che ke "sanna maca" satya ja paramAtmA che. kema ke jIvananA satyAcaraNamAM bhagavAnane vAsa che. satya bhASA ja ahiMsaka bhASA che, mATe satyane choDIne bIjA bhagavAnanI kalpanA karavI. e kerI kalpanA ja che, jIvananI vRttimAtra tathA pravRtti mAtramAM satyatA eTale ke asatyatA ke mRSAvAdane tyAga AvyA sivAya mANasa arihaMta banI zakatA nathI. arihaMta padamAM bAdhaka jAtimada, kuLamada, jJAnamaH. saMpradAyavAda, kriyAvAda ane vitaMDAvAda- Adi mukhya che. kema ke AmAM asatyatAne aMza AvyA vinA rahela nathI. e madana ane vAdane mAlika game te tapasvI ane tyAgI hAI zake che paNa AtmazuddhinuM lakSya siddha karI zake tema nathI. - ' Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha A ja vAtane bhagavaMta zrI hemacandrAcAryajInI sAkSI ApI daIe "jJAnavAviyomUDha satyameva vatti " eTale ke jJAna ane cAritranuM mUla ja satya vacana che ane bhagavAna bhASyakAranA vacanane anuvAda karIne kahIe to jJAna sAthe samyagU-darzananuM paNa grahaNa samajI levAnuM che. samyaggadarzana vinA samyajJAna ane cAritra nathI, mATe traNe ratnonI prAptinuM mUla satya vacana ja che. jJAnaviSya " jJAnamAM darzana paNa levuM ane cAritra (kiyA) eTale satya dharma le. - satya jIvana vinA cAritranI ArAdhanA adhUrI che, sAva adhurI che. kema ke ahiMsA dharmathI ArAdhanA mATe ja bIjA vatene pALa (vADa) tarIke anivArya rUpe mAnyA che emAM paNa satyavrata je tUTI jAya to bIjA vrate zI rIte Takaze? eka bAju saMsArabharanA pApa ane bIjI bAju asatya bhASaNanuM pApa. e baMnenI samAnatA je karavI hoya te asatyanuM pApa sauthI vadhAre ane pratikAra vinAnuM pApa che." . || A badhI vAtanuM dhyAna rAkhIne divya jJAnanA svAmI bhagavAna mahAvIra svAmIe kahyuM ke asatya bolanAra alpAcukI hoya che. jIvanamAM "Atmadharma" nI prApti je thaI gaI hoya te saMsAranA keI paNa padArthane mATe te bhAgyazALIne juTha bolavAnuM rahetuM nathI. . . ' ' AtmadhamI jIva ADaMbara vinAno ja hoya che, kema ke ADaMbara bharyA jIvanamAM jUTha, prapaMca, mAyAmRSAvAda, Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka- pama uddezaka 6 ] [479 paraparivAda, abhyAkhyAna, rati ati, ane chevaTe parigraha --nI mAtrA prakArAntare paNa vadhatI ja jAya che ane jema jema parigraha vadhe che. tema tema zabda, rUpa, rasa, gadha ane spazanA bhAgonuM rAgapUva ka sevana hAya che, ane praccha nnapaNe paNa zabdADhi pratyenI bhAga lAlasA bhAva maithuna ja kahevAya che 8 sahA ruvA rasA gaMdhA, phAsANaM paviyAraNA meduLaphsa...." asatyabhASI, asatyAcaraNI, asatyavyapArI ane vyavahArI mANasa peAtAnA vyakitatvanA duzmana hAya che, ane je peAtAnA duzmana hAya che te pUrA saMsArane paNa duzmana khane che ane tema thatAM tenA peAtAnA jIvanamAM vaira-jhera, kaleza-kaMkAsanA mAdhyamathI te bhAgyazAlI ghaNA jIvAne zatru banaze ane AvatAM bhavamAM alpAyuSI ja thaze. 3 alpAyuSI thavAmAM trIjuM kAraNa pharamAvatA bhagavAne kahyuM ke: paMca mahAvratadhArI munirAjane je kAI paNa 'aprAsuka ane aneSaNIya AhAra-pANI vagere padAthe Ape che te paNa bIjA bhavAmAM alpAyuSI thaze. guNu ane guNInA saMbaMdha anAdi nidhana hoya che. svA vaza, lAbhavaza, mAyA ane devagatinA sukhe, meLavavAnI ghelachAvaza mAsa samyagdarzana, samyajJAna ane samyak cAritrAhi traNe guNAnI avahelanA kare che ane te dvArA guNI purUSAnI paNa avahelanAnA bhAgIdAra thAya che athavA traNe guNAnA dhAraNa karanArA guNavatAnI niMdA tiraskAra karIne traNe ratnAnI azAtanA kare che. svArthavaza banelA. AtmA samyagUdazanAdi guEAnA vikAsa pratye bedarakAra hAvAthI guNAnA dhAraka pratye mAhatya ane Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha che ane mahA banelo mANasa bhaktimAM atireka karyA vinA rahI zake tema nathI, eka ja AcArya temanA sAdhu sAdhvIo mATe rasoDA kholIne bIjA saMghADAnA sAdhuonI mAnasika avahelanAne karmanirjarA sAthe saMbaMdhita karavI e moTAmAM meTI utsutra prarUpaNa che. paNa mehAdhe mANasa samyagajJAnathI hajAre keza dUra hoya che. tethI tenI paravA te karI zake tema nathI. - lobhavaza banele AtmA munirAjanI bhaktimAM potAne vyAdikane lAbha IrachanAro hoya che, tethI lobhAbdha banela AtmA te te munirAjanA samyagudarzanAdine paNa hAni pamADe tevI bhakti karavA mATe taiyAra raheze. mAyAvaza banele AtmA munirAje tathA AcArya bhagavaMtonuM sAnnidhya ane sAmIpya eTalA mATe I che ke jenAthI AcArya bhagavaMtanI kRpAthI "huM TrasTI banI jAuM, thoDA paisA vAparIne paNa maTe yaza meLavI lauM. samAjanI ghaNI saMsthAomAM mAruM sthAna sthira thaI jAya." jethI mArA vyavahArane vadhe na Ave. A pramANenA mAyAnvane samyagudarzanAdi guNonA vikAsa sAthe kaMI paNa leNAdeNI hatI nathI ane svargAdi sukhene mATe karAtI bhaktimAM viveka hete nathI. vidhividhAna sacavAya paNa AtmA guNanI prAptimAM bedarakAra hovAthI svarga sivAya bIjuM kaMI paNa meLavI zakAtuM nathI. A pramANe traNe guNonI vaphAdArI vinAnAM bhAva-bhaktane guNonA svAmione paNa AMntara jIvananA vikAsamAM sahAyabhuta thaI zakato nathI pariNAme A kSaNe guNane malina karate ane karAvate bhakta pitAnA aMgata vArtha mAM AvIne tyAga karavA gyapadArthone tyAga karate nathI Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [481 . zata5 uddezaka-6] ane svIkAra karavA cogya tattvothI hajAre keza dUra rahe che. paMca vratadhArInA mahAvratamAM doSa lagADanAra zrImata, yuvA, strI, svAthI Adi game te haze te azubha karmone ja upArjana karaze. ane AvatA bhAmAM alpAbyuyane mAlika thaze. athavA dIrdhAyuSyamAM paNa dInatA, daridratA, kaleza ane vairamaya vAtAvaraNane bhegavanAre banaze. ! aprAsuka eTale devA padArtha sacetana hoya athavA lenAranI cetanAne vAMdho Ave te hoya te bhejana, pAna, vastra, Adi padArtha aprAsuka che. ane aneSaNaya eTale akalpanIya che. je sAdhutAne, saMyamane, vItarAgatAne, tathA maitrIbhAvane na kape arthAta jenAthI svAdhyAya premI sAdhu svAdhyAyamAMthI khalita thAya, vairAgyavAna AtmAmAM mehanI ceSTA utpanna thAya, tyAgInA Antara ane bAhyatyAgamAM vadhe Ave ane maitrIbhAvamAMthI nikalIne, sAdhakanA AtmAne kaleza thAya tevA padArtho ane vAtAvaraNa paNa aSaNIya che. - sAdhuonA dravya ane bhAva prANane jokhama kare tevI bhakti aneSaNaya che. kaDavI tuMbaDInuM pratidAna karavAvAlI bAInuM udAharaNa ApaNI sAme che. alpAyuSyatA eTale? : AMkhanA palakAre maranArA jIvanI alpAyuSyatA ahIM mAnya nathI paNa amuka apekSAe A mANasa thoDuM jIjemake bharayuvAnImAM maranArane joIne ApaNe kahIe chIe ke "A mANase pahelAnA bhAvamAM hiMsA karI haze? bIjuM kaMI paNa azubha karyuM haze ? athavA vratadhArI munione naDI khapatI 31 Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha vastunuM dAna karyuM haze ? jene laIne A bhegI mANasa TUMku AyuSya bhegavIne maryo. ' A sUtranA bIjA TIkAkAra te ema kahe che ke-munirAjonA guNe tarapha pakSapAtI banIne chakAyane AraMbhasamAraMbha kare te paNa AvatA bhave alpAyuSyane meLavaze. ahIM pakSapAtane artha A che ke e bhAgyazAlIne "muni pada" pratye rAga nathI. paNa amuka ja AcArya ane temanA ziSya pratye ja rAga hoya che, temanI bhakti mATe rasoDA kholavA, temane mATe amuka vastuo banAvavI ane vaherAvavI te AraMbha ja che. pakSapAtInuM adhaHpatana nizcita hoya che, AkAzamAM uDanArA paMkhInI pAMkha (pakSa)ne pAta thatA te uDI zakatuM nathI. tevI ja rIte mekSanA premIne aDhI dvIpamAM rahenArA AcArya bhagavaMte, upAdhyAya bhagavaMtA. ane munirAje pratye anahada bhakita ja hovI joItI hatI paNa mehakamamAM aMdha banelAne tema thatuM nathI, mATe ja ekanA pratye rAga ane bIjAnA pratye hADohADa vaira tathA zreSa hoya che. tethI te sAdhaka azubhakarmone ja upAjaka hoya che. A cAlu sUtrathI sarvathA viruddha sUtra A pramANe che:- prA - he bhagavana ! zramapAsaka zrAvaka munirAjone amAsuka aneSaNIya dAna Ape che tene zuM thAya? uttara gautama! te gRhasthane ghaNI nijA thAya che ane pApakamaDuM bAMdhe che dekhAtI rIte bane sUtramAM virodhAbhAsa che, paNa ahIM samajavAnuM che ke "je muni sarvathA saMthArAvaza heya, bIjI rIte nivahana thatuM Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-6 ] [ 483 na hoya te tevA Atura munine dhyAnamAM rAkhIne ja A vAta che, paNa tandurasta, thoDA ghaNA paNa cAlI zake tevA muninI apekSAe A vAta nathI. praznanI samAptimAM munirAjane apekSAmAM rAkhIne taiyAra karelA AhArane laIne gRhasthane prANAtipAta ane mRSAvAda A baMne pApa lAge che. sauthI pahelA AraMbha karyo eTale jIvahiMsA thaI, pachI sAdhumahArAja gocarI Ave ane gRhasthane pUche che ke "o konA mATe banAvyuM che? tyAre pakSAMdha gRhastha kaheze ke A to amArA mATe banAvyuM che, mATe tamane khape che. Apa vaherI le. Ama kahIne vaherAvanAra jUThuM paNa le che ane AvatA bhavane mATe azubha karmone bAMdhe che. jyAre zubha bhAvanAthI, guNa grAhaka banIne je bhAgyazAlI sAdhaka ahiMsA dharma, satya dharma ane munirAjone nirdoSa tathA kalpanIya AhAra pANI Ape che te AvatA bhavane mATe lAMbA AyuSyanuM karma bAMdhIne devagatinA sukhane bhagavaze. A vicitra saMsAramAM dIghAyuSya bhegavanArA che paNa ghaNI rIte duHkhI jovAya che te zA kAraNe? javAbamAM bhagavAne pharamAvyuM ke tathAvidha munirAje ne hIlanAdi pUrvaka dAna ApavAnuM phaLa A che. 1. hIlana eTale gocarI mATe AvelA muninI . jAti, kula, guNa, avaguNane ughADA karIne tame te halakI jAtinA che" tame te. AvA dhaMdhA kare che ke tamArI mAma dAnI ksAhI nathI. AvAmA jAna Apato ya che ane nirajanI hIlanA karo jaya che Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha 2. niMdana eTale munirAjenI manathI niMdA karavI eTale "tame te AvA che ane tame tevA che: "zuM karIe mahAvIra svAmIne veSa paheryo che eTale tamane gaucarI ApavI paDe che. bAkI te tamane ApavA jevuM nathI. 3. khiMsana eTale ke oTale besIne ke bIje kayAMya besIne, ubhA rahIne lokenI samakSa sAdhu mahArAjanI niMdA karavI te khrisana che. mAnava eTale badhe ajJAnI hoya che ke pauSadha laIne beThA pachI, mALA gaNatAM gaNatAM paNa bIjA pauSadhAlAonI samakSa, bIjA sAdhu mahArAjonI tathA bIjI saMghADAonI tathA bIjA gacchanA munirAjonI avahelanA karyA ja kare che ane pitAnAM pauSadha kaMlakita kare che. 24 kalAkanuM pauSadha ane 2 ghaDInuM sAmAyika karanArA ajJAnIo ja potAnuM pauSadha ane sAmAyika 3ra doSathI kharaDAI nAkhe che. je gRhasthane mATe bhayaMkara pApa che. 4. gahaNa eTale ke munirAjonI sAme ja temanI niMdA karavI gaI che. - pitAnI jAtane ja jaina dharmanA rasiyA. mAnanAra keTalAe zrImaMtene tame sAMbhaLyA che? teo ema kahe che A phalANA AcArya jevA te mArA chappana IcanA keTanA gajavAmAM keTalAe paDayA rahyA hoya che "AvA te AcArya hotA haze? upAdhyAye enA gharanA rahyA?" amane te amArA piLanA, pADAnAM, upAzrayanA munio ja game che. bIjAo pAse pauSadha, pratikramaNa ane karemi bhaMte uccaravAmAM amArA samyakRtvane bhAgo lAge che dhanyavAda che A Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-6] | [485 kariyANAnA vecanAra gRhasthanuM koI mANasa kariyANuM corI jAya, to te kariyANAnuM gaveSaNa karanArane ArabhikI, pArigrahikI, mAyA pratyAyikI ane apratyAkhyAnikI kiyA lAge, paNa mithyAdarzana pratyayikI kriyA kadAca lAge ane kadAca na paNa lAge. gaSaNa karatAM e cerAyeluM : kariyANuM pAchuM maLI jAya, tyAra pachI te badhI kriyAo pratanu thaI jAya che. eka gRhastha karIyANuM kharIdayuM ane tenuM bahAnuM ApyuM, paNa te kharIdeluM karIyANuM laI javAyuM nathI, bicArA bhAgyazAlIone je potAnI jAtane samyaktvI mAnIne bIjAone mithyAtvI mAnI beThA che. basa ! AvA ja vastutaH bhayaMkaramAM bhayaMkara kameM-pApane bAMdhIne AvatA bhavane bagADI mUke che. - mATe ja bhagavatIsUtra kahe che ke mAnava ! e mAnava ! tu vyaktivizeSane rAgI banavA karatAM arihaMtapadane, siddhapadane; AcAryapadane, upAdhyAyapadane ane sAdhupadane rAgI banaje, jethI tAruM kalyANa thaze ane samAjane paNa adbhudaya thaze." 5. apamAna eTale ke munirAje pratye vivekapUrvaka nahIM vartavuM. A pAMca prakAre jIve ajJAna, mAyA tathA mohane vaza banIne AvatA bhavane mATe pote ja potAnA duzmana bane che. yadyapi dAnanA prabhAvathI lAMbuM AyuSya meLavaze te e gRhasthAzramamAM ghaNA duHkha, ArtadhyAna, mArAmArI, belAcAlIpUrvaka rIbAtA rabAtA mammaNa zeThanI jema jIvana purU karaze. Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [bhagavatIsUtra sArasaMgraha AvI avasthAmAM te vecanAra gRhapatine te kariyANAthI AraMbhikIthI laIne apratyAkhyAnikI kriyA sudhInI kriyA lAge ane mithyAdarzana pratyayikI kriyA kadAca lAge ke na paNa lAge. ane kharIda karanArane te badhI kriyAo pratanuM hoya che. ane je te kariyANuM kharIda karanAre pitAne tyAM ApyuM hoya te moTA pramANuvALI cAre kriyAo lAge temAM paNa je te mithyAdaSTi hoya te mithyAdazanapratyayikI kiyA lAge. mithyAdaSTi na hoya te te kriyA na lAge. para 73. be vyaktiomAMthI keTa keTalI kriyAone mAlika che? te mATenA A praznottara che. 1. jene tyAMthI kaMI paNa corAI gayuM che te. 2. coranAra mANasa. nAnI-moTI, mUlya-amUlya kaI paNa vastu-padArtha mATe rAga tenA mAlikane hoya che ane te rAgane vaza thaIne te vastu cerAI na jAya te mATe 24 kalAka tene jIva tyAM ja cUMTele hoya te svAbhAvika che keI kAraNe amuka vastu pitAnA hAthe ja kayAMya mUkAI javAthI athavA mazkarI tathA ASavaza thaI bIjo kaI paNa mANasa te vastune upADI jAya tyAre te vastunA mAlikanA hRdayamAM eTale badhe Aveza Ave che ke, jenAthI badhAya kAme cheDIne paNa te vastune gotavA mATe AkAzapAtALa eka karI nAkhe che, ArtadhyAna puSkaLa vadhI jAya che. bebAkaLa thaIne Amatema pheMdA pheMdI karI nAkhe che. te samaye tene jIvAtmA: 1. AraMbhikI kriyAne laIne Amatema gamanAgamana karavAvAle thAya che. mATe AraMbhikI kyA lAge che. ' Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 mu uddezaka-6] [487 r ra. pArigrahikI eTale kheAvAyelI vastunA parigraha pratye samatAvAle hAvAthI " hAya' mArI phalANI vastu kAM gaI ? AvI lephsA thavAthI A kriyA paNa lAge che. 3. mAyApratyayikI vastumAtranI mAyA eTalI badhI hAya che ke jenAthI A kriyA lAge che. 4. apratyAkhyAnikI--khAvAyelI vastu pratye kAI paNa jAtanuM pratyAkhyAna na heAvAthI tenA mAlikane parigrahasa jJAne laIne A kriyA lAge che, 5. mithyAtvadarzana pratyayikI-samyaktva sparzele na hAya teA A kriyA paNa lAgu paDe che. anyathA nahIM. A pramANe eka vastu cArAI gayA pachI, pAchI na male tyAM sudhI A jIvAtmA bhAre Ata dhyAnamAM paDI javAthI uparanI pAMce kriyAone saMbhava hAya che, ane teja samaye cAranArane khyAla AvI jAya teA kadAca raudra dhyAnamAM paNa praveza karatA vAra lAgatI nathI, tethI kheAvAI gayelI vastu tenA mAlikane mATe saMkaTa sAthe. kAca meAtane mATe paNa thaI zake che. ane durgAMtinuM paNa kAraNa banI zake che. ane tapAsa karatAM jyAre paNa te vastu pAchI malI jAya che tyAre tenA jIva thAle paDe che, Ata dhyAna ochu thavA lAge che, peAtAnI ja bhUla hAya te asAsa, pazcAttApa thatAM ja AMdhelA kramamAM pAchA khasatAM paNa jAya che. have ApaNe thADuM cAranAra mATe paNa vicArIe :-- (1) vastunA mAlikanI mazkarI karavAnI bhAvanAthI paNa cArI karAya che. Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha | (2) SavRttimAM AvIne paNa sAme vALAnI vastunI cArI karAya che. - (3) vastu levAnI bhAvanA na paNa hoya to e pUrva bhavanI Adatane laIne bIjAnI vastuone eka sthAnethI bIjA sthAne mUkavAnI bhAvanAthI paNa vastunI heraphera thAya che. (4) vastunA mAlika upara kaMIka TheSa bhAvanA hovAthI pahelA te vastune eka sthAne saMtADI de che. ane gotI. gatIne tene mAlika jyAre khUba ja herAna thAya che, tyAre te vastune te bhAgyazALI yathAsthita mUkI daIne tenA mAlikane ja cora tarIke jAhera karavAnI bhAvanAthI paNa vastunI hera phera thAya che. (5) ane corI karavAnI bhAvanAthI corI karAya che. uparanA pAMca kAraNone laIne adattAdAnanA viramaNa vinAnA mATe ja pUrva bhavanA kusaMskAra, kuceSTA, tathA kuTevane vaza thaIne mANasa bIjAnI vastu mATe dAnata bagADe che. paNa AvI AdatavAlA bhAgyazAlIne samajavuM joIe ke Ama karavAthI sAme vALAne hAni thAya ke na thAya paNa ApaNA AtmAne to bhayaMkara hAni thayA vinA rahetI nathI, ApaNI kuTenA kAraNe sAme vALe jIva bhayaMkara kane upArjana kare, ane durgatine mAlika bane, ethI ApaNane mekSa zI rIte maLaze? ane mokSanI ArAdhanA saphaLa zI rIte banaze? jyAre tyAre khovAyelI vastunA mAlikane- chevaTe hArTa phela thavAnA samaye paNa khyAla Avaze, ke, mArI Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakarUpa mu uddezaka 6] kriyA [489 tAjo saLagAvelA agnikAya, mahAkama vALA, mahAkriyA, vALA, mahAAzravavALA ane mahAveDhanAvALA heAya che. parantu vastune amuka bhAgyazAlIe lIdhI che teA maranAra sAthe cAranAra paNa karmonA baMdhanathI baMdhAyA vinA rahevAnA nathI. pariNAme bhaveAbhavane mATe te jIvAtmA sAthe kha'dhA- celu. vaira cArI karanArane te mAryA vinA, rAvaDAvyA vinA, bhUkhe mAryAM vinA, daMtakaleza karAyA vinA ane chevaTe jAnathI mAryA vinA ke marAvyA vinA rahI zake tema nathI. mazkarI karanAra mANasanI mazkarIne bhAga thayele mAsa jayAre vinA mAte mare che tyAre mazkarI karanArane bhAna thAya che ke, " A pApathI huM kayAre chUTIza " vAsudeva lakSmaNanA mAtanuM kAraNa mananAra devane keTale! badhe pazcAtApa hatA ! ApaNI mejhanI khAtara bIjAne herAna karavAnI bhAvanA paNa mANasane hiMsaka manAve che. A badhI vAtAne khyAla ApavA mATe ja bhagavAna mahAvIra svAmIe pharamAvyuM ke, cArI karavI mahApApa che, karAvavI mahApApa che, cAranI prazaMsA karavI mahApApa che. cIjomAM ghAlamela karavA kaniSTha pApa che ane e pApane cheADayA vinA koI paNa mANasa ahiMsaka banI zakavAnA nathI. ApaNA nimitte kaI paNa jIvAtmA kema baMdhana karavA na pAme te mATe ja bhagavAna mahAvIra svAmInA upaSTi khAre tratA levA, pAlavA ane kAcabAnI jema mana Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 490] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha tene pA bhAgya che ane te dhIre dhIre kSINa thatAM bujhAte bujhAte chelle kSaNe aMgArarUpa, mumrarUpa thAya. bhasmarUpa thAya. tyArabAda te agni alpakarmavALe ane alpavedanAvALe thAya che. 14 tathA vacanane kaMTrolamAM rAkhIne Atma sAdhana karavuM eja pavitra mArga che. mAnava jIvananI saphaLatA che ane bhavobhavamAM jaina dharma meLavavA mATenuM mULa kAraNa che kariyANA mATe ane upacArathI vastu mAtrane kharIdanAra tathA vecanAra mATe praznottare spaSTa che, chatAM paNa ApaNe jANI zakIe chIe ke, kharIdAtI athavA vecAtI vastu upara je bhAgyazALIne vadhAre paDatI mamatA hoya che tene pAMce athavA cAre kriyAo niyata lAge che. ane saMsAranI mAyAmAM lapeTAIne kriyAone mAlika karmonA baMdhana karyA vinA rahetA nathI. samyaktva prApta thayAM pachI kiyAone tyAga je nathI thato athavA thatI kriyAonuM pratikamaNa, prAyazcita pazcAtApa nathI thato to te jIvAtmA karma baMdhananA mArga tarapha ja pAcho jAya che ane pariNAme karmonA bhArathI bhAre banIne saMsAranuM paribhramaNa kare che A vAtane dhyAnamAM. rAkhIne jema bane tema parigrahanI mAyA choDavI ane vate. laIne jIvanane sundara rIte ghaDavuM e ja zreSTha mArga che. R 74. apratipAtI jJAnanA svAmI bhagavAna mahAvIra svAmIe kahyuM ke "agnikAya paNa jIvAtmA che. vALA e ja enuM zarIra che. e zarIranA aNu aNumAM. praveza karIne rahelA uSNanika agnikAyanA jIve che.. nathI jAna Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 su uddezaka-6 ] [ 491 - je vAyukAyanu bhakSaNa kare che. agni bhakSaka che, ane je bhakSakahAya te jIva ja hAya che. rAtre AgIe kIDA (khadyota)peAtAnA zarIra pariNAmathI prakAza Ape che. ane e prakAza jIva zakitanu pratyakSa phaLa che aMgArAmAM rahelA prakAza paNa jIva saMcAgI che. temaja sUryanA prakAza paNa jIva sacaiAgI che. manuSyanA zarIramAM tAva Ave che te paNa jIva saMcAgI che. AvA agnikAyane pragaTAvanAra teA chakAya jIvanA hiM'saka ane che, mATe ja pratikramaNa sUtramAM paNa elAya che.. 'chakkAya samAraMbha payaNe a payAvaNe a je dosA | aThThA ya paraTThA ubhayaThThA taM niMre ' arthAt peAtAnA mATe pArakA mATe ane ubhayane mATe pacana ane pAcanamAM thatI chakAya jIveAnI virAdhanAnI huM niMdA karU chu. have ApaNe bhagavatI sUtramAM gautamasvAmIjIne pUchavAnA Azaya samajIe te A pramANe che keH-- "zuM prajavalita kareleA agnikAya pAte mahAkama vAle che mahAkriyAvAleA che. ? mahA-Azravane karanAre che ? mahAvedavAlA che ? ane ThaMDe! paDatA agni yAvat rAkha rUpe. banatA alpaka, apakriyA alpa-Azrava, ane alpavedanAvAlA thAya ? agnikAya jIvamAM dAhazakti hAvAnA kAraNe te bIjA jIvAne mAlyAvinA, bIjAnA jIvanane samApta karyAM vinA - Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 492 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha rahI zakatuM nathI. yadyapi agnine saLagAvanAra temAM lAkaDAM ke kelasA nAkhanAra to potAnA Azaya pramANe karmabaMdhana karavAnuM ja che, paraMtu agnikAya pote paNa bIjAne bALato hevAthI mahAkiyAvAna che, bIjAnA prANane samApta karanAra hevAthI mahA AzravAle che, bIjA jIvone haNanAra hovAthI mahAbhayaMkara jJAnAvaraNIyAdi karmone bAMdhanAre che. sthAvara nimAM paNa bhayaMkara karmone karanAre agnikAya AvatA bhavane mATe mahAbhayaMkara vedanAne bhegavavAlo hoya che. Ama karma bAMdhavAnI paraMparA ane prakriyA pratyeka enimAM, pratyeka sthAnamAM jIvAtmAone mATe nirNata che. potAnI meLe bujhAtA agnimAM dAhaka zakti ochI thatI jAya che, ane yAvat rAkha rUpe thayA pachI to bALavAnI zakti na hovAnA kAraNe agnikAya kamabaMdhana karatuM nathI. bhAva agni A te dravya-agninI vAta karI paNa upacArathI bhAva agni (kAdha, zeSa, asahiSNutA, adekhAI) te tenAthI paNa " bhayaMkara che. dravya-agni te potAnI maryAdAmAM rahelA chAne ja samApta kare che. jyAre kaSAya-agni to pUrA saMsArane vaira-jheranI AgamAM dhakelI de che. jenA kAraNe saMsAranI-arthAta jIvamAtranI zAnita-samAdhi ane samatA ja khATavAI jAya che, krodhanI javALA jyAre pragaTe che tyAre tenI sAthe rahelA enI buddhimAM paNa akaLAmaNa, muMjhavaNa, kiMkartavyatA, ane mUDhatA jevI sthiti thaI jAya che ane pachI te "bhaDakele. krodharUpI agni bIjAne, ane eka divase jAtimAM, samAjamAM, dharmamAM, saMpradAyamAM paNa praveza karIne saunI saddabuddhine . dubuddhimAM parivartita karI de che." Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-6] [43. bhAMga, aphINa, ane gAMjAne naze te mANasane 2-4 kalAke thoDuM ghaNuM nukazAna karAvIne paNa utarI jAya che jyAre krodhane naze to te-krodhI mANasanA badhAe satkarma, sapuNya, tapazcaryA, dAna, dayA, ane premabhAvane samULa nAza karIne ja samApta thAya che. eka divasane tAva cha mahinAnI, zaktine barbAda kare che jyAre dveSapUrNa krodha to karaDe bhavanI. tapazcaryAne bhamasAt karI nAkhe che." samAjanA be bhAgalA (TUkaDA) dharmane laIne nathI. paDatAM paNa kodhane laIne paDe che, bIjAne mithyAtvI ke nAstika kahenArAnA manamAM sAMpradAyika meha hoya che paNa. jaina dharma nathI hote, bIjAnA kriyAkAMDamAM azuddhatAnI jAherAta karanAranA hRdayamAM asahiSNutA hoya che paNa samatA dharma nathI hete, ane jagatanA jI sAthe premabhAvane tyAga. karanArAnA jIvanamAM dharmAnjatA hoya che paNa dhArmikatA nathI hatI. tyAre ja samAjanA be bhAgalA paDe che ane pachI te. meleriyAnA kITANuMnI jema vadhatAM jAya che kemake - vairathI vaira vadhe che. krodhathI krodha bhaDake che. jherathI jhera ja pragaTe che. dharmAnjatAnI sAme dharmAnjatA ja pragaTe che. - are bhUlanI sAme bhUla ja thAya che. ane pachI to eka ja kaSAyI mANasanA pApanA kAraNe cAra, pAMca, pacIsa, se, hajAra ane lAkhe mANaso paraspara vairanI gAMThamAM baMdhAI jAya che. dravya-agni te hajI upakAraka paNa banI zake che, jyAre. Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha pAMce kriyAne pharase koI puruSa dhanuSyane grahaNa kare, pachI bANane grahaNa kare; - sthAna upara bese, bANa pheMkavAnuM Asana karI bese, bANane phe ke, te bANa AkAzamAM je prANone-bhUtane-jInesarone sAmA AvatA haze, temanuM zarIra saMkecI nAkhe, temane kilaSTa kare, paraspara saMhata kare, thaDo sparza kare, cAre taraphathI pIDA kare, eka sthAnathI bIjA sthAne laI jAya ane jIvitathI zruta kare, to te puruSa kAyikIthI laIne cAvata prANAtipAtikI-ema pAMce kriyAne pharase che. je bhAva agninA bhaDakAmAM to ratimAtra paNa upakAravRtti hatI nathI A kAraNe ja bhagavAne kahyuM che ke - mAnava ! e mAnava ! saMsAranA sTeja upara AvatA pahelA. tArA haiyAne gamanA pyAlA pIvaDAvIne ThaMDuM karaje. tArA mastiSkane samatAnA lepa dvArA zItala karaje. tArI vANIne hitakAriNuM ane miThThI banAvaje. ane tArI pravRttio nA kalyANane mATe banAvaje! Atmika jIvane mATe upara pramANenI prAthamika TreniMga * lIdhA pachI ja bIjAone upadeza Apaje te temAMthI saMsArane amRta maLaze. ane devanI parIo paNa tArA guNagAna karaze. - basa enuM ja nAma mAnavatA che, te sivAya mAnavatyanI kalpanA vAMjhaNuM strIne putranI prApti, tathA sasalAne ziMgaDA alagADavA jevI siddha thaze. . Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-pamuM uddezaka-6] 4i95 je jIvanA zarIre dvArA dhanuSya banyuM che, te ja paNa pAMca kiyAne pharase che. e pramANe manuSyanI pITha, dorI, bANa, zarapatra, phala ane hAru pAMca kriyAne pharase che. have te bANa pitAnI gurUtA vaDe svabhAvathI nIce paDatuM hoya, te vakhate upara pramANe jIvone takalIpha pahoMcADI yAvat jIvitathI mukta kare, te vakhate te puruSa cAra kiyAne pharase che. tevI rIte jenuM zarIra baneluM che te ja, dhanuSyanI pITha, derI ane hAru e cAra kiyAne, bANu pAMca kiyAne ane zara-patra, phala ane hAra-e paNa pAMca kriyAne pharase che ane nIce paDatAM bANanA avagrahamAM je ja Ave che te paNa pAMca kriyAne pharase che. 1 kapa na 75. taiyAra karelA dhanuSya upara bANa mUkIne zikAra karavAnA hetuthI ja zikArI vanamAM jAya che, ane AkAza tarapha saNasaNATa karatuM bANa pheke che, te bANa prANone, bhUtAne, Avone, ane sane :-- migUra - pitAnI sAme AvatAM jIvene haNe che.. tti - pitAnA lakSmIbhUta jIvonA zarIrane saMkoce che. che - chane gliSTa kare che. saMyag - teone paraspara gAtro vaDe saMhata kare che. saMpa - theDe sparza kare che. ritA - cAre bAjuthI temane pIDA kare che. hine :- te jIvene mAraNablika samughAta pamADe che kALAzayALa sAme - eka sthAnethI bIjA sthAne laI jAya che. Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha - ane jIvitathI sarvathA mukta vIvikAno vo A pramANe phekelA bANavALA zikArIne - kAiAo, ahigaraNiAo, pAusiAo, pAritAvaNiAo pANAivAyakiriAo. arthAt kAyasaMbaMdhI, adhikaraNa saMbaMdhI, dveSasaMbaMdhI, paritApa saMbaMdhI, ane prANAtipAta karavAthI pace kiyA. lAge che. jenA jIvanamAM koI paNa jAtane saMyamabhAva nathI tevA. jIvane ja pAMca kriyAo lAge che. ema samajavAnI utAvala karaze nahIM! "saMyamI jIvanamAM AvyA pachI paNa svAdhyAya baLa vinAne game te sAdhaka paNa zuddha lezyAone TakAvI zakato nathI, tyAre azuddha vezyAonA dvAra ughADA ja hovAthI te sAdhakanuM zarIra saMyamita rahetuM nathI, tethI reSamAM AvIne saMpUrNa jIvarAzine abhayadAna ApanAra rajeharaNa, DuMDAsana vagere upakaraNe ja "adhikaraNa eTale. bIjAone mAravA mATe upayogamAM AvI jatA vAra lAgatI. nathI. A kAyikI kriyA adhikaraNikI kriyA thaI. dveSabhAva hovAthI prASikI kriyA paNa thaI bIjAne tApa (dabAvI. devAnI bhAvanA) karAvavAnI vRtti hovAthI pAritApanikI kriyA thaI. ane dravya tathA bhAva prANone upaghAta thavAthI prANAtipAtikI kriyA thaI, Ama gurUkulavAsa vinAne sAdhaka paNa pAMce kriyAone mAlika thatAM ghaNAM ja azubha asAtAvedanIya kamene pratikSaNe upArjana kare che." * Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-6] [497 have A praznottaranuM mArmika rahasya jANIe :- prANa hatyA mATe taiyAra thayele TveSI mANasa teM kriyAvAle thAya ja paratu bhUtakALamAM jIvonA zeSa rahelA putra gothI dhanuSya, derI ane bANa banelA che, yadyapi atyAre to e padArtho ajIva che, pugalo keI paNa jIvanAM zarIra ja hatAM, tyAre te jIvee pitAnuM vartamAna zarIra cheDIne bhavAMtara bhale karyuM hoya to paNa temanA zeSa rahelA pu- galethI yadi jIva hiMsA thatI hoya to te hatyA janaka kiyAe kene lAgaze? ajIva te kriyA vinAne ja hAya che. mATe te kiyA te pudgalanA banelA dhanuSya, bANa Adine to lAgI zake tema nathI chatAM e dhanuSya bANathI pArakAnA prANa te jAya ja che. AvI sthitimAM bhagavAna mahAvIra svAmI pharamAve che ke, te pagale je jInAM bhUtapUrva zarIra tarIke rahyAM hatAM. te samaye jemAM pApanAM tyAga rUpa viratinA pariNAma muddala na hovAnA kAraNe temanA zeSa rahelA pudagale paNa je jIva hatyA kare che tenuM pApa te jIvAtmAone paNa lAgaze 84 lAkha jIva yonine keI paNa jIvAtmA jyAre pitAnuM vartamAna zarIra choDe che. tyAre zeSa rahelA zarIra ane pudgale bIjAone je kaMI pIDA karaze tenuM pApa te pudgalenA mAlikane lAge che, A vAta atIndriya jJAnI bhagavAna mahAvIra svAmInI che, temaNe kahyuM ke, je lAkaDAthI ke vAMsathI dhanuSya banyuM che te vAMsanA jIvane paNa pAMce kiyAe lAge che. je jAnavaranA zarIra yugalathI cAmaDAnI derI banI che te jAnavarane paNa pAMce kriyA lAge che. ane khANamAMthI Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48] [bhagavatIsUtra sArasa graha nIkaLelA lAkha DamAMthI je khANa khanyuM che te leAkhaDanA jIvAne paNa pAMce kriyAe lAge che. zaMkA karanAra