________________
૨૪૮
મેક્ષમાળા-વિવેચન પાંચમા દેશવિરતિ ગુણસ્થાનકમાં સમ્યક્દર્શન ઉપરાંત દેશે વ્રત આવે છે. ત્યાં ઘર્મથી આગળ વધે છે. અપ્રત્યાખ્યાનાવરણીય કોઇ માન માયા લેભ કષાય આ પાંચમામાં ન હોય તેથી અંશે પ્રત્યાખ્યાન આવે. અગિયાર પ્રકૃતિ ન હોય ત્યારે દેશવિરતિ કહેવાય. અહીં મુનિપણાની તેયારી છે. - છઠું પ્રમસંયત ગુણસ્થાનક–પ્રમાદ સહિત જ્યારે સંયમ હોય ત્યારે છઠ્ઠ ગુણસ્થાનક કહ્યું છે. આ ગુણસ્થાનકવાળાને પંદર પ્રકૃતિ ન હોય. આમાં પ્રત્યાખ્યાનવરણીય કોઇ માન માયા લેભની ચેકડી જાય. પ્રથમ આત્માને બોધ થાય પછી કષાય જાય તેમ તેમ વ્રત કરે તે તૂટે નહીં. આ પ્રમત્ત ગુણસ્થાનકમાં સંજવલન કષાયને ઉદય તીવ્ર છે.
સાતમે અપ્રમત્તસંયત ગુણસ્થાનકે સંજવલન કષાયને ઉદય મંદ છે. ત્યાં પ્રમાદ નથી. છઠ્ઠા અને સાતમા બેય ગુણસ્થાનકમાં સંયમ હોય, વ્રત વગેરે સંપૂર્ણ પાળે. સાતમા ગુણસ્થાનકના બે ભેદ છે : નિરતિશય અને સાતિશય. નિરતિશયવાળે પાછો અંતર્મુહૂર્તમાં છઠ્ઠું આવે. સાતિશયવાળે અંતર્મુહૂર્ત ટકીને શ્રેણી માંડી આઠમે જાય.
આઠમું અપૂર્વકરણ ગુણસ્થાનક – કેઈ કાળે જે ભાવ થયા ન હોય તેવા ભાવ થાય તે અપૂર્વકરણ, આ અપૂર્વકરણ ગુણસ્થાનકમાં પ્રકૃતિમાં ખપાવવાની તૈયારી
પ્રકૃતિઓ
નવમા અનિવૃત્તિબાદર ગુણસ્થાનકમાં ખપાવે છે.
