Book Title: Aptavani 14 Part 1
Author(s): Dada Bhagwan
Publisher: Mahavideh Foundation
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008840/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAyo siddhAMta, AptavANImAM ! praznakartA : dAdA, Ape AptavANImAM to badhAM zAstra aMdara mUkI dIdhAM che. pratyeka praznano tarata ukela jaDI jato hoya che, svayaMbhU ukela ! dAdAzrI : zAstromAMya AvuM to hoya nahIM. AptavANImAM to Akho siddhAMta mUkelo che. siddhAMta eTale avirodhAbhAsa. jyAMthI juo tyAMthI tALo maLe evo A siddhAMta kahevAya che. eTale ApaNuM A akrama vijJAna AkhuM saiddhAMtika svarUpe che. jyAMthI pUcho tyAM siddhAMtamAM ja pariName, kAraNa ke svabhAvika jJAna che A. koI paNa vastu jJAnamAM AvelI, pharI e vastu ajJAnamAM na jAya, virodhAbhAsa utpanana nA thAya, darekanA siddhAMtane helpa karI karIne siddhAMta AgaLa vadhato jAya ne koInoya siddhAMta toDe nahIM. AgaLa je vItarAgo thaI gayA, temano ja siddhAMta che A. AtmavijJAnI 'e. ema. paTela.' nI mahIM pragaTa thayelA dAdA bhagavAnanA asIma jaya jayakAra ho zreNI 14 bhAga -1 E AptavANI zreNI-14 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka dAdA bhagavAna prarUpita : zrI ajita sI. paTela mahAvideha phAunDezana 5, mamatApArka sosAyaTI, navagujarAta koleja pAchaLa, usmAnapurA, amadAvAda-38O14, gujarAta. phrena : (079) 2754,408, 27543979 (c) All Rights Reserved - Dr. Niruben Amin Trimandir, Simandhar City, Ahmedabad-Kalol Highway, Adalaj, Dist. : Gandhinagar-382 421, Gujarat, India. AptavANI zreNI - 14 prathama AvRti : 5,0% mArca 2006 bhAga - 1 bhAva mUlya : 'parama vinaya' ane 'huM kaMI ja jANato nathI', e bhAva ! dravya mUlya : 50 rUpiyA (rAhata dare) lesara kaMpojha : dAdA bhagavAna phAunDezana, amadAvAda. saMpAdaka : DaoN. nIrubahena amIta muka : mahAvideha phAunDezana (prinTIMga DIvIjhana), pArzvanAtha cembarsa, navI rijharva beMka pAse, InkamaTeksa eriyA, amadAvAda, phona : (079) 27542964, 27540216 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sa marpaNa trimaMtra cauda guThANA caDhAve, caudamI AptavANI ; sUkSmatama AtmasAMdhA, 'huM samajANI ! saMsAra UbhavAmAM, bilIpha mAtra badalANI ; e jANatAM ja, bilIpha rAITa anubhavANI ! svabhAva-vibhAvanA bheda, dAde parakhANI ; aho ! aho ! chUTApaNAnI jAgRti vartANI ! dravya-guNa-paryAyanA bheda, sUkSmatAe jANI ; mokSano sikko pAmI, thaI Atma ujANI ! svamAM rahe tene, sadA svastha lhANI ; avasthAmAM rahe tene asvasthatA paraNI ! che cetanavaMtI, cauda AptavANI ; pratyakSa sarasvatI, ahIM vartANI ! tUTe zraddhA mithyA, vAMcatA vANI ; lahe samakita, cAle mujaba jJAnI ! 'huM samarpaNa, caraNe akrama jJAnI ; jagane samarpaNa caudamI AptavANI ! DaoN. nIrubahena amIta Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAdA bhagavAta phAunDezananA prakAzano 1. bhogave tenI bhUla 2. banyuM te nyAya 3. eDajasTa evarIvhera 4. athaDAmaNa TALo 5. ciMtA 6. krodha 7. sevA-paropakAra 8. mAnavadharma 9. vartamAna tIrthaMkara zrI sImaMdhara svAmI 10. mRtyu samaye, pahelAM ne pachI 11. dAna 12. trimaMtra 13. huM koNa chuM ? 14. bhAvanA sudhAre bhavobhava 15. dAdA bhagavAna ? 16. vANI, vyavahAramAM.... 17. satya-asatyanA rahasyo 18. mA-bApa chokarAMno vyavahAra (saMkSipta) 19. paisAno vyavahAra (saM.) 20. pati-patnIno divya vyavahAra (saM.) 21. pratikramaNa (saM.) 22. samajathI prApta brahmacarya (saM.) 23. karmanuM vijJAna 24. pApa-puNya 25. prema 26. ahiMsA 27. camatkAra 28. kleza vinAnuM jIvana 29. guru-ziSya 30. nija doSa darzanathI, nirdoSa 31. AptavANI zreNI 1 thI 14 32. samajathI prApta brahmacarya (pUrvAdha-utarArdha) 34. AptasUtra (bhAga 1 thI 5) 35. paisAno vyavahAra 36. pratikramaNa 37. pati-patnIno divya vyavahAra 38. mA-bApa chokarAMno vyavahAra 39. vANIno siddhAMta . 2. rU. 4. eDajasTa evarIvhera TakarAva TAlie huA so nyAya 1. 2. 3. 4. 5. bhugate usI kI bhUla vartamAna tIrthaMkara zrI sImaMdhara svAmI . 6. maiM auna haiM ? 7. karma kA vijJAna ... sarva duHkho se mukti . Atmabodha 10. jJAnI puruSa kI pahacAna Adjust Everywhere The Fault of the sufferer Whatever has happened is Justice Avoid Clashes Anger Worries 6. 7. 8. The Essence of All Religion Shree Simandhar Swami Pure Love 9. 10. Death : Before, During & After... 11. Gnani Purush Shri A.M.Patel 12. Who Am I ? 13. The Science of Karma 14. Ahimsa (Non-violence) 15. Money 16. Celibacy : Brahmcharya 17. Harmony in Marriage 18.Pratikraman Flawless Vision Generation Gap 19. 20. 21. Apatvani-1 22. Noble use of Money 23.Trimantra 24. Life Without Conflicts 25. Spirituality In Speech 'dAdA bhagavAta' koNa ? jUna 1958nI e samI sAMjano chaeka vAgyAno samaya, bhIDamAM dhamadhamatAM suratanAM sTezana para beThelA e.ema.paTela rUpI dehamaMdiramAM 'dAdA bhagavAna' saMpUrNapaNe pragaTa thayA ane kudarate sarjyuM adhyAtmanuM adbhUta Azcarya ! eka kalAkamAM vizvadarzana lAdhyuM ! 'ApaNe koNa ? bhagavAna koNa ? jagata koNa calAve che ? karma zuM ? mukti zuM ? 'I. jagatanAM tamAma AdhyAtmika praznonAM saMpUrNa phoDa paDyA ! emane prApti thaI te ja rIte mAtra be ja kalAkamAM, anyane paNa prApti karAvI ApatAM, emanA adbhUta jJAnaprayogathI ! ene akrama mArga kahyo. krama eTale pagathiye pagathiye, krame krame UMce caDhavAnuM ! akrama eTale krama vinAno, liphaTa mArga ! zorTakaTa !! teozrI svayaM pratyekane 'dAdA bhagavAna koNa ?"no phoDa pADatA kahetAM ke, "A dekhAya che te 'dAdA bhagavAna' nhoya, ame to jJAnI puruSa chIe ane mahIM pragaTa thayelA che te dAdA bhagavAna che, je caudalokanA nAtha che, e tamArAmAMya che, badhAmAMya che. tamArAmAM avyaktarUpe rahelA che ne 'ahIM' saMpUrNapaNe vyakta thayelA che ! huM pote bhagavAna nathI. mArI aMdara pragaTa thayelA dAdA bhagavAnane huM paNa namaskAra karuM chuM." AtmajJAta prAptitI pratyakSa liMka parama pUjya dAdA bhagavAna (dAdAzrI) gAmegAma-dezavideza paribhramaNa karIne mumukSu jIvone satsaMga tathA AtmajJAnanI prApti karAvatAM hatAM. dAdAzrIe potAnI hayAtImAM ja pUjya DaoN. nIrubahena amIna (nIrumA)ne AtmajJAna prApti karAvavAnI jJAnasiddhi Apela. dAdAzrInA dehavilaya bAda nIrumA te ja rIte mumukSu jIvone satsaMga tathA AtmajJAnanI prApti nimitta bhAve karAvatA hatA. pUjya dIpakabhAI desAIne dAdAzrIe satsaMga karavA mATe siddhi Apela. nIrumAnI hAjarImAM temanA AzIrvAdathI pUjya dIpakabhAI deza-videzomAM ghaNAM gAmo-zaheromAM jaIne AtmajJAna karAvI rahyA hatA. je nIrumAnA dehavilaya bAda cAlu ja raheze. A AtmajJAna meLavyA bAda hajAro mumukSuo saMsAramAM rahIne javAbadArIo pUrI karatAM paNa mukta rahI AtmaramaNatA anubhave che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya brahmAMDanA mULa cha avinAzI tattvo, e tattvonI aMdaroaMdaranI kevA prakAranI naimittika asaro, tema ja saMsAranuM rUTa kaoNjha utpatti, dhruva ne vinAzanAM guhyatama rahasyo, tema ja A rUpI jagatanuM mULa kAraNa parama pUjaya dAdAzrInA zrImukhethI jharelI vIsa-vIsa varasanI Tepa dvArA jhIlelI vANInuM atre caudamI AptavANI (bhAga-1)mAM saMkalana karavAmAM AvyuM che. AmAM saMsAranuM, rUpI jagatanuM rUTa kaoNjha koI Izvara ke brahmA nathI, paNa mULa cha avinAzI tattvomAMthI jaDa tattva ane cetana tattvanA sAmIpyabhAvane kAraNe utpanna thatA vizeSabhAvane lIdhe che. (je vibhAva saMbaMdhI sarva vaijJAnika samaja khaMDa-1mAM samAviSTa thaI che.) zuddha cetana tattvano svabhAva che ke te potAnA svabhAvamAM rahI zake che ne vizeSabhAva paNa tenAthI thaI zake che. svabhAvamAM rahIne vizeSabhAva thAya che. ane vizeSabhAva pote jANIjoIne karato nathI, paNa sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansa, saMjogonA dabANanA AdhAre thAya che ane mULamAM ajJAnatA to pAyAmAM rahelI che ja. e vizeSabhAvamAM prathama 'huM' (aham) Ubho thAya che. e pharsTa levalano vizeSabhAva che. e 'huM'mAMthI (pharsTa levalanA vizeSabhAvamAMthI) bIjo sekanDa levalano vizeSabhAva Ubho thAya che, roMga bilIphathI ane te che ahaMkAra. 'huM caMdu chuM' e mAnyatA e ja ahaMkAra (sekanDa levalano vizeSabhAva). pachI e ahaMkAra badhuM ja TeIka ovara karI le che. vizeSabhAvamAMthI vizeSabhAva utpanna thayA kare che. navo janme che, jUno khalAsa thAya che. cetana tattvanA vizeSabhAvathI jaDa tattvanA vizeSabhAvamAM pudgala UbhuM thAya che. tyAM sudhI koI vAMdho nathI. paNa pachI ajJAna pradAnathI 'huM'ne 'pudgala huM chuM' e mAnyatA, roMga bilIpha UbhI thAya che. 'huM karuM chuM" e roMga bilIpha UbhI thAya che ne krodha-mAna-mAyA-lobha vyatireka guNo UbhA thaI jAya che. 'huM caMdu chuM" e mAnyatA ja duHkhadAyI thaI paDe che. e mAnyatA chUTI gaI to koI du:kha rahetuM nathI pachI. ATaluM ja vizeSabhAvamAM samajAya to tamAma phoDa paDI jAya ema che enA. prastuta graMthamAM AvatA zabdo jevA ke vibhAva, vizeSabhAva, vibhAvikabhAva, vizeSa pariNAma, vipariNAma, vibhAvikapariNAma, vi. vi. zabdo nimittAdhIna saryA che jeno sAdhake samAna artha samajavo. prastuta graMthanA khaMDa-2mAM AtmAnA dravya-guNa-paryAya saMbaMdhI siddhAMtika sUkSma phoDa pADyA che. parama pUjya dAdAzrIe jIvanamAM anubhavIne vyAkhyA temaja deta ApyA che, jethI dravya-guNa-paryAya yathArthapaNe samajAya. atyaMta gahana gahana evo A viSaya, taLapadI bhASAmAM khUba ja saraLatAthI samajAvIne jJAnadazAnI parAkASTAe kevuM hoya, kevaLajJAnanA levale kevuM varte, te potAnA anubhavapUrvakanI vANImAM pUrNa phoDa pADI jAya che. tyAre "aho ! aho !' thaI jAya ke "je pada zrI sarvaze dIThuM jJAnamAM, kahI zakyA nahIM te pada zrI bhagavAna jo' tevI gahana vAto zabdomAM jeTalI nIkaLI zake, tevI vANI dvArA kahI zakyA che ane tattvonA bhItaranA rahasyo sAmAnya mAnavI sudhI pahoMcADI zakyA che. paryAya ane avasthAnA tAtvika bheda atre prApta thAya che temaja avasthAmAM 'huM'paNuM thavAthI saMsAra Ubho thayo che ne asvastha rahevAya. ane tattvamAM 'huM'paNuM thavAthI saMsArathI chUTI javAya ne niraMtara svastha rahevAya. pote niraMtara avasthAothI mukta rahI bIjAne paNa avasthAothI mukta rahevAnuM adbhUta vijJAna ApyuM. pote tattva svarUpe rahyA ane bIjAne e tattva dRSTi pamADI zakyA te akrama vijJAnane dhanya che ane akrama vijJAnIneya dhanya che. prastuta graMtha vAMcatA pahelAM sAdhake acUka upodyAta vAMcavo, to ja jJAnInA aMtara Azayano phoDa paDaze ne liMka agopita thaze. pUjyazrInI vANI AtmajJAna pachI vIsa varasa sudhI judI judI vyaktinA nimitte TukaDe TukaDe nIkaLelI che. Akho siddhAMta eka sAthe eka vyakti joDe ATalAM varSomAM to nA nIkaLI zake ne ? te ghaNAM badhAM satsaMgone bhegA karIne saMkalita karIne siddhAMta mUkavAmAM Avyo che. sAdhaka dvArA eka cepTara eka beThakamAM pUruM thAya to ja liMka jaLavAIne samajaNamAM goThavAze. TukaDe TukaDe vAMcavAthI liMka tUTIne samajaNa goThavavAmAM muzkelI thavAnI saMbhAvanA raheze. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnI puruSanI jJAnavANI mULa AtmAne sparzani nIkaLelI che, je amulya ratna samAna che. judA judA ratno bhegA thaI ane eka eka siddhAMtanI mALA thaI jAya. ApaNe to pratyeka vAtane samajI samajIne dAdAzrInAM darzanamAM jevuM dekhAyuM tevuM ja dekhAya, tevI bhAvanA sAthe vAMcatA jaIzuM ane ratno jALavIne bhegA karatAM rahIzuM to chevaTe siddhAMtanI mALA thaIne UbhI raheze. te siddhAMta kAyamane mATe hRdayagata thaIne anubhavamAM AvI jaze. 14mI AptavANI pIeca.DI. levalanI che. je tattvajJAnanAM phoDa pADe che ! tethI bejhIka vAto ahIM vigatavAra nahIM maLe athavA to bilakuleya nahIM maLe. sAdhaka 13 AptavANIono temaja dAdAzrInA sarve mahAna graMthono phUla sTaDI karIne, samajIne caudamI AptavANI vAMcaze to ja samajAze. ane namra vinaMtI che ke badhuM samajamAM utaryA pachI ja caudamI AptavANIno sTaDI karazo. dareka navA mathALAvALuM meTara navI vyakti sAthenuM che ema samajavuM. tethI pharI pAcho prazna pUche che tema lAgaze. paNa UMDA phoDa maLatA hovAne kAraNe tene saMkalanamAM samAviSTa karavAmAM Avela che. enATomImAM (zarIra vijJAnamAM) dasamA, bAramA dhoraNamAM, meDikalamAM varNana che. enI e ja bejhika vAta AgaLa jatAM UMDANamAM jAya che tethI te kaMI enuM e ja badhA dhoraNamAM bhaNavAnuM che evuM nA kahevAya. tamAma zAstronA sAra rUpa jJAnInI vANI hoya che ane te vANI saMkalita thAya tyAre svayaM zAstra banI jAya che. tema A AptavANI mokSamArgI mATe AtmAnubhavInA kathananA vacanonuM zAstra che, je mokSArthIone mokSamArge AMtarika dazAnI sthiti mATe mAIla sTona sama kAma lAgaze. zAstromAM so maNa sUtaramAM eka vAla jeTaluM sonuM vaNAyeluM hoya che, je sAdhake svayaM khoLIne prApta karavAnuM rahe che. AptavANImAM pragaTa jJAnIe so TakA zuddha sonuM ja ApyuM che. atre saMkalanamAM parama pUjya dAdAzrInI vANIthI vahelA judA judA dAkhalAo guhyatama tattvane samajavA prastuta thayA che. anubhavagamya avinAzI tattvane samajavA vinAzI dAkhalAo haMmezAM maryAdita ja hoya che. chatAM judA judA eMgalathI samajAvavA tathA judA judA guNane samajavA judA judA dAkhalAo khUba upayogI thaI paDe evA che. kyAMka virodhAbhAsa jevuM lAge paNa te apekSita che, mATe avirodhAbhAsI hoya che. siddhAMtane kyAreya chedatuM hotuM nathI. parama pUjya dAdAzrInI vAto ajJAnathI mAMDIne kevaLajJAna sudhInI che. prastAvanAmAM ke upoddhAtamAM saMpAdakanI kSatio hoI zake. tema ja AjanA UghADa pramANe Aje A jaNAvAyuM hoya, paNa jJAnI kRpAthI AgaLa vizeSa UghADa thaI jAya to e ja vAta judI bhAse. paNa kharekhara to te AgaLanA phoDa hoya. yathArtha jJAnanI samaja to kevaLIgamya ja hoI zake ! tethI bhUlacUka lAge to kSamA prArthIe chIe. jJAnI puruSanI jJAnavANI vAMca vAMca karIne enI meLe mULa vAtane samajavA do. jJAnI puruSanI vANI svayaM kriyAkArI che, jarUra svayaM UgI nIkaLaze ja. potAnI samajaNane phUla poInTa (sTopa) mUkavA jevo nathI. haMmezA komAM rAkhIne ja AgaLa vadhIzuM. jJAnInI vANInuM nitya ArAdhana thayA karaze to navA navA UghADa thaze ane samaja vardhamAna thaI jJAna dazAnI zreNIo caDhavAne mATe vijJAna spaSTa anubhavamAM AvatuM jaze. ati ati sUkSma vAto, vibhAva ke paryAya jevI, yadi vAMcatA sAdhakane gUMcavADAmAM mUke to tethI mUMjhAvAnI jarUra nathI. A nA samajAya tethI zuM mokSa aTakI jaze ? jarAya nahIM. mokSa to jJAnInI pAMca AjJAmAM rahevAthI ja sahaja prApya che, tArkika artha ne paMDitAIthI nahIM. AjJAmAM rahe to jJAnInI kRpA ja sarva kSatiothI mukta karAve che. mATe sarva tattvonA sAra evA mokSa mATe to jJAnInI AjJAmAM rahevuM e ja sAra che. samaya, sthaLa, saMjoga ane aneka nimittonA AdhIna nIkaLelI adbhUta jJAnavANIne saMkalana dvArA pustakamAM rUpAMtara thatA bhAsita kSatione kSamya gaNI vibhAva ane dravya-guNa-paryAyanA AvA adbhUta vijJAnane sUkSmatAe samajI, pAmI, mukti anubhavIe e ja abhyarthanA. jaya saccidAnaMda. * DaoN. nIrubahena amIta Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upoddhAta [khaMDa-1] vibhAva-vizeSabhAva-vyatireka guNa ! [1] vibhAvatI vaijJAnika samaja ! vizvanI utpatti saMbaMdhInI vividha prakAranI mAnyatAo lokomAM pravarte che. emAM bhagavAnanI IcchAne ja mahad aMze lokomAM prAdhAnyatA apAya che. vAstavikatA A vAtathI tadana vegaLI che. mULa kAraNa je kazAmAM kaMI hoya to te svataMtra hovuM ghaTe. paNa jo ko'kanA dabANathI thayuM hoya to ? bhIDamAM dhakkAmukkImAM vAge to kone pakaDavuM ? tevI rIte A koIe racyuM nathI. bhagavAna che mULa kAraNa, e saMyogI saMbaMdhathI che, svataMtra saMbaMdhathI nathI. saMjogonA dabANathI vizeSabhAva-vizeSa guNa utpanna thavAthI jagata khaDuM thayuM che je saMpUrNapaNe vijJAna ja che. saMpUrNa niricchakane IcchAvAna, teya AkhI duniyAbharano TharAvavAmAM Avyo che. khera, nirlepa paramAtmAne duniyAbharanA lokonA kartApaNAnA AkSepamAMya nirlepa ja rahevAnuM ne ? mULa AtmAnA dravya, guNa, paryAya kAyamanA zuddha ja che, bhagavAna mahAvIranA samAna ja che ! A to be dravya, jaDa ne cetananA sAmIpyabhAvane kAraNe ekarUpa bhAse che, bhrAMti utpanna thavAthI. ajJAna mULamAM che ja ane saMjogonuM dabANa AvavAthI mULa AtmAnI darzana zakti AvarAya che. tyAM pharsTa levalano muLa vizeSabhAva Ubho thAya che, jemAM "huM" tarIke utpanna thAya che. te mULa AtmAno riprejhenTeTiva (pratinidhi) tarIke che. pachI A "huM" pAcho vizeSabhAva kare che, jene sekanDa levalano vizeSabhAva kahevAya, jemAM 'huM kaMIka chuM, huM karuM chuM, huM caMdu chuM, huM jANuM chuM. A meM ja karyuM. anya karanAra koNa ?" ane krodha-mAna-mAyA-lobha badhuM UbhuM thaI jAya che. prathama vibhAva 'huM" pachI ene roMga bilIpha UbhI thAya che ke huM caMdu chuM e bIjA levalano vibhAva. huM" ne "huM caMdu chuM'nI roMga bilIpha je UbhI thAya che. ('caMdu chuM' e ahaMkAra e ja vyavahAra AtmA) te pachI gADhapaNe deDha thAya che. eTale e jJAnamAM pariNamyuM kahevAya. e vibhAvika jJAna, vizeSa jJAna kahevAya. jene buddhi kahI ane tyAM jaDa paramANamAM prakRti UbhI thAya che, enuM nAma ja vizeSabhAva ! Ama mULa AtmAnA svabhAvika bhAva tema ja vibhAvika bhAva banne hoya che. vibhAva eTale viruddhabhAva e vidhAna trikALa vijJAnathI, vAstavikatAthI viruddha che. zarIramAM pudgala ane AtmA sAmIpyamAM rahelAM che. sAmIpyamAM rahe che paNa eTalethI patatuM nathI. paNa 'ene' 'sAmIpyabhAva' utpanna thAya che ! sAmIpyabhAvathI bhrAMti utpanna thAya che ke "huM A hoIza ke te hoIza ? kriyA mAtra pudgalanI che paNa bhrAMti thAya che ke "huM" karuM chuM. bIjuM to koI karanAra che ja kyAM ? AtmA pote kartA che ja nahIM paNa pote mAne che ke "meM ja karyuM" e ja bhrAMti. ane A che darzananI bhrAMti, jJAnanI nahIM. bahu ochA lokone khabara paDe che ke A bhrAMti che. bhrAMti eTale cagaDoLamAMthI utarelA mANasane ema lAge che ke duniyA phare che. alyA, duniyA nahIM, tArI roMga bilIpha tane pherave che. 'bAkI' koI kazuM pharatuM nathI. pudgala paramANunI caMcaLatAne kAraNe A vizeSabhAva utpanna thAya che, ema kahevuM eTale pudgalane gunegAra TheravyA jevuM zuM nathI thatuM? A to be tattva sAthe AvI javAthI vizeSa guNa utpanna thAya, je tadana kudaratI che. mAtra jaDa ane cetananA pAse pAse AvavAthI vizeSabhAva utpanna thAya che, nahIM ke bIjA cAra zAzvata tattvonA sAmIpyamAM AvavAthI. pudgala paramANunA mULa sakriyatAnA guNane kAraNe vibhAvika pudgela utpanna thAya che. cetanane paraupAdhi che, potAne kazuM ja thatuM nathI. AmAM banne tattvo joDe joDe AvavAthI je asara UbhI thAya che te pudgala sakriyatAnA guNane kAraNe pakaDI le che, turta ja. je AmAM svataMtrapaNe gunegAra TharatuM nathI. beu chUTAM paDe to pAchI jaDa tattvane koI asara ja nathI thatI. - have vizeSabhAva banne tattvamAM utpanna thAya che. zuM vibhAva bannemAM judo judo thAya che ke banne maLIne eka thAya che ? pudgala jIvaMta vastu nathI, tyAM bhAva nathI. paNa te vizeSabhAva grahaNa kare tevuM taiyAra thAya che ane mULa ajJAnatAne kAraNe, AtmAne A vizeSabhAva utpanna thAya che. pachI bAjI AkhI pudgalanI sattAmAM 12 13 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvI jAya che. AtmA pudgalanA pAMjarAmAM pUrAya che. ajJAnathI UbhI thayelI jela, jJAnathI mukti pAme che. 'jJAnI'nA jJAnathI 'kaoNjhijha' baMdha thAya che, pachI pudgalanI sattA khalAsa thaI gaI. vibhAva dazA vigerenA pAyAmAM ajJAna hoya to ja A badhuM AgaLa vadhe, nahIM to saMpUrNa mukta ja che ne ! AtmA ane pudgala paramANunA sAmIpyabhAvathI 'vizeSa pariNAma' utpanna thAya che. temAM aham utpanna thAya che. AmAM AtmAnA mukhya guNo badalAyA vagara, svarUpamAM pheraphAra thayA vagara vizeSa pariNAma paNa UbhuM thAya che. svarUpamAM pheraphAra thAya to te viruddhabhAva thaI jAya. pote cetana hovAthI AtmAmAM pahelo vizeSabhAva thayo. jaDamAM caitanyatA nahIM hovAne kAraNe temAM vizeSabhAva prathama Ubho thaI zakato nathI. vizeSabhAva utpanna thavAthI banne mULa bhAvane cUkI jAya che ne saMsAra vRddhi thayA ja rAkhe che. AtmA mULa bhAvamAM Ave, 'huM koNa chuM' jANe tyAre pudgala chUTe ne saMsAra Athame. tattvo pAchA mULa svabhAvathI ja parivartanazIla che, je saMsAra khaDuM thavAnuM mukhya kAraNa che. AtmA nirlepa, asaMga che chatAM jaDa paramANuonAM saMgamAM AvavAthI vyatireka guNo utpanna thAya che. tenAthI kaoNjhijha enDa IphekTa, IphekTa eNnDa kaoNjhijha cAlyA ja kare che. krodha-mAna-mAyA-lobhane vyatireka guNo kahyAM, je ahamUmAMthI UbhA thayelA che. te nathI jaDanA ke cetananA anvaya guNo. e vyatireka guNo che. benA bhegAM thavAthI aham utpanna thAya che ne ahamUmAMthI ahaMkAra ane vyatireka guNo utpanna thAya che. paheluM AtmAnA vizeSabhAvamAM aham ane pachI ahaMkAra Ubho thAya che ane pachI jaDa paramANuonAM vizeSabhAvamAM pudgala UbhuM thAya che. pudgala eTale pUraNa-galanavALuM. mana-vacana-kAyA, mAyA-bAyA badhuM pudgalanA vizeSabhAvamAM che. aham ane pachI ahaMkAra mAtra AtmAno vizeSabhAva che. ahaMkAra gayo ke badhuM enI meLe jAya. AtmAnA vimukhapaNAmAMthI sanmukha thatAM sudhInI cAlatI badhI kriyAomAM roMga bilIpho UbhI thatI hoya che, je tUTatI jAya tema tema 'pote' chUTato jAya che. jJAna nathI badalAtuM, mAtra mAnyatAo ja badalAyelI che. jema A cakalI arIsAne cAMco mAra mAra kare che tyAM te ghaDIe ahaMkAra mAne che ke cAMco mAranAra pote ne arIsAnI cakalI jadI che. e bilIpha ja badalAyelI che, jo jJAna badalAyeluM hota to UDI gayA pachIya AnI asaro raheta. paNa uDyA pachI kazuMya nahIM. pachI UDatA UDatA kyAMya bhUlathIya koI cakalIne ekalI cAMco mAratI joI ? mATe mAtra bilIpha ja badalAya che, jJAna nahIM ! jJAna kAyamI guNa che, mATe te badalAya to kAyamanuM ja badalAI jAya ! mATe AtmAnA dravyamAM kazuM ja bagaDyuM nathI, mAtra bilIpha ja badalAya che ane e badalAvAnA prosesamAM ghaNI ghaNI guhya prakriyAo thaI jAya che. mULa AtmAnuM kaMI ja bagaDyuM nathI. mAtra darzana zakti AvarAya che. tenAthI 'huM koNa chuM'nI mAnyatA badalAya che. nAnapaNathI ja ajJAna pradAna thAya che ke huM AtmA' nahIM paNa "huM caMdu, caMdu' te tevuM ja manAya che. jJAna maLavAthI samyak dRSTinuM pradAna thavAthI mULa sthAne 'huM besI jAya che ne tamAma upAdhino aMta Ave che. sAmIpyabhAvane laIne bhrAMti utpanna thAya che. bhrAMtithI ekarUpa bhAse che ane te ja AkhA jagatanI adhikaraNa kriyA che." AtmAnA vizeSa pariNAmamAM ahaMkAra thayo ke paramANamAM prayogasA UbhuM thaI jAya. zuddha paramANu vizrasA aham tanmayAkAra thAya paramANumAM prayogasA phaLa Ape tyAre mizrasA prayogasA vakhate paramANuo joInTa rUpe nA hoya, mizraNA vakhate hoya. prayogasA vakhate to paramANuo bhegA thavAnI taiyArIo hoya. temAMthI mizraNA thAya. ahaMkAra mAtra ciMtave tevuM pudgala thaI jAya ! evuM kriyAkArI che A pudgala ! pudgala svabhAvathI ja kriyAkArI che, temAM beno sAMdho maLyo eTale AtmA ne pudgala beu vizeSa pariNAmane pAmyA ! ahaMkAra khalAsa Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya eTale AtmAnuM vizeSa pariNAma khalAsa thaI jAya. pachI pudgalanuM vizeSa pariNAma enI meLe ja khalAsa thaI jAya ! aham ciMtave to pudgala tevuM thaI jAya. jJAnI svarUpanuM jJAna Ape eTale nija svarUpanuM ciMtavana thayuM eTale pudgalanuM ciMtavana chUTyuM eTale pudgaleya chUTavA mAMDe. zuddha ahaMkAra (rAITa bilIphavALo 'huM') potAnuM ja ciMtavana karyA kare. eTale svabhAvika rIte te svabhAvamaya thaI gayo. nija svabhAvane oLakhyo tyArathI ahaMkAra gayo. AtmAno vizeSabhAva aham che ne pudgalano vizeSabhAva pUraNagalana che. pahelo AtmAno vizeSabhAva utpanna thAya che, pachI pudgalano vizeSabhAva thAya che. eTale aham jAya to pudgala ochuM thatuM jAya, chUTatuM jAya. mizra cetanane ja pudgala kahyuM. paramANu ane pudgalamAM phera. paramANu e zuddha jaDa tattva che. jene zuddha pudgala kahevAya ne bIjuM vizeSabhAvI pudgala che. zuddha pudgala kriyAkArI che. be tattvonA bhegA thavAthI vizeSabhAvI pudgala UbhuM thayuM che. emAM lohI, hADakA, mAMsa thAya che. be tattvanA sAmIpyabhAvathI aham Ubho thayo che. e pote ja mULa vyatireka guNano mukhya thAMbhalo che. e nA hoya to vyatireka guNo badhAM khalAsa thaI jAya ! roMga bilIpha e ja ahaMkAra ne rAITa bilIpha e "zuddhAtmA'. bhAva kare che e cetananI ajJAnatA che ane kaSAyo e pudgalanA paryAya che. ajJAna jAya eTale bhAva thavAnA baMdha thAya che. jJAnIne svabhAvikabhAva hoya ane ajJAnIne vizeSabhAva hoya, je ajJAnathI UbhA thAya che. mULa AtmA AmAM kaMI ja karato nathI. AmAM bhUla konI ? bhogave tenI. zI bhUla ? roMga bilIpha. kaI roMga bilIpha ? 'huM caMdubhAI chuM" mAnyuM che. AmAM koI doSita nathI, nathI cetana ke jaDa. cetana mAtra cetana bhAva kare che, temAMthI A pudgala khaDuM thaI gayuM ! 'huM'nI roMga mAnyatA ja duHkhadAyI che. e khasI ke pUrNAhuti ! sAmAne gunegAra dekhADe che te potAnI mahIM rahelA krodha-mAnamAyA-lobha che te dekhADe che ane e badhAM 'huM caMdu chuM" mAnavAthI mahIM pesI gayAM che. e mAnyatA tUTI ke ghara khAlI karI de. cetana cetana bhAva kare che. ke vibhAva kare che ? cetana cetana bhAva ja kare che. cetananA svabhAva ne vizeSabhAva beu che. vizeSabhAvathI A jagata khaDuM thayuM che. ane vizeSabhAva jANIjoIne karato nathI, saMjogonA dabANathI utpanna thAya che. cetana jevo bhAva kare tevuM pudgala UbhuM thaI jAya. strI bhAvathI strI thaI jAya ne puruSa bhAvathI puruSa thaI jAya. strI bhAva kare eTale kapaTa ane moha kare, tenAthI strInA paramANuo UbhA thaI jAya. puruSa bhAva kare eTale krodha ane mAna kare, tenAthI puruSanA paramANuo UbhA thaI jAya. vyatireka guNa jaDamAM nathI ke nathI cetanamAM. A to je mAne teno che. krodha-mAna-mAyA-lobhane "aham' 'mArA' che ema mAne che, tethI tenI mAlikInA bane che. ajJAnI roMga bilIphathI krodha-mAna-mAyA-lobhane mArA guNo mAne. jyAre jJAnI rAITa bilIphathI emane pugalanA mAne. 'nhoya mArA guNo A' kahe. jagata AkhuM nirdoSa ja che, jJAnIonI dRSTimAM ! doSita koNa dekhADe che ? A vyatireka guNo ja. 'roMga bilIphathI 'huM caMdu chuM" ema mAne che, jJAnI ene rAITa [2] krodha-mAna-mAyA-lobha, letA gaNa ?. AtmAnA anyava guNa eTale kAyama sAthe rahenArA, jevA ke anaMta jJAna, anaMta darzana, paramAnaMda. jaDanA saMsargathI UbhA thayelA guNo tene vyatireka guNo kahyAM, jevA ke krodha-mAna-mAyA-lobha. 11 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bilIpha ApI, 'huM zuddhAtmA chuM' e mAnyatA dRDha karAve che. pachI 'huM'ne potAno vizeSabhAva ane svabhAva beu khyAlamAM Ave che ne nija svarUpa anubhavamAM AvI jAya che. A che ati ati guhya vijJAna, jagatanA mULa kAraNanuM. [3] vibhAva eTale viruddhabhAva ? mULa AtmAe koI kArya thavAmAM kyAreya preraNA karI nathI. preraNA karanAra gunegAra gaNAya. kharekhara preraka AmAM koNa che ? potAnA ja karmonuM phaLa e preraka che ane te vyavasthita zaktithI che. gayA bhavamAM bhAva thayA hoya, bIja paDyA hoya DaoNkTara thavAnA, A bhavamAM te saMjoga maLavAthI Uge. te saMjoga maLavA, sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansa eTale vyavasthita zaktinA AdhIna che ane bIja UgavuM, eTale pUrvakarmano udaya thayo, phaLa AvyuM te preraNA aMdarathI skUre che te. vicAra Ave DaoNkTara thavuM che te pUrvakarmanuM phaLa gaNAya che. AtmAnuM kartApaNuM emAM nathI. AtmA saMkalpa-vikalpa karato nathI temaja bhAvakarma paNa e karato nathI ke karma paNa grahaNa karato nathI. nahIM to e eno kAyamano svabhAva baMdhAI jAya. eTale "huM" ke je vizeSabhAva che, te ja karma grahaNa kare che ne bhAvakarma paNa 'huM" ja kare che. kAraNa ke bhAvakarma to je dravyakarmanA cazamAM ene "huM'ne prApta thAya che, enA AdhAre bhAvakarma thAya che. atyAre to jANe ke ahaMkAranA ja badhA bhAva che. paNa mULa zarUAta vizeSaguNa utpanna thAya che, tenAthI bhAvakarma cAlu thAya che. kriyA mAtra pudgalanI ane vyavasthita zaktithI thAya che. vizeSabhAvamAM zuM thAya che ? ATha prakAranA dravyakarma baMdhAya che. je bhAvakarma karAve che. dravyakarmanA pATAnI zarUAta kyAMthI ? vizeSabhAve ja pATA baMdhAyA, jenAthI UMdhuM dekhAyuM ne UMdhA bhAva thayA. AmAM AtmAnI koI kriyA nathI. A ATha prakAranA karmomAM AtmAnI hAjarIthI pAvara purAyo che. AmAM AtmAnI koI kriyA nathI. pudgalamAM pAvara cetana pUrAya che. 'huM' Aropa kare che te pramANe pudgalamAM pAvara cetana pUrAya che ne tevuM pudgala kriyAkArI banI jAya che. rAgAdi bhAva AtmAnA nathI, e vibhAvika bhAva che. AtmA jJAna dazAmAM svabhAvano ja kartA che ane ajJAna dazAmAM vibhAvano kartA che, bhoktA che, A ekAMte vAta levAI gaI ne moTo goTALo sarjAyo, kramika mArgamAM. AtmA kartA-bhoktA manAI gayo tyAM. AtmA kyAreya vikArI thayo nathI. pugala svabhAvathI sakriya hovAne kAraNe e vikArI thaI zake. AmAM AtmAnI hAjarI kAraNabhUta che. AtmA kevaLajJAnathI A badhuM jANI zake ane bIjuM vizeSabhAveya jANI zake che. be prakAranA AtmA. eka nizcaya AtmA, bIjo vyavahAra AtmA. nizcaya AtmAne laIne vyavahAra AtmA Ubho thayo che. jema arIsA AgaLa ApaNe be dekhAIe ne ? vyavahAra AtmAne pratiSThita AtmA kahyo. pote potAnI pratiSThA karelI che. pharI 'huM caMdu chuM'nI pAchI pratiSThA thAya to AvatA bhavano navo pratiSThita AtmA sarjAya. jJAna maLyA pachI 'huM zuddhAtmA chuM' thaI jAya che, tethI avaLI pratiSThA thavAnI baMdha thAya che. navo pratiSThita AtmA utpanna thato nathI ne jUno pratiSThita AtmA DiscArja thayA kare che. 'tame' vyavahArika kAryamAM masta to vyavahAra AtmA ane 'tame" jo nizcayamAM masta to 'tame' 'nizcaya AtmA' cho. mULa 'tame' ne 'tame" ja cho paNa kyAM varto cho tenI para AdhAra che. vyavahAra AtmA ke pratiSThita AtmA e ja ahaMkAra che, jemAM eka seMTa paNa cetana nathI. - AtmAno koI purAvo nathI, paNa anupacarita vyavahArano purAvo che ja. kaMI paNa upacAra karyA vinA deha banyo. tene lokoe bhagavAne banAvyuM evuM ThokI besADyuM. anupacarita vyavahAra zuM che? laukika dRSTie anupacarita kaMI paNa na karavAthI thAya te vyavahAra. bAkI kharuM jotAM vyavahAra mAtra kharekhara anupacarita che, kAraNa ke e paNa saMjogone lIdhe thaI jAya che. are, vizeSabhAva paNa be tattvo pAse Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvavAthI enI meLe ja thaI jAya che ne ! siddhAMtika rIte vyavahAra mAtra anuupacarita che, paNa jJAnInI dRSTie ! sUryanI hAjarImAM Arasa garama thAya, urjA utpanna thAya, e koNa kare che ? koNa preraka che ? koI nahIM. tema AtmA preraNA karato nathI. nahIM to te baMdhAya. A preraNA che pAvara cetananI. bIjI vastu bhegI thaI mATe pAvara cetana UbhuM thayuM. e khase ke kazuM ja nathI pAchuM. jJAnI, mokSadAtA puruSa banne chUTuM pADI Ape. [4] prathama phasAmaNa AtmAtI ! jagata anAdi anaMta che. koI eno banAvanAra nathI ke calAvanAra nathI. dha varlDa Ijha dhI pajhala IMTaselpha. gaoNDa haeNjha naoNTa pajhala dhIsa varlDa eTa oNla, oNnlI sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansa. garama lokhaMDane hathoDo mAre to agnine vAge ? anAdi kALathI AtmAne kazuM thatuM nathI ne AtmA kazuM karato nathI. je kaMI che te ahaMkArane ja thAya che. roMga bilIpha koNa kare che ? ahaMkAra kare che. zuM buddhi roMga bilIpha nA kare ? buddhine roMga bilIpha karavAno rasto ja nathI. roMga bilIpha karanAroya roMga bilIpha che. ane roMga bilIphamAM rahIne roMga bilIpha kare che. A badhI bhramaNAo thaI che buddhine lIdhe. ahaMkAra pote aMdha hovAthI buddhinI AMkhe doravAya che ne saMsAra khaDo thayo che. karmanuM nathI Adi ke aMta. pANImAM oNksijana pahelo ke hAIDrojana ? jaDa-cetananA bhegA thavAthI vizeSa guNa utpanna thayo, kartApaNAno ne tenAthI karma baMdhAya che. kartApaNAnA guNadharmathI karma baMdhAya che. jaDa ne cetana pAse pAse AvavAthI ekabIjAne asara kare che. jaDanI asara cetana para ne cetananI asara jaDa upara paDe che. ane kharekhara 20 cetana jaDavALuM thaI jatuM nathI paraMtu cetananI bilIpha badalAya che, roMga bilIpha beThI che. jIva kayA karmothI nigodamAM hoya che ? nigodanA jIva eTale saMpUrNa karmathI Aropita. bhayaMkara karmothI tyAM che. ekuya karma haju tyAM chUTyuM ja nathI. eTale ke prakAza (AtmAnuM jJAna) bahAra paDyo ja nathI. tyAM ekendriya paNa pragaTa thaI nathI. AvaraNo ochAM thAya pachI ja e nigodamAMthI vyavahAra rAzimAM, ekendriyamAM Ave. eTale nigodanA jIvo, ekendriya vi. jIvane to bhayaMkara karmo bhogavavAnAM hoya che. jema jema bhogavAtA jAya tema tema Urdhvagati thatI jAya. AvaraNa tUTatA jAya, ajavALuM vadhatuM jAya tema be Indriya, traNa Indriya, cAra Indriya pachI paMcendriyamAM Ave. ajJAnatAthI ApaNA loka jAnavara gatine vakhANe, jhADanI sahanazIlatAne vakhANe, tevuM thavuM joIe ema mAne te bhayaMkara AvaraNakartA che. nigodamAM vyatireka guNo hoya ? vyatireka guNa to pahelethI ja che avyavahAranA jIvane, aMte vyatireka guNo saMpUrNa khalAsa thAya eTale siddha bhagavAna thAya ! saMyogono pAra vagarano jaththo, temAM AtmAnI tIrachI najara thaI (vibhAvika jJAna-darzana) ne badhuM tene coMTI paDyuM. eka AMkha evA eMgalamAM dabAI jAya ke badhuM be-be dekhAya, e mithyAdRSTi. ema A saMsAra saMjogonA dabANathI tIrachI najara thavAthI khaDo thaI gayo che. dabANa khase ke mULa bhagavAna svarUpa thAya. saMjogonA dabANathI roMga bilIpha utpanna thaI. roMga bilIphathI ahaMkAra Ubho thayo ke 'huM karuM chuM'. ahaMkAra koI vastu nathI, mAtra roMga bilIpha ja che. chatAM (sthaLa) ahaMkArano zarIramAM phoTo paDe evo che. AtmAmAM jJAna zuM mULathI hatuM ? zuM arIsAmAM kyAreka ApaNe nA dekhAIe evuM bane kharuM ? kyAreka dhummasanI asara thAya to ja nA dekhAya. vyavahAra Akho saMjogothI bharelo che. mokSe javAnuM thAya tyAre ene 21 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badhAM sAdhano maLI Ave jevA ke zAstro, jJAnI puruSa. koTi varSanuM svapna paNa, jAgRta thatAM samAya, ema vibhAva anAdinA, jJAna thatAM dUra thAya."- zrImad rAjacaMdra. [5] avaya guNo - vyatireka guNo ! mULa AtmA sAthe niraMtara rahenArA guNo potAnI mAlikInA, te anvaya guNo jema ke jJAna, darzana, sukha, zakti, aizvarya. vibhAva dazAmAM utpanna thatAM guNo te vyatireka guNo eTale ja krodha-mAna-mAyA-lobha. mokSa mATe saguNonI kaMI kiMmata nathI. kAraNa ke e vyatireka guNo che, paudgalika guNo che, vinAzI guNo che. 'vyavasthita' zakti to vyatireka guNo utpanna thayA pachI utpanna thayelI che, pahelAM nahIM. nagInadAsa zeTha rAtre jarA jAma pe jAma lagA de to ? "huM vaDApradhAna chuM' bolavA mAMDe ne ? e dArUno amala bole che, bhrAMti che. AmAM AtmA nathI bagaDyo. AmAM zeThanuM jJAna bagaDe che. ane jaDacetananI bhrAMtimAM darzana bagaDe che, je UMdhuM ja dekhADe che. mAyA eTale svarUpanI ajJAnatA. 'huM koNa chuM'nI ajJAnatA e ja mAyA. ahaMkAra ane mohanIyamAM zuM phera ? zeThe dArU pIdho eTale dArUno amala eTale mohanIya karma utpanna thayuM ane mohanIyane laIne 'huM vaDApradhAna chuM' bole che te ahaMkAra. ahIM lokone pudgalano dArU che tethI jema che tema ne badale UMdhuM bole che. AtmA ane bIjA saMjogonA dabANathI bhrAMti utpanna thaI. bhrAMtimAM bilIpha ja badalAI, jJAna nahIM. eTale ajJAna to hatuM nahIM, paNa saMjogonA dabANathI pAchaLathI UbhuM thayuM. aMdhArAmAMya dArU pIdhA pachI zeThane navuM ja thAya che ne ! muLa AtmAne kyAreya ajJAna nathI thayuM. vizeSa pariNAmathI ja roMga bilIpha UbhI thaI che, nahIM ke roMga bilIphathI vizeSa pariNAma UbhuM thayuM che ne roMga bilIphathI Akho saMsAra khaDo thaI gayo che. chatAM AmAM mULa AtmA pote to ajJAnathI, roMga bilIphathI, badhAthI traNeya kALa mukta ja che. barapha bharelA glAsamAM thoDI ja vAramAM glAsanI bahAra bheja jevuM thAya che, pachI pANInA TIpAM bAje che, pachI relA utare che. pachI pANI nIceya vahevA mAMDe che. AmAM barapha tevo ne tevo ja che, e kazuM ja karato nathI. paNa saMjogonA AdhAre badhuM bane che. AmAM koNa javAbadAra ? vizeSabhAva - vizeSajJAta - ajJAta ! saMsAranuM jJAna e jJAna ja che, ajJAna nathI. paNa mokSe javuM hoya to A ajJAna che ane AtmAnuM kharuM jJAna samajavuM paDaze. vizeSajJAnane ajJAna kahe che loko. vibhAva eTale mULa jJAna-darzana svabhAvika to che ja. paNa A vizeSabhAva, vizeSajJAna UbhuM thayuM che. je nathI jANavAnuM te jANavA gayA te vizeSajJAna. ajJAna e paNa eka jJAna ja che. kharekhara ajJAna nathI kahevAtuM paNa jJAnIonI bhASAmAM ene vizeSajJAna kahevAya. ajJAna e paNa ajavALuM che, pUrNa nahIM paNa kSayapakSamavALuM. AtmAnA eke eka pradezo upara jaDa paramANuo coMTelA che, je AtmAnA mULa guNane AvaraNa kare che. nigodamAM 100 TakA A AvaraNa che. jema jema jIvanI Ivolyuzana thAya che eTale ke AvaraNa khasatAM jAya che tema tema tenuM jJAna vyakta thatuM jAya che, 99, 98, 97... Ama dhIme dhIme AvaraNa ghaTatAM jAya tema tema 1 TakA, 2 TakA, 3 TakA, 4 TakA jJAna bahAra sthaLamAM pragaTa thAya che. jema ke ekendriya jIvo, be Indriya jIvomAM DevalapamenTa thatuM jAya tema tema... paNa haju jyAM sudhI ajJAnanuM AvaraNa che, tyAM sudhI ene ajJAna kahyuM. A ajJAna ane saMjogonuM dabANa, (jaDa tattvanuM dabANa) be bheguM thavAthI AtmAno jJAna-darzana guNa vibhAvika thAya che. bemAM prathama darzana vibhAvika thAya che. temAM 'huM UbhuM thAya che. (pharsTa levalano vibhAva, vizeSabhAva) pachI huM'nI roMga bilIpha AgaLa vadhatI jAya tema tema 'huM caMdu chuM, huM karuM chuM' manAtuM jAya che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e sekanDa levalano vizeSabhAva 'huM'ne 'huM caMdu chuM'nI roMga bilIpha je UbhI thAya che, te pachI gADhapaNe thAya che eTale e jJAnamAM pariNamyuM kahevAya. e vibhAvika jJAna kahevAya. jene buddhi kahI ane tyAM jaDa paramANamAM prakRti UbhI thAya che. AtmAne bhrAMti thaI che, e lokabhASAmAM kahevuM paDe. paNa kharekhara ene bhrAMti thatI nathI. nahIM to e samaya nA thAya. kharekhara to bhrAMti kone kahevAya ? mahIM duHkha paDe tyAre manamAM thAya ke 'ATaluM badhuM jANavA chatAM kema Ama ? mATe kaMIka juduM che, A mAruM svarUpa hoya.' Ane bhrAMti paDI kahevAya. Akhoya phera, vizeSabhAva ane vizeSajJAnamAM. vizeSabhAva e AtmAnA paryAya nathI paNa be vastunA sAmIpyabhAvathI utpanna thAya che. vizeSabhAva to ahaMkAra che khAlI. e to vyatireka guNa che. ane vizeSajJAna te je jJAnanI jarUra nathI tene vacce lAvIe to teno zo artha? vyatireka guNa hoya to ja vizeSajJAna utpanna thAya. vizeSajJAnane lIdhe vyatireka gaNa utpanna thato nathI. sAmAnyajJAnane darzana kahyuM. mokSamAM darzananI ja kiMmata che ane vizeSajJAna pudgalamAM jovA jAya ke A zuM che ? lImaDo che ? AMbo che ? e vizeSajJAna. "jJAna" eka ja che, enA bhAga badhA judA judA che. jema 'rUmane jue to 'rUma' ne 'AkAza'ne jue 'AkAza'. vizeSajJAna jue tyAM sudhI AtmA dekhAya ja nahIM. AtmA jANyA pachI beu dekhAya. AtmA pote jJAna ja che, kharekhara jJAnavALo nahIM paNa jJAna ja che. jJAnavALo kahIe eTale 'jJAna' ane 'vALo' be juduM thayuM. paNa vAstavikatAmAM AtmA pote "jJAna" ja che, prakAza ja che ! e prakAzanA AdhAre ja 'ene' badhuM 'samajAya' che, 'jANavAmAM Ave che. zuM jaDa ane cetananA bhegA thavAthI puruSa ane prakRti utpanna thaI ? nA, prakRti pachI thaI. vizeSa pariNAmanuM je rijhalTa AvyuM te prakRti thaI. pAMca tattvomAM AtmAno vizeSabhAva mahIM paDyo, tenI prakRti thaI ane te pachI niraMtara phaLa ApyA ja kare. prakRti ne puruSa judA paDe. pachI rIyala puruSArtha cAlu thAya. svabhAva e puruSa ne prakRti e bhrAMti. paramANu e prasavadharmI hovAne kAraNe cetanatattvanuM jJAna vibhAvika thatAMnI sAthe ja prakRtinuM sarjana thAya che. je prakRti bahAra dekhAya che te teno visarjana bhAga dekhAya che. chatAM mULa zuddha dravyo, zuddha cetana ane zuddha jaDa jema che tema ja hoya che. prasavadharmI prakRtinI zakti paramAtmA karatAM atyAre kyAMya vadhAre che, paNa temAM caitanya zakti nathI. cetanane mAtra sparza karavAthI ja prakRti cArja thaI jAya che. jJAna, bhAna ne vartana ekAkAra thAya tyAre pUrNa paramAtmA thAya. lokhaMDane dariyAnI khArI havA aDatA kATa caDhI jAya. AmAM kartA koNa ? thayuM kevI rIte ? A to vijJAnanA niyamane AdhIna ja be vastu bhegI thavAthI tIsaruM navuM ja pariNAma, vizeSa pariNAma utpanna thAya che, AmAM koI gunegAra nathI. AmAM kATa e ja ahaMkAra che. jenAthI prakRti baMdhAya che ne lokhaMDa e AtmA samajavuM. mULa tattvane kazuM ja thatuM nathI. lokhaMDa lokhaMDanuM kAma kare che ne kATa kATanuM kAma kare che. aMtaHkaraNa zuM kare che te niraMtara joyA kare to e jJAna kevaLajJAnamAM pahoMce. [7] cha tatvotA samasaraNathI vibhAva ! jaDa-cetana banne pahelethI bhegAM ja hatAM A brahmAMDamAM (lokamAM). chae tattvo sAthe ja che. cha chuTAM paDe to ja potapotAnA guNadharmamAM Avaze. chaemAM vidharma peTho che, paNa emAM cAra pote vidharmI nathI thayAM, bhegAM rahevA chatAM svadharmamAM rahI zake che. ane pudgala ane AtmAnI vibhAvika dazAne kAraNe beu vidharmI banyA che. bIjA cAra nathI thatAM. AtmA vidharmI eTale bhrAMti utpanna thaI ke A 'huM karuM chuM ane pudgala vidharmI eTale prayogasA thaIne je bane che. temAM lohI, parU, mAMsa nA hoya te. AmAM vidharma pudgala ane vibhAvika pudgala be juduM ja che. vibhAva dazAmAM AveluM prathama 'aham' eTale ke "huM" e utpanna thayA pachI kartApaNAthI 'huM karuM chuM' e mAnyatAthI je pudgalamAM parivartana Ave che te vibhAvika pudgala (mizrasA) kahevAya, je vidharmI pudgala karatAM ghaNuM AgaLa pachI dhULamAM jatuM rahyuM kahevAya. ane temAM lohI, parU, mAMsa hoya. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagatamAM cha zAzvata dravyo (tattvo) bhegA thAya ane pAchA chUTA paDe, Ama niraMtara cAlyA ja kare che. tattvo milcara svarUpe rahe che, kampAunDa nathI thatAM. kampAunDa thAya to to ekabIjAnuM uchInuM lIdhuM gaNAya. jagatanuM kAraNa cha dravya che. A badhuM UbhuM thavAmAM eka pudgala ja mULa kAraNa che. pAMca IndriyothI anubhavAya che te badhuM pudgala prabhAva che. pudgalanA rUpIbhAvane kAraNe vizeSabhAva Ubho thAya che. paramANu e tattva che, pudgala e tattva nathI. e vizeSa pariNAma che. AtmAnA vizeSa pariNAmane laIne A paramANumAM vizeSa pariNAma bhAse che. jema ApaNe arIsA sAme je je karIe tenuM sAme e pariNAma kare ne ? jaDa ane cetana bethI ja vibhAva thAya che. bIjAM tattvo bhegAM thAya che paNa temanI vibhAva thavAmAM koI madada nathI hotI e udAsInabhAve rahelAM hoya che. be dravyothI vibhAva thayA pachI bIjAM cAra dravyo A bannene udAsInabhAve madada kare che, eTale ke coraneya kare ne dAnavIraneya kare. chae tattvomAM koI koInuM viruddhadharmI nathI. hA, darekanA potapotAnA dharmo che, judA ane svataMtra dharmo che. koI koIne Dakhala nA kare, e badhA. badhuM nimitta naimittika che. nahIM to upakAra caDhe ekabIjA upara, te kyAre vALe pAcho ? 'dAdA'nuM akrama jJAna e cetanajJAna che. pesatAM ja bheda pADI Ape beuno ! A vyatireka guNanuM jJAna nathI, mULa jJAna che. vyavasthita zakti che, cha dravyonI aMdara che, emanI bahAra to kazuM che ja nahIM. arIsAno saMsargadoSa lAgavAthI bIjA 'caMdabhAI" potAnA jevA ja dekhAya che ne ? kALa pAke eTale e baMdha thaI jAya. saMyogo viyogI svabhAvanA ja che. A saMsAramAM bhaTakavAmAM koIno doSa nathI. A badhuM vizeSabhAva Ubho thavAthI UbhuM thayuM. zuM sAmIpyabhAva paNa niyatine AdhIna che ? niyatine lIdhe A badhAM tattvo bhegAM thAya che. pachI vizeSabhAva utpanna thAya. niyati kudaratI rIte niyati ja che. e vaheNa che A jagatamAM. A manuSyo badhA enA vaheNamAM cAlI rahyA che, niyatinA pravAhamAM ! samasaraNa mArga ja niyatinA AdhAre vaheto che. emAM pheraphAra nA thAya. (niyati vize vadhu satsaMga, AptavANI-11 (pU.), pAnA naM. 270) dariyo ne sUryanArAyaNa, be bhegA thAya eTale varALa utpanna thAya. emAM kartA koNa ? AmAM bannenA potapotAnA guNadharmo sAbUta rahIne navo vyatireka guNa utpanna thAya che. evI rIte A jagata AtmA ane jaDa tattvanA bhegA thavAthI vyatireka guNo utpanna kare che, je krodha-mAnamAyA-lobha kahevAya che. AtmAnI hAjarIthI A badhuM jagata UbhuM thaI gayuM che. hAjarI vagara kaMI paNa thAya evuM nathI. A AkhuM vijJAna che ! AmAM AtmAe kyAM kaMI ja karyuM che ? AtmAnI hAjarI zuM bhAga bhajave che ? roMga bilIpha - AtmAnI hAjarIthI ja thAya. rAITa bilIpha - AtmAnI hAjarIthI ja thAya. paramAtmA pada - AtmAnI hAjarIthI ja thAya. [8] krodha-mAnato "huM', mAyA-lobhatuM 'mAruM' ! jaDa + cetana - vizeSabhAva. vizeSabhAvamAM zuM thayuM? 1) "kaMIka chuM' 2) 'huM karuM chuM' ane A badhuM 'huM jANuM chuM ! AnAthI khaDo thayo samasta saMsAra.... ''nuM mULa ajJAnatA. 'huM eTale aham pachI AgaLa vadhIne ahaMkAra thAya, e badhuM che te vyatireka guNa. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyatireka guNa e che te krodha-mAna-mAyA-lobha UbhAM thayAM. krodha ane mAna enAthI 'huM' thayuM ne lobha ane mAyAthI (kapaTa) "mAruM" thayuM. cAramAMthI be 'huM' ane 'mAruM' thayuM. deha chUTe tyAre A bhavano ahaMkAra khalAsa thAya ne bIjI bAju AvatA bhava mATeno taiyAra thAya. navo kaoNjhijha rUpe utpanna thayo, te ahaMkAra bIjA avatAramAM AgaLa jAya. bIjamAMthI vRkSa ne vRkSamAMthI bIja.. Ama to ahaMkAranI bIginiMga kahevAya nahIM. pahelethI badhuM che ja. A to sAdhAraNa samajAvavA mATe kahIe ke kaoNjhijhamAM 'eNe' 'huM chuM ane mAruM che' karyuM. jenAthI IphekTa zarU thaI jAya. ane 'ene' bIjuM tattva bheguM thavAthI A vibhramatA UbhI thaI, 'huM ane mAruM'nI ane emAMthI zarU thaI gayA krodha-mAna-mAyA-lobha. mULa 'lAITa' (AtmAnuM jJAna) che, paNa lokoe ajJAna pradAna karyuM ke tame caMdubhAI. eTale tameya mAnI lIdhuM ke "caMdubhAI chuM' eTale ahaMkAra Ubho thaI gayo kahevAya ane e ahaMkAra mULa 'lAITa'no riprejhanTenTiva thaI gayo. ane e riprejhanTenTivanA 'lAITa'thI joyuM te thaI gaI buddhi. kaSAyo e proDakzana che ane mana-buddhi-citta-ahaMkAra e enI IphekTa che. proDakzana eTale kaoNjhijha, eTale ke vibhAvika svarUpa thavuM, upAdhi svarUpa thavuM te. prathama zuM AmAM ? IphekTa (mana-buddhi-citta-ahaMkAra) ke kaoNjhijha (krodha-mAna-mAyA-lobha) ? AmAM mULa paheluM proDakzana krodha-mAna-mAyA-lobha UbhAM thayAM, enAthI karma cArja thavA mAMDyA e ja bhAvakarma. krodha Ubho thayelo te vaparAyo eTale karma cArja thAya ane vaparAyA vagara paDI rahe to kazo vAMdho nathI. karma baMdhAya, te pachI DiscArja thatI vakhate enI IphekTa Ave. e ja ahaMkAra, te mahIM A aMtaHkaraNa, manabuddhi-citta-ahaMkAra badhuMya mahIM ja Ave. ajJAnIne IphekTiva aMtaHkaraNamAMthI navuM cArja thAya ane svarUpa jJAnIne (mahAtmAne) cArja baMdha thaI jAya. AmAM AkhuM aMtaHkaraNa IphekTiva che. paheluM aMtaHkaraNamAM thAya pachI bAhyakaraNamAM Ave. pahelAM mahIM krodha thAya sUkSmamAM ne bahAra nIkaLI jAya te sthaLa krodha che. banneva IphekTa ja che. AmAM paheluM koNa ? mA-bApa che krodha-mAna-mAyA-lobha ane pachI thAya temanI vaMzAvaLI mana-buddhi-citta-ahaMkAra. avyavahAra rAzinA jIvone to gADha vibhAva dazA hoya, avyavahAra rAzinAM karmo vyavahAra rAzimAM bhogave. ane A badhAnI pUrve aham to Ubho thaI gayelo ja hoya che. vizeSabhAva utpanna thAya tyArathI ja !!! AtmAno janma thato nathI. ahaMkAranuM janma-maraNa thAya che. AtmA para AvaraNa caDha-utara thAya che. 'tame' jyAM sudhI 'huM'mAM vartazo, tyAM sudhI svarUpanuM bhAna nahIM thAya ane tyAM sudhI 'huM juduM ja raheze. 'huM' e vyatireka guNa che. AtmAno vibhAva e ahaMkAra che. darekamAM cetana sarakhuM ja che, paNa jaDa sarakhuM nA hoya kadI. vizeSa pariNAmanuM mULa kAraNa be dravyo bhegAM AvavAM. joDe AvavAthI potAnuM manAya che, te roMga bilIphathI krodha-mAnamAyA-lobha UbhAM thAya che. pachI AgaLa aMtaHkaraNa badhuM UbhuM thAya che. mana to ahaMkAre UbhuM karyuM che. e enA vArasadAro che ! gayA bhave ahaMkAre kriyeTa karyuM mana, temAMthI Aje vicAro Ave che. jaDa-cetana bhegAM hatAM, je kaoNjhijha karatAM hatAM, tene jJAnI cheTAM karI nAkhe. eTale krodha-mAna-mAyA-lobha temane utpanna thatAM ja nathI. tethI kaoNjha baMdha thAya. tethI ja sto e jJAnI kahevAya. jene bhegA rahe te ajJAnI. jJAnIne mana zeya hoya. eTale navAM pariNAma khaDAM nA thAya. pAchalAM pariNAmone 'joyA ja kare. pahelAM je manamAM vicarato hato, tethI vicAra utpanna thatA hatA. 'jue' to nA thAya. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahaMkArane duHkha thAya che, tethI tene mukta thavuM che AmAMthI. huMpaNuM ne mArApaNuM utpanna thayuM tene nabhAve che koNa ? AtmAnI hAjarI. svarUpa jJAna pAmyA pachI krodha-mAna-mAyA-lobha e pudgalanA guNo gaNAya. ajJAna dazAmAM e AtmAnA guNo manAya che, paNa kharekhara nathI. ahaMkAra ene khAlI hAthe le che. jJAna pachI AjJAmAM rahe eTale kaSAya, kazuM aDe nahIM. anaMta sukhadhAma evA AtmAne ciMtA hoya ? A to bhrAMta mAnyatA che ke AtmA ciMtA kare che. evuM koNa mAne che ? ahaMkAra. je vegaLo rahe che, bIjAne gunegAra TharAvIne. [9] svabhAva-vibhAvatA svarUpo ! dareka dravya sat che, avinAzI che, parivartanazIla che ane potAnA svabhAvamAM ja sadA sthira rahe che. jagatanA tamAma saMjogo svabhAvathI ja cAle che. vibhAva utpanna thayA pachI svabhAva svabhAvamAM ja rahe che ane vibhAvanA potAnA navA ja guNo utpanna thAya che. svabhAvathI duniyA cAle ane vibhAvathI athaDAmaNo UbhI thaI. svabhAva mokSe laI jAya, vibhAva saMsAramAM rakhaDAve. mahenata karavI e vibhAva ane akartApaNuM e svabhAva. svabhAvamAM javA mahenata nathI, paNa vibhAvamAM javAmAM che. rIyala dharma svabhAvika dharma che. vyavahAra dharma vibhAvika dharma che. jemAM tapa, tyAga, grahaNa karavAnuM hoya. vastu svabhAvamAM Ave enuM nAma mokSa. AtmAnI mULa sattA svabhAva ja che, vizeSa pariNAma nathI. vizeSa pariNAma e vibhAvika sattA che, saMyogI sattA che, mULa nathI. AtmA potAnA sva-svabhAva karmano kartA che, bIjA koIno nahIM. jema prakAza badhAne svabhAvika ajavALe che tema AtmAnuM che. bhrAMtithI saMsArano kartA kahyo. parasvabhAva bhAva e parapariNati. kare ko'ka ne mAne 'huM karuM chuM e parapariNati ! parama pUjya dAdAzrI vijJAna jema che tema joIne bole che. AtmA koI cIjano kartA ja nathI ane kartA vagara kazuM thatuM nathI. pote cItare saMsAra ne vicitratA lAve 'kudarata'. AtmA dareka jIvamAM che, paNa bahArano bhAga Devalapa thato thato AtmasvabhAva bhaNI jAya che. vibhAva, svabhAva tarapha jAya che. arIsA sAme Ubho rahenAra ane arIsAnuM pratibiMba be eka ja sarakhA lAge, mULa AtmA ane enA jevo "huM" (vyavahAra AtmA) banne sarakhA thAya tyAre chUTAya. be judA che tenAthI saMsAra thayo. ahaMkArane zuddha karI AtmasthitimAM AvavuM paDaze. badhAM ja jJAna AtmAmAMthI ja nIkaLe. pudgala potAnA svadravyane AdhIna che. dareka tattvo potapotAnAM dravyane AdhIna che. koI dravya bIjA dravyamAM jatuM ja nathI ne potAno svabhAva choDatuM nathI. vibhAva eTale paugalika jJAna ne bIjuM AtmAnuM svabhAvika jJAna. svabhAvamAM rahevuM, jJAtA-draSTA rahevuM te cAritra. koI gALa Ape tyAre potAnI mahIM zuM zuM cAlI rahyuM che teno AtmA jJAtA-draSTA rahe. vibhAvamAMthI bhAvanA ne bhAvanAmAMthI vAsanA. bhautika sukhanI bhAvanA e ja vAsanA. pudgala vikArI thAya ? nA, jAte e vikArI nA thAya. pudgala sakriya svabhAvanuM che eTale akriya nathI. sakriya eTale kriyAvAna che e, paNa vikArI thavAnuM kAraNa vyatireka guNone potAnA mAnavAmAM Ave che tethI. vyatireka guNo pAchA pAvara cetanavALA che. AtmAnA vibhAvathI rAga-dveSa ne svabhAvathI vItarAgatA ! Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cetana ane jaDa, bannenI dhArAo judI judI ne pAchI vahe paNa nija nija dhArAmAM. eka dhArAmAM vahe to vibhAvamAM pariName. AtmAnuM aMtima pada te vibhAvamAMthI svabhAvamAM AvavuM. vastu potAnA svabhAvane bhaje te dharma. AtmA potAnA svabhAvane bhaje te Atmadharma, te ja mokSa. bAkI. AtmasvabhAvamAM nathI dharmadhyAna ke anya koI dhyAna ! cAreya dhyAna, zukladhyAneya vibhAva dazA che. zukladhyAna pUrNAhutinI taiyArI karI Ape. e pratyakSa mokSanuM kAraNa che. paNa aMte to eya chUTe che. 'kSaNa kSaNa bhayaMkara bhAva maraNe, kAM aho rAcI rahyo' - zrImad svabhAvanuM maraNa ne vibhAvano janma. avasthAmAM 'huM'paNuM e vibhAvano janma. avasthAnA jJAtA-draSTA eTale svabhAvano janma. svabhAvamAM pariNamavA dAdAzrInI pAMca AjJA e ja mArga che. [10] vibhAvamAM cetA koNa ? pudgala koNa ? AtmA avinAzI, 'tame" avinAzI, paNa tamane roMga bilIpha bese che ke "caMdulAla chuM' tethI 'tame' vinAzI cho. vibhAvamAM pahelo aham Ubho thAya che. pUraNa e aham tarIke kahevAya che. galana ane pUraNa beu te 'huM' ane bhogave teya 'evuM kahe. pUraNa kare te 'huM ja chuM' mAne tyAre prayogasA ane bhogavuM chuM mAne tyAre mizrasA. akrama jJAna pAmelAne vizeSabhAva hoya ja nahIM. te phrekacara thaI jAya che. bAkI rahe te soLAM, eTale ke cAritra moha. vizeSabhAva utpanna thayA pachI enA pariNAmonI paraMparA cAlu ja rahe che. svarUpa jAgRti pachI ja vizeSabhAvanuM sAtatya UDI jAya. vizeSabhAvamAMthI bhAvaka UbhA thayA che. krodhakamAMthI krodha, lobhakamAMthI lobha Ubho thAya ene ja pratiSThita AtmA mAne che ke meM karyuM. jema bhAvaka bhAva karAve tema te majabUta thato jAya. cetana svabhAvamAM rahIne vibhAva thAya che. vizeSabhAva bahArathI Ubho thayo che, AtmAmAMthI nahIM. AtmA svabhAvamAMthI bahAra jato ja nathI. cetana ane saMyogo anaMta che. saMyogothI ahaMkAra Ubho thayo ne enA AdhAre Takyo. ahaMkAra gayo, tenA sarva saMyogo gayA ! tamAma vibhAvika pudgala zuddha thaIne chUTAM thAya tyAre AtmA saMpUrNa mukta thAya. jJAna pachI phAIlono samabhAve nikAla karatAM karatAM chevaTe mukta thaI jAya. zuddhAtmA e ja "pote', e ja "potAnuM svarUpa. tame 'pote' tyAM (zuddhAtmA)thI je alaga thayA cho ne mULa zuddha svarUpane joI joIne 'pote' te rUpa thAya che. AtmAnA guNonI bhajanA karatAM te rUpa thaI javAya. 'huM caMdubhAI chuM" e ja vibhAva ane e ja bhAvakarma che. "huM zuddhAtmA chuM' to svabhAva che. - krodha thAya ne tenA phUTelA paramANuomAM AtmA tanmayAkAra thaI ja jAya eTale e krodha kahevAya. tanmayAkAra thayo eTale vizeSa pariNAma utpanna thAya. pachI ene parapariNAma kahevAya. sukha-du:kha bhogavavuM, saMsAra badho para pariNAma che. vizeSa pariNAma zuddhane na jANI zake, jJAnIne oLakhI zake. zuM prajJA zuddhAtmAnuM vizeSa pariNAma hoI zake ? nA. prajJA to zuddhAtmA jAgRta thayA pachI tenI DAyarekTa zakti utpanna thayelI che te che. ajJA e vizeSa pariNAma che ane prajJA e AtmAnuM pariNAma che. mAtra dRSTiphera karavAthI ja karoDo varSono vibhAva dUra thAya che. "meM karyuM" evI dRSTi karI ke vaLagyA badhA kaSAyo. vizeSa pariNAma UbhuM thAya to tene samajavuM ke "A mAruM hoya', eTale pachI nikAla thaI jAya. [11] vizeSa pariNAmano aMta Ave tyAre... dUdhanuM bagaDavuM e svabhAva che eno ne dahIM thaI javuM e che vibhAva. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastu avinAzI che, tenAM pariNAma paNa avinAzI che, mAtra tenAM vizeSa pariNAma vinAzI che. ATaluM ja samajo yathArthatAe. dAdAzrI kahe che, "amAre' to 'AtmA' AtmapariNAmamAM rahe. 'mana' mananAM pariNAmamAM rahe. mananI mahIM tanmayAkAra thAya eTale vizeSa pariNAma thAya. 'AtmA' svapariNAmamAM Ave e ja paramAtmA che ! banne potapotAnA pariNAmamAM Ave ane banne potApotAnA pariNAmane bhaje enuM nAma mokSa ! vizeSa pariNAmane jANyuM e ja svapariNAma. tyAM vizeSa pariNAmano aMta Ave che. vizeSabhAvamAM pariName to te jIva ne tene 'jue-jANe' to paramAnaMda. vizeSa pariNAmamAM UbhuM thayuM 'mikenikala cetana'. pUraNa-galanavALuM pudgala, ene potAnuM mAnyuM to baMdhAyo ! | vizeSa pariNAmane lIdhe saMyogo je UbhA thAya che te pratikramaNa karavAthI bhUMsAI jAya. nahIM to daraasala sAyanTisTane pratikramaNa karavAnAM zA ? mahAtmAo bhUlathApa khAya che, tethI pratikramaNa karavAnAM. vizeSa pariNAmamAM sAruM-khoTuM hoya nahIM. A to pakSakAra thavAthI tema thAya che. AtmabhAva sivAya badhuM ja vizeSa pariNAma che. 'jovuM-jANavuM' svapariNAma, paNa buddhithI jovuM-jANavuM e pAchuM vizeSa pariNAma che. aham khoTo che e paheluM samajAya, pratIti thAya tyAra pachI e tUTavA mAMDe, tema tema vizeSabhAva ogaLato jAya. ahambhAva khalAsa thatAM ja vizeSabhAva paNa khalAsa ! vibhAva krame krame ghaTe ne svabhAva krame krame vadhe. prajJA e vibhAva nathI. vizeSabhAva keTalo ghaTyo, svabhAva keTalo vadhyo ene je jANe te prajJA, prajJA paNa gurU-laghu thAya. kevaLajJAna thatAM sudhI ja prajJA rahe ane tyAM sudhI ja vibhAva rahe. dAdAzrI potAnI jJAnavANI mATe zuM kahe che ? atyaMta phoDakArI hovA chatAMya e vyatireka guNamAMthI UbhI thaI che. e rileTIva nathI paNa rIyala rileTIva che. rIyala rileTIva, rileTIva ne trIjuM rileTIva rileTIva. jJAnIne badhe ja 'huM ja chuM' evuM rahe, pachI kyAMya bheda rahe ? dAdAzrI evaraphreza rahevAnuM kAraNa zuM ? parabhAvano kSaya ne svabhAvanI niraMtara jAgRti rahe. parabhAva pratye jene kiMcit mAtra ruci nathI, eka paramANunIya ruci nathI, tyAM paramAtmA ja pragaTa thayA nA hoya to zuM bIjuM hoya ? mahAtmAoe para bhAvanA kSaya bhaNI ja dRSTi rAkhavI joIe. parabhAva saMpUrNa gayo pachI svakSetramAM hisAba mujaba rahI siddhakSetramAM jAya. svakSetra e siddhakSetrano daravAjo che. siddhakSetramAM jatAM pahelAM badhA paramANuo UDI jAya. pachI dharmAstikAya tene tyAM mUkI Ave. tyAM koI saMyoga nathI, tethI vibhAva utpanna thato ja nathI. [12] "huM" sAme jAgRti ! mULathI ajJAna to hatuM ja, je sUkSmarUpe hoya ane bahAranA saMjoga maLatAM ja sthaLamAM dekhAya. 'huM AtmA chuM' emAM 'huM' koNa ne AtmA koNa ? '' e ahaMkAra che ne AtmA e mULa dravya che. AI + mAya = ahaMkAra, AI - mAya = AtmA. 'mA'nuM eka paramANuya nA rahe to te "AI" e AtmA kahevAya. ahaMkAra kyAreya svabhAvika hoto nathI, vibhAvika ja hoya. 'huM zuddhAtmA chuM' e zuM ahaMkAra kahevAya ? nA. e zuM che ? je che tene 'huM chuM" mAne te ahaMkAra nathI. nathI tene 'huM chuM" mAne tene ahaMkAra kahyo. darekane 'huM chuM' eka astitvanuM bhAna che ja. paNa 'zuM chuM" e bhAna thAya tene vastutva kahyuM. e ja 'huM zuddhAtmA chuM'. zuddhAtmA jANyA pachI dhIre dhIre pUrNatva thAya eTale 'huM saMpUrNa UDI jAya. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'huM zuddhAtmA to chuM ja. pachI 'ene bhrAMti utpanna thaI ke "karuM chuM e thayo ahaMkAra. pachI 'huM'no ahaMkAra thayo ke "caMdubhAI chuM.' te ahaMkArane ajJAna pradAnathI AMdhaLo banAvyo. eTaluM ja nahIM, pAchAM pAchalA karmonAM cazmAM caDhatyA eTale mArI vAIpha, mArAM chokarAM dekhAya che. ahaMkAra kone Avyo ? ajJAnane. ajJAna kevI rIte UbhuM thayuM ? saMyogonA dabANathI. dArU pIdhelo jema mahArAjA mAne potAne ! game teTaluM AtmA upara AvaraNa Ave paNa 'pote' to prakAzaka ja rahe che to pachI vAMdho zo ? paNa emAM ahaMkArane zo phAyado ? ahaMkArane gaLyuM lAge to ja "sAkara che ema kahe, to ja niveDo Ave. ahaMkArano niveDo lAvavAno che, AtmAno to niveDo che ja. nAmarUpa, vyavahArarUpa ApaNe nathI to vastutAe karIne ApaNe kharekhara zuM chIe ? ApaNe jJAna ane ajJAna svarUpe ja chIe. jJAna athavA ajJAna pramANe ja saMjoga bAjhe. UMcuM jJAna te UMcAM karma bAMdhI lAve. nIcuM jJAna to nIcAM karma. ahaMkAreya pote nathI, jJAna-ajJAna e pote' che ! 'pote' eTale ja jJAna ke ajJAna. e ja enuM upAdAna. paNa A atyaMta jhINI vAta samajAya nahIM eTale jJAna-ajJAnanA pratinidhi eTale ahaMkArane ApaNe svIkArIe chIe. eTale ema jADI bhASAmAM kahIe ke ahaMkAra karma bAMdhe che, paNa kharekhara A jJAnaajJAnane laIne karma baMdhAya che. ene upAdAna paNa kahevAya ane jyAM jJAna-ajJAna bheguM hoya tyAM ahaMkAra hoya ja. ajJAna jAya eTale ahaMkAra gayo. ahaMkAra hoya tyAM sudhI jJAna-ajJAna joDa rahe. ene kSayapakSama kahyuM. jJAna maLyA pachI puruSa e ja jJAna bhAga ane ajJAna bhAga e prakRti. jJAna e ja AtmA ane e jyAre vijJAna svarUpanuM hoya e ja paramAtmA. jJAna-ajJAnanuM mULa che vijJAna ! AtmA vijJAnamaya ja che. emAMthI jJAna-ajJAnanuM aMdhAruM-ajavALuM be zarU thAya che. ahaMkAra ane ahammAM bahu phera. 'huM ane aham eka ja. vizeSabhAvamAM paheluM aham UbhuM thAya che. 'paNuM e ja aham ane 'huM paNAno prastAva karavo, vyakta karavuM, ke "huM caMdu chuM' e ahaMkAra. prathama mAnyatAmAM 'huM kaMIka chuM, mULa AtmAne badale anya kaMIka chuM, e 'ahamnI , 'huM'nI zarUAta kahevAya. 'aham'nuM sTeja che tyAM sudhI mAtra astitvanuM anyamAM bhAna che, paNa kartutvanuM hajI ahIM bhAna nathI thatuM. mAtra mAnyatA sudhI ja, bilIpha sudhI ja eTale ke je jJAna-darzana che, te darzana bhAga ja badalAyo che, pachI 'huM' padathI AgaLa vadhe che ane mAne che "huM caMdu chuM" e thAya che te "aham'mAMthI ahaMkAra. eTale ke ahIM ahamUno prastAva thAya che, mAtra eTalethI na aTakatuM nathI. pachI AgaLa vadhe che. vastumAM kazuMya nA hoya chatAM mAne ke A vastu mArI che te mAna. huM presiDanTa chuM, DaoNkTara chuM, e mAne e mAna thayuM. eTale ke mAlikIpaNuM Ave e mAna, mAtra mAlikIpaNA vinA prastAva kare, bUmAbUma kare, vadhAre paDatuM 'huMpaNuM bolavuM to te ahaMkAra kahevAya. mAlikIpaNuM Ave tyAre ja mAna Ave. pachI ethI AgaLa vadhIne mAlikIpaNAmAM mamatA bhaLe ane dekhADe bIjAne ke, A baMgalo mAro, gADI mArI, bairI-chokarAM mArAM e abhimAna. jyAMthI prastAva karIne AgaLa mAnamAM jAya che e (vibhAvika) jJAnamAM AvyuM kahevAya. ahaMkAranuM sTeja che tyAM sudhI bilIphamAM, (vibhAvika) darzanamAM ja che. 'huM 'pada AvyuM e mAna, e jJAnamAM AvyuM. 'huM uparathI nIce Avyo' emAM 'huM' Avato ja nathI, zarIra nIce Ave che. chatAM huM nIce Avyo' e mAnyatAne ahaMkAra kahyo. ane ethI AgaLa vadhIne e bole ke "Avyo' e mAna kahevAya, bilIphamAMthI jJAnamAM Avyo kahevAya. potApaNAmAM ne ahampaNAmAM zuM phera ? aham mAtra mAnyatAmAM ja che. eTale ke (mithyA) darzanamAM ja che. jyAre potApaNuM vartanamAM AvI gayuM. eTale ke (mithyA) jJAnamAMthI paNa AgaLa (mithyA) cAritramAM AvI gayuM kahevAya. 'huM paNa mAnyatAmAMthI svarUpajJAna maLyA pachI jatuM rahe. paNa pachI vartanamAM potApaNuM rahe. tethI sto ApaNA 'mahAtmA'ne potApaNuM jabarajasta hoya. bhoLo hoya ene ochuM hoya. 'huM evarIvhera eDajasTebala che. "huM" "'mAMthI caMdu thAya, AgaLa koIno jamAI thAya, bhANeja thAya, DaoNkTara thAya ane jJAna maLatAM be kalAkamAM ja 'huM' zuddhAtmA thaI jAya che !!! 'huM'mAM ekeya sperapArTa nathI. 36 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e anaMta avatArathI kyAreya badalAyo nathI. jyAre potApaNuM, potApaNA sivAya bIje kyAMya eDajasTa nA thAya. Ama 'huM' ane potApaNuM tadana judI ja vastu che. huM e potApaNuM nathI, paNa badhuM mAnI lenAra pote, e ja potApaNuM. 'huM' vastu nahIM samajavAthI, 'huM' bIjI vastuno Aropa karyo e vikalpa Ubho thayo. te vikalpono Akho goLo, ene potApaNuM kahyuM. emAM jeTalA vikalpo ochA kare teTalA ochA thAya ne vadhAre teTalA vadhe. 'huM'mAMthI vikalpa thAya che, paNa 'huM' to cokhkhuM ne cokhkhuM rahe. potApaNuM UbhuM thAya che paNa emAM 'huM'ne kaMI levAdevA nathI, potApaNAne levAdevA che. kharekhara 'huM' potApaNuM nathI karatuM, paNa 'huM'no Aropa bIjI jagyAe thAya che te Aropa karanArane potApaNuM UbhuM thAya che. ane e Aropa karanAra che ajJAna. ajJAnathI 'huM caMdu chuM'nuM AropaNa thAya che, te ja ahaMkAra ne 'huM zuddhAtmA' thayo eTale ahaMkAra gayo ane jAgRti utpanna thAya pachI. jJAna pachI tanmayAkAra koNa thAya che ? ahaMkAra (sUkSmatara) ane nA thavA de te jAgRti, je chUTuM ja rAkhe che. mULa AtmA tanmayAkAra thato ja nathI. to 'tame' tanmayAkAra thAva cho temAM 'tame' koNa ? 'huM' to pahelethI raheluM ja che. te 'huM' pahelAM pratiSThita AtmArUpe vartato hato, te 'huM' jJAna pachI jAgRti tarIke varte che, e ja jAgRta AtmA. te tanmayAkAra nA thAya pachI. jJAna pachI pratiSThita AtmA jJeya svarUpe, nizcetana cetana svarUpe, DiscArja svarUpe rahe che ne jAgRti tene jANanAra. jJAna pahelAM pratiSThita AtmA ja jJAtA manAto hato. saMpUrNa jAgRti varte tyAM 'huM' mULa AtmAmAM ekAkAra thaI jAya che, paramAtmA thAya. nahIM to tyAM sudhI juduM varte. aMtarAtmA tarIke rahe, juduM rahIne. AkhA zarIramAM 'huM'nuM sthAna kyAM ? soya aDADIe te pelo 'huM' 38 a... bole ne ? jyAM jyAM vAge tyAM 'huM' che. moTI basanA DrAyavaranuM huM kyAM ? AkhI basamAM ! 'huM'paNuM eTaluM badhuM vistAre che. prakRtimAM AtmAnI jANavApaNAnI zakti UtarI che. ene pAvara cetana kahe che. e pAvara purAya kaI rIte ? vizeSabhAvamAM 'huM' Ubho thAya che. 'huM karuM chuM' mAnyuM ke pAvara purAyo. 'huM jANuM chuM' mAnyuM ke pAvara purAyo. e cAlyA ja kare... mAtra mAnyatAthI ja kartApaNuM UbhuM thayuM che. 'huM zuddhAtmA chuM' e jANanAra koNa ? e 'huM' ja jANe che. 