________________
૨૧૧
કાકાએ
-
-
-
- પાસ ,
મોક્ષમાળા-વિવેચન
૨૧૧ શિક્ષાપાઠ ૮૬. તસ્વાવબોધ, ભાગ ૫
પ્રથમ ચાર ભાગમાં નવતત્ત્વનું મહત્વ સમજાવીને કપાળદેવ હવે એક સમર્થ વિદ્વાન સાથે થયેલી વાતચીતને સાત ભાગથી રજૂ કરે છે. હરમન જેકેબી સાથે વાત થઈ હતી એમ કહેવાય છે. હરમન જેકેબી જર્મન ફિલસૂફ હતા. બઘા ઘર્મો તપાસતાં જૈન ધર્મ સત્ય છે એમ લાગવાથી હિંદમાં રહી એમણે જેન ગ્રંથને ઘણે અભ્યાસ કર્યો હતો. તેમ જ યુરોપમાં જૈન ધર્મનો પ્રચાર કરનાર પણ તેઓ હતા. કુપાળુદેવે એક સમર્થ વિદ્વાન સાથે એમ નામ આપ્યા વિના બનેલી હકીકત લખી છે. તે વિદ્વાનને, જૈન શાસ્ત્રો જાણ્યા છતાં અને મુનિ વગેરેને સમાગમ કરવા છતાં, મહાવીરના ઉપદેશમાં આખી સૃષ્ટિનું જ્ઞાન કેવી રીતે છે, તે સમજાયેલું નહીં. એ વિષે શંકા હતી તે પૂછી. કૃપાળુદેવે નવતત્વમાં જ આખી સૃષ્ટિનું જ્ઞાન છે એવું તેમને બતાવી આપ્યું. ત્યારે તે વાત કેટલેક અંશે સત્ય છે એમ તેઓએ માન્ય રાખ્યું
:
:
'
#
કેમ
?
v
=
+
કે
મન
ન
—
* * * * * *
* *
*
* *
*-
ન,
ન
ક
ર
શિક્ષાપાઠ ૮૭. તવાવબોધ, ભાગ ૬
કૃપાળુદેવે વિદ્વાનને કહ્યું કે કેટલેક અંશે આખી સૃષ્ટિનું તત્ત્વજ્ઞાન નવતત્વમાં આવી શકે ખરું એમ આપ કહે છે, તે એમ સૂચવે છે કે આપને એ વિષે હજુ શંકા રહી છે. સર્વ મતેમાં જે જ્ઞાન બતાવ્યું છે તે આ નવતત્ત્વના એક ભાગમાં આવી જાય છે. મહાવીરના તત્ત્વજ્ઞાનમાં કંઈ અપૂર્ણતા નથી, પણ એ માટે વિશેષ અવકાશ હોય તે મધ્યસ્થતાથી ચર્ચા કરીએ, તે નિઃશંકતા થાય.
