________________
મેાક્ષમાળા–વિવેચન
૧૯૭
વિના શ્રદ્ધા ન થાય, તેા પછી જ્ઞાન ક્યાંથી થાય ? તેથી જ્ઞાન પામવા માટે માનવદેહ, કર્મભૂમિમાં આર્યક્ષેત્ર, મતમતાંતરરહિત મધ્યસ્થતાથી સત્યધર્મ સ્વીકારી શકાય એવું સારું કુળ, નિગ્રંથ ગુરુ, સર્વજ્ઞ ભગવાનનાં વચનાનું શ્રવણુ, અને તેની શ્રદ્ધા થવી એ બધાં સાધનાની જરૂર છે. તે મળી આવવા એ પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય હાય તા બને છે.
(૩) જો એ સાધન છે તેા જ્ઞાન થવાને અનુકૂળ દેશ, કાળ અત્યારે છે? ઉપર કહ્યું તેમ કર્મભૂમિમાં પણ આર્યભૂમિ જેમાં છે એવા આ ભારત દેશ અનુકૂળ છે. આ પંચમકાળમાં મતિ, શ્રુત, અવધિ થઈ શકે. પણ પરમાવધિ, મન:પર્યવ અને કેવળજ્ઞાન આ ક્ષેત્રે પરંપરાસ્નાયથી જોવામાં આવતા નથી. એ રીતે કાળ પરિપૂર્ણ અનુકૂળ નથી. તે પણ આત્મજ્ઞાન થવા માટે તે દેશ કાળ અનુકૂળ છે.
(૪) જો દેશ કાળાદિ અનુકૂળ છે તે ક્યાં સુધી અનુકૂળ છે? શેષ રહેલું સિદ્ધાંતિક મતિજ્ઞાન અને શ્રુતજ્ઞાન ભગવાનનું શાસન ચાલશે ત્યાં સુધી રહેવાનું. મહાવીર ભગવાનનું શાસન એકવીશ હજાર વર્ષે ચાલશે. તેમાંથી અઢી હજાર વર્ષે ગયાં. તેથી અઢાર હજાર વર્ષ સુધી અથવા પંચમકાળની પૂર્ણતા સુધી દેશકાળ અનુકૂળ છે.
હજુ સાડા
શિક્ષાપાઠ ૭૯. જ્ઞાન સંબંધી બે બોલ, ભાગ ૩
હવે વિશેષ વિચારપૂર્વક બીજા છ પ્રશ્નોના ઉત્તર આપે છે. તેમાં પરિપૂર્ણ કેવળજ્ઞાન પામવાની અપેક્ષા છે.