kahe che. ke jIvAnA zeSa rahelA pudgalAthI thatI parapIDAne laIne paNa jo pAMce kriyAo lAgatI hoya teA (1) siddha bhagavatAnA zarIranA pudgalA je soMsAramAM zeSa rahyA che te dvArA thatI parapIDAne laIne siddha bhagavAne paNa kriyAo lAgavI joIe? zaMkAnA samAdhAnamAM Ama kahevAyuM che ke siddha bhagavAna siddha zilA prApta karatA pahelA ja peAtAnA AtmAthI atirikta bIjI badhIe vastuone vAsarAvI de che. eTale ke nirvANanA samaye, peAtAnA jIvana kALamAM athavA gatabhavAmAM je kaI thayuM hoya tene jJAnapUrvaka tyAgI de che, arthAt te te paulika bhAvAne ane tenI vAsanAne saMpUrNa rItyA cheDI de che, A pramANe pudgala sAthenA sabadha savathA chUTI gayelA hAvAthI temane kriyAe lAgatI nathI. IjI zaMkA A che ke, jIvAnA zeSa rahelA pudgalAmAMthI anelA zasro vagerethI thanArI jIva hatyAnuM pApa jema te te jIvAne lAge che, teA pachI lAkaDAmAMthI banelA pAtrA, tarapaNI, unamAMthI banelA-rajoharaNa, caravalA, kAmalI vagere dhArmika upakaraNonA upayAga munirAjo kare che ane munirAjenI saMyama sAdhanAmAM te upakaraNo sahAyaka thAya che teA pachI A padArthAnA mULabhUta jIvAne puNya baMdhana paNa thatuM haze ? javAba ApatA TIkAkAra kahe che ke, temane puNya khaMdhana thatu nathI, kema ke te jIvAne peAtAnu zarIra cheADatA pahelA AvA saMkalpa hAtA nathI ke mArA zeSa rahelA pudgalA sAdhu mahArAjAonA saMyama mATe upakAraka thAya! te jIvA mithyAtvI hAvAnA kAraNe temane puNya dhana karavAnI saMjJA Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-6). [468 nathI, vezyA nathI mATe pAtra, tarapaNa Adi Adi pudgalenA mULa jIvene puNya baMdhana nathI thatuM. jyAre dhanuSya bANa AdinA mULa jIvone jIva hiMsAne virAma nathI tenA tyAgane bhAva nathI mATe pratikSaNe jIva hiMsAnA dvAra khullA havAthI thanArI jIva hiMsAne rokI zakAya tema nathI. Ane saraLArtha A che keH anAdi kALathI A jIvAmA 18 prakAranA pApone karatA AvyA che ane pharIthI pAponA dvAra ughADAM che ane jANI bujhIne rasa pUrvaka kare. che, karAve che. ane bIjeone paNa pApanA 2ste dore che. mATe hiMsaka vRtti hovAnA kAraNe ja temanA zeSa rahelA pudgale paNa bIjAne duHkha devA mATe ja sarjAyA heAya che. ghaNIvAra kaSAmAM bhAna bhUlele AtmAH "huM te marIza paNa tene te maryA pachI paNa nahI choDuM. mArU hADaku paNa tArUM vaira lIdhA vinA nahI rahe. are! chevaTe bAvalane kAMTo thaIne paNa tArI sAthe vaira laIza." AvI kaluSita bhAvanAne mAlika jIve tyAM sudhI bIjAne duzmana banIne rahe che ane maryA pachI paNa tenA zeSa rahelA pudgale bIjAne nukazAna karatA rahe che ane pharI pharIthI pApa baMdhanathI baMdhAtA rahe che. AvI pari- sthitimAM je bhAgyazAliene samyaggadarzana, samyagUjJAna ane sammacAritranI prApti thaI hoya che. teo A bhavanA, parabhavanA ane bhAbhavanA pApone, pApa vyApArane, tathA pitAnA pagale paNa koI jAtanI jIvavirAjamA na karavA pAme te mATe saMpUrNa jIvarAzi sAthenA saMbaMdhene sirAvI de che, micchAmi dukkaDaM daI de che ane pitAnA AtmAne Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha keTalAka leke kahe che ke-jema ArAothI bhIDAelI cakanI nAbhI hoya, evI rIte cArathI pAMcase lejana sudhI manuSya leka manuSyathI khIcokhIca bharela che, te ThIka nathI. e pramANe cArathI pAMcaso jana sudhI nirayaleka narayikethI khIcokhIca bharele che. naikayike ekapaNuM paNa vikuvI zake che. te bahapaNuM paNa vikuvI zake che. A saMbaMdhI jIvAbhigamamAM vistArathI varNana che. " save padArthothI pRthaka karyA pachI mare che. tyAre ja mRtyu samaye te bhAgyazAlione samAdhi TakI rahe te mATe "bha bhavamAM mane jaina dharma male, badhA jIvene huM khamAvuM chuM, mana, vacana ane kAyAthI thayelA pApa, aparAdhe, vaire, kalezane huM khamAvuM chuM ane badhA paNa mane ame tathA amuka pariphava avasthA thatAM bhavabhavanA pudgalene sirAvI de che. 176. narakagatimAM rahelA nAraka jInI viturvaNa mATe A praznottara cheH manuSyagatinI jema tyAM kaI paNa sutAra, luhAra, camAra, zastra vagere pudgalo hatA nathI. paNa pArasparika atyaMta vaira-jhera rUpa pApane laIne nAraka jIne caramasImAne pApedaya hovAthI te jIva potAnI meLe vaikiya labdhithI vimurvaNa kare che. arthAt sAme AvelA nAraka jene joIne gatabhavamAM jevA prakAre vaira-vidha karyA hoya che tevI ja lezyA temane thAya che, ane temane mAravA mATe mAnasika kalpanAnA mAdhyamathI tevA tevA. prakAranA potAnA zarIrathI saMbaMdhita, saMkheya pramANamAM zastronI vidurvaNa A pramANe kare che - Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka] [ 501 sugara (meAgara) muSiddha (zastravizeSa) karapatra (karavata) agni (talavAra) zakita (leAkhaMDanuM aneluM zasra) haLa, gadA, muzala, cakra, nArAca (bANu), kunta (bhAleA), teAmara, zUla bhiDamAla (zastravizeSa) ityAdi zastrothI khIjA nAraka jIvAnA zarIrane bhede che, kApe che, TUkaDe TUkaDA kare che, vere che. ane paraspara A pramANe vairanA badalAne letA nAraka jIvA ghaNIja pIDAne bhAgave che te vedanAe A pramANe che:jIjJavA :--je vedanAmAM sukhane leza paNa na male tevA duHkhAthI bharapura vedanA. - vipurA :--nAraka jIvanA saMpUrNa zarIrane vyApIne pIDA thAya te. pragADhA : jemAM nAraka jIvAnA mama pradezAne ghaNI ja vedanA thAya che. jema lakSya karIne tIkSNa patthara jenA kapALa upara mArIe te! te patthara kapALanAM khaDane teADI nAkhe che. tevI ja rIte nAraka bIjA nArakane mAre che, jenAthI tenA Atma pradezane bhayaMkara vedanA thAya che. athavA pittaprakepa vAlA mANasane atyanta kaDavI davAnuM pAna karAvatA jema aprIti thAya che tema A vedanA paNa nAraka jIvAne aprItikara hAya che. vahA :-manane koI paNa rIte na game tevI vedanA. niSThurA :--jenA pratikAra sarvathA azakaca hAya che. bantA :--mAravAthI ke mAra khAvAthI paraspara ghaNA ja raudra adhyavasAye thAya che. tItrA :--ghaNI ja vedanA thAya che. Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [bhagavatIsutra sArasa grAM 502] AdhAmAMMdi 'AdhAkama anavadya-niSpApa che, ema je samajate hAya, te jo ASAka sthAnaka viSayaka AleAcana-pratikramaNa karyA vinA kALa kare te tene ArAdhanA nathI. ane AleAcana -pratikramaNa karIne kALa kare te tene ArAdhanA che. evI ja rIte H :-- krItakRta--sAdhu mATe mUlya ApIne lAveluM bhAjana. sthApita--sAdhu mATe rAkhI mUkelu. bhAjana. dulA :--ghaNA ja duHkhapUrvaka vedanA bhogavavI paDe che. TurnA :---harahAlatamAM kula ya hAya che. upara pramANenI vedanAe pAMcamI naraka bhUmi sudhI ja che. jyAre chaThThI ane sAtamI, naraka bhUmimAM ghaNA moTA pramANavAlA chANanA kIDA jevA, vajranA mukhavAlA, lAlakunthavA jevA zarIra banAvIne paraspara eTale eka gheADA jema bIjA gheADAnI upara caDhe che tema nAraka jIve tevA zarIra viSuvIne eka bIjAnA zarIramAM: praveza karIne, paraspara chedI nAkhe che, ane bhayaMkara vedanA bhAgave che. manuSya avatAra pAmIne je bhAgyazAlI samyaglRjJAna tathA samyagUdaza na meLavavA mATe lAyaka thatA nathI te mithyA. jJAna, ajJAna viparItajJAna ane sa MzayajJAnanA mAlika banIne pApa sthAnakamAM Asakata bane che ane ghaNA pApA, mithyAvacanA, cauyakamAM, maithunakamAM ane parigrahanI bhAvanAthI AraMbha-samAraMbhomAM masta banIne ghaNA jIvA sAthe gheArAtighAra vaira-virAdhane vadhAre che. pariNAme narakagatimAM Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-6] [503 sacita-sAdhu mATe lADavA vagere rUpe taiyAra karela bhUke vagere. kAMtara bhakta-jaMgalamAM sAdhunA nirvAha mATe taiyAra karela AhAra. - dubhikSa bhakta-dukALa vakhate sAdhunA nirvAha mATe taiyAra karela. vAIlika bhakta-dina-varasAda AvatuM hoya, tyAre sAdhu mATe taiyAra karela. AvI ja rIte valAna mATe taiyAra karela AhAra. zayyAtara piMDa, rAjapiMDa--A badhI jAtanA AhAra mATe jANavuM AdhAkarma niSpApa che ema ghaNAonI vacce bole ne pote AdhAkarma khAya, to tema belanAra tathA khAnArane, devarAvanArane jaNAvanArane badhAne upara pramANe ja virAdhanA -ArAdhanA samajavI. 7 janma dhAraNa kare che. jyAM upara pramANenI vedanAo bhegavavI paDe che. mATe cAra divasanI cAMdanI jevA A saMsAramAM sauthI pahelA samyagUjJAna meLavavA mATe prayatna karavo joIe jenAthI saMsAranA ghaNA pApe tathA tenI bhAvanAothI vaMcita rahevA mATenI cagyatA prApta thAya ane saMsAra sukhamaya banavA pAme. (jIvAbhigama pAnA naM 117) ja 77. mokSane meLavavA mATe muniveSa svIkAra karyo pachI paNa munionI paristhiti mAnasika ke zArIrika dRSTie Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504] [bhagavatIsUtra sArasa graha peAtAnA viSayamAM ziSyAne khedarahita paNe svIkAratA, khedarahita paNe sahAya karatA AcAya ke upAdhyAya keTalAka te ja bhavamAM siddha thAya, keTalAka be bhava karI siddha thAya, paNa trIjA bhavagrahaNane atikrame nahi. je bIjAnu khAtu khAlIne, asadbhuta khelIne meTA moTA doSa prakAzIne dUSita kahe, te tevA ja prakAranAM karyAM AMdhe che. arthAt manuSya vagere ceAnimAM utpanna thAya, tyAM eka sarakhI rahevA pAmatI nathI. bhUkha sahana karavI atyanta ThIna che, ane muni dharmonA paNa khyAla che, chatAM paNa paristhiti kayA samaye kevI banaze ? tenI kalpanA paNa thaI zakatI nathI tevA samaye khALamuni, glAnamuni, bhUkhathI pIDitamuni, bhUkhane nahIM sahana karanArA, bhaNAvAvAlA, bhaNAvanAra, tathA vRddhamunine paristhiti vaza AdhAkama Adi AhArane levAnI pharaja paDe che. je niravadya nathI chatAM paNa te muni yadi sthAnaka viSaya AleAcana ane guru samakSa pratikramaNa karI le che teA bhagavatIsUtra tene ArAdhanA kahe che. paNa jANIbujhIne, dhRSTatA, gRhastha pratyenI mAyA, indriya leAlupatA, Adi kAraNeAne laine AdhAkadi AhAra karyA chatAM paNa cakri mAnasika jIvanamAM te mATenI AleAcanA nathI. pratikramaNa nathI te te munine virAdhanA thAya che. sArAMza eTale ja che ke je muni AleAcanA, prAyazcita, pazcAtApa, ane pratikramaNa Adi kare che, te muni ArAdhaka che. Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-6] pi05 abhyAkhyAna phala-karmane pratisaMvede che. - F 78. gRhasthAzrama sAthe saMbaMdha rAkhanArA, mAtA, pitA, bhAI, bhejAI tathA putra parivArane utkRSTa vairAgya pUrvaka tyAga karIne dIkSita thayelA munirAjonA AtmAmAM sattAmAM paDelA kamene udayakALa game tyAre paNa AvI zake che, ane DI ja vArane mATe paNa munirAjonA manamAM adheya, kheda, gRhasthAzramanI smRti, bhagavelA bheganI yAda, tathA kaSAya vagere audacikabhAva upasthita thatA ja cittanI calAyamAna avasthAnI saMbhAvanA avasthaMbhAvinI che. tevA samaye asthira thayelA munione tathA sAdhvIjI mahArAjane samyagdarzana, samyagUjJAna tathA cAritramAM sthira rAkhavA mATe saMgha vyavasthAmAM AcArya bhagavaMta ane upAdhyAya bhagavaMte vidyamAna hoya che. munidharmanI ghaNuM ja sArI rIte ArAdhanA karyA pachI te puNyavaMta potAnI gyatAnA mAdhyamathI upAdhyAyapada meLave che. - tyAM te puNyavaMtenI cAritrasthiratA badhI rIte vadhatI jAya che, kAma-krodha-vaira-jhera tathA pakSapAtanI bhAvanAthI sarvathA para hoya che. bhAvadayALu hovAnA kAraNe saMghIyA baMdhAraNa pramANe temanuM mukhya kArya eka ja hoya che, ane te e keTa-zithila, asthira-ALasu munirAjane potAnA putranI mAphaka samajIne temane dharmamAM sthira kare, AzvAsana ApIne jJAna-dhyAna pratye jAgRta kare kemake-"jainadharmanA tathA jainatatvanA AcAra-vicAra pratye hetu-udAharaNa bata Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506] [bhagavatIsUtra sArasa graha lAvIne, tathA je muninI jevI zithilatA heAya te pramANe temane AgamIya pAThAthI saMsAranI asAratA dekhADIne pAchA bhAnamAM lAvIne aiya prApta karAvavA mATe ja A padma che." te upAdhyAya bhagavaMtAmAMthI koIka ja puNyazALI jIva AcAya padane dIpAvavA mATe samartha hAya che, jemanA AtmIya. guNAnA vikAsa caramasImAe paheAMcelA heAvAthI pUrA catu vidha saMghanA tee mAlika heAya che. saMdhanA ceAgakSema pratye te pUrepUrA vaphAdAra hAya che, dhama, saMpradAya tathA kriyA kAMDAnA nAme saMghamAM kusaMpa na vadhe tevA khyAlAtavAlA hAvAthI teo saMghapUjya bane che. AcArya pada atyanta javAbadArI bharyuM`` hAvAthI, ane bhAvadayA upara ja nirbhara hAvAthI A pada kAne ApavuM ?'" ene niNya niyuOktikAra zrI bhadramADu svAmIjI A pramANe Ape cheH AcAya padanI cAgyatA 1. Aryavezotvana-A dezamAM utpanna thayelA jIvAtmA ja sukhapUrvaka jJAna meLavI zake che. 2. viziSTaolpana-peAtAnA pitAnI kula paraMparA, sadAcAra upara sthita hAvI joIe, jethI saMghanA bhAra. uMpADI zakAya. 3. viziSTajJAtiH-mAtAnA kulanI paraMparA sArI ane nirdoSa hAvI joie, te ja vinayAdi guNeAnI prApti sulabha ane che. 4. upavAnuM--sArU rUpa tathA zarIranuM DALapaNu hAvu jarUrI che jethI temanA vacaneA zIvratAthI grAhya bane che. Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-muM uddezaka-6] [507 5. saMdananavRtighutta-jethI vyAkhyAna, tapa Adi sadanuSThA-- nemAM temane kheda na Ave. 6. nAphAMsI-zrotAo pAse keIpaNa padArthanI AkAMkSAna rAkhe. 7. vicA-pitAnI baDAI hAkavAmAM mauna sevanAra hAya. 8. amAthI-zi temaja saMgha sAthe zaThatAne vyavahAra. na rAkhe. 9 thiriTI-eTale AgamIya tatvane bhUlanArA. na hoya. 10. zItavI-jemanuM vacana apratihata hoya. 11. nittapariSa-paravAdIothI kSebha na pAme. 12. nitanittA-pote apramAdI hoya ane vyAkhyAna devAmAM premavAle hoya to ja potAnA nidrAlu ziSyane. apramatta banAvI zake che. - 13. madhyatha-vAda, vivAda ane vitaMDAvAdathI sarvathA. dUra rahIne saMvAdaka banavAno bhAva rAkhe. 14. rerAzAmAvaza-deza, kALane, joIne, apratibaddha vihAra karanAra hoya ane dharmopadeza paNa deza, kALane anukUla. ApanAra hoya. 15. mArajoradadhatima-siddhAnta, avayava, tarka, vAda, jalpa, vitaMDAvAda, hetvAbhAsa, chala, jAti ane nigrahasthAnene. jANIne sAmevAlA vAdIne nirUttara karanAra hAya. Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508) [bhagavatIsUtra sArasaMgraha 19. nAnAvirAmavidhijJa-jethI jUdA jUdA dezanA ziSyane ane saMghane te te bhASA vaDe samajAvI zake tevA 17. paMvidhAyukata-pate paMcavidha AcArane pALavAvALA hovAthI temanA vacane ziSyane mATe zradheya bane che. 18. sUtrArthomayajJa sArI rIte sUtromAM batAvela utsarga mArga tathA apavAda mArgane jANanAra hoya, samaye samaye ziSyane udAharaNa, nayavAda tathA hetunI samajutI denAra hoya saMghane keLavavAmAM nipuNa hoya, ane je pramANe saMghamAM saMpasaMgaThThana prApta thAya ane vadhe, tevA ja bhAnuM pratipAdana karanAra hoya. 19 prANA rAsTa-jUdI jUdI rIte ziSyane jJAna prApta karAvavA mATe samartha hoya. 20. svarAmavitta-sukhapUrvaka paramatanuM khaMDana karIne svamatanI sthApanA karanAra hAya. 21. janmI - pote roSane tyAga karanAra hoya. 22. kItima-jethI bIjAo kSebha pAme tevA tejasvI "hAya. 23. ziva-saMghamAM utpanna thayelA mArI vagere rogo tathA kaleza ane kaMkAsa vagere bhAvane nAza pamADanAra hAya. 2. sauz-zAMta daSTivAlA hAya tathA sarva jIvone prIti utpanna karAvanAra heya; (dazavaikAlika haribhadravRtti) Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka- pamuM uddezaka-6 ] [ 509 upara pramANenA guNone dhAraNa karanAra AcArya bhagavaMto AkhAe saMgha (sAdhu-sAvI zrAvaka-zrAvikA)nuM sukAna saMbhAle che, saMghanA gakSemane vAMdho na Ave A vAtane. dhyAnamAM rAkhIne ja pitAnA ziSyane saMbhAle che. gautama svAmInA pUchelA praznanA uttaramAM bhagavAna. mahAvIra svAmI pharamAve che ke AvA AcArya bhagavaMte ane upAdhyAya bhagavaMte ja A bhave ke bIjA bhave mokSane pAme che, trIjA bhave to cokkasa mekSe jAya che. A vAta, bhagavatI sUtranI che. mRSAvAdanA prakAre mRSAvAda belanArAnA saMbaMdhI praznanA javAbamAM bhagavAne pharamAvyuM ke mRSAvAdathI bAMdhelA karmovAlA jI jyAM jAya. che. eTale ke je bhavamAM jAya che tyAM karmone vede che. mRSAvAdanuM svarUpa A pramANe che. 1. kacha-bhUtanihava rUpe eTale ke bIjAnA guNonA sadbhAvane paNa chupAvIne dUSita kare che, jemake sAmevAle jIva brahmacarya pAle che. chatAM paNa tene ughADe karavA mATe A bhAI brahmacarya pAlatA nathI. tapazcaryA karatAM nathI. kriyAkAMDa karatA nathI." vagere balavuM te alIka asatya bhASaNa che. 2. kamura-eTale je cera nathI tene cAra kahe cauryakarmanI vidyamAnatA jemanAmAM nathI te e "A cAra che. AvuM uddabhAvana karavuM te asadbhUta alIka che. ' Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha A baMne prakAranA mithyAvacana bolanAranA manamAM duSTatA, hiMsakatA, IrSyALutA, asahiSNutA tathA vaira virodha Adi vaikArika bhAve hoya che. paraMtu je belavAnA bhAva ahiMsaka hoya, jemake sAdhakanI sAmethI haraNe jaI rahyA che ane pAchaLathI Ava-nAra zikArI te sAdhakane pUche che ke "haraNane jatA joyA che? kaI bAja gayA che? Ama pUchavA chatAM paNa mahAvratIsAdhaka javAba Ape che ke "haraNane meM joyA nathI. A bhASaNamAM yadyapi asatyatA che, paNa pariNAmamAM dayAbhAva, ahiMsaka bhAva hovAthI A bhASA asatya bhASA nathI. jyAre acorane, brahmacArIne, tapasvIne Astikane guNIyalane cAra abrahmacArI, khAudhare, nAstika, mithyAtvI kahe. AvA bhASaNamAM abhiprAyanI duSTatA, mananI malinatA avazyameva rahelI hovAthI bhagavatI sUtra AvI bhASAne mRSAvAdI bhASA kahe che. 3. anyathA-bIjAnI sAme koInA deSa prakAzavAM. jema ke A saMghADAmAM kriyAkAMDa nathI, tapazcaryA nathI, jJAna nathI, A AcAryomAM AcAryapaNuM nathI, AvA bhASaNane bhagavatI sUtra abhyAkhyAna asatya vacana kahe che. athavA - sadUbhAva pratiSedha eTale ke sAmevALAmAM brahmacarya, kriyAkAMDa, -jJAna ane vairAgya che te paNa tenI sAthenA vara-virodha athavA saMpradAya ke saMghADAvAdane laIne temanA badhAe guNene a5lApa kare te sadbhUtanindava che. athavA abhUtabhavana -eTale ke kaliyuganI havA ane bhautikavAdane pracAra sau jI pratye eka sarakhe hovA chatAM paNa bIjA saMpradAyamAM Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakapa mu* uddezaka- 6] [ 511 ke saMghADAomAM sArA tattvAnA apalApa karIne peAtAnA ja saMpradAya ke saMghADAnA sAdhu-sAdhvImAM jainazAsana jainatattva raheluM che tevI kalpanAnA pracAra karavA te paNa abhUtAvana alIka vacana che. tathA AtmA nathI. paraleAka nathI, te saddabhUta ninjIva ane AtmA caitanya svarUpa, pariNAmI, kartA, sAkSAd bhaktA svadeha parimANu; pratizarIrabhinna ane paudgalika adRSTa Adi vizeSaNeAthI yukta hAvA chatAM paNa tene viparIta buddhithI apalApa karavA te paNa sadbhUta ninheva nAmanuM mithyAvacana che. ane AtmA jaDa, phUTastha, nitya, akattAM, abheAktA, vyApaka ane eka ja AtmA che. e pramANe elavu te abhUtadbhAvana nAme alIka vacana che. AtmAnA sadUbhUta vizeSaNe| have AtmAnA sadbhUtavizeSaNeAne saMkSepathI sayuktika jANIe. (1) caitanya svarUpa arthAt anAdi nidhana AtmA caitanya svarUpI che. eTale ke svarUpI AtmA ane svarUpa caitanya guNa che te ane bhinna paNa che ane abhinna paNa che, parantu saCthA bhinna nathI ane abhinna paNa nathI, kema ke padArtha mAtranuM svarUpa (guNa) peAtAnA svarUpI (guNI) ne cheDIne rahI zakatA nathI mATe abhinna che, ane svarUpI e dravya hAya che jyAre svarUpa guNa hAya che mATe bhinna che. AtmAnuM A caitanya svarUpa samavAya saMbadhathI nathI paNa svataH che, je AtmAne jaDa mAne che temane tyAM caitanya samavAya saMbadhathI AvyA pachI jJAnano prakAza cAya che. Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512] [bhagavatIsUtra sArasa graha AnA atha e thaye ke temane tyAM anaMta zaktinA mAlika AtmA jaDa che. A pramANenI temanI mAnyatA eTalA mATe sAcI nathI ke, ghaTanI mAphaka caitanya dharma rahita padArtha mAtra jaDa hAvAnA kAraNe peAtAnI meLe kaMI paNa halana, calana karI zakatA nathI, ApaNe! AtmA tevA nathI; kema ke A AtmA peAtAnI ana tazaktinA mAdhyamathI ja zarIra, IndriyA tathA mananuM saMcAlana karavA samartha che. AtmAnA upayAga vinAnI IndriyA tathA mana sava thA akiMcitkara che. mATe AtmA caitanya svarUpa vAle che tema darzI namaya che ane pratikSaNe upayeAgavanta che. (2) pafiLAmInA aM A pramANe che, AtmA anAdi kALathI karyAMnA sabadhathI sa`khadhita che ane prati samaye navAM navAM karmAM bAMdhatA rahe che tethI karelAM ane karAtAM kA~ne bhAgavavA mATe ja AtmA piraNAma vatI che" eTale ke eka avasthAne tyAgIne bIjI avasthA svIkAravI tene pariNAma kahevAya che. jee AtmAne phUTastha nitya ( kAI kALe kaMI paNa pheraphAra jemAM na thAya te phruTastha nitya kahevAya che) mAne che, ane kSaNakabhaMgura mAne che. temane tyAM AtmAmAM pratyakSa dekhAtA anubhavAtA piraNAma (pheraphAra) ghaTI zake tema nathI, AvI sthitimAM karelA meniA bhAga AtmA zI rIte karaze ? ane sukhI AtmA pAMca kSaNa pachI duHkhI zI rIte khanaze? AtmAne ekAntanitya ane phUTastha nitya mAnatA sukhaduHkha saMcAga-viyeAganA pratyakSa anubhavAtAM dvandvo banI zake nahI ane ekAnte kSaNika mAnatA paNa sukha-duHkhanA anu Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-6] [513 bhava thaI zake tema nathI, mATe ja AtmA dravyanI apekSAe nitya che ane paryAya (zarIra)nI apekSAe anitya che. A pramANe padArtha mAtramAM dravya ane paryAyanuM sAhacarya vidvanmAnya che. kema ke paryAya vinAnuM dravya ane dravya vinAnA paryA keI kALe paNa hoI zakatA nathI. ghaTa padArthamAM mATI dravya che ane ghaTa paryAya che, kaMThI ke baMgaDImAM suvarNa dravya che ane AkAra vizeSa dharyA che. "ghaDe phUTayo eTale mATI dravya kAyama rahIne tene ghaTa paryAya nAza pAme che ane ThIkarA tarIke utpanna thAya che. te ja rIte jIva dravya kAyama rahe che paNa karelAM kamene bhegavavA mATe eka zarIra nAza pAme che ane bIjA zarIranuM ' utpAdana thAya che; jyAM sudhI AtmAnA pradeza para kamarAjAnI sattA che tyAM sudhI navAM navAM zarIra dhAraNa karyA vinA chuTakAre nathI "mAnacattane zArIra" A kAraNene laIne AtmA pariNAmadhamI che. (3) rtA mithyAtva, avirati, pramAda kaSAyAdinA vege mana, vacana ane kAyAthI AtmAmAM karAtAM karmonuM katva dharma paNa che ane je kartA hoya te karmone bhoktA paNa hoya che. je AtmA pitAnA karelA puNya ane pApanA phaLe bhogavI zakAtuM hoya tene katRtvadharmayukta mAnavAmAM vAM kayAM Ave che? "kameMne prakRti kare che ane sukha-duHkhanA anubhava purUSa kare che... A badhI hAsyAspada vAto sujJa Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14] [ bhagavatIsUtra sArasa graha 6 mANasanA magajamAM kevI rIte Utaraze ? mATe je kAlasA khAze tenuM mADhuM kALuM thaze? A nyAye puruSa ja kane karanArA ane bhogavanAra che. (4) sAkSAtmehtA--eTale ke peAtAnA jakarelA puNya tathA pApanA karmone purUSa sAkSAta bhogavanArA che. je karaze te bhogavaze" lo nasaddI vaj tasa paNa vAlA" ItyAdika mahApuruSAnI uktio eTalA mATe ja vyAjakhI che ke puruSa kartA ane bhokatA che. prakRti svataH jaDa hovAnA kAraNe caitanyamaya AtmAnA prayatna vinA kaMI paNa kArya karI zake tema nathI. mATe AtmAmAM katRtvanI jema bhoktRtva paNa che. (5) svare rimALa :-AtmA zuM savavyApaka che ! aMgUThA jeTaleA che ? jainazAsana javAba Ape che ke AtmA zarIra vyApI che. AtmAnA guNA zarIramAMja dekhAya che, mATe zarIra vyApI che. je padArtha jyAM rahyo hAya che teTalA pradezamAM tenA guNAnI vidyamAnatA hAya che, ghaDA mAre tyAM hAya ane tenA lAla, kALA ra`ga khIje rahe evuM anatuM nathI. te pramANe AtmAnA jJAnAdi guNeA, ane sukha-duHkhAdri paryAye zarIra pramANamAM ja dekhAya che. AtmA jo sarvavyApaka hAya tA tenA guLu ane paryAye paNa satra dekhAvA joIe. paNa zarIrathI atirikta AtmAnA guNA koIe joyA nathI. jovAmAM AvatA nathI. mATe AtmA sarvavyApaka nathI. Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-6 ]. [ pa15 AtmA ananta zaktine mAlika hovAthI potAnA pradezene saMkocI ane vistArI zake che. tyAre ja hAthInA zarIramAM ane kIDInA zarIramAM abAdharUpe rahI zake che. zarIrathI anyatra yadi sarvavyApI AtmA mAnIe to gaMdA sthAnamAM ane bIjAnA duHkha saMvedanamAM ApaNA AtmAnA pradezanuM bhramaNa thatA ApaNuM magaja hamezA durgano ane duHkhano anubhava karanAro raheze paNa keI kALe paNa bIjAnA duHkhonuM saMvedana ApaNane thatuM nathI, ane ApaNA AtmAnA pradeze gaMdA sthAne jatA nathI. aMgUThA ke khAnA dANuM jeTalo AtmA mAnatA zarIranA koI paNa sthAnamAM thatI vedanAne AtmA zI rIte anubhava karaze? ane zarIranA koI paNa bhAgamAM thatI vedanAne anubhava AtmAne thAya che mATe AtmA aMgUThA pramANano nathI paNa zarIrane pUrNa pradeza sAthe AtmAnA asaMkhyAta pradeza otaprota thaIne rahelA che. . (6) rApara mina ne artha A pramANe che ke pUrA * brahmAMDamAM AtmA eka ja hoI zake nahI, paNa jeTalAe cetanavaMta zarIre dekhAya che te saumAM AtmA paNa bhinna bhinna che. saMsAra bharamAM eka ja AtmAnI mAnyatA kevI rIte zakaya banaze? ane jo eka ja AtmA mAnIe to badhAnA zarIra, sukha, duHkha, jJAna, IcchA, rAga, dveSa ane mehamAyA paNa eka sarakhI hovI joIe, paNa Avo anubhava te Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516 ] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha paramANu yugala A udezamAM paramANuM pugala saMbaMdhI bahu vistArathI varNana che ane te uparAMta narayika ane ekendriyAdina parigrahane khulAse che. paramANuM pugalanuM varNana bahu vistAravALuM che. ahiM te saMkSepamAM sAra levAya che. sAra A che - paramANu pudgala kadAca kapa, ne kadAca na paNa kaMpe, tema pariName, ane na paNa pariName. be pradezane skaMdha kadAca kaMpe kadAca na kaMpe, kadAca pariName kadAca na pariName, kadAca eka bhAga che, kadAca eka bhAga na kaMpe. kyAMya thatuM nathI, mATe pratyeka zarIramAM AtmAne judo judo mAnavAthI saMsArane vyavahAra je pratyakSa dekhAya che te satya svarUpe anubhavAze. (7) vaDhi adagyadyapi AtmA ajara, amara, chedya, abhedya che te paNa karmonA AvaraNothI gherAyele hovAnA kAraNe ja atyAranI paristhitimAM ajaratva, amaratva, adyatva, ane abhedyatva vizeSaNe AtmAne ghaTI zake tema nathI, kemake -paugalika adaSTa (karma, mAyA, prakRti, vAsanA) rUpI mATInA bhArathI rUpI tuMbaDuM DhaMkAI gayeluM che mATe "punarapi janane punarapi maraNaM punarapi jananI jaThare zayanam" A nyAye AtmAne zarIra dhAraNa karavA bhedAvuM paDe che, maravuM paDe che. rIbAvavuM paDe che, ane pratikSaNe chedavuM paDe che, ane navA navA zarIramAM anata vedanAone bhegavavAM mATe Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-7] [517 traNa pradezavALA skaMdha kadAca ka Mpe, kadAca na pe, kadAca eka bhAga pe, eka bhAga na kape, kadAca eka bhAga ka Mpe, ahu dezeA na ka Mpe, kadAca bahu bhAgeA ka Mpe, eka bhAga na pe. cAra pradezavALA skaMdha kadAca ka Mpe, kadAca na ka pai, kadAca eka bhAga pe, eka bhAga na pe, eka bhAga kaMpe, ahu bhAga na ka Mpe, mahu bhAga ka Mpe, eka bhAga na kaMpe, ghaNA bhAga kaMpe, ghaNA bhAga na ka2e. AvIja rIte pAMca pradezavALA skaMdhathI laIne yAvat anaMta pradezavALA skaMdhA sudhInA dareka skadhA mATe jANavu'. paramANu-pudgala taravAra ke annAnI dhAranA Azraya kare, parantu te chedAya bheDhAya nahi.. Ama TheTha asaMkhya pradezavALA skaMdha sudhI jANavu. paNa anaMta pradezavALo skaMdha hAya, te koI eka chedAyabhedAya ane keAI eka na chedAya-bhedAya. bhavabhavAMtaramAM rakhaDavuM paDe che, jyAM bhUkha, tarasa, garamI, ThaMDI, rAga, zAka Adhi vyAdhi ane upAdhie bhAgavavI paDe che. A badhA paudgalika adRSTanA prabhAva che. upara pramANe AtmAnuM yathArtha svarUpa jANavuM ane e pramANe khelavuM te satya vacana che, ane AnAthI viparIta khelavuM, alIka vacana che AvA alIka bhASI AtmA karmAnuM adhana karIne AvatAM bhaveAmAM avyakta bhASA, mUMgApaNu, jaDabuddhi, zarIramAM khADakhApaNa, vANIhIna, jugupsita bhASAne khelanArA ane durgandha mukhane prApta karanArA thaze. Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518] [bhagavatIsUtra sArasa graha 6 ' Ama paramANu-pudgalathI laIne anaMta pradezavALA skaMdha sudhInA dareka puddagala mATe agnikAyanI madhyamAM praveza kare' teA? ' puSkara saMvata' nAmanA meATA meghanI vaceAvasa praveza kare' te ? * gaMgA mahA nadInA pravAhamAM heAya tA udakAvata' cA udyakakhiMdu pratye praveza kare te ? evA prazno karI zakAya. mAtra jyAM jevuM pariNAma heAya tyAM tevuM, eTale 8 chedAya bhedAya 'nA badale maLe?? * bhInA thAya? 76 nAza pAme ?' vagere kahI zakAya. ' paramANu pudgala ana ( adha rahita) amadhya ane apradeza che. hA, e pradezavALA kadha sAdha che--sapradeza ane madhya rahita che. traNa pradezavALA skaMdha anadha che. samadhya che ane sapradeza che. saMkSepamAM samasaMkhyAvALA, bekIsa MkhyAvALA skaMdhA mATe e pradezavALA kadhanI mAphaka sArvAdi vibhAga jANavA ane viSama skaMdha ekI saMkhyAvALA skAne mATe traNa pradezavALA skaMdhanI mAphaka jANavuM. ethI AgaLa vadhIne sabhyeya pradezavALA kadha kadAca sAdhu hAya, amadhya hAya ane sapradeza hAya ane kadAca ana hAya, samadhya hAya, ane sapradeza paNa hoya. AvI ja rIte asa ceya pradezavALA ane anata pradezavALA ska"dha mATe paNa jANI levuM. paramANu puTTugalanA parasparanA sparzavA saMbaMdhI 9 vikalpa kahyA che - Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-7] [519 1 eka dezathI eka dezane na sparzavuM. 2 eka dezathI ghaNA dezane na sparzavuM. 3 eka dezathI sarvane na sparzavuM. 4 ghaNA dezathI ekane na sparzavuM. 5 ghaNA dezathI ghaNA dezane na sparzavuM. 6 ghaNA dezathI sarvane na sparzavuM. 7 sarvathI eka dezane na sparzavuM. 8 sarvathI ghaNA dezane na sparzavuM. 