________________
મેાક્ષમાળા–વિવેચન
૧૮૭
તે સુખ કોઈ રીતે કહી શકાય તેવું નથી. એ ઉપર ભગવાને એક ભીલનું દૃષ્ટાંત આપ્યું.
ભદ્રિક એટલે સરલ, ભાળેા. જગતનાં સુખા કાડાં મેક્ષનાં સુખ રાજપણ એમ કહેવાથી
કાડી જેવાં તુચ્છ, ક્ષણિક છે અને વૈભવ જેવાં, રત્ના જેવાં કિંમતી છે વાસ્તવિક માક્ષસુખના ખ્યાલ ન આવે.
માક્ષના સુખ માટે બીજું દૃષ્ટાંત સ્વમ વિનાની નિદ્રા છે. જે નિદ્રામાં નિરુપાધિક સુખ વેઢાય અને સાથે જગત જાણી જોઈ શકાય તા તેનું વર્ણન કેમ થઈ શકે? અને એ સુખને ઉપમા પણ શી આપે ? તેવી રીતે અત્યંત ભગવાનને પણ ચાર ઘાતીકર્મ ક્ષય થવાથી અનંત સુખ વેઢાય છે અને ચાર અધાતિયા કર્મ છે તે તેમને જુદા દેખાય છે, છતાં તેમનાથી પણ તે મેાક્ષસુખ કહી શકાતું નથી. મહાવીર ભગવાન એ સુખ અનુભવતા હતા છતાં કહી શક્યા નહીં. તે સમજાવવા આ દૃષ્ટાંત છે.
શિક્ષાપાઠ ૭૪. ધર્મધ્યાન, ભાગ ૧
તે
કોઈ એક વિષયમાં ચિત્તની એકાગ્રતા થવી. ધ્યાન છે. આર્તધ્યાન, રૌદ્રધ્યાન, ધર્મધ્યાન અને શુક્લધ્યાન એ ઘ્યાનના ચાર પ્રકાર છે. તેમાં પહેલાંના એ અશુભ ધ્યાન અને પાછળના એ શુભ ધ્યાન છે. એ દરેકના મુખ્યપણે ચાર ચાર ભેદ છે. જે છેડવાનાં છે તે અશુભ ધ્યાન પહેલા કહે છે. ૧ આર્તધ્યાન તે દુઃખરૂપ છે તેથી ધર્મ ન થાય. ઇવિયેાગ, અનિષ્ટસંયોગ વેદના
