________________
મોક્ષમાળા-વિવેચન
* ૧૮૯ કરવું એટલે ભાવના કરવી, તે રૂપ ચેતન પરિણામ કરવા તે દ્રવ્યશ્રુતનું ભાવકૃત થાય. એ રૂપ ધર્મધ્યાન છે.
(૧) આજ્ઞાવિચય-વિચય એટલે વિચાર કર, નિર્ણય કરે. આજ્ઞાવિચય એટલે જે જે ભગવાનની આજ્ઞા હોય તે વિચારવી. સાથે એમ નિર્ણય કરવો કે ભગવાને જે જે કહ્યું છે તે સત્ય છે, એમાં શંકા કરવા જેવું કંઈ નથી. મારા સમજવામાં તે તત્વ આવતું નથી પરંતુ ભગવાને લેશ માત્ર પણ માયાયુક્ત કહ્યું નથી. ન સમજાય તે પણ કહેનાર ભગવાન સાચા છે. હૈય તેથી વધારે સારું બતાવે તે માયા. ભગવાને એવું માયયુક્ત કે અસત્ય કહ્યું નથી. કીર્તિ વગેરેનો લેભ હાય, પરિગ્રહી હોય તે માયા કરે. પણ ભગવાન તે નીરાગી, ત્યાગી અને નિઃસ્પૃહી હતા. ગૃહસ્થાશ્રમ હેય, પુણ્યના ઉદયને ભેગવે છતાં નીરાગી કહેવાય. નીરાગી ગુણ સમ્યફષ્ટિને પ્રાપ્ત થાય. પછી પૂર્વ કર્મ માગ આપે ત્યારે ત્યાગ કરે. ત્યાગમાં રિદ્ધિ સિદ્ધિ પ્રગટે તેમાં ન લેભાય તે નિસ્પૃહી. ઘણા ત્યાગ કરે પણ વાસના રાખે.
આ કાળમાં હીનપુણ્યવાળા જીવે ઘણું, તેથી કાળની હીનતા છે, વળી ઉત્તમ જ્ઞાનને વિચ્છેદ એટલે ભગવાને કહ્યું એટલું રહ્યું નથી અને બુદ્ધિની મંદતા છે તેથી સમજવામાં આવતું નથી. કૃપાળુદેવ જેવા પ્રજ્ઞાવંત હેય તે ભગવાનને આશય સમજે. બધા કહે કે મેક્ષ ન થાય પરંતુ કૃપાળુદેવે કહ્યું : કેમ ન થાય? પુરુષાર્થ કરવા કહ્યું. એવા આ કાળમાં થેડા મળે છે. નીરાગી, ત્યાગી, નિસ્પૃહી હોય તે વ્યવહારમાં પણ મૃષા ન બેલે.