'huM caMdu chuM' e 'huM'nuM jJAna badalAyuM ne 'huM zuddhAtmA chuM' thayuM eTale e 'huM', ahaMkAra jene kahyo te jANe che. ane ahaMkAra buddhi sahita ja hoya, e jANavAmAM buddhi ekalI nahIM. jJAna pachI rahe che te DiscArja ahaMkAra, cArjavALo baMdha thaI jAya che. jJAna maLe che tyAre ahaMkAra buddhi sahita pote ja samajI jAya ke mAruM astitva ja khoTuM che ane zuddhAtmA ja mULa svabhAva che. eTale ene badhuM soMpI de. jJAnamAM ahaMkAra stabdha thaI jAya che ke AmAM huM kyAM ? mAruM mAlikIpaNuM ke mAro skopa kyAM ? tyAre ja AtmAnI ne potAnI bhedarekhA e samajI jAya che ane mULa puruSa (AtmA)ne gAdI soMpI de che. e rIte samajIne ahaMkAra AtmAne jANe che kahI zakAya ! bahAra A vAta UMdhI pakaDAya ke ahaMkAra kevI rIte AtmAne jANe ? paNa te jJAna vakhate ja A prakriyA bane che. eTale paheluM jJAna thatuM nathI paNa pahelo ahaMkAra jAya che ane teya jJAnavidhi vakhate virATa svarUpanA pratApathI !!! jJAna maLyA pachI 'pote' samyak dRSTivALo thAya che, je pahelAM mithyA dRSTivALo hato. banne 'huM'nI eTale ahaMkAranI ja dRSTi che. pahelAM dRSTi drazyane jotI hatI, jJAna pachI draSTAne jue che. mULa AtmAne dRSTi nA hoya. AtmAne to sahaja svabhAve zeyo jhaLake, enA jJAnamAM ja ! AtmajJAna jANanAra ahaMkAra che, jenI dRSTi AtmAmAM paDe che ne tyAM ja te zuddha thAya che ne zuddhAtmA joDe ogaLI jAya che, jema sAkaranI pUtaLI pANImAM paDatAM ja ogaLI jAya che, tema ! 39 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [khaMDa-2] dravya - guNa - paryAya ! brahmAMDamAM je cha zAzvata tattvo che, e chae cha potAnA AgavAM, svataMtra dravya, guNa ane paryAya sahita ja hoya che. A cha tattvomAM AtmA eka tattva che je ApaNe rIyalamAM pote ja chIe. atre A khaMDamAM kevaLa AtmAnA ja dravya, guNa, paryAya vize vizeSa phoDa pADavAmAM AvyA che. AtmArthIne prastuta khaMDanI ArAdhanA karatAM pahelA ati ati Avazyaka che ke be siddhAMtane spaSTapaNe samajIne AgaLa sTaDI (adhyayana)mAM levuM. 'huM zuddhAtmA chuM', zuM e ahaMkAra bole che ? nA, ahaMkAra nathI bolato paNa 'huM, 'bole che. ahaMkAra judo rahe che, ene nathI rahetI koI levAdevA emAM. ahIM aham je ahaMkAranI pahelAnuM sTeja che tenI vize vAta thAya che. have 'huM zuddhAtmA chuM' e zabda rUpe ja nathI, paNa te tarapha vaLelI kriyA che. zraddhA, bilIpha pharI tema AvaraNa tUTatuM jAya. pachI je ahaMkAra rahe che te DiscArja ahaMkAra che. bhUlo paDelo ahaMkAra cArja, sajIva ahaMkAra che. UMdhathI pAchA vaLavA ya je ahaMkAra joIe te nirjIva ahaMkAra. te vagara pAchA zI rIte vaLAya ? jJAna maLyA pachI ahaMkAra zuddha thAya che (roMga bilIpha phrekacara thavAthI), paNa krodha-mAna-mAyA-lobhanA paramANuo khAlI karavAnAM bAkI rahe che. te saMpUrNa khAlI thaI jAya to te saMpUrNa zuddha ahaMkAra thaI jAya. pachI te AtmAnA svabhAve eka svabhAva thaI gayo ("huM" zuddha thaI zuddhAtmAmAM besI jAya) ! tyAM sudhI juduM rahe. ''mAM saheja paNa bIjA paramANu hoya to te bahAra bese. badhA paramANuo galana thaI jAya, pachI "huM" zuddhAtmAmAM pesI jAya e ja mokSa, e ja carama zarIrI. kramika mArgamAM A chelle zuddha thaI rahe che. prakRti DiscArja thavAmAM 'huM'nI jarUra mAtra DiscArja svarUpe rahe che. enI sahInI jarUra nathI, hAjarI ja basa che. kartAbhAve nATaka bhajaveluM, te bhoktAbhAve bhajavavuM paDe, tyAre ja cokhkhuM thAya. bhoktAbhAvano DiscArja ahaMkAra kahyo. ahaMkArane oLakhe to bhagavAna banAve. 'huM'nA kahenArane sArI rIte oLakhavo, eTale AkhA pudgalane oLakhavuM, to bhagavAna ja thaI gayo. ahaMkAra zuddhanI bhajanA karato karato, zuddha thato thato saMpUrNa zuddha thaI jAya che. jevuM ciMtave tevo thAya. zuddha thaI jAya eTale bhagavAna joDe ekAkAra thaI jAya che ! jevo vyavahAra kare tevI bhajanA thAya. cheka chellA avatAramAM nizcaya kAmano ne vyavahAra nikAlInI bhajanA thAya che tyAre chUTAya che. muLa daraasala AtmA (nizcaya AtmA) traNeya kALa dravya, guNa, paryAyathI siddha bhagavAna jevo ja zuddha che. jenA mATe AnAthI vizeSa samajavAnuM hAlanA tabakke kaMI rahetuM nathI. | vibhAvika AtmA ('huM', vyavahAra AtmA)nI vibhAvika dazAnA vyatireka guNothI utpanna thayelA je paryAyo che, je azuddha gaNAya che. svarUpa jAgRti pachI temane ja zuddha karavAnA rahe che. pAMca AjJA, zuddha upayoga vigerenI niraMtara jAgRtithI tamAma azuddha paryAyo zuddha thaI jAya che ne saMpUrNa svabhAva dazA utpanna thAya che. mULa AtmA jevI ja dazA thaI javAthI paryAyanI vibhAvika dazAno saMpUrNa nAza (kSaya) thAya che. ane daraasala AtmarUpa, kevaLajJAna svarUpa pote thaI jAya che ne aMte to kevaLa dravyarUpa AtmA ja rahe che, kevaLajJAna prakAzaka ja ! atre vibhAvika paryAyo je azuddha thayA che, tene zuddha karatAM karatAM kevaLajJAna sudhI pahoMcavAnI maMjhIlanA phoDa pADavAmAM AvyA che ema samajI AtmArthIe adhyayanamAM levuM. ane adhyayana karatAM karatAM jema jema phoDa paDatA jaze, tema tema aho ! aho ! svAbhAvika thatuM jaze ane sahajAsahaja ja AvaraNo haTatAM jaze. akrama vijJAnI parama pUjya dAdAzrI samakSa harapala koTI koTI salAma karatAM hRdaya mastaka jhUkI jAya che. dhanya che e jJAnIne ne dhanya che e kevaLajJAna sudhInA phoDa pADatI vANIne !!! AtmAnA paryAyonI azuddhi ema prastuta graMthamAM jayAM jyAM ullekha Ave tyAM tyAM vibhAvika dazAnA azuddha paryAyo vizenI vAta che ema puruSArthIe (vAcake) samajavuM. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [1] paribhASA, dravya-guNa-paryAya taNI ! dravya eTale avinAzI zAzvata dravya, eTale ke tattva. dravya haMmezAM potAnA svataMtra dravya, guNa, paryAya sahita ja hoya. dravyamAM vastu eTale vastuno svabhAva ane enA guNo A be Ave, bIjuM badhuM paryAyamAM Ave. eka dravya bIjA dravyamAM bilakula DakhoDakhala karI zakatuM nathI. mULa dravyane bIjA mULa dravya sAthe kaMI ja levAdevA nathI. eTale dravya, guNa paryAya judA judA che ane bIjA dravya sAthe anyatva (bhinnatA) che, eTale no kanekzana. sUryanArAyaNa e dravya eTale ke vastu kahevAya. prakAza e eno guNa kahevAya ane je kiraNo bahAra paDe che te paryAya kahevAya. dravya, guNa avinAzI che, paryAya vinAzI che. paryAya utpanna thAya, Take ane nAza thAya. 'Take' ane 'dhruva' bemAM bahu phera che. kAyamI rahe tene dhruva kahevAya. paNa 'Take' tyAreya temAM parivartana to paLe paLe thatuM ja hoya che, je ati ati sUkSma hovAne kAraNe dekhAtuM nathI. paNa nAza thavAno prosesa (prakriyA) to sUkSmamAM cAlu ja che. jema lAkaDuM vaherAtuM hoya ne aMte be TukaDA thAya che paNa vacce e kapAtuM hatuM tyAre paLe paLe zuM chUTuM nahatuM paDatuM ? kALavartIne Take kahevAya ne trikALavartI vastune dhruva kahevAya. anaMta paryAyo anaMta kALathI badalAtA hovA chatAM utpannavinAza thAya che, chatAM mULa AtmA to kAyama dhruva ja che. emAM kazo ja phera paDato nathI. mULa dravyanA guNo paNa avinAzI che, kAyamanA che. ene anvaya guNo kahevAya, je siddhakSetramAMya tevA ja rahe che. jyAre be dravyo bhegAM thayA pachI je vibhAvika guNo utpanna thAya che, jene vyatireka guNo kahevAya che, je krodha-mAna-mAyA-lobha che, te vinAzI che, TempararI che. paryAya bahu sUkSma hoya, je dekhAya te badhI avasthAo che. bahu sthULamAM Ave tyAre avasthA kahevAya. dA.ta. kalAka e avasthA kahevAya ane paLa e paryAya kahevAya. joke paryAyamAM paLa jeTalI sthULatA na hoya. Indriyagamya badhI ja avasthA ne atindriyagamya te paryAya. jJAnI puruSa ke kevaLajJAnI sivAya paryAyane koI joI nA zake. jJAna e AtmAno guNa che ane te kevaLajJAna ja, bIjuM zubhAzubhanuM 42 jJAna nahIM. zuddha prakAza, e ja AtmA, e ja jJAna ! kevaLarUpe jJAna thAya tyAre te ja dravyarUpe kahevAya ane kevaLa nA thAya tyAM sudhI jJAnarUpe kahevAya. dravya evI vastu che ke je zuddha jJAna-darzana-sukha-zakti je guNo che tenAthI ja bharelI vastu che. emAM eno vizeSa svabhAva te zAyaka svabhAva che. jJAyaka svabhAva eTale mAtra jANavAno svabhAva. jJAna ane AtmA dravyarUpe avinAbhAva saMbaMdhe che. jyAM sudhI jJAna saMpUrNa zuddha nathI thatuM tyAM sudhI jJAna guNa rUpe rahe che, jJAna juduM paDe che ane saMpUrNa kevaLajJAna thaye dravya, jJAna eka ja thAya che. AtmAnA guNo ane pudgalanA guNo tadana judA ja che ane anaMtA che. saMkhyAnI dRSTie paNa sarakhA nathI. vibhAvika AtmAnA ATha guNo kahyA, jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, mohanIya... vigere vigere. je AvaraNane lIdhe che. enI zuddhi thAya eTale zuddha jJAna, darzana, sukha vigere utpanna thAya, je pachI svabhAvika guNamAM AvI jAya. jJAna, darzana, zakti, sukha, je AtmAnA guNa che, ene AvaraNa karanArA vibhAvika dazAnA guNa che, e ghAtIkarma. tevI ja rIte nAma, gotra, vedanIya, AyuSya, je aghAtIkarma kahevAya che, e badhA paryAyane laIne che. siddhAtmA AkhA jagatanA jIvamAtranA jJAtA-draSTA rahe che. je eno guNa che, jJAna-darzana. paNa te bahAra nathI jotA, temanI aMdara ja badhAM zeyo jhaLake che, dekhAya che. jema arIsAmAM dekhAya che tema potAnA dravyamAM dekhAya che. Atmadarzana kone thAya che ? paryAyane ? nA. 'darzana' vibhAvika 'huM'ne thAya che. 'huM caMdu chuM' ne badale 'huM zuddhAtmA chuM' ema bhAna thAya che. AnAthI azuddha paryAya zuddha thaI jAya che. eTale mULa dravya-guNaparyAyano bhego ja anubhava 'huM'ne thAya che. jyAM sudhI azuddha paryAyo che tyAM sudhI citta, prajJA juduM gaNAya che. paryAyo badhA ja saMpUrNapaNe zuddha thaI jAya tene kevaLajJAna kahyuM, pachI A kaMI juduM rahetuM nathI. 43 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamAma DiscArja karma jJAnInI AjJAmAM ke zuddha upayogamAM rahIne khapAve tyAre guNa zuddhAtmA phalita thAya, nahIM to nahIM.. zuddha citta e paryAyarUpe che ne zuddhAtmA dravya guNarUpe che paNa aMte badhuM eka ja vastu che. paryAya e nathI AtmAno guNa, e che AtmAnA guNanI avasthA. dravya ke guNa nA badalAya, paryAya badalAya. zubhAzubha e paryAya nA kahevAya, e udaya kahevAya. dhULa avasthAo, jevI ke bALapaNa, javAnI, paiDapaNa ene avasthAo kahevAya, paryAya nA kahevAya. mULa vastunA paryAya nA hoya, mULa vastunA guNanA paryAya hoya. jJAna-darzana-guNa badalAtA nathI, paryAya badalAya che. atyAre paryAya svarUpa tame 'pote' cho. ('huM caMdu mAne che tethI.) manuSya mizra cetananA bhAga svarUpe nathI. tema hota to e mULa svarUpe ja hoya. paNa manuSya e paryAya svarUpe che. 'enI' ('huM'nI) mAnyatA roMga che ke "huM caMdu chuM', enuM jJAna roMga che ne enuM vartana roMga che tyAM sudhI e paryAya svarUpe che. jo badhuM rAITa thAya to mULa svarUpa ja kahevAya. jema caMdranA phejhIjha pUrA thAya eTale pUnama thAya, tema AtmAnA phejhIjha eTale paryAya pUrA thAya eTale kevaLajJAna thAya. tattvathI zUnya ne paryAyathI pUrNa kahe che eTale zuM ? paugalika paryAya ke je zeyamAM zeyAkAra pariNamana hoya che tenAthI pUrNa che ane tattvathI zUnya che evuM kahe che. kharekhara to vyavahAra AtmA, rileTIva AtmA paryAyathI paripUrNa che ane dravyathI zUnya che ane mULa daraasala AtmA to zUnyUya nathI ne pUrNaya nathI. AtmAnA paryAya eTale ahIM vyavahAra AtmAnA paryAyanI vAta che. ane rIyala AtmAmAMya paryAya thavAnA, paNa te zuddha hoya ane vyavahAra AtmAnA paryAya azuddha hoya. paugalika paryAya ane AtmAnA paryAyamAM phera che. paudgalika e jaDanA ane AtmAnA cetana paryAya che. paugalika paryAyo ya rUpe che ne AtmAnA paryAyo jJAtArUpe che. jema dezya badalAyA kare tema AtmAne jovApaNuM badalAyA kare. bIjuM dezya Ave tene jue. joya ne dezya pheraphAra thayA kare tema jJAtA-draSTA badalAyA kare. ebsolyuTa vastu che e paNa paryAya sahita che. enA paryAya zuddha che ane vibhAvika paryAyo judA che, je azuddha che. jene saMgadoSa paryAya kahyA. saMga chUTo paDe ke e zuddha thaI jAya. A badhuM niyatinA AdhAre pravAhanI peThe vahI rahyuM che, anAdi kALathI. bolavAmAM kahevuM paDe ke A jagata saMgadoSathI utpanna thayuM che. paNa kharekhara utpanna nathI thayuM. A sUrya Ugyo ane Athamyo ema loka kahe che ne? paNa sUryane potAne Ugyo ke Athamyo evuM dekhAtuM haze ? evuM A jagata che ! [2] guNa-paryAyatA sAMdhA, dazyo sAthe ! jJAna lIdhelA mahAtmAone vArevAre mahIM prazna thato hoya che ke huM jovAno prayatna karuM chuM te jJAtA-draSTApaNuM buddhithI che ke AtmAthI ? kevI rIte ene DimArkeTa (sImAMkita) karAya ? lagabhaga to buddhithI jotA hoya ema lAge che. have AnA samAdhAnamAM samajavAnuM ke 'huM jovAno prayatna karuM chuM, prayatna eTale e buddhithI thaI gayuM. AtmAthI jovAjANavAnuM sahaja hoya. vaLI jyAre potAne mahIM lAge che ke A buddhithI jovAya che. 'buddhi jue che" ema joyuM e 'draSTA tarIke joyuM kahevAya, jJAtA tarIke nahIM." evuM lAge' nahIM paNa jyAre evuM 'jANavAmAM Ave tyAre ja e 'jJAtA" tarIke joyuM kahevAya. buddhino jJAtA-draSTA AtmA (zuddhAtmA), e ja prajJA. ane mULa AtmA bhagavAna to A badhAthI nyAro ja rahe che ! buddhithI jovA-jANavAnuM mAtra IndriyothI thAya che te ja. jyAre AtmAnuM jovuM-jANavuM eTale dravyane, dravyanA guNane ane tenA paryAyane jANe-jue che. vaLI buddhi to mananA paryAyo amuka hada sudhInA ja jANI 44 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zake. jyAre AtmA mananA badhA ja paryAyo, buddhinA temaja ahaMkAranA badhA paryAyone jANe. buddhithI paranI vAta jANe. caMdubhAIne (maMgaLadAsane) jue te buddhi ane buddhine jue te AtmA. ane AtmAnI AgaLa paramAtmA pada che. paheluM zuddhAtmA pada thAya, te AgaLa paramAtmA pada bhaNI jAya. paramAtmA thayo tene kevaLajJAna thaI jAya. AnI prApti mATe niraMtara jovA-jANavAno upayoga hovo joIe. (AptavANI-13 (pU.), ce-7 jonAra-jANanAra ane tene jANanAra, pAnuM 479 vadhu vigate satsaMga mATe vAMcavuM.) deha ne AtmAne judo paDelo jonAra e prajJA. be vastu jonArI, eka, prajJA ane bIjuM, prajJAnuM kArya pUruM thaI gayA bAda AtmA ! pachI e thaI gayo 'jJAyaka' ! pachI e bIjAM badhAM tattvone, tenA guNadharma zuM zuM che te jANe. je jJAna potAnA doSa dekhADe che te jJAna nahIM, paNa jJAnano paryAya che. prajJA e nathI AtmAno paryAya. AtmA bahAra jue te badhA paryAya che. paryAya TempararI che. AtmAnA eka nahIM, aneka nahIM, asaMkhya nahIM paNa anaMta paryAyo hoya che. be prakAranA AtmAnA paryAyo. (1) AtmAnA svabhAvanA paryAya - zuddha hoya - mAnyatAo nA hoya, - saMkalpa-vikalpa nA hoya, - vinAzI hoya. (2) AtmAnA vibhAvanA paryAya - azuddha hoya - roMga bilIpha - saMkalpa-vikalpa - be tattvonA saMgadoSathI utpanna thayelA AtmAnA vyatireka guNomAMthI ('huM' mAMthI) paryAyo utpanna thAya. -vinAzI che. AtmAno guNa e jJAna che ane jJAna thakI 'jANavuM" e AtmAno paryAya kahevAya. jema zeya badalAya tema jJAnaparyAya badalAya. jJAnanA paryAyathI ja joya ke je paugalika che te 'tame' jANI zako. pachI paryAya nAza thAya che. AtmAnA svataMtra evAMya paryAya kharA ke je kyAMya pudgala saMbaMdhamAM nathI AvatA ! siddhakSetramAMya paryAya kharA. jayAM AtmA che tyAM paryAya hoya ja. guNa, paryAya ne dravya badhuM ja sAthe hoya. be bhAga draSTA ane be bhAga dezya. ema kula cAra bhAga. be prakAranA draSTA :- (1) prajJA ke zuddhAtmA. (2) vibhAvika AtmAnA paryAya eTale ke vibhAvika 'huM'nA paryAya, te buddhi. be prakAranA dezyo :-(1) pratiSThita AtmA (caM). | (2) pratiSThita AtmAnA kAryo (caMdu zuM kare che te). zeya ane dRzya eka ja vastu che paNa jyAre "kaMIka che' evuM lAge che tyAre draSTA che ne 'zuM che? te jANe che tyAre jJAtApadamAM che. ane mULa AtmA, bhagavAna pote to vItarAga rahe, e pratiSThita AtmAnA paryAyane nA jue, e to avinAzI tattvane ja tenA guNa-paryAyane ja jue-jANe. AtmAnA paryAyo paNa vItarAga kharA. je 'A rAga che', A dveSa che' evuM jANe. eTale mAtra rAga-dveSane jANe che paNa emAM sajIva ahaMkAra nathI hoto, (A jJAna maLyA pachI sajIva ahaMkAra khalAsa thAya che) tethI A buddhi "jue" paNa ene rAga-dveSa nathI thato ane draSTArUpe ja rahe che. ane "bhagavAna" eTale ke mULa AtmA A badhAmAM vItarAga rahe. emane rAgeya nathI ne vaiSaya nathI. mULa AtmAnuM jJAna zuddha ane paryAya zuddha ane vibhAvika AtmAnuM jJAna zuddha ane paryAya azuddha. vibhAvika AtmAnA azuddha paryAyamAM jIvatA ahaMkAra rahitanI buddhi che eTale tene rAga-dveSa nathI paNa enAthI nIcenI sTejamAM je Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (jIvatA) ahaMkAra sahitanI buddhi che tene rAga-dveSa che. ahaMkAra nA bhaLe to e buddhi 'A rAga che' evuM jue, 'A dveSa che' evuM jue, paNa ene rAga-dveSa thAya nahIM. eTale ahIM buddhi je vibhAvika (1) ahaMkAra rahitanI buddhi : paryAya che te be prakAranI thaI. 'A rAga che, A dveSa che' evuM jue-jANe paNa rAga-dveSa thatAM nathI. (2) ahaMkAra sahitanI buddhi :- 'A sAruM che, A khoTuM che' evuM jue-jANe ane rAga-dveSa thAya che. jJeyathI zuddhatA AvI jAya to Akhoya zuddha thaI jAya, paryAya ane zeyathI. (jJeyomAM tanmayAkAra5NuM chUTe, jJeyono vItarAgatAthI jJAtA rahe, ema zeyothI potAne zuddhatA AvatI jAya che.) buddhi kyAMthI utpanna thaI ? e vibhAvika AtmAnA paryAyathI nIkaLe che. jyAre paryAyamAM paNa 'tamane' zuddha dekhAya, tyAre mULa zuddhAtmA thayo kahevAya. dAdAzrI potAnA paryAya mATe kahe che ke "amArI jeTalI kacAza che eTalA ja paryAya bagaDelA. e badhA jo zuddha thaI jAya to jJAna ekadama zuddha thaI jAya. pachI pUrNAhUti Ave.' paryAyamAM vItarAgatA kyAre Ave ? saMpUrNa cokhkhA thavAya tyAre. badhAM karmono nikAla thAya tyAre. pahelAM aMdara cokhkho thaI jAya pachI ghaNA kALe bahAra cokhkhuM thAya. AtmadravyanuM svarUpa, jJAna (guNa) ane paryAya hoya te. avasthA svarUpane jue paryAya. jeTalAmAM jJAna aMtarAI rahe eTalAmAM paryAyathI jue. ane 'pote' jJAnamAM jue tyAre AkhuM kevaLajJAna svarUpa ja dekhAya. kevaLajJAna kadI paryAya svarUpe hotuM nathI. jJAna guNa to saMsAra apekSAe kahyo. AtmAno mULa guNa to vijJAna sudhI jaI zake. 48 zuM buddhine matijJAna kahevAya ? nA. buddhi jJAnamAM hoya ja nahIM ne ! buddhi eTale ahaMkArI jJAna ane AtmAnA vibhAvika paryAya eTale ahaMkArI jJAna. TUMkamAM vibhAvika AtmA (eTale 'pote') paryAya svarUpe vinAzI che ane jJAna svarUpe avinAzI che. kevaLajJAna pachI pote paryAya svarUpe nathI hoto. 'huM' paryAyathI paNa saMpUrNa zuddha ne sarvAMga zuddha chuM. ahIM AtmAnA svabhAvika paryAyanI vAta che ane mULa AtmAmAM to vibhAvika paryAya hoya ja nahIM. vibhAvika paryAya ja azuddha che, tene zuddha karavAnA che, kevaLa sudhI pahoMcavA mATe. dAdAzrI kahe che ke amArIya cAra DigrI buddhi khalAsa thavAnI bAkI che. eTalA paryAya azuddha rahyA che. e paryAya zuddha thaze ke amane kevaLajJAna thaze. kevaLajJAna thayA pachI deha-vANI rahe, paNa e potAnA svabhAvamAM ja rahe che. eTale bahAranuM ene 'no Taca', jyAre vibhAva dazAmAM so TakA 'Taca'. kevaLajJAna badhuM ja jue, pudgalanA tamAma paryAyane jue, paNa tene rAga-dveSa nahIM, vItarAgatA. svarUpajJAna maLyA pachI zuddhAtmA to thayA, paNa paryAya zuddha thavAnA bAkI rahe che. 'huM'nI mAnyatA azuddha thaI tyAMthI vyavahAra AtmA thayo. kevaLajJAna thatAM sudhI e paryAya svarUpa ja rahe che. jJAnadarzana paryAya svarUpe ane tyAM sudhI kaSAya rahe che. kevaLajJAna thatAM ja akaSAyI dazA thAya che. pachI e paryAya svarUpe nA rahe. pachI to kevaLajJAna svarUpa hoya. kevaLajJAna thatAM sudhI kaSAya-akaSAya paryAyo rahe che. jeTalA paryAyo zuddha thAya, vItarAga thAya teTaluM tenuM upAdAna gaNAya, e ja puruSArtha. siddhAtmAne paNa dravya-guNa-paryAya hoya. vibhAvika jJAna paryAya 'bahAra' dekhe ane jJAna guNa, dravyane nA choDe. siddhAtmAnA zuddha paryAyo 'aMdara' dekhe, 'bahAra' nahIM, potAnA dravyamAM badhuM jhaLake. 49 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnI avasthA enI bAunDrImAM rahIne badalAya che, tyAre pudgala sAmIpyabhAva hovAne kAraNe, enA cALA pADe che. pudgalanI avasthA paNa svabhAvikapaNe badalAyA kare che, tene 'huM badalAu chuM' evI mAnyatA khaDI thAya che. sAmIpyabhAvathI je vyatireka guNo utpanna thAya che, jenA nimitte pugalanI avasthA badalAyA kare che. jaDanA dabANathI cetana vibhAga dazA pAme che tyAM ja UbhuM thayuM 'huM', ene ja brAMtabhAvano ahaMkAra kahyo. pachI AgaLa vadhIne 'huM'ne "huM caMdu chuM' evI mAnyatA UbhI thatAM ene paugalika bhAvano ahaMkAra kahyo. pudgala pariNAmo eTale ke paudgalika paryAyo kone kahevA ? pudgalamAMthI pudgala pariNAma ja UbhAM thAya ne cetanamAMthI cetana pariNAma ja UbhAM thAya. AkhuM jagata acetana paryAyathI ja cAle che. jJAnIne e aDe nahIM ne ajJAnIne asara kare. badhAnA sAra rUpe aMte parama pUjya dAdAzrI kahe che, paryAya nahIM samajAya to mokSe nahIM javAya ? javAze. karANa ke, jJAnInI pAMca AjJA pALavAthI mokSa thaze. A paryAya bahu jhINI vastu che. emAM bahu UMDA UtaravuM nahIM. ApaNe spiniMga (jADuM kAMtavuM) karavuM, vIviMga(vaNavuM)mAM joI levAze pachI. ApaNe dravya-guNa-paryAyathI huM saMpUrNa zuddha chuM evuM bolavuM. bAkI emAMthI ekuya samajAya nahIM ane samajAya te kevaLajJAna svarUpamAM AvI gayo !!! [3] avasthAtA udayAsta ! AtmAnA paryAyo potAnA pradezamAM rahIne badalAya che. svabhAvika AtmA to teno te ja che, TaMkotkIrNa che. pudgalanI avasthA che ne (vibhAvika) AtmAnIya avasthA che. te be bhegI karIne "pote mAthAkUTa kare che. karmarAja vAstavikatAmAM kone ne kevI rIte coMTe che ? vAstavikatAmAM karmaja AtmAnA dravyane, guNane ke paryAyane coMTatA nathI. jo coMTe to pachI ukhaDe ja nahIM ne ! eTale kharekhara to bhrAMtirasathI pote A che bole che ke "meM A karyuM" ne "A mAruM'. eTale pudgala ane AtmAnI vacce bhrAMtirasa paDe che. enAthI ja coMTeluM che, basa. jJAnI bhrAMtirasa ogALI Ape pachI "meM nathI karyuM ane mAruM hoya' e thAya che ne pachI dravya chUTuM thAya che. avasthA udayAstavALI hoya. manuSya, strI, puruSa, gadheDo, gAya, bheMsa e badhA AtmAnA phejhIjha che, jema bIja, trIja. caMdranA phejha che ! manuSyapaNAmAM je guNa vizeSa pramANamAM Devalapa thayo te mujaba gati thAya. AmAM AtmA to teno te ja che. hindumAM paMca mahAbhUta ane chaThuM tattva AtmA ema varNana che ane mahAvIra bhagavAne cha tattvo judAM kahyAM che. (1) hindu dharma :- paMca mahAbhUtamAM pRthvI, vAyu, AkAza, jala, agni (AmAM AtmA nathI.) (2) mahAvIra bhagavAna :- cha sanAtana tattvo jemAM cetana, jaDa, dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAza, kALa. paMca mahAbhUtamAM pRthvI, vAyu, agni, jala, A cAra mULa tattva ja nathI, e to eka ja sanAtana, mULa jaDa tattva aNunI avasthAo ja che. jyAre AkAza alaga, juduM ja sanAtana gaNAya che. paMca mahAbhUtothI ja zarIra baMdhAyuM che, to pachI AmAM halanacalana kevI rIte thAya che ? e kayA tattvothI che ? mATe kaMIka samajaNa phera che. dehamAM zuM zuM che ? pRthvI, jaLa, vAyu, agni, AkAza, dharmAstikAya, adharmAstikAya, kALa ane navamuM cetana pote. deha, mana, ahaMkAra e badhAmAM AkAza ane bIjA cAra paMca mahAbhUtamAMnA (je jaDa tattvanI avasthAo che) tema ja kALa, gati sahAyaka ne sthiti sahAyaka A badhAthI banelA che. ahaMkArano vinAza thAya che. ahaMkAramAM cetana bhaLeluM nathI paNa teno prabhAva che enI para. manuSyamAM pAMca mahAbhUtonuM Imbelensa thaI gayuM che. karmanA udaya pramANe ochA-vatto khorAka levAya tethI Imbelensa thAya che ! 50 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mRtyu pachI dehane agnine kema samarpita karAya che ? sauthI spIDilI agni ja ene naSTa kare che mATe. bAkI, mATI, pANI paNa dhIme dhIme ene naSTa kare. anaMta kALathI Aja mATInA cUMthArA cAlyA che ne ! pANI, vAyu, pRthvI tema ja agni, emAM mAtra jaDa tattva ja nathI paNa e jIvo che badhA. agninA lAla-bhUrA raMgo dekhAya te badhA jIva che. ene teukAya jIvo kahyA, jenuM zarIra agnirUpe hoya che. tevuM ja bIjAM tattvo paNa jIvonAM zarIra ja che. jIva-ajIva be tattvothI kevaDI moTI rAmalIlA thaI ! dareka vastu rUpAMtara thayA kare. rUpAMtara eTale utpAda, dhruva ne vyaya. utpanna thavuM vinAza thavuM e paryAyathI che ane sthira thavuM e svabhAvathI che. dA.ta. tame 'pote' zuddhAtmA e dhruva tarIke cho ane kAyamI cho, ane avasthAo eTale ke saMyogo utpanna thAya ne viyoga thAya. saMyoga-viyoga beu avasthAo ja che ane AtmA sthira ja che kAyamano. sthULa-sUkSma avasthAo svabhAvathI ja jANI zakAya. AtmA jJAna svarUpa che. enA svabhAvika jJAnaprakAzathI bahAranI avasthAo jo jo kare che. avasthA utpanna thAya, Take ne vilaya thAya. avasthA Take eno artha ahIM dhruva thato nathI. kAraNa ke TakelI hoya tyAreya nAza thavAnI prakriyA sUkSmatAe cAlu ja hoya che. dhruva eTale to kAyama te ja svarUpe rahe te, 'sRSTinuM sarjana, pAlana, visarjana huM karuM chuM.' tevuM gItAmAM kahyuM che teno sUkSma artha e che ke 'huM' e AtmA mATe che ne tenA paryAya utpanna thAya ne nAza thAya ane AtmA pote dhruva rahe che. AtmAnA guNa ke mULa dravya nA badalAya paNa paryAya badalAya ene dharma kahyuM. jJAtA-draSTApaNuM e dharma che. enI zarUAta kyAMthI thAya ? anaMta bhAga vRddhi sauthI ochA pramANamAM vRddhi. asaMkhyAtabhAga vRddhi eTale khUba ja ochA pramANamAM vadhe. saMkhyAtabhAga ethI vadhu vadhe. evI ja rIte rivarsamAM hAni mATe samajavuM. 52 hAni-vRddhi e paryAyomAM thAya che. vRddhi thAya tyAre :anaMtabhAga vRddhi - asaMkhyAtabhAga vRddhi - saMkhyAtabhAga vRddhi - saMkhyAtaguNa vRddhi -- asaMkhyAtaguNa vRddhi anaMtaguNa vRddhi - hAni thAya tyAre : - anaMtaguNa hAni - asaMkhyAtaguNa hAni - saMkhyAtaguNa hAni - saMkhyAtabhAga hAni - asaMkhyAtabhAga hAni - anaMtabhAga hAni - anaMtabhAga vRddhi... atyAre pahelAM lokonI cahala-pahalanI zarUAta anaMta bhAga vRddhithI thAya. eTale siddha bhagavAnane potAnA dravyamAM jhaLake, vRddhi thAya tyAre anaMtabhAga vRddhi savAre 3-4 vAge lAkhe 10-20 mANaso haratAM pharatAM dekhAya. lAkhe pa0-100 mANaso vadhe savAre 5-6 vAge savAre 7-8 vAge lAkhe pa0-700 mANaso vadhe savAre 9-10 vAge lAkhe 2-3 hajAra mANaso vadhe. savAre 10-11 vAge lAkhe 12-15 hajAra mANaso vadhe. savAre 11-12vAge lAkhe 60-70 hajAra mANaso vadhe (vadhIne sItera-eMsI hajAra jeTaluM thAya) hAni thAya tyAre (ghaTavAno kALa Avaze tyAre) anaMtaguNa ni asaMkhyAtabhAga vRddhi saMkhyAtabhAga vRddhi saMkhyAtaguNa vRddhi asaMkhyAtaguNa vRddhi anaMtaguNa vRddhi bapore 5-6 vAge lAkhe 60-70 hajAra mANaso ghaTe. (ophisethI ghare javA mAMDe eTale rastA khAlI thavA mAMDe) asaMkhyAtaguNa hAni sAMje 6-7 vAge lAkhe 12-15 hajAra mANaso ghaTe. saMkhyAtaguNa ni sAMje 7-8 vAge lAkhe 2-3 hajAra mANaso ghaTe saMkhyAtabhAga hAni rAtre 9-10 vAge lAkhe pa00-700 mANaso ghaTe. asaMkhyAtabhAga hAni rAtre 10-11 vAge lAkhe pa0-100 mANaso ghaTe. anaMtabhAga ni rAtre 12-1 vAge lAkhe 10-20 mANaso ghaTe e ochuM thatuM jAya, te savAre 3-4 vAge pAchuM vadhatuM jAya. uparanA krama 53 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANe sAyakala AkhI rIpITa thatI jAya. (mANasonuM pramANa to ApaNe mAtra dRSTAMta samajavA mATe ja ahIM mUkyuM che.) AtmAne 'potAne' kazuM karavAnuM rahetuM nathI. enA dharma badalAyA kare. enI aMdara badhuM jhaLake. emAM ene zuM bojo ? arIsA sAme koI cALA pADe te beumAM kone nukasAna ? [4] avasthAne jotAro 'pote' ! kharekhara koI avasthA 'potAne' gUMcavatI nathI. avasthAne svabhAva manAvatI 'potAnI' mAnyatAthI ja gUMcavADo che. svabhAva eTale tattva. avasthAne 'huM ja chuM' mAne che tethI saMsAra vadhe che. AtmAno svabhAva 'jovuM-jANavuM'. 'tame' joyA ja karo avasthAone. avasthAne nitya mAne tenAM duHkho che badhAM. dhummasa AvavAthI zuM gabharAvAya ? thoDIvAramAM e vikharAI jaze. vastu nitya che, avasthA anitya che. A dekhAya che te tamAma mULa tattvonI avasthAo ja dekhAya che, mULa tattva nahIM. e dekhAya to to kAma ja thaI jAya. jagatamAM badhAne avasthA dRSTi hoya. 'ahIM' AtmAnuM jJAna maLyA (jJAnavidhi) pachI tattvadaSTi utpanna thAya che. rIyala AtmA rIyala tattvone ja jue ane saMsArI AtmA che te avasthAne jue. jJAna maLyA pachI kyAMya zeyamAM coMTe to turta ja tattvadRSTithI samajAI jAya ke A 'caMdubhAI'nuM che, mAruM nhoya. tattvanI avasthAnA eLiyA (heriyAM) paDe. jema sUryanArAyaNa vAdaLanI pAchaLa hoya chatAMya tenI avasthAnA eLiyA paDe. avasthA dRSTithI jue to teno prabhAva paDe, AkarSaNa-vikarSaNa thAya, tattvadRSTithI nahIM. avasthAmAM 'huM'paNuM mAne ke turta ja temAM cuMbakatva utpanna thAya. tattvadRSTithI mokSa thAya. tattvadRSTithI jonArane lAbha thAya. sAmAmAM AtmA dekhAya. jyAre avasthA dRSTithI jonAra temAM khovAI jaze. tattvadaSTivALAne dUdhamAM thI dekhAya, talamAM tela dekhAya ! tattvadRSTi thayA sivAya 'jJAnakriyAbhyAm mokSa' kyAreya paNa nA 54 thAya. kAraNa ke tattvadRSTi vinA avasthAne ja jJAnakriyA manAya, paNa te badhuM to ajJAnakriyA kahevAya. je avasthAmAM paDyo tevuM tenuM nAma thAya. paga tUTyo to laMgaDo, TAIpa kare to TAIpIsTa, DrAIva kare te DrAyavara. badhuM rileTIva che, rIyalamAM to duniyA polaMpola che. janme te Adi ne mare te aMta ane AtmA anAdi anaMta. jIve mare te jIva. janma-maraNa bhrAMti che. hakIkatamAM avasthAphera che. jJAnInI bhASA jagathI nyArI. AtmA jJAnI nathI, jJAnIno phejha che ene joyA karavAnuM. kojhijha-IphekTa avasthAmAM hoya, tattvamAM nahIM. buddhi avasthAne svarUpa manAvaDAve, tyAre dAdAne yAda karIne kahe ke 'huM vItarAga chuM' to buddhibena besI jAya ! jJAna pachI zeya-jJAtA saMbaMdhane mAtra jANavAno. AtmAnuM bhrAMtithI kaMI paNa vicAreluM, zAtA-zeyanA saMbaMdhane jANavAthI ja jAya. te sivAya nA jAya, kAraNa ke AtmAnI hAjarImAM tanmayAkAra thavAthI sTempavALA vicAro thaI jAya. 'huM'mAM paDuM eTale avasthAmAM asvastha ane 'sva'mAM svastha thayo eTale paramAtmA. arIsAmAM himAlaya dekhAya, tethI kaMI arIsAne bhAra lAge ? jJAnIne saMsAra avasthA aDe ja nahIM to bhAra kyAMthI ? badhA ja paryAyo, badhA ja sUkSma saMyogo zuddha thatAM ja anaMta jJAnI thAya. TUMkamAM samajI jAva ke 'huM AtmA chuM' ne bIjuM badhuM ja paryAya che. to TUMkAmAM pAra Ave. AtmAnI vibhAvika avasthAthI rAga-dveSa ne svabhAvika avasthAthI vItarAga ! mana-vacana-kAyAnI avasthAmAM mukAma kare tyAM asvastha, niraMtara 55 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtaradAha baLyA ja kare. avasthAonuM to niraMtara samasaraNa thayA ja kare che, emAM mukAma karanArane sukha-zAMti kyAMthI ? pAchalI gunegArInA phaLa svarUpe Aje bhegI thAya che avasthAo ! avasthAnI bhajanA mUkI 'sva'nI bhajanAmAM he jIva rAca ! AMkhanA palakArAya avasthA, pAchA oNTomeTika thAya ! jAte karavAnA hoya to tenI rIdhama ke kAunTanA ThekANAM rahe ? InsiDanTamAM avasthA samAya, kAraNa ke avasthA eka saMyoga che. paNa avasthAmAM InsiDanTa nA samAya. je je avasthA gamI te saMyoga bhego thavAno. tattvo bhegAM thavAthI 'ahaM' Ubho thAya che, te zuM badalAya ? ahaMno nAza to kevaLajJAna thAya tyAre ja thAya. bIjI badhI avasthAono tarata nAza thAya. koI paNa avasthA kudaratI niyamathI 48 miniTathI vadhAre nA Take. dAdAzrI kahe che ke 'ame duniyAnI koI paNa avasthA cAkhavAmAM bAkI nathI rAkhI.' gamatImAM tanmayAkAra to gamatuM bAMdhe ne nA gamatImAM nA tanmayAkAra thAya toya nA gamatuM ja baMdhAya. avasthAmAM lakSa gayuM to tyAM ghA paDe ne nA gayuM to avasthA svAhA thAya, jAgRti yajJamAM ! pUrve je paryAyonuM vedana vizeSa karyuM hoya te atyAre vadhu Ave ane kalAkonA kalAko citta tyAM coMTI rahe. ene Dakho kahyo. avasthAne 'nhoya mArI' kare to ja e chUTe. jJAnI koI paNa avasthAmAM kSaNavAreya nA coMTe ! vartamAnamAM varta. avasthA DiscArja che te pAchI kyAreya nA Ave. avasthAo svAhA kyAre thAya ? avasthAne jJeya tarIke jJAtA juduM 'jANe', mana bagaDe to aneka vAra pratikramaNa karI bhUMsI nAkhe. to AtmA coMTelA paryAyothI mukta thAya ! 56 avasthAne nA pakaDe toya jatI rahevAnI ne pakaDI rAkho toya jatI rahevAnI. mATe ene Avajo karIe. ajJAnI avasthAne potApaNuM mAne che, 'huM ja chuM' mAne che. jJAnI tene mAtra 'jue' ne 'jANe' ! je davAthI roga maTe te davA sAcI. je jJAnathI saMsAra chUTe te sAcuM AtmajJAna. jJAna vaparAya tene prajJA kahevAya. je pada zrI sarvaze dIThuM zAnamAM, kahI zakyA nahIM te pada zrI vItarAga jo. teha svarUpane anya vANI te zuM kahe ? anubhava gocara mAtra rahyuM e jJAna jo. apUrva avasara evo kyAre Avaze ? - zrImad rAjacaMdra dAdAzrI ThokI ThokIne kahe che, kAma kADhI lo, kAma kADhI lo, kAma kADhI lo, A parapoTo phUTe te pahelAM !!! - DaoN. tIrubaheta amIta 57 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 33 atukramaNikA) bhAga-1 khaMDa-1 vibhAva - vizeSabhAva - vyatireka guNa [1] vibhAvatI vaijJAnika samaja ! vizvanI utpattinuM mULa kAraNa ! 1 vibhAva pachI vyatireka ! bhrAMtinI bhavAI, sAmIpyabhAvathI ! 2 svabhAvika ne vibhAvika pugala ! jJAna nahi, mAtra badalAI bilIpha ! 7 ahaMkAra ciMtave ne pudgala dhare rUpa.... paheluM paiNa paramAtmAne ! 9 vyatirekamAM mukhya, aham ! [2] krodha-mAna-mAyA-lobha, kotA guNa? e che vyatireka guNo! 17 kahevAmAM phera, jJAnI-ajJAnIne ! bhrAMti kahe eya bhrAMti ! [3] vibhAva eTale viruddha bhAva ? vyAkhyA, vibhAva taNI ! ra3 vyavahAra AtmA e ja ahaMkAra ! zuM mAro AtmA pApI ? rapa saMsAra anurUpacArika, vyavastharathI... rAgAdi bhAva nathI AtmAnA ! >> vizeSa phoDa, vibhAvAvasthAnA... kapaNe mAMDyo saMsAra ! 3 preraNA AmAM pAvaranI ! pratiSThA pUrI saryo. [4] prathama phasAmaNa AtmAnI ! varla, ITa selpha pakSa ! 9 pravAsa, nigodamAMthI siddha sudhIno ! nathI Adi ajJAnatAnI ! 4 saMyogonA dabANe sajaryo saMsAra bhramaNAo badhI, buddhinI ! i tIrachI najara, ne paDyuM coMTI! aMta che paNa nathI Adi karmanI ! 4ra mukhaDuM na dekhADe arIso kadI ? [5] avaya guNo-vyatireka guNo! guNadharmo'mAM thayo vizeSabhAva ! para amala e ja mohanIya ! e kahevAya anvaya guNo ! para nathI AtmAnI vaMzAvaLI koI ! sadgaNonI nathI kamata tyAM ! pa4 ajJAna to UbhuM thayuM ! aMte jItavAnuM nahIM, chUTuM pADavAnuM ! papa gabilIpha UbhI thaI, vizeSa.... [] vizeSa bhAva - vizeSa jJAta - ajJAta ! ajJAna eya che jJAna ja ! 6 prakRti thaI prasavadharma, paramANune kara! vAstavikatAmAM nathI e bhrAMti ! huM vibhAvanuM vadhu vizleSaNa ! phera, vizeSa bhAva ne vizeSa jJAnamAM ! jI kATa e ja ahaMkAra ! vibhAve pachI prakRti ne puruSa ! 72 bhogavavAnI mAtra mAnyatA ! [7] cha tatvotA samasaraNathI vibhAva ! samasaraNa mArgamAM. 0 akrama jJAna e che cetananuM ! vidharmI banyA be ja ! cha vibhAva anAdinA che ! cha dravyo, nathI kampAunDa svarUpe ! 81 nathI doSa koIno AmAM ! pudgala pote ja vizeSa pariNAma 82 niyatinuM sthAna ! jJAnI najare jaIne kahe... 83 vibhAva vizeSa vigate ! pachI karma baMdhAraNamAM cha tattvo ! 4 nathI kartA koI jagatamAM ! nathI koI koInuM viruddha ! 85 bhagavAnanI hAjarIthI utpanna jagata ! 6 [8] krodha-mAtano "', mAyA-lobhatuM "mAruM"! 'vadhyuM Aga... ja vibhAva e ahaMkAra ! kaSAyo karma kaoNjha ne aMtaHkaraNa IphekTa ! 1 AmAM cheTe rahyo te "jJAnI" ! gADha vibhAva, avyavahAra rAzimAM ! 12 kAraNa, kartA thavAnuM ! vyavasthita ne punarjanma ! 103 jJAna pachI kaSAyo anAtmAnA ! [9] svabhAva : vibhAvatA svarUpo ! jagata cAle svabhAvathI ja ! 111 bhAvanAmAMthI vAsanA.... nathI karavApaNuM svabhAvamAM ! 113 svabhAve vikArI nathI pudgala ! svabhAva, sattA ne pariNAma ! 115 aMte AvavAnuM svabhAvamAM ! svabhAva karmano kartA.. 115 sapojhathI maLe Ama javAba ! 122 Devalapa thAya te koNa ? 117 zukaladhyAneya vibhAva ! 123 vizeSa pariNAmamAM paNa anaMta zakti ! 118 svabhAvanuM maraNa e ja bhAvamaraNa ! pratyeka dravya, nija dravyAdhIna ! 118 [10] vibhAvamAM cetA koNa ? pudgala koNa ? 'tame" cetana, 'caMdu pudgala ! 126 bhAveya para sattAmAM ! aham caMdu', e vizeSa bhAva ! 127 kodha, jJAna pachI..... 133 pariNAmonI paraMparA.... 129 jJAnInI garjanA, jagADe svabhAva ! svabhAvamAM rahIne thAya vibhAva! 14 kaSAya e vyatireka, nahi 'tArA' ! 13pa saMyogo ja pAyAmAM sarvatra !! 131 anAdinA vibhAvo, jJAna thatAM... 'hurta karavAnuM zuddha... 131 phera, jJAnI ne ajJAnIne.... 136 [11] vizeSa pariNAmano aMta Ave, tyAre... avinAzI, vastu tathA vastunAM.... 138 kevaLajJAna pachI nathI vibhAva ! vipariNAmane jANe te sva pariNAma ! 140 svakSetra che daravAjo, siddhakSetrano ! aham ane vibhAva ! 143 [12] "huM" sAme jAgRti ! ahaMkAra thayo utpanna Ama... 151 tyAre ahaMkAra soMpe gAdI mULane... 19 huM zuddhAtmA' e ahaMkAra ? 15ra dRSTi zuM ? daSTi kone ? AMdhaLAM ahaMkArane vaLI cazmA ?! 153 e ahaMkAra nahi paNa 'huM ! ahaMkAra Avyo kone ? 154 nizcaya kAmano, vyavahAra nikAlI... 13ra. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhAMta prApta karAve AptavANI ! 165 ApaNe pote koNa ? 156 'huM rahyuM DiscArja pariNAma svarUpe ! 179 ahaMkAranI Adine vRddhi ! 158 'hune oLakhanAro, thayo bhagavAna ! 18ra huMnI vartanA phare Ama... 163 mokSa khoLanAro ane mokSa svarUpa ! 184 'huMnuM sthAna, zarIramAM... khaMDa - 2 dravya-guNa-paryAya ! [1] paribhASA, dravya-gaNa-paryAya taNI ! dravya eTale? 186 zuddha citta paryAya rUpe, zuddhAtmA... paryAya ane avasthAmAM phera ! 188 badalAya kevaLa paryAya, nahI.... jJAna e ja AtmA, dravya-guNarUpe ! 10 tattvathI zunya, paryAyathI pUrNa ! saMkhyA, tattvonA guNonI ! 19 phera, riyala ne rileTIva Atma. rajI ghAtI guNamAMthI, adhAtI.... 17 judA bannenA paryAya, saMgadoSa ane... ra03 [2] guNa-paryAyatA sAMdhA, dazyo sAthe ! bheda, buddhithI jovAmAM ne prajJAthI.... rama zuddhatA pamADe pUrNatA ! phera, prajJA ane paryAyamAM ! ra09 siddhAtmAneya paryAya ! paryAya vinA, nahIM Atma astitva ! ra4 avasthA AtmAnI ne cALA pADe... ra24 be be prakAro, draSTA ne dezyonA.... 211 brAMta bhAva ane paulika bhAva ! rara7 buddhi, jaDa ke cetana? 217 jarUra, paryAyanI ke pAMca AjJAnI ? 228 zuddha jJAnadazAmAM dekhyuM zuddha ja ! ra18 [3] avasthAtA udayAsta ! paryAyanI paribhASA ! ra31 emAM to che asaMkhya jIvo ! karmarAja caeNTe brAMtirasathI ! ra31 rUpAMtara kare kALa ! vastu avinAzI, avasthAo ra33 saMyoga-viyoga e che paryAya ! phera, paMcamahAbhUta ane cha sanAtana.. ra3pa utpAda, vyaya, dhruva ! oNksijana e nathI mULa tattva ! ra36 gItAnA yathArtha phoDa ! ahaMkAramAM che cAra tattvo... ra37 e che rUpako... Imbelensa pAMcanuM manuSyamAM ! ra38 niyama, hAni-vRddhino ! [4] avasthAone jotAro "pote'! gUMcavADo mAtra roMga biliphathI ! ra49 mukAma 'tamAro" zemAM ? avasthA anitya, vastu niya! ra5ra palakArA ya avasthA ! tattva dRSTi, avasthA dRSTi! 253 zuM ahaM vinAzI ? jagata, polaMpola ! rapapa palaTe avasthA paLe paLe ! kathita kevaLajJAna! 256 ame cAkhI duniyAbharanI avasthAo ! ra66 avasthAono aMta aMta.. rapa avasthAmAM coMTe citta tyAM... bhASA bhagavAnanI nyArI re... 258 Ahuti, pratyeka avasthAnI. sthira vastu jotAM ja sthira ! rapaH sarva avasthAmAM nizaMka samAdhAna ! rajI 'svamAM svastha, avasthAmAM asvastha ! racha kADhI lejo kAma re ! praznakartA: AptavANInA badhAya bhAga traNa vakhata vAMcyA che, enAthI kaSAya maMda paDyA che. dAdAzrI : AptavANI evI che ke vAMcavAthI kaSAya khalAsa thaI jAya, kevaLajJAnamAM joIne nIkaLelI vANI che. loko pachIthI Ano zAstro tarIkeno upayoga karaze. ane koI dahADo ApaNo, siddhAMtamAM phera nathI paDyo. siddhAMtika jJAna hotuM ja nathI koIvAra. vItarAgono je siddhAMta che ne, te emanI pAse ja hato. zAstramAM siddhAMta pUrepUro lakhAyo. nahIM. kAraNa ke zabdamAM Utare nahIM siddhAMta. ene siddhAMtabodha kahe che, siddhAMta prApta karAvanAro bodha. paNa te siddhAMta nA kahevAya ane ApaNo to A siddhAMta, UghADuM dIvA jevuM spaSTa. je kaMI pUche tene siddhAMta e (phITa) thaI jAya ane ApaNuM to. eka ne eka be, be ne be cAra, evuM gaNatarIbaMdhane, paddhatasaranuM ne jarA elaphela nahIM ne kanTinyuasa. ane dharmeya nahIM ne adharmeya nahIM. amArI hAjarImAM A amArI pAMca AjJA pALene agara to amAro bIjo koI zabda, ekAda zabda laI jazene, to mokSa thaI jaze, eka ja zabda, A akrama vijJAnano koI paNa eka zabda jhAlI paDe ane enI mahIM vicAraNAmAM paDyo, ArAdhanAmAM paDyo, to e mokSe laI jaze. kAraNa ke akrama vijJAna e sajIvana jJAna che, svayaM kriyAkArI vijJAna che ane A to Akho siddhAMta che. Ama koI pustakanuM vAkya ja nathI. eTale A vAtano eka akSareya jo samaje ne, to e badhA akSara samajI gayo te ! ahIM AvyA cho to ahIM tamAruM kAma kADhIne jajo have, pUrNAhuti karIne ! 60 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) AptavANI zreNI-14 bhAga-1 khaMDa - 1 vibhAva - vizeSabhAva - vyatireka guNa [1]. vibhAvatI vaijJAnika samaja ! vizvanI utpatinuM mULa kAraNa ! praznakartA : paramAtmAne vizvanI utpattinuM mULa kAraNa paNa kahe che ne ? dAdAzrI : paramAtmAne mULa kAraNa kahe che. mULa kAraNa to che ja ne ! paNa mULa kAraNa e saMyogI saMbaMdhathI che, svataMtra saMbaMdhathI nathI. praznakartA : e samajAvo. dAdAzrI : bhagavAna e svataMtra kAraNa nathI. kahevuM hoya to, zodhakhoLa karIe to kAraNa to jaDe kharuM paNa mahIM pote svataMtra kAraNa thayA nathI. have svataMtra jo thayA hoya to mULa kAraNa kahevAya. ane kokanA dabANathI thayA hoya to ? kAraNa bIjuM kazuM nathI paNa kahevuM to paDe ne ! atyAre ko'ka pUche ke bhai, AnuM mULa kAraNa kazuM AmAM che ? to A che. eTale mULa kAraNa tarIke kAraNa kahevuM paDe. eTale jagatanuM mULa kAraNa to vAstavikatAmAM A paNa vizeSabhAva thayelo che. AjanA sAyanTisTo A samajI zake che. be vastunI jaDa ane cetananI hAjarIthI trIjo vizeSabhAva-vizeSa guNa utpanna thAya che. tethI A jagata UbhuM thayuM. A jagata vijJAnathI UbhuM thayuM che ane vijJAna ja AnuM kartA che. A sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansa eTalA mATe kahuM chuM. ane A joIne boluM chuM, A pustakanI vAta nathI, A gamyuM nathI, tadana nyu (navI) ane UghADI vAta che. praznakartA : paheluM kojha karyuM ? sauthI moTuM kAraNa kayuM ? dAdAzrI : be tattvo sAthe rahyAMne te ja kojha. A badhAM tattvo joDe rahI ane parivartana kare che, parivartana svabhAvanAM che. eTale e ja kojha che, bIjuM koI kojha nathI emAM. bAkI AtmA to tevo ne tevo ja che. ene kazuM aDe evuM nathI. vastu nirlepa ja che, asaMga ja che. phakta A be vastu sAthe rahevAthI A vyatireka guNa utpanna thayo. tyAMthI pachI enAmAMthI kojhIjha enDa IphekTa, kojhIjha enDa iphekTa cAlyA ja kare che. A jagatanI cha ITarnala (zAzvata) vastu che. cha tattvo che, te sanAtana tattvo che. te badhAM tattvo samasaraNa kare che. samasaraNa eTale eka tattva bIjA tattvanI sAthe thAya che, temAM jaDa ane cetana tattva sAmIpyamAM AvavAthI vyatireka guNa (vizeSa guNa) utpanna thAya che, emAM 'huM paNuM manAya che ke, 'huM chuM, huM karuM chuM.' A jagatamAM be vastu che; 'tame' ane 'saMyogo'. 'AtmA' baMdhAyelo nathI paNa saMyogothI gherAyelo che, paNa nikaTa saMyoga che eTale 'tamane' brAMti thAya che. bhrAMtitI bhavAI, sAmIpyabhAvathI ! praznakartA : have dAdAjI, A sAmIpyabhAvane laIne bhrAMti Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) (1.1) vibhAvanI vaijJAnika samaja ! utpanna thAya che, e barAbara samajAvo. dAdAzrI : A zarIramAM pudgala ane AtmA be ekadama najIka hovAthI eTale AnA dabANane laIne bhrAMti utpanna thAya che ke huM A hoIza ke te hoIza ? AnA dabANathI ema thAya che. koI kriyA thAya to kahe, "meM karI ke bIjA koIe karI ? bIjo koNa karanAra ?" eTale A bhrAMti utpanna thAya che. pote kaMI paNa karyuM nathI. AtmA kartA ja nathI paNa 'ene' ema thAya che ke, "A bIjuM koNa karanAra che ? huM ja, meM ja karyuM." e najIkamAM hoya che, eTale e bhrAMti utpanna thAya che. ane bIjuM koI karanAra che nahIM ane pote kartA che nahIM chatAM "meM karyuM bole che e bhrAMti. e samIkaraNa baMdhananuM, te bannene ApaNe cheTA pADIe ke "A tame hoya.' eTale chUTuM paDI gayuM. dAdAzrI : nA, nA, vizeSabhAva eTale je guNa potAnA nathI te guNo utpanna thaI jAya, be vastu sAthe rAkhavAthI. praznakartA : hA, e barAbara che, paNa mULabhUta to, AtmAmAM je guNa che ane pudgala paramANu (jaDa)mAM je guNa che enA hisAbe bIjo guNa Ubho thAya che ? dAdAzrI : mULa guNo che ne emanI pAse, pudgala paramANuno guNa sakriyapaNuM che. eTale A vibhAvika pudgala UbhuM thAya che. ane A cetanane potAne kazuMya nathI, paNa paraupAdhi che. eTale AvuM (vibhAva) UbhuM thayuM che. AtmAnI icchApUrvakanuM nathI. be vastu joDe mUkI hoya to bannenA vizeSabhAva utpanna thAya. pachI jo be vastu asaravALI hoya to pakaDe ane asara vagaranI hoya to nA pakaDe, paNa vizeSabhAva to utpanna thAya ja ane AnuM (pudgala paramANunuM) A sakriyapaNuM eTale pakaDI le che tarata. praznakartA : e pudgala pakaDI le che, eTale A tophAna pudgalanuM che, ema dekhAya che. - dAdAzrI : pudgalano to vAMka dekhAya, paNa pudgala ekalAno koI guno nathI. A be che joDe, to che. nahIM to A be judA paDI gayA to tyAM asara ja nathI. praznakartA : vibhAva to svabhAvathI judI vastu che ne ? dAdAzrI : nA, vibhAva e to jaDa ane cetana tattvanA pAse pAse AvavAthI ke tisaruM vizeSa pariNAma utpanna thAya che tene kahyo praznakartA: pudgala paramANuonI caMcaLatA che, enA hisAbe Atmatattvane bhrAMti thatI haze ? dAdAzrI : nA, to to pachI e sAmAno guno lAgu thayo. ApaNane zuM aDe ? A to be vastu sAthe rahevAthI vizeSa guNa utpanna thAya. praznakartA : e to barAbara che, paNa be vastu sAthe kema Ave? dAdAzrI : cha zAzvata vastuo sAthe che ja pahelethI. paNa A be vastu jaDa ane cetana evI che ke vizeSa guNa utpanna thAya. bIjI badhI vastuo joDe hoya to vizeSa guNa utpanna nathI thato. jaDa ane cetana be bheguM thavAthI prathama vibhAvamAM 'huM utpanna thAya che. praznakartA : phakta AmAM thAya che ? dAdAzrI : A be ekalI ja vastu evI che. praznakartA H e banne tattvonAM evAM mULabhUta guNo ja haze ne ? parasparanA guNonA hisAbe ja AvuM thatuM haze ne ? praznakartA : paNa AtmAmAM vibhAva nathI hoto, dravya dRSTimAM vibhAva nathI, paNa e paryAya dRSTimAM Ave che tyAre vibhAva utpanna thAya che, e vAta to sAcI ne ? dAdAzrI : vibhAva vagara to paryAyadRSTi thAya nahIM. paryAyadRSTi Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.1) vibhAvanI vaijJAnika samaja ! AptavANI-14 (bhAga-1) utpanna thAya che. praznakartA : banneno saMyoga AjubAju hovAthI ? dAdAzrI : banneno saMyoga thayo ke tarata vizeSabhAva utpanna thAya che. praznakartA : mAtra saMyogane kAraNe che ke zene kAraNe che ? dAdAzrI : saMyoganA kAraNathI che ne bIjuM kAraNa che ajJAnatAnuM, e vAta to ApaNe mahIM mAnI ja levAnI. kAraNa ke ApaNe je vAta karIe chIene, te ajJAnatAnI aMdaranI vAta karIe chIe e bAunDrI, jJAnanI bAunDrInI vAta nathI karatA ApaNe. eTale tyAM ajJAna dazAmAM (vyavahAra) AtmAne A vizeSabhAva utpanna thAya pachI thAya che, vibhAva thayA pachI. eTale mULa kAraNa vibhAva che. ene vibhAvika paryAya kahyAM. mULa tattvanA svabhAvika paryAya to judAM ja che AnAthI. (paryAya e svabhAvika che, paryAya dRSTi e roMga bilIpha che.)* e vizeSabhAvane vItarAgoe vibhAva kahyo che. tyAre ApaNA loko zuM samajayA ke AtmAne saMsAranI dRSTi ja palaTAI gaI. are mUA, nathI A palaTAI. evuM hoya ja nahIM. potAnA dravya, guNa, paryAya e to zuddha ja che. jevA bhagavAna mahAvIranA hatA evA ja zuddha che. e jJAnIe joyA pachI tamane A jJAna ApyuM hoya. AtmAno svabhAva che, potAno svabhAva eTale potAnA guNadharmo ane potAnI bAunDrImAM ja hoya che. AtmA guNadharma ane bAunDrInI bahAra jato nathI. ane e eno svabhAva che ane svabhAvamAM rahIne pAcho A vizeSabhAva che. praznakartA : dAdA, svabhAva ane vibhAva be viruddha che ? dAdAzrI : nA, vibhAva e vizeSabhAva kahevAya. vizeSabhAva 'huM' tarIke utpanna thayo. 'huM kaMIka chuM ne A meM ja karyuM, mArA sivAya bIjuM koNa karanAra ?" e vizeSabhAva. A viruddhabhAva nathI. AtmAmAM svabhAvika ne viruddhabhAva dazA banne sAthe hoya to AtmA kahevAya ja nahIM ne ! praznakartA : beumAM vizeSabhAva utpanna thAya che ? dAdAzrI : bannemAM. pudgala paramANu (jaDa)mAMya vizeSabhAva thAya che ne AtmAmAMya vizeSabhAva thAya che. A evuM che ne, pudgala e jIvaMta vastu nathI. tyAM bhAva hoto nathI, paNa e vizeSabhAvane grahaNa kare evuM taiyAra thaI jAya che. eTale enAmAMya pheraphAra thAya che ane AtmAmAM pheraphAra thAya che. have AtmA kazuM karato nathI AmAM, pudgala kazuM karatuM nathI, vizeSabhAva " vibhAva thayA pachInI paryAya saMbaMdhe vadhu vigata khaMDa-2 mAM. pachI pudgalanA hAthamAM (bAjI) AvI jAya che. AtmA pachI pUrAyo jelamAM. pachI pudgala sattA badhI. toye paNa jo kaoNjhijha baMdha karavAmAM Ave to pachI pudgala sattA baMdha thaI jAya. ApaNe jJAna ApIe chIe tyAre kaoNjhijha baMdha thAya che. vizeSabhAva thavAno baMdha thAya che, je rUTa kaoNjha che. kaoNjha baMdha thayA ke thaI gayuM, khalAsa thaI gayuM. pote potAne jAgRti Ave. ajAgRtithI UbhuM thayeluM che A. zuddha gujarAtImAM bolavuM hoya to ajAgRtine bebhAnapaNuM kahe che. praznakartA : vizeSabhAva beuno alaga alaga utpanna thAya che. ke beune maLIne eka thAya che ? dAdAzrI : mULa AtmA pahelo vizeSabhAvI thayo. kAraNa ke ene cetana kharuM ne ! pelA badhAmAM cetana nahIM eTale pahelo vizeSabhAva utpanna thAya nahIM. potAnuM svarUpa jevuM che evuM rAkhIne vizeSabhAvI thayo che. potAnA svarUpamAM pheraphAra nathI thayo eTale ja vizeSabhAva kahe ne ! svarUpamAM pheraphAra thayo hota to viruddhabhAva thayo kahevAya. A to vizeSabhAva utpanna thayo eTale AtmA mULa bhAvane cUkI jAya Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.1) vibhAvanI vaijJAnika samaja | che. A (jaDa)ye mULa bhAvane cUkI jAya che. vizeSabhAva beunA bhegA thavAthI ja thAya che. koI karatuM nathI eTale mULa bhAvane cUkI jAya che beu jaNA ane saMsAra cAlu thaI jAya che. pachI jyAre AtmA mULa bhAvamAM Ave, pote jANe ke 'huM koNa chuM' tyAre e chUTe. tyAra pachI pudgala paNa chUTe. jJAta tahi, mAtra badalAI bilIpha ! AtmAnA vimukhapaNAmAMthI sanmukha thatAM sudhInI A badhI kriyAo cAlyA kare che. te keTalIka bAbatamAM tamArI (mahAtmAo mATe) A mAnyatA tUTI gayelI hoya ne keTalIka bAbatamAM haju mAnyatA rahelI hoya, ne saMsArIone amuka amuka anubhava thAya ne, tema tema thoDI thoDI mAnyatAo tUTI gayelI hoya. A amane badhI mAnyatA saMpUrNa chUTI gayelI hoya. eTale A mAnyatAo chUTane eTale chUTo ja che. A jJAna badalAyuM nathI, mAnyatA badalAyelI che. A caklIne jo enuM jJAna badalAyuM hoya ne, to e cAMco mArIne marI ja jAta. paNa jJAna badalAyuM nathI, enI bilIpha badalAyelI che. pachI UDI gayA pachI kazuMya nahIM. pAchI Ave to bilIpha pAchI UbhI thaI jAya ke sAluM, e ja che A. paNa pAchuM UDI gaI eTale kazuMya nahIM. ane peluM to UDI gayA pachI e jJAna badalAyuM eTale khalAsa thaI gayuM. paNa jJAna badalAtuM nathI. eTale darzananI bhrAMti che, jJAnanI bhrAMti nathI. darzananI bhrAMti eTale ke 'huM chuM' tenuM bhAna che, paNa bIjuM 'huM' zuM che te khabara nathI. jema ke cagaDoLamAM besatA pahelAM jANe che ke pote barAbara che, tabiyata sArI che. paNa cagaDoLamAM beThA pachI utare tyAre UlaTI thAya, cakkara Ave ane badhuM pharatuM dekhAya che. tyAre ApaNane zuM kahe, eya ! A badhuM phare che, A badhuM phare che.' tyAre ApaNe jhAlI levA paDe. 'A badhuM phare che' kahe che, enuM nAma bhrAMti. tyAra pachI khabara paDe ke huM pahelAM to sAro hato. paNa A pharatuM dekhAya che te huM nathI pharato AptavANI-14 (bhAga-1) teTaluM brAMtinuM bhAna thAya. paNa A badhAne to ema ja lAge che ke huM ja karuM chuM.' eTale bhrAMtinI paNa khabara nathI. hindustAnamAM haju evA loko che ke jemane bhrAMtinI khabara che. 8 praznakartA H A jagatamAM mAnyatAone kAraNe ja A badhI takarAra che ne ? hRda UbhAM thayAM che ne ? dAdAzrI : hA, A bilIpha ja bagaDI che. tethI saMsAra Ubho thayo che. Akho saMsAra bilIpha bagaDavAthI Ubho che. have be vastu sAthe mUkavAthI vizeSabhAva utpanna thayo, pachI bilIpha bagaDI. jema cakalI cAMco mAre ne, te ghaDIe ahaMkAra kAma karI rahyo che. e cAMco mAranAra pote che ane e cAMco kone mAre che ? e mArAthI judI vastu che evuM mAne che. eTale bilIpha badalAyelI che. praznakartA : A bilIpha baMdhAtA pahelAM ene ghaNI prakriyAomAMthI pasAra thavuM paDe che ? dAdAzrI : hA, e to prakriyA utpanna thAya tyAra pachI ja bilIpha badalAya ne ! bilIpha baMdhAya. prakriyA to badhe aMdarakhAne rahasyamaya (guptapaNe) hoya ja. prakriyA to vacce hoya ja, paNa zuM baMdhAya che e ApaNe jANavuM joIe. eTale mULamAM atyAre ApaNuM bIjuM kazuM bagaDyuM nathI, phakta ApaNI bilIpha ja bagaDI che. phakta bilIpha rAITa thaI gaI to rAITa AvI gayuM, bIjuM kazuM nathI. roMga bilIpha beThI che evuM to 'ApaNa'ne anubhavamAM Ave ne ke Ama kema duHkha paDe che ? e roMga bilIpha kADhI nAkhIe to rAITa bilIpha che ja. bIjuM kazuM bagaDyuM ja nathI. 'AtmA' tevo ne tevo ja che. ane te ja bhagavAna mahAvIra che ne te ja tIrthaMkaro che, je kaho te, te ja che. bilIphamAM badalAya che, bIjuM dravya, vastumAM nathI badalAtuM. koI Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.1) vibhAvanI vaijJAnika samaja ! 10 AptavANI-14 (bhAga-1) AtmA badalAyo nathI. AtmA teno te ja rahyo che. vastu potAnA svabhAvamAM ja che. brAhmaNa hoya, ane mahIM ene bilIpha beThI hoya ke mAMsAhAra khAvAmAM vAMdho nathI, to ene brAhmaNapaNuM jatuM rahyuM nathI. paNa khAlI bilIpha badalAyelI che. AmAM. paNa jo jJAna badalAyuM hota ne, to pharI nA ThekANe Avata. bilIpha badalAI che, tethI pharI mULa sthAna pAme che, nahIM to mULasthAna nA pAmata. evuM che ne, mULa asala AtmAne kazuM thayuM nathI. A to lokoe ajJAnanuM pradAna karyuM eTale saMskAra badhA UbhA thaI gayA che. te janmatAM ja loko 'ene' 'caMdu, caMdu' kare. have pelA bAbAne to khabara ja nA hoya ke A zuM kare che te ? paNa ene A loka saMskAra pADa pADa kare che. pachI "e" mAnI bese che ke "huM caMdu chuM.' pachI moTo thAya tyAre kahe che, "A mArA mAmA thAya ne A mArA kAkA thAya.' evuM A badhuM ajJAna pradAna karavAmAM Ave che. te bhrAMti UbhI thaI jAya che. AmAM thAya che. zuM ke AtmAnI eka zakti AvarAya che, darzana nAmanI zakti AvarAya che. e darzana nAmanI zakti AvarAvAthI A badhuM UbhuM thaI gayeluM che. e darzana jyAre pharI samuM thAya, samyak thAya, tyAre pAchA 'potepotAnAM "mULa svarUpamAM besI jAya. A darzana mithyA thaI gayuM che ane eTale A bhautikamAM ja sukha che evuM mAnI beTho che. te darzana samuM thAya to A bhautika sukhanI mAnyatA paNa UDI jAya. bIjuM kazuM bahu lAMbu bagaDyuM ja nathI. dRSTi ja bagaDI che. e dRSTi ame pheravI ApIe chIe. paheluM paiNa paramAtmAne ! AtmA ne pudgala paramANunA sAmIpyabhAvathI 'vizeSa pariNAma' UbhuM thayuM, temAM ahaMkAra Ubho thayo. mULa je svabhAvika pudgala hatuM, te nA rahyuM. praznakartA : ema karIne IgoIjhamanI utpatti thaI che ? dAdAzrI : temAMthI IgoIjhamanI utpatti thaI. tethI karIne praznakartA dehanI bAbatamAM samajAI gayuM paNa A jagata UbhuM thayuM emAM kayuM jaDa ne kayuM cetana ? dAdAzrI : cetana AnuM A ja, atyAre che te ja. jaDa A nahIM. atyAre je jaDa che ne, e to vikRta jaDa che. vikRta eTale mULa je hovuM joie te nahIM. ane mULa aNu-paramANu rUpe che. te paramANu bhegA thaIne aNu thAya che. aNu bhegA thaine skaMdha thAya che. paNa e cokhkhuM jaDa kahevAya ane A vikRta kahevAya. AmAMthI lohI nIkaLe, paru nIkaLe, gaMdhAi uThe. pelAmAM paru- baru, lohI-bohI kazuM nA nIkaLe. have evA be A, AtmA to Ano A che riyala che te ane jaDa paramANu be bhegA thavAthI, vizeSa guNa utpanna thAya che. potAnA guNa dharmane banne vastu choDatA nathI. vizeSa guNa utpanna thAya che. ene vyatireka guNo kahevAya. e krodha-mAna-mAyA-lobha thAya che. ane tyAMthI ahaMkAranI zarUAta thAya che, bIginiMga thAya che. have, AtmA kazuM karato nahIM hovA chatAM eka phakta vibhAva Ubho thayo che. potAno svabhAva eTale je potAnA bhAvo che ane vibhAvane bahIrabhAva kahevAya che. te bahIrabhAva eTale eka khAlI Ama dRSTi ja karavAthI A mUrtio UbhI thayelI che. dRSTi Ama karavAthI ja, bIjuM kazuM ja nathI karyuM. jo karyuM hota to te jokhamadAra banata. paNa e akriya svabhAvano che. vibhAva pachI vyatireka ! praznakartA : pahelA vizeSabhAvo karelA che, eTale pachI A krodhamAna-mAyA-lobha UbhAM thayA kare che ke potAnI meLe ? eTale kevI rIte UbhAM thAya che ? dAdAzrI : AtmA ane pudgala, e be vastu bhegI thaI tyArathI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.1) vibhAvanI vaijJAnika samaja ! AptavANI-14 (bhAga-1) ja AvA bhAvo enI meLe ja UbhA thayA kare che, krodha-mAna-mAyAlobha UbhAM thayA kare che ane temAMthI pachI paraMparA cAlu thAya che. pachI bIja nAkhe ne pAchuM emAMthI phaLa Ave. e phaLa pAchuM bIja nAkhe ne bIjamAMthI pAchuM phaLa Ave, ema cAlu ja rahyuM pachI. krodha-mAna-mAyA-lobha AtmAnA vyatireka guNa che, potAnA nathI. bIjA che mATe A UbhA thAya che. A jaDanAya nathI ane cetananAya nathI, vyatireka guNa che. ane jJAna, darzana, zakti, AnaMda ane akriyatA e badhA AtmAnA anvaya guNo che. svabhAvika te vibhAvika pagala ! praznakartA : eka satsaMgamAM evI rIte nIkaLeluM ke 'vizeSabhAvathI zuM thayuM ?" tyAre kahe, 'mikenikala cetana UbhuM thayuM, pudgala UbhuM thayuM, pUraNa-galanavALuM. e svarUpa jyAM sudhI ApaNuM che tyAM sudhI chUTAya nahIM.' to AmAM mikenikala cetana, pudgala ane pUraNa-galana, vizeSabhAva pachI A traNa vastu UbhI thaI che ? dAdAzrI : traNeya eka ja che. badhuM mikenikala che. pudgala eno artha ja mikenikala che. mikenikalano artha zuM ? enI meLe cAlyA kare, caMcaLa ja rahe, enuM nAma mikenikala, niraMtara caMcaLa rahe, enuM nAma pudgala. praznakartA : paNa mULa svarUpe pudgala vizrA che ? dAdAzrI : hA, mULa svarUpe vizrasA che. praznakartA : to A bAju AtmAmAM vizeSabhAva thavAthI, pelAmAM A pudgala utpanna thAya che ? dAdAzrI : AtmAno vizeSabhAva ahambhAva che ane pudgalano vizeSabhAva pUraNa-galana che. aham gayo eTale pUraNa-galana gayuM. mULa zuddha paramANu thayAM te paNa svabhAvika pUraNa-galanano svabhAva che. praznakartA : eTale potAno jyAM sudhI ahamUkAra che, e vilaya pAme eTale pachI pelAmAM je pudgala che, e pudgalanA baMdha, enI paNa nirjarA thatI jAya pachI ? dAdAzrI : A vizeSabhAva jeTalo ocho thato jAya eTaluM pudgala ochuM thatuM jAya, badhuM ochuM ja thaI jAya. ahaMkAra ocho thAya ne vilaya pAme eTale pelA badhA vilaya thavA mAMDe. mULa pahelo AtmAno vizeSabhAva utpanna thAya che ne pachI pudgalano vizeSabhAva utpanna thAya che. praznakartA : eTale Ano artha ema ke je zuddha paramANuo che, vizrasA svarUpe che, ene AvuM pudgala nathI, pUraNa-calana nathI ? dAdAzrI : temAM AvuM kazuM hoya nahIM ne ! chatAM e svabhAvathI ja kriyAkArI che. praznakartA : eTale sakriya che ? dAdAzrI : hA, sakriya che, paNa ene pUraNa-galana ja kahevAya che. pudgala to zene kahevAya ? mizracetana ene ja pudgala kahevAya. bIjA badhAne pudgala nA kahevAya. bIju badhuM to pUraNa-galana kahevAya. praznakartA : to pachI paramANu ane pugala e bemAM phera thayo ? dAdAzrI : hA, paramANu ane pudgalamAM phera che. eka to zuddha pudgala hoya che, ane bIjuM vizeSabhAvI pudgala che. zuddha pudgala paramANu svarUpe che, chatAM e paramANu svabhAvathI kriyAkArI che. eTale zuM ke ahIM barapha paDato hoya to emAMthI moTuM mahAvIranA pUtaLA jevuM thaI gayuM hoya. e pAchuM ogaLI jAya eTale pUraNa thAya, pAchuM galana thAya. e zuddha pudgala kahevAya. ane bIjuM AtmA ane pudgalanA paramANu bhegA thavAthI utpanna thayeluM che, e vizeSabhAvI pudgala che, emAM lohI, hADakAM, mAMsa, e badhuM vizeSabhAvI pudgala Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) (1.1) vibhAvanI vaijJAnika samaja ! 13 praznakartA : emAM mana-vacana-kAyA badhuM AvI jAya ? dAdAzrI : hA, mana-vacana-kAyA ane bIjuM badhuMya mAyA-bAyA badhuMya AvI jAya. ahaMkAra sivAya badhuMya pudgalanA vizeSabhAva che. ahaMkAra gayo ke badhuMya gayuM. eTale mULa badhuMya ahaMkAra upara che. AtmAnA vizeSa pariNAmamAM ahaMkAra Ubho thayo ane pudgalanA vizeSa pariNAmamAM, mULa je svabhAvika pudgala hatuM ne, te nA rahyuM. praznakartA : svabhAvika pudgala kevuM hatuM ? dAdAzrI : svabhAvika pudgalamAM che te cokhkhuM hoya haMmezAM, lohI-paru, gaMdavADo kazoya nA hoya. praznakartA : svabhAvika pudgalanuM astitva zAnAthI thayuM hoya ? dAdAzrI : e to mULa che ja, svabhAve astitvavALuM ja che. ahaMkAra ciMtave te pudgala dhare rUpa.. vizrA e zuddha paramANu ja che ane paramANu rUpe kahevAya che. paNa eno svabhAva, paugalika svabhAva che, kriyAkArI svabhAva che, pUraNa-galana svabhAva che eTale A be aNu bhegA thayA, traNa aNu bhegA thayA, pachI joInTa thaI jAya badhA. moTuM e (pUtaLA jevuM) thaI jAya, pAchuM kharavA mAMDe. bhegA thAya ne moTuM e thaI jAya, pAcho TAIma thAya, pAchAM judA paDavA mAMDe, pUraNa-galana, pUraNa galana. eTale A jemAM lohI-paru evuM tevuM nA nIkaLe e pUraNa-galana che, te e badhuM svabhAvika pUraNa-galana, cokhuM e che te vizrasA. ane A che te, kayuM kahIe chIe ApaNe ? praznakartA : mizrasA ? dAdAzrI : mizrasA ne prayogasA. eTale be bhegA thaIne. be joInTa thayAM, pelAno aham thayo, eTale ahIM AgaLa prayogasA UbhuM thaI jAya. prayogasA eTale Ama paramANu, joInTa rUpe nA thAya. pachI mizrA thAya tyAre joInTa rUpe thAya. prayogasA to paramANu bhegA thavAnI badhI taiyArIo. pachI mizrasA thayA. mizraNA thayA e A manuSyanA, badhAM jIvamAtranA boDI badhA. ane pachI vizrasA, pachI UDavA mAMDe pAchA. rasa bhogavaI jaI, ahaMkAra rasa bhogave. pachI A (pudgala) pheraphAra thayA kare. praznakartA : jevo jevo ahaMkAra rasa bhogavato hoya tevo tevo pheraphAra thAya ? dAdAzrI : hA, pheraphAra. jevuM pelo ahaMkAra ciMtave ne, tevuM A pudgala thaI jAya. potAne kazuM karavAnuM nahIM. ciMtave ke A thaI jAya, evuM kriyAkArI che A. pudgala svabhAvathI ja kriyAkArI ane temAMthI che te beno sAMdho maLyo. te beu vizeSa pariNAma pAmyA. have vizeSa pariNAma kema baMdha thAya ? tyAre kahe che, ke A ahaMkAra khalAsa thAya eTale AtmAnuM vizeSa pariNAma khalAsa thaI gayuM. ane eTale pachI pudgalanuM vizeSa pariNAma enI meLe ja khalAsa thaI jAya. ahaMkAra che tyAM sudhI pudgalanuM vizeSa pariNAma eTale ahaMkAra ciMtave to tevuM pudgala thaI jAya. eTale potAnA svarUpanuM ja ciMtavana thayuM, pudgalanuM ciMtavana chUTyuM, eTale badhuM chUTayuM. praznakartA : eTale ahaMkAra pudgalanuM ciMtavana kare che, eTale pudgala rUpe thAya che, ahaMkAra jo svabhAvanuM, potAnuM AtmAnuM... dAdAzrI : svabhAvanuM ciMtavana, ene ahaMkAra gaNAto nathI. haMmezAM ahaMkAra hoya ne tyAM sudhI pudgalanuM ja ciMtavana karyA kare che. keTaloka ahaMkAra evo hoya che, zuddha ahaMkAra, te che te potAnuM ja ciMtavana karyA kare che, svabhAvika rIte. eTale pachI svabhAvamaya thaI gayo. potAnA svabhAvane oLakhyo eTale tyArathI ahaMkAra raheto ja nathI. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.1) vibhAvanI vaijJAnika samaja ! 16 AptavANI-14 (bhAga-1) te mULa AtmA to Aropa nathI karato pAcho. ajJAnathI vizeSa pariNAma UbhAM thayAM che. praznakartA : eTale AtmA pote kare che AvuM ? AtmA ema Aropa kare che ? dAdAzrI : mULa AtmA to Aropa nathI karato. A to mULa AtmAno je eka darzana nAmano guNa che, te A saMjogonA dabANane laIne darzana enuM vizeSabhAvane pAme che. ane vizeSabhAvane pAme ne tenAthI A badhuM UbhuM thayuM che. svabhAvikabhAvane pAme to vAMdho nathI paNa vizeSabhAve pAme che. vyatirekamAM mukhya, aham ! praznakartA : eTale vyatireka guNomAM ahambhAva utpanna thavo evuM nathI ? dAdAzrI : nA, ahambhAva e pote ja vyatireka guNa (mULa pharsTa levalano) che, jyAM sudhI be vastuno sAmIpyabhAva che ane ahambhAva Ubho rahyo che, tyAM sudhI vyatireka guNo badhAya rahe che. mULa ahambhAva ja vyatireka guNano mukhya thAMbhalo che. e nA hoya to kazuMya nahIM. vyatireka nAsI jAya badhA, bicArA ! praznakartA : roMga bilIpha ApaNe kahIe chIe, e ne aham eka ? dAdAzrI : e ahaMkAra ja chene ! roMga bilIpha e ja ahaMkAra ane rAITa bilIpha e zuddhAtmA. praznakartA : kaSAya je che, e kayA guNanA paryAya che ? dAdAzrI : pudgala paryAya che. praznakartA : ApaNe je bhAva karIe chIe, e pudgalanuM pariNAma che ? dAdAzrI : bhAva (vizeSabhAva) e cetananI ajJAnatA che ane krodha-mAna-mAyA-lobha e pudgala paryAya che. bhAva je kare che te ajJAna che tyAM sudhI. ajJAna jAya to bhAva karato ja nathI. praznakartA : jJAnI hoya e bhAva nathI karatA ? dAdAzrI : nahIM. bhAva nahIM. pachI svabhAvikabhAva. tArA vizeSabhAvathI A jagata UbhuM thayuM che. svabhAvikabhAva eTale tAro mo. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 AptavANI-14 (bhAga-1) [2] krodha-mAna-mAyA-lobha, konA guNa ? e che vyatireka guNo ! Apane samAdhAna kaMI thAya che ke evuM ja ? gUMcavADo thato hoya to pharI pUchajo. evuM nahIM ke aTakI javAnI jarUra che. tamArAmAM krodha-mAna-mAyA-lobha haze ke nahIM hoya ? praznakartA H hoya ja ne ! dAdAzrI : te tamArA potAnA guNa ke A jaDanA ? cetananA guNa haze ke jaDanA haze ? have badhA sAdhu-saMnyAsIo evuM jANe ke jaDamAM hoya nahIM, krodha-mAna-mAyA-lobha cetana sivAya hoya nahIM, te badhuM gUMcAyeluM che. gUMcAguMca, gUMcAguMca ApaNe kahIe, "cetananA guNa ke jaDanA ?" tyAre kahe, "cetananA.' cokhkhuM kahI deze. have cetananA A guNa nathI, bicArAnA. have guNa avaLA mAnavAthI zuM thAya ? kyAreya AtmA prApta thAya nahIM. tyAre moTA moTA paMDito ne badhA kahe che ke krodha-mAna-mAyAlobha to A cetanano ja dharma. meM kahyuM, 'nirAMta thaI (!) gaI have ! eTale tyAM siddhagatimAMya joDe Ave nirAMte. have e cetanano dharma nathI." tyAre kahe, 'jaDano dharma che ?" tyAre meM kahyuM, 'nA, jaDanoya nathI, mUo.' tyAre kahe, 'to e uparathI paDyo ?" tyAre meM kahyuM, 'hA, e uparathI paDyA jevuM ja che. A samaja badhuM vijJAna che A to." ane vijJAna sivAya game tevI mAthAkUTa kare ne yogo-bogo badhuMya kare, paNa koI dahADo AtmA pAmI zakAya nahIM. A badhuM sAyansa juduM che. vijJAna zuM che, A lokone khyAla nA hoya. praznakartA : krodha udbhavamAM Avelo hoya te kono guNa che ? dAdAzrI : krodha e pudgalano anvaya guNa nathI, AtmAno anvaya guNa nathI, e vyatireka guNa (vizeSa guNa) che. ane bannene judA pADIe to vyatireka guNa baMdha thaI jAya. praznakartA: Apa vigatavAra samajAvo. dAdAzrI : vastunA jeTalA guNadharma hoya eTalA badhA kAyamane mATe enI mahIM hoya. krodha-mAna-mAyA-lobha jo AtmAnA guNa hota to kAyamane mATe AtmAmAM rahevA joIe. jo pudgalanA guNa hoya to pudgalamAM kAyamane mATe rahevA joIe. e jaDanA guNa nathI ne cetananA guNa nathI. e be vastu joDe mUkavAthI vizeSa guNa utpanna thayelA che. chatAMya zAstrakAroe nAma juduM pADyuM che. zAstrakAroe ene vyatireka guNa kahyAM. vyatireka eTale anvaya guNa nahIM. anvaya guNa eTale potAnA chUTe nahIM evA. pudgalanA ne AtmAnA guNo anvaya guNo che. vyatireka guNo potAne (AtmAne) coMTI paDe e kevI ajAyabI che ! potAnA AtmAnA to anvaya guNo che. atyAreya AtmA to zuddha ja che, phakta A pudgala vikRta thayuM praznakartA : e vikRta kema thayuM ? dAdAzrI : hA, ApaNe ne A be bhegA thavAthI. ApaNAmAM che te vyatireka guNa utpanna thayo. vyatireka guNa utpanna thavAthI A pudgala vikta thavA mAMDyuM. vyatireka guNavALo mahIM bhAva kare ja. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.2) krodha-mAna-mAyA-lobha, konA guNa ? 19 20 AptavANI-14 (bhAga-1) dAdAzrI : cetana cetanabhAva ja kare che. cetananA svabhAva ane vizeSabhAva beu che. te vizeSabhAvathI A UbhuM thAya che. vizeSabhAva pote jANIjoIne karato nathI. sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansa, saMjogonA AdhAre A thAya che. khAlI vizeSabhAva karavAthI A pudgala UbhuM thAya che. guno koino che ja nahIM. 'A chuM', eTale 'pudgala huM chuM" evuM bhAna thavuM e ja duHkhadAyI che. bIjuM kazuM duHkhadAyI nathI. cetana cetanabhAva kare che. pugala pudgalabhAva kare che. beu potapotAnA bhAva AtmA nathI bhAva karato. ahaMkAra bhAva kare ja ke mAre Ane mAravo che. eTale ene evA ja pudgalo badhA bhegA thAya. e mAravAno bhAva karyo ne, eTale ene Avate bhava mAravuM ja paDe pelAne. ane tyAra pachI enuM Ave riekzana, te pachI pelo Ane mAre. saMsAra cAlyA ja karaze, Ama karatAM karatAM.. AmAM bhUla konI ? bhogave tenI. zuM bhUla ? tyAre kahe che, 'huM caMdubhAI chuM' e mAnyatA tArI bhUla. kAraNa ke doSita ja koI nathI. eTale koI gunegAra nathI ema sAbita thAya. gunegAra nathI eTale koI guno karato nathI evuM sAbita thAya chene ? tyAre kahe che, zuM che AnI pAchaLa ? tyAre kahe che, cetana guno kare to vAMdho Ave. cetana to guno karatuM nathI. cetana, cetanabhAva karyA kare ane temAMthI A pudgala UbhuM thAya che. e pudgala UbhuM thAya che temAMthI A bhAMjagaDa UbhI thAya che. paNa teye duHkhadAyI nathI. e to khAlI Ama saMgrahasthAnamAM gayA hoya evuM che. sAmasAmI milana thAya, Ama thAya. 'huM chuM A' te ja du:khadAyI che. 'huM caMdubhAi chuM" e ja du:khadAyI che, e mAnyatA khasI ke khalAsa. koI gunegAra jevuM che ja nahIM jagatamAM. gunegAra dekhAya che, te je tamArI joDe krodha-mAna-mAyA-lobha je vyatireka guNo chene te dekhADe. potAnI dRSTithI gunegAra nathI dekhato. krodha-mAna-mAyA-lobha dekhADe che. jene krodha-mAna-mAyA-lobha nathI, ene koI dekhADanAra che nahIM ne dekhAtuMya nathI. kharI rIte evuM che ja nahIM. krodha-mAna-mAyA-lobha pesI gayAM che ne huM caMdubhAI chuM' e mAnavAthI pesI gayAM che. e "caMdubhAi' mAnyatA tUTI gaI eTale jatAM raheze. ghara khAlI karatAM jarA vAra lAge, bahu dahADAnAM pesI gayelAMne ? praznakartA : cetana, cetanabhAva kare che, enAthI A pudgala UbhuM thAya che ke cetana vibhAva kare che tenAthI pudgala UbhuM thAya praznakartA : cetana cetanabhAva karyA kare ane temAMthI A pudgala UbhuM thAya che ? dAdAzrI : hA, pudgala enA prabhAvathI utpanna thAya che. praznakartA : cetananA ? to A zabda khoTo che temAMthI nahIM, tenAthI. dAdAzrI : hA, cetana bhAva kare che ne jevo bhAva kare che tevuM rUpa thatuM jAya che. strI bhAva kare to strI rUpa thato jAya. pujya bhAva kare to puruSa rUpa thato jAya. have strI bhAva Ama nathI karato paNa kapaTa ane moha vadhAre kare eTale pachI strI bhAvanA paramANu UbhA thai jAya. temAMthI ne tenAthI be sarakhuM ja gaNAya, Azaya to mukhya vAta zabda zabda samajAya eTalo ja che. potAne ekjhakTanesa nA dekhAya e. e jeNe joyuM hoya te ja jue ane e zabdathI ApI zakAya evuM nA hoya. jeTalI je rIte samajAvAya evI rIte samajAvyuM hoya, zabdothI. paNa ekkekTanesa nA ApI zakAya. bhrAMti kahe eya bhrAMti ! have vizeSa guNamAM kayA kayA guNo thayA, ke Ama huM, ahaMkAra, Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.2) krodha-mAna-mAyA-lobha, konA guNa ? AptavANI-14 (bhAga-1) dAdAzrI : oho ! tyAM sudhI kono ApaNe kahevo ? hA, te tyAM sudhI kahevAno hoya to A chevaTe pudgalano ja kahevo paDaze. hA, paNa te koNa kahI zake ? badhAM mANaso nA kahI zake. ajJAnIe to mAro ja guNa che, evuM kahevuM paDe. eka jJAnI hoya e ja ema kahe ke A pudgalano guNa che, mAro hoya A. praznakartA : eTale 'huM krodhI chuM, huM lobhI chuM' ema kahevuM paDe ? dAdAzrI : hA, 'huM ja lobhI chuM ne huM ja krodhI chuM' evuM bolavuM paDe. ane jJAnI bole che ke A pudgalano svabhAva che. bannenA guNadharma judA che. jJAnI enAthI mukta thayelA che, e mAnyatAthI roMga bilIphathI ane ajJAnIne roMga bilIpha gaI nathI. 'huM caMdubhAI Ijha dhI pharsTa roMga bilIpha. 'huM vakIla chuM' sekanDa roMga bilIpha, 'Ano bhaI thauM, Ano kAko thauM, Ano phUo thauM', badhI keTalI roMga bilIpho beThI che ! krodha-mAna-mAyA-lobha, rAga-dveSa e badhA vizeSa guNo utpanna thayA che. bAkI, AtmAno mULa svabhAva vItarAga che. jaDane rAga-dveSa che ja nahIM, eya vItarAga ja che. to A rAga-dveSa kyAMthI utpanna thayA ? tyAre kahe, vizeSa guNo utpanna thavAthI. krodha-mAna-mAyA-lobha, gurulaghu svabhAvanA che. AtmA agurU-laghu svabhAvano che. jaDa paNa agurulaghu svabhAvanuM che. benA guNadharmamAM phera che ne ! AtmA potAnA guNadharmamAMthI bahAra koI dA'Do khasyo nathI. e potAnA guNadharmamAM ja rahe che, enA svabhAvika guNo che. sTeInalesane jema kATa nathI caDhato, varasAda, kAdavanI asara nathI thatI, tema ApaNe kAdavamAM (saMsArarUpI kAdava) rahevA chatAM kATa ApaNane nathI caDhato. A AtmA vibhAvika (viruddha bhAvI) nathI thayo, paNa A vizeSa pariNAma che. A kazuM ja nathI, mAtra bhUtAnAM vaLagaNa che ne te pAchAM mudatI che. te jenI mudata pUrI thavA Ave tene huM choDAvI ApuM. thoDo TAIma AghopAcho karI ApIe. paNa phorenarsa kahe to temane nA choDAvI zakAya. tethI A pajhala kahevAya che ne ! ane te kevI rIte pajhala thayuM che, e huM joIne boluM chuM. A gamyuM nathI, ekjhakTa che, jema che tema, bhrAMti ke nathI A. A to lokoe bhrAMti e nAma ApeluM che. kazuM samajaNa nA paDI tyAre bhrAMti kahI. kahevAmAM phera, jJAtI-ajJAtIne ! A vizeSa guNa ene vyatireka guNa kahevAmAM Ave che. je A (jaDa)mAMya nathI, A(cetana)mAMya nathI. je mAne eno pachI. 'A mane thAya che', mAlikI mAne teno. praznakartA : A vyatireka guNa AtmAno nathI ke pudgalano nathI, to pachI A banne AtmA ne pudgala sAthe che, to tyAM sudhI A kone lAge che ? A vyatireka guNa kono kahevAya ? A vijJAnathI UbhuM thayeluM che jagata, kaNa bhagavAne kahyuM che e rIte ! A to naimittika thaI gayeluM che. A to AtmAnuM vizeSa svarUpa che, mULa svarUpa nathI A. e vizeSa svarUpa te A vijJAnathI UbhuM thayuM che, e jyAre samajavAmAM Ave tyAre potAne potAnI zakti pragaTa thAya. ane pachI pelo vizeSabhAva UDI jAya. Ane (huM) potAno vizeSabhAva ane svabhAva, beu khyAlamAM hoya, pachI potAnuM svarUpa anubhavamAM AvI jAya. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) [3] vibhAva eTale viruddhabhAva ? vyAkhyA, vibhAva taNI ! praznakartA : vibhAvanA kAraNe A kaSAyo utpanna thAya che ? svarUpamAM nahIM rahetAM, svarUpathI zruta thatAM e badhA vibhAva bhAvo, kaSAyanA bhAvo badhA utpanna thAya che ? dAdAzrI : vibhAva bhAva konA che ? vibhAva eTale zuM ? praznakartA : svabhAvathI viparIta javuM te. dAdAzrI : nA, e to lokoe artha Avo karyo che, vibhAvano artha, svabhAvathI viparIta javAno. ene jo Teva kuTeva paDI hoya ne, to to mokSamAMya nA besI rahevAya. tyAMthI pAcho doDIne ahIM Ave. vibhAvano artha Avo nathI. AtmA vibhAvI hoya ne, to to koI dA'Do koI AtmA mokSe tyAM rahe ja nahIM. AvI AvI nAnI bhUlo eTalI badhI thaI che ke AkhuM jagata badhuM baphAIne marI gayuM che ! vibhAva samajavo joIe ke nA samajavo joIe ? praznakartA : AtmAe vibhAva karyo che, zAstro kahe che. dAdAzrI : vibhAva karyo eTale tame zuM samajyA ? praznakartA : e vibhAvanI bhAvanA eNe karI evI. dAdAzrI : have e jo vibhAvanI bhAvanA AtmA karato hoyane to to eno potAno svabhAva thaI gayo. praznakartA : to pachI vibhAva kevI rIte thayo ? dAdAzrI : vibhAvano huM tamane batAvuM chuM rasto. paNa A je vibhAvano artha AvI rIte cAle che, viddhabhAva samajyA che ke "je karavAnuM che tenAthI avaLuM ja kare che A. A viruddhabhAva ApaNe kADhavo ja paDaze.' paNa A joya viruddhabhAva, A vizeSabhAva che. viruddhabhAva hoya to kADhavo paDe. jo svabhAvanI viruddha jAya to eno svabhAva thaI paDyo, viruddhabhAva hoya to to e kAyamano guNa thayo, mATe mokSamAMya enI joDe jAya e to. eTale viruddhabhAva samajyA che. ne, te AkhuM badhuM khoTuM che tadana, 100 TakA. AtmAmAM vibhAva karavAnI zakti ja nathI. AtmA svabhAvika ja che ane svabhAvanI viruddha jato ja nathI koI dahADoya. tamane potAne samajAya to bolajo, 'hA' pADajo. praznakartA : AtmAnA pudgala sAthenA je saMyogo UbhA thayA tyAre ja A vibhAva utpanna thayone ? dAdAzrI : vizeSabhAva thayo. praznakartA : hA, te Ubho thayo e svabhAvamAM na gaNAya. eTale vibhAva e AtmAnuM ja pariNAma ne ? dAdAzrI : mArI vAta sAMbhaLone, AtmAnuM pariNAma kahIe to to pachI ApaNe ko'kane vagara kAmanuM bolIe to keTalo badho doSa bese ? praznakartA : AtmAnA svabhAvamAM nathI paNa AtmA e ja pariNAmamAM pariName che mATe ja jakaDAyelo che ne ? dAdAzrI : nA, te ja samajavAnuM che. mAruM kahevAnuM ke jo ene AtmAnAM pariNAma kaho, to bhayaMkara doSa besI jAya. jo pudgalanAM kaho to pudgalano hoya nahIM. eTale zuM che e ? pudgala kahe che, mArA hoya A guNadharma. AtmA kahe che, mArA hoya A. tyAre Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.3) vibhAva eTale viruddhabhAva ? dharmomAM ApaNA sAdhu-AcAryo zuM kahe che ? A vibhAva e AtmAnA guNadharma che, to ethI mahAna doSa bese che, bhayaMkara aMtarAya bese che. enAmAM Avo guNa nathI. 25 zuM mAro AtmA pApI ? A to loka kahe che, 'AtmA Avo vibhAvika thaI gayo che, eTale have ene pAMsaro karo.' alyA, pAMsaro karanAra koNa ? vibhAva thaI gayo che, e kahenAra koNa ? kahenAra koNa haze ? ane 'mAro AtmA pApI che', evuM kahenAra koNa haze te ? enuM pRthakkaraNa karo. bolanAra koNa haze ? e pote, pApI nA hoya e ja bolene evuM ? koNa bole ? 'mAro AtmA pApI che, paNa huM pApI nathI' kahe che. vakIla to evuM ja pUchene, ke 'tyAre tame ?" tyAre kahe, "mAro AtmA pApI che, huM nathI.' lyo, eno artha e ja thayo, A vakIla AvuM khoLI kADhe ! tyAre kahe, hA. have AtmAne pApI sudhI laI gayA loka. zuM svAda kADhe emAMthI ? keTalAka dharmomAM kema AvuM bolatA haze ? praznakartA : emane haju mithyAtva bhAna che. dAdAzrI : nA, kazuM bhAna ja nathI. mithyAtva bhAna hoya toye bahu sAruM kahevAya. toye khabara paDe ke, AtmA zI rIte pApI ? pApI to huM chuM, AtmAne kema kahevAya ApaNAthI ? mithyAtva bhAna hoya te eTaluM bole ne ? pApI to huM chuM, AtmA kema ? have e bhUla zAthI thaI haze ? AgaLa sadguruoe kaheluM, bhagavAne kaheluM, ke pratiSThita AtmA pApI che, evuM kahejo. te 'pratiSThita' UDI gayuM ane mULa AtmAnI upara AvI gayuM. tethI to kRpALudeve kahyuM, ke sacoDo AtmA ja vosarAvI dIdho. (vosarAvavuM-arpaNa karI devuM) pudgala vosarAvavAnuM hatuM, tene badale zuM vosarAvyuM ? AtmA vosarAvI dIdho. pudgala rahevA dIdhuM potAnI pAse. AptavANI-14 (bhAga-1) have keTalAka sAdhu evuM mAnI beThA che ke AtmA azuddha thaI gayo che. alyA mUA, zI rIte tuM zuddha karIza e pachI ? azuddha thaI gayelo zuddha zI rIte thAya ? 26 AtmA kyAreya paNa azuddha thayo nathI, koI sekanDamAM AtmA azuddha thayo nathI. ane thayo hota to zuddha koI karI zakata ja nahIM A jagatamAM. kAraNa ke e svabhAvika vastu che, svabhAvika vastune plAsTara-blAsTara (bagADa coMTe nahIM) kazuM aDe nahIM. koIka zAstroe evuM lakhyuM che ke AtmA mUrchita thaI jAya che. AtmA mUrchita thAya to AtmA ja nhoya. ane mUrchitane koNa maTADanAra ? tenAthI koI moTo che nahIM. praznakartA : AmAM AtmAnI preraNA to chene ? dAdAzrI : preraNA hoya tyAre to bhikhAro thaI gayo AtmA. preraNA karanAra mANasa gunegAra che. ane te pharI chUTakAro ja nA thAya preraNA karanArano. AtmAe preraNA-preraNA karI nathI. e bhagavAna svarUpa che. koI dahADo azuddhatA utpanna ja nathI thaI. bAkI, A vijJAnathI UbhuM thayeluM che. e jo preraNA kare, to pachI kAyamano eno svabhAva baMdhAI jAya ane jokhamadArI Ave enI, prerakanI jokhamadArI che. eTale A prerakeya, potAnA ja karmonuM phaLa e preraka che. ane te vyavasthita zaktithI thAya che. A be vastu joDe hovAthI trIjo vizeSa guNa utpanna thayo che ane e ja karma grahaNa karyA kare che. A beu emanI meLe potAnI sthitimAM ja hoya che. mULa AtmA tenI te ja sthitimAM hoya che, phakta vibhAvika pudgala vikArI bane che. eTale A preraNA hoya to koI dahADo chUTe ja nahIM. AtmA saMkalpa-vikalpa karato ja nathI. saMkalpavikalpa kare to ja e preraNA kahevAya. eTale e bhAvakarma karato nathI ke karmane paNa e grahaNa karato nathI, e 'huM' ja badhuM kare che. bhAvakarma AtmA kare to eno kAyamano svabhAva baMdhAI jAya. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.3) vibhAva eTale viruddhabhAva ? 27 28 AptavANI-14 (bhAga-1) vizeSabhAvathI zuM thAya che ke A ATha dravyakarma baMdhAya che, AMkhe pATA hovAthI. ane ATha dravyakarma hovAthI bIjA pAchA bhAvakarma utpanna thAya che. bhAvakarma koNa karAve che ? A AMkhe pATA che te A bhAvakarma karAve che. praznakartA : paNa e karma to pachI thayAM, paNa zarUAtamAM jyAre vizeSabhAva Ubho thayo, tyAre A pATA kyAMthI AvyA pachI ? praznakartA : to A bhAvakarma e konuM kAma to pachI ? dAdAzrI : jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa e jevAM je cazmAM (dravyakarma) 'ene' prApta thayAM che, tenA AdhAre bhAva thAya che. praznakartA : AtmAne AdhAre nahIM ? dAdAzrI : AtmA Ama kare ja nahIM. A vizeSabhAva che, e AtmAno svabhAvabhAva nathI. atyAre to jANe ke ahaMkAranA ja badhA bhAva che, paNa mULa zarUAta kyAMthI thayelI ? vizeSa guNa utpanna thAya che ane tethI bhAva utpanna thAya che, bhAvakarma cAlu thAya che. ane AtmAno potAno svabhAva judI vastu che. A vizeSabhAva benI hayAtImAM thayelo che ane A amArI sAyanTiphika zodhakhoLa che ane covIsa tIrthaMkaronI A ja mAnyatA hatI. paNa A pheraphAra thaI gayuM tethI tenuM phaLa nahIM maLatuM. phaLa maLatuM nathI, enuM kAraNa ja e che ke AvI thoDI bhUla cAlatI Ave che ne ! praznakartA : jaDa ne cetananA sAmIpyabhAvane lIdhe A pramANe thAya che ema kaho cho Apa ? dAdAzrI : hA, basa. enAthI vizeSabhAva utpanna thayo che. AtmA potAnA svabhAvamAM che, pudgala che te vikRta thayeluM che. kAraNa ke benA vizeSa guNadharmane laIne vikRta thayuM pudgala ane e vikRtine laIne A dhamapachADA cAlyA kare che, ekzana enDa riekzana, ekzana enDa riekzana, cArja ne DiscArja, cArja ne DiscArja cAlyA ja kare che. A vizeSabhAva utpanna thayelo che ane A jAte joIne kahuM chuM, tethI ja chUTAya, nahIM to chUTAya nahIM A kALamAM. duSamakALamAM chUTAtuM haze ? eka dahADo ciMtArahita nA jAya. duSamakALamAM ArtadhyAnaraudradhyAna baMdha nA thAya. A to akrama vijJAna che, tethI A chUTe che. dAdAzrI : saMjogonA dabANathI vizeSabhAva Ubho thayo ane vizeSabhAvathI ja A pATA baMdhAyA ane pATA baMdhAyA eTale UMdhuM dekhAyuM, eTale UMdhA bhAva utpanna thayA. te pATAnA AdhIna che, AtmAne AdhIna nathI e. A je ATha dravyakarma che, jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa.. emAM AtmAnI hAjarIthI pAvara pUrAyelo che, AtmA emAM nathI pUrAyo. ane e pAvara kAma karI rahyo che A. ane pAvara eya pAcho jaDa che. eTale A jaDa kriyA che badhI. AtmAnI koI kriyA nathI. praznakartA : sAmIpyabhAvane hisAbe UbhA thayelA pAvaranI ja e preraNA che ? dAdAzrI : hA, barAbara che. cetana potAnA anvaya guNothI baMdhAyeluM che, potAnA sva guNothI. bIjA guNo ane utpanna thatA nathI. phakta bhAnamAM bilIphamAM ja phera che. 'potAne' ('huMne) ema bhAna thAya che ke A huM karuM chuM. e bhAnamAM phera thAya che te kone thAya che ? pAvara cetanane (eTale 'huM'ne). have e bhAna tUTe kyAre ? tyAre kahe, jJAnI puruSa prakRti ne puruSa be chUTuM pADI Ape tyAre e bhAna tUTe, nahIM to bhAna tUTe nahIM ne ! eTale A pAvara bharelo che. jema beTarImAM sela hoya che ne, te selamAM pAvara bharyA pachI e phaLa Ape che, kAma Ape che. nathI Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.3) vibhAva eTale viruddhabhAva ? 29 AptavANI-14 (bhAga-1) ApatA? kyAM sudhI Ape ? jyAM sudhI bharelo mAla che, pUraNa karyuM che te galana thatAM sudhI e pAvara phaLa Ape. galana thaI rahe eTale kADhI nAkhavAnuM. je galana thAya che, te pUraNa thaI gayeluM che. galana e DiscArja che ane pUraNa e cArja che. pUraNamAMthI galana thAya che ane galanamAMthI "pote' ahaMkAre karIne pAcho pudgala UbhuM kare che, puraNa kare che. eTale TAMkI khalAsa thatI nathI. khAlI thAya te pahelAM pANI reDa reDa kare che ane pachI kahe che, mAre muktimAM javuM che. alyA mUA, javAtuM haze ? A dhaMdho ja baMdhanano te mAMDyo che ! eTale A cetana samajaNa paDe evuM nathI. amAruM AtmajJAna e bahu moTI vastu che. kevaLajJAnamAM ne emAM phera ja nathI, cAra DIgrIno ja phera che. ane te AtmajJAna kevuM? anubhaveluM hovuM joIe. AtmA chuTApaNe vartavo joIe, tadana chUTo ane te nirAlaMba AtmA hovo joIe. Avo AtmA nA cAle. A to pAvara AtmA (pAvara cetana)nI badhAe vAta karI che. have e pAvara AtmA kahyo to lokone samajaNa paDe, nahIM to ema ne ema cetana kahIe to zI rIte samajaNa paDe ? selamAM jema pAvara bharyo che, temAM beTarI ane pAvara bharanArI vastu judI hoya che. ane sela che te enuM kAma karyA kare che. A sela ja che, mana-vacana-kAyAnA traNa sela che. te jyAM sudhI pAvara bharelo che e pAvara khalAsa thaze tyAM sudhI A sela cAlaze, pachI paDI jaze. ene DiscArja kahIe chIe ApaNe. tamAre kazuM karavuM nA paDe, enI meLe ja DiscArja thayA kare. tamAre joyA ja karavAnuM ke A zI rIte thAya che, eTaluM ja ane DahApaNa karavA jazo to AMgaLI dajhAze. kAraNa ke A tIrthakaronuM vijJAna che, A akrama vijJAna che. ane A to pAvara bharelo che, bIjuM kazuM ja che nahIM. AmAM cetana che ja nahIM. eTale ame ene pAvara nathI kahetA paNa nizcetana cetana kahIe chIe. preraNA IzvaranI nathI, AtmAnI nathI. preraNA karanAra hoya te ja gunegAra kahevAya. preraka e moTAmAM moTo gunegAra, karma ane ja lAgu thAya. ane AtmA to cokhkho, zuddha svarUpI che ane ene karma aDe evo che nahIM. 'karma sthaLa vastu che ane 'AtmA' sUkSmatama che, je "meM joyelo che, anubhavyo che, temAM ja vartu . nirAlaMba AtmA joyelo che. rAgAdi bhAva nathI AtmAtA ! praznakartA : "AtmAnA AMtarika rAgAdi bhAva nizcaya dRSTie baMdhanA kAraNa che. ane baMdhane saMsArano hetu kahyo che." e jarA samajAvo. dAdAzrI : have rAgAdi bhAva AtmAnA potAnA nathI. ahIM jarA A lokomAM spaSTatA lakhAI nathI. potAnA rAgAdi bhAva nathI, e paraupAdhi che. upAdhinI peThe che. jema koi mANasa upAdhimAM Avyo hoya ane tethI upAdhi gRhita lAge, te upAdhine laine che. upAdhi nA hoya to kazuM che ja nahIM. eTale rAgAdi guNa potAnA guNa nathI. be vastu bhegI thavAthI trIjI vastu UbhI thAya che. judA ja guNadharma, e rAga-dveSa e vyatireka guNo che. eTale ahIM AgaLa e lokonA kramika mArgamAM A sisTama che. ane to ja emane cAle evuM che. nahIM to cAle nahIM ne ! ane "akrama" ApaNuM cokhkhuM kahe che. praznakartA : have rAga pariNAma potAnA paryAyamAM che, mATe AtmA teno kartA che. have rAga pariNAma zuM AtmAno paryAya che ? dAdAzrI : nA, evuM nathI. ApaNe je samajayAne e Akho A to bahu UMDI karAmata che, A badhuM rahasyavALuM vijJAna che, covIsa tIrthakaronuM bheguM vijJAna che. nahIM to eka kalAkamAM bhedajJAna thAya, evuM to kyAreya paNa baneluM nahIM ane te saMsAramAM rahevA sAthe. tyAgIonuMya nahotuM thatuM. paNa A saMsAramAM rahevA sAthe, chokarA ramADe, badhuM ramADe, khAya-pIe, moja kare toya kazuM harakata nA Ave. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.3) vibhAva eTale viruddhabhAva ? kramika mArga jANato ja nathI. praznakartA : to sAva UlaTuM ja che ? dAdAzrI : jyAM AtmA nathI, tyAM ja AtmA mAne che. praznakartA: haM. jyAM nathI tyAM mAne che. eTale A muzkelI UbhI thAya. dAdAzrI : tyAM bilakula AtmA nathI hoto, vagara cetane cAle che, meM kahyuM ke, evuM mAnyAmAM zI rIte Ave ? praznakartA : vAMcavAmAM AvyuM che ke, pudgala ane AtmA avagAhanarUpe rahelA che ane ene lIdhe A vibhAvika bhAva utpanna thAya che. kharekhara AtmA kartA nathI ane pudgala kartA nathI, evuM kuMdakuMdAcArya kahe che. tame je sahelI bhASAmAM kahyuM, to zAstra ema kartA kevI rIte kahI zake ? dAdAzrI : AmAM koInuM khoTuM kahetA nathI. pAchuM evuM cokhkhuM lakhe che ke jJAna dazAe potAnA svabhAvano ja kartA che. ajJAna dazAe Ano (vibhAvano) kartA che. paNa vAta ekAMtika rahI gaI. te kartApaNuM chUTatuM nathI. ne e sAyanTiphika vAta samajAtI nathI. bIjA dharmomAMya ema kahe che ke bhagavAnanI IcchA vagara A thAya nahIM. eTale bhagavAnane mahIM lapoTyA. eTale zI rIte jJAna thAya ene ? virodhAbhAsa kare. A to ApaNA akrama vijJAne badhA sAMdhA toDI nAkhyA. kartApaNe mAMDaco saMsAra ! have A lokoe zuM kahyuM ke AtmA kartA che. are, eTale sudhI lokoe kahyuM ke AtmA bhAvakarmano kartA che. eTale bhAvakarmano kartA TharAvI dIdho. jo vibhAvano kartA hoya to tyAM mokSamAMya kartA ja rahe. tyAM kema nathI rahyo ? eTale A to jJAnI puruSa Ave tyAre badhuM khulluM karI Ape. A bhAvakarma 'mane' thAya che e ja baMdhana che, e parabhAva che. parabhAvane svabhAva mAne e ja baMdhana. parabhAva kema ? parasattAne AdhIna che. zAstromAM zuM lakhyuM che, ke svabhAvathI akartA che. A vibhAvathI, vizeSabhAvathI kartA che ane mATe bhoktA che. have te AkhuM ahIM ema ne ema rahI gayuM ane vyavahAramAM ja cAlyuM. vyavahArane ja AtmA mAnavAmAM Avyo. praznakartA : e apekSAe che ne ? dAdAzrI : hA. vyavahAranI apekSAe jo kartA samajone, to kAma thAya. nahIM to apekSA bhUlI jAya che ne ! ne kAma thayeluM dekhAtuM nathIne tamane ? enuM zuM kAraNa che ? mULamAM bahu bhUlo che, ghaNI bhUlo che. A to UlaTuM dekhAtuM nathI ne UlaTI upAdhio bahu che, kaSAyo pAra vagaranAM che. haMmezAM kaSAyanI poSaNA hoya tyAM AgaLa vItarAga dharma nA hoya. evuM tamane lAge che ? bolo have, lAkha avatAra sudhI AvA svaccheda vihAre cAle to dahADo vaLe ? potAnA svacchaMda vihAra che, ne lokone zuM kahe ke "A badhA mUrkha loko che.' lokone pAchA mUrkha kahe. vizeSabhAva eTale AtmA A badhuM kevaLajJAnathI jANI zake che ane bIjuM A vizeSabhAveya jANI zake che, ema kahe che. evA saMjogo hoya to vizeSabhAvaneya pote jANI zake che. eTale vizeSabhAva e saMyoga, kALane laIne che. te saMyoga chUTA karIe to vizeSabhAva UDI jAya. eTale AtmA ne pudgala be bhegAM thayelAM che te chUTA karI ApuM eTale eno vizeSabhAva UDI gayo. pratiSThA pUrI saryo... tamane mULa hakIkata kahI dauM. be prakAranA AtmA che, eka mULa AtmA che ne e mULa AtmAne laIne bIjo Ubho thayelo A vyavahAra AtmA che. mULa AtmA nizcaya AtmA che, temAM kazo pheraphAra thayo ja nathI. e jevo che tevo ja che ane tenAM aMge vyavahAra Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.3) vibhAva eTale viruddhabhAva ? 33 34 AptavANI-14 (bhAga-1) AtmA Ubho thayelo che. jevI rIte ApaNe arIsA sAmA jaIe tyAre be 'caMdubhAI" dekhAya ke nA dekhAya ? praznakartA: hA, be dekhAya. dAdAzrI : evuM A vyavahAra AtmA Ubho thayelo che. ene ame 'pratiSThita AtmA' kahyo. emAM potAnI pratiSThA karelI che. mATe jo haju 'tame' pratiSThA karazo, 'huM caMdubhAI chuM, huM caMdubhAI chuM' karazo to pharI AvatA bhava mATeno pratiSThita AtmA Ubho thaze. A vyavahArane satya mAnazo to pharI vyavahAra AtmA Ubho thaze. nizcaya AtmA to tevo ne tevo ja che. jo eno sparza thaI jAya ne, to kalyANa thaI gayuM ! atyAre to vyavahAra AtmAno ja sparza che. eka mANasa khArekano moTo ejanTa che, sahu loka ene kahe ke A khArekavALA zeTha che." paNa korTamAM e vakIla gaNAtA hoya. e vakIlAta karatA hoya to vakIla gaNAya ne ? evI rIte 'tame" vyavahArika kAryamAM jo masta cho to 'tame' 'vyavahArika AtmA" cho ane nizcayamAM masta cho to 'tame' 'nizcaya AtmA' cho. mULa 'tame' ne 'tame ja cho paNa kyA kAryamAM cho, enA upara AdhAra che. vyavahAra AtmA e ja ahaMkAra ! praznakartA: have vibhAva avasthAmAM pote upayoga mUke che eTale AtmAne karma baMdhAya che. eTale A AtmAno ja upayoga vibhAva dazAmAM jAya che. jo e svabhAvamAM rahe to ene karma baMdhAtuM nathI, e barobara che ? dAdAzrI : nA, khoTI vAta che. AtmA niraMtara svabhAvamAM ja rahe che, e ja mULa AtmA. ane je svabhAva ne vibhAva thayA kare che e vyavahAra AtmA che. mULa AtmA to niraMtara mukta ja che, anAdi mukta che. aMdara beThelo che pAcho. vyavahAra eTale atyAre je mAnelo 'AtmA' che e vibhAvika che ane vyavahAra AtmAmAM ATaluM eka senTa paNa cetana nathI. praznakartA : A vyavahAra AtmA che e ja ahaMkAra che ? dAdAzrI : hA, e ja ahaMkAra che. ane emAM senTa paNa cetana nathI. juo, cetana vagara kevuM jagata cAlyA kare che ! A varlDamAM pahelI vakhata bahAra pADuM chuM ke AmAM cetana nathI. praznakartA : Ape amane jJAna ApyuM e pahelAM to amAro AtmA, vyavahAra AtmA hato ? dAdAzrI : hA, bIjuM zuM hatuM tyAre ? A vyavahAra AtmAmAM rahI ane tame mULa AtmAne joyo. ene joyo tyAMthI caMbhita thaI gayA ke ohoho ! ATalo AnaMda che ! eTale pachI emAM ja ramaNatA cAlI. pahelAM ramaNatA saMsAramAM, bhautikamAM cAlatI hatI. saMsAra aupacAki, vyavahArathI... A duniyAmAM koI purAvo nathI AtmAno. paNa anupacArika (anupacarita) vyavahArano purAvo to che ja ne ke kaMI paNa upacAra karyA vagara A zarIra banyuM, koI banAvanAra na hovA chatAMya. tene badale lokoe ThokI besADyuM ke bhagavAna che ane bhagavAne A badhA pUtaLAM banAvyAM emanA kArakhAnAmAM. eTale AgaLa vicAra karavAnuM bAraNu ja baMdha thaI gayuM ne ! paNa ApaNe zuM kahIe chIe, bhagavAne banAvyuM nathI. ane A anupacArika vyavahAra to jo ! A vyavahAra upacArika vyavahAra nathI. upacArika vyavahAra to ApaNe Ama, mahIM cA banAvIe kharekhara te. 'cA meM banAvI' kahevuM eya bhrAMti che. eya anupacArika vyavahAra ja che A jagata. paNa eTaluM ene ema lAge che ke "A huM karuM chuM e, eTale saMsAra Ubho thaI gayo che. eya anupacArika vyavahAra ja che pAcho. jo ema anupacArika vyavahAra nA hoya to mare ja nahIMne koI ! e upacArika vyavahAra hota to koI mare nahIM ne ! eya anupacArika vyavahAra ja che. e rAtre kAma hoya to UMghI ja nA jAya ne ! e anuupacArika vyavahAra che te ! paNa ATalA badhAnI buddhi kevI sateja thaI jAya che ne eTale A badhuM Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.3) vibhAva eTale viruddhabhAva ? karIe tyAM 'huM karuM chuM' e bhAna thaI jAya che. ane e bhAneya kevI rIte thAya che ? vyatireka guNa utpanna thaI jAya che, tethI. 35 eTale A AtmA ane anAtmAnI, bannenI hAjarIthI vyatireka guNo utpanna thayA. ekalA AtmAthI thaI zake nahIM, ekalA anAtmAthI thaI zake nahIM. eTale ahIM eka khaseDI nAkhe. eTale pachI utpanna nA thAya. praznakartA : e hAjarImAM paNa e mAruM gaNyuM eTale thayAne ? dAdAzrI : mAruM gaNanAra koNa te ? AtmAya 'mAruM' nA kahe ane pudgaleya 'mAruM' nA kahe. praznakartA : paNa atyAre pAse to che ja ne ? dAdAzrI : e pAse che eTale jAgRti UDI gaI AkhI. e jAgRti utpanna thaI eTale chUTuM paDI gayuM, vyatireka guNa baMdha. praznakartA : have e ja, pAsenI kaI jAgRti UbhI thaI ? dAdAzrI : pAse AvyA eTale ene AvaraNa AvI gayuM, jAgRti UDI gaI. te pachI e pAse AvanAra AvaraNa toDI nAkhyuM eTale juduM thaI gayuM. AvaraNa toDavAnAM hoya che ne ? praznakartA : eTale baMne dravyo to bhinna ja che paNa A pelA pAse AvavAne lIdhe e thayuM hatuM ? dAdAzrI : bhinna ja che, kazuM koIe karyuM ja nathI. koIe koIne madada karI nathI. koIe koInuM nukasAna karyuM nathI. kazuM che ja nahIM. A badhI ja tamArI bhUla che. pAchA e lokoya kabUla kare che ke koI dravya bIjA dravyanI madada karI zake nahIM. koI nukasAna karatuM nathI. te mUA koNe karyuM A, khoLI kADhane ? AtmAe karyuM ke anAtmAe karyuM ? tyAre javAba e ApaNA loka samaje nahIM. vaijJAnika vAta che A. 36 AptavANI-14 (bhAga-1) vizeSa phoDa, vibhAvaavasthAtA... vizeSa guNa tamane samajamAM AvyuM ? A tattvanA vizeSa guNa che, e ekjhekTa hoya che. paNa huM tamane, enI similImAM bIjo ahIMno avasthAno vizeSa guNa batAvuM. tattvanA vizeSa guNa tame joI zako nahIM. eTale avasthAthI tamane batAvuM ke kevI rIte A UbhuM thayeluM che ! praznakartA : Apa jarA dRSTAMta ApIne samajAvo ne ke A je bheguM thayuM, enuM mULa kAraNa zuM ? dAdAzrI : AnI similI tatvomAM hotI nathI chatAM A similI ApuM, temAM mane kAraNa khoLI Apo. jema ApaNe bagIcAmAM Arasa naMkhAvyo hoya. Arasano roDa karyo hoya, te roje zeTha bUTa paherIne Ava-jAva kare. te vakhate emane zuM khabara paDe ke A paththarano zuM svabhAva che te ? te pachI eka dA'Do bapore be vAge chokaruM tyAM ramatuM haze te paDyuM, te A ughADA page tyAM doDatA gayA unALAne dahADe, to Arasa zuM ApaNane phaLa Ape ? praznakartA : garamI, garamI. dAdAzrI : nA, paNa garamI to A upareya lAge che paNa pagane zuM thAya asara ? praznakartA : dajhADe. dAdAzrI : dajhAya. eTale zeThane ema bhrama pese ke A konTrAkaTare zuM karyuM ? AvA garama patharA kema ghAlyA A lokoe ? eTale konTrAkaTarane Thapako Ape ke 'bhaI, teM garama patharA ghAlyA mATe tArA paisA kApI levAmAM Avaze.' tyAre konTrAkaTara khulAso kare ke sAheba, meM garama patharA ghAlyA nathI, patharA to ThaMDA ja ghAlyA che, paNa A sUryanArAyaNanA saMjogathI A garama thayelA che. te hamaNe sUryanArAyaNa AthamI jaze ke tarata enA svabhAvamAM AvI jaze.' Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.3) vibhAva eTale viruddhabhAva ? 37 38 AptavANI-14 (bhAga-1) eTale A sUryanArAyaNanI hAjarIthI A garama thayA che. eTale vizeSa guNa utpanna thayo ane te sUryanArAyaNa khasI jaze eTale vizeSa guNa UDI jaze. e rIte A ahaMkAra Ubho thaI gayo che. have Avo phoDa zAstramAM pADyo nA hoya ! ane AvA dAkhalAya koNa Ape ? dAkhalo hoya to samajAya ne ! samajAvI dIdhuMne ? te trIjo guNa Ubho thaI gayo che. praznakartA : to to pachI ema thayuMne, paththare sUryano guNa grahaNa karyo. trIjo guNa nA thayone ? dAdAzrI : nA, paththara sUryano guNa grahaNa karato nathI. asara thAya che ene, sUryanI IphekTa thAya che. potAno svabhAva to ThaMDo ja che, paNa A asara thaI jAya che. praznakartA H to A garamI ane ThaMDI e vAtAvaraNanI asara praznakartA : nA bese. dAdAzrI : ane preraNA che. preraNA konI che ? pAvaranI preraNA che, A cetananI nathI A. jo cetananI preraNA hota to cetana baMdhAya. eTale A samajavuM bahu saheluM nathI, bahu agharuM che. tethI to badhuM A pAchuM ne pAchuM paDyA kare che. tethI to tyAga karavA paDe che, nahIM to tyAga karavAnuM hotuM haze ? jo AtmA samajyo to tyAga karavAnuM nathI ane nathI samajyo to tyAga karyA ja karane tArI meLe, anaMta avatAra sudhI tyAga karyA karane ! tyAgI ne AtmA be judA che. tyAgI pugalano vyApArI che. praznakartA : pAvara ne caitanya be judA judA che ? dAdAzrI : jema sUrya ane ahIM AgaLa urjA utpanna thAyane eTaluM juduM che. sUryane laIne urjA utpanna thAya, eTaluM juduM che. pAvara emAM sUryanuM kaMI kartApaNuM nathI. emAM bIjI vastu bhegI thaI eTale urjA utpanna thAya. jo tame ahIM moTo jADo kAca mUkI do, to e kAcanA AdhAre bIjI vastu bhegI thaI eTale moTuM e thAya ane enAthI badhuM saLage nIce. emAM sUryane kaMI levAdevA nathI. A vastu bIjI bhegI che te ene lIdhe che, e khaseDI lo eTale kazuM nathI pAchuM. have khase zI rIte ? praznakartA : khaseDanAro maLe to khaseDI Ape. dAdAzrI : khaseDI Ape. tethI kRpALudeve kahyuM ke mokSadAtA puruSa maLaze tyAre tamAro chUTako thaze. mokSanuM dAna ApavA AvyA hoya ! te dAna ApanArA kevA haze ? kRpALudeve ja zabda lakhyo ke mokSadAtA ! bAkI koI jagyAe mokSadAtA nathI lakhyuM ! dAdAzrI : sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansa che. sUryanA rejha (kiraNo) jamInane Taca thAya che, tenI garamI UbhI thaI che. thoDuM ghaNuM buddhimAM utare ke nA utare ? preraNA AmAM pAvaranI ! sUryanI hAjarImAM ahIM koI vastu mUkI hoya to urjA utpanna thAya ke nA thAya ? praznakartA : thAya. dAdAzrI : eTale e pote kartA nathI emAM. A be vastu bhegI thAya eTale urjA utpanna thAya. evI rIte A utpanna thayeluM che. have A zI rIte geDa bese ? mANasane zI rIte meLa paDe A ? koInA karyA vagara thAya kevI rIte ? kaheze. AnI geDa nA bese ? Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 AptavANI-14 (bhAga-1) [4] prathama phasAmaNa AtmAnI ! varlDa, ITa selpha pajhala ! A saMsAranA sparzathI A vizeSa guNa utpanna thayo che. te vizeSa guNa eno kALa pAkaze, eTale baMdha thaI jaze. eno amala utarI jaze. A saMsArano amala eTale bhrAMti. te amala utarI jaze, eTale rAge paDI jaze. pote che e ja thaIne Ubho raheze. eTale AvuM kazuM thayuM ja nathI, tyAM AgaLa pachI utpanna karavAnuM kyAM rahyuM ? te jagata utpanna ja thayuM nathI, jagata sanAtana che. kyAreya AnI Adi hatI ja nahIM, pachI ene khoLavAnuM kyAM rahyuM ? pachI banAvanAreya, kahevAnI jarUra nahIM. dha varlDa Ijha dhI pajhala ITaselpha, ITaselpha pajhala thayeluM che A. goDa hejha noTa pajhalDa dhIsa varlDa eTa ela. (A duniyA svayaMbhU koyaDo che. svayaMbhU koyaDAmaya thayeluM che A. bhagavAne A duniyA banAvI(racI) ja nathI. tathI Adi ajJAtatAtI ! praznakartA : dAdA, to A ajJAnatA kevI rIte pahelI pedA thaI che, AkhI duniyAmAM ? dAdAzrI : e to pahelethI hatI ja. zarUAta ja nathI thayelI. (jJAnI pAsethI jJAna maLyA pachI) eno enDa Ave che. praznakartA: enDa Ave to biginiMga thaI kyAMthI ? dAdAzrI : A badhuM hatuM, hatuM ne hatuM ja. kAraNa ke cha avinAzI tattvo bhegAM hatAM, ane chUTAM pADe ke tarata juduM paDI jAya. e badhAM tattvo to mukta ja che. A ekaluM ja cetana che te baMdhAyuM che. kAraNa ke 'ene ema lAgyuM ke "A koNa kare che ?" paNa e to ahaMkAra Ubho thaI gayo, A sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansathI. praznakartA : paNa zuddha AtmAmAM zA mATe vyatireka guNa paNa Avavo joIe ? dAdAzrI : AtmAno nathI te guNa. e judo utpanna thayelo che A. praznakartA : eTale A kriyAzakti anAdithI AtmAnI joDe ja thaI ne ? dAdAzrI : nA, evuMya kazuM nathI. praznakartA : eka vastu e che ke AtmAne akartA to ApaNe mAnIe chIe. dAdAzrI : akartA che ja. praznakartA : che ja. kAraNa ke garama lokhaMDa upara mArelo hathoDo jema agnine vAgato nathI. ema AtmAne kazuM ja nathI thatuM. dAdAzrI : te ja kahuM chuM, AtmAne kazuM thatuM nathI. A to badhuM ahaMkArane ja thAya che. ahaMkAra jato rahe eTale kazuM ja nathI. ahaMkAra ja badhuM kare. ahaMkAra AMdhaLo che, dekhato ja nathI bicAro ane buddhinI AMkhe cAle che. have buddhi kaheze, 'e to ApaNA mAmA sasarA thAya." tyAre ahaMkAra kahe, 'sAruM ! bhramaNAo badhI, buddhitI ! praznakartA : eTale A badhA buddhinA ja vAMdhA hazene ? Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.4) prathama phasAmaNa AtmAnI ! 41 AptavANI-14 (bhAga-1) dAdAzrI : buddhine laI ja A saMsAra Ubho thayo che. praznakartA H to bilIpha paNa buddhimAM nA Ave ? dAdAzrI : nA, nA, roMga bilIpha ahaMkArathI che. buddhine bilIpha karavAno rasto ja nathI. e to ahaMkAra ne badhuMya roMga bilIpha che. roMga bilIpha karanAroya pote roMga bilIpha che. roMga bilIphamAM rahIne roMga bilIpha kare che. e rAITa bilIphamAM rahIne roMga bilIpha nathI karato. praznakartA: rAITa bilIphamAM rahIne roMga bilIpha thAya ja nahIM. dAdAzrI : to to thAya ja nahIM. praznakartA : eno artha ema thayo ke AtmAne buddhinA saMyogathI A roMga bilIpha thAya che athavA to AtmA buddhinA Azraye karIne AvuM kare che. dAdAzrI : nA, AtmA to evuM kazuM karato ja nathIne! AtmA to akartA che. praznakartA : buddhi konA AdhAre A badhuM kare che ? dAdAzrI : ahaMkAranA AdhAre. praznakartA : ahaMkAra paNa jaDa che ? dAdAzrI : hA, jaDa to badhuM ja che ne, paNa e sAva jaDa nathI. ahaMkAra che te mizra cetana che, buddhi mizra cetana che, mana ekaluM ja jaDa (nizcetana cetana) che. citteya mizra cetana che. mAInDa Ijha kampalITa phIjhikala. (mana saMpUrNa jaDa che.) eTale AtmA to paramAnaMda svarUpI che. potAnA svabhAvamAM Ave to khalAsa thaI gayuM. svabhAvamAM nathI Avyo atyAre, A upAdhibhAvane laIne. praznakartA : A AtmA je che, A buddhine lIdhe brAMti thaI, paNa buddhi ne AtmA sAthe jo na hoya to A bhrama thavAnuM kAraNa ja nathI. eTale to buddhi ja A badhuM kare che ane AtmAne eno sparza che, to AtmA to mokSa svarUpa ja che. to ApaNe A badhA goTALA kema thayA kare che ? dAdAzrI : nA, thayo nathIne sparza, kazuM thayuM nathI. praznakartA : to pachI enAmAM A je azuddha karmo baMdhAI gayAM che, e kevI rIte baMdhAyA ? e samajavuM che mAre. dAdAzrI : e samajavA mATe ahIMyAM AvyA karavuM paDe. A ekadama evI moTI vAta che ke vAraMvAra ahIMyAM AvyA karavuM paDe. eka dA'DAmAM kahIza to tamane badhuM samajAzeya nahIM. thoDuM thoDuM samajatA jAvane to eno pAra Ave. eka dA'DAmAM gAMsaDI, poTalAM badhAM baMdhAya ? eTale jarA satsaMgamAM AvavuM paDe. haju chIe be-cAra dA'DA, phero mAro ne ! gamyuM tamane ? kaMI pUchIe to e badhuM ThekANe Ave. aMta che paNa nathI Adi karmanI ! praznakartA : karmanA baMdhananuM mULa kyAMthI zarU thayuM che ? dAdAzrI : A karmanA baMdhananuM bIginiMga nathI. karmanA baMdhanano enDa Ave vakhate, paNa bIginiMga nathI. kAraNa ke A to vaijJAnika prayoga che. pANI paheluM eTale che te oksijana paheluM ke hAIDrojana paheluM ? koNa paheluM te pANI thayuM ? badhuM A eTa-e-TAIma che. sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansa che A. eTale koI paheluM-pachI che nahIM. zuddha cetana ane zuddha jaDa beu sAthe thayAM, A vizeSa guNa utpanna thayo eTale vizeSa guNadharmane bhaje che. temAM kartApaNAno guNadharma utpanna thayo ne tenAthI karma baMdhAya che. have teya sthaLa che ne AtmA sUkSma che. A vizeSabhAva kyAM sudhI ? jayAM sudhI pudgalano saMyoga che tyAM sudhI. e saMyoga kaMi kAyamano nathI. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.4) prathama phasAmaNa AtmAnI ! 43 44 AptavANI-14 (bhAga-1) A jagata badalAya che paNa bhagavAna bhagavAnarUpe ja rahelA che, emanuM rUpa badalAtuM nathI ! AtmA kyAreya paNa azuddha thayo ja nathI. kAraNa ke AtmA svabhAvika vastu che. svabhAvika vastune plAsTara-blAsTara karI zakAya nahIM. enA TukaDA karI nA zakAya. AtmAnA aMza nA thAya. aMza to AvaraNamAM jeTalA kANA paDyA teTalA aMza pragaTa thAya. pravAsa, nigodamAMthI siddha sudhIto ! praznakartA : A mAnava che e paNa AtmAno vizeSabhAva che? dAdAzrI : vizeSabhAva ja che badhuM ! praznakartA : eTale A badhuM cetana ane jaDa beu eka ja che? dAdAzrI : nA, eka to hotuM haze ? A to jaDanI asara cetana upara paDI che ane cetananI asara jaDa upara paDI che. te jaDa cetanavALuM thaI gayuM ane cetana jaDavALuM thaI gayuM. praznakartA : cetana jaDavALuM thaI zake ? dAdAzrI : jaDavALuM eTale eTalI asara ja thayelI che khAlI, kharekhara tema thayuM nathI. kharekhara to A jaDane thayuM che. kharekhara asara thaI jaDane, cetanane kharekhara asara thaI nathI, paNa cetananI bilIphamAM asara rahI che. phakta bilIpha ja badalAyelI, e roMga bilIpha beThI e to paramAnaMdI che ne A to bIjo kATa vaLyo che. praznakartA: jIva kayA karmathI nigodamAM hoya ? dAdAzrI : nigodamAM to bhayaMkara karmo, haju emAMthI koI karma chUTyuM nathI ane emAMthI ekeya indriya utpanna nathI thaI, prakAza ajavALuM nathI bahAra paDyuM tyAM sudhI nigodamAM ja hoya. nigoda eTale saMpUrNa karmathI Aropita. praznakartA : paNa nigodamAM hovAnuM kAraNa zuM Ama ? dAdAzrI : e to kudaratI niyamanA AdhAre nigodamAM ja che. emAMthI A vyavahAramAM Ave che. AvaraNa ochAM thatAM jAya che ane pachI chUTo thAya che tyAM AgaLa e. ane A je enuM kAraNa che e sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansa che. A vyatireka guNa utpanna thayA che ane tenAthI A nigoda paNa utpanna thayuM. nigodamAMthI pachI dhIme dhIme dhIme ekendriya thAya, be Indriya thAya, traNa Indriya thAya, jevA jevA saMjoga badalAya tema Devalapa thayA kare. praznakartA : jyAre vyavahAramAM Avyo jIva. tyAre kALa maLyo ane pudgalanA paramANu paNa maLyA, te sivAya to utpanna thAya ja nahIM ne vyatireka guNa ? dAdAzrI : nA, vyatireka to thaI gayelo che. praznakartA : kevI rIte thayo ? tyAre kALa pravAhamAM Avyo.... dAdAzrI : avyavahAranA jIvo che, e ja vyatireka guNavALA. praznakartA : acchA dAdA, avyavahAra jIvamAM pahelethI ja e badhA guNo haze ? dAdAzrI : hA, badhe. jIvamAtra A bAju vyatireka guNavALA ja che badhA ane A siddho, e vyatireka khalAsa thaIne siddhamAM gayA. praznakartA : eTale dAdA, je navo (vyatireka) guNa utpanna che. praznakartA : mAnava dehane sarvotama gaNavAmAM Avyo che, to pachI A AtmA jo pazu ke kITANu ke jIvANuono deha dhAraNa kare to e duHkhada ghaTanA na kahevAya, AtmA mATe ? dAdAzrI : A agnine barapha ThaMDo kare kharo ? yA to koI mANasa baraphane aDe to dajhAya kharo ? A devatA baraphane aDADIe to ? to barapha nA dajhAya ? AtmAne koI dahADo kazuM thatuM ja nathI. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.4) prathama phasAmaNa AtmAnI ! 45 46 AptavANI-14 (bhAga-1) (cArja) nA thAya e ja siddha thaI jAya ? dAdAzrI : jUno (vyatireka) guNa hoya, te ukhaDI (khalAsa thaI (DiscArja thaI jAya eTale siddha thaI jAya. vyatireka guNo utpanna thavAnA baMdha thaI jAya eTale siddha thaI jAya. praznakartA : ekendriya jIvamAM e kevI rIte rahelA hoya ? krodhamAna-mAyA-lobha.... dAdAzrI : e mULa bhAve rahelA che. krodha-mAna-mAyA-lobhanAM mULa bhAva zuM che ? rAga-dveSa. e rAga-dveSamAMthI A judA thayA, rAgamAMthI lobha ane kapaTa ane zreSamAMthI mAna ane krodha. evI rIte mULa enuM rAga-dveSa ane rAga-dveSanuM mULa zuM ? ruci-aruci. e jhADaneya ruci-aruci kharI badhAne. ekendriya jIvamAtrane ruci-aruci kharI. nA game, zuM kare, chUTako ja nahIMne ! nA gamavAnI to lAgaNI kharIne ? duHkha thAya che e bhAna thayuMne ? duHkha thAya tyAM aruci, pAchuM sukheye thAya. sAro pavana hoya, varasAda paDyo hoya, tyAre jhADeya khuzamAM AvI jAya. choDavAye khuzamAM AvI jAya. bahu tApa paDato hoya ke hima paDatuM hoya tyAre choDavA badhA du:khI du:khI thaI jAya. eTale badhuM jyAM juo tyAM AnuM A, krodha-mAna-mAyA-lobha. praznakartA : A prANI sRSTi, te coryAsI lAkha yoni che, A je manuSyo banyA, te badhI A vyatireka guNothI ja UbhI thayelI che AvaDo thAya, evuM A badhuM. emAM kaMI bhagavAna tyAM AvyA ane karavA beThA che ? evuM A parapoTA UbhA thAya ne phUTI jAya, UbhA thAya ne phUTI jAya. praznakartA : paNa sAthe dareka prANIonA judA judA guNo, svabhAva Ave che ne ? dAdAzrI : hA, e to darekane judI judI spesa hoya, te judA judA, emAMya svabhAva judA judA hoya. jevA eviDansa maLe evuM thaI Ave. bIjA saMjogo jevA maLe evuM thaI jAya. e saMjogonI bahAra tamAruM svarUpa che. saMyogotA dabANe sajaryo saMsAra ! praznakartA : ApaNe ema mAnIe ke koI alaukika zakti che, bIjI bAju ApaNe chIe. ApaNe enA bhAga chIene.. dAdAzrI : bhAga koInA nathI, tame bhAga nathI. praznakartA : eka ja chIe ? dAdAzrI : nahIM, nahIM, ekeya nathI. tame tamAre svataMtra cho. tamAro koI uparI nathI. ApaNe enA jo bhAga hoyane to to mArI mArIne tela kADhI nAkhe ApaNuM. evuM nathI, A to bilakula svataMtra dAdAzrI : hA, badhuM vyatireka guNothI ja banyuM. praznakartA : to A AkAra, jAta jAtanA AkAra, A badhuM... dAdAzrI : hA, ApaNe ahIM dhodha paDe che tyAre parapoTA thAya che ne, te eka ja jAtanA hoya che ? praznakartA : nA, judA judA hoya. nAnA-moTA hoya. dAdAzrI : koI AvaDo thAya, koI AvaDo thAya, AvaDo thAya, praznakartA : A badhA svataMtra che to A je dareka ekamo badhA judA judA che, te e saMjogo kaI rIte goThavAyelA che ? dAdAzrI : bilakula regyuleTara (vyavasthita, sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansa)thI goThavAyeluM che A. praznakartA : Ape tAraNa to kahI dIdhuM ke AvI rIte A goThavAyelA che, paNa enuM kAraNa zuM ? Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.4) prathama phasAmaNa AtmAnI ! AptavANI-14 (bhAga-1) dAdAzrI : enAM kAraNamAM bIjuM kaMI nathI vastumAM. e A jIvo niraMtara pravAha karI ane svabhAvika thavA phare che, svabhAvika ! vizeSabhAvI thayelA che, te svabhAvika thavA phare che. A vizeSabhAva kema thayuM ? tyAre kahe, upAdhi svabhAvathI. kAraNa ke ApaNane A badhA eviDansa bhegA thayA, eTale ApaNane eviDansanA AdhAre dabANa thAya che, ne upAdhibhAva thAya che. AmAMthI je cetana che, te ekaluM ja mokSa tarapha vahI rahyuM che. bIjuM kazuM AmAM thai rahyuM nathI, bIjuM to ema ne ema ja che, niraMtara. paNa buddhi kevuM khoLI kADhe che ke zarUAta vagara to kevI rIte thAya ? alyA, zarUAta karIza to enDa Avaze. tuM ja mUrakha banIza. rAunDane zarUAta hoya ? ko'ka kaheze ke bhai, A sUryanArAyaNa Uge che, te sUryanArAyaNanI zarUAta kyAM AgaLathI ? ane jo bhagavAne banAvyuM kahene, to to pachI eno sAMdho ja nahIM jaDe. tyAre vijJAnathI huM kahuM chuM to ja eno sAMdho jaDe. tIrachI najara, te paDyuM coMTI ! AtmA, enAmAM svabhAvika jJAna-darzana ane vibhAvika jJAnadarzana hoya che. eTale Ama tIrachuM joyuM tethI kaMI mUA coMTI paDyuM ? tyAre kahe, 'hA, tethI ja coMTI ja paDyuM A jagata AkhuMya." "tIrachuM kema joyuM ?" kahe che. hA, te AvuM A jagata coMTI paDyuM che. saMyogono badho jaththo che te pAra vagarano ane jaththAmAM tIrachuM joyuM eTale AvI banyuM ane pachI cAlyuM ekamAMthI eka, ekamAMthI eka, pachI anaMta badhuM vadhatuM ja cAlyuM. have e cetana che ne, tene mahIM chUTavuM che toya nahIM chUTAtuM. tyAre mUA, pudgalanuM jora vadhAre ke cetananuM jora vadhAre ? to atyAre to pudgalamAM ja "huM phasAyo chuM' kahe che, nahIM ? jo bAjI badhI lokhaMDanI hoya ne, to to kyAranuMya velDIMga karIne kApI nAkhe, paNa A kaMI mahIM lokhaMDanuM che badhuM ? kAMgarI paNa nA tUTe. mAyAjALa ! eTale A to je mana-buddhi-citta ne ahaMkAra che ne, e "karuM chuM, huM karuM chuM kahe che, e to badhAM hathiyAra che. A hathiyAra cAluM kema thaI gayAM ? mithyAtva darzanathI. samyak darzana thAya to A hathiyAra pAchA sIdhA thaI jAya. evuM che, haMmezAM A dRSTi to kevI che ? Ama beThAM hoya to ApaNane eka ja lAITane badale be lAITa dekhAya. AMkha jarA (dabANa Ave to) Ama thaI jAya to be dekhAya ke nA dekhAya ? have kharekhara to eka ja che, chatAM be dekhAya che. ApaNe rakAbImAM cA pItAM hoIe toya ghaNI vakhata rakAbInI aMdara e sarkala hoya ne, te banne dekhAya. enuM zuM kAraNa ? ke be AMkho che, eTale badhuM Dabala dekhAya che. A AMkho ya jue che ane pelI mahIMlI AMkhoya jue che, paNa te mithyASTi che. eTale A badhuM UMdhuM dekhADe che. jo chatuM dekhADe to badhI upAdhi rahita thAya, sarva upAdhi rahita thAya. AtmAe karma bhogavyuM nathI. ahaMkAre karma bhogavyuM nathI. ahaMkAre viSaya bhogavyo ja nathI, chatAM ahaMkAra phakta mAne ja che ke meM bhogavyuM. kRSNa bhagavAna kahe che, viSayo viSayomAM varte che, e badhuM svabhAvika che. emAM ahaMkAra kahe che, "huM karuM chuM' eTale bhogavavuM paDe che pachI. khoTo AropitabhAva che ahaMkAra, tethI karma baMdhAya che. 'huM karuM chuM bolyo tethI karma baMdhAya. 'huM karuM chuM" evuM bhAna jatuM rahe, eTale karma chUTyA. pachI saMvarapUrvaka nirjarA thAya. praznakartA : kartApaNAnI mAnyatA kevI rIte UbhI thaI ? dAdAzrI : roMga bilIpha thaI, ahaMkAra Ubho thayo ke "huM karuM chuM'. AmAM ahaMkAra koI vastu ja nathI, chatAMya zarIramAM ahaMkArano phoTo paDe evo che pAcho. paugalika rUpe zarIramAM phoTo paDe evo che. ahaMkAra vastu sthitimAM kazuM karato ja nathI, chatAM e ahaMkAra 'huM karuM chuM' ema mAne che, eTaluM ja. khAlI bilIpha roMga che. bilIpha sudhAre ke badho pheraphAra thaI gayo. (vyavahAra) AtmA bagaDyo nathI, kazuM Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.4) prathama phasAmaNa AtmAnI ! 49 AptavANI-14 (bhAga-1) bagaDyuM nathI, bilIpha saheja bagaDI che. praznakartA : ahaMkArano laya thaI jAya pachI jIva konA AdhAre rahe ? dAdAzrI : A bilIpha khaseDene, eTale ahaMkArano laya thaI jAya. tamArI Ama (saMsAra bhaNI) dRSTi che tyAM sudhI ahaMkAra che ane dRSTi phare eTale ahaMkArano laya thaI jAya badhuM. te potAnA svarUpanI dRSTi thaI jAya ke ahaMkAra laya thaI jAya. pachI mULa AtmAne kazA AdhAranI jarUra nathI. nirAlaMba che ! mukhaDuM na dekhADe arIso kadI ? praznakartA : ajJAnatA to mArA AtmA para pachI caDI, to mULathI mAro AtmA jJAnI hato ? dAdAzrI : e ja huM tamane kahuM chuM. e AtmA mULa to saMpUrNa prakAzavALo che. koI dA'Do arIsAmAM ApaNe na dekhAIe evuM bane nahIMne ? paNa bahAranI kharAba havA thAya, vAtAvaraNa kharAba thAya eTale arIsAmAM ApaNe na dekhAIe, evuM thAyane ! bane ke na bane ? praznakartA : dhummasa hoya, evuM kaMI hoya to bane. dAdAzrI : tyAre vAtAvaraNanI asara thayelI che. praznakartA : paNa AtmA e ja pote paramAtmA hoya, to ene A badhuM thAya zuM kAma ? e mohamAM paDe kema ? dAdAzrI : kazuM thayuM ja nathI. mohamAM paDyo nathI, phasAyo che. pote jAte koI paDe ja nahIM. vyavahAra badho saMjogono bharelo che. jyAre ahIMthI jyAM saMjogo nA hoya tyAM siddhapadamAM javAnuM thAya, tyAre ene sAdhano maLI Ave. zAstro, jJAnI puruSo, badhAM sAdhana maLI Ave, tyAre potAnuM svarUpa samaje, tyArathI e chUTavA mAMDe. eka bhava, be bhava, paMdara bhavamAM paNa ukela AvI jAya e to. 'koTi varSanuM svapna paNa, jAgrata thatAM samAya, tema vibhAva anAdino, jJAna thatAM dUra thAya.' - zrImad rAjacaMdra 'koTi varSanuM svapna paNa', lokone svapna Ave che, te badhA sAta-sAta avatAra thaI gayA hoya evuM svapnamAM jue ! svapna karoDa varSanuM AvyuM hoya paNa jAgRta thatAM samAI jAya. jAge eTale UDI jAya ne ? praznakartA : hA. dAdAzrI : pachI levAdevAnuM rahe kazuM ? evI rIte A 'koTi varSanuM svapna paNa jAgRta thatAM samAya, tema vibhAva anAdino', anAdinA vizeSabhAva che e 'jJAna thatAM dUra thAya' ema kRpALudeva kahe che. koI kALe sAMbhaLyuM nA hoya evuM A akrama vijJAna che. eTale vAta samaje to ukela Ave. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) anvaya guNo-vyatireka guNo ! guNadharmo'mAM thayo vizeSabhAva ! praznakartA: A je vibhAvAvasthA utpanna thaI, paNa e svabhAvamAMthI vibhAva thavAnuM paheluM kAraNa zuM haze ? dAdAzrI : paheluM kazuM kAraNa ja nathI. duniyAmAM niyama che evo ke be vastu bhegI thAya, e judI hoya tyAre guNadharma judA hoya. ane e be bhegI thAya tyAre 'guNadharmamAM 'vizeSabhAva utpanna thAya. be bhegI thaI che mATe. koI bheguM nA thAya to vizeSabhAva nA thAya. praznakartA : be vastunA guNadharmo je che te ane sAmIpyabhAve karIne vizeSabhAva utpanna thayo che, tenA guNadharmo judA che ? dAdAzrI : judA che. koI paNa prakAza sUryano hoya ke lAITano hoya prakAza paNa mANasa Ubho rahyo to paDachAyo enI joDe Ubho thaI jAya. be vastumAM trIjI hAjarI UbhI thaI jAya. khAlI arIso jue toya badhuM ApaNA jevuM ja dekhAya ne evI rIte A utpanna thayuM che. A AtmAno vizeSabhAva che, vizeSa svarUpa che, vibhAva svarUpa je enAmAM kAyamane mATe hoto nathI. A bIjAnA saMjogathI A utpanna thayo che ane pote to pAcho svabhAvamAM ja che. A vizeSabhAva ene vaLagyo, bhUta vaLagyuM hoya ema. bhUta vaLagyuM hoya tethI kaMI mANasa marI gayo nathI. e che eTalA pUratI asara rahe, bIjuM kazuM nahIM. tema A saMsAra bhUtanI peTha vaLagyo che, bAkI kazuM nathI. cokhA svabhAvika vastu kahevAya ane khIcaDI vizeSabhAva kahevAya. DAMgara e svabhAvika kahevAya, jevuM kudaratI rIte janma thayo, eNe khIcaDI banAvI te pAcho vizeSabhAva thayo. khIcaDI e vizeSabhAvavALI che ane AtmA sahaja bhAvavALo che. e kahevAya anvaya guNo ! bAkI, A pajhala meM jAte joyuM che, ke zI rIte A pajhala thayuM che. krodha-mAna-mAyA-lobha e vyatireka guNo che, anvaya guNa nahIM. praznakartA : anvaya guNa eTale ? dAdAzrI : anvaya guNa eTale svabhAvika guNa. mokSamAMya rahe, ahIMyAMya rahe. jyAM hoya tyAM kAyamanA sAthe rahenArA. ane vyatireka eTale amuka saMjoga bhegA che tyAM sudhI raheze. eTale TempararI che, kALavartI che. bAkI judA thayA eTale vikharAI gayuM. praznakartA : AtmAnA anvaya guNo kayA kayA ? ene anvaya guNa kema kahyA ? dAdAzrI : enA potAnA guNo e anvaya guNo. praznakartA : ene zabda anvaya kema vAparyo ? dAdAzrI : enA potAnA che. te anvaya aMdara vaNAyelA, AtmAnA guNa. vyatireka eTale krodha-mAna-mAyA-lobha e judA, 'ApaNe' kaMI levAdevA nahIM. anvaya guNo e AtmAnA potAnA guNo. e to anaMta guNanuM dhAma che. anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtazakti, anaMtasukha, badhA keTalA guNo che AtmAnA ! praznakartA : paNa e dAdA, jarA vadhAre spaSTa samajAvavAnI jarUra che. A anvaya saMbaMdha e zuM thAya che ? Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.5) anvaya guNo-vyatireka guNo ! dAdAzrI : e potAnI mAlikInuM. jJAna-darzana e badhuM potAnI mAlikInuM, ekaluM ja potAnuM. bIjuM badhuM A pUraNa-galana thAya e anvaya saMbaMdha nathI. e to jatAM rahe thoDIvAra pachI. AkhuM jagata AmAM phasAyuM che. 53 have vyatireka upara zAstramAM kahyuM che, te lokone dekhAtuM haze ? praznakartA : AtmAnA guNa ATalA ane vyatireka guNa ATalA te gokhI gokhIne mukhapAThe karelA, paNa kazuM samaja ja nA paDe ne ! dAdAzrI : cAle nahIM ne ! gokhIne moDhe kareluM zuM dahADo vaLe ? anvaya guNa, anvaya guNa, paNa mUA ! anvaya guNa eTale zuM ? eno virodhI kayo guNa kahevAya ? to kahe, vyatireka. to vyatireka eTale zuM ? khAlI zabdone ja gA gA karyAthI dahADo vaLe ? bolatAMnI sAthe ja samajavuM joIe ke kayuM ? bolatAMnI sAthe vyu poInTa to pahoMce, dRSTi pahoMce. praznakartA : bhAva ane guNamAM pharaka zuM ? AtmAnA A bhAva ane AtmAnA A guNa, e bannenuM pharaka zuM ? dAdAzrI : bhAva be prakAranA hoya; eka svabhAva hoya ne bIjo, vibhAva. svabhAvanA guNo kahevAya badhA, AtmAnA guNa kahevAya ne bIjo, vizeSabhAva hoya te vyatireka guNa eTale AtmAnA nahIM. praznakartA : AtmAnA bIjA padArtha joDe mikScarathI UbhA thayelA ? dAdAzrI : hA, kAle sUrya, caMdra, pRthvI badhAM bhegAM thayAM to bIjA keTalI jAtanA bhAvo UbhA thayA haze ? te traNa bhegAM thavAthI, keTalI jAtanA grahaNa jevA pheraphAra thaI gayA che ! te vizeSabhAva kahevAya. to sUryano guNadharma hoya to evuM ne evuM ja grahaNa roja thAya. te caMdrano guNadharma hoya to evuM roja grahaNa thAya. paNa A bhegAM thayA tyAM navI ja jAtanuM, basa. evI rIte A jaDa-cetana be bhegAM thatAM ja navI jAtanuM utpanna thAya che. 54 AptavANI-14 (bhAga-1) sadguNotI tathI kIMmata tyAM ! ApaNe ApaNA TaTTune resamAM utAravuM nathI. ApaNe to ApaNA TaTTu pAse mokSe javAnuM kAma levAnuM che. to tene A jagatanA resakorsamAM utArazo nahIM. mokSamArgamAM loka sadguNo khoLe che, paNa e guNo vyatireka che. e AtmAnA guNo nathI, e paudgalika guNo che. loko sadguNone AtmAnA guNo mAne che. krodha-mAna-mAyA-lobhane paNa AtmAnA guNo mAne che. e to dRDhaprahArI hatone ! dRDhaprahArI kahetA hatA ne ? pelo gAyane mArI nAkhe, te have e to bhayaMkara nirdayI hato. brAhmaNane mArI nAkhe che. pachI garbhavatI brAhmaNIne mArI nAkhe che. tenI sAthe ja vyatireka guNa utpanna thAya che. dayA eTalI badhI jabarajasta dayA, baccuM taraphaDatA joyuM, te jotAM ja dayA AvI. e vyatireka guNa kahevAya. be bheguM thavAthI, te vyatireka guNa koI zIkhavADavA ja gayuM nathI. nahIM to bhayaMkara nirdayI mANasa hato. koI jagyAe dayA ja nA Ave. praznakartA : to pachI vyatireka guNa Ubho thavAthI ATalA badhA loko duHkhI thaI gayA ? dAdAzrI : thayA ja che ne ! svabhAvamAM kaMI duHkha che ja nahIM, vibhAvamAM ja naryAM du:kho che. jema sTIma kola jo bUmo pADe, 'jo mane TADha vAya che, jo TADha vAya che !' tyAre ApaNe zuM kahIe ? 'mUA, tAre lIdhe to badhAnI TADha UDe che UlaTI ! tane zI rIte TADha vAtI haze ?' A sUryanArAyaNa bUma pADe, 'mane TADha vAya che, TADha vAya che !' tyAre e to eka sUryanArAyaNa che paNa A AtmA pote to hajAro sUryanArAyaNa che, tyAM e pote kahe che, "mane TADha vAya che ! oDhADo, oDhADo.' zAstramAM dAkhalo che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.5) anvaya guNo-vyatireka guNo ! nathI kahetA ziyALAnI TADhamAM ? pAchuM kaheze ke e hima paDyuM ! alyA mUA, hima tArI upara zI rIte paDe che ? hima to garama cIja upara paDe ke TADhI cIja upara paDe ? tuM nathI garama, tuM nathI TADho, tArI upara hima zI rIte paDe ? paNa jo mAnI beThA che, jo mAnI beThA che ! eTalI badhI roMga bilIpha bharI che ke Ano pAra ja nA Ave ! 55 A vibhAvika e to vyavahAra ja che. udaya kSaNe kSaNe badalAyA kare. have emAM virodhAbhAsa hoya pAcho. svabhAvamAM virodhAbhAsa nathI, avirodhAbhAsa. ene koI duHkha aDe nahIM. eTamabomba paDe ne aDe nahIM, evo e svabhAvika nizcaya. agara to eTamabombane e nukasAna kare nahIM koI. aMte jItavAtuM nahIM, chUTuM pADavAnuM ! praznakartA : dAdA, ahIMyAM (A pustakamAM) zabda 'jIta saMgadoSA' A kIdhuM, jItavAnuM kIdhuM ? dAdAzrI : hA. praznakartA : tame je kaho cho, e chUTuM pADavAnuM ? dAdAzrI : hA, jItavAnuM to nIcenI apekSAmAM, nIcenA sTejamAM hoya tyAM sudhI jItavAnuM. nIcenA sTAnDarDomAM paNa chevaTe to chUTuM ja thavuM paDaze. A saMgadoSa thayo e konA AdhIna ? saMgadoSa chUTe te konA AdhIna ? ghaNA kALa pachI saMgadoSa chUTe. saMgadoSa thayA pachI to coryAsI lAkha yoniomAM avatAra to thAya paNa keTalIya vakhata mahIM yoniomAM pharyA kare, to te zenA AdhIna ? tyAre kahe, te niyatinA AdhIna. 'vyatirekI guNa TADhA, nija satsaMga meM.' je vyatireka guNa che, krodha-mAna-mAyA-lobha, te nija satsaMga 56 AptavANI-14 (bhAga-1) eTale AtmAnA satsaMgamAM badhA TADhA Tapa thaI jAya. ahIM e vyatireka guNo kyAre chUTe, ke potAnI dRSTi potAnA svabhAva bhaNI thaI tyArathI chUTe. atyAre dRSTi je che, e vizeSa pariNAmamAM che, eTale krodha-mAna-mAyA-lobha UbhAM thAya che. jJAnI e dRSTi pheravI Ape ne svabhAvika dRSTi thaI ke tyArathI chUTyo ! have vyatireka doSa Ubho thayo eTale A dhokaDuM (deha) racAi jAya. emane potAne mahIM rahevuM paDe, chUTako ja nahIM ne ! ane vyatireka doSa kema baMdha thAya ? te ApaNe jJAna ApIe tyAre be chUTA paDe, to vyatireka doSa UDI jAya. pachI dhokaDuM UbhuM nA thAya. praznakartA : A je jaDa ane cetanathI vyatireka guNo utpanna thAya, te vyavasthita zaktine laIne ja ne ? dAdAzrI : vyavasthita zakti, e to pachI utpanna thayelI vastu che. ApaNe to enI DijhAInane kahIe ke A vyavasthita che, bAkI to benI hAjarI thaI eTale enI meLe utpanna thAya ja, niyamathI ja thAya. praznakartA : jaDa ane cetananA saMyogathI je vyatireka guNo utpanna thAya che, e vyatireka guNo utpanna nA thAya, banne chUTA rahe, e mATe ApaNe zuM kaMTrola karavo ? kai rIte karavo ? dAdAzrI : e kazuM karavAnuM rahyuM nathI. chUTA thayA, be khasI gayA, jeno saMjoga chUTo thaI gayo eTale chUTuM thaI gayuM. e chUTuM thaI zake nahIM jAte, eTale mukta puruSa choDI Ape. je enAthI mukta thayelA che e choDI Ape, A niyama eno. amala e ja mohatIya ! jema atyAre eka mANasa hoya nagInadAsa karIne, te AkhA gAmanA zeTha hoya ane AkhuM gAma vakhANa vakhANa kare ke nagInadAsa Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.5) anvaya guNo-vyatireka guNo ! zeThanI vAta judI che. badhAne helpa kare, badhI jAtanuM kare paNa rAtre sADA ATha thAya eTale ATaluM jarA pItA hoya, paNa enAthI vAMdho nA Ave, nukasAna nA thAya, pIve kharA. paNa eka dahADo emano phrenDa AvI gayo. te kahe, bIjI pyAlI levI paDaze, te bIjI lIdhI te caDyuM pachI. te caDe ke nA caDe ? te nagInadAsa rahe ke pachI kaMI pheraphAra thai jAya ? praznakartA : e upAdhi. 57 dAdAzrI : pachI e zuM kahe, 'huM to vaDopradhAna chuM.' tyAre ApaNe nA samajIe ke Amane kazI asara thai. Amane kazuMka thayuM che. zenI asara che ? khAlInI. evuM A pudgalanA dabANanI asara thayelI che badhI. temAMthI vyatireka guNo utpanna thayA. je AtmAnAya nahIM ane jaDanAya nahIM. krodha-mAna-mAyA-lobha ane ene TUMkAkSarI karavA jaie to huM ane mArApaNuM UbhuM thayuM. A badhuM gADuM cAle che tenoya jJAtA-draSTA che AtmA. atyAreya che paNa ApaNI mAnyatA badalAya nahIMne ! mAnyatA jyAre badalAya, A je upAdhi che te upAdhi chUTe, jema dArU utarI jAya ne tyAra pachI nagInadAsa hatA tenA te ja thai jAya. utare eTale thai jAya ke nA thai jAya ? tyAM sudhI vaDopradhAna ne badhuM bola bola kare. A upAdhi che, paraupAdhi A. joyelI ke AvI upAdhi ? praznakartA : joyelI, anubhavelI. dAdAzrI : ema ? amala utaravAnA saMjoga maLaze tyAre amala utare. Aya amala ja che ne ! pelo dArUno amala caDhyo che ane A khAya che, pIe che, eno dArU roja thayA kare chene, amalamAM ja pharyA kare. eno e ja amala che A, paNa bhrAMti che A, pelIya bhrAMti kahevAya. zeTha avaLuM bole ne ? praznakartA : avaLuM ja bole. para AptavANI-14 (bhAga-1) dAdAzrI : ane pachI utarI gayA pachI ? praznakartA : savaLuM bole. dAdAzrI : ApaNe kahIe, AvuM bolyA'tA sAheba ? 'sAluM A pIdho tethI, nahIM to mAre evuM hotuM haze ! mArAthI nA bolAya' kaheze. e ja dazA che AtmAnI. AtmAnuM kazuM bagaDyuM nathI. AtmA to ema ja che. zeThanuMya kazuM bagaDyuM nahotuM. zeTheya te tema ja hatA. A jJAna bagaDyuM emanuM. AmAM jJAna bagaDe che ne pelAmAM darzana bagaDe che. te UMdhuM ja dekhADe che. jevuM dekhAya evuM bolene pachI. praznakartA : eTale puruSa ane prakRtino saMyoga thayo ne ? dAdAzrI : che puruSa pote, AtmArUpa che, bhagavAna ja che pote, paNa A dabANathI prakRti UbhI thaI. jema pelA zeTha 'huM vaDopradhAna chuM' evuM bole che, badhA AjubAju coMkI jAya ke AvuM zeTha bole che ! evI rIte (vyavahAra) AtmA bahu dabANathI vizeSabhAvane pAme che. vizeSabhAva eTale 'A badhuM koNe karyuM ? huM ja karanAra.' e badhuM A bhAna utpanna thAya che ane tethI ja prakRti enI meLe ja UbhI thAya che. koIne karavAnI jarUra nathI. prakRti enI meLe kevI rIte UbhI thAya che, e meM joyelI che. huM joIne kahuM chuM A prakRti. eTale ja A vijJAna khulluM thAya ne, nahIM to khulluM thAya ja nahIM ne ? kazuM koI cIjano koI kartA nathI. praznakartA : A je bhrAMti UbhI thaI gaI che, e mAyA je UbhI thaI che, e ja A vizeSabhAva che ? dAdAzrI : mAyA eTale eka ajJAnatA, pote koNa chuM' tenI ajJAnatA. te vizeSabhAvathI utpanna thayuM 'huM' ane 'huM karuM chuM.' praznakartA H ahaMkAra ane mohanIya karma A bannenuM jarA vizleSaNa karIne samajAvo. dAdAzrI : mohanIya karma ane ahaMkAra be judA che. e je dArU Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) (1.5) anvaya guNo-vyatireka guNo ! 