9 sarvathI sarvane sparzavuM. AmAM paramANu yugalane sparza karato paramANu pudgala sarvathI sarvane sparze che. (navame bheda) be pradezavALA kaMdhane spazate paramANu pudgala 7mAM 8mAM ane temAM vikalpa vaDe paze. ' A traNa pradezavALA skaMdhanI mAphaka cAra pAMca ane yAvata anaMtapradezavALA skaMdhanI sAthe paramANuM pudgalane sparza thAya. have paramANu yugalane sparzate be pradezavALa skaMdha 3 jA ane 9 mAM vikalpa vaDe spaze. be pradezavALA kaMdhane sparzate be pradezavALe kaMdha 1 lA, 3 jA, 7 mA ane 9 mA vikalpa vaDe spaze. traNa pradezavALA skaMdhane sparzate be pradezavALe skaMdha pahelA traNa (1-2-3) ane chellA traNa (7-8-9) vikalpa vaDe spaze. ane vacalA traNe vikalpo vaDe pratiSedha kare. Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa20] bhigavatIsUtra sArasaMgraha jema be pradezavALA skaMdhane traNa pradezavALA skaMdhanI spazatA karAvI, ema cAra pradezavALA, pAMca pradezavALA yAvat anaMta pradezavALA kaMdhanI sparzatA karAvavI. have paramANuM pugalane sparza karato traNa pradezavALe sakaMdha trIjA, chaThThA ane navamA vikalpa vaDe spaze. be pradeza vALA skaMdhane sparza karate traNa pradezavALe skaMdha 1-3-4da-cha ane 9 mA vikalpa vaDe spaze. traNa pradezavALA skaMdhane sparza karatA traNa pradezavALe kaMdha sarva sthAnemAM spaze eTale nave vikalpa vaDe spaze. jema traNa pradezavALA skaMdhane traNa pradezavALA sakaMdhane sparza karAvyuM, traNa pradezavALA skaMdhane cAra, pAMca yAvata, anaMta pradezavALA kaMdha sAthe saMjo , ane jema traNa pradezavALA kaMdha mATe kahyuM, tema yAvat anaMta pradezavALA kaMdha sudhInuM kahevuM. paramANu pudgala ochAmAM ochuM eka samaya sudhI rahe ane vadhAremAM vadhAre asaMkhya kALa sudhI rahe e pramANe cAvat anaMta pradezavALA kaMdha mATe jANavuM. eka AkAza pradezamAM sthita pudgala jyAM hoya te sthAne athavA bIje sthAne jaghanyathI eka samaya sudhI ane - vadhAremAM vadhAre AvalikAnA asaMkhyaya bhAga sudhI sakaMpa rahe. e pramANe yAvat AkAzanA asaMkhyaya pradezamAM sthita pudgala mATe paNa jANavuM. eka AkAza pradezamAM avagADha pudagala jaghanyathI eka samaya ane vadhAremAM vadhAre asaMgeya kALa sudhI niSkapa Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-7] [pa21 rahe. e pramANe yAvat asaMkheya pradezAvagADha pudgala mATe paNa jANavuM. pudgala ekagaNuM kALuM, jaghanyathI eka samaya sudhI ane vadhAremAM vadhAre asaMkhyaya kALa sudhI rahe. e pramANe cAvat anaMta guNa kALA pudgala mATe jANavuM. e pramANe varNa, gaMdha, rasa ane sparza yAvat anaMta guNa rUkSa pudgala mATe jANavuM. ane e pramANe sUkSma pariNata pudgala mATe ane bAdara pariNata pudgala mATe paNa jANavuM. zabda paraNita pugala ochAmAM ochA eka samaya sudhI ane vadhAremAM vadhAre AvalikAnA asaMkhya bhAga sudhI rahe. azabda pariNata pudgala, jema eka guNa kALuM pudgala kahyuM, tema samajavuM. paramANurUpa pugalane paramANupaNuM choDI pharIvAra paramANupaNuM prApta karatAM ochAmAM ocho eka samaya ane vadhAremAM vadhAre asaMkhyaya kALa lAge. A aMtaramAM te paramANupaNuM cheDI kaMdhAdi rUpa pariName. ane pAchuM te paramANapaNuM prApta kare. Ama karavAmAM ATalo samaya lAge. be pradezavALA kaMdhane jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI anaMtakALanuM aMtara che. e pramANe yAvat anaMta prAdezika kaMdha sudhI jANavuM. eka pradezamAM sthita sakaMpa pudgalane, potAnuM kaMpana -paDatuM melI, pharIthI kaMpana karatAM jaghanyathI eka samaya ane Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para2] bhigavatIsUtra sArasaMgraha utkRSTathI asaMkhyakALa sudhInuM aMtara hoya--e pramANe yAvat asaMkhya pradeza sthita skaMdhe mATe paNa jANI levuM. - eka niSkapa pudgala pitAnI niSkapatA cheDI de, ne pachI pharIthI tene niSkapatA prApta karatAM jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI AvalikAne asaMkheya bhAga jeTale samaya lAge. e pramANe yAvat asaMkhyaya pradeza sthita che mATe paNa samajavuM. varNa, gaMdha, rasa, sparza, sUma, pariNata ane bAdara pariNatone mATe temane je sthitikALa kahyo che, teja aMtarakALa che. zabda pariNata yugalane jaghanyathI eka samaya ne utkRSTathI asaMkhyakALa aMtara heya. punaH zabdarUpe pariNama: vAmAM ATale kALa lAge. azabda pariNata pudgalane jaghanyathI eka samayane utkRSTathI AvalikAne asaMkhyaya bhAga aMtara hoya. azabda pariNata svabhAvane choDyA pachI pAchA teja svabhAvamAM AvatAM ATale kALa lAge. dravyasthAnAyu, kSetrasthAnAyu, avagAhanA sthAnAyu ane bhAvasthAnAyu, e badhAmAM sauthI thoDuM kSetrasthAnAyu che. te karatAM asaMguNa avagAhanAsthAnAyu che. te karatAM asaMkhyaguNa dravyasthAnAyu che ane te karatAM bhAvasthAnAyu asaMkhyaguNa che. Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-7] [pa23 kSetra, avagAhanA, dravya ane bhAvasthAnAyunuM alpabahuvamAM kSetra sthAnAyu sarvathI alpa che. ane bAkInAM. sthAne asaMkhyayaguNa che.* jIne AraMbha parigraha nairayike AraMbhavALA ane parigrahavALA che. kAraNa ke narayike pRthvIkAyane yAvat trasakAya samAraMbha kare che. vaLI temaNe zarIro parigRhIta karyA che. karmo grahaNa karyA che. ane sacita, acita tathA mizra pratye paNa grahaNa karelAM che, mATe te parigrahavALA paNa che. AvI ja rIte asurakumAre paNa AraMbhavALA ane parigrahavALA che, kAraNa ke teo paNa pRthvIkAyane yAvat trasakAyane vadha kare che. vaLI teoe zarIra, karma, bhava vagerenuM grahaNa kareluM che. Asana, zayana ane upakaraNe grahaNa karelAM che. tema sacita, acita ane mizradravya paNa grahaNa karyA che. mATe teo saparigraha che. e ja pramANe svanitakumAre mATe paNa jANavuM. ane narayike mATe kahyuM che tema ekendriye mATe jANavuM. emaja beIndriya, teIndriya, caurindriya ane tiryaMca paMcendriya. jIva mATe paNa jANavuM. ane jema tiryaMca yoninA jI mATe kahyuM tema manuSya mATe paNa jANavuM. 4 bhagavatIsUtrane A cAlu praznottara atyanta spaSTa rIte ane kaMIka samajuti sAthe "AhaMta darzana dIpikA'nA. patra 693 thI 701 sudhImAM carcA che. te tyAMthI joI le. Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para4] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha vANamaMtare, tiSio ane vaimAnikene bhavanavAsI denI jema jANavA. 9 pAMca hetuo 1 hetune jANe che 1 hetue jANe che 2 hetune jUe che 2 hetue jue che 3 hetune sArI rIte zradhe che 3 hetue sArI rIte zradhe che 4 hetune sArI rIte prApta che 4 hetae sArI rIte prApta che 6 hetuvALu chadmastha maraNa kare che 5 hetue chadmastha maraNa kare che parigrahano camatkAra | R 79. mAnava avatAra pAmelA mAnavI pAse talavAra, bhAlA, baMduka, charI, kalama, jIbha, lAkaDI, vyApAra leNadeNa keTa, kacerI, Adi parigraha ane strInI mAyA hevAnA kAraNe dubuddhivaza pApa kare che te ApaNe sau jANIe chIe. paNa narakagatinA nArake, devagatinA deve, pazuo, pakSIo, tathA ekendriyAdi ja navA pApa karI zake che? teo zAthI pApa karatA haze? A vAta jANavA mATe ja A praznottara che. saMsAranA prANimAtra zarIradhArI che. ane jyAM sudhI zarIra che. tyAMsudhI parigraha che. athavA zarIra ja meTAmAM mATe parigraha che. kemake A zarIrane laIne ja saMsArabhara parigraha vadhe che, ane jyAM parigraha che tyAM AraMbha che, ane jyAM AraMbha-samAraMbha che. tyAM navA pApe baMdhAyA vinA rahetA nathI. zarIra mAtrane parigraha (mUccha) paNa kevaLajJAnane meLavavA mATe bAdhaka che, te pachI zarIranI mamatAne Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-pamuM uddezaka-7] pirapa 3 1 hetune na jANe 1 hetue na jANe 2 hetane na jue 2 hetue na jue 3 hetune sArI rIte na zradhe 3 hetue sArI rIte na zradhe 4 hetune sArI rIte na prApta kare 4 hetue sArI rIte na prApta kare. 5 hetuvALuM ajJAna maraNa na kare 5 hetue ajJAna maraNa kare vaza banIne bAhya parigrahane vadhAranAra kevaLajJAna zI rIte meLavI zakaze ? kemake bAhya parigraha, prAyaH karIne Abhyantara parigrahanuM mULa kAraNa che, ane A Abhyantara parigrahane tyAga ja vastutaH tyAga che. te vinA Antara jIvananI zuddhi sarvathA azakya che. bAhya parigrahane sarvathA tyAga karyA pachI paNa je te puNyavaMtanuM Antaramana saMpradAya tathA saMghADAvAdanA nazAmAM gherAtuM hoya to ane sarvathA nagna avasthA svIkAryA pachI paNa Antara jIvanamAM kaleza, vaira, haThAgraha ane potAnA ToLA pratyenI asIma mamatA ane pArakA munionI, AcAcenI niMdAnI pravRtti cAluja hoya to AvI sthitimAM Abhyantara parigrahI bhayaMkara kamene bAMdhyA vinA rahI zako nathI. temaja bAhya tyAganI caramasImA paNa te sAdhakane sAdhyanI prApti karAvI zake tema nathI. kemake sAdhyanI prAptine amUchatmaka bAhya parigraha naDato nathI paNa alpAMze rahele Abhyantara parigraha ja naDe che. saMyamanI zuddhi mATe svIkArAto bAhya parigraha paNa Abhyantara pari. . grahanA tyAganI lakSmabhUmine sAme rAkhIne je svIkArAze te ja te parigraha "dharmopakaraNa rUpe sAdhakane sahAyaka banaze anyathA adhipakaraNa rUpe banatA vAlAgaze nahI. . Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para6] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha 1 ahetune jANe 1 ahetue jANe 2 ahetune jUe 2 ahetue jue 3 ahetune sArI rIte zradhe 3 ahetuo sArI rIte zradhdha 4 ahetune sArI rIte prApta kare 4 ahetuo sArI rIte prApta kare 5 hetuvALu kevalI maraNa kare 5 ahetue kevalI maraNa kare - narakagatinA ja zuM AraMbhavAlA che? parigrahavAlA che? gautama svAmIne A praznamAM divyajJAnI bhagavAna mahAvIra svAmI je jIvamAtranA mUkelA pudgala pariNAmonI kriyA-vikriyAne jANanArA che kayA pudgala ke nAza sarjaze. athavA sajI rahyo che. tene pratyakSa karanArA che. temaNe kahyuM ke - he gautama ! nAraka che parigraha ane AraMbhavAlA che, temane zarIra che, karmo che, tathA sacitta, acitta ane mizra dravyane parigraha che, mATe trasakAya jene AraMbha karavAvAlA hovAthI navA karmone paNa bAMdhanArA che. je gatimAMthI narakamAM javAnI yegyatA vAlA jI. narakabhUmimAM jAya che, teonA adhyavasAye ghaNuM ja kharAba varayukta, pApiNDa tathA kilaSTa hovAnA kAraNe narakamAM gayA pachI paNa te adhyavasAyonA pariNAme nAraka jIva hamezA vara karanArA, vairane vadhAranAra, ane vairanI vasulAta karavAvAlA hovAthI AraMbhanA mAlika bane che vaira-ko mAnamAyA-lobha Adi Antara parigrahane laIne sAmevAlA bIjA nAraka jIvane jotAM ja vairAdinI vezyAothI te nAraka che -otapreta thAya che, ane vaikiya labdhi vaDe ghaNA prakAranA hiMsaka zastrone parigraha upArjana karIne paraspara mAraphAra kare che. ane bhayaMkara vedanAe bhegave che. je pharIthI karma Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka- pamuM uddezaka- 7] [527 1 ahetune na jANe 2 ahetune na jue 1 hetue na jANe 2 ahetue na jue baMdhananuM kAraNa bane che, bIjI vAta e che ke - manuSya avatArane cheDIne narakabhUmimAM jatAM pahelA te mAnavane narakanA saMskAranI lephTA udayamAM AvI javAthI tenA saMpUrNa Atmika pradeza (ATha caka pradeza vinA) paNa krodha ane vairamaya banI jatAM thoDI ghaNI paNa meLavelI jJAna saMjJA dabAI jAya che ane bhayaMkara vaira karmanA sannipAtamAM koI paNa jIva sAthe kSamApanA, micchAmi dukkaDuM, bhava AloyaNuM pudgalene parityAga, ane tenAthI thayelI tathA thanArI hiMsano tyAga karyA vinA ja jIva narakamAM jAya che. tethI tenA maryA pachI paNa zeSa raheluM, dhana, zastra, vastra, Adi sAmagrI paNa parajIne kaleza karAvanArI hovAthI te badhA enuM pApa te vastunA mULa mAlikane paNa lAge che. A kAraNe ja lokottara jaina zAsana vAraMvAra pharamAve che ke, "tame tamArI jIvanayAtrAne anAsakta, samyakatva ane samatA bhAve pUrNa karaze ane punaH punaH micchAmi dukkaDuM devAnI bhAvanAne jAgRta rAkhaze, jethI A bhavanI koI paNa vastu ApaNA maryA pachI ApaNane ke koIne paNa bAdhaka . thavA pAme nahIM." - asurakumAre tathA svanitakumAra de paNa parigrahI hevAnA kAraNe pRthvIkAya tathA trasakAya jIvone vadha kare che. Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa28] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha 3 ahetune sArI rIte zra 3 ahetuo sArI rIte na zradhdha 4 ahetune sArI prApta kare 4 ahetuo sArI rIte na prApta kemake teone paNa zarIre, kame parigRhIta che, tethI temane dene ane devIone parigraha che, yAvat devagatimAM AvatA pahelA manuSya, manuSya strIo, tiya ane tiryaMca strIoe Asana, zayana, mATInA vAsaNo, kAMsAnA bhAjane kaDAI, kaDachI vagerenuM grahaNa karyuM che, mATe ja parigraha ane AraMbhavAlA che ekendriya jIve paNa karmavAlA hovAthI parigrahI ane AraMbhI che. A beIndriya, te iMdriya ane caturindriya jIvone mATe paNa samajavuM, tiryaMca paMcendriya jIvoe paNa karmone grahaNa karelA hovAthI parvate, zikhare, zailI, zikharavAlA, pahADa, jala sthaLa, guphA, pANInA jharaNA,nirjharaNA, jalanA sthAne, kuvA, talAva, nadI, vAva, nIka vagere asaMkhyAta sthAne pari. grahIta karyA hovAthI parigrahI che ane AraMbhI che. manuSya, vAvaMtatiSIo, vaimAnikone mATe Ama ja samajavuM. A pramANe pratisamaye jIvAtmA karmo bAMdhe che. sAra eTalo ja che ke paccakakhANa, pratikamaNa, AlecanA gIMNA, ane pApabhIrutA vinAnA jIvane kayA samaye kevA saMskAre, svapnAo, lesyAo udayamAM Avaze te kahI zakAya tema nathI, ane tema thatAM jIvanamAM krodha-mAna-mAyA ane bhane praveza thatA jIvAtmAnI dazA karmonA baMdhana karavA jevI thatAM vAra lAgatI nathI, Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka- yamuM uddezaka-7] [para9 5 ahetuvALu chaghastha maraNa 5 ahetue chadmastha maraNa kare. re * 80 bahuzrutagamya A hetu AdinA 8 sUtro TIkAkAranA bhAva pramANe ja upara uparathI jANavAno prayAsa karIe. nA cAra prakAra che ? 1. samyagadaSTi. 