________________
૨૩૮
મોક્ષમાળા-વિવેચન - આ દેશે ગયા વિના અઢાર પાપસ્થાનક ન જાય. આ અઢાર દે જવાથી મન વશ થાય, તેથી ઘારેલી સિદ્ધિ-મેક્ષ થઈ શકે છે. અઢાર દેષમાં મન જતું હોય ત્યાં સુધી આત્મસાર્થક-આત્મહિત ન થાય. અતિગ છોડી ગૃહસ્થ અવસ્થાના સામાન્ય ભેગ પણ નહીં પરંતુ મુનિનું કેવળ ભગત્યાગવત જેણે લીધું છે અને એ એકે દેશનું મૂળ જેના હૃદયમાં નથી તે મહાત્મા છે.
શિક્ષાપાઠ ૧૦૧. સ્મૃતિમાં રાખવા યોગ્ય મહાવાક્યો
જે આખી મોક્ષમાળા વાંચી જાય તેને આ દશ મહાવાક્યો યાદ રાખવા જેવા છે. મહાવાક્યો એટલે જેનું ફળ મહાન હોય તે. (૧) એક ભેદે નિયમ એ જ આ જગતને પ્રવર્તક છે :
જગતને પ્રવર્તક ઈશ્વર નથી એમ આગળ કહ્યું હતું તેમાં શંકા થાય, તે સર્વના ખુલાસારૂપ આ વાક્ય છે. એક ભેદે = એક અપેક્ષાએ દરેક પદાર્થમાં જે ઘર્મો છે તે પ્રમાણે તે પ્રવર્તે છે. જેમ ગેળા ગળે લાગે, લીંબડો કડે લાગે એમ જગતમાં નિયમ સર્વત્ર દેખાય છે. તેથી કઈ જગતકર્તારૂપે ઈશ્વરની જરૂર નથી. નિયમને લઈને જગત પ્રવર્તે છે. ચાવી પ્રમાણે ઘડિયાળ ચાલે તેમ નિયમ પ્રમાણે જગત ચાલે છે. તેમ પુણ્ય પાપ કર્મ પણ તેના નિયમ પ્રમાણે ચાલે છે. “આ તે અખંડ સિદ્ધાંત માનજે કે સંગ, વિયોગ, સુખ, દુઃખ, ખેદ, આનંદ, અણરાગ, અનુરાગ, ઇત્યાદિ લેગ કેઈ વ્યવસ્થિત
_
*
* *
* *
*
*
