________________
૩૦
માક્ષમાળા–વિવેચન
છેલ્લી એ પ્રતિમાવાળા ઉત્તમ શ્રાવક કહેવાય છે. અહી સામાન્યપણે ઉત્તમ ગૃહસ્થ એટલે આદર્શ ગૃહસ્થ એવા અર્થમાં કહેલું છે. જેને સત્પુરુષના યાગ થયા છે, જે ધ શ્રવણ કરે છે, જે વિવેકી છે અને જે વિનય કરે છે તે શ્રાવક છે. ગૃહસ્થાશ્રમમાં આત્મસાધન ન થાય એમ નથી. ગૃહસ્થાશ્રમમાં આત્મસાધન સાધે તેને ગૃહાશ્રમ પણ વખણાય છે.
66
=
જ્યાં માહના વિકલ્પ છે તે સંસાર છે. ઘર, પરિગ્રહૈં, સગાંવહાલા એ માહુનાં નિમિત્ત છે તે રૂપ સંસાર તેને કાજળની કોટડી કહી છે. કુટુંબરૂપી કાજળની કોટડીના વાસથી સંસાર વધે છે.” (૧૦૩ ) ઘણા દોષો લાગે, માત્ર સવા વસુ ધ્યા પળે; તે પણ આ પાઠમાં કહ્યું છે એટલું તો ગૃહાશ્રમી પણ કરી શકે. સામાયિક સમભાવમાં રહેવાનું વ્રત. ક્ષમાપના = પોતાના દોષ થયા હોય તેની ભગવાન પાસે માફી માગવી તે. આલોચના પ્રતિક્રમણ કહેવાય છે. ચેાવિહાર પ્રત્યાખ્યાન =રાત્રે ચાર પ્રકારના આહારના ત્યાગ યમ = અણુવ્રત વગેરે આખી જિંદગી સુધી પાળે તે અને નિયમ = અમુક મર્યાદિત વખત સુધી વ્રત પાળે તે. પરસ્ત્રી પ્રત્યે મા– બહેનની દૃષ્ટિ રાખે, વિકારસૃષ્ટિથી જુએ નહીં. તે વિષે સુદર્શન શેઠનું દૃષ્ટાંત આવશે. સત્પાત્રે દાન = સભ્યશ્રૃષ્ટિ મુનિ અને સમ્યક્દ્ગષ્ટિ ગૃહસ્થ તે સત્પાત્ર છે; સતુ વસ્તુ જેણે પ્રાપ્ત કરી છે તે સત્પાત્ર. ત્યાગ છતાં સમ્યક્દર્શન નથી તે કુપાત્ર છે, તેમને ભક્તિપૂર્વક દાન આપવા યાગ્ય નથી; અન્યદર્શની સંન્યાસી વગેરે અપાત્ર છે. સત્પાત્રે ભક્તિ
L