59 pIdho eTale mohanIya utpanna thaI. eTale je ahaMkAra hato te mohanIyane laIne 'huM rAjA chuM' ne evuM tevuM bole. pahelAM 'huM nagInadAsa zeTha chuM' hatA ne have A UMdhuMchatuM bole che, eNe dArU pIdho che eTale. evo A pudgalano dArU che. praznakartA : dArUno amala caDhyo evA saMjogo UbhA thayA, to janma-maraNa mATe e saMjogo kevA ? eno jarA vizeSa phoDa pADI Apo. dAdAzrI : AtmAne pharavuM ja paDatuM nathI. AtmA to tenA svabhAvamAM ja che. to ghanacakkara (ahaMkAra) phare che. koNa phare che ? sAheba, mane pApa lAgyuM. mane puNya baMdhAyuM.' e pharyA kare che. 'meM karyuM, meM bhogavyuM.' e koNa che oLakho cho tame ? khAlI Igoijhama ja che. Igoijhama jeno nAza thaI gayo ke AtmA prApta thaI gayo. A Igoijhama UbhuM thayeluM lapharuM che. tathI AtmAnI vaMzAvaLI koI ! praznakartA : tame kaho cho ke tame caMdubhAi, AmanA hasabanDa thayA, AmanA phAdhara thayA, mAsA thayA, A badhI eka zuddhAtmAnI ja vaMzAvaLI che ne ? bahu AtmAo bhegA thai gUMcavADAmAM nAkhI dIdhA. Ama to eka ja zuddhAtmA, pachI A aMtara AtmA ne bahira AtmA ne pratiSThita AtmA ne phalANA ema kanphayujhana vadhatuM jAya che. dAdAzrI : A to oLakhANa pADI ke bhai, A AtmA koNa ? tyAre kahe, bahiramukhI je hoya te muDhAtmA. jyAM sudhI ene A saMsAranA sukho joie che, tyAM sudhI mUDhAtmA, jIvAtmA. praznakartA : paNa mULa AtmAnI ja vaMzAvaLI che. A badhI ? dAdAzrI : vaMzAvaLI che ja nahIM. tyAM to koi koinA laDakA nathI. praznakartA : zuddhAtmAne to kazuM aDe ja nahIM ? dAdAzrI : nA. praznakartA : A badhuM bhaMgajALa jevuM mane lAge che. A mUDhAtmA ne phalANo AtmA, DhIMkaNo AtmA, eka ja vastu mULa, ke zuddhAtmA. dAdAzrI : hA, paNa jyArathI e jANe ke zuddhAtmAne (mULa AtmAne) aDe nahIM, tyArathI "e" ("huM') "zuddhAtmA' thavA mAMDe. paNa zuddhAtmAne aDe che, evuM jANe che tyAM sudhI jIvAtmA rahe. have zuddhAtmA thayA pachI zuddhAtmA to niraMtara zuddha ja rahe che, kAyamane mATe. e pada ApaNe AjubAjunA enA AdhAre joi zakIe ke ohoho ! A koIne duHkha thatuM nathI, koine e thatuM nathI. mATe ApaNe zuddha thayA chIe. jeTalI azuddhi eTalI sAmAne aDacaNa ane potAne aDacaNa. potAnI aDacaNa maTI jAya kyAre ? 'A' jJAna maLe tyAre. ane potAnAthI sAmAnI aDacaNa maTI jAya tyAre ApaNe pUrNa thayA. ajJAta to UbhuM thayuM ! vastuono svabhAva evo che, ke pota potAnAM pariNAma judAM ane be vastu najIka lAvo tyAre tIsaruM ja pariNAma UbhuM thAya. praznakartA : dAdA, eno artha ema thayo ne ke jJAna hatuM, ajJAna hatuM, e banne bAjubAjumAM AvyA eTale... dAdAzrI : (mULa AtmAne) ajJAna to hatuM ja nahIM. ajJAna jevI vastu ja nahotI. ajJAna to UbhuM thayuM che A. jema pelA zeThane dArU pIvene, dArU pItAM pahelAM kazuM hatuM ? praznakartA : jotuM. dAdAzrI : evuM, enI asara thai che. 'ene' saMyogonI asara thai che. praznakartA : kAraNa vagara to kaMi thAya nahIM ne ? Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) (15) anvaya guNo-vyatireka guNo ! dAdAzrI : nA, e kAraNamAM saMyoga bhegA thayA eTale thayuM. have saMyogothI mukta thAya eTale chUTA. praznakartA : eTale jJAnanI sAme saMyoga Avyo ? dAdAzrI : hA, AtmA ane bIjA saMyogo. (svabhAvika) jJAna e (mULa) AtmA che ane bIjA saMyogo bhegA thayA, eTale bhrAMti utpanna thai. praznakartA : eTale saMyogono sparza ene thayo ? dAdAzrI : saMyogonuM dabANa thayuM. (eTale vizeSabhAva, 'huM', vyavahAra AtmA Ubho thayo). praznakartA : kAraNa ke AtmAne to kaMi asara thAya nahIM, chatAM kema asara thai ? dAdAzrI : thaine asara. (vyavahAra AtmAne) asara thayA vagara rahe ja nahIM ne ! chatAM (mULa) AtmA hato tevo ne tevo ja che. e bilIphamAM ja phera che khAlI. praznakartA : konI bilIphamAM phera paDyo che ? jJAnanI bilIphamAM ? dAdAzrI : hA, (dabANathI vibhAva thavAthI jJAna vibhAvika thayuM e) jJAnanI bilIphamAM ja phera paDyo. jema pahelAM zeTha hoya che ne, te ema kahe che, ke huM nagInadAsa zeTha, pachI pAcho sayAjIrAva mahArAja bole, e dArU pIdhA pachI. e to ApaNe ahIM dAkhalo dekhAya che. peluM zuM thAya che, samajAya nahIM. e saMyogo jyAre chUTe tyAre mukta thAya. praznakartA : paNa jJAna evI vastu che ke ene zeno ye sparza thAya nahIM, ene kaMi asara thAya nahIM. dAdAzrI : (svabhAvikajJAna ane mULa AtmAne) ene asara thaI nathI. A to tamArI mAnyatAmAM tame (vyavahAra AtmA eTale 'huM') pote judA paDI gayA cho. praznakartA : paNa konI mAnyatA to pachI ? dAdAzrI : 'tamArI' mAnyatA, roMga bilIpha ja che A khAlI. bIjuM kazuM nathI. AtmAne kazuM thayuM nathI. A bilIpha ja roMga thayelI che. te bilIpha roMga nIkaLI jAya, eTale thai rahyuM. praznakartA : to evI roMga bilIpha karanAra koNa ? dAdAzrI : koi karanAra hoya nahIM, A dabANa. be vastu potapotAnA svabhAva ja batAve. be vastu joDe mUkavAthI tIsaruM ja utpanna thAya, pariNAma. e sAyanTisTo samaje A vAtane. seMga bilIpha UbhI thaI, vizeSa pariNAmathI ! praznakartA : jo AtmAnA svataMtra ja guNa che, to pachI A saMyojana baLatarAnuM thaI rahyuM che kone ? ane jo AtmAmAM AvI rIte je jovApaNuM ne e ja che, to pachI eNe jovApaNAno guNa gumAvyo kevI rIte ? dAdAzrI : tamane thayuM ja nathI, paNa tame mAnI lIdhuM ne eTaluM badhuM mAnI lIdhuM, eTalI sAyakolojIkala IphekTa thaI gayelI che ke te rUpa thaI gayA cho. praznakartA : A mAnyuM che koNe ? Atmatattva che eNe mAnyuM dAdAzrI : nA, Atmatattva nahIM. praznakartA : to pachI Apa je "mane' kahI rahyA cho e koNa ? dAdAzrI : A vizeSa guNa utpanna thayo che ne, te mAnI rahyuM che. ane 'tame' vizeSa guNamAM cho, 'tame... tamArA svabhAvamAMthI chUTI gayA cho. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.5) anvaya guNo-vyatireka guNo ! 6 praznakartA : eTale AtmAnA svabhAvanuM chUTavApaNuM kharuM ? emAMthI ene chUTavApaNuM kharuM ? dAdAzrI : chUTyuM ja che ne A badhuM. chatAM AtmAne doSa nathI. AtmA to tevo ja che. praznakartA : A roMga bilIpha kone thaI che ? dAdAzrI : je bhogave che tene je roMga bilIpha bhogave che, tene thaI che. praznakartA : atyAre to ame bhogavIe chIe. dAdAzrI : 'ene' InTaresTa che tethI A badhuM bhogave che. roMga bilIphamAM 'A mArI vAIpha thAya, huM Ano sasaro chuM ne mAmo chuM, kAkA chuM ne evo je InTaresTa paDe che ne, e bilIphane laIne ja A jagata UbhuM thayuM che ane rAITa bilIphathI jagata AthamI jAya. roMga bilIphathI ja paiNe che, rAMDe che, mAMDe che, chokarAno bApa thAya che, dAdo thAya che, badhuM roMga bilIphathI. praznakartA : A roMga bilIpha e ja vizeSa pariNAma che ke vizeSa pariNAmathI roMga bilIpha UbhI thaI che ? dAdAzrI : vizeSa pariNAmathI ja roMga bilIpha UbhI thaI che. praznakartA : ke pachI A vizeSa pariNAma e ja A roMga bilIpha che ? dAdAzrI : nA, e roMga bilIpha nathI. praznakartA : eTale vizeSa pariNAmathI UbhI thayelI che ? dAdAzrI : haM. praznakartA H eTale eno artha ema ke paheluM vizeSa pariNAma UbhuM thAya che e vakhate roMga bilIpha nathI hotI, paNa pachI roMga bilIpha thAya che ? dAdAzrI : vizeSa pariNAma utpanna thAya te kaMI roMga bilIphane kaMI kAraNa nathI, paNa "ene' dabANa lAge che bahu. eTale ('huM'ne) bilIpha roMga thAya che ke 'sAluM, A koNa kare A badhuM.' 'huM ja karuM chuM' kaheze. evI bhrAMti utpanna thAya che. eTale bilIpha bagaDe che. bilIpha bagaDavAthI saMsAra Ubho rahyo che ne bilIpha sudhare tyAre saMsAra baMdha thaI jAya. praznakartA : eTale vizeSa pariNAma je thAya che e be vastuo najIka AvavAthI e paNa svabhAvika ja thaI jAya che ne evuM thayuMne? dAdAzrI : svabhAvika thaI jAya che. praznakartA : eTale emAM roMga bilIphano savAla ja nathI Avato. dAdAzrI : aMdhArAmAM pANInA glAsane badale dArUno glAsa pIvAI gayo, pachI vizeSa pariNAma UbhuM thaI jAya, nA thAya ? praznakartA H thAya, enI asara Avene ! enI asara choDe nahIM. dAdAzrI : evuM A badhuM vizeSa pariNAma UbhuM thaI jAya che. praznakartA : to AmAM A je tAttvika vijJAnamAM evuM zuM bane che ? je A dAkhalo Apyo ke pANIne badale dArUno glAsa pIvAI gayo, evuM A cha tattvonI vAtamAM zuM bane che ? dAdAzrI : bIjA pAMca tattvonA parivartanathI enuM dabANa Ave che. e dabANane laIne ema thAya che ke "A huM karuM chuM ke koNa kare che ?" e svabhAvika guNa nathI e. praznakartA : paNa AtmA zarUAtamAM je zuddha svarUpamAM hato, to AvI asaro nIce kema Ave ? Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.5) anvaya guNo-vyatireka guNo ! 65 dAdAzrI : atyAreya zuddha che. te dahADeya zuddha hato, Ajeya zuddha che ane jyAre juo tyAre zuddha ja haze. praznakartA : paNa ajJAnathI mukta hato, zarUAtanI sthitimAM dAdAzrI : e atyAreya ajJAnathI mukta che. kyAreya paNa e ajJAnavALo thayo ja nathI. praznakartA : eTale A vibhAva che te vaijJAnika che. have kliyara thaI gayuM badhuM. dAdAzrI : e kliyara vagara to mane samAdhAna pAme nahIM ne ! seTa thavuM joIe ne ! [6] vizeSabhAva - vizeSajJAta - ajJAta ! ajJAta eya che jJAta ja ! vibhAva eTale mULa jJAna, potAnuM jJAna to che ja, paNa A vizeSajJAna utpanna thayuM che. praznakartA : to eno vAMdho kema levo, vizeSajJAnano ? dAdAzrI : vAMdho zeno ? praznakartA : jJAna che ane emAM vRddhi thaI che, vizeSajJAna. dAdAzrI : nA, nA, vRddhi nahIM, vizeSajJAna eTale je nathI jANavAnuM, tevuM jJAna UbhuM thayuM. jenI jarUra nathI te jJAna UbhuM thayuM. azuddha zAthI thayeluM ? tyAre kahe, vizeSajJAnamAM sapaDAyo eTale azuddha thatuM gayuM ane svabhAvikajJAnamAM Avyo tyAMthI zuddha thatuM cAlyuM. vizeSajJAnane vibhAvajJAna kahe che. praznakartA : vizeSabhAve banI zake ? dAdAzrI : hA, vizeSajJAna eTale ajJAnane paNa jJAna kahevAmAM Ave. eTale saMsArI bhAva utpanna thaI jAya. paiNe kare, sasarA thAya, sAsu thAya, vaDa sAsu thAya, phoI sAsu thAya. ane e to ApaNe ja bheda pADavA mATe ajJAna kahIe chIe, bAkI vizeSajJAna che A.. ApaNe samajIe ke bhaI, A ajJAna ne A jJAna. bAkI, ajJAna haMmezAM aMdhAruM hoya, paNa A ajJAna to ajavALuM che, Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.6) vizeSa bhAva - vizeSa jJAna - ajJAna ! kSayopazama ajavALuM che. pUrNa ajavALuM nahIM ne kSayopazama ! eTale A vizeSabhAva che. ahIMthI have kyAre chUTe ? tyAre kahe, potAnA nija svarUpanuM bhAna thAya to pAchA mULa guNamAM AvI jAya, to badhuM pAchuM UDI jAya. 67 jo pariNamana na thatuM hoya svabhAvamAM, to te vastu ja nathI. parabhAvamAM kAyamane mATe raheto nathI. parabhAva AtmA ekalAne mATe thAya che ane te ajJAna pariNAma che. ene vizeSa pariNAma kahIe chIe ame. eka mANasane jatAM jatAM AMkhyo to bahu sarasa che, AMdhaLo mUo to nathI ane ekadama dhummasa paDene to pAMca phUTa Age bhai jatA hoya to nA dekhAya. bane ke nA bane ? evAM pariNAma che badhAM. sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansa che A. ame jagata jema che tema joine kahyuM che. A badhA saMyogonuM dabANa che. temAM AtmAne jarAka dabANa thAyane tyAre enI asara thAya, iphekTa thAya. aniphekTiva hovA chatAM iphekTa thAya. tyAre AtmA to svabhAvikajJAnanI bahAra koI dahADo gayo ja nathI, kriyAmAM to gayo ja nathI koi dahADoya. paNa potAno svabhAva jJAna-darzana che, te darzana vibhAvika thayuM. ApaNe ghaNA pherA nathI thatuM, ke cakkara caDhe ne pachI bebhAna thai jaie ? AMkho ughADI hoyane ApaNane pUche, ke 'tamAruM nAma zuM ? tamAruM nAma zuM ?' to kazI khabara nA paDe. tyAre loka kahe chene, 'bhAna-bAna nathI.' to A enI asaro ATalI badhI kare che, A to kevaDI moTI asara thayelI che ! AtmA upara kevuM dabANa AvyuM che, bhayaMkara badhAM AvaraNa lAvI nAkhe evuM saMjogonuM dabANa. ane te badhA saMyogo pAchA kevA che ? jevuM bhagavAnanuM (vibhAvika) jJAna thAya tevuM tyAM AkAra thai jAya. mAtra dRSTi ja pharavAthI ATaluM moTuM jagata UbhuM thaI gayuM to bIjI keTalI badhI zaktio che ! 68 AptavANI-14 (bhAga-1) A saMsAranuM jJAna che paNa vizeSajJAna che. e vizeSajJAna e ja buddhi. A kaMi ajJAna nathI ArAdhato. A eka prakAranuM vizeSajJAna che. A saMsAramAM A jJAna che, te sAva ajJAna che. ApaNe lokone pUchIe, tame badhA ajJAna karo cho ?' te kai dRSTie ajJAna che, ke bhai, adhyAtmanI dRSTie ajJAna che, bAkI nahIM to jJAna che ke ajJAna ? praznakartA : jJAna che. dAdAzrI : have adhyAtmavALA Ane 'ajJAna' kahe. huM nA kahuM ke mUA, zuM karavA amatho karmo bAMdhe che ? A ajJAna ja kahevAya. A jJAna ne A ajJAna. have mUA, Ane AkhI duniyA ughADuM jJAna kahe ne, tuM ene ajJAna kahuM chuM ? A vizeSajJAna che. AtmAnuM ja jJAna che paNa vizeSajJAna che. eTale saMjogone AdhIna navo vizeSa guNa utpanna thAya che. te AgaLa badhu Ave, A saMsAra dekhAvA mAMDyo ApaNane. A saMsAranuM jJAna e jJAna che, ajJAna nathI. paNa mokSe javuM hoya to A ajJAna che. ane A jJAna samajavuM joIe. praznakartA : eTale apekSAe AvyuM ? dAdAzrI : hA, apekSA e ja to ne A to UbhuM thayeluM che vizeSajJAna. vAstavikatAmAM nathI e bhrAMti ! have jIvanuM svarUpa ajJAnatAthI UbhuM thayuM che. jema rAtre ApaNe sUI gayA hoie ane ekalA hoya ane aMdara bIjI rUmamAM pyAlo khakhaDe ane ekadama manamAM ema bhrAMti thAya ke A bhUta jevuM ApaNe sAMbhaLeluM te AvyuM ke zuM ? te bhaDaka pesI jAya. na pesI jAya ? te jyArathI peThI tyArathI AkhI rAta bhaDaka rahe. evI ja rIte A jIvanuM udgamasthAna thayeluM che. te bhrAMtithI AMTI paDI gaI che, ke 'A Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.6) vizeSa bhAva - vizeSa jJAna - ajJAna ! 69 AptavANI-14 (bhAga-1) huM ja chuM. huM ja karuM chuM.' tyArathI bhrAMti cAlu thaI che, te tenuM aMtima sthAna kayuM ? potAne mULa je bhrAMti paDI gaI ne AMTI paDI gaI, te bhAnamAM Ave tyAre chelle chUTI jAya ! kevaLajJAna zuM che ? mahIM beThA che e zuddhAtmA A prakRti joyA ja kare che. potAnuM jJAtA-draSTApaNuM eka samaya paNa cUkyA nathI. jyArathI saMsAra AraMbha kALa che, tyArathI joyA-jANyA kare che. paNa A eka bhrAMti utpanna thaI che ke A huM ke te huM ? tyAMthI jagata khaDuM thayuM. ApaNe koInI bhrAMti samajAvIne dUra karIe, paNa pAchI bhrAMti UbhI rahe ja kAraNa ke pAchaLanuM cArja kareluM che, te ene pAchuM kuMDALAmAM ghAlI de. tethI bhagavAne kahyuM che ke samakita thaI gayuM to kAma thaI gayuM, nahIM to e ja kuMDALAmAM... pragnakartA : AtmajJAnano aphATa pIMDa che, chatAM bhrAMtimAM kema paDyo haze ? A gADI Ave, te sTezana para UbhA hoya to gADI najIkathI jAya to cakarI caDhI jAya (cakkara caDhe, tammara AvI jAya). te pachI thoDIvAre cakarI utarI jAya. paNa tane anubhava thaze pachI cakarI nahIM caDhe. ema A jo cakarI caDhI gaI che, te kazuMya banyuM ja nathI. pelI to bhrAMtinI cakarI caDhI che ne A sAcI cakarI caDhI gaI che. eTale jJAnI puruSanI jarUra. pelI cakarImAM to DuMgaLI suMghADe te utare, tema jJAnI kaMIka suMghADe (AtmajJAna Ape) eTale cakarI utarI jAya. A to AtmA ne saMjogo be ja che. te saMjogo AtmAne gADInI pAse Ubho kare che, te cakarI caDhe che. tema saMjogo gADI jevA che. te A to loko gAya ke e amArA karmoe amane bAMdhyA che. nA, alyA, kazuMya banyuM nathI. mAtra jarA cakarI caDhI che (ajJAnatA UbhI thaI che), te utare eTale kazuM banyuM ja nathI. A to cakaDoLamAM beThA bole, badhuM phare che. nA alyA, bahAra kazuM pharatuM ja nathI, tuM ja pharuM chuM. AvuM che ! jJAnI puruSa badhuM joIne beThA dAdAzrI : aphATa pIMDa eTale zuM ? eno artha zuM ? anaMtajJAna. chatAM bhrAMtimAM kema paDyo haze ? tyAre kahe che ke A jagatane kahevA mATe bhrAMti kahevI paDe, kharekhara A bhrAMti nathI. A AtmAnuM vibhAvikajJAna che. A paNa eka jJAna che, A bhrAMti nathI. paNa bhrAMti eTale zuM, te tamane phoDa pADavA mATe samajAvuM. A vibhAvamAM paDelo AtmA che. ene jagatanA lokone rileTiva bhASAmAM, bhrAMtabhASAmAM bhrAMti kahevAya che. kharekhara krAMti eTale mahIM je duHkha utpanna thAya chene, tyAre manamAM thAya che ke 'ATaluM badhuM jANavA chatAM mahIM A zuM che te ? mATe kaMIka juduM che. A mAruM svarUpa joya', enuM nAma bhrAMti, AMTI paDI che kaMIka, 'A mAruM svarUpa hoya, A huM nhoya.' eTale bhrAMti paDI gaI che. AtmA bagaDyo nathI. jo brAMti paDI hota to pharI samo ye nA thAta. paNa jagatamAM ema kahevuM paDe ke bhrAMti che. jagatanI bhASA che, lokabhASA. phera, vizeSabhAva te vizeSajJAtamAM ! sthira bhAvone jJAnaguNa, darzanaguNa kahyuM. asthira bhAvone paryAya kahyA. kerI Ave to kerIne joyA-jANyA kare, potAnA paryAyathI. bIjuM zeya Ave to bIjuM joyA kare. praznakartA : vizeSabhAva paryAya rUpe ja thayA ne ? e sthira bhAvo nathI eTale paryAya rUpe thayA ne ? dAdAzrI : nA, vizeSabhAva e paryAya nathI. vizeSabhAva e bIjAnI asarathI utpanna thatA bhAva che. bIjI vastunI asarathI, bIjI vastunA sAmIpyabhAvane laIne utpanna thatA bhAva e vizeSabhAva kahevAya. e sAmIpya nA hoya to kazuMya nathI. vizeSabhAvane haju ApaNA mahAtmAo samajatA nathI. ghaNA phere bolelo kharo paNa samajatA nathI, vizeSabhAva zuM haze te ? Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) (16) vizeSa bhAva - vizeSa jJAna - ajJAna ! 71 praznakartA vizeSabhAva ane vizeSajJAna, emAM zuM pheraphAra che? dAdAzrI : beu zabdamAM ja phera che, nathI lAgatA ? vizeSabhAva to ahaMkAra che khAlI, 'huM'. vizeSajJAnanI vAta ne ene, ene sATuMye nahIM ne sahIyAru nahIM, pitarAIe nahIM ne kuTuMbIke nahIM, kazuMya nahIM. praznakartA : A vizeSajJAna utpanna thAya, to peluM vyatireka utpanna thAya evuM kharuM ? dAdAzrI : vyatireka hoya to ja vizeSajJAna utpanna thAya. paNa vizeSajJAna hoya tethI vyatireka nA utpanna thAya. vyatireka bApa (mULa mukhya) che. vizeSabhAva to utpanna thanAro vyatireka guNa che ane A to vizeSajJAna, te je jJAnanI jarUra nA hoya tene vacce lAvo eno artha zo ? ame vizeSajJAnamAM utarIke nahIM ke A lImaDo che ke AMbo che ke A jAmaphaLa che ne eTale pAra kyAre Ave ? ane badhAM jhADo che, ema kahyuM eTale e jJAna, sAmAnya jJAna sAruM che eka ghaDIvAra, eka miniTeya upayoganI bahAra nA hoie. AtmAno upayoga hoya ja. vidhio karatAM hoie te ghaDIe amAre AtmAno upayoga hoya. jJAna" eka ja che, enA bhAga badhA judA judA che. ApaNe A 'rUmane joIe to 'rUma', ne 'AkAza'ne joIe to 'AkAza', paNa 'jJAna' tenuM te ja ! jyAM sudhI A vizeSajJAna jue, sAMsArika jJAna jue, tyAM sudhI AtmA dekhAya ja nahIM. ane AtmA jANyA pachI beu dekhAya. AtmAne jANe nahIM to kazuM dekhAya nahIM, AMdhaLAbhUta badhAM ! praznakartA : AtmA to jJAnavALo ja che ne ? dAdAzrI : e pote ja jJAna che. pote jJAnavALo nahIM, jJAna ja pote che ! jJAnavALo ene kahIe to 'jJAna' ane 'vALo" e be juduM thayuM kahevAya. eTale AtmA pote ja jJAna che, e prakAza ja che. pote ! te prakAzanA AdhAre A badhuM ja dekhAya che. e prakAzanA AdhAre A badhuM 'ene' samajaNeya paDe che ane 'ene' jaNAya che, kharuM. jANavAmAM Ave che ne samajaNamAM Ave che ! vibhAva pachI prakRti te puruSa ! jaDa ane cetana, be sAthe thavAthI A vizeSa guNadharmo beunA utpanna thayA che. temAMthI A badhuM UbhuM thaI gayuM kArakhAnuM. praznakartA : prakRti ane puruSa ene ja kahevAya ne ? dAdAzrI : nA, prakRti ane puruSa pachI thayAM emAMthI. prakRti e jaDa che paNa e AnuM pariNAma AvyuM pachI. vizeSa pariNAmanuM je rijhalTa AvyuM che, te prakRti thaI gaI. vizeSa pariNAmamAM prathama 'huM thayuM ne temAMthI prakRti thaI. jaDa ane cetana, bannene phasAmaNa thaI che eTale prakRti rUpe sAmAnya jJAnane darzana karyuM che. eTale darzananI ja kiMmata che mokSamAM. sAmAnya bhAve rahevuM joIe. A vizeSajJAna jovA jAya pudgalamAM, A zuM che, A zuM che ? praznakartA : jyAre pote, jonAranI dRSTimAM bheda hoya tyAre pakSapAta dekhAyane ? dAdAzrI : jyAre potAne vizeSajJAna jovAnI icchA hoyane tyAre ja ene bheda dekhAya. vizeSajJAna to kyAM sudhI jAya ke A to kALo che, A to goro che, A to UMco che, A to nIco che, A to jADo che ane A to pAtaLo che. vizeSajJAnano to pAra ja nA Ave ne ! eTale darzanathI jovuM badhuM. sAmAnya bhAve. eTale amane darzana sivAya bIjo upayoga nA hoya, niraMtara upayoga hoya. ame praznakartA : A pAMce tattvo prakRtine AdhIna che ne ? Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.6) vizeSa bhAva - vizeSa jJAna - ajJAna ! 73 74 AptavANI-14 (bhAga-1) dAdAzrI : e badhuM e ja prakRti. pAMca tattvanI je banI, e prakRti che. emAM AtmAno che te vizeSabhAva utpanna thayo che. te vizeSabhAva eno ahIM paDyo eTale prakRti thaI gaI. ane phaLa ApyA ja kare niraMtara. have prakRti ne puruSa be judA pADyA tyAra pachI kharo puruSArtha zarU thAya che. nahIM to prakRtimAM hoya tyAM sudhI bhrAMta puruSArtha to cAlu ja hoya che. bhrAMta puruSArtha ! A jJAna ApyA pachI kharA puruSano puruSArtha emano cAlu thayo. prakRti thaI prasavadharmI, paramANune kAraNe ! A jagata niraMtara parivartanazIla che. A cha tattvo sAmasAme samAgamamAM AvavAthI A badhuM bane che. A jagata vagara rtAe UbhuM thayuM che. sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansathI UbhuM thayuM che. cetananuM jJAna-darzana svabhAvika hatuM, te tenA samasaraNa mArgamAM vibhAvika thAya che ane eTalo bhAga ja jagata sarjanAtmaka rUpe dekhAya che. te sivAyamAM zuddha cetana ane zuddha pudgala paramANuo, e banne jema che tema ja che. paramANu e prasavadharmI che tethI cetana tattva vibhAvika thatAM ja prakRtinuM sarjana thAya che. eTale ke bahAra je jagata dekhAya che temAM prakRti bhAga ja sarjana bhAga visarjanAtmakapaNe dekhAya che ane zuddha cetana ane zuddha pudgala paramANuo (jaDa) jema che tema ja hoya che. A jagatamAM 'huM sarjana karuM chuM teya bhrAMtinuM bhAna che. sarjana ane visarjana e necarala che, sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansa che. A prasavadharmI prakRtinI zakti bhagavAna karatAM kyAMya vadhAre che paNa caitanya zakti nathI. A prakRtimAM evo guNa che ke cetanane sparza karavAthI ja cArja thaI jAya che, bAkI, AtmAnA guNadharma che te koI dahADo badalAtA nathI. jJAna vibhAvika thai javAthI, prakRti praNavadharmI hovAthI, te cArja thai jAya che. vibhAvatuM vadhu vizleSaNa ! praznakartA : Apa kaho cho ke vizeSabhAvane ghaNA phere bolelo kharo, paNa haju ApaNA mahAtmAo samajatA nathI ke vizeSabhAva zuM haze te ? to vizeSa pariNAmanA vadhAre dAkhalA ApIne samajAvone, eTale badhAne geDa besI jaze. dAdAzrI : hA. ApaNe dariyA kinArA AgaLa, dariyAthI aradhA eka mAIla cheTe, ApaNe eka makAna bAMdhyuM hoya, havA khAvA mATe ane tyAM AgaLa e makAnamAM che te be eka lorIo navenavuM lokhaMDa tyAM nAkhI AvIe. pachI pelA cokIdArane kahIe ke, 'bhaI, A lokhaMDa jarA sAcavaje barobara." pachI ApaNe be varasa mATe phorena gayA. paNa be varasa pachI tyAM pAchA AvIe tyAre lokhaMDamAM kazo pheraphAra lAge kharo ? lokhaMDane kazI asara thayelI hoya ? praznakartA : kaTAi gayeluM hoya. dAdAzrI : kema upara varasAda nA paDe evI jagyA hoya, DhAMkelI jagyA hoya toya ? praznakartA : kATa khAI jAya. dAdAzrI : heM ! kema karIne tamane AvuM bhaviSya jJAna thai gayuM, kATa lAgyAnuM ? lokhaMDa AvatAM pahelAM potAne bhaviSya jJAna hoya, kAraNa ke anubhava thayelo che ! A te kATa caDI gayo havete A kATa koNe caDhAvyo e tame mane kaho. sAbita karI Apo. A kATa kono ane konI icchAthI thayo ? ATalo ATalo kATa caDhI gayo hoya ! ApaNe kahIe, 'mAruM A lokhaMDa AvuM nahotuM. mAruM lokhaMDa koNe bagADyuM? ane goDAunamAM koNa pesI gayuM'tuM ?" AvI bUmo pADe to zuM kahe loko ? praznakartA : dariyAnI khArI havAthI. dAdAzrI : hA, te paNa e koNe karyuM e kaho ne ! dariyAnA pavane karyuM ke dariyAe karyuM ke lokhaMDe karyuM ? Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) vizeSa bhAva - vizeSa jJAna - ajJAna ! 75 AptavANI-14 (bhAga-1) praznakartA : je ene mUkI Avyo teNe. dAdAzrI : eNe karyuM A ? praznakartA : lokhaMDa nA mUkayuM hoya to nA thAta. dAdAzrI : jagatanA loko ene pakaDe che. 'te mUA A ahIM nAkhyuM zuM karavA ? tethI kaTAI gayuM." evuM nathI. A jagatanA lokone bhrAMtivALAne ekjhakTa khoLI kADhavuM hoya, ke koNa gunegAra che, to? praznakartA : je mANasa mUkI Avyo te gunegAra nathI ? dAdAzrI : e to ApaNA ja loko. AMkhe dekheluM hoya e AMkhe dekhyo purAvo che, dArzanika purAvo che e. dArzanika purAvo nA cAle. sAyanTiphika eviDansa kharekharo, ekkekTa joIe. dArzanika purAvo saMsAranA lokone joIe ke korTamAM joIe, ahIM to ekjhakTanesa joIe. tame to nokarane kADhI melo jhaTa. e kaMI cAle nahIM. sAyanTiphika, vaijJAnika rIte tapAsa karavI joIe barobara ke bhaI, koNe karyuM A ? koNe kATa caDAvyo ? hu Ijha risponsibala ? bolo ! huM to evuM jANato paNa nathI, ke dariyA kinAre nAkhIe to kATa caDhe ja. eTale pachI ApaNe pelA cokIdArane TaiDakAvIe ke, 'alyA, A zuM karyuM lokhaMDanuM badhuM ? A lokhaMDa kevuM cokhyuM hatuM, A hAtha kazA bagaDe nahIM ne A zuM thayuM ? upara zuM coTADyuM che te ?" tyAre cokIdAra kaheze, "zuM karuM sAheba, meM kazuM nathI karyuM. tame mane zuM karavA vaDho cho paNa ? e to ahIM nAkhyuM eTale ene kATa caDhe ja." "are, paNa kATa koNe caDhAvyo ?" pachI tapAsa karIe ke A kono guno che ? tyAre loko ApaNane AjubAjuvALA kaheze ke A dariyA kAMThe nAkhyuM tethI. eTale ApaNe khArI havAne kahIe ke "amArA lokhaMDane teM zuM kAma bagADyuM ? ame tAruM zuM nukasAna karyuM che ?" tyAre khArI havA kahe, "huM kyAM bagADuM chuM? mane zuM karavA vagara kAmanA AkSepo ApyA ja karo cho ? mArAmAM bagADavAnA guNa ja nathI. huM to mArA svabhAvamAM rahuM chuM, mAre zuM levAdevA ? jo mArAmAM bagADavAnA guNa hota, to huM kAyama vahyA karuM chuM paNa badhA lAkaDAM-bAkaDAMne kazuM thatuM nathI. e to lokhaMDa evuM haze tethI thAya, temAM amAro zo doSa ?" eNeya dariyAnI peTha javAba Apyo ke 'tamAruM A lokhaMDa ekaluM ja AvuM bUmo pADe che, bIjuM koI bUma pADatuM nathI. e tamAruM lokhaMDa ja evuM hoya, to huM zuM karuM? A bIjA koIne asara thatI nathI. tamArA lokhaMDanA AdhAre asara thAya che. e te amAro doSa nathI. tamArA lokhaMDano doSa haze. tame khoTA amArI para zuM karavA coMTI paDo cho !' to pachI e gunegAra TharatI nathI, khArI havA. tyAre ApaNe pachI kahIe ke bahArano koI gunegAra lAgato nathI. eTale sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansa. A kATa kaMI lokhaMDe karyo nathI. bAkI, lokhaMDane kaTAvAno svabhAva nathI. jo kaTAvAno svabhAva hoya to ArasIsInI aMdara lokhaMDa paDeluM haze, te so varase kADho to evA ne evA saLiyA hoya. eno svabhAva nathI evo. A bIjAM tattvo ene bhegAM maLI Ave to ? ArasIsImAM che ne, ene toDIne ? ame toDelA. pacAsa varasa pahelAM nAkhelA saLiyA toDelA. ekTa Ama Aja vecAtA levA jAo evA, haM. tamane samajAyuM A uparathI, huM zuM kahevA mAguM chuM te ? koI gunegAra lAge che ? praznakartA : koI gunegAra Ama dekhAto nathI. dAdAzrI : chatAMya lokhaMDane kATa dekhAya che. e rIte jagata UbhuM thayuM che. kATa e ja ahaMkAra ! A AtmA e to paramAtmA che. jema lokhaMDamAM kATa thayo, koie karyo nathI, evI rIte AmAM 'huM kartA chuM' evI bhrAMti Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.6) vizeSa bhAva - vizeSa jJAna - ajJAna ! AptavANI-14 (bhAga-1) utpanna thai che. A AtmA to tenI te ja dazAmAM che. AtmA tamArAmAM je che ne, e to mukta dazAmAM ja che. ene kazuM ajJAnatA thai nathI. A vizeSa guNa utpanna thayo che. chatAM AtmAmAM kaMI pheraphAra thayo nathI. praznakartA : A je tame dAkhalo Apyo che e AtmAnI joDe kevI rIte baMdha bese che ? dAdAzrI : A AtmAnI joDe che A jaDa tattva e be bhegA thayAM che, te A ahaMkAra Ubho thaI gayo che. praznakartA : ene ja kATa kahevAya ? dAdAzrI : hA, peluM jema kATa Ubho thayo che, evo A ahaMkAra Ubho thayo che. e ame ahaMkAra kADhI ApIe eTale pAcho rAge thaI jAya. ame davA copaDIne (AtmajJAna ApIne) ahaMkAra kADhI ApIe te thaI gayuM, kampliTa thaI gayuM pachI ciMtA-varIjha kazuM nA thAya. praznakartA : A dRSTAMtamAM lokhaMDane AtmAnuM pratika gaNo cho A to tamAro A bharelo (DiscArja) ahaMkAra bole che, ene tame sAco ahaMkAra mAno cho. vizeSabhAvamAM ahaMkAra Ubho thayo, pachI emAMthI prakRti UbhI thAya che. lokhaMDa lokhaMDanA bhAvamAM che, prakRti prakRtinA bhAvamAM che. A be chUTAM pADo to lokhaMDa lokhaMDanI jagyAe che, prakRti prakRtimAM che. jyAM sudhI ekAkAra che tyAM sudhI kATa vadhyA ja karavAno, divase divase. A mULa puruSane kazuM ja thatuM nathI. 'pote' (huM) potAno svabhAva bhUlyo, potAnuM bhAna bhUlyo che. e jyAM sudhI potAnI jAgRtimAM nA Ave tyAM sudhI 'e' prakRtibhAvamAM rahyA kare. prakRti eTale potAnA svabhAvanI ajAgRti ane bhrAMtinI jAgRti, e prakRti kahevAya. bhogavavAnI mAtra mAnyatA ! praznakartA : dAdA, lokhaMDa e to sthULa vastu che, enAmAM koI zakti nathI, jyAre AtmA to sarva zaktizALI che, ene kevI rIte kATa lAgI zake ? dAdAzrI : e sarva zaktimAna svabhAvamAM nathI Avyo. bIjA saMyogonAM dabANamAM che ne ! tethI karIne potAno guNadharma khoyo nathI. vizeSa guNadharma utpanna thayo che ane temAMthI IgoIjhama nAmanuM UbhuM thayuM. duHkha bhogave che koNa ? IgoIjhama bhogave che. sukha koNa bhogave che ? IgoIjhama bhogave che. AmAM AtmA kazuM hAtha ja nathI ghAlato. badhuM A IgoIjhama bhogave che. IgoIjhama buddhinI salAhathI cAle che. have kharI rIte ahaMkAra sukheya bhogavato nathI ne du:kheya bhogavato nathI, e to ahaMkAra ja karyA kare che. praznakartA : jema lokhaMDamAM kATa caDhI gayo te rIte... dAdAzrI : kATa caDhyo te to AtmAno. AtmAne joDe lAgevaLage. ne ? dAdAzrI : hA, eTale A je upara bAjhayuM che, e vizeSabhAva utpanna thayo che. praznakartA : je vizeSabhAva Akho saMsAra che, to anusaMdhAna to eTaluM hovuM joIe ke A huM pote te nathI. vizeSabhAva mAruM svarUpa nathI, mAruM zuddha svarUpa peluM che. dAdAzrI : ene kazuM aDyuM ja nathI. ApaNe A AtmajJAna ApIe chIe eTale cokhkho thaI jAya che. pachI kATa eya mAruM svarUpa nathI ne A saMjogo mAruM svarUpa nahIM. ahaMkAra bhAMjagaDa karato baMdha thaI gayo ne ! ahaMkArathI jagata UbhuM thayuM che ane AtmajJAna pachI ahaMkAra baMdha thaI jAya, e ahaMkAra jato rahe che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.6) vizeSa bhAva - vizeSa jJAna - ajJAna ! 79 AtmA lokhaMDa hoyane to A ahaMkAra e kATa. paNa have ahaMkAra je kahe che ke "meM bhogavyuM', te baLyuM, eNe bhogavyuM ja nathI. A to indriyoe bhogavyuM che. ane pote ahaMkAra kare che 'meM bhogavyuM che.' tethI kRSNa bhagavAne kahyuM che ke indriyo, indriyomAM varte che, zA mATe tuM ahaMkAra kare che ? svabhAvathI varte che pAchI. A nahIM samajavAno mAra khA khA kare che vagara kAmano. nathI kRSNa bhagavAnane samajatA, nathI mahAvIra bhagavAnane samajatA. e vAta kharI kahe che ne ! eTale vAta samajavAnI jarUra che. kATa utpanna thayA pachI lokhaMDa lokhaMDanuM kare che ne kATa kATanuM. lokhaMDa kATamAM hAtha ghAlatuM nathI, e kATa lokhaMDamAM hAtha ghAlato nathI. evuM AmAM, AmAM zuM kATa caDhe che ? tyAre kahe, 'ahaMkAra (mULa ahaM) ane mana-buddhi-citta ne ahaMkAra, aMta:karaNarUpI kATa caDhI jAya che. te e enuM kArya karyA kare che. AtmA AtmAnuM kArya karyA kare che. jyAM sudhI A (aMtaHkaraNanuM) kArya hoya tyAM sudhI AtmA AyaDala (udAsInapaNe) prakAza ja ApyA kare. aMtaHkaraNanA kAma badhAM pUrAM thAya tyAre AtmAnuM kAma zarU thAya. agara to aMta:karaNa cAlu hoya ane jJAnI maLyA hoya ane te kahe, 'alyA, tuM A hoya, tuM Ane jo.' to jovAnuM cAlu thaI jAya. e judo paDI gayo. A tame 'caMdulAla zuM karI rahyA che', ene joyA karo to e jJAna, kevaLajJAnamAM pahoMce. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.7) cha tattvonA samasaraNathI vibhAva ! 81 [7] cha tattvotA samasaraNathI vibhAva ! samasaraNa mArgamAM... A jagatamAM siksa ITarnala elImenTsa che. e cha tattvo pAchA samasaraNavALA che. samasaraNa eTale niraMtara parivartana karanArA che. parivartana thAya eTale e tattvo che te ekamekanI najIka AvavAthI, badhI avasthAo UbhI thAya che ane joDe AvavAthI (bhegA thavAthI). vizeSabhAva utpanna thAya che. AmathI Ama badalAyA ja kare. enA AdhAre badhA vizeSabhAvo badalAyA kare ane enA hisAbe badhuM navI ja jAtanuM dekhAyA kare. A jagatanAM 'mULa tattvo' che te "svabhAvika' che. te 'rileTiva'mAM Ave che tyAre 'vibhAvika' thAya che. eka tattva bIjA tattvamAM bhaLatuM nathI, badhAM judAM ja rahe che. vidharmI banyA be ja ! vidharmI nathI e. AmAM rahevA chatAM svadharmamAM rahI zake che ane eka pudgala ane AtmA be vidharmI thAya che, bIjAM cAra to vidharmI (vikRta) thatAM ja nathI. praznakartA : to AtmA vidharmI zI rIte ? dAdAzrI : AtmA vidharmI eTale ene brAMti utpanna thai ke 'A huM karuM chuM." ane pudgala paramANu vidharmI (prayogasA paramANuo) eTale pudgala paramANamAM lohI nA nIkaLe, paru nA thAya. paNa pudgala paramANunA raMga badalAya. lAla-pILo-lIlo badhA enA guNadharma che. paNa emAM guNadharmanI bahAra je che, e (pudgala paramANunA) vibhAvika guNo (mizraNA paramANuo) che. jema ke paru thAya ne pAke ne Amatema ne badhuM A utpanna thAya che. (vidharmI ne vibhAvika pudgala juduM ja che.) cha dravyo, tathI kampAunDa svarUpe ! praznakartA : eka tattva bIjAM tattvone kazuM karI zakatuM nathI, to je e be tattvo kampAunDa svarUpe thAya to beunA orijInala guNadharmo rahe che ? dAdAzrI : orijInala guNadharmo rahe tyAre ja bIjAM koIne kazuM karI zakatAM nathI ne ! ane te kampAunDa svarUpe thatuM nathI, milcararUpe thAya che. potapotAnA guNadharma badalAtA nathI koInA. bhegA thAya, athaDAyA kare, milcara thaI jAya paNa kampAunDa thatAM nathI. kampAunDa thAya to tamAruM meM uchInuM lIdhuM ane mAruM tame uchInuM lIdhuM evuM thaI jAya. koI koInuM levAya nahIM ne devAya nahIM. kazuM ja bhAMjagaDa nahIM. phakata bhegA thAya ne chUTA paDe. jo koI kampAunDa thatuM hoya to guNadharma badalAI jAya. bIjA kazAmAM to kampAunDa thavAnuM hoya ja nahIM, vibhAvika yugala ekalAmAM potAnAM aMdara aMdara) kampAunDa thAya che. tamane kaMIka paNa asara karatuM hoya to bhagavAna jaDe ja nahIM ne pachI. (pudgala e tattva nathI) praznakartA : jaDa ane cetanano je saMyoga thayo ane je vizeSabhAva utpanna thayo, to e saMyoga thatAM pahelAM jaDa ane cetana be judAM hatAM ? dAdAzrI : pahelethI ja A bhegAM hatAM. pahelAM judAM hatAM, evuM nahIM. pahelethI Ama ja che. jaDa-cetanano saMyoga ja che. A badhA cha e tattvo sAthe ja che. AmAMthI A judA pADo, to sahu sahunA guNadharmamAM Avaze, nahIM to guNadharmamAM nahIM Ave. e chaye bhegAM che. ane chamAM vidharma peTho che (vizeSa dharma batADe che), paNa AmAM cAra Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) praznakartA : anAdi anaMta eTale enI Adiya nathI ane aMteya nathI, ITarnala ? 82 dAdAzrI : hA, ITarnala. e badhuM svabhAve karIne, svabhAvika vastuo badhI IMTarnala hoya ane vibhAve karIne vibhAvika vastuo badhI TempararI hoya. jagatanuM kAraNa, cha dravya che to jagata UbhuM thayuM che, nahIMtara nA thAta. ane cha dravyamAMya jo pudgala nA hota to UbhuM ja nA thAta. jagatamAM pAMca indriyathI anubhavAya che te badhuM pudgala prabhAva che, nahIM to cetanane kazuM bagADa thavAno nahoto. praznakartA : pudgale badhuM karyuM A ? dAdAzrI : A pudgalanA rUpI bhAvane laIne vizeSabhAva utpanna thaI gayo. pudgala pote ja vizeSa pariNAma ! praznakartA : have jo AtmA nirlepa hoya, AtmA asaMga hoya to ene jaDa vastuno guNa lAge kharo ? dAdAzrI : hA, che ja ne asaMga. tamAro AtmA che te nirlepa ja che. badhAno AtmA, jIvamAtrano AtmA nirlepa ja che. ane A thayuM che te vaijJAnika asara che A. praznakartA : A pudgalamAMthI AtmA chUTo paDI jAya to A krodha-mAna-mAyA-lobha che to bIjA pAMca tattvomAMthI kayA tattvamAM bhaLI jAya che ? dAdAzrI : koI tattvamAM bhaLatAM nathI. ene ja bhagavAne pudgala kahyuM che. praznakartA : ene ja vizeSa pariNAma kahevAmAM Ave ? (1.7) cha tattvonA samasaraNathI vibhAva ! dAdAzrI : hA, vizeSa pariNAma. paNa e pudgalanAM gaNAya che, AtmAnAM nathI gaNAtAM. A pudgala e to tattva ja nathI, paramANu e tattva che. 83 praznakartA H to pudgala vizeSa pariNAma thayuM ? dAdAzrI : pudgala to vizeSa pariNAma thayeluM che. paramANumAMthI pudgala pUrAyuM, pUraNa thayuM. e galana thaze pAchuM. galana thayuM, pUraNa thaze. pUraNa thayuM, galana thaze. e AtmAnAM vizeSa pariNAmane laIne A vizeSa pariNAma bhAse che. ApaNe arIsAmAM jeTaluM e karIe, eTaluM peluM sAmuM pariNAma kare ne ! evuM A vizeSa pariNAma badhAM UbhAM thAya che. jJAtI najare joIne kahe... praznakartA : bhAva to AtmAne hoya nahIMne ? dAdAzrI : hoya nahIM chatAMya paNa ene gaNAya che ne ! upAdhi bhAvane laIne gaNAya che to kharuM ne ! e UbhuM thAya che. krodha-mAna mAyA-lobha hotAM nathI paNa UbhAM thAya che. upAdhi bhAva e vyatireka guNa che. praznakartA : eTale ke AtmAne vaLagelAM che e. ene saMbodhIne athavA enA kanekzanamAM A vAta thAya che ne ? dAdAzrI : vizeSa guNa che e. be bhegAM thayAM tIsaro guNa utpanna thayo. A meM najare joyuM ke A vizeSabhAvathI utpanna thayuM che ane AjanA sAyanTisTone e samajAya ke tamArI karekTa vAta che. praznakartA : te AjanA sAyanTisTo eTalA hoziyAra thaI gayA ? dAdAzrI : hoziyAra eTale e che te A paddhatimAM kahe che, paudgalikamAM, bhautikamAM kahe che. A (adhyAtmika) paddhati jANatA Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) (uttarArdha) (1.7) cha tattvonA samasaraNathI vibhAva ! praznakartA : hA, te utpanna thAya ke tarata ja. dAdAzrI : ane pachI pelAM bIjAM tattvo e bhegAM thAya. paNa vibhAva thavAmAM madada nA kare e loko. e to che paNa udAsIna bhAve che. A be tattvo to, banne vikRta thAya che. bannenI prakRti UbhI thAya che. A pudgala che ke jene ApaNe pAvaravAnuM kahIe chIe, mizracetana kahIe chIe e badhuM vikRta pudgala che ane A vyavahAra AtmA e vikRta AtmA che. A badhuM bheguM thaIne thayuM che A. kharekhara AtmA to evo che nahIM, kharekhara pudgala paNa tevuM nathI. A vikRti UbhI thaI che.. nathI. bhautikamAM jasata, jasatanA guNadharmamAM hoya. lokhaMDa, lokhaMDanA guNadharmamAM hoya. paNa be sAthe mUkavAthI trIjo eka navo guNadharma utpanna thaI jAya. pahelo varasAda paDe chene jamIna upara, tyAre jamInanI phorama Ave che. kAraNa ke be vastu bhegI thaI eTale tRtIyam UbhuM thayuM, vizeSa pariNAma. evuM A vizeSa pariNAma che. pachI karma baMdhAraNamAM cha tattvo ! praznakartA : jaDa ane cetananA sAMnidhyathI A vizeSabhAva Ubho thAya che. ema ApaNe kahIe chIe ne ! to kharI rIte ema nA kahevAya ke chae tattvonA sAMnidhyathI vizeSabhAva Ubho thAya che? dAdAzrI : nA, evuM nahIM. bethI ja A bhrAMti utpanna thAya che, paNa bIjA cAra tattvo helpa kare che tene.. praznakartA : hA, paNa jyAre vizeSabhAva Ubho thAya tyAre bIjA tattvonI jarUrata hoya ? dAdAzrI : vibhAva A bethI zarUAta thAya che ane chathI che te e karma thatAM thatAM chaye tattvo bhegAM thaI jAya che. evuM chene, pachI e karma thayuM eTale enI jarUriyAtanuM e badhuM bheguM thaI jAya che, jagatamAM koI karanAranI jarUra nathI. A jagatamAM je vastuo che te niraMtara parivartanazIla che. tenA AdhAre badhA bhAvo badalAyA ja kare ne navI ja jAtanuM dekhAyA kare badhuM. cha mULa vastuomAM jaDa ane cetana be sAmIpyamAM Ave tyAre vizeSa pariNAma utpanna thAya che. bIjAM cAra tattvo game tyAM game tevI rIte sAmIpyamAM Ave toya kazI ja asara thatI nathI. e cAreya udAsa (udAsIna) bhAve che. jene je karavuM hoya, corI karavI hoya tene udAsa bhAve helpa kare che ane jene dAna ApavuM hoya teneya helpa kare. eTale ene potAne karavuM nathI. helpIMga che e cAreya, paNa A be ja mukhya che, jaDa ane cetana. tathI koI koInuM viruddha ! praznakartA : baMne tattva viruddhadharmI che, tema chatAM bhegAM kaI rIte thaI zake ? dAdAzrI : viruddhadharma nathI, pota potAnA dharma judA che. viruddhadharma koI nathI. sAmAsAmI koI virodha nathI. joDe rahI zake, badhuM karI zake paNa potAnA dharmo judA che. darekanA svataMtra dharmo che. koI koIne kazuM harakata na karI zake evA che dharmo. koI koIne helpa na karI zake, pachI. praznakartA : paNa emAM vizeSabhAva utpanna thavAmAM to be ja? dAdAzrI : benI ja jarUriyAta. be ja hoya to bahu thaI jAya. praznakartA : emAM chanI jarUriyAta nahIM ? dAdAzrI : bIjA badhAnI jarUriyAta nahIM, bIjA badhA bhegA thaI jAya. A rUpI ane arUpI, A cetana arUpI ane A jaDa rUpI, te A benAM saMjogathI A utpanna thAya. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) koI koIne Dakhala na karI zake evA dharmovALAM che. praznakartA : ahIM bIjo prazna che ke A banne tattvo eka bIjAne helpa karI zake ? dAdAzrI : kazuM ja nA karI zake. koi koinI kazI sagAi ja nathI, pachI zI rIte karI zake ? praznakartA: mizraNa tarIke sAthe rahe che ne ke e kevI rIte rahe? dAdAzrI : nA, e helpa koI karatuM nathI. koi koinuM kazuM karatuM nathI, nimitta che. enA nimitte A upAdhi thai. upAdhi karatuM nathI koi. nahIM to upakAra caDhe ane jo upakAra caDhe to pachI kyAre vALavA Avo upakArane ? saMyoga saMbaMdha che. ane saMyogo pAchA viyogI svabhAvanA che. akrama jJAta e che cetatatuM ! praznakartA : vyatireka guNo je karmanA udayamAM AvyA, e banne jyAre chUTA paDe, tyAre pudgalanA paramANuo pudgalamAM bhaLI jAya ? pudgala paramANuonuM zuM thAya ? jyAre pudgalathI chUTA hoya tyAre ? dAdAzrI : pachI pudgala pudgalamAM rahe. pudgala e "vyavasthita' kahI daIe pachI ane cetana cetanamAM, banne nija nija svabhAvamAM. praznakartA: to A dAdAnuM jJAna che te kayo guNa kahevAya ? vyatireka guNa kahevAya ? dAdAzrI : je be cIja bhegI thavAthI vyatireka guNa thayA hatA, te 'A' jJAna maLe che eTale beu chUTA pADI Ape eTale UDI jAya. ahaMkAra ne mamatA beu jatAM rahe. (1.7) cha tattvonA samasaraNathI vibhAva ! dAdAzrI : jJAna koInAmAM nA Ave. jJAna to hatuM tenuM te ja karI nAkhe. praznakartA : Apa Apo cho te jJAna jaDanuM che ke cetananuM che? kyAMthI AvyuM jJAna ? dAdAzrI : kampliTa cetananuM. praznakartA : paNa vyatireka tarIke ne ? cetananuM jJAna paNa vyatireka guNa sAthe che A ? dAdAzrI : na hoya. A vyatireka na hoya. A to AtmAno guNa !!! dAdAnuM ApeluM jJAna e to AtmAnA guNa kahevAya. pesatAMnI sAthe tarata UDI jAya badhuM A. vibhAva atAditA che ! praznakartA : e vizeSabhAvamAM tattva Ave kharAM ? dAdAzrI : hA, tattva che ne tattva paNa nirALAM che. enAthI judAM rahe che. praznakartA : eTale e jyAre AtmA ne jaDano vizeSabhAva thAya che, to A bAkInAM tattvo badhAM bhegAM rahe che ? dAdAzrI : mULa vizeSabhAva thai gayelo che te ja, tyAMthI ja cAlyA kare che. praznakartA : tyArathI bIjAM tattvo paNa e sAthe ja che ? dAdAzrI : badhAM sAthe ne sAthe ja che. emAM pheraphAra thayo ja nathI. pachI ghaTamALa cAlyA ja kare che. praznakartA : ane pudgalamAM vizeSabhAva zarU thayo e koi samaya to haze ne ? eno samaya hoya to te meLavI zakAya nahIM, lAkho, karoDo, abajo... varSo ? praznakartA : paNa A jJAna vyatireka guNamAM Ave ke cetanamAM Ave ? zemAM Ave ? Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.7) cha tattvonA samasaraNathI vibhAva ! dAdAzrI : vizeSabhAva samajAvavA mATe kahIe chIe. bAkI, dazA anAdi che. tathI doSa koIto AmAM ! praznakartA : dAdAjI, A cha tattvo che ane 'vyavasthita' nAmanI je zakti che, e cha tattvonI bahAra che ke aMdara che ? dAdAzrI : e cha tattvonI aMdara ja, cha tattvonI bahAra to koI vastu ja nathI. praznakartA: 'vyavasthita' nAmanI je zakti che e kayA tattvomAM jAya ? dAdAzrI : e tattva nathI. tattvonI aMdara che. e koI tattva nathI. ane tattva jo kahevuM hoya koIne, to pudgala kahevuM paDaze ene. pudgala e tattvamAM nathI. paramANu e tattvamAM che, AtmA e tattva che. pudgala e tattvomAM nathI. pudgala e enuM vibhAvika pariNAma, vizeSa pariNAma che. pudgala mAtra vizeSa pariNAma che. e vyavasthita vizeSa pariNAma che. praznakartA : eTale A vyavasthita e A cha tattvonI ramata guNane bhaje. jema A cakalI arIsAmAM cAMco mAra mAra kare, te kALa pAke eTale baMdha thaI jAya. tema arIsAno saMsargadoSa lAgavAthI mahIM tamArA jevA ja bIjA prophesara' dekhAya che ne ! A saMsArabhAva e AtmAno guNadharma nathI, pudgalanoya A guNadharma nathI. pudgalaneya A saMsArabhAvanuM ene gamatuM nathI. ene A kAma ja nahIM lAgene ! AtmAne kAma nA lAge. paNa bannenA bhegA thavAthI A vizeSabhAva utpanna thaI gayo. emAM AtmAnIya doSa nathI, tema pudgalanoya doSa nathI. koIno doSa nathI. niyatinuM sthAna ! praznakartA : pote AtmA hovA chatAM pelA je pAMca tattvo che e AnA upara prabhAva pADI jAya che, eTale vyatireka guNo utpanna thAya che ? dAdAzrI : nA, koI jAtano prabhAva koI koInI upara pADI zake ema che nahIM. jo upara prabhAva pADI jAya to baLavAna kahevAya, paNa badhA sarakhA che. koI koIne kazuM harakta karI zake ema che nahIM. koI koInuM nAma daI zake ema nathI. praznakartA : e sAmIpyabhAva paNa niyatine AdhIna ? dAdAzrI : sAmIpyabhAva ? te Ane ja niyati kahe che. A badhA bhAgane niyati kahevAmAM Ave che. A zuM ke zenA AdhIna ? tyAre kahe, 'niyati'. 'niyati che te pAkSika dharmanI che ?" tyAre kahe, nA. niSpakSapAtI che." vItarAgano guno nA hoya. pAkSika dharmI hoya tyAre lAge ke bhaI, A Ano pakSa kare che, paNa e vItarAga che. kevuM A pajhala che, nahIM ? ane A jagata niraMtara parivartanazIla che. eka paramANu mAtra paNa, TAIma-bAIma (kALa-samaya) badhuM niraMtara parivartana ja thayA kare. eTale niyati upara to meM bahu tapAsa karelI ke kharekhara ekkekTa * niyati mATe vadhu satsaMga AptavANI-11(pU.) pA.270 thI 330 dAdAzrI : jema 2H ne 0 bhegA thAya emAM koI koInI ramata che nahIM, bhegA thAya eTale eno svabhAva ja Avo thaI jAya. evuM A tattva Ama ekamekanA saMsargamAM Ave eTale AvuM ja rUpa thaI jAya. koIne karavAnI jarUra paDe evuM nathI. praznakartA: thayA kare ja, ITa hepansa ? dAdAzrI : vijJAnathI jagata UbhuM thayeluM che, AkhuMya. saMsAra je doSathI bharelo che te vastuonA saMsargadoSathI che ! e saMsargadoSathI 'jJAnI puruSa' juduM pADI Ape. pachI banne potapotAnA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) niyati u52 ja jAya che A ? mahIM e to mAra khavaDAve, UlaTuM. kAraNa ke niyati kahe che ke, 'A badhuM mAruM svarUpa che' e mAra khavaDAve UlaTuM pAchuM ! paNa koI koInuM uparI nathI, evuM jagata che. 90 praznakartA : vyatireka guNo je utpanna thayA e sAyanTiphika sarakamasTenziyala evinDansamAM ke eka judo ja bhAga che ? dAdAzrI : e sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansanA AdhAre ja A badhuM UbhuM thayuM che. ane pachI varALa UbhI thaI eTale vAdaLAM UbhAM thayAM, vAdaLAM UbhAM thayAM eTale varasAda Ubho thayo, varasAda Ubho thayo e pAchuM varALa UbhI thaI, A tophAna badhuM cAlyA ja kare che. vibhAva, vizeSa vigate ! have eka dAkhalo tamane ApuM, vyatireka guNa te kone kahevAya. A vyatireka guNa kevI rIte utpanna thAya che te kahuM. have A pANI che te varasAda thAya che, upara H,O thAya che e kyAMthI lAvyA ? to kahe che ke A dariyo che te dariyAmAMthI varALa thAya che ne upara jAya che. te koNe karI e varALa ? ATalo moTo dariyo hoya, badhAM loka jANe che ke dariyo ja varALa utpanna kare che, nahIM ? sUkSma rIte joIe ApaNe koI dUrabIna ne evA badhA sAdhanothI to dariyAmAMthI dhIme dhIme varALa nIkaLyA ja karatI hoya Akho dahADoya. kAraNa ke dariyA upara sUrya Ave ke dariyAmAM varALa utpanna thavAnuM zarU thaI jAya. sUrya jato rahe to kazuM nA rahe. jema dariyo ane sUrya be bhegA thAya eTale mahIM varALa utpanna thAya, thAya ke nA thAya ? sUrya bhego thAya to varALa utpanna thAya ne ? eTale sAyanTisTo kahe ke pAra vagaranI varALa thaI rahI che A dariyAnI. eTale ApaNe dariyAne kahIe ke tuM kema varALa utpanna karuM chuM ? to dariyo zuM kahe ? (1.7) cha tattvonA samasaraNathI vibhAva ! praznakartA : potAnI meLe thaI e. dAdAzrI : potAnI meLe zI rIte thAya ? have eno gunegAra koNa ? AmAM dariyo gunegAra che ke sUrya gunegAra che ? konA gunAthI A varALa utpanna thaI ? dariyAnA pANIthI varALa thAya te ? eTale A dariyAne eka dahADo ApaNe TaiDakAvIe ke 'tuM varALa kema UbhI karuM chuM ahIMyAM AgaLa ? Dakhala karuM chuM nakAmI. have varALa utpanna nA karIza, ahIM AgaLa. tAre varALa bilakula ka2vAnI nahIM. tArI vAta tuM jANe jo varALa karI che to.' A dariyAmAMthI varALa nIkaLe, jethI karIne A badhA vAdaLAM baMdhAya che. eTale ApaNe dariyAne bleIma karIe ke 'tuM varALa kADhavAnI baMdha karI de.' tyAre dariyo ApaNane zuM kahe ? eya mArI joDe ropha nA mArIza. huM karato nathI ne nakAmA mArA upara AkSepa mUkuM chuM. huM to nimitta chuM. huM kaMI utpanna karato nathI.' toya ApaNe kahIe, 'are, narI varALa utpanna thAya che ne ?" 91 praznakartA : tapAsa karavI joIe, konAthI thayuM ? dAdAzrI : eTale ApaNe gUMcAIe ke A dariyo kADhato nathI, bIjuM koI kAraNa hovuM joIe. tyAre mUA, A koNa kare che ? hu Ijha risponsibala (koNa javAbadAra che) ? eTale ApaNane khabara paDe ke oho ! dariyAno guNa nathI A. sUryanI ja bhAMjagaDa che A badhI. evuM samajI jaIene ApaNe ? eTale ApaNe gunegAra kone gaNIe ? sUryane gaNIe. te A dariyo nathI karato mATe sUrya kaMI gunegAra che, sUrya hato to e varALa kare che. dariyAno guNa nathI A. eTale ApaNane vahema paDe ke A sUryanuM ja kAma che. paNa sUryanArAyaNa ane dariyo beu bhegA thAya eTale varALa utpanna thAya, to e konI zaktithI thAya che ? praznakartA : sUryanI garamI ane pANImAMthI utpanna thAya che varALa e. eTale bannenI zaktithI varALa thaI kahevAya. dAdAzrI : paNa koNa kare che emAM ? Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.7) cha tattvonA samasaraNathI vibhAva ! 93 praznakartA : Ama kaho to kudarata ne Ama sUryanI garamIthI kahevAya. dAdAzrI : sUrya kare che, nahIM ? sUrya kartA kahevAya ? eTale ApaNane samajAya ke AmAM javAbadAra sUryanArAyaNa ja che. A sUryanArAyaNa A ja AvuM kare che. e ja risponsibala hovA joIe. eTale ApaNe sUryanArAyaNane bleIma karIe. sUryanArAyaNane pUchIe, kema tuM have A amArA dariyAmAMthI varALa utpanna karuM chuM. ahIM AgaLathI ?' to eya nIDara rIte bole, 'huM to karato nathI, mArI para AkSepa nA Apavo.' 'kema te, A dariyA uparathI tuM ja varALa kADhuM chuM.' to sUrya kaheze ke, "mAroya guNa nathI. nimitta tarIke bhale huM dekhAuM paNa guNa mAro nA hoya.' 'to kono guNa che ? tyAre tArA sivAya bIjuM koNa kare AvuM ? mATe te kema varALa karI ?" tyAre kahe, 'jo mArI joDe AvuM bolazo nahIM. huM karato nathI.' tyAre kahe, 'bIjuM koNa kare che ? A dariyAmAM tuM nathI hoto to varALa thatI nathI. tuM houM chuM ke tarata ja varALa thAya che." tyAre kahe, 'jo huM varALa karato houM, to ploTo (jamIna) upara thAya. ploTo upara kazuM thatuM nathI. eTale huM Ano kartA nathI. bhaI, huM karato houM to A paththara upara pharuM chuM tyAM to thatI nathI. huM karato houM to A roDa upara varALa thAya ne badhe DuMgara upara varALa thavI joIe ne ? eTale A varALa kaMI huM karato nathI.' sUrya to enI dizAmAM Uge che ne Athame che, ene koI levAdevA nathI AmAM. mATe e varALa kADhavAno guNa sUryanoya nathI ane e dariyAmAMya nathI. varALa e vyatireka guNa utpanna thayo che. e sUryaya nahIM karato ane dariyo nahIM karato. paNa A be bhegA thavAthI darekano potAno guNadharma e potAnI mahIM sAbUta rahe che ne navo vyatireka guNa utpanna thaI jAya che. evI rIte A utpanna thayuM che badhuM. sUrya nimitta che, dariyo nimitta che. AtmAne kazuM karavuM paDatuM vaijJAnika che ne ! varALa ema to kahevAya nahIM ke sUryano guNa che, paNa samudrano guNa che evuMya nA kahevAya ne ? te A dAkhalAo ekkekTa maLatA nathI paNa A to eka tamane AIDIyA pahoMcavA mATe kahuM chuM. ejhekTa nathI maLatA A. avirodhAbhAsa nathI maLatA A. paNa bIjo koI dAkhalo ApI zakAya ema nathI. evuM emAM vizeSa guNa utpanna thAya che. sUrya ane dariyo be bhegA thayA eTale vizeSabhAva utpanna thayo varALano. e be chUTA paDaze eTale vizeSabhAva baMdha thaI jaze. sAdI vAta che ne ! daraasala tIrthaMkaronA hRdayamAM, je covIsa tIrthaMkaromAM bhegI hatI te vAta che A. te emAM copaDAmAM hoya ke nA hoya, eTale copaDImAM lakhatAM nA phAve A vAta. lakhavA mATe rIta joIe. ane A huM tau dAkhalA ApIne samajAvuM chuM. praznakartA : e ApanA dRSTAMta to bahu gajabanAM che. A dariyo varALa kADhe che te, e dRSTAMta A siddhAMta samajavA mATe bahu gajabanuM che. dAdAzrI : tyAM aTake che loko. lokonA siddhAMta tyAM aTake che, ke A kahe che ke bhagavAnanI IcchA thaI ke huM pragaTa karuM. vaLI keTalAke kahyuM, 'nA, nA, IcchA nathI thaI." bhagavAna 'ekohama bahusyAma' thayA che ema loko mAne che paNa vaijJAnika rIte to A badhuM vizeSa pariNAma che. praznakartA : dAdA, evuM nahIM hoya ke A loko badhA bhUlabhUlAmaNImAM paDI jAya eTalA mATe, A rasto, daravAjo ja baMdha karI dIdho ke AthI AgaLa nA jazo tame. bhagavAne banAvyuM che, eTale have baMdha karI dyo AgaLa javAnuM. dAdAzrI : jatA hatA ja koNa che ? zakti ja nathI. eTale tyAM nathI. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) (1.7) cha tattvonA samasaraNathI vibhAva ! baMdha thaI gayuM, oTomeTika ane pachI upara emanAthI javAyuM nahIM. te sAdhu-saMto thoDeka gayA ne pachI kaheze, 'ye ho gayA, bhagavAnane banA diyA, ye saba bhagavAna calAtA hai." eTale vyavahAra cAlu thaI gayo sAdhu mahArAjano. jANe bhagavAnanA gharanI vAta badhI sAdhu mahArAja jANe ke ghara cAle che ke nahIM cAlatuM, bhagavAnanuM kharca cAle che ke nathI cAlatuM ? kharca pUro thAya che ke nahIM ? te vAta badhI gUMcavADAvALI ja rahI pachI. ahIM akrama vijJAnamAM Akho siddhAMta bahAra paDI gayo che, Akho siddhAMta. hola (Akho) siddhAMta vaijJAnika bhASAmAM bahAra paDyo, avirodhAbhAsa. A to AkhuM A vibhAva, vibhAva badhAe kahyuM. paNa huM to bahu vicAra karato hato. alyA, vibhAva kevI rIte thAya che te ? Ama pAchA AtmAno vibhAva kaheze. ane Ama pAchA kaheze, zAstra kahe che ke AtmAnA vyatireka guNo che A. e bahu laThThabAjI UDelI. praznakartA : have phoDa paDatA jAya che, dAdAjI. dAdAzrI : phoDa paDe che ne ? samAdhAna thavuM joIe. praznakartA : samAdhAna thaI jAya che, dAdAjI. dAdAzrI : hAthInI mahIM besIne bhagavAne karyuM. Ane zI rIte, koNe banAvyuM che, e anupacArika che. praznakartA : eTale badhuM anUupacArika ja thAyane ! dAdAzrI : to chUTako che ? AmAMthI nIkaLavuM hoya to e rasto che. paNa AkhuM jagata ja evuM samaje, nAno chokaroya upacAra samajI jAya ke Aje krikeTa huM ramyo, huM jItyo. tathI kartA koI jagatamAM ! evuM AtmA ane A pudgala bhegA thavAthI je thayuM ene zAstrakAroe upAdhi svarUpa UbhuM thayuM, ema kahyuM che. ApaNe ene vizeSabhAva kahyo. ApaNe jema che tema vAstavikatArUpe kahIe. samajAya eTalA mATe kahyuM ke vizeSajJAna che A. potAnuM jJAna to che ja, enA uparanuM A vizeSajJAna. tethI A saMsAra Ubho thaI gayo, te cAlyo saMsAra. paNa have emAM kaMTALo Avato hoya to vizeSajJAna chUTI jAya evuM karo. eTale tamAruM jJAna to che ja. tamArA jJAnamAM sillaka ochI thaI nathI, pAvalI jeTalIya. dariyA ane sUrya jevI sthitithI A jagata UbhuM thayuM che. koie karyuM nathI. naimittika bhAva che. e dariyoya nimitta che ane sUryaya nimitta che. badhAnA saMyoga svabhAvathI UbhuM thayuM che A. e dariyo ane sUrya be bhegAM thAya che eTale AvuM thAya che paNa naimittika kartA, paNa kharekhara kartA A jagatamAM koI nathI. e samajo to A jagatanAM badhAM du:kho jaze. nahIM to du:kha kema jAya ? gAMDI vAta samajIe, pachI sukha thatuM haze ? ApaNe mAsIne "mA, mA' karIe to, mA to tyAM rahI gaI. to emAM zuM svAda Ave ? majA Ave emAM ? evuM A karyA kare che. mAne mA tarIke oLakhIe, mAsIne mAsI temAM majA Ave kaMI ! tyAre kahe, e nhoya mArI. oLakhavuM nA joIe badhuM ? eTale sAcI vAta sAyanTiphika rIte badhuM rIjhalTa (pariNAma) joIne boluM chuM. A AmAM zAstranI vAta ekalI nahIM, badhuM AkhuM rIjhalTa joIne boluM chuM ane trikALa cokhkhI vAta che A. eTale bhaviSyamAM koI ceko nA mAre, evI vAta che. AmAM chapAyelI che A badhI vAto. badhAM pustako chapAI gayAM eTalA mATe ane jagatanuM kalyANa thavuM joIe. dAdAzrI : hA. praznakartA : sarvasva anUupacArika che ? dAdAzrI : aupacArika che. praznakartA : ane badhuM anupacArika samajanAro ja sahaja thAyane ? Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) (1.7) cha tattvonA samasaraNathI vibhAva ! ame zuM karIe ? AtmA ne pudgala bene chUTAM pADIe eTale e guNa baMdha thaI jAya. vijJAna che A to, vijJAna che. mahAvIra bhagavAnanuM vijJAna, covIsa tIrthaMkaronuM vijJAna che A. bhagavAnanI hAjarIthI utpanna jagata ! AmAM kAMI AtmA vagara A zarIra cAle kharuM, A badhuM mazIna ? praznakartA : nA cAle. AtmA che tyAre ja cAle che ne, aMdara ! nahIMtara rAma bolo bhAI, rAma ! dAdAzrI : have AvI rIte cAlavAno guNa nathI AtmAmAM. te AtmAnI hAjarI che to A badhuM cAle, hukamathI nahIM. jema bhagavAna mahAvIranI hAjarImAM vAgha ane bakarI be sAthe pANI pItAM hatAM paNa bIjA koInI hAjarImAM vAgha ne bakarI sAthe pANI pIve kharAM ? praznakartA : nA, nA pIe.. dAdAzrI : tyAM bhagavAnanI hAjarImAM bhUlI jAya eno svabhAva. bakarI eno svabhAva bhUlI jAya bhaDakavAno ane pelo vAgha eno hiMsaka bhAva bhUlI jAya. eTale A jagata bhagavAnanI hAjarIthI UbhuM thaI gayeluM che. bhagavAne kaMI karyuM nathI. emanA nimittathI, hAjarI eTale zuM, ke atyAre huM ahIM beTho chuM ne ane eka mANasa aMdara Avyo ne AvIne ahIM pesI gayo ane bIjo mANasa enI pAchaLa ene mAravA pharI vaLyo hoya. mAravAvALo mAra mAra karato e mANasa ahIMyAM Avyo hoya to ahIM mane dekhIne ekavAra to e potAno svabhAva bhUlI jAya, mAravAnI vAta bhUlI jAya, zAMta thaI jAya. have emAM meM kazuM ene kahyuM nathI. e kaMI jANato nathI. enI meLe ja oTomeTika badhuM thaI jAya. e tyAM bahAra hota to pelAne mAre ja. pelo mAravAvALo te ahIM kazuM nAma nA de enuM. te meM nA pADI nathI chatAM mArI hAjarIthI ene A badhuM mananA pravartanamAM badho pheraphAra thaI jAya che. praznakartA : bhAva pharI jAya. dAdAzrI : emAM meM kazuM karyuM ? kazuM bolyA nA hoya toya kAma thaI jAya. basa, A to bhagavAnanI hAjarIthI vijJAna thayeluM che ne ! jJAnathI A UbhuM thayuM che jagata ne cAlyA kare che ane e jAte joIne boluM chuM A. AmAM sahejeya gamyuM nathI. tIrthakaro ekalA ja jANatA hatA A kaLA. bhagavAne A jagata banAvavAmAM kazuM ja karyuM nathI, e to khAlI nimitta che. bhagavAnanI hAjarIne laIne A 'sAyansa' badhuM cAlI rahyuM che ! 'sAyanTiphika' siddhAMta zuM che ? bhagavAnanI hAjarIthI "roMga bilIpha' utpanna thAya che. bhagavAnanI hAjarIthI saMsAra baMdha thAya che. bhagavAnanI hAjarIthI paramAtmapada utpanna thAya che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.8) krodha-mAnano 'huM', mAyA-lobhanuM 'mAruM ! 99 [8] krodha-mAnato "huM, mAyA-lobhatuM "mAruM" ! huM' vadhyuM AgaLa... vizeSabhAvamAM zuM thayuM, ke 'huM kaMIka chuM. ane A badhuM 'huM jANuM chuM' ane 'huM karuM chuM'. e vizeSabhAva utpanna thayo. tethI A saMsAra Ubho thayo. pachI joI joIne karavA mAMDe. loka zAdI kare, eTale zAdI kare. jagata vyavahArathI cAlyuM, badhuM tophAnalakkaDanA lADu choDe che ? kahe kharA, lakkaDanA lADu.... praznakartA : eTale e vizeSa pariNAma UbhuM thayuM, enAthI je ahaMkAra Ubho thayo e AkhA bhava pUrato eka ja hoya che ne ? dAdAzrI : e khalAsa thAya ne pAchuM UbhuM thAya, khalAsa thAya ne UbhuM thAya. eTale bIja paDe ne vRkSa thAya, bIja paDe ne vRkSa thAya, e cAlyA ja karavAnuM. praznakartA : eTale bIje avatAre enuM vRkSa thAyane ? dAdAzrI : e badhA kojhijha (bIja)nuM pAchuM vRkSa thAya ne ! A pachI vRkSamAMthI kojhijha thAya. eka sIdhI vAta ja, kojhijha enDa IphekTa basa cAlyA ja kare. praznakartA : Akho avatAra ekano eka ja ahaMkAra kAma karato hoya che ? dAdAzrI : tyAre bIjA pAMca-sAta hoya ? dehanI sAthe ahaMkAra vilaya thaI gayo, basa eTaluM ja. bIjuM kojhijha thaIne gayo che AgaLa, enA AdhAre AvatA bhave bIjo ahaMkAra utpanna thAya. have huM tamane AtmAnI vAta karuM. have bhagavAne kriyeTa karyuM nathI, teya kahuM tamane. ane ahaMkAra che e vAta sAcI, dIvA jevI vAta che. to vacce koNa che e ahaMkAra ? ane tame kaho ke ahaMkAra kyAre zarU thayo ? to zarU thayo to to jagatanI biginiMga kahevAya. te biginiMgeya nathI A. ahaMkAra Ubho thAya che, ahaMkAra nAza thAya che. ahaMkAra Ubho thAya che, ahaMkAra nAza thAya che. paNa nAza thatI vakhate pelo bIja nAkhIne nAza thAya che. eTale kaMI A zarU thayuM nathI. paNa ahaMkAra zI rIte Ubho thAya ? thaI gayo mULa, pahelAM zI rIte ahaMkAra Ubho thayo haze ? eTale pahelAMthI, mULa A nathI hotuM, paNa Ama ApaNe sAdhAraNa kahIe ke, bhaI ahaMkAra zAthI Ubho thayo ? kevI rIte Ubho thayo? praznakartA : sahuthI pahelI IphekTa kevI rIte cAlu thaI ? dAdAzrI : kojhijha vagara IphekTa thAya nahIM koI dahADo. kojhijha 'eNe' e karyuM ke "A huM chuM ane A mAruM che', eTale IphekTa zarU thaI gaI pachI. praznakartA : paNa pahelIvAra kaoNjha kemanuM cAlu thayuM ? dAdAzrI : e ja, (vyavahAra) AtmAne bIjuM tattva bheguM thayuM eTale A (AtmA) tattvane, ene potAne evuM AvyuM ke, "kharekhara huM chuM A.' tenI sAthe 'huM'-"mAruM" UbhuM thaI gayuM ne krodha-mAna-mAyAlobha UbhAM thaI gayAM. mULa 'A' 'lAITa' che' paNa jagatanA lokoe kahyuM, 'tame caMdubhAI cho' ne tameya mAnI lIdhuM ke 'huM caMdubhAI chuM' ! eTale 'IgoIjhama' Ubho thayo. e 'IgoIjhama' mULa lAITano 'riprejhanTeTiva thayo ! ane e 'riprejhanTeTiva'nA 'lAITathI joyuM, te buddhi thaI ! Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1La AptavANI-14 (bhAga-1) (1.8) krodha-mAnano 'huM', mAyA-lobhanuM "mAruM" ! 101 kaSAyo karma kaoNjha te aMtaHkaraNa IphekTa ! praznakartA : AtmA ane pudgalanAM sAMnidhyanA kAraNe cAra kaSAya UbhAM thayAM, krodha-mAna-mAyA-lobha e barAbara ? dAdAzrI : barAbara. praznakartA : to mana-buddhi-citta ane ahaMkAra paNa e ja rIte udbhava thayAM ne ? dAdAzrI : e evuM che ne, krodha-mAna-mAyA-lobha e to proDakzana che ane A mana-buddhi-citta ne ahaMkAra e to IphekTa che. praznakartA : e IphekTa che, paNa proDakzana eTale IphekTa nahIM ? to e zuM ? dAdAzrI : proDakzana eTale kojhijha. proDakzana eTale amuka vastuonAM bheLAM thaI javAthI UbhuM thayuM. upAdhi svarUpa ! vizeSa svarUpa potAnuM. tyAre badhuM paramANu DiscArja thaI jAya. kAraNa ke eno mahIM jIva bhAva jato rahyo hoya ! praznakartA : hA, vaparAya eTale pachI zuM thAya ? dAdAzrI : vaparAya eTale karma baMdhAya. karma baMdhAya eTale enuM DiscArja thatI vakhate A IphekTa Ave, e ja che te mahIM A aMtaHkaraNa, mana-buddhi-citta-ahaMkAra badhuMya. praznakartA : A jJAna pachInuM je mana rahyuM te IphekTiva ? dAdAzrI : pachI IphekTiva, basa. ajJAnIne paNa IphekTiva kharuM, paNa IphekTivanuMya e mahIM kojhijha utpanna thAya evuM ane Ane (jJAna lIdhA pachI) kojhijha utpanna nA thAya, kojhijha baMdha thaI jAya. praznakartA : cittanuM paNa evI rIte ? dAdAzrI : mana-buddhi-citta ne ahaMkAra badhuMya. AkhuMya aMtaHkaraNa, e badhuM IphekTa ja che. ane aMtaHkaraNa ekaluM nahIM, A bAhyakaraNeya IphekTa che. banneya karaNa mAtra IphekTa che. A aMtaHkaraNamAM je thAya e pachI bahAra krodha nIkaLe. pahelo aMtaHkaraNamAM thAya. aMtaHkaraNamAM pahelo vaDhI paDe bApa joDe ane pachI bahAra vaDhe. praznakartA : paNa aMtaHkaraNa e to IphekTa che, pachI A thAya kevI rIte ? dAdAzrI : hA, paNa Aya IphekTa ne teya IphekTa. paNa A sUkSma IphekTa che ne pelI sthaLa (IphekTa) thAya che krodhamAM, bahAra nIkaLe eTale. praznakartA : aMtaHkaraNa na hoya to pachI krodha-mAna-mAyA-lobha UbhAM thAya kharAM ? dAdAzrI : nA, pachI kazuMya nahIM. praznakartA : to pachI paheluM zuM ? pahelAM Ape ema kahyuM ke thavuM ! praznakartA : AtmA ane pudgalanuM sAMnidhya thayuM eTale krodhamAna-mAyA-lobha UbhAM thayAM. evI ja rIte mana-buddhi-citta ane ahaMkAra paNa UbhAM thayAM. eTale ke kojhijha ane IphekTa banne eka sAthe ja UbhAM thayAM ? dAdAzrI : nA. praznakartA : to kevI rIte thayAM ? dAdAzrI : e mULa paheluM che te proDakzana krodha-mAna-mAyA-lobha UbhAM thayAM. have e UbhAM thayAM, tenAthI karma cArja thavA mAMDyAM. e nA hota to cArja nA thAya. e che to cArja thavA mAMDyA. e ja bhAvakarma. kAraNa ke krodha karyo. e Ubho thayelo che paNa jo vaparAyo to, vaparAyA vagara paDI rahe to kazo vAMdho nathI. paNa vaparAyA vagara rahe ja nahIM ne ! vaparAyA vagara rahe kyAre ? jo e jJAna hoya Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) krodha-mAna-mAyA-lobha e paheluM ane pachI A badhuM Ave IphekTa. dAdAzrI : mA-bApa che te krodha-mAna-mAyA-lobha ane A badhAM chokarAM enAM, mana-buddhi-citta-ahaMkAra vaMzAvaLI enI pachI thAya. gADha vibhAva, avyavahAra rAzimAM ! 102 praznakartA : Aje IvaoNlyuzana thIyarI kahIe chIe, jIva AgaLa AgaLa vadhato jAya, utkrAMti thaI mANasamAM Avyo, devamAM jaze, Ama thaze e A badhuM vibhAvathI ja che ne ? dAdAzrI : vibhAvane laIne ja che A. A badhuM je che te vibhAva ja che. praznakartA : eTale pharsTa roMga bilIpha ekendriyamAM UbhI thaI gaI ? dAdAzrI : nA, evuM ekendriyamAM nahIM, ethI AgaLa avyavahAra rAzimAM e badhA jIvo che. jAmI gayA che, haju nAma paNa paDyuM nathI, vyavahAramAM Avyo nathI. praznakartA : paNa tyAreya vibhAva kharo ene ? dAdAzrI : bahu gADha, bhAre vibhAva che. avyavahAra rAzimAM badhAM je karmo chene, te vyavahAramAM pachI bhogave. praznakartA : dravya-kSetra-kALa-bhAvathI karmo udbhava thayAM karatAM hoya to ahaMkAra kyAre Ubho thAya che pachI ? dAdAzrI : mULa aham to zarUAtathI ja thayelo chene ! zarUAtathI, anAdikALathI che. (mULa pahelo) vizeSabhAva utpanna thAya tyArathI che. mULa vizeSabhAvathI aham utpanna thAya che ane e ahamAMthI bIjo vizeSabhAva Ubho thAya che, te ahaMkAra. pAchuM e ahaMkAra nAza thAya che. pachI (bIjo) vizeSabhAva utpanna thAya che ne ahaMkAra Ubho thAya che. ahaMkAranI pAchaLa vizeSabhAva ne vizeSabhAvanI (1.8) krodha-mAnano 'huM', mAyA-lobhanuM 'mAruM' ! pAchaLa ahaMkAra. (aham kevaLajJAna thatAM sudhI kAyama rahe che, ahaMkAra janme che, mare che.) praznakartA : eTale avyavahAramAMthI vyavahAramAM Ave che tyArathI ? 103 dAdAzrI : badhe. avyavahAramAM ke vyavahAramAM badhe ja, jyAM juo tyAM A. avyavahAramAM kaMI bhoktA nahoto evuM nahIM. bhoktA hatA, bhayaMkara vedanA, vedanAye sahana nA thAya. praznakartA : eTale e ahaMkAra ja bhoktA hato, e vedanAno ? dAdAzrI : bIjuM koNa tyAre ? kartA nahIM e. buddhi vagara kartA nA hoya. praznakartA : e ahaMkAra bhogave kharo ? dAdAzrI : hA, bhogave. praznakartA : eTale pahelethI ja vizeSa pariNAmathI ahaMkAra Ubho thayelo che ? dAdAzrI : ekaluM vizeSa pariNAma nahIM. pAchuM vizeSa pariNAma UDI jAya to ahaMkAra UDI jAya, pAchuM bIjuM vizeSa pariNAma tyAM UbhuM thAya. joDe ne joDe che eTale. be dravya joDe hovAthI vizeSa pariNAma UbhuM thatuM jAya ne A chUTAM paDe tyAre vizeSa pariNAma UDI jAya. (te vakhate mULa vizeSabhAva ane tene lIdhe aham te kAyama rahelA ja che.) vyavasthita te putarjanma ! praznakartA H to punarjanma ane sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansa, e bannene kaI rItano saMbaMdha, e jarA samajAvo. dAdAzrI : e sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansa e ja punarjanmanuM mULa kAraNa che. e sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansa punarjanma sAbita karI Ape che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) praznakartA : to pachI A AtmAno punarjanma thAya che ? dAdAzrI : AtmAno punarjanma thato nathI. ahaMkArano ja punarjanma thayA kare che. AtmA to teno te ja rahe che. upara AvaraNa caDyA kare che ane AvaraNa utaryA kare che. AvaraNa caDyA kare che ane AvaraNa utaryA kare che. 104 praznakartA : potAnA guNadharmo pramANe cAle AkhI duniyA ? dAdAzrI : basa, A svabhAvathI ja jagata cAlI rahyuM che. A badhuMya svabhAva karI rahyo che. praznakartA : ApaNo paNa svabhAva kharAba nathI ? ApaNo svabhAva kharAba che eTale A badhuM kharAba karIe chIene ! dAdAzrI : tame to AtmA cho, paramAtmA cho. ane svabhAva tamAro kharAba hoto haze ? praznakartA : nA, paNa pudgala je sAthe... dAdAzrI : nahIM, e pudgala to UbhuM thayeluM che, A saMjogonA anusAra. pudgala eTale 'huM'-'mAruM' be UbhuM thayuM. 'tame' jyAM sudhI 'huM' caMdumAM vartazo, tyAM sudhI potAnAM svarUpanuM bhAna nahIM thAya ane tyAM sudhI 'huM' juduM rahyA karaze. vyatireka guNa che e, e anvaya guNa nathI. vibhAva e ahaMkAra ! praznakartA : cha dravyonA saMyogathI niSpanna thato vibhAva, te vibhAva pratiSThita AtmAne thAya che ne ? dAdAzrI : hA, e pratiSThita AtmA eTale ja ahaMkAra. je pratiSThA kare che te ahaMkAra pote ja vizeSabhAva che. vizeSabhAva e ja pote ahaMkAra che. praznakartA H ahaMkAra rahitatA e AtmAno svabhAva che ? (1.8) krodha-mAnano 'huM', mAyA-lobhanuM 'mAruM' ! dAdAzrI : hA, e AtmAno svabhAva che ane AtmAno vibhAva e ahaMkAra. 105 praznakartA : AtmA sivAya bIjuM je kaMI dekhAya che te badhuM vibhAva ? dAdAzrI : e badhuM vibhAvanuM phaLa. ane te badhuM vinAzI pAchuM. rahe nahIM bheLuM kareluM. game eTaluM bheguM karo to, dehane potAno karavA jAyane to A thAya nahIM koI dahADoya. praznakartA H darekamAM cetana sarakhuM che ane jaDa sarakhuM che, to vyatireka guNanuM ochuM-vadhatuM pramANa kema thAya che darekamAM ? dAdAzrI : cetana sarakhuM che badhAmAM. jaDa sarakhuM nA hoya. jo jaDa sarakhuM hotane to koI oLakhAta ja nahIM. badhA eka ja prakAranA moDhAM ane eka ja prakAranuM badhuM. praznakartA : paNa e badhAnA je mULa aNu paramANu che e to sarakhA ja ne ? dAdAzrI : hA, paNa e aNu-paramANunuM jovAnuM nathI. atyAre je ApaNane deha ne badhuM UbhuM thayuM che, e sarakhuM hoya nahIM. praznakartA : jene jJAna nA hoya evAmAM koIne vadhAre Igo hoya, koIne ocho hoya evuM kema ? dAdAzrI : e badhuM to hoya. e vadhatuM-ochuM hoya. e to badhuM enA hAthamAM sattA ja nathI. e 'pote' mAne che ke 'A huM chuM', e kharekhara nathI. 'huM chuM' e bhrAmaka mAnyatA che. ane e vadhato-ocho hoya paNa nIkaLe nahIM. benA chUTA paDyA sivAya jAya nahIM. praznakartA : paNa emAM saMjogo bhegA thAyane tyAre UDI jAyane pAchuM ? dAdAzrI : hA, saMjoga bhegA thAya to, nahIM to thAya ja Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.8) krodha-mAnano 'huM', mAyA-lobhanuM 'mAruM ! 107 nahIMne ! ahIMye vyavasthita kharuM. paNa ApaNe ahIM te zuM kahevA mAMgIe chIe ke kevI rIte UbhuM thayuM ? to A benA bhegA thavAthI UbhuM thayuM che. pachI to vyavasthitano badho hisAba bhego thai jAya che. darekane badhI jarUriyAta vastu bhegI thaI jAya. paNa mULa potAno vibhAva guNa nathI. vizeSabhAva eTale, AtmAnI A (svabhAvika) zakti to che ja paNa pachI vizeSa zaktio paNa che. eTale pote A (vibhAva) karato nathI. bIjAnAM dabANathI vibhAva Ubho thAya ane enI (vibhAvanI) zaktio UbhI thAya che. AmAM cheTo rahyo te "jJAtI' ! praznakartA : A aMtaHkaraNa AkhuM UbhuM thayuM che e ane vizeSa pariNAma, e beno zuM saMbaMdha che ? dAdAzrI : vizeSa pariNAmathI krodha-mAna-mAyA-lobha e badhuM UbhuM thAya ane enAthI pachI aMtaHkaraNa UbhuM thayuMne ! praznakartA: have ajJAnIne paNa AtmA ne jaDa vastu joDe che ane jJAnI puruSanI pAse paNa jaDa vastu ne AtmA che. to ahIM jJAnImAM vizeSa pariNAma nathI hotuM ? dAdAzrI : emane joDe nathI, enuM nAma jJAnIne ! emane juduM paDyuM. praznakartA : e nA samajAyuM. dAdAzrI : (jaDa ne AtmA) e joDe hota to vizeSa pariNAma rahene, e pachI vizeSa pariNAma na AvyuM. paNa joDe che "pote' ene chUTAM karI nAkhene ! praznakartA: eTale vizeSa pariNAma ahIM chUTuM pADavuM paDe che, ema ? dAdAzrI : te be joDe che, TacoTaca (lagolaga) aDIne che, eTale A vizeSa pariNAma badhuM thAya. paNa pachI "e" (jJAnI dizAmAM pote) aDato baMdha thaI jAya, chUTuM thaI jAya eTale kazuM nahIM. praznakartA : barobara che. eTale jyAM sudhI pudgala pariNAmane potAnAM mAne che e vizeSa pariNAmanuM mULa kAraNa che ? dAdAzrI : hA, joDe thavAthI e potAnAM manAya, eTale krodhamAna-mAyA-lobha UbhAM thAya che. enAthI A badhuM dekhAya che. saMsAra Ubho thayo pachI. potAnuM mAna ne badhuM enAthI UbhuM thAya. aMtaHkaraNa badhuM enAthI UbhuM thaI gayuM. ane mana to ahaMkAre UbhuM karyuM che. e ahaMkAranI vaMzAvaLI che, enA vArasadAro. praznakartA : eTale ahaMkAranuM kriyezana mana ? dAdAzrI : mana e kriyezana bIjA koInuM nathI, ahaMkAranuM che. praznakartA : atyArano vicAra Avavo e atyAranA ahaMkAranuM kriyezana che ? dAdAzrI : AgaLanuM che e. atyAre Ave che e badhuM pariNAma che. emAM bIja pAchuM paDe eTale AvatA bhave kAma lAge. jUnuM pariNAma bhogave ne navuM bIja che te nAkhe. atyAre kerI khAya, rasabasa khaI gayone pAcho goTalo nAkhe te goTalo Uge. praznakartA : A bIja nAkhavuM e vizeSa pariNAma gaNAya che ? dAdAzrI : vizeSa pariNAma to be joDe hoya tyAre thAya, enI meLe UbhuM thAya. e dRSTi che eka jAtanI. ane krodha-mAna-mAyA-lobha thAya. ane bIja to, e pachI bhrAMtithI pAcho nAkhe che. A goTalAne zuM karavuM te khabara nathI eTale pAcho nAkhe te pAcho Uge che. ane jo goTalAne zekI nAkhe to nA Uge. evuM jJAna jANe to. evuM AmAM kartArahita thAya to e nA Uge. akriya thAya eTale Uge nahIM. praznakartA : jaDa ane cetana bhegAM thavAthI krodha-mAna-mAyA-lobha Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.8) krodha-mAnano 'huM', mAyA-lobhanuM 'mAruM ! 109 e vyatireka guNo utpanna thAya che. paNa ajJAnatA hoya to, e pAchuM joDe kahyuM. jJAnIne krodha-mAna-mAyA-lobha utpanna thatAM nathI. dAdAzrI : joDe hoya to jJAnIneya thAya. paNa joDe AvyuM to pachI jJAnI rahyo ja kyAM ? praznakartA : e nA samajAyuM. dAdAzrI : be vastu joDe rahI eTale pachI pelAM pariNAma to UbhAM thAya ja ne ! pachI khaseDI nAkhyuM eTale nA thAya. A be vastu judI thaI gaI, AthI thaI, cheTI paDI eTale jJAnI ane najIka e ajJAnI. praznakartA : paNa AmAM Apa vAto karo cho, A badho vyavahAra karo cho, loko jue che to A vyavahAra to jaDano thAya chene ? dAdAzrI : e to thayA kare, pachI ? praznakartA: to AmAM vizeSa pariNAma nathI thatAM e kaI rIte khabara paDe ? dAdAzrI : pahelAM tanmayAkAra pariNAma thatAM hatAM manamAM, 'e' judo paDyo. mana juduM ne 'huM judo eTale tyAM AgaLa chUTuM paDyAnuM pariNAma dekhAyuM ApaNane. praznakartA : chUTuM paDyuM eTale zuM kahyuM ? dAdAzrI : e chUTuM paDyuM enuM pariNAma dekhAyuM ApaNane. mana ane pote be judAM paDyAM. jJAnIne mana kAmanuM nahIM. jJAnIne mana zeya svarUpa che. emane mana varkIMga oNrDaramAM nahIM. praznakartA : eTale mana to enuM phaMkazana karyA ja karatuM hoya? dAdAzrI : e enuM pAchaluM pariNAma che. navuM nA thAya. manane joyA ja kare ke manamAM zuM vicAra Ave che ! badhAM pAchalAM pariNAma zuM thAya che, e badhuM joyA kare. pahelAM joto na hato, vicarato hato. ane vicarato hato e ja vicAra. praznakartA : paNa jJAnI atyAre vyavahAramAM che to bIjAM tattvo paNa saMbaMdhamAM che ja ne atyAre ? dAdAzrI : hoya ja ne ! praznakartA : to e tattvo bhegAM thayAM kahevAya ? dAdAzrI : e to kALane anurUpa thayuM. ene bhegAM thayAM nA kahevAya. e to pariNAmika che. bhegAM thavuM eTale kaoNjhamAM hoya. pariNAma to IphekTa che. kAraNa, kartA thavAtuM ! praznakartA : jo Igo koIe utpanna karyo nathI eTale koI javAbadAra paNa nathIne e vAta paNa sAcI ne ? dAdAzrI : koInI javAbadArI ja kyAM che te ! A to kudaratI rIte bhegAM thayAM, eTale utpanna thayuM che ane utpanna thaIne pAchuM te aDakyuM nathI. AtmAne e nathI herAna karato ane AtmA ene nathI herAna karato. A utpanna thayuM, te ahaMkArane have duHkha che, AtmAne du:kha nathI. AtmA duHkhane samajato ja nathI. eTale ahaMkArane icchA che ke ApaNe AmAMthI mukta thavuM che, A dazAmAMthI. - te A huMpaNuM ne mArApaNuM utpanna thayuM. tyAre enI nabhAvaNI koNa kare? meinTenansa koNa kare che ? tyAre kahe, AtmAnI hAjarI. zarIramAM AtmAnI hAjarI jo nA hoya to e badhuM baMdha thaI jAya. jJAta pachI kaSAyo atAtmAtA ! praznakartA : potAnA svarUpamAM AvI jAya, eTale pachI krodha nA thAya, mAna nA thAya, mAyA nA thAya, kazuM ja nA thAyane ? dAdAzrI : krodha-mAna-mAyA-lobha pudgalanA guNo che, AtmAmAM Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 AptavANI-14 (bhAga-1) evA guNo che nahIM. eTale ApaNA guNo nathI, tene ApaNe mAthe zuM kAma laIe ? je vadha-ghaTa thAyane e badhA ja pudgalanA guNo. ahIM amArI pAse jJAna le to emane krodha-mAna-mAyA-lobha pudgalanA guNa che ane jJAna nA lIdhuM hoya to AtmAnA guNa che. kharekhara AtmAnA guNa nathI, paNa e ja pote bole che ke "huM caMdulAla chuM'. je nathI te bole che, evuM A guNeya nathI potAnA, te pote mAthe le che. eTale evuM che, amArI pAse jJAna laI amArI AjJAmAM rahe, pachI krodha-mAna-mAyA-lobha thAya toya ApaNane aDe nahIM, kazuM thAya nahIM, samAdhi jAya nahIM. AtmAne koI dahADo ciMtA nA hoya. AtmA to anaMta sukhanuM dhAma. pote ja anaMta sukhanuM dhAma. kazuMka (koI) aMDe teneya sukhiyo banAvI de, te A loko mAnI beThA ke AtmA ja ciMtA kare che ne AtmA ja duHkhI thAya che ne AtmAne ja upAdhi che A badhI. A bolanAra cheTo rahI jAya che. bolanAra koNa haze AmAM ? praznakartA : e ja A ahaMkAra. dAdAzrI : e cheTo rahI jAya che. eTale pote potAne binagunegAra TharAvI dIdho, badhAne gunegAra TharAve che. mULa gunegAra te bIjAne gunegAra TharAve che. pote gunegAra che. te pachI mithyAtva vadhatuM jAya, roMga bilIpho vadhatI jAya. AtmA AtmAnI jagyAe che. sAyanTiphika IphekTa che A to. koIe kazuM karyuM nathI. A je dharmovALA mAne che ne badhA, evuM kazuM che ja nahIM. tIrthaMkaranA bhAvamAM hatuM A ! huM je kahuM chuM te tIrthakaronuM sIdhuM jJAna che, zAstranI upara che. | [9] svabhAva-vibhAvatA svarUpo ! jagata cAle svabhAvathI ja ! A jagata badhuM svabhAvathI cAle che. praznakartA : e svabhAva zuM cIja haze ? dAdAzrI : dareka dravya potapotAnA svabhAvanuM ja pradarzana kare che. je dravyo che e sat che, eTale avinAzI che. e niraMtara parivartanazIla che ane potAnA svabhAvamAM ja rahe che. praznakartA : A jema rAta paDe e svabhAvathI kIdhuM ane dahADoya svabhAvathI ja thAya, to A aMtaHkaraNa, vANI e badhuM... ? dAdAzrI : badhuM svabhAvathI. badhuM pudgala hoya to pudgalanA svabhAvathI ane cetana hoya to cetananA svabhAvathI. have A badhI vAto zAstramAM nA hoya ne pustakamAMya nA hoya, nahIM ? praznakartA : na hoya, dAdA. e to dAdAnA komyuTaramAM ja hoya. A pudgala enA svabhAvathI ja cAle che, emAM cetananuM kaMI kanekzana kharuM ? DakhalagIrI ? dAdAzrI : Dakhala kare e cetana ja kahevAya nahIM. svabhAvathI cAle che ane calAvanAra sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansa che. praznakartA : konA konA svabhAva ? Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.9) svabhAva-vibhAvanA svarUpo ! 113 bhaTakAvanArI vastu. e vizeSa pariNAma jo samaje to A pajhala solva thAya, nahIM to saoNlva thAya evuM nathI. praznakartA : AtmA haMmezAM UrdhvagatimAM jAya che ne ? dAdAzrI : UrdhvagatimAM jAya che evuM nahIM, UrdhvagAmI svabhAva praznakartA : UrdhvagAmI svabhAva che chatAM adhogatimAM kema jAya dAdAzrI : pudgalane pudgalano svabhAva, AtmAne AtmAno svabhAva, pachI dharmAstikAyane dharmAstikAyano svabhAva, kALane kALano svabhAva, dareka svabhAvathI. praznakartA : peluM bIja svabhAvathI Uge che, pANI, havA, jamIna, e badhA saMjogo UgADe che. dAdAzrI : e badhA saMjogo svabhAvathI cAle che. AkhuM jagata svabhAvathI ja jIvI rahyuM che. A jagatane koNa calAve che? tyAre kahe, svabhAva ja calAve che. kevI rIte utpanna thayuM ? tyAre kahe, svabhAvathI utpanna thayuM che A. svabhAvathI vibhAva zI rIte thayo ? tyAre kahe, A bhegA thAya eTale emano svabhAva ja Avo ke A vibhAva thaI jAya. praznakartA : paNa vibhAvamAM je guNo prakAzamAna thayA, te svabhAvanA prakAzathI prakAzamAna thayA che ? dAdAzrI : e svabhAvane levAdevA nahIM, e svabhAva che te svabhAvamAM rahyo. ene ane e badhAne kaMI levA-devA nahIM ne vibhAvanA potAnA navA ja guNo utpanna thayA. svabhAvathI A duniyA cAlI rahI che ane vibhAvathI athaDAmaNo UbhI thaI. (vyavahAra) AtmA vibhAvabhAva karI zake ke svabhAvabhAva karI zake, AtmA be ja karI zake. AtmA bIjuM kazuM karI zake nahIM. koI kriyA AtmAe karI ja nathI, karatA nathI ane karavAnAya nathI. svabhAvabhAva eTale pote potAnAmAM rahevuM ane vibhAvabhAva eTale dehAdhyAsa. vizeSabhAve paNa vartI zake che. praznakartA : eTale viparIte je loko vartatA hoya ? dAdAzrI : nA, ema nahIM. AtmAno svabhAva ane vibhAva, te vibhAvathI A saMsAra Ubho thayo che, vibhAva dazA che. A svabhAva eTale potAnA mokSamAM laI janArI vastu ne vibhAva saMsAramAM dAdAzrI : UrdhvagAmI svabhAva che, te ene je bIjAM vaLagaNa vaLage che ane vajanadAra hoya to e adhogAmI thAya che. e vizeSa pariNAma jo samaje, to A pajhala saoNlva thAya, nahIM to solva thAya evuM nathI. A 'vi'nuM vibhAvano viruddhabhAva samajI gayA che. tathI karavApaNuM, svabhAvamAM ! ApaNe A pANI che, te A badhA nahAvAnA hoya ane ilekTrisITI baMdha thai gai. ane tuM garama karavA mAMDu, kerosIna jIvathI ke enAthI, to zuM thAya ? TAima lAge ? praznakartA : ha. dAdAzrI : A vibhAva eTale saMsAra Ubho karavo, e garama pANI karavA jevuM mahenatavALuM che. ane svabhAvamAM javuM eTale lAkaDAM kADhI nAkhIne pAchuM TADhuM karavuM, to mokSe javAya. svabhAvamAM kriyA nA hoya, mahenata nA hoya. svabhAva samajavAno hoya. A pANIno dAkhalo Apyo, tamane samajAya che ? dareka vastune potAnA svabhAvamAM javA mATe mahenata nathI hotI. badhAne vizeSabhAvamAM jAya tyAre mahenata thAya. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.9) svabhAva-vibhAvanA svarUpo ! 115 tyAga karo ke grahaNa karo enuM nAma dharma kahevAya, rileTiva dharma. ane riyala dharma e svabhAvika dharma che. emAM karavAnuM nA hoya, e svabhAvika thayA kare. AtmA AtmAnA svabhAvamAM AvI gayo, basa thaI gayuM. atyAre vizeSabhAvamAM che. vastune svabhAvamAM lAvavI enuM nAma mokSa. ene A loko karavA gayA che, japa karo ne tapa karo. are mUA, Ama zuM karavA karo cho te ? svabhAvamAM kevI rIte javAya, e tuM khoLane, mUA ! A tophAnamAM kyAM paDyo chuM ? praznakartA : svabhAvamAM javA mATe kaMI prayatna karavAnI jarUra nathI ? dAdAzrI : jANato nathI eTale zI rIte kare ? e to evuM jANe ke mAre kazuM karavuM paDaze. huM kaMIka karuM. are mUA, tArA gurune nA jaDyuM. to tane nA ja jaDe ne ? e evo rahyo ne eno guye evo rahyo. A badhA rajhaLapATa karyA karo cho ne ! lADavA khaIne peTa upara hAtha pheravo cho ane ohiyAM karIne sUi jAva cho ! are mUA, kAma pUruM thaI gayuM to ohiyAM karI sUI javAya ! jyAM sudhI svabhAvamAM na Ave tyAM sudhI svabhAvika sukha na maLe. A badhAM vibhAvika sukha che, tethI besvAda lAge. AtmAnuM sukha te svabhAvika sukha che, te ja mokSa che. (mULa)AtmA to bhAreya nathI karato ne abhAveya nathI karato. AtmA svabhAvamaya che. potapotAnA svabhAvamAM che. sonuM sonAnA svabhAvamAM rahe, sonuM che te bIjA guNadharma na batAve, evuM AtmA potAnA guNadharma kyAreya paNa choDyA nathI, choDato nathI ne choDaze nahIM. praznakartA : anAdi svabhAva eTale zuM ? dAdAzrI : je svabhAva kAyamane mATe, paramenanTa che. e sanAtana kahevAya. svabhAva, satA te pariNAma ! praznakartA: AtmAmAM vipariNAma, e svabhAve vipariNAma che? vipariNAma e AtmAnI mULa sattA che ke saMyogI sattA che ? ane te sattAnuM kayuM dravya mULa kAraNa che ? dAdAzrI : AtmAne A badhI vastuono yoga thAya che. tethI A vibhAva thayo che, tethI saMsAra Ubho thayo che. 'svabhAve vipariNAma che ?" ApaNe nA kahIe chIe. nA, svabhAve vipariNAma thaI zake nahIM. eno svabhAva che, emAM koI dA'Do vipariNAma, vibhAva thAya ja nahIM. 'vipariNAma e AtmAnI mULa sattA che ?" tyAre kahe, "nA, mULa sattA svabhAvI ja che. svapariNAma che, vipariNAma nathI !' eTale A AtmAnI mULa sattA nathI. A vibhAvI sattA che, svabhAvI sattA nhoya. paNa 'A vipariNAma AtmAnI muLa sattA che ke saMyogI sattA che ?" tyAre kahe, 'saMyogI sattA che.' praznakartA : eTale vipariNAma e saMyogI sattA che ? dAdAzrI : hA. A muddagala bheguM thayuM eTale A UbhuM thayuM. 'te sattAnuM kayuM dravya mULa kAraNa che ?" mULa kAraNamAM A pudgala dravya bheguM thayuM, tethI A vipariNAma UbhuM thayuM, basa. svabhAva karmano kartA.. praznakartA : 'AtmasvabhAva karmano kartA che, anyathA akartA che." e kevI rIte ? e nA samajAyuM. dAdAzrI : potAnA svasvabhAvanA karmano kartA che. bIjA koI karmano kartA AtmA nathI. A prakAza jevo AtmA che. A potAno svabhAva kare, A lAITa hoya, e potAnA svabhAva karmano kartA che. ajavALuM Ape bahu tyAre. e kaMI ApaNane ahIM AgaLa jamADe nahIMne Ama moDhAmAM ke paMkho nA nAkhene ? paMkho to paMkho pherave tyAre. A lAITa paMkho nA nAkhe, kema ? Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) (1.9) svabhAva-vibhAvanA svarUpo ! 117 praznakartA : e eno svabhAva evo eTale. dAdAzrI : tevuM che A. AtmA e che ke AvuM khAya-pIe nahIM, AvuM-tevuM kazuMya kare nahIM. praznakartA : AmAM svabhAva karmano kartA eTale zuM ? dAdAzrI : AtmA potAnA svabhAva, muLa je svabhAva, svabhAvika svabhAva teno ja kartA che. A to saMsAramAM kartA kahyo te vibhAva karmano kahyo. bahu UMDuM lAge che nahIM ? saMsArano kartA kahyo te to bhrAMtithI kahyo. jyAM sudhI bhrAMti che tyAM sudhI A saMsArano kartA che. jyAre bhrAMti jAya tyAre svarUpano kartA che. potAno svabhAvano kartA, anyathA akartA che. koI bAbatamAM kartA che ja nahIM. kazuM AvuM kare nahIM. A je karIe chIene ApaNe, kahIe chIe ke Ama karyuM, tema karyuM, e AtmA kare nahIM. praznakartA : anubhava vagara samajAya evuM nathI. dAdAzrI : tAre anubhava joIto hoya to ahIM AvavuM paDe. praznakartA : eno artha evo thayo ke para taraphanA valaNanA je bhAvo che, e badhA asvabhAvabhAva ane potAnA sva taraphanA je bhAvo che te svabhAvabhAva ? dAdAzrI : hA, para svabhAva hoya che, te jayAM sudhI AtmA paramAM varte che, tyAM sudhI to A saMsAra che ja ne ! svasvabhAvabhAvamAM Ave ne, eTale saMsAra chUTI gayo. ane para svabhAvabhAva eTale parapariNati. bIjo kare che ane pote kahe che, 'huM karuM chuM'. A vizeSabhAva zo che ? prakRti kevI rIte enI meLe UbhI thAya che ? A badhuM 'meM' joyeluM che. 'huM e badhuM joIne kahuM chuM. eTale A 'vijJAna" khulluM thAya che. koI cIjano koI (svataMtra) kartA ja nathI ne (naimittika) karyA vagara kazuM thayuM nathI !!! saMsArane cItare che 'pote'. pachI vicitratA lAvavAnuM 'necara'nA hAthamAM che. citranA vizeSa pariNAmane laIne vicitra karavAnuM kAma necaranuM che. pachI emAM koI hAtha ghAlI nA zake, DakhoDakhala nA karI zake ! Devalapa thAya te koNa ? praznakartA : AtmA to badhAmAM ja sarakhA che, paNa ekamAM jJAna ane ekamAM ajJAna e paNa A kaMI vizvanI racanAne lIdhe thaI rahyuM che ? dAdAzrI : vizvanI racanA ja evI che. heya, eka aMzathI Devalapa thatuM thatuM e be aMza, cAra aMza badhuM Devalapa thatuM thatuM, AtmA to che badhAMnI pAse, paNa bahAra no bhAga Devalapa thAya che, AtmA sivAyano bhAga Devalapa thaI rahyo che. praznakartA : eTale vibhAva ? dAdAzrI : vibhAva Devalapa thaI rahyo che. e Devalapa thato thato svabhAva bhaNI jAya che. praznakartA : e vibhAva svabhAva tarapha jAya ? dAdAzrI : hA. praznakartA: kAraNa ? vibhAva ane svabhAva, benI vacce saMbaMdha dAdAzrI : A arIsAmAM Ubho rahenAra ane sAmo, be sarakhA dekhAya tyAre chUTo thAya, chUTakAro thAya, tyAM sudhI nahIM. praznakartA : eTale ahaMkArane AtmasthitimAM AvavuM paDe che ? dAdAzrI : AtmasthitimAM AvavuM paDe che. ahaMkAra zuddha karavo paDaze. tyAM sudhInuM DevalapamenTa cAlyA kare che. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.9) svabhAva-vibhAvanA svarUpo ! 119 118 AptavANI-14 (bhAga-1) praznakartA : vibhAva ane svabhAva e benA pAraspArika saMbaMdha zuM che ? dAdAzrI : ene kArya-kAraNano saMbaMdha ja nathI. havalapamenTanI sthiti che.) vizeSa pariNAmamAM paNa anaMta zakti ! praznakartA : A badhA jIvonuM je jJAna che e to badhuM Ama vyavahAranuM ne pudgalane lagatuM ja hoya ne ? dAdAzrI : hA, e paNa pudgala che paNa AvuM pragaTa thAya. A pragaTa je thayeluM che, te eka AtmAmAMthI ja nIkaLeluM che A. eTale A badhA jIvomAMthI je nIkaLe che ne e jJAna, e AtmAmAMthI ja nIkaLe. AtmAnA vizeSa pariNAma che. vizeSa pariNAmo eTalI badhI zakti dharAve che. AtmAnA. anaMta jJAna zakti dharAve che. eTale A badhI anaMta zakti eka ja AtmAnuM ja pariNAma che . A koIne ahIMthI peluM AvaraNa tUTyuM, koIne ahIMthI tUTyuM, koIne ahIMthI. evuM badhAmAM jyAMthI tUTyuM, tyAMthI badhAne jJAna pragaTa thAya. paNa badhuM tUTe to. paNa vizeSa pariNAma rUpe bahAra paDavuM paDe. bAkI, badhuM jJAna eka AtmAmAM che ! pratyeka dravya, nija dravyAdhIta ! praznakartA : A badhAM pudgala che, to e pudgala parAdhIna kone che ? hoya to lo. nA anukULa Ave to nA lezo. ame tamArAmAM jaIzuM toya ame amArAmAM dravyamAM ja rahIzuM. tamArAmAM to AvavAnAM ja nathI.' A to ajJAnathI ema mAne che ke 'meM A khAdhuM, pIdhuM'. e jANe ke "mArA dravyamAM A dravya AvyuM.' e badhuM khoTuM. ema mAnIne baMdhAya che, khoTuM mAnavAthI. bIjuM kazuM thAya nahIM. praznakartA : to pachI A bhajIyuM je moDhAmAM gayuM te paNa pudgalanA kAraNe gayuM che, AtmAnA kAraNe nathI gayuM, ema ja thayuM ne ? dAdAzrI : haM. pudgala ja che. badhI jAtanAM bhajiyA hoya, dasavIsa jAtanAM, paNa tame koLAnuM khAva, to huM jANuM ke 'A zAthI koLAnuM khAya che !" tame kaho ke "mane koLAno zokha che', badhuM khoTAM bahAnA batAvo paNa mahIM koLAnA paramANu AvyA hoya tethI khavAya che. dareka vastu svabhAvathI bhinna paDe che ane svabhAvathI bhinna paDelI vastu ekAkAra nA thAya. AtmA ne pudgala asaMgI che. svabhAva judA bannenA. koI koIne madada karatuM nathI. koI koIne nukasAna karatuM nathI. helpa nA kare e nukasAna nA kare. tamAruM nukasAna tame pote ja karI rahyA cho, e pudgala Azrita cho mATe. praznakartA : AtmA jyAre vibhAvabhAvamAM jato hoya che, to e svabhAvamAM kyAre Ave ? dAdAzrI : vibhAvamAM gayelo che te hamaNe tarata ja svabhAvamAM Ave nahIMne ! e vibhAva pUro thAya tyAre svabhAvamAM Ave. svabhAvamAM AvyA pachI vAMdho nathI. paNa vibhAvamAM eTale A paugalika jJAnamAM AvI paDyA. svabhAva eTale svabhAvika jJAna ane vibhAva eTale paugalika jJAna. have e krame krame ochuM thAya. ekadama jhATako mArIne jatuM nA rahe. bhUgla konI ? bhogave enI. hA, AmAM AtmA (vyavahAra AtmA)ne bhogavavuM paDe che ne AtmAnI bhUla che, pulanuM zuM javAnuM che ? dAdAzrI : jene ajaMpo thato hoya tene. ajaMpo nA thato hoya tene parAdhIneya kyAM che ? praznakartA : pudgala kone AdhIna che? dAdAzrI : e potAnAM dravyane AdhIna che. dareka dravyo pota potAnAM dravyane AdhIna rahelAM che. bhajIyAM kahe che, "tamane anukULa Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 AptavANI-14 (bhAga-1) praznakartA : ane AtmA jo na bhogave to kaMI nathI ? dAdAzrI : na bhogave kevI rIte paNa ? jo svabhAvamAM Ave to ja nA bhogave. jJAtA-draSTA thaI gayo, eTale chone pachI pudgala bUmAbUma karatuM ! praznakartA : anaMtajJAna, anaMtadarzana ne cAritra to cAritra zuM ? dAdAzrI : svabhAvamAM rahevuM e ja cAritra. jJAtA-draSTA rahevuM te. tame mane gALa bhAMDo to A aMbAlAla zuM kare che teno huM jJAtAdrA rahuM. bhAvatAmAMthI vAsanA.. praznakartA : vAsanA ane bhAvanA e banne vaccenuM aMtara samajAvo. (1.9) svabhAva-vibhAvanA svarUpo ! 121 je potAnA svabhAvamAM pariNAma pAme, ene A bAju vyavasthita ja hoya. cetanadhArA cetana svabhAvamAM, jaDadhArA jaDa svabhAvamAM, banne judI judI dhArAo nija nija svabhAva dhArAmAM vahe. pahelAM to banne eka dhArAmAM vahIne vibhAvamAM pariNamatI hatI. svabhAve vikArI tathI pugala ! praznakartA : pudgalano vikArI thavAno svabhAva kharo ? dAdAzrI : nA, jAte vikArI thavAno svabhAva nathI. praznakartA : to vikArI kema thAya che ? dAdAzrI : sakriya svabhAvano che eTale. akriya nathI. jaDa pote sakriya, eTale kriyAvAna che pote, kriyAvAna ! bIjA tattvo akriya che, paNa A sakriya che, paNa A pratiSThita AtmAnA A je vyatireka guNo chene, tene laIne A dazA thaI che. nahIMtara pudgala AvuM nA hoya. lohI nIkaLe, paru nIkaLe evuM nA hoya. vyatireka guNo ane vaLI pAchA che te pAvara cetana sAthe. vyatireka guNone ApaNe potAnA mAnIe chIe. e guNo ja ApaNane aDe, bAkI AtmA evo nathI. praznakartA: to dAdA, vibhAvathI je pudgala vikRta thayuM. have Apa jJAna vakhate je zuddhAtmAnuM lakSa Apo cho paNa vikRta thayeluM pudgala zuddha karavuM paDaze ne ? dAdAzrI : evuM che ne, jemAM phasAyA teno niveDo to lAvavo ja paDe ne ! have jayAM AgaLa potAne samajAyuM ke A jJAnI pAsethI AtmajJAna, bhedavijJAna sAMbhaLavuM. eTale potAne je badhI muzkelIo hatI te badhI UDI gaI. have pote nikAla karI nAkhavAno che eno. bIjI kudaratI rIte je muzkelIo gUMcavatI hatI, te UDI gaI. ane dAdAzrI : have bhAvanAmAMthI pAchI vAsanA UbhI thAya. bhAvanA nA hoya to vAsanA ja UbhI nA thAya. vibhAva kare to vAsanA UbhI thAya ne ! ane svabhAvamAM jAya to nirvAsanika thaI jAya. AtmAnA svabhAvamAM jAya, thaI rahyuM, khalAsa thaI gayuM. A to vibhAva kare, bhautika sukhano bhAva, eTale vAsanAmAM jAya. bhautika sukhanI bhAvanA e ja vAsanA. eTale bhAvanA ne vAsanAmAM phera nathI. praznakartA : bhautika sukhanI je bhAvanA che, e ja vibhAva thayo ne ? dAdAzrI : e ja vibhAva, e ja vAsanA. tethI A "akrama vijJAna" evuM che ke e bahAra kazAmAM hAtha ja ghAlatuM nathI. e to kahe che, "tuM tArA bhAvamAM, svabhAvamAM AvI jA." AtmAnI vibhAvika avasthAthI rAga-dveSa che ane svAbhAvika avasthAthI vItarAga che ! Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) je have mUMjhavaNavALI nathI, teno ApaNe nikAla karI nAkhIe. mULa mUMjhavaNavALI je UDatI na'tI, te bhedavijJAnathI UDI gaI ane pote chUTo thayo. mAnelo baMdha chUTI gayo. 122 ane kharI rIte A baMdheya mAnelo che ane badhuM mAneluM ja che. ApaNe zuM kahIe chIe ? bilIpho ja roMga che. bIjuM kazuM nathI bagaDyuM. te rAITa bilIpha thAya eTale thaI rahyuM, basa. jagatanI saMjJAthI cAle che, lokasaMjJAthI. te bilIpha roMga nA besatI hoya toya besADe. ane jJAnInI saMjJAthI cAle to bilIpha roMga hoya te UDI jAya. ApaNe mukhya vAta zuM batAvIe chIe ke A 'tArI' bilIpha roMga che, A roMga che, A roMga che. bIjI koI jagyAe A vAta batAve nahIM. aMte AvavAnuM svabhAvamAM ! praznakartA : AtmAmAM aMtima pada karyuM ? dAdAzrI : e ja sanAtana sukha ! kAyamanuM sukha, basa. potAnA svabhAvamAM AvavuM, e aMtima pada. atyAre vibhAvamAM che, vizeSabhAvamAM che. AtmA potAnA vizeSa pariNAmanA badhA anubhavo leto leto AgaLa jAya che. praznakartA : dareka manuSyamAM AtmA hoya che, to e AtmAno dhyeya zuM che ? dAdAzrI : enI svabhAvika dazA che ne, te svabhAvika dazAmAM AvavAno teno dhyeya che. atyAre A vizeSabhAvI dazA che. sapojhathI maLe Ama javAba ! praznakartA : Ape je rIta kahI, e rIta jaDI nathI. e rIta upara prakAza nAkho. Ape kahyuM ne ke sapojha hanDreDa TakA che, tame javAba lAvo cho, rIta khabara nathI. rIta vagara javAba lAvo cho e rIta kaI ? (1.9) svabhAva-vibhAvanA svarUpo ! dAdAzrI : eka rakama kAyamanI ane eka TempararI rakama. benA guNAkAra anaMta kALathI karyA kare che. te guNAkAra karavAnI zarUAta kare tyAra horuM peluM TempararI UDI jAya che ne pachI pAchuM pharI TempararI goThave che ane pAcho guNAkAra karavAnI zarUAta kare tyAM UDI jAya che. banne paramenanTa joIe. eka TempararI ne eka paramenanTa che. pote svabhAve karIne, paramenanTa che ane vizeSabhAve karIne TempararI. jyAre vizeSabhAve karIne, 'huM paramenanTa chuM' evuM samajAya ene, eTale badho ukela AvI jAya. e rIta che, bAkI bIjI koI rIta nathI. 123 praznakartA : vizeSabhAve TempararI kahyo te kayo vizeSabhAva ? dAdAzrI : AtmAno svabhAvikabhAva che ne enAthI vizeSa jANavAno je prayatna thayo ke "A badhuM zuM che ? A sasarA che ne A mAmA' e vizeSabhAva jANavA gayA temAM A phasAmaNa thaI. e vizeSabhAva jANavAno baMdha thai jAya eTale svabhAvamAM AvI jAya. zukaladhyAteya vibhAva ! vastu potAnA svabhAvane bhaje tene dharma kahevAya. tyAre A loko avastuonA svabhAvane bhaje tene dharma mAne che. mokSa to AtmAno svabhAva ja che, pachI levA kyAM javAno che ? praznakartA : 'vastu sahAo dharmo.' vastuno svabhAva, AtmAno svabhAva e dharma che. dAdAzrI : hA. bAkI, svabhAvamAM dharmadhyAna nathI. AtmAno svabhAva dharmadhyAna nathI. AtmAno vizeSabhAva e dharmadhyAna che. vibhAva che e dharmadhyAna che. AtmAno svabhAva mokSa, koI paNa dhyAna nathI. svabhAvamAM dhyAna-dhyAna nA hoya. A to AtmAnA vibhAvamAM dharmadhyAna che, zukladhyAna che, ArtadhyAna che, raudradhyAna che, badhAya dhyAna vibhAva dazA che. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 AptavANI-14 (bhAga-1) praznakartA H zukladhyAna paNa vibhAva ? dAdAzrI : hA, zukladhyAna hau vibhAvika che. praznakartA : zukladhyAnanI zreNI para caDhI rahyo che, tethI ? dAdAzrI : hA, zukladhyAna te ene jyAM sudhI rahe che, tyAM sudhI pUrNAhuti nathI thaI. pUrNAhutinI taiyArI thaI rahI che. zukladhyAna pUrNAhutinI taiyArI rAkhe. paNa e dhyAna jyAre tyAre chUTavuM joIze. je chUTe e badhuM vizeSabhAva, vibhAva kahevAya. zukladhyAna pratyakSa mokSanuM kAraNa che ane dharmadhyAna parokSa mokSanuM kAraNa che. svabhAvatuM maraNa e ja bhAvamaraNa ! jJAnI maLe ne jJAna pAme to ajanmA svabhAva pragaTa thAya ane janmAjanmano svabhAva UDI jAya. tethI zrImad rAjacaMdrae kahyuM ne ke 'kSaNa kSaNa bhayaMkara bhAvamaraNe kAM aho rAcI raho.' bhAvamaraNano artha zuM ? svabhAvanuM maraNa thayuM ane vibhAvano janma thayo. avasthAmAM 'huM' e vibhAvano janma thayo. ane ApaNe avasthAne joIe, eTale svabhAvano janma thayo. ane tethI ame 'tamane' AtmAnAM svabhAvamAM mUkyA che. have ene avaLuM nA thavA do. AtmAne enA svabhAvamAM mUkyo che, svabhAva ja ene mokSe laI jAya che. eno svabhAva ja mokSa che. paNa ApaNe A pelI bAju cAlyA, lokoe kahyuM e pramANe. eTale A dazA thayelI. have jo jo, pharI jarA kAcuM nA paDe eTaluM sAcavajo. pharI pharI A tAla nahIM khAya ! praznakartA : ApanI pAMca AjJA je che, e pAMca AjJAmAM jema jema rahe to pachI svabhAvamAM pariNamene ? dAdAzrI : cokkasa vaLI, svabhAvamAM pariNamavA mATeno rasto che A. ane saMpUrNa svabhAvamAM Avyo enuM nAma mokSa, ahIM (1.9) svabhAva-vibhAvanA svarUpo ! jIvatAM ja mokSa. mokSa tyAM nA hovo joIe. ahIM nA hoya to kAmano zuM ? 125 praznakartA H kamaLa pANImAM uge te chatAMya pANIthI e bhInuM nathI thatuM. dAdAzrI : aDe nahIM, evo svabhAva che mahIM. AtmAno svabhAva evo che ke saMsAra kazuMya aDe nahIM ne kAma cAlyA kare. paNa svabhAvamAM Ave nahIM. svabhAvamAM kevI rIte Ave ? jJAnI puruSa je mukta puruSa hoya te lAvI Ape, bAkI bIjo mANasa, baMdhAyelo to nA karI Apene ! ////////// Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 (1.10) vibhAvamAM cetana koNa ? pudgala koNa ? 127 'aham caMdu', e vizeSabhAva ! praznakartA : cetana ane pudgalanA saMyogathI utpanna thanAruM, eTale A pahelo aham Ubho thAya che ? dAdAzrI : aham ja Ubho thAya ne ! praznakartA : pahelo aham che ane pachI pUraNa thAya che ? dAdAzrI : pUraNa e ja aham tarIke kahevAya che ne ! huM ja praznakartA : pUraNa e aham ? dAdAzrI : e ja 'huM ' kahe che ne ! bilIpha ja che ne, enI ! galanane 'huM' kahe che ane pUraNaneya 'huM' kahe che. bhogave che teneya 'huM kahe che ane kare che teneya 'huM' kahe che. praznakartA : eTale A pUraNa-galanane, je potAnA mAne che e [10] vibhAvamAM cetA koNa ? padgala koNa ? | 'tame' cetata, 'caMdu' pudgala ! AtmA pote avinAzI che. 'tame' pote avinAzI cho, paNa tamane 'roMga bilIpha' che ke 'huM caMdubhAI chuM' eTale tame vinAzI cho. 'huM caMdubhAI chuM' e vinAzI che, tene potAnI jAta' mAnI beThA cho. tame 'pote' to sanAtana cho, paNa e bhAna utpanna thatuM nathI. e bhAna thAya ke thayo mukta ! eTale e 'tamAre' jyAM sudhI, 'AtmA'nuM bhAna na thAya tyAM sudhI e vizeSa guNo rahe. paNa bhAna thayA pachI e vizeSa guNo jatA rahe. vizeSabhAva e potAno daraasala guNa nathI, e vyatireka guNa che. mATe chUTI jaze. eno saMyoga thayo che e eno viyoga thaze. paNa te thaze kyAre, ke A vizeSabhAvano asta thaze ane svabhAvikabhAvane koI karI Apaze, tyAre thaze. mULa svabhAvamAM Ave tyAre. nahIM to enuM e ja badhuM cAlyA kare. A jJAna pachI svabhAvabhAvamAM Ave tyAre ThekANuM paDe. have 'tamane' 'huM zuddhAtmA chuM', e svabhAvabhAva thayo. pahelA 'huM caMdubhAI chuM' e vizeSabhAva hato. bIjI vastu (bhegI thAya) che to A 'huM' (aham) utpanna thAya, nahIM to nA thAya. A jJAna maLyA pachI, "ene' peluM tattva bheguM nA thAya eTale pachI vibhAva thAya nahIM. ahIM jayAM sudhI saMsAramAM (ajJAnamAM dazAmAM) che tyAM sudhI badhAM tattvo bhegAM rahevAnAM. A jJAna maLe eTale 'potesamajI jAya, ke tyArathI bIjAM tattvo upara dhyAna rAkhe nahIM. dAdAzrI : pUraNa je karuM chuM te badhuM 'huM ja chuM, evuM mAne che te vakhate prayogasA thayA kare che ane bhogavuM chuM te ghaDIe mizrA thayA kare. praznakartA: A badhI IphekTane potAnI mAne che e ja aham dAdAzrI : e ja aham che. praznakartA: to ApaNane akrama mArgamAM haju vizeSabhAva utpanna thavAno kharo ne ? vizeSabhAva varte kharo ne ? dAdAzrI : nA, vizeSabhAva varte to e akrama jJAna ja na hoya ! akrama jJAnamAM vizeSabhAva hoya ja nahIM ! vizeSabhAva toDI nAkhe. enuM nAma akrama jJAna ! A to akrama vijJAna che !! Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 AptavANI-14 (bhAga-1) 129 praznakartA : pote zuddhAtmAnI zraddhAmAM Avyo ne 'huM zuddhAtmA chuM' evuM bhAna thayuM eTale Akho aham, je vizeSabhAva karato hato e ja UDI gayo ne ? dAdAzrI : hA, 'huM zuddhAtmA chuM' evuM bhAna thayuM, enuM nAma ja vizeSabhAva khalAsa thaI gayo. praznakartA : to 'huM Ano kAko thauM, Ano mAmo thauM', e badhAM bhAna che te ? dAdAzrI : nahIM, mULamAM vizeSabhAva rahelo ja nathI ne paNa ! praznakartA : to ajJAnIne ? jene svarUpanuM bhAna nathI tene ? dAdAzrI : ene to badhA vizeSabhAva ja che ne ! praznakartA : eTale A ja vizeSabhAva che ke potAnA svarUpanuM bhAna nA rahevuM, ethI pelo bhAva thAya che ke, "huM caMdubhAi chuM, huM A chuM.' e ja vizeSabhAva ? dAdAzrI : hA, e ja badhA vizeSabhAva. jyAM jyAM ahaMkAra kare e badhAya vizeSabhAva che. mULa ahaMkAra pote ja vizeSabhAva che. pachI Akho dahADo enA ja badhA paryAyo utpanna thayA kare che. ane ApaNe ahIM A jJAna ApyA pachI vizeSabhAva raheto ja nathI. praznakartA : akrama vijJAnamAM khAlI cAritra moha rahe che pachI ? dAdAzrI : hA, caMcaLa (bhUta) nIkaLI gaI ane (zarIra upara) soLAM ekalAM ja rahe che. te soLAMno anubhava thayA kare ! praznakartA : e be najIka je Ave che e paNa kudaratanA niyamathI najIka Ave che ? dAdAzrI : e to kudaratano niyama ! A badhuM Ama parivartanazIla thavAthI pharyA kare che. e badhuM kudaratanuM. kudarata koI uparI nathI. A badhA saMjogo bhegA thavuM enuM nAma ja kudarata. (1.10) vibhAvamAM cetana koNa ? pudgala koNa ? pariNAmotI paraMparA... praznakartA : A vizeSabhAva utpanna thayA pachI, enuM sAtatya zenA AdhAre rahyuM che ? dAdAzrI : e to vizeSabhAvamAMthI pAcho vizeSabhAva utpanna thayA ja kare pachI to. pachI che te potAnI mAnyatA ja AkhI Dipharansa (judI) thaI gaIne, pheraphAra thaI gai ne ! have pharI pAcho, 'pote koNa chuM' e bhAna thAya ane potAno svabhAva zuM che, vizeSabhAvathI bahAra kADhe ene, ke 'bhaI, tame A nhoya, A nhoya, A hoya, tame A.' tyAre pAchuM UDI jAya badhuM. svarUpa jAgRti UDI gaIne, eTale sAtatya rahyuM pachI. e svarUpa jAgRti Ave pachI hatuM tenuM te thaI jAya, sAtatya UDI jAya. pote kazuM badalAyo nathI. AkhI roMga bilIpha ja lAgI gaI che. A vizeSabhAvane laIne. praznakartA : A vizeSabhAvamAMthI bhAvaka Ubho thayo che ? dAdAzrI : hA, bhAvaka Ubho thayo che. praznakartA : have bhAvaka ane bhAva eka che ke judA che ? dAdAzrI : be judA che. bhAvaka eTale tamAre bhAva nA karavo hoya toya karAvaDAve, enuM nAma bhAvaka. bhAvaka bhAva karAvanArA. A zarIramAM bhAvaka jevI to keTalIya vastuo che. krodhaka-krodha karAvanAro. lobhaka-lobha karAvanAro. evA 'ka' vALA badhA bahu che. enI mahIM, vastI ja enI vadhI gaI che. eTale mULa rAjAnI zI dazA thAya ? bIjI vastI pAra vagaranI ! praznakartA : bhAvake bhAva karAvyA, emAMthI pachI bIjA bhAva utpanna thayA, have enAthI pachI A sAtatya rahyuM ? dAdAzrI : pachI bhAvaka majabUta thato jAya. jema jema bhAvaka bhAva karAve te ApaNe karIe tyAre bhAvaka majabUta thato jAya, tema tema enuM Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 AptavANI-14 (bhAga-1) calaNa vadhyuM ! e sAtatya bhAva utpanna thayo, paNa pachI mahIM kaMTALe. e vyatireka guNo nAzavaMta che. paNa e guNone AdhIna AkhuM jagata che. eTalI badhI bhrAMtithI phasAmaNa thai che, ke e guNone AdhIna ja jIvo varyA kare che. ene ja cetana mAne che. 'mane ja krodha thAya che, bIjA kone thAya ? huM ja lobha karanAro chuM." gajavAmAMthI paccIsa rUpiyA ja khovAI gayA hoya to lobhiyAne Akho dahADo sAMbhara sAMbhara karyA kare, e lobhanA guNa. bIje dahADe hau sAMbhare. lobhiyo nA hoya to ene kaMI nahIM. svabhAvamAM rahIne thAya vibhAva ! praznakartA : cetana tattvamAM ekalAmAM ja svabhAva karavAnI zakti che ne vibhAveya karavAnI zakti che, ema Ape kaheluM che. dAdAzrI : hA, te ? praznakartA : A cetana tattva jo vibhAva kare to svabhAvamAM AvI zake nahIMne ? dAdAzrI : nA, svabhAvamAM ja hoya. cetana potAnA svabhAvanI bahAra jato ja nathI ane amuka saMjogone laIne vizeSabhAva utpanna thAya che. e saMjogo khasI jAya eTale baMdha thaI jAya. praznakartA : zuddha cetanane vizeSabhAva nA thaI zake ? dAdAzrI : e to svabhAvamAM ja hoya. A to vizeSabhAva bahArathI Ubho thayo che. pelA saMjogo bhegA thavAthI A vizeSabhAva utpanna thayo hato ne ene ApaNe jJAna ApIene, eTale chuTo paDI jAya. eTale vizeSabhAva UDI jAya. te A huM 'caMdubhAI chuM' e vizeSabhAva hato, te 'huM zuddhAtmA chuM' thaye vizeSabhAva UDI gayo. praznakartA ? tyAra pachI pAchI e icchA na kare ? vizeSabhAva na kare ? dAdAzrI : kare nahIM e, kare to pachI ene coMTe. (1.10) vibhAvamAM cetana koNa ? pudgala koNa ? 131 praznakartA : eTale karI zake, kare enI sattA to kharIne ? dAdAzrI : hA. paNa 'tame' AjJA nA pALI to vizeSabhAva thAya ja. AzA nA pALene ene badhuM thAya. AjJA pALe ene nA thAya kazuM. praznakartA : to cetananI tAkAta to kharIne vizeSabhAvo karavAnI ? dAdAzrI : nA, e to saMjogonI asara che. saMyogo ja pAyAmAM sarvatra ! praznakartA : to pachI saMjogo ane cetana beu anaMta che ? dAdAzrI : hA, anaMta che. praznakartA : to sAthe sAthe saMyoga paNa anaMta thayA ne ? dAdAzrI : hA, saMyoga anaMta che. anAdino, anaMta kALa sudhIno che paNa jo chUTuM pADe to to kazuM ja thayuM nathI, A badhuM UDI jAya ne potapotAnA svabhAvamAM AvI jAya. sAmAsAmI je prabhAva paDato hato te UDI jAya. 'A huM nhoya' kahetAnI sAthe badhuM haDahaDATa chUTuM paDI jAya. praznakartA : paNa chUTA paDyA pachI paNa saMyoga to rahe ne ? dAdAzrI : saMyogano savAla nathI. saMyogathI ja ajJAna utpanna thayeluM. e ajJAna gayuM, eTale saMyoga enI meLe dhIme dhIme chUTA thatA khalAsa thaI javAnA. saMyogonA AdhAre ahaMkAra Ubho thayo che ne ahaMkAranA AdhAre saMyoga Takyo che. ahaMkAra gayo, tenA saMyoga gayA. roMga bilIphathI badhuM UbhuM che. ''te karavAnuM zuddha.... praznakartA : e cetana tattva zuddha thaIne nIkaLI gayuM, A pachI je acetana tattva rahyuM te zuddharUpe nIkaLI jAya ? Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) dAdAzrI : zuddha ja thAya, vAra ja nA lAge zuddha thatAM. e zuddha thAya tyAre to AtmA chUTo paDe, nahIM to paDe nahIM. jeTaluM vibhAvika thayeluM, vizeSa bhAvika pudgala, te badhuMya cokhkhuM thAya tyAre AtmA chUTo paDe. ethI ApaNe kahIe chIene, nikAla karo phAIlono. jema jema samabhAve nikAla karato jAya, ema chUTo paDato jAya. 132 praznakartA : pelAM bIjAM tattvo je che, e badhAM tattvo potapotAnA svabhAvamAM che, paNa tuM tArA svabhAvamAM AvI jA. eTale kartApaNAmAMthI nIkaLI jA, to e bane ? dAdAzrI : A 'zuddhAtmA' che, e ja 'tame' cho ne e ja tamAruM svarUpa che. have tyAMthI 'tame' alaga thayA cho, to e joI joIne tame te rUpa thaI jAva. e akriya che, e AvA che, tevA che ane evuM vicAratAM vicAratAM tame te rUpa thaI jAva. A to vyatireka guNa utpanna thayo che ne temAM 'ApaNI' mAnyatA UbhI thaI che. eTale ApaNe A joIne karavAnuM che. bhAveya parasattAmAM ! praznakartA : koI vakhata evo prazna Ubho thAya che ke koI paNa vastune mATeno bhAva ja rAkhavAno, pachI zuM thAya che te joyA karavuM ? dAdAzrI : bhAveya nathI hAthamAM. ApaNe bhAva kADhI nAkhelo che. bhAva kramika mArgamAM che. ApaNe bhAva bilakula ja kADhI nAkhyo che ! bhAva Akho Disamisa karI nAkhyo che. e to atyAre tamane icchAo thAya, e bhAva nahIM. je khAvAnuM bhAve che, kerI bhAve che, mATe e bhAva nahIM. bhAva vastu sAva judI che. 'tame caMdubhAI ho' to ja bhAva hoya, nahIM to bhAva nA hoya. 'tame caMdubhAI nathI' eTale bhAva nathI. have 'huM caMdubhAI' e vibhAva hato. tene jagate bhAvakarma kahyuM ane 'huM zuddhAtmA chuM' e potAno svabhAva che. A vibhAvane bhAvakarma kahyuM. e gayuM, to badhuM ja gayuM. kevo suMdara, sAhajika mArga ! mahenata vagarano ! kazI mahenata paDI tamane ? ane AnaMda khUTato nathI ne? (1.10) vibhAvamAM cetana koNa ? pudgala koNa ? praznakartA : khUTato nathI AnaMda. puSkaLa AnaMda rahe che. dAdAzrI : A jJAna lIdhA pachI AtmA vibhAvamAM jAya ja nahIM. krodha, jJAta pachI... praznakartA : dAdA, jJAna lIdhA pachI A mahAtmAone tame koIne prazna pUchone ke have krodha-mAna-lobha-mAyA rahyA ? to ko'ka kahe ke thoDA rahyA athavA koI evuM paNa kahe ke nA dAdA, jAgRti rahe che. eTale ene have prajJAne lIdhe vizeSa pariNAma UbhAM nathI thatAM ne ? 133 dAdAzrI : evuM che, krodha kyAre kahevAya che ? krodhanA paramANu phUTe manamAM ke AtmA emAM tanmayAkAra thaI ja jAya, eTale e krodha kahevAya. praznakartA : paNa e thoDA vakhata pUrato to ene rahene ? dhAro ke eTalI jAgRti nA rahI, te samaya pUratuM to eTalo vakhata e ekAkAra thaI jAya, to pachI pAchaLathI pazcAttApa kare eTale e UDI jAya ? dAdAzrI : jJAna lIdhA pachI to tanmayAkAra thAya ja nahIM. e to ene potAne ema bhAse che ke huM tanmayAkAra thaI gayo. ene khabara paDI ne eTale tanmayAkAra thAya nahIM. praznakartA H tanmayAkAra thAya to pachI ene vizeSa pariNAma utpanna thAya ja ? dAdAzrI : tanmayAkAra thayo eTale vizeSa pariNAma utpanna thAya ja. pachI ene parapariNAma kahevAya che. vizeSa pariNAma to zarUAtamAM je hoya che tene kahevAya che, be vastunuM sAthe mUkavAthI.... praznakartA : eTale pelo saMyoga bhego thayo, to zarUAta thaI gaI ? dAdAzrI : hA, ane pachI parapariNAma kahevAya. praznakartA : bhogavavuM e parapariNAma ? Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 AptavANI-14 (bhAga-1) dAdAzrI : bhogavavuM badhuM ja. duHkha bhogavavuM, sukha bhogavavuM e badhuMya. A saMsAra mAtra para pariNAma che. tethI ApaNe kahIe chIene koI sattA nathI tamArA hAthamAM. eTale ApaNe A lokone kahIe chIe ke bhaI, vyavasthita kare che, tuM have karato nathI. pahelAMya hoto karato, paNa A te ghaDIe bhAna hotuM rahetuM. rahe nahIMne ! paNa (jJAna lIdhA pachI) atyAre have A jAgRti sArI thaI che. eTale have bhAna rahe, ane pachI be-cAra dahADA AjJAmAM rahe tema tema vyavasthitanI khAtarI thatI jAya eTale pachI e khAtarI divase divase vadhatI jAya, malTiplIkezana thAya. ane peluM to Aje kahyuM ke kAle bhUlI jAya pAcho, ene bebhAnapaNuM. te have bhUlAya nahIMne ! kevuM suMdara vijJAna che ! jJAtInI garjatA, jagADe svabhAva ! praznakartA : zuddhAtmA jevI vastu che eno AbhAsa kone thAya ? pratiSThita AtmAne ? dAdAzrI : siMha trADa pADe ke peluM siMhanuM baccuM, bakarA joDe pharatuM hoya te tarata ja bacyuM enA svabhAvamAM AvI jAya ane e paNa garjanA karavA lAge. enAmAM guNa chene ! evI rIte A jJAnI puruSa jJAna Apene, te ghaDIe hAjara thaI jAya badhuM. praznakartA : paNa e vizeSa pariNAma khasI jAya ? dAdAzrI : baMdha thaI jAya badhuM, phekyara thaI jAya. praznakartA : eTale evuM nathI ke vizeSa pariNAma je utpanna thayAM enA thakI tame zuddhane jANo cho ? dAdAzrI : nA, vizeSa pariNAma to UlaTuM aMdhakAra che e badhuM. e to AvaraNa che. vizeSa pariNAmathI tame oLakho kharA ke A jJAnI che evuM. A jJAnI che, samaja paDe buddhine lIdhe. praznakartA : buddhine lIdhe. paNa buddhi eya vizeSa pariNAma che ne ? (1.10) vibhAvamAM cetana koNa ? pudgala koNa ? 135 dAdAzrI : badhuM vizeSa pariNAma ja AvyuMne ! praznakartA : eTale A evuM nathI ke pratiSThita AtmAthI AtmA pAmI zakAya ? dAdAzrI : nahIM, evuM nathI. buddhithI jJAnI oLakhe. praznakartA : paNa je A chUTuM pADavAnuM je thAya che samajavAnI zaktithI, A phAIlono samabhAve nikAla karavo, jAgRti rAkhavI A badhuM koNa karAve ? dAdAzrI : e badhuM prajJA karAve. praznakartA : to prajJA e pAchuM zuddhAtmAnI sAthenuM vizeSa pariNAma nathI ? dAdAzrI : nA, e vizeSa pariNAma nathI. e zuddhAtmAno, enI hAjarIthI pratyakSa Ubho thato potAno guNa che. paNa te kyAM sudhI ? ahIM e A kAma karI lene, eTale pachI zuddhAtmAmAM ekAkAra thaI jAya. ajJA e vizeSa pariNAma che ane prajJA e potAnuM pariNAma che. vizeSa pariNAma to, krodha-mAna-mAyA-lobha e vizeSa pariNAma kahevAya. "huM" ahaMkAra ne krodha-mAna-mAyA-lobha e badhAM vizeSa pariNAma kahevAya. kaSAya e vyatireka, tahi 'tArA' ! praznakartA: mane haju koIka vakhate gusso thaI jAya che. Ama khabara paDe ke A khoTuM thAya che paNa gusso thaI jAya che. dAdAzrI : e gussA ne ApaNe zuM levAdevA Ama te ? thAya, kAraNa ke e to vizeSabhAva che. ane te viyogI svabhAvano che. AvIne jato raheze. krodha-mAna-mAyA-lobha vizeSabhAvathI atireka (eTale ja vyatireka) thayelA. AtmAe karelA nathI ane pudgalanAye karelA nathI, A Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 AptavANI-14 (bhAga-1) vyatireka guNa UbhA thayelA che. eTaluM ja samajAya ne to 'mane krodhamAna-mAyA-lobha thAya che evuM enuM bhAna jatuM rahe peluM. A vyatireka guNa utpanna thayo che. tenuM loka mUMjhAI UDyuM ke A krodha-mAna-mAyA-lobha mAre jatA nathI. mUA, e guNa tAro che. ja nahIM, tuM tAre chUTo paDane, AnAthI. A dAdAnI pAse AvI ane tuM tAre chUTo thaI jAne ! enI meLe e cAlyA jaze, kyAMya cAlyA jaze ! vyatireka guNa che ne ! anvaya guNa nathI e. atAditA vibhAvo, jJAta thatAM.. praznakartA : paNa karoDo varSono je vibhAva bhego thayo, e kema chUTe ? dAdAzrI : vibhAva karoDo varSono e jovA-karavAnuM nathI. e to khAlI dRSTipherathI ja A dekhAyuM che. dRSTi Ama thaI jAya to kazuM nahIM. Ama pharI jAya to peluM pAchaluM dekhAya ja nahIM ne ! chUTI ja jAya, rahe ja nahIM. krodha-mAna-mAyA-lobha UbhAM thayAM eTale pachI (ajJAna dazAmAM) eNe' A padugala upara dRSTi karI ke A meM karyuM. eTale (pudgala) vaLagyuM ene. kharekhara karato nathI. paNa evuM ene bhAse che ke "huM karuM chuM', eka akSareya koI karI zake ema nathI A. khoTo IgoIjhama kare che. IgoIjhama eTale kaMIpaNa na karavuM. eka senTa paNa na karavuM chatAM kahevuM ke "meM karyuM enuM nAma IgoIjhama. phera, jJAtI te ajJAtIte. praznakartA : Ape eka vakhata kaheluM ke saMjoga to jJAnIne paNa hoya che. have pote aDIne beTho che to tyAM jJAnIne kema vizeSa pariNAma nathI thatuM? dAdAzrI : saMjogo to jJAnIne hoya. badhAne saMjogo hoya ! jJAnInA saMjogo badhA kaThora nA hoya, moLA hoya. te talavAra Ave (1.10) vibhAvamAM cetana koNa ? pudgala koNa ? 137 teya Ama UMdhI aDe ane chatI nA aDe. praznakartA : karma moLAM hoya ke suMvALAM ? dAdAzrI : moLA. tamane je vAge ne, te evaDo moTo lAge. amane aDe nahIM bahu khAsa. praznakartA H ajJAnIne paNa saMjoga bhego thAya che, ene vizeSa pariNAma thatuM hoya che ? dAdAzrI : hA. praznakartA : ane jJAnIne paNa saMjoga bhegA thAya chatAM tyAM vizeSa pariNAma nA hoya, e zAthI ? dAdAzrI : nA hoya. nikAla karavAno che amAre to, mAMDavAno nathI. have nikAla karavA Avyo che. praznakartA : paNa vizeSa pariNAma to UbhAM thAya, beune ? dAdAzrI : thAyane, paNa mAMDavA nathI Avyo, e lakSamAM hoya ne ! eTale nikAla karI nAkhe. pariNAma to badhuMya thaI jAya, paNa ApaNe samajavuM ke A mAruM hoya. (mULa vizeSa pariNAma 'huM kAyamanuM UDe che jJAna pachI, paNa 'huM'mAMthI utpanna thayelAM ahaMkAranA vizeSa pariNAma utpanna thayA kare che, jeno jJAnI nikAla karatA rahe che.) Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.11) vizeSa pariNAmano aMta Ave, tyAre... 139 [11] vizeSa pariNAmano aMta Ave tyAre... avinAzI, vastu tathA vastunAM pariNAma paNa. pariNAmI vastuo saMjogone pAmavAthI vipariNAmane pAme che. eTale saMsAra Ubho thAya che. A sonuM lAkha varSo mUkI rAkho toya enuM svabhAva pariNAma nA badalAya. dareka 'vastu' potAnA svabhAva pariNAmane bhajayA ja kare. vipariNAma eTale vizeSa pariNAma, viruddha pariNAma nahIM ! eka vastu hoya to te potAnA ja pariNAmamAM hoya che, svapariNAmamAM ja hoya che. paNa be vastu bhegI thaI ke vizeSa pariNAma UbhA thAya che. A to pAMca vastu sAthe dehamAM bhegI hoya che, tethI bhrAMtithI vizeSa pariNAma UbhA thatAMnI sAthe ja pudgala pAse sattA AvI jAya che. ane enAM pariNAma bhogavavA paDe che. dUdhanuM bagaDI javuM e eno svabhAva che, paNa dahIM thaI javuM e enuM vizeSa pariNAma che. vastuonA saMjogone lIdhe A vipariNAma dekhAya che ane vipariNAmane joIne loka mUMjhAya che. huM kahuM chuM, vAtane samajo. mahenata karavAnI jarUra nathI. svapariNAmane samajo ane vizeSa pariNAmane samajo. AtmA vibhAvika (viruddhabhAvI) nathI thayo. A to vizeSa pariNAma che ane kharI rIte vizeSa pariNAmano 'enDa' (aMta) AvI jAya che. 'vastu' avinAzI che. enAM pariNAma paNa avinAzI che. phakta vizeSa pariNAma vinAzI che. jo ApaNe A vAtane samajIe to bannenuM 'milcara' nA thAya. eTale banne potapotAnAM pariNAmane bhaje. | 'amAre to 'AtmA' AtmapariNAmamAM rahe ane 'mana' mananA pariNAmamAM rahe. mananI mahIM tanmayAkAra thAya, eTale vizeSa pariNAma thAya. 'AtmA' svapariNAmamAM paramAtmA che ! banne potapotAnAM pariNAmamAM Ave ane potapotAnAM pariNAmane bhaje, tenuM nAma mokSa ! A 'vizeSa pariNAma' che, e je 'potejANyuM, te ja 'svapariNAma' che. 'vizeSa pariNAmamAM sAruM-khoTuM hoya nahIM. 'ajJAna'thI mukti eTale A 'potAnAM pariNAma' ane A 'vipariNAma', ema bannene judAM samaje. ane mokSa' eTale 'vizeSa pariNAma' baMdha thaI gayAM te ! 'svabhAva pariNAma'ne ja "mokSa' kahevAya che. 'dAnezvarI' dAna Ape che ke "cora' corI kare che, e banne 'emanAM' pariNAmane bhaje che, emAM rAga-dveSa karavA jevuM kyAM rahyuM ? vizeSabhAvamAM pariNAma pAme to te pote jIva thaI jAya ane vizeSabhAvano jJAtA-draSTA rahe to paramAnaMda Ape. | 'vizeSa pariNAma'thI zuM thayuM ? A 'mikenikala cetana' UbhuM thayuM, 'pudgala' UbhuM thayuM, 'pUraNa-galana'vALuM UbhuM thayuM. 'e' svarUpa jyAM sudhI 'ApaNuM' che, e 'bilIpha' paNa che, tyAM sudhI chUTAya nahIM. pratikramaNa zenAM karavAnAM ke 'ApaNA' 'vipariNAmane lIdhe A saMyogo bhegA thAya che, te pratikramaNathI (vipariNAma) bhUMsAI jAya. kharI rIte daraasala sAyanTisTane pratikramaNanI jarUra ja nathI. A to ApaNA loko bhUlathApa khAI jAya tethI. asala sAyanTisTa to AMgaLI ghAle ja nahIM. 'dha varlDa Ijha dha sAyansa !! (AptasUtra4177 thI 4186). praznakartA : to pachI dAdA, e be svataMtra guNo dharAvatAM pudgalo bhegAM thAya ane vizeSabhAva utpanna thAya, to pachI Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.11) vizeSa pariNAmano aMta Ave, tyAre.... 141 orijinala svataMtra guNo khoI nAkhe ? dAdAzrI : nA, svataMtra guNo ema ne ema ja rahe, vizeSa guNo utpanna thAya. praznakartA : dhAro ke A dUdha che, dUdhanuM dahIM thayuM. vizeSabhAvathI ja thayuMne ? dAdAzrI: vizeSabhAvathI. praznakartA : to pachI, eno dUdhano guNa to thayone, svataMtra guNa? dUdhano svataMtra guNa... dAdAzrI : dUdha e vastu nathI. A to sthULamAM samajAvavA dAkhalo che, ejhekTa nathI vastu. vastu enA svabhAva sahita avinAzI hoya. dUdha e vastu nA kahevAyane ? A jagatamAM AMkhe dekhAtI koI paNa vastu, vastu nA kahevAya. sAMbhaLelI koI vastu, vastu nA kahevAya. vastu (zAzvata) hovI joIe. praznakartA : dUdha e vizeSabhAva che ? dAdAzrI : dUdha to vastu ja nA kahevAyane ! cha tattvo avinAzI hoya ane ene vastu kahevAya. ane A dUdha to avasthAo che badhI. eTale A cha tattvo, e be tattvo bhegA thAya ke vizeSa pariNAma utpanna thAya. vipariNAmane jANe te sva pariNAma ! praznakartA: 'A vizeSa pariNAma che, e je pote jANyuM te ja sva pariNAma che. vizeSa pariNAmamAM sAruM-khoTuM hoya nahIM. vizeSa pariNAma baMdha thaI gayAM te svabhAva pariNAmane ja mokSa kahevAya che." eTale emAM kevI rIte, e badhuM samajAvone. dAdAzrI : svapariNAma jANe ke A vizeSa pariNAma che. te A ImozanalapaNuM thAya che. A Ama kharAba dekhAya che, phalANuM dekhAya che, A nAlAyaka che, Ama che, tema che, A badhuM je bole che e badhuMya mAtra vizeSa pariNAma che. A badhuM vizeSa pariNAma che, evuM je jANe te ja pariNAma che. pudgala AkhuMya 'vyavasthita'nA tAbAmAM che. ne tame pote tamArA svatAbAmAM cho. pudgalanA guNa ane pudgalanI avasthAne tamArI potAnI mAno cho te ja vibhAva che. paNa pudgalanI avasthAne ne pudgalanA guNane tamArA nA mAno to te svabhAva che. sAruM khoTuM je dekhAya che, te pudgalanI vibhAvika avasthA che. temAM A sAruM ne A khoTuM tema bhAga nA pADazo. sArAne khoTAMne judA nA pADazo. sAruMya vibhAvika che ne khoTuM paNa vibhAvika che. pachI ? praznakartA : 'vizeSa pariNAmamAM sAruM-khoTuM hoya nahIM." dAdAzrI : vizeSa pariNAmamAM A sAruM A khoTuM evuM hoya nahIM. loko vizeSa pariNAmamAM sAruM-khoTuM mAne che. kAraNa ke emane haju che te saMskAra pelA che, sAmAjika saMskAro che. gAyo-bheMsone sAruMkhoTuM kazuM hoya che ? kaMI korTamAM gayA ? dAvo-bAvo mAMDe che koI ? sAruM-khoTuM bolavAthI saMsAra Ubho thayo che. e to pariNAma ja che. emAM sAruM-khoTuM zuM che ? evuM che, kaThuM garama mUke ne tyAre, 'garama che" bole A loko ane TADhI mUke tyAre kahe, 'AkhuM TADhuM ne TADhuM mUke che. garama ne TATuM kaMI tyAM AgaLa vAMdho nathI, paNa Ama pakSakAra thaI gayo che. praznakartA : garamano pakSakAra eTale TATuM phAve nahIM ene. dAdAzrI : paNa garama ane vadhAre paDe che. te mUA garama to hoya ja ne ! phUMkIne pI. e cA ema kahe che ke tuM pI jA ekadama haDahaDATa ? eka jaNa to gADI upaDavAnI thaI pachI zuM kare ? pelo kahe che, "eya kapa lAvo, kapa lAvo.' tyAre enA manamAM ema ke DhoLI daIe to paisA nakAmA jAyane ! te lAvane mahIM reDI dauM kahe che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.11) vizeSa pariNAmano aMta Ave, tyAre.. 143 te pI gayo haDahaDATa ! reDI dIdhI. hoziyAra to kharo ne ! tArA jevo bahu pAko mANasa. paNa dajhAI gayo e bicAro ! bahu e khalAsa thaI gayo bicAro ! praznakartA : paisA bacAvyA eNe. dAdAzrI : hA, paisA bagaDe nahIM ne. haze enA bhAgya pAkA mahIM ! pachI zuM AvyuM ? praznakartA : "ajJAnathI mukti eTale A potAnA pariNAma ane A vipariNAma ema bannene samaje." dAdAzrI : ajJAnathI mukti, have eno artha loko zuM samaje ? lyo, A dAdAe zodhakhoLa karI ke ajJAnathI mukti thAya che. alyA mUA, evuM nahIM. ajJAnathI mukti eTale ajJAnathI mukta thaIza, tyAre A loko zuM kahe ajJAnathI mukti thAya che. artha avaLo kare tyAre zuM thAya ? ene potAne ajJAna kharuMne ! e enI bhASAmAM laI jAya pAchuM. praznakartA : AkhA A akhaMDa vAkyo che, traNa. dAdAzrI : trIjuM vAkya, bIjuM vAkya to pAchuM ene helpa kare. eTale pachI eno artha UDI jAya. A ekaluM rahe ne tyAre kahe che, ajJAnathI mukti thAya. paNa bIjA loko enI vAta mAne nahIM, AjubAjunuM ja vAkya jue ja ! praznakartA : ajJAnathI mukti eTale A potAnA pariNAma ane A vipariNAma, ema banne samaje. dAdAzrI : A mArAM pariNAma che, pelAM vizeSa pariNAma che. praznakartA : A mArAM pariNAma ne A vizeSa pariNAma, evuM kaI rIte samajavuM aMdara ? dAdAzrI : je jovuM-jANavAnuM e badhA pariNAma mArA che ane bIjA badhA che te AmanA (pudgalanA), kartA bhAga badho. e buddhinuM jANavuM nahIM. buddhinuM jovuM-jANavuM e, e ja pAchAM parapariNAma che, e vizeSa pariNAma che. - A DAmAM khAMDa nAkhe che te vATIne kema nathI nAkhatA ! kAraNa ke khAMDano svabhAva ja ogaLavAno che tethI. tema tamAre samajI levuM ke AtmAno svabhAva ja UrdhvagAmI che. zAzvatuM che, AtmAnuM eke eka pariNAma sanAtana che. ane AtmA sivAyanuM bIjuM badhuM ja guru-laghu svabhAvavALuM che, vizeSa pariNAmo che. phakta ApaNe jANI levAnuM ke A to vizeSa pariNAmo che ne huM to zuddhAtmA chuM. ane jo AvAM vizeSa pariNAmamAM zuddha pariNAme chuTA nA rahI zakAtuM hoya to nakkI karI levuM ke A badhAM che te vizeSa pariNAmo che ane te nAzavaMta che ane huM zAzvatanAM svapariNAmavALo chuM. aham ane vibhAva ! ApaNuM kahevAnuM zuM che ke bhaI, AtmAmAM kazo pheraphAra thayo nathI. AtmA che tevo ne tevo ja rahyo che. phakta vizeSabhAvamAM tAro ahaMkAra Ubho thayo che. ahamUbhAva Ubho thayo, vizeSabhAvamAM 'huM ja chuM atyAre, bIjuM koNa ? mArA sivAya ke nahIM. bIjo koI to che nahIM. praznakartA : aham vilaya thayA pachI vizeSabhAva rahe ? dAdAzrI : nahIM, tyAra pachI vizeSabhAva pUro thaI gayo kahevAya. praznakartA : eTale pachI dhIme dhIme ocho thAya ke A bAju aham pUro thAya, pelI bAju vizeSabhAva pUro thAya ? dAdAzrI : paheluM aham che. "aham' e khoTuM jJAna che evI 'ene' pratIti thAya tyArathI aham tUTavA mAMDe. tyArathI mULa AtmA tarapha jato jAya, svabhAva tarapha jAya. A vizeSabhAvane badale svabhAva tarapha jato jAya. praznakartA : beu sAmasAme ja kAunTaraveITa jevuM? A bAjue Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 AptavANI-14 (bhAga-1) pratIti vadhatI jAya, aham bhAva khoTo che evuM, tema pelo vizeSabhAva paNa maMda paDato jAya ? dAdAzrI : aham bhAva jeTalo ogaLato gayo eTalo vizeSabhAva ogaLato gayo. praznakartA : ane aham bhAva saMpUrNa khalAsa thAya to ? dAdAzrI : vizeSabhAva khalAsa thaI jAya. svabhAva rahyo. beunA jAti svabhAva rahyA. pudgala pudgalanA svabhAvamAM, AtmA AtmAnA svabhAvamAM. beu hatA tenAM tema ja thaI gayAM. praznakartA : to A mana-vacana-kAyA rahe che te ? mananA vicAro rahe che, vANI rahe che, A pravartana, to ene ane vizeSabhAvane saMbaMdha kharo ? dAdAzrI : ene kazuM levAdevA nathI. ahaMkAra ja vizeSabhAva che. ahaMkAra eTale ahambhAva, e ja vizeSabhAva che. jyAM pote nathI tyAM ahambhAva kare, ke 'huM A badhuM', e vizeSabhAva che. te jyAre 'ene samajAya ke A ahambhAva vastu khoTI che ane bIjI vastu sAcI che, te pratIti bese, tyAre mULa vizeSa pariNAma UDe che, pachI teno ahambhAva ogaLavA mAMDe. tyArathI vizeSabhAva (parapariNAma) ogaLato jAya, ahambhAva khalAsa thayo ke vizeSabhAva khalAsa thaI jAya, svabhAvabhAva utpanna thayo. tyAM sudhI kriyA cAlyA kare che, ahambhAva ocho thato jAya, svabhAvabhAva vadhato jAya. ahamabhAva ocho thato jAya, svabhAvabhAva vadhato jAya. jyAM sudhI pUrNapaNAne beu nA pAme tyAM sudhI Ama cAle. A bAju ahambhAva pUrNapaNe khalAsa thAya, ane A bAju pUrNapaNe svabhAvabhAva pUrNa thAya, evo hisAba che. akrama mArgamAM jJAna maLatAM ja mULa vizeSabhAva ke je be tattvanA pAse AvavAthI thAya che te jAya che. paNa vizeSa pariNAmanA vizeSa pariNAma je parapariNAma che. te krame krame khalAsa thAya che. (1.11) vizeSa pariNAmano aMta Ave, tyAre... 15 praznakartA : eTale A vibhAva pUrepUro jAya che ke e krame krame jAya che? dAdAzrI : vibhAva maTe eTale krame krame maTe ane A svabhAva krame krame khIle. eTale jeTalo anubhava thAya eTalo khIle. eka ja dA'DAmAM svabhAva khIlI nA UThe. praznakartA : 'lakSa thakI upara jaI beThAM, saMyogono jJAtA-draSTA mAtra rahyo." dAdAzrI : vibhAva maTyo. praznakartA : "mokSa kahyo che svabhAva tAro. vibhAvathI tuM pakaDAyo." 'vibhAva maTatAM svarUpamAM tuM krame krame have khIlI rahyo.' jeTalo svabhAva utpanna thayo, pachI e vibhAvane ApaNe prajJA kahIe chIe ? dAdAzrI : e prajJA e vibhAva nathI. keTalo vizeSabhAva ghaTyo ne keTalo svabhAva utpanna thayo, vadhyo, te badhAne je jANe che e prajJA che. te vakhate AtmA zuM che, e badhuM ja je jANe che, te pUrNa prajJA che. praznakartA : prajJA paNa Ama vadhe-ghaTe evI kharIne ? dAdAzrI : vadhe-ghaTe, vadha-ghaTa thAya. guru-ladhu thAya, kAraNa ke chevaTe svabhAvabhAva pUro thAya che ane ahambhAva khalAsa thaI jAya che, tyAre e prajJA pote paNa khalAsa thaI jAya che. tyAM sudhI kAma kare che. kevaLajJAta pachI tathI vibhAva ! praznakartA : A tIrthaMkaro ane kevaLIo che te samaya samayanI jAgRtimAM hoya, to e te vakhate jAgRti emanI kevI ke, A samaya samayanA vizeSabhAva UbhA thatA hoya tene vizeSabhAva tarIke joyA kare ? dAdAzrI : nA, emane vizeSabhAva utpanna ja nA thAya. praznakartA : eTale svabhAvamAM ja AvI gayA ? Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AptavANI-14 (bhAga-1) dAdAzrI : svabhAvamAM AvI gayA, tethI to aDe nahIM. praznakartA : jovAnuM zuM, khAlI pudgala ja jue ? e jAgRti emanI kyAM hoya to pachI ? 146 dAdAzrI : badhI jJeyomAM. praznakartA : eTale jJeyanA jJAtA-dRSTA svabhAvika rIte rahyA kare ? dAdAzrI : basa, eTaluM ja, bIjuM kazuM nahIM. eNbsaoNlyUTa eTale sAMsArika vicAra ja AvatA baMdha thayA hoya ! 'pote' potAnA ja pariNAmane bhaje ! vaijJAnika jJAnInI vAto vaijJAnika che ke nahIM ? praznakartA : vaijJAnika che. dAdAzrI : huM, vaijJAnika vAtane ApaNA zAstromAM lokoe A gUMcavADo Ubho karyo che. te badhuM A gUMcAvI mAryuM che ane e loko to kahevAya eTaluM kahI gayA, pachI avaktavya ne avarNanIya bolatA gayA. ApaNA lokoe lakhyuM ke avaktavya che ne avarNanIya.... tyAre mUA khoLa khoLa zuM karavA karo cho mahIM ? bahAra khoLo ne tyAM AgaLa ! A to borDa ja batAve che go dhera (tyAM jAva). eTale tyAM borDa AgaLa ja besI rahevAnuM ? vItarAgo jANatA hatA, A badhI vAta. je vItarAga thaI gayA hindustAnamAM paNa vItarAgoe vAta zabdathI jeTalI kahevAya eTalI kahI, pachI vadhAre zI rIte kahI zake ? zabdathI eTale niHzabda vastunI, AtmA niHzabda, avaktavya, avarNanIya che, tenuM varNana kevI rIte kare ? praznakartA : nA thAya. dAdAzrI : ane A jagatanuM varNana kevI rIte kare, jyAM zabda ja che nahIM eTale pachI. jagatane zI rIte samajAya ? A kaMI buddhinA khela ochA che ? tyAM buddhi kaMI pahoMce evI che ? bahu jhINI vAta. (1.11) vizeSa pariNAmano aMta Ave, tyAre... A to huM boluM chuM te jADI bhASAmAM vAta karuM chuM. meM je joyuM che ne, te vAta vigata samajAvatAMya vAra lAge. e bhASAnA zabdo ja nA hoya ne ! 147 praznakartA : nA, paNa ApanA A je sAyanTiphika zabdo nIkaLe che ne, e ekjhekTa bahu phoDa pADatA nIkaLe che. dAdAzrI : e hoya ja ne, paNa joyeluM che eTale. paNa teya ekjhekTa to bolAya ja nahIM. eya to joyelAnuM varNana, zabda ja nA hoyane tyAM. e jematema khoLI kADhIne bolavA paDe zabdo. ApaNI bhASAmAM samajAya evuM khoLI kADhIne bolavA paDe. chatAM A vANI vyatireka guNamAMthI UbhI thai che. praznakartA : eTale e krodha-mAna-mAyA-lobha vagarano guNa ? dAdAzrI : nA, nA, krodha-mAna-mAyA-lobhamAMthI ja A banelI vastu che. praznakartA : paNa A to uttama vANI che, yathAyogya vANI che. dAdAzrI : uttama vANI che, toya paNa e AmAMthI ja banelI che. A kai bhASAnI che ? e rileTiva bhASAnI nathI, riyala rileTivanI che. praznakartA : dAdA, A to navuM nIkaLyuM, amArA mATe to huM ! A to keTalIka AvI vAto to dAdA pAse ekalA beThA hoie tyAre saMbhaLAya. dAdAzrI : e to evo TAima Ave tyAre ja nIkaLe. nahIM to nIkaLe nahIM ne ! evo saMjoga bAjhavo joie, TAima bAjhavo joie, evuM kSetra pharatuM hovuM joie. eka jagyAe beThAM beThAM zI rIte nIkaLe ? pharatuM kSetra (judI judI jagyAe satsaMga) hoya to AvuM nIkaLe ! praznakartA : eTale vyatireka guNamAMthI riyala rileTivanI bhASA che, ema ? Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.11) vizeSa pariNAmano aMta Ave, tyAre.... 149 dAdAzrI : A riyala rileTiva che, eTale Ano tALo bIjI jagyAe na maLe. A svataMtra tALo hoya. A bhASA, A artha e badhA svataMtra hoya ane lokone tyAM buddhi TharI jAya evA hoya, buddhi zAMta thaI jAya evA hoya. A javAbo riyala rileTiva hoya. ane rileTivamAM to buddhi che te kUde. e samajavA jevuM che badhuM pAchuM. praznakartA : A riyala rileTivamAMthI udbhavelI eTale.... dAdAzrI : che rileTiva, paNa kayuM rileTiva ? tyAre kahe, riyala rileTiva. peluM rileTiva rileTiva che. eka riyala rileTiva, bIjuM rileTiva ane trIjuM rileTiva rileTiva. A traNa sAMdhA. emAM A pahelAM sAMdhAnI vAta che. pahelA sAMdhAmAM pahoMcI nA zake mANasa. e pahoMcI zake to enI vANI TeparekarDa hoya. svakSetra che daravAjo, siddhakSetrato ! praznakartA : jyAre juo tyAre dAdA Apa evA ne evA ja lAgo cho, phera nathI lAgato, e zuM che ? dAdAzrI : A kaMi phUla che ke karamAya ? A to mahIM paramAtmA pragaTa thaine beThA che ! nahIM to khakhaDI gayelA dekhAya ! jyAM parabhAvano kSaya thayo che, niraMtara svabhAva jAgRti rahe che, parabhAva pratye jene kiMcitmAtra ruci rahI nathI, eka aNu-paramANu jeTalI ruci rahI nathI, pachI ene zuM joie ? parabhAvanA kSayathI ora AnaMda anubhavAya che ane tame e kSaya bhaNI dRSTi rAkhajo. jeTalo parabhAva kSaya thayo eTalo svabhAvamAM sthita thayo. basa, ATaluM ja samajavA jevuM che, bIjuM kazuM karavA jevuM nathI. jyAM sudhI parabhAva che tyAM sudhI parakSetra che. parabhAva gayo ke svakSetramAM thoDoka vakhata rahI ane siddhakSetramAM sthiti thAya. svakSetra e siddhakSetrano daravAjo che ! eTale A lapaTAyelo kema chUTe ? tyAre kahe che ke A potAnA svarUpane jANe to e chUTe ne pachI che te jyAM AgaLa bIjAM tattvo ja na hoya e jagyAe tyAM jAya, to bIjAM tattvo ene asara nA kare to pote mukta rahI zake. paNa ahIM to jo badhuM hoya to bIjAM tattva ene asara karyA vagara rahevAnA ja nahIM. A khabara paDe che A vAta ? bahu jhINI vAto A badhI che. bIjAM tattvanI asara che A. have e asara gayA vagara zI rIte jAya muktimAM ? jo potAnuM svarUpa jANe ane sephasAIDa thaI jAya, tyAra pachI e tyAM AgaLa jAya. te tyAM AgaLa A bIjAM tattvo nahIM hovAthI tyAM siddhagatimAM kAyamane mATe siddhasthitimAM raheze. ane kAyadesaranuM che, A gamyuM nathI. bilakula kAyadesaranuM. jema ekathI so sudhI rakama hoya che ne, te aDatAlIsa pachI ogaNapacAsa Ave, ogaNapacAsa pachI pacAsa Ave. emAM sahejeya gamyuM nathI. eTale siddhakSetramAM gayA pachI svasvarUpa jAya nahIM. siddhakSetramAM javA mATe jJAnI puruSe je jJAna ApyuM hoya, prakAza Apyo hoya ane AtmA chUTo pADI Apyo hoya pachI e AjJA pALo eTale chuTo ne chUTo rahe. eTale karmo badhAM kSaya thaI jAya ane pachI eka-be avatAramAM mokSe cAlyo jAya. pachI tyAM vizeSabhAva thAya nahIM. alokamAM AkAza ekaluM ja che ane siddhakSetramAM tyAM bIjA joyo che nahIM, eTale jJAtAne bIjuM kazuM rahyuM ja nahIMne ! praznakartA : tyAM joyo nathI to pachI e Apa kaho cho ne ke siddhakSetramAM gayA pachI khAlI e jue ne jANe che. e A lokanuM jue ne jANe che ? dAdAzrI : AkhAya lokanuM. be tattvo najIka hoya tyAre che te vibhAva ene thaI jAya. siddhakSetramAM najIka koI che ja nahIM ne ! siddhalokamAM che te bIjI vastu ja nathI. eTale ene sAmIpyabhAva nathI. kazuM ja che ja nahIM. ahIM to A loka che. lokamAM badhI Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 AptavANI-14 (bhAga-1) vastuno sAmIpyabhAva che. eTale bIjI vastunA sAmIpyabhAvathI vizeSabhAva utpanna thAya che. praznakartA : zuddhAtmA zuddha dazAmAM jAya siddhakSetramAM, to pachI pelA paramANuo kyAM rahe che ? dAdAzrI : kayA ? praznakartA : acetanavALA. dAdAzrI : e to badhA UDI gayA, tyAra pachI ja jAya ne ! ane caudamA guThANAmAM thoDAka rahyA hoya, te thoDIka vAra rahe, pachI UDI gayA ke jAya upara siddhakSetramAM. pachI dharmAstikAya upara mUkI jAya. praznakartA : pachI ene kyAreya sparza nA kare, pachI koI vastu ene sparza na kare ? dAdAzrI : pachI saMyoga ja nahIM tyAM. saMyoga hoya to ja vizeSabhAva thAya. saMyoga ja nahIM, pachI vizeSabhAva zAnA ? praznakartA : ane e saMyoga saMsAramAM rahe tyAre ja thAya ? dAdAzrI : A lokamAM. praznakartA H A lokamAM rahe tyAre ja vibhAva thAya. pelA lokamAM nA thAya ? dAdAzrI : aloka je kahe che tyAM nahIM. emAMthI jyAre pote potAnuM bhAna pragaTa thAya che tyAre e chUTo thAya che. tyAre e tyAM jAya che, jyAM AgaLa pharI bIjA koI tattvanuM saMmelana na thAya. eTale tyAM AgaLa pachI pheraphAra thato nathI. siddhakSetramAM bIjAM tattvo che nahIM. A to AkhuM vijJAna che ! [12] huM' sAme jAgRti ! ahaMkAra thayo utpanna Ama... praznakartA : igone utpanna karanAra koNa ? dAdAzrI : A jagatamAM cha tattvo che. cetana, pudgala, gatisahAyaka sthitisahAyaka, AkAza ane kALa. AtmAnuM pravahana che. te pravAhamAM ja vahI rahyo che. e pravAhamAM A pAMca tattvonuM dabANa Ave che ne vizeSabhAva Ubho thAya che ne aham utpanna thAya che. enA amalamAM A Igo Ubho thayo che. onlI sAyanTiphika sarakamasTenziyala eviDansa che. A vijJAna che. praznakartA : nigodamAMthI jIva Avyo, tyAre krodha-mAna-mAyAlobha ane ahaMkAra nahotA, te pachI jIva kema gUMcAyo ? e mULa AvyA kyAMthI ? kayA kAraNasara AvyA ? ahaMkAra vagarano kema ekya jIva nathI ? dAdAzrI : ahaMkAra to hoya ja, krodha-mAna-mAyA-lobha to hoya praznakartA : ahaMkAra kema hoya ? dAdAzrI : ahaMkAra to darekamAM hoya ja, nigodamAM to AkhuM ghora aMdhAruM ja hatuM. praznakartA : mAyA, igo ja mULathI ? Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra AptavANI-14 (bhAga-1) (1.12) "huM' sAme jAgRti ! 153 zakti, aizvaryanuM jyAM sudhI bhAna nathI "ene' ane bIjI ja vastunuM ciMtavana kare che tyAM sudhI ahaMkAra che, e vizeSa pariNAma che. A bannene chuTAM pADo to beu chUTI jAya, pachI kazuM ja nathI. paNa sAmIpyabhAvane laIne ahaMkAra Ubho thayo che. A saMsArakALa badho sAmIpyabhAvavALo che. jyAre "pote koNa che evuM bhAna thAya eTale ahaMkAra raheto nathI pachI. praznakartA : paNa "huM zuddhAtmA chuM' e paNa ahaMkAra to kharo ja ne ? dAdAzrI : A bAju joyuM eTale saMsAra thayo, mAyA, mamatA thai ne A bAju joyuM tyAM mokSa thayo. tyAM svarUpa AvyuM. praznakartA H to ajJAna pahelA nahotuM ? dAdAzrI : ajJAna to hatuM ja ne ! jJAnanuM pradAna kare to jJAna thAya. praznakartA : to pahelA jJAna ke ajJAna nahotuM ? dAdAzrI : ajJAna hoya paNa e sUkSmarUpe hoya che ne pachI bahAranA saMjogo maLe eTale bahAra dekhAya, phUTe. huM zuddhAtmA' e ahaMkAra ? praznakartA : ApaNe amastI vAta karatAM paNa kahIe chIe ke mAro AtmA Ama kahe che paNa "huM AtmA chuM' ema nathI kahetA. to AmAM 'huM e koNa ane "AtmA' e koNa ? dAdAzrI : 'e ahaMkAra che ane "AtmA' e mULa vastu che. praznakartA : 'kyAMthI cAlu thayo ? dAdAzrI : "huM to cho ja tame. 'huM'ne kADhI nAkhavAno nathI. A ahaMkAra kADhI nAkhavAno che. ahaMkAra zI rIte thayo ? AtmA mahIM cokhkho che ja. ane A ahaMkAra to enI hAjarImAM vyatireka guNathI Ubho thayo che. praznakartA : paNa e ahaMkAra svabhAvika che te ? dAdAzrI : svabhAvika to vastu AmAM koI che ja nahIM. A to avasthita vastuo che, vizeSabhAvI che. e svabhAvika vastu nathI. svabhAvika vastu haMmezAM avinAzI hoya ane vizeSabhAvI vinAzI hoya. huM ja zuddhAtmA chuM', peluM badhuM (roMga bilIpho) chUTI gayuM, eTale ahaMkAra jAya. e ahaMkAra kyAM sudhI kahevAya che ke jyAM sudhI potAnI dAdAzrI : e ahaMkAra nA kahevAya. 'huM zuddhAtmA chuM' e potAnuM, vastutvanuM bhAna che. praznakartA : 'huM zuddhAtmA chuM' e bhAva karavo ja paDe che ne, ApaNe? dAdAzrI : e bhAva kare teno vAMdho nathI. e bhAva che eka jAtano, paNa e ahaMkAra nathI gaNAto. ahaMkAra eTale pote je nathI, e vastu bolavI, enuM nAma ahaMkAra. pote je nathI ane kahe ke "huM A chuM'. dehadhArI pote nathI chatAM kahe ke "huM dehadhArI chuM', nAmadhArI pote nathI chatAM 'huM caMdubhAI chuM, kAko chuM, mAmo chuM.' e badho ahaMkAra che. praznakartA : te 'huM zuddhAtmA chuM' e zuM ? dAdAzrI : potAnA astitvanuM bhAna che ja paNa 'huM koNa chuM" e bhAna thaI gayuM, e potAnuM vastutva kahevAya. 'huM zuddhAtmA chuM' e vastune jANI ke 'pote koNa" ane pachI pUrNatva thAya eTale 'huMye UDI jAya pachI. AMdhaLAM ahaMkArate vaLI cazmA ? praznakartA : rileTiva vyu poinTathI "AI caMdubhAI che ane Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.12) 'huM' sAme jAgRti ! 155 riyala vyu poInTathI "AI' zuddhAtmA che, to e "AI' eka ja che ? e beumAM 'AI' che ? dAdAzrI : 'huM' zuddhAtmA to chuM ja. pachI ene' brAMti utpanna thai ke A gADI cAle che ke huM cAlu chuM ? eTale ene ema lAgyuM ke huM cAlu chuM. eTale pachI huMno thayo ahaMkAra ke 'huM caMdubhAi, huM maganabhAi." pachI pAcho ahaMkArane AMdhaLo banAvyo. te camAM paherAvaDAve che, pAsTa (pUrva) karmanA hisAbe. eTale pAchuM AMdhaLuM badhuM jue che ne 'mArI vAiphe ja dago dIdho che', kaheze. AvuM dekhADe che. praznakartA : cazmAMne lIdhe evuM dekhAya che ? dAdAzrI : haM. kharekhara evuM hotuM nathI paNa ene cazmAMne lIdhe evuM dekhAya che. praznakartA: 'pelo A kare che, ANe ja karyuM e badhuM cazmAne lIdhe dekhAya che ? dAdAzrI : cazmAMne lIdhe dekhAya che. evuM pelAmAM cazmAM hoya che tethI badhAne kharAba che ne sAruM che ne phalANuM che, evuM dekhAya che. ahaMkAra Avyo kone ? praznakartA : paNa A ahaMkAra nA hota to Atmazodha kevI rIte thAta? sApekSa to kharuM ne kaMIka ? dAdAzrI : e nA hota ke hota, e to ajJAnatAno svabhAva che ke ajJAnatA vagara ahaMkAra Ubho ja nA rahe. ajJAnatA hatI tyAM sudhI amaneya ahaMkAra hato. praznakartA : ahaMkAra kyAMthI Avyo ne kone Avyo ? dAdAzrI : kyAMthI Avyo ne kyAre e judI vastu che, paNa A je bhogave chene, te ahaMkAra che. praznakartA : kone ahaMkAra Avyo ? dAdAzrI : jene aNasamajaNa tene. ajJAnane ahaMkAra Avyo. praznakartA : ajJAna konuM ? dAdAzrI : be vastu, ajJAna ane jJAna. jJAna eTale AtmA ane ajJAna eTale anAtmA. tene ahaMkAra Avyo, ajJAnane. eTale ahaMkAra Avyo tenuM A badhuM UbhuM thaI gayuM. te rAta-dahADo ciMtAupAdhio, saMsAramAM nA game toya paDI rahevuM paDene, kyAM jAya che ? kyAM javAya ? tyAM ne tyAM ja. eTale ahIM khATalAmAM sUI rahevAnuMne, UMgha nA Ave toya ! praznakartA : ahaMkAra kyAMthI utpanna thayo ? dAdAzrI : ahaMkAra e ja ajJAnane. ajJAna ne jJAna be judI vastu che. ApaNe ahIM AgaLa atyAre eka, moTA zeTha AvyA che, e zeTha bahu suMdara vAtacIta kare, paNa ko'ke aDadho ratala brAnDI pAI dIdhI emane, pachI e vAta kevI kare ? praznakartA : brAnDIno saMyoga thayo, eTale bIjI vAta kare. dAdAzrI : A saMyoga bhegA thayA chene, eTale A badhuM UbhuM thayuM. jJAna svarUpane saMyoga bhego thayo eTale A brAMti utpanna thaI. jema pelo zeTha ema kahe chene ke 'huM to vaDApradhAna chuM, Ama chuM, tema chuM,' bole.... praznakartA : dAdA, to jJAna kyAMthI utpanna thayuM ? dAdAzrI : jJAna to utpanna hoya ja nahIMne ! jJAna to paramenanTa vastu che. bahAranI vastuone laIne ajJAna UbhuM thayuM, jema pelo dArU pIdhone, saMyogathI. eTale pachI A badhA saMyogothI chUTI jAya to badhuM mukta thAya. praznakartA : bhAva karyo to te ajJAnano saMyoga thayone ene ? dAdAzrI : bhAvano kazo savAla nathI. ajJAnano saMyoga nathI Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 AptavANI-14 (bhAga-1), (1.12) 'huM' sAme jAgRti ! 157 bhego thato. bIjA saMyogo bhegA thAya che. pelo dArU pIdhone ? ajJAnatA e ja ahaMkAra ja che. praznakartA: AtmA to mULa prakAza che, anaMta zaktivALo che, to ene A ahaMkAra kyAMthI AvI che ? dAdAzrI : ene kyAM AvI jAya che ? ajJAnatA e ja ahaMkAra che. praznakartA: AvaraNa Ave toya vAMdho zuM che ? e pote to jANe ja chene ke huM prakAza chuM ! dAdAzrI : emAM dahADo vaLe nahIMne ! ahaMkArane zo lAbha ? ahaMkArane gaLyuM lAge nahIM tyAM sudhI e kahe nahIM ke A sAkara che. eTale ahaMkArano niveDo karavAno che. AtmAno to niveDo thayelo ja che. ApaNe pote koNa ? evuM che ne, ApaNe atyAre je chIe ne, te vastumAM ApaNe kharekhara zuM chIe ? A nAmarUpa nathI ApaNe, vyavahArarUpa nathI ApaNe, to kharekhara zuM chIe ApaNe ? tyAre kahe che, jeTaluM ApaNuM jJAna ane jeTaluM ApaNuM ajJAna eTaluM, e ja ApaNe. jJAna hoya e pramANe saMjogo bAjhe. ajJAna hoya to te pramANe saMjogo bAjhe. jJAna-ajJAnanAM pramANe saMjogo bAjhe che. praznakartA : ane e jJAna-ajJAna pramANe karma thAya ? dAdAzrI : hA, te pramANe karma thAya ne tenA hisAbe A badhA saMjoga bAjhe. A nAma e pote nathI, ahaMkAra e pote nathI, 'A' (jJAna-ajJAna) pote che. praznakartA : "A pote che' eTale zuM, dAdA ? dAdAzrI : jJAna ke ajJAna, te ja pote. e ja enuM upAdAna. paNa e samajaNa nA paDe eTale enA pratinidhi eTale ahaMkArano ApaNe svIkAra karIe chIe. A bahu UMDI vAta che. saMtoya jANatA nathI. kramika mArganA jJAnIoya jANatA nathI. praznakartA: atyAra sudhI ApaNe ema kahIe chIe ke ahaMkAra kare che e. dAdAzrI : A to bhaI AvyA tethI vAta nIkaLI, nahIM to nIkaLe nahIM ne AvI jhINI vAta. vAta to meM kahI dIdhI. vAta samajavA jevI che, jhINI che. eTale A jJAna-ajJAnane laIne karma thAya che. e upAdAna kaho, ane e ahaMkAra je kaho te e. e pote ja. paNa Ama kharekhara ahaMkAra judo paDe che. ahaMkAra judo dekhAya ane A to jJAna ane ajJAna, prakAza ne aMdhAruM tenA AdhAre ja "e" ('pote') kare che. praznakartA : hA, paNa jJAna hoya, ajJAna hoya ane ahaMkAra nA hoya to pachI zuM thAya ? to karma thAya ja nahIM ne ? dAdAzrI : ahaMkAra hoya ja. jyAM jJAna ne ajJAna be bheguM hoya tyAM ahaMkAra hoya ja. praznakartA : ajJAna hoya eTale ahaMkAra hoya ? dAdAzrI : hoya ja. jyAre ajJAna jatuM rahe tyAre ahaMkAra jato rahe. tyAM sudhI jJAna ne ajJAna joDe rahevAnuM. ene kSayapakSama kahevAmAM Ave che. praznakartA : to jJAna maLyA pachI je puruSa thAya che to puruSa kayo bhAga kahevAya ? dAdAzrI : jJAna e ja puruSa, emAM vaLI bhAga kevo ? ajJAna e che te prakRti. jJAna-ajJAnanuM bheguM svarUpa e prakRti. jJAna e ja puruSa, e ja paramAtmA. jJAna e ja AtmA che. je jJAna, vijJAnasvarUpanuM hoya e AtmA che, e ja paramAtmA che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1.12) 'huM sAme jAgRti ! 159 158 AptavANI-14 (bhAga-1) praznakartA : have A jJAna ke ajJAna e bannenuM Adi kayuM? dAdAzrI : bannenuM Adi vijJAna. mULa AtmA, vijJAnamaya AtmA. emAMthI A jJAna ne ajJAna, taDako-chAMyaDo be zarU thaI gayA. ahaMkAratI Adi te vRddhi ! praznakartA : aham eTale ja ahaMkAra, evuM mAnatA hatA. dAdAzrI : nA, e to ahaMkAra ne ahamAM bahu phera. praznakartA : emAMya pharaka che ? emAM zuM pharaka che ? e sUkSmatAe phoDa pADo ne ! - dAdAzrI : "huM'paNuM e aham ane 'huMpaNAno prastAva karavo (huM caMdu chuM) e ahaMkAra. 'huM presiDanTa chuM' e ahaMkAra nA kahevAya. e to ApaNA loko kahe ke ahaMkArI puruSa che, paNa kharekhara e mAnI puruSa kahevAya. ahaMkAra to, kazuM saMsAranI cIja-bIja aDatI nA hoya ne jyAM pote nathI tyAM pote 'huM chuM' ema mAne, te ahaMkAramAM jAya. vastumAM kazuMya nA hoya. ane bIjI vastune aDe eTale mAna thayuM ! 'huM presiDanTa (pramukha) chuM', e badhuM dekhADe eTale ApaNe samajIene ke A mAnI che. praznakartA : prastAvamAM zuM Ave ? dAdAzrI : vadhAre paDatuM 'huM'paNuM bolavuM. peluM 'huM'to che ja, aham to che ja mAnyatAmAM, paNa eno prastAva karavo, 'A kharuM ne A khoTuM' bUmAbUma karavA jAya, e ahaMkAra kahevAya. paNa bIjI vastu nA hoya mahIM, mAlikIpaNuM nA hoya kazAyamAM. mAlikIpaNuM Ave eTale mAna Ave. praznakartA : ahaMkArano dAkhalo ? dAdAzrI : ahaMkAranA dAkhalA to badhA che ne ! e mAna ekaluM nahIM, pachI jema jema mAlikIbhAva vadhAre thayo ne, te abhimAna. dehadhArI hoya te mAnI kahevAya ne 'A phaleTa amAro, A amAruM e (mamatAvALuM) te abhimAna. eTale ahaMkArathI mAnI, abhimAnI, badhA bahu jAtanA paryAya UbhA thAya che. ahaMkAra eTale ApaNA loko samaje che ane ahaMkAra kahevAto nathI. ApaNA loko jene ahaMkAra kahe che ne, e to mAna che. ahaMkAra bilIpha(mAnyatA)mAM hoya, jJAnamAM nA hoya. jJAnamAM Ave e mAna kahevAya. pote karato nathI, tyAM AgaLa 'pote karuM chuM' evuM mAne che, enuM nAma ahaMkAra. praznakartA : have eka dAkhalo ApIne samajAvo e. dAdAzrI : ApaNe ahIM kahe che ke, 'huM nIce Avyo' have uparathI nIce Avyo, emAM pote Avyo ja nathI, e to A zarIra AvyuM. A badhuM zarIra AvyuM, tene pote mAne ke, "Avyo' evI mAnyatA, e ahaMkAra ane pachI e moDhe bole ke "huM Avyo', e mAna kahevAya. to ApaNA loko "huM Avyo' tene ahaMkAra kahe che. praznakartA : ahampaNuM ane potApaNuM be eka ja ke alaga alaga ? dAdAzrI : bahu phera. praznakartA : zuM phera ? dAdAzrI : aham to mAneluM ja rahyuM ane potApaNuM vartanamAM rahyuM. vartanamAM hoya ene e rahe ane mAneluM to jatuM rahe. 'huM'paNuM mAneluM e jatuM rahe, paNa pachI vartanamAM rahe ne ! praznakartA : ApaNA mahAtmAone potApaNuM hoya ? dAdAzrI : potApaNuM to jabarajasta hoya. bhoLo hoya ne, tene ochuM hoya. praznakartA: e 'huM' vize vadhAre kaho ne ! Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.12) 'huM' sAme jAgRti ! 161 dAdAzrI : "huM to evarIvhera eDajasTebala ke "to jamAI thauM. to te jamAIeya thAya. sasaro thauM to eya thAya ane 'huM zuddhAtmA chuM eTale zuddhAtmAya thAya ane 'huM pudgala chuM to pudgaleya thAya. '' to evarIvhera eDajasTebala, evI kevI sarasa vastu che ! jone, 'hamaNe caMdubhAI hato, be kalAka pachI 'huM zuddhAtmA thaI gayo. eno e ja "huM. haju navaDAvyuM-dhovaDAvyuM kazuM nahIM, evuM ne evuM ja. jo e 'huM apavitreya thato nathI ne ! kasAI thayelo 'huM, zuddhAtmA thaI jAya. pahelAM kasAI hoya. te ene pUche ke tuM koNa cho ? to ema kahe, 'huM kasAI chuM. eTale jJAna pachI zuddhAtmA thaI jAya. dhovaDAvavuM-navaDAvavuM kazuM nathI paDatuM ane A loko to nahAya nahAya kare che roja, toya koI dA'Do sudharyA nahIM. e "" upara vicAra karavA jevo che ! kevuM che e ! evarIvhera eDajasTebala ! 'huM'mAM ovarahoIlIMga karavAnuM kazuM ja nathI. emAM sperapArTa ekeya nathI. anaMta avatAranI sthitimAM kyAreya paNa badalAya nahIM. potApaNuM evarIvhera eDajasTa nahIM thAya. potApaNuM potApaNAne ja eDajasTa thaI zake. bIjA koIne eDajasTa thAya nahIM. eTale 'huM' ne 'potApaNuM' beu bahu judI vastu che. e amAre potApaNuM nA hoya. A jJAna pachI tamAruM potApaNuM chUTavA mAMDyuM have. praznakartA : dAdA, ajJAna dazAmAM 'tyAM' dharmabhakti karatA'tA tyAre to potApaNAne guNa mAnI lIdho'to ne ? to pachI e chUTe ja emAMthI kevI rIte ? dAdAzrI : mAnI besanAra koNa ? praznakartA : pote. dAdAzrI : e pote, e ja potApaNuM che. ahaMkAra e 'huM, e potApaNuM nathI. pote e potApaNuM. 'huM to mane polIsavALo kaheze ke, "A gADI Ama kema pheravAvaDAvI ? zuM nAma che ?" to kahuM, 'lakho, huM e. ema. paTela.' 'bhaI, kyAMnA rahIza cho ?" to kahuM 'huM bhAdaraNano.' 'kaI nAtanA cho ?" "paTela chuM." zuM kahuM ? "to mAruM eDajasTebala thaI gayuM ne ! 'huM Aje dAdA bhagavAneya kahI zakuM, koI jagyAe jyAM kahevAya evuM hoya, nahIM to 'e. ema. paTele'ya kahI zakuM. nahIM to kanTrAkTare kahyuM ane hIrAbAnA gAmamAM jauM chuM tyAre loko 'phUA' kahe tyAre huM phUo, hA barobara.' nahIM ? koI phuA kahe, koI banevI kahe, koI mAmA kahe, koI kAkA kahe, evarIvhera eDajasTebala. e "huM kevuM sarasa haze ! ane 'pote eDajasTebala thAya evo hota to to bahu sAruM kahevAyane ! tyAM bIje badhe to potApaNuM kare che. '' vastu nahIM samajAvAthI, 'huM mAMthI bIjI vastumAM Aropa karyo. eTale vikalpa Ubho thayo. eTale vikalpano Akho goLo enuM nAma potApaNuM. vikalpano Akho goLo bhego thayo. AmathI vikalpa ne temathI vikalpa e potApaNuM. emAM jeTalA vikalpa ochA kare eTalA ochA thAya ne jeTalA vadhAre eTalA vadhe, paNa e goLo rahyA kare. e goLo bahu vasamo. e goLo hoya che ne potApaNAno. A tamArI joDe dharmasthAnakomAM, bhaktimAM besanArA che ne, emanA goLA to AvaDA AvaDA moTA che. TIkAmAM nA utaravuM joIe, paNa goLA joIe to e moTA moTA che. e goLo kyAre kADhI raheze, e ja mane samajAtuM nathI. praznakartA : A potApaNuM 'huM'ne lIdhe manAya che, dAdA ? "huM tame kahyuMne, "huM" e A potApaNuM manAvaDAve che ? dAdAzrI : 'huM to judI vastu che. 'huM'no Aropa karavo koI paNa jagyAe, 'huM'ne avaLI jagyAe vAparyuM, e ghaDIe potApaNuM UbhuM thAya. praznakartA : e vikalpa thAya tyAre ? dAdAzrI : hA, bIjI jagyAe (ajJAna) vAparyuM to vikalpa. paNa temAM 'huM'ne zuM levAdevA ? 'huM to cokhkhuM ne cokhkhuM. ahIM lAvo Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.12) 'huM' sAme jAgRti ! 163 to ahIM e pAchuM. ene kazuM levAdevA nathI. enAthI potApaNuM UbhuM thAya che, te levAdevA che. tamAre potApaNuM thayeluM ke na'tuM thayeluM? praznakartA : dAdA, jarA dAkhalo ApIne samajAvone ! samajAyuM nahIM "" ane "potApaNuM', banne DipharanTa kevI rIte ? dAdAzrI : meM dAkhalo ja ApyA jevuM ja thayuM che ne ! "huM eTale koI paNa vastumAM Aropa karavo koI jagyAe 'huM'no ke "huM A chuM. huM A chuM, te chuM ane te cho nahIM, chatAMya 'tame" ema kaho ke, "huM A chuM' eTale Aropa thayo, eTale emAMthI potApaNuM UbhuM thayuM. have e huM nathI karato evuM. paNa huM e chuM' evo Aropa karyo, mATe Aropa karanArane potApaNuM utpanna thAya che. praznakartA H e Aropa koNa kare che ? dAdAzrI : e ja mahIM che. ene ajJAna kahevAmAM Ave che. have ajJAna e zuM, ke "huM'thI paNa pahelAMnI vastu che, 'huM'ne Aropa karanArI vastu ja ajJAna che ane huM'nuM AropaNa choDI de to enuM badhuM cAlyuM jAya. 'huM'nuM AropaNa choDI dIdhuM, 'huM zuddhAtmA thayo, eno ahaMkAra' jato rahyo. praznakartA : dAdAnuM jJAna lIdhuM eTale gayuM ? dAdAzrI : 'enuM AropaNa chUTI gayuM to sahelI vAta che ne ! kyAM agharI vAta che ? praznakartA : eTale tame jJAna Apo, tyAre AropaNa choDAvaDAvo cho ? dAdAzrI : to ja chUTe, nahIM to chUTe nahIMne ! pachI ApaNe kahIe, are, tame zuddhAtmA cho ke caMdubhAI ?" tyAre kahe, "nA, huM zuddhAtmA chuM.' te ghaDIe vaLagI rahe ke "nA, huM caMdubhAI chuM', to ApaNe jANIe ke AropaNa chUTyuM nathI. paNa te ghaDIe badhAMya kahe che ke "zuddhAtmA chuM', nahIM ? praznakartA : hA. eTale dAdA, anaMta avatAranuM AropaNa eka kalAkamAM chUTIne pAchuM hatuM te mULa jagyAe AvI jAya che, to e 'huM' paNa keTalo phaleksibala che ne ? dAdAzrI : 'huM to evarIvhera eDajasTebala che. praznakartA : paNa eka vakhata 'huM zuddhAtmA chuM', emAM jo eDajasTa thaI gayo, pachI nathI khasatuM e. emAM pachI sthira thaI jAya che. dAdAzrI : thaI ja jAyane pachI. praznakartA : e zAthI ? dAdAzrI : mULa jagyAe beThuM eTale thaI ja jAyane ! lokoneya mULa jagyAe besADavuM che, paNa besatuM nathIne ! zI rIte bese ? e to badhAM pApo bhasmIbhUta thAya eTale halakAphUla thaI javAya. pApo bhasmIbhUta thAya tyAre huM mULa jagyAe bese. e to 'ene' pachI ThaMDaka vaLene ! eTale pachI kahe, "nA, ahIM ja rahIzuM." have chUTe nahIM. praznakartA : dAdA, e "'paNuM chUTuM thaI jAya che, jJAna ApI cho tyAre, paNa je 'huM'paNuM che, e jAgRti jeTalI vadhAre, e pramANe rahene ke jAgRti ochI hoya e pramANe rahe ? emAM jAgRti kAma kare kharI ? dAdAzrI : jAgRti ja che ne ! (bhAva)nidrAthI 'huM'paNuM avaLI jagyAe vaparAya ane jAgRti thAya tyAre savaLI jagyAe vaparAya, jAgRtithI. huMnI vartatA phare Ama. praznakartA : tanmayAkAra koNa thAya che ? dAdAzrI : ahaMkAra, emAM tanmayAkAra nA thavA de e jAgRti. e ja chUTuM rAkhe. mULa AtmA tanmayAkAra thato nathI. ApaNe ajAgRtimAM tanmayAkAra thaI jaIe chIene ! Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.12) 'huM' sAme jAgRti ! 165 praznakartA : pratiSThita AtmA jJAna prApta karyA pachI jAgRti hoya to tanmayAkAra nA thAya ? dAdAzrI : pachI bhAna rahe che e eka jAgRti che ne jAgRti enA svabhAvamAM Avaze eTale e tanmayAkAra thAya nahIM. A to pAchalo phorsa che tyAM sudhI khasI jAya. phorsa ocho thAya pachI tanmayAkAra nA thAya. je DiscArja che e badhuM TAMkInuM pANI, bharelo mAla che. praznakartA : jAgRti thaI, eTale tame tanmayAkAra nA thAva evuM tame kahyuM, eTale kevI rIte samajavuM ? dAdAzrI : tame eTale zuM ? mULa AtmA nahIM. haju che te "huM" to raheluM ja che, pahelAM che te pratiSThita AtmA tarIke 'huM' hatuM, have jAgRti tarIke 'huM che. e 'tanmayAkAra nA thaI jAya. praznakartA : ApaNe tanmayAkAra nA thaIe, eTale pratiSThita AtmA tanmayAkAra nathI thato, eno artha e thayo ? dAdAzrI : nA, ApaNe eTale koNa ? te vakhate hAjara je che te. te vakhate je ApaNI bilIphamAM che. haju zuddhAtmA saMpUrNa thayA nathI. mULa pratiSThita AtmA pAcho chUTI gayo. have jAgrata AtmA, eTale jAgRti. jAgRti je pariNAma che, e tyAM atyAre Ama tanmayAkAra nathI thatI. praznakartA : jJAna maLyA pachI pratiSThita AtmA to che ja, to e zuM kare che ? enI sthiti zuM pachI? dAdAzrI : pachI enI kazI sthiti nathI, e DiscArja svarUpa che. eTale nizcetana cetana che. e joya svarUpe rahe che. pachI zeya svarUpe 'zuM kare che ne zuM nahIM ?' tene jANanAra jAgRti che. svarUpanuM bhAna thatAM pahelAM pratiSThita AtmAne ja ApaNe jJAtA mAnatA hatA. svarUpa jJAna pachI e pratiSThita AtmA pote zeya thaI jAya che ane tyAM AgaLa jAgRti pote ja jJAtA thAya che. eTale ke pahelAM pratiSThita AtmA tarIke 'huM hatuM, te have jAgRti tarIke "huM" thAya che ane mULa AtmA to enI AgaLa rahyo haju. A jAgRtimAM AvI gayuM. saMpUrNa jAgrata thayo eTale mULa AtmAmAM ekAkAra thaI jAya che. saMpUrNa nA thAya tyAM sudhI juduM rahe che. tyAM sudhI aMtarAtmA tarIke rahe. tyAM bahirmukhI pada chUTI gayeluM hoya che. aMtarAtma dazA pUrI thAya ke paramAtmA pada prApta thAya ! huM'tuM sthAta, zarIramAM.. praznakartA : mANasa mAtra "huM je kahe che, e kyAM raheto haze ? dAdAzrI : AkhA zarIramAM jyAM soya mArIene tyAM AgaLa ene khabara paDe, tyAM 'huM che. soya Ama aDADI jovI. AMkho mIMcIne jyAM AgaLa soya aDe, tyAM enI meLe huMkAro bolaze, haMa, nA bole ? praznakartA : bole. dAdAzrI : eTale "huM" A jagyAe rahe che. A vALamAM nahIM, vALa koI kApe to huMkAro nahIM bole. A nakha koI kApe to huMkAro nahIM bole. "" ooo bole, e badhuM 'huM ja che, te jagyAe. A moTI basano DrAIvara hoya, tene huM kyAM haze ? praznakartA : enA zarIramAM. dAdAzrI : nA, AkhI basamAM. te DrAIviMga kare te jarAya athaDAya nahIM, pelI bAju. AkhI basa rUpe ja thaI jAya enuM "huM'. jyAM athaDAya tyAM "huM te bilakula athaDAvA nA de. moTI so phUTanI basa hoya, toya eya athaDAvA nA de, mUo. zI rIte khabara paDe ke A kornara para athaDAze ke nahIM ? paNa 'huM'paNuM che eTale. 'huM'paNuM eTaluM badhuM vistAra kare che, ke jyAM basamAM beTho hoya to basamAM, kAramAM beTho hoya to kAramAM. vistArapUrvaka eTale jarAya athaDAto nathI, kaze kyAMya. nahIM to kharI rIte AmAM ja che. A dehamAM ja jyAM soya aDADe, tyAM tene khabara paDe ke nA paDe ? kahevA javuM paDe ? paiDo hoya teneya khabara paDe. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.12) 'huM' sAme jAgRti ! 163 praznakartA : darekane khabara paDe. vAta nIkaLI'tI ne, 'huM sUI gayo che, 'huM jue che, 'huM sAMbhaLe che, to 'huM' e AtmA che ? prakRti che ? zuM che ? dAdAzrI : e to ahaMkAra che. (huM karuM chuM eTale ahaMkAra) praznakartA : hA, paNa e AtmavibhAgamAM samAya ? dAdAzrI : nA. praznakartA : to prakRtimAM ? dAdAzrI : hai... praznakartA : kartApaNuM enuM nathI ? kharekhara kartA nathI e ? dAdAzrI : kharekhara kartA nathI, e to mAnI beTho che ke "A huM karuM chuM." jema sTezana para gADI cAle che ne, to e jANe ke "huM cAlyo'. evuM mAnI bese che. gADI Ama jAya ne tyAre pote Ama khasato hoya evuM dekhAya. eTale ApaNe nA samajIe ke Ane phera caDhyA che. evuM e mAne che. praznakartA : eTale dareka kriyAmAM e pote mATe ja che. eTale jonAra judo che ne pote mAne che, 'huM jouM .' dAdAzrI : jonAra to e che ja nahIM. praznakartA : e pote nathI ? dAdAzrI : e bilakula AMdhaLo ja che. praznakartA : hamaNAM kahyuM ke, pelo 'huM ja, e '' ja jue che, 'huM sAMbhaLe che. dAdAzrI : nA, e to mahIM prakRti jANe che ke prakRtimAM jANavApaNAnI che te AtmAnI mahIM zakti utarI che, pAvara utaryo che. koI paNa vastumAM pAvara bharavAthI, potAno pAvara na khUTato hoya ane pelI vastu pAvaravALI thatI hoya. praznakartA : eTale AtmAno pAvara prakRtimAM utaryo che ? enA AdhAre e badhuM A jJAna samajI zake che ? enA AdhAre A jANavAnuM-sAMbhaLavAnuM thayuM ? dAdAzrI : buddhi enA AdhAre jANe che A badhuM. pAcho ahaMkAra kahe, 'huM jANuM chuM, karuM chuM eya huM.' bemAMthI eka bolane to kaMi rAge paDe. praznakartA : eTale e jarA nA samajAyuM. AtmAno pAvara prakRtimAM utaryo ? dAdAzrI : 'huM karuM chuM' ema bole ne, te ghaDIe 'huM kharekhara igoijhama nathI. e che AtmAnuM vizeSa pariNAma, paNa 'pote' AtmA ja che, paNa have 'e' che to 'A huM chuM' ema mAne che. vacce UbhI thai eka vastu, AtmAnI bahAra, vizeSabhAva ene kahevAya. praznakartA : A 'huM' e Akho vizeSabhAva che ? dAdAzrI : vizeSabhAva thayo. potAno svabhAvabhAva nahIM, paNa vizeSabhAva thayo. praznakartA : to have e prakRtimAM pAvara utAravAnuM kevI rIte bane che ? dAdAzrI : 'huM karuM chuM' eTale prakRtimAM pAvara Utaryo. 'huM jANuM chuM' e pAvara Utaryo. ahaMkAra je je bole che ne, tenAthI prakRtimAM pAvara UtaryA kare che. praznakartA : eTale e 'huM' bhAva karI zake che ? dAdAzrI : bhAva ja kare che ne ! vizeSabhAva kare che. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 AptavANI-14 (bhAga-1) praznakartA : e pote paNa vizeSabhAva che ? dAdAzrI : haM. pote vizeSabhAva ja che. (pharsTa levalano mULa vizeSabhAva) praznakartA : ane e pAcho vizeSabhAvo kare che ? dAdAzrI : vizeSabhAva karyA kare. (sekanDa levalano vizeSabhAva) praznakartA : enAthI prakRti ? dAdAzrI : enAthI prakRti UbhI thai. e prakRti prANavAna thai pAchI. che nizcetana cetana, kharekhara cetana nathI, paNa cetana jevI dekhAya che. praznakartA H ahaMkArI prakRti ane vikArI prakRti Ama perelala dekhAya eka jAtanuM, eTale AmAM kaMIka kartApaNAnI mAnyatA che ane AmAM kaMIka sukhanI mAnyatA che. to evuM kaMIka Ama kanekzana kharuM ke nahIM ? dAdAzrI : ahaMkAra eTale to A kare che bIjo koI ane kahe che huM karuM chuM. ITa hepansa che, teya 'karuM chuM" ema A mAne che basa, eTaluM ja, e ja ahaMkAra ! ane vikAra to enA saMjogo bAjhe che, tyAre "e" vikArI thaI jAya. Ama savaLAM saMjogo bAjhe che, tyAre 'te" nirvikArI thaI jAya. eTale 'ene kaMI vikArI ke nA vikArInuM nathI. praznakartA : eTale A vikArI e pote ja thAya che athavA nirvikArI paNa e ja thAya che ? dAdAzrI : e pote kaheya kharo, 'mAro svabhAva vikArI che ane nirvikArIya thaI jAya, Ama saMjogo bAjhe to. ahaMkAra nA hoya to kazuM thAya ja nahIM. A vikAra ja nA thAya ane e pAcho nirvikAreya nA thAya. ahaMkAra che to thAya che. praznakartA : mULa AtmA to nirvikArI ja che ? (1.12) "' sAme jAgRti ! 169 dAdAzrI : tyAM to vikAra hoya ja nahIM. 'anAsakta' che. 'akAmI', 'anAsakta', nirvikArI ja che e vaLI ! 'huM zuddhAtmA chuM' tyAM zuddha thaI gayo ane huM chuM vikArI' to vikArI thaI gayo. 'huM nirvikArI chuM to nirvikArI ! 'huM brahmacArI' to te brahmacArI thaI gayo. praznakartA : ciMtavana kare tevuM thaI jAya. dAdAzrI : hA, jevo ciMtave evo thaI jAya ! tyAre ahaMkAra soMpe gAdI mULane... praznakartA : 'huM zuddhAtmA chuM' evuM koNa jANe che ? dAdAzrI : e to ahaMkAra jANe che. e ahaMkAra eTale 'huM" jANe che. 'huM caMdubhAI chuM' e caMdubhAI ('huM' caMdubhAInI sITa upara beTho che te ahaMkAra)nuM jJAna badalAyuM ne 'huM zuddhAtmA chuM' thayuM. ane ahaMkAra buddhi sahita ja hoya e to. bAkI Ama to ahaMkArane jarAya jJAna nathI. buddhi ekalI jANI zake nahIM AtmAne. ahaMkAra sahita buddhi hoya to ja jANI zake. praznakartA : AtmAnI oLakha ahaMkArane thAya che, eno artha evo thayo ? dAdAzrI : bIjA kone thAya ? bIjI koI vastu nathI AmAM. praznakartA : dAdA jJAna Ape che te ghaDIe to ahaMkAra laI le che, pachI jANanAro koNa rahyo ? dAdAzrI : zuM kAma che have pelA ahaMkAranuM ? jeTalo jarUriyAta pUrato ahaMkAra che, DiscArja ahaMkAra, te DiscArja enuM kAma karyA karaze. have rahyuM ja kyAM AgaLa ? ahaMkAra sivAya to saMsAranuM koI kArya ja nA thAya. paNa te tamAre DiscArja ahaMkAra che e, paNa pelo cArja ahaMkAra baMdha thaI gayo. praznakartA : e to Ape peluM kahyuM ne ke AtmAne koNa jANe Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.12) '' sAme jAgRti ! 171 che, ahaMkAra jANe che, to ahaMkAra to laI lIdho tame, pachI kyAM rahyo jANanAro ? dAdAzrI : nA, e te dahADe jANyuM eTale to enuM badhuM chUTI gayuM bicArAnuM. e jANIne chUTI gayo. 'huMpaNuMya choDI dIdhuM ne mAlikIye choDI dIdhI ne ahaMkAreya chUTI gayo. badhuM khalAsa thaI gayuM te dahADethI. jIvato ahaMkAra khalAsa thaI gayo, A DiscArja rahyo. praznakartA : to pachI A ahaMkArane koNa jANe che ? dAdAzrI : AtmA jANe che. jyAre ame A lAina oNpha DimArkezana mArIe, tyAre ahaMkAra (eTale AI vItha caMdu), buddhi sahita samajI jAya ke A mAruM astitva ja khoTuM che. ane zuddhAtmAne jANI jAya ke A ja che. mULa svabhAva zuddhAtmA, eTale ene soMpI de. pachI badhuM chUTuM thai jAya. AmAM kyAM samajavAnI bhUla thAya ? zuddhAtmAne jANI ja jAyane, Ama ne Ama nA jANe. ajJAnI mANasane AtmA jANavA mATe AkhAM badhAM zAstro mUkyAM. A to huM jJAna ApuM tyAre zuddhAtmAne jANavAnuM thAya, nahIM to zI rIte jANI zake ? ane e jANe te dahADe potAnuM astitva khalAsa thAya. jyAre ahaMkAra che te buddhi sahita AtmAne jANe tyAre enuM potAnuM astitva khalAsa thAya. eTale A vAkya bahAra lai javAnuM nahoya. jo jo A vAto, Atmika vAkyo bahAra lai jaiene to bahAra goTALo Ubho thai jaze. tamAruM kahevuM kharuM che ke "ahaMkAra AtmA jANe che evuM kahe, pachI loko jANe ke A loko UMdhA cAle che. bAkI, ahaMkAra AtmAne kyAreya paNa na jANI zake. phakta jJAnI puruSa jJAna Ape tyAre ahaMkAra pote samaje che ke A mAruM svarUpa na hoya. 'A' ja che te, huM to vacce vagara kAmano chuM, potAnuM astitva ja e DijhaoNlva karI nAkhe che. praznakartA : pachI te AtmA ahaMkArane jue ne ? dAdAzrI : AtmA to ahaMkArane pahelethI joto'to. A saMsArIneya AtmA to jue ke "mAro ahaMkAra vadhI gayo, ghaTI gayo." nA jANe ? ene jANanAro koNa haze ? "mArI buddhi vadhI gai che, mArI buddhi avaLI cAle che, UMdhI cAle che', badhuM jANanAro koNa ? praznakartA: ahaMkAra AtmAne jANe che, e jarA barAbara nahIM samajAyuM. dAdAzrI : e jANato ja nathI. A to ApaNI bhASAmAM vAta che, vAstavikatAmAM. bahAranI bhASAmAM nathI A. jyAre ame jJAna ApIene tyAre ja e ahaMkAra chUTI jAya che, tyAM sudhI e ahaMkAra jato raheto nathI. ame jJAna ApIe tyAre, jJAnamAM "e' stabdha thaI jAya che ke AmAM mAro skopa kyAM AgaLa ? mAruM mAlikIpaNuM kyAM ne mAro skopa kyAM ? te vakhate lAIna oNpha DimArkazanamAM samajI jAya che emAM, ke A ja zuddhAtmA che eTale e pote 'huMpaNuM tyAM choDI de che. ahaMkAra pote choDI de che. A AtmAne jANI jAya che ke AtmA ja che. A ja mAlika che. eTale tarata kuMcI soMpI de che. jema sAco presiDanTa Ave to A jhelasiMghane (vacagALAnA presiDanTane) choDI devuM paDe ke nA paDe ke jhelasiMgha pachI bUmAbUma kare ? praznakartA : paNa jJAna thAya che eTale ahaMkAra jAya che ne ? dAdAzrI : paheluM jJAna nathI thatuM, pahelo ahaMkAra jAya che. pachI jJAna thAya che. ahaMkAra jAya che zenAthI ? virATa svarUpanA pratApathI ahaMkAra jAya che. praznakartA : pelu ahaMkAra chUTe eTale pote mULa vastumAM besI gayo, kIdhuM. to mULa vastuthI judo paDyo'to, evuM paNa kahI zakAya ne ? dAdAzrI : nA. evuM juduM paDyo'to evuM kazuM nahIM. judo paDyo'to ne baMdha thayo to evuM nahIM. A badhI roMga bilIpho hatI, te UDI gaI. praznakartA : paNa ema nA kahevAya dAdAjI ke A ahaMkAra Ubho Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 AptavANI-14 (bhAga-1) thayo eTale A (AtmA) DhAMkelo paDelo hato ? dAdAzrI : hA, paNa e to eno AtmA lAbha ja nA maLe ne! praznakartA : hA, eTale enuM A e ahaMkAranuM AvaraNa hatuM enA para e, nahIMtara to e prakAzamAM che ja pote. dAdAzrI : basa evuM che ne, e kahe che huM che to hindustAnano presiDanTa chuM evuM bole, eTale kaMI zeThapaNuM jatuM rahyuM enuM ? praznakartA : nA, na jatuM rahyuM. tame kahyuM ne peluM, ke bhogave che e ane mokSeya ene ja javuM che. dAdAzrI : tyAre bIjuM kone javAnuM ? baMdhAyelo che teno mokSa thAya ne! praznakartA : paNa eka rIte joIe to enuM astitva che ja nahIM. dAdAzrI : astitva che nahIM. chatAM paNa enuM mAneluM che ne ! praznakartA : eTale 'ene' khabara paDe ke A mAruM astitva nathI eTale eno mokSa thayo. dAdAzrI : A badhuM UDI gayuM enuM. praznakartA : je e mAne che e koNa che ? dAdAzrI : ahaMkAra bIjuM koNa ? buddhi sahita. praznakartA : buddhi sahita ? dAdAzrI : eTale e ahaMkAra, haMmezA AkhuM aMtaHkaraNa sahita ja hoya, ekalo nA hoya. praznakartA : eTale aMtaHkaraNa sahita je ahaMkAra che ene ja AtmA jANavAnI IcchA che ne ? dAdAzrI : nahIM. AtmA jANavAnI koIne kaMI IcchA nathI. (1.12) 'huM' sAme jAgRti ! emane AtmA jANavAnI IcchA zuM karavA ? emane zuM jarUra AtmAnI ? praznakartA : mokSe javuM che, e kahyuM ne. dAdAzrI : emane to A sukha joIe che. amAruM sukha kyAM khovAyu ? tyAre kahe, nathI khovAI gayuM AmAM tAruM. A ahIM AvatA raho. A ahaMkAra kahe che ne, huM du:khI du:khI thaI gayo. praznakartA : paNa to pachI ahaMkAra to tyAM javAno nathI. dAdAzrI : nA, javAno nathI. e UDI jAya eTale AvI gayuM, e badhuM. e mAnyatA, roMga bilIpho hatI, e UDI jAya. praznakartA : A sukha-du:khanoya bhamra Ubho thayo che. dAdAzrI : ApaNe A bhrama ja che khAlI. bIju kazuM cheya nahIM. bhrama che paNa pAchuM e rileTiva satya che. bilakula bhramaNAmAM ciMtA nA hoya. A to rileTiva satya che. ilyujhanamAM to bahu ApaNane gabharAmaNa ne badhuM avaLuM dekhAya ne evuM badhuM thAya. paNa ciMtA nA hoya. ciMtA to, A rileTiva satya mAnyuM che, eTale ciMtA thAya. praznakartA H A badhuM mAruM mAnyuM che eTale... dAdAzrI : kevuM sajjaDa mAnyuM che ! 173 dRSTi zuM ? dRSTi kone ? A jJAna maLyA pachI 'pote' have samyaka dRSTivALo thayo. pahelAM 'pote' mithyAdRSTivALo hato. A roMga bilIpho phrekcara karI nAkhe, tyAre rAITa bilIpha bese. rAITa bilIpha eTale samyak darzana. eTale pachI 'huM caMdubhAI na hoya, huM zuddhAtmA chuM', evI bilIpha besI jAya. baMne ahaMkAranI ja dRSTi che. pelI dRSTi e dRzyane jotI hatI, bhautika vastune ane A dRSTi cetana vastune jue. cetana che te draSTA che ane peluM bIjuM badhuM dRzya che. cetananA draSTA ane zAtA banne guNa che. Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.12) 'huM' sAme jAgRti ! 175 praznakartA : dRSTi e draSTAnuM kArya chene ? dAdAzrI : nA. praznakartA : to dRSTi zuM che ? dAdAzrI : dRSTi to ahaMkArane che. AtmAne dRSTi nA hoya. AtmAne to sahaja svabhAve mahIM dekhAyA kare, mahIM aMdara jhaLake ! potAnI aMdara ja badhuM jhaLake ! praznakartA : to pachI A AtmAne jANanAra koNa che ? AtmajJAna thAya che te kone thAya che ? dAdAzrI : e ahaMkArane dRSTi thAya che. pelI mithyASTi hatI, tenA karatAM 'AmAM vadhAre sukha paDyuM eTale pachI e ahaMkAra dhIme dhIme AmAM ogaLato jAya che. ahaMkAra zuddha thayo ke e zuddhAtmA joDe ogaLI jAya che, basa ! jema sAkaranI pUtaLI hoya ne telamAM nAkhIe to ogaLe nahIM, paNa pANImAM nAkhIe to ogaLI jAya, evI rIte che. eTale zuddhAtmAnI dRSTi* thaI ke badhuM ogaLavA mAMDe. tyAM sudhI ahaMkAra che. bhAnamAM pheraphAra thayo. ahaMkAra hoya to kAmamAM ja nA lAgene ! e vastu ja judI che. ahaMkArane levAdevA nathI. ahaMkAra ogaLyA pachI to potAnuM svarUpa, 'e'(bhAna) thAya. A vacagALAnuM badhuM kahevAya che. praznakartA : bhUlo paDelo ahaMkAra e kayo, sajIva ke nirjIva ? dAdAzrI : sajIva. praznakartA : bhUlo eTale ahaMkAra kemano bhUlo paDe ? dAdAzrI : jyArathI ene khabara paDe, koI kahe ke A khoTo rasto che. pAcho phare tyArathI e nirjIva kahevAya. pachI nirjIva ahaMkArathI "e" pAcho jAya che. praznakartA : barAbara. paNa pAchA javuM e nirjIva ahaMkAra ? dAdAzrI : koIka 'ene' pAcho kADhe ke "A rasto khoTo, ahIM kyAM ? A to mUo ahIM Ama jaIza.' tyAre kahe che ke hai ? heMDyo pAcho. to pAchA nirjIva ahaMkArathI javuM paDe. te ghaDIe sajIva ahaMkAra nahIM. A bIjA badhA loko maLe. tyAra pachI kahe, A kema pAcho jAya che ? Ama jA, te pachI tyAM haiDe. te pAcho sajIva thaI jAya. praznakartA : ahaMkAra sajIva che ke nirjIva enuM DimArkezana kevI rIte khabara paDe ? dAdAzrI : kaI bAju jaI rahyo che te dizA parathI khabara paDe. praznakartA : UMdhe raste gayo ane mAra khAya e badho sajIva ? dAdAzrI : sajIva ja che. ahaMkAra baLyo sajIva ja che. nirjIva kyAre thAya, ke ene koI kahe ke "A rasto nA hoya. A khoTe raste chuM. A bilIpha tArI khoTI che. tuM pAcho jA.' pAcho phare te ghaDIe nirjIva ahaMkArathI cAle che. Ama pahelo jato hato te sajIva ahaMkArathI ane pAcho cAle che e nirjIva ahaMkArathI, bhalene sAtameM mAIla cAlaze, paNa nirjIva ahaMkArathI. e ahaMkAra nahi paNa "huM' ! praznakartA : eTale A ahaMkAra ja bole chene ? je avaLo cAlyo hato te ja have... 'huM zuddhAtmA chuM' ema bole che ? dAdAzrI : '', ' (jAgRta AtmA) bole che, ahaMkAra nathI bolato. ahaMkAra to judo rahe. ahaMkAra nA bole. 'huM', 'huM potAnuM svarUpa ja. have (mULa) svarUpa jAte bole nahIM, paNa A kriyA enA taraphanI pharelI che. zuddhAtmA ApaNe bolIe chIe te zuddhAtmAya pote zabda nathI, A kriyA e tarapha pharI che have. 'tamArI' zraddhA pharI, bilIpha pharI, tema tema AvaraNa tUTatuM jAya. AvaraNa toDanArI vastu che A. paNa 'huM'nuM astitva, 'huM zuddhAtmA chuM' e ja bhAna che. * (dRSTinA vadhu repharansa mATe AptavANI-3, 8 ane 13) Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.12) 'huM' sAme jAgRti ! 177 nizcaya kAmano, vyavahAra nikAlI... praznakartA : e nirjIva ahaMkArane zuddha ahaMkAra kahI zakAya ? dAdAzrI : hA, zuddha ahaMkAra kahevAya. e bannemAM phera eTalo ja che ke zuddha ahaMkAra emAM koI paramANu nathI hotuM. krodha-mAna-mAyAlobha, rAga-dveSa kazuM paramANu nahIM. bilakula badhA paramANu kADhI kADhI kADhIne zuddha kareluM. badhA paramANu kADhI lIdhelA. ane kADhatAM kADhatAM e prayoga ja che Akho. paramANu kADhatAM kADhatAM kADhatAM kADhatAM zuddha ahaMkAra rahyo, e AtmAmAM bhego thaI jAya. ane zuddha rahyo e nirjIva ja che. jovA jAya, to paNa A nirjIvamAM (akrama mArgamAM to) badhA pelA paramANu to che ja. praznakartA : pelA krodha-mAna-mAyA-lobha e paramANuo ne ? dAdAzrI : hA, kAraNa ke ApaNane to raste jatA A prApta thayeluM che ne ! praznakartA: to 'mAruM' bAda karatAM separeTa karavAthI je "AI' rahe che, e ahaMkAra ? dAdAzrI : e 'AI' rahyo "AI', e "AI' 'mA' sAthe ahaMkAra kahevAya. 'mAya' temAM bhaLI nA jAya to "Ai" to nirahaMkAra che, AtmA kahevAya. bilakula 'mA'no chAMTo nA rahe eka paramANuno, to e AtmA kahevAya. nahIM to 'mA' sAtheno "Ai" ahaMkAra kahevAya. praznakartA : Ape AptasUtramAM kahyuM che ke kramika mArgamAM ahaMkArane zuddha karatAM karatAM, Devalapa karatAM karatAM tyAM sudhI laI javAno che ke e pote ja bhagavAna svarUpa thaI jAya. ahaMkAra ja bhagavAna banI jAya. dAdAzrI : zuddha ahaMkAra thAya. e ahaMkAramAM je vikRti hatI te mAtra kADhI nAkhI. te zuM zuM vikRti ? tyAre kahe, je nabaLAI krodha-mAnamAyA-lobha, rAga-dveSa paramANu mAtra kheMcI lIdhA. e zuddha ahaMkAra rahyo. zuddha ahaMkAra thAya e zuddhAtmA jevo thaI jAya. eTale paNa chello zuddha ahaMkAra thAya tyAre. tyAM sudhI to nevuM TakA zuddha ane daza TakA azuddha. praznakartA : dAdA, e zuddha ahaMkAra bhego thaI jAya, AtmA ne e, Ape kahyuM, te koNa kone bhego thaI jAya ? dAdAzrI : koI koIne bhegA nathI thatA. zuddha ahaMkAra thayo, zuddha thaI gayo eTale svabhAva, svabhAva thaI gayo. svabhAve svabhAva eka thaI gayo. ane jyAM sudhI azuddha cetana che, vibhAva che tyAM judo rahyo che. dasa TakA azuddhi hoya, nAInTI parasenTa zuddha hoya toya nahIM cAle. tyAM sudhI (kramika mArganA) jJAnI bole, 'huM judo ne tame ziSya judA cho." tyAM sudhI jJAnI akaLAyeya kharA. praznakartA: hA paNa tame kaho cho, zuddha ahaMkAra thAya che paNa te rileTivamAMthI riyala thAya che. e to kAMI phoDa paDyo ja nathI. dAdAzrI : nA, paNa zuddha ahaMkAra thAya che ne svabhAvathI ja ekAkAra thaI jAya che, zuddhAtmA ne ahaMkAra. kAraNa ke "huM" ekaluM ja rahe che. bIjuM kazuM rahyuM ja nahIM, eya ajAyabI che ne ! praznakartA : kramika mArgamAM chellA sTepamAM 'huM' rahe che ? dAdAzrI : 'huM ekaluM ja rahe che. praznakartA: have e 'huM' ogaLe che, pote karIne (jAte) to ogaLatuM nathI ? dAdAzrI : nA, 'huM beseya kyAM AgaLa ? zuddhAtmAmAM besI jAya. praznakartA : hA, zuddhAtmAmAM bese, paNa jyAre A bIjI jagyAe 'huM beTho che, mATe zuddhAtmA nathI maLyo, evuM ene samajAvanAro to joIe ne ? dAdAzrI : A 'huM'mAM saheja paNa paramANu bIjA hoya, tyAM sudhI 'huM bahAra bese. ane paramANu gaLI gayA, galana thaI gayA, eTale Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.12) 'sAme jAgRti ! 179 'huM enI mahIM besI ja jAya, e ja mokSa, e je chello avatAra. ane carama zarIra kahevAya. e deha kApe to kapAya nahIM tevo hoya. kramika mArga che emAM TheTha chellA avatAra sudhI ahaMkAra hoya. paNa e ahaMkAra kevo hoya ? e ahaMkAra zuddha thato thato thato thato thato lobhanA paramANu nIkaLI jAya, mAnanA paramANu nIkaLI jAya, krodhanA paramANu nIkaLI jAya, vakratAnA paramANuM nIkaLe, mAyAnA, badhA paramANu nIkaLatA nIkaLatA nIkaLatA nIkaLatA... je 'huM rahyuM tadana zuddha, te ane zuddhAtmA be ekAkAra thaI jAya enI meLe ja. oTomeTikalI, enuM nAma A kramika mArga. darekanAmAM traNa vastu che; prakRti, ahaMkAra ne zuddhAtmA. tamane (mahAtmAone) ahaMkAra nirmULa thayo. have tamane be vastu rahI. eka prakRti ane bIjo zuddhAtmA. praznakartA H have A prakRti e jevA bhAve raMgAyelI che evA bhAve e DiscArja thaze, to te vakhate huM nathI hotuM ? dAdAzrI : e to pariNAma che ne ! praznakartA : tenuM pariNAma ja rahe che ekaluM ? dAdAzrI : huM, praznakartA : eTale emAM 'huM'nI jarUra nathI hotI ? dAdAzrI : "huM'nI jarUra nahIM. pariNAmamAM kazI jarUra nahIM. eTale 'huM hoya che kharuM paNa teya pariNAma svarUpa, DiscArja svarUpa. praznakartA : eTale prakRtinI kriyA pUrI thavA pUratuM ene 'huM' hoya che ? dAdAzrI : hA, basa eTaluM ja. praznakartA : eTale enI sahI hoya to pelI prakRti pUrI thAya, evuM ? dAdAzrI : nA, jevuM nATaka bhajavyuM'tuM evuM ja nATaka ahIM bhajavavuM paDe. peluM kartAbhAve nATaka bhajaveluM, evuM ja ahIM bhoktAbhAve bhajavavuM paDe. to ja e cokhkho thAya, pyaoNra. A bhoktAbhAve hoya che, enuM e ja nATaka. bhoktA eTale ahaMkAra kharo paNa DiscArja hoya ane kartA eTale ahaMkAra kharo paNa te cArja bhAve hoya. huM" rahyuM DiscArja pariNAma svarUpe ! praznakartA: AmAM 'huM ja jJAtA-draSTA thayo che ? atyAre ene bhAna thayuM ke "to zuddhAtmA chuM, to e "huM ja jJAtA-draSTApadamAM rahe che ? dAdAzrI : e prajJA. praznakartA : to 'huM kyAM hoya che, te vakhate ? dAdAzrI : huM to DiscArja karmamAM che. praznakartA: 'huM DiscArja karmamAM ja rahyuM ? dAdAzrI : haM. 'huM'no vAMdho nathI. 'huM chuM enuM astitva che ne, je astitva che e bolavAmAM vAMdho zuM che ? 'huM chuM enuM bole che ke 'huM zuddhAtmA chuM'. peluM to nAstitvane astitva mAne che. jyAM pote nathI tyAM huM caMdulAla chuM' kaheze. 'tame caMdulAla' zI rIte ? tyAre 'bAe nAma pADeluM' kahe che. tyAre mUA tArI bAe nAma pADyuM to lakhI ApyuM che. tArI bAe vaLI bAmaNane pUchayuM haze, zuM nAma pADuM ? badhuM polaMpola duniyAmAM. rAga-dveSa nahIM thavAnA ApaNe. tane thatAM nathI have pachI zuM? bahu UMDA utarIe tyAre koThI dhoIne kAdava nIkaLe pachI, jADuM sAruM. thoDuMka jANI lIdhuM pachI bahu UMDA utara utara nahIM karavAnuM. praznakartA : dAdA, eTale e 'huM AkhuM pariNAma svarUpa che ne? to e konuM pariNAma svarUpa che ? Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.12) '' sAme jAgRti ! 181 dAdAzrI : gayA avatAre e pratiSThita karyuM tenuM pariNAma. "A meM karyuM.' pudgalanuM pariNAma svarUpe. praznakartA : to gayA avatAre e karanAro e koNa rahyo ? dAdAzrI : 'huM enuM e ja che. praznakartA: haM, to e pAchuM juduM paDyuM ne ! dAdAzrI : nA, e tyAM sudhI jIve che ke bIjAne jIvato karIne jato rahe che. praznakartA : to jJAna darzanane ane 'huM'ne saMbaMdha zo che ? dAdAzrI : kazoya nahIM. praznakartA : kazoya nahIM ? to roMga bilIpha kIdhIne ene. bilIpha kIdhIne, roMga bilIpha. dAdAzrI : bilIpha e darzana che. praznakartA : haM. to roMga bilIphathI 'huM' UbhuM thAya che, evuM kahyuM ne ! dAdAzrI : "" (pratiSThita AtmAvALo huM) to "huM" (vibhAvika huM)thI ja Ubho thAya che. (mATe ene darzana sAthe sIdho saMbaMdha nathI.) praznakartA: 'huM' ''thI ja UbhuM thAya che, e kevI rIte ? dAdAzrI : bIjAne jIvato karIne pote mare che. bIjAne janma ApIne mare che. praznakartA : e jarA ema phoDa pADone, thoDo. eTale bIjAne janma ApIne pote jato rahe che eTale ? dAdAzrI : (pratiSThita AtmAvALo 'huM') A pratiSThA kara kara kare che. ene poSaNa Apa Apa kare che. potAnI svarUpa mUrti ghaDe che. pachI jatI vakhate che te bIjAne janma ApI de che tarata. pelo kAma karato thaI jAya. praznakartA : eTale eka avatAra pUratuM AkhuM hoya che, evuM che ke pratyeka avasthAmAM UbhuM thAya che ane eNnDa Ave che eno ? kahyuM ne ke pratiSThA karI eTale bIjAne jIvato karyo ane pote gayo, to e pratyeka avasthA vakhate hoya che ke AkhI jiMdagI eka ja cAle che ? dAdAzrI : AkhI jiMdagI eka ja. praznakartA : eka ja hoya che ane AvatA janma mATe. dAdAzrI : te judo. te pachI AkhI jiMdagI ekano eka ja pAcho. praznakartA H to e Apa jJAna Apo cho tyAre ene asara pahoMce che ke kone asara pahoMce che enI ? dAdAzrI : pudgalane. praznakartA : eTale e je bIjAne jIvato karatuM hatuMne, e UDI jAya che ? dAdAzrI : UDI jAya, roMga bilIpha UDI jAya eTale UDI jAya. roMga bilIphathI jIvatuM thAya. roMga bilIpha UDI jAya eTale jIvatuM baMdha thaI jAya. praznakartA : eTale eno artha evo ke roMga bilIphathI huM jIvatuM thAya che ? dAdAzrI : roMga bilIphathI A saMsAra Ubho rahyo che te ! eTale eka 'huM nahIM, keTalAya "huM'. praznakartA : to pachI 'huM'ne ane darzanane saMbaMdha thayo ne ? dAdAzrI : kazoya saMbaMdha nahIM. praznakartA : kema peluM mithyA darzanathI 'huM UbhuM rahyuM chene ! evuM nathI, to kevuM che ? to hakIkata zuM che, A 'huM'nI ? dAdAzrI : roMga bilIpha che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.12) '' sAme jAgRti ! 183 praznakartA : kAraNa ke pelI bilIphamAM pheraphAra thayone to "huM" ogaLI gayeluM dekhAya che. koI paNa avasthAmAM 'huM' UbhuM thatuM hoya ane bilIphamAM pheraphAra thAya to 'huM' ogaLeluM dekhAya. dAdAzrI : te rAITa bilIpha bese eTale UDI jAya. roMga bilIphathI kAyamano UbhuM thayeluM che. (darzana e AtmAno kAyamano guNa che ane bilIpha ahaMne UbhI thaI che te vinAzI che, mATe bene saMbaMdha nathI.) praznakartA : barobara. dAdAzrI : ApaNe rAtre sUI gayA hoya ane bapore che te pustaka vAMcyuM hoya, bhUtanI vAto vAMcI hoya bapore, rAtre ekalA sUI gayA hoya to joDanI rUmamAM pyAlo khakhaDyo to tarata manamAM ema thayuM ke koI che nahIM ne sAluM A koNa... ekadama mahIM bhUtanuM bhaya pesI jAya te keTalA vAgyA sudhI..kyAM sudhI rahe che ? praznakartA : savAra sudhI. savAre divasa Uge tyAM sudhI. dAdAzrI : e savAra sudhI phoDa nA paDe tyAM sudhI rahe. pachI rAITa bilIpha bese eTale UDI jAya ke nA, A to khoTI vAta che, A kazuM cheya nahIM. Ama evI rIte A roMga bilIphathI cAlyA ja kare che bhUtanI asara. te keTalAya avatAre tamAre gaI asara (A jJAna maLavAthI) ! 'ne oLakhatAse, thayo bhagavAna ! praznakartA : A to ApanuM vAkya evuM nIkaLeluM ke ahaMkArane oLakhe to bhagavAna banAve evo che. eTale ahaMkArane oLakhavAno? dAdAzrI : ahaMkArane oLakhe to bahu thaI gayuMne ! koI ahaMkArane oLakhI zake nahi ! praznakartA : e nA samajAyuM. ahaMkArane oLakhavo eTale zuM ? dAdAzrI : ahaMkArane oLakhe eTale AkhA pudgalane oLakhavuM. 'huM'nA kahenArane sArI rIte oLakhavA, AkhuM pudgalane oLakhuM, to bhagavAna ja thaI gayone ! praznakartA : e 'huM eTale AkhuM pudgala oLakhavuM evuMne ? dAdAzrI : 'huM' eTale ja AkhuM pudgala. huM eTale bIjuM koI nahi. mATe A pudgala badhuM ahaMkAranuM ja che. e ahaMkArane oLakhe enuM kalyANa thaI jAya. ahaMkAra kare che kharA badhA. paNa oLakhatA nathIne ! praznakartA : AmAM ahaMkAra ane ene oLakhanAro koNa ? dAdAzrI : oLakhanAro e ja bhagavAna che. praznakartA H have e ahaMkArane pudgalanuM svarUpa kIdhuM, to e ahaMkAra paNa bhagavAna thAya che pAcho. dAdAzrI : e ahaMkAra zuddha thato thato thato zuddha ahaMkAra thAya che tyAre A "bhagavAna" ne "e" badhuM ekAkAra thaI jAya che. zuddha ahaMkAra e ja zuddhAtmA che. azuddha ahaMkAra e jIvAtmA. praznakartA : ahaMkAranuM svarUpa oLakhAya tyAra pachI "e" zuddha tarapha jAya che ? dAdAzrI : hA, tyAre ja ne ! paNa te AkhuM oLakhAya nahIM, AkhuM oLakhAya to bhagavAna thaI gayo. praznakartA : have ahaMkAra pudgalanuM svarUpa kIdhuM, to e pote emAMthI zuddha thAya che kaI rIte ? azuddha taraphathI zuddhamAM e kaI rIte Ave che ? dAdAzrI : e zenI bhajanA che ? zuddhanI bhajanA hoya to zuddha thAya. 'huM zuddhAtmA chuM' e bhajanA hoya to zuddha thAya. nahi to 'huM rAjA chuM' to rAjA thaI jAya. bhajanA kare e ahaMkAra ja. azuddhanI bhajanA kare che tyAM sudhI Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 AptavANI-14 (bhAga-1) (1.12) '' sAme jAgRti ! 185 Avo azuddha thAya che, zuddhanI bhajanA kare to Avo zuddha thaI jAya. jevuM ciMtave evo thayA kare. Akho dahADo corIo karato hoya e zuddhAtmAnI zI rIte bhajanA kare ? 'huM cora ja chuM' evI bhajanA thayA karene ? ane te thaI ja jAya cora. praznakartA : eTale A pAchuM e jevo vyavahAra kare evI bhajanA hoya ja enI ? - dAdAzrI : vyavahAra upara ja bhajanA badhI. enI bhajanA hoya e pramANe ja vyavahAra hoya ane vyavahAra hoya e pramANe bhajanA hoya. eka phakta chellA avatAramAM jJAna thayA pachI vyavahAra ane bhajanA be judI hoya. vyavahAra nakAmo che ane nizcaya kAmano che tyAre e bAju bhajanA cAle ke vyavahArano have niveDo lAvavAno che. praznakartA : to vyavahAra arpaNa karanAruM koNa ? dAdAzrI : arpaNa karanAruM AnuM A ja pudgala. e samAI javA mAMge che, bIjuM zuM ? enuM e ja pudgala. eka vastu samajI levAnI ke ApaNo vyavahAra AtmA che te mULa AtmA joDe joInTa thavA mAMge che. mULa vastu, cetana cetanamAM bhaLI javA mAMge che ane pugala pudgalamAM bhaLI javA mAMge che. enI upara bahu vicAra nahIM karavAnA. A badhuM UMDA nA utaro, AvuM UMdhuM gAMDapaNa badhuM UbhuM thaze mahIMthI to. mahIM eka ja vAra je kahyuM eTaluM ja karo ne ! mokSa khoLatAro ane mokSa svarUpa ! haMmezAya te mULa selpha, e selpha che. zuddhAtmA e mULa selpha che. paNa 'pelI' selpha Devalapa thatI thatI, AvaraNarahita thatI thatI thatI upara Ave che ne A mULa selpha joDe ne joDe rahe che. praznakartA : je ajJAnamAMthI 'huM' Ubho thayo, e ane orIjInala huM che, ene ne Ane koI levAdevA nathI ne ? dAdAzrI : levAdevA nathI. paNa huM e "huM ja che. 'huM A jagyAe phITa nathI thayuM ne bIjI jagyAe phITa thayeluM che. praznakartA : paNa ajJAnamAM je 'huM karuM chuM" e je bole che, e orIjInala 'huM to nathI bolato ne ? dAdAzrI : 'ene tyAM orIjInala 'huM'no ja bhAsa thAya che ke A 'huM ja chuM' eTale pachI jyAre huM nathI A' evuM bhAna thAyane, tyAre UDI jAya. praznakartA H ajJAnamAM 'huM je che, e 'huM karuM chuM ema mAne che. e orIjInala 'huM nathI ne ? dAdAzrI : nA, orIjInala 'kyAMthI lAve ? orIjInala ' to hoya ja nahIM ne ? A to bhrAMtino 'huM' che. praznakartA : hA, e bhrAMtino. eTale kahe che ne A bhrAMtivALo 'huM orIjInala jagyAe besI gayo. dAdAzrI : nA, besI gayo, evuM nahIM. peluM che te 'huM caMdumAM 'huM pesI gayuM'tuM e bhAMjagaDa che. e 'huM'ne phrekacara karavA mATe A boluM chuM. A mAnyatAvALuM 'huM' che e tyAMthI nIkaLI jAya, e '', 'huM'mAM besI gayo. praznakartA: dAdA, kramika mArgavALA evuM kahe che ke, ahaMkArathI mUDha thayelo AtmA ema kahe che ke kartA huM chuM. vAstavikatAmAM kartA nathI. A to aham bole che. ajJAna bole che, AtmA bolato nathI. dAdAzrI : badhuM ajJAna ja bole che ne ! be ja vAta che, trIjo koI che ja nahIM. eka mokSa khoLato hato te che ane eka bhagavAna che, mokSa svarUpa thaIne beThA che te. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAga - 1 khaMDa - 2 dravya-guNa-paryAya ! paribhASA, dravya-gaNa-paryAya taNI ! dravya eTale ? praznakartA H to dAdA, dravya eTale zuM ? svabhAvika rIte dravyano AdhyAtmika artha zo thAya ? dAdAzrI : dravyano artha vastu. eTale cha dravyo che A jagatamAM. temAM AtmA eka dravya che. AkhA jJAnamAM dravya je Ave che ne, te A cha dravyo gaNAya che, je ITarnala che. guNa, paryAya sahita hoya tene dravya kahevAya. praznakartA : sAdhAraNa bhASAmAM to dravyano guNadharma kharo ne ? dAdAzrI : vastu eTale A jene tame dravya kaho cho ne, te anitya vastuo che ane A dravya nityane mATe che. nityamAM A rUpI kayuM che ? eka ja tattva che, je A aNu-paramANu Ave che ne, e eka ja tattvanuM A badhuM AMkhe dekhAya che ApaNanebIjAM tattvo dekhAtAM nathI, mahIM che kharAM chUpAM. tethI ApaNe dravya kahyuM che ene. dravyamAM zuM zuM Ave che, jANo cho ? vastuno svabhAva ane Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.1) paribhASA, dravya-guNa-paryAya taNI ! 187 188 AptavANI-14 (bhAga-1) vastunA guNo, dravyamAM A be Ave ane bIjuM badhuM paryAyamAM Ave. to AtmAnAya paryAya che. praznakartA : 'dravya-guNa-paryAyanAM anyatva che paNa pRthakatva nathI, bIjAM dravyo sAthe." A vAkya samajAvo. dAdAzrI : bIjAM dravyo sAthe anyatva che, bilakula kanekzana nathI, no kanekzana. eka dravya bIjA dravyane kaMI ja madada karatuM nathI ke kaMI nukasAna karatuM nathI. praznakartA : ane pRthakva eTale ke eno bhAga nA pADI zake ? dAdAzrI : nA, pRthakva nathI te dravya-guNa-paryAyanuM che, e eka bIjAthI judAI nathI. ane anyatva e bIjA dravyanuM che. paryAya vinAnuM dravya nA hoya ane dravya vinAno paryAya nA hoya. dravya kyAre kahevAya ? dravya pote tyAre ja kahevAya ke guNa ane paryAya hoya, to ja dravya kahevAya. Ane pRthakva eTale judAI ekabIjAthI nathI evuM kahyuM. koi paNa vastu, pudgala paNa guNa ane paryAya sahita ja hoya. ane guNa-paryAya sahita nA hoya, e vastu ja nA hoya. paryAya nA hoya to guNa nA hoya. guNa nA hoya to vastu nA hoya. ane jo guNa che to paryAya hovA joIe. sUryano je prakAza nAmano guNa che. eTale kiraNa hoya ja. kiraNa badalAya paNa prakAza rahe. praznakartA : hA, barobara. have samajAyuM dAdAjI. dAdAzrI : ane guNo jyAre kAryakArI thayA hoya tyAre paryAya kahevAya. sUryanArAyaNa dravya kahevAya, vastu kahevAya. prakAza nAmano guNa kahevAya ane rejha (kiraNo) enA bahAra paDe e paryAya kahevAya. te paryAyo nAza thAya ane guNa nAza nA thAya ane vastu nAza nA thAya. praznakartA H guNa-paryAya vinAnI koI paNa vastu hoya ja nahIM ne ? dAdAzrI : avinAzI vastu nA hoya. praznakartA : ane vinAzI cIja guNa-paryAya vagaranI hoI zake ? dAdAzrI : vinAzImAM to badhuM virodhAbhAsI hoya ne ! praznakartA : paNa enA guNa ane paryAya to hoya ne ? dAdAzrI : enA guNa kAyamanA hotA nathI. guNa kone kahevo? kAyamano hoya to ene guNa kahevAya. paNa A vinAzI cIjo to pote ja kAyamanI nahIM, enI pAchaLa zI mAthAphoDa ? guNa kone kahevAmAM Ave che ? paramenanTa rahenArA hoya, anvayamAM hoya, kAyamane mATe hoya. A to pote ja paramenanTa nathI, tyAM guNa zenA kahevAya ? chatAM ApaNe ema kahI zakIe ke bhaI, A avasthAo che. paryAya nA kahevAya. paryAya bahu sUkSma vastu che ane avasthAo jADI vastu che. jema ajJAnI mANasa e samajI zake, mArI avasthA badalAI gaI che. e paryAyanuM ja svarUpa che paNa jADuM che. paryAya ane avasthAmAM phera ! praznakartA : paryAya eTale zuM ? dAdAzrI : A loko bole paryAya, e vastu judI che ane paryAya kharekhara vastu judI che. paryAya manuSyane samajAya nahIM evI vastu che ! manuSyane avasthA samajAya. praznakartA : avasthA kaho, paryAya kaho, e badhuM eka samAnArthI zabda che ? dAdAzrI : e eka hoya, e juduM che. paryAya bahu judI vAta che. e to atyAranA loko A samajaNa nahIM paDavAthI, paryAya ne avasthA ne badhuM eka gaNI nAkhe, paNa paryAya bahu judI vastu che. e jJAnI puruSanuM kAma, bIjA lokonuM kAma nahIM. avasthA je ApaNe joIe chIe, temAM nAnAmAM nAnI avasthAne Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.1) paribhASA, dravya-guNa-paryAya taNI ! paryAya kahevAmAM Ave che. paryAyanA AgaLa bhAga nA thAya. praznakartA : nizcayathI dravya che te paryAyano kartA che ? dAdAzrI : koI kartA che nahIM. paryAya eTale jema A sUrya hoya che ne, te sUryanA je rejha (kiraNo) paDe che ne, te sUryane potAne karavuM nA paDe, enI meLe svabhAvika paDe. evI rIte A paryAya svabhAvika utpanna thAya. eTale karavuM nA paDe koIne, koI kartA nahIM. 189 avasthAnuM jJAna nAzavaMta che. svabhAvika jJAna avinAzI che. A sUrya che ne tenA kiraNo che. tema AtmA che ne AtmAnA kiraNo che, e paryAya che. A to bahu sUkSma vAto che. praznakartA : A vastunI avasthAo kaI zaktithI badalAya che ? dAdAzrI : kALa tattva, kALa phare tema avasthA badalAyA kare. riyala vastunI sarakhAmaNI karavAnI na hoya, e eka ja vastu che. utpanna thavuM ane tenA kALa pramANe rahevuM ane pachI nAza thavuM, te avasthAno svabhAva. badhA manuSyo tattvanI avasthAo ja joI zake. pUrNa jJAnI sivAya tattvane joI zake tevo varlDamAM bIjo koI che nahIM. atyAre huM sarva tattvone jANuM chuM. huM eksaoNlyuTijhama eTale kevaLa jANuM chuM. e paryAya bIjI jagyAe vaparAya ja nahIM kharI rIte, chatAM paNa loko vApare che. paryAya avinAzI cIjonA mATe ja lAgu thAya. paryAya eTale avasthA thaI ane avasthA eTale badhA chUTathI vAparavA mAMDyA. praznakartA H avasthA ane paryAyamAM zuM pharaka, enuM ekAda dRSTAMta Apo ne ! dAdAzrI : kalAka ne paLa emAM jevo phera che, eTalo badho phera che emAM. bemAM phera kharo. ApaNe kalAkone chellI dazA kahIe chIe ? nA, ApaNe ahIM vyavahAramAM paLane chellI dazA gaNavAmAM Ave che. AptavANI-14 (bhAga-1) paryAya che te enA jevI sUkSma vastu che. chatAM e paLanA jevI sthULatA nA hoya, tyAM sthULa nA hoya. avasthA AMkhe dekhI zakAya, anubhavI zakAya, badhuM sthULa hoya ane paryAya to bahu sUkSma hoya. A rAtrI hoya che ne, te rAtrInA paryAya samaye samaye badalAyA ja kare, paNa ApaNane teno te ja dekhAya. rAte paryAya to badalAyA ja karavAnA. A mANasanAya badhA, dina-rAta badhA paryAya badalAyA ja kare paNa ApaNane to enA e ja caMdubhAI dekhAya. pachI thaiDA thAya tyAre kahIe ke hA, have paiDA thaI gayA. tyAre mUA thatA'tA ja, paiDA thaI ja rahyA'tA. (dhaiDapaNa e avasthA kahevAya.) eTale avasthA ne paryAyamAM phera ATalo badho. 190 te eka gAmamAM evuM baneluM ke be bhaIo, te meDA para nAno bhaI rahe ne nIce moTo bhAI rahe. jagyA vaheMcI lIdhelI pAchI, nIce bheMsa bAMdhavAnI. A mArI ne A tArI jagyA bhesa bAMdhavAnI. have bheMsane pADI hatI te bAMdhavI kyAM ? rAtre TADhe marI jAya. ne nIce pelo moTo bhAI bAMdhavA nA de. tyAre pelI nAnI vahu ene UMcakIne laI jAya upara, rojeya. have ene to pADIno eno e ja paryAya dekhAyA kare. ane e to moTuM pADuM thaI gayuM, toya laI jatI'tI e. ane dhIme dhIme vadhe, grejyualI ene kazI khabara paDe nahIM. ene enI e ja dekhAya. paNa tenI avasthAmAM to niraMtara pheraphAra thayA ja kare. eTale paryAya ne avasthA. te lokoe pachI kahyuM ke 'A mUA pADuM kaI rIte laI jAuM chuM tuM !' tyAra pachI vicAramAM paDyA ne tyAra pachI chUTI gayuM. vecI khAdhuM pADuM. eTale AvuM che badhuM. jJAta e ja AtmA, dravya-guNarUpe ! praznakartA : AptavANI cothImAM ema lakhyuM che ke jJAna e ja AtmA che, te kema ? te AtmA e to dravya che ne jJAna teno guNa che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.1) paribhASA, dravya-guNa-paryAya taNI ! dAdAzrI : jJAna e ja AtmA che. kharekhara paNa jJAna karyuM ? kevaLajJAna. kevaLa eTale emAM kaMIpaNa bIjuM mikScara nahIM. kevaLajJAna ja, prakAza ja cokhkho, zuddha prakAza. A atyAre azuddha prakAza dekhAya che. zubha, azubha prakAza dekhAya che. zubhAzubha prakAzane laIne A badho mAra khAvo paDe che. pelo zuddha prakAza eTale hIro, pote potAnA svabhAvamAM cakacakyo. 191 praznakartA : eTale tAdAtmya saMbaMdha batAvyo, jJAna ane AtmAno ? dAdAzrI : haMa, jJAna e ja AtmA che. ane jJAna e eno guNa che. ane jJAna vaparAya e eno paryAya kahevAya. A jJAna e ja AtmA, jJAna kevaLa hoya tyAre dravyarUpe kahevAya ane kevaLa nA hoya tyAM sudhI e jJAna, guNarUpe kahevAya. te AtmA mULeya jJAna svarUpe ja che, paNa zuddha jJAna hoya to e dravya kahevAya. ane te ja jJAna che. eTale jJAna svarUpa upara pahoMcI javAnI vAta karavAnI, jJAnanI ja vAta karavAnI, bIjI vAta nahIM. dravya bIjI kazI vastu nathI, paNa dravya eTale amuka guNothI bharelI vastu. jJAna, darzana, zakti, sukha badhA je guNa che te bharelI vastu, temAM vizeSa karIne eno svabhAva kevo che ? e jJAyaka svabhAva che. eTale jANavAno svabhAva. tarata jANI jAya, samajI jAya e avinAbhAva saMbaMdha che. praznakartA: avinAbhAva saMbaMdha, jJAna ane Atmadravyano ? dAdAzrI : hA, dravya ane jJAna teno avinAbhAva saMbaMdha che ane jJAna e ja amuka apekSAe dravya kahevAya che. jyAM sudhI jJAna adhUruM che tyAM sudhI jJAna juduM pADyuM. AtmajJAna jyAM sudhI che tyAM sudhI dravya ane jJAna juduM paDyuM che ane saMpUrNa kevaLajJAna, tyAM AgaLa dravya, jJAna eka ja thAya che. saMkhyA, tattvotA guNotI ! praznakartA : guNonI dRSTie, saMkhyAnI dRSTie AtmAmAM jeTalA AptavANI-14 (bhAga-1) guNo che eTalA ja pudgala paramANumAM che, e vAta sAcI ? dAdAzrI : nA, enA anaMta guNo che. anaMta jJAnavALo A AtmA. pelAmAM guNo judA prakAranA hoya pudgala paramANumAM. badhAmAMye guNo che. chae dravyomAM guNo rahelA che. dravyomAM potapotAnA guNo ane potAnA paryAya, beu sAthe ja che. 192 praznakartA : paNa enI saMkhyAne ne ene lAgatuMvaLagatuM nathI ? AnA guNa ATalI saMkhyAmAM ane AnA ATalA, evuM kazuM nahIM ? dAdAzrI : saMkhyA gaNavAnI jarUra ja kyAM rahI emAM ? A tAMbAnA AvA guNa hoya, sonAnA AvA guNa hoya, pittaLanA AvA guNa hoya, potapotAnA guNamAM ja ramaNatA hoya. praznakartA : eka bAju guNothI paNa saMpUrNa zuddha chuM, sarvAMga zuddha chuM, kahIe chIe ane eka bAju AtmAnA mukhya ATha guNo kahIe chIe, to e konTrADikzana (virodhAbhAsa) nathI ? dAdAzrI : nA, enA e ATheya guNo zuddha che. e zuddhamAM azuddhi thaI gaI che A bhrAMtine lIdhe. e jJAnAvaraNa guNa che, (paNa vibhAva dazAno) enI zuddhi thaI jAya eTale jJAna thAya. darzanAvaraNa guNa che, enI zuddhi thAya eTale darzana thAya. cokhkhA guNo zuddha svabhAvika guNamAM AvI jAya. zuM pUchavA mAMgo cho tame ? praznakartA : nijaguNa eTale AtmA potAnA guNe karIne to zuddha ja che paNa AvaraNe karIne guNa che ne ? dAdAzrI : nA, e to che ja zuddha. svabhAve ja zuddha che. praznakartA H ane je ApaNe pahelA guNo kahIe chIe te AvaraNe karIne guNo kahIe chIene ? dAdAzrI : e to AvaraNe karIne. svabhAve karIne zuddha ja che. e to AvaraNa apekSAe kahIe chIe. e to nirpekSa bhAve zuddha Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.1) paribhASA, dravya-guNa-paryAya taNI ! 193 194 AptavANI-14 (bhAga-1) ja che. (anaMta jJAna, darzana, zakti, sukha, vi. vi... AvaraNanI apekSAe vibhAvika dazAnA guNa kahIe chIe) ghAtI guNamAMthI, adhAtI paryAyamAMthI.... praznakartA : paryAya e paNa anAdi kALanI sat vastu che ke koIe utpanna karelI che ? dAdAzrI : sat vastu kone kahevAya che ? guNa ane paryAya banne sahita hoya to sat kahevAya. guNa hoya, paryAya na hoya to sat nA kahevAya. praznakartA : to paryAya koNe utpanna karyA pachI ? dAdAzrI : utpanna karyA nathI, svabhAvathI ja che. praznakartA : konA svabhAvathI ? dAdAzrI : je sat vastu chene, enA svabhAvamAM ja guNa-paryAya che. svabhAvamAM eTale koIne utpanna karavAnI jarUra nathI. koI te utpanna karanAro pAkyoya nathI, utpanna karazeya nahIM. evuM kazuM che ja nahIM A. praznakartA : to pachI paryAya paNa koI utpanna karI nathI zakatuM, to kevI rIte mAnIe ? dAdAzrI : nA, paNa te utpanna karavAnI jarUra nahIM ne ! svabhAvathI ja che. praznakartA : konA svabhAvathI che ? dAdAzrI : A sUrya che ne, prakAza eno potAno guNa che. ane je A kiraNo che bahAranA te niraMtara pharyA kare. e paryAya kahevAya. evI rIte jJAna-darzana-zakti-sukha e badhA AtmAnA guNa che. jJAnadarzana-sukha-zakti, jeTalA ghAtI karma kahevAya che, e badhA (vibhAvika dazAnA) guNa che ane paryAya kyA? aghAtI je kahevAya che e paryAya che badhA. eTale vedanIya, nAma, gotra ne AyuSya, e badhA paryAyane laIne UbhA thAya che. eTale atyAre siddhagatimAM je beThA che e loko (siddha) potAnA svarUpamAM ja che niraMtara, masta. potAnA guNa jJAna-darzana-sukha e badhuM che. e pote jJAtA ne draSTA che. eTale jagatanA jIvamAtrane te jue che. pote jJAtA-draSTA eTale e eno guNa hovAthI e badhAne niraMtara joI zake che. te paNa Ama bahAra nathI jotA, aMdara ja dekhAya che nahIM. jema arIsAmAM dekhAyane evI rIte potAnA dravyamAM ja dekhAya che. mahIM jhaLake che ene. have jhaLake e savArano pahora hoyane, cAra vAge te koI UThya ja nA hoya, eTale badhA sUI rahelA hoya tevuM dekhAya. pachI pAMca vAge haraphara thatI hoya thoDI thoDI thoDI evuM dekhAya. pachI cha vAge vadhu thayeluM dekhAya. ATha-nava vAge phara phara badhuM, AkhuM ToLeToLAM pharatAM hoya evuM dekhAya. praznakartA : pheraphAra thayA kare. dAdAzrI : A lokomAM pheraphAra thAya e emanA paryAyo che. e emane tyAM pheraphAra dekhAya. have meM hAtha UMco karyo, emanA jJAnamAM paryAya thayo. jJAna kAyamanuM, avasthAo badhI pharyA kare A. eTale dravya-guNa-paryAya e AtmAnA che. pachI pudgalanAya dravyaguNa-paryAya che. praznakartA : A dravya-guNa je che e AtmAmAM dekhAya ke paryAyamAM dekhAya ? dAdAzrI : guNa to kAyamano svabhAva. guNa eTale zuM ? niraMtara sAthe rahenArA. praznakartA : have ene to kaMI karavAnuM nathI, guNane to ? dAdAzrI : kazuM karavAnuM na hoya. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.1) paribhASA, dravya-guNa-paryAya taNI ! 195 196 AptavANI-14 (bhAga-1) praznakartA : AtmAno eka bhAga che, je paryAya, e pharatuM che, ene karavAnuM che ne ? dAdAzrI : karavAnuM to kazuM koIne che ja nahIM. A sonuM che ne, te sonAnA guNadharma koI dahADo AghApAchA thatA nathI. paNa enI je vITIM thAya, phalANuM thAya, jAta jAtanA dAgInA badhI avasthAo thAya e badhI pharyA kare paNa sonuM tenuM te rahe. praznakartA : have je Atmadarzana thAya e to paryAyamAM thAya ne, bIje kyAM thAya ? dAdAzrI : nahIM, paheluM 'ene' (vibhAvika 'huM'ne) darzana thaI jAya. ene zraddhA besI jAya. pratIti thAya ke huM chuM A. pachI e anubhava thaI jAya. eTale pahelAM azuddha paryAya hatA, te zuddha paryAya thaI gayA. praznakartA : have dravya-guNa A pramANe je che enI anubhUti to thavI joIe, to ja AtmAnI ApaNane anubhUti thaI kahevAyane ? dAdAzrI : barobara che. anubhUti to mukhya vastu che ne ! ApaNane to eTaluM ja joIe ke A AvaraNa tUTyAM. praznakartA : A je anubhUti thAya che e to paryAyane thAya che - dAdAzrI : e (mULa) AtmAnA paryAya zuddha hoya. guNoya zuddha hoya ne paryAyeya zuddha hoya. praznakartA : to atyAre A badhuM cittanuM phaMkzana hoya ? prajJAnuM phaMkazana hoya ? dAdAzrI : hA, e to badhA guNa ne paryAya zuddha thAya to 'potAne kevaLajJAna thaI jAya. eTale A tyAM sudhI prajJA judI rahe. praznakartA : haMa. to te ghaDIe AtmAnA paryAya hoya ne ? dAdAzrI : hA, paNa (vibhAva dazA pachInA) paryAya zuddha thAya ne guNa paNa zuddha thAya to pachI "ene kevaLajJAna thAya. eTale peluM bAkI hoya tene laIne A badhuM juduM hoya. praznakartA : barobara. eTale guNa to zuddha ja hoya ne ? guNane paNa zuddha thavAnuM bAkI rahe che ? dAdAzrI : guNaneya zuddha thavAnI jarUra. praznakartA : e kaI rIte ? dAdAzrI : A badhuM DiscArja karmo zuddha upayogapUrvaka khape tyAre eno guNa zuddhatAnuM phaLa Ape, nahIM to Ape nahIM. to ja kevaLajJAna thAya, nahIM to thAya nahIM. atyAre guNa AvaraNavALA hoya. dravya, guNe karIne zuddha ja che (vyavahAra) AtmA badhAno, paNa paryAye karIne azuddha thayelo che. AmAM paryAyanuM zuddhikaraNa thaI gayuM, te thaI gayo pUrNa zuddhAtmA. praznakartA : azuddha cittane AtmAnA paryAya sAthe zuM saMbaMdha che? dAdAzrI : buddhi ane citta e pratiSThita AtmA("huM" - vibhAvika AtmA)nuM kahevAya che, kAraNa ke buddhi e Azayayukta che. A jJAnadarzana che te guNe karIne bharapUra che, paNa avasthAe karIne sImita che. A citta che te buddhinA paryAyo che. e paryAyo azuddha thayelA hoya dAdAzrI : mULa dravya-guNa-paryAya badhAno bhego ja anubhava 'huM'ne thaI jAya, ekalA paryAyane ja nA thAya, joDe ja hoya badhuM. guNa vagara paryAya hoya ja nahIM. paryAya nA hoya to guNa nA hoya. avinAbhAvI che badhA. eTale sAthe ja anubhava thaI jAya che. zuddha citta paryAya rUpe, zuddhAtmA dravya-guNarUpe ! praznakartA : AtmA A dehamAM che ane paryAya sAthe che, to A azuddha citta, prajJA ane AtmAnA paryAya eno zuM saMbaMdha hoya Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.1) paribhASA, dravya-guNa-paryAya taNI ! che. citta azuddha jJAna-darzana paryAya che, e buddhinI avasthAo che, te paryAyo che. buddhinI limITa pUrI thAya tyAre e buddhine anusare che. buddhi to DisIjhana Ape che te vyavasthita pramANe ja Ape che. jeTalo buddhino prakAza hoya, teTalA cittanA paryAyo hoya. 197 zuddha citta e paryAyarUpe che ane zuddhAtmA dravya-guNarUpe che, paNa aMte to ekanI eka ja vastu che badhI ! badalAya kevaLa paryAya, nahIM jJAta-darzata ! praznakartA : dravya, guNa ane paryAya, emAM paryAya e AtmAno guNa che ke enI avasthA che ? dAdAzrI : guNa hoya to e to guNamAM Ave. paryAya eTale avasthA eka jAtanI ane teya guNanI avasthA. AtmAnI avasthA nathI, guNanI avasthA che. A sUryamAM prakAzano guNa chene, te sUrya Ave eTale ajavALuM thAya. evuM chene, lAITa (IlekTrikano balba) e dravya kahevAya ane je prakAza ApavAnI zakti che e guNa kahevAya. jJAna-darzana e guNa kahevAya ane prakAzamAM A badhI vastuo jue-jANe e paryAya kahevAya. A badhI vastuo dekhAya e zeya-drazya kahevAya. dravya guNa zeya pramANe nA thAya. zeya pramANe paryAya thAya 'lAITa' (balba) tenI te ja jagyAe hoya che. praznakartA H paryAya to samaye samaye badalAyane ? dAdAzrI : hA, badalAyA kare. e vastunA guNa tenA te ja rahe, paryAya badalAyA kare. paryAya che te... praznakartA : paNa kyAreka azubha Ave ane kyAreka zubha Ave ? dAdAzrI : nA, evuM nahIM. jJAnanA paryAya badhA badalAyA kare, ane *AptavANI-3 pAnA naM.60 thI 68- AtmA- dravya-guNa-paryAya vize vizeSa vigata. AptavANI-14 (bhAga-1) jema jema vastuo pharatI jAya ema paNe jJAnanA paryAya pharatA jAya. azubha ne zubha to e paryAyamAM nA gaNAya, e to udaya kahevAya. praznakartA : e udaya kahevAya ? dAdAzrI : huM. paryAya to vastunA hoya, mULa vastunA. praznakartA : AtmAnA paryAya je che e avasthAMtara che. jevI rIte bALaka janme, pachI moTuM thAya, pachI javAnI Ave, pachI buDhApo Ave, ene paryAya kahevAmAM Ave che ? 198 dAdAzrI : ene paryAya nA kahevAya. e to badhI avasthAo kahevAya. paryAya to bahu sUkSma hoya. ene jagatanA loko samaje ja nahIM paryAyane, A avasthAone samaje. paryAya mULa vastune lAgu thAya che. have cha mULa vastu che. eka cetana, bIjuM aNu-paramANu (jaDa), pachI A dharmAstikAya, adharmAstikAya, kALa ane AkAza. A enA paryAya hoya, bIjA badhAnA paryAya nA hoya. badhI mULa vastunA paryAya hoya. eTale kharekhara to mULa vastunA guNa hoya te guNanA paryAya hoya, mULa vastunA paryAya nA hoya. vastunA guNanA ja paryAya hoya. guNa niraMtara sAthe rahevAvALA ane niraMtara sAthe rahevAnA. guNamAM ne dravyamAM phera ja nahIM, phakta paryAya enA badalAyA kare. pote tattva svarUpe kAyama rahe che ane phejhIjha utpanna thAya, pachI vinAza thAya che. jo AmAM caMdra che ne phejhIjhamAM, A trIja thaI, cotha thaI, pAMcama thaI, paNa caMdra to mULa svarUpe che ja. A to enA phejhIjha che, saMjogonA AdhAre. 'tame' pote 'huM caMdu chuM' mAno cho. eTale phejha svarUpa thayA cho. praznakartA : mAnavI, e pote mizra cetanano bhAga che mATe phejharUpa (avasthArUpa) che ? dAdAzrI : nA, mizra cetanano jo bhAga hotane to mULa svarUpe hota. A mAnavI e to phejha svarUpe che. kAraNa ke 'enI' mAnyatA Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 2 ) AptavANI-14 (bhAga-1) (2.1) paribhASA, dravya-guNa-paryAya taNI ! roMga che ke 'huM caMdubhAI chuM', enuM vartana roMga che ane enuM jJAna roMga che. jenI mAnyatA, vartana ane jJAna e jo phekTa hoya te phejhA svarUpa nA kahevAya, te mULa svarUpa kahevAya. jema A phejhIjha oNpha mUna che, evuM A AtmAnA phejhIjha che, e ja paryAya che. e phejhIjha pUrA thAya eTale pUnama thAya. tatvathI zUnya, paryAyathI pUrNa ! praznakartA: 'AtmA paryAye karIne pUrNa che ane svabhAve karIne zUnya che" e kevI rIte ? e jarA samajavuM che. dAdAzrI : A paugalika paryAya che ne, enA AdhAre pUrNa che ane svabhAve saMkalpa-vikalpa rahita che, svabhAve zUnya che. praznakartA : hA, paNa AmAM pudgalanI vAta kevI rIte Ave che ? AtmAnA je paryAya che, e pudgalane jJAtA-draSTA rUpe jue che. eTale? dAdAzrI : paryAya te, ahIM pudgalane lAgu thAya che. kAraNa ke svabhAva pachI Ave che. svabhAvamAM badhuM zUnya hoya, eTale tyAM paryAyabaryAya badhuM zUnya hoya. zeyamAM joyAkAra pariNAma te paryAya, tethI pUrNa che ane tattvathI zUnya che. anaMta zeyothI anaMtA paryAya UbhA thAya che, te jANavAmAM pUrNa che, paNa te kevaLajJAna thAya tyAre. tattvathI zUnya che, paryAyathI pUrNa che. paryAya eTale saMpUrNa loka pramANa, vyavahAra paryAyathI loka pramANa thAya. (AkhA lokane prakAzamAna karI zake eTalA.) praznakartA : AtmA dravyathI zUnya che ane paryAyathI paripUrNa che, te kyo AtmA samajAvo. dAdAzrI : A to mAnelA AtmAnI vAta che, vyavahAra AtmAnI. te dravya karIne mULa vastu svarUpe zUnya che, kazuM che nahIM. ane paryAyo AkhA lokane prakAzamAna kare che. e paripUrNa che. rileTIva AtmAnA saMbaMdhamAM che A. A rileTIva mATe che. riyalane zUnyaya nathI ne pUrNaya nathI. phera, riyala te rileTIva Atma paryAyomAM ! praznakartA : to paryAya che ne AtmAne, te A pratiSThita AtmAnI vAta che ke riyala AtmAnI vAta che ? dAdAzrI : riyalamAMya thavAnA ane pratiSThitamAMya thavAnA, badhAmAM ja thavAnA. praznakartA : pratiSThita AtmAnA je paryAya thAya ane riyala AtmAnA je paryAya thAya e bemAM phera zuM ? dAdAzrI : peluM zuddha thAya ane A azuddha thAya. A paudgalika ane peluM zuddhAtmAnuM, cetananuM cokhkhuM. praznakartA : eTale AtmAnI je avasthA che ene paryAya kaho cho ? dAdAzrI : bIjuM zuM ? e avasthA eTale paryAya thayA kare, utpanna thAya, vilaya thAya. A hamaNe joyuM, AtmazaktithI joyuM, draSTA thayo, e dRzya badalAI gayuM eTale pAchuM vilaya thayo ne e pAchuM navuM utpanna thAya. e niraMtara thayA ja kare chene badhuM. praznakartA : paNa e to paryAya thayone ! ene avasthA kahevI ke paryAya kahevA ? e to AtmAno sIdho paryAya thayone ? pahelAM avasthA thAya pachI paryAya Ubho thAya ? dAdAzrI : avasthA e ja paryAya. niraMtara hoya ja che. koI paNa tattva hoyane, te paryAya sahita ja hoya. nahIM to tattva ja kahevAya nahIM. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.1) paribhASA, dravya-guNa-paryAya taNI ! 201 202 AptavANI-14 (bhAga-1) praznakartA : paNa Ama vaijJAnika rIte joIe to pudgalanA je paryAya che ane AtmAnA paryAya che e bemAM ghaNo taphAvata kahevAya. e benI sarakhAmaNI thAya nahIM. dAdAzrI : A cetana che ne A jaDa che. praznakartA : have jaDanA je paryAyo che enI sarakhAmaNImAM A je cetananA je paryAyo che e kevA jatA haze ane kevI rIte enI asaro thatI haze ? dAdAzrI : kazuM asara nahIM thAya. pelA dezya rUpe che ane A draSTA rUpe che, ekanA eka ja jAtanA. pelA joya rUpe che ane A jJAtA rUpe che. philmamAM jaDa vastu Ave ane jonAra cetana hoya. ane vastu to eka ja ne beu sparza eka ja jAtanAne ! jo AtmAnA paryAya nA badalAtA hoya to jJAtA-draSTA zI rIte thAya 'pelo' ? dRzya badalAyA kare eTale pachI AtmAnA paryAya badalAya. praznakartA: AtmAnA paryAya ane avasthA be eka ja kahevAya ? dAdAzrI : badhuM eka ja. e avasthA eTale pheraphAra thayo. peluM dezya je joyuM te draSTA badalAyA karavAno, eTale AtmAne e jovApaNuM badalAyA karavAnuM. paNe bIjuM dRzya AvIne UbhuM rahyuM hoya to AtmA bIjuM dRzya jue. zeye pheraphAra thAya ane A jJAtAya pheraphAra thAya. praznakartA : eTale AtmAnA paryAyane avasthA kahI zakAya ? dAdAzrI : avasthA zabda hoya ja nahIM, A to badhuM paryAya hoya paNa A to paryAya tamane samaja paDe nahIM, mATe avasthA zabda bolavo paDe che. chuM toya nahIM samajAtuM. e to bahu ja UMDI, bahu jhINI vAta che. praznakartA : have thoDuM ghaNuM samajAvone, dAdA. eTale amane samajaNa paDe. dAdAzrI : nA, e buddhimAM nathI Utare evI. eTale A ame tamane kahIe ne, e tamane buddhithI jeTaluM samajAya eTaluM samajo. praznakartA : paNa AtmAnA paryAya e ja nijaavasthA kahevAya ? dAdAzrI : nA, nA, paryAya ekalI nijaavasthA kyAMthI ? e to guNa, dravya ne paryAya traNeva sAthe hoya ene nijaavasthA kahevAya. sAthe nA hoya to e tattva ja nA kahevAya. dareka tattvane traNeva sAthe hoya. jaDa tattvane, cetana tattvane, badhAne hoya, nahIM to tattva ja nA kahevAya. eTale dareka tattva vyavahArathI vinAzI che ane nizcayathI badhA avinAzI che. eTale A badhI bahu jhINI vAto, bahu UMDA utaravuM enA karatAM ApaNane dAdAe kahyuM e jJAtA-draSTA rahevuM atyAre. jJAtA-drA zemAM raho ? tyAre kahe, A caMdubhAInuM je cAle che e joyA karavAnuM. A jhINuM kAMtavA jatAM to bhUlA paDI jaIe. eTale A jADuM zIkhavADyuM che e rIte sAruM che. jJAtA-draSTA, zeya AvyuM ke jJAtA Ubho thayo. dezya AvyuM ke draSTA Ubho thayo. zeya ane dezya aneka hoya. zaiya ane dezya badalAyA ja kare, vAreghaDIe. dharmAstikAya eTale ke gatisahAyaka tattvaya badalAyA kare, pelA bIjA sanAtana tattvoya badalAyA kare. dareka tattvo parivartana thayA kare. A buddhi sAthe UMDA utaravA jatAM vikalpamAM ghUsI jAyane to pachI kharaDAya UlaTo, DAgha paDe. enA karatAM AjJAmAM rahevuM. praznakartA : nA, barobara che. e vAta kharI che. dAdAzrI : arjunane je jJAna prApta thayuM hatuM, te jJAna meM tamane ApyuM che, kSAyaka samakita. eTale A AtmAnI upara je pratIti beThI. te khase ja nahIM. amArI AjJA pALane eTale pratIti rahe. pachI praznakartA : to avasthA zabda ja khoTo che ? dAdAzrI : nA, nA, avasthA tamane samajavA mATe kahevuM paDe, jADI bhASAmAM. tamane paryAya samajAya nahIM. paryAya to tamane huM kahuM Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.1) paribhASA, dravya-guNa-paryAya taNI ! 203 204 AptavANI-14 (bhAga-1) emAMthI vijJAna UbhuM thAya ane enAthI mukti UbhI thAya, badhuM Ama joDe joDe thayA ja kare. judA bannetA paryAya, saMgadoSa ane ebsolyuTatA ! praznakartA : pahelo je paryAya Ubho thaIne ApaNane jovAmAM Avyo, karmaphaLarUpe ja paryAya hoya che, to e karma kyAre baMdhAyA ? dAdAzrI : karmano kyAM savAla che ? paryAya e karma nathI. iTarnala vastu konuM nAma kahevAya ? koI paNa vastu Tarnala hoya to enI aMdara guNa hovA ja joIe. guNa paramenanTa che ane paryAya vinAzI che. A rIte A jagata UbhuM thayeluM che. praznakartA ene mATe A lokoe ebsolyuTa zabda vAparyo ? dAdAzrI : te ebsolyuTa vastu judI che ane ebsaoNlyuTa je che ne, eya paryAya sahita che. paNa enA paryAya pachI judA hoya che, A paryAya judA che. A saMgadoSa paryAya che. anAtmAnA saMgadoSathI to A paryAya che. A saMga chuTTo paDyA pachI paryAya pelA cokhkhA, kliyara rahe che. have A kahe che ke zenA AdhAre A badhuM cAlI rahyuM che ? to niyatinA AdhAre. A pravAhanI peThe vahI rahyuM che ane anAdithI pravAha vahyA ja kare che. have AmAM buddhi zI rIte kAma kare ? AtmAo anaMta che ane pudgala eTale paramANu anaMta che ane Ama samaraNamAM che. eTale be sAthe thayA eno saMgadoSa lAgyo che. e saMgadoSathI A utpanna thayuM tyAre saMga to che, jyArathI che tyArathI saMgadoSa che. eTale A iTarnalane zarUAta na hoya. praznakartA : Apa hamaNAM ja bolyA ke utpanna thayuM che ? dAdAzrI : zabda to bolavo paDe tamane samajavA mATe ke bhaI, tamane dekhAya che te zenA AdhAre ? A sUrya ApaNe savAramAM Uge che. tyAM Ugyo kaheze, ahIM Athamyo che, isa dheTa phekTa ? praznakartA : nA, e to dekhAya che. dAdAzrI : tArI samajaNamAM dekhAya ke nahIM ? evuM ja che A. amane badhuM dekhAya ke AvuM kazuM che nahIM A badhuM. pelAne tyAM ema ja dekhAya ke surya Ugyo ane Athamyo. eTale e loko mATe barobara che, ene jevuM dekhAya che, evuM e bole che. sUryane evuM dekhAtuM haze ? sUryane zuM dekhAtuM haze ? praznakartA : sUryanI jagyAe jaIne jue to Ugyo nathI ne Athamyoya nathI ema Ave ne javAba ? dAdAzrI : haM. Ugyoya nathI ne Athamyoya nathI. ghaNI cIjo evI che ke je potAnI dRSTi bahAranI che, A buddhinI bahAranI che. praznakartA : eTale bigInIMgalesa, enDalesa. (zarUAta vagaranuM, aMtahIna) A be vAkyo ? dAdAzrI : enDalesa, basa. paNa A vAta samajavA jevI che. praznakartA : nA, mane to A anaMtInA niyamanuM samAdhAna joIe che. dAdAzrI : badhA niyamanuM samAdhAna che. paNa niyamanuM samAdhAna paddhatasara samajIne hovuM joIe. jema A sUryanA jevuM thAya che. dareka loko kahe che, Ugyo ne Athamyo. AtmAmAM evA guNa che, anAtmAmAMya evA guNa che. utpanna thavuM, vinAza thavuM, dhruvatA choDavI nahIM. A kALa tattvamAMya evA guNa che. A kALa je che ne, utpanna thavuM, vinAza thavuM, dhruvatA choDatuM nathI. AkAzamAMya evA guNa che. AkAzamAM utpanna thavuM, vinAza thavuM, dhruvatA choDato nathI. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] guNa-paryAyatA sAMdhA, dRzyo sAthe ! bheda, buddhithI jovAmAM te prajJAthI jovAmAM ! praznakartA : huM jJAtA-draSTA thaIne jovAno prayatna karuM chuM, te ghaDIe paNa buddhi jotI hoya ema lAge che. dAdAzrI : e kharuM kahe che. buddhi ja jue che (riyala) jJAtAdraSTA to buddhiya na pahoMce tyAM zarU thAya che. A badhI zeya vastuno jJAtA-draSTA 'huM' nathI lAgato, paNa A buddhi lAge che. paNa A buddhino jJAtA-draSTA koNa ? AtmA. 'evuM lAge che' tyAre draSTA tarIke joyuM ane 'jANavAmAM Ave che' tyAre jJAtA tarIke jANyuM. praznakartA : eTale A AkhA divasanuM jovAnI prakriyA hatI to ene jonAro je che, ene paNa jonAro bIjo hoya che ema ? to pahelo jonAro koNa che ? dAdAzrI : e che te upAdAna kaho, buddhi kaho ke ahaMkAra kaho, ne tene paNa jonAro e AtmA. jonAraneya jANe. praznakartA : to AmAM prajJA kyAM AvI ? dAdAzrI : e ja prajJAne ! mULa AtmA to mULa AtmA ja che. praznakartA : e DimArkezana kevI rIte khyAla Ave ke A buddhinuM jovA-jANavAnuM che ane A 'potAnuM' jovA-jANavAnuM che ? AptavANI-14 (bhAga-1) dAdAzrI : buddhinuM to Ama AMkhe dekhAya te ja jovA-jANavAnuM athavA kAnathI saMbhaLAya te, jIbhathI cakhAya te, e buddhi badhI. 206 praznakartA : eTale A IndriyanuM thayuM paNa bIjuM badhuM paNa aMdara cAlatuM hoya ne buddhinuM dekhAvAnuM ke A pakSapAtI che, AvA che, tevA che e badhuM paNa buddhi ja jue ne ? dAdAzrI : A badhuM jue, e buddhinuM ja. ane AtmAnuM jJAnadarzana to jovuM ne jANavuM e judI vastu che. dravyone jue-jANe, dravyanA guNane jANe, enA paryAyane jANe, e badhuM jANavuM-jovuM, enuM nAma AtmA. agara to mananA badhA paryAyane jANe. buddhi to mananA paryAya amuka hada sudhI ja jANI zake, jyAre AtmA mananA badhA ja paryAyane jANe. buddhine jANe, paristhitine jANe. ahaMkAranA paryAyo jANe, badhuM ja jANe. jyAM buddhi nA pahoMce, tyAM pachI enuM (AtmAnuM) cAlu thAya. praznakartA : ane je caMdubhAIne jue che e buddhi ? dAdAzrI : e buddhi jue ane buddhine jue che te AtmA. buddhi zuM karI rahI che, mana zuM karI rahyuM che, ahaMkAra zuM karI rahyo che, badhAne jANanAra te AtmA. AtmAnI AgaLa paramAtmApada rahyuM. zuddhAtmA thaI gayo te paramAtmA bhaNI gayo ane paramAtmA thayo tene kevaLajJAna thaI jAya. agara to kevaLajJAna thayuM te thaI gayo paramAtmA. phUla (pUrNa) thayo, nirvANapadane lAyaka thaI gayo. eTale jovA-jANavAno upayoga rAkhavo joIe, Akho divasa. praznakartA : A pudgalanI badhI vastu je jue che e jovAnI badhI je kriyA che, e buddhikriyA che ke jJAnakriyA che ? dAdAzrI : e Ama to prajJAnA bhAgamAM ja jAyane ! ahaMkAra ane buddhinI kriyAthI thoDuM samaja paDe, bAkI prajJA sivAya nA samaja paDe. praznakartA : Apa kaho chone ke ame jJAna ApIe eTale Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.2) guNa-paryAyanA sAMdhA, dRzyo sAthe ! 207 208 AptavANI-14 (bhAga-1) AtmA ane dehane chUTA pADI ApIe chIe, to A baMnene judo pADanAro jue che koNa ? dAdAzrI : be vastu che jonArI. eka to prajJA che ane prajJAnuM kAma pUruM thaI gayA pachI AtmA che. AtmA jJAyaka tarIke rahe che. prajJAthI mAMDIne AtmA sudhIno jonAra che. prajJAnuM kAma pUruM thAya eTale AtmA pote, jJAyaka tarIke thaI jAya che. praznakartA: eTale A jovuM-jANavuM je kIdhuM AtmAnuM, e dravyone jANe ? dAdAzrI : haM ! praznakartA : e dravyane, dravyanA guNadharma ane dravyanA paryAyane kevI rIte jANe, emAM zuM zuM joi zake ? eno ekkekTa dAkhalo Apone ! dAdAzrI : A konA guNadharma che e badhuM jANe. pudgalanA guNadharma che ke cetananA guNadharma che. pachI bIjA guNadharmeya jANe badhA. AkAzanA guNadharma zuM che e badhuM jANe. pachI kALanA zuM guNadharma che e jANe. phera, prajJA ane paryAyamAM ! praznakartA : AtmAno paryAya eTale evo eka dAkhalo batAvo ke khyAla Ave ke A AtmAno paryAya kahevAya. dAdAzrI : A tame che te caMdubhAInI bhUla joI lo cho ne, e bhUla pachI pharI dekhAya che ? praznakartA : nA, e pachI nA dekhAya. dAdAzrI : pachI nA dekhAya, eTale enuM nAma paryAya kahevAya. AtmAnI sAthe je kAyama rahe e che te jJAna kahevAya, guNa kahevAya. ane je avasthA pUratuM rahe, tatparatuM e paryAya kahevAya. je jJAna potAnA doSane dekhADe che, e jJAna nathI, paNa e jJAnano paryAya che. praznakartA : A prajJA che te paryAya kahevAya ? dAdAzrI : nA, prajJA e to vastu ja judI che. e paryAya nahIM. paryAya to konuM nAma kahevAya, AvIne jato rahe tarata, avasthA bilakula TUMkI hoya. AtmA to jJAna svarUpa che. paNa eno prakAza utpanna thAya. emAM badhuM dekhAya e avasthAo che. A joyuM, te joyuM, badhuM jo jo karyA kare che, paNa te joyA pachI eka pUruM thayuM, bIjuM jue, trIjuM jue. e avasthAo kevI hoya ? utpanna thAya, thoDo vakhata Take, (Take eno artha dhruva nathI kAraNa ke avasthA Take tyAre temAM sUkSmatAe parivartana to cAlu ja hoya che.) ane pAchuM laya thAya. utpanna thAya, thoDo vakhata Take ne laya thAya. ane laya thAya to pAchI bIjI avasthA utpanna thAya. e niraMtara cAlyA ja karavAnuM, pudgalamAMya evuM. pudgalanA paryAya tamane dekhAya badhA. pelA tamane bahu jaladI nA samajAya. atyAre badhuM (vibhAvika) AtmA je jue che bahAra, te badhA paryAya che. enA guNa che te kAyamanA hoya, paryAya TempararI hoya. praznakartA : paNa AtmAnA to aneka paryAyo hoya, asaMkhya paryAyo hoya ? dAdAzrI : AtmAnA asaMkhya nahIM, naryA anaMta paryAya hoya. enI gaNatarI hoya nahIM ne ! paryAya vitA, nahIM Atmaastitva ! praznakartA: paNa AtmAnA potAnA paryAya je che e kaMI judA ja hoya ke A pudgalanI sAthe ja lAgu paDelA hoya ? dAdAzrI : (AtmAnA) svabhAvanI sAthe hoya. praznakartA : hA, paNa e to AtmAnA paryAya, eno kaMI dAkhalo Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.2) guNa-paryAyanA sAMdhA, dazyo sAthe ! Apo to kaMI samajAya ne ke A AtmAno paryAya. dAdAzrI : paryAya zabda Ave ne ? e haju svabhAvanA paryAya nA hoya A, A vibhAvanA paryAya che. praznakartA : paNa svabhAvanA paryAya kevA hoya ? 209 dAdAzrI : svabhAvanA paryAya zuddha ja hoya. praznakartA : hA, paNa emAM kaMI vividhatA hoya ke eka ja prakAra hoya ? dAdAzrI : emAM vikalpa bhAva hoya nahIM ne ! pelI mAnyatAo nA hoyane ! svabhAvathI ja hoya ane A to mAnyatAo badhI, vikalpo. saMkalpa-vikalpa. (badhuM vibhAvanA paryAyamAM hoya.) praznakartA : pudgala paryAya to samajAya paNa AtmAnA paryAya kevA hoya ? e dAkhalo ApIne samajAvo. dAdAzrI : sUryanuM je teja, ajavALA nAmano guNa che e eno guNa kahevAya. kiraNo che e paryAya che. eno je guNa che, e kAyamano rahe. ane A paryAya che te pAchA UDIye jAya. paryAya vinAzI che. praznakartA : paNa AmAM to ajavALAnAM kiraNa hoya che, to AtmAmAM jJAna-darzananA paryAya kevA hoya ? dAdAzrI : e jJAna e prakAza che. ane jJAna thakI jANavuM e paryAya che. jANavuM-jovuM e badhA paryAya. je mULa svabhAva che e kAyamano hoya ane paryAya to badalAyA kare, je jANavuM-jovuM badalAyA kare e enuM nAma paryAya kahevAya. praznakartA : paNa zeya je jANavAnuM ane jovAnuM che, e jJeya to paudgalika che, to emAM Ano paryAya kyAM gaNAya ? dAdAzrI : paNa e jJAnane paryAya che. jJAnanA paryAyathI 'tame' zeyane jANI zako. e paryAya pachI nAza thaI jAya ane je jJAna che AptavANI-14 (bhAga-1) e kAyamane mATe rahe, e guNa che AtmAno. jJAna ane darzana e be kAyamanA guNo che. keTalAye bIjAM guNo che evA ke je kAyamanA che. 210 praznakartA : A pudgalane anulakSIne je paryAya utpanna thAya che e to samajAyuM. paNa ke AtmAnA svataMtra potAnA paryAyo kharA ke je kyAMya pudgalanI joDe saMbaMdhamAM nathI AvatA ? dAdAzrI : svataMtra paryAya sivAya AtmA hoya nahIM. praznakartA : pudgala nA hoya to AtmAnA paryAya ja nA hoya ne ? dAdAzrI : eTale A AtmAnA guNa ane paryAya to hoya ja, nahIM to AtmA ja hoya nahIM. e mAnyatA ja roMga pachI. zemAM lakheluM che AvuM ? prazna ja nA hoya Avo. pudgala nA hoya eTale ? pudgala nA hoya, to bIjuM hoya, trIjuM hoya, paNa A je jovA-jANavAnI kriyA che, guNa e vaparAyA vagara rahe nahIM, niraMtara cAlu. siddhakSetramAMya vaparAyA kare niraMtara, covIseya kalAka. e AtmAne ApaNe zraddhelo kAmano, nahIM to pachI je AtmAmAM ApaNe paryAya nA samajIe ne, to e zraddhA khoTI che. AtmA dravya, guNa ane paryAya sahita ja hoya. praznakartA : eTale siddhakSetramAMya paryAya kharA ? dAdAzrI : badheya paryAya. jyAM AtmA che tyAM guNa ane paryAya, beu sAthe hoya. praznakartA : pudgalanI joDe kyAMya saMbaMdha lAgu paDato nathI evA AtmAnA svataMtra paryAyo kayA ? dAdAzrI : hoya, badhAya paryAyo ja hoya ne ! praznakartA H dAkhalo ApI zakAya ? dAdAzrI : badhA dAkhalA che ne ! paryAya hoya, te pudgala che ene joyA vagara rahe ja nahIM. pudgala sivAya bIjI vastuo joI Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.2) guNa-paryAyanA sAMdhA, dazyo sAthe ! zake. ane potAnA paryAya vagara vastu ja nA hoya. AtmAnA svataMtra paryAya hoI zake nahIM evuM bolAya nahIM. AtmAnA paryAya nA hoya to AtmA ja jato rahe. pachI khalAsa thaI jAya. kaMI ekaluM pudgala kAma nahIM karatuM, badhI bahu cIjo che tyAM. paNa atyAre to eka A pudgalane ekalAne jozo eTale badhI bahu cIjone joI zakAze. jovAjANavAno jeno mukhya guNa che. ane dhaMdho ja eno jovA-jANavAno, niraMtara Akho dahADo. eTale paryAya Akho dahADo hoya ja. be-be prakAro, draSTA te dRzyotA... cAra bhAga-be bhAga draSTA ane be bhAga dRzya. 211 praznakartA : dAdA, e draSTAnA be bhAga kyA ane dRzyanA be bhAga kyA? dAdAzrI : draSTA mULa svarUpe rahe che, draSTA svarUpe vItarAga ane bIjA draSTA 'huM', buddhi che te 'Ane' (pratiSThita AtmAnA kAryone) jue. paheluM dRzya che te pratiSThita AtmA, bIjuM dRzya enAM kAryo. be prakAranAM dRzya ane be prakAranA draSTA. be prakAranA jJAtA ane be prakAranA jJeya ! eTale AtmA (prajJA, zuddhAtmA) ane AtmA (vibhAvika AtmA, vibhAvika 'huM')nA paryAya (te buddhi). ane A pratiSThita AtmA ane enA paryAya e be zeya che. bhagavAna (mULa dravya)ne kazuM nA thAya, paryAyamAM dekhAya. praznakartA : dAdA, Ape je draSTA be kIdhA ne, temAM daraasala AtmA e mULa draSTA ? dAdAzrI : zuddhAtmA. praznakartA H zuddhAtmA ane bIjo draSTA je che te, AtmAnA paryAyo je che te ne ? dAdAzrI : e (vibhAvika AtmA)nA paryAyo UbhA thAya che te. "vadhu satsaMga mATe AptavANI-13 (pU.), ce.-7 jonAra, jANanAra ane tene jANanAra. AptavANI-14 (bhAga-1) AtmAnA paryAyo che, te konA paryAya jue che ? pratiSThita AtmAnA paryAyone A badhuM mULa AtmA nA jue. ene emAM paDelI nahIMne, vItarAga ! 212 praznakartA : e vItarAga che ? dAdAzrI : hA. vItarAga to A (AtmAnA paryAyo)ya kharA, je 'A rAga che' evuM jANe ane 'A dveSa che' evuM jANe ane 'bhagavAna' (mULa AtmA) pote vItarAga rahe. emane emAM rAgeya nathI ne dveSaya nathI. praznakartA : pahelo draSTA e daraasala AtmA, e zuM jue che ? dAdAzrI : e to vItarAgatA ja jue. e rAga-dveSa kevI rIte jue ? e rAga-dveSa emAM che nahIM, kazuM che nahIM. emane to A udayane AdhIna je badhuM che, te joyA kare. emane sAruM-khoTuM nA hoya. praznakartA : eTale tattva svarUpe joyA kare badhuM ? dAdAzrI : tattva svarUpeya jue ne atattvaneya jue. praznakartA : atattvane paNa jue ? dAdAzrI : bannene jue, paNa vItarAga. praznakartA : ane bIjA draSTA koNa che ? dAdAzrI : e enA paryAya che. praznakartA : mULa AtmAnA paryAya e paNa draSTArUpe ja rahe che ? dAdAzrI : draSTArUpe rahe, vItarAgeya hoya paNa 'A khoTuM che ane A sAruM che' evuM jANe, eTale tyAM sudhI e paryAyo buddhinA kahevAya. (jJAna lIdhA pachI ahaMkAra nathI raheto, tethI buddhi jue, emAM ahaMkAra nahIM hovAthI rAga-dveSa nathI thatAM.) mULa AtmAnA paryAya paNa zuddha hoya che. mULa AtmAnuM jJAna zuddha, enA paryAya zuddha ane A Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.2) guNa-paryAyanA sAMdhA, dezyo sAthe ! 213 214 AptavANI-14 (bhAga-1) (vibhAvika AtmAnuM) (jJAnI padamAM) jJAna zuddha, paryAya zuddha nahIM. praznakartA : jJAna zuddha ane paryAya zuddha nathI, chatAM e juejANe che ? dAdAzrI : hA. A dAdAne je che te vItarAgatA. paryAyamAM paNa emane rAga-dveSa nahIM AvavAnA. chatAM paNa 'A sAruM che ne te khoTuM che evuM jANe. enAthI nIcenA bhAgamAM buddhi jevuM pada, e hoya che, je paugalika gaNAya che. emAMthI rAga-dveSa hala thAya. (kAraNa ke buddhi je jue-jANe temAM ahaMkAra bhaLelo hoya to rAga-dveSa thAya) ane A dezya zuM che ? e to enA cAra bhAga karavA sArA. eka draSTA, bIjo draSTA, trIjuM dRzya ane cothuM dazya. praznakartA : pachI bIjo zeya ane bIjA jJAtA, ane pahelo jJAtA ane pahelo zeya paNa kahyuMne ? dAdAzrI : hA, jJAtA ne draSTA, e beu sAthe che. praznakartA : eTale be rUpe jJAtA ne draSTA, be rUpe dRzyo ane be rUpe joyo. dAdAzrI : barobara. jyAre zeyathI zuddhatA AvI jAya che (jJayamAM tanmayAkArapaNuM chUTe che, zeyathI chUTo thAya, zeyono vItarAgatAthI jJAtA rahe ema zeyothI potAne zuddhatA AvatI jAya che), eTale pAcho mULa svarUpa Avyo. praznakartA : A vAta jarA pharIthI kaho. dAdAzrI : zeyathI zuddhatA AvI jAya eTale 'pote' Akhoya zuddha thaI jAya, paryAya ane zeyathI. vicArI joje, A bahu jhINI vAta che. praznakartA H eka vakhata evI vAta nIkaLI hatI, be prakAranA zeyo avasthA rUpe che ane eka prakAranuM zeya tattva svarUpe che. dAdAzrI : e to ApaNe gaNI joyuM, bAkI Ama be ne be cAra ja gaNAya. AtmAnuM jJAna, eno svabhAva bagaDato nathI. jJAna vItarAga ja hoya che. paryAya ekalA ja bagaDe. kAraNa ke jJAna che te paramenanTa che avinAzI che ane paryAya che te avasthAo che, e vinAzI che. je avasthAvALuM jJAna ane buddhi gaNAya che. te vinAzI che. e vinAzImAM A dekhAya che badhuM. praznakartA : have, Ape ema kahyuM ke paheluM dRzya pratiSThita AtmA ane bIjuM dRzya pratiSThita AtmAnI kriyAo, to ene je zuddha dekhAya che e zuddha dekhAvAmAM... dAdAzrI : beuM, beu. praznakartA : A banne dekhAyA kare ? pratiSThita AtmA ne enI kriyAo. be draSTA kIdhA ane be dezya kIdhA, to pahelA draSTA pratiSThita AtmAne jue che, evuM kahyuM. dAdAzrI : kayo AtmA ? praznakartA : pahelo draSTA pratiSThita AtmAne jue che, eTale pratiSThita AtmA paheluM dRzya che. ane pratiSThita AtmAnI kriyAo, e bIjuM dRzya che ane bIjA dezyane bIjo drA eTale paryAyo jue che? dAdAzrI : hA. ane pahelo draSTA pratiSThita AtmAne jue che. praznakartA : to je zuddha dazA utpanna thaI, tyAre ene A banne dezyo hoya ? dAdAzrI : eka ja dezya hoya. praznakartA : kayuM ? dAdAzrI : zuddha ja. zuddha ane avinAzI, zuddha vinAzI hoya nahIM. zuddha to avinAzI ja hoya haMmezAM. eTale zuddha ne evI badhI avinAzI cIja jue, chaye tattvo. vibhAvika AtmA paryAya svarUpe vinAzI che ane jJAna svarUpe Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 216 AptavANI-14 (bhAga-1) (2.2) guNa-paryAyanA sAMdhA, dezyo sAthe ! avinAzI che. kevaLajJAna pachI vibhAvika paryAya hotA nathI. pote' paryAya svarUpe vinAzI che ane jJAna svarUpe avinAzI che. kevaLajJAna pachI 'pote' paryAya svarUpe hoto nathI. thoDuM ghaNuM tamane samajAya evuM che ? praznakartA : dAdA, thoDuM samajAya che. dAdAzrI : mane bolatAM phAvatuM nahIM. praznakartA : nA, paNa dAdA have hamaNAM kaSTa na lo. dAdAzrI : hA, te vAMdho nahIM e to. paNa phoDa to pUrepUro nIkaLe. je vAto nIkaLI, pharI koI vAra AvI vAta nIkaLe nahIM. AtmA vinAzI kahevAya nahIMne ! ane enA paryAya vinAzI che eTale e buddhimAM jAya. ene buddhi gaNI che. ane te je buddhithI A dekhAya che, e buddhi kyAMthI utpanna thaI ? tyAre kahe, (vibhAvika) AtmAnA paryAyathI nIkaLe che. buddhi vinAzI che ane vinAzI mAtra mULa svarUpamAM nathI. e to jyAre paryAyamAMya tamane zuddha dekhAya, tyAre mULa zuddhAtmA thayo kahevAya. paryAyamAM kevuM dekhAvuM joIe ? praznakartA : zuddha dekhAvuM joIe. paNa e zuddha dekhAtI vakhate 'A sAruM ane A khoTuM', evuM paNa dekhI zake che ne ? dAdAzrI : nA. praznakartA H nahIM ? tyAM sudhI azuddha kahevAya ? dAdAzrI : e je kahyuM ke, emAM jeTalI kacAza che 'amArI' (jJAnI pada), eTalA ja paryAya "mAre bagaDelA. eTalA paryAya zuddha thaI jAya, to amArA jJAnanA paryAya ekadama cokhkhA thai jAya. samajAya evuM nathI ? vAMdho zuM Ave ? jANIe ke ATalA sudhI azuddha che. praznakartA : Ape kahyuM ke ATalA jJAnanA paryAya azuddha che, to e zenA AdhAre ? eTale kaI azuddhatA che emAM ? dAdAzrI : e amArI dazA saMpUrNa thaI nathI, saMpUrNa vItarAga. paryAya paNa vItarAga joIze ane jJAneya paNa vItarAga joIze. praznakartA H paryAyamAM vItarAgatA kyAre Ave ? dAdAzrI : cokhkho thAya tyAre. badhAM karmono nikAla thaI jAya. e karmo kaI jAtanAM pAchAM ? aMdara cokhkho thaI jAya, pachI ghaNA kALe che te bahAra cokhkho thAya. ame kahIene ke "ame AtmAe karIne saMpUrNa zuddha chIe, jJAna karIne saMpUrNa zuddha chIe, paryAye karIne 'ame' azuddha chIe. praznakartA : eTale e karmano udaya Ave tyAre zuddhatA pariNAma pAme evuM ? tyAM sudhI e belensa raheze, penDiMga raheze. dAdAzrI : hA, paDI rahyA hoya tyAM sudhI nA thAya. e (bharelo mAla) bahAra nIkaLI jAyane, pachI paryAya zuddha thaI jAya. praznakartA ane e paryAyane ApaNe jovAthI zuddha thaI jAya ? dAdAzrI : hA, pachI zuddha ja rahe che. bIjuM dekhAya nahIM. azuddhi dekhAya nahIM. paryAyamAM caMcaLatA e nAza thaI jAya. thoDuM samajAya che ? ema karatAM paryAyanuM svarUpa juduM thayuM (zuddha thayuM), have AtmAnuM svarUpa keTaluM? e jJAna ane paryAya. praznakartA : AtmAnuM svarUpa jJAna ane paryAya ? dAdAzrI : basa. praznakartA : e AtmAnuM svarUpa gaNAya ? dAdAzrI : jJAnano svabhAva evo kAyamanuM rahevuM ane paryAyano bahu jhINI vAta che A. AvI vAta ja nA karAya. A sAmAnya vAta hoya A. A to amAre ekalAne ja jANavAnI vAta. ame Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.2) guNa-paryAyanA sAMdhA, dazyo sAthe ! 217 218 AptavANI-14 (bhAga-1) svabhAva jevuM dekhAya evuM ja jue. praznakartA : avasthArUpe hoya ? avasthA svarUpane jovuM, e paryAyonuM kAma ? dAdAzrI : avasthA svarUpane jue. eTalAmAM jJAna aMtarAI rahe eTalAmAM paryAyathI jue ha. ane pote jJAnamAM jue tyAre AkhuM kevaLajJAna svarUpa ja dekhAya. praznakartA : jJAna aMtarAI rahyuM hoya, eTalAmAM e paryAyarUpe jue, e jarA pharIthI kaho. dAdAzrI : kevaLajJAna paryAyarUpe hotuM nathI. A "jJAna" to AtmAno guNa kahyo saMsAra arthe, saMsAranA svabhAva mATe. AtmAno mULa guNa vijJAna sudhI jaI zake. kAraNa ke AtmA je avinAzI che, emAM vinAzI pada hoya ja nahIM. samajaNa paDI ? praznakartA: haM. dAdAzrI : konI pAse A "jJAna" mUkavAnuM che? tyAre kahe, paryAyI lokone mATe A jJAna mUkavAnuM che. bAkI mULa svarUpe kevaLajJAna ja hoya. dravya, guNa, paryAyothI ekatA ja, A traNevanuM zuddhikaraNa thai gayuM, te thai gayo pUrNa zuddhAtmA. paNa A kALane lIdhe pUrNa kevaLajJAna thatuM nathI. mane ja 356 DIgrIe AvIne rahyuM che ne ! buddhi, jaDa ke cetata ? buddhine dareka dharmavALAe jaDa kahI. ane jaina dharme cetana kahI. sAMbhaLavAmAM AveluM koI dahADo ? jaina dharmaya buddhine cetana kahI che, evuM? praznakartA : e buddhi eTale matijJAnamAM mUkI che ne ? dAdAzrI : jJAnamAM hoya ja nahIM ne ! praznakartA : matijJAna svarUpe kahevAya ? dAdAzrI : buddhi eTale ahaMkArI jJAna ane AtmAnA (vibhAvika) paryAya e ahaMkArI jJAna. praznakartA : AtmAnA vibhAvika paryAya e ahaMkArI jJAna ? dAdAzrI : hA. ane svabhAvika paryAyeya vastu judI che, bahu UMDI vAta che. vAta karAya nahIM atyAre. ahIMthI bIjA loko vAta jANe ane cUMthaNAM cUdhyAM kare. 'prakAza sAdhanone nicAryA, jJAna-darzana paryAye" zAstrakAroe kahyuM che. dAdAe paryAyanI nA pADI che, zuM vAta che ? eTale vAta nA karIe. vAto ja loko laI jAya ne pachI ! ko'ka bolI UThe ne ! AvI keTalIka vAto ame ApIe nahIM, je duniyAne nukasAna kare, evI. e amAre ekalAne ja samajavAnuM ane pustakamAM, jaina zAstramAM jozo tyAre khabara paDaze, te vedAMta ene jaDa kahe che, phalANo ene jaDa kaheze, paNa jaina zAstro ene (buddhine) cetana kahe che. praznakartA : eTale dAdA, ApaNe jene nizcetana cetana kahIe chIe te ja cetanane ? dAdAzrI : hA, te ja nicetana cetana. nizcaya cetana kahIe te nahIM. nizcaya cetana kahIe chIe ne ! e to ApaNe AtmAmAM rahyA tyAre, e to jJAnamAM Ave. nizcayano Dakho nathI. nizcayamAM Dakho nathI. nizcaya cetana kahIe to nizcaya buddhi kahevAya, paNa evuM nathI. zuddha jJAnadazAmAM dekhuM zuddha ja ! evuM samajavAnuM che ke paryAya e vinAzI che ane jJAna avinAzI che. paryAya vinAzI cIjo (ne vinAzIrUpe) joI nA zake. (vinAzI saMbaMdhane sAco mAne, kAyamano mAne.) vinAzImAM vinAzI jovAnI zakti jo keLavAya tyAre jJAna kahevAya. bIjuM to che ene e rUpe jue, pudgalane jue. bIjuM kazuM nahIM. pudgala eTale vikRta paramANu. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.2) guNa-paryAyanA sAMdhA, dazyo sAthe ! 219 praznakartA : pula (vikta paramANu) rUpe jue, eTale vinAzIrUpe jue evI rIte ja thayuM ne ? dAdAzrI : hA, evI rIte ja. praznakartA : paNa vizeSatArUpe nA hoya emAM, sAmAnyabhAve hoya, evuM ? - dAdAzrI : mULa to zuddhAtmA, evuM kazuM jovAnuM ene paDelI nahIM ne ! kevaLajJAna ja ane te avinAzI. ane eTale kahIe, jagata nirdoSa che, e amAruM zuddha darzana che. e zuddha jJAnamAM AvavuM joIe. praznakartA ane zuddha jJAnamAM Ave tyAre zuM thAya ? dAdAzrI : sarvajJa, pachI kaMI dAvo karavAno rahyo ja nahIM ne ! praznakartA: ane jagata nirdoSa e zuddha jJAnamAM Ave, tyAre je zeyo ne dezya ene kevuM dekhAya ? dAdAzrI : e to badhuM zuddha ja dekhAya ene. A to paryAya buddhine laIne AvuM dekhAya che. te ja zuddhane pachI ! zuddhatA pamADe pUrNatA ! praznakartA : ApaNe evuM kahIe chIe ke dravya karIne huM saMpUrNa zuddha chuM, savAMga zuddha chuM. jJAna-darzanAdi guNo thakI 'huM saMpUrNa zuddha chuM, savAMga zuddha chuM ane paryAyathI paNa eTale ke zeyone jANavAmAM pariNamelI avasthA... to e joyo eTale paryAya thakI paNa ApaNe saMpUrNa zuddha chIe, savAMga zuddha chIe ? dAdAzrI : zuddha ja chIe, paryAyathI. praznakartA : paryAyathI paNa zuddha chIe, kahIe chIe ane paryAyane zuddha karavAnA bAkI paNa che, e be kevI rIte ? dAdAzrI : paryAya zuddha kyAM sudhI ? te (vibhAvika AtmA, 220 AptavANI-14 (bhAga-1) vibhAvika 'huM') zuddha thatAM sudhI (vibhAvika) paryAya rahe che. pachI vibhAvika paryAya ja rahetAM nathI paNa svabhAvika paryAya to hoya ja. praznakartA : eTale 'pote' zuddha thatAM sudhI (vibhAvika) paryAya hoya che ? dAdAzrI : haM, pachI to jJAna ja hoya che. praznakartA : ane paryAya jo zuddha thaI jAya to 'pote' jJAna svarUpa thaI gayo ? dAdAzrI : eka paryAya bAkI rahe tyAM sudhI kevaLajJAna nA thAya. AtmA eTale 'jJAna-darzana paryAya." jJAna-darzana paryAya eTale AtmA. dravya svarUpe AtmA ja kahevAya. ane bIjo A saMsArI AtmA, kaheluM che. kone ? kAraNa ke mULa AtmAmAM (vibhAvika) paryAya hoya ja nahIM ne ! svabhAvika paryAya ja hoya. praznakartA : hA, daraasala AtmAmAM (vibhAvika) paryAya hoya nahIM. dAdAzrI : je avinAzI chene, emAM vinAzI hoya nahIM. svabhAvika (paryAya) hoya. praznakartA : eTale A badhAe je vAta karI che te A AtmAnA paryAyanI vAta ja karI che. daraasala AtmAnI koIe vAta karI ja nathI ne, dAdA ? dAdAzrI : ane kare zI rIte ? samajAya nahIM ne A. A moTA moTA jJAnIo akSareya samajI rahyA (zakyA) nathI. lokonA vicAro jAgatA nathI ke AtmA paramenanTa che ane jJAneya paramenanTa che ane paryAya enAM... praznakartA : paryAya vinAzI che. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.2) guNa-paryAyanA sAMdhA, dezyo sAthe ! 221 222 AptavANI-14 (bhAga-1) zuddha to thayuM, to bIjuM zuM rahyuM ? tyAre kahe ke paryAya che ne, te zuddha thavAno bAkI che ! praznakartA : mULa AtmA, e to zuddha ja che kahyuM to paryAya konA bagaDyA che ? paryAya azuddha konA rahyA che ? dAdAzrI : azuddha paryAya to, e jyAM azuddha "enI' (pharsTa levalano vibhAva, huM) mAnyatA thaI, pratiSThita thayo tyAMthI ja azuddha thayA. 'huM A chuM' ema mAne, azuddha paryAyane, te ja paryAya 'enA". A saMsArI AtmA, kevaLajJAna na thAya tyAM sudhI paryAya svarUpa. praznakartA : kevaLajJAna nA thAya tyAM sudhI 'pote' paryAya svarUpa dAdAzrI : eTale pachI kahyuM ke jJAna-darzana paryAya svarUpa AtmA che. zuddha che, khoTuM nathI kahyuM. jyAM sudhI badhA (vibhAvika) paryAya saMpUrNa zuddha na thAya, tyAM sudhI paryAya che, pachI paryAya jatAM rahe che. ane amArA saMpUrNa paryAya thaI jaze eTale jJAnamAM ja, kevaLajJAna, basa. (vibhAvika) paryAya nahIM, kevaLa eTale bIjuM kAMI paNa nahIM. praznakartA : jJAna sivAya bIjuM kAMI nahIM. dAdAzrI : eTale A paryAya saMsAra apekSAe ApelA che, samajAyuM ? praznakartA : saMsArI AtmAnI apekSAe, ema ? dAdAzrI : pachI paryAyanI jarUra ja nathI ne ! ahIM ja paryAya hoya. kevaLajJAnanA (vibhAvika) paryAya nA hoya. buddhi khalAsa thaI jAya eTale paryAya khalAsa thaI jAya. "ame' je amArI buddhi khalAsa thayelI che, ema kahIe chIe, e sarva rIte nahIM. lokone samajavA mATe kahIe chIe. e buddhinA phAMkA rAkhato hoyane, phAMko utAravA mATe. bAkI amAre je cAra DigrI che, e paryAya azuddha che, eTale ja A dazA che. praznakartA : eTale e zuddha paryAya thayA pachI mana hoya ? vANI hoya ane deha hoya ? deha to hoya ne ? dAdAzrI : e to enA potAnA svabhAvamAM che, e judI vastu che. mULa AtmA je aMdara che, e paryAyane samajato nathI. e to deha che tyAM sudhI jIve. paNa 'pelo kevaLajJAna svarUpe hoya, no Taca ane A (ajJAna dazAmAM) so TakA Taca. peluM (kevaLajJAna dazAmAM) no Taca. praznakartA H to no Taca sthitimAM A je pudgala rahyuM, e pudgalanA paryAya to jue ne ? dAdAzrI : e to kevaLajJAna badhuMya jue paNa rAga-dveSa nahIM, vItarAgatAthI emane jovuM, e jJAna ekaluM ja hoya, bIjuM kazuM nahIM. ane huM samajI jauM ke zuddha jJAna che. zuddhAtmA tane Apyo eTale tamAruM dAdAzrI : haM, jJAna-darzana paryAya, beu. praznakartA: paNa AmAM zuddha ane azuddha e benuM vivaraNa kevI rIte paDe che ? eTale ke zuddha paryAya svarUpe thayo ke azuddha paryAya svarUpe rahyo, e benuM vivaraNa kevI rIte paDe che ? dAdAzrI : kaSAya ane akaSAya. praznakartA : akaSAya sthitimAM paNa paryAya svarUpe hoI zake che? dAdAzrI : nahIM. praznakartA : tyAre akaSAya sthitimAM jJAna svarUpa thayo ? dAdAzrI : kevaLajJAna svarUpa ! praznakartA H to e tyAre paryAya svarUpa nA rahyo kahevAya ? dAdAzrI : hA. praznakartA : kaSAya sthitimAMthI akaSAyI sthiti jatAM sudhI vacce phejhijha che badhAM. dAdAzrI : phejhijha che. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.2) guNa-paryAyanA sAMdhA, dezyo sAthe ! 223 224 AptavANI-14 (bhAga-1) praznakartA : eTale amuka aMze jJAna svarUpa thayo che, amuka aMze jJAna svarUpa thayo nathI ane tyAM sudhI paryAya svarUpa rahyo che. dAdAzrI : tyAM sudhI paryAya. praznakartA : to tyAM sudhI e bilIpho haju kharI, enI pAse sTokamAM ? dAdAzrI : tyAM sudhI jeTalA paryAya zuddha thayA che, eTaluM enuM upAdAna gaNAya che, upAdAna ! praznakartA : eTalA paryAya zuddha thayA hoya, te vakhate ? dAdAzrI : jeTaluM zuddha thayuM eTaluM upAdAna kahevAya, ApaNA jJAnanA AdhAre. pelA (kramika) jJAna upAdAnane judI rIte samaje. ApaNe ahIM to jema che tema kahe ne ! kevaLajJAna nA thAya tyAM sudhI upAdAna. AtmAe karIne zuddha, zAne karIne zuddha, paryAye karIne upAdAna. praznakartA : ane enuM zuddhatva utpanna kevI rIte thayA karavAnuM pachI ? jeTalI jAgRti vadhatI jAya, eTalI paryAyanI zuddhi thAya ? dAdAzrI : jeTalI vItarAgatA, eTaluM navuM karma baMdhAya nahIM. upAdAna vItarAga rahe eTaluM. eTalA che te e paryAya (zuddha) thavAnA. praznakartA : zuddhatva. eTale evI rIte emAM puruSArtha vacce rahe ne AnaMda thAya. badhuM thAya, jJAna samaja paDe. praznakartA : pachI siddha bhagavAnane dravya, guNa ne paryAya hoya ? dAdAzrI : badhAne hoya. praznakartA : paNa emanA badhA paryAya zuddha paryAya hoya, eTale khAlI jovAnuM ne jANavAnuM dAdAzrI : basa, emano paryAya zuddha ane 'A' ahIM azuddha paryAya thayelA hoya, bheLaseLavALA hoya. praznakartA : huM to evuM samajyo'to ke siddhakSetramAM zuddhAtmA sthira thAya eTale ene bIjuM kazuM hotuM ja nathI, paryAya-baryAya jevuM hotuM ja nathI evo khyAla hato mane. dAdAzrI : nA, to to pachI e vastu ja nA kahevAyane ! evuM nathI, emane paryAya hoya. atyAreya siddha lokone (siddhone) paryAya kharA. anaMtA joyone jANavAmAM e paryAya che. siddhane paNa niraMtara avasthAo jovAnI hoya, tyAM UMghavAnuM nA hoya. jaDane jaDa paryAya hoya, pugalane pudgala paryAya hoya ne cetanane cetana paryAya hoya, badhA paryAyavALA hoya. dADamaDI joI "ApaNe". A to jANe ke dRSTithI dekhAya evI vastu che, paNa dADamaDI kevI rIte utpanna thaI, enuM mULa dravya zuM? zemAMthI utpanna thaI ? kevI rIte utpanna thaI ? e badhuM je jovAmAM Ave, teya AtmAno guNa nathI. jJAna prakAza nAmano guNa nathI paNa AtmAno paryAya che, jJAna paryAya. eTale (vibhAvika) paryAya sivAya dekhe nahIM bahAra, guNa che te dravyane choDe nahIM. evuM sahacArIpaNuM che. dravyanI sAthe rahenArA guNa che, paryAya pariNAmI che. paryAya vinAzI che. eka kerI joI ane joI rahyA eTale bIjI kerI joI. ekano vinAza thayo, ekano utpAda thayo. thoDo vakhata dhruva bhAga rahI. pachI trIjI kerI joI.* *AptavANI-3 pAnA naM.60 thI 68- AtmA- dravya-guNa-paryAya vize vizeSa vigata. che ? dAdAzrI : (vItarAgatA) e ja puruSArtha che, nahIM to (rAga-dveSa hoya to) karma bAMdhe che, ene ja kahe che. siddhAtmAteya paryAya ! praznakartA : (ApaNA jJAna lIdhelA) mahAtmAo hoya, ene paryAyano anubhava thayA kare ? dAdAzrI : badhAya anubhava thAya. guNano evo anubhava thAya Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.2) guNa-paryAyanA sAMdhA, dazyo sAthe ! 225 226 AptavANI-14 (bhAga-1) avasthA AtmAnI te cALA pADe pudgala ! praznakartA : paNa dAdA, A badhI avasthAo che e to cetana ne jaDa, be bhegA thAya che eTale che ne ? dAdAzrI : nahIM, avasthAo niraMtara rahe che tyAre ja cetana kahevAya ne ! avasthAo niraMtara rahevAnI. praznakartA : eTale cetana ane jaDa bhegA nA thAya to avasthA nA thAya ne ? dAdAzrI : nA, nA, toya thavAnI. avasthA to eno svabhAva che te jaDa bheguM thAya che mATe hoya che evuM nahIM. A avasthA dekhAya che te pudgalanI dekhAya che. tame je avasthAo kahyuM te pudgalanI. pelI avasthA judI, 'enI' AtmaavasthA hoya che ne A pudgalanI pudgala avasthA ! 'tamAre' AtmaavasthA che tene badale 'tame' pudgalanI avasthAne potAnI mAno cho. AtmAnI avasthA badalAyA kare, e AtmAnA rUpamAM, enI bAunDrImAM avasthA badalAya che, tenA AdhAre A pudgala cALA pADe che. A padgalanI avasthA badalAyA kare. jene 'ApaNe' mAnIe chIe, 'A huM chuM', te mAnyatA chUTI jAya to koI vAMdho nahIM. praznakartA : eTale AtmAnI avasthA badalAya che tema A pudgala cALA pADe che ? dAdAzrI : hA, pAse ekadama najIkamAM AveluM hovAthI. praznakartA : sAmIpyabhAva kIdho. chatAMya benA kSetra judAM ja rahyAM dAdAzrI : haM. praznakartA : to pachI AtmAnI avasthA eTale ? dAdAzrI : AtmA, pudgalane jue eTale e avasthA thaI jAya enI, chatAM potAnA svabhAvamAM che. praznakartA : to badalAya kevI rIte, dAdA ? dAdAzrI : e mAnyatA ja khAlI badalAya che. pudgalanI avasthA badalAya che, tene ApaNe "A huM badalAu chuM" evuM mAne che ne thaI jAya che. tethI kahyuM ke samakita thAya, enI sAcI dRSTi thaI jAya eTale UDI jAya tarata. praznakartA : A AtmAnI avasthA pramANe peluM pudgala enA cALA pADe che ? dAdAzrI : cALA pADe eTale tamane kahevA, samajaNa pADavA mATe. praznakartA: A pudgalanI avasthA cetananA nimittathI badalAya ke evuM kazuM nahIM ? dAdAzrI : nimitta badhA hoya ja, nimittano badho AdhAra che. cetana najIkamAM AvyuM, e nimittane laIne thayA kare. praznakartA : to pahelAM cetanamAM avasthA badalAya che ? dAdAzrI : avasthA badalAtI ja nathI ne saunA svabhAvamAM rame che. phakta benA saMyoga, sAmIpyabhAva thavAthI A vyatireka guNo (vibhAva) enI meLe utpanna thAya che ane vyatireka guNa hoya to A pudgalanI avasthA badalAyA kare. AtmAnA paryAya, cetananA cetana paryAya hoya ane jaDanA jaDa paryAya hoya, benA paryAya jude judA hoya. A loko badhI vAto kare paNa popaTanA rAma rAma jevI. dAdAzrI : kSetra judAM pAchAM. praznakartA : pudgalanI avasthAo A je coryAsI lAkha yonio kahI te ? Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.2) guNa-paryAyanA sAMdhA, dRzyo sAthe ! 227 228 AptavANI-14 (bhAga-1) roja roja muMbaInI khabara pUche che ne paNa jyAM sudhI muMbaI joyeluM nathI tyAM sudhI pahoMce nahIM mULa vAta. roja roja pUcha pUcha kare che ke bhUlezvaramAM kyAM Ama jAya che ? kaye mArge jAya che ? praznakartA : paNa e helpa kare ? dAdAzrI : e helpa to kare ja, paNa pelo saMtoSa nA Ape. praznakartA : dAdA, ema karatAM karatAM eka dahADo muMbaI pahoMcI jAya ? dAdAzrI : hA, evuM thaI jAya. praznakartA : jyAM Ubho che e muMbaI nathI, enI khAtarI che ne? dAdAzrI : hA, evI khAtarI che. praznakartA : eTale muMbaI taraphanuM javAnuM cAlu rAkhene ! dAdAzrI : nA, eTale pachI dekhAya ene, thoDuM thoDuM dekhAya muMbaI. bhrAMta bhAva ane paugalika bhAva ! praznakartA : eTale A ahaMkAra ane AtmA, be anAdi tattvo samajavAne ? dAdAzrI : anAdi tattva nahIM. praznakartA : kAraNa ke anAdimAMnuM ja kAryanuM kAraNa phaLa che ne ? dAdAzrI : nA, e to lAge evuM. e sanAtanamAM nathI jatuM e. rileTivamAM jAya che. praznakartA : parivartanazIlamAM ? dAdAzrI : nA, rileTivamAM. praznakartA : eno IglIMza zabdano e artha nathI thato. dAdAzrI : rileTiva eTale vinAzI. praznakartA : dAdA, vinAza to kazAno thato nathI, badhuM parivartana thAya che. dAdAzrI : hA, parivartana paNa paryAyo vinAza thaI jAya che ane sanAtana vastuo che te sanAtana che. ene koI kazuM karanAra nathI. oNla dhIjha rileTivar Ara TempararI eDajasTamenTas enDa yu Ara paramenanTa, zI rIte meLa paDe ? praznakartA : dAdA Ape kahyuM hatuM ke A ahaMkAra AtmAnA paryAyarUpe Ubho thayo ane AtmA phasAyo, to ahaMkAra to paugalika bhAva kahevAya ? dAdAzrI : pahelAM brAMta bhAva (vibhAvika dazA) kahevAya ane pachI paulika bhAva thAya. praznakartA : paNa dAdA, zuddhAtmAne bhrAMti thai ? bhrAMtabhAva kone thAya ? dAdAzrI : zuddhAtmAnA paryAyane, avasthAne dabANa thAya ne ! eTale tane dabANa thAya atyAre tAruM magaja bagaDI jAya ke nA bagaDI jAya ? praznakartA : bagaDI jAya. dAdAzrI : evuM ! jarUra, paryAyatI ke pAMca AjJAtI ? A bhAIne paryAya nA samajAyuM tethI kaMI te mokSe nahIM jAya ? praznakartA : cokkasa javAnA. dAdAzrI : tyAre kahe, "mokSe nA jAya', evuM nahIM thAya. kAraNa ke jJAnI puruSanA AzrayathI javAnuM che ! jANavA jAya to UlaTAnuM Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.2) guNa-paryAyanA sAMdhA, dezyo sAthe ! 229 23) AptavANI-14 (bhAga-1) baphAI jAya. enA karatAM ajANa rahyA e sAruM. A to ATaluMya samajAyuM che. pelAM vAkyo (caraNavidhimAM jJAnavAkyo) mUkyAM chene badhAM, te vAkyone AdhAre samajAyuM che. pUchavuM kharuM, jarA vicAra mATe. praznakartA : acetana paryAya zuM asara kare ? dAdAzrI : e to asara to be jAtanI kare. jJAnIne acetana paryAya kazI asara kare nahIM ane ajJAnIne asara kare. praznakartA : ajJAnIne karmabaMdhana karAve ? dAdAzrI : hA, karma baMdhAve, A jagata ja enAthI cAle che ne ! acetana paryAyathI ja cAle che. samudra jevI agAdha vastu che A to. tamane to thoDAmAM ApyuM. ukela lAvavAno che jaladI. bAkI samaraMbha, samAraMbha ne AraMbha samajAI jAya. e sthULa bhASA kahevAya. A to sUkSmAtisUkSma, bahu sUkSma ! praznakartA : zabdamAM nA utare, evuM nathI. zabdothI A jANavA prayatna karIe chIe. dAdAzrI : paryAya to A saMsAramAM vaparAya che. zabda ema nA vAparavo joie paNa A to loka lai beThA che. paryAya phakta sat vastune, avinAzIne ja lAgu paDe che. bIjI koI jagyAe paryAya lAgu nA paDe. chatAMya tamArA A sAyansanI bhASAmAM je paryAya bole chene ! zabdothI bolIe eTaluM ja, pahoMcavuM bahu muzkela che. A samajI rAkhavuM kharuM, paryAyamAM to utaravuM ja nahIM. bahu jhINI vastu che. samajI rAkhyuM haze to ko'ka dA'Do evuM lAge ke ApaNe samajyA chIe. bAkI, darzanamAM Ave nahIM. praznakartA : A to huM ema ja pUchuM chuM, enuM bIjuM kazuM prayojana nahIM. dAdAzrI : nA, eTale vAMdho nahIM. paNa darzanamAMye Ave nahIM, huM keTaluMka samajAvavA jauM te. praznakartA : hA, e vAta barobara che, sAcI che. dAdAzrI : peluM ApaNe jADuM kAMtIene to ene spiniMga (kAMtavuM) mIla kahevAya. pachI vIvIMga(vaNavuM) joI levAze. paryAya bahu UMcI vastu che. sAdhu-saMnyAsI, AcAryo, badhAne samajAya nahIM. A jagata pudgalanA paryAyathI ja badhuM mUMjhAyuM che. dekhAya che e badhA pudgalanA paryAya dekhAya che. jADuM kAMtavuM sAruM. ApaNe bahu jhINuM nahIM. ApaNe A pAMca AjJAomAM rahyAne, bahu thaI gayuM. A vItarAgonuM vijJAna pAra pamAya evuM nathI. bahu bhAre vijJAna che ! pAra pAmIne zuM utAvaLa che atyAre ApaNe ! eka avatAra-be avatAra thaI jAya, pachI AgaLa pAra ja pAmavAnuM che ne jyAre tyAre ? jyAre tyAre kaMI jANyA vagara chuTako ja nahIM thavAno. atyAre ne atyAre samajAya nahIMne ! zI rIte pahoMce ? pahoMce ? pahoMcavuM e muzkela vastu. ane A samAraMbhamAM to tamane samajAI jAya paNa A paryAyamAM nA samajAya. A cetananA paryAya cetana ja hoya. ane game te, koI ajJAnI hoya, tenAya cetananA paryAya cetana ja hoya ane acetananA paryAya acetana hoya. juone, ame tapAsa karI che ne ! cetananA paryAya sudhI pahoMcavuM che ne ! ghaNAye bahAreya vAta kare che ne ! ApaNe dravya, guNa, paryAyathI zuddha chIe evuM bolavuM, bAkI, dravyaya nA samajAya, guNeya nA samajAya ane paryAya nA samajAya. e samajAya to kevaLajJAna svarUpamAM AvI gayo !!! Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 AptavANI-14 (bhAga-1) [3] avasthAtA udayAta ! paryAyatI paribhASA ! AtmA sat che, sat eTale ja vasturUpe pote, guNarUpe hoya, enAM paryAya hoya ane pote svataMtra hoya. praznakartA : dAdA, emAM e zabda vAparyA, niraMtara parivartana eTale aMta vagaranuM? dAdAzrI : aTake nahIM, niraMtara. samasaraNa eTale niraMtara parivartana, eka kSaNa paNa aTake nahIM. te utpAda, vyaya, dhruva... eka avasthA utpanna thAya, ekanuM vinAza thavuM e bIjI avasthAnuM utpanna thavuM. e avasthAo utpanna thayA kare. have AtmAnI avasthAo badhI vinAzI, ene paryAya kahevAmAM Ave che. paryAya eTale zuM ? A che te sUrya hoyane, enI mahIM prakAza rahelo che. prakAza eno svabhAva che. have e prakAza, te A ahIM zuM badhuM dekhAya che ? kiraNo e paryAyo che. paryAya niraMtara badalAyA ja kare ane prakAza teno te ja rahe. AtmAnA paryAyo potAnA pradezamAM rahIne badalAyA kare, paNa paryAyane koI cIja aDe nahIM. atyAre (svabhAvika) AtmA e mahIM TaMkotkIrNa che, evo ne evo che, svaccha ja che. karmarAja coTe bhrAMtirasathI ! pudgalanI avasthA che, AtmAnI avasthA che. banneva avasthAone bhegI karIne pachI "pote' mAthAkUTa kare che. A jagatanI avasthAo na hoya to tattvo ja na hota. AtmAnuM svataMtra cetana tattva, tema pudgalanuM rUpI tattva, A be bheLA thaIne saMsAra Ubho thayo ane dukAna maMDAI. avasthAo hoya to ja tattva kahevAya, nahIM to atattva kahevAya. vastu nAzavaMta hoya ja nahIM. paNa je dekhAya che te badhI ja avastu che. te mithyA nathI, rileTIva svarUpo che. praznakartA : paNa A je karmanI vargaNA coMTe che e paryAya upara ? dAdAzrI : nA, kazuMya coMTe nahIM. karma che ene to pudgala kahevAya. coMTe ene Dakhala karI kahevAya. praznakartA : A karmanI vargaNA coMTe che, ene lIdhe ja saMsAranuM bhramaNa che ne ? dAdAzrI : hA, paNa te AtmAne coMTatI nathI. paryAyane nathI coMTatI, guNane, kazAne coMTatI nathI. praznakartA : AtmA dravya-guNa-paryAya sahita che. have AtmA upara je karmaja coMTe che, enI prakriyA kevI rIte che ? dAdAzrI : e coMTatuM nathI ene. praznakartA : e dravyane nathI coMTatuM paNa paryAyane to coMTe che ne ? dAdAzrI : nA, paryAyaneya nathI coMTatuM. A badhI mAnyatA ja badhI UMdhI. e jo paryAyane coMTene to ukhaDe ja nahIM pachI. praznakartA : to pachI karmano baMdha kemano paDe che ? dAdAzrI : e ja samajavAnuM, enuM nAma ja AtmajJAnane ! Ama A to badhuM buddhithI goThava goThava kare, paryAyane coMTI gayuM ne Ama thaI gayuM ne tema thaI gayuM. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.3) avasthAnA udayAsta ! 233 234 AptavANI-14 (bhAga-1) praznakartA : AtmAnA paryAyane to kaMI coMTe ja nahIM ne, dAdA ? dAdAzrI : hA, enA paryAyane nathI thatuM ne AnAya (jaDanA) paryAyane kazuM thatuM nathI A. A to vastu ja judI che. AvuM jo samajyA hotane to to A badhA chUTA ja thAya ne ! eTale pachI e buddhithI jokha jokha karyuM. AmAM to zuM che, nAmaya coMTyo nathI, nAmeya kazuM ja thayuM nathI. coTe keTalo che ? ke bhrAMtirasathI bole che ke "A meM karyuM. tyAre e be dravyanI vacce rasa paDe che, "meM karyAno bhrAMtirasa paDe che. tenAthI coMTeluM che, basa. bIjuM kazuM coTeluM hotuM nathI. Atma dravya ne pudgala dravya, meM karyuM ane A mAruM" e bemAMthI bhrAMtirasa utpanna thAya che ane bhrAMtirasa paDe che. jyAre "meM nathI karyuM ane mAruM joya', e dahADe bhrAMtirasa paDato nathI eTale chuTo thaI jAya. eTale jJAnI puruSa e bhrAMtirasa ogALI Ape, pachI dravya chUTuM thAya che. vastu avinAzI, avasthAo vinAzI ! avasthAno udaya thayo, teno asta thavAno ja. mULa vastuno udaya-asta na hoya. phejhIjhano udaya ane asta hoya. manuSyapaNAno udaya thAya ne te asta thavAno. bheMsano udaya thAya ne bheMsapaNAno asta thavAno ja. manuSyapaNuM e AtmAno phejha che. gadheDo te AtmAno phejha che. caMdranA te bIja, trIja, pUnama e phejha che. gadheDo paNa manuSyamAMthI thAya. gadheDAno eka guNa teNe Devalapa karyo ja hoya, tethI te guNanA saMyogI purAvAnA AdhAre gadheDo thavAno. manuSyapaNAmAM je guNa vizeSa pramANamAM Devalapa thAya, te Devalapa pramANe avatAra thAya ja. jIvamAtre anaMta avatArathI bhaTaka bhaTaka karyuM che. te judI judI avasthAomAM bhaTakyo che. kUtaro, gadheDo, gAya, ghoDo, bheMsa, baLada, manuSya, strI, pakSI, te badhI ja avasthAmAM bhaTakyo che. avasthAmAMthI svastha thavAnuM che. praznakartA : eka jhADanI DALI kApIe ne bIje ropIe to bIje jhADa bane, to eka AtmAmAMthI be AtmA bane che ke ? dAdAzrI : A eka baTATAmAM karoDa-karoDa AtmA che, eka ja baTATAnI aMdara. A thoriyAmAM to badhA bahu ja jIvo che. A thoriyo to ATalo TukaDo ghAlene toya UgI nIkaLe. praznakartA: dAdA, to A AtmAo amuka jene biginiMga ne enDa nathI, paNa enI amuka saMkhyA to haze ja ne, e saMkhyAmAM vadhaghaTa ja nathI thatI ? dAdAzrI : nA, saMkhyAmAM, A duniyAmAM je koI cIja che, AtmA ke paramANu che te ghaTavadha nA thAya. praznakartA : phera thayA kare, eka phormamAMthI bIjA phormamAM jayA kare ? dAdAzrI : phorma badalAyA kare, ghaTavadha nA thAya. ane AtmA je che temAM ghaTavadha nA thAya. paramANu ke koI vastumAM ghaTavadha nA thAya. e tamane ema lAge ke A bALI melyuM ane A badhuM e karyuM, e badhA potapotAnA bIjA phormezana badale, avasthAo badalAI jAya. praznakartA : avasthA eTale simyuezana. dAdAzrI : ene phejhIjha kahevAya. te avasthA ja ochI thAya che, bIjuM kazuM thatuM nathI. ane te paramANu je che, badhI vastuo tenI te che. bIjA kazA pheraphAra nathI thatAM. avasthAmAM rUpAMtara thaI jAya che, phejhIjha badalAyA kare che. jema A pANI hoya che ne, ene garama karIe eTale varALarUpe avasthA thaI jAya che. pachI varALa pAchI vAdaLAM thAya che ne vAdaLAM pAchuM pANI thAya che. A badhI avasthAo niraMtara vinAzI che paNa vastusthitimAM kazI ghaTavadha thatI nathI. A anaMta avatArathI tame paNa cho ne huM ye chuM. paNa ghaNA avatAramAM puruSa thayA hazo, ghaNA avatAramAM strI thAya, ghaNA avatAramAM cAra paga thAya, ghaNA avatAramAM Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.3) avasthAnA udayAta ! 235 236 AptavANI-14 (bhAga-1) bAra paga thAya. evuM bhaTaka bhaTaka bhaTaka bhaTaka karyA che. avasthAo badhI badalAyA ja kare niraMtara, paNa AtmA svarUpe tame tenA te ja cho. have e AtmAnuM, potAnuM riyalAIjha karIe, to pachI emAMthI mukta thaIe, nahIM to mukta nA thavAya. phera, paMca mahAbhUta ane cha satAtata dravyato... praznakartA : hiMdumAM pAMca mahAbhUtothI AkhuM jagata baneluM che, evI vAta karI. bhagavAna mahAvIre cha tattvonI vAta karI. beu sAcA lAge che paNa benA taphAvatanI khabara nathI paDatI. dAdAzrI : pAMca tattvothI A je thayuM che, e adhurI samajaNa che. pAMca tattvo eTale mahAvIra bhagavAnanAM cha dravyo che temAM be dravyo AvI gayAM. praznakartA : eTale kyA be dravyanAM A pAMca mahAtattvo banyAM ? dAdAzrI : e pudgala paramANu dravyanAM cAra bhAga A lokoe pADyA ane pAMcamuM je AkAza lakhyuM che e to svataMtra che. e to tattva ja che rItasaranuM. A lokone AMkhe dekhAya che pekiMga eka ja jAtanuM, anAtmA ekaluM ja. pekiMgamAM to pAMca vastuo bharelI che, pAMca tattvonuM che. pekiMga kyA tattvonuM ? praznakartA : pRthvI, jala, teja, vAyu, AkAza - paMca mahAbhUto. dAdAzrI : paMca mahAbhUto e to vivaraNa che, emAM pRthvI, pANI, teja ane vAyu e cAra bhegA thAya tyAre eka tattva thAya. bolo, e badhAne tattva kahIe to bhUla thAya ke na thAya ? praznakartA : paNa A tame je pAMca tattva kIdhAne, agni, pRthvI, vAyu e paNa mULabhUta rIte to eka zaktinuM svarUpa ja che, evuM pUravAra thayuM che. dAdAzrI : paNa e agni, pRthvI e badhuM tattva ja nathI. e to buddhinA ja khela che. jagateya ema kahe che A paMca tattvane pAmI gayo, pAMca tattva chUTAM thaI gayAM. paNa e tattvo ja nathI ne ! have agni to hamaNe pANI reDIe to olavAI jAya, tene tattva zI rIte kahevAya ? A cAra je che ne, eka ja tattvanA TukaDA che. eTale A tattvamAM bhUla paDI jAya lokonI. A cArane tattvo gaNyAM ane pAMcamuM AkAza tattva gayuM. ane A paMca tattvane mAnI lIdhuM. e roMga che e badhuM. A to badhuM e je kahe che te zAstro khoTAM nathI. tamArI samajaNamAM bhUla thAya temAM zAstra zuM kare bicAruM ? e je pRthvI, vAyu, pANI, AkAza, teja kahe che te adhUrI vAta che. A pAMca tattvothI ja manuSyonuM baMdhAraNa che to te khoTuM Thare che. A cAle che zenAthI ? cAle to sthiti (sthira) kevI rIte thAya ? praznakartA : gurutvAkarSaNathI nahIM ? dAdAzrI : gurutvAkarSaNathI vAta nA samajAya. A UThe che, khase che, hare che, phare che e zuM gurutvAkarSaNathI thAya che ? oNksijana e tathI mULa tatva ! praznakartA : A je pANI che, hAIDrojana ne oksijana, A be jyAre chUTA pADe che tyAre je oksijana vAtAvaraNamAM jAya che. te hamaNAM sAyanTisTo badhAe zodhakhoLa karI che ke e oksijana ocho thaI jAya che thoDo. have peluM spesa che emAM oksijana che nahIM, to e oksijana jAya che kyAM ? eTale ApaNe je mAnyatA che ke mULa tattvanI ghaTavadha thatI nathI, to have e mAnyatA zuM khoTI samajavI ? dAdAzrI : A oksijana e mULa tattva nathI. mULa tattva to paramenanTa hoya. mULa tattva kone kahevAya ? ghaTe nahIM, vadhe nahIM. koI cenja (pheraphAra) nA thAya. oksijana mULa tattva nathI, hAIDrojana mULa tattva nathI, pANIya mULa tattva nathI. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.3) avasthAnA udayAsta ! 237 238 AptavANI-14 (bhAga-1) bIjuM badhuM vadhaghaTa ja thayA kare. mULa tattva sivAya dareka vastu vadhaghaTane pAme, guru-laghu hoya ane mULa tattva aguru-laghu hoya. pANI e mULa tattvanI avasthA che, teja paNa avasthA che, vAyu ane pRthvI paNa mULa tattvanI avasthA che. eka ja tattvanI, jaDa tattvanI cAra avasthAo che. eTale samajavuM paDe ne ! vijJAna AgaLa gamyuM nA cAle. e jagata samajI zake nahIM. samajatAM bahu vAra lAge. vAta sAcI samaje to ukela che, nahIM to mAruM sAcuM" ema karavA jaIzuM ne to koI dahADo ukela nahIM Ave. AtmA kabUla karavo joIe sAmAno, nahIMtara eksepTa ja karavA jevuM nahIM. ahaMkAmAM che cAra tattvo.. praznakartA : pRthvI, jaLa, agni, vAyu ne AkAza, A pAMca tattvothI kayA guNo utpanna thAya che ? - dAdAzrI : A deha badho pAMca tattvothI thayelo che. Akho deha ja, pachI mana, igoijhama e badhuM ja, A pAMca tattvothI ja baneluM che. koI pUche ke A mANasa kema TADho paDI gayo ? tyAre kahe, ahaMkAra zAno banelo che ? A vAyuno, pANIno, A mATIno. A to vAyu-pANIne ogaLI jatAM vAra keTalI lAge ? jhADA thaI gayA hoya to doDadhAma doDadhAma karI mele. A kyAM gayo tamAro ahaMkAra ? eTale A to ahaMkAra zAno banelo e to juo. vAyuno, pANIno, tejano ane A mATIno. vinAzI vastuno banelo ahaMkAra vinAzamAM jato raheje emAM pAchuM ahaMkAramAMya avinAzI tattvo che. badhA tattvo to bhaLelAM ja chene, avinAzIye ? AkAzeya bhaLeluM che, gati sahAyaka, sthiti sahAyaka, kALa. e cetana bhaLeluM nathI, prabhAva che eno. praznakartA H eka IndriyathI pAMca Indriya badhAnuM pudgala pAMca vastunuM baneluM che ? dAdAzrI : pAMca tattvanuM. rAInA dANAmAMya pAMca tattva, bIjA badhA hoya toya A ghauM, cokhA, badhAmAM pAMca tattva. A tuM sUkavaNI karuM ahIM AgaLa, e AkAza jato rahe eTale pachI Take. amuka bhAga jato rahe ne thoDoka ja rahe. pANImAM bIjAM pAMca tattva kharAM. praznakartA : yA kayA, dAdAjI ? enuM pramANa keTaluM keTaluM hoya ? dAdAzrI : pANImAM pacAsa TakA pANI hoya ane bIjA pacAsa TakAmAM pelA badhA hoya. praznakartA : enuM kAraNa zuM, dAdA ? dAdAzrI : e pANI che eTale. mukhyatAe pANI vadhAre che, te pRthvI hoya. praznakartA : darekamAM juduM juduM hoya ? dAdAzrI : anAjamAM pRthvI hoya pacAsa TakA ane pacAsa TakA badhA thaIne bIjAM hoya. praznakartA : ane ApaNAmAM ? dAdAzrI : ApaNAmAMya evuM. jarA vadhatA-ochAM hoya. pacAsa TakA nA hoya. badhA sarakhA nA hoya eTale vadhatA-ochAM hoya. praznakartA : dAdA, e pAMca tattvo chene, emAM je A jamIna, sthaLa je vastu mUkI. enA pacAsa TakA mUkyA. bAkInA cAranA sADA bAra TakA. teja, vAyu, AkAza, agni ema ? dAdAzrI : e to pacAsa TakA hoya to ja A UbhuM rahe ne ! nahIM to UbhuM zI rIte rahe ? e to sthULa vadhAre ja che emAM. Imbelensa pAMcatuM manuSyamAM ! pAMca tattvonuM pramANa manuSyomAM pheraphAra thaI gayuM che. te ebova ane bilo normala thaI gayuM che. praznakartA : rogo thavAnuM kAraNa Imbelensa (asamatolana) ? Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.3) avasthAnA udayAsta ! 239 24) AptavANI-14 (bhAga-1) dAdAzrI : e ja kAraNa. praznakartA : ane Imbelensa thavAnuM kAraNa, khorAka ? ApaNe khorAka evo laIe eTale Imbelensa thAya che ? dAdAzrI : karmanA udayathI vadhato-ocho khorAka le, eTale ene Imbelensa thaI ja jAya. pachI roga thAya. praznakartA : paMca mahAbhUta te maDadAne kahevAya ke jIvatA manuSyane ? AtmA sAthenA dehane paMca mahAbhUta kahevAya ke pudgalane paMca mahAbhUta kahevAya ? dAdAzrI : banne kahevAya. pudgaleya paMca mahAbhUta, pudgala ekaluM ja. e pachI maDaduM hoya toya paMca mahAbhUta. praznakartA : dehane ja paMca mahAbhUta kahevAya ke game tene ? dAdAzrI : A dehane ja. praznakartA : ne bIjA Ane nahIM ? Aya TiparekarDa) pudgalamAM ja AvyuM ke, Ane nahIM ? dAdAzrI : mAre kahevAnuM ke TeparekarDamAM badhAM nahIM, emAM amuka, paMca mahAbhUta nahIM ne amuka mahAbhUta. paNa zarIra to paMca mahAbhUtanuM ja paddhatasara che. TepamAM amuka bhegAM thayelAM che. praznakartA : tattvo badhAya rahevAnA ? dAdAzrI : badhAMya. praznakartA : e baLI javAnAM ? dAdAzrI : AtmA nIkaLI gayo ne toya paMca mahAbhUtanuM khoLiyuM paDI rahe. praznakartA : pachI ene bALI mUke tyAre ? dAdAzrI : bALI mUke, paMca mahAbhUta UDI jAya badhAM, chUTAM paDI jAya. AkAza AkAzamAM bhaLI jAya, pRthvI pRthvImAM bhaLI jAya, pANI pANImAM bhaLI jAya. badhuM chUTuM paDI jAya. praznakartA : A deha che te pAMca tattvono banelo che chatAMya A eka ja tattvane, agnine ja kema samarpita karavo paDe che ? dAdAzrI : tame mATImAM ghAlo to mATImAMya thaI jAya. pANImAM nAkho to pANImAM saDI jAya, kharAba thaI jAya, paNa agni jaladI kare che mATe agnimAM nAkhe che, ane ApaNane dekhAya che. A dekhatAM thAya che, tarata khalAsa thaI jAya. pAMceya tattvo judAM pADI de agni nahIM toya mATImAM ghAlyo hoya toya kADhI nAkhe ane pANImAMya chUTuM karI nAkhe. are, vAyuya karI nAkhe. paNa A tattva dekhAya che A. A bALavAnuM che te tarata ApaNe khalAsa karIne AvIe chIene ! bIje dA'De phUlAM levA jaIe chIe. anaMta kALathI Ane cUMthAcuMtha kare che, mUo. AnuM Aja mATI cUMtha cUMtha cUMtha cUMtha kare che, toya tane dharAvo nathI thato ? vicAra to kharo, A cAra mATInAM cUMthArAmAM, kyAM AgaLa zuM paDyuM che, khoLa to kharo ! emAM to che asaMkhya jIvo ! eka ja rUpI tattva mAtra, e paramANunuM baneluM che. havA, pANI, teja, badhuMya. A je agninA bhaDakA Ama lAge che ne, saLage che ne, e bhaDakA ekalA bhaDakA nathI, jIva che badhA. e jIvane je dekhAya che ne, je je bhUro ne lAla be bhego thayelo bhAga dekhAya che ne, tyAM badhAya jIva hoya che. bhaDakA ema ne ema thatA nathI. teukAya jIva, enuM zarIra agnirUpe che. eTaluM badhuM hoTa (garama), hITavALuM, ke dAjhI jaie. te jIvo ja che badhA. A pRthvI e badhA naryA jIvo ja che. A vAyu e badhA naryA jIva che. jIvanuM baMdhAraNa ja vAyu che. enuM boDI vAyu che. pelAnuM boDI jaLa (pANI) che, pelAnuM boDI pRthvI che ane pelAnuM boDI teja che. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.3) avasthAnA udayAsta ! 241 242 AptavANI-14 (bhAga-1) sthira rahe che, ema guNa paNa sthira rahe che, paryAya badalAyA kare che. saMyoga-viyoga e che paryAya ! praznakartA : jaina darzananI tripadI A che, sattAnA rUpamAM sthiti, paryAya karatAM parivartanazIla ne potAnA svabhAvamAMthI na haTavuM. pAyAmAM che te e traNa vastuo carcA mAMge che. have e traNe, eka-eka lo tame. dAdAzrI : utpanna thavuM, sthira thavuM ane vinAza thavuM. sthira thavuM potAnA svabhAvathI che. utpanna ane vinAza paryAyathI che. praznakartA : ATaluM saheluM hatuM ! ATaluM saheluM hatuM, ema kahuM praznakartA : eTale A badhAmAM jIva che ? dAdAzrI : naryuM jIvathI ja bhareluM che A jagata. praznakartA : sAva ajIva hoya, nirjIva hoya evI koI svataMtra vastu nathI ? dAdAzrI : che, e badhuM pudgala che. A jIva eka ja tattva che. bhagavAna mahAvIranAM cha tattvo kahyAMne, e cha dravyomAM jIva eka ja dravya che, bIjAM pAMceya ajIva che ane emAMthI A rAmalIlA UbhI thaI gaI. ekalA hatA paNa lIlA juo, kevaDI moTI thaI gaI ! evo AtmA eka ja hato, cetana ane A badhuM juo, keTaluM badhuM ! rUpAMtara kare kALa ! jagata kyAre paNa utpanna thayeluM joyuM tame ? praznakartA : joyuM nathI paNa chatAM rUpAMtara thayA kare che ne ! dAdAzrI : rUpAMtarano artha ja e ke utpanna thavuM, laya thavuM ne rUpAMtara thayA kare che. vastumAM utpanna thatuM nathI, layaya thatuM nathI ne kazuM thatuM nathI. avasthAonuM rUpAMtara thayA kare che. praznakartA : emAM AtmAnI zakti naimittika kAraNa kharI ke nahIM ? dAdAzrI : kazuMya levAdevA nahIM, AtmAne zuM levAdevA ? praznakartA : emAM AtmAnI zI jarUra paDe ? dAdAzrI : kALa che te dareka vastune khaI jAya che. kALa dareka vastune jUnI kare che ane pAcho darekane navI kare che. rUpAMtaramAM badhuMya AvI gayuM. rUpAMtara eTale zuM ? utpanna thavuM, nAza thavuM ane TakavuM thoDIvAra. tattvanI utpatti nahIM, enA guNanI utpatti nahIM. jema tattva dAdAzrI : hA, e to saheluM hatuM. A potAnA svabhAvamAMthI na haTavuM, enuM nAma dhruva rahevuM. praznakartA : eka dAkhalo ApaNe laIe, pahelAM jaDano pachI cetanano. dAdAzrI : tame pote zuddhAtmA cho e dhruva tarIke che. eTale tamArI jAtane jANo cho. huM kAyamano chuM, paNa A ahIM je avasthAo utpanna thAya che te saMyogo utpanna thAya che. e saMyogo viyogI svabhAvanA che. e saMyogo e paryAya che ane viyogI eya paryAya che. viyogI phaLa ApIne jatA rahe evI rIte kahevA mAMge che. utpanna thavuM, vinAza thavo ane sthira rahevuM. pote jAte sthira ja rahe che ane A badhuM thayA kare che. praznakartA : eTale AtmA sthira rahe che ? dAdAzrI : hA, AtmA (pote, zuddhAtmA) sthira rahe che. utpAda, vyaya, dhuva ! praznakartA : ema kahevAmAM Ave che ke je vakhate mahAvIra Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.3) avasthAnA udayAsta ! bhagavAne gautama svAmIne tripadInuM jJAna ApyuM, pachI tarata ja emane AtmajJAna thaI jAya che ? 243 dAdAzrI : nA, nA, tarata nahIM. e to mahAvIra bhagavAnanI sAthe rahevAthI emane dhIme dhIme e jJAna pragaTa thatuM gayuM. e bhagavAna je bole tenA uparathI emane jJAna pragaTa thatuM gayuM. ane gautama svAmIne kevaLajJAna to emanA gayA pachI thayuM. eTale tripadI to pahelI samajAvavAmAM Ave che. utpAta, vyaya, dhruva A jagatanuM svarUpa che. badhAMya tattvo utpAda, vyaya ne dhruva che e samajAvavAmAM Ave che. ane enuM ja A badhuM tophAna che. utpanna thavuM, vyaya thavuM ane thoDo vakhata rahevuM, AnuM A ja svarUpa che. praznakartA H utpannevA, vighnevA, vevA. dAdAzrI : hA, e tripadI jANI gayA pachI jANavAnuM zuM rahe che, A duniyAmAM ? utpanna thAya che, laya thAya che ane dhruvatAmAM che. jo laya nA thAya, to bIjuM utpanna nA thAya. mATe laya thAya che pachI utpanna thAya che. pAchI utpanna, laya thayAM karatAM hovA chatAM vastu dhruva che. evuM mahAvIra bhagavAna samajAvavA mAMge che, tripadImAM. praznakartA : vastu dhruva che ane enA paryAya utpanna ane vyaya thayA kare che ane vastunA paryAya paNa utpanna thAya, dhruva rahe ane vyaya thAya che ? dAdAzrI : nA, paryAya dhruva nahIM, utpanna thAya che ne vyaya thAya che. ane vastu kAyama rahe che, dhruva rahe che. pote dhruva hovA chatAMya paNa paryAya utpanna thAya che ane vyaya thAya che. paryAyane dhruva zabda bolAya nahIMne ! dhruvane to utpanna-vyaya, vizeSaNa nA hoya. dhruva eTale paramenanTa. praznakartA H to paryAya mATe paNa evI rIte paNa kaheluM chene ! enA paryAya utpanna thAya che, thoDo vakhata Take che ane pachI vilaya pAme che. to Take che, te zuM ? AptavANI-14 (bhAga-1) dAdAzrI : Take che e to vadhAre Take, ocho Take, ene koI levAdevA nahIM. vadhe-ghaTe e badhuM TempararImAM jAya, dhruvamAM nA jAya. praznakartA H paryAya saMbaMdhI che ja nahIM e dhruvatA ? 244 dAdAzrI : dhruvatA e to vastuno svabhAva batAve che. vastu pote dhruva hovA chatAM utpanna-laya thayA kare che, paryAye karIne. praznakartA : avasthAne jANavA mATe, avasthA che te svabhAvathI ja jANI zakAya che ? dAdAzrI : A badhI avasthAne kyAM sudhI jANI zake ? Ama sthULa hoya tyAM sudhI. pachI bIjI badhI svabhAvathI jANI zakAya che. avasthA e utpanna thavuM, vinAza thavuM ane dhruva rahevuM. praznakartA : svabhAvathI ja e joI zakAya ? dAdAzrI : svabhAvathI ja. jovAnuM e eno (AtmAno) guNa che ane utpanna thavuM, vinAza thavuM e paryAya che enA. e potAnA paryAyane pote joI zake che. eTale A je avasthAo che ne, te A sthULa avasthAne mATe nathI lakheluM, pelA paryAyone mATe lakheluM che. to AmAM A avasthAmAM sthULa paNa AvI zake. sthULa avasthAo buddhithI ja ene samajaNa paDe che. jIve che, phare che, e badhuM samajI zake. gItAtA yathArtha phoDa ! praznakartA : gItAmAM kRSNa bhagavAne evuM kahyuM che ke sRSTinuM huM sarjana karuM chuM, pAlana karuM chuM ne eno nAza paNa karuM chuM. dAdAzrI : e barobara che, paNa e to eno artha judo che. e kahevA mAMge che e tamane samajAya nahIM. utpAta, vyaya ne dhruva, e tamane samajAya nahIM. e AtmAno svabhAva che eka jAtano ke utpanna thavuM, dhruvatA karavI, vinAza thavuM. e dareka tattvano svabhAva che. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.3) avasthAnA udayAsta ! eTale A je kahyuM che, e bhagavAne eTalA mATe ja kahyuM che, ke A je huM gItA kahuM chuM. temAM hajAro mANaso vAMcaze to eka mANasa enA sthULa arthane pAmaze ane evA hajAramAMthI ekAda sUkSmane pAmaze, evA hajAramAMthI ekAda sUkSmatara pAmaze ne evA hajAramAMthI ekAda huM zuM kahevA mAMguM chuM te sUkSmatama samajaze. eTale bhagavAnanuM kaheluM zI rIta samajaNa paDe A ? te kRSNa bhagavAna zuM kahe ? jJAnI e mAro AtmA che ne huM pote ja chuM. te jJAnI puruSa Ave to chUTakAro thAya, nahIM to chUTakAro thAya nahIM. 245 praznakartA : Ape kahyuM ke A sRSTinI zarUAta paNa nathI ane aMta paNa nathI paraMtu gItAmAM to vAMcyuM hatuM ke A sRSTi emAM AdimAM apragaTa, madhyamAM pragaTa ane aMte apragaTa ja hoya che. dAdAzrI : huM eTale utpAda e apragaTa kahevAya. pachI dhrauva e pragaTa kahevAya ane vyaya e apragaTa. utpAta, dhruva ne vyaya. ane mANasa apragaTa hato, ahIM janmyo tyAre apragaTamAMthI pragaTamAM Avyo, te madhyamAM pragaTa, pachI maryo tyAre pachI apragaTamAM gayo. pAcho tyAMthI pAcho pragaTamAM Ave. basa, e A sAyakalo cAlyA ja kare che. praznakartA : to dAdA, to mULanI sthiti zuM enI ? utpatti pahelAMnI sthiti zuM ? dAdAzrI : nahIM, utpatti pahelAMnI sthiti che nahIM, A utpatti e che te utpatti, laya thayA kare che. ane dhruvatA eTale kAyamanuM dekhAya, ApaNane pragaTa dekhAya. te utpatti pahelAM zuM ? tyAre kahe, paNa laya thaI eTale emAMthI utpanna thayuM. utpannamAMthI pAchuM pragaTa rahyuM. niraMtara e sAyakala cAlyA ja kare. praznakartA : A prakriyAno aMta kharo ke nahIM ke e cAlyA ja karavAnuM ? dAdAzrI : eno aMta ja nA hoya. svabhAva chUTe nahIM ne ! dravya vastuno svabhAva chUTe nahIM ne ! Ano aMta kyAre Ave ? ke A be AptavANI-14 (bhAga-1) tattvo joDe che, tene 'dAdA' choDI Ape pachI e chUTe. pachI AtmA pote ekalo ja rahyo. eTale ene duHkha nA thAya, bIjuM nA thAya. praznakartA H to mokSa e badhAthI judI sthiti kharI ? dAdAzrI : A badhAthI cheTuM. A badhAthI judo enuM nAma mokSa. ane A badhAthI judo enuM nAma AtmA. A saMsAramAM to badhI AtmAnI (ajJAna dazAnI) sthitio che, ane enA paryAya che. e che rUpako... praznakartA : peluM gaoNDa ne G-O-D, janareTara, opareTara ane DisTroyara evI rItanuM je kahe che te ane brahmA, viSNu ne maheza, emAM ekane pAlaka kahe che, ekane sarjaka kahe che ne ekane saMhAraka kahe che, to A bannene kaMIka sAmya kharuM ? A vAtane ? 246 dAdAzrI : mULa vastu AtmA che. have enA mULa guNo potAnA je che, e sivAyanA paryAyo je che, enuM utpanna thavuM, vinAza thavuM ane AtmA pote svabhAve karIne dhruva che. eTale AvuM A traNa vastune AvI rIte mUkelI che. A pudgala che, e pudgala utpanna thayuM, vinAza thayuM. jaDa vastuya dhruva che svabhAvathI. eTale A AdhAre goThavAyuM che badhuM. A brahmA, viSNu, maheza zuM che ? te utpanna thatI je sthiti che tyAM ApaNA lokoe brahmA mUkyA, sarjana thavuM tyAM. pachI visarjana thavuM, vinAza thavuM, tyAM ApaNe maheza mUkyA. ane dhruvatA rahevI tyAM ApaNe viSNu mUkyA. eTale brahmA, viSNu ne maheza. tyAre e mUrti mUkI ane pachI kyAM lAvyA pAchA ApaNA loko ke A mUrtionI pUjA karajo ke ApaNAmAM traNa guNo kahe che, pitta, vAyu ne kapha (anukrame e ja satva, raja, tama guNo). bahu sAyanTiphikalI mUkyuM. A gAMDuMgheluM nathI, A bahu UMDI goThavaNI karelI che. pachI badhuM gUMcavI nAkheluM ! brahmA khoLavA jaIe to kyAM Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.3) avasthAnA udayAsta ! 247 248 AptavANI-14 (bhAga-1) maLe ? duniyAmAM maLe koI jagyAe brahmA ? viSNu khoLI Avo. tyAre kahe, viSNu jaDe ? ane mahezvara ! ApaNe pUchIe zuM dhaMdho emano ? vepAra zo ? tyAre kahe, brahmA sarjana kare, viSNu A badhuM calAve, poSaNa kare ane pelA mArakaNA, maheza, saMhAra kare. alyA mUA, saMhAra karanArAne ahIM page lAgavAnuM hoya ? praznakartA: paNa dAdA, evI kevI kalpanA karIne mUkI dIdhelI, te keTalAya varSothI e kalpanA cAlI Ave che ? dAdAzrI : mULa vastu jaDatI nathI. te pachI meM khoLI kADhIne pachI te have mUkavA mAMDyuM lokomAM ! evuM che, A duniyAnAM je cha tattvo che ne, temAM utpannavinAza che te avasthAthI ane dhruvatA svabhAvathI che. A svabhAva ja che, tene to A lokoe eka rUpaka mUkeluM. te sArI zodhakhoLa mATe. sAruM karavA gayA paNa pachI bahu dahADe to avaLuM ja thaI jAya ne pachI, nA thaI jAya ? sAcI vAtano meLa koNa pADI Ape to ? be tattvo sAthe AvavAthI vizeSa bhAva thayo, te A jagata UbhuM thaI gayuM. nathI brahmAya thayA, nathI koIe ghaDyo ke nathI ghaDavAnI jarUra paDI. kyAM sudhI badhuM UMdhuM cAlyuM che ? paNa loko mULa vAtathI karoDo gAu cheTe gayA che. eTale (adhyAtmanI) kaoNlejamAM AvatAMnI sAthe tattvadarzananI zarUAta thAya ke zuM che hakIkata, vAstaviktA zuM che A jagatanI ? pelI copaDIone bAjue mUkavI paDaze, tyAra pachI rAge paDI jaze. jarUra che, loka mAgI rahyuM che A. kaMI navInatA mAgI rahyuM che. pustako khoTAM nathI. pustakonI lokone samaja agharI paDI gaI ane e cAlyuM nahIM. paNa eTaluM sAruM thayuM ke A peDhI navI jAtanI pAkI ne, te AkhuM bIja, AkhI zraddhA ja uDADI, ke A badhuM aMdhazraddhA ja che, khoTuM che evuM. AmAM AkhuM kApI nAkhavuM sAruM, A ahIMthI kahovAya, te ahIMthI kApI nAkhIene eTaluM AgaLa vadhatuM aTake. mokSamAM javuM hoya to tattva ane guNane jANavA, samajavA paDe. nahIM to A saMsAramAM rahevuM hoya tyAM sudhI tattvonA dharma, paryAya, avasthAne jANavA, samajavA paDe. niyama, hAti-vRddhino ! praznakartA : guNa ane dharmamAM zuM phera ? dAdAzrI : dharma haMmezAM badalAyA kare ane guNa che te badalAya nahIM. vastuonA je svabhAvika guNa che e badalAya nahIM. praznakartA : ApaNe kahIene ke tattvane guNa, dharma ane paryAya. dAdAzrI : dharma e ja paryAya. mULa AtmA che, enA mULa guNa che. AtmAya badalAya nahIM ne guNeya badalAya nahIM, paNa enA dharma badalAyA kare. zuM badalAyA kare ? tyAre kahe, e je jJAtA-draSTApaNuM chene, temAM zarUAta kyAMthI thAya ? anaMta bhAga vRddhithI. bIjo asaMkhyAta bhAga vRddhi vadhe che A. - have asaMkhyAta bhAga vRddhi eTale A vastu chene, Ano asaMkhyAta bhAga eTale bilakula vALa jeTalo bhAga thAya eTaluM vadhe. pachI saMkhyAta eTale zuM ? ke enA karatAM vadhAre vadhe e bhAga. anaMta bhAga vRddhi hatuM, temAM asaMkhyAta AvyuM eTale thoDoka pAcho vadhe. anaMta bhAgathI asaMkhyAta to ghaNuM moTuM thAya. ane pachI saMkhyAta AvyuM eTale ghaNuM moTuM thaI gayuM. pachI saMkhyAta guNa vRddhi. pachI enI AgaLanuM kayuM sTepa ? tyAre kahe, asaMkhyAta guNa vRddhi. tyAre enuM AgaLanuM ? tyAre kahe, anaMta guNa vRddhi. Ama AtmA pote potAnA svakSetramAM che. ane enAmAM Ama avasthAo badhI badalAyA ja kare che. kAraNa ke avasthA zI badalAya che, ke ApaNe ahIMyA arIso hoya, tame eka jaNa Avo to ekalA dekhAva. be jaNA Avo to be dekhAya, cAra jaNA Avo to... praznakartA : cAreya dekhAya. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.3) avasthAnA udayAta ! 249 dAdAzrI : have A badhI avasthAo badalAI ke nA badalAI ? praznakartA : badalAI. dAdAzrI : teno dharma badalAyA kare che ne guNa badalAto nathI. evuM siddha bhagavAnanA AtmAmAM jagata jhaLake che ne je bhAganA loko sUI gayA, emanAmAM kazuM hAla-cAle e jue. eTale A savAranA pahora thAya te parathI A traNa-cAra vAge A anaMta bhAga vRddhi hoya eTale savAranA thoDA mANaso haratA pharatA dekhAya. pachI asaMkhyAta bhAgamAM vRddhi hoya. pachI saMkhyAta bhAgamAM vRddhi hoya. pachI saMkhyAta guNa vRddhi hoya. pachI asaMkhyAta guNa vRddhi ane anaMta guNa vRddhi thAya. ane jo bAra vAge jhole jholA (ToLe ToLA mANasonA hoya) A badhuM emAM ja jhaLake che. have anaMtagaNa hAni Avaze pahelI. pachI asaMkhyAta guNa hAni Avaze. pachI saMkhyAta guNa hAni Avaze. pachI saMkhyAta bhAga hAni. pachI asaMkhyAta bhAga hAni ane anaMta bhAga hAni.* A eno guNadharma che. e badalAyA ja kare, niraMtara A ja basa. potAne kazuM karavAnuM nathI rahetuM. A eno dharma badalAyA kare che. enI aMdara jhaLake. bojo nathI, arIsAne kaMI bojo hoya kharo ? praznakartA : nA. dAdAzrI : ApaNe cALA pADIe to arIsAne nukasAna ke ApaNane nukasAna ? arIsAne nukasAna kahevAya ? samajavA jevuM che. [4] avasthAone jotAro "pote' ! gUMcavADo mAtra, roMga bilIphathI ! samasaraNa (saMsAra) mArga ja evo che ke baphAto baphAto ja jAya. jema pahelAM AphrikA jatAM baphArAmAM ghAlatA, paNa e samajI jAya ke baphAro che ne huM chuM, tema A AtmAne samasaraNa mArgamAM baphArAmAMthI jAta jAtanI prakriyAomAMthI pasAra thavuM paDe che. A samasaraNa mArge jatAM mArganA kAraNothI avasthAo utpanna thAya che. AtmAne AmAM kazuM ja thatuM nathI paNa 'te' mAnI bese che ke huM baphArArUpa thaI gayo chuM. jevI prakriyAomAMthI (avasthAomAMthI pasAra thayo tevo ja 'potAne' mAnI bese che ane tevo te bhramaNAmAM jevuM ciMtave che tevo thaI jAya che. potAnA mULa svarUpane jANI jAya to kazuM ja nathI. bhramaNA paNa eka bhAna che. vyavahAra rAzimAM Avyo tyArathI ja vyavahAra rAzi pUrI thatAM sudhI avasthAo ja hoya che. paNa e mahIM ahaMkAra Ubho thAya che, e du:khane vede che. zAtAye vede che ne azAtAye vede che. e vedanathI badhuM UbhuM thayeluM che A, roMga bilIpha UbhI thaI che. AtmA pheraphAra nathI thayo. enA guNathI, enA dravyathI AtmA kaMI bagaDyo nathI ne paryAyone asara thaI che, te roMga bilIphathI che. AkhuM jagata tattvonuM baneluM che, cha tattvonuM. tenI avasthAne 'A' (aham) potAnuM (svarUpa) mAne che. pote avasthAmAM che ane dekhAya che e badhIya avasthAo che *(upodaghAtamAM dRSTAMta samajavA mATe mUkyuM che.) Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.4) avasthAone jonAro 'pote' ! 251 252 AptavANI-14 (bhAga-1) ane avasthAo mUMjhave che. kharekhara avasthA gUMcavatI nathI. avasthAne svabhAva manAvatI tArI mAnyatAthI gUMcavADo che. A avasthAne ja svabhAva mAne che. e A tattva che. svabhAva eTale tattva, eTale e svabhAva avinAzI che. A avasthA eTale vinAzI. | riyala tattva AtmA che ne tenI avasthAo che, tene kahe che ke "ja chuM.' eTale AvatA navA bhavanAM bIja nAkhe che. AtmA enA svabhAvamAM ja che. hoLI jue che, tyAre kaheze, 'huM joto hato.' tyAM karma baMdhAya che, kharekhara to AtmAno svabhAva ja jovuM-jANavuM. te avasthAne 'tame' joyA karo cho. e avasthAo vinAzI che badhI ane vastu avinAzI che. badhI avasthAo ajJAnatAmAM vIMTAya che ane pachI "pote' hato teno te rahe che. avasthAo Ara oNla (badhI) TempararI (che) ane loka TempararImAM rahe che, TempararIne jue che, ane TempararInI vAta kare che. paramenanTamAM rahyA nathI, paramenanTa jANatA nathI, paramenanTanI vAta karatA nathI. badhA TempararI eDajasTamenTa che. - tame game tyAM varlDamAM jazo paNa TempararI avasthA sivAya kazuM na maLe. avasthAonI paNa anaMta avasthAo ane tenI paNa avasthAo jene potAnuM svarUpa mAnI beThA che. mULa potAnuM tattva svarUpa che te paramenanTa che, avinAzI che. tame pote ja bhagavAna cho. praznakartA : mAre A avinAzI tattva banavuM hoya, to mAre zuM karavuM ? dAdAzrI : tamAre avinAzI thavuM paDe. tame vinAzI thaIne avinAzI zI rIte bolazo ? praznakartA : nahIM, paNa mAre avinAzI banavuM che. dAdAzrI : hA, te Avajo mArI pAse, karI ApIza. eka phero avinAzI thayA pachI vinAzI nahIM thavAya. eTale pahelethI cetavuM hoya to cetI jajo. praznakartA : emAM khataro zuM che, avinAzI thayA pachI ? dAdAzrI : pachI bhavobhava A je zokha che, jalebI ne e A badho khAvA-pIvAno, te nahIM rahe pachI. pachI potAne AtmAnuM sukha maLaze, svayaM sukha ! sanAtana sukha, kAyamanuM sukha !! A sukhe ja joya. A to kalpita che khAlI. caMdubhAInA nAmanI avasthA che. 'mArI-mArI' kahIne keTalAya avatArathI marI gayA. A jagatamAM mAMgavA jevI eka ja vastu che, 'A bhrAMtithI mukta karAvo' A jagatamAM kaDavAM ke mIThAM phaLa badhuM ja bhrAMti che. avasthAomAM abhAva nA utpanna thavo joIe. koI ApaNane saLI kare toya tenA upara abhAva nA thavo joIe. kAraNa ke avasthA mAtra kudaratI racanA che. avasthA atitya, vastu titya ! avasthAo badalAyA kare. e avasthAo jagatanA loko jue ane emane ema lAge ke "ohoho ! A kevuM sarasa dekhAya che !" ane keTalAka loko avasthAne jue che ane gabharAmaNa thAya che. ema naryu dhummasa, dhummasa, dhummasa hoya to kaheze, "mAro chokaro paNa nahIM dekhAto, joDe hato ne " alyA mUA, dhummasa e to avasthA che, hamaNe jatI raheze. nathI jatI rahetI badhI ? avasthAne nitya mAnI le che. anitya vastune nitya mAnI laI ane duHkhI thayA kare che. eTale tattvane jo pakaDe to pote mukta thAya, avasthAothI upara jAya. nahIM to tyAM sudhI vinAzI che. eTale jagata AkhuM avasthAnI bahAra nIkaLI zakatuM nathI. jJAnIo ekalA ja nIkaLI zake che. bIjA koInuM gajuMye nahIM ! manuSyo avasthA joi zake che. mULa tattvane jyAre jue tyAre jJAnI kahevAya. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2:4) avasthAone jonAro 'pote' ! 253 254 AptavANI-14 (bhAga-1) cha vastuo je che e avinAzI che. ApaNe jJAna ApIe tyAre tamane kahIe ke tame zuddha cetana cho, eTale vastu joto thAya. e tamArA avinAzI bhAvane pAmyA kahevAya. jagatamAM badhuM eka ja rUpI tattvanI avasthAo dekhAya che. arUpI tattva jyAre jJAnI zuddhAtmA dekhADe tyAre dekhAya. evuM che, A jagatamAM je tame juo cho AMkha, kAne saMbhaLAya che, jIbhe cakhAya che, nAke suMghAya che, ahIM AgaLa sparza thAya che, e zuM vastuo che ? e vastu nathI, vastunI avasthAo che. tame je joI rahyA cho, e badhI avasthAo joI. tattvanI avasthAo, pudgala tattvanI avasthA, cetana tattvanI avasthA, kALanI paNa avasthA. e badhI tattvanI avasthA joI rahyA cho tame. mULa tattva svarUpe jovAmAM Ave to kalyANa thaI jAya. tava daSTi, avasthA daSTi ! jyAM sudhI avasthAnI dRSTi che enI, tyAM sudhI ene jagata dekhAze ane tattva dRSTi thaze eTale tattva dekhAze. pelI avasthA dekhAze paNa avasthA potAnI nahIM mAne "e". A jJAna pachI tamane tattva dRSTi thaI eTale tattva jotAM zIkhyA ane avasthAne joI zako cho paNa avasthA e ApaNuM svarUpa nathI. avasthA vinAzI che evuM jANo cho, rileTIva che. rileTIva-riyala beu joI zako cho ne ! rileTIva avasthAo che ane riyala e tattva che. praznakartA : dAdA, AtmAthI to khAlI tatva ja jovAyane ? AtmA, AtmA tattvane ja jue chene ? e phejhIjhane nathI jotone ? dAdAzrI : jyAM sudhI saMsArI AtmA che tyAM sudhI badhuM A dareka vastune jue ne saMsArI nA hoya eTale rileTIva nA hoya, riyala hoya tyAre e AtmA, AtmAne jue, avinAzI cIjone ja jue. AtmA ane anAtmA, jJAnI puruSa spaSTapaNe judA pADI Ape. pachI ja ApaNe oLakhI zakIe ke A AtmA ane A anAtmA. A tattva svarUpa ane A avasthA svarUpa ema spaSTa oLakhI zakIe. jJAna maLyA pachI kadAca kyAMya joyamAM jJAna coMTe toya te tattvadRSTithI ema lAge ke A to caMdubhAInuM che, mAruM hoya. tattva anaMta avasthAvALuM hoya, avasthAonAM eLiyA (heriyAM) paDe. jema sUryanArAyaNa vAdaLa pAchaLa hoya chatAMya tenI avasthAnA eLiyA paDe tema. koIne paNa avasthA dRSTithI joIe chIe tethI to teno ApaNA upara prabhAva paDe. avasthA dRSTithI ja AkarSaNa-vikarSaNa che, tattvadRSTithI nahIM. avasthAmAM 'huM chuM' ema mAne ke turta ja aMdara lohacuMbakapaNuM utpanna thAya ane AkarSaNa zarU thAya. tattvaSTi eTale saMpUrNa dRSTi. nizcaya dRSTi eTale tattva ane vyavahAra eTale avasthA. avasthA dRSTithI jozo to AkarSaNa-vikarSaNa thaze ane tattvadRSTithI jozo to mokSa thaze. koIkane tattvadRSTithI jozo to tamane lAbha thAya ne avasthA dRSTithI jozo to temAM ja tame khovAI jazo. AMkhothI (carmacakSuthI) joI joIne to AkhuM jagata bhUlyuM che. tattvadRSTithI sAmAmAM AtmA dekhAya. te tattvadRSTi mATe zAstramAM lakhAyuM ke talamAMthI tela nIkaLe che, dUdhamAMthI ghI nIkaLe che, e je tattvadRSTithI jANe te ja te kADhI zake. bheMsane bheMsa dekhe, gAyane gAya dekhe te avasthA dRSTi ane ApaNA mahAtmAo to tattvadRSTithI (AtmA) jue. tattva jANe te tattvadRSTithI joI zake, je jANatA nathI, te tattvadRSTithI kema joI zake ? tattvadRSTithI avasthAnI kiMmata UDI jAya. tattvadRSTi thAya to vastu dekhAya, nahIM to avasthA dRSTithI kepha caDhe. OM eTale tattvadRSTi. koIneya tattvadRSTi utpanna thaI nathI ne ! AkhuMya jagata avasthA dRSTimAM che. koIe kahyuM ke 'jJAna kriyAbhyAm mokSa. ame to kriyAoya karIe chIe ane jJAnanuM paNa karIe chIe to amAro mokSa nahIM ?" nA. kAraNa ke te avasthAne jJAnakriyA kahuM . avasthAnI jJAnakriyA e badhuM Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.4) avasthAone jonAro 'pote' ! 255 256 AptavANI-14 (bhAga-1) ajJAna kahevAya. tenAthI to tane sonAnI beDI maLaze. tattvadRSTi thayA pachI jJAna kriyAbhyAm mokSa kahevAya. te arUpI kriyA che. jagata avasthA svarUpe vAta kare che ane huM tAtvika svarUpe vAta karuM chuM. huM tAtvika dRSTithI jouM chuM, jagata avasthA dRSTithI jue che. A to avasthAne potAnuM svarUpa mAne che ke A duHkho te duHkho nathI. A to badhe aNasamajanAM ja duHkho che. teya pAchAM jAte notarelAM ja che. AkhA vaDodarAmAM sucAritro ane kucAritro cAlatA haze, paNa myunisipAliTImAM pUchI Avo ke noMdha che enI ? tyAre jenI noMdha nathI levAtI e vAtanI pAchaLa coMTa zI ? ApaNane tattvadRSTi thaI to e badhI ja avasthA mAtra che. jagata, polaMpola ! AtmAnA je je paryAya utpanna thAya, temAM ja tanmayAkAra. gayA avatAre puruSa hoya ane A avatAramAM strI thayo hoya, to ApaNe ene sAcesAca kahIe, ene oLakhANa pADIe ke tuM gaye avatAra puruSa hato. toya ene strI thayo chuM, e badala zarama nA Ave. kAraNa ke paryAyamAM rata hoya. evuM A jagata che. badhuM amArA jJAnamAM dekhAya A badhuM. kevI kevI lokone asara thAya, e amane dekhAya badhI. je je avasthA thAya tevuM nAma thAya. paga bhAMge tyAre laMgaDo, tenuM nAma thoDuM laMgaDo che ? TAIpa kare tyAre TAIpisTa, A avasthAo to pattAno mahela che, bhAMgIne bhukko thaI jAya che. badhA avasthAomAM beThaka le che. je avasthAmAM paDyo ne, te avasthAnuM jatana karyA kare che. AkhI jIMdagI mukta hoya ne cheka cha mahinA jo jelamAM ghAlyA hoyane, to 'huM A kedI thaI gayo, huM kedI' evuM kahe. paiNAve tyAre saubhAgyavaMtInuM sukha varte che ne pachI rAMDe tyAre raMDApAnAM du:kha UbhA thAya che. 'huM to rAMDelI chuM' kahe. mUi, gayA avatAre paNa rAMDI'tI ne pachI saubhAgyavatI thaI'tI ja ne ! rAMDyA ne saubhAgyavaMtA thaI gayA. mUA, A Dakho ja che, bIjuM che zuM che ? avasthAo badalAya che, AtmA tenA te ja svarUpe rahe che. AtmAmAM kaMI pheraphAra thato nathI. pAchA bhUlIye jAya che. parama dahADe che te jhaghaDA thayA hoya te bhUlI jAya che ne Aja pAchA sinemAmAM pharavA jatAM hoya. ApaNe jANIe ke parama dahADe huM gayo tyAre to be jaNAnA jhaghaDAno nikAla thayo ne Aja sinemA jovA nIkaLyA ? polaMpola badhuM jagata. chatAMya sAcuM che, rileTIva karekTa che ane AtmA riyala karekTa che. A duniyAmAM riyala karekTa e badhI vastuo che ane rileTIva karekTa e badhI vastunI avasthAo che. kathita kevaLajJAta ! rileTIva kyAreya paNa riyala nA thAya. riyala hoya te rileTIva kyAreya paNa nA thAya. riyala avinAzI che ane rileTIva vinAzI che, beno meLa ja paDe nahIM. praznakartA : dAdA, AkhuM A rileTIva svarUpa UbhuM thavuM. jene ApaNe 'caMdubhAI' kahIe chIe, e avasthAnA AdhAre ja utpanna thAya chene mahIM ? dAdAzrI : haM, avasthA ja chene vaLI. avasthAnA AdhAre zuM ? evuM nathI, avasthA ja che caMdubhAInI vaLI ! ajJAnamAMthI UbhI thayelI. A svarUpanAM ajJAnathI, vizeSa jJAnathI A UbhuM thayuM. nirvizeSa jJAnathI UDI jAya. anaMta kALathI je phoDa pADI zakyA nathI ke anAdi anaMta zuM che ? je phoDa nathI pADyo ke jagata anAdi anaMta che, te mAre phoDa pADavo paDyo. mULa svarUpa AtmA anAdi anaMta che. jIva svarUpa jIve ane mare avasthA svarUpe. jIve che te Adi aMtavALo che. nikaMdra Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.4) avasthAone jonAro 'pote' ! 257 258 AptavANI-14 (bhAga-1) che e to "ApaNI' brAMtine laIne "A deha mAro che' mAnavAmAM Ave che. ane brAMti chUTI gaI eTale deha maLavAnA chUTI jAya, pachI paNa avasthAo to utpanna thavAnI. eTale ke jJAna ane darzananA paryAya utpanna thAya. koI vastu dekhAya eTale paryAya utpanna thAya. e vastu jAya eTale paryAya paDI jAya pAchA. eTale utpanna thavuM, vinAza thavuM e badhuM cAlyA ja kare che. e badhI avasthAo kare che. ziyALo che te, marI jaze ke nahIM marI jAya ? pachI unALAno janma thaze. Ama avasthA utpanna-vinAza thayA kare che. bhASA bhagavAnanI nyArI re.. je jIve te mare, jIvana avasthA che, maraNa avasthA che. jJAnIonI bhASAmAM anAtmA ke AtmA, koI ja marato nathI. avasthAonI latA thAya che. avasthA (mULa avasthA) anAdi anaMta che. laMda avasthA athavA dvaita avasthA e jIva avasthA che ane te Adi aMta che. janma te Adi, mare te aMta, A amAruM kathita kevaLajJAna che. AtmAnI avasthAne jIva kahyo ne 'paramenanTa' e AtmA che. jIve-mare e jIva ! jene 'jIvavuM che" evuM bhAna che, 'huM marI jaIza" evuMya bhAna che, e avasthAne jIva kahyo. jIva tattvarUpe anAdi anaMta che. atattva rUpe Adi aMta che. phejhIjha (avasthA) rIte Adi aMta che. atattva eTale phejhIjha rIte. jIvanI avasthAo kaI kaI? avasthAomAM jevo Aropa kare te badala tene bIjI avasthA utpanna thAya che. ahaMkAra che tyAM sudhI te Aropa karavAno ja che. A vyu poInTavALA potAnI dareka avasthAno koIne Aropa Ape che. jIve ane mare e jIva ne amara pada prApta kare e AtmA. AtmA e "selpha' che ne jIva rileTIva selpha che. jIva to avasthA che. avasthAono aMte aMta... A mRtyu ane janma, be bhrAMtithI dekhAya che. e mATe ja che, dekhAtuM nathI. mAne ja che ke A mAruM mRtyu thayuM ane A mAro janma thayo, A mAruM lagna thayuM. kharekhara hakIkatamAM to evuM nathI. hakIkatamAM e pote AtmArUpa ja che. paNa ene AMTI paDI gaI che ke A huM chuM. vastu utpanna thatI nathI ane vinAzeya thatI nathI. vastunI avasthAo vinAza thAya che ane utpanna thAya che. bALapaNa AvyuM te ghaDIe ghaDapaNa nA hoya. javAnI AvI eTale bALapaNa nA hoya. avasthAo badhI badalAyA kare. avasthAo niraMtara badalAyA kare paNa te vastu na hoya, vastunI A sthitio che. ane A je deha thAya Ama loko)nI bhASAmAM rIbAya che ane mare che. bhagavAnanI bhASAmAM to koI maratuM ja nathI tyAM. e bhagavAna zuM jotA haze evuM ke maratuM na hoya ? A badhAne maratA dekhAya che ne A loko avasthAne jue che. avasthA haMmezAM vinAzI ja hoya ane bhagavAna avasthAne nA jue, vastune jue. kAle zuM thaze te kahevAya nahIM, tevA A jagatamAM eka miniTa paNa kema bagADAya ? deha kSaNe kSaNe badalAyA kare che, potAnuM svarUpa badalAtuM nathI. je badhA loko phejhane ja "mAya selpha' kahetA hoya, temane mATe AtmA kartA che ne karmano bhoktA che tema kahevuM joIe. je phejhane jANe che ke phejha kAco che, pAko che, labADa che, kuTevavALo che, suTevavALo che, ajJAnI che, jJAnI che toya te phejha ja che. AtmA e jJAnI nathI, jJAnI eya phejha che. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.4) avasthAone jonAro 'pote' ! sAdhu te sAdhunA phejhamAM ne tapasvI te tapasvInA phejhamAM, munio te muninA ne mahAtmA te mahAtmAnA phejhamAM rahyA che. ajJAnatAnA mahAsAgaramAM A jJAna che. phejhanI zuM zuM kaLAo che te joyA karo. 259 praznakartA : je guNa ane avaguNa che e IphekTa che. kojhijha hatAM enI IphekTa che. tyAre e vAta AvI ke AtmAnA je aneka guNo che, enA kojhijha kharAM ke nahIM ? dAdAzrI : nA, enA kojhIjha nahIM. utpanna thavAnuM hoya ane vinAza thavAnuM hoya tyAM e kojhijha ne IphekTa hoya. avasthAmAM kojhijha-IphekTa hoya ane tattvamAM na hoya. sthira vastu jotAM ja sthira ! praznakartA : badhI vastunuM parivartana thAya che, badhI vastu teno matalaba zuM che ? eTale traNeya kALamAM ekanI eka ja vastu rahe to sAcuM gaNAyane ? dAdAzrI : ekanI eka vastu rahetI hoya to bahu kaMTALo Ave. ekanI eka vastu koI tuM rAkhI melato hoya kharo ? poteya ekano eka hoya to kaMTALo Ave. strI ekanI eka hoya to kaMTALo Ave. je hoya te ekanuM ekamAM kaMTALo Ave. zA AdhAre kahyuM ke ekanuM eka pharI sukha Ape ? A dareka vastu A duniyAmAM parivartanazIla svabhAvanI ja che. temAM ekanuM eka zI rIte khoLIza tuM ? kAyama sthira zI rIte khoLIza tuM ? praznakartA : sthirane khoLavA mATe prazna pUchyo che. dAdAzrI : nA, paNa badhI ja vastuo parivartanazIla ja che tyAM AgaLa... praznakartA : AtmA to sthira che ne ? AptavANI-14 (bhAga-1) dAdAzrI : nA, evuM te hotuM haze ? eya parivartanazIla che. vastue karIne sthira che, avasthAe karIne parivartanavALo che. 'tuM' avasthA jouM to bhaDakuM ane vastu jouM to sthiratA utpanna thAya. 260 A pote avasthAvALo ane A pelI avasthAo vinAzI. emAM bhaTaka bhaTaka bhaTaka karyA kare. jyAre mULa vastu jozene pachI paramenanTa thAya. buddhi te to avasthAne svarUpa manAvaDAvavA phare. to te ghaDIe dAdAne yAda karI kahe ke huM vItarAga chuM, to buddhibena besI jAya. avasthAmAM 'huM' thayuM ke DhekhALo paDyo ane enA mojAM, spaMdano UbhAM thAya. zuddha AtmajJAna thayA pachI rahyuM zuM bAkI ? tyAre kahe, avasthAone chUTI pADIne jANavAnuM. A avasthA paradravya-jaDanI ane A avasthA daraasala jJAnanI. zeyanI avasthA pramANe jJAna prakAzanI avasthAnuM pramANa hoya ja. paNa te banne avasthAono bheda paDI javo joie. AmAM ApaNe adhikAra to phakta jJAtA-zeya saMbaMdhane jANavA mAtrano che. (vyavahAra) AtmAnuM eka paNa bhrAMtithI vicAreluM, te jJAtA-zeyanA saMbaMdhane jANavAthI ja jAya, te sivAya nA jAya. kAraNa ke te bhrAMtithI hoya che, chatAM paNa (vyavahAra) AtmAnI hAjarInA sTempavALo vicAra hoya che. 'sva'mAM svastha, avasthAmAM asvastha ! jagata AkhuM avasthAmAM svastha rahe che. vakIlane tyAM gayo, te vakIla kahe, tuM mAro asIla. te asIlanI avasthAmAM svastha thAya. mUA, svamAM svastha thA ! avasthAmAM avasthita thAya to kyAMthI svastha rahI zake ? garbhamAM Avyo tyAMthI avasthAmAM che. 'huM'mAM paDuM eTale avasthAmAM jAya che ane 'sva'mAM svastha thayo eTale paramAtmA. avasthA mAtra Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.4) avasthAone jonAro 'pote' ! 261 262 AptavANI-14 (bhAga-1) kudaratI racanA che, jeno koI bApoya racanAra nathI. e kudaratI racanA zuM che te huM ekalo ja jANuM chuM. arIsAmAM DuMgara dekhAya to zuM temAM kaMI arIsAne vajana lAge ? te AvI ja rIte jJAnIone saMsAra avasthAnI kaMI asara thatI nathI. je je kaMI paNa TempararI che te 'mAruM hoya' tevuM je jANe te jJAna. badhA ja paryAya zuddha thaye anaMta jJAna kahevAya. sUkSma saMyogo te badhA ja anaMta paryAyo che. te zuddha thaye anaMta jJAnI kahevAya. badhA paryAyone jANavA jAya to kyAM pAra Ave tema che ? enA karatAM to 'huM A chuM' ane A badhA paryAyo che, eTaluM jANuM eTale kAma ja nIkaLI gayuM. AtmAnI vibhAvika avasthAthI rAga-dveSa che ane svabhAvika avasthAthI vItarAga che. mukAma 'tamAro' zemAM ? avasthAmAM potAno mukAma karavAthI asvastha thAya ane potAnAM svarUpamAM eTale paramenanTamAM rahevAthI svastha thAya. asvasthatA tame joyelI ? je vakhate caMdubhAI hatA, tyAM sudhI asvasthatA hoya ja ane have zuddhAtmAmAM AvyA, eTale potAnA svarUpamAM rahe eTale svastha. jyAM sudhI 'huM caMdubhAI chuM' e avasthA kahevAya. 'paTela chuM' e avasthA, 'huM pacAsa varSano chuM" e avasthA. 'huM ekjhikyuTiva ejInIyara chuM' e avasthA, badhI avasthA. e avasthAmAM svasthatA nA rahe. loka kahe, 'svastha cho ne ?" tyAre kahe, "nA, bA. svastha zeno ? asvastha." avasthAmAM je mukAma kare te kevo hoya ? asvastha. niraMtara, eka kSaNa cUkyA vagarano. ane vastumAM mukAma kare, to svastha rahe. vaDApradhAna hoya ke presiDanTa hoya game te hoya, asvastha, niraMtara ! praznakartA : emAM dAdA, vAta evI che asvasthamAM rahevAmAM koi prayatna nathI karavo paDato. svasthamAM jaie chIe, kSaNika rahIe chIe ane pharI pAchA asvasthamAM AvI jaie. A muzkelI che. dAdAzrI : muzkelI zAnI emAM ? asvasthatAmAM zuM khoTuM ? praznakartA : nA, amAre svasthamAM javuM che, vadhAre rahevuM che. dAdAzrI : e to pachI tamAruM jyArathI nakkI, tyArathI svastha rahevAya. A mana-vacana-kAyAnI avasthAo temAM ApaNe jeTalo mukAma karIe teTalA asvastha rahevAya, niraMtara aMtaradAha baLyA ja karato hoya. ane svamAM, tattva svarUpamAM mukAma karIe to svastha rahevAya. avasthAonuM to niraMtara samasaraNa thayA ja kare che, vahyA ja kare che. Ave, rahe ane jAya. temAM sukha ane zAMti kyAM hoya ? A avasthAomAM ApaNe tattva svarUpe ja rahIe chIe. jyAM mukAma ThIka lAge tyAM karavo. avasthA vagara koI jIva eka kSaNa paNa nA hoya. bhrAMtithI avasthAne ja pote ja che ema mAnI le che. avasthA mAtra utpanna thAya che te gunegArInI che. avasthAothI baMdhAyelA loko vyavahAra sukheya nA bhogavI zake. kalAka pahelAM e koIka avasthAmAM citta ekAgra thayuM hoya to temAM citta rahe eTale avasthAthI baMdhAyelAne bojo rahe ane cA pIvAnI avasthA vakhate e bojA nIce cA pIvAya. AtmAnA paryAyanI bahAra lokone bahu paDI hoya. eTale mUchamAM pharyA kare. tema keTalAka Devalapa thayAM hoya, tethI tamane mUrchAmAM gamatuM nathI ane bIjI bAju AtmA jaDato nathI. te divase divase pAtaLo paryAya thato jAya, sUkSma thato jAya. jhINo paryAya thayA pachI tenAthI sahana ja na thAya. eka kalAkamAM to keTalAya vicAra AvI jAya ! te addhara laTakyo. tene kahyuM ke bhaI bA, jA pAcho mohamAM pesI jA ne jADA paryAyamAM paDI rahe, jADA paryAyavALA nirAMte UMdhe ne nAka bole. jhINA paryAyavALAne to UMgha ja nA Ave. loka avasthAmAM ja mukAma kare che. eTale phorenane homa mAnI Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.4) avasthAone jonAro 'pote' ! 263 264 AptavANI-14 (bhAga-1) beThAM che, tenuM A duHkha che. homane homa mAne ane phorenane phorena mAne to kazuM duHkha rahetuM nathI. je vakhate je avasthAmAM hoya che ne te avasthAne nitya (kAyamanI) ne satya mAnI le che ane gUMcAyA kare che. vagara kAmanI gUMca, gUMca, gUMca. avasthAone bhajyA nA kare tevA keTalA ? sAdhu-saMnyAsIo badhA ja avasthAone ja bhajyA kare che. palakArA ya avasthA ! savArathI UThyA te rAtre UdhI jaIe tyAM sudhInI badhI ja kriyAo mAtra avasthAo che. dehadhArInI janmathI maraNa sudhInI badhI ja kriyAo je AMkhe dekhAtI nathI ane ApaNe mAnatA nathI ke je saMyogI purAvAnA AdhAre ja thAya che te badhI ja avasthAo che. jeTalI udayAtavALI hoya te badhI avasthA. keTalI vAra thAya te kahevAya nahIM. AMkhanA palakAro eya avasthA che. AMkhanA palakArA jo jAte karavAnA hoya to zI dazA thAya ? sAIThane badale basso thAya evuM che. praznakartA : avasthA ane InsiDanTamAM phera zo ? dAdAzrI : InsiDanTamAM avasthA samAya, paNa avasthAmAM InsiDanTa nA samAya. koI karatuM nathI, phUlo caDhAve che te tenI avasthA che, DhekhALA mAre che te tenI avasthA che. ahIMthI phUlanA paramANu UDe tyAre ja bahArathI te kALe ja phUlo AvIne paDe ne mahIM paththaranA jevA paramANu UDe tyAre bahArathIya patharA AvIne paDe. TAImasara AvIne maLe. zuM aham vitAzI ? avasthA gamI to saMyoga bhegA thaI jAya. badhI avasthAo pharyA kare che. koI avasthA kAyama rahetI nathI. kAraNa ke saMyogo che. ane saMyogo viyogI svabhAvanA hoya. saMmelanathI saMyoga ane visarjanathI galana thAya che. A AMkhe tattva dekhAya nahIM, badhI avasthA dekhAya che. pote potAnuM tattva na jANe, avasthAo jANe. avasthAo badhI nAzavaMta che. mANasonA ghATa badalAze, veza badalAze, badhuM badalAze paNa navuM thavAnuM nathI, mAtra avasthAo badalAze. avasthA ne pote judA dekhAya nahIM. vicAro ne vicAranAra judA dekhAya nahIM. jyAM sudhI jJAna na maLe tyAM sudhI tamane badhAmAM bhegA ja dekhAya. AtmA judo ja che. avasthAo palaTAya nahIM, to te saMsAra ja na kahevAya. praznakartA : dAdA, tame kIdhuM ke tattvo bhegAM thavAthI avasthA badhI badalAyA kare, te avasthAne lIdhe je aham Ubho thAya, te aham paNa badalAto haze, koInAmAM ocho-vadhato te vakhate haze ? dAdAzrI : evuM che ne, pelI avasthAo je thAya che ne, te to tarata ne tarata vinAza thaI jAya che. ane A ahama ne je badhAM UbhAM thayA che ne, te A be vastu bhegI thavAthI vyatireka guNa utpanna thAya che. tenAthI ahaMkAra Ubho thAya che (ta kevaLajJAna thatAM sudhI rahe che). palaTe avasthA paLe paLe ! AtmA trikALavartI che. bhAva trikALavata nathI, avasthAvarta che. je avasthAvata che te cetana nathI. je avasthAvartI nathI te cetana che. A moTaro, baMgalA, jamIno ApaNe nahIM choDIe toya tene choDIne ApaNe eka dahADo jatuM rahevuM paDaze. eka mAtra saccidAnaMda karavA jevuM che. (vinAzIno moha choDI AtmAne bhajavA jevuM che.) guNa badalAya nahIM, paryAya badalAya. dUdha mIThuM lAgatuM hoya paNa bIje divase khATuM lAge. pachI vAsa levI paNa nA game. paramANu mAtra kSaNe kSaNe badalAyA kare che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.4) avasthAone jonAro 'pote' ! 265 266 AptavANI-14 (bhAga-1) kapAsiyA vAvyA te be pAne Ave te mUo khuza khuza thaI jAya. paNa te bhUlAtA sudhI anaMta avasthAo, sArI-khoTI AvavAnI. chevaTe bahu sAroya pAke ke hIma paNa paDe tevuM A saMsAramAM pratyeka kSaNa avasthAvALI che. kSaNe kSaNe avasthAo badalAyA ja kare che. A bAbo te UMdhe che, A avasthAmAM enuM badhAnI vacce apamAna kare to ene kazo vAMdho nathI ane bIjI A jJAnadazAmAM apamAnano vAMdho nathI. rahI vacagALAnI avasthA. Indriya pratyakSa avasthAmAM ja badho Dakho che. "mArI-tArI' batAve che, temAM jarA apamAna kare to vAMdho Ave. mananI avasthA, vacananI avasthA ane kAyAnI avasthA bahAra kazuM ja thatuM nathI. jene IphekTa thAya tene samajavAnuM. avasthA samabhAve nikAla karI nAkhavI joIe. tevI rIte avasthA cIkaNI Ave to jhaTa temAMthI nIkaLI javuM. avasthA e nicetana cetana che. ApaNe zuddha cetana chIe. avasthAne jovAnI. avasthAmAM tame cITakI jAo eTale duHkhI thAo. tethI AnaMda nA Ave. rAtanA sUI jAva cho tyAre kArakhAnuM dekhAya che ne ghaDabhAMja UbhI karo cho pachI. bhAMjagaDa UbhI karI te badhI ja avasthAo che. saravALA-bAdabAkI enI meLe ja kudaratI thayA kare che. temAM mUA, bheLuM zuM kAma kare che ? normala jarUriyAtothI vadhAre kaMI ja bheLuM karavAnuM hoya nahIM. Indriyo e avasthAo che ane e vastuonI ghATa ghaDAmaNa che. tenAthI tattva nA dekhAya. je mAIlamAM Avyo te mAIlanuM dekhAya ene. te mAIlanI tenI avasthA. A badhuM jagata gaNita ja che, AtmA gaNita nathI. koI paNa avasthA aDatAlIsa miniTathI vadhAre nA rahe, tevo necarala niyama che. ghaDIyALamAM moTo kAMTo miniTe miniTe pharyA kare che, te ghaDIyALa nahIM paNa tenI avasthA che. koI paNa eka avasthAmAM 47 miniTa ane 59 sekanDathI vadhu rahevAya, tevuM A jagata nathI. A avasthAmAM rahevAthI tenuM rUpaka zuM Ave ? Akhoya manuSya bhava, agara devagati ke tiryaMca ke narkagatinuM rUpaka Ave. jJAna hoya to ja ukela Ave. jJAna eka ja Tako phera hoya toya te kyAMnA kyAMya pheMkAI javAya tevuM che. prAkRta svabhAvano to ApaNe nikAla karavA beThA chIe ane jagata prAkRta svabhAvane "mArA-mAro' kare che. ApaNe to tenA jJAtA-draSTA rahIe. ame cAkhI duniyAbharatI avasthAo ! svanI mahIM svastha rahevAnuM bhagavAne kaheluM tyAre loko mUA avasthAmAM rahIne asvastha thaI gayA che. AkhuMya jagata avasthAmAM mahAle che ne temAM ja tanmayAkAra rahe che. tethI avasthA bhogavavA corAsI lAkha yonimAM bhaTaka bhaTaka karavuM paDe che. tyAgIo, tapasvIo bAvA-bAvalI, sAdhu-sAdhvI, AcAryo-upadezako ane zAstrakAro badhA ja avasthAomAM tanmayAkAra ja rahe che. 'ame badhI avasthAo cAkhI joI. koI cAkhavAmAM bAkI rAkhI nathI. hAthI thaIne hau pharyo, madamasta. ane mada hau jhare. ane enA chokarAnuM nAmeya madaniyo. eno chokaro meM joyo. meM kahyuM, eno chokaro kevaDo hoya ? tyAre ApaNe tyAM bALaka hoya te AvaDuM hoya ane eno chokaro AvaDo moTo ! madaniyo !! are madanalAla, tamArI vAta kyAM thAya te ? madaniyo. teya tapAsa karI Avyo'to, madaniyo hato ne, te meM kahyuM, joI AvavA to de. A duniyAno lobhI che, te lobhane laIne nA jAya. paNa mAre lobha nathI, mane joI AvavA to do. duniyA jovI to joIe ne ! amArI AbarU amArA lokamAM che. amAro loka te kAyamI loka che. A loko to avasthAmAM rahenArA che. amArI AbarU A lokomAM nathI. ame koI avasthAmAM rahenArA nathI. dehanI avasthAo, prakRtinI avasthAmAM rahenArA te to jagatanA loka che. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.4) avasthAone jonAro 'pote' ! 267 ra68 AptavANI-14 (bhAga-1) gamatI avasthAmAM tanmayAkAra thAya toya te gamatAnuM bAMdhe ne nA gamatI avasthAmAM tanmayAkAra nA thAya toya te nA gamatuM bAMdhe ja (ajJAnI mATe). avasthAomAM tanmayAkAra rahevA chatAM amane je je karavAmAM tanmayAkAra thaze toya kAma kADhI nAkhaze ne temanuM kalyANa thaI jaze. avasthA mAtrathI mukta thayo hoya to ja e muktatA ApI zake. jyAM sudhI jJAnI puruSa sikko na mAre tyAM sudhI A avasthA (sAdhaka avasthA) utpanna nA thAya. sAdhaka avasthAnuM phaLa siddha avasthA. nahIM to Akho divasa UMdhuM ja karyA kare. avasthAmAM coTe citta tyAM... je avasthAnI Ahuti svAhA thaI, tenA ghA nA paDe. ghA zAthI paDe ? tyAre kahe, lakSathI. mATe je avasthAmAM lakSa gayuM tyAM ghA paDe ane temAM lakSa nA jAya to te avasthA svAhA thAya, jAgRti yajJamAM. lakSano niyama evo che ne ke jyAM lakSa bese tyAM ne tyAM te pAchuM pharI pharI jAya. badhuMya badalAya paNa lakSa nA badalAya. ame alakhanuM lakSa besADI ApIe pachI avasthAomAM lakSa rahe nahIM ne nikAla thAya. jeTalA ghA vadhAre paDe te ja avasthA vadhAre ne vadhAre ApaNA pAse bhamyA kare, mAkhInI mAphaka. ko'ka kaheze ke mane anubhava kema thato nathI ? tyAre kahe, jeTalA lakSanA ghA paDelA che te rUjhAyA nahIM. A ghA jJAnabhASAnA sUkSma ghA che. keTalAka to evAya ghA hoya ke parU paNa paDyA kare. e badhAya ghA jema jema rUjhAtA jAya tema tema anubhava thato jAya. rileTIvamAM kevuM che ke eka ghA rUjhavavA mATe tyAMthI lakSa uThAvIne bIje lakSane besADe ke pahelo ghA rUjhAvA mAMDe paNa jayAM navuM lakSa besADyuM tyAM pAcho navo ghA paDe. pUrve je paryAyonuM khUba vedana karyuM hoya te atyAre vadhAre Ave, tyAre citta tyAM coMTI rahe. kalAkonA kalAko rahe, guThANA jAya. je paryAyo pAtaLA thaI gayA te paryAyonI coMTa cittane vadhAre nA rahe. coMTe ne chUTuM paDI jAya. koI paNa avasthAmAM coMTa rahe tevA vicAro AvatA hoya to tene kahI devuM ke 'tAro ane mAro saMbaMdha mAtra zeya-jJAtAno che, have paraNavuM nathI.' evuM kahetAnI sAthe e avasthA, vicAro jatA raheze. potAnI avaLI samajaNathI paraNe che, zAdI kare che (ekAkAra thAya che), mATe ene sahana karavuM paDe che. tanmayAkAra thAya eTale saMsAra coMTyo. amuka avasthAo ja coMTADe. mIThI tathA kaDavI banne avasthA coMTADe te vakhate lakSamAM rahevuM joIe ane bolavuM ke A mArI hoya ja nahIM, eTale e jatI raheze. mokSamAM javAnuM je pramANapatra che, temAM koI kriyA jovAmAM AvatI nathI. mAtra vItarAgatA ja jovAya che. Dakho konuM nAma ? koI paNa avasthA hamaNAM thaI temAM citta thoDIvAra coMTyuM, te Dakho. A jAtrAmAM game tevI avasthA Ave toya ame coMTyA nathI. ame avasthAne UbhI nA rAkhIe. traNa miniTa UbhI rAkhIe to badhAnI lAina thaI jAya. samajAya che A ? ApaNA mahAtmAone vItarAgatA rahe paNa daraasala nA rahe. Ahuti, pratyeka avasthAtI... AkhA jagatamAM koIpaNa avasthA svAhA thaIne nA jAya, paNa bIja nAkhIne jAya ane Ama badhAya nakhAyelAM bIjono hisAba chello poNA kalAka rahe tyAre thaI jAya ane nakhAyelAM bIja kayA prakAranAM vadhAre che tyAM Avate bhava jAya che. jagatanA lokone dareka avasthAomAM mananI, vANInI, kAyAnI emAM lAkheka bIja nAkhe. emAM 3000 ghauMnA nAkhe ane bAkInA kUca (khAjavaNI)nA. avasthA thaI eTale bIja paDe ja paNa jJAna pachI avasthAo nikAla thayA kare, svAhA thayA kare. avasthAo DiscArja thayA karavAnI. cArja nA thAya e jovAnuM Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) avasthAone jonAro 'pote! 269 27 AptavANI-14 (bhAga-1) ApaNe. bhagavAna kahe che, ona dhI mumenTa je avasthA thaI gaI temAM varta ane je avasthA thaI ane jatI rahI che, tenI mAthAkUTa tuM nA karIza. avasthAo bhoLI hoya che bicArI. Ave tyAre tene kahevuM ke bahena, AvyA ? have jAva, bIjIne AvavA do. koI gALa bhAMDe to mahIM avasthA bagaDe. e avasthAne jo AtmA jANe, to avasthA svAhA thAya. jeTalI avasthA jANI eTalI svAhA thAya. jeTalI rahI jAya che to pachI bhUMsAya. mahIM mana bagaDyuM hoya to pharI manane kahI, pratikramaNa karI bhUMsI naMkhAya. kAgaLamAM lakheluM jyAM sudhI posTamAM nA nAkhIe tyAM sudhI bhUMsAya. avasthAo to kSaNe kSaNe badalAya che ne ! dareka avasthAmAM, ajJAna dazAmAM bIja paDyA ja kare. paNa jyAre jJAnathI jAgRta avasthAmAM dareka avasthAo svAhA thaI jAya. pharI saMsAra na baMdhAya. A ApaNuM jJAna evuM che ke viSayanuM virecana thAya. mahIM vicAra Ave ke avasthA UbhI thAya ke tarata ja tenI Ahuti apAI jAya. kAraNa ke te potAnI avasthAnA gunegArane khoLI ja kADhe. pratyeka avasthAnI Ahuti svAhA, A chello AdhyAtmika yajJa che. svAhA eTale saMpUrNa bALI nAkhe. rAjIkhuzIthI avasthAmAM tanmayAkAra thayo eTale Dakho thaI gayo, te navA cItarAmaNa pADe ane navAM bIja pADe. koIne saheja paNa Aropa Apazo to tenuM phaLa bhogavavuM paDaze. AropanuM phaLa bhayaMkara che. samabhAve nikAla eTale avasthAonI Ahuti ApavAnI che. A chellAmAM chello mahAyajJa che. jo vANInI, mananI ne kAyAnI avasthAo niraMtara jAgRta rahIne (avasthAnI Ati rUpI) mahAyajJamAM svAhA (avasthAno jJAtAdraSTA rahe) kare to AtmAne je paryAyo coMTelA che te chUTA paDatA jAya ane eTalo pote paramAtmA svarUpa thato jAya. sarva avasthAmAM niHzaMka samAdhAta A jagatanI badhI ja avasthAo anaMta che, paNa mananI avasthAo anaMta guNyA anaMta che. temAMthI chaTakyo te chUTyo, mATe mananuM samAdhAna thAya (mananI avasthAonuM) te jJAna sAcuM. kALane paNa zarama Ave tevuM gajabanuM jJAna utpanna thayuM che ane teya sAyanTiphika che. mananI anaMtAanaMta avasthAomAM paNa samAdhAna thAya tevuM A jJAna che. loka mananI avasthAmAM gUMcAya, eTale kahe ke bhagavAna gUcave che. ApaNuM jJAna ja evuM che ke rAga-dveSa UbhA na ja thAya. have e avasthAo pAchI te samAdhAnI nA hoya. ApaNAmAM zuM lakhyuM ? sarve avasthAmAM niHzaMka samAdhAna. eTale ApaNuM jJAna kevuM che ke dareka avasthAmAM niHzaMka samAdhAna ja hoya. A jagatamAM to kevuM che ? tyAre kahe, gajavuM kapAyuM ke Dipresa thaI jAya, samAdhAna nA rahe ne ko'ke phUla caDAvyAM ke eliveTa thaI jAya. A badhI avasthAmAM Dipresa ne eliveTa badhuM thayA kare. A caDI jAya, khuzamAM AvI jAya to. praznakartA : vItarAga puruSanI gerahAjarImAM, avasthAmAM asvastha thaI javAya evuM kema bane che ? ApanI gerahAjarI hoya to pachI asvastha thaI javAya ane tamArI hAjarImAM svastha rahevAya. dAdAzrI : hAjarImAM to svastha rahe ja. asvastha rahe che e ApaNI buddhi rakhAvaDAve che ane buddhi che tyAM sudhI ahaMkAra che. e ahaMkAravALI buddhi che te A asvastha karAvaDAve che. eno enDa AvI jAya to kazuM asvastha thavAnuM kAraNa ja nathI. nahIM to Akho dA'Do jJAnI puruSanI pAse besI raho, toya asvastha thavAnuM kAraNa nA rahe. praznakartA : bhautika rIte, phijhIkalI to e zakya nA hoya ne? dAdAzrI : nA, zakya nA hoya chatAMya paNa jeTalo lAbha maLyo eTalo sAco, nahIM to potAnAM buddhi ane ahaMkAra jyAre khalAsa thaI jaze, nikAla karatAM karatAM, eTale pachI enI meLe opanalI, cokhe cokhkhI, svasthatA ja raheze. niraMtara svamAM rahe mATe svasthatA. Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2.4) avasthAone jonAro 'pote' ! 271 avasthAmAM svasthatA e ja asvasthatApaNuM, svamAM svasthatA e ja svasthapaNuM. loko asvastha kema rahe che ? kAraNa ke teo sadAya avasthAmAM rahe che. te loka ajJAna avasthAone potApaNuM (ApaNuM) mAne che. avasthAomAM 'huM ja chuM', ema jue che. jJAnI puruSa avasthAne jue che ane jANe che. praznakartA : dAdA, jo ApaNane aMdarathI AnaMda thato hoya, to e eka vicAra che ke eka avasthA che ? dAdAzrI : e avasthA che. praznakartA : to e avasthAne ApaNe pakaDI rAkhavI ke ene javA devI ne bIjI avasthA joye rAkhavI ? dAdAzrI : e to enI meLe ja jatI rahe. ApaNe pakaDI rAkhIe toya jatI rahe. ApaNe nA pakaDI rAkhIe toya jatI rahe. enA karatAM e avasthAne ema kahevuM ke pharI Avajo, amane lAbha Apajo. kADhI lejo kAma re ! AtmAnA guNo jANyA ja nathI A. AtmAnA badhA guNo jANe e bhedavijJAnI kahevAya. A je AtmAnA guNo che ne, e badhAya bahAra paDyA nathI, badhA amArAmAM che. ame (1958mAM jJAna thayuM tyArathI) 28 varSathI AtmAmAM rahIe chIe. A dehanA mAlika nathI. praznakartA H have AvuM to koIe haju lagI kahyuM nathI. dAdAzrI : A to akrama vijJAna che ne ! praznakartA : badhA badhe pahoMce che, paNa ATale sudhI pahoMcyA nathI. dAdAzrI : mATe A kAma kADhI levA jevuM che. eTale ame kahIe chIe ne, tethI Ama ja bUmo pADI pADIne, kAma kADhI lo, kAma kADhI lo, kAma kADhI lo.