________________
૧૮૬
મોક્ષમાળા-વિવેચન (૩૨) મરણકાળે આરાધના કરવી. વિચારવાન જીવ તે મરણને સમીપ જાણીને જ વર્તે છે. જેમ બને તેમ સ્મરણમાં રહેવું. રાત્રે સૂતી વખતે સમાધિમરણ કરવા સૂતાં હોય તેમ અઢાર પાપસ્થાનક અને બાર વ્રતમાં લાગેલા દેશે આલેચી, સર્વે જીવને ક્ષમાવી, નમસ્કાર મંત્રના સ્મરણપૂર્વક મહાશાંતિથી સમાધિપૂર્વક શયન કરવું. એમ સમાધિમરણની જ ભાવના કરવી. જ્ઞાની પુરુષને આશ્રયે, તેની આજ્ઞાએ દેહ છૂટે તે તે ભવે અથવા ભાવિ એવા છેડા કાળે પણ સ્વસ્વરૂપમાં સ્થિતિ થાય, મેક્ષ થાય. સ્મરણ કરવાની આજ્ઞા મળી છે તે ઠેઠ સુધી આરાધવી.
આ બત્રીશ યોગને સંગ્રહ કરનાર મેક્ષ પામે છે.
શિક્ષાપાઠ શ્ય. મોક્ષસુખ
મોક્ષસુખ એટલે મેક્ષમાં હોય તેવું સુખ. બત્રીશ વેગ મેક્ષના જ છે. મેક્ષ આપે એવા છે. તે મોક્ષસુખ કેવું છે? તે કહે છે.
જગતમાં કેટલીક વસ્તુઓ સ્પષ્ટ શબ્દમાં ન કહી શકાય એવી હોય છે જેમકે પાણીને સ્વાદ, તેમ મનેચ્છા= મનની કેટલીક ઈચ્છાઓ પણ ન કહી શકાય એવી હોય છે. નાશવંત વસ્તુઓનું જ્યારે વર્ણન ન થઈ શકે, ત્યારે મેક્ષ જેવી શાશ્વત, પણ ન જોઈ શકાય એવી વસ્તુનું વર્ણન ન થઈ શકે, તેમાં કંઈ નવાઈ નથી. ગૌતમસ્વામીએ એ વિષે ભગવાનને પ્રશ્ન પૂછયો. તેના ઉત્તરમાં ભગવાન કહે છે, કે તે કહેવા માટે જગતમાં કંઈ ઉપમા નથી.