2. mithyAdaSTi 3. kevaLajJAnI ane 4. avadhijJAnI. samyagadaSTi AtmA samyaga jJAnI hovA chatAM paNa chadmastha che mATe hetu (fhAri-mati vijJAsita dharmaviziSTAnna mana rUti hetu) eTale ke jijJAsita dharmanA viziSTa arthane jaNAve te hetu-sAdhana-liMga kahevAya che. je "nizcitanyathAnupratyeka strakSA hetu" eTale ke sAdhya vinA jenI utpatti thaI zake ja nahI te hetunuM lakSaNa che. AvA hetunA upagathI jIvAtmA abhinna hovAthI puruSa paNa hetu kahevAya che. kiyAnI pRthakRtAne laIne hetu pAMca prakArano che, jIvamAM samyagUdaSTipaNuM hovAthI hetu paNa samyagadaSTi jANo. sAdhyane satyasvarUpe siddha karanAra ane sAdhyanA saddabhAvamAM sAthe rahenAra hetune jANe che. sAmAnya rUpe hetune jue che, hetune sArI rIte sahe che. sAdhyanI siddhimAM vAparavAthI hetune sArI te prApta kare che, ane maraNanAM kAraNarUpa athavasAya vagere, maraNano hetu sAthe saMbaMdha hovAthI maraNa paNa hetu kahevAya che, mATe te hetune. eTale hetuvAlA chavAstha 34' Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 530] [bhagavatIsUtra sArasaMgata udUgala bhagavAna mahAvIra svAmInA ziSya nAradaputra nAmanA anagAra ane bIjA ziSya nircathI putra A benI pudgale saMbaMdhI carcA che. sAra A che - jyAM nAradaputra anagAra che, tyAM nircathI putra anagAra Ave che. prAraMbhamAM nircathI putra anagAra nAradaputra anagArane pUche che, ane e benI carcA thAya che. nAradaputra anagAra potAnA mata pramANe badhA pudgalene saartha, samadhya ane sapradeza batAve che. tyAre nircathI putra anagAra pUche che ke zuM dravyAdeza vaDe sarve pudagala artha, maraNane kare che ahIM kevaLamaraNa levAnuM nathI kema ke te ahetuka hoya che, ane jJAna hovAthI ajJAna maraNa paNa levAnuM nathI. bIjA prakAre paNa anumAnane utpanna karanAra hetu vaDe anumeya vastune samyagRSTi hovAthI sArI rIte jANe che, jue che, zradhe che, sArI rIte prApta kare che, ane akevaLI havAthI adhyavasAyarUpa hetuthI chaghastha maraNa kare che. ' - A baMne sUtromAM jIvAtmA samyagadaSTihevAthI sAdhyane siddha karavA mATe sAdhana (ha) paNa samyaka prakAre svIkAraze jema ke -"kAvaM nIvAstha akSama" eTale varU sAdhyanuM upaga lakSaNa ja ThIka che, sarvAgINa zuddha che, mATe sAruM che. kema ke nIti bApAnuM dhAratI ri nI ane zAnadhi mAtmA" arthAt daza dravya prANene dhAraNa Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-pamuM uddezaka-8] [pa31 samadhya ane sapradeza che ? ane anaI, amadhya ane apradeza nathI ? tema kSetrAdeza vaDe paNa emaja che? ane teja pramANe kAlAdezathI ke bhAvAdezathI paNa che? nAradaputra anagAra kahe che ke-hA, e ja pramANe che. A carcAmAM nAradaputra anagArane nircathI putra anagAra niruttara kare che pachI nigraMthI putra anagAra pAse ja jANavAnI IcchA nAradaputra anagAra prakaTa kare che. eTale nigraMthIputra anagAra A pramANe spaSTatApUrvaka samajAve che. dravyAdeza vaDe paNa sarva pudgale pradeza paNa che ane apradeza paNa che. te anaMta che. kSetrAdeza vaDe paNa emaja che. kAlAdeza ane bhAvAdeza vaDe paNa emaja che. kare te jIva che ane jIvAtmA jJAnasvarUpe ja hoya che, te kAraNe jIvanuM sAcuM lakSaNa upayoga ja hoI zake che. have be sUtro trIjA ane cothA naMbaranA mithyAdaSTine mATe che. hetune vyavahArI hevAthI jIva paNa hetu kahevAya che. jIva mithyASTi hevAnA kAraNe hetune asamyaka prakAre jANe. che. jUe che, zraddhe che. prApta kare che, ane asamyaga jJAnI hovAthI adhyavasAyAdi hetu sahita ajJAna maraNa kare che. bIjI rIte hetu eTale nizAna te vaDe samyak prakAre jANatA nathI, jete nathI, zraddhato nathI, prApta karato nathI, ane ajJAna maraNa kare che. A baMne sUtromAM mithyASTi paNAnuM jera hovAthI mithyAjJAnane laIne hetu paNa barAbara jANI zakatA nathI jema ke pariNAmI 24 kalApabhAnuM bajatanAstara vijJAnenizsgdha jIvanamALadina" ItyAdi Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 532 ] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha * je pudgala dravyathI apradeza che. te niyame kSetrathI apradeza hoya, kAlathI kadAcit sapradeza ane kadAcita apradeza heya, ane bhAvathI paNa kadAcit sapradeza hoya ne kadAcit apradeza hoya. . je kSetrathI apradeza hAya, te dravyathI kadAca sapradeza hoya, ane kadAca apradeza hoya, kAlathI tathA bhAvathI paNa bhajanA e jANavuM. jema kSetrathI kahyuM, tema kAlathI ane bhAvathI kahevuM. hetuo ajJAnapUNa hovAthI sAdhyanuM satya svarUpaM zI - rIte jANI zakAze? have be sUtro pAMcamAM ane chaThThA naMbaranA kevaLajJAnIne mATe che temane saghaLuM pratyakSa hoya che. mATe tevA pratyakSa jJAna dharAvatA kevaLajJAnIone kaMI paNa jovA mATe ke jANavA mATe kaI paNa jAtanA hetu ke nizAnanI jarUra rahetI nathI, tethI teo hetunI jarUra vinAnA kahevAya che. ahetuka kahevAya che eTale ke pratyakSa jJAnIpaNAne lIdhe hetunA vyavahArI na hevAthI kevaLajJAnIo ahetu kahevAya che. sarvajJatvane laIne anumAnanI jarUra na hovAthI dhUmAdika padArthone aheta samaje che. agnine jANavA mATe teo (dhUmAdine) hetu bhAve. jANatA nathI. kema ke sarvajJane anumAna karavApaNuM hatuM nathI. tethI dhUmAdika hetunI apekSA vinAnA sarvajJa ahetuka kahevAya che. ahetune jue che, prApta kare che tathA anupakramI hovAthI eTale ke koI nimittathI paNa maryA na mare tevA hevAthI ahetuka kevaLI maraNa kare che. Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-8] [533 je pugala dravyathI sapradeza hoya, te kSetrathI kadAca sapradeza hoya, ane kadAca apradeza hoya. ema kAlathI ane bhAvathI paNa jANavuM. jepugala kSetrathI sapradeza hoya, te dravyathI cakkasa sapradeza hoya. ane kALathI tathA bhAvathI bhajanA vaDe heya. jema dravyathI kahyuM tema kAlathI ane bhAvathI paNa jANavuM. - bhAvAdeza vaDe apradeza yugale sarvathI cheDA che. te te karatAM kAlAdezathI apradeze asaMkhya guNa che, te karatAM kSetradezathI apradeze asaMkhyaguNa che. te karatAM kSetrAdezathI apradeze asaMkhyaguNa che. te karatAM dravyAdezathI sapradeza vizeSAdhika che. te karatAM kAlAdezathI sapradeze vizeSAdhika che ane te karatAM bhAvadezathI sapradeze vizeSAdhika che. jIvonI vadha ghaTane avasthitatA ahiM have zrI gautamasvAmI mahAvIra bhagavAnane pUche che. mahAvIra svAmI uttara Ape che. vadhatA nathI ghaTatA nathI paNa avasthita rahe che. narayiko vadhe che, ghaTe che ne avasthita paNa rahe che. jema narayike mATe kahyuM, tema vimAnika sudhInA cha mATe jANavuM. jyAre chellAM be sUtra avadhi vagere jJAnavAlAne mATe che. jeo saMpUrNa jJAnI na hovAthI dhUmAdika padArtho anumAnane prAdurbhAva ja che. evo ekAnta na hovAthI teone sarvathA ahetu bhAve jANatA nathI paNa kathaMcit ja jANe che. adhyavasAya vagere upakrama kAraNa hovAthI kevalI maraNa nahI paNa chadmastha maraNa kare che, avadhijJAna hovAthI A maraNa ajJAnamaraNuM kahevAtuM nathI. Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa34] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha - siddho vadhe che, paNa ghaTatA nathI, avasthita rahe che. cha sarvakALa sudhI avasthita rahe che. narayike jaghanyathI eka samaya sudhI ane utkRSTathI cauvIsa muharta sudhI avasthita rahe che. e pramANe sAte pRthvImAM paNa ratnaprabhAmAM 38 muhUrta, zarkarAmabhA 14 rAtri divasa, vAlukAprabhAmAM eka mAsa, paMkaprabhAmAM be mAsa, dhUmaprabhAmAM cAra mAsa, tamaHprabhAmAM 8 mAsa, ane tamastamaH prabhAmAM bAra mAsa avasthAna kALa che. jema narayika mATe kahyuM, tema asurakumAre paNa vadhe che, ghaTe che ane jaghanya eka samaya sudhI ne utkRSTa 48 muharta sudhI avasthita rahe che. e pramANe daze prakAranA paNa bhavanapati kahevA. ekendriye vadhe che, ghaTe che ne avasthita paNa rahe che. ene A avasthita kALa jaghanya eka samaya ne utkRSTa AvalikAne asaMkhya bhAga samaja. be indri, treIndriye vadhe che, ghaTe che ane temanuM avasthAna jaghanya eka samaya ne utkRSTa be antarmuhUrta jANavuM e pramANe caurindriyanuM paNa jANavuM. avasthAnakALamAM bheda hoya che. jema- samUrNima paMcendriya tiryacanikone avasthAnakALa be antarmuhUrta, garbhaja paMcendriya tiryacanikane covIza muhUrta, samUrNima manuSyone aDatAlIsa muhUrta, garbhaja manuSyane evIza muhUrta. vANavyantara, tiSika, saudharma ane IzAna deva lokamAM 48muhurta, sanakumAra devalokamAM alara rAtri divasa Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-8] [535 ane 40 muhUrta, mahendra devalokamAM cAvIza rAtri-divasane 20 muhUrta. brahmalokamAM 45 rAtri-divasa, lAMtaka devalokamAM nevuM rAtri-divasa. mahAzuka devalokamAM 108rAtri-divasa. sahastrAra devalokamAM baso rAtri-divasa. Anata ane prANata devalekamAM saMkheya mAsa sudhI. AraNa ane azruta devalokamAM saMkhyaya varSonA, raiveyaka dene, vijaya, vaijayaMta, jayaMta ane aparAjita devene asaMkhya hajAra varSo sudhI avasthAna kALa che. sarvArthasiddhamAM palyopamanA asaMkhya hajAra varSo sudhIne avasthAna kALa che. sarvArthasiddhamAM palyopamanA saMkhyaya bhAga sudhI. ane e jaghanya eka samaya sudhI ane utkRSTa AvalikAnA asaMkhya bhAga sudhI vadhe che ane ghaTe che. siddho jaghanya eka samaya ane utkRSTa ATha samaya sudhI vadhe che ane jaghanya eka samaya ane utkRSTa cha mAsa sudhI siddho avasthita rahe che. ja nirupacaya ane nirapacaya che. paNa sopacaya nathI, sApacaya nathI, sopacayasApacaya nathI. ekendriya che trIjA padamAM che. eTale sApacaya ne sApacaya che. siddho nirupacaya che ne nirapacaya che. je sarvakALa sudhI nirupacaya che. narayike jaghanya eka samaya sudhI ane utkRSTa AvalikAnA asaMkhya bhAga sudhI sepacaya che. AvI ja rIte narayike teTalA ja kALa sudhI sApacaya paNa che. eTalA ja Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa36] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha jayance eka samaya ane utkRSTa AvalikAne asaMkhya bhAga che. avasthitamAM vyakAMti kALa kahe. siddho jaghanya eka samaya ane utkRSTa ATha samaya sudhI sepacaya che. siddho jaghanya eka samaya ane utkRSTa cha mAsa sudhI nirUpacaya ne nirapacaya che. pa1 kALa sudhI pacaya ane sApacaya paNa che. ane narayiko jaghanya eka samaya sudhI ane utkRSTa bAra muhurtA sudhI nirUpacaya ne nirapacaya che. badhA ekendriya jIve sarvakALa sudhI sepacaya ane sApacaya che. bAkInA badhA ja sepacaya paNa che ane sApacaya paNa che. nirUpacaya che ne nirapacaya paNa che. 81. anaMta dharmo (paryAya)thI yukta cetana-jaDAdi anaMta padArthothI bharelA A anaMta saMsAranuM mApa sarvajJa tIrthaMkara paramAtmAe sivAya bIjA keI paNa kADhI zakatA nathI. matijJAna ane zratajJAnanI maryAdAmAM rahele mANasa apUrNajJAnI hovAthI anaMta padArthone jovA ane jANavA asamartha che. kAraNa ke A banne jJAne IndriyAdhIna hovAthI maryAdita ja che. (1) IndrimAM viSaya jJAnanI zakitanuM nyUnAdhikapaNuM hovAthI matijJAnI badhAe padArtho ane paryAne tAratamya bhAve joze, saMsAranA dravyanI evI vicitratA che ke-ghaNA Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-8 ] | [ 537 dravyane matijJAnI spazI paNa zakato nathI. tevI ja rIte ApaNo svabhAva paNa maryAdita che, jethI saMsAranI ghaNI vastuone jANavAnI utkaMThA paNa thatI nathI. AmAM A jJAnanI durbalatA spaSTa dekhAya che jethI dazyamAna padArthone paNa pUrA jANI zakatA nathI, pachI adazyamAna padArthone jANavAnI te vAta ja kayAM rahI? (2) ghaNA padArtho evA che ke je Agamagamya ja che. ane AgamavAde vartamAnamAM gurugama paNa nathI. Agamagamya padArtho haMmeza mATe AgAmagamya (zraddhAgamya) ja hoya che. (3) reyatattvanI gahanatAne lIdhe paNa ApaNuM matijJAna temAM UMDe sudhI praveza pAmI zakatuM nathI. (4) jJAnAvaraNIya karmane udayakALa paNa tIvra che. , jethI ghaNA padArtho ApaNI samajaNamAM AvatA nathI. kemake matijJAnanA kSopazama karatAM matijJAnAvaraNIya karma anaMtagaNuM vadhAre che. - (0) hetu ane udAharaNanA abhAvamAM paNa padArtho spaSTa jaNAtA nathI. (6) zratajJAnI paNa anaMtapadArthone tathA pratyeka padArthanA anaMta paryAne jANI zakato nathI. kemake kevaLajJAnI - jeTalA padArthone jANe che, teTalA upadezI zakatA nathI. ane jeTalA upadeze che, temAMthI anaMtamAM bhAgyeja zAstromAM gUMthAyA che. AthI zrutajJAna paNa badhA seya padArthone spazI zakatuM nathI. Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa38] | [bhagavatIsUtra sArasaMgraha samyagU darzananA abhAvamAM mati-ajJAnI, zrata ajJAnI ane virbhAgajJAnI paNa padArthane viparita ane saMzayasIla thaIne jaze. mATe mithyAjJAna pramANita hotuM nathI temanA joyelA, jANelA ane prarUpelA ta yathArtha na hovAnA. kAraNe pramANabhUta banI zakatA nathI. Idrine AzrayIne utpanna thanArA jJAnamAM apUrNatA. eTalA mATe che ke bAhya Indriyane viSaya grahaNa karavAnI zakti jema maryAdita che tevI ja rIte bhAvendriAne paNa. viziSTa prakAranI kSAcikI labdhi nahI maLelI hovAthI. anaMta saMsArane jANI zakavA mATe samartha nathI. kSApazamika jJAna cAra prakAre che. 1. matijJAna, 2. zratajJAna, 3. avadhijJAna, 4. mana paryAvajJAna. AmAM pahelAnA be jJAnane paugalika IndriyonI ane mananI AvazyakatA anivArya che. jyAre chellA be jJAna yadyapi Atmika hoya che, te paNa jJAnAvaraNIya karmone samUha samULa nAza pAmelo na hovAthI A baMne jJAne chAghasthika kahevAya che. mATe ja avadhijJAnI ane mana:paryava. jJAnI paNa pUrNajJAnI nathI kemake avadhijJAnI bhAvathI anaMta paryAye jANe che te paNa pratyeka dravyanA anaMta paryAye jANI zakatA nathI, A jJAna gRhasthane paNa thaI zake che. paraMtu te gRhastha zuddha ane samyagadarzana, jJAna, cAritra; tathA tapane ArAdhaka hoya te temane prApta thayeluM A jJAna. paNa svacchavizALa ane ghaNA lAMbA bhUta kALane paNa. joI zake che. Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 su' uddeza!-8 ] [ 539 manaH5 vajJAnI paNa manarUpe pariNita thayelA ja rUpI padArthAMnu jJAna prApta karI zake che. paNa adhyavasAyarUpa bhAva manane teA manaHpavajJAnI paNa jANI zakatA nathI. yadyapi A jJAnInI tulanAmAM sasAra bharane khIje. kAI paNa ceAgI AvI zakatA nathI. pachI cAhe te namra rahe,dhuNI tape, zuSkapatrAhAra kare, jaMgalanI bhayaMkara khINamAM rahe, mAseApavAsI ane, uMdhe mAthe laTake, game teTalI jatA. tathA nakha vadhAre, siddhio prApta kare, game tevA ane game teTalA camatkAro batAve, devatAonA Asana DAlAve, ke devIone svAdhIna kare, leAhI ane mAMsa sukAvI mAre tevI tapazcaryA kare, athavA sarvathA mauna dhAre, hajArA, lAkhA ane kareADAnI saMkhyAmAM bleke kaThastha kare tathA DhagalA. madha navA aaa race teA paNa manaH5 vajJAnInI hADa karI zake tema nathI. kemake A jJAna sAthe apramattamAva ane saMyamanI zuddhinI nitAnta AvazyakatA che. A pramANenA cAre jJAnanA mAlike bhale 11 mu guNuThANuM meLavI le teA paNa tIthaMkara devanA kSAyika jJAna sAthenI tulanA karavA mATe samatha nathI kema ke bAhya ane aMtaraMga sakhyAtA, asaMkhyAtA ane anaMta atizayAthI paripUrNa bhagavAna mahAvIra svAmI kevaLajJAnanA mAlika che. jeo 1 anaMtavijJAna / atIta deoSa, 3 amAdhya. siddhAMta 4 amartya pUjya, Adi advitIya vizeSaNeAthI yukta. che. ane kevaLajJAnI tItha kara sivAya A cAre vizeSaNA khIje kayAMya hAtA nathI. ana'vijJAna eTale apratipAti, je koI kALe paNa. Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa40] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha pitAnI sattAthI khase nahI. "vi' eTale viziSTa-saMsArabharanA saMpUrNa dravya ane tenA anaMta paryAne sAkSAta karanArA kevaLajJAnIne anaMta vijJAna kahevAmAM Ave che. atItadoSa-sattAmAMthI sarvathA khasI gayelA che rAgadveSa-meha Adi deze jemAM te atItaSa kahevAya che. abAdhya siddhAnta-syAdvAda mudrAthI mudrita jemanA 'siddhAMtane koI paNa vAdI-prativAdI-vitaMDAvAdI bAdhA pamADI zake tema nathI. amAtya pUjya-sAmAnya devatAonA paNa pUjya che. anaMta vijJAnanI sAthe atItaSa vizeSaNa eTalA mATe sArthaka che ke, "anaMtavijJAna eTale kevaLajJAna je mahApuruSone hoya temane mekSa sarvathA avyAbAdha che, chatAM paNa jeo pitAnA matanA tiraskAra tathA bAdhA joIne pharIthI janma dhAre che teo doSAtIta hoI zake nahi kAraNake pharIthI janma levAne artha ja A che ke pitAnA sthApela mata upara rAga ane pitAnA matane tira skAra karanArane daMDa deve te dveSa che A baMne meharAjAnA putre jevA rAga ane dveSa jemanA jIvanamAM hoya tyAM saMsAranuM keIpaNa dUSaNa zeSa rahetuM nathI. mATe dAnI sadUbhAvanAmAM ja avatAra levAnuM hoya che. kevaLI bhagavaMtanA badhAe doSa samULa nAza thayelA hovAthI temane janma levAne che ja nahI. kadAca koI kahe ke "atItadoSa" vizeSaNa bhale rahyuM kema ke je atIta doSa haze te anaMta vijJAna paNa hoya ja che. AnA javAbamAM jANavAnuM ke "kaI vAdIe Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 mu' uddezaka-8 ] [ 541. peAtAnA mAnelA heAvA chatAM paNa anaMtajJAnanI AvazyakatA mAnI nathI jemake ' bhagavAna kevaLa ISTa tattvane jANe te jarUrI che paNa saMsAranA badhA padArthAMnuM jJAna zA kAmanuM? kIDA keTalA? nArakanA jIveA zI rIte rahe che ? ItyAdi. anAvazyaka padArthInA jJAnanI AvazyakatA zA kAmanI? A pramANe mAnanArAone samajaNa ApatAM jainAcAryAM e kahyuM ke 'sasa' te ja hAi zake che, je saMsAranA anaMta padArthoM ane eka eka padArthanA anaMta pAMcAne jANI zakavA mATe samatha heAya. je bhagavAnane saMsAranA padArthonuM yathA jJAna na ja hAya. tA temanu 'bhagava'tatattva'zA kAmanuM ? padArtha mAtramAM anaMta paryAyeA astitva ane nAsti- tvaAdinA saMbaMdhanI apekSAe vidyamAna hAvAnA kAraNe dravya mAtra anaMtaparyAyAtmaka ja hAya che. evI sthitimAM je bhagavAna padmAnA eka paryAne paNa samyak prakAre jANI na zake te madhAe pAMcAne zI rIte jANI zakaze ? A sthitimAM 'anaMtavijJAna' vizeSaNane sAka nahI. karanAra vyakti 'sajJa' khanI zake tema nathI. dravyamAM rahelA anaMta paryAya have sakSepathI ApaNane anaMtamAMnA khyAla Ave, te joIe, ana'ta eTale jenA aMta nathI-gaNatrI nathI, te anata dravye ane sahabhAvI tathA kramabhAvI paryAya--svarUpane dhama kahevAya che. Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 542] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha dharma ane dhamI, guNa ane guNI, tathA svarUpa ane svarUpI tAdAtmaya saMbaMdhe sahabhAvI ja che. AmAM dharma, guNa tathA svarUpane ja paryAya kahevAya che ane ghamIja guNa tathA -svarUpI dravya che. sUryathI kiraNe ane dravyarUpa kiraNothI prakAza guNa jema keI kALe ane koInA prayatna vizeSathI paNa judA paDI zaktA nathI tevI ja rIte dravya ane tenA paryAyo judA paDI zake tema nathI. padArtha mAtramAM rahelA anaMta dharmonI vidyamAnatA astitvarUpe (hAvArUpe) athavA nAstitvarUpe (na hovApaNe) tarka saMgata ane Agama saMgata che. saMsArabharamAM AkAza kusuma, gadheDAnuM zIMga ane vAMjhaNIne cheka nAmanA keI dravyanI vidyamAnatA che ja nahi mATe tenA anaMtadharmonI vicAraNA paNa hoI zake nahI paraMtu ghaTa-paTa chava zarIra vagere dravyonI vidyamAnatA pratyakSa che, mATe tenA anaMta dharmo paNa vidyamAna che. kemake dravya vinA paryAyo ane - paryAyo vinAnuM dravya keIe kayAre paNa joyuM nathI, jevAtuM nathI ane bhaviSyamAM paNa jovAze nahI. udAharaNa rUpe suvarNanA ghaDAne ja laIe, je pitAnA - dravya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe astitva dharmathI ane bIjAnA kavya, kSetra, kALa ane bhAvanI apekSAe - nAstitva dharmathI saMbaMdhita che. " sattva, yatva ane prameyavAdi dharmonI apekSAe A A ghaDAne vicAra karatAM sattva vagere te ghaDAnA svaparyAya che. kemake padArtha mAtramAM sattvAdi dharmo hovAthI e dhamenI Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 mu uddezaka-8] * [543 apekSAe pratyeka vastu paraspara samAna che, sajAtIya che, vijAtIya paryAye mATe temAM avakAza nathI. ghaDo pudgalanA paramANuothI banelA che, mATe paulika dravyarUpe sat che, paraMtu dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya, ane kALa dravya rUpe te te asat che, ahIM paugilakatva ghaDAnA svaparyAya che. ane bIjA dravceAnA ana tapA~ca paraparyAya che. pRthvIno aneleA hAvAthI pArthivarUpe sat che ane jalArdikathI nahI banelA hAvAthI te rUpe asat che ahIM pArthi varUpe ghaDAnA svaparyAya eka ja che. jyAre jalAdinA paraparyAyAnI saMkhyA anaMta che. pArthivamAM paNa dhAturUpe sat che. jyAre asaMkhyAtA mATI vagere dravyeAnI apekSAe asat che dhAtumAM paNa suvaNarUpe sat che jyAre tAMbu-pIttala Adi dhAtuothI nahI aneleA heAvAthI te rUpe asat che. amuka gAmanA amuka bajAranA meAtIrAma sAnInA ghaDelA hAvAthI te rUpe sat che, ane khIjA narAttama vagere seAnA2nA hAthe nahI ghaDelA hAvAthI te rUpe asat che. meTA peTavAlA TUMkI garadanavAle hAvAthI te rUpe sat che, paNa nAnuM peTa, mATI garadana Adi asaMkhyAta AkAra vizeSathI asat che. geALAkAra sat che. A pramANe A senAnA ghaDAmAM svaparyAyAnuM astitva che, jyAre paraparyAyAnuM nAsti ttva paNa svatasiddha che. kSetranI apekSAe jammUddIpa, bharata kSetra, muMkhai-ku bhAra-vADAnA kSetrane laIne sat che, jyAre khIjA asaMkhyAtakSetra, asaMkhyAta gAma AdinI apekSAe asat amuka upAzrayanA kSetrane laine sat che jyAre bIjA anaMta Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 544] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha kSetrAdi laIne asat che. amuka AkAza pradezanA kSetrane laIne sat che. jyAre bIjA AkAza pradezane laIne asat che. kALanI dRSTie amuka varSanA, hemantaitunA, piSa mahinAnA zukala pakSamAM, AThamane divasamAM baporanA traNa vAgye ghaDAyele. hevAnI apekSAe sat che. jyAre bIjA varSa, bIjI tuM, bIjA mahInAnA anaMtakALanI apekSAe asat che. bhAvanI apekSAe, amuka raMganI apekSAe sat che, jyAre bIjA raMgenI apekSAe ane tAratamya ochAvattA raMgenI apekSAe asat che. zabdanI apekSAe judA judA dezamAM ghaTa artha jaNAvavA mATe judA zabdone vyavahAra thAya che jemake ghaDe, mATaluM, beDIo, maTake, poTa (POT) vagere. zabdonI apekSAe sata che paraMtu bIjA anaMta dravyAnA vAcaka zabdonI apekSAe asatu che. | saMkhyAnI dRSTie ghaDAnI paMktimAM A ghaDe pAMcama hovAthI te apekSAe sat che. jyAre pahelAnA ane pachInA anaMta ghaDAonI apekSAe asat che. - saMga-viyeganI apekSAe anaMtakALathI A ghaDAnA paryAya sAthe saMga tathA viyAga thayA, te te daSTie sata che ane bIjA padArtho sAthe saMyoga viyoga thayo nathI te apekSAe asat che. parimANanI apekSAe atyAre A ghaDe je pramANa (mApa)mAM che te mApanI apekSAe sat che. ane bIjA nAnA-moTA mApanI daSTie asat che. A pramANe eka ja padArthamAM anaMta dharmonI vidyamAnatA. taka saMgata che. "dhana vinAne garIba mANasa jema dhanavAna Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-8] [55 kahevAto nathI, tevI rIte je paryAye ghaDAnA nathI temane ghaDA sAthe nAstitva saMbaMdha paNa zA mATe joDI devA ?" AnA uttaramAM eTaluM ja jANavAnuM ke dhana ane garIba baMne padArtho anaMta saMsAramAM vidyamAna te che. mAtra atyAranI kSaNe baMnene astitva saMbaMdha to che ja. tethI Ama bhASA vyavahAra thAya che ke A mANasa dhana vinAne che ane saMsAra bharane keAI mANasa Ano artha barAbara samajI jAya che ke A mANasa pAse atyAre dhana nathI. tevI ja rIte ghaDAmAM atyAranA samaye je svaparyA che te astitva saMbaMdhane AbhArI che, ane je paryAye atyAre nathI te nAritatva saMbaMdhane AbhArI che. A pramANe pratyakSa anubhavatAM A astitva ane nAstitva, saMbaMdhamAM vitaMDAvAdanI AvazyakatA nathI.' mATe pratyakSathI ke AgamathI dekhAtA anaMtadharmothI paripUrNa padArtha mAtrane jovA mATe anaMtavijJAna ( kevaLajJAna)nI AvazyakatA anivArya che. A pramANe bhagavAna mahAvIra svAmInA tIrtha karatvane siddha karavA mATe anaMta vijJAna tathA atIta doSanI sAthekatA joyA pachI "akhAdhyasiddhAnta' vizeSaNanI yathArthatA paNa jANI laIe. . . . . . ghAtI karmone samULa nAza thayA pachI je sarvathA. nirdoSa hoya temane siddhAnta ja abAdhya hoya che. ahiMta tIrthaMkara paramAtmA ja sarvathA nirdoSa che. ane sagI sazarIra hovAnA kAraNe ja samavasaraNamAM virAjamAna thaI 35 Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 546] ( [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha deva-asura, mAnava ane temanA adhipationI parSadAmAM vyAkhyAna Ape che. , siddhAntanI racanA pauruSeya ja hoya che. keI kALe paNa apauruSeya vacana saMbhavI zake ja nahI. kemake zarIradhArInejara mukha, kaMTha, hoTha dAMta Adi avayava heAya che, je zabdonI utpattinA mULa kAraNa che, te vinA zabdonI spaSTa uccAraNA sarvathA asaMbhava che. te zarIradhArI paNa kevaLajJAnI hoya, tIrthakara hoya temanA ja vacane pramANa hoya che. abAdhya hoya che, kAraNa -ke tIrthakaronA jIvanamAM zArIrika, vAcika, ane Atmika done sarvathA abhAvaja hoya che. ane jeo kevaLajJAnane meLavI zakyA nathI temanA vacanamAMja zArIrika doSa, kAma krodhanA saMskAra vAcika ane Atmika denI bharamAra avazyameva hevAnA kAraNe ja temanA vacane paraspara apramANita hoya che. jema ke - chAgya upaniSaddamAM "ra citta samUtAni A pramANe kahI lIdhA pachI pAchuM Ama kaheluM che "azvamegha nAmanAM yajJanI madhyamAM 597 pazuone vadha kare joIe." etareya upaniSadUmAM "agnIma yajJanAM samayamAM pazuone vadha kara joIe ane taitarIya saMhitAmAM "17 prajApati saMbaMdhI pazuone mAravA joIe" ItyAdi grothI jaNAya che AvA granthane kartA sarvajJa heI zake nahI. anya pararapara virodhI vAte upaniSadomAM zA mATe Ave?. Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-8 ] [547 "nAmRta gUMthAt jUTha na bolavuM" A pramANe prati pAdana karyA pachI paNa ApastaMbha sUtramAM "trAkSathe nRta kUcA"eTale ke brAhmaNane jUThuM bolavAmAM pApa lAgatuM nathI, vasiSTha dharma sUtramAM to A pramANe kahevAyuM che ke ke hAsyamAM, strI sahavAsamAM, vivAha prasaMge, prANa nAzanA samaye, ane dhananA apaharaNa samaye; koI paNa brAhmaNa jUThuM bele to paNa pApa lAgatuM nathI" "gharaDyALi oDhavA " bIjAnuM dhana mATI jevuM che, A pramANe kahyA pachI paNa "brAhmaNa yadi keInuM paNa dhana haThAgrahamAM AvIne chalanApUrvaka paNa cerI le to e brAhmaNane pApa nathI. A ja pramANe devI bhAgavatamAM "puNya tirnAhita" arthAt putra vinAnA mAnavanI gati nathI A pramANe kahyA pachI paNa ApastaMbhasUtramAM "ghaNa kumAra brahmacarya dharmanI upAsanAthI putra vinA ja svargamAM gayA che. upara pramANanA vacanothI ja mAluma paDe che ke temanA ja sUtromAM paraspara bAdhita vacana che, mATe ja sarvajJa bhagavAna mahAvIra svAmInuM abAdhya siddhAnta vizeSaNa sArthaka che.' amaryapUjyathI eTaluM jANI zakAya che ke sAmAnya ane vizeSa mAnavAne je laukika de mAnya che, tevA devaindro-asure nAga kumAre, lekapAla, brahmadevaloka paNa tIrthakara devanA janma samaye, dikSA samaye, kevaLajJAna samaye, ane nirvANa samaye "hiracAM zu..." ItyAdi vacanathI | ubhe page kareDa kareDa devatAo sadaiva hAjara ja hoya che. A pramANe cAre vizeSaNothI yukta tIrthakara devenuM jJAna Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 548] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha saMsAranA padArtha mAtrane yathArtharUpe jANe che ane prarUpe che tyAre ja te "saMsAramAM jIvarAzi parimita che? aparimita che. jo ghaTe che? vadhe che? siddhamAM gayelA jIvonI saMkhyA vadhe che? athavA ghaTe che? nAraka jIvo vadhe che? ghaTe che ? vadhavAne ke ghaTavAne utkRSTa ane jaghanya samaya keTale? ItyAdika saune mATe sarvathA abhUtapUrva prazno ane uttara jaina zAsananA AgamasUtra sivAya bIje kayAMya paNa jovA malI zake tema nathI. kemake AvA praznonAM uttare anaMtajJAnane ja AdhIna che. jijJAsu banIne cAra jJAnanA mAlika gautamasvAmIe prazno pUchyA che ane carAcara saMsArane pratyakSa karanArA bhagavAna mahAvIrasvAmIe javAba Ape. che. dharU na ghaTaghaM, na jJAtacaM, na dayALam" ItyAdi prasaMge kevaLI bhagavAna pAse hoya zake ja nahI, je vAdio saMsArane tathA jIvone parimita mAne chejemake vaidika matamAM jambudvIpa, plakSadvIpa, zAmalidvIpa, kuzadvIpa, kaucadvIpa, zAkadvipa tathA pupakaradvIpa ane lavaNa, Izu, surA, dhRta, dadhi, dugdha ane jala A pramANe sAtadvIpa ane sAta samudra ja mAnIne beThA che tathA bauddho jabbe dvIpa pUrva videha, avaragodAnIya ane uttara kurU nAme cAradvIpa tathA sItA nAme sAta nadIo mAnIne beThA che. temane tyAM ja AvA prazno uddabhavI zake che. parantu traNe loka, traNe kALanA jIva pudgalenI gatiAgatine pratyakSa karanAra mATe kevaLI bhagavAna bhASita jaina zAsananI mAnyatA pramANe asaMkhyAtAdvapa ane samudrathI Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-8] [549 bharele A saMsAra jIva vinAne thavAnuM nathI. ane muphata jIvo paNa saMsAramAM pharIthI AvavAnA nathI. bIja- . tattva dagdha thayA pachI jema aMkurotpattinI zakayatA nathI tevI rIte karmabIja sarvathA dagdha thayA pachI saMsArabhramaNa mATe janma ( avatAra) levAnI zakayatA hoI zake ja nahI. "ti mUDhe to jJAtyAyu. A pAtaMjala cagasUtra upara vyAsa bhASyamAM A pramANe artha karAya che, jyAM sudhI avidyA, amitAM, rAga, dveSa ane abhiniveza (haThAgraha-kadAgraha) nAme pAMce kalezenI sattA AtmAmAM vidyamAna hoya che, tyAM sudhI karmonI zakti phaLapradA hoya che, paraMtu kalezene ucherdU thayA pachI kameM phaLa ApI zakatA nathI vAraMvAra janmavuM, AyuSya bhegavavuM, ane zArIrikAdi bhoge kRta karma ane kriyamANa karmonA phaLI che, mATe jemanA karmo kaleze nAza thayA hoya temane janma nathI, maraNa nathI, sArAMza ke karmone samULa nAza thAya pachI mukta thayelA che saMsAramAM pAchA AvI zaktA nathI." badhA e jI mukta thayA pachI saMsAra khAlI thaI jaze AvI zaMkA paNa rAkhavAnI jarUrata nathI. kemake pRthvI. kAya, apakAya, agnikAya, vAyukAya, vanaspatikAya, beI- ndriya, teIndriya, caurindriya ane paMcendriya je SaTUkAyane nAme lakhAya che. te jIthI bharele A saMsAra che, jemAM trasakAya eTale beindriya, treIndriya. caturindriya ane paMce. ndriya tathApaMcendriyamAM nAraka, deva, jarAyuja, aMDaja tathA pitaja jIve tathA tiya jIvonI saMkhyA carAcara saMsAramAM sauthI cheDI che. Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 550] bhagavatIsUtra sArasa graha AnAthI tejaskAya ( agnikAya jIvA ) asa khyAta guNA vadhAre che, agnikAyathI pRthvIkAya jIvA vizeSa adhika che. AnAchI paNa jalakAyanA jIvA vizeSa adhika che. ane vAyukAyika jIvA jalakAya jIvA karatAM vizeSa adhika che. ane vAyukAya jIvA karatAM paNa vanaspatikAyanA jIvA anataguNA vadhAre che. nigeAda kAya vanaspatikAyanA jIvA vyavahArika ane avyahArika, vanaspatikAya nigeAda kahevAya che, je AkhA brahmAMDamA vyApta che, nigeAdanA jIve| jyAre pRthvIkAyikAdi avasthAne pAme che tyAre vyavahArika sajJAthI sa MkhedhAya che ane kama vazataH kadAca pAchA nigeAdamAM Ave te e vyavahArarAzinA ja manAze, kemake ekAdavArane mATe paNa vyavahAramAM AvI gayA che. ane anAdikALathI atyAra sudhImAM je jIvA nigeAdya avasthAne cheDI zakavA mATe bhAgyazAlI thayA nathI, te avyavahArika tarIke sa kheAdhAya che. nigeAi avasthAmAM rahelA jIvA kayAM rahetAM haze ? javAba ApatA bhagavAne pharamAvyu kesa...sA bharamAM asaMkhyeya galakA che, eka eka gelakamAM asa dhyeya nigeAdasthAnA che, ane eka eka nigeAdasthAnamAM anaMtAnaMta nigeda jIvA rahelA che. have ApaNe mAnI zakIe chIe ke anaMtAnaMta nigAha jIvAne haju sudhI paNa vyavahAra rAzimAM AvavAne cAnsa malyA nathI. A kAraNathI ja manuSya avatAra dula bhatama che. Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-8] [551 anaMtAnaMta jIvo eka nigada sthAnamAM rahe che, A sthAne paNa asaMkhyaya che. je eka gelakamAM rahe che ane AvA gelake paNa asaMkhyAta che. A nigada che jyAre potAnI bhavitavyatAne pAka thAya tyAre avyavahAra rAzimAMthI bahAra Ave che ane vyavahAra rAzi tarIke prasiddhine pAme che. AMkhe pratyakSa dekhAtI pratyeka vanaspati je saMsArabharamAM dekhAya che. jenA mULamAM, zAkhAmAM, thaDamAM, nAnI DAlIomAM, eka eka pAMdaDAmAM, puSpamAM, phaLamAM ane phaLanA eka eka bIjamAM pRthaka pRthaka jI rahelA che, arthAt jhADanA mULane jIva jUda, mATI zAkhAne jUde, nAnI zAkhAne judo. A pramANe eka pAMdaDe eka eka jIva rahele. che. je vAta AjanA vaijJAnikane paNa sammata che. je gAmamAM ApaNe rahetA hoIe tenI bhAgelamAM paNa keTalIka vanaspatio hoya che. jhADa vagere tene paNa ApaNe gaNI zakatA nathI to ekaja lIMbaDAmAM, AMbAmAM, AMbalImAM. vaDa ke pIpaLAmAM keTalA pAMdaDA che tene ke gaNuM zakaze ? te pachI saMsArabharanI vanaspati zI rIte gaNAze? jyAre jhADonI saMkhyAja gaNI zakAtI nathI to tenA pAMdaDAone 33 karoDa devI devatA bhegA thaIne paNa gaNI zakavAnA nathI. mATeja vanaspatimAM anaMtAnaMta jIve kevaLI bhagavAne kahyA che, te A pramANe vyAjabI lAge che. vanaspatine bIjo bheda sAdhAraNa vanaspatirUpe jaina zAsanamAM prasiddha che. jyAM ekaja zarIramAM anaMta jIvone vAsa che. asaMkhyAta moTA moTA samudro, nadIo, mahAnadIo, talA, kaho, khADIo ane nAlAe rahelAM agAdha Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papara ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha pANInA jIvonI saMkhyA-keNa gaNI zakavAnuM che. jyAM AjanA vaijJAnika paNa pANInA eka buMdamAM 36450 jInI saMkhyAne joI zakyA che. eka pANInA kaLazAmAM keTalA buMda thAya che? AnI gaNatrImAM paNa ApaNe kadAca bhUla khAI zakIe chIe te saMsArabharanA samudranA pANIne keNa mApI zakaze? mATe pANI kAyamAM utpanna thanArA ja paNa anaMtAnaMta che. Aja pramANe pRthvIkAya, agnikAya ane vAyukAya mATe paNa samajavAnuM che. je gharamAM ApaNe rahIe chIe te ghara pUratAja beIndriya ane teIndriya ne gaNavA mATe ApaNe sau asamartha chIe te saMsArabharanA kIDA, kIDI, maMkoDA, mAMkaDa, ja aLasIA, bhamarA, mAkhIo vagere jIvonI gaNatrI ApaNe mATe zI rIte zakya banaze. je sau karatAM bahuja thoDA jevo che. mATe A pramANenA atyanta saMkSipta vivecanathI ApaNe satyasvarUpa samajI zakIe chIe ke anaMtAnaMta jIvothI bharele A saMsAra keI kALe paNa khAlI thaI zake tema nathI. Aja vAtane vAtikakAra paNa puSTi ApatA kahe che ke "game teTalA jIve game tyAre mekSamAM jAya te paNa brahmAMDamAM rahelA jIvonI saMkhyA anaMta hovAthI keI kALe paNa saMsAra khAlI thavAne nathI" "je vastu parimita hoya tene aMta kadAca hoI zake che. parantu aparimita anaMta vastune aMta hoI zake nahI." jeTalA ja vyavahAra rAzithI mekSamAM jAya che teTalI ja saMkhyAnA cho anAdi nigada sthAnathI bahAra Ave che." anAdikALanA A saMsArathI jeTalA ja mokSamAM gayA che ane atyAre paNa jaI rahyA che ane anaMtakALa sudhI jaze Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-ya suM uddezaka-9} [papa3 udhota ne aMdhakAra A prakaraNamAM rAjagRha e zuM? divase udyota ne rAtre aMdhakAra kema? samayanI samajaNa kayA jIne hoya ? zrI pArzvanAthanA ziSyonA prazno. vagere bAbate che. sAra A che - rAjagRha e pRthvI, jala yAvat vanaspatie kahevAya. rAjagRha phUTa ane zailaza kahevAya. rAjagRha e sacita, acita ane mizrita dravya paNa kahevAya. te badhA mukta jIvonI saMkhyA nigada nI saMkhyA karatA paNa anaMta bhAge ochI che. A kAraNe ja jaina matamAM mukta jIne pharIthI saMsAramAM AvavAnI AvazyakatA nathI, ane saMsAra anaMtakALa sudhI anaMtAnaMta jIvothI paripUrNa ja rahevAne che. jaghanyathI eka samayane aMtare ane utkRSpI cha mahinAnA AMtare kaIne, kaI jIva mekSamAM janAre hoya che. temaja eka samayamAM jaghanyathI eka jIva ane utkRSTathI 108nI saMkhyAmAM jIve mekSamAM jAya che. AvI rIte mokSamArga sadaiva cAlu che, chatAM paNa siddhanA jI nigada jInI apekSAe anaMta bhAge ochA che, ni-niyatAM gAM-bhUmi kSetra-nivAsa anaMtAnaMtajIvAnAM dadAti iti nigodaH nigodanA jIvane AhAra ane zvAse zvAsa eka sAthe ja hoya che, janma ane maraNa paNa sAthe ja hoya che, tathA ati kaThera-aspaSTa vedanAne bhegavanArA hoya che. Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 554 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha - ghaNe bhAge zrI gautamasvAmInA prazno ane bhagavAnanA uttare rAjagRhanagarInI aMdara thayA che. eTale rAjagRhanuM nAma laIne pUchelA praznanA A uttara che. A pramANenuM kathana apekSita che. kAraNa ke pRthvI e jIve che-ajI. che. mATe rAjagRha nagarae kahevAya. yAvat sacita acita ane mizra dravyo paNa jIve che, ajIve che mATe rAjagRha nagara kahevAya, arthAt pRthvI vagerene samudAya e rAjagRha nagara che. kAraNa ke pRthvI AdinA samudAya vinA rAjagRha. zabdanI pravRtti thatI nathI. rAjagRha nagara chavAjIva svabhAvavALuM che. e pratIta che. divase udyota-prakAza ane rAtre aMdhakAra hovAnuM kAraNa e che ke-divase sArA pudgale ne sAre pugala pariNAma hoya che. rAtre azubha pugale ne azubha padgala-pariNAma hoya che. narayikane prakAza nahi paNa aMdhakAra hoya che. kAraNa ke nairayikane azubha pudgala ne azubha pudgala pariNAma. hoya che. asurakumArane prakAza hoya che, kAraNa ke temane zubha pugalone zubha pugala pariNAma hoya che. e pramANe svanita kumAra sudhI jANavuM. nairayikanI mAphaka pRthvIkAyathI mAMDI yAvat teIndriya. jevo sudhI aMdhakAra jANo. enuM kAraNa e che ke-pRthvIkAyAdithI teIndriya sudhInA ine AMkha Indriya na hovAnA lIdhe dekhavA gya vastu. Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-9 ] [papapa dekhAtI nathI. mATe temanA tarapha zubha pugalanuM kArya na thatuM hovAthI aMdhakAra kahevAmAM Ave che. caurindriya jIne zubha-azubha pudgalane zubha-azubha pudgala pariNAma hoya che. mATe temane prakAza paNa che ne aMdhakAra paNa che. asurakumAranI mAphaka vANavyaMtara, tiSika ane vimAnika mATe jANavuM. samayAdinuM jJAna temaja rAtri divasa anaMta ke niyata parimANu. rayika, samaya,AvalikA, utsarpiNI, avasarpiNIne jANatA nathI. kAraNa ke samayAdinuM mAna te ahiM manuSya lokamAM che. e pramANe paMcendriya tiryaMca niko mATe paNa samajavuM.. samayAdinuM mAna ane pramANa A manuSya lokamAM hovAthI manuSyane e jJAna che. jema narayika mATe kahyuM, tema vANavyaMtara, jyotirSika ane vaimAnika mATe paNa jANavuM eka vakhata bhagavAna mahAvIra svAmIne bhagavAna pArzva.. nAthanA sthavira maLe che. bahu dUra nahi. tema bahu najIka nahiM evI rIte besI vicAre che ke asaMkhya lokamAM anaMta rAtri divasa utpanna thayAM ? utpana thAya che? utpanna thaze ? naSTa thayAM, naSTa thAya che Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa56 ] [bhagavatIsUtra sArasaMgraha ke naSTa thaze? ke niyata pariNAmavALA rAtri divase utpanna ane naSTa thayAM, thAya che ne thaze? - A pramANene prazna pUche che enA javAbamAM bhagavAne kahyuM che ke anaMta rAtri divase utpanna ane nAza thayAM, thAya che ne thaze. AnuM kAraNa batAvatAM bhagavAne kahyuM che ke-puruSadAnIya pArzvanAtha arhate lokane zAzvata kahyo che, tema anAdi kahyo che. ahiM lokanuM svarUpa Ama batAvyuM che. anaMta, parimita, alekavaDe parivRta, nIce vistIrNa, vacce sAMkaDo, upara vizALa, nIce payaMkanA AkArane vacce uttama vajAnA AkAravALo, ane upara UMcA, ubhA mRdaMganA AkAra je loka kahyo che. tevA prakAranA lekamAM anaMtA jIvaghane upajI upajIne nAza pAme che. te loka che dvArA lokAya-jaNAya che. nizcita thAya che. je pramANathI lokAya jaNAya te leka kahevAya. pArzvanAtha bhagavAnanA sthavire mahAvIra svAmInA anuyAyIo banyA. tethI temaNe pratikramaNa sahita pAMca mahAvatene svIkAryA. cAra prakAranA devaloka kahevAmAM AvyA che - 1. bhavanapati, 2. vANavyaMtara, 3. tiSika -ane 4. vaimAnika. temAM bhavanavAsI 10 prakAranA kahyA che. Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-5 muM uddezaka-10 ] [ 557 vANavyaMtare 8 prakAranA kahyA che. tiSike 5 prakAranA kahyA che. vaimAnika 2 prakAranA kahyA che. A uddezakamAM kaMI paNa varNana ke praznottara nathI. mAtra 1 lA udezakamAM jema sUryanuM varNana karyuM. tema A uddezakamAM caMdranuM varNana samajavAnuM jaNAvyuM che ne te caMpAnagarInA varNanamAM che. A pramANe devAdhideva bhagavAna mahAvIrasvAmInI dezanA. sAMbhaLIne parSadA rAjI thaI ane vAraMvAra vandana karI, namana karI prabhunA guNonuM varNana karatI. janatA A pramANe balIke (1) AdhivyAdhi ane upAdhi rUpa dAvAnalathI dagdha thayelA saMsAranA prANione mATe meghanA nIra jevA bhagavAna mahAvIra svAmIne amArA vandana heje. (2) saMsAranI mAyAne sevanArA, jIvAtmAnI cAre bAju utpanna thayelI mohakarma rUpI dhUlane nAza karavAmAM pavananI jevA devAdhidevane ame mana vacana ane kAyAthI namIe chIe. (3) jagatanI mAyA rUpI pRthvInA peTAlane pheDavA mATe haLanI jevA patita pAvana bhagavAnane ame vAraMvAra stavIe chIe. (5) kalpAMta kALanA vAvAjhoDAthI paNa calAyamAna nahIM thanArA mATe merU parvatanI jevA bhagavAna mahAvIrasvAmIne ame trikAla praNamIe chIe. ' (5) sarvazreSTha dhyAnanI prakiyA rUpI tApa vaDe sUryanI jema. anaMtakALathI upArjana karelA karmanA vipAka rUpI kAdavane je vardhamAnasvAmIe sUkavI dIdhA che, te bhagavAna mahAvIra svAmI so jIvene harSa devAvAlA thAe Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 558] [bhagavatIsUtra sArasa graha (6) peAtAnA zaraNe AvelA jIvAnA zubha kAryAne karavA vAlA mATe ja brahmA jevA ane janma, mRtyunA cakrAvAmAMthI saune khacAvavAmAM viSNu jevA, tathA pApIonA pApane khaMkherI nAkhavAmAM zaMkara jevA he prabhu ! tame amane meAkSane mArga dekhADavAvAlA thAo. (7) janma-jarAmRtyuthI bhayagrasta banelA sasAranA -prANI mAtrane duHkhI joIne, he karUNAsAgara ! tame rAjapATanA tyAga karyAM ane jIvamAtrane sukhI manAvavA mATe piraSahe * sahana karyAM pachI kevaLajJAna meLavyuM che. evA he parama dayAlu` bhagavAna ! ame tamArI pAse yAnI yAcanA karIe chIe. (8) niSkAraNa vairI aneleA saMgamadeva jyAre ApazrIne bhayakara upasamAM karI rahyo hateA te samaye tamArA AtmAnA pradezeAmAMthI anAdikALathI ja sattA sthAnane jamAvI beThele krAya' peAtAmAM ja dhamadhamI rahyo hatA. ane kahetA hatA ke anAdikALanAM mArA mAlika A vadhu mAnasvAmI mane thoDAka IsAza kare te AMkhanA palakAre A saMgamadevanA hATake hADakA khAkharA karI nAkhuM ? paNa sa`sAranA advitIya ceAddhA evA he mahAvIra ! tame jIvaleNa humalA karanAra saMgamadeva pratye dayAbhAva dAkhabyA ane antara Mga zatru jevA peAtAnA krodhane ja mArI mArIne samULa nAza karyAM evA hai dayALu mahAvIrasvAmI ! mArA bhaveAbhavane mATe sAthe vAhaka jevA manIne ane paNa tevI zakti Ape| eja mArI prArthanA che. (9) kSAtra teje lahalatA, trizalA rANInA putra, siddhArtha rAjAnA nandana, jJAtavaza jevA uttama khAnadAnane AAbhAvanAra, suvarNa samAna kacana kAyathI dIpatA, RSabha Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatakarUpa mu' uddezaka-10 ], [ 559 nArAcasa ghacaNane dharanArA, samacaturasra saMsthAnathI deddIpyamAna, zarIrathI kamaLa ane AtmAthI vajra jevA mArA mahAvIrasvAmI mane zvAseAzvAse smaraNamAM Ave. (10) leAbhIAne lAbharUpI rAkSasathI mukAvanArA, kAmIone kAmarUpI guMDAthI bacAvanArA, krodhIone krodharUpI caDAlathI rakSaNa ApanArA, mAyArUpa nAgaNanA jherathI nAza pAmanArA, mAnavIone dezanArUpI amRta pAnArA, sasAranA tApathI tapta thayelAne pANI jevA. he jaga uddhAraka ! dayAnA sAgara bhagavAna mahAvIrasvAmI mArA kaSAyeAne paNa nAza karanArA thAe. (11) he ! yathA vAdI bhagavAna ame tamArA yathAvAdane satkArIe che, ane zraddhApUrvaka svIkArIe chIe tAe eTaluM teA kahevu ja paDaze ke, tamArA A yathAvAdane samajavA mATe mAcAvAda, zUnyavAda, prakRti-puruSavAda, jaiminInA vaidika hi'sAvAda, cArvAkaneA nAstikavAda tathA anIzvaravAdIne! Izvara nirAkaraNavAda Adi vAdonI paraMparAne jANyA pachI tamArA cathA vAdanu ame darzana karI zakayA chIe. samA sa Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa60 ] [ bhagavatIsUtra sArasaMgraha A _ _ pAMcamA zatakanuM samApti vacana navayuga pravartaka, dIrghadraSTA, aneka saMsthAonA saMsthApaka, tIrthoddhAraka, zAvizArada, jainAcArya zrI 1008 zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAja sAhebanA ziSyaratna zAsanadIpaka, prakhara vaktA, ahiMsA ane samyakajJAnanA mahAna pracAraka pUjyapAda 108 zrI vidyAvijyajI mahArAja sAhebe potAnA svAdhyAya mATe bhagavatIsUtra jevA gahana viSaya upara saMkSepamAM je vivaraNa lakhyuM hatuM. tenA upara vistRta TippaNu lakhIne temanA suziSya nyAya-vyAkaraNa kAvyatIrtha paM. zrI pUrNAnaMdavijyajI (kumArazramaNa ) mahArAje pitAnI alpamatithI saMzodhana karyuM che, ma macAt mUtAnAm | - pAMcamuM zataka samApta Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ panyAsa zrI pUrNAna davijayajInA anya pustakA 15-00 1515-00 3- 0 bhagavatI sUtre sAra saMgraha gujarAtI bhAga 1-2-3-4 bhagavatI sUtra sArasaMgraha hindI bhAga 1-2-3-4 prazna vyAkaraNa gujarAtI 700 pAnAnA daladAra graMtha bAravrata gujarAtI pAMcamI AvRtti bhagavAna mahAvIra svAmInuM divya jIvane gujarAtI jIvana sukhI kema bane ! gujarAtI bhAga 1- 2 jIvana sukhI kaise bane ? bhAga 1-2 prAptisthAna : -00 2-50 250 (1) saMghavI jagajIvanadAsa kasturacaMda zAha | P.0. sAThamA sAbarakAMThA vAya dhanasurA e, pI. relave 383 340 (2) kAMtilAla kezavalAla zAha lAlabhavana, pAdazAhanI paLanA nAke, rilIpharoDa, amadAvAda-380 001.. (3) bI. ena. zAhanI kaMpanI tAradeva erakanDIzana mArkeTa, 4the mALe, rUma naM. 48, mubaI-400 034. tA.ka. : pU sAdhu sAdhvIone bheTa maLaze. eka sTokamAM haze. te pramANe mokalAvAze. XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX