________________
૧૬૦
મોક્ષમાળા-વિવેચન કરવું. આ પ્રમાણે સંસારમાં વર્તે તે સર્વ સુખી થાય. નિગ્રંથ સાચા સુખી છે અને મુક્તાત્મા તે અનંત સુખમય જ છે.
શિક્ષાપાઠ ૬૭. અમૂલ્ય તત્વવિચાર
પહેલા આ પાઠ કૃપાળુદેવે ગદ્યરૂપે લખ્યું હતું. પણ તે પર શાહી ઢોલાઈ જવાથી આ “અમૂલ્ય - તત્ત્વવિચાર” નામનું કાવ્ય લખ્યું છે. તે આત્માને વિચાર કરવા માટે લખ્યું છે.
હરિ એટલે ભગવાન, શુદ્ધાત્મા. હરિગીત એટલે શુદ્ધાત્માનું ગીત અથવા આત્મગીત. અહીં તે એ છંદનું નામ છે.
“અમૂલ્ય તત્વવિચાર” એટલે જેનું મૂલ્ય ન થઈ શકે એ અત્યંત મૂલ્યવાન, અત્યંત કિંમતી તત્વવિચાર; આત્મા સંબંધી અત્યંત હિતકારી તત્વવિચાર. તે મનુષ્યભાવમાં થઈ શકે.
(૧) ઘેડું થોડું પુણ્ય સંચય કરતાં જ્યારે ઘણું પુણ્ય એકઠું થાય ત્યારે મનુષ્યભવ – મોક્ષ થાય તે જગ – મળે છે. શુભ દેહ એટલે મેક્ષ સાધી શકે તે ઉત્તમ મનુષ્યદેહ, ઘણા કાળે મંદ કષાય થતાં મળે છે.
ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રમાં મનુષ્યપણું દશ દૃષ્ટાંતે દુર્લભ કહ્યું છે. તે સાથે પુરુષના વચનનું શ્રવણ, તેની શ્રદ્ધા થવી અને સંયમમાં વીર્યનું સ્ફરવું એ ચારે પરમ દુર્લભ છે. જીવને ઘરેણ, કપડાં કિંમતી લાગે છે તેમ મનુષ્યપણું
