________________
મેક્ષમાળા-વિવેચન
૧૦૭ આવવા તૈયાર હો, વગેરે મહને લઈને બેલ્યા. મોહિની એટલે મેહ. પછી લક્ષ ફર્યું ને નીરાગ શ્રેણિએ ચહ્યા. વિચાર કરતાં તેઓ શેક તજીને નીરાગી થયા ત્યારે અનંતજ્ઞાન પ્રકાશિત થયું. તેઓ દિવસના પહેલા પહેરે કેવળજ્ઞાન પામ્યા. ગૌતમસ્વામીનું નિર્વાણ સ્થળ રાજગૃહી નગરી પાસે ગુણિયાજીમાં કહેવાય છે.
સૂક્ષ્મ બોધ = સૂક્ષ્મમાં સૂક્ષ્મ વસ્તુ આત્મા, તે જેથી પ્રાપ્ત થાય તે સૂક્ષ્મ બેધ. ગૌતમસ્વામીના દૃષ્ટાંત ઉપરથી સૂમ બેઘ એ લેવાને છે કે રાગ એ વસ્તુ બહુ ઝેરરૂપ છે. ભગવાન મહાવીર પ્રત્યે ગૌતમસ્વામીને રાગ હવે તે કેવળજ્ઞાન થવા ન દીધું; તે પછી જે વસ્તુઓ નાશવંત છે અને પ્રત્યક્ષ રાગનાં કારણ છે, એવા સ્ત્રી પુત્રાદિ અને ધન પ્રત્યેને રાગ કેવું અનંત દુઃખ આપે? નરકે પણ લઈ જાય. થડે પણ વિચાર કરે તે સહેજે સમજાય તેવી વાત છે. છતાં આ મૂઢ પામર તે વસ્તુઓને જ પિતાને આધાર અને સર્વસ્વ માની બેઠો છે. કેવી મૂઢતા ! રાગ અને આત્મા બે સાથે છે. તે રાગથી આત્માને ભિન્ન કરવા આ બેઘ છે. ગૌતમને અ૫ સંજ્વલન મેહ ભગવાન પર હતું અને આ તે તીવ્ર એ અનંતાનુબંધી મેહ સંસાર પરને તેમજ પામર આત્માઓને ! એ છે કે દુઃખદાયક થાય? રાઈ અને પર્વત જેવી સરખામણી કરી છે.
રાગ હોય તે પછી ઠેષ થાય. રાગ લેભને પર્યાય છે. છેલ્લામાં છેલ્લે એ જાય છે, તેથી રાગ હોય પણ ઠેષ ન હોય એમ પણ બને. પણ જ્યાં રાગ ન હોય ત્યાં
